PBBK Comil

5/24/2018 PBBK Comil

1/164

i

PEMBINAAN PERISIAN PENDIDIKAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

BERBANTUKAN KOMPUTER (PPBK) PERIBAHASA BAHASA MELAYU

DALAM COMIL ZAMRUD2

SITI NOR ASMAH BINTI YUSOF

20001-05065

TESIS YANG DIKEMUKAKAN UNTUK MEMENUHI SEBAHAGIAN DARIPADA

SYARAT MEMPEROLEHI IJAZAH SARJANA MUDA PENDIDIKAN

FAKULTI BAHASA

UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

TANJONG MALIM

MAC 2003


2/164

ii

PENGAKUAN

Bahawasanya saya mengaku sesungguhnya tesis ini ialah hasil kerja saya sendiri kecuali

nukilan, petikan dan ringkasan yang setiap satunya saya catatkan sumbernya.

Tarikh : 14 Mac 2003 ..

Siti Nor Asmah Binti Yusof

No. Pendaftaran : 20001-05065


3/164

iii

PENGHARGAAN

Assalamualaikum warahmatullahhiwabarakatuh.

Dengan nama Allah yang Maha Pemurah lagi Maha Pengasih, alhamdulillah, bersyukur ke

hadrat Illahi kerana dengan limpah kurnia dan izinNya, dapatlah tesis bertajuk Pembinaan

Perisian Pendidikan Pengajaran Dan Pembelajaran Berbantukan Komputer (PPBK)

Peribahasa Bahasa Melayu Dalam Comil Zamrud2 ini disiapkan pada tarikh yang telahditetapkan.

Jutaan terima kasih dirakamkan kepada pensyarah Lt. Kol. Hamid Awang yang tidak

mengenal erti jemu dalam membimbing dan banyak membantu pengkaji bermula dari awal

sehinggalah siapnya tesis ini. Tanpa kerjasama, tolak ansur, pertolongan, bantuan dan

tunjuk ajar beliau, sudah tentu tesis ini sukar untuk disiapkan.

Ribuan terima kasih diucapkan kepada Kolej Islam Negeri Terengganu, 20050 Kuala

Terengganu terutamanya kepada Ustazah Faezah Binti Abd. Rahman yang banyak

membantu dalam menjalankan kajian di Kolej Islam Negeri Terengganu. Tanpa bantuan

dan pertolongan beliau, kajian ini sukar untuk dijalankan. Tidak lupa juga kepada para

pelajar kolej tersebut yang sudi menggunakan perisian Comil Zamrud2 ini.

Terima kasih ditujukan khas buat suami tersayang, Mohd Anuar Bin Abd. Karim yang

memahami dan banyak membantu dari aspek kewangan, aspek teknikal pembinaan perisian

serta dorongan dan galakan yang diberikan. Tidak lupa juga kepada rakan-rakan

seperjuangan yang sudi berkongsi idea dan maklumat dalam menjayakan pembinan perisian

dan kajian ini.

Akhir sekali, terima kasih diucapkan kepada semua, doa dan harapan semoga Allah swt

membalas baik di atas setiap kebaikan yang kalian berikan.

Sekian, Terima Kasih.


4/164

iv

ABSTRAK

PEMBINAAN PERISIAN PENDIDIKAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

BERBANTUKAN KOMPUTER (PPBK) PERIBAHASA BAHASA MELAYU

DALAM COMIL ZAMRUD2

Kajian ini merupakan kajian tentang pembangunan perisian Pengajaran dan Pembelajaran

Berbantukan Komputer (PPBK) menggunakan alat pengarangan Comil Zamrud2. Sebuah

perisian dibangunkan untuk menghasilkan perisian PPBK Peribahasa Bahasa Melayu.

Seramai 50 orang pelajar termasuk dua orang guru dipilih dari Kolej Sains PendidikanIslam Negeri Terengganu, 20050 Kuala Terengganu bagi kajian ini. Tujuan kajian ini

adalah untuk membangunkan satu perisian PPBK sebagai alat bantu mengajar dan

mempelajari mengenai perisian Comil Zamrud2. Perisian ini kemudiannya akan dibuat

kajian terhadap 50 orang pelajar bagi membuat penilaian dan menguji kesesuaiannya dalam

dunia pendidikan. Untuk tujuan ini, satu senarai semak yang diberi nama Senarai Semak

Penilaian Perisian telah dibentuk untuk dijadikan instrumen kajian. Senarai semak

didasarkan kepada maklumat yang diperlukan dalam penilaian perisian. Hasil daripada

kajian yang telah dijalankan didapati pada keseluruhannya, pelajar memberikan sambutan

yang sangat menggalakan terhadap perisian yang telah dibangunkan. 100 peratus responden

mengatakan unsur-unsur hipermedia dan multimedia yang digabungkan dalam perisian ini

berjaya memudahkan pelajar mempelajari kemahiran yang diajar. Seterusnya 100 peratus

responden mengakui bahawa perisian ini tidak membosankan dan ia memudahkan mereka

mendapat kemahiran yang dipelajari. Kajian yang dijalankan menunjukkan peratusan

responden yang setuju dengan pembinaan perisian ini adalah melebihi daripada peratusan

responden yang tidak bersetuju. Perkara ini dijadikan satu peransang bagi pembina perisian

untuk memperbaiki perisian agar lebih baik. Pembinaan perisian menggunakan Comil

Zamrud2 merupakan satu kelebihan dalam dunia pendidikan kerana bukan sahaja dapat

menghasilkan satu pembaharuan dalam pendidikan Bahasa Melayu, malah dapat

memperkenalkan Bahasa Melayu ke peringkat yang lebih tinggi.


5/164

v

KANDUNGAN

Halaman

PENGAKUAN ii

PENGHARGAAN iii

ABSTRAK iv

KANDUNGAN v

SENARAI JADUAL ix

SENARAI RAJAH xi

BAB I PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Kajian 4

1.3 Pernyataan Masalah 7

1.4 Persoalan Kajian 13

1.5 Tujuan Kajian 14

1.6 Objektif Kajian 14

1.7 Kepentingan Kajian 161.8 Batasan Kajian 20

1.9 Definisi istilah 21

1.10 Rumusan 25

BAB II TINJAUAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 26

2.2 Pendekatan Pengajaran Dan Pembelajaran Berbantukan

Komputer

26

2.3 Teori Pembelajaran 29

2.3.1 Teori Behaviorisme 29


6/164

vi

2.3.2 Teori Kognitivisme 31

2.4 Strategi Pengajaran Dan Pembelajaran 37

2.4.1 Pembelajaran Anjal 37

2.4.2 Pembelajaran Aktif 38

2.4.3 Pembelajaran Kendiri 382.4.4 Pembelajaran Kolaboratif 39

2.4.5 Penerapan Nilai-Nilai Murni 40

2.4.6 Kemahiran Berfikir 40

2.5 Penilaian Perisian 41

2.6 Kajian Lepas 43

2.7 Rumusan 47

BAB III METODOLOGI

3.1 Pengenalan 49

3.2 Metodologi Pembangunan Perisian PPBK 50

3.2.1 Fasa Analisis 51

3.2.2 Fasa Reka Bentuk Perisian 52

3.2.3 Fasa Pelaksanaan Perisian 54

3.2.4 Fasa Penilaian 55

3.3 Instrumen Dan Responden Kajian 56

3.4 Spesifikasi Keperluan Perisian 57

3.4.1 Matlamat Perisian 57

3.4.2 Objektif Perisian 57

3.4.3 Kumpulan Sasaran 58

3.4.4 Kemahiran Berfikir 58

3.4.5 Nilai-Nilai Murni 58

3.4.6 Kandungan Perisian 59

3.4.7 Pendekatan Pedagogi 59

3.4.8 Strategi Penggunaan Perisian 60

3.4.9 Sumber Sokongan 60

3.4.10 Pengkomputeran 61


7/164

vii

3.4.11 Antaramuka Pengguna 62

3.5 Reka Bentuk Perisian 64

3.5.1 Reka Bentuk Struktur PPBK 64

3.5.2 Reka Bentuk Struktur Organisasi Kandungan

Perisian

66

3.5.3 Reka Bentuk Skrin Templat 66

3.6 Fasa Pelaksanaan 73

3.6.1 Rancangan Proses Pelaksanaan 73

3.6.2 Pembangunan Perisian 74

3.6.3 Pengujian Kestabilan Perisian 74

3.7 Jangkamasa Kajian 75

3.8 Kos Kajian 77

3.9 Rumusan 79

BAB IV DAPATAN KAJIAN

4.1 Pengenalan 80

4.2 Hasil Kajian 80

4.2.1 Skrin-skrin Perisian 81

4.2.2 Pengaplikasian Teori-teori Strategi

Pembelajaran

91

4.2.3 Persoalan Kajian 1.4(ii)(a) 95

4.2.4 Persoalan Kajian 1.4(ii)(b) 97

4.2.5 Persoalan Kajian 1.4(ii)(c) 98

4.2.6 Persoalan Kajian 1.4(ii)(d) 99

4.2.7 Persoalan Kajian 1.4(ii)(e) 100

4.2.8 Persoalan Kajian 1.4(ii)(f) 101

4.2.9 Persoalan Kajian 1.4(ii)(g) 103

4.2.10 Strategi Pembelajaran 106

4.3 Rumusan 113

BAB V KESIMPULAN


8/164

viii

5.1 Pengenalan 116

5.2 Refleksi Pembangunan Perisian 116

5.2.1 Kekuatan Dan Kelebihan Perisian 120

5.2.2 Kelemahan Dan Kekurangan Perisian 123

5.3 Cadangan Untuk Masa Akan Datang 122

5.3.1 Dari Aspek Pendidikan 123

5.3.2 Dari Aspek Teknikal 123

5.4 Rumusan 124

BIBLIOGRAFI 128

LAMPIRAN 130


9/164

ix

SENARAI JADUAL

No. Jadual Nama Jadual Halaman

3.1 Proses Pembangunan Perisian Pengajaran dan Pembelajaran

Berbantukan Komputer (PPBK) Peribahasa Bahasa Melayu

Dalam Comil Zamrud2

76

3.2 Kos Pembelian Perisian Dan Menjalankan Kajian 78

4.1 Hasil Penilaian bagi Aspek Hipermedia dan Multimedia oleh

Penilai Kategori Pelajar

96

4.2 Hasil Penilaian bagi Aspek Tidak Membosankan oleh Penilai

Kategori Pelajar

97

4.3 Hasil Penilaian bagi Aspek Bahasa oleh Penilai Kategori

Pelajar

98

4.4 Hasil Penilaian bagi Aspek Nilai Murni oleh Penilai

Kategori Pelajar

100

4.5 Hasil Penilaian bagi Aspek Latihan oleh Penilai Kategori

Pelajar

100

4.6 Hasil Penilaian bagi Aspek Antaramuka Pengguna oleh

Penilai Kategori Pelajar

101

4.7 Hasil Penilaian Aspek Teori Pembelajaran Kognitivisme

oleh Penilai Kategori Guru

105

4.8 Hasil Penilaian Aspek Strategi Pembelajaran Anjal oleh

Penilai Kategori Guru

107


10/164

x

4.9 Hasil Penilaian Aspek Strategi Pembelajaran Aktif oleh


108

4.10 Hasil Penilaian Aspek Strategi Pembelajaran Kendiri oleh


109

4.11 Hasil Penilaian Aspek Strategi Pembelajaran Kolaboratifoleh Penilai Kategori Guru 110

4.12 Hasil Penilaian Aspek Strategi Penerapan Nilai-nilai

Murnioleh Penilai Kategori Guru

111

4.13 Hasil Penilaian Aspek Strategi Kemahiran Berfikir oleh


112


11/164

xi

SENARAI RAJAH

No. Rajah Nama Rajah Halaman

2.1 Struktur Aliran Pendekatan Tutorial 28

3.1 Model Reka Bentuk Sistem Pengajaran Hannafin dan Peck

(Hannafin & Peck 1988).

