Δπιμοπθωηικό ςλικό για ηην επιμόπθωζη ηων...

ΔΠ Δκπαίδεςζη και Για Βίος Μάθηζη ΔΠΑ (2007 ndash 2013)

ΔΠΙΜΟΡΦΩΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΓΙΑ ΣΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΗ

ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Δπιμοπθωηικό ςλικό

για ηην επιμόπθωζη ηων εκπαιδεςηικών

ζηα Κένηπα ηήπιξηρ Δπιμόπθωζηρ

Σεύσορ 3 Κλάδορ ΠΔ02

Brsquo έκδοζη

Αναθεωπημένη amp Δμπλοςηιζμένη

Τομέας Επιμόρφωσης amp Κατάρτισης

Πάηπα Νοέμβπιορ 2010

Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Δηδηθφ Μέξνο ΠΔ02 2

Επιμορθωηικό σλικό για ηην επιμόρθωζη ηων εκπαιδεσηικών ndash Τεύτος 3 (Κλάδος ΠΕ02)

ΕΑΙΤΥ - Τομέας Επιμόρθωζης και Καηάρηιζης (ΤΕΚ)

ΡΟΟΛΜΛΟ

Σν επηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηα Κέληξα ηήξημεο Δπη-

κφξθσζεο εθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηεο Πξάμεο laquoΔπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηε ρξήζε θαη

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηδαθηηθή δηαδηθαζίαraquo ηνπ ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ Γlsquo ΚΠ

ρσξίζηεθε ζε πέληε ηεχρε (έλα ηεχρνο γηα ην Γεληθφ Μέξνο θαη ηέζζεξα αθφκε ηεχρε γηα

ηνπο ηέζζεξηο θιάδνπο ηνπ Δηδηθνχ Μέξνπο) Σν θείκελν ηνπ Σεχρνπο 3 πνπ αθνινπζεί πεξη-

ιακβάλεη ην αλαζεσξεκέλν επηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ην Δηδηθφ Μέξνο ηεο εθπαίδεπζεο επη-

κνξθσηψλ ηνπ θιάδνπ ΠΔ02 ζηα Κέληξα ηήξημεο Δπηκφξθσζεο (ΚΔ) Σν πιηθφ επηθαηξν-

πνηήζεθε ζην πιαίζην ηεο Πξάμεο laquoΔπηκφξθσζε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ Αμηνπνίεζε θαη

Δθαξκνγή ησλ ΣΠΔ ζηε Γηδαθηηθή Πξάμεraquo ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο laquoΔθπαί-

δεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζεraquo ηνπ ΔΠΑ (2007-2013)

Σν πιηθφ ηνπ παξφληνο ηεχρνπο εθπνλήζεθε θαη επηθαηξνπνηήζεθε απφ ζπγγξαθηθή

νκάδα κε επηθεθαιήο ηνλ επίθνπξν θαζεγεηή ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλί-

θεο Γεκήηξε Κνπηζνγηάλλε Πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ θαηάξηηζε ηνπ πιηθνχ1 ζπκκεηείραλ νη

Γεκήηξεο Κνπηζνγηάλλεο Δπίθνπξνο Καζεγεηήο ΑΠΘ Σκήκα Φηινινγίαο (επηθεθαιήο

ηεο νκάδαο ζχληαμεο ππεχζπλνο γηα ην ζχλνιν ηνπ παξφληνο πιηθνχ θαη ζπγγξαθέαο γηα

Δλφηεηα Η Δλφηεηα ΗΗ θεθ 2 amp θεθ 6 Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 123 amp 5 Δλφηεηα IV θεθ 1-4 amp

θεθ 51 Δλφηεηα V θεθ1-2)

amp

Αθξηηίδνπ Μαξία Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο ππνςήθηα δξ

Νενειιεληθήο Φηινινγίαο (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 41 amp θεθ 43 Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 5 (ζε ζπλεξγα-

ζία) θαη Δλφηεηα V θεθ 35)

Αλησλνπνχινπ ηαπξνχια Γισζζνιφγνο κεηαπηπρηαθφ δίπισκα ζπνπδψλ ζηελ Δθαξκν-

ζκέλε Γισζζνινγία κε εηδίθεπζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία κέζσ ΣΠΔ ( Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 5

(ζε ζπλεξγαζία) θαη Δλφηεηα V θεθ 38)

Βαθαινχδε Αλαζηαζία Γ Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 δξ ηζηνξηθφο-βπδαληηλνιφγνο ζρνιηθή

ζχκβνπινο θηινιφγσλ επηκνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 51 Δλφηεηα

V θεθ 36 amp 37)

Γηάλλνπ Σξηαληαθπιιηά Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο ππνςήθηα δξ

Κιαζηθήο Φηινινγίαο επηκνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 3 Δλφηεηα ΗΗΗ

θεθ 53 Δλφηεηα V θεθ 34)

1 Σα θείκελα ησλ ζπγγξαθέσλ ζηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ έρνπλ ελνπνηεζεί ζχκθσλα κε

ηε λέα ζρνιηθή Γξακκαηηθή Νέαο Διιεληθήο Γιψζζαο Α΄ Β΄ Γ΄ Γπκλαζίνπ ( Υαηδεζαββίδεο ζε ζπ-

λεξγαζία κε Αζ Υαηδεζαββίδνπ) Σε θηινινγηθή επηκέιεηα ηεο αξρηθήο έθδνζεο είρε ε Μαξία Αξα-

πνπνχινπ γισζζνιφγνο ndash επηζηεκνληθή ζπλεξγάηηδα ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο Σελ επζχλε

ηεο ειεθηξνληθήο ζειηδνπνίεζεο θαη ςεθηαθήο επηκέιεηαο είρε ε Μ Αθξηηίδνπ κέινο ηεο ζπγγξα-

θηθήο νκάδαο




Γθίθα Διέλε Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 δξ Γηδαθηηθήο ηεο Ηζηνξίαο (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 52)

Μαπξνζθνχθεο Γεκήηξεο Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο ΑΠΘ Σκήκα Φηινζνθίαο θαη

Παηδαγσγηθήο (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 53)

Νέδε Μαξία Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 δξ Γηδαθηηθήο ησλ Νέσλ Διιεληθψλ επηκνξθψηξηα ΣΠΔ

ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα III θεθ 43)

Νηθνιαΐδνπ νθία Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 δξ Γηδαθηηθήο ηεο Λνγνηερλίαο θαη ΣΠΔ επη-

κνξθψηξηα ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 42 Δλφηεηα V θεθ 31 )

Παπιίδνπ Μαξία Γισζζνιφγνο κεηαπηπρηαθφ δίπισκα ζπνπδψλ ζηελ Δθαξκνζκέλε

Γισζζνινγία κε εηδίθεπζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία κέζσ ΣΠΔ (Δλφηεηα III θεθ 41 42)

Σνπινχκεο Κνζκάο Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 δξ Ηζηνξίαο επηκνξθσηήο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε

(Δλφηεηα V θεθ 32)

Σζέιηθαο σηήξεο Δθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο (Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ

52 Δλφηεηα V θεθ 33)

Μεγάιν κέξνο ηνπ δηδαθηηθνχ πιηθνχ ζηεξίδεηαη ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα πνπ

έρνπλ αλαπηπρζεί απφ ην Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο θαη θπξίσο ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιε-

ληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαίδεπζεraquo Δπραξηζηνχκε ζεξκά ην Κέληξν Διιεληθήο

Γιψζζαο γηα ηε δπλαηφηεηα πνπ καο έδσζε λα αμηνπνηήζνπκε θαη λα ελζσκαηψζνπκε ζηα

παξαδείγκαηά καο ην πιηθφ απηφ

Ζ παξνχζα πξφηαζε ζπληάρζεθε ζην πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο εηδηθήο

επηζηεκνληθήο επηηξνπήο απνηεινχκελεο απφ ηνπο

Υαξάιακπν Εαγνχξα Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ ν νπνίνο έρεη ηελ

επζχλε ζπληνληζκνχ ησλ εξγαζηψλ ηεο επηηξνπήο

Βαζίιεην Γαγδηιέιε Αλαπιεξσηή Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλίαο

Βαζίιεην Κφκε Αλαπιεξσηή Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ

Γεκήηξην Κνπηζνγηάλλε Δπίθνπξν Καζεγεηή Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ

Θεζζαινλίθεο

Υξφλε Κπλεγφ Καζεγεηή Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ

Γεκήηξην Φχιιν Καζεγεηή Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο

Ζ σο άλσ εηδηθή επηζηεκνληθή επηηξνπή ιεηηνπξγεί ζηελ παξνχζα Πξάμε σο

Δπηζηεκνληθή Δπηηξνπή ηνπ ΔΑΗΣΤ ζπκπξάηηνληνο επηζηεκνληθνχ θνξέα

πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ

Σν παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ απνηειεί ηδηνθηεζία ηνπ ΤπΠΓΒΜ θαη θαιχπηεηαη

απφ ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ




ΡΕΛΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΓΩΓΗ Πεξηγξαθή θαη ηξόπνο ρξήζεο ηνπ επηκνξθσηηθνύ πιηθνύ 8

[ΔΝΟΣΗΣΑ Ι] 14

1 Η εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ 15

11 Ζ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Απφ ην ηερληθνθεληξηθφ ζην νινθιεξσκέλν πξφηππν

15

12 χλδεζε ηνπ νινθιεξσκέλνπ πξνηχπνπ κε ηε λέα νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα ε θνηλσλία

ηεο γλψζεο θαη νη απαηηήζεηο γηα δεκηνπξγηθφηεηα 17

13 Ζ δηεζλήο εκπεηξία 19

14 Ζ ειιεληθή εκπεηξία πλήζεηο δπζθνιίεο θαηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία 21

2 ΣΠΔ θαη γξακκαηηζκόο 29

21 Γξακκαηηζκφο νξηζκφο θαη ζεσξεηηθνί πξνβιεκαηηζκνί 29

22 Ζ ζρέζε ησλ ΣΠΔ κε ηε δηδαζθαιία ησλ αλζξσπηζηηθψλ καζεκάησλ 38

23 ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο Θεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ αμηνπνίεζε

ησλ ΣΠΔ ζηε δψλε ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ 40

24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ 53

[ΔΝΟΣΗΣΑ ΙΙ] Γηδαθηηθή ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ θαη ΣΠΔ 69

1 Δηζαγσγή 70

2 Θεσξεηηθό πιαίζην ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο θαη αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ 71

21 Οη αξρηθέο αλαδεηήζεηο ζεσξεηηθφ πιαίζην θαη ν ππνινγηζηήο σο δάζθαινο 71

22 Ζ έληνλε επηζηεκνληθή δχκσζε ζηηο δεθαεηίεο ηνπ 1970 θαη 1980 θαη νη ζπλέπεηέο ηεο ζηελ

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ 76

23 Οη λέεο ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο θαη ν ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο 83

24 Πξφζθαηεο επηζηεκνληθέο αλαδεηήζεηο 85

25 Ο ππνινγηζηήο σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη νη πνιπγξακκαηηζκνί 92

26 πκπεξάζκαηα 98

3 Οη ΣΠΔ ζην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθώλ 100

31 Σν κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ (αληηθείκελν κέζνδνη ζηφρνη) 100




32 Γηδαζθαιία ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ θαη ΣΠΔ 105

4 Οη ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο 125

41 Δηζαγσγή Λνγνηερληθή ζεσξία θαη δηδαθηηθή πξαθηηθή 125

42 Ζ δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο κε ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο 129

43 ΣΠΔ θαη δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο ζην πιαίζην ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ 140

5 ΣΠΔ θαη δηδαζθαιία ηεο Ιζηνξίαο 147

51 Γηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο 147

52 Γηδάζθνληαο Ηζηνξία κε ηελ ππνζηήξημε ΣΠΔ 153

53 Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο 168

6 Αλαδπόκελνη ξόινη παξαδνρέο θαη αληηιήςεηο εθπαηδεπηηθώλ θαη καζεηώλ 184

[ΔΝΟΣΗΣΑ ΙΙΙ] Υξήζε βαζηθώλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο ζηα θηινινγηθά καζήκαηα 186


2 Η εηζαγσγή ηεο κεραλήο ζηελ παηδαγσγηθή ηνπ γξαπηνύ ιόγνπ θαη νη ζπλέπεηέο ηεο 188

3 Σα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιόγνπ 190

31 Καηεγνξηνπνίεζε θαη πνιηηηζκηθφο ρξσκαηηζκφο ησλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ

παξαγσγήο ιφγνπ 190

32 Πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ 202

33 Γηαδίθηπν ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα γξαπηήο επηθνηλσλίαο θαη δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ

καζεκάησλ 206

34 Γηαδίθηπν θαη γισζζηθή δηδαζθαιία ζηε ρψξα καο δπλαηφηεηεο θαη πεξηνξηζκνί 212

4 Σν Web 20 θαη ε αμηνπνίεζή ηνπ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα 216


42 Πξαθηηθέο ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ θαη ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ (blogs) Ηδηαηηεξφηεηεο

εξεπλεηηθέο αλαδεηήζεηο θαη αμηνπνίεζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία 220

43 Δθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο Wiki 232

5 Οη Γηαδξαζηηθνί Πίλαθεο θαη ε αμηνπνίεζή ηνπο ζηα θηινινγηθά καζήκαηα 247

51Δηζαγσγή 247

52 Ζ δηεζλήο εκπεηξία 248

53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα 253

54 πκπεξάζκαηα 278




[ΔΝΟΣΗΣΑ IV] Υξήζε ινγηζκηθώλ εηδηθόηεηαο γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηε δηδαζθαιία θαη

ηε κάζεζε 280


2 Καηεγνξίεο εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ 282

Α Καηεγνξηνπνίεζε ζχκθσλα κε ηνλ βαζκφ αιιειεπίδξαζεο 283

Β Καηεγνξηνπνίεζε ζχκθσλα κε ηε ρξήζε ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία 285

3 Αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ 292

4 Έλα παξάδεηγκα αμηνιόγεζεο ινγηζκηθώλ κε βάζε ηελ θνηλσληθν-ζεκεησηηθή πξνζέγγηζε

294

5 Παξνπζίαζε ινγηζκηθώλ (αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα) 302

51 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ γηα ηελ απφθηεζε γλψζεσλ γηα ηε

γιψζζα 302

52 Αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα θαη δηδαζθαιία ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ 314

53 Ζιεθηξνληθνί ζπκθξαζηηθνί πίλαθεο ιέμεσλ ζε ινγνηερληθά έξγα Έλα παξάδεηγκα δηδαθηηθήο

αμηνπνίεζεο 320

54 Άιια δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηνπο θηινιφγνπο 328

[ΔΝΟΣΗΣΑ V] Αμηνιόγεζε θαη πξνζαξκνγή εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ

329


2 ελάξηα δνκή θαη αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ 331

21 Ζ δνκή ελφο ζελαξίνπ 331

22 Ζ σο ηψξα εκπεηξία Σα ραξαθηεξηζηηθά ελφο θαινχ ζελαξίνπ 334

23 H δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ

ππνθεηκέλσλ ή ε ηδενινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ 338

3 Γηδαθηηθέο πξνηάζεηο θαη παξαδείγκαηα εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ 357

31 ΣΠΔ θαη ινγνηερλία Απφ ηε ζεσξία ζηε δηδαθηηθή πξάμε δχν δηδαθηηθέο πξνηάζεηο 358

32 Απφ ηηο ιέμεηο ζηηο έλλνηεο θαη ζηηο ηδέεο Ζ laquoκλήκεraquo Γηαζεκαηηθφ ζελάξην δηδαζθαιίαο 376

33 laquoΡήκαηα ηεο ΑΔ πνπ ζπληάζζνληαη κε απαξέκθαην ή θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή Γηεξεχλεζε

ηεο ζεκαζίαο ηνποraquo ελάξην γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ ζηε

δηδαζθαιία ηνπ ζπληαθηηθνχ ηεο αξραίαο ειιεληθήο 385

34 laquoΖ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ ηέρλε απφ ηελ αξρατθή έσο θαη ηελ

ειιεληζηηθή επνρή 390




35 laquoΓπλαίθεο ηζηνξία θαη εξγαζία Οη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπraquo Μηα δηδαθηηθή παξέκβαζε

κε ρξήζε ΣΠΔ 400

36 laquoΜηα αξραηνινγηθή αλαζθαθή ζηηο Μπθήλεοraquo Γηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ινγηζκηθνχ Μπθελατθφο ΠνιηηηζκφοΑβάθην Δ-Slate θαη ηνπ δηαδηθηχνπ 414

37 laquoΑξραίν ειιεληθφ ζέαηξν ζε ζχγθξηζε κε ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen θαη δπλαηφηεηα

πξνέθηαζεο ζηελ Comedia dell Arteraquo Γηαζεκαηηθή εξγαζία ηχπνπ WebQuest 423

38 Μηα πνιπήκεξε εθπαηδεπηηθή εθδξνκή αμηνπνίεζε ησλ άηππσλ ζρνιηθψλ πξαθηηθψλ ζην

πιαίζην ηνπ γισζζηθνχ γξακκαηηζκνχ 429

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ A ΥΟΛΙΑΜΔΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 435

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ B ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΙΜΙΚΟ 442

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ - ΥΡΗΙΜΟΙ ΓΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ 448

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Γ - ΓΙΓΑΚΣΙΚΑ ΔΝΑΡΙΑ 457

[ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΔ ΑΝΑΦΟΡΔ] 458




ΕΙΑΓΩΓΘ Περιγραφι και τρόποσ χριςθσ του

επιμορφωτικοφ υλικοφ

Δθμιτρθσ Κουτςογιάννθσ

Ζ εμνηθείσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηε ρξήζε γεληθή αιιά θαη παηδαγσγηθή ησλ Σε-

ρλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) απνηειεί κφληκν ζηφρν ηεο πν-

ιηηηθήο πνιιψλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ζηνλ δπηηθφ θαη φρη κφλν θφζκν θαηά

ηηο ηειεπηαίεο δχν ηνπιάρηζηνλ δεθαεηίεο Απηφ είλαη εκθαλέο θαη ζηελ Διιάδα ηδη-

αίηεξα απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαη εμήο Ζ φιε πξνζπάζεηα θπξηαξρείηαη

απφ κηα αληίιεςε πνπ ζα κπνξνχζακε λα απνθαιέζνπκε εξγαιεηαθή ινγηθή ην

πιαίζην ηεο ινγηθήο απηήο ε έκθαζε δίλεηαη ζηνλ ππνινγηζηή σο εξγαιείν θαη ηηο δπ-

λαηφηεηέο ηνπ λα ζπκβάιεη ζηελ αιιαγή ησλ δεδνκέλσλ ζηελ εθπαίδεπζε Σν ζέκα

φκσο είλαη εμαηξεηηθά πην ζχλζεην θαζψο ζηελ φιε απηή δηαδηθαζία εκπιέθεηαη ην

εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ θαη κε ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ πνπ κπνξεί

λα εληζρχνπλ ή λα εκπνδίδνπλ ηελ φιε πξνζπάζεηα

Κάπνηα ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα ζα θαηαζηήζνπλ ηελ επηζήκαλζε απηή ζα-

θέζηεξε Οη εμεηάζεηο εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε απνηεινχλ ζεκαληηθφ

ζηνηρείν ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ πξνζδηνξίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηα φξηα ησλ πξσηνβνπ-

ιηψλ πνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζην ιχθεην Μνηξαία

επνκέλσο ην ζηνηρείν απηφ ηνπ ζπζηήκαηνο κε ηνλ ηφζν ηζρπξφ ξφιν ζην laquoηηraquo θαη ην

laquoπψοraquo ηεο δηδαζθαιίαο ζηε ζπγθεθξηκέλε βαζκίδα εθπαίδεπζεο πξνζδηνξίδεη θαη ηα

φξηα ησλ πξσηνβνπιηψλ ζε ζρέζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη

κε ηα ηζρχνληα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ ηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα θαη ηηο ηζρχνπζεο δη-

δαθηηθέο πξαθηηθέο κέξνο ησλ νπνίσλ κπνξεί λα επλνεί ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ θαη κέξνο

λα ηελ απνηξέπεη

Καη έλα ηειεπηαίν ελδεηθηηθφ παξάδεηγκα απφ ηνλ ρψξν ησλ δηδαζθφλησλ

πάληα ζπλεηδεηνπνηνχκε φζνη δηδάζθνπκε γηα πνιιά ρξφληα ζηελ εθπαίδεπζε φηη

έρνπκε απνθηήζεη κηα ζπγθεθξηκέλε ηαπηφηεηα δηδάζθνληνο ε νπνία είλαη ην απνηέ-

ιεζκα ηεο καθξνρξφληαο ζπκκεηνρήο καο ζηηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο ηνπ ζπγθεθξηκέ-

λνπ δηδαθηηθνχ ζπζηήκαηνο Ζ ηαπηφηεηά καο απηή ζέηεη ηα φξηα ησλ πξσηνβνπιηψλ

πνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ θαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ πλήζσο ληψζνπκε

απφιπηα εμνηθεησκέλνη κε κνξθέο δηδαζθαιίαο θαη εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηα νπνία

είλαη πην θνληά ζηε δηδαθηηθή καο ηαπηφηεηα θαη ην αληίζεην Γελ είλαη ηπραίν φηη ηα

θχξηα δεηήκαηα-εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ζε θάζε επηκνξθσηηθή δηαδηθαζία εθ κέξνπο

ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη ε laquoεζηίαζε ζηε δηδαθηηθή πξάμε θαη φρη ζηηο ζεσξίεοraquo ζην




laquoηη ζα θάλνπκε κέζα ζηελ ηάμεraquo laquoπψο ζα δηδάμνπκε θαιχηεξα ζπγθεθξηκέλεο ελφηε-

ηεο ησλ εγρεηξηδίσλraquo θηι

Δίλαη πξνθαλέο φηη σο έλα βαζκφ ηα εξσηήκαηα απηά είλαη απνιχησο θαηαλν-

εηά αθνχ κέξνο ησλ επηκνξθψζεσλ ζηε ρψξα καο έρεη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ laquoγεληθνχ

θαη αφξηζηνπraquo ή δηαθαηέρεηαη ελδερνκέλσο απφ ζεσξίεο πνπ δε ζπλδένληαη κε ην δηα

ηαχηα ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο Απφ ηελ άιιε πιεπξά πίζσ απφ ηα εξσηήκαηα

απηά δελ είλαη δχζθνιν λα αλαγλσξηζηεί κηα ηάζε γηα θπζηθνπνίεζε ηνπ ηζρχνληνο

θαη απνζεσξεηηθνπνίεζή ηνπ Με άιια ιφγηα ζηα εξσηήκαηα απηά ε δηδαθηηθή πξα-

θηηθή εθιακβάλεηαη σο θάηη ην θπζηθφ θαη νπδέηεξν ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ πξέπεη

λα θηλεζεί ε θάζε επηκνξθσηηθή δηαδηθαζία

Κάηη ηέηνην φκσο δελ ηζρχεη πίζσ απφ θάζε εξψηεκα φπσο θαη απφ θάζε δη-

δαθηηθή πξαθηηθή ππάξρεη ζεσξία είηε απηφ ην αληηιακβαλφκαζηε είηε φρη Πξψηηζην

θαζήθνλ θάζε επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο πηζηεχνπκε πσο είλαη ε αλάδεημε απηήο ηεο

αφξαηεο ζεσξίαο θαη ε παξνρή ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο εξγαιείσλ κε ηε βνήζεηα ησλ

νπνίσλ ζα κπνξνχλ λα επηιέγνπλ ζπλεηδεηά ndashθαη φρη επεηδή θάηη ηέηνην ηζρχεηndash ηε

δηδαθηηθή ινγηθή θαη πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ Έλαο απφ ηνπο άμνλεο γχξσ απφ

ηνπο νπνίνπο δηακνξθψζεθε ε ινγηθή ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ πνπ αθνινπζεί είλαη

απηφο Γελ πξφθεηηαη γηα πιηθφ laquoηπθινζνχξηεraquo πνπ ζα καο παξέρεη παξαδείγκαηα θαη

ινγηζκηθά γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο ζην ζρνιείν αιιά γηα πιηθφ κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε

πξνβιεκαηηζκνχ πνπ ζα ηζνξξνπεί αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε

Ζ αλαγλψξηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο ηαπηφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ σο ζεκαληη-

θήο παξακέηξνπ γηα ηελ ηχρε πνπ ζα έρεη θάζε απφπεηξα αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγη-

ζηψλ ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ απνηειεί φπσο επηζεκάλακε ήδε

έλαλ ζεκαληηθφ άμνλα πνπ πξνζδηφξηζε ην είδνο θαη ηε κνξθή ηνπ επηκνξθσηηθνχ

πιηθνχ πνπ παξέρεηαη Πξφζεζή καο δελ είλαη λα δψζνπκε απιψο εχπεπηα ζελάξηα

ηα νπνία κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ρσξίο δπζθνιία ζην πιαίζην ηνπ ηζρχνληνο δηδα-

θηηθνχ παξαδείγκαηνο ε απηή ηελ πεξίπησζε ε πξνζηηζέκελε απφ ηηο ΣΠΔ παηδα-

γσγηθή αμία είλαη ειάρηζηε θαη δε δηθαηνινγείηαη ε επέλδπζε ηφζσλ πιηθψλ θαη αλ-

ζξψπηλσλ πφξσλ Αληίζεηα πξφζεζή καο είλαη λα εληζρχζνπκε ππάξρνπζεο αλαδεηή-

ζεηο (ζηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ (Π) ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα αιιά θαη ζηηο ζρνιη-

θέο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο γεληθφηεξα) πξνο ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ειιεληθνχ ζρν-

ιείνπ παξέρνληαο πιηθφ γηα πξνβιεκαηηζκφ θαη πνιιέο ηδέεο γηα δηδαθηηθή αμηνπνί-

εζε Φξνληίζακε έηζη ψζηε θάπνηεο απφ απηέο ηηο ηδέεο λα έρνπλ ήδε αμηνπνηεζεί δη-

δαθηηθά ζην ειιεληθφ ζρνιείν

Έλα εχινγν φκσο εξψηεκα κπνξεί λα ηεζεί εθζπγρξνληζκφο ηνπ ειιεληθνχ

ζρνιείνπ λαη αιιά πξνο πνηα θαηεχζπλζε Σν εξψηεκα είλαη πξάγκαηη θαίξην αιιά

ε απάληεζε δελ είλαη δχζθνιε Ζ επηζηεκνληθή αλαδήηεζε ησλ ηειεπηαίσλ δεθαε-




ηηψλ ζπγθιίλεη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο κεηαηξνπήο ηνπ ζρνιείνπ ζε ρψξν πξσην-

βνπιίαο δεκηνπξγίαο θαη αλαδήηεζεο Έλαλ ρψξν πνπ ζα πξνεηνηκάδεη πνιίηεο δεκη-

νπξγηθνχο αιιά θαη ζθεπηφκελνπο Κάηη ηέηνην δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηε κερα-

ληζηηθή δηεθπεξαίσζε ηεο δηδαθηέαο χιεο αιιά νχηε θαη κε ππνινγηζηηθέο εθαξκνγέο

πνπ εμππεξεηνχλ κηα ηέηνηα ινγηθή Αληίζεηα απηφ κπνξεί λα εμππεξεηεζεί απφ έλα

ζρνιείν πνπ αλαγλσξίδεη ηελ πξσηνβνπιία ησλ δηδαζθφλησλ ηελ ελίζρπζε ηνπ ξφ-

ινπ ηνπο σο ππνζηεξηρηψλ ησλ καζεηψλ ζηελ αλαδήηεζε ηεο γλψζεο θαη ηε ζχλζεζε

ησλ απφςεψλ ηνπο Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα ηέηνηα θαηεχζπλζε ζηελ επηκνξθσηηθή

δηαδηθαζία κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί απφ επηκνξθσηηθφ πιηθφ πνπ εληζρχεη ηελ αλαδή-

ηεζε θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο παξέρεη ζεσξεηηθφ πιαίζην

αιιά θαη παξαδείγκαηα δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο Απνηειεί επνκέλσο ζπλεηδεηή

καο επηινγή λα εληζρχζνπκε απηέο ηηο θαηεπζχλζεηο ζην πιηθφ πνπ αθνινπζεί

εκαληηθφ ξφιν ζην είδνο ηνπ παξερφκελνπ πιηθνχ παίδνπλ θαη δχν άιινη πα-

ξάγνληεο ην ππάξρνλ Π γηα ηελ επηκφξθσζε θαη ην εηδηθά εθπαηδεπκέλν ζψκα

επηκνξθσηψλ γηα ηελ πινπνίεζε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο Ζ εθπαίδεπζε επηκνξθσηψλ

δε γίλεηαη γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα θαη απνηειεί κηα ζεκαληηθή θαηάθηεζε

αθνχ νη επηκνξθσηέο πξνέξρνληαη απφ ην ζψκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη επνκέλσο

γλσξίδνπλ θαιά ηηο ηζρχνπζεο πξαθηηθέο θαη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπ-

ζηήκαηνο Γηα πξψηε θνξά σζηφζν παξέρεηαη έλα Π γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθ-

παηδεπηηθψλ ζηε ρψξα καο Σν παξφλ πιηθφ θηλείηαη ζην πιαίζην ηνπ ηζρχνληνο Π

θαη παξάιιεια απνβιέπεη ζην λα απνηειέζεη έλα ζηήξηγκα ζηελ πξνζπάζεηα ησλ επη-

κνξθσηψλ λα θάλνπλ θαιχηεξα ηε δνπιεηά ηνπο Παξlsquo φηη επνκέλσο κπνξεί λα δηα-

βαζηεί απηφλνκα δε γξάθεηαη σο κηα laquoκέζνδνο δηδαζθαιίαο άλεπ δηδαζθάινπraquo Αληί-

ζεηα πξνυπνζέηεη ηνλ εθπαηδεπκέλν επηκνξθσηή πνπ κπνξεί λα επηιέμεη ελφηεηεο ή

ζελάξηα γηα δηδαζθαιία ζπδήηεζε ή θαη ακθηζβήηεζε

Αμίδεη ηέινο λα πνχκε ιίγα ιφγηα γηα ηελ νκάδα πνπ ζπλέζεζε ην πιηθφ απηφ

Πξφθεηηαη γηα κηα κηθηή νκάδα απφ παλεπηζηεκηαθνχο νη νπνίνη έρνπλ εξγαζηεί αξ-

θεηά ρξφληα σο εθπαηδεπηηθνί θαη πξνζνληνχρνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ηνπο απαζρν-

ιεί ην δήηεκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκά-

ησλ Ζ νκάδα απηή έρεη κηα επξχηεξε ζπλαληίιεςε ζε ζέκαηα ζεσξίαο θαη δηδαζθα-

ιίαο Δίλαη πξνθαλέο φκσο φηη δελ ππάξρεη απφιπηε ηαχηηζε θάηη πνπ ζα ήηαλ εμαη-

ξεηηθά δχζθνιν λα επηηεπρζεί θαη δελ μέξνπκε άιισζηε αλ ππάξρεη ιφγνο λα επηδη-

σρζεί θάηη ηέηνην

ύληνκε πεξηγξαθή ησλ πεξηερνκέλσλ

Σν πιηθφ πνπ αθνινπζεί ζθνπφ έρεη λα παξάζρεη ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν θαη λα ππνζηεξίμεη

ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζα αλαπηπρζνχλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκφξθσζεο Απαξηίδεηαη απφ




ζεσξεηηθά θείκελα δηδαθηηθά ζελάξηα ζρνιηαζκέλε βηβιηνγξαθία θαη θαηαιφγνπο ρξήζηκσλ

δηαδηθηπαθψλ δηεπζχλζεσλ Σα ζεσξεηηθά θείκελα αθνξνχλ δεηήκαηα δηδαθηηθήο θαη αμην-

πνίεζεο ησλ ΣΠΔ εθαξκνγήο θαη αμηνιφγεζεο ινγηζκηθνχ αλάιπζεο ηεο κέρξη ζήκεξα ε-

κπεηξίαο θηι Σα θείκελα επηδηψθνπλ λα δηεπθνιχλνπλ ηνπο ΠΔ02 λα αληηκεησπίζνπλ ην ζρν-

ιείν σο ηζηνξηθή θαηαζθεπή θαη λα αληηιεθζνχλ ηνλ ξφιν ηνπο φρη απιψο σο ππνζηεξηθηψλ

ηεο εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ αιιά σο ππνζηεξηθηψλ ηεο αιιαγήο

ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ πξνο έλα ζρνιείν δπλακηθφ θαη ζχγρξνλν Σν επηκνξθσηηθφ απηφ

πιηθφ έρεη επνκέλσο επξχηεξν ζεσξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη δε ζθνπεχεη ηφζν ζηελ πα-

ξνπζίαζε ζπγθεθξηκέλσλ ινγηζκηθψλ φζν ζηελ άζθεζε ζηελ θξηηηθή αλάγλσζε ηνπ πξνζθε-

ξφκελνπ ινγηζκηθνχ θαη ζηελ ηεθκεξησκέλε αμηνιφγεζε ησλ δηαζέζηκσλ δηδαθηηθψλ ζελα-

ξίσλ

Ζ Δλόηεηα Ι πεξηιακβάλεη δχν κέξε ην πξψην κέξνο κε ηίηιν laquoΗ εηζαγσγή ησλ

ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλraquo αλαιχνληαη ηα

δεδνκέλα ηεο δηεζλνχο θαη ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ζε ζρέζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε Δπηρεηξείηαη επηπιένλ λα γίλεη ζαθέο φηη ε γφληκε αμηνπνί-

εζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο θαη ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ δελ είλαη κηα

εχθνιε θαη απιή δηαδηθαζία πνπ εμαληιείηαη ζηελ απφθαζε γηα δεκηνπξγία θάπνηνπ ινγηζκη-

θνχ παηγληψδνπο ραξαθηήξα πξνθεηκέλνπ λα ππνζηεξηρζεί ε δηδαζθαιία ζηα ζρνιεία Αληί-

ζεηα πξφθεηηαη γηα κηα πνιχπινθε θαη ζχλζεηε ππφζεζε Απηή πνπ απνθαιέζακε ήδε εξγα-

ιεηαθή ινγηθή είλαη επνκέλσο απαξαίηεην λα δψζεη ηε ζέζε ηεο ζε κηα ζαθή ζηξαηεγηθή ε

νπνία ζα απνηειεί ηελ αθεηεξία θαη ην ζεκείν αλαθνξάο γηα θάζε επηκέξνπο ελέξγεηα Σν

παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ θαη ε φιε ινγηθή ηνπ ζηνρεχνπλ αθξηβψο πξνο απηή ηελ θαηεχ-

ζπλζε ηνπ εμνπιηζκνχ ησλ θηινιφγσλ κε ζεσξεηηθά εθφδηα θαη παξαδείγκαηα πνπ ζα θα-

ζηζηνχλ εθηθηή κηα ζπλνιηθή ηζηνξηθά ππνςηαζκέλε αλάγλσζε ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηη-

θνχ ζπζηήκαηνο ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ζα γίλεηαη αληηιεπηή θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

Σν ζεσξεηηθφ πιαίζην αλαθνξάο γηα ηελ πξνηεηλφκελε αλάγλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ζπζηήκαηνο θαη ηεο δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ είλαη ην πιαίζην ηνπ γξακκαηηζκνχ

θαη αλαπηχζζεηαη αλαιπηηθά ζην δεχηεξν θεθάιαην ηεο ίδηαο ελφηεηαο κε ηίηιν laquoΣΠΔ θαη

γξακκαηηζκόοraquo Δδψ επηρεηξείηαη ν νξηζκφο ηεο έλλνηαο θαη ε παξνπζίαζε ηεο ζρεηηθήο δηα-

κάρεο ζηε βάζε δχν ζεσξεηηθψλ κνληέισλ ηνπ απηφλνκνπ θαη ηνπ ηδενινγηθνχ Ζ έλλνηα ηνπ

γξακκαηηζκνχ δελ έρεη γηα φινπο ην ίδην πεξηερφκελν είλαη φκσο ζαθψο θάηη δηαθνξεηηθφ απφ

ηελ απιή γλψζε γξαθήο θαη αλάγλσζεο θαζψο αθνξά ηε δπλαηφηεηα ηνπ εγγξάκκαηνπ αηφκνπ

λα ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ζε δηάθνξεο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο πνπ επηβάιιεη ε εθάζηνηε

