OSNOVE SOCIJALNE POLITIKE PITANJA ZA VJEŽBU

1. Pojam socijalna politika prvi je u stručnu literaturu uveo njemački naučnik Wilhem hajnrih Ril 60-tih godina 19.v. upotrijebivši ga u naslovu svoje knjige “Prirodna historija naroda kao osnova njemačke socijalne politike”

2. Pojam socijalno potiče od latinske riječi socijetas , društvo, odnosno takođe, latinske riječi socijalis, društveni, nešto što se tiče društva.

3. Pored navednog, pojam “socijalno” ima i drugačije, posebno značenje. Po nekim autorima (Jones, 1985), socijano se prije svega odnosi na:- Na društvo kao cjelinu, njegovu strukturu, procese, integracije i koheziju- Na međuljudsku pomoć, razmjenu, altruizam, velikodušnost

4. U kontekstu socijalne politike, pojam socijalno ima znatno uže značenje od društvenog (Lakičević), pa je moguće govoriti o dva nivoa njegove složenosti:- U prvom, užem značenju, pojam socijano podrazumjeva kompleks pojava i okolnosti koje se odnose na životne i radne uslove pojedinca, društvenih grupa i čitavog društva- U drugom, još užem značenju, pojam socijalno obuhvata samo pojave i okolnosti koje se odnose na životne teškoće ljudi uzrokovane nepovoljnim socijalnim stanjima kao što su: bolest, invalidnost, starost, smrt itd., čime se ugrožava zadovoljavanje osnovnih životnih potreba pojedinca ili grupa, a ponekad i sam život

5. Po savremenom gledištu, politika su sredstva koja koristi vlast da bi odredila obim i sadržaj aktivnosti vezanih za vladavinu.

6. Teoretičari prava i socijalne politike danas zastupaju tezu da je politika sveobuhvatni oblik života društva.

7. Među najznačajnije teoretičare socijalne politike spada engleski naučnik Ričard Titmus.8. Ričard Titmus naglašava postoja je tri suprotna modela ili načina funkcionisanja savremene

socijalne politike:- Rezidualni model, koji polazi od postavke da u društvu postoje dva prirodno određena

kanala, privatno tržište i porodica, putem kojih se mogu zadovoljavati individualne potrebe na odgovarajući način

- Industrijski model, koji ističe bitnu ulogu socijalnih institucija , posebno obrazovnih i javnozdravstvenih, te socijalnog osiguranja (socijalne pomoći), kao dodatka ekonomiji. Bit ovog modela jeste da socijalne potrebe treba zadovoljavati shodno zaslugama, rezultatima rada, produktivnosti, postignutim razlikama u statusu.

- Institucionalno-redestributivni model, socijalnu politiku smatra glavnom integralnom oblasti društva koja istovremeno obezbjeđuje univerzalne i selektivne usluge izvan tržišta a na osnovu principa potreba.

9. Teoretičar socijalne politike T.H. Marshal (1974) definišući socijalnu politiku naglašava da se socijana politika odnosi na vladinu akciju koja davanbjem naknada i usluga ima neposredan uticaj na blagostanje građana.

10. Po autoru Lakićević, ”Socijalnu politiku možemo definisati kao svjesnu i praktičnu društvenu djelatnost koja se bavi životnim i radnim uslovima ljudi i društvenih grupa.”

11. Predmet proučavanja socijalne politike može se proučavati izdva aspekta:- Socijana politika kao naučna disciplina

1

- Sociojalna politika kao praktična društvena djelatnost12. Socijalna politika kao svjesna i praktična društvena djelatnost za predmet svog pručavanja

ima i onaj dio društvene stvarnosti koji se odnosi na socijalnozaštitnu sferu i sigurnost članova društva.

13. Ciljevi socijalne politike iz ugla socijaldemokratske orjentacije zasnovani su na pretpostavkama pune slobode, jednakosti, pravednosti, solidarnosti svih članova društva.

14. Ciljevi socijalne politike iz ugla neoliberalne teorijske koncepcije polaze da oni moraju biti uskljađeni sa ekonomskom politikom. Država ne bi trebalo da se miješa u socijalnu sferu izuzev ukoliko se socijalni problemi ne mogu riješiti drugačije.

15. Osnovne metode socijane politike:- Metoda razumjevanja- Komparativna metoda- Strukturaizam i funkcionalizam- Metoda sinteze

16. Posebne metode socijane politike:- Posmatranje- Analiza sadržaja- Eksperiment- Ispitivanje- Statistička metoda

17. U odnosu socijalne politike i sociologije potrebno je posebno izdvojiti sociološke dicipline koje su od bitnog značaja za socijalnu politiku: sociologija porodice, sociologija rada, sociologija društvenih problema.