50

3.2 Struktur PPBK Tutorial 65

3.3 Gabungan Struktur Hieraki dan Komposit Dalam Perisian 66

3.4 Templat Skrin Pembukaan 67

3.5 Templat Skrin Selamat Datang 68

3.6 Templat Skrin Pengenalan 68

3.7 Templat Skrin Menu Utama 69

3.8 Templat Skrin Persembahan Maklumat 70

3.9 Templat Skrin Persembahan Contoh 71

3.10 Templat Skrin Persembahan Latihan 72

3.11 Templat Skrin Pembina Perisian 72

4.1 Skrin Pembukaan 81

4.2 Skrin Selamat Datang 82

4.3 Skrin Pengenalan 83

4.4 Skrin Menu Utama 84


12/164

xii

4.5 Skrin Persembahan Maklumat 85

4.6 Skrin Persembahan Contoh 87

4.7 Skrin Persembahan Latihan 89

4.8 Skrin Persembahan Pembina Perisian 90


13/164

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 PENGENALAN

Kemajuan teknologi perkomputeran telah banyak menyumbang kepada teknologi

pendidikan yang berfungsi sebagai suatu media dalam proses pengajaran dan

pembelajaran(P&P). Teknologi pendidikan disokong teguh dengan penghasilan pelbagai

jenis media dan perisian multimedia. Usaha ini bukan sahaja bertujuan mewujudkan

pelajar atau masyarakat yang hanya sekadar celik IT atau bijak komputer, malah

cemerlang dalam pelajaran.

Penggunaan multimedia dalam pendidikan telah mengubah proses pengajaran

dan pembelajaran (P&P) yang dulunya berpusatkan guru, tetapi kini lebih banyak

memberi peluang kepada pelajar untuk menerokai alam baru dunia pendidikan yang

semakin hebat, menarik, canggih serta moden. Bagi mengaplikasikan kecanggihan

komputer dalam proses P&P ini, satu kaedah pengajaran direka cipta dengan

menggunakan alat pengarangan untuk menghasilkan perisian multimedia dan kini lebih

dikenali sebagai Pengajaran dan Pembelajaran Berbantukan Komputer (PBBK).


14/164

2

Perisian multimedia ini berperanan penting sebagai media pengajaran yang

digunakan dalam proses P&P samada melibatkan guru dengan pelajar atau hanya

pelajar dengan komputer sahaja. Terdapat lima jenis PBBK yang utama iaitu latih tubi,

toturial, simulasi, permainan dam penyelesaian masalah. Semua jenis PBBK ini

mempunyai kelebihan masing-masing dan sesuai digunakan dalam matapelajaran

peringkat rendah, menengah dan tinggi.

Perisian multimedia mempunyai ciri-ciri tertentu seperti adanya teks, grafik,

audio, video, animasi dan bersifat interaktif. Pengunaan perisian multimedia ini

membolehkan perisian dicipta mengikut visual sendiri dan membenarkan visual tersebut

digunakan oleh pengguna lain. Perisian multimedia ini mampu untuk membentuk

bagaimana seorang pengguna itu berfikir, belajar dan boleh mencorak pemikiran dan

tingkahlaku seseorang.

Melalui Kementerian Pendidikan Malaysia, kerajaan telah merangka satu

pembaharuan dalam sistem pendidikan di negara ini khususnya bagi matapelajaran

Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, sains dan matematik yang akan diserapkan dengan

penggunaan multimedia dalam pengajaran. Walau bagaimanapun, ini bukanlah satu

perkara baru dalam pendidikan kerana penggunaan perisian ini telah lama diaplikasikan

dalam sistem pendidikan di luar negara. Menurut Supyan Hussin (2000), pemelajaran

Bahasa Berbantukan Komputer (PBBK) atau Computer-Assisted Language Learning

(CALL) bukanlah perkara baru dalam dunia pendidikan.


15/164

3

PBBK berkembang daripada Pemelajaran Berbantukan Komputer (PBK) atau

Computer-Assisted Instruction (CAI) yang diperkenalkan pada tahun 1960-an. PBK

mula diperkenalkan di University of Illinois melalui rangkaian sistem PLATO

(Program Logic Automated Machine) yang merangkaikan universiti dan sekolah di

Amerika Syarikat. PLATO bukan sahaja menyediakan ruang untuk menempatkan

perisian PBK, tetapi juga menguruskan permintaan pemelajaran, memantau

pemelajaran, memantau perkembangan kemajuan pelajar, dan memberikan peluang

kepada pelajar dan pensyarah untuk berkomunikasi melalui komputer.

Penggunaan komputer dalam proses P&P ini lebih sesuai diaplikasikan dengan

menggunakan perisian multimedia iaitu alat pengarangan. Dalam kajian ini, alat

pengarangan multimedia yang dipilih ialah perisian Comil Zamrud2 untuk mencipta

sebuah perisian pendidikan pengajaran dan pembelajaran berbantukan komputer (ppbk)

peribahasa Bahasa Melayu. Perisian dikhususkan untuk kegunaan pelajar menengah atas

yang akan menduduki peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)

Perisian Comil Zamrud2 merupakan satu ciptaan perisian terulung di Malaysia

yang menggunakan Bahasa Melayu. Perisian ini memang menarik minat pembina

perisian untuk mencipta perisian pendidikan. Sistem ini berperanan membantu pendidik,

individu atau organisasi pendidikan membangunkan perisian pendidikan dengan

keupayaan multimedia bagi digunakan untuk membantu pengajaran dan pembelajaran.

Secara keseluruhan, bab ini menghuraikan beberapa aspek yang merangkumi

latar belakang kajian dan pernyataan masalah yang menerangkan masalah pembinaan


16/164

4

perisian. Seterusnya akan dijelaskan tentang persoalan kajian, tujuan kajian dan objektif

kajian. Dalam kajian ini, kepentingan kajiannya ditunjukkan faedah kajian yang

dijalankan, akan dijelaskan di akhir bab ini.

1.2 LATAR BELAKANG KAJIAN

Bahasa Melayu merupakan bahasa rasmi dan kebangsaan yang menjadi bahasa

pertuturan di negara ini walaupun terdapat banyak situasi yang sering menggunakan

Bahasa Inggeris. Kepentingan Bahasa Melayu dapat dilihat dalam sistem persekolahan

di negara ini yang mewajibkan semua pelajar sekolah bukan hanya sekadar mempelajari

Bahasa Melayu, malah wajib lulus dalam setiap peringkat peperiksaan.

Menurut Profesor Nik Safiah Karim (1999), dalam ucapan beliau menyatakan

sebahagian penduduk di Malaysia berpendirian bahawa dunia teknologi maklumat itu

adalah dunia Bahasa Inggeris dan bahasa lain tidak mampu menanganinya. Beliau

menegaskan bahawa pendirian ini agak terpesong kerana yakin bahawa bahasa Melayu

mempunyai tempat dalam dunia teknologi maklumat. Hasrat ini dapat dicapai sekiranya

Bahasa Melayu dilengkapi dengan istilah-istilah yang cukup kerana setelah sesuatu alat

itu ada, yang diperlukan ialah perkataan untuk merujuk kepada alat tersebut. Beliau

menambah bahawa selagi tidak ada perkataan, selama itulah bidang tersebut tidak

mampu diperkatakan dalam Bahasa Melayu.

Justeru, perisian multimedia Comil Zamrud2 merupakan pelopor dalam

penciptaan dan pembangunan perisian dalam bahasa Melayu yang dapat diaplikasikan


17/164

5

dengan mudah. Para pendidik boleh mengaplikasikan perisian ini sebagai media

pengajaran dan pembelajaran. Dalam kajian ini, akan dibina sebuah perisian yang

mengandungi topik tentang Peribahasa Bahasa Melayu. Topik ini dipilih kerana

bersesuaian dengan penggunaan perisian dan keindahan bahasanya.

1.2.1 Perisian Multimedia Comil Zamrud2

Perisian multimedia Comil Zamrud2 ini berasal daripada Sistem Comil yang

bermaksud Computer Integrated Learning mula dicipta pada tahun 1989. Ini berikutan

setelah projek penyelidikan dan pembangunan Sistem Pembelajaran Berkomputer mula

dijalankan pada bulan Februari 1989. Pengeluaran sistem ini dimulakan dengan Versi

Alfa berasaskan sistem operasi DOS.

Sistem Comil telah dihasilkan daripada hasil gabungan dua badan yang memiliki

kepakaran berlainan iaitu perkomputeran (MIMOS) dan pendidikan (Kementerian

Pendidikan). Gabungan ini telah membawa kepada pembentukan Makmal Teknologi

Komputer (MTK) Kementerian Pendidikan Malaysia yang beroperasi membangunkan

Sistem Pembelajaran Sepadu Berkomputer (Komputer Integrated Learning-Comil).

Sistem Comil telah melalui proses pengubahsuaian dan pengujian yang

menyebabkan peningkatan dalam Versi Alfa dan Beta. Penilaian terhadap Sistem Comil

secara intensif pernah diadakan di Universiti Sains Malaysia pada 20 April 1992.

Seterusnya mula diterima pakai di 60 buah sekolah, maktab perguruan dan institut

pengajian tinggi.


18/164

6

1.2.2 Kelebihan Perisian Multimedia Comil Zamrud 2

Perisian multimedia Comil Zamrud2 ini mempunyai banyak kelebihan tersendiri

berbanding dengan jenis perisian yang lain. Menurut Heinich, Molenda dan Russel

(1993), banyak perisiam komputer yang boleh dimanfaatkan dalam setiap aspek

pendidikan. Antara kelebihannya ialah Comil merupakan alat pengarangan ciptaan

tempatan yang pertama menggunakan menu arahan di dalam Bahasa Melayu.

Comil mampu menghasilkan perisian khusus (courseware) bercirikan

multimedia berasaskan keperluan pendidikan masa kini dan masa hadapan serta dapat

memenuhi citarasa pengguna selaras dengan perkembangan teknologi semasa. Sistem

Comil ini merupakan satu strategi bagi mengintegrasikan penggunan komputer dalam

pendidikan serta menyokong pembangunan industri perisian dan seterusnya

meningkatkan kemahiran dan kepakaran tenaga penyelidikan tempatan.

Comil Zamrud2 adalah versi terbaru Comil dan lanjutan daripada Sistem Comil

Zamrud. Comil Zamrud2 ini mampu menghasilkan perisian khusus bercirikan

multimedia berasaskan keperluan pendidikan masa kini dan masa hadapan. Comil

Zamrud2 lebih istimewa berbanding yang sebelumnya kerana mengandungi modul

terbaru jawi seperti kemudahan menaip jawi dengan dilengkapi papan kekunci maya

(Virtual keyboard) khusus untuk Comil-Jawi Editor serta penggunaan tulisan jawi di

dalam menu Comil. Versi ini juga telah menyediakan pemilihan untuk penukaran

bahasa menu arahan kepada dua bahasa arahan iaaitu Bahasa Melayu dan bahasa


19/164

7

Inggeris. Sistem ini mengandungi dua komponen utama iaitu Alat Pengarangan dan

Pengimbas Perisian.

1.3 PERNYATAAN MASALAH

Penghasilan sesebuah perisian PPBK ini merupakan perkara baru dalam dunia

pendidikan terutamanya dalam negara yang sedang bergerak ke arah perubahan sistem

pendidikan. Pembagunan perisian dan penilaian perisian pendidikan masih diserahkan

sepenuhnya kepada pihak swasta atau peniaga yang tidak terlatih dalam pengajaran dan

pembelajaran. Para pendidik dikatakan tidak perlu membuang masa untuk mencipta

atau membangunkan perisian.

Banyak perisian yang berada di pasaran kini tidak menepati pedagogi suatu

disiplin dan tidak sesuai dengan citara pendidik. Di malaysia, belum ada perisian

pendidikan yang diiktiraf atau diterima pakai untuk semua sekolah. Oleh sebab

teknologi perkakasan dan perisian sentiasa berubah dengan cepat, maka tidak mustahil

perisian yang dihasilkan oleh konsortium atau sayrikat swasta hari ini menjadi tidak

sesuai lagi pada bulan hadapan.