θνηλσληθή πνιηηηζκηθή θαη νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα Με κηα ηέηνηα νπηηθή κεηαβάιιεηαη

ζεκαληηθά ην ηνπίν ζηνλ ρψξν ηεο δηδαζθαιίαο ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ φρη κφλν σο

πξνο ην πψο ζα αμηνπνηήζνπκε θαιχηεξα ηηο ΣΠΔ ζε κηα δεδνκέλε δηδαζθαιία αιιά θαη πψο

ζα πξνζαξκφζνπκε ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο




ιεηηνπξγηθέο αιιά θαη θξηηηθέο δηαζηάζεηο ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ (πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ηηο

ΣΠΔ)

ηα επηκέξνπο θεθάιαηα ηεο ελφηεηαο απηήο ζα επηρεηξεζεί ε αλάδεημε ηεο ηζηνξηθφ-

ηεηαο ησλ ηερλνινγηψλ πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη κηα ζχληνκε αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ηνπ

νηθείνπ επηζηεκνληθνχ ρψξνπ κε έκθαζε ζηε δηακφξθσζε ηνπ λένπ πεξηερνκέλνπ ηεο γισζ-

ζηθήο εθπαίδεπζεο ηνλ ςεθηαθφ (digital) ή λέν γξακκαηηζκφ2 (new literacy) ηε ζπλέρεηα ζα

δηεξεπλεζνχλ νη επξχηεξεο αιιαγέο ηεο επνρήο καο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν απηέο ζπλδέ-

νληαη κε ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθέο επη-

δηψμεηο θαη πξαθηηθέο ηνπο Σέινο ζα εζηηάζνπκε ην ελδηαθέξνλ καο ζηελ αλάιπζε ησλ πξα-

θηηθψλ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ δηαπεξλνχλ ην ζεκεξηλφ δεπηεξνβάζκην ζρνιείν θαη

ζρεηίδνληαη εκκέζσο ή ακέζσο κε ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ θαζψο θαη

ζηνπο ηξφπνπο ζχλδεζεο ησλ πξαθηηθψλ απηψλ κε ηε γφληκε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ηελ

αλαζεσξεκέλε παξνχζα έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνζηίζεηαη έλα αθφκε θεθάιαην κηα ελδεηθηηθή

δηδαθηηθή πξφηαζε ζην αληηθείκελν ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο δηδα-

θηηθέο εθδνρέο πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηρζεί ε ζεκαζία πνπ έρεη ε δηδαθηηθή πξαθηηθή ζηελ

ππνδνρή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

Ζ Δλφηεηα ΗΗ laquoΓηδαθηηθή ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ θαη ΣΠΔraquo πεξηιακβάλεη

θεθάιαηα πνπ εμεηάδνπλ ρσξηζηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε θάζε δηδαθηηθφ αληηθείκελν

γιψζζα αξραία ειιεληθή γξακκαηεία θαη γιψζζα ινγνηερλία ηζηνξία ε θάζε θεθάιαην

ζίγνληαη δεηήκαηα πνπ άπηνληαη ηεο δηδαθηηθήο ηεο ηζηνξίαο θαη ηεο ηδενινγίαο ηεο αμηνπνί-

εζεο ησλ ΣΠΔ ζην ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ αληηθείκελν Ζ πεξηδηάβαζε ζηελ ηζηνξία ηνπ

νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ θξίλεηαη απαξαίηεηε θαζψο ε ζεψξεζή καο βαζίδεηαη ζηελ

πεπνίζεζε ndashθάηη πνπ εθθξάδεηαη θαη ζην Πndash φηη πξέπεη λα απνθεπρζεί ε πξνζέγγηζε ηνπ

θάζε ινγηζκηθνχ σο νπδέηεξνπ πεξηβάιινληνο πνπ δελ απνκέλεη παξά λα ην εθαξκφζνπκε

ζηελ ηάμε εξήκελ ηεο δηδαθηηθήο ηνπ νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ ηελ αλαζεσξεκέλε

έθδνζε ηα θείκελα ζπληνκεχζεθαλ ζε νξηζκέλα ζεκεία πξνθεηκέλνπ λα πξνζηεζνχλ πεξηζ-

ζφηεξα παξαδείγκαηα πνπ λα ζπλνδεχνπλ ηε ζεσξία ελψ εκπινπηίζηεθαλ κε επηπιένλ θεί-

κελα ηα θεθάιαηα γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο θαη ηεο ηζηνξίαο3

ηελ επφκελε Δλφηεηα ΗΗΗ κε ηίηιν laquoΥξήζε βαζηθώλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο ζηα

θηινινγηθά καζήκαηαraquo παξνπζηάδνληαη θξηηηθέο αλαγλψζεηο ινγηζκηθνχ γεληθήο ρξήζεο

φπσο ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ θαη ην δηαδίθηπν Σν ινγηζκηθφ απηήο ηεο θα-

ηεγνξίαο ιεηηνπξγεί σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη σο ηέηνην αλαιχεηαη θαη εληάζζε-

2 Ο J Lemke (1998) απνθαιεί απηνχ ηνπ είδνπο ηνλ γξακκαηηζκφ πιεξνθνξηθφ γξακκαηηζκφ

(informatic literacies) ελψ ζηνλ ρψξν ηεο επηζηήκεο ηνπ γξακκαηηζκνχ ρξεζηκνπνηείηαη ρσξίο δη-

άθξηζε θαη νξφο ηερλνινγηθφο γξακκαηηζκφο (technological literacy) ή ηερλνγξακκαηηζκφο ηελ πα-

ξνχζα αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνηηκάηαη ν φξνο ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο 3 ηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε έρεη αιιάμεη ε δνκή ηεο ελφηεηαο κε ηε ζπγρψλεπζε ησλ θεηκέλσλ πνπ

αθνξνχλ ην δηδαθηηθφ αληηθείκελν ηεο Ηζηνξίαο ζε έλα θεθάιαην




ηαη ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ Βαζηθή ζέζε είλαη φηη ηα

ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη απφ ηελ ηερλη-

θή ηνπο κφλν πιεπξά Γίλεηαη έκθαζε επνκέλσο ζηελ αλάδεημε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξη-

ζηηθψλ ηνπο θαη ησλ ζπλεπεηψλ πνπ έρεη ε ρξήζε ηνπο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία θαη ζην ζχ-

λνιν ηνπ Π Δπηπιένλ ζηελ αλαζεσξεκέλε έθδνζε ηνπ πιηθνχ πξνζηίζεληαη δχν αθφκε

θεθάιαηα έλα γηα ηα εξγαιεία laquoδεχηεξνπ ηζηνχraquo (WEB 20) θαη έλα γηα ηε ρξήζε ησλ δηα-

δξαζηηθψλ πηλάθσλ

ηελ Δλφηεηα ΗV laquoΥξήζε ινγηζκηθώλ εηδηθόηεηαο γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηε

δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζεraquo επηρεηξείηαη κηα ηαμηλφκεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ κε

βάζε ηηο ζεσξεηηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ έρνπλ πξνεγεζεί εκπινπηηζκέλε κε παξαδείγκαηα

ελψ παξνπζηάδνληαη βαζηθέο παηδαγσγηθέο αξρέο θαη θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηε ζπλέρεηα

αλαιχνληαη κε κηα θξηηηθή νπηηθή ζπγθεθξηκέλα πεξηβάιινληα θαη ινγηζκηθά ζην πιαίζην

πάληα ηεο επξχηεξεο ζεσξεηηθήο ηνπνζέηεζεο

Ζ Δλφηεηα V laquoΑμηνιόγεζε θαη πξνζαξκνγή εθπαηδεπηηθώλ ζελαξίσλ θαη δξα-

ζηεξηνηήησλraquo νινθιεξψλεη ην ζεσξεηηθφ κέξνο ηεο επηκφξθσζεο κε έκθαζε ζηελ πξα-

θηηθή ηεο δηδαζθαιίαο Παξνπζηάδεηαη κηα πξφηαζε νξηζκνχ ηεο δνκήο θαη ησλ θξηηεξίσλ

αμηνιφγεζεο ελφο εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ ελψ ζηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη έηνηκα δηδαθηηθά

παξαδείγκαηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα ηα νπνία νη επηκνξθνχκελνη

ζα έρνπλ ηελ επθαηξία λα αλαιχζνπλ θαη λα αμηνινγήζνπλ4

Αθνινπζνχλ ηα laquoΠαξαξηήκαηαraquo φπνπ νη επηκνξθνχκελνη κπνξνχλ λα βξνπλ ρξή-

ζηκα δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα αλά δηδαθηηθφ αληηθείκελν θαηάινγν ινγηζκηθνχ γηα ηα δηα-

ζέζηκα αλνηρηά πεξηβάιινληα γηα ηε δηδαζθαιία (ζψκαηα θεηκέλσλ ειεθηξνληθά ιεμηθά θηι)

θαη ζρνιηαζκέλε βηβιηνγξαθία

4 Απφ ηελ ελφηεηα απηή αθαηξέζεθε ην δεχηεξν θεθάιαην ηεο πξνεγνχκελεο έθδνζεο κε ηίηιν

laquoΑλάπηπμε δηαζεκαηηθψλ δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ Παξαδείγκαηα έληα-

μεο ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ ζην ΑΠraquo θαζψο ελνπνηήζεθε νπζηαζηηθά κε ην αληίζηνηρν θεθάιαην ηεο

Δλφηεηαο Η θεθ 23 ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο Θεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δψλε ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ Δπηπιένλ έρεη πξνζηεζεί έλα αθφκε

ζελάξην γχξσ απφ κηα άηππε ζρνιηθή πξαθηηθή ηελ νξγάλσζε εθδξνκψλ




ΕΝΟΣΘΣΑ Ι+

Σφνδεςθ με το Ειδικό Μζροσ του Αναλυτικοφ Ρρογράμματοσ Σπουδϊν (ΑΡΣ)

Θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν

μακθμάτων

Επιςκόπθςθ τθσ διεκνοφσ και ελλθνικισ εμπειρίασ από τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν

εκπαιδευτικι διαδικαςία και ιδιαίτερα τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων

(Νεοελλθνικι Γλϊςςα Λογοτεχνία Αρχαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία

Λςτορία) Σφνδεςθ τθσ ειςαγωγισ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία με ευρφτερα ηθτιματα

όπωσ θ νζα οικονομικι πραγματικότθτα θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι νζεσ

δεξιότθτεσ που απαιτοφνται ςτουσ εργαςιακοφσ χϊρουσ Ζμφαςθ ςτισ δυςκολίεσ

και ιδιαιτερότθτεσ που παρουςιάηονται και ιδιαίτερα ςτθν ελλθνικι εμπειρία

Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να γνωρίηουν α) Βαςικά ςτάδια κατά τθν ειςαγωγι των

ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία και τθν εκπαίδευςθ β) Να κατανοοφν τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ

ςε ςυνάρτθςθ με ευρφτερα κζματα όπωσ θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και τθσ

δθμιουργικότθτασ γ) Να αντιλαμβάνονται και να ερμθνεφουν τισ ςυςτθμικοφ

τφπου δυςκολίεσ που ζχει θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθ διδακτικι διαδικαςία

ΤΡΕ και Γραμματιςμόσ

Σφνδεςθ των ΤΡΕ με το γραμματιςμό και τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν

μακθμάτων Νζοσ γραμματιςμόσ και διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων

Ανάλυςθ των ςχολικϊν διδακτικϊν πρακτικϊν και των περικωρίων που δίνουν για

αξιοποίθςθ των ΤΡΕ

Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να κατανοιςουν τθν ευρφτερθ ςχζςθ των ΤΡΕ με τισ

νζεσ μορφζσ γραμματιςμοφ που ιςχφουν πια ςτθν κοινωνία και που είναι απαραί-

τθτο να διατρζχουν τα ςχολικά ΡΣ Κα πρζπει να μποροφν να διαβάηουν δθμιουρ-

γικά τισ ςχολικζσ διδακτικζσ πρακτικζσ και να μποροφν να αναπτφςςουν τισ απαρα-

ίτθτεσ ςτρατθγικζσ για τθν γόνιμθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςε κάκε μία από αυτζσ




1 Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ και τθ

διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων


11 Θ ειςαγωγι των ΣΠΕ ςτθν εκπαίδευςθ Από το τεχνικοκεντρικό ςτο

ολοκλθρωμζνο πρότυπο

Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 μεθίλεζε ζε πνιιέο ρψξεο ν εμνπιηζκφο ησλ

ζρνιείσλ κε ππνινγηζηέο Ο ρξφλνο θαη ν ηξφπνο εηζαγσγήο ηνπο ζηα ζρνιεία δελ

είλαη εληαίνο θαη εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε εθπαη-

δεπηηθή παξάδνζε αιιά θαη ε νηθνλνκηθνηερλνινγηθή αλάπηπμε ηεο θάζε ρψξαο Θα

κπνξνχζακε πάλησο λα πνχκε πσο ε σο ηψξα δηεζλήο εκπεηξία δείρλεη φηη ε αμηνπνί-

εζε ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο ζηελ εθπαίδεπζε κπνξεί λα γίλεη κε έλαλ απφ

ηνπο παξαθάησ ηξεηο ηξφπνπο ρσξίο λα απνθιείεηαη θαη θάπνηνο ζπλδπαζκφο ηνπο

(Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991middot Κπλεγφο 1995middot Μαθξάθεο amp Κνληνγηαλλνπνχινπ 1995)

(βι θαη Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 12)5

α Ζ πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ

καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο ην νπνίν εηζάγεηαη ζην ζρνιείν σο

μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν Ολνκάδεηαη laquoαπνκνλσκέλε ηερληθή

πξνζέγγηζεraquo (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991) επεηδή κνλαδηθφο ζηφρνο είλαη ν

ηερληθφο αιθαβεηηζκφο θαη ε ηερλνινγία δε ζρεηίδεηαη κε ηε δηδαζθαιία

άιισλ καζεκάησλ

Σν πξφηππν απηφ εθαξκφζηεθε ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ

1970 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 Απψηεξνο ζθνπφο ηνπ ήηαλ ε παξνρή

εμεηδηθεπκέλσλ ηερλνινγηθά γλψζεσλ ζηνπο καζεηέο ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ

5 ην εμήο νη παξαπνκπέο ζην laquoΓεληθφ Μέξνοraquo ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ αθνξνχλ ην Γαγδηιέιεο Β θά 2010 Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ ζηε Υξήζε θαη Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαηδεπηηθή Γη-

δαθηηθή Γηαδηθαζία Δπηκνξθσηηθφ πιηθφ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ επηκνξθσηψλ ζηα Παλεπηζηεκηαθά

Κέληξα Δπηκφξθσζεο Σεχρνο 1 Γεληθφ Μέξνο Πάηξα ΔΑΗΣΤ (αλαζεσξεκέλε έθδνζε

06022010) Ο αλαγλψζηεο πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ φηη πηζαλψο λα ππάξμνπλ λέεο αλαζεσξεκέλεο

εθδφζεηο ηνπ επηκνξθσηηθνχ ηεχρνπο ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο θαη επνκέλσο θάπνηεο απφ ηηο παξαπνκπέο

λα δηαθνξνπνηεζνχλ

laquoαπνκνλσκέλε ηερληθή

πξνζέγγηζεraquo




εηδήκνλεο πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο (πξνγξακκαηηζηέο ζρεδηαζηέο θά) Σν

πξφηππν απηφ άξρηζε απφ πνιχ λσξίο λα ακθηζβεηείηαη θαη ελψ νη παιαηφηεξεο

έξεπλεο (Pelgrum amp Plomp 1993) αλαδείθλπαλ ηελ θπξηαξρία ηνπ ζηα πεξηζζφηεξα

εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα νη λεφηεξεο έξεπλεο (Plomp et al 2009) δείρλνπλ πσο έρεη

αξρίζεη λα ππνρσξεί ζε κεγάιν βαζκφ δίλνληαο ηε ζέζε ηνπ ζηα άιια πξφηππα

β Ζ ηερλνινγηθή εμέιημε ε επξχηεηα ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο πνπ

έηπρε ε λέα ηερλνινγία αιιά θαη ν επηζηεκνληθφο πξνβιεκαηηζκφο πνπ

ελησκεηαμχ αλαπηχρζεθε νδήγεζαλ ζηελ εγθαηάιεηςε ηνπ ηερληθνχ

πξνηχπνπ θαη ζηελ απφθαζε λα ρξεζηκνπνηεζεί ε ππνινγηζηηθή

ηερλνινγία ζε φια ζρεδφλ ηα καζήκαηα ηνπ Π ρσξίο λα ζίγεηαη φκσο ε θηινζνθία

ηνπ Ζ λέα απηή πξνζέγγηζε πνπ νλνκάδεηαη laquoπξαγκαηνινγηθήraquo πεξηνξίδεη

ζεκαληηθά ηελ έκθαζε ζηνλ ηερληθφ αιθαβεηηζκφ θαη εθαξκφζηεθε ή θαηαβιήζεθε

πξνζπάζεηα λα εθαξκνζηεί ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ηε δεθαεηία ηνπ 1980

Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο απφθαζεο απηήο είλαη γλσζηφ ην θχκα αλάπηπμεο

πιεζψξαο εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ ππνινγηζηή θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ

νπνίσλ ήηαλ ε έιιεηςε επηζηεκνληθήο επάξθεηαο θαη παηδαγσγηθνχ ζρεδηαζκνχ

(Pelgrum amp Plomp 1993 238) Οη παηδαγσγηθνί ζηφρνη πνπ επηδηψθνληαη κε ηελ

αμηνπνίεζε ηεο ηερλνινγίαο ζπλήζσο είλαη ε εμαηνκίθεπζε ηεο δηδαζθαιίαο ε

πνηθηιία θαη βειηίσζε ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο πνπ ήδε ηζρχνπλ θαη ε εμαζθάιηζε

ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ δηδαζθαιίαο αλεμάξηεηα απφ ηηο επηκέξνπο ζπλζήθεο Ζ ινγηθή

απηή ιακβαλνκέλεο ππφςε θαη ηεο πξαθηηθήο πνπ ηζρχεη ζηα ζρνιεία είλαη ινγηθφ

λα εληζρχεη θπξίσο ηελ αληίιεςε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή σο δαζθάινπ

(γηα ηελ αληίιεςε απηή βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ21)

γ H πιεξνθνξηθή ηερλνινγία ρξεζηκνπνηείηαη επξχηεξα ζηε δσή ηνπ

ζρνιείνπ ζηα πιαίζηα ησλ επηκέξνπο Π ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ε

πιεξνθνξηθή δε δηδάζθεηαη σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν αιιά ε

δηδαζθαιία ηεο δηαρέεηαη φρη κφλν ζε φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ ζρνιείνπ

αιιά θαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο ζρνιηθήο δσήο (Κνληνγηαλλνπνχινπ 1991

79) Καηlsquo απηφλ ηνλ ηξφπν ελψ επηηπγράλεηαη ιεηηνπξγηθά ν πιεξνθνξηθφο

αιθαβεηηζκφο παξάιιεια επηδηψθεηαη θαη απηή είλαη ε κεγάιε δηαθνξά απφ ην

laquoνινθιεξσκέλε πξνζέγ-

γηζεraquo

laquoπξαγκαηνινγηθή πξν-

ζέγγηζεraquo




laquoπξαγκαηνινγηθφ πξφηππνraquo ε αμηνπνίεζε ηεο ππνινγηζηηθήο ηερλνινγίαο ζηελ

αλαλέσζε ησλ Π

ηφρνο επνκέλσο δελ είλαη ε πνζνηηθή βειηίσζε ηεο παξερφκελεο

εθπαίδεπζεο αιιά ε πνηνηηθή αλαβάζκηζή ηεο Σν πξφηππν απηφ γλσζηφ σο

laquoνινθιεξσκέλε πξνζέγγηζεraquo γηα άιινπο κελ απνηειεί κηα νπηνπία (Mc Grath 1992

13) ελψ γηα άιινπο πξέπεη λα είλαη ην αίηεκα ησλ εκεξψλ απφ φιεο ηηο αλαπηπγκέλεο

εθπαηδεπηηθά ρψξεο (Κontogiannopoulou amp Kynigos 1993 377middot Pelgrum amp Plomp

1991middot Soloway 1990) θαη λα απνηειεί ηε κνλαδηθή αηηία επξχηεξεο εηζαγσγήο ησλ

ΣΠΔ ζην ζρνιείν (Chomienne 1988 90) Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή έρνπλ γίλεη

αξθεηά ζε επίπεδν έξεπλαο επεηδή φκσο είλαη αξθεηά δχζθνιε ε επξχηεξε εθαξκνγή

ηνπ πξνηχπνπ απηνχ ζηελ πξάμε ε επηδίσμε απηή απνηειεί δεηνχκελν γηα ηα

πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ σζηφζν φπσο θαίλεηαη

απφ ηηο πξφζθαηεο έξεπλεο (Pelgrum et al 2009) ήδε εθαξκφδεηαη επηηπρψο

Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ην ζρήκα απηφ είλαη ρξήζηκν πξσηίζησο γηαηί καο

βνεζάεη λα αληηιεθζνχκε φηη κνξθέο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ πνπ ηζρχνπλ ήδε (πρ

δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο) ή πξνηείλνληαη σο θάηη λέν (πρ αμην-

πνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία κε ρξήζε θάπνησλ θαηεγνξηψλ ινγηζκηθνχ) είλαη

ήδε μεπεξαζκέλεο Καη ε ίδηα φκσο ε ηαμηλφκεζε απηή είλαη εμαηξεηηθά ηερλνθε-

ληξηθή γηαηί θξίλεη ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο κε βαζηθφ θξηηήξην ην είδνο θαη ην εχξνο

ηεο ρξήζεο ησλ ππνινγηζηψλ Έηζη δίλεηαη βαξχηεηα ζην κέζν θαη φρη ζηνλ θφζκν

πνπ ζρεηίδεηαη κε ην λέν κέζν

12 φνδεςθ του ολοκλθρωμζνου προτφπου με τθ νζα οικονομικι

πραγματικότθτα θ κοινωνία τθσ γνϊςθσ και οι απαιτιςεισ για

δθμιουργικότθτα

Οη πξφζθαηεο νηθνλνκηθέο θνηλσληθέο θαη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο θαζηζηνχλ επηηα-

θηηθή ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην ζχλνιν ησλ καζεκάησλ θαη επξχηεξα ζηε δσή

ηνπ ζρνιείνπ θαη φρη απνκνλσκέλα ή πεξηζσξηαθά Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηηο

ξαγδαίεο αιιαγέο ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο ηνκείο ηεο θαζε-

κεξηλφηεηαο ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο ζηελ θαζεκεξηλή θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή




πξαγκαηηθφηεηα ζηελ επηθνηλσλία ζηνπο λένπο ηξφπνπο θαη ζηηο λέεο δπλαηφηεηεο

δφκεζεο ηεο ηαπηφηεηαο

Απηέο νη αιιαγέο ζπλδένληαη ζεκαληηθά κε ηηο ΣΠΔ ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο

απνηεινχλ θαζεκεξηλφ κέζν γηα ζπλεξγαζία άληιεζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ

ζπκπαξαγσγή ιφγνπ θηιmiddot ζηελ θαζεκεξηλφηεηα απνηεινχλ ζεκαληηθφ κέζν γηα θνη-

λσληθή πνιηηηζκηθή θαη ςπραγσγηθή δξαζηεξηφηεηα θηι ζηνλ ρψξν ηεο επηθνηλσ-

λίαο είλαη πιένλ βαζηθφ εξγαιείν θαζψο ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή αθελφο δηεμάγν-

ληαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζε λέα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα κε πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο

θαη αθεηέξνπ έρνπλ πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο απνθαινχκελεο laquoλέαο θεηκε-

ληθφηεηαοraquo (πνιπηξνπηθά-πνιπκεζηθά θείκελα βι ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ θεθ 25)middot

ζηνλ ρψξν ηεο δηακφξθσζεο ηαπηνηήησλ έρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν αθνχ δίλεηαη ε δπ-

λαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζε δηαδηθηπαθέο-εηθνληθέο θνηλφηεηεο πξαθηηθήο (βι ζρεηηθά

Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 231)

Γελ είλαη ηπραίν ην γεγνλφο φηη ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία γίλεηαη ιφγνο γηα λέα

ηάμε πξαγκάησλ (Street 2000) ζε φινπο ηνπο παξαπάλσ ηνκείο ndashλέα εξγαζηαθή ηάμε

πξαγκάησλ (new work order) λέα επηθνηλσληαθή ηάμε πξαγκάησλ (new communica-

tive order) θηιndash θαη φηη νη θιαζηθέο δηδαθηηθέο πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηδαζθαιία

ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ έρνπλ θάλεη ζεκαληηθή ζηξνθή πξνθεηκέλνπ λα δηαβά-

ζνπλ ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα θαη θπξίσο λα ηελ ελζσκαηψζνπλ ζηηο επηζηεκνληθέο

ηνπο πξνηάζεηο

Η ςφγχρονθ επιςτθμονικι τάςθ και εκπαιδευτικι αναηιτθςθ επιδιϊκουν να

προςαρμόςουν το ςχολείο ςτθν κοινωνία τθσ γνϊςθσ τθσ πρωτοβουλίασ και τθσ

αναηιτθςθσ οργανικό μζροσ τθσ οποίασ είναι οι ΤΡΕ

Απηά ηα λέα δεδνκέλα έρνπλ νδεγήζεη ζε λέεο θαηεπζχλζεηο θαη ηνλ ζρεδηα-

ζκφ ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ (Π) δηεζλψο ηφρνο δελ είλαη απιψο ε θαηά-

θηεζε ηεο χιεο κε έλα ζηαηηθφ ηξφπν ndashθαη επνκέλσο ε αμηνπνίεζε μεπεξαζκέλσλ θαη

ζηαηηθψλ ππνινγηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλndash αιιά ε ζπκβνιή ζηε δεκηνπξγία ελεξγψλ

ππνθεηκέλσλ πνπ ζα κπνξνχλ λα είλαη δεκηνπξγηθά ζηνπο λένπο ρψξνπο εξγαζίαο

ηθαλά λα αμηνπνηνχλ θάζε κέζν επηθνηλσλίαο θαη φινπο ηνπο ζπκβνιηθνχο-ζεκεησηη-

θνχο πφξνπο (ιέμεηο εηθφλεο κνπζηθή θείκελα) κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη επηπιένλ

λα δηαζέηνπλ απμεκέλε θξηηηθή ηθαλφηεηα πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα laquoδηαβάδνπλraquo




ηελ πνιχπινθε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα θαη λα ζηέθνληαη θξηηηθά απέλα-

ληί ηεο (Kalantzis amp Cope 1999)

Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ην δήηεκα ελ ηέιεη δελ είλαη κφλν πνηα ηερλν-

ινγία ζα ρξεζηκνπνηεζεί ndashαλ ζα είλαη ην έληππν ν ππνινγηζηήο ν πξνηδέθηνξαο ή ν

δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηιndash αιιά γηα πνην ιφγν ζα ρξεζηκνπνηεζεί (= ην laquoηηraquo ηεο δη-

δαζθαιίαο) πψο ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη πφηε ζα ρξεζηκνπνηεζεί Σν ζρνιείν φπσο

ιεηηνπξγεί κέρξη ζήκεξα σο πξνο ην laquoηηraquo ην laquoπψοraquo θαη ην laquoπφηεraquo είλαη απνηέιεζκα

καθξνρξφλησλ πξνζαξκνγψλ ζε κηα θνηλσλία φπνπ ε αθνκνίσζε ζπγθεθξηκέλεο χιεο

θαη ε απφθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ γλψζεσλ ε δηδαζθαιία ζην πξφηππν ηνπ ζρήκαηνο

laquoΔξψηεζε-Απάληεζε-Αμηνιφγεζεraquo θαη ν πεξηνξηζκφο ηεο δηδαζθαιίαο ζε ζπγθεθξη-

κέλν ρψξν θαη ρξφλν εμππεξεηνχζαλ θαηά βάζνο ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ νη δπηηθέο

θνηλσλίεο είραλ αλάγθε κέρξη θαη δχν-ηξεηο δεθαεηίεο κεηά απφ ην Βacute Παγθφζκην πφ-

ιεκν (βι Κνπηζνγηάλλεο 2006 2010α)

Αλ αληηκεησπίζνπκε απφ κηα ηέηνηα νπηηθή ηα πξάγκαηα ηφηε κπνξνχκε λα

θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ηελ θξίζε ηνπ ζεκεξηλνχ ζρνιείνπ ε νπνία νθείιεηαη ζηελ

αλαληηζηνηρία αλάκεζα ζην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ε ζεκεξηλή θνηλσλία απαηηεί θαη

ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ην ίδην δεκηνπξγεί Αλ φπσο θαίλεηαη φινη ζπκθσλνχκε

φηη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα θαιιηεξγεί ην ζεκεξηλφ ζρνιείν είλαη ε

ηθαλφηεηα ζηε ζπλερή κάζεζε ε ηθαλφηεηα ζηε ζπιινγηθή εξγαζία ε αλάπηπμε ηεο

πξσηνβνπιίαο ε αλζξσπηζηηθή παηδεία ν θιαζηθφο ν λένο γξακκαηηζκφο αιιά θαη ν

θξηηηθφο γξακκαηηζκφο θαη ε αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα ηφηε έρνπκε ελ πνιινίο έηνηκν

ην πιαίζην θαη ηε ινγηθή βάζεη ησλ νπνίσλ ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζην ζρνιείν

φπσο θαη θάζε ηερλνινγία παιηφηεξε (πίλαθαο έληππν ραξηί κνιχβη) ή πην πξφζθα-

ηε (βίληεν πξνηδέθηνξαο ππνινγηζηήο δηαδξαζηηθφο πίλαθαο θηι)

13 Θ διεκνισ εμπειρία

πσο ήδε αλαθέξζεθε νη αληηιήςεηο σο πξνο ηελ έθηαζε ηνλ ηξφπν θαη ηε ινγηθή

αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ έρνπλ κεηαβιεζεί αξθεηά ζπρλά ζηε ζχληνκε ηζηνξία

ηνπ νηθείνπ επηζηεκνληθνχ θιάδνπ Οη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε δηδαζθα-

ιία ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ lsquo70 ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα θάλνπλ ηαρχηεξα

θηελφηεξα θαη απνηειεζκαηηθφηεξα φηη έθαλαλ ηφηε νη δάζθαινη εμ νπ θαη ν παξα-

δνζηαθφο θφβνο φηη νη ππνινγηζηέο ζα αληηθαηαζηήζνπλ ηνλ δάζθαιν (παξαδνζηαθή




ινγηθή ν ππνινγηζηήο σο κέζν δηδαζθαιίαο) Απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ lsquo80

θαη χζηεξα ν ππνινγηζηήο παχεη λα ζεσξείηαη κέζν δηδαζθαιίαο αιιά πεξηβάιινλ

πνπ δηεπθνιχλεη ηελ αλαδήηεζε θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ θαηά ην γξάςηκν ηε ζπλεξγα-

ηηθή κάζεζε ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ καζεηψλ-δαζθάινπ θαη ηε

δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο εληφο θαη εθηφο ζρνιείνπ ζην

πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο κάζεζεο

(βι ζρεηηθά Δλφηεηα ΗΗ θεθ23)

Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη κε ηνλ δηαθνξεηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ εθ-

παηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ επνκέλσο θαη ηεο δηδαζθαιίαο νη ππνινγηζηέο ρξεζηκν-

πνηνχληαη πεξηζζφηεξν σο πεξηβάιινληα εξγαζίαο θαη ιηγφηεξν σο κέζα δηδαζθαιίαο6

δηαζθεδάδνληαο έηζη ηηο εληππψζεηο γηα ηνλ θίλδπλν πνπ ζπλεπάγεηαη ε δηάδνζή ηνπο

γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη κεηαζέηνληαο ην πξφβιεκα ζηελ θαηάιιειε πξνεηνηκα-

ζία ηνπο (Cox 2002) Έηζη ζηε ζέζε ηνπ ππνινγηζηή πνπ δηδάζθεη πξνσζείηαη ζηηο

κέξεο καο ν ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο ζηε ζέζε ηνπ καζεηή πνπ καζαίλεη

ν καζεηήο θαη θπξίσο νη νκάδεο καζεηψλ πνπ αλαδεηνχλ ζπγθξίλνπλ αλαθαιχ-

πηνπλ ζπλζέηνπλ θαη παξνπζηάδνπλ (Κνπηζνγηάλλεο 2001α) Γελ ππάξρεη ακθηβνιία

φηη ε εμέιημε απηή απαηηεί λέεο γλψζεηο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη λέεο δεμηφηεηεο

ζηε κεζφδεπζε ηεο δηδαζθαιίαο

Ζ δηεζλήο εκπεηξία (Pelgrum et al 2009) αλαδεηθλχεη πσο ζήκεξα ην θπξίαξρν

πξφηππν είλαη ην πξαγκαηνινγηθφ κε ηε ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ΣΠΔ σο πεξηβαιιφ-

λησλ εξγαζίαο Ζ απνκνλσκέλε πξνζέγγηζε κε ηελ απνθιεηζηηθή αμηνπνίεζε ησλ

ππνινγηζηψλ σο μερσξηζηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν έρεη αξρίζεη λα εγθαηαιείπεηαη απφ

ηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα κσο απηφ δε ζεκαίλεη πσο εγθαηαιείπε-

ηαη γεληθφηεξα ην κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο Απηφ πνηθίιιεη απφ ρψξα ζε ρψξα Ζ

χπαξμή ηνπ ζεσξείηαη πνιιέο θνξέο απαξαίηεηε θαζψο ε απφθηεζε θάπνησλ απν-

θιεηζηηθά ηερληθψλ δεμηνηήησλ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα λα πξνρσξήζεη θαλείο ζηε

ιεηηνπξγηθή ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηα ππφινηπα καζήκαηα ζε έλα πξαγκαηνινγηθφ

πξφηππν εηζαγσγήο7 Παξφιν σζηφζν πνπ ην πξαγκαηνινγηθφ πξφηππν παξακέλεη

6 Ζ ρξήζε ηνπο σο κέζα δηδαζθαιίαο είλαη πεξηνξηζκέλε ζε ρψξεο κε πεξηζζφηεξν ζπληεξεηηθή

λννηξνπία φπσο ε Κίλα φπνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΣΠΔ σο δάζθαιν ή απνθιεηζηηθά σο επνπηηθφ κέζν 7 Έηζη γηα παξάδεηγκα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ηεο Αγγιίαο νη καζεηέο καζαίλνπλ πξψηα ζην

κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο θαη ηηο δηάθνξεο ηερλη-

θέο αλαδήηεζεο ζηηο πεγέο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ζηε ζπλέρεηα εθαξκφδνπλ απηή ηνπο ηε γλψζε θαη ζηα

ππφινηπα καζήκαηα Απηφ γίλεηαη γηα λα εμαζθαιηζηεί πσο φινη νη καζεηέο ζα θαηέρνπλ ηηο απα-




αθφκα ην θπξίαξρν παξαηεξείηαη πσο πνιιά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα θπξίσο ηνπ

αγγινζαμνληθνχ θφζκνπ θηλνχληαη ήδε πξνο ην νινθιεξσκέλν πξφηππν αληηκεησπί-

δνληαο ηηο ΣΠΔ σο θνξέα αιιαγήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο

Οη ζπληεινχκελεο θνηλσληθέο νηθνλνκηθέο θηι αιιαγέο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ

ηαρχηαηε δηάδνζε ησλ ΣΠΔ δεκηνπξγνχλ κηα λέα πξαγκαηηθφηεηα έλα λέν γξακκα-

ηηζκφ (new literacy) πνπ επεξεάδεη ζεκαληηθά ην πεξηερφκελν ηεο γισζζηθήο εθπαί-

δεπζεο θαη φρη κφλν ζε φιεο ηηο ζρνιηθέο βαζκίδεο (γηα ηελ έλλνηα ηνπ γξακκαηη-

ζκνχ βι θεθ 2 ΣΠΔ θαη γξακκαηηζκφο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο) Ο ςεθηαθφο ή λένο

γξακκαηηζκφο ζεσξείηαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ γξακκαηηζκνχ θαη θαηά πξνέθηαζε

ηνπ θνηλσληθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ πξέπεη λα παξέρεηαη απφ ην ζχγρξνλν ζρνιείν Ζ

αλάπηπμε δεμηνηήησλ λένπ γξακκαηηζκνχ κε απψηεξν ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο ηθαλφ-

