Original Article ความแข็งแรงยึดเฉือนของ...

ความแขงแรงยดเฉอนของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลและรไลยเอกซอลตเมทเรซนซเมนตกบเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต

Shear Bond Strength of Scotchbond™ Universal Adhesive and RelyX™ Ultimate Resin Cement

to Lithium-disilicate Ceramic ศรพงศ ศรมงคลวฒนะ1, สรศกด บญแกว2, ธารนทร เพยงสข1, ธระพงษ มามณ1

1ภาควชาทนตกรรมบรณะและปรทนตวทยา คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม2โรงพยาบาลหลงสวน ต.วงตะกอ จ.ชมพร

Siripong Sirimongkolwattana1, Surasak Boonkaew2, Tarin Piangsuk1, Teerapong Mamanee1 1Department of Restorative Dentistry and Periodontology, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

2Langsuan Hospital, Wang-tago, Langsuan, Chumphon

ชม. ทนตสาร 2559; 37(2) : 71-80CM Dent J 2016; 37(2) : 71-80

บทคดยอ วตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบคาเฉลยความแขง

แรงยดเฉอนของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลและ

เรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทกบเซรามกชนดลเทยม

ไดซลเกต เปรยบเทยบกบเซลฟเอตชเรซนซเมนตชนด

มลตลงคเอน เรซนซเมนตชนดพานาเวยเอฟสองจดศนย

และเซลฟแอดฮซฟเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซยนเซม สราง

ชนงานเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต รปรางทรงกระบอก

จ�านวน 40 ชน น�าชนงานฝงในทอพวซ ขดชนงานใหเรยบ

แบงเปน 4 กลมทดลอง (n=10) ท�าการปรบสภาพพนผว

เซรามก ดวยกรดไฮโดรฟลออรก ความเขมขนรอยละ 5

นาน 20 วนาท ลางน�า 60 วนาท ทาไซเลนบนพนผวเซรามก

ในกลมท 1 2 และ 3 นาน 60 วนาท ตามค�าแนะน�าของบรษท

Abstract The propose of this study was to compare the mean shear bond strength of a universal adhesive (Scotchbond™ Universal) and a resin cement (RelyX™ Ultimate), two self-etch resin cements (Multilink® N, Panavia™ F2.0) and a self-adhe-sive resin cement (RelyX™ Unicem) bonded to lithium-disilicate ceramic (IPS e.max Press). Forty cylindrical lithium-disilicate ceramics were em-bedded into PVC molds and polished. The spec-imens were divided into four groups (n=10) ac-cording to type of resin cements. The specimens were surface pretreated with 5% HF acid for 20

Corresponding Author:

ศรพงศ ศรมงคลวฒนะผชวยศาสตราจารย, ภาควชาทนตกรรมบรณะและปรทนตวทยาคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

Siripong SirimongkolwattanaAssistant Professor, Department of Restorative Dentistry and Periodontology, Faculty of Dentistry, Chiang Mai UniversityE-mail: [email protected]