Berdasarkan maklumat melalui pembacaan dari internet, buku-buku rujukan dan

temubual dengan orang perseorangan, pengkaji mendapati terdapat banyak masalah

yang wujud bagi membangunkan sesebuah perisian PPBK ini. Secara rumusannya,

masalah ini dapat dikelaskan mengikut kategori tertentu.


20/164

8

1.3.1 Persembahan Maklumat pengajaran dan Pembelajaran

Untuk mempersembahkan maklumat pengajaran secara tutorial atas talian, apa

yang penting ialah cara maklumat tersebut dipersembahkan bertujuan untuk

mengekalkan minat pengguna. Sekiranya minat yang ada pada pengguna dapat

dikekalkan, perisian yang dihasilkan akan digunakan dengan sebaik-baiknya.

Pembinaan perisian PPBK menggunakan perisian Comil Zamrud2 juga

mempunyai beberapa masalah. Antaranya ialah penggunaan warna yang banyak sering

kali menyebabkan gangguan apabila sesuatu halaman itu diuji. Perkembangan perisian

ini agak lembab berbanding dengan perisian lain kerana kajian awal mendapati perisian

ini belum pernah diuji atau dinilai di sekolah.

Perisian Comil mudah digunakan di semua komputer walaupun perisian ini tidak

diinstall dalam sesebuah komputer itu. Para pelajar tidak mengalami masalah di

sepanjang penggunaan perisian ini. Susunatur huruf juga menjadi satu perkara yang

boleh menambahkan minat pengguna. Perisian hendaklah dapat menarik minat

pengguna dengan memastikan susunatur huruf yang berkesan. Susunatur huruf

hendaklah disusun dengan berkesan supaya dapat menyampaikan maklumat kepada

pengguna dengan sempurna. Justeru itu, susunatur huruf yang tidak teratur

menyebabkan pengguna sukar memahami apa yang hendak dipersembahkan.


21/164

9

1.3.2 Kandungan

Dalam aspek kandunga, pengkaji akan mengkaji tentang organisasi kandungan

dan penilaain kendiri. Dua aspek ini merupakan antara perkara yang amat penting dalam

pembangunan sesebuah perisian.

i. Organisasi Kandungan

Perisian Comil Zamrud2 merupakan alat pengarangan yang mudah digunakan.

Walau bagaimanapun, tidak terdapat sebarang perisian Comil Zamrud2 yang dijual

dipasaran. Ciri-ciri perisian yang baik ialah pelajar hendaklah mudah berinteraksi

dengan perisian, mudah untuk mencari maklumat dan menilai maklumat yang terdapat

dalam perisian. Pelajar hendaklah dibekalkan dengan kemudahan alat carian maklumat.

Seterusnya, pilihan topik dan sub menu boleh dibuat dalam bentuk senarai teks yang

diletakkan di bawah, tepi kiri atau tepi kanan skrin. Oleh itu, adalah penting seluruh

organisasi kandungan disusun dengan teratur dan mudah diterokai oleh pelajar.

ii. Penilaian Kendiri

Penilaian merupakan aktiviti yang sangat penting yang mesti diselitkan sama ada

semasa pelajar melayari isi pengajaran perisian atau secara berasingan. Penilaian untuk

menilai pelajar atau pengguna boleh dibuat dengan bentuk kuiz, membuat ayat,

melakukan semula dan pelbagai lagi. Dalam perisian Comil Zamrud2 ini, pengkaji cuba


22/164

10

memasukkan latihan dan pelajar akan diberitahu bahawa latihan yang dibuat adalah

betul.

1.3.3 Bahasa

Bahasa merupakan alat komunikasi yang paling penting dalam menyampaikan

maklumat. Proses pengajaran secara PPBK juga melibatkan penggunaan bahasa sebagai

alat perhubungan dan berinteraksi sepanjang berlangsungnya proses PPBK.

Kebanyakkan perisian yang dihasilkan menggunakan bahasa Inggeris kerana dicipta di

luar negara. Sementara perisian yang dicipta dalam bahasa Melayu pula agak sedikit

bilangannya melainkan perisian yang banyak menggunakan bahasa Melayu-Indonesia.

Menyedari hakikat inilah perisian Comil Zamrud2 direka cipta khas oleh orang

Melayu sendiri bagi menghasilkan perisian yang mengunakan bahasa Melayu Malaysia.

Ini bertujuan agar perkembangan pembelajaran berjalan lancar dan boleh menimbulkan

minat serta konsentrasi yang tinggi. Ini berikutan kerana segala arahan dan bantuan

adalah dalam bahasa Melayu.

Oleh yang demikan tidak ada lagi sebarang masalah berkaitan dengan kesilapan

mencari makna bahasa lain yang hanya merumitkan pengguna dalam proses pengajaran

dan pembelajaran. Penggunaan bahasa dalam perisian PPBK yang mudah difahami akan

menyebabkan pengguna merasa selesa, seterusnya akan meneruskan penggunaan

perisian tersebut. Justeru itu, penggunaan bahasa yang mudah adalah penting dalam


23/164

11

penyampaian maklumat terutama sekali penyampaian itu adalah dalam bentuk grafik

dan paparan skrin.

1.3.4 Antaramuka Pengguna

Dalam bahagian ini aspek-aspek seperti penerokaan, konsep warna dan konsep

penghurufan akan diterangkan.

i. Penerokaan

Penerokaan bagi setiap skrin di dalam perisian adalah penting dalam melicinkan

perjalanan perisian. Sistem pautan membenarkan pengguna berpindah dari satu skrin ke

skrin yang lain. Sistem penerokaan boleh dilaksanakan dalam pelbagai cara seperti

mengikut susunan yang berturutan, mengikut topik atau konsep menjelajah. Ia

memudahkan pengguna untuk mencari maklumat mengikut kemampuan dan kebebasan

mereka.

ii. Konsep Warna

Kebanyakan perisian pendidikan tidak meletakkan warna untuk menentukan

kepentingan sesuatu topik. Sebagai contoh, tajuk utama hendaklah diwarnakan dengan

lebih terang berbanding dengan warna tajuk ke dua. Ada juga keadaan di mana ayat

tenggelam dengan penggunaan warna yang gelap. Ini tentunya menyukarkan pengguna

dari segi membaca dan meneliti maklumat.


24/164

12

Kegagalan perisian mengekalkan tumpuan pelajar ialah kerana reka bentuk yang

tidak ceria dan efektif. Sehubungan ini kombinasi warna, susunatur bahan grafik, teks

dan animasi perlu diberi perhatian yang teliti. Bagi pembinaan perisian Comil Zamrud2

ini, pengunaan warna yang sedikit dan sederhana digunakan agar tidak menyebabkan

saiz sesuatu muka itu terlalu berat.

iii. Konsep Penghurufan

Penggunaan ketebalan huruf boleh dijadikan satu peranan dalam menekankan

sesuatu kepentingan topik. Ada perkataan yang penting, tetapi ketebalan huruf adalah

kecil. Kepentingan sesuatu isi boleh digambarkan dengan menebalkan huruf begitu juga

sebaliknya, jika topik kurang penting, tidak perlu untuk menebalkan atau menulis

dengan saiz yang besar. Persembahan teks seperti saiz huruf dan warna huruf perlu

diberi perhatian dalam menyediakan perisian. Jika persembahan teks tidak menepati

citarasa sasaran pengguna maka amat sukar untuk menarik minat para pengguna.

1.3.5 Nilai-nilai Murni

Falsafah pendidikan negara menyeru pendidik menyerapkan nilai-nilai murni

semasa dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Dalam perisian pendidikan yang

ada di pasaran, perkara seperti nilai-nilai murni dan pembudayaan tempatan tidak

diterapkan dan ini tidak selaras dengan Falsafah Pendidikan Negara. Pengajaran dan

penerapan nilai murni ke dalam diri pelajar adalah satu tugas yang dituntut sejak zaman

berzaman lagi.


25/164

13

Dalam pembinaan perisian ini, pengkaji telah menerapkan nilai-nilai murni

melalui peribahasa yang diajarkan. Dengan adanya unsur-unsur ini, pelajar akan

didedahkan dengan situasi pembelajaran yang menerapkan nilai-nilai murni dan budaya

tempatan. Penerapan nilai murni di dalam sesuatu perisian itu bergantung kepada isi

kandungan atau bahan pengajaran bagi sesuatu subjek tersebut.

1.4 PERSOALAN KAJIAN

Berdasarkan masalah dan kelemahan seperti yang dinyatakan dalam bahagian

1.3, maka beberapa soalan kajian dibentuk untuk menyelesaikan dan mengatasi

kelemahan yang dinyatakan.

i. Bagaimanakah perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2 yang:a. menggabungkan unsur hipermedia dan multimedia boleh dibangunkan?

b. tidak membosankan boleh dibangunkan?c. mempersembahkan isi kandungan dalam bahasa Melayu yang berkesan

boleh dibangunkan?

d. meletakkan nilai-nilai murni dan pembudayaan tempatan dapat membentuksahsiah para pelajar boleh dibangunkan?

e. dapat menggalakkan pengguna mencuba membuat latihan untuk menilaikemahiran yang diperolehi boleh dibangunkan?

f. mempunyai antaramuka pengguna yang sesuai dan menarik minatpengguna boleh dibangunkan?

g. mengaplikasikan teori dan strategi pembelajaran boleh dibangunkan?


26/164

14

ii. Adakah perisian PPBK yang dibangunkan ini:a. menggabungkan unsur-unsur hipermedia dan multimedia ?

b. tidak membosankan?c. mempersembahkan isikandungan dalam bahasa Melayu yang berkesan?d. meletakkan nilai-nilai murni dan pembudayaan tempatan dapat membentuk

sahsiah para pelajar?

e. dapat menggalakkan pengguna mencuba membuat latihan untuk menilaikemahiran yang diperolehi ?

f. mempunyai antaramuka pengguna yang sesuai dan menarik minatpengguna?

g. mengaplikasikan teori dan strategi pembelajaran?

1.5 TUJUAN KAJIAN

Tujuan kajian ialah untuk membangunkan satu perisian PPBK untuk mengajar

dan mempelajari mengenai perisian Comil Zamrud2.

1.6 OBJEKTIF KAJIAN

Objektif kajian adalah seperti berikut:

i. Untuk membangunkan perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2 dalam sukatan

pelajaran Peribahasa Bahasa Melayu yang:

a. menggabungkan unsur-unsur hipermedia dan multimedia.;b. tidak membosankan;


27/164

15

c. mempersembahkan isi kandungan dalam bahasa Melayu yang berkesan;d. meletakkan nilai-nilai murni dan pembudayaan tempatan dapat membentuk

sahsiah para pelajar;

e. dapat menggalakkan pengguna mencuba membuat latihan untuk menilaikemahiran yang diperolehi;

f. mempunyai antaramuka pengguna yang sesuai dan menarik minatpengguna;

g. mengaplikasikan teori dan strategi pembelajaran.ii. Untuk memastikan perisian PPBK yang dibangunkan ini:

a. menggabungkan unsur-unsur hipermedia dan multimedia,b. tidak membosankan,c. mempersembahkan isi kandungan dalam bahasa Melayu yang berkesan,d. meletakkan nilai-nilai murni dan pembudayaan tempatan dapat membentuk

sahsiah para pelajar,

e. dapat menggalakkan pengguna mencuba membuat latihan untuk menilaikemahiran yang diperolehi,

f. mempunyai antaramuka pengguna yang sesuai dan menarik minatpengguna, dan

g. mengaplikasikan teori dan strategi pembelajaran.


28/164

16

1.7 KEPENTINGAN KAJIAN

Pembangunan perisian PPBK Comil Zamrud2 adalah satu usaha dalam

membantu pengguna mempelajari perisian ini. Kepentingan kajian adalah seperti

berikut:

1.7.1 Kementerian Pendidikan

Kementerian Pendidikan malaysia telah banyak berusaha keras dan membuat

kerjasama dengan pihak MIMOS untuk membangunkan perisian ini. Kajian ini

merupakan satu sambutan ynag sangat baik dan amat menggalakkan di kalangan pelajar

di peringkat pengajian tinggi sebagai sumbangan kepada negara yang sedang merangka

ke arah perubahan dan kecemerlangan pendidikan berasaskan teknologi komputer.