ηεηαο ηεο ίδηαο ηεο κάζεζεο (laquoκαζαίλσ πψο λα καζαίλσraquo learn how to learn) ζηα

πιαίζηα ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο απνηειεί δεηνχκελν ζηα πην πξφζθαηα πξνγξάκ-

καηα ζπνπδψλ (πρ ηεο Αγγιίαο ηνπ 2008 θαη ηεο Απζηξαιίαο ηνπ 2009)

Απφ ηα αλσηέξσ επηρεηξείηαη λα γίλεη ζαθέο φηη ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ

εθπαίδεπζε δελ απνηειεί παηδαγσγηθή παλάθεηα αιιά έξρεηαη λα ππνζηεξίμεη κηα

ζπλνιηθή πξνζπάζεηα αιιαγήο ηνπ ζρνιείνπ

14 Θ ελλθνικι εμπειρία υνικεισ δυςκολίεσ κατά τθν αξιοποίθςθ των ΣΠΕ

ςτθ διδαςκαλία

Ζ δηεζλήο βηβιηνγξαθία είλαη πινχζηα απφ αλαθνξέο θαη έξεπλεο πνπ δείρλνπλ φηη

έρνπλ γίλεη πνιιέο απφπεηξεο εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηα ζρνιεία πξνθεηκέλνπ λα

πξνζαξκνζηνχλ ζηα λέα δεδνκέλα πνπ έρνπλ πξνθχςεη θαη έρνπλ επελδπζεί ηεξάζηηα

θνλδχιηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο θαηάιιειεο πξνεηνηκαζίαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ

γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο λέεο ζπλζήθεο Σα απνηειέζκαηα σζηφζν είλαη δπζαλά-

ινγα ζε ζρέζε κε ηνπο πφξνπο πνπ επελδχζεθαλ θαη επελδχνληαη αθνχ νη επηηπρεκέ-

λεο πξνζπάζεηεο είλαη πξάγκαηη πνιχ ιίγεο δηεζλψο Ο γλσζηφο ακεξηθάλνο ζεσξεηη-

θφο ηεο εθπαίδεπζεο Larry Cuban ελζσκαηψλεη πνιχ επηγξακκαηηθά ζηνλ ηίηιν ηνπ

βηβιίνπ ηνπ Oversold and Underused Computers in the Classroom [Τπεξπνπιεκέλνη

ξαίηεηεο δεμηφηεηεο θαη δελ ζα ρξεηαζηεί ν εθπαηδεπηηθφο ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο λα επηθνξηηζηεί

κε ηε δηδαζθαιία ηνπο

Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βιhttpnationalstrategiesstandardsdcsfgovuksecondary




θαη Αρξεζηκνπνίεηνη Τπνινγηζηέο ζηελ ηάμε] (Cuban 2001) ηηο αλχπαξθηεο νπζηαζηη-

θέο ζπλέπεηεο απφ ηελ εηζαγσγή ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε Τπνζηεξίδεη φηη

νη ππνινγηζηέο πξάγκαηη δηαδφζεθαλ ζεακαηηθά ζηελ ακεξηθάληθε εθπαίδεπζε αιιά

ρσξίο θακία νπζηαζηηθή ζπλέπεηα

ζνλ αθνξά ηελ ειιεληθή εκπεηξία ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζην ειιεληθφ

εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαζνξίζηεθε θαη ζπλερίδεη λα θαζνξίδεηαη αλαπφθεπθηα απφ

ην επξχηεξν θνηλσληθφ πνιηηηζκηθφ θαη εθπαηδεπηηθφ πιαίζην Θα κπνξνχζακε ζπ-

λνπηηθά λα πνχκε φηη ε δηδαθηηθή ηδενινγία ησλ δηδαζθφλησλ ηα θηινινγηθά καζή-

καηα αιιά θαη ηνπ κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο (γνλέσλ καζεηψλ

θηι) δηακνξθψλεηαη απφ δχν θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο ην πξφηππν ηεο δηδαζθα-

ιίαο ησλ λεθξψλ γισζζψλ θαη ην ζπγθεθξηκέλν πξφηππν (πεξηερφκελν δνκή γισζ-

ζνδηδαθηηθή ινγηθή) ηνπ ελφο ηζρχνληνο δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ (Koutsogiannis 2001middot

Κνπηζνγηάλλεο 2001β 2010α)

Απφ ηελ άιιε πιεπξά ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη απζηεξά ζπ-

γθεληξσηηθφ Έηζη νη επθαηξίεο πνπ δίλνληαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα αλάιεςε

πξσηνβνπιηψλ είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλεο Οη αιιαγέο πνπ θαηά θαηξνχο έρνπλ

επηρεηξεζεί αθνξνχλ θαηά θχξην ιφγν ηνλ ηξφπν επηινγήο ησλ ππνςεθίσλ γηα ηελ

ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Οιφθιεξν ζρεδφλ ην ζχζηεκα ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαί-

δεπζεο επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ην πεξηερφκελν ησλ εμεηάζεσλ απηψλ ε δηεμα-

γσγή ησλ νπνίσλ απνηειεί θεληξηθφ ζέκα ζηα κέζα ελεκέξσζεο θαη ζπρλά ζηελ θε-

ληξηθή πνιηηηθή ζθελή Σν πιαίζην απηφ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν θαη ζε φπνηα απφ-

πεηξα εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζην ειιεληθφ ζρνιείν

Τπνινγηζηέο ππάξρνπλ ζε ειιεληθά ζρνιεία απφ ην 1986 νβαξή φκσο θαη

ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζήο ηνπο μεθηλάεη απφ ην 1996 θαη

χζηεξα κέζσ ελφο κεγάινπ πξνγξάκκαηνο κε ην φλνκα laquoΟδχζζεηαraquo ηφρνο ηνπ ήηαλ

ε ζηαδηαθή εηζαγσγή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζή ηνπο ζηα ζρνιεία ηεο δεπηεξνβάζ-

κηαο θπξίσο εθπαίδεπζεο ήκεξα θαη απηφ είλαη απνηέιεζκα ησλ πξσηνβνπιηψλ

πνπ αλαπηχρζεθαλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα θαη χζηεξα πνιιά ζρνιεία δηα-

ζέηνπλ απφ έλα εξγαζηήξην κε δέθα-δψδεθα ζχγρξνλνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο νη

νπνίνη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηνπηθφ δίθηπν θαη έρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζην δηα-

δίθηπν Έρεη αλαπηπρζεί κεγάιεο έθηαζεο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη ηα ζρνιεία

απηά ππνζηεξίρζεθαλ (ηδηαίηεξα θαηά ηελ πεξίνδν 1999-2002) ζε ζπζηεκαηηθή θα-

ζεκεξηλή βάζε απφ θαηάιιεια πξνεηνηκαζκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο Πξφθεηηαη δε-




ιαδή γηα κηα πξνεηνηκαζία ζνβαξή θαη ζπζηεκαηηθή ρσξίο πξνεγνχκελν ζηελ ηζην-

ξία ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο

Παξάιιεια έρνπλ αλαπηπρζεί αξθεηέο άιιεο πξσηνβνπιίεο φπσο ε επηκφξ-

θσζε εθπαηδεπηηθψλ ζηα Κέληξα ηήξημεο Δπηκφξθσζεο (ΚΔ) θαη επηκνξθσηψλ

ζηα Παλεπηζηεκηαθά Κέληξα Δπηκφξθσζεο (ΠΑΚΔ) ελψ έγηλε κηα πξψηε απφπεηξα

εηζαγσγήο ησλ θνξεηψλ ππνινγηζηψλ ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ (ζρ έηνο 2009-2010) θαη

έρεη αλαγγειζεί ε εηζαγσγή ησλ δηαδξαζηηθψλ πηλάθσλ (επηέκβξηνο 2010)

ιεο νη κέρξη ζήκεξα έξεπλεο πνπ αθνξνχλ ηηο δηάθνξεο πξνζπάζεηεο εηζαγσ-

γήο ησλ ΣΠΔ ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε (Koutsogiannis 2001 Κνπηζνγηάλλεο 1998

2001 2007α) αλέδεημαλ ηε ζπλζεηφηεηα ηνπ ππφ ζπδήηεζε ζέκαηνο Μηα απφ ηηο πην

πξφζθαηεο έξεπλεο εθπνλήζεθε απφ ην Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο κε ηίηιν laquoΑμην-

πνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ζηε δηδαζθαιία ησλ θη-

ινινγηθψλ καζεκάησλ θαη θπξίσο ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο Έξεπλα ζηνπο θη-

ινιφγνπο πνπ επηκνξθψζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ Οδχζζεηαraquo8 Απφ ηελ αλάιπζε

πξνθχπηεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ επηκνξθψζεθαλ έδεημαλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαη

πξνζπκία γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο επηκφξθσζεο βξήθαλ δε ηα πξνγξάκκαηα επη-

κφξθσζεο ηδηαίηεξα επηηπρή Παξlsquo φια απηά ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία

θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο ήηαλ εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλε Ηδη-

αίηεξα πεξηνξηζκέλε έσο αλχπαξθηε ππήξμε θαη ε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ηα

ρξφληα πνπ αθνινχζεζαλ κεηά ην πέξαο ηεο επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο Απφ ηελ

αλάιπζε πξνθχπηεη επίζεο φηη θαη ζε φζεο πεξηπηψζεηο αμηνπνηήζεθαλ νη ΣΠΔ ζηε

δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο απηφ έγηλε θαηά ηξφπν κάιινλ ζηαηηθφ ζηηο πε-

ξηζζφηεξεο απφ απηέο ζηα πξφηππα παξαδνζηαθψλ αληηιήςεσλ πνπ θπξηαξρνχλ ζηελ

ειιεληθή εθπαίδεπζε Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκνξ-

θσηηθήο δηαδηθαζίαο παξέκεηλαλ αλέγγηρηα ηα δηδαθηηθά πξφηππα ησλ εθπαηδεπηηθψλ

θάηη βέβαηα ζην νπνίν δε ζηφρεπε νχησο ή άιισο ε ζπγθεθξηκέλε επηκφξθσζε θαη ην

νπνίν γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί απαηηείηαη ζπληνληζκέλε παξέκβαζε ζην επξχηεξν

επίπεδν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο αιιά θαη ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο

8 Κνπηζνγηάλλεο 2007α Αλαξηεκέλν ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαί-

δεπζεraquolthttpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesicteducationindexhtmlgt




Γεληθφηεξα ηα δεηήκαηα πνπ αλέδεημαλ απηέο νη έξεπλεο είλαη ζπλνπηηθά ηα

εμήο

Τπάξρνπλ θάπνηνη παξάγνληεο πνπ εκπνδίδνπλ ηελ επξχηεξε ζπκκε-

ηνρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ Οη θπξηφηεξνη εί-

λαη ε έιιεηςε ζηαζεξφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ ζηελ πε-

ξηθέξεηα (ιφγσ ησλ κεηαζέζεσλ-απνζπάζεσλ) κε απνηέιεζκα λα κελ

είλαη δπλαηή ε ζε καθξνρξφληα βάζε απφδνζε ησλ ελδνζρνιηθψλ επη-

κνξθψζεσλmiddot ν δηζηαγκφο ησλ κεγαιχηεξσλ ζε ειηθία λα εκπιαθνχλ

ζηελ πεξηπέηεηα ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ηεο ηερλνινγίαοmiddot ε

ζχλδεζε ηνπ ιπθείνπ κε ηηο εμεηάζεηο γεγνλφο πνπ θαζηζηά εμαηξεηηθά

δχζθνιε ηελ απνκάθξπλζε απφ ηελ παξαδνζηαθή ινγηθή ηεο δηδα-

θηέαο χιεοmiddot ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ζε εζειν-

ληηθή βάζε θαη ρσξίο παξνρή ηδηαίηεξσλ θηλήηξσλ δελ κπνξεί λα απν-

δψζεηmiddot ηα πνιιά λέα δεδνκέλα πνπ έρνπλ ζε θάζε δηδαζθαιία λα αληη-

κεησπίζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί έλα λέν θαη αλνίθεην γηlsquo απηνχο κέζν

φπσο ν ππνινγηζηήο λέεο κνξθέο εξγαζίαο φπσο ε νκαδηθή εξγαζία

ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη ειάρηζηα ζηα ειιεληθά ζρνιεία θαζψο θαη ε

γηα πξψηε θνξά εγθαηάιεηςε ηνπ βηβιίνπ σο απνθιεηζηηθνχ κέζνπ εξ-

γαζίαο Φπζηθά ζε φια απηά ζα πξέπεη λα πξνζηεζνχλ θαη ηα πξνβιή-

καηα ζηηο ππνδνκέο θηι

Ζ ζπλήζεο αληίιεςε ζπλδέεη ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο

θαη ησλ άιισλ καζεκάησλ κε ηε δηεθπεξαίσζε θάπνηαο ζπγθεθξηκέ-

λεο χιεο ελφο ζπγθεθξηκέλνπ δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ Οπνηαδήπνηε

πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ κε απηή ηε ζηελή αληίιεςε ζα ήηαλ

απαξάδεθηε θαη ελ ηέιεη δε ζα είρε λα πξνζθέξεη θάηη ην νπζηψδεο

Αθφκα θαη ε πξνζπάζεηα αιιαγήο ησλ δηδαθηηθψλ εγρεηξηδίσλ κε πξν-

ζζήθεο ζηνηρείσλ λένπ γξακκαηηζκνχ (πρ κειέηε ηζηνζειίδσλ ε έλ-

λνηα ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο) δε θαίλεηαη λα απνηειεί νπζηαζηηθή αι-

ιαγή θαζψο εμαθνινπζεί λα θηλείηαη ζε παξαδνζηαθέο παηδαγσγηθέο

αληηιήςεηο (Κνπηζνγηάλλεο 2010α) Απφ ηελ άιιε πιεπξά νπνηαδή-

πνηε πξνζπάζεηα εγθαηάιεηςεο ηεο ινγηθήο απηήο πξνζθξνχεη ζηηο

πνιχ θαιά ξηδσκέλεο αληηιήςεηο θαη είλαη πνιχ δχζθνιν λα ππνζηεξη-

ρζεί απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο




Μία ηαθηηθή αξθεηά δηαδεδνκέλε εί-

λαη ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ σο βηβιίνπ

Σελ αθνινπζνχλ πνιιέο απφ ηηο δηδα-

ζθαιίεο πνπ έρνπλ γίλεη κέρξη ηψξα

πγθεθξηκέλα θάζε δηδαθηηθή πξφ-

ηαζε ζπλδέεηαη κε ζπγθεθξηκέλν θε-

θάιαην θαη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο κε

ζπγθεθξηκέλεο ζειίδεο ησλ δηδαθηηθψλ

εγρεηξηδίσλmiddot θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα

λα κελ ππάξρεη αηζζεηή απφθιηζε απφ

ηνλ ρξφλν πνπ πξνβιέπεηαη λα αθηεξσ-

ζεί γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ελφηεηα ηνπ

ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ

Μηα άιιε ζπλήζεο ηαθηηθή είλαη ε

αληηθαηάζηαζε ηεο απζεληίαο ηνπ βη-

βιίνπ κε ηελ πηνζέηεζε ηεο απζεληίαο

ησλ δηδαθηηθψλ πξνηάζεσλ ησλ επη-

κνξθσηψλ Απηέο νη δηδαζθαιίεο είλαη πην ελδηαθέξνπζεο γηαηί με-

θεχγνπλ αξθεηά απφ ηε ινγηθή ησλ βηβιίσλ θαη είλαη πνιχ θνληά ζηα

ζχγρξνλα ζεσξεηηθά δεηνχκελα Τηνζεηνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηη-

θνχο πνπ πείζνληαη λα εγθαηαιείςνπλ γηα ιίγν ηελ πηζηή πξνζήισζε

ζην εγρεηξίδην Οη δηδαζθαιίεο φκσο απηέο δε δεκηνπξγνχληαη απφ ηνπο

δηδάζθνληεο κε ηε ζπκκεηνρή ησλ επηκνξθσηψλ αιιά επηιέγνληαη απ-

ηνχζηα ηα δηδαθηηθά παξαδείγκαηα πνπ δίλνπλ θαηά ηηο επηκνξθψζεηο

ηνπο νη επηκνξθσηέο σο παξαδείγκαηα πξνβιεκαηηζκνχ Έηζη παξαηε-

ξήζεθε ζπρλά ην θαηλφκελν λα ππάξρεη έλα παξα-βηβιίν επηθπξσκέλν

απφ ηελ απζεληία ησλ επηκνξθσηψλ θαη άξα απφ ην ζχζηεκα

Παξφιν ινηπφλ πνπ επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ επηηπρή θαη

πξέπεη λα αμηνπνηεζνχλ κειινληηθά πεξηνξηζκέλα απνηειέζκαηα είρε ε ζπλνιηθή

πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή Δπηζεκαί-

λεηαη δε φηη γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην απαηηείηαη επξχηεξνο εθπαηδεπηηθφο ζρεδη-

Παξάδεηγκα ρξήζεο ηνπ δηαδηθηχνπ σο

βηβιίνπ

Ο εθπαηδεπηηθφο εληνπίδεη θάπνηεο δηεπ-

ζχλζεηο ζην δηαδίθηπν (εθεκεξίδεο κνπ-

ζεία αξραηνινγηθνχο ρψξνπο θηι) αλά-

ινγεο ζεκαηηθά κε ην ζέκα ηεο ζπγθεθξη-

κέλεο ελφηεηαο ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ Απφ ηηο δηεπζχλζεηο απηέο αλαδεηά θά-

πνηεο ζπγθεθξηκέλεο ζειίδεο πιεξνθνξίαο

πνπ ζα είραλ αληίζηνηρνπ φγθνπ θαη ινγη-

θήο πιεξνθνξίεο κε απηέο ηνπ βηβιίνπ

έηζη ψζηε λα κπνξνχλ λα ηηο αληηθαηαζηή-

ζνπλ ηε ζπλέρεηα δηακνξθψλεη θάπνηεο

εξσηήζεηο θαηαλφεζεο αληίζηνηρεο ινγη-

θήο κε απηέο πνπ έρνπλ ηα ζρνιηθά βηβιία

θάησ απφ ηα θείκελα Γίλεηαη ζε θχιιν

εξγαζίαο ε πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζνπλ

νη καζεηέο πξψηα ζα αλνίμνπλ ηηο ζπ-

γθεθξηκέλεο ζειίδεο ζα ηηο δηαβάζνπλ θαη ζηε ζπλέρεηα ζα απαληήζνπλ ζπκπιε-

ξψλνληαο ην θχιιν εξγαζίαο




αζκφο κε ζαθείο ζηφρνπο θαη φρη απνκνλσκέλε πξνζέγγηζε κε βάζε ηελ εηζαγσγή

ησλ ΣΠΔ

Σν πξφβιεκα πνπ αλαδεηθλχεηαη είλαη ζεκαληηθφ θαη ζρεηίδεηαη κε ηνλ ηξφπν

πνπ νη ΣΠΔ πξνζεγγίδνληαη ζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε Απφ ηε καθξνρξφληα έξεπ-

λα πξνθχπηεη φηη ην ζέκα είλαη εμαηξεηηθά πην ζχλζεην θαη ην ζπκπέξαζκα πξνθαλέο

δελ είλαη δπλαηφ λα ζρεδηάδνληαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε εηζαγσγή

ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία σο απνκνλσκέλεο δξαζηεξηφηεηεο Απηφ (ε εηζα-

γσγή ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία) ζα πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί ζην πιαίζην

κηαο ζπλνιηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο φπνπ ηα επηκέξνπο ζηνηρεία ηνπ ζπζηήκαηνο

ζα ζπιιεηηνπξγνχλ πξνο έλαλ ηειηθφ ζηφρν

Απηή ηε ζηηγκή πνιιά ζηνηρεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ιεηηνπξγνχλ

πξνο ηελ αθξηβψο αληίζεηε θαηεχζπλζε θαη πεξηνξίδνπλ ζεκαληηθά ή θαη εμνπδεηε-

ξψλνπλ ηηο φπνηεο πξσηνβνπιίεο αλαιακβάλνληαη Σν πξφβιεκα επνκέλσο δελ είλαη

ηφζν ε χπαξμε ππνδνκψλ ε αλάπηπμε ινγηζκηθνχ θαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηη-

θψλ αιιά ε ράξαμε κηαο ζπλνιηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο

Οη πεξηζζφηεξεο ζπδεηήζεηο γχξσ απφ ηελ αμηνπνίεζε

ησλ ΣΠΔ ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία φπσο άιισζηε θαη ζπλν-

ιηθφηεξα ζην ζέκα ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζήο ηνπο ζην

ζρνιείν θηλνχληαη ζlsquo απηφ πνπ ζα κπνξνχζακε λα απνθαιέζνπκε εξγαιεηαθή ινγηθή

Μία απφ ηηο θπξηφηεξεο εθθάλζεηο ηεο εξγαιεηαθήο ινγηθήο είλαη ε ζπξξίθλσζε ηνπ

ζέκαηνο laquoδηδαζθαιία θαη ΣΠΔraquo ζηελ πνιηηηθή αλάπηπμεο θαη δηάδνζεο εθπαηδεπηη-

θνχ ινγηζκηθνχ ζηα ζρνιεία ζηελ χπαξμε ηνπ θαηάιιεινπ εμνπιηζκνχ πνπ ζα είλαη

ζε ζέζε λα laquoηξέμεη ηηο ζχγρξνλεο απηέο παηδαγσγηθέο εθαξκνγέοraquo θαη ζηελ αγνξά

λέσλ ηερλνινγηθψλ πξντφλησλ

πλήζσο ινηπφλ πξνσζείηαη κηα αξθεηά laquoζηελήraquo θαη απνπξνζαλαηνιηζηηθή

αληίιεςε πεξί ινγηζκηθνχ ε πξνζθφιιεζε ζηελ νπνία κπνξεί λα έρεη νδπλεξέο ζπ-

λέπεηεο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζην ζχλνιφ ηεο Παξάιιεια ήδε εμεηά-

ζηεθε παξαπάλσ ν ηξφπνο πνπ αληηκεησπίδεηαη κέρξη ζήκεξα ε επηκφξθσζε ησλ εθ-

παηδεπηηθψλ Ζ πνιππινθφηεηα φκσο ηνπ ζέκαηνο δελ πεξηνξίδεηαη ζηνπο δχν απηνχο

ηνκείο Δμίζνπ ζεκαληηθνί θαη θαζνξηζηηθνί ζηελ επηηπρία ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο εί-

λαη θαη άιινη παξάγνληεο φπσο ε δνκή θαη ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκα-

ηνο ε θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ ν ηξφπνο θαη ν βαζκφο δηάρπζεο ηεο

εξγαιεηαθή ινγηθή




θηινζνθίαο απηήο ζηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα ην δηνηθεηηθφ πιαίζην ηεο εθπαίδεπζήο

καο θηι

Απφ ηηο επίκνλεο φκσο πξνζπάζεηεο αιιαγήο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπίνπ έρνπλ

πξνθχςεη σθέιηκα εξεπλεηηθά ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ

ρξήζηκν νδεγφ γηα θάζε αληίζηνηρε πξνζπάζεηα ζην κέιινλ Ζ έξεπλα γηα παξά-

δεηγκα είλαη ζαθήο ζηελ πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα λα έρεη πηζαλφηεηα επη-

ηπρίαο θάζε αιιαγή θάζε θαηλνηνκία πνπ εηζάγεηαη είλαη απαξαίηεην λα ιακβάλεηαη

ππφςε ε πξνυπάξρνπζα θαηάξηηζε ησλ δηδαζθφλησλ νη ζηάζεηο θαη πεπνηζήζεηο

ηνπο ε εκπεδσκέλε θαζεκεξηλή δηδαθηηθή ηνπο πξαθηηθή (Fullan 1993middot Karavas-

Doukas 1998middot Κνπηζνγηάλλεο 2007α)

Σα εξεπλεηηθά απηά δεδνκέλα θαη νη δηαπηζηψζεηο ζηηο νπνίεο θαηέιεγαλ ήδε

απφ ηα πξψηα ρξφληα εηζαγσγήο ησλ ππνινγηζηψλ ζηελ εθπαίδεπζε αγλνήζεθαλ θαη

ε έκθαζε δφζεθε ζηε δεκηνπξγία ππνδνκψλ θαη ζηελ αλάπηπμε ινγηζκηθνχ Ζ ζε-

καληηθή ζηξνθή πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνο κηαο κεγάιεο έθηαζεο

επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη νπσζδήπνηε ζνβαξή θαη είλαη βέβαην φηη ζα

απνδψζεη αλ ζπλνδεπηεί θαη απφ παξάιιεια άιια κέηξα (πρ ζνβαξέο αιιαγέο ζηα

Π)

Δίλαη πξνθαλέο φηη θάζε ζνβαξή πξνζπάζεηα επξείαο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ

ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ησλ άιισλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ δελ

κπνξεί λα αγλνεί ηα δεδνκέλα απηά νχηε κπνξεί λα επαθίεηαη ζηηο laquoζαπκαηνπξγέοraquo

δπλαηφηεηεο ησλ ππνινγηζηψλ Οη πξψηεο έξεπλεο πνπ έρνπκε ζηε ρψξα καο επηβε-

βαηψλνπλ ηηο εξεπλεηηθέο δηαπηζηψζεηο άιισλ ρσξψλ νη εθπαηδεπηηθνί δελ θάλνπλ κε

ηηο ΣΠΔ ηίπνηα πέξα απφ απηφ πνπ γλψξηδαλ λα θάλνπλ θαιά θαη πξηλ απφ απηέο

(Κνπηζνγηάλλεο 2000 2007middot Koutsogiannis 2001)

Αλ βέβαηα ε φιε πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ ζηε δηδαζθαιία

ηεο ειιεληθήο θαη ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ γεληθφηεξα εζηηαζηεί ζηελ αλάπηπμε

ινγηζκηθνχ ηφηε πξφβιεκα δελ πθίζηαηαη lsquo απηήλ φκσο ηελ πεξίπησζε δελ είλαη

δπλαηφ λα γίλεηαη ιφγνο γηα εηζαγσγή ζεκαληηθψλ αιιαγψλ ζηελ εθπαίδεπζή καο Οη

εθπαηδεπηηθνί είηε ζα πξνζαξκφζνπλ δπζθνιφηεξα ή επθνιφηεξα ην ινγηζκηθφ πνπ

ζα ηνπο απνζηαιεί ζηα ππάξρνληα δεδνκέλα είηε ζα ην εγθαηαιείςνπλ ζηηο ζρνιηθέο

απνζήθεο φπσο έρεη ζπκβεί ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ζην παξειζφλ κε άιιεο ηερλνιν-

γίεο Σν πξφβιεκα πθίζηαηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ γίλεηαη ιφγνο γηα ζεκαληηθέο αιια-

γέο θαη δηακφξθσζε θηιφδνμσλ Π ηελ πεξίπησζε απηή θαη ε επηκφξθσζε είλαη




απαξαίηεηε αιιά θαη ην πεξηερφκελφ ηεο είλαη απαξαίηεην λα ζπκβαδίδεη κε ηε ζπ-

γθεθξηκέλε θαηεχζπλζε

Γίνεται επομζνωσ ςαφζσ ότι θ γόνιμθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκα-

λία τθσ ελλθνικισ και των φιλολογικϊν μακθμάτων δεν είναι μια εφκολθ

και απλι διαδικαςία που εξαντλείται ςτθν απόφαςθ για δθμιουργία κά-

ποιου λογιςμικοφ παιγνιϊδουσ χαρακτιρα προκειμζνου να υποςτθριχκεί

θ διδαςκαλία ςτα ςχολεία ι για τθ δθμιουργία καλφτερων υποδομϊν

(πχ φορθτοί υπολογιςτζσ) Αντίκετα πρόκειται για μια πολφπλοκθ και

ςφνκετθ υπόκεςθ Η εργαλειακι λογικι με άλλα λόγια είναι απαραίτθτο

να δϊςει τθ κζςθ τθσ ςε μια ςαφι πολιτικι-πλαίςιο θ οποία κα αποτελεί

τθν αφετθρία και το ςθμείο αναφοράσ για κάκε επιμζρουσ ενζργεια

προγράμματα ςπουδϊν περιεχόμενο προγραμμάτων επιμόρφωςθσ εκ-

παιδευτικϊν αλλαγζσ ςτο ιςχφον διοικθτικό πλαίςιο ανάπτυξθ λογιςμι-

κοφ κτλ

Σν παξφλ επηκνξθσηηθφ πιηθφ ιακβάλεη ππφςε ηνπ φιεο απηέο ηηο παξακέ-

ηξνπο θαη επηρεηξεί λα βξεη ηα λήκαηα εθείλα πνπ ζα κπνξέζνπλ ρσξίο λα αγλνήζνπλ

ην ηζρχνλ λα εληζρχζνπλ γφληκεο ήδε αλαδεηήζεηο εθπαηδεπηηθψλ θαη δπλακηθέο

πξσηνβνπιίεο ζρνιείσλ




2 ΣΠΕ και γραμματιςμόσ


21 Γραμματιςμόσ οριςμόσ και κεωρθτικοί προβλθματιςμοί

Βαζηθή έλλνηα ζηα θεθάιαηα πνπ αθνινπζεί είλαη απηή ηνπ γξακκαηηζκνύ ηε ζέζε

ηνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά θαη ν φξνο εγγξακκαηηζκόο Οη φξνη απηνί απνδίδνπλ ζηα

ειιεληθά ηνλ αγγιηθφ φξν literacy ηα αγγιηθά ν φξνο ρξεζηκνπνηείηαη κε δηπιφ πε-

ξηερφκελν κε απηφ πνπ απνθαινχκε ζηα ειιεληθά αιθαβεηηζκόο θαη κε ην πεξηερφ-

κελν πνπ απνδίδνπκε ζηνλ φξν γξακκαηηζκόο Ο αιθαβεηηζκφο είλαη φξνο πνπ ρξε-

ζηκνπνηήζεθε θπξίσο ζην παξειζφλ θαη έδηλε βαξχηεηα ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο ηθαλφ-

ηεηαο γηα αλάγλσζε θαη γξαθή Ο φξνο γξακκαηηζκφο πεξηιακβάλεη ηελ έλλνηα ηνπ

αιθαβεηηζκνχ αιιά είλαη πην δπλακηθφο Ζ δεχηεξε έλλνηα ζρεηίδεηαη κε ηε δπλαηφ-

ηεηα ηνπ εγγξάκκαηνπ αηφκνπ λα ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ζε δηάθνξεο θαζεκεξη-

λέο θνηλσληθέο πξαθηηθέο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ αλάγλσζε θαη γξαθή (θαη φρη κφλν)

ζηηο πνηθίιεο εθδνρέο ηνπο

ήκεξα φκσο έρνπκε πνηθίια λέα δεδνκέλα ην γεγνλφο φηη νη θνηλσληθέο πξα-

θηηθέο απαηηνχλ ζπρλά ηε ρξήζε πνηθίισλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο απφ ηηο πην πα-

ξαδνζηαθέο (κνιχβη ραξηί έληππν) κέρξη ηηο πην ζχγρξνλεο (ςεθηαθά κέζα)middot ην γεγν-

λφο φηη ε θαζεκία απφ απηέο ηηο ηερλνινγίεο ζπλδπάδεηαη κε ηελ παξαγσγή θαη θαηα-

λφεζε δηαθφξσλ θεηκέλσλ θαη θεηκεληθψλ εηδψλ πνπ ζρεηίδνληαη άκεζα κε πνηθίια

θαζεκεξηλά θνηλσληθά ζπκβάληα (πρ ε αλάιεςε ρξεκάησλ απφ ηελ ηξάπεδα ε εχ-

ξεζε θαη αμηνιφγεζε κηα πιεξνθνξίαο απφ ην δηαδίθηπν ε δηακφξθσζε κηαο ζρνιη-

θήο ηζηνζειίδαο ε γξαθή κηαο παξνπζίαζεο ζην PowerPoint) πνπ απαηηνχλ

ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο νη νπνίεο δελ ππήξραλ ζην παξειζφλ

Θα κπνξνχζακε ελ θαηαθιείδη λα πνχκε φηη ν ζεκεξηλφο εγγξάκκαηνο άλζξσπνο ζα

πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα παξάγεη λα θαηαλνεί θαη λα επεμεξγάδεηαη κε θξηηηθφ

ηξφπν θείκελα γξαπηνχ πξνθνξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ ιφγνπ θαζψο επίζεο θαη πν-

ιπηξνπηθά θείκελα (θείκελα πνπ δελ είλαη κφλν γισζζηθά αιιά δηακνξθψλνληαη κε




ηελ αμηνπνίεζε θαη άιισλ ζεκεησηηθψλ ζπζηεκάησλ φπσο εηθφλαο ήρνπ γξαθεκά-

ησλ θηι)9

Δίλαη πξνθαλέο επνκέλσο φηη ην πεξηερφκελν ηνπ φξνπ γξακκαηηζκφο δελ εί-

λαη ζηαζεξφ αιιά ζπλαξηάηαη κε επξχηεξεο νηθνλνκηθέο θνηλσληθέο θαη πνιηηηζκηθέο

κεηαβνιέο κεηαβνιέο πνπ απαηηνχλ θαη ηελ πηζαλή ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηελ

θαιιηέξγεηα λέσλ δεμηνηήησλ-γλψζεσλ ψζηε λα είλαη ηθαλφο θαλείο λα αληαπεμέιζεη

ζηε δεδνκέλε θνηλσλία αιιά θαη λα ηελ laquoδηαβάδεηraquo θξηηηθά Απφ ηνλ νξηζκφ απηφ

είλαη πξνθαλέο επίζεο φηη νη ΣΠΔ ζεσξνχληαη νξγαληθφ κέξνο ηεο laquoλέαο επηθνηλσ-

ληαθήο ηάμεο πξαγκάησλraquo ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο δελ κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηή

εθηφο ηνπ επξχηεξνπ νηθνλνκηθνχ θνηλσληθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ ζεκεξηλνχ γίγλεζζαη

Πξφθεηηαη γηα νπηηθή πνπ κεηαβάιιεη ζεκαληηθά ην ηνπίν ζηνλ ρψξν ηεο δηδαζθαιίαο

ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ φρη κφλν σο πξνο ην πψο ζα αμηνπνηήζνπκε θαιχηεξα

ηηο ΣΠΔ ζε κηα δεδνκέλε δηδαζθαιία αιιά θαη πψο ζα πξνζαξκφζνπκε ην πεξηερφ-

κελν ηεο δηδαζθαιίαο πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο ιεηηνπξγηθέο αιιά θαη

θξηηηθέο δηαζηάζεηο ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ (πνπ ζπκπεξηιακβάλεη ηηο ΣΠΔ) Οπζη-

αζηηθά ινηπφλ απαηηείηαη κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε γηα ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ

ζηελ εθπαίδεπζε κε ζθνπφ ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο παηδείαο

Αλ φκσο έηζη έρνπλ ηα πξάγκαηα ηφηε ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία

ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ δελ κπνξεί λα είλαη ζε εζεινληηθή βάζε νχηε λα ζηεξί-

δεηαη ζηελ θαιή πξναίξεζε ησλ δηδαζθφλησλ Δίλαη απαξαίηεην λα απνηειεί νξγα-

ληθφ κέξνο ηεο δηδαζθαιίαο φπσο απνηειεί θαη νξγαληθφ κέξνο ησλ θαζεκεξηλψλ

επηθνηλσληαθψλ πξαθηηθψλ Οη ηξεηο ελφηεηεο πνπ αθνινπζνχλ επηρεηξνχλ λα εκβα-

ζχλνπλ πεξαηηέξσ ζηελ έλλνηα ηνπ γξακκαηηζκνχ εμεηάδνληαο θάπνηεο πηπρέο ηνπ

θαη λα ηνλ ζπλδέζνπλ άκεζα κε ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε

211 Θ ιςτορικότθτα των τεχνολογιϊν πρακτικισ γραμματιςμοφ10

Ζ αλαδήηεζε θάπνηαο ζρέζεο αλάκεζα ζηε γιψζζα θαη ηελ ηερλνινγία πξφζθαηε ή

παιηφηεξε κνηάδεη παξαδνμνιφγεκα Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη απφ ηνλ ρψξν ησλ

αλζξσπηζηηθψλ επηζηεκψλ ηδηαίηεξα ππάξρεη κηα παξαδνζηαθή επηθχιαμε πξνο ηελ

9 Γηα ηελ έλλνηα ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 251 θαζψο θαη Μεηζηθνπνχινπ 2001

