peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde ... · peiling burgerzin en...

peiling burgerzin en

burgerschapseducatie

in de derde graad

aso, bso, kso en tso

colloquium

7 juni 2017

dr. Eef Ameel

overzicht

• de peiling burgerzin en burgerschapseducatie

• beschrijving van de steekproef

• resultaten van de peiling

o vragenlijsten

o kennistoetsen

o samenhang met achtergrondkenmerken

• besluit

de peiling burgerzin en

burgerschapseducatie

Bereiken leerlingen van het tweede leerjaar van de

derde graad aso, bso, kso en tso de

vakoverschrijdende eindtermen (VOETen) met

betrekking tot burgerzin en burgerschapseducatie?

onderzoeksvraag

VOETen burgerzin en burgerschapseducatie

kennis

component

toetsen

norm

attitudes

vragenlijsten

geen

norm

Bereiken leerlingen van het tweede leerjaar van de

“derde graad aso, bso, kso en tso” de

vakoverschrijdende eindtermen (VOETen) met

betrekking tot burgerzin en burgerschapseducatie?

onderzoeksvraag

zelfde VOETen ⇒ zelfde toetsen en vragenlijsten

toetsen

1. socio-economisch

en duurzaam

handelen

context 1: lichamelijke gezondheid en veiligheid

context 2: mentale gezondheid

context 3: socio-relationele ontwikkeling

context 4: omgeving en duurzame ontwikkelingcontext 5: politiek-juridische samenlevingcontext 6: socio-economische samenlevingcontext 7: socio-culturele samenleving

contexten in de VOETen

1. socio-economisch en duurzaam handelen

In sommige landen verleent de overheid sociale zekerheid.

Waarom?

A Omdat een overheid de verantwoordelijkheid heeft om

voor alle burgers te zorgen.

B Omdat een overheid die sociale zekerheid verleent, door

alle burgers wordt gewaardeerd.

C Omdat een overheid de verantwoordelijkheid heeft om

burgers aan te moedigen om harder te werken.

D Omdat een overheid indruk wil maken op overheden in

andere landen.

1. socio-economisch en duurzaam handelen

Juist of fout?

a. Alle energie afkomstig uit natuurlijke

bronnen is hernieuwbare energie.

juist fout

b. Hernieuwbare energie kost niets. juist fout

toetsen

1. socio-economisch

en duurzaam

handelen



context 3: socio-relationele ontwikkelingcontext 4: omgeving en duurzame ontwikkeling

context 5: politiek-juridische samenleving

context 6: socio-economische samenleving

context 7: socio-culturele samenleving


2. relaties en cultuur


Ieder jaar organiseert de Polderschool een activiteit waarbij

leerlingen klusjes doen in hun gemeente. Dit jaar planten ze bomen

in het plaatselijke park.

Wat is de meest waarschijnlijke reden waarom de school dergelijke

activiteiten organiseert?

A Om leerlingen te stimuleren een bijdrage te leveren aan hun

gemeenschap.

B Om te voorkomen dat leerlingen zich gaan vervelen door de hele

dag in de klas te zitten.

C Om leerlingen de waarde van hard werken te laten begrijpen.

D Om leerlingen te tonen waar het gemeentebestuur faalt in zijn

verplichtingen.


Carla bestelt een taxi bij een taxibedrijf. Ze vraagt expliciet om

een blanke chauffeur en het taxibedrijf beantwoordt die wens.

Wie maakt zich schuldig aan discriminatie?

A Niemand maakt zich schuldig aan discriminatie.

B Enkel Carla maakt zich schuldig aan discriminatie.

C Enkel het taxibedrijf maakt zich schuldig aan discriminatie.

D Carla en het taxibedrijf maken zich beiden schuldig aan

discriminatie.

toetsen

1. socio-economisch

en duurzaam

handelen



context 3: socio-relationele ontwikkeling

context 4: omgeving en duurzame ontwikkeling

context 5: politiek-juridische samenlevingcontext 6: socio-economische samenleving

context 7: socio-culturele samenleving


2. relaties en cultuur 3. democratisch

handelen

3. democratisch handelen

Op de verkiezingslijsten in België moeten evenveel mannen als

vrouwen staan.

De eerste twee kandidaten op de lijst moeten van een

verschillend geslacht zijn.

Waarom werd deze maatregel ingevoerd?

A Zo wordt vermeden dat mannen beslissingen moeten nemen

over zaken die vrouwen aanbelangen.

B Zo wordt de maatschappij weerspiegeld die gelijke kansen

tussen mannen en vrouwen belangrijk vindt.

C Door meer vrouwen op de lijst te zetten, wordt de politiek

minder hard.

D Door meer vrouwen op de lijst te zetten, kan de politiek

makkelijker beslissingen nemen aangaande kinderen.

3. democratisch handelen

Na welke verkiezingen worden de schepenen aangesteld?