บทวทยาการOriginal Article

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201672

ผผลต ยดตดชนงานกบแทงเรซนคอมโพสต ดวยเรซน

ซเมนต 3 ชนดคอ เรซนซเมนตชนดมลตลงคเอน ชนดพา-

นาเวยเอฟสองจดศนย และชนดรไลยเอกซยนเซม ตาม

ล�าดบ ฉายแสงแตละดาน ดานละ 40 วนาท ในกลมท 4

ทาสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล 20 วนาท ยดตด

ชนงานกบแทงเรซนคอมโพสต ดวยเรซนซเมนตชนดรไลย

เอกซอลทเมท ฉายแสงแตละดาน ดานละ 40 วนาท น�า

ชนทดสอบทงหมดไปแชในน�ากลนทอณหภม 37 องศา

เซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมง น�าชนทดสอบทงหมดไป

ทดสอบความแขงแรงยดเฉอนดวยเครองทดสอบสากล

ชนดอนสตรอนความเรวหวกด 0.5 มลลเมตร/นาท และ

ดลกษณะพนผวของการแตกหกดวยกลองจลทรรศนแบบ

ใชแสง น�าคาความแขงแรงยดเฉอนของแตละกล มมา

วเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว และเปรยบเทยบ

ความแตกตางระหวางกลมดวยการเปรยบเทยบเชงซอน

ชนดทกยทระดบความเชอมนรอยละ 95 ผลการทดลอง

พบคาเฉลยความแขงแรงยดเฉอนของสารยดตดสกอตช

บอนดยนเวอรแซลกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมท

(15.12±3.46 เมกะปาสคาล) กบเซรามกชนดลเทยม

ไดซลเกตไมแตกตางกนกบเซลฟเอตชเรซนซเมนตชนด

มลตลงคเอน (14.27±2.92 เมกะปาสคาล) เรซนซเมนต

ชนดพานาเวยเอฟสองจดศนย (14.72±3.86 เมกะปาส-

คาล) และเซลฟแอดฮซฟเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซ

ยนเซม (16.90±2.68 เมกะปาสคาล) ทใชรวมกบสารค

ควบไซเลนอยางมนยส�าคญทางสถต ลกษณะความลม

เหลวทพบสวนใหญเกดความลมเหลวแบบผสม ภายใต

ขอจ�ากดของการทดลองน การใชสารยดตดสกอตชบอนด

ยนเวอรแซลรวมกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมท

มคาเฉลยความแขงแรงยดเฉอนไมแตกตางกนกบเซลฟ-

เอตชเรซนซเมนตชนดมลตลงคเอน ชนดพานาเวยเอฟสอง

จดศนย หรอเซลฟแอดฮซฟเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซ

ยนเซม

ค�ำส�ำคญ: สารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล ความแขง

แรงยดเฉอน ลเทยมไดซลเกต เรซนซเมนต เซรามก

seconds and rinsed for 60 seconds. Then silane was applied on the ceramic surfaces in Groups 1, 2 and 3 for 60 seconds according to the manu-facturers’ recommendations. The specimens were bonded with resin composite rods using three resin cements, Multilink® N, Panavia™ F2.0 and RelyX™ Unicem. In Group 4, a universal adhe-sive was applied on the ceramic surfaces for 20 seconds instead of silane, and RelyX™ Ultimate resin cement was used to bond the specimens to resin composite. All specimens were stored in distilled water at 37°C for 24 hours. The shear bond strength test was performed using a universal testing machine at a constant crosshead speed of 0.5 mm/min. Statistical analysis of the mean shear bond strength values was performed using One-way ANOVA and the Tukey’s multiple comparison test. No significant difference in mean shear bond strength was detected between the new universal adhesive (Scotchbond™ Universal) and RelyX™ Ultimate (15.12±3.46 MPa) when compared with Multilink® N (14.27±2.92 MPa), Panavia™ F2.0 (14.72±3.86 MPa) and RelyX™ Unicem used with the silane coupling agent (16.90±2.68 MPa). Within the limitations of this study, the mean shear bond strength of the universal adhesive (Scotch-bond™ Universal) and the resin cement RelyX™ Ultimate on lithium-disilicate ceramic was not significantly different from those of the self-etch resin cements (Multilink® N, Panavia™ F2.0) or the self-adhesive resin cement (RelyX™ Unicem).

Keywords: Scotchbond™ universal adhesive, shear bond strength, lithium-disilicate ceramic, resin cement, ceramic


บทน�า ปจจบนการบรณะฟนเพอความสวยงามเปนทตองการ

ของผปวยมากขน การบรณะโดยใชครอบฟนกระเบองลวน

(all-ceramic restorations) เปนวธการหนงทไดรบความ

นยมและมการพฒนาคณภาพดขน(1-3) โดยเฉพาะกลาสเซรา

มกชนดลเทยมไดซลเกต (lithium disilicate ceramic) เชน

ไอพเอสอแมกซเพรส (IPS e.max Press, Ivoclar Viva-dent, Liechtenstein) เปนกลาสเซรามกทมความแขงแรง

มคาก�าลงดดขวาง (flexural strength) ประมาณ 350-450

เมกะปาสคาล (MPa: Megapascal) มความเขากนไดดกบ

เนอเยอในชองปาก (biocompatibility) ใหความสวยงาม

สงและเปนธรรมชาต นยมน�ามาใช ในการบรณะงานวเนยร (veneer) อนเลย (inlay) ออนเลย (onlay) ครอบฟนหนา

และฟนหลง หรอสะพานฟน 3 ซ บรเวณฟนหนาถงฟนกราม

นอยซทสอง(2,4)

ขนตอนทส�าคญขนตอนหนงของการบรณะโดยใชครอบ

ฟนกระเบองลวนคอ การยดชนงานเซรามกกบฟน โดยอาศย

การยดตดของเรซนซเมนตกบผวฟนและเซรามก(5) เพอให

เกดความทนทาน (durability) ของการยดตด และชนงาน

บรณะสามารถคงทนอยในชองปากไดยาวนาน หลกเลยงความ

ลมเหลวทเกดขน เชน การหลดของชนงานบรณะ การรวซม

(microleakage) ระหวางรอยตอของวสดและตวฟน การเกด

ฟนผตอ และฟนแตกหก จ�าเปนตองมการปรบสภาพผวฟน

และพนผวกลาสเซรามกกอนการยดตด(2,6)

จากการศกษาพบวาการปรบสภาพพนผวกลาสเซรามก

ดวยการกดดวยกรดไฮโดรฟลออรก(7,8) (hydrofluoric acid etching) บรเวณพนผวกลาสเซรามกกอนการยดตดชนงาน

บรณะดวยเรซนซเมนตท�าใหเกดความแขงแรงการยดตดด

โดยกรดจะละลายพนผวกลาสเซรามกบรเวณเมทรกซทเปน

แกว (glassy matrix) เกดเปนรพรนขรขระขนาดเลก ท�าใหเพม

พนทผว (surface area) ในการยดตด สงผลเพมคาความแขง

แรงยดตด(5,8-10) เมอใชรวมกบการเตรยมพนผวกลาสเซรามก

ดวยวธการทางเคม ดวยการใชสารคควบไซเลน (silane coupling agent) คอ แกมมาเมทาไครลอกซโพรพลไตรเม-

ทอกซไซเลน (γ-methacryloxypropyl-trimethoxy si-lane) สใส ลกษณะโครงสรางโมเลกลทมกลมท�างาน 2 กลม

ดงรปท 1 ปลายขางหนงเปนไซลอกเซน (siloxane) สามารถ

ท�าปฏกรยากบพนผวกลาสเซรามก และปลายอกขางหนงเปน

เมทาไครเลต (methacrylate) สามารถท�าปฏกรยากบเรซน

ซเมนตได(11,12) สารคควบไซเลนชวยเพมความแขงแรงยด

ตดทางเคมระหวางเซรามกกบเรซนซเมนต และเพมความ

สามารถในการไหลแผของเรซนซเมนตบนพนผวเซรามก(13,14)