Hasil kajian diharapkan dapat dijadikan sebagai panduan kepada Kementerian

Pendidikan dalam usaha atau perancangan pihak tersebut mengatur strategi pendidikan.

Selain itu, pihak kementerian pendidikan juga memerlukan sokongan dan kajian yang

dibuat oleh semua pihak bagi menjayakan usaha mereka. Melalui kajian dan

pembangunan sebuah perisian ini, dapat memberi impak kepada perancangan

kementerian pendidikan.


29/164

17

1.7.2 Bidang Pendidikan Komputer

Walaupun PBBK telah diperkenalkan hampir 30 tahun yang lalu, istilah ini

hanya popular pada tahun 1980-an. Dengan adanya komputer peribadi yang semakin

mudah didapati, perisian PBBK turut bercambah bagaikan cendawan. Di Malaysia,

PBBK masih baru. Meskipun perisian PBBK sudah berada di pasaran dan dalam

internet, penggunaannya masih belum meluas dan belum disepadukan dalam sistem

pendidikan di negara ini.

Kebanyakan penggunaan perisian PBBK kini merupakan inisiatif individu

pendidik di sekolah atau di universiti dalam kursus masing-masing atau melalui kelab

komputer di sekolah. Dengan kata lain, tidak ada keseragaman dalam penggunaan

perisian PBBK di sekolah atau di institusi pendidikan.

Bidang pendidikan berasaskan komputer kini tidak hanya perlu bergantung pada

sumber internet semata-mata untuk menggunakan sebarang bentuk perisian, tetapi kini

penciptaan dan penghasilan perisian telah banyak membantu proses pengajaran dan

pembelajaran. Melalui penggunaan perisian, bidang pendidikan komputer dapat

diperluaskan.

1.7.3 Guru Komputer dan Teknologi Maklumat

Sebagai sebuah negara yang sedang pesat membangun, negara ini memerlukan

kira-kira 125,000 tenaga yang berpengetahuan (knowledge workers) dalam tempoh lima


30/164

18

tahun akan datang. Hal ini menunjukkan bahawa institusi pendidikan haruslah dapat

melahirkan pelajar dan graduan yang bukan lagi menjadi pengguna yang pasif dalam era

teknologi maklumat, tetapi menjadi pengguna yang aktif.

Penglibatan pendidik dalam pembangunan perisian ini memberikan implikasi

penting, iaitu perubahan budaya pengajaran dan pemelajaran di sekolah atau di

universiti. Jika sebelum ini pengajaran dan pemelajaran bahasa, misalnya, mengambil

masa lima jam seminggu, maka dengan perubahan peranan pendidik daripada pemberi

ilmu kepada fasilitator ilmu, pendidik tidak perlu bersama dengan pelajar selama enam

jam seminggu lagi.

Mungkin pertemuan di bilik darjah atau di dewan kuliah dapat dihadkan kepada

tiga jam seminggu, sementara pembelajaran berbantukan komputer bersama pendidik

untuk tempoh sekurang-kurangnya sejam seminggu sama ada di makmal atau di bilik

darjah (pendidik sebagai fasilitator atau pemerhati), dan pembelajaran kendiri oleh

pelajar (yang pada ketika yang sama tenaga pengajar bahasa berkenaan akan terlibat

dengan kerja menghasilkan bahan perisian komputer). Pengubahsuaian beban kerja dan

peranan pendidik ini perlu dibuat bagi memastikan sekolah atau institusi berkenaan

mencapai objektif yang telah digariskan.

Pembangunan perisian Comil Zamrud2 dilihat sebagai satu usaha mewujudkan

alat bantu mengajar yang berbentuk perisian semasa mengajar mengenai sesuatu topik

dalam sukatan pelajaran bahasa Melayu yakni peribahasa. Menurut Supyan dan

Nooreiny (1998) adalah lebih baik jika guru-guru sendiri membangunkan perisian


31/164

19

mengikut bidang masing-masing serta memperbaiki perisian tersebut dari semasa ke

semasa kerana para guru tidak boleh mengharap kepada pihak lain untuk menyediakan

apa yang dikehendaki oleh mereka. Oleh itu, dengan adanya perisian yang dibangunkan

ini, ia dapat memudahkan guru menyampaikan maklumat-maklumat pengajaran yang

dikehendaki kepada para pelajar.

1.7.4 Pelajar

Pembangunan perisian Comil Zamrud2 ini merupakan satu alternatif

pembelajaran yang ada bagi para pelajar. Penggunaan perisian ini akan menyebabkan

para pelajar belajar dengan teknik yang baru yang berkehendakan pelajar meneroka

untuk mencari maklumat. Ini akan dapat memberi peluang kepada pelajar untuk

mencuba perisian baru yang belum diaplikasikan di kebanyakkan sekolah agama di

Kuala Terengganu. Sistem pendidikan yang semakin berubah dan berkembang maju

dengan pelbagai bentuk kemudahan bukan sahaja membantu mematangkan lagi pelajar,

malah memberi peluang kepada pelajar untuk mempelajari bidang perkomputeran.

Pelajar yang mendapat pendedahan awal secara serius dari peringkat

persekolahan lagi tentang perisian multimedia dan penggunaan komputer sudah tentu

tidak akan ragu-ragu untuk terus menceburi bidang perkomputeran. Sekiranya hasrat

Kementerian Pendidikan ini dapat dicapai, sudah tentu negara dapat menghasilkan

sebilangan besar pelajar yang bukan sahaja mahir mengaplikasikan komputer, malah

mampu membuat perubahan dalam sistem pendidikan yang ada sekarang agar lebih

berkualiti dan cemerlang.


32/164

20

1.8 BATASAN KAJIAN

Pembangunan perisian PPBK hanya meliputi perisian Comil Zamrud2 yang

mengandungi sukatan mata pelajaran Peribahasa Bahasa Melayu Perisian ini juga

dibangunkan untuk kumpulan yang telah disasarkan iaitu pelajar-pelajar tingkatan 4 dan

tingkatan 5 yang akan menduduki peperiksaan. Pelajar-pelajar ini akan belajar untuk

menggunakan perisian ini bagi mempelajari subjek peribahasa.

Perisian ini tidak akan diuji keberkesanannya. Dalam konteks ini, pengkaji

hanya akan membangun perisian yang menepati aspek-aspek sepertimana diterangkan

dalam pernyataan masalah dan persoalan kajian. Walau bagaimanapun, perisian ini akan

dinilai secara formatif dan sumatif oleh sekumpulan pelajar dan guru untuk tujuan

pembaikan dan pemurnian. Pembangunan perisian prototaip ini adalah dalam versi alfa.

Pengujian perisian dilakukan ialah bagi memastikan sama ada struktur perisian ini

mencukupi dan perubahan-perubahan yang mungkin dilakukan.

Perisian ini akan diuji oleh ahli-ahli yang lain untuk melihat kritikan yang positif

dan melihat kelemahan aplikasi. Lebih banyak komen diperoleh maka lebih banyak

pembaikan akan dilakukan. Perisian ini tidak akan melalui peringkat pengujian beta

yang memerlukan responden yang besar untuk menguji perisian ini. Penilaian juga

akan dinilai secara sumatif. Hasil dari penilaian ini merupakan maklum balas bagi

tujuan pembaikan di masa akan datang.


33/164

21

Perisian ini boleh digunakan semasa berlakunya pengajaran dan pembelajaran

dalam kelas. Oleh itu, perisian ini tidak praktikal jika diletakkan dalam pelayaran

Internet. Ini adalah kerana ia lambat untuk diakses atau dimuat turun (download). Oleh

itu, ianya hanya sesuai jika diletakkan dalam cakera padat (Compact Disk) atau

diletakkan dalam server-server untuk kawasan liputan yang kecil seperti sekolah

ataupun sebuah institusi pendidikan.

1.9 DEFINISI ISTILAH

Berikut ialah istilah-istilah yang digunakan dalam kajian ini.

1.9.1 Pembangunan Perisian

Menurut Systems Integration Office (2001) pembangunan perisian merupakan

satu set aktiviti untuk menghasilkan sebuah perisian. Ia boleh merangkumi aktiviti-

aktiviti seperti membangun perisian yang baru, mengubahsuai perisian sedia ada,

menambah dari segi teknikal terhadap perisian atau apa sahaja yang meliputi kerja-kerja

penghasilan perisian. Dalam kajian ini satu perisian baru akan dibangunkan iaitu

perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2. Untuk membangunkan perisian ini terdapat

beberapa rangkuman aktiviti dilakukan bermula dari peringkat analisis, peringkat reka

bentuk, peringkat pelaksanaan dan peringkat penilaian.


34/164

22

1.9.2 Perisian Comil Zamrud 2

Perisian multimedia Comil Zamrud2 ini berasal daripada Sistem Comil yang

bermaksud Computer Integrated Learning. Comil Zamrud2 adalah versi terbaru Comil

dan lanjutan daripada Sistem Comil Zamrud. Comil Zamrud2 ini mampu menghasilkan

perisian khusus bercirikan multimedia berasaskan keperlun pendidikan masa kini dan

masa hadapan.

Comil Zamrud2 lebih istimewa berbanding yang sebelumnya kerana

mengandungi modul terbaru jawi seperti kemudahan menaip jawi dengan dilengkapi

papan kekunci maya (Virtual keyboard) khusus untuk Comil-Jawi Editor serta

penggunaan tulisan jawi di dalam menu Comil. Versi ini juga telah menyediakan

pemilihan untuk penukaran bahasa menu arahan kepada dua bahasa arahan iaitu Bahasa

Melayu dan bahasa Inggeris. Sistem ini mengandungi dua kompenen utama iaitu Alat

Pengarangan dan Pengimbas Perisisan.

1.9.3 Multimedia

Multimedia ialah integrasi elemen-elemen teks, audio, grafik, animasi, video

dengan menggunakan komputer sebagai alat kawalan persembahan untuk membolehkan

proses pembelajaran secara signifikan dan menghidupkan suasana maklumat. Ia

membolehkan pengguna mengemudi (navigate) bertindak balas (interact), mereka

mencipta (create) dan berkomunikasi.


35/164

23

1.9.4 Alat Pengarangan

Alat pengarangan membolehkan pembangun perisian kursus membina dan

mereka bentuk bahan persembahan. Ketika ini pengguna di dalam mod pengaragan.

Perisian ini meminimumkan keperluan kepada kepakaran pengaturcaraan dalam aktiviti

membangunkan perisian kursus. Ini bermakna ia adalah alat pengarangan yang

fleksibel,mudah dan sesuai buat para pendidik, pakar isi kandungan dan pembangun

perisian khusus profesional. Perisian kursus yang dihasilkan menggunakan Alat

Pengarangan mampu mengendalikan gabungan gambar, audio, dan teks yang

merupakan unsur-unsur dalam pembangunan bahan multimedia.

1.9.5 Pengimbas perisian

Pengimbas perisian berfungsi untuk mengimbas (view) perisian yang telah

dibangunkan dengan menggunakan Alat Pengarangan. Pada keadaan ini pengguna di

dalam mod imbasan. Kompenen ini membolehkan pengguna berinteraksi secara

langsung dengan perisian kursus yang telah dibina lantas menjadikan pembelajaran

lebih berkesan dan bermakna.

1.9.6

Bahasa Skrip Comil

Bahasa skrip Comil boleh dikelaskan sebagai bahasa pengarangan yang

bertujuan untuk memberi lebih kawalan kepada persembahan yang dibangunkan.

Arahan-arahan yang digunakan mampu menghasilkan suatu persembahan multimedia


36/164

24

yang lebih interaktif mengikut kehendak pembangun. Penggunaan bahasa skrip di

dalam Comil boleh dilihat di dalam editor Skrip daripada objek butang yang dicipta

semasa mod pengarangan.

Semua skrip yang ditulis perlu mengikut arahan atau sintak aturcara yang telah

disediakan di dalam ruangan Bahasa Comil di samping bantuan(tag) arahan yang

terpapar secara automatik.