A na de Europese verkiezingen

B na de federale (nationale) verkiezingen

C na de gemeenteraadsverkiezingen

D na de regionale verkiezingen

• beleid

• aanbod

vragenlijsten

• achtergrond- en gezinskenmerken

• aspecten van burgerschap

• attitudes t.o.v. burgerschaps-

gerelateerde thema’s

• leerlingen en ouders

• school

afname van de peiling

• op 3 maart 2016 (samen met ICCS)

• alle leerlingen maakten de drie toetsen en de vragenlijst

beschrijving van de

steekproef

aantallen

• drie onafhankelijke steekproeven

aso1508 leerlingen

94 klassen

70 scholen

tkso1420 leerlingen

130 klassen

65 scholen

bso1185 leerlingen

135 klassen

59 scholen

geslacht

schoolse achterstand

leerproblemen

thuistaal

sociaal-economische status

cognitief stimulerend thuisklimaat

studiegebieden aso

studiegebied percentage

wetenschappen 28%

economie 23%

humane wetenschappen 21%

klassieke talen 21%

moderne talen 7%


personenzorg 35%

mechanica-elektriciteit 18%

handel 17%

chemie 8%

overige tso en kso 22%

studiegebieden tkso

studiegebieden bso


personenzorg 29%

handel 20%

mechanica-elektriciteit 14%

voeding 7%

overige bso 29%

resultaten van de

peiling

1. vragenlijsten

Aspecten Attitudes Aanbod

interesse en engagement

bso

tkso

aso

interesse in actualiteit

no

oit o

f

bijn

a n

oo

it

ma

an

delij

ks

we

ke

lijks

da

ge

lijks o

f

bijn

a d

age

lijks

no

oit o

f

bijn

a n

oo

it

bso

tkso

aso

politiek of sociaal engagement op sociale media

ma

an

delij

ks

we

ke

lijks

da

ge

lijks o

f

bijn

a d

age

lijks

wat hebben leerlingen geleerd?

politiek

economie

kritisch

denken

zelfconcept t.a.v. burgerzin

bso

tkso

aso

he

lem

aal

nie

t go

ed

nie

t zo

go

ed

red

elij

k g

oe

d

he

el go

ed

Attitudes

1. conventioneel burgerschap

2. sociaal burgerschap

3. vertrouwen in instellingen

4. houding t.o.v. gelijkheid

bso

tkso

aso

he

lem

aal n

iet

be

lan

grijk

nie

t zo

be

lan

grijk

ee

rde

r b

ela

ngrijk

ze

er

be

lan

grijk

bso

tkso

aso

he

lem

aal n

iet

be

lan

grijk

nie

t zo

be

lan

grijk

ee

rde

r b

ela

ngrijk

ze

er

be

lan

grijk



4. gelijkheid

organisatie

VOETen en contexten

werkvormen

schoolklimaat

2. toetsen

percentage leerlingen dat de eindtermen haalt

resultaten per leerlingengroep

resultaten per studiegebied: aso

studiegebied

ASO 99% 95% 99%

economie 99% 96% 98%

humane wetenschappen 95% 92% 98%

klassieke talen 99% 97% 100%

moderne talen 99% 99% 99%

wetenschappen 100% 96% 100%

socio-economisch &

duurzaam handelen

relaties &

cultuurdemocratisch

handelen

resultaten per studiegebied: tkso

studiegebied

TKSO 89% 85% 91%

chemie 97% 97% 95%

handel 93% 82% 94%

mechanica-elektriciteit 89% 84% 90%

personenzorg 88% 85% 91%

overige tkso 87% 82% 86%

socio-economisch &

duurzaam handelen

relaties &

cultuurdemocratisch

handelen

resultaten per studiegebied: bso

studiegebied

BSO 45% 43% 46%

handel 47% 45% 50%

mechanica-elektriciteit 45% 36% 43%

personenzorg 40% 51% 51%

voeding 52% 46% 51%

overige 46% 38% 40%

socio-economisch &

duurzaam handelen

relaties &

cultuurdemocratisch

handelen

3. samenhang met

achtergrondkenmerkenkennistoetsen

overzicht kenmerken context en input

leerlingkenmerken schoolkenmerken

geslacht schooltype

leeftijd onderwijsnet

thuistaal verstedelijkingsgraad

aantal boeken thuis GOK-concentratiegraad

studiegebied

leermoeilijkheden

sociaal-economische status

Socio-economisch

en duurzaam

handelen

Relaties en

cultuur

Democratisch

handelen

ASO

Economie + + +

Humane wetenschappen + + +

Klassieke talen + + +

Moderne talen + + +

Wetenschappen + + +

TKSO

Personenzorg tso°

Chemie tso + + +

Handel tso +

Mechanica-elektriciteit tso

Overige tkso

BSO

Handel bso - - -

Mechanica-elektriciteit bso - - -

Personenzorg bso - - -

Voeding bso - - -

Overige bso - - -

studiegebied

socio-economisch &duurzaam handelen

relaties &cultuur

democratischhandelen

Socio-economisch

en duurzaam

handelen

Relaties en

cultuur

Democratisch

handelen

Geslacht (t.o.v. jongen)

meisje - - -

Schoolse achterstand (t.o.v. op leeftijd)