18. Termin “Socijalni problem”, socijalna politika je preuzela iz sociologije, gdje se pod socijalnim problemima ubrajaju pojedinci, odnosno društvene grupe koji zbog različitih oblika hendikepiranosti, bilo da se radi o starosti, bolesti, niskim primanjima, nezaposlenosti, migracijama, rasnim predrasudama i sl. nisu u mogućnosti da žive od svog rada, pa im se putem određenih socijalnih mjera obezbjeđuje minimum egzistencije i neophodna socijalna sigurnost.

19. U socijalnoj politici, socijalni problem se može odrediti kao stanje nemogućnosti zadovoljavanja osnovnih životnih (socijalnih) potreba velikog broja članova društva.

20. Socijalni rad se odnosi prema socijalnoj politici kao dio prema cjelini, tj. socijalna politika se prema socijalnom radu odnosi kao prema jednom svom specifičnom i vrlo važnom metodu.

21. Bitni principi socijalne politike su: humanizam, solidarnost i uzajamnost.22. HUMANIZAM – dolazi od latinskog pridjeva-humanus, što znači čovječan, čovječanski, ljudski.23. Solidarnost možemo definisati kao zalaganje i doprinos pojedinca u onome što je potrebno za

opstanak i razvoj društva kako bi ono moglo izvršiti svoju ulogu.24. Moderna upotreba riječi solidarnost znači osjećanje pripadanja nekome ili nečenu, svijest o

potrebi zajedničkog djelovanja.25. Princip socijalne solidarnosti ukazuje na potrebu da zajednica pomaže svim članovima

društva koji iz različitih razloga nisu u mogućnosti vlastitim radom obezbjediti sredstva za zadovoljenje osnovnih egzistencijalnih potreba.

26. Po svojoj sadržini (predmetu) solidarnost se izražava u vidu:- Intelektualno-psihičkom (solidarnost u obećanjima, mišljenjima i stavovima)- Materijalnom (davanjima)

2

- Usluga (činjenja)- Zaštita psihičkog i fizičkog integriteta- Spremnost na zajedničko snošenje posljedica

27. Sa stanovišta vrijednosnog kriterija, solidarnost može biti: pozitivna i negativna, socijalna i asocijalna.

28. Sa stanovišta društvenog sistema, solidarnost može biti: sankcionisana, institucionalizovana ili formalno neobavezna.

29. UZAJAMNOST- je riječ koja određuje međusobne odnose jedinki.30. Osnovni cilj osjećaja uzajamnosti jeste potreba da se u socijalnoj politici uspostavi ravnoteža

između društvenih normi, proklamovanih načela u zajednici i elementarnih interesa pojedinca, naročito u oblasti socijalne sigurnosti za svakog pojedinca, člana društva.

31. Kao ključni faktori od kojih zavisi karakter, sadržaj i pravac socijalne politike najčešće se navode:- Politika i politički sistem- Materijalna osnova i ekonomski sistem- Nauka- Religija- Moral- Ljudski faktor - stanovništvo

32. Socijalni razvoj može se odrediti kao kontinuirani proces promjena i kvaliteta života i rada ukupnog stanovništva neke zemlje, a ne samo ekonomski slabije ili ugrožene kategorije stanovništva.

33. Koncepcije socijalnog razvoja su:- Koncepcija integralnog ekonomskog i socijalnog razvoja (pored ekonomskog poticati i

socijalni razvoj)- Koncepcija jedinstvenog razvoja (polazi od integralnosti ijedinstvenosti ekonomskog i

socijalnog razvoja)- Koncept bazičnih potreba (potreba za hranom, odjećom, obućom, stanom, pitkom

vodom, sanitarnim uređajima, zdravstvenom zaštitom, obrazovanjem34. Koncept bazičnih potreba polazi od ostvarivanja sledeća dva osnovna cilja:

- Da se smanji siromaštvo pružanjem direktne socijalne pomoći najugroženijim kategorijama stanovništva

- Da se obezbijede osnovne socijalne potrebe, prvenstveno materijalne prirode (hrana, voda, odjeća, obuća, stanovanje, zdravlje i obrazovanje) sviom članovima društva

35. Koncept globalnog ekonomskog razvoja, ima za cilj uspostavljanje novih međunarodnih ekonomskih odnosa, koji bi omogućili i pospiješili razvoj nedovoljno razvijenih zemalja i zemalja u razvoju.

36. Koncept održivog razvoja se zasniva na potrebi usklađenosti ekonomskog, socijalnog, tehnološkog i kulturnog razvoja sa zaštitom i unapređenjem prirodne sredine.

