PAHINUMDUM SA MGA GINIKANAN...sulod sa 2 ka semana, ang bata dili motubo nga normal ug nga mo-grabe...
2
SALBAHA ANG INYONG MASUSO Batok Sa Mental Retardation Sa mga dugang nga pangutana, palihug pangutana o adtoa: sa inyong health workers sa ospital, lying-in / birthing home o health centers O Newborn Screening Center - National Institutes of Health Building H, UP Ayala Land Technohub Complex Brgy. UP Campus, Commonwealth Ave., Diliman, Quezon City Newborn Screening Center - Central Luzon Angeles University Foundation Medical Center MacArthur Highway, Brgy. Salapungan, Angeles City Newborn Screening Center - Southern Luzon Daniel O Mercado Medical Center 143 Narra St., Mountview Subd., Tanauan City Newborn Screening Center - Visayas West Visayas State University Medical Center E. Lopez St., Jaro, Iloilo City Newborn Screening Center - Mindanao Southern Philippines Medical Center J.P. Laurel Ave., Bajada, Davao City Newborn Screening Reference Center National Institutes of Health University of the Philippines Manila 625 Pedro Gil St., Ermita, Manila 1000 E-mail: [email protected] URL: http://www.newbornscreening.ph Unsang mga klaseng sakit ang gina-eksamen sa newborn screening? Sa pagkakaron, mao kini ang mga sakit nga gina-eksamen: 1. Congenital Hypothyroidism (CH) Resulta kini sa kawad-on o kakulangon sa thyroid hormone (TH) sa lawas. Ang TH may kemikal nga responsable sa pagtubo sa bata labi na gayod sa iyang utok. Kung dili kini matambalan sulod sa 2 ka semana, ang bata dili motubo nga normal ug magsugod na ug pag-ubos ang iyang "IQ"points hangtud nga mo-grabe na iyang mental retardation. 2. Congenital Adrenal Hyperplasia (CAH) Ang bata nga aduna niini nga sakit, maug-han o ma-dehydrate. Moresulta pod kini sa abnormal nga pagtaas sa male sex hormones sa mga babaye o lalaki na bata. Kinahanglan kini mahibal-an ug sayo kay ang mga batang may sakit nga ingon niini mahimong mamatay sa sulod sa 7-14 ka adlaw sukad matawo. 3. Galactosemia ( GAL) Ang GAL usa ka kondisyon sa lawas kon diin dili ma-proseso sa lawas ang usa ka bahin sa gatas nga gitawag ug galactose. Ang sobrang kadaghanon sa galactose dili maayo sa lawas. Makadaot kini sa utok, atay ug mo-resulta pod sa katarata. 4. Phenylketonuria (PKU) Usa kini ka talagsaon nga sakit kung diin ang lawas sa bata dili maka proseso sa usa ka klase nga protina nga gitawag nga phenylalanine. Ang sobrang kadaghanon sa phenylalanine sa lawas mahimong hinungdan sa pagkadaut sa utok. 5. Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase Deficiency (G6PD def) Ang G6PD usa ka klase sa sakit kon diin ang lawas sa bata adunay kakulangon sa G6PD "enzyme". Kung ang mga bata nga aduna niini nga sakit makatumar sa mga gidili nga tambal, makakaon sa gidili nga pagkaon o madayag sa pipila ka kemika nga adunay "oxidative substances" mahimo nga mokalit pagdalag ang iyang lawas ug mahimong hinungdan sa hemolytic anemia. 6. Maple Syrup Urine Disease (MSUD) Usa ka balatiang genetic metabolic gumikan sa depektibong aktibidad sa enzyme branched chain alpha-keto-acid dehydrogenase. Makahilo sa utok ang panagtipon-og sa gasangasangang kasumpaysumpay na mga amino acid. Tabangan nato ang 33,000 nga mga bata nga apektado kada tuig niining mga sakita. Pangutana bahin sa NBS sa inyong mga health worker. PAHINUMDUM SA MGA GINIKANAN Ang G6PD deficiency ang pinakadaghan nga kaso sa sakit sa mga bata nga makit-an sa pamaagi sa newborn screening. Kinahanglan likayan ang napthalene or moth ball ug ubang mga tambal, apil ang medisinang hilba kung adunay kakulangan sa G6PD. Samtang naghulat sa resulta sa NBS, gitambagan ang mga ginikanan nga dili mahidual ang ilang anak sa naphthalene. Dugang pa, kinahanglang gireseta sa doktor ang tanang tambal nga ihatag sa bata. Kung kakulang sa G6PD ang resulta sa NBS, ikonsulta ang doktor sa bata ug padayon sa confirmatory test. Isangpit sa imong doktor ang resulta. NBS-PBV-12032013 RECYCLE. SHARE THIS BROCHURE.
