ပေတာကစညသစာေစာင (စာတကလပစာ) Sound of Padauk Drum P.O Box (135) Mae Sot, Tak - 63110, Thailand

ရငးလငးခက

ပေတာကစညသ စာေစာငက ထငးႏင မေလးရားရ ရခငဒကၡသညႏင ေရြ႕ ေျပာငးအလပသမားမား ႏငငေရးအသ ျမငမားလာေစရန၊ အမးသားေရးစတဓာတ ရငသန ႏးၾကားလာေစရန၊ အလပသမားႏင အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ နစနာခကႏင အခြငအေရးမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊ ဆသည ရညရြယခကျဖင တငဆကပသစႏင ျပနလညထတေ၀ပါသည။ မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) အေနျဖင လကရ ရးသးဗမာ/ ျမနမာစာသည ေခတအဆကဆက ဗမာမႈျပခခရသည မရငး

ရခငစာဟ ယဆ၍ လညးေကာငး၊ ဗမာျပညရ အျခားတငးရငးသားမားအပါအ၀င ေဒသယအသထြကႏင အသးအႏႈနး

ကြျပားေသာ ရခငမားအားလး ဖတရႈႏငေစရန ရညရြယ၍လညးေကာငး၊ စနစတက သေတသနျပထားျခငးမရဘ ဆႏၵစြကအေျခခသည အသးအႏႈနးႏင

အေရးအသားမားသည စျပေလာကသည ရခငစာေပသစတရပ ေဖာထတေရးက အေထာကအကမျပဘ ပမေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသညဟ ယဆသျဖငလညးေကာငး

ဤစာေစာငက ဗမာျပညရ အမားသးဘာသာစကားျဖင ထတေ၀ျခငး ျဖစပါသည။ အေျခအေနအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင ေဆာငးပါးတခ႕အား မလ ထတေ၀သ ႏင စာေရးသမားထမ ခြငျပခကမေတာငးျဖစဘ ေဖာျပခရသညက သကဆငရာ ကာယ ကရငမားအေနျဖင နားလညသညးခ ခြငလႊတေပးၾကပါရန ေမတာရပခအပပါသည။ ျပညသလထတရပလး ႏငငေရးအသႏင ခယခက ျမငမားလာမသာ ရခငတမး သားလး အဖႏပခဘ၀မ လြတေျမာကႏငမညျဖစသျဖင ဤစာေစာင ျဖစေျမာကေရး အတြက မမတတႏငသညဘကမ ကညပပးၾကပါရန တကတြနးႏႈးေဆာအပပါသည။

ဆကသြယရန - သာထြနးေအာင (တာ၀နခ) - စညးရးေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာန mr.tharhtunaung@gmail.com, Ph - ၀၈ ၂၄၀ ၅၄၀ ၉၇ မငးသကထြနး (တာ၀နခ) - သေတသနႏင မတတမးဌာန marm.thaik.htwan@gmail.com, Ph - ၀၈ ၅၄၀ ၂၇၀ ၂၃

အပေရ (၅၀၀)

အတြ (၁) အမတ (၆) ႏ၀ငဘာ၊ ၂၀၁၁။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ထတေ၀သည။

(၃)

ေႏာငခြငေပးလကရင (၂၃) ႏစလးလး လပထားခတာေတြအားလး တရကထန႔ ေရစနေမာ သြားႏငတယ။ ရနသက အယမလြယပါန႔။ သတ႔ လခငတာရဖ႔အတြက ျပနေပးႏငသ ေလာက ေပးတသေဘာပါပ။ သတ႔ယတာ အဆမတနေအာင ပမားတာကေတာ သတထား သငပါတယ။ ကာရာအေကဒမကေရစပ ရလမမယ

ေစစပေဆြးေႏြးတေနရာမာ အေရးပါတအခကအခ ႔ကလညး ေမထားလ႔ မရဘး။ ဥပမာ - လထက သတ႔လပထားတာေတြက ဘယလမ ခြငမလြတႏငဘးဆတာ အာဏာရင ေတြက သထားတယဆတအခကကလညး ျပနစဥးစားသငတယ။ ဆလခငတာက သတ႔ အာဏာမရဘမေနရဘး။ ဒေတာ အာဏာရ (၁၀၀) ရာခငႏႈနး မဟတေတာင (၈၀) ရာခင ႏႈနး)ေလာကက ကငထားမယသေဘာပ။ (၂၀) ရာခငႏႈနးေလာကကေတာ တတယအေတြး အေခၚရသေတြ (သ႔) စစအစးရက အထငႀကးၿပး လထတကပြက အထငေသးသေတြ၊ ေခတပကအမတျဖစလသေတြက ျဖစခြငေပးထားမယ၊ လထက သတ႔က မဆန႔ကင ေအာငအေပာအပါးေတြက ဖနတးထားေပးမာ ျဖစသလ၊ မးယစေဆး၀ါးေတြက အလြယတ ကရေအာင မကကြယျပထားမာ ကနးေသပါတယ။ လေတြက မေကာငးမႈႏြထမာ သြပ သြငးၿပး ႏငငေရးက စတမ၀ငစားေအာင လပထားမယ။ သတ႔ကေတာ တငးျပညရ ဘ႑ာေတြက သးျဖနးၿပး ဇမကေနဥးမာပဆတာ တြကဆၾကညလ႔ရႏငပါတယ။ ဒေတာ သတ႔ေပးမယ ဒမကေရစမးက ကာရာအေက ဒမ ကေရစမးပျဖစမာေပါ။ လေတြက အကငေတြပက၊ ယဥေကးမႈေတြပကစး၊ ေခတပက သေဌးေတြက ခမးသာသထကခမးသာလာၿပ၊ ကေနာတ႔ ခငဗားတ႔လ ဆငးရတျပညသ ေတြ၊ သာမနလတနးစားေတြက ဆငးသကလာတႏမယေတြကေန သတ႔က ေဖာေျဖေပးရ မယ ကာရာအေကဒမကေရစေခတက ေရာကသြားမာ အမနပ။ ဒါဟာေနာကဆးေပၚ ႏငငေရးလညစားကြကျဖစတယ NLD က လထကယစား ခြငလြတေပးလ႔ မရဘးဆတအခကကလညး မစဥးစား လ႔မရဘး။ ဒါေတြဟာ ခစားခကန႔ ေျပာေနတာမဟတဘး၊ ပကတအေနအထားကက ဒလပ ျဖစေနတယ။ ဒေတာ အာဏာရငေတြက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညရ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအ ေပၚ မခမေသြ အသးခဖ႔ ႀကးစားမယဆတာ ရငးပါတယ။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက လႊတ ေတာထ ညႇပထညထားၿပး ဘာမ လပလ႔မရေအာင အမားစျဖစတ ႀကဖြ႔အမတေတြန႔ တမတသား စစဗလခပေတြကေနၿပး ထနးခပၿပးသြားမယ အစအမပဆတာ သပကရငး တယ။ ဗလခပေတြက ေဒၚစသာ လႊတေတာထပါခရင လအမားစက ေထာကခမာပဆတာ က သထားတယ။ ဒါေၾကာင ေဒၚစက သငပနးေခေရးက ေဇာငးတငေျပာလာတာပါပ။

(၂)

အေပးအယမမတမႈ လကရအေနအထားက ျပနၾကညရင အေပးအယ မတမႈ မရဘးဆတာ သပရငး တယ။ ဖြ႔စညးပက အနညးငယေလးျပငေပးလကရန႔ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ဟာ ေရြးေကာကပြ၀ငဖ႔ ဆးျဖတခကခေတာမယ အေနအထားျဖစလာတယ။ တကယ အေရးႀကးၿပးေတာ ေသာခကေတြျဖစတ စစတပက လႊတေတာထမာ အၿမတမး (၂၅ ရာခင ႏႈနး) ေနရာယမယကစၥေတြ၊ စစတပက ဒမကေရစမကဘ အာဏာသမးႏငတာေတြ၊ စစေရးအေျခခရသမားသာ သမၼတျဖစပငခြငရသညဆေသာ အခကမားက ေမထားၿပး ေရြး ေကာကပြ၀ငမယဆတာ အလြန႔က သဘာ၀မကတကစၥပ ျဖစတယ။ စစအစးရက ဒအခြင အေရးအားလးက ဆကလကရရမာ ျဖစတအျပင ကယဘကက (၂၀၀၈) အေျခခဥေဒက ေရာ (၂၀၁၀) ဥးသနးစနအစးရကေရာ တၿပငနကေထာကခေပးလကရၿပးသား ျဖစသြား တယ။ ကယဘကက မျဖစစေလာက ရလကတာေတြက ႏငငေရးအကဥးသားတခ ႔ လြတ ေပးတာန႔ ေရြးေကာကပြေကာမရငဥပေဒတခ ႔က အနညးငယေလး ျပငေပးလကရေလာက ပ ရလကတယ။ ေျပာရမယဆရင သတ႔က အေပၚစးက သတ႔ျဖစေစခငတာေတြက ရေအာငယသြားတသေဘာပါပ။ ကယက သတ႔ေပးတာေတြက ဘာမ အာမခခက မရဘး။ သတ႔ရသြားတာေတြက တကယက ႀကးႀကးမားေတြပေလ။ ဒါအျပင ရလာမယ ေနာက ဆကတြအခြငအေရးေတြက အာစယမာ ဥက႒ျဖစလာမယ၊ စးပြါးေရးပတဆ႔မႈ (Sanction) ျပတသြားမယ၊ ကမၻာဘဏက ပကဆေတြ၊ ဂပနကေပးမယ ODA အကေငြေတြ လမ၀င လာမယ။ တရား၀ငအစးရျဖစသြားသလ၊ တရား၀ငဖြ႔စညးပကလညး ကမၻာသ ျမနမာသ ရယသြားတသေဘာပါပ။ သတ႔လခငတာရဖ႔အတြက ျပနေပးႏငသေလာက ေပးတသေဘာ စစဗလခပေတြဆက ဘယလခငမာတ ကတက၀တေတြ ရထားၿပးၿပလလ႔ ေနာကထပပါတမတပတငမယသေတြ၊ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ၀ငမယသေတြက ေမး ၾကညခငပါတယ။ ကတက၀တေတြက ထပခါတလလ ေဖာကဖကေနတ စစဗလခပေတြ ဆက ေနာကထပရမယကတေတြေကာ စတခရပါမလား ဆတာပါပ။ ျပညသလထက မမတ႔ဘကမ အာမခခကမေပးႏငဘ (၂၀၀၈) ဖြ႔စညးပႏင လထရ လြတလပမႈက ခည

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(၄)

တခကခတ ႏစခကျပတဆပါေတာ။ လမးျပေျမပလညးၿပး၊ အာဏာလညး လကလႊတစရာ မလဘး၊ သတ႔အတြက သားေရႊအးထမးလာၿပေပါ။ သငပနးေခတငး ေခလ႔လြယပါမလား ဗလခပႀကးေတြရ အဓကလအပခကကေတာ သတ႔ရ အသက အးအမ စညးစမ လၿခမႈပါပ။ တငးျပညဘ႑ာထက မတရားခးယထားတ ပငဆငမႈေတြအားလး သားစဥေျမး ဆက စတခလကခ အေမြခႏငေရးႏင သတ႔မသားစေတြရ ထာ၀ရ ဘ၀လၿခေရးဆပါ ေတာ။ NLD န႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔က သေဘာထားႀကးလ႔ သငပနးေခလ႔ရေပမယ ဗလခပႀကးေတြ ခးယထားတ တငးျပညရဘ႑ာကေတာ ဘယလနညးနပမ သတ႔က ပင ဆငခြင ေပးလ႔မရဘးေလ။ ဒကစၥေတြကၾကညျခငးအားျဖင ေတြ႔ဆေျဖရငးႏငဖ႔ဆတာ အငမတနက မလြယသလအေတာက မျဖစႏငတ ကစၥပ။ တကယလ႔ NLD က ဗလခပ ႀကးေတြ မတရားခးယ သမးပကထားတတငးျပညဘ႑ာေတြက ျပနလညရရေအာင မေတာငးဆဘ မသကးကြ လပမယဆရင တငးျပညရဘ႑ာေတြ အလဟသဆးရႈးရမာ ျဖစၿပး လထအေပၚသစၥာမရာ ေရာကသြားႏငပါတယ။ သတ႔ကးလြနထားတ ျပစမႈေတြက သငပနးေခလ႔ ရႏငေပမယ တငးျပညရပငဆငမႈေတြ ဆးရႈးသြားမာကေတာ မကကြယျပ လ႔ မရႏငဘး။ ဒါေတြက အေလာေပးၿပးလပရငေတာ ျဖစႏငစရာရပါတယ။ တကယတမး တငးျပညရ အမနတကယအကးစးပြါးကၾကညရင ဗလခပႀကးေတြက ဒလလကေလာေပး ဖ႔ လး၀မသငပါဘး။ ဒါေၾကာင ကေနာကေတာ သငပနးေခေရးလမးစဥက အေျခခထားတ ေစစပေရး အလြနခကခမာ ျဖစသလ၊ အလြနပ ရႈပေထြးေပြလေနမာမ႔ ေအာငျမငဖ႔လမး အလြနနညးမာကလညး ရးရးေလးပ ျမငမပါတယ။ ေသခာတာတခက ျပညသလထက ခြငလႊတမသာ သငပနးေကမယ ဆတာပါပ။ ျပညသလထက ခြငလႊတလာခငေအာင ဗလခပႀကးေတြ ကယတငက မလပဘ NLD န႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔က တတငးသဖြယထားၿပး အကာအကြယယဖ႔ ႀကးစားတာေတြ ကလညး တကယက သဘာ၀မကတ ကစၥပျဖစတယ။ ကေနာတ႔ကယတင စစအာဏာရငစနစက ေျမေတာငေျမႇာကေပးလကသလ ျဖစမေန ဘးလား ၿပးေတာ မေအာငျမငခရင ဘာလပမာလ။ အခနဘယေလာကယၿပး ေစစပေရး က လပသြားမာလ ဆတအခကကလညး လထသေအာင လပေပးဖ႔ဟာ အလြနအေရးႀကး ပါတယ။ ဒလမလပဘ ဥးေအာငၾကညတ႔ေျပာသလ တလမးခငး သြားရမယဆၿပး ေနာက ထပ ႏစေပါငး ႏစဆယ၊ သးဆယ ထပဆြေနျပနရင တငးျပညရအေျခအေနက အဖတ ေတာငဆယလ႔ရမာ မဟတေတာဘး၊ (၂၀၀၈) ကလညး ေလာေပးလကရၿပ။ (၂၀၁၀)

(၅)

အစးရက တငးျပညက အပခပခြင ေပးလကရၿပ၊ အာဏာသမးခြငလညး ေပးထားရတယ၊ သမၼတလညး ဗလခပေတြပ အၿမတမးလပမယဆေတာ ကေနာတ႔ကယတင စစအာဏာ ရငစနစက ေျမေတာာငေျမႇာကေပးလကသလ ျဖစမေနဘးလား။ ၿပးေတာ ဒဗလခပေတြရ ေဆြမးအသငးအ၀ငးန႔ အေပါငးအပါေတြကပ တငးျပညရ စးပြါးေရးနယပယတခလးက ဆကလကၿပး ခယလယေနဥးမာမ႔ တငးျပညရအေျပာငးအလျဖစႏငတ အေျခအေနက လး၀မနးေမာလ႔ မရဘး ျဖစေနတယ။ လာဘေပးလာဘယ အေခာငသမားမားႀကးစးေရး ေခတသစႀကးေရာကၿပးမေတာ ဒမကေရစဆတာလညး ေခတပက ဒမကေရစျဖစလာဖ႔ မားေနပါတယ။ ရနသအေၾကာငးဆးက ဘာလ တကယတမး ေျပာရမယဆရင ရနသအေၾကာကဆးက လထျဖစတယ၊ လထ တကပြျဖစတယ။ NLD မဟတဘး။ အာဏာရငကဆးခနးေတြက ေလလာၾကညမယဆရင သတ႔ျပတကတာေတြအားလးက လထတကပြေၾကာငပ ျဖစတယဆတာ ကေနာတ႔ ျငငး လ႔မရဘး။ ေစစပေရးကေနၿပး အေျခအေနေကာငးေတြ ျဖစလာဖ႔ဆတာ အခြငအလမး အင မတနက နညးေနပါတယ။ ဒါေၾကာင လအပရငလထတကပြ မလႊမေသြ ဆငႏႊရအးမာပ။ ဒါ ေရာငလႊလ႔ ရႏငတကစၥမဟတဘး။ NLD န႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ကလညး လထ တကပြက ယၾကညမႈရဖ႔ လပါလမမယ။ ရနသက လမသြားၿပးဆရင လထကေတာ ခေနမာ မဟတဘး။ လထတကပြက NLD က ဥးေဆာငေပးမာလား ဒေမးခြနးက မဆႏၵရငေတြျဖစၾကတ ျပညသေတြက ေမးလာေတာမာ ျဖစတယ။ သတ႔က စာေရးၿပးေမးမာ မဟတသလ ဖးဆကၿပးလညး ေမးမာ မဟတဘး။ သငပနးေခရ သားန႔ ျပနလညရငၾကားမေစႏငဘးဆရင ျပညသေတြရဘ၀က ဘာမထးလာမာ မဟတ ဘး။ ဒရငးဒရငးျဖစေနမယ။ ငတၿမငတေနမယ။ မစားႏင မေသာကႏင မ၀တႏငတဘ၀မာ ျပညသေတြက ေရရညသညးခေနႏငမာ မဟတဘး။ တနညးတဖန႔ မေကနပမႈေတြ တးပြါး လာမယ။ အဒအခါမာ လထတကပြေတြ ျဖစလာႏငတယ။ အဒအခနမာ NLD က ကယန႔ မဆငသလေနလ႔ မရႏငဘး။ ဥးေဆာငပါတတရပအေနန႔ လထတကပြဥးေဆာငမႈ ေပးက ေပးရပါလမမယ။ ေပးရမယတာ၀နလညး ရေနပါတယ။ ဒေနရာမာ လထတကပြက NLD န႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညဥးေဆာငမႈ ေပးမာလားလ႔ ျပနဆနးစစၾကညတယ။ (၅၀) ရာခငႏႈနး (၅၀) ရာခငႏႈနး ေျပာရင နညးနညးမားသြားလမမယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ NLD ေခါငး ေဆာငအမားစက လထတကပြက ဥးေဆာငဖ႔အတြက စတမ၀ငစားၾကလ႔ပ။ သတ႔က ႏငင တကာ ဖအားက အလြနအကြ ယၾကညထားၾကတယ။ ကနကနေျပာရမယဆရင NLD ဟာ