37. Socijalna sigurnost, prema Šestom evropskom kolokvijumu Međunarodnog savjeta za socijalnu akciju (1971), je, prema užem značenju ovog pojma, prevazilaženje klasičnih oblika socijalnog osiguranja i socijalne zaštite na taj način da se čitavom stanovništvu garantuju određena davanja za slučaj bolesti, invalidnosti, starosti i nezaposlenosti.

3

38. U širem smislu, socijalna sigurnost bi predstavljala cjelovito povezan sistem društvenih mjera koji garantuje određeni standard života i blagostanja ljudi, čiji je sastavni dio područje socijalnog osiguranja, tj. Uže shvatanje pojma socijalne sigurnosti.

39. Socijalno obezbijeđenje bi bio takav sistem socijalno-političkih mjera kojima društvena zajednica garantuje i obezbijeđuje osnovnu socijalnu sigurnost svim svojim pripadnicima u interesu njih samih i te zajednice.

40. Pojam socijalnog obezbjeđenja se najčešće definiše kao:- Poistovjećivaje sa sistemom socijalnog osiguranja putem kojeg se u slučajurazličitih

socijalnih rizika obezbjeđuje socijalna sigurnost- Poduzimanje različitih mjera države ili drugih institucijau cilju obezbjeđivanja jednakih

minimalnih uslova života za sve članove društva, bez obzira na njihova ukupna primanja i radni status

- Skup socijalno-pravnih mjera kojma se garantuje određena sigurnost izvora prihoda, socijalnog položaja i pomoć u slučaju posebnih teškoća

41. Prvi koraci zasnivanja socijalnog osiguranja ostvareni su u Njemačkoj 1881. godine donošenjem Opšteg zakona o socijalnom osiguranju.

42. Osnovna svrha socijalnog osiguranja jeste obezbjeđenje socijalne sigurnosti osiguranika i njihovih porodica u stanjima privremene ili trajne spriječenosti za rad.

43. U savremenim društvima postoje tri osnovne grane osiguranja:- Zdravstveno osiguranje; u slučaju bolesti, odnosno, za zaštitu psihičkog i fizičkog zdravlja

osiguranih lica. Članovi porodice imaju pravo na zdravstvenu zaštitu i naknadu putnih troškova.

- Invalidsko osiguranje; za slučaj smanjenja i gubitka radne sposobnosti. Osiguranici osiguravaju sebe i članove svojih porodica.

- Penzijsko osiguranje je osiguranje u slučaju starosti ili smrti osiguranika. Članovi porodice, pod određenim zakonskim, uslovima stiču pravo na porodičnu penziju.

44. Prava iz socijane zaštite koja osobe mogu ostvariti su:- Novčana i druga materijalna pomoć (stalna novčana pomoć, novčane naknade za pomoć i

njegu od strane druge osobe, druge materijalne pomoći)- Osposobljavanje za život i rad- Smještaj u drugu porodicu- Smještaj u ustanovu socijalne zaštite- Usluge socijalnog i drugog stručnog rada- Kućna njega i pomoć u kući

45. Ustanove socijalne zaštite se osnivaju radi zbrinjavanja određenih kategorija korisnika socijalne zaštite i obavljanja stručnih i drugih poslova socijalne zaštite.

46. Ustanove socijalne zaštite su:- Centri za socijalni rad- Ustanove za djecu: bez roditeljskog staranja, odgojno zanemarenu i zapuštenu djecu, za

djecu ometenu u fizičkom i psihičkom razvoju- Ustanove za odrasle i stare osobe- Ustanove za socijalno-zdravstveno zbrinjavanje zbrinjavanje invalidnih i drugih osoba- Ustanove za dnevni boravak korisnika socijalne zaštite

4

47. Pod pojmom životnog standarda su najčešće obuhvaćeni elementi lične potrošnje: ishrana, obuća, odjeća, stan, higijena, kulturni život, odmor i razonoda.

48. U socijalnoj politici, teoriji i praksi, pod pojmom socijalna potreba podrazumjevaju se ona stanja i okolnosti usljed kojih pojedinac, porodica ili društvena grupa nisu u mogućnosti da sami zadovolje osnovne egzistencijalne potrebepa im je zbog toga neophodna stalna ili privremena pomoć društva.

49. Prva država koja je zakonom regulisala socijalnu pomoć, odnosno sistemsku politiku prema siromašnima bila je Velika Britanija.

50. Socijalna pomoć se definiše kao skup usluga i naknada koje trebaju garantovati egzistencijalni minimum osobama u oskudici, pri tom polazeći od provjere resursa.

51. Za razliku od socijalnog osiguranja, socijalna pomoć ne pokriva određene rizike , već je orjentisana na zadovoljenje potreba bez obzira na uzroke koji su doveli do nemogućnosti njihovog zadovoljenja.

