Fakulteti i Administrimit Publik dhe Shkencave Politike

Punim Seminarik

Institucionet dhe Politikat e Bashkimit Europian Tema: Organizatat e huaja te cilat veprojne ne Kosove dhe funksioni i tyre

Profesori: Doc.Dr. Ylber Sela Tetov 2009

Studentt: Ideal Hoxha 115376

PRMBAJTJA

Hyrje Eulex KFOR-i Zyra e prfaqsuesit special e Bashkimit Europian Zyra Civile Nderkombetare Perfaqesuesi Civil Nderkombetare Zyra nderlidhese e Komisionit Europian Literatura

HYRJE: E ardhmja e Kosovs sht prioritet ky pr Bashkimin Evropian. Nj zgjidhje e qndrueshme sht jetike pr stabilitetin, prosperitetin dhe t ardhmen evropiane t gjith Ballkanit. Kosova sht kryesisht shtje evropiane dhe e ardhmja e saj qndron n perspektivn e saj evropiane. Andaj, Bashkimi Evropian ka vendosur t intensifikoj prgatitjet pr nj prani t ardhshme t BE-s dhe ndrkombtare n Kosov n koordinim t ngusht me autoritetet vendore dhe faktort e tjer ndrkombtar. Prania e shtuar e BE-s n Kosov pritet t prbhet nga tri komponent q kan nj synim t prgjithshm t prbashkt: t prkrahin autoritetet e Kosovs n t gjitha nivelet, prfshir perspektivn e saj evropiane. 1) Nj subjekt politik n nj Zyr Ndrkombtare Civile/Prfaqsuesi Special i Bashkimi Evropian (ICO/EUSR) q do t mbikqyr marrveshjen. 2) Nj subjekt operacional n misionin pr Politikn Evropiane pr Siguri dhe Mbrojtje (ESDP), q do t prkrah autoritetet Kosovare n fushn e Sundimit t Ligjit. 3) Nj subjekt pr nxitjen e reformave brenda Zyrs s Komisionit Evropian q do t mbshtes Kosovn n prpjekjet e saj pr reformim afatgjat, zhvillim ekonomik, pr integrimin e Kosovs n rajon dhe q t mbshtes realizimin e perspektivs s saj evropiane. Prania ndrkombtare po ashtu do t prfshij nj prani ndrkombtare ushtarake, e siguruar sikurse tani nga NATO-ja (KFOR-i), nj mision t OSBE-s me nj prani t gjer n terren si dhe prpjekje t mdha pr ngritjen e kapaciteteve nga Banka Botrore, UNDP-ja, Kshilli i Evrops dhe partner t tjer. Q nga mesi i vitit 2006, aranzhimet politike dhe t siguris po prgatiten nga dy struktura. Ekipi Prgatitor i ICO/EUSR, q prfaqson bashksin ndrkombtare nn udhheqjen evropiane, dhe Ekipi Prgatitor i Bashkimit Evropian (EUPT), q angazhohet nga BE-ja n vendosjen e misionit t ardhshm ESDPs pr Sundimin e Ligjit. Unanimisht, 27 antart e BE-s kan riprtrir mandatet pr dy ekipet n muajt e kaluar, duke riafirmuar zotimin pr asistenc dhe prkrahje pas statusit.