(၇)

ေပးလကသလ ျဖစေနတယ။ ဧရာ၀တျမစဆ စမကနးကလညး လး၀ရပဆငးတယလ႔ မေျပာေသးဘး။ ထပၿပး ညာဥးမာပ။ ၿပးေတာ NLD ဟာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးက (Time Frame) မရဘန လပသလျဖစေနတယ။ ဘာမျဖစမလာဘးဆရင ဘာလပမလဆတာ (Time Frame)က အေျခခထားၿပး လထေျပာျပဖ႔သငတယ။ ဒါမ ဥးေဆာငပါတတရပအေန န႔ တ႔မေၾကာကပါဘး၊ ရရငရ မရရငခမယ ဆပါမ လထကအား ရမာေပါ။ ရရငရ မရရင ဆကၿပး ခၿပးရငး ခေနရင ဥးေဆာငပါတ မဟတေတာဘး။ (၈၈) တနးကလညး ငါတ႔တေတြ ဒတၡေရာကမာစးလ႔ ေမြးမခင၊ အေမေတြက တားတာ ေတာင မရဘး။ လထက သ႔အခြငအေရး မရမခငး ဆကတကေနမာပဆတာ လထတကပြကလာတ သေတြတငး နားလညသေဘာေပါကပါတယ။ ေသၾကကနမယ၊ မလပၾကပါန လ႔ ဘယသမ တားလ႔ မရပါဘး။ ဘယသကမ ငါလပႏငတယဆၿပး လထတကပြက ဖနတးယလ႔မရဘး၊ လထတကပြဆတာ ျဖစခနတနလ႔ပျဖစျဖစ၊ ျဖစဖ႔ အေၾကာငးဖနလာလ႔ပျဖစျဖစ၊ ျဖစကျဖစ လာမာပ။ ကနေစးႏႈနး တကပြကပၾကညၾကည၊ ေရႊ၀ါေရာငကပၾကညၾကည ျဖစဖ႔ အေၾကာငးဖနလာတာပ မဟတလား။ (၈၈) တနးကလညး ငါတ႔တေတြ ဒတၡေရာကမာ စး လ႔၊ ေမြးမခင အေဖ အေမေတြက တားတာေတာင မရဘး။ တကယလ႔ ရစေလးလးလ၊ ေရႊ ၀ါေရာငလ ေနာကထပလထေတာလနေရး တခသာ ေပၚလာခရငလညး ဥးေဆာငပါတ တခ ခကျဖစျဖစ ေခါငးေဆာငႀကးတစဥးကျဖစျဖစ ေသေၾကဒကၡ ေရာကကနၾကမယဆၿပး မလပၾကပါန႔လ႔ ၀ငတားဆးလ႔ သငေတာပါ မလား။ တားရငေကာ ဘာေတြျဖစလာမလ။ ဒါေၾကာင လထကလညး ေလာမတြကန႔။ လထတကပြ မရဘန႔ အာဏာရငက မျဖတခႏင ပါဘး။ ကမၻာအာဏာရငေတြ အားလးဟာလထတကပြေၾကာင ကဆးခရတာႀကးပါပ။ သေဘာေကာငးေကာငးန႔ အာဏာက စြန႔လြတသြားတ အာဏာရငဆတာ ဒေန႔အထ ကမၻာ မာ မေမြးေသးေၾကာငးပါ ခငဗာ။ ေတာငးဆသငတာေတြ ၊ လပသငတာေတြက ဘာေတြျဖစလာႏငပါသလ အေပးအယ မတတ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈတချဖစလာဖ ဆတာ (၁) ႏစဥးႏစဘက ရညမနးခက တညရမယ။ (၂) ႏစဖကစးရမမႈေတြ၊ လလားခကေတြက ပြငပြငလငးေျပာၿပး စေပါငးေျဖရငးရမယ။ (၃) တငးျပညအတြက လကေတြ႔ကက ကယကးစြန႔မႈ ရရပါမယ။ (၄) အမနတကယက ရးသားပြငလငးမႈ ရရပါမယ။ (၅) ဘ၀လၿခမႈက အာမခႏငေအာင ပးေပါငးလပေဆာငရမယ။ (၆) အခန အကန႔အသတရရမယ။ (ရ) ရရလာေသာသေဘာတညခကမားက လထအားအျမနဆးေဖာျပရမယ။

စာမကႏာ (၃၂) သ႔ …

လထတကပြအတြက ဘယေတာမ အဆငသငမရဘး။ သတ႔ အဓျဖစခငေနတာက သကၡာရရ အာဏာခြေ၀ယေရးလ႔ဆရမယ ဒါေပမယျဖစေနတာက သတ႔ျဖစခငေနတာန႔ တျခားစ။ ဗလခပေတြက NLD န႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညရဘ၀က ရစရာမရေအာင ႏငငေရးသတတျမငကြငးမးလ ျဖစေန တယ။ ကေနာ စဥးစားၾကညတယ။ ဒါက NLD က မျမငလ႔ပလား၊ သရကသားန႔ ဇြတတး ေနတာပလား။ ဒါမမဟတျဖစလျဖစျငား စမးၾကညတာပလား။ ျပညတြငးျပညပန႔ နယစပ ေဒသမာရတ အေျခအေနအရပရပက စတပကလ႔ပလား၊ ဥးေအာငၾကညကပ ေတာလ႔ လား၊ မမတ႔ဘကကပ အေလာေပးလြနသြားလ႔လား ဆၿပး ပေဟဌကသ႔ ျဖစေနေသာ လညးပ တခ ႔အခကအလကေတြက ဥးတညခကတခ ႔က ျပေနတယ။ ပးေပါငးေဆာင ရြကလ႔ ရႏငတေနရာက ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမယဆတ NLD ရ လစဟျပသမႈေတက သကၡာရရသြားလတဆႏၵက ေတြ႔ေနရတယ။ ဒါေပမယ ထငေနအေကာငးသား ထသြားမ အကးမနးသဆသလ (၂၀၀၈) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက လကချခငးဟာ ပးေပါငးေဆာင ရြကသငတအရာ မဟတတာေတာ ကနးေသပါတယ။ အေျခခဥပေဒကေနၿပး ထြကေပါကရာတယဆတာကလညး အာမခခက မရဘး ကေနာအေနန႔ ေျပာရရင ရငၾကားေစေရးလပတာက မးအားျဖင လး၀ မဆန႔ ကငဘး။ အဓကအားျဖင ( Time Frame ) ထားၿပး လပသြားဖ လသလ၊ အျပနအလန အေပးအယမဖ႔လညး လပါတယ။ အဏာရငေတြကလညး သတ႔ရ ထြကေပါကက လထက ခြငလြတခငလာေအာင မလပယဘ အေျခခဥပေဒကေနၿပး ထြကေပါကရာတယဆတာက လညး အာမခခကမရဘးဆတာက သတ႔ အငမတနနားလညသငတယ။ သတ႔ထြကေပါက လခငရင လထ ခြငလြတခင လာေအာငလပရမယ. လထက အာဏာျပနအပၿပး တငးျပည က ေငြေတြက လထလကထ ျပနေရာကေအာင ေပးမသာ သတ႔ထြကေပါက ရႏငမာျဖစ တယ။ ဒလမသတ႔ဘကက မလပဘးဆရငေတာ တေန႔ေန႔မာ သတ႔အဆးသတ မေကာငး ႏငသလ တငးျပညလညး ပၿပး နစနာရဖ႔ ရပါတယ။ အာဏာရငေတြရ အေၾကာကတရား ႀကးမႈက ပေပာကသြားေအာင လပဖ႔ဆတာ သတ႔ကယတငက အမနတရားက လကခၿပး လကရအေျခအေနေပၚမာ ရးရးသားသား အေပးအယလပသြားၾကဖ႔ အမနတကယလေနပါ ၿပ။ ဥးေဆာငပါတ ဆတာ ဘာလ ႏငငေရးအကဥးသားေတြ အားလးမလြတဘ ေရြးေကာကပြ၀ငတာက လး၀ နားမ လညႏငဘး။ (၂၀၀၈) ခ ဖြ႔စညးပက မျပငဘ ေရြးေကာကပြ၀ငတာဟာ လထက သစၥာ ေဖာကတယလ ျမငမတယ။ စစအာဏာရငစနစက သကဆးရညေစဖ႔ ကယတငေထာကခ

(၆)

(၉)

ေတာလနတကပြ၀ငခၾကေသာလညး ရခငေခါငးေဆာငတ႔၏ ညညြတေရးသည ကစလစ (ခငမာေသာ ညညြတစ႐းမႈ မရသညအတြကေၾကာင ဗမာေခါငးေဆာငတ႔၏ လမလည လညဖားမႈေအာကတြင အနာဂါတရခငတ႔၏ ႏငငေရးလမးေၾကာငးသည ခြေရးကတဖ၊ တြေရးကတမး ေနာကလကႏငငေရး လမးေၾကာငးတြင အပစလက ကြေနၾကၿပး လက၀၊ လကယာ အယ၀ါဒႏင အေရာငသမား ႏငငေရးလမးေၾကာငးက ရပတညကာ ပငလစာခပ ပကျပယျခငးန႔အတ ရခငေခါငးေဆာငတ႔သည အမးသားေရးအျမငႏင ၀ါဒေရးရာအျမင မားက ခြျခား၊ ပငးျဖတျခငး မျပလပႏငၾကဘ (၁၉၄၈)ခႏစ ကာလမ၊ (၁၉၆၂) ကာလထ ဗမာႏငငေရး၀ဂကယကတြင ေရစေမာခၾကရသည။ ျပညသ႔လြတေျမာကေရးပါတ ေခါငး ေဆာင ဆရာေတာ ဥးစႏၵာႏငအဖြ႔သည ပါလမာနဒမကေရစအစးရ ဥးႏလကထကတြင လကနကႏင႔ ဒမကေရစ လလယေရး ေၾကြးေၾကာသန႔အတ ဥးႏအစးရထ လကနကခခ႔ရာ ရခငအမးသားေရးအတြက တစတရာျဖစေပၚမလာဘ (၁၉၆၂) ခ၊ မတခလ (၂) ရကေန႔ တြင မဟာဗမာ၀ါဒ မးဆကသစလကဆငကမး စမကနးအတငး အာဏာသမး ဗလေန၀ငး စစအစးရ တပါတအာဏာရငစနစေအာက ကေရာကခရၿပး ယေန႔ထကတင စစအစးရ အဆကဆက ဖႏပရကစက ညႇဥးပနးမႈမားက ခစား ေနၾကရသည။

(ဃ) အမးသားေတာလနေရး ပျပငလာျခငးႏင႔ ဂဏးဂဏ

ဆရာေတာ ဥးစႏၵာႏင႔အတ ဒမကေရစႏင လကနကန႔ လလယၾကရာတြင ပါ၀င ခၾကေသာ ျပညသ႔လြတေျမာကေရးပါတ၀င ဥးေမာငစနညႊန႔ (ရမးၿဗ) ေခါငးေဆာငေသာ မးခစျပညခစမားသည (၁၉၆၀) ခ ပတ၀နးကငကာလတြင ရခငျပညအမးသားေတာ လနေရး လမးေၾကာငးမးေစက ပထမဆး ဗမာႏငငေရး လႊမးၿခခယလယမႈေအာကက ႐နးထြကကာ ရခငအမးသားလြတေျမာကေရးပါတဟ အမးသားေဘာငက ျပတသားစြာ ေၾကြးေၾကာႏငခၾကသည။ ယငးန႔အတ အမးသားေတာလနေရးလမးေၾကာငးတြင အမး သားေတာလနေရးအငအားစမား အငတကအားတက ျဖစေပၚတးတကလာၾကၿပး ရနသ ဗမာနယခ႕က ေတာလနတကပြ၀ငၾကရာတြင စစညးညညြတေသာအငအားတရပ ျဖစေပၚ မလာဘ ရနသ႔အလက ဂဏးဂဏ ျပငးထနစြာ တပါတအေပၚ တပါတက ပကစးရာပက စးေၾကာငးႀကဆကာ ယေန႔ထ ဂဏးဂဏက ဥးထပပနကာ ကင႔သးလက ရေနၾကသည။ ဥးေမာငစနညႊန႔ႏင ဥးစေဖာဥး ေခါငးေဆာငေသာ ရမလပပါတ၊ ဥးစေကာထြနး ေခါငး ေဆာငေသာ ရခငျပညလြတလပေရးအဖြ႔ (AIO)၊ ဥးေမာငဟန ေခါငးေဆာငေသာ ရခင ျပညကြနျမနစပါတ (ရကပ)၊ ခငမးလငး ေခါငးေဆာငေသာ ရခငျပညလြတေျမာကေရး ပါတ (ALP) ပါတေလးခတ႔သည မေရ႕မေႏာငးပင အမးသားကယစားျပ ပါတမားဟ ျဖစ ေပၚလာၾကၿပး အမးသားညညြတေရး လအပခကမားက လကခငးဆကကာ တစတရာ ျဖစေပၚတးတကေအာင မစြမးေဆာင ႏငခၾကေပ။

(၁၉၇၆)ခကာလတြင ကခငျပညအေျခစက ရခငျပညလြတေျမာကေရးအဖြ႔ (AIO)

(က) နဒါနး ရခငဘရငႏငငေတာသည (၁၁၄၆) ခႏစတြင ဗမာနယခ႕လကေအာက က ေရာကခရသည။ ကမေကာငး အေၾကာငး မလ၍ကား မဟတေပ။ မမတ႔အမးသား လအပ ခကေၾကာငးသာျဖစသည။ ပကတအားျဖင႔ နနးတြငးညညြတေရး ၿပကြမႈေၾကာငး အခပ အျခာအာဏာ ကဆးခရသည။ သခငေျပာငး ကၽြနဘ၀ျဖင ခါးသးနာကညးဖြယရာ ႏစ(၂၀၀) ေကာ ျဖတေကာခၾကရၿပးျဖစေသာလညး ကြ နဘ၀က ကယတငႏငေသာ အမး သားတခလး အားကးယၾကညေလာကသည အမးသားညညြတေသာ ဥးေဆာငအဖြ႔စညး တရပက မတညေဆာကႏငၾကေပ။ အမးသားလြတလပေရးသည အမးသားညညြတ ၿပး ေျမာကမႈအေပၚ၌ မတညသညျဖစ၍ ညညြတေရးကကား အသကေပး တညေဆာက ကာကြယၾကရမည ျဖစသည။ ရခငႏငငေတာတချဖစေအာင တညေဆာကခေသာ ဘးဘး ဇဇာတ႔၏ အေမြအႏစမားက မးျခားနယခ႕မားက အတငးအဓမၼ ယငငဖကဆးျဖနးတးေန မႈက ကကသေရကငးမေနေသာ ကၽြႏပတ႔ ကၽြနလ႔အဖြ႔စညးက မညသ႔မ တားဆးႏငစြမး၊ ကာကြယႏငစြမး အငအားမရေပ။ လၿခမႈကငးမၿပး အနာဂါတေပာကေနေသာ ရခငတ႔ ၏ဘ၀က ကယတငႏငေသာ လမးေၾကာငးမာ အခပအျခာအာဏာ ျပနလညရယႏငေရး ပငျဖစသည။ အခပအျခာအာဏာ ရယႏငေရးတြင ညညြတေရးသည ပငမေသာခကက အေျခခ၍ ကယျပန႔နကနေသာ ညညြတေရး၏ ေသာခက ျပနာမားက ရာဖြယဆနးစစ ဖ႔ လြနစြာအေရးႀကးလာၿပ ျဖစပါသည။

(ခ) ကၽြနျပခဘ၀ ရခငျပည

ဗမာနယခ႕တ႔သည ရခငျပညက သမးပကကၽြနျပခၿပးေန႔မစ၍ ရခငလမးတခ လးက ကပငခတကငတပင မကနေအာင လမးတနး သတျဖတခသညသာမက ယဥ ေကးမႈ၊ စာေပ၊ အႏပညာမားက ေျမလနေဖာကဖကခၿပး ေၾကာကမကဖြယရာေကာငး ေသာ ရကစကဖႏပမႈမားက လသားမဆနစြာ ျပလပခၾကသည။ သ႔ရာတြင ဒတယ ကမၻာ စစ ျဖစေပၚလာၿပးေနာက ျမနမာအငပါယာတခလးသည အဂၤလပ-ဂပနတ႔လကေအာက သခငေျပာငး ကြ နဘ၀ျဖင႔ လမးစ သသရာ လညခၾကရသည။

(ဂ) ရခငေခါငးေဆာငတ႔၏အျမငႏင႔ လမးစဥ နယခ႕အဂၤလပ-ဂပနတ႔က ျမနမာေျမေပၚက လမးေပါငးစန႔ ဟနခကညစြာ

(၈)

အမးသားေရး က႑

(၁၀)