één jaar achter -

Diagnose (telkens t.o.v. geen)

Dyslexie -

Dyscalculie - -

ADHD -

Migratieachtergrond (t.o.v. in België geboren)

Eerste generatie

ouder dan 12 bij immigratie -

tussen 5 en 12 bij immigratie -

jonger dan 5 bij immigratie +

geen info verblijfsduur -

Tweede generatie

leerling-kenmerken


relaties &cultuur


Socio-economisch

en duurzaam

handelen

Relaties en

cultuur

Democratisch

handelen

Thuistaal (t.o.v. Nederlands)

Nederlands en ander - - -

Ander - - -

Aantal boeken thuis (t.o.v.0-10)

11 - 25 +

26 - 100 + + +

101 - 200 + + +

Meer dan 200 + + +

Stimulerend thuisklimaat + + +

Interesse moeder in politieke en

sociale onderwerpen+

gezins-kenmerken


relaties &cultuur


aspecten & attitudes mbt

burgerzin socio-economisch &duurzaam handelen

relaties &cultuur


Socio-economisch

en duurzaam

handelen

Relaties en

cultuur

Democratisch

handelen

Schooltype (t.o.v. aso)

TSO/BSO/KSO +

Onderwijsnet (t.o.v. vrij)

Officieel -

GOK_gecentreerd - - -

school-kenmerken


relaties &cultuur


4. samenhang met

achtergrondkenmerkenattitudes

attitudes als afhankelijke variabele




4. houding t.o.v. gelijkheid

→ ook hier controle voor leerlingen school-

kenmerken

Conventioneel

burgerschap

Sociaal

burgerschap Vertrouwen Gelijkheid

ASO

Economie + -

Humane wetenschappen +

Klassieke talen + + +

Moderne talen +

Wetenschappen + -

TKSO

Personenzorg tso°

Chemie tso - - -

Handel tso -

Mechanica-elektriciteit tso - - -

Overige tkso - - -

BSO

Handel bso - -

Mechanica-elektriciteit bso - - -

Personenzorg bso - - - -

Voeding bso - - -

Overige bso - - - -

studiegebiedconventioneelburgerschap

sociaalburgerschap

vertrouwen gelijkheid

Conventioneel

burgerschap

Sociaal


Geslacht (t.o.v. jongen)

meisje + +

Schoolse achterstand (t.o.v. op leeftijd)

één jaar achter + +

twee of meer jaar achter + + +

leerling-kenmerken conventioneel

burgerschapsociaal

burgerschap


Conventioneel

burgerschap

Sociaal


Thuistaal (t.o.v. Nederlands)

Nederlands en ander + + +

Ander + + +

Aantal boeken thuis (t.o.v.0-10)

11 - 25 + + +

26 - 100 + + +

101 - 200 + +

Meer dan 200 + + +

SES +

Stimulerend thuisklimaat + + + +

Conventioneel burgerschap ouders + + + +

Sociaal burgerschap ouders + + + +

gezins-kenmerken conventioneel

burgerschapsociaal

burgerschap


aspecten vanburgerschap conventioneel

burgerschapsociaal

burgerschap


conclusies

• globaal heel goede resultaten (≥ 80%)

• enkele aandachtspunten

1. grote verschillen tussen onderwijsvormen in

�behalen van de eindtermen (kennistoetsen)

• zeer goede resultaten voor aso, tso en kso

• zwakke resultaten voor bso (43% tot 46%) ~ resultaten PAV

�attitudes en aspecten m.b.t. burgerzin

• aso hoogst

• bso laagst

conclusies

2. belang van leerlingen gezinskenmerken

� geslacht

o meisjes doen het minder goed op de kennistoetsen dan

jongens

o maar ze vertonen wel een hogere mate van sociaal

burgerschap en gelijkheid

� thuistaal

o leerlingen met een andere thuistaal doen het minder goed op

de toetsen dan leerlingen die thuis Nederlands spreken

o maar ze scoren wel hoger op de attitudeschalen,

uitgezonderd ‘vertrouwen’

conclusies

� thuisomgeving

o stimulerend thuisklimaat en cultureel kapitaal

→ sterke samenhang met de prestaties van de leerlingen op de toetsen en met de scores op de attitudeschalen

o interesse van de ouders in politieke en sociale onderwerpen

en de mate waarin ze belang hechten aan conventioneel en

sociaal burgerschap

→ vooral positieve samenhang met de attitudes van de leerlingen

conclusies

• aanbod burgerzin op school

o leerkrachten humane wetenschappen (~ 90%)

o als vakoverschrijdende activiteit of project (~ 80%)

• schoolklimaat wordt als positief ervaren!

→ vooral positieve samenhang met de attitudes van de leerlingen

peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde ... · peiling burgerzin en...

Documents

Transcript of peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde ... · peiling burgerzin en...