Mesleki DermatozlarUzm. Dr. Aslı AYTEKİN

Mesleki Dermatozlar

Bir mesleğin uygulanması esnasında maruz kalınan etkenlere bağlı çok sayıda deri hastalığı ortaya çıkmaktadır.

Mesleki deri hastalıkları tüm meslek hastalıklarının %10-30’undan sorumludur.

Gelişmiş ülkelerde bu oran %1’e kadar düşmekte ve işçi sağlığına verilen önemin bir göstergesi kabul edilmektedir.

Mesleki Dermatozların Tanımı

Deri, mukoza veya deri eklerinde mesleksel aktiviteler veya iş yerinde bulunan ajanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak oluşan veya varolan hastalığı alevlendiren hastalıklar olarak tanımlanmaktadır.

An. Bras. Dermatol. Mar./Apr. 2010Occupational dermatosis

Mesleki dermatozların epidemiyolojisi

Sıklığı →% 10-60 Endüstriyel toplumlarda↑ En sık bildirilen işle ilişkili hastalık Gelişmekte olan ülkelerde sıklığı

az Bilinmemesi, tanı konulamamasıİşçilerin hekime başvurmaması (iş

kaybı korkusu)

Mesleki Dermatozların Sınıflandırılması

1-Kontakt Dermatitlerİrritan Kontakt DermatitlerAllerjik Kontakt Dermatitler

2-Kontakt Ürtiker

3-Deri KanserleriUV’ye bağlıİyonizan radyasyona bağlıKimyasallara bağlı

4-Foliküler Hastalıklar

5-Pigmentasyon bozukluklarıHipopigmentasyonHiperpigmentasyon

6-EnfeksiyonlarViralBakteriyelFungal

7-Otoımmun konnektif doku hastalıklarıSkleroderma (silika)Skleroderma benzerleri (vinil klorid, organik çözücüler)Vibrasyona bağlı

Mesleki Dermatozların Etyopatogenezi1-Direk faktörler

Kimyasal: organik /inorganik Mekanik: sürtünme, basınç,

vibrasyonFiziksel: sıcak, soğuk,

radyasyonBiyolojik: virusler, bakteriler,

funguslar, parazitler

Mesleki Dermatozların Etyopatogenezi2-İndirek /predispozan faktörler

Genç yaş Siyah ırk Erkek /Kadın: 4/1 Atopi öyküsü + Başka bir dermatoz + Çevresel faktörler (ısı yüksekliği,

nem) Sık el yıkama alışkanlığı, titizlik

Mesleki Dermatozların Görülme Sıklığı

%80 Kontakt dermatit %9,5Kontakt ürtiker %2,1 Deri kanserleri %1 Enfeksiyonlar %1 Travma %6,4 Diğer

Notification of occupational skin diseases by dermatologists in The NetherlandsOccup Med 2009;59:38-43

I-) Mesleki Kontakt Dermatitler

*Mesleki deri hastalıklarının en sık nedeni kontakt dermatitlerdir (%80-90).

*Ortalama yaş: 30 *Erkeklerde sık*En sık ellerde yerleşir*Yılda 50-190/100 000 çalışan

Mesleki Kontakt Dermatitlerin En Sık Görüldüğü Meslek Grupları Metal işçileri Sağlık çalışanları Makine operatörleri Yiyecek hizmeti çalışanları Kuaförler Oto bakım ve tamircileri İnşaat işçileri Boyacılar Çiçekçiler Dental personel

MKD'ler iki grupta incelenir

İrritan MKD → en yaygın görülen tip kimyasal ajanlara kronik ve birikici maruziyet

Alerjik MKD → duyarlandırıcılara karşı gelişen gecikmiş /Tip 4 hipersensitivite reaksiyonu

Mesleki İrritan Kontakt Dermatitler

MKD’lerin %70-80 ‘i

Duyarlanma gerekmez, alerjik değil

Deriyi tahriş eden nedenler Temas bölgesine sınırlı Eritem, sulantı, veziküller Atopi, kuru cilt ve ileri yaş Tanı: Yama testi

Mesleki irritanlar

Su, Sabun,deterjanlar Dezenfektan

maddeler Alkali ve asitler Toz Makine yağları Mekanik travma Hamur, un Et ve balık ürünleri Meyve suları, alkol Formaldehit

Mesleki Alerjik Kontakt Dermatitler

Tip 4 hipersensitivite reaksiyonun ile gelişir.