ႏင ကရငအေျခစက ရခငျပညလြတေျမာကေရးပါတ (ALP) တ႔ ရခငျပညသ႔ မဆငးမ အတဆငးၾကရန သေဘာတညမႈမား ရခၾကေသာလညး တေယာကတေၾကာငး ကြၿပစြာဆငးခၾကသညအတြက ရနသ၏ေျခမႈနးျခငးေအာကတြင အမ းသားအငအားစ ႏစခစလး ပကစးၿပကြခၾကရသည။ (၁၉၇၇) ပတ၀နးကငကာလတြင ရနသမဆလ၏ ျဖတေလးျဖတစစဆငေရး ေၾကာငး မမနယေျမ ရခငျပညမ အမ းသားပါတေပါငးစ ဆတခြါလာခၾကၿပး ဘဂၤလာနယ စပသ႔ေရာကရၾကရာတြင ျပညတြငးႏငငေရးအေျပာငးအလ အေျခအေန ေတာငးဆခက အရ ရမလပ၊ ရကပ၊ (AIO)၊ (ALP)၊ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ (ဗကပ) မ ခြထြကလာေသာ ရခငျပညလမးစအမးသားပါတ (TNP)၊ ေတာလနေသာအမးသားပါတမားျဖစၾကေသာ အမ းသားပါတမားအားစစညးၿပး အမ းသားညလာခတရပက ကယကယျပန႔ျပန႔ ကငး ပႏငရန (ALP) ဥက႒ ခငရခငႏင (ALP) အတြငးေရးမႉး ခငအာဏာနတ႔သည (AIO) ဥက႒ျဖစသ ဦးေကာလႈငႏင ညႇႏႈငးသညအျပင ျပညတြငးမမးခစျပညခစ ရခငလငယ မားႏင ဘဂၤလာေဒခႏငင ေဒသခရခငလငယမားစေပါငးဖြ႔စညးထားေသာ ဆရာေတာ ဦးဥတမေန႔ ကငးပေရးေကာမတက ညညြတမႈမရၾကသည ရခငအမ းသားပါတမား အၾကား ညလာခတကေရာကႏငေရးအတြက ေစစပလႈ႕ေဆာေပးပါရန ဦးခငရခငႏင ခင အာဏာနမ ေတာငးဆလာသျဖင ဦးဥတမေန႔ ကငးပေရးေကာမတမ ပါတအသးသးမားသ႔ သြားေရာကၿပး ညလာခတကေရာကရန ေစစပညႇႏႈငးေပးခသည။ (၁၉၈၈) ခ၊ စကတင ဘာလ (၅) ရကေန႔တြင ျမနမာ-ဘဂၤလာနယစပတေနရာျဖစေသာ ဘဂၤလား ပငနက ၀ါးခြတေခာငးနယေျမတြင အမ းသားညလာခတရပက ရဟနးရငျပညသမးခစျပညခစ မားက ဖတေခၚၿပး ျပလပၾကရာတြင အမးသားညညြတေရး ေရ႕ေျပးနမနာအျဖစ (AIO) ႏင (ALP) တ႔ ႏစပါတမ တပါတသ႔ ပးေပါငးလကၿပး ပါတက (ALP) ပါတ၊ တပမေတာက (AIA) တပမေတာအျဖစ ႏစဖကေခါငးေဆာငမား သေဘာတညခကအရ ထတျပနေၾက ညာခကထတခသည။ ကနပါတမားႏငလညး တဖြ႔တပါတ မဟတသညတငေအာင ရခင ျပညအမ းသားညညြတ ေရးတပဦး (NUFA) က ဖြ႔စညးခၾကသည။ ပါတတခစမ ဥက႒ တဦးစအေနျဖင တပဦးတြင တႏစတာ အလညကသဘာပတအျဖစ တာ၀နခြေ၀ခၾက သည။ တပမေတာကလညး ပါတအသးသးမ တပမားက အခ းကစစညးၿပး ရခငျပညသစ တညေဆာကေရးတပမေတာ (NACA) က ဖြ႔စညးခၾကသည။ ဖြ႔စညးၿပးေနာက ေတာလန ေရးေခါငးေဆာငမားက ျပညသ႔ေရ႕ေမာကတြင အမ းသားေအာငလက ကငေဆာငလက အမ းသားညညြတေရးအေပၚ သစၥာေစာငသမႈႏင အမးသားေရးတာ၀နမားက မေဖာက မျပနေကပြနစြာ ထမးေဆာငၾကမညအေၾကာငး ညလာခအတြငး သစၥာဆခၾကသည။ ျပည သမားအေနျဖငလညး ယခကသ႔ ကြၿပေနေသာအဖြ႔ အစညးမားက ေ ပါငးစညးဖြ႔စညးႏင ျခငးအေပၚ လႈကလႈကလလ ႀကဆ၀ငးရ အားေပး ယၾကညအပႏမႈမားက ေပးအပခၾက သည။ ျပညသမားအေနျဖင အမးသားညညြတေရးက အခနအခါမေရြး ေတာငးဆေနျခငး၊ (၁၁)

အမးသားညညြတမႈက (၁၉၆၂) ခတြင ရတညပါတက မထညရာတြငလညးေကာငး၊ (၁၉၉၀) ခႏစတြင ရခငဒမကေရစအဖြ႔ခပ (ALD) က မထညရာတြငလညးေကာငး၊ ယေန႔ (၂၀၁၀) ခႏစ ေရြးေကာကပြကာလတြင ရခငအမ းသားတးတကေရးပါတ (RNDP) က လညးေကာငး တခနက အမးသားေရးဘကေတာသားမားအျဖစ မထညခၾကျခငးမာ ျပည သလထ၏ ညညြတမႈကျပသေနၿပး ညညြတစစညးမႈက လလားေနျခငး ျဖစသည။

(၁) NUFA ၏ ေရာငျပနဟတမႈ တဖကမာ ရခငျပညအမးသားညညြတေရးတပဦး (NUFA) ဖြ႔စညးသည အကး ဆကမာ ဘဂၤလာေဒခႏငငတြငလညး ဆရာေတာဦးဥတမေန႔ ကငးပေရးေကာမတမ ဦးေဆာငၿပး ေဒသအသးသး ၿမ႕၊ ေကးရြာမားမ ရခငမးခစျပညခစမားအား ဖတေခၚခၿပး ဖေလာငးခပၿမ႕ မဟာသမေတာႀကးရငျပင၌ စကတငဘာလ (၉) ရကေန႔၊ ဆရာေတာ ဦးဥတမေန႔ကငးပသညေန႔တြင တၿပငနက ရခငဗဒၶဘာသာဖြ႔ၿဖးေရးအသငးႀကးက ႏငင အတြငး တရား၀င တညတညြတတညး စတငဖြ႔စညးႏငခသည။ ၎အသငးႀကးသည လညး တႏငငလးအတငးအတာေဆာငသည ျပညသ႔ယၾကည အပႏအားကးမႈ ရရခသည တခတညးေသာ အဖြ႔အစညးျဖစခသည။ တပဦးဖြ႔စညးၿပးေနာက ျပညသမား ေမာလငထားသကသ႔ ျဖစမလာဘ မား မၾကာမမာပင ညလာခအတြငး ေရ႕ေျပးညညြတေရးက ခငးကငးျပသခေသာ (ALP) သည ပထမဆး တပဦးမခြထြကၿပး (ALP) ပါတႏင တပမေတာက ျပနလညၿပး ထေထာင လကေၾကာငး ေတြ႔ရခရသည။ တပဦးအတြငးတြငလညး ထဂယကေၾကာင ရဟနးရငျပည သမား၏ ယၾကညမႈက ဆကလကၿပးမရရဘ အငအား ေလာနညးလက ရေနခရာ ၁၉၉၁ ကာလတြင ဗလရာဇာဦးေဆာငေသာ ရခငတပမေတာ (AA) မာ အငအားတစတရာျဖင ေရာကရလာကာ (၁၉၉၄) ခႏစ (AA) မ ဦးေဆာငၿပး အေနာကဘကနယေျမရ အမး သားေတာလနေရးအငအားစမား၊ တပဦး၊ (ALP) အပါအ၀င မးခစျပညခစမားက ဖတ ေခၚလက ရခငျပညအမ းသားညညြတေရးပါတ (NUPA) ႏင ရခငျပညတပမေတာ (AA)က ညညြတ ေရးက ထပမတညေဆာကရာတြငလညး ALP ပါတမာ ပါ၀ငမႈမေတြ႔ခေပ။ (၁၉၉၅) ခႏစတြင (NUPA-AA) တြင ဂဏးဃဏမကနခနးဘ ကနရေနခေသာ ဦးသနးေဖ ေခါငးေဆာငသည ဒမကရကတစပါတ (ရခင) (DPA) ထေထာငသညအပစမ လကနကအငအား ႀကးငယမးစ (၁၃၆) လကယ၍ အမ းသားညညြတေရးမ တဖနခြထြက ချပနသည။ ယခတဖန ၎အကးဆကႏငအတ ရခငျပညအမ းသား ေတာလနေရး၊ ႏငင ေရး အကးစးပြါးႏင ဆကစပေနေသာ အႏၵယအစးရမ ယၾကညမႈပကျပားေစခ သည အျပင ဂဏးဂဏ ျပငးထနသတခ႕၏ လပႀကသတငးေပးမႈမားေၾကာင အႏၵယ၏လက ခကႏင ဗလရာဇာႏင တျခားအမ းသား ေခါငးေဆာငမား ကဆးခရသည။ (၂၀၀၀) ခႏစတြင အမးသားညညြတမႈအေပၚ အဖနဖနအလလ ခးေဖာကဖက

(၁၂)

ဆးေနေသာ အမ းသားေတာလနေရး အငအားစမားက ရခငျပညသမား ယၾကညမႈ၊ ေထာကခအားေပးမႈ မရသညက သးသပေ၀ဖနလာၾကေသာ အဖြ႔အစညးအသးသးမ အမ း သားေတာလနေရးေခါငးေဆာငမားသည မမတ႔ညညြတမႈတရားက ႏငငတကာေရာက မး ခစျပညခစမားႏင ျပညတြငးရ မးခစျပညသမားအပါအ၀င ညညြတၿပး အမ းသားကယ စားျပ တဖြ႔တပါတအျဖစ ရပတညေနၾကေသာ ရမး၊ ခငး၊ ကရင၊ ကခင စသညျဖင ေတာ လန ေရးအငအားစမားက ယၾကညအပႏမႈႏင ေထာကခမႈမားရရေအာင (ALP)၊ (DPA)၊ (NUPA) ႏင (ALD) တ႔သည မကႏာခငးဆငကာ အႏၵယႏငင ကာလကတားၿမ႕တြင အဖြ႔ေပါငးစႏင ရဟနးရင၊ ျပညသလထ၊ မးခစျပညခစမား ပါ၀ငေသာ ရခငျပညအမ း သားေကာငစ (ANC) က ဖြ႔စညးႏငေသာ (CCPCANC) က ဖြ႔စညးခၾကသည။ ၎အဖြ႔ အစညးထတြင ႏငငတကာေရာက တတသပညာရငမား၊ ေကာငးသားလငယ အဖြ႔အစညး မား၊ အမ းသမးအဖြ႔အစညးမားအျပင တျခားတသးပဂၢလမ းခစျပညခစမား ပါ၀ငခၾက သညအတြကေၾကာငး ျပညသ႔ယၾကည ေထာကခမႈႏင မးခစျပညခစမား မဟာမတမား အာ႐စကလာမႈမားက ထပမရရခၾကသည။ ညညြတမႈျပကြ၍ မးျခားလကေအာကက ေရာကခ႔ရသညေန႔မစ၍ ရခငျပညသမား ယေန႔ထ ေတာငးဆေနေသာ ညညြတေရးေသာ ခကက (NUFA) (၁၉၈၈)၊ (NUPA) (၁၉၉၄)၊ (ANC) (၂၀၀၀) ခဆသည အမးသားစရပ၊ ဆရပမားက သးႀကမသးခါ တညေဆာကခမႈမား ခကခပငပနးမႈမားစြာျဖင ရရခၾကေသာ လညး ရေတာငရခေသာညညြတေရးက စြၿမစြာဆတကငလကျပညသ႔အေပၚ အေလး အနက တနဖးထားကာ ေတာလနသညေခါငးေဆာငမား၊ တတသပညာရငမား အမးသား အတြငး ထငရားသညပဂၢလမားက အမ းသားလြတေျမာကေရးအေပၚ ယၾကညမႈျပငးျပစြာ စတရညျခငး၊ သညးချခငး၊ အနစနာချခငး ဘ၀ကစြန႔လႊတျခငးႏင ကားကတကားခ ျဖတ ေကာတညေဆာကမႈမားက တျခားလမးမားကသ႔ စစညးညညြတမႈ မျပသႏငၾကဘ တစတစ စစညးမႈကငးကြာၾကကာ (ANC) မ (ALP) ယခ တဖန ခြထြကခၿပး (ANC) ႏစ ျခမးကြကာ (NUPA) သညလညး ႏစျခမးကြလက ရခငလ႔အဖြ႔စညး ဘၿပေနမႈကကမၻာ အလယတြင ျပသေနၾကသည။ အထကပါ အမ းသားညညြတေရးစစညးမႈမားက တညေဆာကၾကရာတြင ပါတ ေပါငးစမ ပါ၀ငေဆာငရြကခေသာေခါငးေဆာငမားတြင အမနတကယ ဘအမးသားအကး စးပြါးျဖစသည ညညြတေရးက မျဖစမေနတညေဆာကလသမား မဟတသညက ျဖတ သနး ခၾကသည ေတာလနေရးကာလ တေလာကမ ထငရားျပသေနေပသည။ (၂) သာဓကအားျဖင ျပရမညဆလင ဗမာႏငငေရးလမးေၾကာငးတြင အမ းသားေရး အတြက အေရးႀကးလာလင ဗမာအမ းသားေခါငးေဆာင သခငကယေတာမႈငးမာ ဗမာ ေခါငးေဆာငမားကေခၚယၿပး မမတ႔အမ းသားအာဏာ သတပါးလကေအာက မေရာကရ ေရးအတြက ဗမာတ႔၏အယအဆအမးမးႏင လက၀၊ လကယာ ကြၿပေနေသာ မညညြတမႈ

(၁၃)

မားက ေဘးဖယၿပး ဗမာအမ းသား အကးစးပြါးအတြက လကခငးဆက ကာကြယၾကရန ဗမာႏငငေရးေခါငးေဆာငမားအၾကား ထနးညႇေပးခသညက ေတြ႔ရရသကသ႔ - ရခငအမ း သားေရးေခါငးေဆာငႀကး ဦးေမာငစနညႊန႔အေနျဖငလညး အမ းသားေတာလနေရးအေပၚ ေကာကခကတခ ခခသညမာ “ငါကသ႔ေသာ မထငမရားသည လတေယာကက အမး သားေတာလနေရးအတြက ေခါငးေဆာငလပရာတြင ငါအားျပညသမား ယၾကညသက ၀ငမႈရရရန အခနမားစြာ ရယရမညအစား ရခငအမ းသားမားအၾကား ထငရားသည လ႐ေသ ရင႐ေသပဂၢလမားက အမ းသားေတာလနေရးအေပၚ အနစနာခစြန႔လႊတၿပး လပေဆာငၾကမညဆလင ငါတ႔ရခငအမးသားမားသည ေလးစားထကေသာ ပဂၢလတဦး ၏ ညႊနၾကားမႈေအာကတြငဆလင ညညြတမႈႏင ေအာငပြကလငျမနစြာ ရယႏငလမမည ဟ ယၾကညခေၾကာငး” မတယ ေျပာၾကားသညက ေတြ႔ရရသည။

(င) နဂး ရခငျပညအမ းသားႏငငေရး၏ေသာခကမာ အမ းသားညညြတေရးပင ျဖစ သည။ တဂဏးတစင၊ တဗလတမငး၊ ဂဏးဃဏအားျဖင ေရ႕သ႔ဆကလကခရးဆက ၾကမညဆလင ယေန႔ႀကေနရသည မ းဆကသစမားအတြငး ပမကြၿပမႈမားျဖငသာ ရင ဆငလာၾကရမညျဖစၿပး အမးသားေရးေအာငပြသ႔ ခတကႏငမည မဟတေပ။ သ႔အတြက ေၾကာငး ရခငအမးသားလြတလပေရး အနစသာရျဖစသည (အပခပေရးအာဏာ၊ တရား စရငေရးအာဏာႏင ဥပေဒျပေရးအာဏာ) သည ရခငအမ းသားညညြတေရးလကထတြင တညရေနသညျဖစ၍ ညညြတေရးက မမတ႔အမ းသားေတာလနေရး ရပတညခကမဟာ ဗဟာအျဖစ ခယကငသးၾကပါရန မမအျမငႏင အေတြ႔ အႀကမားအရ တငျပအပပါသည။ ေတာလနေရးသစၥာျဖင ေမာငေအးခမး (ေခတ- ဘဂၤလာေဒခႏငင) ရကစြ - ဧၿပလ (၂၉) ရက၊ ၂၀၁၁။

မတခက ရခငျပညအမးသားေကာငစ (ANC) က (၂၀၀၉) ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလတြင၊ ထငး ႏငင၊ မေဆာကၿမ႕၌ ရခငျပညအမးသားညညြတေရးပါတ (NUPA)၊ ရခငဒမကေရစအဖြ႔ ခပ (ALD)၊ ရခငသဃာသမဂၢ (RSU)၊ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC)၊ တသးပဂၢလရခငတတသပညာရငမားႏင ဒတယအႀကမေျမာက ညလာခက ေအာငျမငစြာကငးပႏငခသည။ ထ႔အျပင ရခငျပညအမးသားေကာငစ (ANC) သည တငးရငးသားလမးမားေကာငစ(ENC)၊ ညညြတေသာတငးရငးသားလမးမား ဖယဒ ရယေကာငစ (UNFC) တ႔တြင အဖြ႔၀ငအျဖစ တငးရငးသားလမးမား စာမကႏာ (၁၇) သ႔ …

(၁၅)

သည ကြ နေတာတ႔၏ ပငနကေနေျမျဖစသည။ ယခ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေနျပညသ မား ပငဆငသည ေျမယာမားက အတငးအဓမၼသမးယၿပး စမကနးလပငနးမား လပကင ေဆာငရြကေနသည။ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးတြငတရတႏငငမ ေရနတငဆပကမးမား တညေဆာကေနၾကၿပး ဓာတေငြ႔ပကလငးမား၊ ေရနပကလငးမား၊ ေရနသေလာငရမား တညေဆာကရန စမကနးမား လပေဆာငသြားမညဟ သရပါသည။ သ႔ေသာလညး ထစမကနးလပငနးမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကလာမည ကြ နေတာတ႔၏ လယေျမ မား၊ အးအမေသတာအေဆာကအအမား၊ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားက ႀကတင ကာကြယေစာငေရာကရန အစးရကေသာလညးေကာငး၊ ကမၸဏမားကေသာလညး ကြ နေတာတ႔က ႀကတငအသေပးျခငး၊ ပညာေပးေဆြးေႏြးျခငးမား မရခပါ။ ထထေသာ လပငနးမားလပေဆာငရန ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန ေဒသချပညသမား ပငသည လယေျမမား၊ ဥယာဥၿခေျမမား၊ စကခငးေျမမား စသည စမကနး၀င ဧရယာရေျမမားက ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေဒသခ ေျမပငရငမား၏ ဆႏၵမပါဘ၊ ဆႏၵကမယဘ အတငး အဓမၼသမးယခၾကသည။ ထကသငထကတနေသာ ေလာေၾကးတနဖးေငြမားကလညး မေပးခၾကပါ။ ကြ နေတာတ႔၏ အဓကအသကေမြး၀မးေကာငးအျဖစ မခအားထားေနရေသာ ငါးဖမး လပငနးမားကလညး ထခကလကရၿပး ကြ နေတာတ႔၏ အနာဂတအတြက စား၀တေနေရး၊ အသကရငရပတညေရးတ႔ကပါ ၿခမးေျခာကလကရပါသည။ ထ႔အျပင ကြ နေတာတ႔ ပေဒး ကြ နးေနေဒသချပညသမားက အတငးအဓမၼလပအားေစခငးခၾကပါသည။ ႏငငျခားသား တရတလမးကမၸဏ၀နထမးမားကလညး ပေဒးကြ နးရ ရခငလမးမား၏ ရးရာယဥေကး မႈက မထမျမငျပျခငးမား ကးလြနလကရေနၾကပါသည။ ပေဒးကြ နးေနေဒသချပညသမား လယေျမမားဆးရႈး၍ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား ဆးရႈးကာ လပစရာအလပ အကငမရေသာလညး တရတေရနကမၸဏ၏စမကနးလပငနးခြငမားထတြင အလပလပခြင မား ဖနတးေပးမႈ မရရခၾကပါ။ ေရနႏင ဓာတေငြ႔ စမကနးစတငသည အေစာပငးကာလ မစ၍ ထကသငေသာ ေလာေၾကးေငြမေပးဘ အတငးအဓမၼလယေျမသမးမႈမား၊ အတငး အဓမၼလပအားေစခငးမႈမား၊ ေဒသချပညသမား၏အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားဆးရႈးျခငးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးမႈ၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ျဖစေပၚရျခငး စသည ဆးကးမားက ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေနေဒသချပညသမား ရငဆငခစားေနရပါသည။ ထျဖစရပ လပရပမားအတြက ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန ေဒသချပညသ မားသည စတပငးဆငရာအရေသာလညးေကာငး၊ ရပပငးဆငရာအရာေသာလညးေကာငး မားစြာ ထခကနစနာခစားရပါသည။ ေ ရ႕ဆကၿပး ေနာကထပ၍ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမည စမကနးလပငနးမားက လပကငေဆာငရြကရာတတြင အထကပါကသ႔ အလားတျဖစရပမား၊ ဆးကးမားက မျဖစေပၚမကးလြနေစရနႏင ကြ နေတာတ႔ႏစေပါငး မားစြာကတညးက ဘးဘြားစဥဆက လပကငစားေသာကလာခေသာ ကြ နေတာတ႔၏

