OSMANLI MİMARLIĞI

OSMANLI MİMARLIĞI OSMANLI MİMARLIĞI

Anadolu’daki diğer beyliklerden biri olan, Oğuz Anadolu’daki diğer beyliklerden biri olan, Oğuz boylarından Osmanlı Türkmenleri, Selçuklularla Orta boylarından Osmanlı Türkmenleri, Selçuklularla Orta Asya’dan İran’a, oradan da Anadolu’ya gelerek 1228’de Asya’dan İran’a, oradan da Anadolu’ya gelerek 1228’de Söğüt’e yerleşmişlerdir. Ertuğrul Bey idaresinde 1299’da Söğüt’e yerleşmişlerdir. Ertuğrul Bey idaresinde 1299’da kurulan bu yeni devlete, oğlu Osman Bey adını vermiştir. kurulan bu yeni devlete, oğlu Osman Bey adını vermiştir. 1326’da Bursa’yı sonra 1331’de İznik’i ve 1361’de 1326’da Bursa’yı sonra 1331’de İznik’i ve 1361’de Edirne’yi alan Osmanlılar buralarda önemli mimari Edirne’yi alan Osmanlılar buralarda önemli mimari eserler verdiler. Sonradan 1453’te İstanbul’u fethederek eserler verdiler. Sonradan 1453’te İstanbul’u fethederek Doğu Roma İmparatorluğu’na son vermişlerdi. Doğu Roma İmparatorluğu’na son vermişlerdi.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde en parlak Kanuni Sultan Süleyman döneminde en parlak devrini yaşayan İmparatorluk Balkanlar, devrini yaşayan İmparatorluk Balkanlar, Macaristan, Güney Rusya, Polonya’nın bir kısmı Macaristan, Güney Rusya, Polonya’nın bir kısmı ile Mısır, Sudan, Habeşistan ve kuzey Afrika’ya ile Mısır, Sudan, Habeşistan ve kuzey Afrika’ya kadar genişlemişti. 1699 Karlofça Antlaşmasına kadar genişlemişti. 1699 Karlofça Antlaşmasına kadar genişlemesini sürdüren bu güçlü devlet bu kadar genişlemesini sürdüren bu güçlü devlet bu tarihten sonra gerilemeye başlamıştır. 1918 tarihten sonra gerilemeye başlamıştır. 1918 yılına kadar ayakta kalmıştır.yılına kadar ayakta kalmıştır.

Bursa Hüdavendigar CamiBursa Hüdavendigar Cami

1366-1485 yılları arasında 1366-1485 yılları arasında inşa edilen cami 2 katlıdır. inşa edilen cami 2 katlıdır. Üst katında medrese olması Üst katında medrese olması nedeni ile önemli bir yapıdır. nedeni ile önemli bir yapıdır. Alt katta ortada yüksek bir Alt katta ortada yüksek bir kubbe ile buna bitişik uzun kubbe ile buna bitişik uzun bir eyvan ve iki yandan bunu bir eyvan ve iki yandan bunu çeviren tonozlu eyvanlarla çeviren tonozlu eyvanlarla medrese plan şemasına medrese plan şemasına benzer. Köşelerde tonozlu benzer. Köşelerde tonozlu odalar, ortada giriş kubbesi, odalar, ortada giriş kubbesi, iki yanında üst kata çıkan iki yanında üst kata çıkan merdivenler yer alır. Duvar merdivenler yer alır. Duvar kalınlığı yer yer 3 m’ ye kalınlığı yer yer 3 m’ ye yaklaşır. yaklaşır.

Bursa Hüdavendigar Cami giriş kat planı

İç mekanda yuvarlak, İç mekanda yuvarlak, dış mekanda sivri dış mekanda sivri kemerler kullanılmıştır. kemerler kullanılmıştır. Orta kubbe ve aynı Orta kubbe ve aynı genişlikteki kıble genişlikteki kıble eyvanının tonozu her iki eyvanının tonozu her iki katı örter, yanlarda ise katı örter, yanlarda ise tonoz örtülü medrese tonoz örtülü medrese odaları yer alır. odaları yer alır. Pandantifler üzerine Pandantifler üzerine kubbe 11 m kubbe 11 m genişliktedir. genişliktedir.