Υνληνιίδνπ 1999 Kalantzis amp Cope 1999 10 Πξαθηηθή γξακκαηηζκνχ θνηλσληθή πξαθηηθή φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή (έληπ-

πνο ειεθηξνληθφο ιφγνο)




ηερλνινγία ηδηαίηεξα πξνο ηηο ΣΠΔ Έηζη απηέο εκθαλίδνληαη ζπλήζσο σο θάηη λέν

θαη εληππσζηαθφ ε θπξηφηεξε δε ζπλεηζθνξά αλ φρη ε απνθιεηζηηθή πξνο ηε κειέηε

ηνπο ζεσξείηαη φηη κπνξεί λα πξνέιζεη απφ ηνλ ρψξν ησλ ζεηηθψλ επηζηεκψλ θαη ηδη-

αίηεξα ηεο πιεξνθνξηθήο

Με δεδνκέλν φκσο ην γεγνλφο φηη νη ΣΠΔ απνηεινχλ ζηηο κέξεο καο πηα έλα

κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (κέζν γηα δηάβαζκα γξάςηκν θαη επηθνηλσλία) κεγάιε

κπνξεί λα είλαη θαη ε ζπλεηζθνξά πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο επηζηήκεο πνπ αζρνινχληαη

κε ηελ ηερλνινγηθά δηακεζνιαβεκέλε επηθνηλσλία δειαδή ηνπο δηάθνξνπο θιάδνπο

ηεο γισζζνινγίαο θαη απηνχο πνπ αζρνινχληαη κε ηνλ γξακκαηηζκφ Αλάκεζα ζηελ

πξψηε απφ ρξνλνινγηθή άπνςε ηερλνινγηθά δηακεζνιαβεκέλε επηθνηλσλία (ηε

γξαθή) θαη ηελ χζηεξε (ηηο ΣΠΔ) κπνξνχλ λα βξεζνχλ πνιιέο αλαινγίεο Πνιιά επί-

ζεο απφ ηα δεηήκαηα πνπ ζπδεηνχληαη ζηηο κέξεο καο έρνπλ ήδε ζε ζεκαληηθφ βαζκφ

ζπδεηεζεί ζην πιαίζην δχν άιισλ ηερλνινγηψλ ηεο επηθνηλσλίαο ηεο γξαθήο θαη ηεο

ηππνγξαθίαο

Χο αξραηφηεξν παξάδεηγκα πνπ ζίγεη ηηο επηπηψζεηο πνπ έρεη ε δηάδνζε ηεο

γξαθήο θαη ηνπ γξακκαηηζκνχ θαηά πξνέθηαζε αλαθέξεηαη ζπλήζσο (Eco 2003middot

Gee 1996 26-31middot Murray 2000 44-45) έλα απφζπαζκα ηνπ δηαιφγνπ κεηαμχ σθξά-

ηε θαη Φαίδξνπ ζηνλ Φαίδξν ηνπ Πιάησλα (385-368 πΥ) Παξlsquo φηη ζηε βηβιηνγξα-

θία ν δηάινγνο απηφο αλαθέξεηαη ζπλήζσο σο θιαζηθή πεξίπησζε ηνπ θφβνπ ή ησλ

επηθπιάμεσλ πνπ δεκηνπξγεί θάζε λέα ηερλνινγία πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (γξαθή

βηβιίν ππνινγηζηήο) ππνζηεξίδσ ζηε ζπλέρεηα φηη ην απφζπαζκα απηφ εκπεξηέρεη ηα

βαζηθφηεξα επηρεηξήκαηα γηα ηηο ζέζεηο πνπ έρνπλ δηαηππσζεί σο ζήκεξα ζρεηηθά κε

ηε γξαθή θαη ηνλ γξακκαηηζκφ θαη θαηά πξνέθηαζε ζρεηηθά κε ηνλ λέν γξακκαηηζκφ

ησλ ΣΠΔ

ην απφζπαζκα απηφ ν σθξάηεο αθεγείηαη ηελ ηζηνξία ηνπ Αηγχπηηνπ ζενχ

Θεπζ ν νπνίνο κεηαμχ ησλ άιισλ πνπ αλαθάιπςε πξψηνο (ινγαξηαζκνχο γεσκεηξία

αζηξνλνκία θηι) ήηαλ θαη ε γξαθή Ο Θεπζ έθζαζε ζηνλ Θακνχο βαζηιηά ηεο Άλσ

Αηγχπηνπ (Θήβεο) πξνθεηκέλνπ λα δείμεη ηελ ηέρλε ηνπ θαη λα ππνζηεξίμεη ηε δηά-

δνζή ηεο ζηνπο ππφινηπνπο Αηγππηίνπο Δθεί ν Θεπζ ππνζηήξημε κε επηρεηξήκαηα ηα

ζεηηθά ηεο θάζε εθεχξεζήο ηνπ θαη φηαλ έθηαζε θαη ζηα γξάκκαηα (γξαθή) είπε11

11 Μεηάθξαζε απφ ην Θενδσξαθφπνπινο 2000




(1)Τοφτο δα το μάκθμα βαςιλιά μου κα κάμει τουσ Αιγφπτιουσ πιο ςοφοφσ και το μνθμονικό τουσ πιο

καλό γιατί για τθ μνιμθ και για τθ ςοφία βρζκθκε το φάρμακο (274e)

Αμίδεη φκσο λα δνχκε θαη ηελ απάληεζε ηνπ Θακνχο νπζηαζηηθά ηελ άπνςε

ηνπ Πιάησλα

(2) Ρολφτεχνε Θευκ άλλοσ ζχει τθ δφναμθ να γεννάει τισ τζχνεσ κι άλλοσ πάλι να κρίνει πόςο κε να

βλάψουν και κε να ωφελιςουν εκείνουσ ποφ μζλλουν να τισ μεταχειριςκοφν Και ςυ τϊρα ςαν πατζ-

ρασ των γραμμάτων από εφνοια είπεσ το αντίκετο απrsquo εκείνο που αυτά μποροφν Γιατί τα γράμματα

ςτισ ψυχζσ εκείνων που κα τα μάκουν κα φζρουν λθςμονιά μια και αυτοί κα παραμελιςουν τθ

μνιμθ τουσ γιατί από εμπιςτοςφνθ ςτθ γραφι κα φζρνουν τα πράγματα ςτθ μνιμθ τουσ απ ζξω με

ξζνα ςθμάδια όχι από μζςα από τον εαυτό τουσ τον ίδιο Ώςτε δεν ευρικεσ το φάρμακο για τθ μνιμθ

τθν ίδια άλλα για το να ξαναφζρνεισ κάτι ςτθ κφμθςθ Κι από τθ ςοφία δίνεισ ςτουσ μακθτζσ ςου μια

δόκθςθ κι όχι τθν αλικειαmiddot γιατί ζχοντασ πολλά ακοφςει χωρίσ να τα διδαχκοφνε κάχουν τθ γνϊμθ

πωσ ξζρουνε πολλά ενϊ είναι ανίδεοι ςτα πιο πολλά και φορτικοί ςτθ ςυντροφιά τουσ και κα ζχουν

γίνει αντίσ ςοφοί δοκθςίςοφοι (274e-275b)

ηα απνζπάζκαηα απηά παξαηίζεληαη πνιχ επηγξακκαηηθά ηα επηρεηξήκαηα

γηα δχν απφ ηηο θπξηφηεξεο απφςεηο πνπ έρνπλ δηαηππσζεί γχξσ απφ ηηο επηπηψζεηο

ηνπ γξακκαηηζκνχ ην πξψην απφζπαζκα δηαηππψλεηαη ε άπνςε φηη ε γξαθή θαη ε

επξεία θνηλσληθή δηάδνζή ηεο (γξακκαηηζκφο) απνηεινχλ θαηαιχηεο αιιαγψλ Πξφ-

θεηηαη γηα ηελ πξψηε κνξθή ελφο απφ ηα θπξηφηεξα επηρεηξήκαηα πνπ ζπλδέεη ηε δηά-

δνζε ηνπ γξακκαηηζκνχ κε ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηε γλψζε θαη ηε κφξθσζε ζηελ

αλάπηπμε θαη ηελ πξφνδν θαηά πξνέθηαζε

Ζ αλαδήηεζε αλαινγηψλ κε ηηο απφςεηο πνπ δηαηππψλνληαη γηα ηηο ζεηηθέο ζπ-

λέπεηεο πνπ έρεη ε δηάδνζε ησλ ΣΠΔ ζηελ θνηλσλία θαη ηελ εθπαίδεπζε δελ είλαη

δχζθνιε Ζ ξεηνξεία πνιηηηθή θαη πνιχ ζπρλά επηζηεκνληθή σο πξνο ηηο ζεηηθέο ζπ-

λέπεηεο ησλ ΣΠΔ ζηελ θνηλσλία θαη ηελ εθπαίδεπζε είλαη γλσζηή θαη δε δηαθέξεη σο

πξνο ηελ νπζία ηεο απφ ηελ πξψηε απηή δηαηχπσζε Αξθεί λα αλαθέξνπκε έλα

ελδεηθηηθφ παξάδεηγκα ηεο ινγηθήο απηήο πξνεξρφκελν απηή ηε θνξά απφ ηνλ θφζκν

ησλ ΣΠΔ laquoΣν κφλν πνπ ρξεηάδεηαη πηα ν θφζκνο καο είλαη λα δψζνπκε ζε θάζε παηδί

έλα θνξεηφ ππνινγηζηή θαηεβάδνληαο ην θφζηνο ηνπ ζηα 100 δνιάξηα κέζα ζηα επφ-

κελα πέληε ρξφληαraquo (Νεγθξεπφληε Νίθνιαο Σν Βήκα 252004) Δίλαη γλσζηφ φκσο

φηη νη θνξεηνί ππνινγηζηέο πνπ δφζεθαλ ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ θαηά ην 2009-2010 δε

βειηίσζαλ ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε

Σν δεχηεξν απφζπαζκα έρεη ζεσξεζεί σο θιαζηθή πεξίπησζε πξνζπάζεηαο γηα

ακθηζβήηεζε ηεο λέαο αθφκε παξlsquo φηη είραλ πεξάζεη ήδε θάπνηνη αηψλεο απφ ηελ




αλαθάιπςή ηεο ηερλνινγίαο ηεο γξαθήο Τπνζηεξίδεηαη φηη κέζσ ηεο γξαθήο νη άλ-

ζξσπνη ζα παξακεινχλ ηε κλήκε αθνχ laquoζα θέξλνπλ ηα πξάγκαηα ζηε κλήκε ηνπο απ

έμσ κε μέλα ζεκάδηα φρη απφ κέζα απφ ηνλ εαπηφ ηνπο ηνλ ίδηνraquo Παξάιιεια ζην ίδην

απφζπαζκα (2) ν Πιάησλαο θαίλεηαη λα επηηίζεηαη ζηε γξαθή κέζσ ηεο γξαθήο θαη

λα ππνζηεξίδεη ηελ αλσηεξφηεηα ηεο απεπζείαο δηδαζθαιίαο έλαληη ηεο ππελζχκηζεο

πνπ πξνζέθεξε ε λέα ηφηε ηερλνινγία Σν απφζπαζκα απηφ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά θφ-

ξνλ σο ελδεηθηηθφ ηεο επηθπιαθηηθφηεηαο ηνπ θφβνπ πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη ζε θάζε

λέα ηερλνινγία πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ σο ε πξψηε νπζηαζηηθά θαη ζεκαληηθφηεξε

επίζεζε ελαληίνλ ηεο πξψηεο ηερλνινγηθά δηακεζνιαβεκέλεο επηθνηλσλίαο (Eco

2003middot Murray 2000)

Καη εδψ δελ είλαη δχζθνιν λα αλαδεηεζνχλ αλαινγίεο κε ηηο απφςεηο πνπ

ζπρλά δηαηππψλνληαη σο πξνο ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ κπνξεί λα έρεη ε δηάδνζε

ησλ ΣΠΔ Αο ζπκεζνχκε ελδεηθηηθά ηελ αλαθνίλσζε ηεο Αθαδεκίαο Αζελψλ γηα

ηνλ θίλδπλν πνπ δηαηξέρεη ην ειιεληθφ αιθάβεην απφ ηε ρξήζε ησλ Greeklish ζηνπο

ππνινγηζηέο (Koutsogiannis amp Mitsikopoulou 2003)

Ζ απνζπαζκαηηθή σζηφζν απηή πξνζέγγηζε αδηθεί ηελ νπηηθή ηνπ Πιάησλα

αιιά θαη ηνλ φιν πξνβιεκαηηζκφ πνπ αλαπηχρζεθε ζηελ αξραηφηεηα γχξσ απφ ηηο

ζπλέπεηεο πνπ κπνξεί λα έρεη ε δηάδνζε ηεο γξαθήο Θα δνχκε ζηε ζπλέρεηα θάπνηα

επηπιένλ απνζπάζκαηα πξνθεηκέλνπ λα απνηηκήζνπκε θαιχηεξα ηελ άπνςε πνπ

εθθξάδεηαη Παξαθάησ πάιη ν σθξάηεο

(3) Πποιοσ λοιπόν νομίηει πωσ μζςα ςτα γραμμζνα αφινει για τουσ κατοπινοφσ καμιά τζχνθ και

όποιοσ πάλι παραδζχεται πωσ από τα γραμμζνα κα βγει τίποτε κακαρό και βζβαιο κα είναι πολφ

απλοϊκόσ hellip αφοφ νομίηει πωσ οι γραμμζνοι λόγοι είναι κάτι πιο πολφ από το να ξανακυμίηουν τα

πράγματα που λζνε τα γραφτά ςrsquo εκείνον που τα ξζρει (275c)

(4) Γιατί αυτό δα το κακό Φαίδρε ζχει το γράψιμο και μοιάηει μα τθν αλικεια με τθ ηωγραφικι Κι

αυτισ δα τα ζργα ςτζκονται μπροςτά ςου ςαν να είναι ηωντανά αν όμωσ τα ρωτιςεισ ςιωποφνε με

πολλι ςοβαροφάνεια (275d)

(5) Το ίδιο λοιπόν κάνουν και οι γραμμζνοι λόγοι πασ δθλαδι να πιςτζψεισ πωσ αυτοί ζχουνε νόθςθ

και μιλάνε αν όμωσ τουσ ρωτιςεισ κάτι για κείνα ποφ λζνε γιατί κζλεισ να το καταλάβεισ δθλϊνουν

ζνα μονάχα πράγμα το ίδιο πάντοτε Και όταν μια φορά γραφτεί κυλιζται παντοφ ο κάκε λόγοσ

όμοια και ςε κείνουσ που τον νοιϊκουν όπωσ και ςε κείνουσ πάλι ποφ κακόλου δεν τουσ ταιριάηει

και δεν ξζρει ο ίδιοσ να λζγει για ποιουσ είναι και για ποιουσ δεν είναι Και όταν τον κακομεταχειρί-

ηονται και τον κακολογοφν άδικα πάντα ζχει ανάγκθ από τον πατζρα του για βοθκόmiddot γιατί ο ίδιοσ δεν

μπορεί οφτε ν αμυνκεί οφτε να βοθκιςει τον εαυτό του (275e)




Γηα ηελ θαιχηεξε αλάγλσζε ηεο ελφηεηαο ζην ζχλνιφ ηεο είλαη απαξαίηεην λα

έρνπκε ππφςε καο δχν ζεκαληηθά δεδνκέλα

1 Οη απφςεηο απηέο ηνπ Πιάησλα κπνξνχλ λα δηαβαζηνχλ θαιχηεξα ζην

πιαίζην ηεο αληίζεζεο πνπ θαίλεηαη πσο ππήξρε ζηελ αξραηφηεηα σο πξνο ηε ζπνπ-

δαηφηεηα ή φρη ηεο γξαθήο (Dihle 1992) ην απφζπαζκα θαίλεηαη λα παξαηίζεληαη

γλσζηά επηρεηξήκαηα ηεο κηαο θαη ηεο άιιεο άπνςεο ελψ είλαη πξνθαλέο φηη ν Πιά-

ησλ αλήθε ζηελ παξάδνζε πνπ ήηαλ αληίζεηε κε ηελ ππεξεθηίκεζε ηεο γξαθήο Απηφ

φκσο δε ζεκαίλεη φηη πνιεκνχζε ηε γξαθή κέζσ ηεο γξαθήο

2 Γελ κπνξνχκε λα θαηαλνήζνπκε επίζεο ηνλ πξνβιεκαηηζκφ απηφλ εθηφο

ηεο δηαιεθηηθήο ηεο βαζηθήο αληίιεςεο ηνπ Πιάησλα γηα ηε θηινζνθία θαη ηελ απν-

ηειεζκαηηθή δηδαζθαιία ην πιαίζην απηφ laquoε δηαιεθηηθή δηαδηθαζία ηεο αιεζηλήο

θηινζνθίαο πξνθχπηεη απφ ην αμίσκά ηεο γηα ην αηειεχηεηνraquo (Dihle 1992) Ο δξφκνο

κέλεη πάληα αλνηρηφο πξνο ην άγλσζην ελψ ε νξηζηηθή γξαπηή δηαηχπσζε ελφο

ζπκπεξάζκαηνο αλαηξέπεη ηε δηαιεθηηθή απηή δηαδηθαζία Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηελ

πξαγκαηηθή δηδαζθαιία ππάξρεη ζην πιαίζην ηνπ ελδεδεηγκέλνπ δηαιφγνπ φπνπ ν

καζεηήο κπνξεί λα ειέγμεη ηνλ δάζθαιν θαη ν δάζθαινο λα ππνζηεξίμεη ηηο απφςεηο

ηνπ Αληίζεηα ην γξαπηφ θείκελν δελ κπνξεί λα απαληήζεη ζε εξσηήκαηα κέλεη ζηα-

ζεξφ θαη laquoαλππεξάζπηζηνraquo (Row 1986 10-11)

Γηα ηνλ Πιάησλα laquoε ζσθξαηηθή κέζνδνοraquo είλαη απηή πνπ νδεγεί ηνλ νκηιεηή

λα ζθεθηεί ζε κεγαιχηεξν βάζνο θαη θξηηηθά ηηο ηδέεο ηνπ Ζ ζπλεηζθνξά ηνπ ζπλνκη-

ιεηή νδεγεί ζε κεγαιχηεξν βάζνο θαη πηζαλψο ζηελ επαλεμέηαζε ηεο ζέζεο ζηελ

πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο απφ κηα άιιε νπηηθή γσλία Γελ πξφθεηηαη επνκέλσο γηα άξ-

λεζε αθνχ ν ίδηνο ν Πιάησλ ζε άιια θείκελά ηνπ (πρ Νφκνη) επηζεκαίλεη θαη ηε

ρξεζηκφηεηα ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ (Dihle 1992) Πξφθεηηαη γηα επίζεζε πξνο απηφ πνπ

απνθιήζεθε αηψλεο αξγφηεξα ζέζε ηνπ γξακκαηηζκνχ (literacy thesis) ε νπνία φπσο

ζα δνχκε ζην ακέζσο επφκελν θεθάιαην αληηζηνηρεί ζην απηφλνκν κνληέιν γξακκα-

ηηζκνχ Με φξνπο ηεο πιεξνθνξηθήο ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ν Πιάησλ θάλεη

απφ πνιχ λσξίο ηε δηάθξηζε κεηαμχ πιεξνθνξίαο θαη γλψζεο δίλνληαο κεγάιε βαξχ-

ηεηα ζηε δεχηεξε Με απηή ηε ινγηθή ν Πιάησλ εθθξάδεη απφςεηο παξάιιειεο κε

απηέο πνπ ζήκεξα επηθξίλνπλ ηελ επξέσο δηαδεδνκέλε αληίιεςε φηη ε δηάδνζε ηεο

γξαθήο θαη ν γξακκαηηζκφο ζπλδένληαη λνκνηειεηαθά κε ηελ αλάπηπμε θαη ηελ πξφ-

νδν επηθξίλεη δειαδή ηνλ κχζν πεξί γξακκαηηζκνχ ηεο επνρήο ηνπ Απφ ηελ άπνςε




απηή ζπκίδεη πνιχ ηνλ ζχγρξνλν πξνβιεκαηηζκφ γχξσ απφ ην ζέκα φπσο ζα δνχκε

ζηε ζπλέρεηα

212 Σο αυτόνομο και το ιδεολογικό μοντζλο

ηνλ ρψξν ησλ αλζξσπηζηηθψλ επηζηεκψλ θαη ηδηαίηεξα απηψλ πνπ αζρνινχληαη κε

δεηήκαηα γιψζζαο θαη γξακκαηηζκνχ έρεη αλαπηπρζεί πινχζηνο πξνβιεκαηηζκφο

πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη νπζηαζηηθά ζηελ θαιχηεξε πξνζέγγηζε δεηεκάησλ πνπ ζρε-

ηίδνληαη κε ηνλ ςεθηαθφ γξακκαηηζκφ ή ηελ εηζαγσγή θαη αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ

εθπαίδεπζε Σίπνηα ζρεδφλ δελ είλαη λέν απφ ηα ζεκαληηθά δεηήκαηα πνπ ζήκεξα

ζπδεηνχληαη ζε ζρέζε κε ηελ θνηλσληθή ή ηελ εθπαηδεπηηθή δηάζηαζε ησλ ΣΠΔ Οη

απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη αλήθνπλ ζπλήζσο ζε θάπνηα απφ ηηο αληηιήςεηο πνπ γηα

αηψλεο πξηλ απφ εκάο απαζρφιεζαλ θαη πξνβιεκάηηζαλ Ζ γλψζε ησλ ζπδεηήζεσλ

απηψλ θαη ησλ επηρεηξεκάησλ ηνπο ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ψζηε νη επηινγέο καο λα

είλαη πην ζπλεηδεηέο πνπ ζεκαίλεη πην μεθάζαξεο πνιηηηθά Καη απηήλ ηελ πνιηηηθή

θαζαξφηεηα λνκίδσ πσο έρνπκε ζήκεξα αλάγθε πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε θνξά

ηδηαίηεξα ζηνλ ρψξν ηεο πιεξνθνξηθήο ζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε

Τπάξρνπλ δχν θαηεπζχλζεηο ζηελ πξφζθαηε έξεπλα σο πξνο ην πψο

αληηκεησπίδεηαη ε δηάδνζε ηνπ γξακκαηηζκνχ θαη ηδηαίηεξα ε θπξηφηεξε έθθαλζή

ηνπ ε δηάδνζε ηεο γξαθήο Ζ πξψηε αλαδεηά ηηο γεληθέο επηπηψζεηο (ςπρνινγηθέο

πνιηηηζηηθέο πνιηηηθέο νηθνλνκηθέο) θαη ππνζηεξίδεη φηη ε δηάδνζε ηεο αλάγλσζεο

θαη ηεο γξαθήο ηεο ηππνγξαθίαο ζηε ζπλέρεηα θαη ησλ ΣΠΔ πξφζθαηα απνηεινχλ

ζεκαληηθνχο παξάγνληεο αιιαγψλ Ζ ηερλνινγία ηνπ γξακκαηηζκνχ ελ νιίγνηο αληη-

κεησπίδεηαη σο αλεμάξηεηε κεηαβιεηή νη επηπηψζεηο ηεο νπνίαο κπνξνχλ λα απνκν-

λσζνχλ θαη λα κειεηεζνχλ

Ζ πξνζέγγηζε απηή απνθαιείηαη laquoαπηφλνκν κνληέιν γξακκαηηζκνχraquo επεηδή νη ππνζηε-

ξηρηέο ηεο αθελφο ππνβηβάδνπλ ην ζέκα ηνπ πεξηερνκέλνπ ζε ηερληθήο θχζεσο ζέκαηα (πρ ζηα

εγρεηξίδηα ζηα πξνγξάκκαηα ζηηο εμεηάζεηο πηζηνπνίεζεο θηι) θαη αθεηέξνπ ππνηηκνχλ ην θνη-

λσληθνπνιηηηζκηθφ πιαίζην ζην νπνίν ε αλάγλσζε θαη ε γξαθή εηζάγεηαη (Street 1984 1993

1995 161)

ηνλ αληίπνδα ηεο πξνεγνχκελεο άπνςεο είλαη απηή πνπ ππνζηεξίδεη φηη δελ

κπνξεί λα γίλεηαη ιφγνο γηα γεληθέο επηπηψζεηο ηνπ γξακκαηηζκνχ Μία απφ ηηο πην




γλσζηέο εθδνρέο ηεο πξνέξρεηαη απφ ηνλ ρψξν ηεο εζλνγξαθίαο ηνπ γξακκαηηζκνχ Ζ

άπνςε απηή δελ παξαγλσξίδεη ηνλ θεθαιαηψδε ραξαθηήξα ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ζηνλ

ζχγρξνλν θφζκν Γε ζεσξεί φκσο απηνλφεην ην πεξηερφκελν ηνπ γξακκαηηζκνχ θαη

ακθηζβεηεί ηελ άπνςε φηη ε δηάδνζε ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξαθήο αθlsquo εαπηψλ κπν-

ξνχλ λα θαηαζηνχλ νη θχξηνη παξάγνληεο κεηαζρεκαηηζκνχ ησλ θνηλσληψλ θάλεη δε

ιφγν γηα laquoκχζν ηνπ γξακκαηηζκνχraquo (The literacy myth) (Graff 1979) Πξφθεηηαη γηα

κχζν γηαηί ν γξακκαηηζκφο πνπ αληηκεησπίδεηαη αθεξεκέλα αλεμάξηεηα απφ ηζην-

ξηθά δεδνκέλα θαη θνηλσληθέο πξαθηηθέο δελ κπνξεί λα έρεη πξνβιέςηκεο επηπηψζεηο

Ο γξακκαηηζκφο (ζπκβαηηθφο ή ςεθηαθφο) κπνξεί λα έρεη ζπλέπεηεο κφλν εάλ ζπιιεη-

ηνπξγεί κε κηα ζεηξά απφ άιιεο θνηλσληθέο παξακέηξνπο κεηαμχ ησλ νπνίσλ πνιηηη-

θέο θαη νηθνλνκηθέο πξνυπνζέζεηο θνηλσληθέο δνκέο θαη επηηφπηεο ηδενινγίεο

Ζ δεχηεξε απηή πξνζέγγηζε απνθαιείηαη laquoηδενινγηθφ κνληέιν γξακκαηηζκνχraquo θαη ππν-

ζηεξίδεη φηη ε εηζαγσγή ηνπ γξακκαηηζκνχ δελ επεξεάδεη κφλν αιιά θαη επεξεάδεηαη απφ ηελ

θνηλσλία ζηελ νπνία εηζάγεηαη (Street 1984 1993)

Ζ νπηηθή απηή αληηκεησπίδεη ηηο πξαθηηθέο γξακκαηηζκνχ σο αλαπφζπαζηα

ζπλδεδεκέλεο κε πνιηηηζκηθέο δνκέο αιιά θαη δνκέο εμνπζίαο κηαο θνηλσλίαο Γελ

ππνηηκά ηελ ηερληθή δηάζηαζε ή ηηο λνεηηθέο δηαζηάζεηο ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξα-

θήο αιιά ηηο θαηαλνεί φπσο ελζσκαηψλνληαη ζε θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο νιφηεηεο θαη

φρη απνζπαζκαηηθά (Gee 1996middot Street 1995)

213 Γραμματιςμόσ και νζοσ γραμματιςμόσ

Δίλαη πεξηηηφ λα πνχκε φηη ζήκεξα θπξίαξρε είλαη ε ινγηθή ηνπ laquoαπηφλνκνπ κνληέ-

ινπraquo ζε φηη έρεη ζρέζε κε ηνλ λέν γξακκαηηζκφ θαη ηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθ-

παίδεπζε (ζε παγθφζκην ζρεδφλ επίπεδν) Οη αληηιήςεηο απηέο αληαλαθιψληαη ζηηο

καδηθέο πξνζπάζεηεο εμνπιηζκνχ ησλ ζρνιείσλ κε εξγαζηήξηα ππνινγηζηψλ ζηνπο

πνζνηηθνχο δείθηεο ηεο ΔΔ πνπ απνηηκνχλ ηνλ βαζκφ πξνφδνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ

ζπζηεκάησλ κε βάζε ηελ αλαινγία καζεηψλ αλά ππνινγηζηή θαη ηνλ βαζκφ πξφζβα-

ζεο ζην δηαδίθηπν ζηα πξνγξάκκαηα θαη ζηηο δηαθεξχμεηο ησλ θνκκάησλ πνπ ππφ-

ζρνληαη laquoπεξηζζφηεξνπο ππνινγηζηέο ζηα ζρνιεία γηα έλα θαιχηεξν κέιινλraquo θαη φια

ηα ζρεηηθά (Κνπηζνγηάλλεο 2005)




Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ινγηθήο απηήο είλαη φηη ε παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ

ΣΠΔ αληηκεησπίδεηαη σο αλεμάξηεηε απφ ην θνηλσληθφ νηθνλνκηθφ πνιηηηζκηθφ θαη παηδαγσ-

γηθφ πεξηθείκελν ζην νπνίν εηζάγνληαη κεηαβιεηή κε πξνβιεπφκελα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε

πνιινχο ηνκείο πρ παηδαγσγηθφ επαγγεικαηηθήο πξννπηηθήο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο

πξνφδνπ θηι

ην πιαίζην ηεο πξνζέγγηζεο απηήο έρνπλ αλαπηπρζεί κηα ζεηξά απφ απηνλφε-

ηεο νηθνπκεληθέο laquoαιήζεηεοraquo θαη κηα έληνλε ηερλνθεληξηθή ξεηνξεία πνπ πηνζεηνχ-

ληαη απηνκάησο απφ θάζε εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα καδί κε ηελ πνιηηηθή εηζαγσγήο ησλ

ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε Αλαθέξνπκε ελδεηθηηθά θάπνηεο απφ ηηο laquoαιήζεηεοraquo απηέο

πνπ πξνβάιινληαη ηδηαίηεξα γηα ηε δηδαζθαιία ησλ γισζζψλ θαη φρη κφλνλ νη ζρέ-

ζεηο δαζθάινπ-καζεηή γίλνληαη πην δεκνθξαηηθέοmiddot ν δάζθαινο εγθαηαιείπεη ηνλ πα-

ξαδνζηαθφ ηνπ ξφιν θαη κεηαηξέπεηαη ζε βνεζφ θαη ζπκπαξαζηάηε ησλ καζεηψλmiddot

πινπνηείηαη πην εχθνια ε νκαδνθεληξηθή δηδαζθαιίαmiddot νη ΣΠΔ βνεζνχλ ζηνλ πεηξακα-

ηηζκφ θαηά ην γξάςηκνmiddot ε επηθνηλσληαθή ηερλνινγία ξίρλεη ηα ηείρε πνπ ρψξηδαλ ηα

ζρνιεία απφ ηνλ έμσ θφζκν επηηξέπνληαο ηε δεκηνπξγία απζεληηθψλ πεξηζηάζεσλ

επηθνηλσλίαο δπλαηφηεηα ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία (Υαξαια-

κφπνπινο amp Υαηδεζαββίδεο 1997)

Σα βήκαηα πνπ είλαη απαξαίηεην λα αθνινπζεζνχλ γηα ηελ πινπνίεζε ηεο ιν-

γηθήο απηήο θαίλνληαη ζαθή θαη ζπγθεθξηκέλα αγνξά-εγθαηάζηαζε ζχγρξνλνπ εμν-

πιηζκνχ αλάπηπμε laquoπνιπκεζηθνχ θαη δηθηπαθνχ ινγηζκηθνχraquo εθπαίδεπζε ησλ εθπαη-

δεπηηθψλ ζηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ απηνχ θαη αλάπηπμε θαηάιιεισλ ζελαξίσλ δη-

δαζθαιίαο γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο σο laquoπαξαδείγκαηα ελ-

δεδεηγκέλεο δηδαθηηθήο πξαθηηθήοraquo κσο ζεκαληηθνί θαη θαζνξηζηηθνί ζηελ επηηπρία

θάζε ηέηνηνπ εγρεηξήκαηνο είλαη θαη άιινη παξάγνληεο φπσο ε δνκή θαη ιεηηνπξγία

ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ε θηινζνθία ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ ν ηξφπνο

θαη ν βαζκφο δηάρπζεο ηεο θηινζνθίαο απηήο ζηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα ην δηνηθεηηθφ

πιαίζην ηεο εθπαίδεπζήο καο θηι

πσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ γξακκαηηζκνχ έηζη θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο αμην-

πνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξακκαηηζκνχ έρνπκε αλάγθε απφ ηε δηακφξ-

θσζε ελφο ηδενινγηθνχ κνληέινπ Απηφ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζεκαίλεη πσο δελ

κπνξνχκε λα κειεηάκε ηηο επηπηψζεηο απφ ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο αλεμάξηεηα απφ

ην πεξηερφκελφ ηεο αιιά θαη laquoαπφ έλαλ επξχ αξηζκφ άιισλ θνηλσληθψλ παξακέηξσλ




ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πνιηηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ πξνυπνζέζεσλ ηεο δνκήο ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ηηο ηνπηθέο ηδενινγίεοraquo (Gee 1996 58) θαη ηελ πνηθηιία

ησλ ηζρπνπζψλ παηδαγσγηθψλ πξαθηηθψλ

22 Θ ςχζςθ των ΣΠΕ με τθ διδαςκαλία των ανκρωπιςτικϊν μακθμάτων

Ζ δηεζλήο θαη ε ειιεληθή εκπεηξία δείρλεη φηη δπζηπρψο αληί νη ΣΠΔ λα γίλνπλ ε

αθεηεξία θαη ε αθνξκή γηα εηζαγσγή αιιαγψλ ζηελ εθπαίδεπζε έγηλε αθξηβψο ην

αληίζεην ε εηζαγσγή ηνπο έγηλε πξφρεηξα βηαζηηθά θαη ρσξίο ζνβαξφ πνιηηηθφ ζρε-

δηαζκφ κε απνηέιεζκα λα αθνκνησζνχλ ζε πνιχ ζεκαληηθφ βαζκφ απφ ην ηζρχνλ

πιαίζην Έηζη ελψ δηαηεξήζεθε ην ηζρχνλ laquoηηraquo laquoπψοraquo θαη laquoπφηεraquo ηεο δηδαζθαιίαο

εηζήρζεζαλ νη ΣΠΔ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί απηφ θαιχηεξα Υξεζηκνπνηήζεθε

δειαδή ζε κεγάιε έθηαζε ε Νέα Σερλνινγία ζηελ ππεξεζία ηνπ παιηνχ ζρνιείνπ

ην πιαίζην ηεο ινγηθήο απηήο έρεη αλαπηπρζεί φπσο ήδε αλαθέξζεθε κηα εξγαιεη-

αθή πξνζέγγηζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε κε θχξηεο εθθάλζεηο ηε ζπξξίθλσζε ηνπ

ζέκαηνο laquoδηδαζθαιία ησλ (θηινινγηθψλ) καζεκάησλ θαη ΣΠΔraquo ζηελ πνιηηηθή

αλάπηπμεο θαη δηάδνζεο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζηα ζρνιεία ζηελ ηαρχξξπζκε

επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη βέβαηα ζηελ χπαξμε ηνπ θαηάιιεινπ εμνπιη-

ζκνχ (βι θαη θεθ 21 ηεο παξνχζαο ελφηεηαο)

ηα ηζρχνληα Π θαη ζρνιηθά εγρεηξίδηα ελππάξρεη άιινηε ζε κηθξφηεξε θαη

άιινηε ζε κεγαιχηεξε έθηαζε ε ινγηθή αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζην πιαίζην ηεο πξν-

ζπάζεηαο γηα αλακφξθσζε ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ θαη θαηά πξνέθηαζε γηα ηε βειηί-

σζε ηεο δηδαζθαιίαο ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ κηα ινγηθή πνπ ππεξβαίλεη ηελ

εξγαιεηαθή αληηκεηψπηζε πνπ ζα ζήκαηλε απιή αμηνπνίεζε θάπνησλ ινγηζκηθψλ ζηε

δηδαζθαιία Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ νη δηαζεκαηηθέο εξγαζίεο φπσο

ζπλαληψληαη ζηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα ηνπ Γπκλαζίνπ γηα ην κάζεκα ηεο γιψζζαο Ζ

παξαθάησ εξγαζία είλαη απφ ην βηβιίν ηεο Αlsquo Γπκλαζίνπ (2006 ζει




122)