(၁၄)

သ႔ တာ၀နခအရာရ တရတေရနကမၸဏ

ရကစြ။ ။ ႏ၀ငဘာလ (၃) ရက၊ ၂၀၁၁။ အေၾကာငးအရာ။ ။ စအနပပ၏ ေရနႏငသဘာ၀ဓာတေငြ႔ စမကနးမားေၾကာင ကြ နေတာတ႔၏ ဘးစဥေဘာငဆကမ လပကငစားေသာကလာေသာ လယယာေျမမား၊ ဥယာဥၿခမား၊ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား ဆးရႈးပကစးေနရျခငး၊ ကြ နေတာတ႔၏ အနာဂတ အသကရငရပတညေရးတ႔က ၿခမးေျခာကေနျခငးႏင ပတသက၍ အျမနဆး ကာကြယေစာငေရာကေပးရန တငျပေတာငးဆျခငး။ စအနပပသည (၂၀၀၄) ခႏစမ စ၍ ယေန႔အထ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေပၚ တြင ေရနကဆပကမး၊ ကမးလြနေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔တးေဖာျခငး၊ ေရနႏင သဘာ ၀ဓာတေငြ႔ပကလငးစမကနး တညေဆာကျခငးစသည စမကနးလပငနးမားက အေကာင အထညေဖာ လပေဆာငလကရပါသည။ ထ႔သ႔ လပေဆာငခကမားေၾကာင ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန ေဒသချပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား၊ မခအားထားေန ရေသာ သဘာ၀ပတ၀နးကငမားႏင ရးရာဓေလထးတမးစဥလာမားက လး၀ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈမရဘ လပေဆာငေသာေၾကာင ေရးႏစေပါငးမားစြာကတညးက မခအား ထားလာရေသာ ကြ နေတာတ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား၊ သဘာ၀ပတ၀နး ကငမားႏင ရးရာဓေလထးတမးစဥလာမားမာ ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔စမကနးက အေကာငအထညေဖာလာခနမစ၍ လး၀လး၀ လၿခမႈမရေတာဘ ကြ နေတာတ႔၏ဘ၀မား အသကရငရပတညေရးက ေန႔စဥႏငအမ စးရမေၾကာငၾကေနၾကရပါသည။ ရခငျပည၏ ေကာကျဖၿမ႕နယအတြငးရ ပေဒးကြ နးေတြငေနထငသည ကြ နေတာတ႔သည ေရးႏစေပါငးမားစြာကတညးက ပေဒးကြ နးႏင ယငးအနးတ၀ကရ သဘာ၀ပတ၀နးကငႏင ျမစေၾကာငးမားက မခအားထား၍ ၿငမးခမးစြာ လပကငစား ေသာက ေနထငလာခသညမာ ယေန႔အထပငျဖစပါသည။ ရခငျပည၏ ပေဒးကြ နးေဒသ ချပညသမားျဖစသည ကြ နေတာတ႔သည ေရးဗေ၀သဏကပင ဤေျမ၊ ဤေရ၊ ဤပင လယက ဘးဘြားစဥဆကပငဆငလာၾကသည။ ဤေျမ၊ ဤေရ၊ ဤသဘာ၀ပတ၀နးကင

အမးသားေရး က႑

(၁၆)

အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားက ကာကြယေစာငေရာကရနအလ႔ငာ ေအာကပါ အခကမားက ေလးစားစြာျဖင အေလးအနက ေတာငးဆအပပါသည။ (၁) ပေဒးကြ နးတြင ကြ နေတာတ႔ယခလပကငေနေသာလယေျမမားသည ကြ နေတာတ႔ ဘးဘြားစဥဆကပငဆငၿပး သားစဥေျမးဆကလပကငလာေသာ လယေျမမားျဖစပါသည။ ဤလယေျမမားက လပကငစားေသာကျခငးသည ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေနျပညသ မား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးအလပျဖစပါသည။ ဤလယေျမမားသည ကြ နေတာတ႔ အသကရငရပတညရန မရမျဖစလအပသည အဓကအားထားစရာမား ျဖစသည။ ဤလယေျမမားမရပါက ကြ နေတာတ႔၏ အသကရငရပတညေရးအတြက အလြနတရာ အခကအခရပါသည။ လပစရာအလပအကငမရဘ အလပလကမဘ၀ ျဖစရပါမည။ ယခ ပေဒးကြ နးေနျပညသမားျဖစသည ကြ နေတာတ႔၏ လယေျမမားက ကမၸဏက အတငး အဓမၼ လကသမးၾကပါသည။ ကြ နေတာတ႔မာ လပစရာေျမလညးမရ၊ အလပလညးမရျဖစ ၍ အသကရငရပတညေရး အလြနပငအခကအခ ႀကေနရၿပ ျဖစပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန ေဒသချပညသမားပငဆငသည လယေျမမားက သမးပက ျခငးအတြက လယေျမတနဖးအျဖစ ကြ နေတာတ႔၏မသားစမားစား၀တေနေရး ႏစ (၃၀) စာႏင ညမေသာ ပမာဏာက ေလာေၾကးေပးပပါရန ေလးစားစြာ ေတာငးခအပပါသည။ ထ႔အျပင ေရနကဆပကမး၊ ေရနႏင ဂတစပကလငးစမကနမား၏ ေနာကဆကတြ လပ ရပမားေၾကာင ကြ နေတာတ႔၏ လယေျမမားႏင အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားက မထခကမဆးရႈးရေအာင လပေဆာငသြားရန ေလးစားစြာေတာငးဆအပပါသည။ (၂) ပေဒးကြ နးေဒသချပညသမားျဖစသည ကြ နေတာတ႔သည ဘးဘြားစဥဆကကပင ဤပငလယ၊ ဤျမစေခာငးတြင ငါးဖမးလပငနးျဖင အသက၀မးေကာငး ျပလပလာသမား ျဖစပါသည။ ငါးဖမးလပငနးသည ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန ျပညသမား၏ အသကရင ဘ၀ရပတညေရးအတြက မရမျဖစလပငနး ျဖစပါသည။ ငါးဖမးလပငနးသညသာ ကြ န ေတာတ႔၏ဘ၀၊ ကြ နေတာတ႔၏အားထားမခရာ အသကဆကရာအလပ ျဖစပါသည။ ငါး ဖမးလပငနးမရလင ကြ နေတာတ႔မာ အားထားရာမခရာ အသကေမြး၀မးေကာငး လပစရာ လပငနးမရေတာပါ။ ဘ၀ရငသနရပတညေရးအတြက လြနစြာအခကအခရပါသည။ ယခ စအနပစ၏ ေရနကဆပကမး၊ ေရနႏငဂတစပကလငးစမကနးမားေၾကာင ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေဒသခ တငါသညမားမာ ငါးဖမးဧရယာေနေျမမား ကဥးလာၿပး အသကေမြး ၀မးေကာငးလပငနးက ထခကနစနာခရပါသည။ ထ႔အျပင ဆပကမးေဆာကလပရနအတြက ေရေအာကတြင မငးခြျခငး၊ ဓာတ ပစၥညးမား သးစြျခငးေၾကာင ငါးမားေသေၾကပကစးျခငး၊ ငါးမးပြါးမႈက ထခကျခငးမား စသည ေဘးထြကဆးကးမားသညလညး ကြ နေတာတ႔ ေပေဒးကြ နးေန ေဒသခ တငါ (၁၇)

သညမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားက ထခကေစပါသည။ ကြ နေတာတ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားက ထခကဆးရႈးရ၍ ကြ နေတာတ႔၏ဘ၀ရပတညေရး အတြက အလြနတရာ အခကအခႀကေနရပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေဒ သခ တငါသညမား ဘးဘြားစဥဆကမခအားထား လပကငစားေသာကလာခေသာ ငါးဖမး လပငနးက လြတလပလြတလပ လပကငခြငရရႏငရနႏင စအနပစ၏ ေရနကဆပကမး၊ ေရနႏင ဂတစပကလငးစမကနးမား၏ ေနာကဆကတြလပရပမားေၾကာင ကြ နေတာတ႔၏ အသကေမြး၀မးေကာငး ငါးဖမးလပငနးမားက မထခကအေႏာငအယက မရေအာင ေလး စားစြာ ေတာငးခအပပါသည။ (၃) ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေန နယေျမေဒသသည ဖြ႔ၿဖးမႈအလြနေနာကကေသာ ေဒသ တချဖစသည။ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြါးေရး အစစအရာရာ မဖြ႔ၿဖးေသးပါ။ ကမၸဏမားသည ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေဒသက အေျခခၿပး အကးအျမတအေျမာက အျမားရရသည လပငနးမားက လပေဆာငခြင ရရၿပးျဖစပါသည။ ကမၸဏမား အကး အျမတမားစြာ ရရေသာလညး ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးေဒသချပညသမားမာ မညသည အကးအျမတမ မရရပါ။ ကမၸဏမားအေနျဖင ပေဒးကြ နးေနေျမက အေျချပ၍ အကး အျမတမား ရရေနေသာေၾကာင ကြ နေတာတ႔ ေပဒးကြ နးေနေျမေဒသက ဖြ႔ၿဖးေရးႏင ပတ သက၍ တစတရာ လပေပးသငပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ကြ နေတာတ႔ ပေဒးကြ နးနယေျမႏင နယေျမေဒသချပညသမား၏ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြါးေရး စသညတ႔က တတအားသေရႊ႕ အားသြနခြနစက လပေဆာငေပးရန ေလးစားစြာ ေတာငးဆ ေတာငးခ အပပါသည။

ပေဒးကြ နးနယေျမ ေသချပညသမား ပေဒးကြ နး၊ ေကာကျဖၿမ႕နယ၊ ရခငျပည။

မတက ရခငတငးရငးသားမားတးတကေရးပါတ (RNDP) ရခငျပညအစးရအဖြ႔ စာမကႏာ (၁၃) မ ကယကၾကမၼာ ဖနတးပငခြငရရေရး၊ အမးသားတနးတေရးႏင ဒမကေရ စ၊ လ႔အခြငအေရး အျပညအ၀ရရေရးအတြက ပးေပါငးတကပြ၀ငလကရသည။ (ANC) ပမ ကစလစခငမာလာေစရနႏင (ANC) တြင မပါ၀ငေသးသညပါတအဖြ႔အစညးမား ပါ၀ငလာ ႏငေရးအတြက လအပသညလမးစဥ၊ လပငနးစဥမား ခမတၿပး အေျခအေနေပးလင ေပး သလ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈမား ျပလပလကရသည။ (ပေတာကစညသစာေစာင)

(၁၉)

အေမရကနျပညတြငးစစကာလေတြထက (၁၇၇၆) ခႏစမာ Abigail Adams ဆ တ အမးသမးဟာ ေနာငတခနမာ အေမရကနရ vice-president ျဖစလာခတ သမရ အမ းသား ဂ ြနက ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒမာ အမးသမးအခြငအလမးေရးရာေတြ ထည သြငးဖ႕ တကတြနးခပါတယ။ သမက ေနာငတခနမာ အမ းသမးေတြရ ေတာလနေရးေတြ ေပၚထြကလာဥးမယလ႔ ဆခပါတယ။ သမရ႕အဆဟာ (၁၇၈၉) ခႏစမာ အမနတကယ ျဖစလာခပါတယ။ ဘာလ႕လဆေတာ (၁၇၈၉) ခႏစ ျပငသစ ေတာလနေရးကာလမာ အမ းသမးအခြငအလမးအတြက လႈပရားေတာငးဆမႈေတြ ေပၚထြကလာခလ႔ပါပ။ (၁၇၉၂) ခႏစေရာကေတာ အဂၤလနက (Mary Wollstonecraft) ဆတ အမ းသမးဟာ အမ းသမး အခြငအလမး လမးညႊနစာတမးက ထတေ၀ခပါတယ။ သမရစာတမးက ဘာသာစကား ေျမာကျမားစြာ ဘာသာျပနဆခၾကၿပး တကမၻာလးမာ အမးသမးအခြငအလမးန႔ ပတသက ၿပး ကယကယျပန႔ျပန႔ သလာၾကပါတယ။ သမဟာ အမ းသမးေတြရ ႏငငေရးအခြငအ လမးေတြက ေတာငးဆခတာေၾကာင အဒေခတကာလက အျမစတြယေနတ “ႏငငေရးဆ တာ အမးသားေတြန႔ပ သကဆငတယ“ဆတ အယအဆေတြက ကငစြထားသေတြ က ျပစတငရႈ႕ခတာက ခခရပါတယ။ ဒါေပမယလ ေနာငႏစေပါငး ေလးဆယေကာအၾကာ မာေတာ သမရေတာငးဆခကေတြကကငစြၿပး ကမၻာအႏ႔မာ အမ းသမးအခြငအေရး လႈပ ရားမႈေတြ ေပၚထြကလာခပါတယ။ ပထမဥးဆး ႏငငတကာအမးသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈ (၁၈၃၀) န႔ (၁၈၄၀) ကာလေတြဟာ လေနမႈစနစ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလေတြ ျဖစပါတယ။ ဥေရာပန႕ အေမရကနျပညေထာငစမာ အမ းသမးေတြရ မေပးခြင လႈပရား မႈတြ စတငေပၚထြကလာပါတယ။ ဥေရာပမာ ေပၚေပါကလာခတ ဘာသာေရးလႈပရားမႈတြ၊ အေမရကနျပညေထာငစမာ ေပၚေပါကလာခတ လကထပထားေသာ အမ းသမးမားရ ေျမ ယာပငဆငမႈအခြငအေရးလႈပရားမႈေတြ၊ (၁၈၄၇-၄၈) ကာလ ဥေရာပ ေတာလနေရးေတြ ဟာ အမးသမးလႈပရားတကၾကြသမားစြာက ေဖာထတေပးႏငခပါတယ။ စာေပဟာ ေတာ လနေရးတခရလကနကျဖစတာေၾကာင အမ းသမးအခြငအလမးလႈပရားသေတြဟာ စာေပ လကနကက အသးျပျပး တကပြ၀ငခၾကပါတယ။ အမးသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈႀကး အခနတကာလအတြငးမာတင ႏငငတ ကာလႈပရားမႈအသြငသ႑ာနက ကးေျပာငးသြားတ အဓကအခကကေတာ တကၾကြလႈပ ရားသေတြဟာ ႏငင၊ လမး၊ အဖြ႔အစညး မခြျခားပ အခငးခငးအားေပးကညမႈန႔ ေတာ လနေရးလမးေၾကာငးေပၚအေျခတညေသာ ေသြးစညးညညြတမႈက တညေဆာကႏငခၾက လ႔ပါပ။ အမ းသမးအခြငအလမးလႈပရားသေတြဟာ လႈပရားမႈဖာေဆာငတ ေဆာငးပါးေတြ၊ စာအပေတြက တႏငငန႔ တႏငင ပ႔ေဆာငျဖန႔ေ၀ခၾကပါတယ။ ဘာသာစကားကြမးကင သေတြက တျခားဘာသာစကားတခကေန မခငဘာသာစကားက ျပနဆျဖန႔ေ၀ ခၾကတယ။

(၁၈)

အမးသမးေရးရာ က႑

(၂၁) ရာစမာ အမ းသမးအခြငအလမးဆတ စကားလးဟာ တကမၻာလးမာ ကယကယေလာငေလာင အသေတြထြကေနပါတယ။ ႏငငမားစြာမားလ ကားမ တနးတ ညမမႈအခြငအေရးအတြက လႈပရားမႈေတြ ပ႕ႏ႕ေနပါတယ။ အမ းသမးအခြငအလမး လႈပ ရားမႈဆတာ ရးရာအစဥအလာ ဓေလထးစေတြက စနေခၚမႈတရပအေနန႕ ျမငၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အစဥအလာဆတာ လေတြက ျပလပခတာပါ။ ဒလျပလပခတာမာ အဒေခတ အခါရ လမႈစးပြားစနစအရ သငေလာသလ ျပလပခၾကတာျဖစပါတယ။ အခေခတအခါမာ ကေတာ ကမၻာလမႈစးပြားစနစေတြလ အသြငသ႑ာနအမ းမး ေျပာငးလေနခၿပျဖစ ပါတယ။ ဒါေၾကာင အစဥအလာဓေလထးစေတြထက ေခတစနစန႔ ကကညတအခက အလကေတြကသာ လကဆငကမးသယယျပး၊ ဖယရားသငတာေတြက ဖယရားရမယ အခနေရာကေနၿပျဖစပါတယ။ ဒါမလ တးတကတ လ႕ေဘာငသစက တညေဆာကႏငမာ ပါ။ ေျခကငခရးကေန ေလယာဥပေတြ ေပၚေပါကလာတာ၊ ခန႔ စာပ႔စနစကေန လပစစ စာ ပ႔စနစေတြ ျဖစလာတာက မလြမေသြလကခ အသးျပလာရတ အခနမာ ကားမတနးတ ညမမႈဆတာကလ လကခကငသးရမယ အေျခအေနတခ ျဖစလာေနခပါၿပ။ အခဒေဆာငး ပါးမာ ကားမ တနးတညမမႈ အေျခတညထြကေပၚလာခတ အမ းသမးအခြငအလမး လႈပ ရားမႈရသမငးေၾကာငးက တငျပမာျဖစပါတယ။ ကနဥးအစ အမးသမးအခြငအလမး ေတာငးဆမႈတြဟာ (၁၇) ရာစေႏာငးပငးန႔ (၁၈) ရာ စေႏာငးပငးေတြမာ စတငထြကေပၚလာခပါတယ။ ဒါေပမယ (၁၉) ရာစမာ ဥေရာပေတာ လနေရးေတြ ထြကေပၚလာတ အခနကာလအထ ထငသာျမငသာ မရခပါဘး။ အမ းသမး အခြငအလမးန႔ ပတသကၿပး ပထမဆး လႈပရားခသကေတာ ၿဗတသစာေရးဆရာမန႔ အမ းသမး၀ါဒတဥးျဖစတ ေမရအကစတယလပါပ။ သမေရးသားခတ Serious Proposal to the Ladies ဆတ စာတမးထမာ အမ းသမးအခြငအလမးေတြအတြက ေတာငးဆ မႈေတြ ပါ၀ငခပါတယ။ အမ းသမးေတြအတြက ေကာလပေကာငးတညေထာငေပးေရး အခကပါ၀ငတာေၾကာင “အမးသမးေတြဆတာ အမတြငးမႈလပရမယ၊ အမ းသားေတြက ျပငပလမႈဆကဆေရး၊ အပခပေရးလပရမာေၾကာင ပညာတတရမယ“ ဆတ အေတြး အေခၚေတြ အျမစတြယေနတ အဒေခတလ႕အဖြ႕အစညးရ႕ ေ၀ဖနျပစတငရႈ႕ချခငးက ခခ ရပါတယ။