52. Socijalne prestacije (prestatio, lat.-davanje, snabdijevanje) su davanje i činjenje onima koji se nalaze u stanju socijalne potrebe. One su instrument socijalne politike u riješavanju problema prouzrokovanih socijalnim slučajem.

53. Cilj socijalnih prestacija je da ljudima koji se nalaze u stanju socijalne potrebe obezbijede sredstva za egzistenciju, da smanje teškoće u kojima se nalaze i da im vrate šanse za napredovanje u životu

54. Socijalne prestacije mogu biti u obliku:1) davanja – u novcu ili u naturi2) činjenja – usluge javnih službi3) kombinovane - davanje i činjenje

55. Visina socijalne prestacije zavisi od: 1) materijalnih mogućnosti društva 2) načina raspodjele nacionalnog dohotka 3) ciljeva socijalne politike 4) ukupne veličine materijalnih sredstava namjenjenih za socijalne prestacije

56. Prema vremenu trajanja socijalne prestacije mogu biti: 1) trajne

2) povremene (bolest)3) privremene (diječiji dodatak, invalidnina za slučaj privremene invalidnosti)4) jednokratne (pogođeni socijalnim slučajem čije se ponavljanje ne očekuje)

57.58. Oblici socijalne pomoći:

- Pomoć u novcu je danas najčešće primjenjivani oblik socijalne pomoći u modernim sistemima socijalne politike

- Socijalna pomoć u vidu konkretnih materijalnih dobara- Pružanje socijalne pomoći u vidu pružanja određenih usluga, vezano je za institucije- Savjeti i stručna pomoć

59. Socijalna pomoć može biti:- Trajna - Privremena - Povremena - Jednokratna

5

60. Minimum egzistencije podrazumjeva zadovoljenje osnovnih životnih potreba neophodnih za održavanje i reprodukciju pojedinaca ili porodica.

61. Po Stuparu, socijalni slučaj se odnosi na budući i neizvjestan događaj koji ne zavisi od volje pojedinca (Stupar, 1963).

62. U staroj Grčkoj, osnovni nosilac socijalne politike, tj. zaštite siromašnih je bila država.63. Socijalno zaštitna funkcija u feudalno doba je bila prepuštena crkvi i njenim institucijama.64. Glavna karakteristika Države Blagostanja , zajednička za večinu indistrijskih zemalja, je

socijalno osiguranje koje se pretežno finansira iz obaveznih izdataka sa namjerom da se pojedincima i porodicama obezbjede beneficijeu periodima njihove najveće potrebe za pružanjem pomoći.

65. Maršal, jedan od najznačajnijih teoretičara socijalne politike u 20.v. , smatra da je osnovni pokretač socijalnog blagostanja u najrazvijenijim državama progresivni razvoj građanskih prava koji se dogodio uporedo sa razvojem industrijskog društva.

66. Siromaštvo je stanje u kojem pojedinci ili kućanstva nemaju materijalnih sredstava za podmirenje osnovnih životnih potreba ili za sudjelovanje u društveno prihvatljivom životnom standardu.

67. Apsolutno siromaštvo odnosi se na situacije kada pojedinci nisu u mogućnosti zadovoljiti osnovne potrebe nužne za održanje zdravlja i radne sposobnosti, odn. za fizički opstanak (prehrana, odijevanje, stanovanje, kretanje).

68. Relativno siromaštvo određuje se u odnosu na standard života koji se u određenom društvu i vremenskom razdoblju smatra prihvatljivim.

69. Najčešći oblik mjerenja siromaštva jeste primjena tzv. budžetskih standarda, putem izračunavanja cijene osnovnih životnih potreba koje se smatraju neophodne za životnu egzistenciju.

70. Subjektivno mjerenje siromaštva, polazi od toga da se umjesto statističkih podataka o prihodima predlaže mjerenje siromaštva na osnovu ličnih shvatanja ljudi.

71. Penzijski sistem čini skup zakonskih normi čije je provođenje, administrativnim putem, uslovljeno količinom financijskih sredstava namjenski izdvojenih za sticanje jednog od osnovnih socijalnih prava i socijalnog obezbjeđenja građana, ostvarivanje starosne i invalidske penzije, te socijalne sigurnosti članova porodice u slučajevima smrti hranioca.

72. Socijalno-integrativna funkcija penzija znači da se putem penzijskog sistema vrši, u pravilu, vertikalna redistribucija od bogatih prema siromašnim kategorijama društva i tako se smanjuje nejednakost u društvu.