Allerjenle daha önce duyarlanmış olan hastada yeniden temastan 24-48 saat sonra dermatit tablosu gelişir

Temas bölgesinden uzak alanlarda da görülebilir.

En sık görülen mesleki alerjenler

Metaller (Nikel) Lastik ürünleri Epoksi reçineleri Aromatik aminler Kromatlar

1-)Nikel

Mesleksel olarak en sık görülen alerjen Bütün meslek kollarında en sık görülen

alerjen

Metal sanayi işçileri (dökümcü, kaynakçı, metal kaplama işçiliği )

Kuaförler (saç boyaları ve ruj, far vb gibi kozmetikler)

Diş teknisyenleri

2-)Lastik ürünleri1-Thiuram Mix: Lastik ürünlerine bağlı dermatitlerin en önemli nedeniTemizlik işçilerinde, inşaat işçilerinde ve ıslak işte

çalışanlarda lastik eldivenler nedeni ile thiuram duyarlılığı sık

2- Black rubber mixLastik fabrikaları,araba tamir atölyeleri

3-Merkapto mixLastik ayakkabı ve eldivenler, çamaşır lastikleri,Çoraplar, yüzücü bone ve gözlükleri

4- 2-MerkaptabenzotiazolAmputasyon protezleri, foley kateterler,Elastik bandajlar.

3-) Epoksi reçineleri: Plastikler

Yüzey kaplamada, boyalarda, yapıştırıcılarda,

İnşaat sanayiinde betondaki çatlakların tamirinde,

Uçak gövdeleri kaplama Karayolları ve köprülerin yüzeylerini

kaplama Alışveriş merkezlerinde zemin

kaplama Elektriksel yalıtkanlarda

Endüstrideki yaygın kullanımları nedeni ile mesleksel AKD’in de en önemli nedeni

4- Aromatik aminler

p-phenylenediamine base %0.5 epoksi sertleştiricileri içinde,

boyalarda, cila çıkarıcılarda, çeşitli lastik ürünlerde ve

antifrizlerde

5-)Kromatlar

Potasyum dikromat En sık nedenini çimento ve

harç ile temas oluşturur. Duvarcı, sıvacı, beton vb

yapılarla uğraşan inşaat işçileri Elekroliz yoluyla kaplama

malzemeleri Endüstriyel yağlar Paslanmayı önleyici bileşikler

Airborne Dermatoz?Toz

SpreyPolen

Uçucu kimyasalların duman ve/veya partikülleri

↕havayolu aracılığı ile deriye

teması↓

Airborne Dermatoz

Airborne dermatozlarda“Dooms-Goosens” sınıflaması

1. Alerjik airborne kontakt dermatit2. İrritan airborne kontakt dermatit3. Airborne fotoallerjik reaksiyonlar4. Airborne fototoksik reaksiyonlar5. Airborne kontakt ürtiker

Mesleksel ABKD’lerin Epidemiyolojik Özellikleri

dezenfektanlar, ilaçlar, bitki ve ağaç ürünleriplastikler, lastikler, yapıştırıcılar,pestisidler, metaller

Airborne MKD’lerin Kinik Bulgular

Hava ile direk temas eden “giysi ile örtülü olmayan” vücut alanları

↓yüz, boyun, göğsün üst kısmı,

eller, el bilekleri ve ön kollar

Her iki üst göz kapakları,nasolabial sulkuslar,çene altı tutulumu

↓“Wilkinson üçgeni”

Mathias Kriterleri: MKD’lerin tanısında kullanılan anket1-Klinik görünüm kontakt dermatitle uyumlu mu?2-Olası irritan veya alerjik maddelerle iş yerinde temas

var mı?3-Lezyonların yerleşim yeri ile mesleksel maruziyetle

uyumlu mu?4-Lezyonların başlangıcı ile maruziyet arasındaki ilişki

kontakt dermatit ile uyumlu mu?5- İş yerinde diğer çalışanlarda benzer ekzema var mı?6-İş yerinden uzaklaştığında lezyonlarda gerileme

oluyor mu?7-Deri yama testleri ile olası bir alerjen/ irritan

saptandı mı?