1.9.7 Interaktiviti

Interakviti digunakan dalam program multimedia bagi mengawal turutan adegan

dalam sesuatu aplikasi program tersebut. Pengguna boleh menggunakan pelbagai alat

input untuk bercakap atau berinteraksi dengan komputer seperti kayu ria, papan

kekunci, skrin penyentuh, tetikus, butang hiperteks atau hipermedia.

1.9.8 Hiperteks

Hiperteks ialah sistem pengkalan data yang digelar sebagai nod yang merupakan

alat navigasi yang digunakan untuk menghubungkan perkataan atau frasa kepada skrin

yang lain. Pengguna boleh mengakses maklumat lanjut melalui perkaitan di antara satu

nod dengan nod yang lain bagi menghasilkan pembelajaran yang leih bermakna dalam

bentuk tanpa linear.


37/164

25

Tetingkap pada satu skrin boleh mengandungi beberapa ikon perhubungan iaitu

dalam bentuk butang atau sasaran. Dengan mengklik ikon butang tersebut, ia akan

menyebabkan sistem membuka tetingkap baru bagi mempamerkan nod yang dipilih.

1.9.9 Hipermedia

Hipermedia hampir serupa dengan hiperteks tetapi ia menghubungkan dengan

elemen media yang lain. Hipermedia sangat berguna dalam mereka cipta perisian

multimedia. Hipermedia yang tidak mahal ini mudah untuk digunakan, dipelajari

daripada program alat pengarangan yang canggih kerana ia boleh dikawal. Selain itu, ia

mudah dihubungkan ke kad atau folder yang lain dan mudah juga untuk mengimport

fail kompenen digital multimedia yang lain.

1.10 RUMUSAN

Pembangunan dan penghasilan perisian PPBK ini merupakan satu usaha murni

dalam perkembangan dunia pendidikan yang berteraskan teknologi terkini. Justeru

pembinaan dan pengkajian perisian PPBK menggunakan Comil Zamrud2 ini bertajuk

Peribahasa bahasa Melayu amat perlu bagi memenuhi sebahagian daripada sukatan

matapelajaran Bahasa Melayu sekolah menengah.


38/164

BAB II

TINJAUAN LITERATUR

2.1 PENGENALAN

Dalam bab II akan dibincangkan tentang pendekatan dalam pengajaran dan

pembelajaran berbantukan komputer (PPBK), teori-teori pengajaran dan pembelajaran,

strategi pengajaran dan pembelajaran PPBK serta penilaian perisian PPBK. Seterusnya,

dalam bab ini juga akan dibincangkan tentang kajian-kajian lepas yang berkaitan

dengan penggunaan komputer dalam pengajaran dan pembelajaran.

2.2 PENDEKATAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

BERBANTUKAN KOMPUTER

Komputer bukan sahaja berfungsi sebagai alat untuk merekod data, menyimpan

maklumat atau kegunaan peribadi, malah hari ini komputer sudah digunakan secara

meluas terutamanya dalam bidang pendidikan. Oleh kerana komputer mempunyai

pelbagai fungsi, komputer dapat digunakan dalam bilik darjah untuk membantu proses

pengajaran dan pembelajaran yang disebut Pengajaran dan Pembelajaran Berbantukan

Komputer (PPBK).


39/164

27

Disebabkan penggunaan komputer berkombinasi dengan pelbagai sistem media

lain termasuk teks, grafik, animasi, bunyi dan video, bidang pendidikan kini melibatkan

multimedia. Multimedia merupakan satu cara bagaimana komputer dijadikan lebih

bersesuaian dengan proses kognitif manusia di mana pelbagai maklumat disampaikan

dalam pelbagai format.

Menurut Azmims (2002), terdapat lima jenis PPBK yang utama iatu latih tubi,

tutorial, simulasi, permainan dan penyelesaian masalah. Setiap jenis PBBK ini

mempunyai kelebihan masing-masing dan sesuai digunakan dalam mata pelajaran

peringkat rendah, menengah dan tinggi. Dalam pembinaan perisian dan kajian ini,

tumpuan hanya diberikan kepada jenis pendekatan tutorial.

2.2.1 Pendekatan Jenis Tutorial

Dalam pendekatan PPBK jenis tutorial ini, objektif utamanya ialah untuk

menyampaikan maklumat. Program tutorial direka cipta untuk menyampaikan bahan

pengajaran baru dalam langkah-langkah kecil yang tersusun dan bertujuan mengambil

alih peranan pengajar atau guru dan mengajar pelajar secara langsung. Program tutorial

yang efektif mempunyai ciri-ciri seperti menghadkan jumlah maklumat yang

disampaikan pada masa tertentu, mengulangkaji maklumat baru yang dipelajari,

memberi maklumbalas pembetulan dan mempunyai komponen pengurusan yang

mengawas kemajuan pelajar di setiap tahap pembelajaran.


40/164

28

Dalam kajian ini, pendekatan jenis tutorial digunakan sebagai pendekatan PPBK

dalam pembinaan perisian PPBK mengenai perisian Comil Zamrud2. Program tutorial

berfungsi sebagai pengajaran individu untuk membolehkan pelajar memahami konsep-

konsep tertentu. Bergantung kepada respon pelajar, program tutorial bergerak ke tahap

lebih tinggi dengan bahan yang lebih sukar dan ke tahap yang lebih rendah dengan

bahan yang senang.

Penggunaan pendekatan ini dalam perisian PPBK yang dibina, pelajar-pelajar

akan didedahkan dengan maklumat dan isi pembelajaran. Pengajaran isi-isi kandungan

akan disokong dengan latihan. Pelajar akan dibimbing semasa menggunakan perisian ini

dengan cara penyusunan persembahan maklumat yang teratur. Oleh itu, pendekatan

jenis tutorial dirasakan amat sesuai digunakan sebagai pendekatan pengajaran dan

pembelajaran. Rajah 2.1 menunjukkan struktur pendekatan tutorial (Alessi & Trollip

1991).

RAJAH 2.1 Struktur Aliran Pendekatan Tutorial

PENGENALAN PERSEMBAHAN

MAKLUMAT

SOALANAKTIVITI

GERAKBALAS

PENILAIAN

KENDIRIMAKLUM BALAS

(PEMULIHAN

/PENGAYAAN)

PENUTUP


41/164

29

2.3 TEORI PEMBELAJARAN

Teori-teori pembelajaran merujuk kepada prinsip-prinsip dan hukum-hukum

pembelajaran yang dihasilkan daripada kajian ahli-ahli psikologi pendidikan.Pemilihan

teori untuk menjadi dasar ketika pembinaan perisian PPBK perlu diberi perhatian.

Dalam bahagian ini, penggunaan teori dan kepentingannya akan dibincangkan.

2.3.1 Teori Behaviorisme

Teori Behaviorisme berfokuskan kepada pembentukan tingkah laku pelajar.

Teori ini menyatakan pembelajaran perlu direka bentuk supaya dapat menghasilkan

perubahan tingkahlaku yang boleh diukur. Ia memerlukan rangsangan sebagai

mewujudkan tindakbalas pelajar. Di antara tokoh-tokoh yang mengasaskan teori ini

ialah Pavlov, Thorndike dan Skinner. Mereka berpendapat pembelajaran adalah

berkaitan dengan perubahan tingkahlaku. Kebanyakan ujian mereka ditumpukan kepada

rangsangan dan gerakbalas yang menghasilkan perubahan tingkahlaku.

Teori pembelajaran yang pertama telah dipelopori oleh seorang saintis Rusia,

Ivan Petrovich Pavlov yang membuat kajian mengenai ransangan dan gerakbalas.

Dalam teorinya, Pavlov (1972) memperkenalkan Teori Pelaziman Klasik. Intisari dari

teori Pavlov ini, pembelajaran berlaku akibat kaitan dua rangsangan dengan gerakbalas

pelajar. Kesan dari teori ini ialah pembelajaran boleh berlaku apabila satu rangsangan

digantikan dengan rangsangan yang lain.


42/164

30

Seterusnya, Edward Lee Thorndike ahli psikologi pendidikan dari Amerika

Syarikat telah mengemukakan teori pembelajaran Koneksionisme (connectionism).

Mengikut Kearsely (2001a) dan Thorndike (1931), teori ini mengemukakan 3 hukum

utama iaitu: i) hukum akibat (effect), ii) hukum kesediaan dan iii) hukum latihan. Dalam

hukum akibat, ganjaran akan menggalakkan manusia melakukan sesuatu gerakbalas,

manakala denda akan menghalang manusia daripada melakukannya.

Prinsip dalam teori pembelajaran Thorndike adalah seperti berikut:

a) Guru perlu menggunakan motivasi yang sesuai untuk meningkatkan kesediaan

pelajar.

b) Memperkukuhkan pertalian antara rangsangan dan gerakbalas pelajar dengan

membanyakkan aktiviti latihan, ulangkaji, aplikasi serta pengukuhan dalam

keadaan yang menyeronokkan.

c) Memberi ganjaran atau peneguhan untuk respon yang betul dari pelajar.

Selain Pavlov dan Thorndike, satu lagi teori yang diasaskan oleh Burrhus

Frederic Skinner iaitu teori Pelaziman Operan Skinner. Skinner (1968) telah membuat

beberapa rumusan tentang pembelajaran manusia terhadap teori behaviourisme ini iaitu:

a) pembelajaran berlaku secara pelaziman, b) peneguhan positif diperlukan untuk

menambahkan gerakbalas pelajar dan c) peneguhan negatif diberi untuk memberi kesan

yang tidak menyeronokkan. Berdasarkan prinsip-prinsip ini, Skinner juga turut

mempelopori pengajaran berprogram (programmed instruction).


43/164

31

Berdasarkan kepada teori-teori Pavlov, Thorndike dan Skinner, aspek-aspek

seperti latihan, pengukuhan dan tunjuk ajar yang berlanjutan perlu ada bagi menjamin

perubahan tingkah laku yang berkesan. Teori ini juga menekankan bahawa

pembelajaran yang dijalankan adalah tanggungjawab guru. Pembelajaran dikawal

sepenuhnya oleh pereka bentuk pengajaran atau sistem pengajaran iaitu guru.

Secara kesimpulan pembinaan perisian PPBK Comil Zamrud2 yang berasaskan

Teori Behaviorisme ini harus memiliki perkara-perkara seperti yang dihuraikan oleh

Kearsely (2001) seperti berikut:

a. Latihan perlu diadakan sebagai rangsangan dan jawapan pelajar (gerakbalas)

mestilah disusun secara beransur-ansur dari tahap rendah hingga tinggi.

b. Maklumbalas perlu diberi atas jawapan pelajar dengan segera.

c. Aras kesukaran sesuatu soalan atau latihan perlulah disusun untuk

menggalakkan pelajar selalu menjawab dengan betul (peneguhan positif).

d. Memastikan setiap pencapaian dalam sesuatu pelajaran diberi pujian, hadiah dansebagainya.

e. Maklumat pengajaran dan latihan yang dipersembahkan dalam unit kecil dengansetiap gerakbalas boleh diberi peneguhan.

2.3.2 Teori Kognitivisme

Teori Kognitivisme berfokus kepada transmisi proses pemikiran pelajar. Ia

menjelaskan bagaimana manusia menemui, mengesan, menyimpan, dan memanggil

kembali maklumat yang tersimpan. Ahli-ahli psikologi kognitivisme seperti Bruner,


44/164

32

Gagne dan Ausubel berpendapat bahawa pembelajaran ialah suatu proses dalaman yang

berlaku dalam akal fikiran dan tidak dapat diperhatikan langsung daripada tingkahlaku

manusia.

Mengikut Bruner (1961), berdasarkan kepada teori kognitivisme beliau telah

membina empat teori pembelajaran yang perlu diamalkan oleh pelajar iaitu pengetahuan

sedia ada sebagai motivasi pelajar, bahan pembelajaran hendaklah distrukturkan,

maklumat hendaklah mudah dipersembahkan dan menentukan ganjaran semasa aktiviti

penilaian.