အမးသမးထအတြငးက အေတြးအေခၚသစေတြ ပ႕ႏ႔ေရာကရေအာင နညးမးစန႔ ႀကး ပမးခၾကပါတယ။ လထေဟာေျပာပြေတြ ျပလပၾကပါတယ။ (၁၈၄၇) ခႏစမာ အမ းသမး ၀ါဒမားအျဖစ မမကယက ယၾကညလကခတ ရာေပါငးမားစြာေသာ အမ းသမးေတြဟာ ႏငငတကာပးေပါငးလႈပရားမႈအသြငန႔ ေျခဆန႔လာခၾကပါတယ။ (၁၈၄၈) ခႏစမာ နယးေယာကမာ ပထမဆးအမးသမးညလာခႀကးက ေအာင ေအာငျမငျမင ကငးပႏငခၾကပါတယ။ အမ းသမးေတြရ နစနာမႈမား ေၾကညာစာတမး က ေရးဆြခတ အကလဇဘက စတငတနဟာ ကမၻာအမ းသမးအခြငအလမး လႈပရားမႈႀကး မာ တစတစ နာမညၾကးလာခပါတယ။ အကလဇဘကဟာ (၁၉၅၁) ခႏစမာ အနတနဆ တ အမးသမးတဥးက စတငေတြ႔ဆခပါတယ။ သတ႔ႏစေယာကဟာ အေတြးအေခၚန႔ ယၾကညခကတညတအတြက တဥးန႔တဥး ကညေထာကခတ ဘ၀တသကတာ မတေဆြ မားအျဖစ ယၾကညမႈတညေဆာကႏငခၾကပါတယ။ အနတနက ဖြ႔စညးတညေဆာကေရးန႔ မဟာဗဟာ ေရးဆြေရးေတြမာ အားသာခကရပါတယ။ အကလဇဘကမာ လထေဟာေျပာ မႈန႔ စညးရးေရးစြမးရညေတြမာ အားသာခကရပါတယ။ လႈပရားမႈတခမာ ဒစြမးရညေတြက အေရးႀကးဆး ျဖစပါတယ။ စငေပၚမာ ကျပရ တ အရညအခငးေတြန႔ စငေနာကမာ ဇာတညႊနးေရးဆြရတ အရညအခငးေတြလ႔ အတ ခး ဆႏငပါတယ။ လ႔စတဆတာကလ အေတာရႈပေထြးပါတယ။ လအမားက စငေပၚမာ ကျပရငး ရလာမယ ေကာၾကားမႈတြ၊ လကခပသေတြက လမသ၊ သမသန႔ စငေနာက မာေနၿပး ကယဇာတညြနးေအာငျမငသြားလ႔ ေပာရႊငတ ပတ အရသာေတြထက ပၿပး ႏစ သကတတၾကပါတယ။ ဒလျဖစလာတအခါ မငးသားႀကး မလပရလ႔ ပတမထးေဖာက သေတြ၊ စငေပၚ မရမေန ကတကပတကသေတြ၊ တစငေထာငသေတြမားလာၿပး လႈပရား မႈစငလ ၿပလေတာတာပါပ။ စငေပၚက အရညအခငးန႔ စငေနာကက အရညအခငးရသ ေတြ ဟနခကည လကတြမႏငဖ႔ အလြနပ အေရးႀကးပါတယ။ ဒါဟာ လႈပရားမႈတငးရ အသကေသြးေၾကာပါပ။ အမးသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈမာေတာ နပလယလ႔ အမားက နာမညေပး ထားတ ဗဟာေရးဆြေရး ကြမးကငသ အနတနန႔ လထစညးရးေရးက ြမးကငသ အကလ ဇဘကတ႔ ဟနခကည လကတြသြားမခၾကပါတယ။ သတ႔ႏစဥးဟာ နယးေယာက ဥေပေဒ မာ အမ းသမး ကေလးသငယ ေစာငေရာကခြငန႕ ဥစၥာပစၥညးပငဆငခြင၊ ကယပငလစာက ကယပငထနးခပသးစြခြင ဆငရာ အခြငအလမးေတြက ျပ႒ာနးတ ဥေပေဒအခကအလက ေတြ ပါ၀ငလာေအာင ေဆာငရြကႏငခၾကပါတယ။ အဒေခတကာလက အေမရကနျပည ေထာငစမာ အမ းသမးေတြဟာ အမေထာငဘကန႔ လမးခြရင မခငက ကေလးသငယအပ ထနးခြငမရဘ ဖခငကသာ ရပါတယ။ အမးသမးေတြဟာ အမေထာငျပလကရင မဘ အေမြအႏစ ဥစၥာပစၥညးေတြက အမ းသားက လႊေျပာငးေပးရပါတယ။ ကယပငလပအား ေၾကာငရလာတ လစာကလ ကယတငသးစြခြငမရပါဘး။ ဒအေျခအေနေတြက အနတနန႕

(၂၀) (၂၁)

အကလဇဘကတ႔ဥးေဆာငတ အေမရကန အမ းသမးအခြငအေရးလႈပရားသေတြက ေျပာငးလ ႏငခၾကပါတယ။ ဒေအာငပြဟာ ကမၻာအႏ႔က ပ႕ႏ႔သြားခပါတယ။ ၿဗတသ၊ ဂာမ ဏ၊ ကေနဒါႏငငက အမးသမး၀ါဒေတြဟာ အမ းသမး ေျမယာပငဆငမႈအခြငအလမးေတြ အတြက တကတကၾကြၾကြ လႈပရားလာခၾကပါေတာတယ။ (၁၈၈၈) ခႏစမာကေတာ အန တနန႔ အကလဇဘက စတငတနတ႕ဟာ ဥေရာပအမ းသမး၀ါဒ အဆကအသြယေတြန႔ ပးတြၿပး ႏငငတကာအမးသမးေကာငစက ဥးေဆာငတညေထာငခၾကပါေတာတယ။ ၂၀ ရာစေခတ အမ းသမး ကြနယကခတဆကမႈ (၁၉၀၄) ခႏစမ ာ ဂာမဏႏငင၊ ဘာလငမာ ကငးပတ ႏငငတကာအမးသမး ေကာငစ ကြနဖရငမာ ႏငငတကာအမးသမး မေပးခြငလႈပရားမႈ မဟာမတအဖြ႔ ေပၚထြက လာခပါတယ။ အမ းသမးလႈပရားမႈတြဟာ ႏငငအႏ႔မာ သးျခားစ ျဖစေပၚေနတာျဖစေပမယ ႏငငေပါငးစက အမ းသမး၀ါဒေတြဟာ တဖြ႔ခငး၊ တဖြ႔ခငး ကြနယကခတဆကမႈတြ၊ ကည အားေပးမႈေတြ၊ အေတြးအျမင ဖလယမႈတြ ရေနခၾကပါတယ။ (၁၉၁၀) မာ ဂာမဏမာ ကငးပတ ဆရယလစအမ းသမး ႏငငတကာကြနဖရငမာ အမးသမးအခြငအလမးလႈပရား သေတြက ဂဏျပတအေနန႔ ႏငငတကာ အမ းသမး မားေန႔က စတငသတမတ ခၾကပါ တယ။ (စကားခပ - ကမၻာကလသမဂၢက (၁၉၇၅) ခႏစကမ မတလ (၈) ရကေန႕က ႏငင တကာအမးသမးမားေန႔အေနန႔ သတမတခတာ ျဖစပါတယ) ပထမကမၻာစစမတငခင ကာလတေလာကမာ အမ းသမးေတြဟာ မေပးခြင အတြက ႏငငေပါငးစမာ လႈပရားတကပြ၀ငခၾကပါတယ။ ၿဗတနန႔ ျပငသစႏငငတ႔မာ မေပး ခြငအတြက ျပငးျပငးထနထန လႈပရားခၾကသလ၊ နယသာလနက (Carrie Catt) ဆတ အမ းသမးကလ ဘာသာေရးမစရင ခ ရးထြကရငး၊ ဖလစပင၊ ပါလကစတငး၊ အငဒနးရား၊ ျမနမာႏငငစတ ဖြ႔ၿဖးဆႏငငေတြမာ အမ းသမးမေပးခြင အခြငအလမးေတြက ေဟာေျပာ လႈ႕ေဆာခပါတယ။ ပထမကမၻာစစႀကးကာလ (၁၉၁၅) ခႏစမာ ဥေရာပအမးသမးအဖြ႔ အစညးႀကးေတြျဖစတ ဆရယလစအမးသမး ႏငငတကာကြနဖရငန႔ ဥေရာပ - အေမရက ႏငငတကာအမးသမး ကြနဂရကတ႔ဟာ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြေတြ စတငျပလပ လာခ ၾကပါတယ။ (၁၉၁၉) ကေတာ ၿငမးခမးေရးႏင လြတေျမာကေရးဆငရာ ႏငငတကာ အမ း သမးအဖြ႔ခပႀကးက ဆြစဇလန၊ ဂာနဗာမာ ဖြ႕စညးခၾကပါတယ။ ပထမကမၻာစစအၿပးကာလမာ ပရစၿငမးခမးေရးကြနဖရငက အမးသမးကယစား လယေတြသြားေရာကချပး အမ းသမးအခြငအလမးဆငရာ အႀကျပခကစာတမးေတြ ေပး အပခၾကပါတယ။ ဒကာလတေလာကမာ အမ းသမးလႈပရားမႈဟာ ဥေရာပန႔ အေမရက သာမကပ တကမၻာလးက ပ႕ႏ႔သြားပါၿပ။ အဂစ၊ အႏၵယ၊ တရတ၊ ဂပန၊ မကဆက ႏငင ေတြမာ အမ းသမးအဖြ႕အစညးေတြ စတငေပၚေပါကလာပါတယ။ (၁၉၂၆) ခႏစမာ ၿငမး ခမးေရးႏင လြတေျမာကေရးဆငရာ ႏငငတကာအမးသမး အဖြ႔ခပႀကးမာ အဖြ႔၀င ငါး

(၂၂)

ေသာငးေကာ ပါ၀ငေနပါၿပ။ အမ းသမးအခြငအလမး လႈပရားသေတြဟာ ႏငငတကာ ကြန ယကခတဆကလႈပရားမႈတြျပလပၿပး လႈပရားမႈအရနအဟနက ျမႇငတငခၾကပါတယ။ ဒတယကမၻာစစႀကးျဖစလာေတာ အမ းသမးေတြရ႕ အခနးက႑ေျပာငးလလာ ပါတယ။ လ႔စြမးအားအရငးအျမစလအပခကေၾကာင အမ းသမးေတြရလပအားက ခနလပ ထားလ႔ မရေတာတ အေျခအေနျဖစလာပါတယ။ (၁၉၄၀) အလြနကာလေတြမာ အေမရ ကနန႔ ဥေရာပက အမေထာငမရအမးသမးမားရ (၉၀) ရာခငႏႈနးန႕ အမေထာငရအမ း သမးမားရ (၈၀) ရာခငႏႈနးဟာ လပငနးခြငေတြဆ ေရာကေနၾကပါၿပ။ အမးသမးအလပ သမားေတြအတြက လစာတးျမႇငမႈ၊ အလပလပခန မတမႈဆငရာ မ၀ါဒသစေတြလ ျပ႒ာနး လာၾကရပါေတာတယ။ အမ းသားန႔ အမ းသမး လမႈညမမႈ ပထမဆးအႀကမ ထြကေပၚ လာပါတယ။ စစၿပးကာလေရာကေတာ ႏငငအမားအျပားမာ အမ းသမးေတြ မေပးခြင ရရ လာပါေတာတယ။ ဒတယကမၻာစစၿပးကာလကေတာ (၁၉၄၆) ခႏစမာ ကလသမဂၢ အမ းသမး အဆငအတနး ေကာမရင ထြကေပၚလာပါတယ။ အမးသမးေတြရ တနးတညမ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ ပညာေရးအခြငအလမးေတြက တးျမႇငေဖာထတေပးဖ႔ ျဖစပါတယ။ (၁၉၅၁) မာ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႔ႀကး (အငအယလအ) ကေနအမးသမး လပအားခ တနးတညမေရး ကြနဗငးရငးက လကခၿပး (၁၉၅၃) မာ စတငကငသးပါတယ။ ႏငငေပါငး မားစြာက လကခကငသးလကရပါတယ။ အမးသမးႏငကမၻာကလသမဂၢ (၁၉၇၀) ကာလေတြမာ အမးသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈ လႈငးလးႀကးက ကမၻာ တ၀မးမာ ပ႕ႏ႔ေနခပါၿပ။ ကမၻာကလသမဂၢက ဒလႈငးလးႀကးက အသအမတျပတအေနန႔ (၁၉၇၅) ခႏစက ႏငငတကာအမးသမးမားႏစအျဖစ သတမတခပါတယ။ (၁၉၇၅) ခ ႏစမာ မကဆကမာ ကငးပခတ ကမၻာအမ းသမးညလာခႀကးမာ အနဂအအဖြ႔မားက အမ းသမး ေျခာကေထာငေကာန႔ အစးရကယစားလယအမ းသမး (၁၃၃) ဥး တကေရာက ခၾကပါတယ။ ကလနစနစရ႕ ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားေပၚ သကေရာကခတ ဆးကးေတြက ေဆြး ေႏြးခၾကၿပး ကမၻာကလသမဂၢ အမ းသမးဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ရပေငြအဖြ႔က တညေထာင ႏငခပါတယ။ (၁၉၇၆) ကေန (၁၉၈၅) ခႏစအထက အမ းသမးမားအတြက ကလသမဂၢ ဆယစႏစအျဖစ သတမတႏငခပါတယ။ (၁၉၈၀) ခႏစမာ ကပငေဟဂငမာ ကငးပတ ကမၻာအမ းသမး ညလာခႀကးမာ ႏငငေပါငး (၁၄၅) ႏငငက အမ းသမးကယစားလယမားန႔ အနဂအငအဖြ႔မားက အမး သမး ရစေထာငေကာ တကေရာကခၾကပါတယ။ ကပငေဟဂငကြနဖရငကေန အမ းသမး မားႏငငေရးန႔ ဆးျဖတခက ခမတေရးမာ ပါ၀ငခြငရရေရး၊ ဥေပဒန႔ မ၀ါဒမားမာ အမ း သမးေတြက ႏမခဆကဆမႈ ပေပာကေရးေတြက ေတာငးဆတ ကမၻာလႈပရားမႈအစအစဥ

(၂၃)

က ေရးဆြေဖာေဆာငခပါတယ။ အမးသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈက ကားမ တနးတညမေရး လႈပရားမႈအေနန႔ အသြငသ႑ာန ေဖာေဆာငလာတာကေတာ (၁၉၈၅) ခႏစမာ ကငညာမာကငးပခတ တတယအႀကမေျမာက ကမၻာအမ းသမးညလာခမာ ျဖစပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးမာ အမ းသမး၀ါဒဆတာက ကား၊ မ တနးတ ညမမႈက ဥးတညေစတ ၀ါဒတရပအျဖစ လေတြက သနားလညျခငး မရခၾကပါဘး။ အမးသားေတြဟာ ရာစႏစေပါငးမားစြာ အမ း သမးေတြအေပၚ ႏမခဆကဆခၾကတာျဖစတအတြက အတန႔အလညအေနန႔ အမ းသမး ေတြက ျပနလညဆကဆမာက ေၾကာကစတ ၀ငခၾကပါတယ။ အမးသမး၀ါဒက မနးမ ႀကးစးေရး၀ါဒအျဖစ ပေဖာခၾကပါတယ။ အမးသမး၀ါဒဆတ စကားလးက အဆးဘက ကေန ပေဖာထားတာေၾကာင အမ းသမး၀ါဒေတြက လ႔အဖြ႔အစညးက အဆးဘကကေန ရႈျမငတတပါတယ။ ဒါေပမယ အမ းသမး၀ါဒရ အေျခခအႏစသာရက အမ းသားေတြက ႏမခဆကဆတာ မဟတပါဘး။ ကားမတနးတညမမႈေပၚမာ အေျခခၿပး တဥးန႔တဥး လႊမး မးခပခယမႈကငးတ လြတလပေသာ လ႔ေဘာငသစက တညေဆာကဖ႔ ရညရြယခကသာ ျဖစပါတယ။ မသားစတြငးမာလ လြတလပမႈ၊ မတမႈ၊ တနးတညမမႈ၊ အတတကြယဥတြေန ထငမႈကသာ ေဖာေဆာငဖ႔ ျဖစပါတယ။ ဒအခကက အမ းသမး၀ါဒေတြက အမ းသမးေတြ သာမက အမ းသားေတြပါ နားလညေအာင ပညာေပးမႈ ျပလပလာခၾကရပါတယ။ ကငညာညလာခကေန အမ းသမးအခြငအလမးေတြက က႑သးရပမာ ျမႇငတင ေပးဖ႔ ဗ ဟာေတြ ခမတခပါတယ။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒန႔ ဥေပေဒေရးရာက႑၊ လမႈ ဘ၀တနးတညမေရး၊ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈႏင ဆးျဖတခကခမတမႈဆငရာ တနးတ ညမေရးတ က႑ေတြမာ ျဖစပါတယ။ ဒထကပၿပး ရငးလငးျပတသားတ လႈပရားမႈ ပလကေဖာငးကေတာ (၁၉၉၅) ခႏစမာ တရတႏငငမာ ကငးပတ စတတအႀကမ ကမၻာ အမ းသမးညလာခမာမ ေပၚေပါကလာခတာျဖစပါတယ။ ဒညလာခႀကးမာ အနဂအအဖြ႔ (၂၁၀၀) ေကာက ကယစားျပတ အမးသမး ငါးေထာငေကာ၊ အစးရကယစားလယ (၁၈၉) ေယာကန႔ တသးပဂၢလ အနဂအဖရမ (၉၅) ခကေန တဆငတကေရာကလာတ အမ းသမး သးေသာငးေကာ၊ အငတာနကကေန တကေရာကတ အမးသမးေထာငေပါငး မားစြာ ပါ၀ငတကေရာကခၾကပါတယ။ စစေပါငး ေလးေသာငးခနစေထာငေကာ တက ေရာကခတ အႀကးကယဆးကြနဖရငႀကး တချဖစခပါတယ။ ဒညလာခႀကးကေန ဘဂငးေၾကျငာစာတမးႀကးထတျပနခၿပး ဘဂငးလႈပရားမႈ ပလကေဖာငးက ခမတႏငခပါတယ။ ဒလႈပရားမႈပလကေဖာငးဟာ ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ ပညာေရးႏင ေလကငသငတနးေပးေရး၊ ကနးမာေရး၊ အမးသမးအၾကမးဖကမႈ၊ လကနက ကင ပ႗ပကၡ၊ စးပြားေရး၊ အာဏာရအမးသမးမား၊ အမ းသမးေရးရာျမႇငတငေရး Institu-tional mechanisms မား၊ အမးသမးႏငလ႕အခြငအေရး၊ အမ းသမးႏင သတငး၊ စာနယ ဇငး၊ အမ းသမးႏင ပတ၀နးကင၊ အမ းသမး ကေလးသငယစတ က႑ာနစ လႈပရားမႈေတြ