Hyrje:Misioni Evropian pr Sundimin e Ligjit (EULEX) sht misioni m i madh civil deri m tani i Politiks Evropiane pr Siguri dhe Mbrojtje (ESDP). Synimi kryesor i tij sht ti ndihmoj dhe mbshtes autoritetet kosovare n fushn e sundimit t ligjit, posarisht n fushn e policis, gjyqsis dhe doganave. Qllimi i misionit nuk sht t sundoj apo t administroj n Kosov. Ky sht nj mision teknik i cili do t monitoroj, udhzoj dhe kshilloj prderisa do t mbaj nj numr t kufizuar t kompetencave ekzekutive. EULEX vepron n nj kuadr t prgjithshm t Rezoluts 1244 t Kombeve t Bashkuara dhe ka nj zinxhir t njsuar komandues n Bruksel. Fakte: Personeli i prgjithshm: rreth 3,000 (1,900 ndrkombtar, 1,100 vendor) Buxheti: 205 milion euro pr 16 muajt e par Shefi i misionit: Yves de Kermabon Selia kryesore: Prishtin, Kosov Shtetet kontribuuese: t gjitha shtetet e BE-s dhe Norvegjia, Zvicra, Turqia, SHBA-t dhe Kroacia. Mund t bashkngjiten edhe shtetet e tjera. Deklarata e Misionit: Misioni i ESDP-s (Politiks Evropiane pr Siguri dhe Mbrojtje) do ti ndihmoj autoritetet e Kosovs, autoritetet e gjyqsis dhe agjencit pr zbatimin e ligjit n prparimin e tyre drejt qndrueshmris dhe llogaridhnies. Ky mision do ta zhvilloj dhe prforcoj edhe m tej sistemin e drejtsis shum-etnike, t pavarur, si dhe nj shrbim policor dhe dogana shumetnike, duke siguruar q kto institucione nuk jan t ndikuara politikisht dhe i prkrahin standardet e njohura ndrkombtare dhe praktikat m t mira evropiane. Misioni, n bashkpunim t plot me Programet pr Asistenc t Komisionit Evropian, do ta zbatoj mandatin e tij prmes monitorimit, udhzimit dhe kshillimit, duke mbajtur edhe disa prgjegjsi t caktuara ekzekutive.

Komponenti Policor i Misionit EULEX Kosova Komponenti i Policis sht pjes e mbshtetjes s prgjithshme t EULEX-it pr autoritetet e Kosovs n fushn e sundimit t ligjit. Policia e Eulexit do ta ndihmoje Shrbimin Policor t Kosovs (SHPK) pr t punuar drejt nj policie shum-etnike e cila sht pa ndikime politike dhe q i shrben popullit t Kosovs. Kjo do te arrihet duke monitoruar, udhzuar dhe kshilluar SHPK-n. Kshtu q, zyrtart policor t EULEX-it do t vendosen bashk me homologt e tyre t SHPK-s. Duke qen se ata e respektojm parimin e pronsis vendore, zyrtart policor t EULEX-it kryesisht do t veprojn n rol mbshtets. SHPK-ja, jo EULEX-i, do t udhheqin. Mandati i policise se Eulexit po ashtu u jep mundsin pr t prdorur kompetencat korrigjuese. Do t i duhet t intervenojn posarisht n rast se autoritetet e Kosovs dshtojn ta ndalojn dhunn ndaj komuniteteve jo shumic apo n raste t ndrhyrjeve politike t cilat rrezikojn sundimin e ligjit. Megjithat, shpresojne se prdorimi i kompetencave korrigjuese do t jet i nevojshm vetm n raste t jashtzakonshme. Komponenti i Policis s EULEX-it do t ket nj fuqi t prgjithshme prej 1.400 zyrtarve policor ndrkombtar, t parapar t shprndahen n tr Kosovn. Personeli sht i strukturuar sipas detyrave t tyre prkatse n tri departamente: Departamenti fuqizues, Departamenti i Policis Ekzekutive, dhe Departamenti i Policis Speciale. Komponenti i Drejtsis i EULEX-it Njri prej synimeve kryesore t komponentit t drejtsis s EULEX-it sht ta prmirsoj dhe prforcoj gjyqsin e Kosovs pr ta br at plotsisht shum-etnike, t paanshme, pa ndrhyrje politike dhe t jet e aft pr t mbajtur gjykime t drejta sipas standardeve ndrkombtare dhe praktikave m t mira evropiane. Gjyqtart dhe prokurort e EULEX-it i ushtrojn funksionet e tyre sipas kritereve objektive t vendosura me ligj. Ata punojn ngusht me homologt e tyre vendor n marrdhnie t besueshme reciproke. Po ashtu, gjyqtart dhe prokurort e EULEX-it monitorojn, udhzojn dhe kshillojn kolegt e tyre.