Selain itu, mengikut Ausubel (1978) ada dua prasyarat bagi pembelajaran dalam

teori kognitivisme ini iaitu pelajar mesti mempunyai sikap yang positif terhadap aktiviti

pembelajaran dan prasyarat ke dua ialah pengetahuan yang sedia ada dalam struktur

kognitif pelajar harus digunakan untuk mengaitkan dengan pelajaran yang baru.

Teori ini membawa maksud penambahan pengetahuan dalam ingatan jangka

panjang atau perubahan skema atau struktur pengetahuan. Teori ini berkehendakkan

pengetahuan kini dengan pengetahuan lampau dikaitkan dan terdapat proses

pemindahan pembelajaran. Pemindahan pembelajaran adalah petunjuk ke arah

pembelajaran aktif di mana pelajar bertindak secara aktif memperoleh, menstruktur

semula dan mengkaji pengetahuan untuk menjadikannya lebih bermakna.

Dalam pembinaan perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2, pertimbangan

terhadap penerapan teori kognitivisme adalah perlu diberi perhatian. Ia diharapkan


45/164

33

dapat memberi kesan pembelajaran yang positif dan berkesan. Teori kognitif

menyatakan bahawa objektif satu sesi pengajaran dan pembelajaran berteraskan PPBK

boleh dicapai jika wujud perkara-perkara seperti pengaktifan skema, menarik perhatian,

struktur maklumat dan penglibatan aktif. Oleh itu, perisian yang dibina hendaklah

mempunyai aspek-aspek yang dinyatakan.

Pemilihan teori kognitivisme dalam pembinaan perisian PPBK merupakan

antara usaha yang perlu diberi perhatian. Pendekatan teori kognitivisme adalah penting

dalam mereka bentuk bahan pengajaran berasaskan komputer. Terdapat beberapa aspek

yang ditekankan iaitu pengamatan dan penanggapan, ingatan, kefahaman, pembelajaran

aktif, motivasi, lokus kawalan atau locus of control, pemindahan pembelajaran, dan

akhir sekali aspek perbezaan individu. Berdasarkan kepada Alessi dan Trollip (1991),

perkara-perkara yang perlu ada dalam perisian PPBK ialah seperti berikut:

a) Pengamatan dan Penanggapan

Pengamatan ialah satu proses di mana otak menerima maklumat dari deria-deria

dan kemudian menyusun semula maklumat itu dan seterusnya memberi makna

kepadanya. Penanggapan ialah satu proses pembentukan konsep. Pembelajaran

bergantung kepada pengamatan pelajar terhadap satu ransangan. Justeru itu, pelajar

akan membuat tanggapan yang tepat terhadap sesuatu konsep yang hendak

disampaikan.


46/164

34

Pembelajaran akan terganggu jika terdapat banyak rangsangan ketika maklumat

hendak disampaikan. Oleh itu, untuk membangunkan perisian PPBK, ransangan yang

ada dalam perisian ini perlu dikurangkan. Rangsangan yang kurang tidak akan

menjejaskan pengamatan pelajar terhadap apa yang dipelajarinya. Dengan

menggunakan teknik persembahan multimedia dalam perisian PPBK seperti

memasukkan grafik, teks, animasi dan warna, dapat membantu pelajar membuat

tanggapan yang tepat.

b) Daya Ingatan

Manusia mempunyai daya ingatan yang terhad. Ini menyebabkan proses

mengingat kembali menjadi sukar. Teknik-teknik pengajaran yang sistematik dan

tersusun adalah perlu untuk membantu mengukuhkan ingatan. Cara maklumat disusun

dan kemudahan pelajar untuk membuat proses pengulangan boleh membantu pelajar

dalam mengingati sesuatu fakta. Sehubungan itu, untuk membina perisian PPBK

maklumat yang hendak dipersembahkan perlulah disusun dengan sistematik.

c) Kefahaman

Pelajar mestilah mahir menilai maklumat yang diterima dalam pembelajarannya.

Maklumat yang diperolehi mestilah mudah difahami oleh pelajar. Aspek seperti

mengingati pengalaman lepas sebelum memulakan pelajaran baru dapat membantu

menguatkan kefahaman pelajar. Pelajar juga perlu tahu definisi atau konsep

pembelajaran yang akan dilalui.


47/164

35

d) Pembelajaran Aktif

Aktiviti yang disertai oleh pelajar dalam aktiviti pembelajaran boleh

menentukan tahap kejayaan mereka. Perisian PPBK yang dibina hendaklah

menyediakan banyak aktiviti supaya pelajar boleh berinteraksi dengan komputer. Bila

perkara seperti ini berlaku maka pelajar akan lebih aktif.

e) Motivasi

Perisian PPBK hendaklah berupaya memotivasikan para pelajar. Ia boleh

diwujudkan seperti menimbulkan rasa minat terhadap para pelajar. Pelajar hendaklah

diberi peluang mengawal perisian tanpa terlalu banyak peraturan yang perlu diikuti.

Maklumat yang dipelajari juga perlulah relevan dengan diri pelajar dan ia boleh

menimbulkan semangat ingin tahu dalam diri. Dengan itu pelajar sentiasa bermotivasi

dan menimbulkan sikap untuk belajar melalui perisian PPBK.

f) Lokus Kawalan (Locus of Control)

Mengikut Alessi dan Trollip (1991), lokus kawalan ditentukan oleh dua aspek

iaitu pelajar dan pelajaran. Dalam konteks ini, perisian PPBK harus memberi ruang

yang besar di mana pelajar bebas memilih topik-topik yang dikehendaki. Walaupun

perisian PPBK yang dibina mempunyai urutan atau susunan maklumat yang harus

diikuti oleh pelajar, tetapi pelajar masih boleh memilih mengikut apa yang disukai.


48/164

36

g) Pemindahan Pembelajaran

Pelajar mestilah mudah mendapatkan kembali pembelajaran yang lepas. Ini

memberi peluang untuk pelajar mengulangkaji dan mengingati semula sesuatu fakta

yang lepas.

h) Perbezaan Individu

Setiap pelajar belajar pada kadar dan cara yang berbeza. Pembangunan PPBK

mempunyai kaedah yang memberi peluang pelajar belajar mengikut kemampuan

masing-masing. Oleh itu tidak akan wujud masalah sama ada pelajar itu lemah atau

sebaliknya. Pelajar mempunyai masa yang banyak untuk melakukan ulangkaji.

Secara kesimpulannya pembinaan perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2

yang berasaskan Teori Kognitivisme ini harus memiliki perkara-perkara seperti berikut:

a) Memasukkan elemen-elemen multimedia seperti grafik, teks, animasi danpenggunaan warna untuk memudahkan pelajar membuat tanggapan yang tepat.

b) Maklumat yang hendak dipersembahkan perlulah disusun dengan sistematik.c) Menetapkan objektif untuk menguatkan kefahaman pelajar dan mengimbas

pelajaran lepas.

d) Menyediakan banyak aktiviti supaya pelajar boleh berinteraksi dengan komputeruntuk mewujudkan pembelajaran aktif.

e) Memberi peluang kepada pelajar untuk mendapatkan kembali pembelajaranyang lepas.


49/164

37

2.4 STRATEGI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

Para pendidik mestilah sentiasa mengkaji pelbagai teknologi dan merancang

secara sistematik untuk digunakan semasa proses pengajaran dan pembelajaran.

Penggunaan perisian PPBK mengenai Comil Zamrud2 memerlukan strategi

pembelajaran yang boleh diterapkan dan digunakan ke dalam perisian agar matlamat

dan objektif pembelajaran boleh dicapai. Antara strategi pembelajaran yang digunakan

dalam perisian Comil Zamrud2 ini ialah pembelajaran anjal, pembelajaran aktif,

pembelajaran kendiri, pembelajaran kolaboratif, penerapan nilai-nilai murni dan

kemahiran berfikir,

2.4.1 Pembelajaran Anjal

Pembelajaran anjal ialah satu situasi di mana para pelajar diberi kebebasan untuk

belajar. Menerusi strategi ini, para pelajar boleh memilih waktu yang sesuai dan tidak

tertakluk kepada jadual waktu rasmi. Pelajar juga boleh menggunakan perisian ini di

luar waktu persekolahan seperti di rumah, di makmal komputer atau di rumah rakan

yang mempunyai komputer multimedia. Ini kerana perisian ini boleh dikendalikan

melalui cakera padat.

Oleh itu pelajar dapat mengawal pembelajaran mereka bergantung kepada

kemampuan mereka. Mengikut Alessi dan Trollip (1991), pelajar mempunyai kadar

penerimaan yang berbeza-beza. Kadar penerimaan terhadap pengajaran adalah tidak

sama antara satu sama lain. Oleh yang demikian, adalah penting bagi perisian


50/164

38

menggunakan strategi pembelajaran anjal supaya pelajar bebas belajar tanpa mengira

lokasi ataupun waktu.

2.4.2 Pembelajaran Aktif

Pembelajaran aktif memberi peluang pelajar berinteraksi dengan perisian.

Penglibatan pelajar dalam perisian PPBK boleh menentukan kejayaan mereka

mempelajari sesuatu. Jika banyak penglibatan pelajar, banyaklah maklumat yang

diperolehi. Pendekatan pembelajaran aktif akan melibatkan gerakbalas pelajar dan ini

menentukan kejayaan mereka.

Perisian kursus PPBK mempunyai potensi dalam menyediakan peluang kepada

pelajar untuk berinteraksi secara aktif. Ia berupaya untuk bertindak terhadap tindakbalas

yang diberikan oleh pelajar. Oleh yang demikian, adalah penting bagi perisian

menggunakan pendekatan pembelajaran aktif supaya pelajar dapat bertindak aktif

sepanjang proses pembelajaran.

2.4.3 Pembelajaran Kendiri

Strategi pembelajaran kendiri bermaksud memastikan pelajar memainkan

peranan aktif dalam pembelajaran mereka di mana pelajar boleh belajar mengikut tahap

kebolehan atau pencapaiannya sendiri. Pelajar akan mendapatkan maklumat yang

diperlukan secara sendiri yang dikatakan akses kendiri (Alessi & Trollip 1991).


51/164

39

Pelajar boleh mengulangkaji sehingga beberapa kali sesuatu tajuk tanpa ada

batasan waktu sehinggalah tajuk itu difahami. Oleh yang demikian, adalah penting bagi

perisian menggunakan strategi pembelajaran kendiri supaya pelajar bebas belajar

berulangkali dan boleh berhenti dan menyambung pembelajaran mengikut kesesuaian.

2.4.4 Pembelajaran Kolaboratif

Semasa aktiviti pengajaran dan pembelajaran kolaboratif berjalan, interaksi

berlaku di antara pelajar dengan bahan pengajaran, pelajar dengan pelajar dan pelajar

dengan tenaga pengajar. Pembelajaran kolaboratif melebihi aktiviti bekerjasama kerana

ia melibatkan perkongsian hasil penemuan dan hasil yang didapati daripada

pembelajaran baru. Pembelajaran secara kolaboratif dapat membantu pelajar membina

pengetahuan yang lebih bermakna jika dibandingkan dengan pembelajaran secara

individu.

Dengan menjalankan aktiviti dan projek pembelajaran secara kolaboratif secara

tidak langsung kemahiran-kemahiran seperti bagaimana berkomunikasi akan dipelajari

oleh pelajar. Oleh yang demikian, adalah penting bagi perisian menggunakan strategi

pembelajaran kolaboratif supaya pelajar boleh berinteraksi dengan perisian.


52/164

40

2.4.5 Penerapan Nilai-Nilai Murni

Sesuai dengan Falsafah Pendidikan Negara untuk mewujudkan insan yang

seimbang dari segi jasmani, emosi, rohani dan intelek. Penerapan nilai-nilai murni

perlulah dilakukan walau dengan apa kaedah pengajaran yang dilaksanakan. Perisian

PPBK memerlukan pelajar yang rajin dan dedikasi. Oleh itu, diharapkan dengan

penerapan nilai-nilai murni, perkara seperti itu boleh berlaku. Oleh yang demikian,

adalah penting bagi perisian menerap nilai-nilai murni supaya dapat mewujudkan

pelajar yang seimbang sepertimana dihajati dalam Falsafah Pendidikan Negara seperti

mengingatkan pelajar supaya bersabar dan cekal dalam menghadapi pembelajaran yang

agak sukar.