(၂၄)

က မးေမာငးထး ေဖာျပထားပါတယ။ (၁၉၉၇) ခႏစေရာကေတာ အးယ (၁၅) ႏငငကေန အမစတာဒမ စာခပက ထတျပနခပါတယ။ ဒစာခပမာ ကား၊ မ တနးတညမမႈက အးယရ အေျခခအခြငအေရး အေနန႔ ထညသြငးေဖာျပခပါတယ။ (၂၀၀၀) ခႏစ၊ ဇြနလကေတာ ကလသမဂၢအေထြေထြ ညလာခန႔ အမးသမးအခြငအလမးျမႇငတငေရးဌာနခြတ႔ ကေနျပလပတ အမ းသမး (၂၀ – ၂၁) ရာစ ကားမ၊ တနးတညမေရး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးႏင ၿငမးခမးေရးဆတ ယအင အထးေဆြးေႏြးပြ လပခပါတယ။ ဘဂငး + (၅) လ႔ နာမညရတ ဒေဆြးေႏြးပြမာ ဘဂငး လႈပရားမႈ ပလကေဖာငးအရ တးတကမႈတြက ျပနလနအကျဖတဆနးစစမႈတြ လပခၾကပါ တယ။ (၂၀၀၀) ခႏစ၊ စကတငဘာ(၆) ရကကေန (၈) ရကေန႔အတြငးမာ နယးေယာက ကလသမဂၢ ရးခပမာ ႏငငေတာ အစးရအႀကးအကေတြ စေ၀းေရာကရခၾကပါတယ။ အဒမာ (Millennium) ေၾကညာခကစာတမးႀကးက ကမၻာေခါငးေဆာငေတြ အတတကြ ထတျပနေၾကညာခပါတယ။ ဒေၾကညာစာတမးထမာ ‘ကားမတနးတညမေရးက ျမႇင တငျခငးႏင အမ းသမးမားအား (Empowerment) လပျခငးသည ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ ဆာေလာငမြတသပမႈႏင ေရာဂါပးမႊားမားက တကဖကေရး၊ ေရရညတညတခငၿမေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးတ႔အတြက အထေရာကဆး နညးလမးမားျဖစသည’ ဆတ အခကက ထညသြငးေဖာျပခပါတယ။ (၂၀၀၀) ခႏစမာပ ေအာကတဘာလ (၃၁) ရကေန႔မာ အမး သမး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လၿခေရးဆငရ ာ (Resolution 1325) က ကမၻာကလသမဂၢ လၿခ ေရးေကာငစက ထတျပနခပါတယ။ ႏ၀ငဘာ (၂၅) ရကေန႔က အမးသမးမား အၾကမးဖက ခရမႈမ လြတကငးခြငရေရး ႏငငတကာေန႔အျဖစ သတမတၿပး ႏငငေပါငးမားစြာမာ အထမး အမတေတြ ျပလပေနၾကပါတယ။ (၂၀၀၅) ခႏစမာ ဘဂငးမာ စတတအႀကမေျမာက ကမၻာအမ းသမးကြနဖရင ႀကးရ႕ ဆယႏစျပည ႏစပတလည ကြနဖရငကငးပခပါတယ။ ဘဂငး + (၁၀) မာ အဖြ႔၀င ႏငငေတြဟာ (Gender Mainstreaming) အေပၚ ယၾကညေထာကခမႈက ေၾကညာခၾကၿပး၊ ကြနဖရင ေထာကခခကေတြက (၂၀၀၅) ခႏစ (World Summit) က ယေဆာငသြားဖ႔ စမခၾကပါတယ။ ဒလန႔ (၂၀၀၅) (World Summit) မာ အမးသမးႏင မနးကေလးငယမား အၾကမးဖကမႈခရမႈမ ပေပာကေရး၊ အစးရဌာနဆငရာမားမာ ဆးျဖတခက ခမတႏငမယ အမ းသမး အႀကးအကမားပါ၀ငလာေရး စတလပငနးစဥေတြ ခမတအေကာင အထည ေဖာလာခၾကပါတယ။ နဂး သမငးဆတာ လေတြက ေရးသားရတာျဖစပါတယ။ ဓေလထးတမးအစဥအလာ ဆတာကလ ေခတစနစတခမာရေနတ လသားေတြက မကေမာကေခတအေျခအေနန႔

(၂၅)

အနာဂတအလားအလာေတြက ရႈျမငသးသပၿပး ပယသငတာကပယ၊ ယသငတာကယ၊ အသစဖနတးသငတာက ႀကေဆာင ဖနတးေပးရတာ ျဖစပါတယ။ ကမၻာတ၀မးလးက အမ းသမးအခြငအလမးလႈပရားမႈ သမငးေၾကာငးက တးတကတ အေတြးအေခၚရတ အမ း သမးေတြက ေသြး၊ ေခ ြး၊ ဥးေႏာကေတြန႔ ဖနတး ေရးသားခၾကၿပး တးတကတ အျမငရတ အမ းသားေတြက ကညပပးေပးခၾကပါတယ။ ဒါေတြက တးတကတ လ႔အဖြ႔အစညးေတြက လကခခၾကၿပး လကေလာညေထြတ ေျပာငးလမႈတြ လပလာခၾကပါတယ။ ဒလ တးတက တ လ႔အဖြ႔အစညးေတြ ေပါငးစပမႈကေန ယေန႔မကေမာကေခတ တးတကတ ကမၻာ လ႔ေဘာငႀကး ထြကေပၚလာခပါတာျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင လႈပရားမႈသမငးေၾကာငးက ေရး သားမယ တးတကေသာအေတြးအေခၚရတ အမးသမးေတြ ေခတစနစန႔ အနာဂတက ရႈျမငသးသပႏငမယ တးတကေသာအျမငရတ အမ းသားေတြ ေခတန႔ အညလကေလာ ညေထြ ေျပာငးလႏငမယ တးတကေသာ လ႔အဖြ႔အစညးေတြက တရားမတမႈ၊ လြတလပ ပြငလငးမႈ၊ ညညြတေသြးစညးမႈ၊ တနးတညမမႈအေပၚမာ အေျခခမယ (၂၁) ရာစ ျမနမာ လ႔ေဘာငသစႀကးက ေစာငေမာႀကဆလကရပါေၾကာငး တငျပလကရပါတယရင။

ခငမမမ း (၆၊ ၁၁၊ ၂၀၀၉)

အခနပအတြကေပးရသည လပအားခ ဆသညမာ အလပခန၏ ျပငပအခနတြင အလပ သမား၏ အခနပ လပေဆာငထားသည လပအားခက အလပရငက ေပးရျခငး ျဖစသည။ ေလာေၾကးေငြ ဆသညမာ အလပရငမ အလပသမားအား အလပမ ရပစလကသညအခါ တြငျဖစေစ၊ အျခားေသာ ျပနာမား ေပၚေပါကလာသညအခါမားတြင ေပးရသည အခေၾကးေငြက ဆလသည။ အပဒ (၁၀) ေငြႏငသကဆငသည အလပမားတြင အလပလပေနသ (သ႔မဟတ) ပကစး ဆး႐ႈးလြယေသာ ပစၥညးမားတြင အလပလပေနသမားထမ အလပရငမားအေနျဖင ႀက တငေငြေကာကခႏငၿပး အျခားေသာ လပငနးမားတြငမ အလပရရေရးအတြက အာမခေငြ ႏင ပကစးဆး႐ႈးမႈအတြက ႀကတငေငြေကာကချခငး ျပ၍မရပါ။ အပဒ (၂၄) အလပသားစတဆႏၵသေဘာမပါဘ အလပရငသည အလပသမားအား အတငးအၾကပ အခနပ အလပ ေစခငး၍ မရပါ။ အပဒ (၂၈) အလပရငသည အပတစဥ (သ႔မဟတ) အလပလပသည ရက (၆) ရကရတငး အလပသမားအား (၁) ရက နားခြင ေပးရမည။ အပဒ (၃၀) လပသက (၁) ႏစရ အလပသမားတဥးသည ႏစစဥ နားရကအျဖစ အလပ လပသည ရကတြငးမ (၆) ရက နားခြငရသည။ အပဒ (၃၂) ဖားနာေနပါကလညး အလပသမားအေနျဖင ဆရာ၀န၏ ေထာကခခကျဖင (၃) ရကထက ေကာလြန၍ အနားယခြင ရသည။ အပဒ (၃၈) အမးသမးအလပသမားမားအား သတမငး၊ ေျမေအာက၊ ေရေအာက၊ ေတာင တြငး ၀ငေရာက၍ လပကငရသည အလပမား၊ ဥမငလကေခါငးမား၊ မးေတာငမား၊ ေျမျပင အထက (၁၀) ကက ထကျမငေသာ အလပမား၊ ေပါကကြေစတတသညပစၥညးမား ထတ လပသညေနရာမား၊ ယငးပစၥညးမားက ပ႔ေဆာငသညလပငနးမား၊ မးေလာငေစ တတ သည ေနရာမားတြင အလပေစခငးျခငးက တားျမစသည။ အပဒ (၃၉) ကယ၀နေဆာငထားေသာ အမးသမးအလပသမားအား ည (၁၀.၀၀) နာရမ

နနက (၆.၀၀) အတြငး အလပေစခငးျခငးက တားျမစသည။ စကသ ဆညေနသည ေနရာ

မား၊ ပစၥညးမားက သယပးရသညလပငနးမား၊ အေလးအပငမားက မ ရသညလပငနး

(၂၇) (၂၆)

အလပသမားေရးရာ က႑

ထငးႏငင၏အလပသမား အကာအကြယေပးေရးဥပေဒ၊ အလပသမားဥပေဒ၊ ပညာေရး ဆငရာအတြက ျပ႒ာနးထားေသာဥပေဒ၊ ေလာေၾကးေငြႏင ပတသက၍ ျပ႒ာနး ထားေသာ ဥပေဒ၊ လမႈဖလေရးဥပေဒတ႔တြင ႏငငျခားသားအလပသမားတ႔၏ အခြငအေရး ႏင ပတသက၍ ေအာကပါအတငး ျပ႒ာနးထားသည။ (၁၉၉၈) ခႏစတြင ျပ႒ာနးထားေသာ အလပသမား အကာအကြယေပးေရး ဥပေဒတြင အလပသမားအခြငအေရးႏင ပတသက၍ ေအာကပါအတငး ေဖၚျပထားသည။ အပဒ (၅) အလပရငဆသညမာ အလပသမားက လကခ၍ အလပေပးထားၿပး လပအားခ ရငးေပးသက ဆလသည။ ထ႔ျပင အလပရင၏ကယစားလယအျဖစ ေဆာငရြကသ လ တဥးတေယာကသညလညးေကာငး၊ အလပအား ပဒျပတယလပသည ပဒျပတအလပရင သညလညးေကာငး အလပရငစာရငးတြင အကး၀ငသည။ အလပသမားဆသညမာ အလပရငထတြင အခေၾကးေငြယ၍ အလပ လပသက ဆလ သည။ အလပသေဘာတခက အလပရငႏင အလပသမားၾကားတြင အခေၾကးေငြ မညေရြ႕မည မျဖင လပမညက သေဘာတည၍၊ စာရြကစာတမးျဖငျဖစေစ၊ စကားျဖငျဖစေစ၊ ႏစဥးႏစ ဘက သေဘာတညထားခကက ဆလသည။ အလပလပသညရက ဆသညမာ အလပသမားအတြက သတမတထားေသာ အလပ လပ ရမညရကမားက ဆလသည။ လပအားခ ဆသညမာ အလပရငက အလပသမားအား နာရျဖငျဖစေစ၊ ေန႔စဥျဖစေစ၊ အပတစဥျဖစေစ၊ လစဥျဖစေစ (သ႔မဟတ) အခနကာလတခအတြငး အလပသမား၏ အလပ လပႏငသည အတငးအတာေပၚ မတည၍ရငးေပးသည အခေၾကးေငြက ဆလျခငး ျဖစသည။ အလပပတရက ဆသညမာ အပတစဥ၊ ႐းရာဓေလအရ အခါႀကးရကႀကးမားႏင ႏစစဥ အလပနားရကအတြက သတမတထားသည ရကမားက ဆလသည။

(၂၈)

မား၊ အေလးအပငမားက ဆြရသညလပငနးမား (သ႔မဟတ) (၁၅) ကလထက ေလးေသာ ပစၥညးမားက တြနးရေသာ လပငနးမားတြင အလပလပျခငးက တားျမစသည။ အပဒ (၄၁) ကယ၀နေဆာငထားေသာ အမးသမးသည ရက (၉၀) ထက မနညးဘ သား၊ သမးေမြးဖြားရန အတြက အလပမ အနားယခြငရသည။ အပဒ (၄၄) အသက (၁၅) ႏစေအာကရေသာ ကေလးက အလပ မခငးေစရပါ။ အပဒ (၄၅) အသက (၁၈) ႏစေအာက ကေလးအား အလပေစခငးသက ေတြ႔ရပါက အလပသမား စစေဆးေရး အရထတြင တငၾကားႏငသည။ အပဒ (၄၉) အရညကသညလပငနးမား၊ မးပတကသညလပငနးမား၊ နနးဆြသညလပငနး မား၊ အပႏင အလပလပသည အလပမား၊အေအးတကမား၊ ေၾကာကလန႔သြားေစမည လပငနးမား၊ ဓာတပစၥညးႏင ပတသကသညအလပမား၊ အဆပပစၥညးမား၊ ေပါကကြေစ တတသညပစၥညးမား၊ မးေလာငလြယသညပစၥညးမား၊ အေလးအပင မ သည ကရနးမား၊ ၀နခစကမား၊ ေရေအာက ဥမငလကေခါငမား၊ မးေတာင၊ ေရဒယသတကြမႈက ျဖစေစ ႏငသည လပငနးခြငမားတြင အသက (၁၈) ႏစေအာက ကေလးမား အလပငားရမး ခငးေစျခငးက တားျမစသည။ အပဒ (၅၀) အသက (၁၈) ႏစေအာက ကေလးအလပသမားမားအား သားသတသည အလပခြငမား၊ ေလာငးကစား၀ငးမား၊ ကပြ႐မား၊ အက၀ငးမား၊ အေဖာယမကာဆငမား၊ ထငးႏငငေတာငပငး မဆလငဘာသာ၀င ကေလးငယမား ကေလရသည အကမားတြင ငားရမးအသးျပျခငး၊ ေစခငးျခငးက တားျမစသည။ အပဒ (၅၄) လပအားခ၊ အခနပခ ေငြရငးရာတြင ထငးဘတေငြျဖငသာ ရငးေပးရမည။ အပဒ (၅၅) လပအားခေငြရငးရာတြင အလပလပေနသညအလပ႐ေနရာတြငသာ ရငးေပး ရမည။ အပဒ (၆၁) အခနပေၾကးေငြေပးရာတြင သာမနလပရကတြင တနာရရသညေငြ၏ တဆခြ ခန႔က ေပးရမညျဖစသည။

(ျမနမာအလပသမားမားသရနားလညေစရနရညရြယသည) - ေ၀မငး

(၂၉)

ေမး။ ။ မညသ႔ေသာ အလပသမားမားသည မေလးရားအလပသမား ဥပေဒပါအခြင အေရးမားက ခစားခြင ရသနညး။ ေျဖ။ ။ လစာေငြရငးဂစ (၁၅၀၀) ေအာက ဝငေငြရေသာ အလပသမားအားလး ခစား ခြင ရသည။ အေထြေထြအလပသမားမားအတြကမ လစဥဝငေငြ ဘယေလာကပငျဖစေစ အကးဝငသည။ အလပရငႏင စာခပခပ၍ လပကငေနေသာ အလပသမားမားလညး အကးဝငသည။ ေမး။ ။ လပငနးသေဘာတ စာခပဆသညမာ ဘယအရာက ေခၚသနညး။ ေျဖ။ ။ လပငနးသေဘာတ စာခပဆသညမာ လတစဥးသည တျခားလ တစဥးထ၌ အလပသမားအျဖစ အလပလပကငျခငးက ဆလပါသည။ လပငနးသေဘာတ စာခပတြင ႏႈတအားျဖငလညးေကာငး၊ စာအားျဖငလညးေကာငး ( ၂ ) မးရႏငပါသည။ အလပသမား အေနျဖင လပငနးသေဘာတစာခပမတတေစာငက သမးဆညးထားခြင ရသည။ ေမး။ ။ မေလးရားအလပသမားဥပေဒ (၁၉၅၅) သညေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား အတြက အကးဝငပါသလား။ ေျဖ။ ။ ဟတက။ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားလညး အကးဝငပါသည။ ေမး။ ။ မေလးရားအလပသမားဥပေဒ (၁၉၅၅) တြင မညသ႔ေသာအခြငအေရးမားက ေတြ႔ႏငပါသနညး။ ေျဖ။ ။ အလပသမားတ႕၏ ရပငခြငအားလး ပါဝငပါသည။ ဆလသညမာ ပမနအလပ ခနသတမတခက၊ အခနပအလပရကႏင လပအားခေပးေခမႈ၊ လပသကခြင၊ အမားျပည သအားလပရကခြင၊ ကနးမာေရးခြင၊ လစာေငြ စသညတ႔ ျဖစၾကပါသည။ ထ႔ျပငအလပရင အေနျဖင အလပသမားထမ လစာေငြျဖတေတာကျခငးက ဥပေဒေဘာငတြငးမသာ ျဖတ ေတာကခြငရသည။ အမ းသမးအေနျဖင မးဖြားခြငက ခစားခြငရသည။ ေမး။ ။ အကယ၍ အလပသမားတဥးသည အလပရငႏင စာခပခပဆ၍ လပကင