Komponenti i drejtsis prmban rreth 10% t personelit t prgjithshm t EULEX-it, apo 300 njerz. Prej tyre, rreth 70 punojn n sistemin e burgjeve dhe jan m shum se 40 gjyqtar dhe rreth 20 prokuror. Pjestart t cilt punojn n komponentin e drejtsis s EULEX-it kontaktojn do dit me administratn e drejtsis s Kosovs. Ata ndajn shkathtsit dhe prvojat e tyre me homologt e tyre vendor. Nga kjo do t prfitojn institucionet e Kosovs dhe si rrjedhoj, duhet t rritet besimi n sistemin e gjyqsis. Komponenti i Doganave i EULEX-it Shrbimi doganor n Kosov sht nj shrbim i ri dhe ambicioz. Sikur shrbime tjera doganore t Ballkanit perndimor, shrbimi doganor i Kosovs po e v n prioritet perspektivn e vet evropiane pr tu radhitur prkrah standardeve evropiane. Personeli I Eulexit ka njohuri gjithprfshirse pr punn doganore t BE-s. Personeli i komponentit doganor t EULEX-it do t jep nj kontribut t rndsishm dhe t ndihmoj pr t siguruar q shrbimi doganor n Kosov mund ti arrij objektivat e saja pr t mirn e shoqris dhe njerzve t saj. N kt komponent do t punojn 27 ndrkombtar dhe 19 vendor. N nj bot me ndryshime t shpejta, ku tregtia globale po bhet shum e rndsishme, sht jetike q shrbimi doganor ti bj dy gjra: ta ndihmoj tregtin e arsyeshme pr t mbshtetur nj ekonomi t fuqishme; dhe, t bj zbatim efikas t ligjit pr t parandaluar dhe zbuluar tregtin ilegale. Duke e luftuar tregtin e paligjshme n bashkpunim me agjencit tjera pr zbatimin e ligjit gjithashtu shrbimi doganor i kontribuon lufts kundr terrorizmit dhe krimit t organizuar dhe ndihmon pr ti mbrojtur t drejtat prons intelektuale. Shrbimi doganor i Kosovs do t jet "n ulsen e ngassit". Komponenti doganor i EULEX-it do t monitoroj, udhzoj dhe kshilloj shrbimin, dhe, kur sht e nevojshme, do t ushtroj prgjegjsi ekzekutive ligjore n ekipe t prziera t ndrkombtarve dhe personelit t shrbimit doganor. Edhe EULEX-i do t bashkpunoj me programet e komunitetit evropian pr doganat.

KFOR-iKFOR jan nj trup e armatosur ndrkombtare e formuar nga bashksia ndrkombtare pas lufts n Kosov me qllim t sigurimit t armatosur t Kosovs. Formimi i ksaj trupe nn komandn e NATO-s sht thirrur nga OKB-ja m 10 qershor 1999 n rezolutn 1244 me qllim t krijimit t nj hapsire sigurie pr kthimin e refugjatve t lufts. Qendra komanduese e trups gjendet n kryeqytetin e Kosovs. N fillim (1999) trupa prbhej nga kontingjentet e 40 kombeve me nj fuqi ushtarake prej 50,000 ushtarakve. N gusht t 2006 n prbrjen e ksaj trupe ishin diku 16,000 ushtarak nga 37 kombe antare t OKB-s. Trupa e KFOR-it komandohet nga komanda e prgjithshme n krye me nj Gjeneral t shkals s tret (me tre yje) i cili vije nga radht e kombeve prijse t misionit dhe q kan komandn n njrn nga pes batalionet e stacionuara n Kosov. Edhe pse kjo nuk sht e kushtzuar deri n fund vitin 2006 ka qen kshtu. Deri n vitin 2006 postin e komandantit t prgjithshm (COMKFOR) e kan ndrruar 12 Gjeneral. Duke filluar nga: Gjenerali Wesley Clark (SHBA) Gjeneral brigade Sir Mike Jackson (Britania e Madhe) Gjeneral Dr. Klaus Reinhardt (Gjermania) (8 tetor 1999 - 18. prill 2000) Gjeneral brigade Juan Ortuo (Spanja) Gjeneral brigade Carlo Cabigiosu (Italia) Gjeneral brigade Thorstein Skiaker (Norvegjia) Gjeneral brigade Marcel M. Valentin (Franca) Gjeneral brigade Fabio Mini (Italia) Gjeneral brigade Holger Kammerhoff (Gjermania), deri m 31 gusht 2004 Gjeneral brigade Yves de Kermabon (Franca), deri m 31 gusht 2005 Gjeneral brigade Giuseppe Valotto (Italia), deri m 31 gusht 2006 Gjeneral brigade Roland Kather (Gjermania), deri m 31 gusht 2007 Gjeneral Xavier Bout de Marnhac (Franca), nga 1 shtator 2007 Gjeneral Giuseppe Emilio Gay (Italia), nga 29 gusht 2008