73. Horizontalna redistribucija se pojavljuje između penzionera iste kategorije u korist onih koji imaju dodatne potrebe ili povećane troškove, pa su im potrebne i veće penzije (npr. Naknade za izdržavanje članova porodice).

74. Dva osnovna modela penzijskog osiguranja su:- Model osiguranja penzija; vezan je isključivo za primanja, odnosno doprinose koje

osiguranici uplaćuju za vrijeme trajanja radnog odnosa.- Model univerzalnih penzija polazi od građanskog statusa a ne od primanja i uplata

doprinosa od strane korisnika. Ovaj oblik penzija mogu ostvariti osobe iznad određene životne dobi ili osobe sa invaliditetom iako nisu u radnom odnosu. Ovaj oblik penzija se obično finansira iz poreza

75. Na osnovu načina prikupljanja i raspodjele sredstava u praksi postoje sljedeća dva oblika:- Kapitalizacijski fondovi

6

- Tekuća raspodjela penzija iz plata zaposlenih na osnovu međugeneracijske solidarnosti (generacije zaposlenih svojim doprinosima plaćaju generacijama zaposlenika)

76. Prvi zakon o zdravstvenom osiguranju radnika donesen je u Njemačkoj, 1883. godine u okviru Bizmarkovih socijalnih zakona

77. Preteče uvođenja sistema socijalnog osiguranja: - Sidni i Beatrisa Veb, iz kruga Fabijanskog pokreta u Velikoj Britaniji,- Radovi Marksa i Engelsa,- Organizovan radnički pokret i njegova borba za socijalna prava radnika.

78. Razvoju sistema socijalnog osiguranja u XX vijeku doprineli su i humanistički orijentisani pojedinci:

- Gunar i Alva Mirdal u Švedskoj,- lord Beveridž i Kejns u Velikoj Britaniji,- Pjer Larku u Francuskoj itd.

79. ''Socijalno osiguranje je dio socijalnog prava koji ima za cilj zaštitu osiguranih lica od socijalnih rizika kada nastupi osigurani slučaj'' (Mirjanić, Savić)

80. D. Lakićević smatra da bi opšta definicija mogla da glasi: ''Socijalno osiguranje je oblast socijalne politike kojom se radnicima i članovima njihovih porodica garantuje materijalno obezbeđenje i zdravstvena zaštita.''

81. Korisnici sistema socijalnog osiguranja su osiguranici – zaposleni i članovi njihovih porodica. Osiguranici osiguravaju sebe i članove svojih porodica od određenih socijalnih slučajeva, plaćanjem doprinosa za svoje osiguranje

82. 4 stuba sigurnosti za svakog od nas su:1) Zdravstveno osiguranje2) Penzijsko osiguranje3) Invalidsko osiguranje4) Osiguranje za slučaj nezaposlenosti

83. Socijalno osiguranje može biti obavezno i dobrovoljno84. Sa stanovišta obima socijalno osiguranje se dijeli na:

- potpuno, - nepotpuno i - prošireno osiguranje

85. Socijalno osiguranje se ustanovljava i sprovodi za unaprijed predviđene socijalne slučajeve – bolest, invalidnost, starost, smrt i nezaposlenost.

86. Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima u članu 25. kaže da :”Svaki pojedinac ima pravo na takav standard života koji obezbjeđuje zdravlje za njega i njegovu porodicu, što uključuje hranu, odjevanje, stanovanje, zdravstvenu zaštitu i neophodne socijalne usluge.” (1948)

87. Pravo na zdravlje se prvi put definiše u preambuli Ustava WHO (Svjetske zdravstvene organizacije) kao “stanje potpunog fizičkog, mentalnog i socijalnog blagostanja, a ne samo odsustvo bolesti i nesposobnosti.”

88. Nastanak, razvoj i funkcionisanje savremenih sistema zdravstva uslovljen je različitim faktorima od kojih su, pored nasljednih okolnosti, najbitniji:- Ekonomski - Demografsko-epidemiološki - Društveni

7

- Organizacioni

89. Modeli zdravstvenih sistema:- Model nacionalnog zdravstva - Model zdravstvenog osiguranja - Liberarno-tržišni model

90. Organizacija zdravstvene zaštite u BiH je u nadležnosti entiteta91. U FBiH, zdravstvena zaštita je podjeljena između federalnih i kantonalnih vlasti, čime je

zdravstveni sistem decentralizovan, iako Federacija ima gotovo isključivu koordinirajuću ulogu

92. U RS, zdravstvena zaštita je podjeljena na regione , ali bez podjeljene odgovornosti93. Sredstva obaveznog zdravstvenog osiguranja se prikupljaju u zavodima zdravstvenog

osiguranja kantona FBiH, odnosno, u Fondu zdravstvene zaštitie u RS-u.94. Po Giddensu, pod porodicom podrazumjevamo grupu osoba koje su srodnički povezane, pri

čemu odrasli članovi brinu o djeci .95. Srodnička povezanost ili srodstvo predstavlja uspostavljanje veza među pojedincima koje

nastaju putem braka ili kroz nizove potomaka koji povezuju srodnike (majka, otac, brat, sestra itd.).