Εικόνα 1

Σέηνηνπ είδνπο παξαδείγκαηα αθνξνχλ ηε ιεηηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ

ζην γισζζηθφ κάζεκα κε ηε δεκηνπξγηθή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ησλ πξνγξακκά-

ησλ επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ξεθεχγνπλ εκθαλψο απφ ηελ εξγαιεηαθή αληίιεςε θαη

έρνπλ σο απψηεξν ζθνπφ ηε ιεηηνπξγηθή θαηάθηεζε ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ (New

literacy)

ην ίδην πιαίζην πξνηείλνπκε θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε φιν ην εχξνο

ησλ ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη θπζηθά ζηελ θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή

πξνθεηκέλνπ λα θαηαθηεζεί ιεηηνπξγηθά ν λένο γξακκαηηζκφο Αλ νη εθπαηδεπηηθνί

δελ αληηιεθζνχλ ηε ζεκαζία ηεο θαζεκεξηλήο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζε φιν ζρεδφλ

ην εχξνο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο (ζχληαμε θαη βειηίσζε θεηκέλσλ αλαδήηεζε

θαη αμηνιφγεζε πιεξνθνξηψλ επηθνηλσλία-ζπλεξγαζία κε άιινπο γηα ηε κάζεζε

αμηνπνίεζε γηα ην ζρνιηθφ κάζεκα θηι) ε αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηα ζρνιεία

ζα είλαη επθαηξηαθή θαη κε ειάρηζηα απνηειέζκαηα




Γηα λα γίλεη απηφ απαηηνχληαη λέεο πξνζεγγίζεηο ζηα δεηήκαηα ηεο δηδαθηηθήο

ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ Παξlsquo φηη γίλεηαη πνιιή ζπδήηεζε ηειεπηαία γηα δηαζε-

καηηθέο πξνζεγγίζεηο δηεπηζηεκνληθνχ ραξαθηήξα δξαζηεξηφηεηεο φπσο απηή πνπ

παξαηέζεθε παξαπάλσ δελ ππάξρεη θάπνην ζεσξεηηθφ θείκελν πνπ λα πξνζεγγίδεη ην

δήηεκα απηφ απφ ηελ νπηηθή ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ θαη ηδηαίηεξα ηεο γιψζζαο

ηνπιάρηζηνλ ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία Σν επφκελν θεθάιαην επηρεηξεί λα θαιχςεη

ην θελφ απηφ ηνπνζεηψληαο ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε έλα επξχηεξν απφ ην κά-

ζεκα πιαίζην θαη παξέρνληαο έλα ζεσξεηηθφ ππφβαζξν γηα θάζε δηαζεκαηηθνχ ραξα-

θηήξα πξσηνβνπιία

23 χολικόσ γραμματιςμόσ και φιλολογικζσ πρακτικζσ Θεωρθτικό πλαίςιο

για τθν αξιοποίθςθ των ΣΠΕ ςτθ ηϊνθ των φιλολογικϊν μακθμάτων

231 Σα δεδομζνα

Κάζε απφπεηξα πνπ απνβιέπεη ζηελ αλαλέσζε ηεο δηδαθηηθήο πξαθηηθήο φπσο

ζπκβαίλεη κε ηελ πεξίπησζε ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία είλαη

απαξαίηεην λα αληηκεησπίζεη ζπλεηδεηά ην δήηεκα ηεο πιεζψξαο ησλ δηδαθηηθψλ

αληηθεηκέλσλ πνπ θαινχληαη νη θηιφινγνη λα δηδάμνπλ Σν γεγνλφο ηεο δηδαζθαιίαο

πνιιψλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ απφ έλαλ εθπαηδεπηηθφ ζεσξήζεθε ζπρλά ζην

παξειζφλ σο κεηνλέθηεκα φηαλ ην βάξνο δηλφηαλ ζηελ απνθιεηζηηθή κεηάδνζε

γλψζεσλ γηα θάζε δηδαθηηθφ αληηθείκελν ηηο κέξεο καο πνπ ελδηαθέξεη παξάιιεια

κε ηηο γλψζεηο θαη ε θαιιηέξγεηα δεμηνηήησλ απηφ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο

πιενλέθηεκα αλ αμηνπνηεζεί θαηάιιεια Αο δνχκε ζηε ζπλέρεηα πψο κπνξεί λα γίλεη

απηφ

Σα αληηθείκελα πνπ δηδάζθνπλ νη θηιφινγνη ζηελ ειιεληθή Βζκηα εθπαίδεπζε

ζα κπνξνχζαλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο

Γισζζηθά καζήκαηα ή καζήκαηα γξακκαηηζκνχ (λέα ειιεληθή γιψζζα θαη

ινγνηερλία) ε πνιιέο ρψξεο απνηειεί εληαίν κάζεκα θαη ζπληζηά ηνλ ππξήλα απηνχ

πνπ ζηνλ αγγινζαμνληθφ θφζκν απνθαιείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα literacy education

θαη English education ηελ Διιάδα ε λε γιψζζα θαη ε ινγνηερλία απνηεινχλ

δηαθνξεηηθά καζήκαηα θαη πξνζεγγίδνληαη ζπλήζσο μερσξηζηά θαη απφ

επηζηεκνληθή-δηδαθηηθή άπνςε Οη ψξεο δηδαζθαιίαο θπκαίλνληαη αλάκεζα ζε 4-5

εβδνκαδηαία ζπλνιηθά Σα πεξηζψξηα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηα καζήκαηα απηά

είλαη πάξα πνιιά ζην Γπκλάζην πξσηίζησο αιιά θαη ζην Λχθεην ηε δηεζλή




βηβιηνγξαθία άιισζηε έρεη αλαπηπρζεί πινχζηνο πξνβιεκαηηζκφο σο πξνο ηελ

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηα καζήκαηα απηά

Αξραίεο γιψζζεο (αξραία ειιεληθά θαη ιαηηληθά) Σα αξραία ειιεληθά θαηέρνπλ

θπξίαξρε ζέζε ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ηεο Βζκηαο εθπαίδεπζεο ε δε ζέζε ηνπο

εληζρχζεθε θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα Σα ιαηηληθά δηδάζθνληαη κφλν ζηηο δχν

ηειεπηαίεο ηάμεηο ηνπ Λπθείνπ θαη κφλν ζηε ζεσξεηηθή θαηεχζπλζε ζπλδένληαη δε

απνθιεηζηηθά κε ηηο εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο ζηα ΑΔΗ θαη επνκέλσο ηα πεξηζψξηα

δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηα Αληίζεηα ηα πεξηζψξηα

αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ είλαη

αξθεηά

Ηζηνξία Απνηειεί επίζεο κάζεκα κε ζεκαληηθή ζέζε ην ζρνιηθφ πξφγξακκα

ζπνπδψλ θαη γηα ην νπνίν ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ είλαη εχθνια πξαγκαηνπνηήζηκε

πρλή είλαη θαη ε δηδαζθαιία θαη άιισλ καζεκάησλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ΠΔ02

φπσο είλαη ε laquoΚνηλσληθή θαη πνιηηηθή αγσγήraquo Καη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε νη

δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ είλαη πνιιέο θπξίσο ζε ζπλδπαζκφ κε άιια

δηδαθηηθά αληηθείκελα (πρ γιψζζα ή ηζηνξία)

Σέινο νη θηιφινγνη εκπιέθνληαη ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο άηππεο θαη εκηηππηθέο κνξθέο

ζρνιηθψλ πξαθηηθψλ γξακκαηηζκνχ (βι θεθ 232 ακέζσο κεηά) φπσο ε νξγάλσζε

ζρνιηθψλ γηνξηψλ εθπαηδεπηηθψλ εθδξνκψλ θηι

Σν εξψηεκα πνπ είλαη απαξαίηεην λα απαληεζεί είλαη ζε πνηεο δξαζηεξηφηεηεο

θαη ζε πνηα απφ ηα αλσηέξσ καζήκαηα ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζην ειιεληθφ

ζρνιείν θαη επνκέλσο πνχ ζα δνζεί ε δένπζα πξνηεξαηφηεηα ην εξψηεκα απηφ

κπνξνχλ λα δνζνχλ δχν απαληήζεηο

Απάντθςθ πρϊτθ ςε όλα ι ςτα κυριότερα μακιματα

Πξφθεηηαη γηα νπηηθή πνπ ζεσξείηαη ζρεδφλ απηνλφεηε θαη απαηηεί έκθαζε ζηε

δηδαθηηθή ηνπ θάζε δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ επηινγή ινγηζκηθνχ πνπ πξνζθέξεηαη

γηα θάηη ηέηνην θαη αλάπηπμε δηδαθηηθψλ ζελαξίσλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε

Γηα παξάδεηγκα ν εθπαηδεπηηθφο επηιέγεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ζην κάζεκα ηεο αξραίαο

ειιεληθήο έλα θιεηζηφ ινγηζκηθφ κε αζθήζεηο ζπκπιήξσζεο θελψλ Σα παηδηά εμαζθνχληαη

ζε απηφ ην ινγηζκηθφ κία ψξα ηελ εβδνκάδα φηαλ είλαη ειεχζεξν ην εξγαζηήξην

πιεξνθνξηθήο ή φηαλ ππάξρεη ν δηαδξαζηηθφο πίλαθαο (βι παξαδείγκαηα ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ

θεθ 5) Καηά ηελ εμάζθεζε δελ ππάξρεη αλαηξνθνδφηεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ νη καζεηέο




εξγάδνληαη αηνκηθά θαη ε ρξήζε ηνπ έρεη σο ζθνπφ ηελ εχθνιε αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ απφ

ην κεράλεκα

Ζ ιχζε απηή είλαη πξνβιεκαηηθή γηα πνιινχο ιφγνπο αλαθέξνληαη νη

θπξηφηεξνη

Σα ζπλήζε ινγηζκηθά πνπ πξνζθέξνληαη γηα κηα ηέηνηνπ είδνπο πξνζέγγηζε

είλαη εμαηξεηηθά ζηαηηθά κε απνηέιεζκα λα εληζρχνπλ κηα παξαδνζηαθνχ

ηχπνπ δηδαθηηθή πξαθηηθή ηελ νπνία ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε

ππνηίζεηαη φηη ζέιεη λα ππνζθάςεη

Ο ζρνιηθφο ρψξνο θαη ρξφλνο επηηξέπεη ηελ επθαηξηαθή θαη κφλν αμηνπνίεζε

ησλ ΣΠΔ ζην πιαίζην ηεο ινγηθήο απηήο Σα εξσηήκαηα πνπ κπνξνχλ λα

ηεζνχλ είλαη απιά αιιά θαίξηα γηα ηελ ηχρε ηεο εηζαγσγήο ησλ ΣΠΔ ζην

ζρνιείν κε βάζε ηε ινγηθή απηή Πφζεο ψξεο ζα βξεζεί δηαζέζηκν

εξγαζηήξην ζηε δηάξθεηα ηεο ρξνληάο γηα ην θάζε κάζεκα Πφζνο πξαγκαηηθφο

ρξφλνο απνκέλεη απφ κηα κεηαθίλεζε ζην εξγαζηήξην ησλ ππνινγηζηψλ Ζ σο

ηψξα εκπεηξία ζηε ρψξα καο δείρλεη φηη ε έιιεηςε δηαζέζηκνπ εξγαζηεξίνπ

απνηειεί έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο πνπ ιεηηνπξγεί

αλαζηαιηηθά ζηελ επξεία ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε Ο

ρξφλνο επίζεο ησλ 45 ιεπηψλ ηεο θάζε δηδαθηηθήο ψξαο ζπαηαιάηαη ζηε

δηαδηθαζία (άθημε θαη αλαρψξεζε ζην εξγαζηήξην εθθίλεζε ησλ

ππνινγηζηψλ θαη θιείζηκν) θαη απνκέλεη ειάρηζηνο ρξφλνο γηα ηελ νπζία

Αιιά θαη ζηελ πεξίπησζε αθφκε πνπ ππάξρνπλ θνξεηνί ππνινγηζηέο ε

ηερληθή δηαδηθαζία (ηξνθνδνζία απξφζθνπηε ιεηηνπξγία θαιή ιεηηνπξγία

ηνπ ινγηζκηθνχ θηι) δεκηνπξγεί ζπρλά ζεκαληηθά πξνβιήκαηα

(Κνπηζνγηάλλεο 1998)

Ζ νπηηθή απηή δελ πξνζεγγίδεη απφ δεκηνπξγηθή αιιά απφ ζηαηηθή νπηηθή ηε

δηδαζθαιία απφ ηε ζηηγκή πνπ αμηνπνηεί ηηο ΣΠΔ γηα λα απνκνλψζεη

πεξαηηέξσ ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα Αληίζεηα ζήκεξα έρνπκε αλάγθε απφ

κηα δεκηνπξγηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζρνιηθνχ ρξφλνπ ρψξνπ θαη ησλ

πεξηερνκέλσλ ηεο δηδαζθαιίαο απφ ηε ζηηγκή πνπ κία απφ ηηο βαζηθέο

ζχγρξνλεο επηδηψμεηο είλαη ε θαιιηέξγεηα ηεο πξσηνβνπιίαο ησλ καζεηψλ




Απάντθςθ δεφτερθ ςυνολικότερθ προςζγγιςθ των διδακτικϊν πρακτικϊν

ςτισ οποίεσ εμπλζκονται οι φιλόλογοι και δθμιουργικι ανάγνωςι τουσ

ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε επηρεηξείηαη κηα ζπλνιηθή πξνζέγγηζε ησλ

δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο παίξλνπλ κέξνο νη δηδάζθνληεο ηα θηινινγηθά

καζήκαηα Κξίλεηαη επνκέλσο απαξαίηεηε κηα ζπλνιηθή αλάγλσζε ησλ

εθπαηδεπηηθψλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο νη εθπαηδεπηηθνί-θηιφινγνη εκπιέθνληαη θαη

ησλ πεξηζσξίσλ πνπ δεκηνπξγνχλ γηα δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ Θα

επηρεηξήζνπκε θάηη ηέηνην ζηε ζπλέρεηα

232 χολικζσ πρακτικζσ γραμματιςμοφ και αξιοποίθςθ των ΣΠΕ

Κξίλνληαο φηη είλαη απαξαίηεηε κηα επξχηεξε αλάγλσζε ηνπ ζρνιηθνχ ρξφλνπ

ρψξνπ αιιά θαη ησλ πεξηερνκέλσλ ηεο δηδαζθαιίαο ndashπνπ ζα επηηξέςεη ηε

δεκηνπξγηθφηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιίαndash ζεσξνχκε ην ζρνιείν σο

έλαλ ρψξν επαλαιακβαλφκελσλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ ζηηο

νπνίεο ζεκαληηθφο είλαη ν ξφινο ηεο γιψζζαο (γξαπηήο πξνθνξηθήο πνιπηξνπηθήο)

Ζ ζεψξεζε απηή επηηξέπεη ηελ επθνιφηεξε ζχγθξηζε ηνπ παξερφκελνπ ζρνιηθνχ

γξακκαηηζκνχ ηφζν κε ηνλ πξσηνγελή γξακκαηηζκφ ησλ παηδηψλ φζν θαη κε ηνπο

απαηηνχκελνπο θνηλσληθνχο πνιπγξακκαηηζκνχο ησλ εκεξψλ καο Δδψ ζα ζπδεηεζεί

ηδηαίηεξα ε δεχηεξε πεξίπησζε θαη ζα ζπλδεζεί κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

Ζ νιηζηηθή απηή αληηκεηψπηζε επηηξέπεη επίζεο θαη ηελ απνθπζηθνπνίεζε

ησλ ηζρπφλησλ ηελ έμνδν δειαδή απφ ηνλ θαχιν θχθιν ηνπ απηνλφεηνπ θαη ησλ

εκβαισκαηηθψλ πξνζεγγίζεσλ πνπ ζπλήζσο επηρεηξνχληαη Γίλεη ηε δπλαηφηεηα

ηέινο ν φπνηνο ζρεδηαζκφο λα κελ μεθηλήζεη απφ ηα επηκέξνπο αιιά απφ ην ζρνιείν

σο φιν αλαδεηψληαο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ε ηζρχνπζα θαηάζηαζε θαη

πξαθηηθή

Γηα ηελ θαιχηεξε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο ζα κπνξνχζακε λα εμεηδηθεχζνπκε

ηνλ παξερφκελν ζρνιηθφ γξακκαηηζκφ ζε ηξεηο επηκέξνπο θαηεγνξίεο κε κεηαβιεηή

ηνλ βαζκφ laquoηαμηλφκεζεοraquo12

ησλ ζρνιηθψλ πξαθηηθψλ ηππηθφο εκηηππηθφο θαη άηππνο

ζρνιηθφο γξακκαηηζκφο

12 Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη κε ηε ινγηθή πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηεί ν Bernstein (1989) H ηαμηλφκεζε

laquoαλαθέξεηαη ζηνλ βαζκφ δηαθχιαμεο ησλ ζπλφξσλ κεηαμχ πεξηερνκέλσλraquo (67-68) Έρνπκε laquoηζρπξή




1) Σππηθόο ζρνιηθόο γξακκαηηζκόο

ηελ πξψηε θαηεγνξία ζα ηνλ απνθαιέζνπκε εδψ ηππηθφ ζρνιηθφ γξακκαηηζκφ

αλήθνπλ νη ζρνιηθέο πξαθηηθέο πνπ δηαθξίλνληαη γηα ηελ laquoηζρπξή ηνπο ηαμηλφκεζεraquo

ηελ πεξίπησζε απηή ππάξρεη ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα ζπνπδψλ βηβιία νδεγίεο

βηβιία χιεο θαη φια φζα ζπλεπάγεηαη ε δηδαζθαιία ελφο καζήκαηνο ζηελ ειιεληθή

δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ φια ηα καζήκαηα ηνπ

ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο επνκέλσο θαη νη θαηεγνξίεο καζεκάησλ πνπ δηδάζθνπλ νη

θηιφινγνη θαη αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ

Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ηππηθνχ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ ην νπνίν παίδεη

ζεκαληηθφ ξφιν ζην πψο ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ είλαη ε βηβιηνθεληξηθή εζηίαζε ε

φια ηα δηδαζθφκελα θηινινγηθά καζήκαηα αθφκε θαη απηφ ηεο ινγνηερλίαο ν

βαζηθφο άμνλαο ηεο δηδαθηηθήο πξαθηηθήο είλαη ην βηβιίν θαη ε δηδαθηέα χιε Κάζε

απφπεηξα αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ πξνζθξνχεη ζηε ινγηθή απηή

Οη laquoιχζεηοraquo πνπ ζα κπνξνχζαλ λα δνζνχλ ζηα πιαίζηα ηνπ ηππηθνχ ζρνιηθνχ

γξακκαηηζκνχ είλαη νη εμήο

πξνζθφιιεζε ζηε δηδαζθαιία ηεο χιεο

εξγαζία ζηελ ηάμε κε βάζε ζηξαηεγηθέο

αμηνπνίεζε φινπ ηνπ εχξνπο ηεο θηινινγηθήο δψλεο

α) Ρροςκόλλθςθ ςτθ διδαςκαλία τθσ φλθσ

Ζ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία θάπνηνπ κέξνπο ηεο χιεο

πξνθεηκέλνπ απηή λα γίλεη θαιχηεξα θαηαλνεηή θαη κε βαζηθφ άμνλα ην δηδαθηηθφ

εγρεηξίδην Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ηα ινγηζκηθά πνπ

θπθινθνξνχλ ζηε ρψξα καο (πρ Λνγνκάζεηα γηα ηε δηδαζθαιία θάπνηαο

ζπγθεθξηκέλεο χιεο ζηε γξακκαηηθή Ζξφδνηνο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ Ζξνδφηνπ

θηι) ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ γηα ηε δηδαζθαιία θαη επεμεξγαζία ηνπ

γξαπηνχ ιφγνπ θηι

Σα πξνβιήκαηα ζηελ πεξίπησζε απηή είλαη πξνθαλή δχζθνιε ε χπαξμε

ινγηζκηθνχ πνπ ζα θαιχπηεη επαθξηβψο ηε δηδαθηέα χιε ππεξβνιηθή απψιεηα ρξφλνπ

ηαμηλφκεζεraquo φηαλ ηα ζχλνξα κεηαμχ δηαθφξσλ πεξηερνκέλσλ (πρ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ) δηαγξά-

θνληαη κε ζαθήλεηα θαη laquoαζζελήraquo φηαλ ζπκβαίλεη ην αληίζεην




ζηε δηαδηθαζία κε ειάρηζην επί ηεο νπζίαο φθεινο δχζθνινο ν ρξνληζκφο αλάκεζα

ζηελ χιε πνπ πξέπεη λα δηδαρζεί ηελ εχξεζε αληίζηνηρνπ ινγηζκηθνχ θαη ηε δηάζεζε

ηνπ εξγαζηεξίνπ ηε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζηηγκή Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα φκσο

είλαη φηη δελ επηρεηξείηαη κηα αλαηξνπή ή βειηίσζε ηεο ηζρχνπζαο θαηάζηαζεο ηε

ζηηγκή πνπ νη ΣΠΔ ππνηάζζνληαη απνιχησο ζηε ινγηθή ηνπ βηβιίνπ θαη ν

εθπαηδεπηηθφο παξακέλεη απιφο δηεθπεξαησηήο ηεο δηδαθηηθήο πξαθηηθήο Ζ εκπεηξία

θαη ε έξεπλα ζηε ρψξα καο έρεη δείμεη φηη κηα ζηελή πξνζέγγηζε κε βάζε ηα ηζρχνληα

είλαη ζλεζηγελήο θαη αλαπνηειεζκαηηθή

β) Εργαςία ςτθν τάξθ με βάςθ ςτρατθγικζσ

Έλα κέξνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ρξφλνπ κπνξεί λα δηαηεζεί φλησο θαη πξνο ηελ

θαηεχζπλζε ηεο θάιπςεο ηεο δηδαθηέαο χιεο απηφ φκσο είλαη απαξαίηεην λα γίλεη

θαηά ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη φρη γξακκηθφ ηελ πεξίπησζε απηή ν εθπαηδεπηηθφο

θηλείηαη βάζεη ζηξαηεγηθήο θαη ε ηερλνινγία απνηειεί κέξνο ηεο ηαθηηθήο ηνπ γηα ηελ

θαιχηεξε επίηεπμε ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο έρνληαο θαηά λνπ ηνπο ζπλνιηθνχο

ζηφρνπο κπνξεί λα θξίλεη πνηα ηερλνινγία ζα αμηνπνηήζεη θαη γηα πνηνπνηνπο

ζηφρνπο λα νξγαλψζεη ηνλ ρξφλν ηνπ θαιχηεξα (πρ ζπλερφκελα δίσξα πξνθεηκέλνπ

λα έρεη ρξνληθή άλεζε ζην εξγαζηήξην) λα εθηηκήζεη γηα πνην κέξνο ησλ ζηφρσλ ηνπ

ζα αμηνπνηήζεη ην εξγαζηήξην γηα φιε ηελ ηάμε ή ζα αλαζέζεη θάπνηεο εξγαζίεο ζε

νκάδεο ή παηδηά ηα νπνία ζα αμηνπνηήζνπλ ηηο ζρνιηθέο ππνδνκέο (πρ βηβιηνζήθε

εξγαζηήξην) γηα ηελ νινθιήξσζή ηνπο θηι λα εθηηκήζεη επίζεο ηη είδνπο ινγηζκηθά

ή παξαδείγκαηα ζα αμηνπνηήζεη ν ίδηνο γηα ηελ θαιχηεξε δηδαζθαιία ελψπηνλ φιεο

ηεο ηάμεο (αμηνπνηψληαο ελδερνκέλσο βηληενπξνηδέθηνξα ή δηαδξαζηηθφ πίλαθα)

Σα ηζρχνληα Π θαη ζρνιηθά εγρεηξίδηα πξνζθέξνληαη γηα κηα ηέηνηνπ είδνπο

πξνζέγγηζε Αο πάξνπκε γηα παξάδεηγκα ηα βηβιία πνπ αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο ζην Γπκλάζην Οη δηαζεκαηηθέο εξγαζίεο ζην ηέινο ηνπ θάζε

θεθαιαίνπ πξνζθέξνληαη ζαπκάζηα σο αθεηεξία πνπ ζα ελζσκαηψζνπλ φιε ηελ χιε

ηνπ θεθαιαίνπ ελψ επηηξέπνπλ θαη ηελ επξεία ρξήζε ησλ ΣΠΔ Ζ δηδαζθαιία ησλ

δνκψλ ηεο γιψζζαο κπνξεί λα γίλεη επίζεο ζπγθεληξσηηθά κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο

θαηάιιειεο ηερλνινγίαο Σν παξαθάησ παξάδεηγκα πξνέξρεηαη απφ ην βηβιίν ηεο Γlsquo

Γπκλαζίνπ (2006 ζει 61)




Εικόνα 2

Έλαο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί μεθηλψληαο ην κάζεκά ηνπ κέζα απφ απηή ηε δηαζεκαηηθή

εξγαζία λα ελζσκαηψζεη φιε ηελ χιε ηνπ θεθαιαίνπ πνπ έρεη σο ζπλνιηθφηεξν ζέκα ηηο

πξνθαηαιήςεηο θαη ηα ζηεξεφηππα ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ηδηαίηεξα ε ελζσκάησζε ησλ

λέσλ ηερλνινγηψλ είλαη απαξαίηεηε θαη κε ηξφπν πνπ μεθεχγεη απφ ηε ζπλήζε εξγαιεηαθή

ινγηθή Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ιεηηνπξγηθά ην δηαδίθηπν γηα ηελ

αλεχξεζε πιεξνθνξηψλ αιιά θαη σο ρψξν ηειηθήο δεκνζίεπζεο ησλ ζπκπεξαζκάησλ (ΣΠΔ

σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο)

ηξαηεγηθέο ζαλ απηή δελ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο κφλν ζηελ αμηνπνίεζε

ζπγθεθξηκέλσλ ινγηζκηθψλ ή ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ αιιά εξγαιείσλ

γεληθφηεξεο ρξήζεο φπσο είλαη ν επεμεξγαζηήο ηνπ θεηκέλνπ θαη ην δηαδίθηπν

Γλσξίδνπκε ήδε απφ έξεπλεο ζηε ρψξα καο (Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε) φηη

φινη νη καζεηέο καο είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ αλεμάξηεηα απφ ην αλ

έρνπλ ή φρη ππνινγηζηή ζην ζπίηη Θα βνεζνχζε πνιχ αλ νη θηιφινγνη αμηνπνηνχζαλ

απηή ηε γλψζε ησλ καζεηψλ θαη ηελ επέθηεηλαλ πεξαηηέξσ κε ηελ αλάζεζε εξγαζηψλ

πνπ ζα εκπιέθνπλ ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζα

κπνξνχζε λα αμηνπνηεζεί θαη ε ζρνιηθή βηβιηνζήθε κε ηηο ππνδνκέο ηεο ην ζρνιηθφ

εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο κε κηα θαηάιιειε ξχζκηζε αιιά θαη ην ζπίηη ησλ παηδηψλ

αθνχ φια ζρεδφλ ηα παηδηά δηαζέηνπλ ππνινγηζηή (Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε)




Αο ππνζέζνπκε φηη ν εθπαηδεπηηθφο δηδάζθεη γιψζζα ζε θάπνηα ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ

Καιχηεξα ζα ήηαλ λα κελ αληηκεησπίδεη ην κάζεκα σο ην άζξνηζκα ησλ θεθαιαίσλ ελφο

βηβιίνπ αιιά λα ζέηεη ζηφρνπο πνπ έρεη λα θαιχςεη ηε ζπγθεθξηκέλε ζρνιηθή ρξνληά ηελ

πεξίπησζε απηή ν εθπαηδεπηηθφο θηλείηαη βάζεη ζηξαηεγηθήο θαη ε ηερλνινγία απνηειεί

κέξνο ηεο ηαθηηθήο ηνπ γηα ηελ θαιχηεξε επίηεπμε ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο Ζ αμηνπνίεζε ηεο

ηερλνινγίαο ζε κηα ηέηνηνπ είδνπο νπηηθή κπνξεί λα πάξεη ηηο εμήο κνξθέο

πζηεκαηηθή ρξήζε ΣΠΔ φρη σο ζπκπιήξσκα ηεο δηδαζθαιίαο αιιά φπνπ απηφ

εμππεξεηεί ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ ζηφρν σο κέξνο επξχηεξεο ζηξαηεγηθήο Πρ ρξήζε

ηνπ πξνγξάκκαηνο επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ γηα ηελ επεμεξγαζία θεηκέλνπ καζεηή ή καζεηψλ κε

ηε ζπλεξγαζία φιεο ηεο ηάμεο∙ πξνεηνηκαζία ησλ καζεηψλ ηνπ γηα γφληκε αμηνπνίεζε ηνπ

δηαδηθηχνπ θαηά ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ (πρ θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηεο πιεξνθνξίαο)

ρξήζε δηαδξαζηηθνχ πίλαθα ζην πιαίζην ζηξαηεγηθήο γηα δηδαζθαιία πνπ απεπζχλεηαη ζε φιε

ηελ ηάμε (ελζσκαηψλνληαο δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο κάζεζεο πρ νπηηθφ αθνπζηηθφ θηι)

αμηνπνίεζε ινγηζκηθνχ γηα ελδπλάκσζε καζεηψλ ζην πιαίζην ζηξαηεγηθά δηαθνξνπνηεκέλεο

δηδαζθαιίαο θηι

Αλάζεζε εξγαζηψλ ζηελ αξρή ηεο ρξνληάο (θπξίσο) ή θαη ελδηακέζσο νη νπνίεο ζα

απαηηνχλ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ γηα ηελ νινθιήξσζή ηνπο Οη εξγαζίεο απηέο ζα

παξνπζηάδνληαη ζηελ ηάμε ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα αθνχ νινθιεξψλνληαη κε ηε

ζηελή θαζνδήγεζε ησλ δηδαζθφλησλ Οη εξγαζίεο απηέο είλαη πνιχ ζεκαληηθέο γηαηί

εκπιέθνπλ ηα παηδηά ζε ζχγρξνλεο κνξθέο έξεπλαο ζχλζεζεο θεηκέλσλ θαη

παξνπζίαζεο ελψπηνλ αθξναηεξίνπ (ελψπηνλ ηεο ηάμεο) θαιιηεξγψληαο παξάιιεια ηε

δεκηνπξγηθφηεηα

γ) Αξιοποίθςθ όλου του εφρουσ τθσ φιλολογικισ ηϊνθσ

Ζ εζηίαζε ζηελ χιε θαη ε βηβιηνθεληξηθή νπηηθή γεληθφηεξα απνηειεί

ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο ην νπνίν κπνξεί ελ κέξεη λα

θαιπθζεί ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε κε πξνζεγγίζεηο ζαλ θαη απηέο πνπ ζίρηεθαλ

ζηελ ακέζσο παξαπάλσ Ζ ειιεληθή εθπαίδεπζε δηαζέηεη παξάιιεια θαη δχν

ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζε θάζε βαζκίδα ηεο πνπ κπνξνχλ λα παίμνπλ πνιχ

ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δεκηνπξγηθή δηάρπζε ησλ ΣΠΔ ζην ζρνιείν Θα κπνξνχζακε λα

ζεσξήζνπκε ηα πιενλεθηήκαηα απηά σο laquoελ δπλάκεη ζεκεία αλνηρηφηεηαοraquo

(Bernstein 1989 107) ηνπ ειιεληθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο

Χο πξψην πιενλέθηεκα ζεσξνχκε ην γεγνλφο φηη έλαο εθπαηδεπηηθφο

(θηιφινγνο ζηε Βζκηα) θαη έλαο δάζθαινο ζην δεκνηηθφ δηδάζθνπλ πνιιέο ψξεο ζην

ίδην ηκήκα ηε βδνκάδα Απηφ έρεη αμηνπνηεζεί ζπάληα σο ηψξα Οη ΣΠΔ απνηεινχλ




ζαπκάζηα επθαηξία πξνθεηκέλνπ λα γεθπξσζεί ε απφζηαζε κεηαμχ ησλ θηινινγηθψλ

(θαη φρη κφλν) δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ θαη λα επηηεπρζνχλ πνιινί απφ ηνπο ζηφρνπο

ησλ ηζρπφλησλ Π Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί αλ ππάξμεη κηα ζπλδπαζηηθή

αλάγλσζε κε επξχηεξν πλεχκα θαη ινγηθή ησλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ πνπ

δηδάζθεη ζε θάζε ηάμε ν θηιφινγνο Γελ είλαη ζπάλην ην θαηλφκελν ν ίδηνο δηδάζθσλ

λα δηδάζθεη ζην ίδην ηκήκα αξραία λέα ειιεληθά θαη ηζηνξία ή ζπλδπαζκφ ησλ δχν

απφ απηά ε απηή ηελ πεξίπησζε δελ είλαη δχζθνιε ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ γηα ηε

ζπλδπαζηηθή θαη απνηειεζκαηηθφηεξε δηδαζθαιία

Παξαθάησ αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά κεξηθά παξαδείγκαηα εθαξκνγψλ ζην

πιαίζην ηεο αμηνπνίεζεο φινπ ηνπ εχξνπο ηεο θηινινγηθήο δψλεο

Οκεξηθά έπε θαη δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηνπ

γισζζηθνχ καζήκαηνο ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ είλαη ε δηδαζθαιία ηεο πεξηγξαθήο σο θεηκεληθνχ

είδνπο Ζ αλάζεζε εξγαζηψλ πνπ ζα πεξηγξάθνπλ πρ πξφζσπα ή ζενχο ζηελ Οδχζζεηα

(Αζελά Πελειφπε Οδπζζέαο Σειέκαρνο θηι) κπνξεί λα απνηειέζεη πνιχ θαιή αθνξκή γηα

ζπλδπαζηηθή δηδαζθαιία ησλ δχν δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ Οη εξγαζίεο κπνξνχλ λα έρνπλ

απνθιεηζηηθά γισζζηθή κνξθή θαη λα γξάθνληαη ζε πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ή

λα έρνπλ πνιπηξνπηθή κνξθή κε ηελ ελζσκάησζε εηθφλσλ απφ πνηθίιεο πεγέο αιιά θαη απφ

ην δηαδίθηπν

Κάηη αληίζηνηρν κπνξεί λα γίλεη κε ηνλ ζπλδπαζκφ ηεο Αξραίαο Ηζηνξίαο θαη ηεο

Γιψζζαο ζηε δηδαζθαιία θαη πάιη ηεο πεξηγξαθήο ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε κπνξεί λα

αμηνπνηεζεί ε πεξηγξαθή ησλ αξραίσλ λαψλ θηι Γίλεηαη πρ ε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπ-

ηηθφ λα εζηηάζεη παξάιιεια ζηελ θαηάθηεζε ηεο γιψζζαο ηεο ηζηνξίαο θαη ζηελ θαιιηέξγεηα

ηνπ θεηκεληθνχ είδνπο ηεο πεξηγξαθήο

Δίλαη γλσζηφ φηη γηα ηζηνξηθνχο ιφγνπο (ρξήζεο ηεο θαζαξεχνπζαο) έρνπλ επη-

θξαηήζεη ιφγηνη ηχπνη ζηε γιψζζα καο (ηδηαίηεξα ζηελ θιηηηθή κνξθνινγία) νη νπνίνη δπ-

ζθνιεχνπλ ηδηαίηεξα ηνπο καζεηέο Ζ αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ γηα ηελ αλαδήηεζε

ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ηχπσλ απηψλ ζηνλ λενειιεληθφ ιφγν κπνξεί λα απνηειέζεη ζεκαληηθή

αθεηεξία γφληκνπ ζπλδπαζκνχ ησλ δχν δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ ηεο αξραίαο θαη ηεο λέαο

ειιεληθήο (βι ζρεηηθφ παξάδεηγκα ζην θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο

εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ ηεο παξνχζαο ελφηεηαο)

Έλαο εθπαηδεπηηθφο ΠΔ02 πνπ δηδάζθεη ζηε Βlsquo Λπθείνπ Κείκελα Νενειιεληθήο

Λνγνηερλίαο θαη Νενειιεληθή Γιψζζα απνθαζίδεη λα εθκεηαιιεπηεί απηά ηα δχν καζήκαηα

πξνο κηα θνηλή θαηεχζπλζε Γλσξίδεη πσο ζηε δηδαθηέα χιε ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο

εληάζζεηαη ε παξνπζίαζε θαη ε θξηηηθή ελφο βηβιίνπ Αλαζέηεη ζηνπο καζεηέο θαηά ηε δηάξ-

θεηα φιεο ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο λα παξνπζηάδνπλ ηα θείκελα πνπ κειεηψληαη ζην κάζεκα ηεο




ινγνηερλίαο θαζψο θαη έλα βηβιίν ηεο επηινγήο ηνπο ζε έλα ηζηνιφγην (blog) πνπ ζα έρνπλ

δεκηνπξγήζεη γηα απηφλ ηνλ ζθνπφ Πέξα απφ ρψξνο δεκνζίεπζεο απηφο ν ηζηνρψξνο ζα ιεη-

ηνπξγεί θαη σο ρψξνο ζρνιηαζκνχ ησλ ίδησλ ησλ παξνπζηάζεσλ κέζα απφ ηα ζρφιηα πνπ ζα

παξαζέηνπλ νη καζεηέο θαη ν εθπαηδεπηηθφο ζε θάζε δεκνζίεπζε Έηζη ηειηθά νη καζεηέο ζα

ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο γλψζεηο πνπ απνθηνχλ ζην κάζεκα ηεο γιψζζαο ζπλδπαζηηθά κε ηηο

γλψζεηο πνπ απνθηνχλ ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο δεκνζηεχνληαο ηελ άπνςή ηνπο θαη ηε-

ιηθά απνθηψληαο δεμηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηηο ΣΠΔ θαη ηνλ λέν γξακκαηηζκφ

Πέξα απφ ην πιενλέθηεκα ησλ πνιιψλ δηδαθηηθψλ σξψλ ζε κηα ηάμε έλα

δεχηεξν πιενλέθηεκα κπνξεί λα ζεσξεζεί ην γεγνλφο φηη ην ειιεληθφ ζρνιείν αλα-

πηχζζεη πνιιέο πξσηνβνπιίεο ζε δξαζηεξηφηεηεο εθηφο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (πρ

γηνξηέο εθπαηδεπηηθέο εθδξνκέο θηι) Απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο ζρεηίδνληαη ζε ζε-

καληηθφ βαζκφ κε πεξηερφκελα πνπ εμεηάδνληαη ζηε θηινινγηθή δψλε καζεκάησλ θαη

κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ζαπκάζηα πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαηά ηξφπν

ιεηηνπξγηθφ θαη δεκηνπξγηθφ νη ΣΠΔ Απηή ε δπλαηφηεηα ζα αλαπηπρζεί ζηηο ππνελφ-

ηεηεο πνπ αθνξνχλ ηνλ εκηηππηθφ θαη άηππν ζρνιηθφ γξακκαηηζκφ

2) Ηκηηππηθέο κνξθέο ζρνιηθνύ γξακκαηηζκνύ θαη ΣΠΔ

Ο δεχηεξνο ηχπνο ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ είλαη ν εκηηππηθφο Πξφθεηηαη γηα

πξφζθαην κάιινλ θαηλφκελν θαη απνηειεί αληαλάθιαζε ησλ επξχηεξσλ αιιαγψλ πνπ

ζπκβαίλνπλ ζηελ θνηλσλία καο Θα κπνξνχζαλ λα ζεσξεζνχλ κηθξέο ξσγκέο πνπ

αξρίδνπλ λα παξαηεξνχληαη ζηνλ παξερφκελν ηππηθφ γξακκαηηζκφ πξνο ηε

θαηεχζπλζε ηεο ραιαξφηεξεο ηαμηλφκεζεο Δλδεηθηηθέο ηέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη ε

laquoεπέιηθηε δψλεraquo ε δηαζεκαηηθφηεηα ην 25 ηνπ ρξφλνπ πνπ παξέρεηαη ζην

δεκνηηθφ ζρνιείν ζηνπο δαζθάινπο γηα θαηά βνχιεζε αμηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ πνπ

δηαηίζεηαη γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ε πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε

ε αγσγή πγείαο θηι

Οη κνξθέο απηέο ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ πξνζθέξνληαη ζαπκάζηα γηα γφληκε

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ επεηδή παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξν βαζκφ επειημίαο ζε ζρέζε κε

ηνλ πξνεγνχκελν ηχπν ηηο κνξθέο απηέο δελ ππάξρεη ν πεξηνξηζκφο ηεο χιεο δελ

ππάξρεη απζηεξφο ρξνληθφο θαη ρσξηθφο πεξηνξηζκφο θαη γηα φινπο απηνχο ηνπο

ιφγνπο είλαη δπλαηέο νη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ηχπνπ κηθξψλ εξγαζηψλ (πξφηδεθη)




φπνπ ν ξφινο ησλ καζεηψλ είλαη πην ελεξγφο θαη πην εχθνιε ε θαηάθηεζε κνξθψλ

ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ

Σα παξαδείγκαηα κπνξεί λα είλαη πάξα πνιιά Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη ην

παξαθάησ

ε έλα πξφγξακκα πεξηβαιινληηθήο αγσγήο νη καζεηέο πνιιέο θνξέο θαινχληαη λα δεκη-

νπξγήζνπλ θάπνην πιηθφ ζην ηέινο ηνπ πξνγξάκκαηνο Σν πιηθφ απηφ πξνέξρεηαη απφ ηελ

έξεπλα πνπ έρνπλ εθπνλήζεη πάλσ ζε έλα πεξηβαιινληηθφ ζέκα έξεπλα πνπ γίλεηαη είηε ζε

πεγέο ζην δηαδίθηπν θαη αιινχ είηε απφ ζπλεληεχμεηο είηε απφ ηηο επηζθέςεηο ηνπο Ζ γισζ-

ζηθή δηδαζθαιία κπνξεί λα ελζσκαησζεί κε κεγάιε επθνιία ζηε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο απ-

ηνχ ηνπ πιηθνχ (πρ CD-ROM παξνπζίαζε θσηνγξαθηψλ θείκελν πξνο εθηχπσζε) ζε ζπλ-

δπαζκφ πάληα κε ηε ιεηηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ (βι Κνπηζνγηάλλεο 2006 θαη αληί-

ζηνηρε δξαζηεξηφηεηα ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ

δηαδξαζηηθνχ πίλαθα)

3) Άηππεο κνξθέο ζρνιηθνύ γξακκαηηζκνύ

Ο άηππνο ζρνιηθφο γξακκαηηζκφο έρεη ζρέζε κε ηελ επξχηεξε ζρνιηθή θπξίσο εμσ-

δηδαθηηθή δσή Γελ είλαη απζηεξά ζεζκνζεηεκέλνο σο πξνο ην πεξηερφκελφ ηνπ θαη

είλαη δπλαηφ λα πνηθίιιεη απφ ζρνιείν ζε ζρνιείν ζεακαηηθά Απφ έξεπλεο πνπ έρνπλ

γίλεη γλσξίδνπκε φηη ζηα πεξηζζφηεξα δεκφζηα ζρνιεία νη επθαηξίεο πνπ έρνπλ νη κα-

ζεηέο γηα ζπκκεηνρή ζε πξαθηηθέο άηππνπ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ είλαη πνιχ ιίγεο

θαη ζρεηίδνληαη ζπλήζσο κε ηειεηνπξγηθνχ ραξαθηήξα εθδειψζεηο (πρ ζρνιηθέο

γηνξηέο καζεηηθέο θνηλφηεηεο θηι) (Ξσρέιιεο amp Hopf 2003) Ζ θαηεγνξία απηή

ζρνιηθψλ πξαθηηθψλ έρεη αλαδσνγνλεζεί θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία ιφγσ ηεο

ελίζρπζεο πνπ παξέρεηαη απφ ηα δηάθνξα επξσπατθά πξνγξάκκαηα ζηα νπνία ζπκκε-

ηέρνπλ πνιιά ειιεληθά ζρνιεία (πρ ην πξφγξακκα eTwinning) Γε γλσξίδνπκε φκσο

κε βεβαηφηεηα ην είδνο ησλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο θαινχληαη ηα παηδηά λα ζπκκεηέ-

ρνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ καζεηψλ πνπ ιακβάλεη κέξνο θαη θπξίσο αλ θαη πνηνπο γξακ-

καηηζκνχο ηα παηδηά θαηαθηνχλ ζπκκεηέρνληαο ζηα πξνγξάκκαηα απηά Απηφ πνπ

είλαη γλσζηφ είλαη φηη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηεχξπλζεο ησλ άηππσλ κνξθψλ

ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ θηλνχληαη ήδε πνιιά (ηδησηηθά θπξίσο) ζρνιεία κε ηηο επη-

πιένλ δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζεζκνζεηνχλ θαη πξνζθέξνπλ σο επηινγέο ζηα παηδηά (πρ

νκάδεο έθδνζεο εθεκεξίδαο νκάδεο ζεάηξνπ θηι) ε θάζε πεξίπησζε φκσο ν ηχπνο




απηφο ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ πξνζθέξεηαη πάξα πνιχ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

γηα ιφγνπο επλφεηνπο

Αξρίδεη λα δηαθαίλεηαη ήδε φηη νη δηαθνξέο κεηαμχ ησλ ζρνιείσλ αιιά θαη ε

πξνζαξκνγή ησλ ζρνιείσλ ζηα λέα δεδνκέλα ζα πξνζδηνξίδεηαη απφ εδψ θαη χζηεξα

ζηε ρψξα καο κε δεδνκέλν ηνλ απζηεξά ζπγθεληξσηηθφ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο

ζπζηήκαηνο φρη ηφζν ζην επίπεδν ηνπ ηππηθνχ αιιά ηνπ εκηηππηθνχ θαη άηππνπ ζρν-

ιηθνχ γξακκαηηζκνχ Δίλαη ηα κφλα πεδία φπνπ ην ραιαξφ ζεζκηθφ πιαίζην επηηξέπεη

νπζηψδεηο παξεκβάζεηο εθ κέξνπο ηεο δηεχζπλζεο ησλ ζρνιείσλ θαη ησλ εθπαηδεπηη-

θψλ Πξφθεηηαη επίζεο γηα πεδία ζηα νπνία κπνξεί λα ελζσκαησζεί ε θαιιηέξγεηα

πνιιψλ απφ ηνπο γξακκαηηζκνχο πνπ απαηηεί ε επνρή καο θαη φπνπ νη ΣΠΔ κπνξνχλ

λα αμηνπνηεζνχλ γφληκα θαη δεκηνπξγηθά Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη εδψ θάπνηα παξα-

δείγκαηα

ρνιηθέο γηνξηέο θαη ΣΠΔ Οη θαζηεξσκέλεο ζρνιηθέο γηνξηέο (28ε Οθησβξίνπ

17ε Ννεκβξίνπ 25ε Μαξηίνπ) ζεσξνχληαη γηνξηέο πνπ laquoαλήθνπλraquo ζπλήζσο ζηνπο θηινιφ-

γνπο ε πνιιά ζρνιεία έρνπλ ράζεη πξν πνιινχ ηε δπλακηθή ηνπο θαη έρνπλ κεηαηξαπεί ζε

επαλαιακβαλφκελεο αλνχζηεο ηειεηνπξγηθνχ ραξαθηήξα δηαδηθαζίεο Οη γηνξηέο απηέο κπν-

ξνχλ λα απνηειέζνπλ ην πιαίζην φπνπ νκάδεο παηδηψλ ζα αλαιακβάλνπλ λα δηεξεπλήζνπλ

θαη λα παξνπζηάζνπλ πηπρέο ηνπ γεγνλφηνο πνπ ενξηάδεηαη Μπνξεί γηα παξάδεηγκα λα αλα-

ηεζεί ζε κηα νκάδα καζεηψλ λα δεκηνπξγήζεη κηα παξνπζίαζε κέζσ ηνπ ινγηζκηθνχ παξνπ-

ζηάζεσλ (PowerPoint) πνπ ζα αθνξά ζεκαληηθά πξφζσπα θαη γεγνλφηα πνπ αθνξνχλ ηελ

επέηεην ηνπ laquoρηraquo Σν κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο θαζψο θαη ην ίδην ην γισζζηθφ κάζεκα έρνπλ

άκεζε ζρέζε κε ηέηνηνπ είδνπο εξγαζίεο Αθφκα κπνξεί λα αλαηεζεί ζε κηα νκάδα λα δεκη-

νπξγήζεη κηα ρξνλνγξακκή γεγνλφησλ ηεο επαλάζηαζεο ηνπ 1821 ηελ νπνία ζα παξνπζηά-

ζνπλ ζηε γηνξηή Απηή ε ρξνλνγξακκή κπνξεί λα είλαη εκπινπηηζκέλε κε βίληεν ήρν θαη

θείκελν Οη ΣΠΔ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ κε γφληκν ηξφπν ζηε ζπγγξαθή θαη παξνπζίαζε

πνιπηξνπηθψλ θαη πνιπκεζηθψλ θεηκέλσλ απφ ηα παηδηά ηε δηεμαγσγή έξεπλαο ηελ εκβά-

ζπλζε ζε ηζηνξηθά γεγνλφηα θηι Θα δψζεη επίζεο ηε δπλαηφηεηα ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζε

θηινιφγνπο θαη θαζεγεηέο άιισλ εηδηθνηήησλ φπσο ηεο πιεξνθνξηθήο

Οξγάλσζε εθδξνκψλ Μεγάιν κέξνο ησλ ζρνιηθψλ εθδξνκψλ έρεη ράζεη επίζεο

ζε πνιιά ζρνιεία ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνπο ραξαθηήξα Οη εθδξνκέο κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ

θαη λα πξνεηνηκαζηνχλ πνιχ θαιχηεξα κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ λα κειεηεζνχλ νη ηφπνη

πνπ ζα επηζθεθηνχλ λα ζπδεηεζνχλ νη δηαδξνκέο πνπ ζα επηιέμνπλ λα πξαγκαηνπνηεζεί ιε-

πηνκεξήο πξνεηνηκαζία ησλ επηζθέςεσλ θηι Οη ΣΠΔ κπνξνχλ λα παίμνπλ θαηαιπηηθφ ξφιν




ζε φια απηά αλ αμηνπνηεζνχλ θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα δίλεηαη πξσηνβνπιία ζηα παηδηά

θαη λα ππνζηεξίδεηαη ε φιε εξγαζία ηνπο (γηα έλα ζρεηηθφ δηδαθηηθφ ζελάξην βι Δλφηεηα V

θεθ 37)

Οη ηνκείο πνπ ζίρηεθαλ παξαπάλσ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ απνηειεζκαηηθά

θαη δεκηνπξγηθά γηα ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα κε

κηα επξχηεξε ινγηθή

Μηα ζπλεηδεηή θαη θαιά ζρεδηαζκέλε αμηνπνίεζε ηεο θηινινγηθήο δψλεο ηνπ εκηηππη-

θνχ θαη ηνπ άηππνπ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ κπνξεί λα απνηειέζεη αθελφο ηνλ άμνλα γφληκεο

αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ αθεηέξνπ ηελ αθεηεξία γηα απνηειεζκαηηθή αλαβάζκηζε ηεο παξερφκε-

λεο εθπαίδεπζεο ζην ζρνιείν

ζνη εθπαηδεπηηθνί ινηπφλ ζεσξνχλ πσο δελ κπνξνχλ αθφκα λα μεθχγνπλ

απφ ηελ πξνζθφιιεζε ζηελ χιε ψζηε λα ελζσκαηψζνπλ ιεηηνπξγηθά ηηο ΣΠΔ ζηελ

θαζεκεξηλή δηδαθηηθή πξαθηηθή κπνξνχλ πην εχθνια λα θαηαθχγνπλ ζε άηππεο πξα-

θηηθέο γξακκαηηζκνχ Απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ε αλαδσνγφλεζε ησλ ζεζκψλ πνπ

ππάξρνπλ αιιά ππνιεηηνπξγνχλ θαη ε δεκηνπξγία λέσλ Κπξίσο φκσο ρξεηάδεηαη ε

νξγάλσζε ησλ ζρνιηθψλ απηψλ δξαζηεξηνηήησλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο αμηνπνίε-

ζεο ησλ ΣΠΔ ζην πιαίζην ησλ λέσλ γξακκαηηζκψλ ή πνιπγξακκαηηζκψλ ηε δεκη-

νπξγηθή εκπινθή ησλ καζεηψλ ζην πιαίζην ηεο επνηθνδνκεηηθήο (θνλζηξνπθηηβη-

ζκφο) ινγηθήο ζηε κάζεζε θαη ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ-αλζξσπηζηηθψλ κα-

ζεκάησλ κε κία επξχηεξε ινγηθή ην πιαίζην απηφ είλαη απαξαίηεην λα ζρεδηάδνληαη

ιεπηνκεξψο νη ζηφρνη ησλ εθάζηνηε δξαζηεξηνηήησλ ε νξγάλσζε θαη ε πνξεία πιν-

πνίεζήο ηνπο ην είδνο ηεο ηερλνινγίαο πνπ ζα αμηνπνηείηαη θηι Απψηεξνο ζηφρνο ζα

είλαη ε ζπλεηζθνξά πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δεκηνπξγίαο λένπ ηχπνπ καζεηψλ πνπ

ζα είλαη πην θνληά ζηε λέα εμσζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ζηηο λέεο απαηηήζεηο ηεο

θνηλσλίαο ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο

ε θάζε πεξίπησζε απηφ πνπ πξνηείλεηαη είλαη κηα ζπλνιηθφηεξε πξνζέγγηζε ησλ δηδα-

θηηθψλ πξαθηηθψλ ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαη νη θηιφινγνη θαη κηα δεκηνπξγηθή αλάγλσζή ηνπο

ζην πιαίζην ησλ ζεσξεηηθψλ παξακέηξσλ ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ




ηελ Δλφηεηα V παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά δηδαθηηθέο πξνηάζεηο θαη παξαδείγ-

καηα εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ γηα αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα

θαη ζηηο άηππεο ζρνιηθέο πξαθηηθέο

24 Θ διδαςκαλία ωσ διαδικαςία διαμόρφωςθσ εγγράμματων ταυτοτιτων

Μέρξηο εδψ δφζεθε βαξχηεηα ζε κηα ζα κπνξνχζακε λα πνχκε νξηδφληηα αλάγλσζε

ησλ ζρνιηθψλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ θαη ζην πψο ζα κπνξνχζαλ λα αμηνπνηεζνχλ γφ-

ληκα νη ΣΠΔ ζην πιαίζην απηφ Δίλαη φκσο απαξαίηεηε θαη κηα πξνζπάζεηα γηα θά-

ζεηε αλάγλσζε ηεο δηδαζθαιίαο Αλ κέρξηο εδψ απαληνχζακε ζην εξψηεκα laquoπψο

κπνξνχκε λα δηαβάζνπκε θξηηηθά ην ζχλνιν ησλ ζρνιηθψλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ

ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαη νη θηιφινγνη έηζη ψζηε λα ελζσκαηψζνπκε δεκηνπξγηθά ηηο

ΣΠΔraquo ηψξα ζα επηρεηξήζνπκε λα δείμνπκε φηη ν ηξφπνο πνπ απηφ ζα γίλεη έρεη ζε-

καληηθέο επηπηψζεηο ζηε ζπγθξφηεζε ηεο εγγξάκκαηεο ηαπηφηεηαο ησλ καζεηψλ καο

πσο έρεη ήδε γίλεη θαλεξφ κεγάιν κέξνο ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ ζηελ παηδα-

γσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ δίλεη έκθαζε ζε εμαηξεηηθά επηθαλεηαθά ζηνηρεία φπσο

είλαη ε δεκηνπξγία ππνδνκψλ ε αλάπηπμε ινγηζκηθνχ θαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαη-

δεπηηθψλ ζηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ ινγηζκηθνχ Πξφθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε

εμαηξεηηθά ξερή θαη θάζε άιιν παξά νπδέηεξε απφ κηα βαζχηεξε πνιηηηθή νπηηθή

ηελ νπνία έρνπκε απνθαιέζεη ζε πξνεγνχκελεο ελφηεηεο laquoεξγαιεηαθή ινγηθήraquo (βι

Δηζαγσγή θαη Δλφηεηα Η θεθ 14) Οη ζπλέπεηεο ηεο πξνζέγγηζεο απηήο είλαη ήδε

νξαηέο παξά ηνπο πφξνπο πνπ έρνπλ επελδπζεί (ή θαιχηεξα ζπαηαιεζεί) δηεζλψο

πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ηα απνηειέζκαηα είλαη πνιχ θησρά Αλαθέξακε ελδεη-

θηηθά ζην θεθ 14 ηεο ελφηεηαο Η ηνλ ηίηιν ηνπ βηβιίνπ ηνπ Larry Cuban Oversold

and Underused ην νπνίν αλαθέξεηαη ζηελ εηθνζαεηή εκπεηξία ησλ ΖΠΑ φπνπ νη

ππνινγηζηέο πνπιήζεθαλ θαηά εθαηνληάδεο ρηιηάδεο ζηα ζρνιεία αιιά έκεηλαλ ζρε-

δφλ αρξεζηκνπνίεηνη

Ζ ζπγθεθξηκέλε βέβαηα θξηηηθή εζηηάδεη ζηηο ηερληθέο θαη άιιεο δπζθνιίεο

ηνπ πξάγκαηνο ζπλερίδνληαο κηα ζεκαληηθή επηζηεκνληθή παξάδνζε σο πξνο ηε γε-

ληθφηεξε δπζθνιία εηζαγσγήο θαηλνηνκηψλ ζηελ εθπαίδεπζε13

θαη ππνβαζκίδεη άιιεο

πνιχ ζεκαληηθέο παξακέηξνπο φπσο ην είδνο ησλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ζην πιαίζην

13 Βι πρ Fullan 1993




ησλ νπνίσλ ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία Αγλνείηαη δειαδή ην γεγνλφο

φηη ε δηδαθηηθή δηαδηθαζία θηλείηαη ndashζπλεηδεηά ή αζχλεηδαndash ζην πιαίζην θάπνηαο ή

θάπνησλ δηδαθηηθψλ παξαδφζεσλ κε ζπγθεθξηκέλεο ζπλέπεηεο σο πξνο ην laquoηηraquo laquoπψοraquo

θαη laquoπφηεraquo ηεο δηδαζθαιίαο Πξφθεηηαη γηα δηδαθηηθέο παξαδφζεηο θαη εθδνρέο πνπ

κπνξεί λα δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο θαη πνπ ε πηνζέηεζή ηνπο νδεγεί ζηε

ζπγθξφηεζε δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ εγγξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ∙ κε απηή ηελ έλλνηα ε

δηδαζθαιία απνηειεί κηα βαζηά πνιηηηθή επηινγή κε ην πεξηερφκελν πνπ δίλεη ν Αξη-

ζηνηέιεο ζηνλ φξν laquoπνιηηηθφοraquo (Gee 1996)

Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη απηφ θαηαλνεηφ κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηξεηο

δηαθνξεηηθέο εθδνρέο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία κε βάζε ηνλ βαζκφ ηεο

θαηλνηνκίαο ηνπο

Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε πην παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο

ην πιαίζην κηαο πεξηζζφηεξν παξαδνζηαθήο θαη δαζθαινθεληξηθήο δηδαζθαιίαο ν

εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο ΣΠΔ απιά σο έλα επνπηηθφ κέζν γηα λα

πξνζειθχζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ θαη λα δηαθσηίζεη νξηζκέλα ζεκεία ηεο

χιεο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε θηλνχληαη θαη ηα ινγηζκηθά πνπ εζηηάδνπλ ζηελ εθκά-

ζεζε ησλ γισζζηθψλ δνκψλ κε ζηαηηθφ θαη κεραληζηηθφ ηξφπν Ζ πξνζέγγηζε απηή

απνδίδεη ζηα παηδηά έλαλ ηδηαίηεξα παζεηηθφ ξφιν

Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε πην θαηλνηόκεο θαηεπζύλζεηο

Οη ΣΠΔ δίλνπλ επθαηξίεο ζε εθπαηδεπηηθνχο λα θηλεζνχλ θαη ζε πην ζχγρξνλεο δηδα-

θηηθέο πξνζεγγίζεηο14

θπξίσο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ δεκηνπξγηθνχ ξφινπ ησλ

καζεηψλ νη νπνίνη δελ παξαθνινπζνχλ απιψο ηνλ δάζθαιν αιιά εκπιέθνληαη δεκη-

νπξγηθά ζηελ παξαγσγή ηεο ζρνιηθήο γλψζεο αλαπηχζζνπλ γλσζηηθέο θαη θνηλσλη-

θέο δεμηφηεηεο πςειφηεξνπ επηπέδνπ ελψ εμνηθεηψλνληαη ηαπηφρξνλα κε πξαθηηθέο

ηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ αμηνπνηψληαο ιεηηνπξγηθά ηα λέα κέζα (ιεηηνπξγηθφο

ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο ιεηηνπξγηθφο λένο γξακκαηηζκφο) ην πιαίζην απηφ ε ηάμε

κεηαηξέπεηαη ζηαδηαθά ζε θνηλφηεηα δεκηνπξγηθήο κάζεζεο Μηα ηέηνηνπ είδνπο δη-

δαθηηθή ινγηθή απαηηεί απφ ηνλ δάζθαιν λα δηαβάζεη laquoηελ χιεraquo πνπ έρεη λα δηδάμεη

πεξηζζφηεξν δεκηνπξγηθά θαη θάζεηα θαη ιηγφηεξν δηεθπεξαησηηθά ndash γξακκηθά

14 Με ηνλ φξν laquoζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηοraquo λννχληαη νη ζχγρξνλεο δηδαθηηθέο ζεσξήζεηο ησλ γισζζηθψλ

- θηινινγηθψλ καζεκάησλ αιιά θαη νη ζχγρξνλεο ζεσξίεο κάζεζεο φπσο ε πξνζέγγηζε ηνπ

επνηθνδνκηζκνχ (ε κάζεζε σο δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ηεο γλψζεο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο) θαη

νη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο (ε κάζεζε σο απνηέιεζκα αιιειεπίδξαζεο θαη ζπκκεηνρήο ζε

θνηλσληθέο νκάδεο) Βι Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 21




Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ πξνο ηελ θαηεύζπλζε ηνπ θξηηηθνύ θαη λένπ γξακκαηη-

ζκνύ

Ζ εθπαηδεπηηθή πξφηαζε ηνπ θξηηηθνχ λένπ γξακκαηηζκνχ δελ αξθείηαη ζηελ αμίσζε

γηα απιή θαιιηέξγεηα ηνπ ιεηηνπξγηθνχ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ αιιά επηρεηξεί λα

πξνζζέζεη ηελ θξηηηθή δηάζηαζε ζηελ πξνζέγγηζε ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ ηνλ ππ-

ξήλα ησλ ζθέςεσλ απηψλ ππάξρεη ε ινγηθή ηεο ακθηζβήηεζεο θαη απνκπζνπνίεζεο

ησλ ππνινγηζηψλ σο νπδέηεξσλ ηερλνινγηθψλ κέζσλ πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη ε

πξνζπάζεηα ζπλεηδεηήο ζχλδεζήο ηνπο κε ηε ζπγθεθξηκέλε νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή

πξαγκαηηθφηεηα πνπ ηνπο δεκηνπξγεί (Koutsogiannis 2004)

Οη παξαπάλσ εθδνρέο κπνξνχλ λα πάξνπλ θάπσο δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν αλάινγα

κε ην εθάζηνηε δηδαθηηθφ αληηθείκελν ρσξίο απηφ λα αιιάδεη ηηο δηδαθηηθέο θαη παη-

δαγσγηθέο αξρέο πνπ πξνυπνζέηνπλ

Γηα λα γίλεη απηφ ζαθέζηεξν ζα δψζνπκε κηα ελδεηθηηθή δηδαθηηθή πξφηαζε

ζην αληηθείκελν ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ε νπνία ζα παξνπζηαζηεί ζε ηξεηο δηα-

θνξεηηθέο δηδαθηηθέο εθδνρέο Μέζσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ παξαδείγκαηνο επηρεηξείηαη

λα αλαδεηρζεί ε νξγαληθή ζρέζε ησλ ΣΠΔ κε ηε γισζζηθή εθπαίδεπζε λα ηνληζηεί ν

ζεκαληηθφο ξφινο πνπ έρεη ε ηερλνινγία ηεο δηδαζθαιίαο (= ν ίδηνο ν ηξφπνο δηδα-

ζθαιίαο) ζηελ ππνδνρή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ θαη ηέινο λα δείμεη

φηη θάζε δηδαζθαιία ζηεξίδεηαη πάληα ζε ζπγθεθξηκέλν ζεσξεηηθφ ππφβαζξν

Σν ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα παίδεη θαη έλαλ άιιν ζπκπιεξσκαηηθφ ξφιν

απνηειεί ην πιαίζην γχξσ απφ ην νπνίν είλαη δνκεκέλν κεγάιν κέξνο θαη ηνπ ππφινη-

πνπ πιηθνχ γηα απηφ είλαη θαιχηεξα λα δηαβαζηεί ζπκπιεξσκαηηθά κε ηηο ελφηεηεο

πνπ ζα αθνινπζήζνπλ (ηδηαίηεξα κε ηα θεθάιαηα 53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίε-

ζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα (Δλφηεηα ΗΗΗ) θαη 23 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ

ζσκάησλ θεηκέλσλ σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ ή ε ηδεν-

ινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ (Δλφηεηα V)

Αο ππνζέζνπκε φηη έρνπκε ηξεηο εθπαηδεπηηθνχο νη νπνίεο δε κέλνπλ ηθαλν-

πνηεκέλεο απφ ηε δηδαζθαιία ηνπο θαη εμεηάδνπλ αλ ζα κπνξνχζαλ λα βνεζεζνχλ απφ

ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ Καη νη ηξεηο εληνπίδνπλ θαη ζέινπλ λα αληηκεησπίζνπλ ην ίδην

πξφβιεκα ηε ζχγρπζε πνπ παξαηεξείηαη ζε πνιιά παηδηά φηαλ επηρεηξνχλ λα ρξεζη-

κνπνηήζνπλ θάπνηνπο ιφγηνπο ξεκαηηθνχο ηχπνπο Αο εζηηάζνπκε γηα ηηο αλάγθεο ηνπ




παξαδείγκαηνο ζηα ζχλζεηα ηνπ ξήκαηνο -άγσ (πρ παξάγσ) θάηη πνπ πξάγκαηη δπ-

ζθνιεχεη ηα παηδηά θαη φρη κφλν

Δθπαηδεπηηθόο 1

Ζ πξψηε εθπαηδεπηηθφο έρεη αθνχζεη φηη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θάλεη ην κάζεκα

πην ελδηαθέξνλ αιιά παξάιιεια ζπλδέεη ηα παηδηά κε ην κέιινλ ιφγσ ηεο ρξήζεο

ησλ ΣΠΔ Έηζη ζηξέθεηαη ζηελ αλαδήηεζε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Πξάγκαηη ε

έξεπλά ηεο απνδίδεη αθνχ βξίζθεη αξθεηά πξντφληα πνπ εκπεξηέρνπλ laquoηελ χιεraquo πνπ

ζέιεη λα δηδάμεη Γίλνπκε ζηε ζπλέρεηα κηα ελδεηθηηθή εηθφλα (εηθφλα 3) φπνπ θαίλε-

ηαη ε ινγηθή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ινγηζκηθνχ ην νπνίν είλαη νπζηαζηηθά έλα πην δπλα-

κηθφ βηβιίν γξακκαηηθήο ηα παηδηά κπνξνχλ λα laquoδηεξεπλήζνπλraquo ηελ θιίζε ηνπ ξήκα-

ηνο λα επηιέμνπλ ρξφλνπο εγθιίζεηο θηι ην παξάδεηγκά καο θαίλεηαη ε θιίζε ηεο

ππνηαθηηθήο ανξίζηνπ ηνπ ξήκαηνο παξάγσ

Εικόνα 3

Ζ ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθφο ρξεζηκνπνηεί ην παξαπάλσ ινγηζκηθφ ζηελ ηάμε ηεο

φηαλ laquoμεθιέβεηraquo θάπνην ρξφλν κε ζηφρν λα θάλεη πην επνπηηθφ ην κάζεκά ηεο θαη ηα

παηδηά laquoλα κάζνπλ πην εχθνιαraquo πψο θιίλεηαη ην ζπγθεθξηκέλν ξήκα Μφιηο ηειεηψζεη

κε ην ξήκα απηφ εζηηάδεη κε ηνλ ίδην ηξφπν θαη ζε άιιεο παξφκνηεο πεξηπηψζεηο

αλάινγα κε ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδεη ε ηάμε ηεο Δζηηάδνληαο ηδηαίηεξα ζην




παξάδεηγκα ηεο εηθφλαο 3 επηζεκαίλεη ηε δηπινηππία πνπ παξαηεξείηαη ζηελ θιίζε

ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ξήκαηνο (λα παξαγάγσλα παξάμσ) ε νπνία δελ ππάξρεη ζηηο

ζρνιηθέο γξακκαηηθέο Δπηζεκαίλεη ζηα παηδηά λα κάζνπλ ηνπο θχξηνπο κφλν ηχπνπο

αιιά λα έρνπλ ππφςε ηνπο φηη ππάξρεη ην ελδερφκελν λα ζπλαληήζνπλ θαη ηνπο δεχ-

ηεξνπο ηχπνπο

Θα κπνξνχζακε ζε έλα πξψην επίπεδν λα εμεηάζνπκε ηα δηδαθηηθά νθέιε θαη

ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξσηνβνπιία ηεο ζπγθεθξηκέλεο εθπαηδεπ-

ηηθνχ ηα νπνία παξαζέηνπκε επηγξακκαηηθά ζηε ζπλέρεηα

Πίλαθαο 1

Οθέιε Πξνβιήκαηα

Σα παηδηά δσεξεχνπλ θαη δείρλνπλ κεγαιχηεξν

ελδηαθέξνλ γηα ηε γξακκαηηθή θάηη πνπ δελ έθαλαλ

ζην παξειζφλ

Σα παηδηά είλαη εμνηθεησκέλα κε πην laquoπξνρσξε-

κέλαraquo πεξηβάιινληα (πρ ειεθηξνληθά παηρλίδηα

δηαδίθηπν) θαη πνιχ γξήγνξα ζα βαξεζνχλ

Σα πεξηζζφηεξα ρξψκαηα θαη ε κηθξή έζησ

αιιειεπίδξαζε πνπ παξαηεξείηαη θαζηζηνχλ επθν-

ιφηεξε ηε κάζεζε ζε ζρέζε κε κηα έληππε γξακ-

καηηθή

Ζ κάζεζε απηή είλαη επηθαλεηαθή δε ζπλδέεη ηε

γιψζζα κε ηελ θνηλσλία θαη επλνεί ηελ απνκλεκφ-

λεπζε

Αμηνπνηψληαο ηηο ΣΠΔ πηζηεχεη φηη πξνεηνηκάδεη

ηα παηδηά γηα ην κέιινλ

Πξφθεηηαη γηα θάηη laquoςεχηηθα λένraquo ην κέιινλ δελ

έρεη ζρέζε κε κεραληζηηθέο δπλαηφηεηεο

Γελ αλαηξέπεηαη ν δηαζέζηκνο ζρνιηθφο ρξφλνο θαη

ρψξνο αθνχ δε ρξεηάδνληαη ηδηαίηεξεο αλαηξνπέο

γηα λα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ κε ηελ πξνζζήθε

κφλν ελφο πξνηδέθηνξα ή ελφο δηαδξαζηηθνχ πί-

λαθα (βι Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 5) ην ζέκα ιχλεηαη

Γελ αιιάδεη φκσο θάηη ζεκαληηθφ ζε ζρέζε κε ηελ

νπζία ηεο δηδαζθαιίαο αθνχ κε ην ζπγθεθξηκέλν

ινγηζκηθφ εληζρχεηαη ε κεραληζηηθή δηάζηαζε ηεο

κάζεζεο

Θα κπνξνχζακε ζε έλα δεχηεξν επίπεδν λα εζηηάζνπκε πεξηζζφηεξν ζην αφξαην ζε-

σξεηηθφ πιαίζην πνπ ππάξρεη πίζσ απφ ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (βι πίλαθα 2)

Πίλαθαο 2

Θεσξ πιαίζην Παξάδεηγκα 1

Γιώζζα Γιψζζα = απνπιαηζησκέλνο θψδηθαο

Γηδ Γιώζζαο Αζξνηζηηθή ινγηθή δηδαζθαιία ησλ δνκψλ

Θεσξία κάζεζεο Παξαδνζηαθή πκπεξηθνξηζκφο

Μαζεηήο σο Τπνθείκελν (Τ) Γλψζεηο γηα ηε δνκή ειάρηζηε ελεξγνπνίεζε

Ο ππνινγηζηήο Μέζν δηδαζθαιίαο

ρνιηθόο ρξόλνο - ρώξνο Ο ηζρχσλ




Ζ γιψζζα ζην ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα αληηκεησπίδεηαη σο θψδηθαο απνθνκκέλνο