รปท 1 แสดงสตรโครงสรางของสารคควบไซเลน

Figure 1 Silane coupling agent structure

ปจจบนเรซนซเมนตมการพฒนาคณสมบตดขน ใหคา

ความแขงแรงยดตดสง ตานทานการละลายตว (solubility) ด ใหความสวยงาม และสามารถท�าใหเกดการยดตดทางเคม

กบพนผวหลายประเภท เชน พนผวโลหะผสมพนฐาน (base metal alloy) เปนตน เมอเปรยบเทยบกบเรซนซเมนตชนด

ดงเดม(3,15) เรซนซเมนตสามารถจ�าแนกตามการใชสารยด

ตดไดดงน(16) เรซนซเมนตทใชรวมกบสารยดตดระบบโท-

ทอลเอตช (resin cement with total etch adhesive system) เปนเรซนซเมนตทอาศยการยดตดดวยพนธะทาง

จลกลศาสตร (micromechanical retention) โดยใชระบบ

สารยดตดโททอลเอตชแบบ 2-4 ขนตอน จากการศกษาพบวา

เรซนซเมนตระบบน ใหคาความแขงแรงยดตดกบเนอฟนสง

ทสด แตมขอเสยคอ มขนตอนการท�างานมากและมความออน

ไหว(2,5) เรซนซเมนตทใชรวมกบสารยดตดระบบเซลฟเอตช

(self-etch adhesive resin cement) เปนการพฒนาเรซน

ซเมนตทใชรวมกบระบบสารยดตดทมการรวมขนตอนไพร-

เมอรและบอนดดงดวยการทาในขนตอนเดยว ลดขนตอนใน

การท�างาน และลดอาการเสยวฟน โดยอาศยกลมท�างานท

มความสามารถในการยดตดกบผวฟนดวยจลกลศาสตรและ

พนธะเคม(3) เซลฟแอดฮซฟเรซนซเมนต (self-adhesive resin cement) เปนเรซนซเมนตทไมตองปรบสภาพพนผว

ฟนกอนการยดตดชนงานบรณะกบฟน เนองจากสามารถยด

ตดกบพนผวฟนไดโดยตรงดวยพนธะเคม จากการศกษาพบ

วาคาความแขงแรงยดตดมคาต�าสดเมอเทยบกบเรซนซเมนต

อกสองระบบขางตน(5,15,16)


ปจจบนไดมการพฒนาสารยดตดชนดใหมคอ สารยด

ตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล (Scotchbond™ Universal adhesive, 3M ESPE, Germany) โดยมองคประกอบทชวย

ในการยดตดทางเคม เชน สารคควบไซเลน หมท�างานเทน-

เอมดพ (10-MDP: methacryloxydecyl dihydrogen phosphate monomer) ไวทรบอนด โคโพลเมอร (vitrebond copolymer)(17) เปนตน มคณสมบตสามารถยดตดกบผว

เคลอบฟน (enamel) เนอฟน (dentin) กลาสเซรามก เซรามก

ชนดเซอรโคเนย (zirconia ceramic) และโลหะผสมพนฐาน

ลดขนตอนการท�างาน ลดขนตอนในการปรบสภาพผวฟนและ

ชนงาน(18) สารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล สามารถ

ใชไดทงระบบโททอลเอตช (total etch) ระบบซเลกทฟเอตช

(selective etch) และระบบเซลฟเอตช (self etch) สามารถ

ใช ในงานบรณะทงโดยตรงและโดยออม (indirect resto-ration) บรษทผผลตไดแนะน�าการใชสารยดตดสกอตชบอนด

ยนเวอรแซลรวมกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมท (RelyX™ Ultimate, 3M ESPE, Germany) เพอใหไดคา

ความแขงแรงยดตดสง เรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทม

สวนประกอบเคมทสามารถกระตนใหสารยดตดสกอตชบอนด

ยนเวอรแซลเกดปฏกรยาบมตวสองแบบ (dual-cured) จากการศกษาของ Amaral และคณะ(17) พบวาประสทธภาพ

ของหมท�างานเทนเอมดพ ทเปนองคประกอบของสารยดตด

สกอตชบอนดยนเวอรแซล ใหคาความแขงแรงยดตดทดเมอ

ยดตดกบเซรามกชนดเซอรโคเนย อยางไรกตามการศกษา

ถงประสทธภาพของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล เมอ

ยดกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกตยงมนอย จากการ

ศกษาของ Kalavacharla และคณะ(19) พบวาประสทธภาพ

ของสารคควบไซเลนทเปนองคประกอบของสารยดตดสกอตช

บอนดยนเวอรแซล มประสทธภาพไมเพยงพอในการเกด

ปฏกรยาทางเคมกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต เมอ

เปรยบเทยบกบการใชสารคควบไซเลนแบบขวดเดยวทากอน

การยดตดชนงานดวยเรซนซเมนต(19) จงเปนทนาสนใจในการ

ศกษาประสทธภาพของสารคควบไซเลนทเปนองคประกอบใน

สารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล ตอคาความแขงแรงยด

ตดระหวางกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกตกบเรซนซเมนต

งานวจยนตองการศกษาความแขงแรงยดเฉอนของสารยดตด

สกอตชบอนดยนเวอรแซลและเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซ

อลทเมทกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต เปรยบเทยบ

กบเรซนซเมนตชนดอน โดยมสมมตฐานงานวจย คอ ความ

แขงแรงยดเฉอนของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลและ

เรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทกบกลาสเซรามกชนด

ลเทยมไดซลเกตไมแตกตางกบคาความแขงแรงยดเฉอนของ

เรซนซเมนตชนดอนกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต

วสดอปกรณและวธการ สรางชนงานกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกตชนด

แสงผานไดนอย (low translucent) รปทรงกระบอก ขนาด

เสนผานศนยกลาง 4 มลลเมตร หนา 3 มลลเมตร จ�านวน

40 ชน น�าชนงานฝงในแบบทอพวซ ดวยอะครลกเรซนชนด

บมตวเอง ขดชนงานดวยกระดาษซลคอนคารไบด (silicon carbide abrasive paper) ความละเอยด 600 กรต (grits) ใหเรยบและอยระนาบเดยวกน ลางน�าแลวเปาใหแหง ตดเทป

กาวทมรตรงกลางขนาดเสนผานศนยกลาง 3 มลลเมตร บนผว

เซรามกชนดลเทยมไดซลเกตเพอก�าหนดพนทยดตดของแทง

เรซนคอมโพสต

สรางชนงานแทงเรซนคอมโพสตฟลเทกซแซดสามหา

ศนยเอกซท สเอ 3 (Filtex Z350XT A3.0, 3M ESPE, USA) ดวยแบบหลอโลหะ (split mold) ทรงกระบอกทม

ขนาดเสนผานศนยกลาง 3 มลลเมตร หนา 2 มลลเมตร โดยอด

เปนชน เพอลดการหดตวของเรซนคอมโพสต ปดทบดานบน

และดานลางของแบบหลอโลหะดวยแผนกระจกสไลด ฉายแสง

ดวยเครองฉายแสงบลเฟส (Bluephase® LED curing light , Ivoclar Vivadent, Liechtenstein) รปแบบความเขมแสง

จากนอยไปมาก (soft start mode) ชนละ 20 วนาท ท�าการ

ปรบสภาพพนผวเรซนคอมโพสตโดยการเปาดวยอนภาค

อะลมนาออกไซด ขนาด 50 ไมโครเมตร ความดน 2.5 บาร

ระยะหาง 10 มลลเมตร เปนเวลา 5 วนาท ลางน�า 60 วนาท

เตรยมผวชนงานกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต

ดวยการปรบสภาพพนผวดวยกรดไฮโดรฟลออรกรอยละ 5

(Ceramic etching gel 5%; Ivoclar Vivadent, Liech-tenstein) นาน 20 วนาท ลางน�า 60 วนาท ท�าความสะอาด

แทงเรซนคอมโพสตและชนงานกลาสเซรามกดวยเครองลาง

อลตราโซนกส นาน 10 นาท เปาแหง แบงกลมทดลองออก

เปน 4 กลมตามชนดเรซนซเมนตโดยวธการสม กลมละ 10

ชน คอ กลมท 1 เรซนซเมนตชนดมลตลงคเอน และกลมท

2 ชนดพานาเวยเอฟสองจดศนย เปนเรซนซเมนตทใชรวม


กบสารปรบสภาพผวฟนระบบเซลฟเอตช กลมท 3 ชนดรไลย

เอกซยนเซม เปนเรซนซเมนตระบบเซลฟแอดฮซฟ ทาสารค

ควบไซเลนชนดโมโนบอนดเอน (Monobond N; Ivoclar Vivadent, Liechtenstein) ทผวเซรามกนาน 60 วนาท

เปาแหง เตรยมผวแทงเรซนคอมโพสตดวยการทาสารคควบ

ไซเลนชนดโมโนบอนดเอน นาน 60 วนาท เปาแหง จากนน

ยดแทงเรซนคอมโพสตบนผวเซรามกดวยเรซนซเมนตแตละ

กลมตามค�าแนะน�าของบรษท กลมท 4 เรซนซเมนตชนด

รไลยเอกซอลทเมท ทาสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล

ทผว เซรามกนาน 20 วนาท เปาแหง ยดแทงเรซนคอมโพสต

บนผวเซรามกดวยเรซนซเมนตรไลยเอกซอลทเมท ขณะยด

ชนงานทกกลมวางทบดวยตมน�าหนก 500 กรมบนแทงเรซน

คอมโพสต ก�าจดเรซนซเมนตสวนเกน ฉายแสงแตละดานละ

40 วนาท ดงสรปในรปท 2 รายละเอยดสวนประกอบของเรซน

ซเมนตและสารยดตดแสดงในตารางท 1 น�าชนงานทดสอบ

ทงหมด (รปท 3) แชน�ากลนอณหภม 37 องศาเซลเซยส เปน

เวลา 24 ชวโมง จากนนน�าชนงานทดสอบมาทดสอบความ

แขงแรงยดเฉอนโดยใชเครองทดสอบสากลชนดอนสตรอน

(universal testing machine, Instron 5566 ; Instron Limited, USA) ดวยอตราเรวของหวกด 0.5 มลลเมตรตอ

นาท ดงรปท 4 บนทกคาความแขงแรงยดเฉอนสงสดทท�าให

แทงเรซนคอมโพสตหลดออก

น�าคาความแขงแรงยดเฉอนทไดมาวเคราะหขอมลทาง

สถต ดวยการจ�าแนกความแปรปรวนแบบทางเดยว (One-way ANOVA) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความแขงแรง

ยดเฉอนระหวางกลมดวยการเปรยบเทยบเชงซอนชนดทกย

(Tukey’s multiple comparison test) น�าชนงานทดสอบทงหมดมาสองดลกษณะพนผว

ของการแตกหกโดยใชกลองจลทรรศนแบบใชแสง (light stereo microscope) ทก�าลงขยาย 30 เทาเพอจ�าแนกลกษณะ

การแตกหกของชนงานทดสอบเปน 4 กลม ไดแก ความลม

เหลวในชนกลาสเซรามก การแตกทงหมดอยภายในเนอกลาส

เซรามกไมนอยกวารอยละ 75 (cohesive failure within the ceramic) ความลมเหลวระหวางพนผวกลาสเซรามกกบชน

เรซนซเมนต การแตกทงหมดอยระหวางชนกลาสเซรามกกบ

ชนเรซนซเมนต ไมนอยกวารอยละ 75 (adhesive failure

รปท 2 แผงผงวธการเตรยมชนทดลองแตละกลม

Figure 2 Diagram of manipulation methods of each experimental group

รปท 3 ลกษณะชนงานทจะน�าไปทดสอบ

Figure 3 Specimen for testing

รปท 4 ทดสอบความแขงแรงยดเฉอนดวยอตราเรวของ

หวกด 0.5 มลลเมตรตอนาท

Figure 4 Shear bond strength test with cross-head speed 0.5 mm/min.


at the ceramic-resin cement interface) ความลมเหลว

ในชนเรซนซเมนต การแตกทงหมดอยภายในเนอเรซนซเมนต

ไมนอยกวารอยละ 75 (cohesive failure within the resin cement) และความลมเหลวแบบผสม มการแตกระหวางชน

เรซนซเมนตกบกลาสเซรามก รวมกบในเนอเรซนซเมนตไม

นอยกวารอยละ 75 (mixed failure at the ceramic-resin cement interface and within cement)

ตารางท 1 ชอทางการคา บรษทผผลต สวนประกอบ ของเรซนซเมนตและสารยดตด

Table 1 Trade names, manufacturers, compositions and application techniques of resin cements and adhesive agents.

Product names and manufacturers Compositions Batch numberIPS e.max Press

(Ivoclar Vivadent, Schaan, Liechtenstein)

SiO2(silicon dioxide), Li2O(lithium oxide), K2O(potassium

oxide),P2O5(phosphorus pentoxide),ZrO2(zirconium

dioxide), ZnO(zinc oxide) other oxides colour oxides

-

IPS Ceramic Etching Gel


5% Hydrofluoric acid, water T29351

Monobond N


Ethanol, water, silane methacrylate, phosphoric acid

methacrylate, sulphide methacrylate

T29371

SingleBond™Universal Adhesive

(3M ESPE 3M, Seefeld, Germany)

MDP(methacryloxydecyl dihydrogen phosphate monomer),

Dimethacrylate resins, HEMA(hydroxyethylmethacrylate),

Vitrebond™ Copolymer, Filler, Ethanol, Water, Initiators,

Silane

517568

Multilink® N


Base: Dimethacrylate and HEMA

(hydroxyethylmethacrylate), filler, t-amine

Catalyst: Dimethacrylate and HEMA

(hydroxyethylmethacrylate), filler, dibenzoyl peroxide

T34718

Panavia™ F2.0

(Kuraray Co Ltd, Osaka, Japan)

Paste A: 10-MDP(10- methacryloxydecyl dihydrogen

phosphate monomer), dimethacrylates, silanated silica,

chemical and initiators

Paste B: Dimethacrylates, sodium aromatic sulfonate,

accelerator, sodium fluoride, silanated barium glass

00292F

00586D

RelyX™ Unicem Aplicap

(3M ESPE 3M Seefeld, Germany)

Base: glass powder, methacrylated phosphoric acid esters,

TEG-DMA(triethyleneglycoldimethacrylate), silane-treated

silica,sodium persulfate

Catalyst: glass powder, substituted dimethacrylate,

silane-treated silica, sodium p-toluene sulfinate, calcium

hydroxide

544943

RelyX™Ultimate Clicker™

(3M ESPE 3M Seefeld, Germany)

Base paste : methacrylate monomers, radiopaque silanated

fillers, initiator, stabilizer, rheological additives

Catalyst paste : methacrylate monomers, radiopaque alkaline

(basic) fillers, initiator, stabilizer, pigments, rheological

additives, fluorescence dye, dark cure activator for Scotch-

bond Universal

536759

ผลการทดลอง คาเฉลยความแขงแรงยดเฉอนของกลมทดสอบทง 4

กลมและคาเบยงเบนมาตรฐานดงแสดงในตารางท 2 พบวา

กลมทมคาเฉลยความแขงแรงยดเฉอนมากทสดคอ กลม

ทดสอบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซยนเซม (16.90±2.68

MPa) ตามดวยกลมทดสอบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซ-

อลทเมท (15.12±3.46 MPa) กลมทดสอบเรซนซเมนตชนด


พานาเวยเอฟสองจดศนย (14.72±3.86 MPa) และกลมทมคา

เฉลยความแขงแรงยดเฉอนนอยทสดคอ กลมทดสอบเรซน

ซเมนตชนดมลตลงคเอน (14.27±2.92 MPa)