96. Brak predstavlja društveno priznatu i dozvoljenu vezu između dvije odrasle osobe suprotnog spola.

97. Nuklearna porodica se sastoji od muža i žene sa svojom ili usvojenom djecom98. Proširena porodica pored bračnog para i njihove djece podrazumjeva i bliske rođake (Babe,

djedove, braću i njihove žene, sestre i njihovi muževi i sl.) koji žive u istom domaćinstvu ili u bliskom i neprekidnom uzajamnom odnosu

99. Rekonstruisana porodica je porodica u kojoj jedan od partnera ima djecu iz prethodnog braka ili odnosa.

100. Porodičnu politiku je moguće definisati kao skup različitih mjera koje poduzimaju društvene zajednice s ciljem zaštite, posebno porodice sa djecom. Te mjere, tj. njihova konkretna primjena, pomažu porodici da lakše prevlada različita nepovoljna socijalna, ekonomska, zdravstvena, stambena i druga pitanja.

101. Tri osnovna instrumenta na osnovu kojih svaka savremena država djeluje na području socijalne politike su:- Novac; tj. različite naknade koje država daje porodici- Usluge; koje porodicaili neki njeni članovi ostvaruju u specijalizovanim ustanovama- Vrijeme; odnosno, plaćena odsustva kojaroditelji, najčešće majke dobijaju po osnovu

brige o djeci102. Način rješavanja stambenog pitanja, troškovi stanovanja, površina korištenja

stambenog prostora u odnosu na članove domaćinstva i sl. su osnovna pitanja koja pripadaju segmentu stambene politike.

103. Pod društvenom integracijom se podrazumijeva povezivanje ljudi, grupa odnosno dijelova društva u jednu funkcionalnu celinu.

104. Cilj društvene integracije je ublažavanje društvenih konflikata i postizanje konsenzusa oko temeljnih vrijednosti i ciljeva, kako bi društvo moglo nesmetano da funkcioniše i napreduje.

8

105. Integrisano društvo podrazumijeva solidarnu zajednicu sačinjenu od slobodnih individua koje demokratskim sredstvima ostvaruju zajednički postavljene ciljeve

106. Pretpostavka društvene integracije je postizanje jednakosti ljudi kao ključnog načela uz istovremeno priznavanje i posredovanje različitosti u društvu ("različiti, ali jednaki").

107. Stambenu politku u modernim državama moguće je podijeliti na:- Opsežnu stambenu politiku; koja preuzima obavezu podmirivanja stambenih potreba

cjelokupnog stanovništva putem usmjeravanja nacionalnih resursa u oblasti stanovanja- Dodatnu stambenu politiku; koja čini ograničen djelokrug aktivnosti vlade usmjeren na

podmirivanjeposebnih potreba i rješavanje specifičnih problema. To je npr. gradnja većeg broja manjih stanova u državnom vlaništvu za iznajmljivanje socijalno ugroženim porodicama

108. Prema definiciji međunarodne organizacije rada, nezaposleni su oni pojedinci koji nemaju posao, koji su u stanju da stupe na novo radno mjesto u roku od dvije nedjelje, koji su prethodnog mjeseca pokušali da nađu posao.

109. Sisteme osiguranja nezaposlenih moguće je razlikovati na osnovu sljedeće četiri karakteristike:- Izdašnost osiguranja; odnosi se na visinu naknade koju nezaposleni dobija u odnosu na

raniju platu osiguranika. Trajanje naknade je najčešće ograničeno na nekoliko sedmica ili mjeseci.

- Kontrola nezapolsenih; ostvaruje se putem definisanja uslova primanja naknade, dužine čekanja primanja naknade itd.

- Uticaj države, određen je tipom osiguranja nezaposlenih. Npr. obavezno osiguranje , za razliku dobrovoljnog osiguranja, podrazumjeva značajnu intervenciju države

- Redistribucija naknada nezaposlenih obzirom na njihov status odnosno na platu koju su primali kao zaposleni. Tako je moguće razlikovati tri osnovna načina određivanja doprinosa i naknada: postotak plate, jednaki iznosi naknade i obrnuti postotak s obzirom na platu

110. Neprofitne organizacije su organizacije koje svoj ostvareni profit ne koriste za uvećanje kapitala nego kao sredstvo za različite aktivnosti.