Bursa Hüdavendigar Cami üst kat planı

Giriş cephesinde üst katta Giriş cephesinde üst katta ortası sütunlu sivri ortası sütunlu sivri kemerler Akdeniz kemerler Akdeniz mimarisinin karakteristik mimarisinin karakteristik özelliğidir ve Venedik saray özelliğidir ve Venedik saray cephelerini andırır. Yapı bir cephelerini andırır. Yapı bir sıra taş, üç sıra tuğla sıra taş, üç sıra tuğla örgülü kalın duvarlara örgülü kalın duvarlara sahiptir. sahiptir.


Hüdavendigar Cami giriş cephesi


Hüdavendigar Cami Yan Cephe


Kesit

Yan cephe detayı

İznik Yeşil Camiİznik Yeşil Cami

Tek kubbeli klasik camilerde iç Tek kubbeli klasik camilerde iç mekanı genişletmeyi amaçlayan ilk mekanı genişletmeyi amaçlayan ilk örneklerden olduğu söylenebilir. örneklerden olduğu söylenebilir. 1378’de Osman Bey zamanında 1378’de Osman Bey zamanında Çandarlı Kara Halil Hayreddin Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın mimar Hacı Musa’ya Paşa’nın mimar Hacı Musa’ya yaptırılmıştır. Oldukça derin ve yaptırılmıştır. Oldukça derin ve yanlara doğru ikişer kemerle açılan üç yanlara doğru ikişer kemerle açılan üç gözlü son cemaat yeri, yanlarda gözlü son cemaat yeri, yanlarda aynalı tonoz ve ortada yüksek aynalı tonoz ve ortada yüksek sekizgen kasnak üzerine dilimli bir sekizgen kasnak üzerine dilimli bir kubbe ile örtülmüştür. İç mekanda üç kubbe ile örtülmüştür. İç mekanda üç geniş kemerle büyük kubbeye açılan, geniş kemerle büyük kubbeye açılan, iki yanda aynalı tonoz ortada iki yanda aynalı tonoz ortada yivlenmiş sağır fenerli bir küçük kubbe yivlenmiş sağır fenerli bir küçük kubbe ile örtülü giriş bölümü yer alır. ile örtülü giriş bölümü yer alır.

İznik Yeşil Cami planı

İznik Yeşil Camiİznik Yeşil Cami

11 m çapındaki asıl kubbe, 11 m çapındaki asıl kubbe, badem denilen prizmatik badem denilen prizmatik üçgenler üzerine yerleştirilmiş üçgenler üzerine yerleştirilmiş tam bir yarım bir küre tam bir yarım bir küre biçimindedir. biçimindedir. Kapının etrafını çeviren Kapının etrafını çeviren mukarnaslarmukarnaslar (stalaktit, damla (stalaktit, damla damla akan demektir.)Selçuklu damla akan demektir.)Selçuklu geleneğidir. Köşe sütunları ile geleneğidir. Köşe sütunları ile mukarnas nişli, geometrik mukarnas nişli, geometrik geçmeler, rumi ve palmet geçmeler, rumi ve palmet kabartmalarla süslü mermer kabartmalarla süslü mermer mihrab en eski ve devrinin en mihrab en eski ve devrinin en güzel Osmanlı örneğidir. güzel Osmanlı örneğidir. Selçuklu geleneğine uyan tuğla Selçuklu geleneğine uyan tuğla minare, camiye adını veren yeşil, minare, camiye adını veren yeşil, firuze, sarı ve mor renkli çinilerle firuze, sarı ve mor renkli çinilerle süslenmiştir. süslenmiştir.