เมอน�าขอมลจากการทดลองมาวเคราะหผลทางสถต

โดยใชการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว พบวาคา

เฉลยความแขงแรงยดเฉอนของทกกลมทดสอบไมมความ

แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต ทระดบความเชอมน

รอยละ 95

ลกษณะพนผวการแตกหก เมอน�าชนทดสอบมาตรวจดลกษณะพนผวการแตกหกท

เกดขนดวยกลองจลทรรศนแบบใชแสง พบวาความลมเหลว

ทพบสวนใหญ เปนความลมเหลวแบบผสม มการแตกหก

ระหวางชนเรซนซเมนตกบเซรามกรวมกบในเนอเรซนซเมนต

ความลมเหลวระหวางพนผวเซรามกกบชนเรซนซเมนต และ

ความลมเหลวในชนเรซนซเมนตตามล�าดบ ทกกลมทดสอบ

ไมพบความลมเหลวในชนกลาสเซรามก รอยละของความลม

เหลวทเกดขนแตละกลมจ�าแนกไดตามแผนภาพดงรปท 5

บทวจารณ จากผลการทดลองไดยอมรบสมมตฐานงานวจยวา คา

เฉลยก�าลงแรงยดเฉอนของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอร-

แซลและเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทกบกลาสเซรา-

มกชนดลเทยมไดซลเกตไมแตกตางกบเซลฟเอตชเรซน

ซเมนตชนดมลตลงคเอน เรซนซเมนตชนดพานาเวยเอฟ

สองจดศนย และเซลฟแอดฮซฟเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซ

ยนเซม อยางมนยส�าคญทระดบความเชอมนรอยละ 95

(p>0.05)

รปท 5 แผนภาพแสดงความลมเหลวทเกดขนในแตละ

กลมการทดลอง

Figure 5 Diagram of modes of failure of each exper-imental group

ตารางท 2 แสดงคาเฉลยความแขงแรงยดเฉอนและสวนเบยงเบนมาตรฐานของแตละกลมการทดลอง

Table 2 Means and standard deviations of shear bond strengths from each experimental group.Resin cements Mean shear bond strengths (MPa)Multilink® N 14.27±2.92A

Panavia™ F2.0 14.72±3.86A

RelyX™ Unicem 16.90±2.68A

RelyX™ Ultimate 15.12±3.46A

Groups with the same upper case superscripts are not significantly different (p>0.05).

ปจจบนมค�าแนะน�าในการปรบสภาพพนผวกลาสเซรามก

ชนดลเทยมไดซลเกตดวยกรดไฮโดรฟลออรกความเขมขน

รอยละ 5-9.5 โดยใชเวลาในการกดพนผวเซรามก 10 วนาท

จนถง 5 นาท ตามค�าแนะน�าของบรษทผผลต(5,7-9,20) ในการ

ศกษานไดปรบสภาพพนผวกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซล-

เกตดวยกรดไฮโดรฟลออรก ความเขมขนรอยละ 5 เปนระยะ

เวลา 20 วนาทตามค�าแนะน�าของบรษทผผลต โดยการปรบ

สภาพพนผวเซรามกดวยกรดไฮโดรฟลออรก กรดจะละลาย

เมทรกซของกลาสเซรามกออกท�าใหเกดรพรนขนาดเลก เมอ

สองกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราดพบลกษณะพน

ผวกลาสเซรามกมความขรขระมากขน ชวยเพมพนทผวในการ

ยดตดทางจลกลศาสตร ท�าใหเพมคาความแขงแรงยดตด(14)

จากการศกษาของ Kato และคณะ(7) เปรยบเทยบการปรบ

สภาพพนผวเซรามกดวยการเปาทราย รวมกบการใชกรดชนด

ตางๆ พบวาการกดดวยกรดไฮโดรฟลออรกและกรดซลฟวรก


ไฮโดรฟลออรก (sulfuric hydrofluoric acid) ใหคาความ

แขงแรงยดตดทสงทสดสอดคลองกบการศกษาของ Özcan และ Vallittu(8) พบวาการปรบสภาพพนผวกลาสเซรามกดวย

กรดไฮโดรฟลออรก ใหคาความแขงแรงยดตดสง แตกตาง

จากการปรบสภาพพนผวออกไซดเซรามกตองปรบสภาพพน

ผวดวยการเปาทรายรวมกบการเคลอบผวดวยซลกา

ปจจยทส�าคญอกประการในการเพมคาความแขงแรง

ยดตดคอ การท�าใหเกดการยดตดทางเคมดวยการทาสารค

ควบไซเลน ทเกดพนธะเคมกบซลกาทเปนองคประกอบของ

กลาสเซรามกและกลมเมทราไครเลตของเรซนซเมนต เปน

วธการทางเคมทชวยเพมพลงงานพนผว (surface energy) ของเซรามกส เพมความสามารถในการไหลแผของเซรามกสง

เสรมใหเรซนซเมนตสามารถแทรกซมเขาไปในพนผวเซรามก

ดขน(12,13,21) จากการศกษาของ Nagai และคณะ(14) ได

แนะน�าการปรบสภาพพนผวเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต

รวมกบสารคควบไซเลน พบวาชวยเพมคาความแขงแรงยด

ตดกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต สอดคลองกบการ

ศกษาของ Meng และคณะ(13) พบวาการใชสารคควบไซเลน

แบบขวดเดยวหรอสองขวดทาบนพนผวของเซรามก กอนการ

ยดตดชนงานท�าใหเกดการไหลแผของ เรซนซเมนตบนพนผว

เซรามกไดดขน สงผลใหเพมคาความแขงแรงยดตดของชน

งานบรณะ โดยสารคควบไซเลนแบบขวดเดยวทเลอกใช ใน

การศกษานคอ โมโนบอนดเอน เปนสารคควบไซเลนแบบขวด

เดยว ใชงานงาย และไดรบความนยมอยางแพรหลาย โดย

สวนประกอบของโมโนบอนดเอนประกอบดวย สารคควบไซ

เลนทสามารถยดตดกบกลาสเซรามก กลมท�างานเทนเอมดพ

ซงสามารถยดกบออกไซดเซรามก โลหะผสมพนฐาน และ

กลมท�างานเทนเอมดดท (10-MDDT: 10-methacryloy-loxydecyl 6,8-dithiooctanoate) ซงสามารถยดกบโลหะม