Transcript of PAHINUMDUM SA MGA GINIKANAN...sulod sa 2 ka semana, ang bata dili motubo nga normal ug nga mo-grabe...
SALBAHA ANG INYONG MASUSO
Batok SaMental Retardation
Sa mga dugang nga pangutana, palihug pangutana o adtoa:
sa inyong health workers sa ospital, lying-in / birthing home
o health centers
O
Newborn Screening Center - National Institutes of HealthBuilding H, UP Ayala Land Technohub Complex
Brgy. UP Campus, Commonwealth Ave., Diliman, Quezon City
Newborn Screening Center - Central LuzonAngeles University Foundation Medical Center
MacArthur Highway, Brgy. Salapungan, Angeles City
Newborn Screening Center - Southern LuzonDaniel O Mercado Medical Center
143 Narra St., Mountview Subd., Tanauan City
Newborn Screening Center - VisayasWest Visayas State University Medical Center
E. Lopez St., Jaro, Iloilo City
Newborn Screening Center - MindanaoSouthern Philippines Medical CenterJ.P. Laurel Ave., Bajada, Davao City
Newborn Screening Reference CenterNational Institutes of Health
University of the Philippines Manila625 Pedro Gil St., Ermita, Manila 1000
E-mail: [email protected]: http://www.newbornscreening.ph
Unsang mga klaseng sakit ang gina-eksamen sa newborn screening?
Sa pagkakaron, mao kini ang mga sakit nga gina-eksamen:
1. Congenital Hypothyroidism (CH)
Resulta kini sa kawad-on o kakulangon sa thyroid hormone (TH) sa lawas. Ang TH may kemikal nga responsable sa pagtubo sa bata labi na gayod sa iyang utok. Kung dili kini matambalan sulod sa 2 ka semana, ang bata dili motubo nga normal ug magsugod na ug pag-ubos ang iyang "IQ"points hangtud nga mo-grabe na iyang mental retardation.
2. Congenital Adrenal Hyperplasia (CAH)
Ang bata nga aduna niini nga sakit, maug-han o ma-dehydrate. Moresulta pod kini sa abnormal nga pagtaas sa male sex hormones sa mga babaye o lalaki na bata. Kinahanglan kini mahibal-an ug sayo kay ang mga batang may sakit nga ingon niini mahimong mamatay sa sulod sa 7-14 ka adlaw sukad matawo.
3. Galactosemia ( GAL)
Ang GAL usa ka kondisyon sa lawas kon diin dili ma-proseso sa lawas ang usa ka bahin sa gatas nga gitawag ug galactose. Ang sobrang kadaghanon sa galactose dili maayo sa lawas. Makadaot kini sa utok, atay ug mo-resulta pod sa katarata.
4. Phenylketonuria (PKU)
Usa kini ka talagsaon nga sakit kung diin ang lawas sa bata dili maka proseso sa usa ka klase nga protina nga gitawag nga phenylalanine. Ang sobrang kadaghanon sa phenylalanine sa lawas mahimong hinungdan sa pagkadaut sa utok.
5. Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase Deficiency (G6PD def )
Ang G6PD usa ka klase sa sakit kon diin ang lawas sa bata adunay kakulangon sa G6PD "enzyme". Kung ang mga bata nga aduna niini nga sakit makatumar sa mga gidili nga tambal, makakaon sa gidili nga pagkaon o madayag sa pipila ka kemika nga adunay "oxidative substances" mahimo nga mokalit pagdalag ang iyang lawas ug mahimong hinungdan sa hemolytic anemia.
6. Maple Syrup Urine Disease (MSUD)
Usa ka balatiang genetic metabolic gumikan sa depektibong aktibidad sa enzyme branched chain alpha-keto-acid dehydrogenase. Makahilo sa utok ang panagtipon-og sa gasangasangang kasumpaysumpay na mga amino acid.
Tabangan nato ang 33,000 nga mga bata nga apektado kada tuig niining mga sakita.
Pangutana bahin sa NBS sa inyong mga health worker.
PAHINUMDUM SA MGA GINIKANAN
Ang G6PD deficiency ang pinakadaghan nga kaso sa sakit sa mga bata nga makit-an sa pamaagi sa newborn screening.
Kinahanglan likayan ang napthalene or moth ball ug ubang mga tambal, apil ang medisinang hilba kung adunay kakulangan sa G6PD.
Samtang naghulat sa resulta sa NBS, gitambagan ang mga ginikanan nga dili mahidual ang ilang anak sa naphthalene. Dugang pa, kinahanglang gireseta sa doktor ang tanang tambal nga ihatag sa bata.
Kung kakulang sa G6PD ang resulta sa NBS, ikonsulta ang doktor sa bata ug padayon sa confirmatory test. Isangpit sa imong doktor ang resulta.