İznik Yeşil Cami giriş cephesi

İznik Yeşil Camiİznik Yeşil CamiBu yapıda tek kubbeli ana mekanın Bu yapıda tek kubbeli ana mekanın öne doğru uzatılarak genişletilmesi öne doğru uzatılarak genişletilmesi yeni bir uygulamadır. İçten ve dıştan yeni bir uygulamadır. İçten ve dıştan mermer bloklarla kaplıdır. Doğu ve batı mermer bloklarla kaplıdır. Doğu ve batı cephesinde iki kat pencere sıraları ile cephesinde iki kat pencere sıraları ile Bursa’da yapılacak pencereli cami Bursa’da yapılacak pencereli cami mimarisine örnek olmuştur. mimarisine örnek olmuştur.

İznik Yeşil Cami arka cephe Minare

Nilüfer Hatun İmaretiNilüfer Hatun İmareti

İznik’te Murad I. İznik’te Murad I. Hüdavendigar’ın Hüdavendigar’ın annesi Nilüfer annesi Nilüfer Hatun’un hatırasına Hatun’un hatırasına 1388’de yapılmıştır. 1388’de yapılmıştır. Prizmatik üçgenler Prizmatik üçgenler üzerine, ortası üzerine, ortası yüksek fenerli, büyük yüksek fenerli, büyük aydınlık kubbesi, aydınlık kubbesi, geniş bir kemerle, geniş bir kemerle, arkaya doğru, iki arkaya doğru, iki küçük kubbe küçük kubbe derinliğinde derinliğinde uzatılmıştır. uzatılmıştır. Yanlardaki tek Yanlardaki tek kubbeli birer oda ile kubbeli birer oda ile plan tam bir ters T plan tam bir ters T şeklini almıştır. şeklini almıştır.

Nilüfer Hatun İmareti planı

Nilüfer Hatun İmaretiNilüfer Hatun İmareti

Bütün duvarlar bir sıra kesme taş, üç sıra tuğla örgüsü ile etkileyici bir Bütün duvarlar bir sıra kesme taş, üç sıra tuğla örgüsü ile etkileyici bir görünümde olup kubbelerin kiremit örtüsü renkliliği artırmaktadır. Yan görünümde olup kubbelerin kiremit örtüsü renkliliği artırmaktadır. Yan kubbeler birer kemerle genişletilmiş, orta kubbeyi eyvan biçiminde kubbeler birer kemerle genişletilmiş, orta kubbeyi eyvan biçiminde uzatan mekana bir mihrap nişi açılmıştır. uzatan mekana bir mihrap nişi açılmıştır.

Bütün İznik yapılarında yeni bir üslubun, Osmanlı Bütün İznik yapılarında yeni bir üslubun, Osmanlı mimarisinin habercisi olarak; öne doğru uzatılmış kubbeli mimarisinin habercisi olarak; öne doğru uzatılmış kubbeli cami ile mukarnaslı sütun başlıkları, çinili minare, cami ile mukarnaslı sütun başlıkları, çinili minare, mermer mihrap, imaret ve türbeler, ters T planında ilk mermer mihrap, imaret ve türbeler, ters T planında ilk deneme ve medreselerin başlangıcını, Osmanlı deneme ve medreselerin başlangıcını, Osmanlı üslubunda ilk türbeleri, kesme taş ve tuğla sıralarıyla üslubunda ilk türbeleri, kesme taş ve tuğla sıralarıyla değişik duvar örgüsü bir arada görülür. İznik Osmanlı değişik duvar örgüsü bir arada görülür. İznik Osmanlı mimarisinin sonraki gelişmelerinin öncülük yapan bir mimarisinin sonraki gelişmelerinin öncülük yapan bir merkez olmuştur.merkez olmuştur.