Mesleki Kontakt Dermatit Tanısı

Hikaye Klinik bulgular Deri Yama testleri sonucu

Avrupa standart deri yama testleri (28 alerjen)

Standart testler toplumdaki kontaktanları %50-80 doğrulukla belirler

Test pozitif ise: Alerjik MKDTest negatif ise: İrritan MKD

Deri Yama Testleri

Alerjenler finn chamberlar içeren flasterler ile sırtın üst kısmına ve kılsız alana uygulanır

Test sonuçları 48, 72 ve 96. saatte değerlendirilir.

Eritem:+ Eritem ve endürasyon: + + Endürasyon ve vezikül: + + Endürasyon ve bül: + + + +

Avrupa Standart Patch Test Serisi Potassium dichromate %0.5 p-phenylenediamine base %0.5 Thiuram mix %1 Neomycin sulphate %20 Cobalt chloride %1 Benzocaine %5 Nickel sulphate %5 Quinoline mix %6 Colophony %20 Paraben mix %15 Black rubber mix %0.1 Wool alcohols %30

Mercapto mix %2 Epoxy resin %1 Quarternium 15 %2 Balsam of Peru %25 p-tert-Butylphenol formaldehyde %1 Mercaptobenzothiazole %2 Formaldehyde %1 Fragrance mix %8 Sesquiterpene lactone mix %0.1 Quarternium 15 %1 Primin %0.01 Cl+Me isothiazolinone (Kathon CG)

%0.01

Mesleki Alerjenleri /İrritanları Belirlemede Deri Yama Testleri Dental seri Matbaacı serisi Kesme yağları serisi Epoksi resin serisi Isosiyanat serisi Metal serisi Bitki serisi Kuaför serisi Hastanın iş yerinden

getirdiği maddelerile hazırlanan deri yama testleri

II-Mesleki Kontakt Ürtiker

İrrittan / alerjik maddelerle temasla meydana gelebilir.

Atopi öyküsü olanlarda sık İmmünolojik ve immünolojik

olmayan Tanı: prick test

Klinik:Temas bölgesinde ürtikerial deri

lezyonlarıHapşırık Gözlerde kaşıntı, sulanmaAnjioödemAstım

Mesleki İmmünolojik Kontakt Ürtiker

Tip 1 hipersensitivite rxn –spesifik IgE

Eritem+kaşıntı → Anaflaksi 10- 60 dk başlar → 2-3

saatte kaybolur

Mesleki nedenler: En sık latex Amonyum persulfat

(kuaförler) Kozmetikler Topikal ilaçlar

Mesleki İmmünolojik OlmayanKontakt Ürtiker

Duyarlanma yok - herkeste olabilir PG gibi vasoaktif maddelerin direkt

salınımı Mesleki Nedenler: En sık ısırgan otu Kozmetikler İlaç ve gıda endüstrisinde koruyucu,

tatlandırıcı, koku olarak kullanılan kimyasal maddeler

III-) Mesleki Deri KanserleriÖykünün sağlıklı alınamaması,

Kronik maruziyetlerin belirlenmesindeki güçlük

İş değişiklikleriİleri yaş vb nedenlerle

↓Deri kanserleri ile meslek ilişkisini kurmak

zor

III-) Mesleki Deri Kanserleri

1-) Fiziksel Nedenler:

Ultraviyole Gün ışığı çalışanları İyonize radyasyonPlastiklerin kurutulması

Yiyecek ve ilaçların sterilizasyonu

Radyoloji çalışanları Travmalar

2-)Kimyasal Nedenler: ArsenikSeramik sırlama,bakır

dökümü, havai fişek imalatı, altın saflaştırma, hayvan postu doldurma

Pestisidler Polisiklik aromatik

hidrokarbonlar (kurum, kömür katranı/yağı)

Nitrozaminler (kesme sıvıları)

3-) BiyolojikNedenler: HPV

FollikülitYağ teması veya yağlanmışkıyafetlerle temas sonucuÜst ekstremite ve uyluk

yerleşimliAçık komedonlar, püstüllerKatran teması olan işçiler, petrol

rafinerisi çalışanları, asfalt işçileri, lastik imalatı ve çatı imalatında çalışanlar

IV-) Foliküler hastalıklar

KlorakneHalojenli kimyasallara kutanöz /

sistemik maruziyetYanaklar, alın, boyunÇok sayıda kapalı komedonlar ve

soluk sarı renkli kistler

HiperpigmentasyonBitkilerde bulunan psoralenlerAğır metaller (arsenik, kurşun,

civa)Pb - Burton çizgisi, tırnaklarda

renk değişikliği

V-) Pigmentasyon bozuklukları

LökodermaFenoller/katekoller; sülfidriller;

arsenik, Temas bölgelerinde

hipo/depigmentasyonLastik ürün üretiminde,

hastane çalışanlarındaKaynakçılar

1-)BakteriyelStaph / strep (İmpetiginizasyon, furonkülozis,

paronişi)Mikobakteriler (M. tuberculosis)Atipik mikobakteriler (M. Marinum)Brucellozis (Brucella)Şarbon (Bacillus anthracis)Erizipeloid (Erysipelothrix rhusiopathiae)

VI-) İnfeksiyonlar

2-ViralHerpes simplex virusu: dişçiler, hemşireler ve

doktorlar ve yoğun bakım personelikasaplar ve mezbaha çalışanlarında

Verrucalar (HPV):Orf Sütçü nodülü

3- FungalKandida (paronişya)DermatofitlerDerin fungal enf. (kromoblastomikoz, miçetoma) Sporotrikozis

Mekanik sebeple oluşan Mesleki dermatozlar

SürtünmeKallus

BülAbrazyon

Likenifikasyon

BasınçBül

AtrofiNekroz

VibrasyonVibrasyon sendromu

Raynaud fen.

Fiziksel sebeple oluşan MDH

SıcakYanıklarMiliaryaİntertrigo

SoğukSoğuk ısırığı

PernioRaynoud fen.

RadyasyonKeratozlar

Güneş yanığıRadyodermatitisFotosensitivite

Mesleki dermatozlardan Korunma

İş yeri koşullarının düzenlenmesi →ısı, nem, aspirasyon mekanizmaları

Uygun ekipman ve örtücü kıyafet ve toz maskesi kullanımı

Nemlendirici ve bariyer krem kullanımı →epidermisin iyileşme sürecini hızlandırmairritan ve/veya alerjen maddenin deri ile temasını kesmeyaşam kalitesinde artış

“Kuaternium-18 bentonit “ gibi doğal kil içeren kremler içeren kremler

Kişisel Koruyucu Donanımlar Çalışanın çalışma koşullarına göre

düzenlenmeli ve çalışma süresi boyunca uygulanmalı

Meslekte çalışma süresi uzadıkça eldiven kullanma sıklığı azalıyor

Eldiven → nitril yapıda olması ve pamuk astarla kaplı olması

Çalışma süresi boyunca derinin açıkta kalan yerlerin mesleğe uygun iş elbisesi ile örtülmesi kontakt duyarlılıkta ↓

Tozlu iş yerlerinde çalışanlar kendi kıyafetleri ile çalıştıklarında üzerilerinde biriktirdikleri alerjen/ irritanları gündelik yaşamlarına taşımakta bu da duyarlılıkta ↑

Teşekkür Ederim