απφ ηελ θνηλσλία θαη ηε ρξήζε ε δε δηδαζθαιία ηεο αληηκεησπίδεηαη σο άζξνηζκα

επηκέξνπο δνκψλ θαη θιηηηθψλ ηχπσλ νη νπνίνη ζα πξέπεη λα δηδαρζνχλ ζηα παηδηά

γηα laquoλα κάζνπλ ηε γιψζζα ηνποraquo Πξφθεηηαη γηα κηα αζξνηζηηθή ινγηθή ζηε γισζζηθή

δηδαζθαιία πνπ έρεη επξχηαηε δηάδνζε ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε θαη δελ πεξηνξίδε-

ηαη κφλν ζηε δηδαζθαιία ησλ δνκψλ αιιά θαη ησλ θεηκέλσλ (Κνπηζνγηάλλεο 2010α)

Πίζσ απφ ην ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα είλαη εχθνιν λα αλαγλσξηζηνχλ παξαδνζηα-

θέο ζεσξίεο σο πξνο ηε κάζεζε αθνχ ε έκθαζε δίλεηαη ζηελ απνκλεκφλεπζε θαη ν

ππνινγηζηήο ρξεζηκνπνηείηαη σο εξέζηζκα γηα λα γίλεη ε κάζεζε επθνιφηεξε (ζπ-

κπεξηθνξηζκφο) Ζ ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε θαηαζθεπάδεη θαη ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ

καζεηέο νη γλψζεηο ηνπο αθνξνχλ ηε δνκή ηεο γιψζζαο νη δπλαηφηεηεο δε αλάιεςεο

πξσηνβνπιηψλ ζπλεξγαζίαο θξηηηθήο ζθέςεο θηι πνπ απνθηνχλ είλαη αλχπαξθηεο

Σέινο ζην παξάδεηγκα απηφ ν ππνινγηζηήο αληηκεησπίδεηαη σο κέζν δηδαζθαιίαο

(βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 21) ελψ είλαη εκθαλέο φηη δε ζίγεηαη ν ηζρχσλ ζρνιηθφο ρξφλνο

θαη ρψξνο θάηη πνπ δηεπθνιχλεη ζεκαληηθά ηελ αμηνπνίεζή ηνπ ππνινγηζηή ζηελ

ηάμε

Ιζηνξηθή αλάγλσζε απηήο ηεο πξνζέγγηζεο

Ζ ζπγθεθξηκέλε πξνζέγγηζε αλήθεη ζηηο πξψηεο απφπεηξεο αμηνπνίεζεο ησλ ππνιν-

γηζηψλ ζηε δηδαζθαιία (δεθαεηία 1970) φηαλ νη απφςεηο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο

γιψζζαο θηλνχληαλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ αθφκε ζε αλάινγα παξαδνζηαθά πιαίζηα

(βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 21) Ζ νπηηθή απηή είλαη ζπρλά ειθπζηηθή απφ ηνπο εθπαηδεπηη-

θνχο γηαηί ηαηξηάδεη εχθνια κε ην θπξίαξρν κνληέιν δηδαζθαιίαο ζηελ εθπαίδεπζή

καο θαη κπνξεί λα πινπνηεζεί εχθνια αλ εμαηξέζεη θαλείο θάπνηνλ απαξαίηεην

ζπληνληζκφ κε ηελ χιε θαη ηελ χπαξμε θάπνησλ ζηνηρεησδψλ ππνδνκψλ


Ζ δεχηεξε εθπαηδεπηηθνχο γλσξίδεη φηη ην πξφβιεκα δε ιχλεηαη κε κηα απνζπαζκαηη-

θνχ ηχπνπ παξνπζίαζε ηεο θιίζεο ηνπ ξήκαηνο θαη απνθαζίδεη λα αθηεξψζεη κία

νιφθιεξε δηδαθηηθή ελφηεηα ζηα ιφγηα ξήκαηα θαη ηδηαίηεξα ζηα ζχλζεηα κε ην -άγσ

laquoΞεθιέβεηraquo γηα απηφ 3-4 ψξεο ρσξίο λα επεξεάδεηαη νπζησδψο ην πξφγξακκα δηδα-

ζθαιίαο ηεο θαη αμηνπνηεί ηα ζψκαηα θεηκέλσλ Σα παξαδείγκαηα δίλνληαη απφ ηελ




Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα (wwwgreek-languagegr) αιιά ζα κπνξνχζαλ λα

αληιεζνχλ θαη απφ άιια ζψκαηα θεηκέλσλ15

Θεσξεηηθή ηεο αθεηεξία είλαη ην ηξί-

πηπρν ην παηδί καζαίλεη φηαλ ςάρλεη ε κειέηε ηεο γιψζζαο πξέπεη λα ζπλδέεηαη κε

ηε ρξήζε ηεο θαη ε θαηαλφεζε ηεο γξακκαηηθήο δελ πξέπεη λα γίλεηαη απνθνκκέλα

απφ ηε ρξήζε ηεο

ην πιαίζην απηφ δεηάεη απφ ηα παηδηά λα δηεξεπλήζνπλ ηελ θιηηηθή ζπκπεξη-

θνξά ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ξήκαηνο λα ζπλδέζνπλ ηελ θιίζε ηνπ κε ηε ρξήζε (πρ ζε

πνηα είδε θεηκέλσλ ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζε πνηνπο ρξφλνπο θπξίσο) θαη λα δνπλ αλ

ππάξρεη δηαθνξά σο πξνο ην πψο ρξεζηκνπνηείηαη ην ζπγθεθξηκέλν ξήκα ζηνλ ηχπν ζε

ζρέζε κε ην πψο ρξεζηκνπνηείηαη ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα Παξαθάησ δίλνληαη ελδεη-

θηηθά απνηειέζκαηα απφ ηελ έξεπλα ζην ζψκα θεηκέλσλ φπνπ κπνξεί λα εξεπλεζεί ε

θιηηηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ξήκαηνο Έηζη ηα παηδηά κπνξνχλ λα θαηα-

γξάςνπλ κφλα ηνπο πψο θιίλεηαη ην ζπγθεθξηκέλν ξήκα θηι (εμαγσγή ηνπ θαλφλα

θαη φρη απνκλεκφλεπζε)

15 Άιια δηαζέζηκα ειεθηξνληθά ζψκαηα θεηκέλσλ γηα ηε λενειιεληθή γιψζζα είλαη ην ψκα Διιελη-

θψλ Κεηκέλσλ lt httpwwwsekedugrgt (ΔΚ) πξντφλ ζπλεξγαζίαο ηνπ Δζληθνχ θαη Καπνδηζηξηαθνχ

Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ κε ην Παλεπηζηήκην Κχπξνπ θαη ν Δζληθφο Θεζαπξφο ηεο Διιεληθήο Γιψζ-

ζαο lthttphncilspgrgt (ΔΘΔΓ) απφ ην Ηλζηηηνχην Δπεμεξγαζίαο Λφγνπ Βι θαη Παξάξηεκα Β




Εικόνα 4

Γηαπηζηψλνπλ επίζεο φηη ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ζε θάπνηα θεηκεληθά είδε

(πρ επηζηεκνληθέο πεξηγξαθέο βι εηθφλα 5) θαη πξνζπαζνχλ λα θαηαλνήζνπλ γηαηί

Εικόνα 5 Αποτζλεςμα από τθν αναηιτθςθ ςτο Σϊμα Κειμζνων με τα βιβλία του Ραιδαγωγικοφ Λνςτιτοφτου

ηνλ επφκελν πίλαθα ζπγθεληξψλνληαη ηα νθέιε θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί

ε ζπγθεθξηκέλε επηινγή

Πίλαθαο 3


Γεκηνπξγηθή εκπινθή ησλ παηδηψλ ζηε δηεξεχ-

λεζε ηεο γλψζεο ndash δεκηνπξγηθά εγγξάκκαηα

ππνθείκελα

Γχζθνιε ε πινπνίεζε Οη ππνινγηζηέο ρξεζη-

κνπνηνχληαη κφλν επθαηξηαθά

χλδεζε ηεο γιψζζαο κε ηε δσή θαη φρη θαλφλεο

απνπιαηζησκέλνη

Οη ΣΠΔ ρξεζηκνπνηνχληαη κφλν σο παηδαγσγηθά

πεξηβάιινληα (βι επφκελν παξάδεηγκα)

χλδεζε ηεο γξακκαηηθήο κε ηελ θεηκεληθή

πξαγκαηηθφηεηα

Ζ έξεπλα γίλεηαη κφλν ζε θάπνηα πεδία (εθεκε-

ξίδεο ζρνιηθά βηβιία) ndash έιιεηςε θξηηηθήο δηά-

ζηαζεο (βι επφκελν παξάδεηγκα)




Θα κπνξνχζακε κε βάζε ηε ζπγθεθξηκέλε δηδαθηηθή πνξεία λα αλαδείμνπκε ην

θξπκκέλν ζεσξεηηθφ ππφβαζξν πνπ δηαπεξλά ηε δηδαζθαιία ηεο εθπαηδεπηηθνχ (βι

πίλαθα 4)

Πίλαθαο 4

Θεσξ πιαίζην Παξάδεηγκα 1 Παξάδεηγκα 2

Γιώζζα Γιψζζα = δνκή θψδηθαο Γιψζζα = δνκή ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε

Γηδ Γιώζζαο Αζξνηζηηθή ινγηθή δηδα-

ζθαιία ησλ δνκψλ

ηνηρεία επηθνηλσληαθήο θαη θεηκελνθεληξηθήο

νπηηθήο

Θεσξία κάζεζεο Παξαδνζηαθή

πκπεξηθνξηζκφο

Μαζαίλσ εξεπλψληαο (δηεξεπλεηηθή κάζεζε)

Μαζεηήο σο Τ Γλψζεηο γηα ηε δνκή ειά-

ρηζηε ελεξγνπνίεζε

Γλψζεηο γηα ηε δνκή ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε θαη

ηα θείκελα ζεκαληηθή ελεξγνπνίεζε

Ο ππνινγηζηήο Μέζν δηδαζθαιίαο Γηεξεπλεηηθφ πεξηβάιινλ

ρνιηθόο ρξόλνο - ρώξνο Ο ηζρχσλ Γελ αξθνχλ ηα ηζρχνληα

Ζ ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθφο εμαθνινπζεί λα εζηηάδεη ζηε δηδαζθαιία ηεο δνκήο

ηεο γιψζζαο αιιά ηελ αληηκεησπίδεη ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε ηεο γιψζζαο θαη φρη

απνθνκκέλα φπσο ε εθπαηδεπηηθφο 1 Ζ ζεσξία σο πξνο ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο

απφ ηελ νπνία αληιεί έρεη πνιιά ζηνηρεία επηθνηλσληαθψλ θαη θεηκελνθεληξηθψλ πα-

ξαδφζεσλ (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 22) ην πιαίζην απηφ ν καζεηήο είλαη απηφο πνπ

laquoγεκίδεη ηνλ δηδαθηηθφ ρψξν θαη ρξφλνraquo κε βνεζεηηθφ ηνλ ξφιν ηεο δηδάζθνπζαο

Έηζη ηα παηδηά ελεξγνπνηνχληαη απνθηψληαο παξάιιεια γλψζεηο γηα ηε γιψζζα

Αιιάδνληαο ην φιν δηδαθηηθφ πιαίζην κεηαβάιιεηαη θαη ν ξφινο ηνπ ππνινγηζηή ν

νπνίνο δελ είλαη πηα κέζν δηδαζθαιίαο αιιά πεξηβάιινλ πνπ παξέρεη ηηο δπλαηφηεηεο

γηα έξεπλα (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 22) Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα ηέηνηνπ είδνπο πξνζέγ-

γηζε είλαη δχζθνιν λα αληηκεησπηζηεί ζεηηθά απφ εθπαηδεπηηθνχο πνπ αληηκεησπίδνπλ

ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο σο έλα άζξνηζκα ζειίδσλ πνπ ζα πξέπεη λα

laquoθαιπθζνχλraquo αγλνψληαο ηη πξάγκαηη είλαη απαξαίηεην λα κάζνπλ ηα παηδηά θαη πψο

Σν ελδηαθέξνλ είλαη φηη ππάξρνπλ θάπνηεο ελφηεηεο ζηα ζρνιηθά βηβιία ηνπ

Γπκλαζίνπ παξαπιήζηαο ινγηθήο (πξφθεηηαη θπξίσο γηα ηηο δηαζεκαηηθέο δξαζηεξηφ-

ηεηεο ζην ηέινο ησλ θεθαιαίσλ ζηα βηβιία ηεο γιψζζαο) θαη επνκέλσο ε ζπγθεθξη-




κέλε εθπαηδεπηηθφο ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη αμηνπνηεί θαη επεθηείλεη δπλαηφηε-

ηεο πνπ ηεο δίλνπλ ηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα

Ιζηνξηθή αλάγλσζε απηήο ηεο πξνζέγγηζεο

Ζ πξνζέγγηζε απηή είλαη ζαθψο κεηαγελέζηεξε ρξνληθά (απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980

θαη χζηεξα θπξίσο) φηαλ ε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο δε ζηεξηδφηαλ ζηελ απνπιαηζη-

σκέλε δηδαζθαιία ησλ δνκψλ θαη ηα επηκέξνπο γισζζηθά ζηνηρεία θαηαλννχληαλ ζην

πιαίζην ησλ θεηκέλσλ θαη ηεο επηθνηλσλίαο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 22) ην πιαίζην

απηφ νη ππνινγηζηέο άξρηζαλ λα αληηκεησπίδνληαη φρη σο δηδαθηηθέο κεραλέο αιιά

σο δηεξεπλεηηθά παηδαγσγηθά πεξηβάιινληα


Ζ επφκελε εθπαηδεπηηθφο είλαη εμαηξεηηθά πην ηνικεξή ζθέθηεηαη λα πξνζεγγίζεη ην

ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα επξχηεξα θαη θηλείηαη γχξσ απφ ηνπο επφκελνπο άμνλεο

απνθαζίδεη λα ζπλδέζεη ηε δηδαζθαιία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ιφγησλ ξεκαηηθψλ ηχπσλ

κε ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ λα δψζεη βαξχηεηα ζηελ

ηδηαηηεξφηεηα ησλ ΣΠΔ σο πεξηβαιιφλησλ επηθνηλσλίαο (αλάγλσζε γξαθή) θαη λα

θάλεη έλα εηήζην ζρέδην εξγαζίαο (laquoιφγηα ξήκαηα θαη ε ρξήζε ηνπο ζηε λέα ειιε-

ληθήraquo) αμηνπνηψληαο ρξφλν θαη απφ ηα δχν απηά δηδαθηηθά αληηθείκελα Θα αμην-

πνηήζεη επίζεο ην ηζηνιφγην φπνπ ηα παηδηά ζα αλαξηήζνπλ ηηο εξγαζίεο ηνπο

Ζ εθπαηδεπηηθφο απηή μεθηλάεη απφ ην πξφβιεκα ην νπνίν έρνπλ λα δηεξεπλή-

ζνπλ ηα παηδηά θαη ζέηεη ηνπο άμνλεο πνπ ζα θηλεζνχλ Οη πηπρέο ηνπ πξνβιήκαηνο

πνπ έζεζε είλαη νη εμήο

1 Πψο ζπκπεξηθέξνληαη ηα ζπγθεθξηκέλα ξήκαηα ζηνλ θαζεκεξηλφ ιφγν θαη

γηαηί

2 Γηαθέξνπλ νη επίζεκεο απφςεηο (πρ ζρνιηθή γξακκαηηθή) απφ ηελ πξαγκα-

ηηθφηεηα

3 Πνηεο ελδερφκελεο ζπδεηήζεηο γίλνληαη γηα ηα ξήκαηα απηά θαη ηη ππνζηε-

ξίδνπλ

Εεηάεη απφ ηα παηδηά λα γξάςνπλ δχν εηδψλ θείκελα κεηά απφ ηελ έξεπλα πνπ ζα

επηρεηξήζνπλ έλα ζε πξφγξακκα παξνπζίαζεο (πρ PowerPoint) ην νπνίν ζα παξνπ-




ζηαζηεί ζηελ ηάμε θαη πηζαλψο ζε θάπνηα εθδήισζε πνπ κπνξεί λα νξγαλψζνπλ θαη

έλα θείκελν ζε κνξθή εξεπλεηηθήο εξγαζίαο γηα ην ηζηνιφγηφ ηνπο (blog)

Σα παηδηά ηεο ζπγθεθξηκέλεο εθπαηδεπηηθνχ είλαη εμνηθεησκέλα κε ηελ νκα-

δηθή εξγαζία απηήο ηεο κνξθήο θαη κε ηε δηεξεπλεηηθή ρξήζε ησλ ΣΠΔ Έηζη δελ

εζηηάδεη ζε ηδηαίηεξεο ιεπηνκέξεηεο αιιά ζέηεη κε ζαθήλεηα ην πιαίζην πνπ ζα εξγα-

ζηνχλ

-Δπηζεκαίλεη ηα πεδία ρξήζεο ηεο γιψζζαο πνπ ζα δηεξεπλεζνχλ θαη ζα είλαη

αθελφο ν δεκνζηνγξαθηθφο θαη εθπαηδεπηηθφο ιφγνο κέζσ ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ

ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο απφ ηελ Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα

(httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporaindexhtml)

αθεηέξνπ ν πην θαζεκεξηλφο ιφγνο ηνπ δηαδηθηχνπ

-Πξνηείλεη ζηα παηδηά λα ρξεζηκνπνηήζνπλ πνηθίια βνεζήκαηα φπσο γξακ-

καηηθέο (αξραίαο amp λέαο) ιεμηθά ζε έληππε θαη ειεθηξνληθή κνξθή ελδερνκέλσο

ινγηζκηθά (βι πρ ινγηζκηθφ πνπ ρξεζηκνπνίεζε ε εθπαηδεπηηθφο 1) θαη νηηδήπνηε

άιιν θξίλνπλ απαξαίηεην (έληππν ειεθηξνληθφ) πξνθεηκέλνπ λα απαληήζνπλ κε

πιεξφηεηα ζηα εξσηήκαηα πνπ έρνπλ ηεζεί

Οη ζηφρνη ηεο επηγξακκαηηθά είλαη νη εμήο

bull Γηεξεχλεζε ηνπ δεηήκαηνο ζε βάζνο (ελ κέξεη θαη ε εθπαηδεπηηθφο 2)

bull χλδεζε κε ηε γισζζηθή πξαγκαηηθφηεηα (ελ κέξεη θαη ε εθπαηδεπηηθφο 2)

bull Καηαλφεζε θαη εξκελεία ησλ έληνλσλ ζπδεηήζεσλ ζε κεηαγισζζηθά δεηή-

καηα

bull Καηαλφεζε ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ηνπ δηαδηθηχνπ σο επηθνηλσληαθνχ πεξηβάιιν-

ληνο (λένο γξακκαηηζκφο)

bull Καηαλφεζε θαη παξαγσγή ιφγνπ ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα (λένο

γξακκαηηζκφο)

Γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηα εξσηήκαηα πνπ έρνπλ ηεζεί ηα παηδηά είλαη αλαγθαζκέλα

λα δηεξεπλήζνπλ ηα ζψκαηα θεηκέλσλ θαη ην δηαδίθηπν Έλα κέξνο ηεο εξγαζίαο ηνπο

ζα ζπκπεξηιακβάλεη επνκέλσο φηη είδακε λα θάλνπλ θαη ηα παηδηά ηεο εθπαηδεπηη-

θνχ 2 Δθεί ζα δηαπηζηψζνπλ φηη ζηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηνπ ΚΔΓ δελ παξαηεξείηαη

ρξήζε δεχηεξσλ ηχπσλ ηνπ ξήκαηνο παξάγσ Έλα κέξνο ηεο εξγαζίαο ηνπο ζα πξέπεη

λα γίλεη ζην πψο ην ξήκα απηφ ρξεζηκνπνηείηαη ζην δηαδίθηπν Δθεί ηα πξάγκαηα είλαη




πνιχ δηαθνξεηηθά Αο δνχκε θαη αο ζπδεηήζνπκε θάπνηεο ελδεηθηηθέο εηθφλεο απφ ηελ

αλαδήηεζε απηή

Ένηονο μεηαγλωζ-

ζικό ενδιαθέρον

Βγαίνει ηο ίδιο

Πρόζωπο κλπ

Δηθφλα 6

Οη πξψηεο δχν δηαπηζηψζεηο ησλ παηδηψλ είλαη φηη παξαηεξείηαη έληνλν

κεηαγισζζηθφ ελδηαθέξνλ γηα ην ξήκα απηφ ζην δηαδίθηπν θαη φηη ζε αληίζεζε κε ηα

ζψκαηα θεηκέλσλ φπνπ πξνθχπηνπλ φινη νη θιηηηθνί ηχπνη εδψ laquoβγαίλεηraquo κφλν ν

ξεκαηηθφο ηχπνο πνπ πιεθηξνινγείηαη Πξφθεηηαη γηα ρξήζηκε πιεξνθνξία πνπ ζα

πξνζδηνξίζεη ην πψο ζα ζπλερηζηεί ε έξεπλα ζην πεξηβάιινλ ηνπ Google Ζ

θαζεγήηξηα δίλεη έκθαζε θαηά ηελ πεξηήγεζή ηεο απφ νκάδα ζε νκάδα ζην λα

αλαδείμεη ην δήηεκα απηφ πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα αμηνπνηήζνπλ ηε γλψζε απηή γηα

ηε ζπλέρεηα ηεο έξεπλάο ηνπο

Έλα άιιν ζεκαληηθφ δήηεκα πνπ ζέιεη λα αλαδείμεη ε θαζεγήηξηα απηή είλαη

ην πψο λα δηαβάδνπλ ηα απνηειέζκαηα ηνπ Google σο θείκελα ηελ παξαθάησ εη-

θφλα είλαη έλα παξάδεηγκα πνπ ρξεζηκνπνίεζε ε θαζεγήηξηα ζηνλ δηαδξαζηηθφ πί-

λαθα πξνθεηκέλνπ λα δείμεη ζηα παηδηά πνηα ζεκεία ηνπ θάζε απνηειέζκαηνο ζα πξέ-

πεη λα πξνζέρνπλ έηζη ψζηε λα θηάζνπλ ζε γξήγνξα θαη αζθαιή ζπκπεξάζκαηα




Εικόνα 7

Έηζη ηα παηδηά ζα εμνηθεησζνχλ κε ηξφπν ιεηηνπξγηθφ κε πνιιά ζηνηρεία ηνπ λένπ

γξακκαηηζκνχ φπσο κε πνηα ινγηθή ρξεζηκνπνηνχληαη νη ιέμεηο θιεηδηά θαη γηαηί

πψο γίλνληαη ζπλερψο ππνζέζεηο έξεπλαο κε βάζε απηφ πνπ ςάρλνπλ ηελ ηδηαηηεξφ-

ηεηα ηνπ δηαδηθηχνπ σο γισζζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη πψο δηαβάδνληαη λένπ ηχπνπ

θείκελα φπσο είλαη ηα laquoθεηκεληθά ζπαξάγκαηαraquo πνπ δίλεη ην Google

Θα δηαπηζηψζνπλ επίζεο φηη ζην δηαδίθηπν ρξεζηκνπνηνχληαη ζε επξεία

έθηαζε νη δεχηεξνη ηχπνη θαη φηη ππάξρνπλ έληνλεο ζπδεηήζεηο γηα ην αλ πξέπεη ή φρη

λα ρξεζηκνπνηνχληαη νη ηχπνη απηνί (βι πρ εηθφλα 8)

Δηθφλα 8 (httpmundusphilologiaeblogspotcom200903blog-post_31html) [1052010]

Παξάιιεια ηα παηδηά έρνπλ λα γξάςνπλ ζπγθεθξηκέλα θείκελα θαη λα

επηιέμνπλ πνηεο απφ ηηο παξαπάλσ πιεξνθνξίεο ζα αμηνπνηήζνπλ ζηελ ςεθηαθή




παξνπζίαζε πνπ ζα δεκηνπξγήζνπλ θαη πνηεο ζην θείκελν ηνπ ηζηνινγίνπ θαη γηαηί

Ση είδνπο θείκελα ζα είλαη απηά Πψο ζα νξγαλψζνπλ ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο

ιφγνπ ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα Πνηα ππνζηεξηθηηθά εξγαιεία ζα

ρξεζηκνπνηήζνπλ θαη ηη ζα πξνζέμνπλ (πρ κεραληθφο νξζνγξαθηθφο έιεγρνο βι

ζρεηηθά παξαδείγκαηα ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 3)

Ζ θαζεγήηξηα είλαη πάληα δίπια ηνπο Γε δίλεη έηνηκεο απαληήζεηο θαη δελ επη-

θξνηεί απιψο ή επηδνθηκάδεη Γίλεη ηελ θαηάιιειε αλαηξνθνδφηεζε γηα λα κπνξέ-

ζνπλ ηα παηδηά λα θαηαθηήζνπλ ην επφκελν θάζε θνξά ζθαιί ηνπ γξακκαηηζκνχ

Απηφ δελ κπνξεί λα γίλεη παξά κε ηε δηθή ηεο ζπζηεκαηηθή ππνζηήξημε Αο δνχκε

φπσο θαη ζηηο άιιεο πεξηπηψζεηο πνηα είλαη ηα νθέιε θαη πνηα ηα πξνβιήκαηα απφ

ηελ πξνζέγγηζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαζεγήηξηαο (πίλαθαο 5)

Πίλαθαο 5


Λεηηνπξγηθή θαηάθηεζε ηνπ λένπ γξακκα-

ηηζκνχ

Γχζθνιε ε πινπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο απηήο

Γεκηνπξγία δεκηνπξγηθψλ εγγξάκκαησλ

καζεηψλ

Γχζθνιε ε αλεχξεζε ηνπ ρξφλνπ

Οξγαληθή ζχλδεζε ηεο γξακκαηηθήο κε πνη-

θίιεο φςεηο ηεο δσήο ndash θξηηηθή νπηηθή

Γελ πξνβιέπνληαη απηά απφ ηα ηζρχνληα Π

θαη ζρνιηθά βηβιία

Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε Γελ ππάξρνπλ νη απαξαίηεηεο ζεζκηθέο πξνυ-

πνζέζεηο (πρ πιηθφ θαηάηκεζε ηνπ ρξφλνπ

Π)

ηελ ηξίηε ζηήιε ηνπ πίλαθα πνπ αθνινπζεί (πίλαθαο 6) παξαηίζεληαη

επηγξακκαηηθά νη ζεσξεηηθέο απφςεηο πνπ δηαπεξλνχλ ην ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα

Δίλαη εκθαλέο φηη νη δηαθνξέο ηεο θάζε κηαο άπνςεο είλαη ζεκαληηθέο θαη εθηείλνληαη

απφ ην πψο γίλεηαη αληηιεπηή ε γιψζζα θαη ε δηδαζθαιία ηεο κέρξη ην πψο γίλεηαη

αληηιεπηφο ν καζεηήο σο εγγξάκκαην ππνθείκελν θαη ν ζρνιηθφο ρξφλνο θαη ρψξνο




Σξεηο δηαθνξεηηθνί ηξφπνη δηδαθηηθήο αλαπιαηζίσζεο ησλ ΣΠΔ (Πίλαθαο 6)

Θεσξ πιαίζην Παξάδεηγκα 1 Παξάδεηγκα 2 Παξάδεηγκα 3

Γιώζζα Γιψζζα = δνκή

θψδηθαο

Γιψζζα = δνκή ζε

ζπλδπαζκφ κε ηε

ρξήζε

Ζ γιψζζα (δνκέο) θαηαλνείηαη σο

κέξνο ηεο ζχλζεηεο

θνηλσληθνπνιηηηζκηθήο

πξαγκαηηθφηεηαο

Γηδ Γιώζζαο Αζξνηζηηθή ινγηθή

δηδαζθαιία ησλ

δνκψλ

ηνηρεία

επηθνηλσληαθήο θαη

θεηκελνθεληξηθήο

νπηηθήο

ηνηρεία επηθνηλσληαθήο θαη

θεηκελνθεληξηθήο νπηηθήο θξηηηθήο

γισζζηθήο επίγλσζεο θαη

πνιπγξακκαηηζκψλ

Θεσξία κάζεζεο Παξαδνζηαθή

πκπεξηθνξηζκφο

Μαζαίλσ εξεπλψληαο Μαζαίλσ εξεπλψληαο θαη

ζπλζέηνληαο

Μαζεηήο σο Τ Γλψζεηο γηα ηε δνκή

ειάρηζηε

ελεξγνπνίεζε

Γλψζεηο γηα ηε δνκή ζε

ζρέζε κε ηε ρξήζε θαη

ηα θείκελα ζεκαληηθή

ελεξγνπνίεζε

Δπηθνηλσληαθή θεηκεληθή θξηηηθή

ηθαλφηεηα -γλψζεηο γηα ηε γιψζζα

ζεκαληηθή ελεξγνπνίεζε

Ο ππνινγηζηήο Μέζν δηδαζθαιίαο Γηεξεπλεηηθφ

πεξηβάιινλ

Πεξηβάιινλ δηεξεχλεζεο ndash

ζπλεξγαζίαο ndash παξαγσγήο ιφγνπ

(πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ) έκθαζε

ζηνλ λέν γξακκαηηζκφ

ρνιηθόο ρξόλνο -

ρώξνο

Ο ηζρχσλ Γελ αξθνχλ ηα

ηζρχνληα

Γηαζεκαηηθή ινγηθή δηαθνξεηηθφο

ρεηξηζκφο ησλ ηζρπφλησλ

Ζ ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε είλαη ζαθψο πην πξφζθαηε επηζηεκνληθά ην πιαίζην απηφ

νη ππνινγηζηέο δελ είλαη απιψο κέζα πνπ κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ θαιχηεξε

δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο αιιά κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ κε ζπγθεθξηκέλεο ηδηαη-

ηεξφηεηεο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 25) Σν ζεσξεηηθφ ππφβαζξν πνπ δηαπεξλά ηελ πξφ-

ηαζε απηή αλαγλσξίδεη φηη ην επηθνηλσληαθφ ηνπίν είλαη πην ζχλζεην ζήκεξα φηη ε

επηθνηλσλία δε γίλεηαη κφλν κε ηα έληππα φηη ην δηάβαζκα θαη ην γξάςηκν ζηα λέα

πεξηβάιινληα έρεη ηδηαηηεξφηεηεο θαη φηη νη ζρνιηθέο γξακκαηηθέο κπνξεί λα κε καο

παξνπζηάδνπλ φιε ηελ αιήζεηα γηα ηα γισζζηθά θαηλφκελα Παξάιιεια αλαδεηθλχε-

ηαη φηη ν ηξφπνο πνπ νξγαλψλνπκε ηε δηδαζθαιία καο έρεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα γηα ην

είδνο ηεο καζεηηθήο ηαπηφηεηαο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ηα καζήκαηά καο λα δεκηνπξγε-

ζεί




πκπεξάζκαηα

Απφ ηελ ελδεηθηηθή θαη ππνζεηηθή ζπδήηεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ δηδαθηηθψλ πξαθηη-

θψλ ησλ ηξηψλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη πξνθαλέο φηη νη εθπαηδεπηηθνί απηέο αλαπιαηζηψ-

λνπλ16

ηειείσο δηαθνξεηηθά ηνπο ππνινγηζηέο ζηε δνπιεηά ηνπο Ο δηαθνξεηηθφο απ-

ηφο ηξφπνο αλαπιαηζίσζεο έρεη ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο γηα ηε γιψζζα γηα ηα παηδηά

γηα ην είδνο ηνπ ζρνιείνπ πνπ δεκηνπξγείηαη ζε θάζε πεξίπησζε Αλαδεηθλχεηαη φηη

ην ζρνιείν θαη ε δηδαζθαιία δελ είλαη θάηη ζηαηηθφ θαη δεδνκέλν αιιά φηη θαηα-

ζθεπάδεηαη θάζε θνξά δηαθνξεηηθά αλάινγα κε ηηο ζεσξίεο πνπ πηνζεηνχκε θαη ηηο

πξσηνβνπιίεο πνπ αλαιακβάλνπκε

Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη πίζσ απφ ηελ θάζε πξφηαζε δελ ππάξρεη απιψο

κηα δηαθνξεηηθή ζεσξεηηθή αθεηεξία αιιά κηα δηαθνξεηηθή πνιηηηθή νπηηθή κε ηελ

έλλνηα φηη ε θάζε πξφηαζε εθβάιιεη ζηελ εθγχκλαζε δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ κειινληη-

θψλ πνιηηψλ Δπνκέλσο ην πξφβιεκα δελ είλαη ε ηερλνινγία (λέα θαη παιηφηεξε)

αιιά ε πνιηηηθή θαηεχζπλζε πνπ ππεξεηεί ζην ειιεληθφ ζρνιείν Σν ελδηαθέξνλ απφ

ηα παξαδείγκαηα πνπ ζπδεηήζακε είλαη φηη φζν πην παιηά θαη μεπεξαζκέλε είλαη ε

ζεσξία ηφζν πην έηνηκν είλαη ην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα λα ηελ εθαξκφζεη Απηφ

δελ είλαη βέβαηα πεξίεξγν αλ ζθεθηεί θαλείο φηη ην ζρνιείν ζην ζχλνιφ ηνπ είλαη

παηδί κηαο ζπγθεθξηκέλεο ηζηνξηθήο πεξηφδνπ ε νπνία πνιχ κηθξή ζρέζε έρεη κε ηελ

επνρή καο

Πξνζπαζήζακε ζην θεθάιαην απηφ λα δείμνπκε δξφκνπο σο πξνο ην πψο ην

ηζρχνλ κπνξεί λα κεηαβιεζεί πξνο κηα πην ζχγρξνλε θαηεχζπλζε ίγνπξα απηφ δελ

είλαη εχθνιν θαη δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Κξίλνπκε φκσο σο

πνιχ ζεκαληηθφ ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο θαζνξηζηηθνχ θξίθνπ ζηελ εθπαηδεπ-

ηηθή αιπζίδα πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη πξνο ηε κία ή ηελ άιιε θαηεχζπλζε Έηζη

δελ είλαη απφ άγλνηα ηεο ηζρχνπζαο θαηάζηαζεο πνπ ζπρλά ζην πιηθφ απηφ πξνηεί-

λνληαη πην laquoπξνρσξεκέλα πξάγκαηαraquo ζε ζρέζε κε απηά πνπ ηζρχνπλ Δίλαη επεηδή

πηζηεχνπκε φηη νη ΣΠΔ κπνξεί λα είλαη κηα επθαηξία γηα λα βνεζήζνπκε ηε γξεγνξφ-

ηεξε θξηηηθή πξνζαξκνγή ηνπ ζρνιείνπ καο ζηα πνιιά λέα δεδνκέλα ηεο επνρήο καο

16 Γηα ην αθξηβέο πεξηερφκελν ηνπ φξνπ βι 23 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ σο

δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ ή ε ηδενινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ (Δλφ-

ηεηα V)




[ΕΝΟΣΘΣΑ ΙΙ] Διδακτικι των φιλολογικϊν μακθμάτων

και ΣΠΕ


Βαςικζσ αρχζσ ςτθ διδαςκαλία τθσ Νεοελλθνικισ Γλϊςςασ τθσ Λογοτεχνίασ τθσ

Αρχαίασ Ελλθνικισ Γλϊςςασ και Γραμματείασ και τθσ Λςτορίασ Επιδιϊκεται να

τονιςτεί θ ςυνάφεια με τισ ΤΡΕ

Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να κατανοιςουν βαςικζσ κατακτιςεισ ςτθ διδακτικι του κάκε διδακτικοφ αντικειμζνου με τθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ

Κα πρζπει να μποροφν να ςυνδζουν τισ κατακτιςεισ αυτζσ με τθ διδακτικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ

Κα πρζπει να κατανοιςουν κυρίωσ τισ κοινζσ διδακτικζσ αρχζσ που διαπερνοφν τισ επιςτθμονικζσ αναηθτιςεισ των φιλολογικϊν μακθμάτων