Bursa’dan sonra 1453 yılına kadar Osmanlı Bursa’dan sonra 1453 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğuna başkent olan Edirne, Osmanlı sanatının İmparatorluğuna başkent olan Edirne, Osmanlı sanatının en faza yükseldiği devri sembolize etmektedir. en faza yükseldiği devri sembolize etmektedir.

Edirne Üç Şerefeli CamiEdirne Üç Şerefeli Cami

1437-1447 yılları arasında 1437-1447 yılları arasında Sultan II. Murad tarafından Sultan II. Murad tarafından yaptırılan cami Osmanlı yaptırılan cami Osmanlı mimarisinin alışagelmiş mimarisinin alışagelmiş özelliklerinin dışında l-kalan özelliklerinin dışında l-kalan çok etkileyici bir örnektir. Bu çok etkileyici bir örnektir. Bu plan sistemi 100 yıl sonra plan sistemi 100 yıl sonra Mimar Sinan tarafından ortaya Mimar Sinan tarafından ortaya atılan, camilerin ana fikrini atılan, camilerin ana fikrini oluşturacaktır. İç mekanda oluşturacaktır. İç mekanda büyük kubbe ağır altıgen büyük kubbe ağır altıgen payelere, giriş ve kıble payelere, giriş ve kıble tarafında ide duvarlar içine tarafında ide duvarlar içine gizlenmiş taşıyıcılara oturur. gizlenmiş taşıyıcılara oturur.

Üç Şerefeli Cami planı

24,10 m çapındaki büyük 24,10 m çapındaki büyük kubbe, yanlara doğru 10,50 kubbe, yanlara doğru 10,50 m çapında ikişer kubbe ile m çapında ikişer kubbe ile genişletilmiş, aradaki üçgen genişletilmiş, aradaki üçgen boşluklara mukarnas boşluklara mukarnas konsollarla birer küçük konsollarla birer küçük kubbe yerleştirilmiştir. kubbe yerleştirilmiştir.

İç mekanda tamamen hakim İç mekanda tamamen hakim olan büyük kubbe, dıştan da olan büyük kubbe, dıştan da ortaya bağlı küçük ortaya bağlı küçük kubbelerle, büyük Osmanlı kubbelerle, büyük Osmanlı camilerinin piramit kitle camilerinin piramit kitle etkisine hazırlayıcı bir rol etkisine hazırlayıcı bir rol oynamaktadır. oynamaktadır.

Edirne Üç Şerefeli CamiEdirne Üç Şerefeli Cami

Üç Şerefeli Cami görünüşü

Bursa Yeşil MedreseBursa Yeşil Medrese

Osmanlı mimarisinde Osmanlı mimarisinde medreseler genellikle tek medreseler genellikle tek katlıdır. Bu yapı iki katlı katlıdır. Bu yapı iki katlı olarak tasarlanmış sonra tek olarak tasarlanmış sonra tek kat olarak inşa edilmiştir. kat olarak inşa edilmiştir. Tuğla ve kesme taştan Tuğla ve kesme taştan yapılmış bina klasik medrese yapılmış bina klasik medrese planına göre, havuzlu geniş planına göre, havuzlu geniş bir avlunun üç tarafını kubbeli bir avlunun üç tarafını kubbeli revaklar, güneyde önü açık revaklar, güneyde önü açık büyük kubbeli dershane büyük kubbeli dershane vardır. İki yandaki ayna vardır. İki yandaki ayna tonozlu hücrelerin ortasında, tonozlu hücrelerin ortasında, geniş ayna tonozlu birer geniş ayna tonozlu birer eyvan bulunur. eyvan bulunur.