ตระกลได (noble alloy) ดวยพนธะเคม จากการศกษาของ

Azimian และคณะ(22) พบวาประสทธภาพของสารคควบ

ไซเลนแบบขวดเดยวชนดโมโนบอนดเอนรวมกบเรซนซเมนต

ในการยดตดกบกลาสเซรามกหลงการปรบสภาพพนผวเซรา-

มกสดวยกรดไฮโดรฟลออรกเปรยบเทยบกบการใชสารคควบ

ไซเลนแบบขวดเดยวในการเตรยมพนผวกลาสเซรามก กอน

การยดตดชนงานดวยเรซนซเมนต พบวาใหคาความแขงแรง

ยดตดดและไมมความแตกตางกนอยางมนยทางสถต

จากผลการศกษาพบวาคาเฉลยความแขงแรงยดเฉอน

ของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลกบเรซนซเมนตชนด

รไลยเอกอลทเมท มคา 15.12±3.46 เมกะปาสคาล ไมแตก

ตางกบเรซนซเมนตระบบอน ท�าใหทนตแพทยสามารถเตรยม

ผวกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกตเซรามก ดวยการใช

กรดไฮโดรฟลออรกกดความเขมขนรอยละ 5 และใชสารยด

ตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลทมสารคควบไซเลนเปนสวน

ประกอบรวมกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมท ท�าให

ลดขนตอนการปรบสภาพชนงานกอนการยดตด จากการ

ศกษานพบวาประสทธภาพของสารคควบไซเลนทเปนสวน

ประกอบหนงของสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล ม

ประสทธภาพเพยงพอเมอเปรยบเทยบกบการใชสารคควบ

ไซเลนแบบขวดเดยวชนดโมโนบอนดเอนรวมกบเรซนซเมนต

ในการยดชนงานบรณะชนดกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซล-

เกตรวมกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมท ซงสอดคลอง

กบการศกษาของ Isolan และคณะ(23) พบวาความแขงแรง

ยดเฉอนของสารคควบไซเลนในสารยดตดสกอตชบอนดยน

เวอรแซลมคาไมแตกตางกบการใชสารคควบไซเลนแบบขวด

เดยวปรบสภาพพนผวเซรามกกอนการใชเรซนซเมนตเมอยด

กบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต อยางไรกตามจากการ

ศกษาของ Kalavacharla และคณะ(19) เปรยบเทยบความ

แขงแรงยดเฉอนระหวางการปรบสภาพพนผวดวยการใชกรด

ไฮโดรฟลออรกทความเขมขนรอยละ 5 และ 9.5 รวมกบการ

ใชสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล และการใชสารคควบ

ไซเลนแบบขวดเดยวทาบนพนผวกลาสเซรามกกอน การใช

สารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซล พบวาความแขงแรงยด

เฉอนของการใชสารยดตดสกอตชบอนดยนเวอรแซลอยาง

เดยวมคานอยกวาการใชสารคควบไซเลนแบบขวดเดยวรวม

ดวย การศกษานไดอภปรายวา ประสทธภาพของสารคควบ

ไซเลนในสารยดตดยนเวอรแซลไมเพยงพอในการยดตด

ระหวางเรซนซเมนตกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต

จงไดมค�าแนะน�าภายหลงจากการปรบสภาพผวเซรามกดวย

การใชกรดไฮโดรฟลออรกกด และทาสารคควบไซเลนกอน

ท�าการทาสารยดตดยนเวอรแซล สามารถเพมคาความแขงแรง

ยดตดของชนงานบรณะไดมากกวาการใชสารยดตดสกอตช

บอนดยนเวอรแซลเพยงอยางเดยวรวมกบเรซนซเมนต ชนด

รไลยเอกซอลตเมทอยางไรกตามผลการทดสอบพนธะทาง

เคมของการยดตดควรมการทดสอบความคงทนในระยะยาว


(long-term) หรอการทดสอบความเสอม (aging) รวมดวย

ปจจบนยงมการศกษาประสทธภาพของสารยดตดสกอตช

บอนดยนเวอรแซลกบกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกตนอย

ดวยขอจ�ากดของการศกษาในครงน ซงเปนการศกษาในหอง

ปฏบตการ ควรมการศกษาเพมเตมเกยวกบสารยดตดยนเวอร

แซลกบเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทตอไป

บทสรป แนวทางการยดชนงานกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซล-

เกตกบฟน การศกษาสวนใหญไดแนะน�าการปรบสภาพพน

ผวกลาสเซรามกชนดลเทยมไดซลเกต ดวยการใชกรดไฮ-

โดรฟลออรกกดรวมการใชสารคควบไซเลน เนองจากจะให

คาความแขงแรงยดตดทดขน(5,9,14) จากการศกษานพบวาคา

เฉลยก�าลงแรงยดเฉอนระยะสนของสารยดตดยนเวอรแซล

และเรซนซเมนตชนดรไลยเอกซอลทเมทกบกลาสเซรามก

ชนดลเทยมไดซลเกตท 24 ชวโมง ไมแตกตางกบเรซนซเมนต

ระบบอน เปนอกทางเลอกในการใชงานทางคลนก

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนไดรบทนสนบสนนการวจยจากคณะ

ทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ขอขอบคณบรษท

3 เอม เอสเป ประเทศไทย จ�ากด (3M ESPE, Thailand) บรษท ยนต เดนตล ประเทศไทย จ�ากด (Unity Dental, Thailand) ทใหความอนเคราะหวสดเพอท�าการศกษา ขอ