2.4.6 Kemahiran Berfikir

Kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif (KBKK) perlu diajar secara eksplisit

dan nyata. Pelajar-pelajar perlu diberitahu dahulu objektif sesuatu pengajaran dan

pembelajaran. Oleh itu di setiap topik akan dinyatakan dahulu objektif P&P supaya

pelajar dapat membuat gambaran di minda masing-masing apa yang sepatutnya mereka

peroleh dari pembelajaran tersebut.

Antara perkara-perkara yang ditekankan dalam kemahiran berfikir ialah

memahami jenis-jenis peribahasa, membezakan antara simpulan bahasa, bidalan,

perumpamaan dan pepatah, mengenalpasti peribahasa dalam latihan peribahasa dan

mengetahui cara untuk menggunakan perisian Comil Zamrud2.


53/164

41

Aspek-aspek kemahiran berfikir dimasukkan dalam perisian kursus supaya

pelajar terangsang dengan pengajaran agar objektif perisian boleh dicapai. Pelajar juga

akan dirangsang melalui sesi latihan yang akan membina kemahiran berfikir pelajar

untuk membuat keputusan dengan menggunakan maklumat yang diberi dan

merekodkannya di dalam lembaran kerja.

2.5 PENILAIAN PERISIAN

Sebelum sesebuah perisian itu digunakan, terlebih dahulu satu proses penilaian

hendaklah dibuat untuk memastikan sesebuah perisian itu berkualiti dan menepati ciri-

ciri perisian pengajaran. Menurut Rozinah Jamaludin (2000), terdapat dua bentuk

penilaian yang perlu dibuat iaitu penilaian formatif dan penilain sumatif. Kedua-dua

penilaian ini dibuat secara berasingan dan berperingkat.

Penilaian ialah proses menentukan kecukupan pengajaran dan pembelajaran. Ia

bermula dengan analisis masalah. Proses penilaian membawa kepada dua tujuan.

Pertama ialah penilaian formatif yang menyediakan maklumat yang boleh membantu

dan membimbing pasukan dalam pembangunan isi kandungan, reka bentuk program

dan implementasi bagi sesuatu penyampian. Kedua, penilaian sumatif ialah untuk

mencari tanda-tanda kejayaan tentang tujuan projek ditubuhkan buat pertama kali.

Penilaian formaatif ialah koleksi maklumat yang sistematik bertujuan untuk

membuat keputusan bagi mereka-bentuk dan memperbaiki sesuatu produk. Penilaian

formatif dijalankan semasa pembangunan dan pembaikan program atau produk atau


54/164

42

perseorangan melalui kaedah primer seperti temubual, pemerhatian, dan analisa rekod.

Dalam penilaian formatif, cara pengumpulan data pada kebiasaannya dilakukan secara

tidak formal seperti melalui pemerhatian, keterangan dan ujian pendek.

Terdapat beberapa strategi untuk mengumpul data termasuk penilaian satu

dengan satu, penilaian kumpulan kecil dan ujian percubaan lapangan. Strategi lain

termasuk strategi terancang pemeriksaan kembali, pemerhatian pelajar individu,

temuramah, kajian rintis dan ujian lapangan. Penilaian formatif merupakan satu proses

berterusan yang dikendalikan sepanjang setiap langkah pembangunan program.

Apabila mereka-bentuk pengajaran multimedia, menunggu draf pertama atau

versi produk yang telah direka cipta bagi mengumpul data penilaian formatif akan

mempastikan perubahan besar agar tidak berlaku. Modifikasi boleh dibuat tetapi ia akan

menelan belanja dan mengambil masa yang lama.

Bahagian Rockwell Antarabangsa Roketdyne telah menggunakan prototaip

rapid sebagai strategi pengujian produk. Rockdyne melaporkan bahawa prototaip

rapid akan menambahkan produk, merendahkan pembangunan dan kos produksi

kualiti yang tinggi dan menghapuskan limitasi reka bentuk

Penilaian ini melibatkan pengumpulan maklumat tentang kecukupan dan

menggunakan maklumat tersebut untuk membuat keputusan tentang penggunaan.

Penilaian sumatif dijalankan selepas tamat dan untuk manfaat penonton luar atau


55/164

43

pembuat dasar. Penilaian sumatif memerlukan cara yang lebih formal dan pengumpulan

data biasanya menggunakan kajian komparatif dalam reka bentuk kuasi.

Penggunaan penilaian formatif dan sumatif mempunyai kegunaannya pada

pelbagai peringkat. Misalnya pada peringkat permulaan pembangunan banyak

perubahan pasti berlaku dan penilaian formatif mencakupi pelbagai skop. Semakin lama

produk dibangunkan, maklum balas menjadi lebih spesifik dan jeda penerimaan

bertukar menjadi lebih terhad.

Kedua-dua adalah merupakan contoh penilaian formatif. Apabila produk ini

dipasarkan dan dinilaikan oleh agensi luar atau laporan daripada pengguna, ia akan

bertukar menjadi penilaian sumatif iaitu menolong pembeli membuat penilaian yang

bijak tentang produk tersebut. Di sini dapat kita lihat penilaian formatif dan sumatif

memainkan peranan yang penting dalam pelbagai peringkat mengikut keperluan.

2.6 KAJIAN LEPAS

Kajian yang telah dibuat pada masa lalu perlu dirujuk sebagai satu panduan

untuk membangun perisian PPBK. Bagi pembangunan perisian Comil Zamrud2, kajian

yang dilakukan amat kurang kerana perisian ini masih baru diperkenalkan. Perisian ini

hanya baru diperkenalkan di peringkat institut pengajian tinggi seperti di Universiti

Sains Malaysia, Universiti Pendidikan Sultan Idris, Universiti Kebangsaan Malaysia

dan beberapa buah sekolah yang dijadikan persempelan kajian.


56/164

44

Walau bagaimanapun, pengkaji terus juga merujuk kajian lain mengenai

pembinaan perisian, perisian Comil Zamrud2 dan kajian mengenai penggunaan

komputer di kalangan guru dan pelajar. Perkara ini juga mempunyai kaitan dengan

pembangunan perisian yang melibatkan penggunaan komputer.

Pembinaan perisian Comil Zamrud2 bukanlah merupakan satu projek yang

mudah dan senang dibangunkan. Perisian ini bukan sahaja memerlukan pengetahuan

yang luas dan kemahiran yang tinggi, malah memerlukan kesabaran yang tinggi.

Perisian ini tidak boleh dibuat dengan cepat kerana akan mengganggu proses

pembinaannya. Perisian Comil Zamrud2 mengambil masa yang lama untuk disiapkan

satu-satu halamannya kerana memerlukan ketelitian bagi mengatur dan menyusun

elemen yang dikehendaki.

Di Universiti Pendidikan Sultan Idris, bagi pelajar yang mengambil kursus

Multimedia Dalam Pendidikan, adalah diwajibkan menghasilkan satu perisian

menggunakan Comil Zamrud2. Pelajar-pelajar tersebut dikehendaki menukar buku teks

sekolah ke dalam bentuk perisian Comil Zamrud2. Selain itu, pelajar program bahasa

Melayu yang mengambil kursus Penggunaan Komputer dalam Bahasa Melayu juga

dikehendaki menghasilkan satu perisian Comil Zamrud2.

Oleh itu, perisian ini bolehlah dikatakan mudah dikuasai oleh semua pelajar

walaupun bukan daripada bidang pengkhususan sains komputer. Manakala, bagi pelajar

sekolah pula, penggunaan perisian ini hanya memerlukan pengetahuan menggunakan

komputer sahaja. Dalam hal ini, kemahiran menggunakan komputer hendaklah diajar


57/164

45

oleh pihak sekolah. Dalam perisian yang dibangunkan, persembahan maklumat adalah

berbentuk gabungan antara teks dan grafik.

Pengguna boleh juga mencuba menggunakan perisian ini dengan membuka

perisian Comil Zamrud2 yang diperoleh dari cakera padat perisian Comil Zamrud2.

Setiap maklumat yang disampaikan dalam perisian ini akan diberi contoh dalam bentuk

gambar.

Antara kajian mengenai penggunaan komputer yang telah dibuat sendiri oleh

Nik Safiah Karim bagi meninjau tentang penggunaan unsur-unsur teknologi maklumat

untuk tujuan pengajaran di Sekolah Menengah Sri Bistari, Sri Damansara, dan Pusat

Tuisyen Jayadiri, Petaling Jaya.

Sekolah Menengah Sri Bistari dipilih sebagai mewakili sebuah institusi

pendidikan swasta. Pengetua dan guru-guru mata pelajaran Bahasa Malaysia bersetuju

bahawa pelajar-pelajar sekarang telah berjinak dengan komputer dan amat tertarik

dengan pengajaran yang menggunakan teknik multimedia. Secara bandingan, pelajar

yang lebih muda (Tingkatan I & II) lebih berminat dengan komputer daripada mereka di

tingkatan tinggi, mungkin kerana mendapat pendedahan awal kepada komputer dalam

hidup mereka.

Para guru amat sedar akan peranan yang dapat dimainkan oleh teknologi

maklumat, dan berusaha untuk melengkapkan diri masing-masing serta, seboleh

mungkin, menggunakan teknologi maklumat dalam pengajaran mereka. Mereka sedar


58/164

46

bahawa penggunaan unsur-unsur teknologi maklumat sebagai alat bantu mengajar

berjaya disebabkan benda itu baharu dan menarik, serta dapat dihayati oleh para pelajar.

Satu keluhan yang disuarakan oleh para guru ialah kurangnya bahan perisian

yang dapat digunakan untuk mengajar bahasa Melayu, tidak seperti bahan untuk bahasa

Inggeris. Para guru terpaksa menyediakan bahan sendiri. Bagi yang ada dalam pasaran,

kebanyakan bahan bersifat linear dan kurang yang interaktif.

Sekolah Sri Bistari melambangkan sekolah di Malaysia di ambang abad ke-21

yang dalam persediaan untuk menuju ke arah penggunaan teknologi maklumat dalam

bidang pengajaran bahasa Melayu. Dalam agenda mereka wujud keazaman untuk

melengkapkan diri melalui persediaan yang rapi. Pihak pengurusan dan juga tenaga

pengajar amat sedar akan kepentingan pendekatan baharu ini, dan sedang dalam proses

persediaan.

Seterusnya, Pusat Tuisyen Jayadiri pula ialah sebuah institusi swasta yang

menyediakan kemudahan bimbingan tuisyen kepada para pelajar dalam pelbagai mata

pelajaran. Kajian yang dibuat menunjukkan bahawa dalam mata pelajaran Bahasa

Melaysia, penggunaan multimedia telah dimanfaatkan. Dalam satu pelajaran karangan

empat sumber maklumat telah diberikan kepada pelajar, iaitu:

i. daripada rancangan televisyen yang divideokan terlebih dahulu,ii. daripada filem dokumentari daripada video, VCD, cakra laser, dll.,


59/164

47

iii. daripada rangkaian internet (untuk tujuan pengajaran, bahagian-bahagian yangrelevan dirakam terlebih dahulu, tetapi dalam keadaan biasa, pelajar boleh

melayari mana-mana web pada masa luang mereka), dan

iv. program multimedia daripada pelbagai sumber, contohnya, National Geographic,dsb.

Dalam kajian ini, menurut Nik Safiah Karim (1999), perkara yang perlu disedari

ialah pengajaran amat berkesan, pelajaran menjadi menarik kepada pelajar, bahan

terpaksa dibina sendiri oleh guru kerana tiada dalam pasaran dan potensinya amat besar.

Manakala Pusat Tuisyen Jayadiri merupakan sebuah institusi yang telah

mengambil manfaat daripada kemajuan dalam bidang teknologi maklumat. Kesannya

amat baik, memberi kesimpulan kepada kita bahawa potensi teknologi maklumat dalam

bidang pengajaran amat positif.

2.7 RUMUSAN

Berdasarkan tinjauan literatur dan kajian lepas, didapati bahawa pengajaran dan

pembelajaran yang menggunakan pendekatan PPBK semakin mendapat tempat dalam

bidang pengajaran dan pembelajaran. Walaupun begitu ia masih baru di negara ini.