(၃၀)

ခေသာ ၎အေနျဖင (၁၉၉၅) အလပသမားဥပေဒႏင အကးဝငပါသလား။ ေျဖ။ ။ ဟတက အကးဝငပါသည။ စာခပတြင မညသ႔ေသာ အခြငအေရး ပါဝငသည က ေသခာစြာၾကညရႈပါ။ အလပသမားဥပေဒသည ေကာငးမြနေသာလညး ထအခြငအေရး မား သင၏စာခပတြင ပ ါဝငျခငး ရ မရ စစေဆးပါ။ မပါရခေသာ ျဖညစြက ေရးသားရန ေတာငးဆပငခြင ရသည။ ေမး။ ။ ပမနအလပလပခန ဆသညမာ အဘယနညး။ ေျဖ။ ။ အလပရင အလပသမား လပငနးသေဘာတ စာခပခပဆစဥ သေဘာတည ထားေသာ သာမနအလပခနက ေခၚဆပါသည။ ပမနအလပခနတြင - (၁) ။ တစေန႔လင (၈) နာရ သတမတၿပး နားရကပါဝငပါသည။ (၂) ။ (၅) နာရဆကတက အလပလပခရေသာ မနစ (၃၀) ထက မနညးေသာ နားခနက ရရမည။ (၃) ။ တပတတြင (၄၈) နာရပမန အလပခနရသည။ အျပနအလနခပဆထားေသာ စာခပတြငတစေန႕ (၉) နာရခပဆ ႏငေသာလညး တပတတြင (၄၈) နာရထက မပရပါ။ ေမး။ ။ အခနပအလပခနဆသညမာ ဘာကေခၚပါသနညး။ ေျဖ။ ။ အခနပအလပခနဆသညမာ ပမနအခန (၈) နာရထက ေကာလြန၍ လပ ရေသာ အလပခနက ဆလပါသည။ ေမး။ ။ အခနပအလပခနအတြက လပအားခ မညမရႏငပါသနညး။ ေျဖ။ ။ အခနပ လပအားခသည ေအာကေဖာျပပါအတငး ရရရမည။ (၁) ။ သာမနအလပရကအတြက အခနပ (၁) နာရလပအားခသည သာမနအလပခန (၁) နာရလပအားခ၏ တဆခြ။ (၂) ။ နားရကတြင အလပလပခရေသာ သာမနအလပခန (၁) နာရလပအားခ၏ ႏစဆ။ (၃) ။ အမားျပညသ အားလပရကတြင အလပလပခရေသာ သာမန အလပခန (၁) နာရ လပအားခ၏ သးဆ ရရရမည။ ေမး။ ။ အလပသမား အေနျဖင တလတြင အခနပအလပခန နာရမညမ လပကနင သညဟ အလပသမားဥပေဒတြင ကန႔သန႔ထားမႈ ရပါသလား။ ေျဖ။ ။ အလပသမား တစဥးအေနျဖင တလလင အခနပ (၁၀၄) နာရထက ေကာ လြန၍ လပကငရန မလပါ။

(၃၁)

ေမး။ ။ လပငနးသေဘာတစာခပတြင လပအားခေပးရမည အခနက အေသးစပ ေဖာ ျပ၍ လကနာရန အခကအျဖစ သတမတေပးထားပါသလား။ ေျဖ။ ။ လပငနးသေဘာတစာခပတြင လပအားခေပးရမည အခနႏင ပတသက၍ အေသးစပေဖာျပရမည။ တလထကပ၍ ေဖာျပခြင မရေစရ။ အကယ၍ မညသည သတ မတခကမ ေဖာျပမထားခေသာ လပအားခေပးရမည အခနသတမတခကက တလဟ သတမတနငသည။ ေမး။ ။ အလပရင အေနျဖင လပအားခကမညသညအခနတြင ေပးရမညနညး။ ေျဖ။ ။ လပအားခ (ဥပေဒႏငအည ျဖတေတာကၿပး) က လပအားခ ေပးရမညအခန ေကာလြနၿပးေနာက ( ၇ ) ရကထက မေကာလြနဘေပးေဆာငရမည။ အကယ၍ အေၾကာငးတစစတစရာေၾကာင ေနာကက၍ေပးေဆာငရန ျဖစခေသာ လပငနးရငအေန ျဖင အလပသမားဌာနညြနၾကားေရးမးခပထသ႔ တငျပၿပး ေလာကထားႏငသည။ ေမး။ ။ ဥပေဒနငအည လာစာေငြျဖတေတာကျခငးဆသညမာ ဘာကဆလပါသနညး။ ေျဖ။ ။ ၎တ႕မာ ဥပေဒအရခြင ျပထားေသာ အလပသမားဖလေရးရနပေငြႏင အသကအာမခေၾကး ေပးေဆာငရနအတြက ျဖတေတာကျခငးက ဆလပါသည။ အလပ သမားဥပေဒတြင လြနခေသာ (၃) လက အေၾကာငးတစစတစရာေၾကာင အလပရငထ မ ေခးယထားေသာ ေငြအားျဖတေတာက ခြငျပထားပါသည။ သ႔ေသာလညး တလစာ လပအားခထကပေသာ ေငြေၾကးျဖတေတာကျခငးက ခြငမျပပါ။ ေမး။ ။ ဥပေဒအရ ခြငျပထားေသာ အမားဆးလစာေငြ ျဖတေတာကျခငးမာ ဘယ ေလာကရပါသနညး။ ေျဖ။ ။ လစာေငြ ျဖတေတာကမည ကာလတြငအလပသမားရရခေသာ လပအားခ၏ တဝကကသာ ျဖတေတာကခြင ရသည။ ထေၾကာင အလပသမား အေနျဖင လစာေငြ၏ တစဝကက ရရရမည။ ေမး။ ။ လပငနးသေဘာတစာခပ ပမနၿပးဆးခေသာ မညသည အခနတြငအလပ သမားအေနျဖင လစာေငြမညမ ရရမညနညး။ ေျဖ။ ။ လပငနးသေဘာတစာခပ ပမနၿပးဆးရန တစရကအလတြင အလပသမား အေနျဖင သ၏လစာေငြက ရရမည။ ေမး။ ။ ဥပေဒရ အမ းသမးမားမလပကငရန တားျမစထားေသာအလပမား ရပါသလား။

(၃၂)

ေျဖ။ ။ ဥပေဒရ အမ းသမးမား မလပကငရန တားျမစထားေသာအလပအကင မားမာ ေျမေအာကတြင လပကငရေသာ လပငနးမားက အထးတားျမစထားသည။ စကမႈ လပငနးႏင စကပးေရးလပငနးမားတြငမ ည (၁၀) မ နနက (၅) နာရအတြငး လပရေသာ လပငနးမားအတြက အလပသမားဌာန ညြနၾကားေရးမးခပ၏ ခြငျပမန႔ ရရမသာ လပကင ႏငမည။ အစးရေလဘာရးနင အလပသမားသမဂၢ ( MTUC ) ေရ႕ေနမားေကာငစ၊ လ႕အခြငအေရး ( SUHAKAN ) တ႔တြင သြားေရာက အကအညေတာငးခႏငပါသည။

ေ၀မငး

စာမကႏာ (၇) မ (၈) အေထြေထြလြတၿငမးခမးသာခြငက အျမနဆး အေကာငအထည ေဖာရမယ။ (၉) အပစအခတ ရပစေရးက ခကခငးအေကာငအထညေဖာရမယ။ (၁၀) လကေတြ႔အေကာငအထညေဖၚရာမာ ကလသမဂၢ ( သ ႔) ၾသဇာအာဏာႀကးတ ႏငင ႀကးေတြက ၾကားခထား ေဆာငရြကသြားရမယ။ ဒအခကေတြအားလး ျပညစဖ႔ဆတာဟာ ၾသဇာအာဏာႀကးတ ႏငငႀကးေတြပါ၀ငရ မာျဖစသလ၊ စစဗလခပေတြရ စးရမတ ဘ၀လၿခမႈက အာမခႏငဖ႔လညး အထးလအပ တယ။ ၿပးေတာ စစဗလခပေတြက လကေလာစြာ (၂၀၀၈) ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငခြင ေပးမယ၊ လကရႀကဖြ႔ႀကးစးေနတလြတေတာကဖကသမးေပးမယ၊ ၿပးေတာ ၾကားျဖတအစးရတရပက ပးေပါငးဖြ႔စညးၿပး ေနာကထပ တရားမတတ ေရြးေကာကပြ တခ က အျမနဆး ကငးပေရးက လကေလာေပးမသာ မမတ႔အားလး သားေရႊအးထမးလာမာ က ျမငရမယ ဆတာကေတာ ေျမႀကး လကခတမလႊ ျဖစလမမည။ လကရႏငငေရးအေပၚမာ မမ၏အျမငက အျမငအတငး ေရးသားထားျခငးသာျဖစပါသည။

ကကဥး (ရစဆယရစ)

(၃၃)

အစညးအရးလႈပရားမႈ

(၂၀၁၁) ခ ႏ၀ငလာလ (၁၅) ရကေန႔က ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမားအစညးအရး (AASYC) က အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ၊ ရခငဒမက ေရစအဖြ႔ခပ (ALD) အပါအ၀င (၉၀) ေရြးေကာကပြအႏငရ ႏငငေရးပါတမားအား ပါတ မတပတငမည/ မတငမည၊ ေရြးေကာကပြ၀ငမည/ မ၀ငမညက ဆးျဖတသညအခါ ထည သြငးစဥးစားသးသပႏငရန အတဖြငေပးစာေပးပ႔ခသည။ အတဖြငေပးစာတြင အဆပါ ပါတ မားအေနျဖင (၂၀၁၀) ေရြးေကာကပြ မ၀ငဘ ရပတညခေသာ ရပတညခကမားက ျပန လညစဥးစားသးသပႏငရန၊ (၂၀၀၈) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည ဗမာလမးႀကး၀ါဒႏင ၀ါဒႏင စစအာဏာရငစနစက တရား၀ငတညတေစရန စမကနးခဖနတးထားေသာေၾကာင လညးေကာငး၊ (၉၀) ေရြးေကာကပြအႏငရပါတမားသည ရစေလးလး လထအၾကြမႈအလ ကငပါတမားျဖစၿပး လထအစးရတရပက ဥးေဆာငဖြ႔စညးေပးရန လထက တငေျမႇာကခ ေသာ လထကယစားလယမားျဖစ၍လညးေကာငး၊ ျပညသလထေအာငပြျဖစေသာ (၉၀) ေရြးေကာကပြရလဒႏင ပါတဆကလကရငသနႏငေရးအတြက လထတကပြ၊ ေတာတြငး တကပြႏင ေထာငတြငးတကပြမားတြင အသက၊ ဘ၀မားေပးခၾက၊ ေပးေနၾက၊ ထပေပးအး မည သကဆငရာပါတအဖြ႔၀ငမားႏင စာနာေထာကခသတ႔၏ ႏငငေရးအာသသႏင ကယ ကးစြန႔အနစနာခမႈတ႔က ေပလကန မျပမၾကရနလညးေကာငး၊ ေ ရႊဂတငေၾကျငာခကမ ေနာကတလမးဆတၿပး ရပတညၿပး ပါတမတပတငရနႏင ေရြးေကာကပြ၀ငရန ဆးျဖတခ လင အဆပါဆးျဖတခကသည တငးျပညႏငလမးအကးက ေဖာေဆာငႏငသညထက လသတ၊ ဓားျပ၊ မဒနးေကာငမားက သြယ၀ကေသာနညးျဖင သဒၶတငေပးရာေရာငသည အတြကေၾကာငလညးေကာငး၊ ပါတမတပတငဥပေဒက အနညးငယျပငဆငလကျခငး သည လႊတေတာထတြင အမၾကကခငးအးမညးသတခြပခငးမည စစအာဏာရငမား၏ နညးပရယာယသာျဖစသညအတြကတ႔ေၾကာင ပါတမတပတငေရး၊ ေရြးေကာကပြ၀ငေရး အား အေလးအနကစဥးစားၾကရန တကတြနးထားသည။ ထ႔အျပင ဒမကေရစအေရး၊ လ႔ အခြငအေရး၊ အမးသားတနးတေရးႏငစစမနေသာပါတစစနစထြနးကားေရးအတြက တက ပြ၀ငေနသမားအၾကား မတဖကပဋပကၡက ရနဖကပဋပကၡအဆငသ႔ မတးပြါးေစရန၊ မမတ႔ လကထမ တကပြ၀ငအလသည သကဆငရာပါတႏင ျပညသလထထမ တကပြ၀ငသရ ေကာငးအဆကဆက၏ ဘ၀၊ ေသြးေခြ း၊ မကရညမားျဖင ရယထားသည အခကက အစဥ သတရေစရန၊ လထအား အေတြးမားေပးျခငး၊ လထ၏ယၾကညခကက ေဖာကဖကရာ၊ လ ထေစတနာက ေစာကားရာ မေရာကေစရနတ႔ျဖစသည။ အထးသျဖင ရခငတငးရငးသား မားတးတကေရးပါတ (RNDP) ေရြးေကာကပြ၀ငမညဟ ဆးျဖတစဥက ျပညတြငးရ (ALD)လႀကးမားအေနျဖင ၎တ႔အား မညသ႔ရႈျမငသးသပ ေျပာဆဆကဆၾကသညက ေထာက ရႈ၍ အေလးအနကစဥးစား ဆးျဖတသငေၾကာငး တကတြနးထားသည။ ။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ (NLD) ၊ (ALD) ႏင (၉၀) ေရြးေကာကပြအႏငရ ပါတမားက အတဖြငေပးစာေပးပ႔

(၃၄)

ႏငငေတာက အေၾကာငးျပၿပး ပဂၢလကအတြက သမးယထားေသာ ေကာကျဖၿမ႕ နယမ ေကးရြားသားမားပင လယေျမဧက (၇၂) ဧကက ျပနလညရရလေၾကာငး ေကးရြာသားမားက ရခငျပညနယ၀နႀကးခပထ စာေရးၿပးေတာငးဆလကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 011111)

ရေသၿမ႕နယရ မဆလငမားေနထငေသာ ၾကကရးကနတနးေကးရြာတြင နယစပေဒ သ လ၀ငမႈႀကးၾကပေရးကြပကမႈအဖြ႔ (နစက) မ အရာရတဥးႏင တပသားတဥး အသတခခရၿပး သတသညအထတြင ပါ၀ငသအားလး ထြကေျပးသြားေၾကာငး သရရ သည။ (Narinjara 011111)

ဘဘစ (အဂၤလပပငး) သတငး၀ဘဆကတြင အနနာဂး (Anna Jones) ဆသ သတငးသမားတေယာကေရးသားေသာ သတငးတပဒတြင ျမနမာျပညေျမပႏင ရခငျပညနယရအဓကေနထငေသာလမးကေဖာျပရာတြင ရခငလမးက ထညသြငး မေဖာျပဘ ရဟငဂာအမညခ ဘဂၤလလမးမား ဗလ၀တျပေနမႈက ထညသြငးေဖာျပ ထားသျဖင ရခငလမးမားအပါအ၀င ျမနမာႏငငသား အမားအျပား ျပငးျပငးထနထန ေတာငးဆ ဆန႔ကငကန႔ကြကၾကသျဖင ဘဂၤလလမးပအစား ရခငအမသမးမား ရးရာ၀တစ၀တဆငထားေသာပက အစားထးေဖာျပခေၾကာငး သရရသည။ (Narin - jara 301011)

ရခငျပညနယထမ မဆလငလမးမားက အေျခခၿပးဖြ႔စညထားေသာ အမးသားဖြ႔ၿဖး တးတကေရးႏင ဒမကရကတစပါတတ႔မာ ျပညနယလႊတေတာအမတႏစဥးက မဆြယစဥ လမးေရးလႈ႔ေဆာစညးရးခေသာေၾကာင ေရြးေကာကပြေကာမရငက လႊတေတာအမတအျဖစမ ပယဖကလကေၾကာငး သရရသည။ (DVB 031111)

ရခငသမငးသေတသ ဥးထြနးေရႊခငသည ရခငျပညၿမ႕နယအသးသးသ႔ သြားေရာက ရခငသမငးက ရခငလမးမားသရၾကေစရန ရညရြယ၍ သမငးဆငရာေဟာေျပာပြ မားက ျပလပကငးပခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 041111)

ေတာဆငရငးမား အဓကကကစားရာ ေမယေတာငတြင သစမားက ပရမးပတာ ခတလထတယေနမေၾကာင ေတာဆငရငးမားမာ တစတစ ခကးရာမျဖစလာေန ေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 051111)

အႏၵယကတညေဆာကေနေသာ စစေတြဆပကမးအတြက ပြငကမးေျခမ သမား ထတယေနေသာေၾကာင ကမးေျခတျဖညးျဖညးနမဆငးကာ ေနာငတြင ပငလယ လႈငးဒဏက ကာအကြယမေပးႏငေတာမညအေရး ေဒသခမားစးရမေနၾကေၾကာငး သရရသည။ (RFA 051111)

ေကာကျဖၿမ႕နယ၊ ပေဒးကြ နးေရနကဆပကမးစမကနးတြင ေရနစမးမား သေလာင

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(၃၅)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

ရနအတြက ဆတငကမားက စတငေဆာကလပေနၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 061111)

ရမးၿဗၿမ႕တြင လမးေပၚဂတထြကတးသ ေကာငးသားလငယ (၂) ဥးက စရဖ အရာရ မ သ႔ညႏင ရနျဖစမႈအေပၚ မေကနပသျဖင ရးသ႔ေခၚယ ရကႏက ႏပစကခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 071111)