111. Nezavisni sektor je pojam koji naglašava nezavisnost djelovanja ovih organizacija u odnosu na vladu i tržište. Financijski su često zavisne od dotacija, vlade, privatnog biznisa

112. Dobrotvorni sektor je pojam kojim se ističe dobijanje različitih donacija prvenstveno u humanitarne svrhe od privatnih osoba

113. Nevladin sektor je pojam koji ističe odvojenost ovih organizacija od vlade i vladinog uticaja putem ostvarenja osnovnog cilja njihovog djelovanja u rješavanju problema koje državne institucije uopšte ne rješavaju ili ih rješavaju na način na koji građani nisu zadovoljni

114. Treći sektor je pojam kojim se naglašava da pored države i privatnog sektora postoji i treće područje koje utiče na razvoj.

115. Socijalni problemi, kao skup nepoželjnih manifestacija po pojedinca i grupe, su kompleksni i često dugoročno destabilizujući za društvenu zajednicu, što zahtjeva kompleksne, sistemske i dugoročne mjere socijalne politike za njihovo prepoznavanje, prevenciju i rješavanje.

116. U stručnoj literaturi uobičajena je klasifikacija prava na građanska, politička i socijalna. Prvo su nastala građanska prava (18.vijek), koja garantuju jednakost svih ljudi pred

9

zakonom, kao i zaštitu ličnosti i vlasništva. Posle toga dolazi do pojave političkih prava (19.vijek), koja omogućavaju učešće svih građana u javnim poslovima

117. Socijalna prava definisana su pravnim aktima jedne države kojima ona interveniše u cilju pomoći i podrške pojedincu, porodici ili društvenoj grupi radi riješavanja egzistecijalnih problema i njihove integracije u društvo.

118. Subjekti socijalno-pravnog odnosa:- fizičko lice kao titular prava (to lice je uvek određeno, konkretno),

društveni organ kao obavezna strana u odnosu, koji se određuje prema socijalnom domicilu titulara socijalnog prava.

119. Osnovne karakteristike socijalnog prava: 1) Utvrđuje novu granu subjektivnih prava čovjeka – socijalna prava, afirmiše čovjekovu ličnost, ima duboko humanu funkciju;2) Afirmiše čovjekovu volju;3) Ima za cilj da obezbijedi egzistenciju čoveka;4) Jedino ovde nadležni organ je uvek obavezna strana;5) U socijalnom pravu volja nadležnog društvenog organa je slabija od volje fizičkog lica kao titulara6) Nema sankcije prema fizičkom licu – može biti prema organu i ona je imovinske prirode;7) Objekt odnosa je socijalna prestacija i ona se ne može zameniti po vrsti;8) Poseban postupak – socijalno-pravni (neke zemlje uvode i socijalno sudstvo – upravni postupak i socijalni rad kao metod za ostvarivanje prava);9) Pokazuje veliku ekspanziju

120. Socijalno staranje ima najčešće sljedeća obilježja:– ne obuhvata cjelokupnu populaciju;– obuhvata samo najteže ''socijalne slučajeve'';– mjere i oblici socijalne zaštite su siromašni po sadržaju i visini davanja;– socijalno-pravni položaj korisnika

je nesiguran; – socijalnim staranjem obuhvaćeni su samo oni građani koji nemaju pravo na zaštitu po osnovu socijalnog osiguranja, odnosno socijalnog obezbeđenja;

121. Socijalna zaštita je, takođe, organizovan sistem raznovrsnih usluga pojedincima i porodicama koji imaju teškoće u svakodnevnom životu i ne mogu ih prevazilaziti bez organizovane pomoći privatnih, javnih, državnih i drugih službi i institucija, odnosno dobrovoljnih i humanitarnih udruženja, organizacija i samoorganizovanja građana i lokalnih zajednica.

122. U savremenim društvima socijalna zaštita je značajan dio socijalne politike i predstavlja organizovan sistem socijalne sigurnosti pojedinaca i porodica koji nisu u stanju da sopstvenim radom obezbijede ni minimum životnih uslova.

123. Volonterizam (dobrovoljni rad) podrazumjeva one ljudske aktivnosti kojima se trajnije i organizovano učestvuje u obavljanju određenih poslova koji su zasnovani na humanim pobudama, dobrovoljnosti i neprofesionalnost.