Untuk mendapatkan perisian PPBK yang sempurna dan berkesan, pelbagai pendekatan,

teori-teori pembelajaran dan strategi tertentu boleh diaplikasikan.


60/164

48

Selain itu, aspek-aspek yang telah diperlihatkan oleh pembangun perisian ke atas

perisian mereka akan dijadikan satu panduan apabila perisian PPBK dibangunkan.

Segala kelemahan yang terdapat dalam perisian yang dikaji akan dijadikan senarai

semak ketika perisian dibangunkan. Begitu juga dengan kebaikan-kebaikan yang

terdapat dalam perisian yang dikaji, akan dipergunakan untuk perisian PPBK yang

dibangunkan.


61/164

BAB III

METODOLOGI

3.1 PENGENALAN

Kajian ini dibuat bertujuan untuk membangunkan sebuah perisian pengajaran dan

pembelajaran berbantukan komputer (PPBK) menggunakan perisian Comil Zamrud2.

Perisian ini dibangunkan bertujuan membantu dan menggalakkan para pelajar

mempelajari tentang Peribahasa Bahasa Melayu dengan menyediakan kaedah

pembelajaran yang berunsurkan multimedia. Objektif utama kajian ini adalah untuk

membantu pelajar menggunakan perisian Comil Zamrud2.

Dalam bab ini, penulisan adalah tertumpu kepada metodologi yang digunakan

semasa pembangunan perisian PPBK dilaksanakan. Aspek-aspek yang akan ditumpukan

ialah berkenaan empat fasa pembangunan perisian iaitu fasa analisis perisian, fasa reka

bentuk, fasa pelaksanaan dan fasa penilaian.


62/164

50

3.2 METODOLOGI PEMBANGUNAN PERISIAN PPBK

Kaedah pembangunan perisian ini berasaskan kepada model reka bentuk

pengajaran. Rajah 3.1 menunjukkan model yang dipakai dalam kajian ini di mana model

itu dikenali sebagai model reka bentuk sistem pengajaran Hannafin dan Peck (Hannafin

& Peck 1988). Sehubungan itu, terdapat empat fasa utama dalam membangunkan

perisian iaitu fasa analisis, reka bentuk, pelaksanaan dan penilaian. Penilaian akan

dilakukan terhadap 3 fasa iaitu analisis, reka bentuk dan pelaksanaan.

RAJAH 3.1 Model Reka Bentuk Sistem Pengajaran Hannafin dan Peck

(Hannafin & Peck 1988).

3.2.1 Fasa Analisis

Fasa analisis terbahagi kepada dua peringkat iaitu taksiran keperluan dan

analisis keperluan perisian. Taksiran keperluan (need assessment)juga dikenali sebagai

kajian permulaan iaitu untuk mengenalpasti keperluan membangunkan perisian. Dalam

fasa analisis keperluan perisian, proses menganalisis terhadap keperluan-keperluan

FASA 2

REKA BENTUK

FASA 1

ANALISIS

FASA 3

PELAKSANAAN

FASA 4

PENILAIAN


63/164

51

perisian perlu dijalankan berdasarkan maklumat dari taksiran keperluan. Ia bertujuan

untuk memastikan pembangunan perisian berjalan dengan terancang dan sistematik.

3.2.1.1 Taksiran keperluan

Untuk fasa taksiran keperluan, latar belakang kajian, kelebihan sistem

pengajaran dan pembelajaran (P&P) semasa mengenai perisian Comil Zamrud2 dikaji.

Seterusnya kelemahan sistem P&P semasa ditaksirkan untuk melihat aspek

permasalahan yang hendak diselesaikan dalam kajian ini dengan membentuk persoalan

kajian. Seterusnya matlamat dan objektif kajian akan dibentuk terlebih dahulu sebelum

perisian dibangunkan.

Kaedah untuk mendapatkan maklumat pada fasa ini ialah dengan mencari dan

menilai laman-laman Web berkaitan yang terdapat di dalam Internet, meneliti sukatan

dan keperluan subjek Bahasa Melayu peringkat SPM, dan penilaian kendiri oleh

pengkaji. Maklumat yang diperolehi telah dirumuskan dan dikemukakan dalam BAB I:

PENDAHULUAN. Maklumat dalam BAB I akan menjadi input kepada fasa analisis

keperluan perisian.

3.2.1.2 Analisis Keperluan

Dalam analisis keperluan, beberapa aspek perlu dilaksanakan sepertimana berikut:

a) Matlamat pengajaran perisian secara umum perlu dirangka.

b) Objektif pembelajaran perisian perlu disenaraikan.


64/164

52

c) Kumpulan sasaran pengguna perisian ini perlu ditentukan.

d) Aspek-aspek kemahiran berfikir dikenalpasti.

e) Penerapan nilai-nilai murni dilaksanakan.

f) Kandungan perisian perlu disenaraikan. Isi kandungan perisian ini adalah

meliputi Peribahasa Bahasa Melayu.

g) Pendekatan pedagogi perisian ditentukan.

h) Aspek strategi penggunaan perisian ini juga perlu dirancang.

i) Akhir sekali ialah aspek pengkomputeran dan antaramuka pengguna (paparan

skrin). Paparan skrin menyenaraikan apa yang hendak dimasukkan ke dalam

skrin, termasuk susunan dan fungsi setiap elemen. Aspek pengkomputeran pula

menyenaraikan penggunaan perkakasan seperti penggunaan komputer.

3.2.2 Fasa Reka Bentuk Perisian

Fasa reka bentuk perisian merupakan fasa ke dua yang perlu dilaksanakan

selepas fasa analisis perisian. Hasil dari fasa reka bentuk perisian akan diperincikan

dalam seksyen 3.5 REKA BENTUK PERISIAN. Dalam fasa mereka bentuk perisian

ini, beberapa langkah kerja perlu dilaksanakan.

i) Lihat Semula Spesifikasi Keperluan Perisian

Langkah pertama ialah melihat semula spesifikasi keperluan perisian yang

dihasilkan dalam fasa analisis perisian. Sehubungan itu, segala aspek seperti yang

digariskan dalam fasa analisis perisian perlu diteliti semula.


65/164

53

ii) Reka Bentuk Struktur Pedagogi

Seterusnya, mereka bentuk struktur pedagogi perisian PPBK. Reka bentuk ini

bersandarkan kepada aspek-aspek seperti matlamat, objektif pembelajaran, sasaran

pengguna, pendekatan PPBK dan teori pembelajaran yang diterapkan yang dinyatakan

dalam spesifikasi keperluan perisian.

iii) Reka Bentuk Kandungan Perisian

Ciri-ciri bagi setiap struktur organisasi kandungan perlu diketahui terlebih

dahulu. Seterusnya berdasarkan pemilihan sruktur organisasi yang digunakan, reka

bentuk perincian kandungan perisian pula dilaksanakan. Ia perlu berlandaskan kepada

matlamat, objektif pembelajaran, kandungan perisian, sasaran pengguna, pendekatan

PPBK dan teori pembelajaran yang digunakan.

iv) Reka Bentuk Langkah-langkah Pengajaran dan Pembelajaran

Reka bentuk langkah-langkah pengajaran dan pembelajaran dilakukan setelah

reka bentuk PPBK dan kandungan perisian ditentukan. Reka bentuk yang akan

digunakan melibatkan bahagian-bahagian dalam aktiviti pra-pengajaran, persembahan

maklumat, latihan, maklumbalas dan sebagainya.


66/164

54

v) Reka Bentuk Antaramuka Pengguna

Untuk tujuan ini, reka bentuk hendaklah menerusi proses membina skrin templat

dan papan cerita terlebih dahulu. Kerja-kerja mereka bentuk skrin templat dan papan

cerita merupakan satu aktiviti untuk menyusun bahan-bahan pengajaran dan

pembelajaran untuk ditukar ke dalam bentuk persembahan skrin komputer.

vi) Reka Bentuk Pengkomputeran

Reka bentuk pengkomputeran juga merupakan satu lagi ciri penting dalam fasa

reka bentuk ini. Reka bentuk ini diperlukan bagi pengaturcaraan di komputer.

Pembangun perisian perlu merangka logik untuk sesuatu masalah yang hendak

diselesaikan mengikut keperluan yang terdapat dalam skrip PPBK (Norhashim et al.

1996). Arahan hendaklah diberikan dalam satu bahasa yang difahami komputer. Ada

bahasa komputer yang kompleks dan ada juga yang mudah.

3.2.3 Fasa Pelaksanaan Perisian

Dalam fasa pelaksanaan perisian proses kerja berubah dari kerja-kerja

merancang dan kerja-kerja mereka bentuk kepada proses pelaksanaan perisian. Dalam

fasa pelaksanaan, terdapat tiga langkah iaitu menyenaraikan rancangan proses

pelaksanaan, pembangunan perisian dan pengujian kestabilan perisian.


67/164

55

3.2.4 Fasa PenilaianFasa penilaian merupakan satu proses untuk menilai perisian yang terhasil

berdasarkan kepada spesifikasi yang ditetapkan oleh pembangun perisian. Prototaip

perisian perlu ditunjukkan kepada pengguna. Penilaian perlu juga dilakukan terhadap

reka bentuk dan fungsi perisian. Sehubungan itu, proses penilaian yang dijalankan

terbahagi kepada dua jenis penilaian iaitu formatif dan sumatif.

3.2.4.1 Penilaian Formatif

Penilaian formatif ialah proses penilaian yang dilakukan pada ketika proses

pembinaan perisian sedang berjalan. Aktiviti penilaian formatif boleh dijalankan kepada

pembina perisian (penilaian kendiri), penyelia tesis, pakar subjek, pakar pedagogi, guru

komputer dan pelajar.

3.2.4.2 Penilaian Sumatif

Penilaian sumatif dilaksanakan bertujuan untuk mengenalpasti kekuatan dan

kelemahan perisian PPBK yang telah dibangunkan ini. Ia dilakukan ke atas perisian

yang telah siap dengan lengkap untuk melihat dan menyemak perisian sama ada

menepati matlamat, objektif dan sesuai dengan sasaran pengguna.


68/164

56

3.3 INSTRUMEN DAN RESPONDEN KAJIAN

Dalam pembangunan perisian PPBK Comil Zamrud2 ini, terdapat lima instrumen

yang akan digunakan untuk tujuan penilaian perisian. Instrumen-instrumen tersebut

ialah seperti berikut

a) Instrumen senarai semak penilaian formatif oleh penilai bagi kategori pelajar

(LAMPIRAN A).

b) Instrumen temubual dan pemerhatian penilaian formatif oleh penilai bagi

kategori pelajar (LAMPIRAN B).

c) Instrumen senarai semak penilaian sumatif oleh penilai bagi kategori pelajar

(LAMPIRAN C).

d) Instrumen temubual dan pemerhatian penilaian sumatif oleh penilai bagi

kategori pelajar (LAMPIRAN D).

e) Instrumen senarai semak bagi penilaian formatif dan sumatif oleh penilai bagi

kategori guru untuk teori dan strategi pembelajaran (LAMPIRAN E).

Senarai dan penerangan lanjut tentang ke semua instrumen di atas dinyatakan

dalam LAMPIRAN F. Dalam kajian ini, hanya dua orang guru diambil untuk membuat

penilaian. Seterusnya seramai 50 orang pelajar Kolej Sains Pendidikan Islam Negeri

Terengganu, 20050 Kuala Terengganu terlibat dalam proses penilaian. Pelajar-pelajar

ini dipilih sebagai responden kerana mereka mempelajari peribahasa Bahasa Melayu

bagi kertas Bahasa Melayu SPM.


69/164

57

3.4 SPESIFIKASI KEPERLUAN PERISIAN

Seksyen ini akan memperihalkan aspek-aspek seperti matlamat pengajaran

perisian, objektif pembelajaran perisian dan pengguna sasaran. Selain itu perkara yang

akan dibincangkan ialah aspek kemahiran berfikir, penerapan nilai-nilai

PBBK Comil

Documents

Transcript of PBBK Comil