NBS-PBV-12032013RECYCLE. SHARE THIS BROCHURE.
Unsa ang newborn screening?
Ang newborn screening (NBS) usa ka simple nga pamaagi sa pagsuta sa imong bata kon duna siya'y sakit nga congenital metabolic disorder nga posibleng mamahimong hinungdan sa mental retardation o kamatayon kon kini dili dayon matambalan.
Nganong mahinungdanon ang newborn screening?
Kasagaran sa masuso nga aduna niining klase sa sakit, normal ra nga tan-awon gikan sa iyang paghimugso. Dili mahibaw-an nga ang bata dunay depekto sa utok hangtud nga mogawas ang sinyales og simtomas sa sakit nga dili na matabangan.
Kanus-a himuon ang newborn screening?
Ang NBS mas maayong nga himuon sa masuso 48-72 ka-oras sukad sa pag panganak. Apan mahimo usab kini himuon human molabay ang 24 ka oras sukad sa pag panganak.
Unsaon paghimo ang newborn screening?
Simple lang ang pamaagi sa newborn screening, tusokon lang ang daplin o kilid nga bahin sa tikod sa masuso ug ipatulo ang dugo sa usa ka espesyal nga papel nga gitawag ug filter card ug ipadala dayon sa Newborn Screening Center (NSC).
Kinsa ang mokolekta sa dugo sa Newborn Screening?
Ang newborn screening mahimong himuon sa usa ka doktor, nars, midwife og medical technologists.
Asa pweding magpa-newborn screening?
Ang newborn screening pweding himuon sa ospital, lying-in, rural health unit og health center.
*Apil na sa Philhealth Newborn Care Package ang Newborn Screening
Kanus-a mahibal-an ang resulta sa newborn screening?
Ang resulta sa newborn screening mahibal-an 7-14 ka adlaw o "working days" gikan sa pagdawat sa Newbon Screening Center.
Ang mga ginikanan mahimong mangutanga sa resulta kung asa gihimo ang newborn screening.
Unsa ang ginapahibalo sa resulta sa NBS?
Ang negatibo nga screening nagapasabot nga normal ang resulta.
Ang positibo nga resulta nagpasabot nga ang bata kinahanglan nga dad-on dayon sa ilang doktor para sa dugang pa nga pagsusi.
Nganong adunay ubang bata nga dapat usabon ang eksaminansyon?
Kini ang mga posibling rason nganong usabon ang eksaminasyon?
- Nakuhaan ug dugo usa sa 24 oras gikan gipanganak.
- Adunay problema sa hulad sa dugo.
- Nakita sa unang pagsulay nga adunay posibleng problema sa panglawas.
Pahibal-on dayun ang ginikanan kung kinahanglan nga usbon ang nagsulay.
Kung ipausap kini, ipabuhat dayun ang pagsulay.
Unsa ang maayong buhaton kon ang bata positibo ang resulta sa Newborn Screening? Ang bata nga positibo ang resulta sa newborn screening kinahanglan nga dad-on sa pinakadu-ol nga ospital o espesyalista para mahatagan ug igong pagsusi ug pagtagad. Unsay mahitabo sa naugang hulad sa dugo pagkahuman sa pagsala?
Pagkahumang gisulay ang naugang hulad sa dugo, itago kini sa usa ka lugar na seguradong gikandado. Hawiran ang gitagong hulad para sa inandang mga paagi sa pagdumala sa kalidad ug mahimong gamiton sa pagdukiduki nga gidayeg sa komite sa pamatasan para sa kapuslanan sa publiko.
Mahimo bang modili ang usa ka ginikanan sa pagsulay sa iyang anak?
Mahimong modili ang usa ka ginikanan sa pagsulay sa bag-ong panganak alang sa iyang anak ug dili kinahanglan mopirma sa Sululatan sa Pagdili sa ospital. Giila sa pagdili ang pagsabut nga ang dili pagsulay mahimong magdala og peligro sa panglawas sa bata kung naa ang usa sa mga gisalang sakit.
Mahinungdanon Impormasyon Kabahin Sa Newborn Screening
Resulta kon indi mai-screen
Grabe nga mental retardationKamatayonKamatayon o katarataGrabe nga mental retardationAnemia, Kernicterus
Resulta kon mai-screen kag mabulong
NormalMapagsik kag normalMapagsik kag normalNormalNormal
Nga-a eksaminon ang imo lapsag?Sakit
CH (Congenital Hypothyroidism)CAH (Congenital Adrenal Hyperplasia)GAL (Galactosemia)PKU (Phenylketonuria)G6PD DeficiencyMSUD (Maple Syrup Urine Disease) Kamatayon Mapagsik kag normal