ေကာကျဖၿမ႕၌ တညေဆာကေနေသာ ေရႊသဘာ၀ဓာတေငြ႔ ပကလငးစမကနး ေၾကာင ဆး႐ႈးနစနာေၾကးအျဖစေပးေသာ ေငြထမတ၀ကက ေပးမသာ လယေျမပင ဆငေၾကာငး ေထာကခခက လကမတထးေပးမညဟ အာဏာပငမားက ေတာငသ မားအား အကပကငေနေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 081111)

ဘဘစ (အဂၤလပအစအစဥ) ၀ဘဆကတြင ေဖာျပထားေသာ သတငးႏင ဓာတပ အေပၚ မေကနပေသာေၾကာင ရနကနၿမ႕၊ ၿဗတသသရးေရ႕တြင ရခငအမးသားအခ႕ စရးခၾက ေၾကာငးသရရသည။ (VOA 091111)

ေကာကျဖၿမ႕နယ၊ စစေတာေကးရြာမ ရြာသားမားက ဓည၀တေရတပစခနးအတြက သမးယသြားေသာ လယေျမ (၁၀၇) ဧကအတြက ေလာေၾကးရလေၾကာငး ရခငျပည နယ၀နႀကးခပထ ေမတရပခစာေပးပ႔ေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 121111)

မငးျပားၿမ႕မေစးႀကးတခလးမးေလာငမႈေၾကာင ဆးရႈးမႈတနဖးစစေပါငး ကပသနး ေပါငး (၈၅၀၀) ေကာရေၾကာငး သရရသည။ (DVB 141111)

စစေတြၿမ႕တြင ရခငတငးရငးသားမားတးတကေရးပါတ (RNDP) မ ရခငျပညနယ တြင လပစစမး (၂၄) နာရ မးရရေရးႏင ေရႊသဘာ၀ဓာတေငြ႔စမကနးဆငရာ စာတမး ဖတပြက ကငးပျပလပခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 131111)

အႏၵယႏငင၊ ကာလကတားအကဥးေထာငတြင မလြတေျမာကဘ ကနရစခေသာ ရခင၊ ကရငရေဘာ (၃၄) ဥးထမ ကန (၃) အၿပးအပင လြတေျမာက လာခၿပျဖစ ေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 161111)

ဘးသးေတာငၿမ႕နယမ အသက (၁၄) ႏစ ခႏစတနးေကာငးသားတဥးက ပညာသင ၾကားေပးမညဟ လမလညလညဖား၍ စစတပမ တပသားသစအျဖစ စေဆာငးသြား ဟ သရရၿပး ဘးသးေတာငမ စစေတြသ႔ ပ႔လႊတလကၿပးျဖစေသာေၾကာင မဘမား က ျပနလညေခၚယ၍ မရႏငေတာေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 171111)

ေမာငေတာၿမ႕တြင မဆလငမားက ညဥအခနတြင ၿမ႕ကၿဖမညဟေကာလဟလ သတငးေၾကာင မတညမၿငမျဖစကာ ၿမ႕ခမားအၾကား စးရမေနၾကေၾကာငး သရရ သည။ (Narinjara 181111)

(၂၀၀၉) ခႏစက (AASYC) ႏင ဆကသြယလႈပရားသညက စြပစြခကေၾကာင ဖမး

(၃၇)

တငးရငးသားလမးမားအေပၚ ခြျခားဖႏပမႈမားႏင အကငပကလာဘစားမႈမားသည လကနကကငပဋပကၡက မးေမႊးေပးေသာအေၾကာငးမားျဖစသညဟ တငးရငးသား လမးမားေကာငစ (ENC) က ထတျပနသညစာတမးတြင ေဖာျပလကသည။ (BBC 021111)

မေကြးတငး၊ ကမၿမ႕နယအတြငး ျမနမာစးပြားေရး ဥးပငလမတကမ တညေဆာက မည ေကာစတစစကရႏငပတသက၍ လယယာေျမသမးဆညးခရမႈႏင ပတ၀နးကင ပကစးမႈျဖစေပၚလာမညအေရး တားဆးေပးရနႏင လယသမားမားဘကမ ရပတည ေပးရန သမၼတႏင အဖြ႔အစညးအသးသးထသ႔ စာေရးသားတငၾကားခသည ေထာက မေကးရြာမ လယသမား (၈၈)ဥးက ေဒသအာဏာပငမားက ေခၚယစစ ေဆးေန ေၾကာငး စစမးသရသည။ (Irrawaddy 041111)

အားရဖြယရာအပငးမားရေသာလညး တငးရငးသားအေရးကစၥမားတြင ျပျပငေျပာငး လတးတကရနလေသးေၾကာငး ကလသမဂၢအတြငးေရးမးခပ၏ ျမနမာႏငငဆငရာ အထးကယစားလယ ဗေဂးနမဘးယားက ေျပာဆလကသည။ (RFA 041111)

ျမနမာ စစအစးရေခါငးေဆာင ဗလခပမႉးႀကး သနးေရႊႏင အေပါငးအပါမား ကးလြန ထားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအတြက အျပညျပညဆငရာ ရာဇ၀တမႈခ႐း တြင တရားစြဆႏငေရးက ဥးတည၍ ကလသမဂၢ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင (COI) ဖြ႔စညးရန အမ းသမးမား အဖြ႔ခပ (ျမနမာႏငင) (WLB)က ေတာငးဆလကသည။ (Irrawaddy 071111)

ပါတေခါငးေဆာငႏစဥးလးက အစးရက ထနးသမးထားဆျဖစေသာေၾကာင (၉၀) ေရြး ေကာကပြအႏငရ ရမးတငးရငးသားမားဒမကရစအဖြ႔ခပ (SNLD) အေနျဖင ပါတျပန လညမတပတငရန အစအစဥမရေသးေၾကာငး သရရသည။ (RFA 09111)

မႏေလးၿမ႕ မဟာျမတမနဘရားႀကးရ ဗဒၶ၀ငျပတကတြင သဃာ (၅) ပါးက ျပညတြငး ၿငမးခမးေရးႏင ဒမကေရစေရးအတြက နနကပငးကစ၍ ဆႏၵျပေတာငးဆခေၾကာငး သရရသည။ (Irrawaddy 151111)

ျမနမာအစးရ ထနးခပမႈေအာကတြငရေသာ ရမးျပညနယေဒသအမားစတြင ဘနး စကပးမႈ ပ၍တးမားလာေၾကာငး ရမးျပညနယ မးယစေဆး၀ါးေလလာေစာင ၾကည ေရးအဖြ႔က ထတေဖာ ေျပာၾကားလကသည။ (Irrawaddy 161111)

အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) က တရားဝငပါတတစခအေနျဖင ျပနလည မတ ပတငၿပး ေနာငလာမညေရြးေကာကပြမားတြင ဝငေရာငယဥၿပငသြားမညဟ ဆးျဖတ လကေၾကာငး သရရသည။ (VOA 181111)

တလအတြငး ထးျခား ျမနမာသတငးစဥ

(၃၆)

ဆးေထာငခခခရေသာ ရခငလငယ (၁၁) ဥးထမ ခငေကာမးႏင ေဇာထြနးႏငတ႔ (၂) ဥး ေထာငရကေစေသာေၾကာင လြတေျမာကလာေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 181111)

ရခငကထြကရေသာ သဘာ၀ဓာတေငြ႔ျဖင ရခငျပညတ၀နးလး လပစစမး (၂၄) နာရ ရရေရးလႈပရားသ လငယ (၁၀) ေကာခန႔က ရက ထနးသမးထားၿပး စစေဆးေမးျမနး မႈမားျပလပေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 201111)

စစေတြၿမ႕တြင (၂၄) နာရ လပစစမးရရေရးအတြက ဆႏၵျပပြမားမေပၚေပါကေစရန လၿခေရးတးျမႇငခထားေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 211111)

ရခငျပညတြင ႏ၀ငဘာလ (၁) ရကေန႔မ ႏ၀ငဘာလ (၂၀) ရကေန႔အထ ၿမ႕နယ (၆) ၿမ႕နယတြင မးေလာငကြ မးမႈ (၆) ႀကမျဖစပြါးခၿပး ရမးၿဗၿမ႕နယ၊ ေကာနရြာတြင အမေျခ (၁၁၂) ေဆာငေကာ၊ မငးျပားၿမ႕နယတြင စညပငသာယာေစးႀကးရ ဆငခနး ေပါငး (၆၈၅) ေဆာင၊ ေျမာကဥးၿမ႕တြင လေနအမႏင ဗြဒယရမား၊ ေမာငေတာၿမ႕ နယ၊ တမနးသားေကးရြာတြင လေနအမအခ႕၊ ေျမပၿမ႕နယ၊ စတရေကးရြာတြင အမ ေျခ (၁၄၆) ေဆာငေကာႏင ေကာျဖၿမ႕နယတြင လေနအမအခ႕ မးေလာငျပာကခ ၿပး သနးေပါငးေျမာကျမားစြာ ဆးရႈးကာ မးေဘးဒဏချပညသမား ဒကၡေရာကေနၾက ရေၾကာငး သရရသည။ (Narijara 211111)

ေကာကျဖ၊ အေရ႕ေတာငဘက ေနာငေတာျမစတြင ေကာကေဆာငႏငတကမၿပး ေသာငတငခေသာ ေအာငတခြန အမတ (၂) သေဘၤာေပၚမ ခရးသည (၃၂၀) ဥးက ေဘးမသရနမခဘ ကယတငႏငခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 221111)

ရခငျပည အေနာကပငးဆငးစစဌာနခပတညရရာ အမးၿမ႕တြင ႀကဖြ႔ပါတ၀ငတခ႕ ႏင ေကးရြာအပခပေရးမးမားပးေပါငးကာ မရဆငးရသားေတာငသမားထမ ေငြမား အတငးအဓမၼေတာငးခေနၾကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 231111)

ပဋကတသးပ အာဂေဆာငႏငေသာ ရခငဆရာေတာ ဣႏၵၵပါလႏင ဖားကန႔မ ရခငသေဌး ဥးမးေဇယာမငးတ႔၏ အကအညျဖင ရခငျပညနယ ေကာကျဖၿမ႕တြင မကေစ လနာရင (၃၀၀) ေကာက ခြစတ ကသေပးေနရာရာ ရခငပါတ (RNDP) ႏင ႀကဖြ႕ပါတ (USDP) ပါတတ႔က ျပညသလထအား အေကြ းအေမြးမားျဖင တညခငး ဧညခကာ အၿပငအဆင စညးရးေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 221111)

ရခငသမငးတြင ေခတ (၄) ေခတရသညအနက ဓည၀တေခတက တညေထာငခ ၾကေသာ ထငရားေကာၾကားသည ရခငဘရငသးပါးျဖစသည မရယမငး၊ ကရာဇာ ႀကးႏင စႏၵသရယမငးတ႔က ရပတအျမင (၆) ေပ (၃) လကမ အျမငစျဖင ေၾကးရပ မား သြနးလပမညျဖစေၾကာငး သရသည။ (7 Day News 231111)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(၃၈)

ထငးအလယပငးခရငမားက ရေဘးေၾကာင မေဆာကသ႔ေရာကရလာၾကေသာ ျမန

မာအလပသမား (၅၀၀) ႏင (၁၀၀၀) ခန႔က ေန႔စဥဖမးဆးေနၿပး မေဆာက လ၀ကရး တြင ယာယထနးသမးထားစဥ အစားအစာႏင ေသာကေရ မေပးဘထားေၾကာငး သရ ရသည။ (DVB 311011)

ထငးႏငင၊ ဘနေကာကၿမ႕အနး မဟာခငေဒသတြင အလပသမားမတပတငမရေသာ ေရေဘးေရာင ျမနမာအလပသမားမားက မဟာခငလ၀ကရမားက အဖးအခယၿပး ပ႔ ေပးေနေၾကာငး သရရသည။ (DVB 011111)

ဘနေကာကၿမ႕မ ေရေဘးသင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား အမျပနႏငရန ထငး-ျမနမာ ႏစႏငငခစၾကညေရး မေဆာကတတားက ျမနမာဘကမ ယာယ တနာရေကာ ၾကာ တတားဖြငေပးခေၾကာငး သရရသည။ (Mizzima 031111)

ထငးႏငင ေရေဘးဒကၡေၾကာင ရာခဘရ ကယဆယေရးစခနးတြင လာေရာက ခလႈ ေနသည ျမနမာအလပသမားမားအတြက ယာယပတစပ႔ အပေရ (၂၀၀) က ထငးႏင င ျမနမာသရးက အခမ ထတေပးခေၾကာငး သရသည။ (GHRE 071111)

တရားမ၀ငႏငငျခားသားအလပသမားမားက မေလးရားအစးရက လြတၿငမးခမးသာ ခြငေပးလကေသာလညး ျမနမာသရးတြင ႏငငကးလကမတ ေလာကေသာအခါ ပထမ ကယေရးရာဇ၀ငျဖညစြကတငျပခရၿပး အမတစဥနပါတထတေပးထားရာ မမ အလညေရာကမေရာက ဖးဆကေမးလင သရးက မေျဖၾကားသညအတြက အႀကမ ႀကမကယတင သြားေရာက ၾကညရႈၾကသညအတြက အခနကန အလပပက အခက အခမားႏင ႀကေနၾကရေၾကာငး သရရသည။ (RFA 071111)

ထငးႏငငတြင လႏငခ၍ ေရႀကးေနသညကာအတြငး သတငးအခကအလက နား လညသရမႈ အားနညးေနေသာေၾကာငး ေရႊ႕ေျပာငးျမနမာအလပသမား အမားအျပား ပမဒကၡႀကေတြ႔ေနရေၾကာငး သရရသည။ (Irrawaddy 091111)

ထငးအာဏာပငမားႏင ျမနမာသမးတ႔ ညႇႏႈငးခၾကသျဖင (၄)ရကၾကာ တငးမာမႈ ရေနခေသာ မဟာခင ေရေဘးကညေရး ယာယစခနးအား ေရမနစျမပခငအထ ဆကလက ဖြငလစခြင ရရခၿပ ျဖစသည။ (GHRE 151111)

ဘနေကာကအထက အယဒၶခရငတြင ေရကေနၿပျဖစေသာလညး စကရ၊ အလပရမား ျပနမဖြငႏငေသးေသာေၾကာင ျမနမာအလပသမား ေထာငေပါငးမားစြာ အလပလကမ ျဖစေနၾကေၾကာငး သရသည။ (DVB 171111)

ျမနမာလပသမား၀နႀကးဌာန၏ခြငျပခကျဖင လပကငေနေသာ ျပညပအလပအကင ေအဂငစအမားစမာ စးပြားေရးမေကာငး တြကေျခမကက၍ လပငနးမားရပနားရန ျပငဆငေနၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (Irrawaddy 251111)

တလအတြငး ထးျခား ေရြ႕ေျပာငးအလပသမား သတငးစဥ

(၃၉)

နေပါႏငငရ ေမာ၀ါဒလကနကကငမားအနာဂတအေရးႏင အေျခခဥပေဒသစေရးဆြ ေရးကစၥမားအေပၚ နေပါအဓကႏငငေရးပါတမား သေဘာတညမႈ ထြကေပၚလာ ေၾကာငး သရရသည။ (BBC 011111)

တရတႏင ရရားကမၸဏမားသည ႏငငရပျခားတငးျပညမား၌ စးပြါးေရးလပငနးလပ ေဆာငရာတြင လာဘေပးလာဘယမႈအမားဆးျပလပေသာ ကမၸဏမားျဖစေၾကာငး အကငပကလာဘစားမႈတကဖကေရးအဖြ႔က ေျပာဆလကသည။ (BBC 021111)

မမတ႔၏စးပြါးေရးႏင နညးပညာသတငးအခကအလကမားက ရရားႏင တရတႏငင တ႔က အမားဆးခးယေနောကာငး အေမရကနအစးရက ပထမဆးအႀကမစြပစြ ေျပာ ၾကားလကသည။ (CNN 031111)

ကလသမဂၢက လသားဖြ႔ၿဖးမႈညႊနးကနး (၂၀၁၁) က ထတျပနခရာ ေနာေ၀က နပါတ (၁) အဆငတြငရၿပး ကြနဂက ေနာကဆးအဆငတြငရပတညေနေၾကာငး သရရ သည။ (CNN 041111)

ဆးရယားျပညသမား၏ဆႏၵျပပြက အၾကမးဖကၿဖခြငးျခငး မျပေတာဟ သမၼတ ဘက ရာအယလအဆဒ၏အစးရက ကတျပထားသညက အေကာငအထည မေဖာမရငး ဆးရးယားက အာရပအဖြ႔ခပ၀ငႏငငအျဖစမ ရပဆငးထားမညျဖစေၾကာငး အာရပ အဖြ႔ခပ ထပသးအစညးအေ၀းက ေၾကညာလကသည။ (VOA 121111)

ညအခါတြင ကကစားေသာ အာရေတာကတမးသည အတခအငဗြဗငးရပက ကသရာတြင အသးျပႏငသညဟ ယဆမႈမားေၾကာင ေမာငခကးမႈသသသာသာျမင တကလာၿပး မးသဥးမညအႏရာယရေနသဟ သဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမးေစာင ေရာကေရးအဖြ႔တဖြ႔က ေျပာၾကားလကသည။ (AP 151111)

တမးေရာငေနသ ထငး၀နႀကးခပေဟာငး သကဆငရငနာ၀ပထရာက ျပနလာေစရန အစးရ၏ႀကးပမးေနမႈက ကန႔ကြကသရာေပါငးမားစြာ ဆႏၵျပခၿပး ဆကလက၍လညး လမးေပၚထြကျပၾကမညျဖစေၾကာငး သကဆင၏ၿပငဘကမားက ေၾကညာလက သည။ (AFP 181111)

မေလးရား၀နႀကးခပ နာဂစရာဇတက ေကာငးသားမားႏငငေရးလပခြင ပတပငထား မႈက ရပသမးေပးမညျဖစေၾကာငး ကတျပခသည။ (AFP 241111)

အဏာရငကဒါဖေသဆးၿပးေနာက လစဗားအသြငကးေျပာငးေရးအစးရသစ ကမး သစၥာကနဆခၿပး ႏငငက ညညြတမႈျပနလညရရေစရန၊ (၇) အတြငး ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒသစေရးဆြရနႏင အေထြေထြေရြးေကာကပြက ကငးပေပးရန အစအစဥမားက လပေဆာငသြားမညျဖစေၾကာငး သရသည။ (AFP 241111)

တလအတြငး ထးျခား ႏငငတကာသတငးစဥ