ขอบพระคณเจาหนาทศนยวจยทางทนตแพทยศาสตรทใหค�า

แนะน�าในการใชเครองมอและอปกรณในงานวจยครงน

เอกสารอางอง1. Blatz MB, Sadan A, Kern M. Resin-ceramic

bonding: a review of the literature. J Prosthet Dent 2003; 89(3): 268-274.

2. Toman M TS, Akin A. Bond strength of all-ce-ramics to tooth structure: using new luting sys-tems. J Adhes Dent 2008; 10(5): 373-378.

3. Marocho SM, Özcan M, Amaral R, Bottino MA, Valandro LF. Effect of resin cement type on the microtensile bond strength to lithium disilicate ceramic and dentin using different test assem-blies. J Adhes Dent 2013; 15(4): 361-368.

4. Peampring C, Sanohkan S. All-ceramic systems in esthetic dentistry: A review. M Dent J 2014; 34: 82-90.

5. Kumbuloglu O, Lassila LV, User A, Toksavul S, Vallittu PK. Shear bond strength of composite resin cements to lithium disilicate ceramics. J Oral Rehabil 2005; 32(2): 128-133.

6. Zortuk M, Kilic K, Gurbulak AG, Kesim B, Uc-tasli S. Tensile bond strength of a lithium-disili-cate pressed glass ceramic to dentin of different surface treatments. Dent Mater J 2010; 29(4): 418-424.

7. Kato H, Matsumura H, Atsuta M. Effect of etch-ing and sandblasting on bond strength to sintered porcelain of unfilled resin. J Oral Rehabil 2000; 27(2): 103-110.

8. Özcan M, Vallittu PK. Effect of surface condi-tioning methods on the bond strength of luting cement to ceramics. Dent Mater 2003; 19(8): 725-731.

9. Pisani-Proenca J, Erhardt MC, Valandro LF, et al. Influence of ceramic surface conditioning and resin cements on microtensile bond strength to a glass ceramic. J Prosthet Dent 2006; 96(6): 412-417.

10. Piwowarczyk A, Lauer HC, Sorensen JA. In vitro shear bond strength of cementing agents to fixed prosthodontic restorative materials. J Prosthet Dent 2004; 92(3): 265-273.


11. Della Bona A. Important aspects of bonding resin to dental ceramics. J Adhes Sci Technol 2009; 23(7-8): 1163-1176.

12. Lung CY, Matinlinna JP. Aspects of silane cou-pling agents and surface conditioning in den-tistry: an overview. Dent Mater 2012; 28(5): 467-477.

13. Meng X, Yoshida K, Taira Y, Kamada K, Luo X. Effect of siloxane quantity and ph of silane coupling agents and contact angle of resin bond-ing agent on bond durability of resin cements to machinable ceramic. J Adhes Dent 2011; 13(1): 71-78.

14. Nagai T, Kawamoto Y, Kakehashi Y, Matsumu-ra H. Adhesive bonding of a lithium disilicate ceramic material with resin-based luting agents. J Oral Rehabil 2005; 32(8): 598-605.

15. Pekperdahci TTY, Özan O, Seker E. The effects of different adhesive agents on the shear bond strength of a self-adhesive resin cement. J Appl Biomater Funct Mater 2012; 10(2): 149-156.

16. Sirimongkolwattana S, Im-udom P, Adchariyap-itak N. Resin cement: Clinical application. CM Dent J 2009; 30(1): 266-273. (In Thai)

17. Amaral M, Belli R, Cesar PF, Valandro LF, Petschelt A, Lohbauer U. The potential of novel primers and universal adhesives to bond to zir-conia. J Dent 2014; 42(1): 90-98.

18. Alex G. Universal adhesives: the next evolution in adhesive dentistry? Compend Contin Educ Dent 2015; 36(1): 15-28.

19. Kalavacharla V, Lawson N, Ramp L, Burgess J. Influence of etching protocol and silane treatment with a universal adhesive on lithium disilicate bond strength. Oper Dent 2015; 40(4): 372-378.

20. Rüttermann S FL, Raab WH, Janda R. The effect of different bonding techniques on ceramic/ resin shear bond strength. J Adhes Dent 2008; 10(3): 197-203.

21. Corazza PH, Cavalcanti SC, Queiroz JR, Bottino MA, Valandro LF. Effect of post-silanization heat treatments of silanized feldspathic ceramic on adhesion to resin cement. J Adhes Dent 2013; 15(5): 473-479.

22. Azimian F, Klosa K, Kern M. Evaluation of a new universal primer for ceramics and alloys. J Adhes Dent 2012; 14(3): 275-282.

23. Isolan CP, Vallente LL, Münchow EA, et al. Bond strength of a universal bonding agent and other contemporary dental adhesives applied on enamel, dentin, composite, and porcelain. Appl Adhes Sci 2014; 2(1): 1-10.

Original Article ความแข็งแรงยึดเฉือนของ...

Documents

Transcript of Original Article ความแข็งแรงยึดเฉือนของ...