Yeşil Medrese planı

Bursa Orhan Gazi Çifte HamamıBursa Orhan Gazi Çifte Hamamı

Sol bölüm kadınlar, sağ Sol bölüm kadınlar, sağ bölüm erkekler için bölüm erkekler için tasarlanmıştır. 1339 da inşa tasarlanmıştır. 1339 da inşa edilen yapı o dönem için edilen yapı o dönem için gelişmiş bir plan şemasına gelişmiş bir plan şemasına sahiptir. Sonraki Osmanlı sahiptir. Sonraki Osmanlı hamamlarına örnek hamamlarına örnek olmuştur. Bundan sonra olmuştur. Bundan sonra yapılan hamamlar buna yapılan hamamlar buna sadık kalarak sadece sadık kalarak sadece büyüklük, yapı kalitesi ve büyüklük, yapı kalitesi ve mimari süslemeler açısından mimari süslemeler açısından gelişim göstermiştir. gelişim göstermiştir.

Orhan Gazi Çifte Hamamı planı

Bursa 3. Orhan HamamıBursa 3. Orhan Hamamı

Bursa Yıldırım Bayezid Bursa Yıldırım Bayezid BedesteniBedesteni

Şehirlerde kıymetli Şehirlerde kıymetli malların saklanması ve malların saklanması ve bunların satılması için bunların satılması için inşa edilen bedestenlerin inşa edilen bedestenlerin ilk örneğidir. Ortada yer ilk örneğidir. Ortada yer alan avlu altı ayak alan avlu altı ayak üzerine oturan 14 kubbe üzerine oturan 14 kubbe ile örtülüdür. Ticaret bu ile örtülüdür. Ticaret bu alanda yapılır. Dört alanda yapılır. Dört kapısı olan bedesten kapısı olan bedesten tuğla ve taş duvar tuğla ve taş duvar örgüsü ile inşa edilmiştir. örgüsü ile inşa edilmiştir.

Plan

Çinili KöşkÇinili Köşk

Çinili Köşk arka cephe

Çinili KöşkÇinili Köşk

İç mekanda firuze, İç mekanda firuze, lacivert, yeşil ve lacivert, yeşil ve beyaz renkte çiniler beyaz renkte çiniler vardır. Bunlar vardır. Bunlar Osmanlı Osmanlı mimarisinde mimarisinde kullanılan en son kullanılan en son mozaik çiniler mozaik çiniler olmuştur. Odaların olmuştur. Odaların duvarlarındaki duvarlarındaki altıgen çiniler, altıgen çiniler, ocaklar ve nişli ocaklar ve nişli raflar Bursa ve raflar Bursa ve Edirne mimarisinin Edirne mimarisinin etkilerini gösterir. etkilerini gösterir.

Çinili Köşk iç mekan görünüşü

Fatih KöşküFatih Köşkü

Dış sofalı plan sistemine sahip Dış sofalı plan sistemine sahip köşk Topkapı Sarayında 3. köşk Topkapı Sarayında 3. avlunun doğu tarafında yer avlunun doğu tarafında yer alır. Bir ocaklı salon ve yan alır. Bir ocaklı salon ve yan yana iki kubbeli kısımla, yana iki kubbeli kısımla, bunların önünde, boydan boya bunların önünde, boydan boya uzanan 41 x 9 m uzanan 41 x 9 m boyutlarındadır. Kapalı boyutlarındadır. Kapalı mekanlar yuvarlak kemerli mekanlar yuvarlak kemerli hayata açılır. hayata açılır.

Fatih Köşkü planı

Fatih KöşküFatih Köşkü

Dıştan iyon düzenine Dıştan iyon düzenine benzer sütun başlıkları benzer sütun başlıkları şaşırtıcı bir etki bırakır. şaşırtıcı bir etki bırakır. Fakat revakın altından Fakat revakın altından geçince, Bursa kemerli geçince, Bursa kemerli portal nişleri ve sivri portal nişleri ve sivri kemerli pencerelerle kemerli pencerelerle başlayan değişim başlayan değişim içeride daha da artarak içeride daha da artarak sıcak bir atmosfer sıcak bir atmosfer yaratır. yaratır.

Fatih Köşkü cephe görünüş

OSMANLI MİMARLIĞI

Documents

Transcript of OSMANLI MİMARLIĞI