[redakto] Struktura e trups http://sq.wikipedia.org/wiki/Skeda:KFOR_Structur.2006.PNG http://sq.wikipedia.org/wiki/Skeda:KFOR_Structur.2006.PNG Zonat e KFOR-it Pr qllim t kryerjes s misionit, hapsira e siguris sht e ndar n t asht quajtura pes sektor t cilat komandohen nga pes kombe t forcave ndrkombtare (MNTF). Kto zona n terminologjin e ushtarakve ndahen sipas orientimit n hapsir por prdoren edhe emrtime tjera. Kshtu n sipas gjendjes m 15 maj 2006: Zona jugore: Gjermania, Turqia apo Austria MNTF S Zona perndimore: Italia MNTF W Zona veriore: Franca MNTF N Zona qendror: Republika eke, Finlanda apo Suedia MNTF C Zona lindore: SHBA MNTF E Po ashtu gjendet edhe nj batalion rezerv nn komandn e COMKFOR-it, Batalioni Rezerv Taktike-Manovrues (KFOR Tactical Reserve Manoeuvre Battailon [KTM]). Pr luftimin e kriminalitetit sht Njsia Ndrkombtare Speciale (KFOR MSU-Multinational Specialized Unit) e udhhequr nga italiant dhe stacionuar n Prishtin.

Zyra e Prfaqsuesit Special e Bashkimit EvropianZyra e PSBE-s sht themeluar prmes Veprimit t Prbashkt t Kshillit, t dats 04 shkurt 2008. PSBE-ja i raporton Kshillit t Bashkimit Evropian, nj organ ndr-qeveritar i cili prfaqson 27 shtetet antare t BE-s, prmes Prfaqsuesit t Lart t BE-s pr Politik t Jashtme dhe Siguri dhe Sekretarit t Prgjithshm t Kshillit, Javier Solana. Shef i Zyrs: Peter Feith Personeli: 300 Mandati: PSBE kshillon dhe mbshtet Qeverin e Kosovs n procesin e saj politik drejt integrimit evropian; ofron koordinim t prgjithshm mbi pranit e BE-s n Kosov; dhe kontribuon n zhvillimin dhe konsolidimin e respektit pr t drejtat e njeriut dhe lirit themelore n Kosov.

ZYRA CIVILE NDERKOMBETARESynimi Zyra e ICO/EUSR ofron mbshtetje ndrkombtare pr t ardhmen evropiane t Kosovs. Qllimet e tyre jan: Garantimi i zbatimit t plot t propozimit pr zgjidhjen e statusit t Kosovs. Mbshtetja e integrimit t Kosovs n Evrop. Zyra Civile nderkombetare e bn kt duke kshilluar qeverin e Kosovs dhe udhheqsit e komuniteteve. Ata punojm ngusht me homologt e tyre t BE-s, Zyrs s Komisionit Evropian dhe misionit pr sundimin e ligjit, EULEX. Mandati Zyra Civile Ndrkombtare (ICO) ndihmon Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar (ICR) n prmbushjen e mandatit t tij. Deklarata e pavarsis s Kosovs e dats 17 shkurt 2008, shprehimisht bn ftes pr nj prani civile ndrkombtare, ashtu si parashihet n Propozimin Gjithprfshirs pr Statusin e Kosovs t hartuar nga i drguari i posam i Sekretarit t Prgjithshm t OKB-s pr Kosovn. ICR-ja sht emruar nga Grupi Drejtues Ndrkombtar (ISG) m 28 shkurt 2008. Grupi Drejtues Ndrkombtar prbhet nga shtetet t cilat prkrahin zbatimin e plot t Propozimit Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs. ISG-ja ka ngarkuar ICR-n, dhe prmes tij edhe ICO-n, me detyrn specifike q t garantoj se Qeveria e Kosovs zbaton Propozimin Gjithprfshirs t Zgjidhjes s Statusit.

Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar

Grupi Drejtues Ndrkombtar ka mandatar Pieter Feith, ish zyrtar i lart i NATO-s dhe i Sekretariatit t Kshillit t Bashkimit Evropian, si Prfaqsues Civil Ndrkombtar m 28 shkurt 2008 n Vjen. Pas nj karriere 25 vjeare pran shrbimit diplomatik holandez, z. Feith ka shrbyer n nj sr detyrash n NATO dhe n Sekretariatin e Kshillit t BE-s. M s fundmi, ai ka qen Zvends Drejtor i Prgjithshm i Kshillit pr shtje Politiko-Ushtarake. Pieter Feith mban n t njjtn koh edhe mandatin e Prfaqsuesit Special t Bashkimit Evropian n Kosov. Zyra Zyra e ICO/EUSR ka punsuar prafrsisht 102 punonjs vendor dhe 64 ndrkombtar (prej Shteteve antare t BE-s, SHBA-ve, Zvicrs). Ky numr pritet t rritet n 300 kur Zyra t formohet n kapacitet t plot deri n fund t vitit 2008. Zyra e ICO/EUSR prbhet prej ktyre njsive: * Zyra Pritse * Zyra e Politikave * Zyra Kshilldhnse pr Siguri * Zyra pr shtje t Komuniteteve (prfshir shtjet pr Decentralizimin dhe shtjet Fetare dhe Kulturore) * Zyra pr shtje Ekonomike dhe Fiskale * Zyra Juridike * Zyra pr Shtyp dhe Informim Publik * Zyra e Administrats dhe Menaxhmentit t Prgjithshm * Zyra e Siguris * Zyra n Mitrovic (q prmban punonjs nga secila prej zyrave t prmendura m lart)

ZYRA NDERLIDHESEZyra Ndrlidhse e Komisionit Evropian n Kosov sht hapur n shtator 2004. Roli i saj sht q ta prfaqsoj Komisionin Evropian n Kosov dhe t mbaj kontakte t afrta me UNMIKun dhe IPVQ-n me synim nxitjen e afrimit t Kosovs me BE-n n kuadr t kornizs s politiks s saj pr Ballkanin Perndimor, Procesit t Stabilizim Asocimit. N rastin e Kosovs, ky afrim arrihet prmes Mekanizmit Prcjells t PSA-s. PSA-ja poashtu ngrthen CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation Ndihma Bashksive pr Rindrtim, Zhvillim dhe Stabilizim). Pr m tepr, Programi i Thesalonikit i vitit 2003 ka pasuruar PSA-n me nj mori instrumentesh q jan prdorur me sukses t madh n Vendet Kandidate n Evropn Qendrore dhe Lindore. Instrumentet n rend t par jan t ndrlidhura me reforma, ngritjen e institucioneve, trajnimin dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik. Nj instrument tjetr sht Partneriteti Evropian, i cili i prcakton prioritetet pr Kosovn n kuadr t afrimit me BE-n. Zyra Ndrlidhse e Komisionit Evropian poashtu merr pjes rregullisht n takimet e Grupimet t Kontaktit.

LITERATURA : http://www.eulex-kosovo.eu/ http://www.delprn.ec.europa.eu/al/whatsnew/Call_for_proposa ls.htm3. 4.

1. 2.

http://www.nato.int/KFOR/ http://www.ico-kos.org/