10

124. Altruizam je svjesna namjera ljudskog bića da pomogne drugom u nevolji, učini dobro djelo po cijenu žrtvovanja sopstvenih interesa, bez očekivanja nagrade

125. Civilno društvo predstavljaju institucije, organizacije, socijalne mreže, pojedinci koji djeluju između porodice, države i tržišta. Oni se dobrovoljno udružuju radi zagovaranja opštih i specifičnih interesa a povezani su nizom civilnih pravila koja zajedno dijele

126. Dječiji dodatak je naknada koju redovno dobija roditelj za dijete ispod određene starosne dobi

127. Dohodak su novčana ili nenovčana (naturalna) primanja (redovna ili povremena) koja ostvaruje domaćinstvo ili njegovi članovitokom godine ili u nekom kraćem periodu

128. Doprinosi su, pored poreza, osnovni način finansiranja socijalne sigurnosti.129. Evropski socijalni fond je fond EU čiji je glavni cilj promocija zaposlenosti, geografske i

profesionalne mobilnosti radnika, odnosno olakšavanje prilagođavanja radnika na industrijske promjene, posebno putem stručnog osposobljavanja i doškolovavanja

130. Filantropija je dobrovoljna pomoć od strane bogatih prema siromašnim građanima , raspodjela dobara putem donacijama

131. Fondovske penzije su penzije koje se osiguranicima isplaćuju iz fonda osiguranja132. Javne penzije su penzije koje se ostvaruju u sistemu, koji je obavezan za određene

kategorije građana, čija pravila propisuje i čiju realizaciju garantuje država133. Karitativna aktivnost je svaki oblik aktivnosti bez očekivanja bilo kakve nagrade134. Linija siromaštva je nivo dohotka ispod kojeg se pojedinci (porodice) smatraju

siromašnima135. Ljudske potrebe su procijenjeni resursi sa kojima pojedinci trebaju raspolagati da bi

preživjeli i funkcionisali u skladu sa normama društva u kojem žive136. Naknade (davanja) predstavljaju opšti pojam koji obuhvata sva novčana i druga

davanja, kao i usluge u okviru sistema socijalne politike137. Nezaposlenost je stanje u kojem se nalazi nezaposlena (radno sposobna) osoba, koja

nema nikakvog zaposlenja a koja aktivno traži posao138. Novčane naknadesu naknade u novcu, za razliku od usluga (npr. besplatna

zdravstvena zaštita)139. Opšta socijalna pomoć je namjenjena je svim članovima društva koji sami, iz različitih

razloga, nisu u mogućnosti zadovoljiti osnovne životne potrebe , odnosno minimum egzistencije

140. Osnovna penzija je penzija koju pojedinci dobijaju iz “prvog stuba” obaveznog penzijskog sistema. To je najčešće poresko finansiranje penzija, na koje imaju svi građani iznad određene starosne dobi

141. Penzije iz sistema su penzije (u pravilu javne) koje se neposredno isplaćuju iz doprinosa zaposlenih, umjesto npr. iz kapitalizovanih penzijskih fondova.

142. Porodična penzija je penzija koju primaju članovi uže porodice umrlog osiguranika143. Porođajna naknada je naknada koja se redovno isplaćuje majkama za vrijeme

porodiljskog odsustva144. Ranjive grupe su grupe sa najizraženijom potrebom za socijalnom zaštitom i

socijalnom pomoći145. Socijalna država je država koja preuzima odgovornost za osnovnu materijalnu

dobrobit i sigurnost svojih građana tako što ih štiti od određenih rizika: siromaštvo, invalidnost, nesreća na radu, nezaposlenost, bolest

11

146. Po Pusiću, socijalna država je poslednja faza u razvoju države 147. Socijalni dijalog najčešće, podrazumijeva različite vrste komunikacija, često

suprotstavljenih grupa, radi pomoći pojedincima i grupama ugroženih subjektivnim ili objektivnim okolnostima života

148. Starosne penzije su penzije koje se, pored ostalih uslova, stiču nakon određene dobne granice koja je najčešće različita za muškarce i žene

149. Vanbračna zajednica je zajednica muškarca i žene koja nije formalizovana bračnom vezom. Iz ove veze mogu proizaći različite imovinske i socijalne posljedice, posebno za djecu.

150. Kvalitet života je lična percepcija sopstvenog načina života u kontekstu kulture, sistema vrednosti, težnji, izgleda za budućnost, standarda i interesa;

151. Kvalitet života je cjelokupno blagostanje, sastavljeno od objektivnih parametara i subjektivnih procjena fizičkog, materijalnog, društvenog i emocionalnog blagostanja, uključujući stepen ličnog razvoja i svrsishodnih aktivnosti, sve ponderisano ličnom važnošću;

152. Kvalitet života je multidimenzionalni koncept koji obuhvata fizičko, socijalno i mentalno zdravlje, kao i materijalni status i blagostanje pojedinca.

153. Socijalna kohezija podrazumjeva povezivanje i integraciju pojedinaca i grupa unutar društva kao cjeline.

12