1 Ειςαγωγι

ηελ ελφηεηα απηή εμεηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε

δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ Ζ πεξηδηάβαζε ζηελ ηζηνξία ηνπ νηθείνπ επη-

ζηεκνληθνχ θιάδνπ θξίλεηαη απαξαίηεηε θαζψο ε ζεψξεζή καο βαζίδεηαη ζηελ πεπνί-

ζεζε φηη πξέπεη λα απνθεπρζεί ε πξνζέγγηζε ηνπ θάζε ινγηζκηθνχ σο νπδέηεξνπ πεξη-

βάιινληνο πνπ δελ απνκέλεη παξά λα ην εθαξκφζνπκε ζηελ ηάμε εξήκελ ηεο δηδαθηηθήο

ηνπ αληηθεηκέλνπ

Ζ ελφηεηα ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξα θεθάιαηα πέξαλ ηεο εηζαγσγήο πνπ εμεηάδνπλ

ρσξηζηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζε θάζε ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ αληηθείκελν

ΣΠΔ θαη γιψζζα

ΣΠΔ θαη ινγνηερλία

ΣΠΔ θαη αξραία ειιεληθή γξακκαηεία θαη γιψζζα

ΣΠΔ θαη ηζηνξία

ε θάζε θεθάιαην ζίγνληαη δεηήκαηα πνπ άπηνληαη ηεο δηδαθηηθήο ηεο ηζηνξίαο

θαη ηεο ηδενινγίαο ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζην ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ αληηθείκελν




2 Θεωρθτικό πλαίςιο τθσ γλωςςικισ διδαςκαλίασ και

αξιοποίθςθ των ΣΠΕ


Με το παρόν κείμενο επιχειροφμε να αναδείξουμε μζροσ τθσ πολυπλοκότθτασ του

κζματοσ γλωςςικι εκπαίδευςθ και νζεσ τεχνολογίεσ (Κουτςογιάννθσ 2004β) Η πο-

λυπλοκότθτα αυτι οφείλεται εν πολλοίσ ςτο γεγονόσ ότι ο ΗΥ δεν είναι πια να

υπολογιςτικό μθχάνθμα αλλά είναι ςε ςθμαντικό βακμό ζνα μζςο για γράψιμο

διάβαςμα και επικοινωνίαmiddot ζνα μζςο πρακτικισ γραμματιςμοφ δθλαδι Ρριν όμωσ

κίξουμε τθ ςχζςθ ΤΡΕ και γλωςςικισ διδαςκαλίασ κα παρουςιάςουμε ςυνοπτικά

τισ τάςεισ τθσ επιςτθμονικισ ζρευνασ που ζχουν ςχζςθ με τθ διδαςκαλία τθσ γλϊς-

ςασ και κα επιχειριςουμε μια ςφντομθ ςφνδεςθ των αναηθτιςεων αυτϊν με τθ δι -

δακτικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ

21 Οι αρχικζσ αναηθτιςεισ κεωρθτικό πλαίςιο και ο υπολογιςτισ ωσ δάςκ α-

λοσ

Μεηά απφ ην ηέινο ηνπ Β΄ Παγθφζκηνπ πνιέκνπ αξρίδνπλ λα κπαίλνπλ νη βάζεηο γηα

ηε δεκηνπξγία κηαο κεηαβηνκεραληθήο Ακεξηθήο σο παγθφζκηαο δχλακεο Οη επελδχ-

ζεηο ζηελ ηερλνινγία θαη ηδηαίηεξα ζηελ πνιεκηθή ηερλνινγία ήηαλ κία απφ ηηο πξνηε-

ξαηφηεηεο πνπ επηιέρηεθαλ κε ζηφρν ηελ παγθφζκηα επηθξάηεζή ηεο θαη θπξίσο ηελ

εμνπδεηέξσζε ηεο κεγάιεο αληηπάινπ ηεο επνρήο ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο Ζ εθηφ-

μεπζε ηνπ πξψηνπ ππξαχινπ απφ ηελ ηφηε νβηεηηθή Έλσζε ζην δηάζηεκα (1957)

πξνθάιεζε πξαγκαηηθφ ζνθ ζηηο ΖΠΑ (Sputnic Shock) θαη είλαη έλα επηκέξνπο επεη-

ζφδην κε πνιχ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο θαη ζηελ εθπαίδεπζε αθνχ νδήγεζε ζε ξηδηθέο

αιιαγέο ηφζν ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ φζν θαη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή γεληθφ-

ηεξα Ζ επέλδπζε πνιιψλ θξαηηθψλ ή θαη ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ ζηελ ηερλνινγία

πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πνιηηηθήο - ηερλνινγηθήο επηθξάηεζεο ησλ ΖΠΑ έδσζε ηε

δπλαηφηεηα παξάιιεια κε ηελ έκθαζε πξνο ηηο ζεηηθέο επηζηήκεο λα εληζρπζεί ε

έξεπλα θαη ζηνλ ηνκέα ηεο δηδαζθαιίαο ησλ γισζζψλ θαη ηδηαίηεξα ησλ μέλσλ γισζ-

ζψλ γηα επλφεηνπο πνιηηηθνχο ιφγνπο (Hawisher et al 1996)




Οη πξψηεο απηέο πξνζπάζεηεο δελ κπνξνχζαλ παξά λα ζηεξηρζνχλ ζηα επη-

ζηεκνληθά παξαδείγκαηα ηεο επνρήο ηνλ ζπκπεξηθνξηζκφ σο πξνο ηε κάζεζε (βι

Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 21) θαη ηνλ δνκηζκφ σο πξνο ηε κειέηε ηεο γιψζζαο ζεσ-

ξεηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ζπλππήξραλ κέζσ θπξίσο ηνπ ακεξηθάληθνπ δνκηζκνχ Οη

πξνζεγγίζεηο απηέο απνηέιεζαλ ην ππφβαζξν ζην νπνίν ζηεξίρηεθαλ νη πξψηεο απφ-

πεηξεο αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ ζηε δηδαζθαιία ησλ γισζζψλ

χκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ ndashπνπ παξείρε ην ζεσξεηηθφ

πιαίζην ηεο laquoκάζεζεο ηεο γιψζζαοraquondash ν αλζξψπηλνο νξγαληζκφο είλαη ηθαλφο λα αλα-

πηχμεη επξεία γθάκα ζπκπεξηθνξψλ Γηα λα επηηεπρζεί απηφ απαηηείηαη αξρηθά έλα

εξέζηζκα κέζσ ηνπ νπνίνπ ζα πξνθιεζεί ε ζπκπεξηθνξά ην εξέζηζκα απηφ νδεγεί ζε

κηα απάληεζε-αληίδξαζε ε νπνία κπνξεί λα είλαη ε επηζπκεηή ή φρη ηελ πξψηε πε-

ξίπησζε ε ζπκπεξηθνξά επαηλείηαη ζηε δεχηεξε ε δηαδηθαζία επαλαιακβάλεηαη Ζ

ελίζρπζε ηεο επηζπκεηήο ζπκπεξηθνξάο (πρ έπαηλνο) είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθή

γηαηί νδεγεί ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ζπνπδαζηψλ ζηελ επαλάιεςή ηεο θαη θπξίσο

γηαηί ζα απνβεί ζπλήζεηα πνπ απνηειεί θαη ηνλ ηειηθφ ζηφρν ηεο φιεο δηαδηθαζίαο

(Richards amp Rodgers 1986 50)

Σν πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο πξνζδηνξηδφηαλ απφ ηηο ζεσξεηηθέο βάζεηο

ηνπ δνκηζκνχ θπξίαξρν γισζζνινγηθφ ξεχκα θαηά ηελ πεξίνδν εθείλε Με δεδνκέλν

ην γεγνλφο φηη ζηε γισζζνινγία ε πεξηγξαθή ηεο γιψζζαο άξρηδε απφ ην θσλνινγηθφ

επίπεδν θαη θαηέιεγε ζην επίπεδν ηεο πξφηαζεο ζεσξήζεθε φηη απηή ήηαλ ε ελδε-

δεηγκέλε πνξεία θαη ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία Απφ ηε ζηηγκή επίζεο πνπ πξνηε-

ξαηφηεηα είρε ν πξνθνξηθφο ιφγνο απηφ ζεσξήζεθε σο ελδεδεηγκέλν θαη ζηελ πεξί-

πησζε ηεο δηδαζθαιίαο ησλ μέλσλ γισζζψλ Οη δηάινγνη επνκέλσο θαη νη αζθήζεηο

ζε επίπεδν πξφηαζεο απνηεινχζαλ ηε βάζε ηεο δηδαζθαιίαο πξνζέγγηζε πνπ είλαη

γλσζηή σο audio-lingual ζηε δηδαζθαιία ησλ μέλσλ γισζζψλ Ζ ζέζε ηεο ηερλνιν-

γίαο ζηελ αληίιεςε απηή είρε ζεκαληηθφ ξφιν θαη αμηνπνηήζεθε πνιχ ην καγλεηφ-

θσλν ην νπνίν παξείρε ηα απαξαίηεηα γισζζηθά πξφηππα Σα γισζζηθά εξγαζηήξηα

ζηεξηγκέλα ζηε ρξήζε ηνπ καγλεηνθψλνπ είραλ επίζεο ζεκαληηθή ζέζε ζηα καζή-

καηα Παξείραλ ηε δπλαηφηεηα αλεμάξηεηεο εμάζθεζεο ρσξίο ηνπο ρξνληθνχο πεξην-

ξηζκνχο ησλ ηππηθψλ καζεκάησλ (Richards amp Rodgers φπ 57)




Με αλάινγε νπηηθή πξνζεγγίζηεθε θαη ε δηδα-

ζθαιία ηεο κεηξηθήο γιψζζαο φπνπ έκθαζε δηλφηαλ θαη

πάιη ζηελ εμάζθεζε ζε επίπεδν πξφηαζεο θαη ζηελ αλα-

ηξνθνδφηεζε (θπξίσο ζεηηθή) κε ζηφρν λα κάζεη ην

παηδί ηηο δνκέο ηεο γιψζζαο (Μήηζεο 1996) ηελ

πξνθεηκέλε βέβαηα πεξίπησζε δελ πξέπεη λα ππνηηκάηαη

ν ζεκαληηθφο ξφινο ηεο ξπζκηζηηθήο παξάδνζεο

(Υαξαιακπφπνπινο amp Υαηδεζαββίδεο 1997) ε νπνία

επεξέαδε ζεκαληηθά ηηο ηζρχνπζεο έσο θαη ηε δεθαεηία

ηνπ 1960 δηδαθηηθέο πξαθηηθέο Απηφ ζπλέβαηλε

πεξηζζφηεξν ζε εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα φπσο ην

ειιεληθφ κε ηε γλσζηή έκθαζε ζην παξειζφλ θαη ηελ

ηππνιαηξία

ηνλ ηνκέα ηεο αλάγλσζεο ε βαξχηεηα δηλφηαλ ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο

ηθαλφηεηαο γηα laquoζπάζηκν ηνπ θψδηθαraquo γηα θαηαλφεζε δειαδή ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ

Ζ πξνζέγγηζε πνπ αθνινπζήζεθε γλσζηή σο laquophonicsraquo επηθεληξσλφηαλ ζηε

κεκνλσκέλε αληηζηνίρεζε γξάκκαηνο-θσλήο έμσ απφ νπνηνδήπνηε πιαίζην πνπ

κπνξεί λα εληαρζεί ε αλάγλσζε ηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ζην

κάζεκα ηεο κεηξηθήο γιψζζαο κεγάιε δηάδνζε είρε ε ζεσξία ησλ ηξηψλ ζηαδίσλ Χο

πξψην ζηάδην ζεσξνχληαλ ε πξνεηνηκαζία (planning pre-writing) γηα γξάςηκν

Πνιιέο έξεπλεο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζηηο ΖΠΑ πξνζπαζνχζαλ λα απνδείμνπλ ηε

ζπνπδαηφηεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ ζηελ παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ Χο δεχηεξν ζηάδην

ζεσξνχληαλ ην γξάςηκν (writing) θαη σο ηξίην ε επαλεμέηαζε (revision) ηνπ ηειηθνχ

γξαπηνχ πξντφληνο Ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ δηλφηαλ

ζηε βειηίσζε ησλ επηθαλεηαθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ καζεηηθνχ θεηκέλνπ θαη ζην

ηειηθφ γξαπηφ πξντφλ γηα ηε βειηίσζε ηνπ νπνίνπ αξθνχζε ε γλψζε ησλ γισζζηθψλ

δνκψλ ηεο νξζνγξαθίαο θαη ηεο ζηίμεο Ζ αμηνιφγεζε ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ζπλήζσο

γηλφηαλ κέζσ ηεο απιήο δηφξζσζεο απηψλ ησλ επηθαλεηαθψλ ιαζψλ απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ θαη ηεο επηζηξνθήο ησλ laquoδηνξζσκέλσλraquo γξαπηψλ ζηνπο καζεηέο ρσξίο

θάπνηα άιιε ζπδήηεζε πάλσ ζηηο γισζζηθέο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ γξαπηψλ ηνπο

Οη αληηιήςεηο απηέο νη νπνίεο ήηαλ νη θπξίαξρεο ζηηο ΖΠΑ κέρξη θαη ηε δεθα-

εηία ηνπ 1960 παξlsquo φηη είραλ αξρίζεη πιένλ λα ακθηζβεηνχληαη επηζηεκνληθά απνηέ-

ιεζαλ ην ππφβαζξν ζην νπνίν ζηεξίρηεθαλ θαη ηα πξψηα πξνγξάκκαηα ζε ππνινγη-

πλήζεηο πξαθηηθέο ζε απηφ ην

πιαίζην είλαη νη αζθήζεηο ζπκ-

πιήξσζεο θελψλ νη πίλαθεο κε

θιίζεηο νλνκάησλ θαη ξεκάησλ νη

αζθήζεηο πνιιαπιήο α-

ληηζηνίρηζεο θαη επηινγήο ε

ηέηνηνπ είδνπο αζθήζεηο ε γιψζ-

ζα απνκνλψλεηαη απφ ην θνηλσλη-

θφ θαη επηθνηλσληαθφ ηεο πιαίζην

δεδνκέλνπ φηη βαζηθφο ζθνπφο

είλαη ε ζσζηή ρξήζε ησλ δνκψλ

ηεο θαζψο επίζεο θαη ε γλψζε ηεο

γισζζηθήο νξνινγίαο (κεηαγιψζ-

ζα)




ζηή Οη πξψηεο απηέο απφπεηξεο αμηνπνίεζεο ηεο ηερλνινγίαο ζηε γισζζηθή εθπαί-

δεπζε πξνζδηφξηζαλ ζε κεγάιν βαζκφ θαη ηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο ηεο ππνινγηζηηθήο

ηερλνινγίαο ζηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο κέρξη θαη ζήκεξα Θα κπνξνχζακε λα

πνχκε φηη απφ απηέο ηηο πξψηεο αιιά θαη ηηο ζπλαθείο απφπεηξεο πνπ αθνινχζεζαλ

κέρξη θαη ζήκεξα αλαδχζεθε κηα θπξίαξρε αληίιεςε ε νπνία εθδειψζεθε κε ηελ

αλάπηπμε δχν ή ηξηψλ θχξησλ θαηεγνξηψλ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ην πιαίζην

απηφ ν ππνινγηζηήο γίλεηαη αληηιεπηφο σο ππνκνλεηηθή δηδαθηηθή κεραλή πνπ αλα-

ιακβάλεη ηνλ ξφιν ηεο δηδαζθαιίαο ή (θαη) ηεο εμάζθεζεο ησλ καζεηψλ κε ζθνπφ

ηελ θαιχηεξε κάζεζε ησλ γισζζηθψλ δνκψλ Ζ βαξχηεηα δίλεηαη αθξηβψο ζηελ αλά-

πηπμε εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θιεηζηνχ ηχπνπ (βι Δλφηεηα IV θεθ 2) κε ηνλ

δηηηφ απηφ ξφιν πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο (Drill and Practice) θαη πξνγξάκκαηα δη-

δαζθαιίαο (Tutorials) κε παξάιιειε εμάζθεζε

Ο ππνινγηζηήο ινηπφλ σο ππνκνλεηηθφο δάζθα-

ινο παξέρεη ηελ χιε ζε κηθξέο ελφηεηεο ζηνλ καζεηή

εληζρχεη ηελ επηηπρία κε έπαηλν θαη ζε πεξίπησζε απνηπ-

ρίαο ηνχ παξέρεη ηελ θαηάιιειε αλαηξνθνδφηεζε έηζη ψζηε λα νδεγεζεί (ν καζεηήο)

ζηελ θαηαλφεζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ζηελ επηινγή ηεο νξζήο απάληεζεο Δπηπιένλ

έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αμηνινγεί ηνλ αζθνχκελν θαη λα πιεξνθνξεί έηζη ηνλ θπζηθφ

ηνπ δάζθαιν γηα ηελ πνξεία ηνπ Σν θίλεκα απηφ γλσζηφ σο CAI (Computer Assisted

Instruction) ή πξνθεηκέλνπ γηα ηε γιψζζα Computer Assisted Language Learning

(CALL) ζηεξίρηεθε θαηά ηηο πξψηεο ηνπ αλαδεηήζεηο ζηηο αξρέο ηεο πξνγξακκαηη-

ζκέλεο δηδαζθαιίαο φπσο εθθξάζηεθαλ απφ ην θίλεκα ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ θαη ην

θίλεκα ηεο γισζζνινγηθήο ζρνιήο ηνπ δνκηζκνχ ην πιαίζην ηεο ινγηθήο ηνπ

CALL ν ππνινγηζηήο απνηεινχζε επηπιένλ κέζν γηα θαιχηεξε αθνκνίσζε ηεο

laquoχιεοraquo θαη ηε δηεπθφιπλζε ηνπ δηδάζθνληνο Χο πιενλεθηήκαηα επηζεκαίλνληαη κε-

ηαμχ άιισλ ε δπλαηφηεηα απηνλνκίαο ζηε κάζεζε γεγνλφο πνπ δηεπθνιχλεηαη απφ

ηηο δπλαηφηεηεο αιιειεπίδξαζεο πνπ πξνζθέξνπλ νη λέεο ηερλνινγίεοmiddot ε παξαζηαηη-

θφηεηα ζηελ παξνπζίαζεmiddot ε πνηθηιία ζηνλ ηξφπν κεηάδνζεο ηεο δηδαζθφκελεο χιεο

θαη ε έιμε πνπ αζθεί ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ζηα παηδηά

Ο ξφινο ησλ καζεηψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη

ζπγθεθξηκέλνο Οη καζεηέο αιιειεπηδξνχλ κε ην κεράλεκα

ζην πιαίζην ησλ νξίσλ πνπ ζέηεη ην ινγηζκηθφ φξηα ηα

νπνία είλαη ζπλήζσο πεξηνξηζκέλα Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη επίζεο ζπγθε-

Ο υπολογιςτισ ωσ δάςκαλοσ

Οι ρόλοι μακθτϊν εκπαιδευτικϊν




θξηκέλνο θαη πεξηνξίδεηαη ζηελ αλαδήηεζε ηνπ ινγηζκηθνχ ζηελ επηβνιή ηεο ηάμεο

ζηε ζρνιηθή αίζνπζα θαη ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ κέζσ ησλ

ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ ηνπο παξέρεη ην ζπγθεθξηκέλν ινγηζκηθφ

Ζ αληίιεςε απηή παξlsquo φηη εθθξάδεη μεπεξαζκέλεο ζπκπεξηθνξηζηηθέο θαη δν-

κηζηηθέο αληηιήςεηο γηα ηε γιψζζα θαη ηε γισζζηθή αγσγή θαη παξlsquo φηη

εγθαηαιείθζεθε πνιχ λσξίο απφ ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα εμαθνινπζεί λα έρεη

αθφκε αξθεηή δηάδνζε ζηε ρψξα καο θαη ζε πνιιέο άιιεο ρψξεο κέρξη θαη ζήκεξα

Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε βαξχηεηα δίλεηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζηελ αλάπηπμε

εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ θαη ζηελ πεξαηηέξσ αμηνπνίεζή ηνπ ζην ζρνιείν ε

ηερλνινγία ζεσξείηαη θάηη επηπξφζζεην έλα εμαηξεηηθά ζχγρξνλν ππνζηεξηθηηθφ

κέζν πξνθεηκέλνπ λα γίλεη απνηειεζκαηηθφηεξε ε αθνκνίσζε ηεο laquoδηδαθηέαο χιεοraquo

Σα πνιπκέζα είλαη ε ηερλνινγία πνπ έδσζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990

λέα πλνή ζηελ θαηεγνξία απηή ινγηζκηθνχ αθνχ επηρεηξήζεθε ε αλαδσνγφλεζε κηαο

μεπεξαζκέλεο δηδαθηηθήο νπηηθήο κε ηελ αμηνπνίεζε κηαο λέαο ηερλνινγηθήο

πιαηθφξκαο Ζ ρξήζε ηέηνησλ ινγηζκηθψλ πνιιέο θνξέο ζηεξίδεηαη ζηελ αληίιεςε

ηεο ηερλνινγίαο σο κέζνπ εληππσζηαζκνχ θαη πξνζέιθπζεο ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ

παηδηψλ θάηη πνπ φπσο γλσξίδνπκε ζα δηαξθέζεη κφλν γηα ιίγν

Αο δνχκε έλα ππνζεηηθφ παξάδεηγκα

Οη καζεηέο θαινχληαη ζε κηα νζφλε λα ζπκπιεξψζνπλ ηα θελά ζε πξνηάζεηο γηα λα αζθεζνχλ ζηελ

θιίζε ηνπ ξήκαηνο Ζ άζθεζε απηή έρεη σο ζθνπφ πεξηζζφηεξν ηελ απφθηεζε κεραληζηηθψλ δεμηνηή-

ησλ πάλσ ζε γξακκαηηθέο γλψζεηο θάηη πνπ γίλεηαη απνθιεηζηηθά ζε επίπεδν πξφηαζεο ζχκθσλα κε

ηηο αξρέο ηνπ δνκηζκνχ Σν ινγηζκηθφ δίλεη ζπγθεθξηκέλα φξηα επηινγψλ ζηνπο καζεηέο Αλ ν καζεηήο

επηιέμεη θάπνηα ιάζνο ιέμε ηφηε ν ήξσαο ηνπ ινγηζκηθνχ ζα ηνλ παξνηξχλεη λα πξνζπαζήζεη θαη πάιη

ελψ αλ επηιέμεη ακέζσο ηε ζσζηή ιέμε ηφηε ηνλ επηβξαβεχεη

Ζ νπηηθή απηή ζηε δηδαζθαιία αληηζηνηρεί ζε αδξέο γξακκέο κε ηελ πξψηε δη-

δαθηηθή νπηηθή ζην πιαίζην παξαδνζηαθψλ κνξθψλ δηδαζθαιίαο φπσο ηε ζπδεηή-

ζακε ζηελ Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκα-

ησλ ηαπηνηήησλ




22 Θ ζντονθ επιςτθμονικι ηφμωςθ ςτισ δεκαετίεσ του 1970 και 1980 και οι

ςυνζπειζσ τθσ ςτθν αξιοποίθςθ των ΣΠΕ

Ζ έκθαζε ζε απηφ πνπ απνθαινχκε ζήκεξα παξαδνζηαθφ γξακκαηηζκφ γλσζηφ σο

laquoβαζηθάraquo (basics) ζηνλ αγγινζαμνληθφ θφζκν ηνλ νπνίν πεξηγξάςακε ζηελ πξνε-

γνχκελε ελφηεηα δελ αξθνχζε απφ ηε ζηηγκή πνπ νη ΖΠΑ θαη ν ππφινηπνο δπηηθφο

θφζκνο εηζέξρνληαλ ζηαδηαθά ζην κεηαβηνκεραληθφ ζηάδην παξαγσγήο θαη νηθνλνκη-

θήο αλάπηπμεο Απηφ ζεκαίλεη φηη νη θαιιηεξγνχκελεο δεμηφηεηεο ηεο αλάγλσζεο θαη

γξαθήο δελ αξθνχζαλ γηα ην είδνο ησλ πνιηηψλ πνπ ε λέα νηθνλνκία θαη θνηλσλία

απαηηνχζε Ζ λένπ ηχπνπ νηθνλνκία πνπ αξρίδεη ζηαδηαθά λα απαηηεί λένπ είδνπο πν-

ιίηεο είλαη πξνθαλέο πσο έρεη αλάγθε θαη απφ λέεο ζεσξίεο ε έλα ηέηνην εξκελεπ-

ηηθφ πιαίζην είλαη πην εχθνιν λα θαηαλνήζνπκε ηηο έληνλεο επηζηεκνληθέο θαη ηερλν-

ινγηθέο αλαδεηήζεηο ησλ θξίζηκσλ δεθαεηηψλ ηνπ 1970 θαη 1980 Θα δψζνπκε πνιχ

επηγξακκαηηθά ζηε ζπλέρεηα θάπνηεο ηέηνηεο εμειίμεηο θαη ζα εζηηάζνπκε ην ελδηαθέ-

ξνλ καο ζε απηέο πνπ επεξέαζαλ ζεκαληηθά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

Δίλαη γεγνλφο φηη θαηά ηελ πεξίνδν πνπ ζπδεηάκε παξαηεξνχληαη έληνλεο επη-

ζηεκνληθέο αλαδεηήζεηο νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα κεηαηφπηζε ηνπ επηζηε-

κνληθνχ παξαδείγκαηνο απφ ην κηθξνεπίπεδν ζην καθξνεπίπεδν ζε πιήζνο επηζηεκν-

ληθνχο θιάδνπο θαη πεδία Ηδηαίηεξε βαξχηεηα γηα ην ζέκα καο έρνπλ νη εμειίμεηο ζηνλ

ρψξν ηεο γισζζνινγίαο Μεηά απφ ηελ απφξξηςε ησλ απφςεσλ ηνπ ζπκπεξηθνξη-

ζκνχ γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο γιψζζαο απφ ηνλ Chomsky (1959) θαη ηε κεηαθνξά ηνπ

ελδηαθέξνληνο ζηε γισζζηθή ηθαλφηεηα κε ηελ αλάπηπμε λέσλ θιάδσλ ηεο γισζζν-

ινγίαο δίλεηαη παξάιιεια ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε γισζζηθή πνηθηιφηεηα (θνηλσλην-

γισζζνινγία) ζηε κειέηε επξχηεξσλ πέξαλ ηεο πξφηαζεο γισζζηθψλ κνλάδσλ

(θείκελν - θεηκελνγισζζνινγία) αιιά θαη ζηελ πξνζέγγηζε ηεο γιψζζαο ζε επίπεδν

ιφγνπ (πξαγκαηνινγία αλάιπζε ιφγνπ) Οη εμειίμεηο απηέο ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά

ζηε ζηξνθή πξνο νιηζηηθέο αληηιήςεηο ζηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο ζηελ έκθαζε

ζην θείκελν θαη ζηνλ ηδηαίηεξν ξφιν ηνπ ζπγθεηκέλνπ (context) θαη ηεο πεξίζηαζεο

επηθνηλσλίαο

Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ήηαλ ε ζπκβνιή ησλ απφ-

ςεσλ ησλ Halliday θαη Hymes Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960 ήδε ν MAK Halliday θα-

ηέβαιε ζνβαξέο πξνζπάζεηεο ζηε Μ Βξεηαλία λα εηζαγάγεη ζηε δηδαζθαιία ηεο

γιψζζαο ηελ θεηκεληθή δηάζηαζε θαη λα επηζεκάλεη ηνλ ζεκαληηθφ ξφιν ηνπ ζπγθεη-




κέλνπ (context) Παξάιιεια άξρηζε λα πξνζεγγίδεη ην ζχλνιν ηεο δηδαζθαιίαο ζην

ζρνιείν απφ ηελ νπηηθή ηεο γιψζζαο δίλνληαο βαξχηεηα ζηελ αλάδεημε ησλ ηδηαηηε-

ξνηήησλ πνπ έρεη ν ζρνιηθφο ιφγνο Πξφθεηηαη γηα ζθέςεηο πνπ βξήθαλ επξεία εθαξ-

κνγή απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 θαη χζηεξα ζην ξεχκα πνπ είλαη γλσζηφ σο

laquoδηδαζθαιία κε βάζε ηα θεηκεληθά είδεraquo ζηελ Απζηξαιία

εκαληηθή είλαη θαη ε ζπλεηζθνξά ηνπ Hymes (1971) ν νπνίνο εηζήγαγε ηελ

έλλνηα ηεο laquoεπηθνηλσληαθήο ηθαλφηεηαοraquo Δπηζήκαλε φηη ε ηθαλφηεηα ρξήζεο ηεο

γιψζζαο δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ηελ θαηνρή ηνπ γισζζηθνχ ζπζηήκαηνο αιιά επε-

ξεάδεηαη ζεκαληηθά θαη απφ θαηαζηαζηαθέο θαη εμσγισζζηθέο θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο

παξακέηξνπο Ζ ζπλνιηθή ηθαλφηεηα πνπ δηαζέηνπλ νη νκηιεηέο φρη κφλν λα παξά-

γνπλ θαη λα θαηαλννχλ γξακκαηηθά νξζφ-απνδεθηφ ιφγν αιιά θαη λα ηνλ πξνζαξκφ-

δνπλ θαηάιιεια ζηελ εθάζηνηε πεξίζηαζε επηθνηλσλίαο απνθιήζεθε απφ ηνλ Hymes

επηθνηλσληαθή ηθαλφηεηα Ζ επηθνηλσληαθή ηθαλφηεηα δειαδή εκπεξηθιείεη ηε γισζ-

ζηθή ηθαλφηεηα (φξν πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν Chomsky (1965) θαη αθνξά ηε γλψζε θαη

θαηάθηεζε ηνπ γισζζηθνχ ζπζηήκαηνο) αιιά δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζε απηήλ Δίλαη

ζαθέο πσο πξφθεηηαη γηα κηα κεγάιε ζηξνθή πνπ κεηαθηλεί ηελ έκθαζε απφ ηε δνκή

ηεο γιψζζαο ζηνλ νκηιεηή σο παξαγσγφ ιφγνπ ηνλίδνληαο ηνλ ξφιν ηνπ εθάζηνηε

επηθνηλσληαθνχ πιαηζίνπ Οη επηζεκάλζεηο απηέο επεξέαζαλ ζεκαληηθά θαη ηε

γισζζηθή δηδαζθαιία θαζψο ε έκθαζε κεηαηνπίζηεθε απφ ηε κειέηε ησλ γισζζη-

θψλ ηχπσλ θαη δνκψλ ζηε ρξήζε ηεο γιψζζαο ζε απζεληηθά επηθνηλσληαθά πιαίζηα

(Υαξαιακπφπνπινο 1999)

Οη απφςεηο απηέο ηνπ Hymes έζηξεςαλ θαηά ηελ ίδηα πεξίπνπ πεξίνδν (ηέιε

ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970) ηελ έξεπλα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο κειέηεο ησλ εμσζρνιη-

θψλ γισζζηθψλ πξαθηηθψλ ησλ παηδηψλ θαη πξνο ηελ αλαδήηεζε ηεο ζρέζεο ησλ

ζρνιηθψλ κε ηηο εμσζρνιηθέο γισζζηθέο πξαθηηθέο Δλδεηθηηθή πξνο απηή ηελ θαηεχ-

ζπλζε είλαη ε έξεπλα ηεο Heath (1983) ε νπνία ζηεξηδφκελε ζην ζεσξεηηθφ πιαίζην

ηνπ Hymes κειέηεζε ζπζηεκαηηθά ηε ζρέζε ησλ εμσζρνιηθψλ πξαθηηθψλ γξακκαηη-

ζκνχ κε ηηο ζρνιηθέο επηδφζεηο Πξφθεηηαη γηα έξεπλα πνπ εγθαηληάδεη πιήζνο αλάιν-

γσλ εζλνγξαθηθνχ ραξαθηήξα εξεπλψλ νη νπνίεο αλαδεηθλχνπλ ηνλ ζεκαληηθφ ξφιν

ηεο πξσηνγελνχο γισζζηθήο θνηλσληθνπνίεζεο ησλ παηδηψλ θαη ηε ζηελή ηεο ζρέζε

κε ηε κεηέπεηηα ζρνιηθή πνξεία ηνπ θάζε παηδηνχ Ζ έξεπλα απηή επηβεβαηψλεη κε

άιιε ζεσξεηηθή αθεηεξία φηη ν Bernstein επηζήκαλε ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960

ηε ζηελή ζρέζε ηεο πξσηνγελνχο γισζζηθήο θνηλσληθνπνίεζεο κε ηε ζρνιηθή πνξεία




ησλ παηδηψλ παηδηά απφ πξνλνκηνχρα θνηλσληθά ζηξψκαηα έρνπλ θαιχηεξε ζρνιηθή

πνξεία ζε ζρέζε κε ηα κε πξνλνκηνχρα

Σέινο ηδηαίηεξε κλεία ζα πξέπεη λα γίλεη ζηε κεηάθξαζε ην 1978 ηεο εξγα-

ζίαο ηνπ Vygotsky Γιψζζα θαη ζθέςε πνπ αμηνπνηήζεθε ζηε ζπλέρεηα ζεκαληηθά

ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηε γισζζηθή δηδαζθαιία θαη ζπλδπάζηεθε γφληκα κε ηε ζθέςε

ηνπ Bruner Δίλαη γλσζηή ε επξεία δηάδνζε θαη ρξήζε ησλ φξσλ δψλε ηεο επηθείκελεο

εμέιημεο θαη ζθαισζηά (φξνο ηνπ Bruner) απφ ηηο θνλζηξνπθηηβηζηηθέο ζεσξίεο ηεο

κάζεζεο (βι Γεληθφ Μέξνο ελφηεηα 21) ζηνλ ρψξν ηεο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο

ησλ ΣΠΔ

Οι επιςτθμονικζσ αυτζσ αναηθτιςεισ και το νζο μεταβιομθχανικό τοπίο

που αναδφεται όλο και περιςςότερο κατά τθν περίοδο αυτι δθμιοφργθ-

ςαν τισ προχποκζςεισ για μια ριηικι ανατροπι των ωσ τότε αντιλιψεων

ςε κζματα γλωςςικισ διδαςκαλίασ Το νζο αυτό πλαίςιο είναι απαραί-

τθτο προκειμζνου να γίνουν κατανοθτζσ και οι αναηθτιςεισ ςτον χϊρο

τθσ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ςτθ γλωςςικι διδαςκαλία για τον λόγο αυτόν

κα παρουςιαςτεί εδϊ με ςυντομία πριν περάςουμε ςτθν εκτενζςτερθ

εναςχόλθςθ με τισ ειδικότερεσ αναηθτιςεισ που αφοροφν τθ ςχζςθ

γλωςςικισ διδαςκαλίασ και ΤΡΕ

221 Κινιματα προοδευτικισ γλωςςοδιδακτικισ

ην πιαίζην ησλ γισζζνινγηθψλ αλαδεηήζεσλ πνπ πεξηγξάθηεθαλ ελ ζπληνκία πα-

ξαπάλσ αιιά θαη παξάιιεισλ αλαδεηήζεσλ απφ ηνλ ρψξν ηεο ςπρνινγίαο θαη παη-

δαγσγηθήο αλαπηχζζνληαη ζηηο δεθαεηίεο ηνπ lsquo70 θαη ηνπ lsquo80 δχν ζεκαληηθά γισζ-

ζνδηδαθηηθά θηλήκαηα ζηνλ αγγινζαμνληθφ επηζηεκνληθφ ρψξν πνπ επηρεηξνχλ λα εη-

ζαγάγνπλ πνιιά λέα δεδνκέλα ζηε δηδαζθαιία ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο Σα θηλή-

καηα απηά είλαη ην laquoWhole Languageraquo (laquoε γιψζζα σο φινraquo) θαη ην laquoProcess

Writingraquo (laquoην γξάςηκν σο δηαδηθαζίαraquo) Παξά ηε δηαθνξεηηθή ηνπο αθεηεξία ε θνηλή

ελλνηνινγηθή ζχληαμε ησλ δχν θηλεκάησλ νδήγεζε ζηε ζηαδηαθή ζπγρψλεπζή ηνπο

ελψ ε δηείζδπζή ηνπο ππήξμε ηεξάζηηα ζηνλ αγγιφθσλν θπξίσο θφζκν αιιά φρη

κφλν




α) Whole Language

Ζ laquoγιψζζα σο φινraquo είλαη έλα θίλεκα πνπ μεθίλεζε απφ ηε Νέα Εειαλδία ζηα ηέιε

ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 Ζ δηάδνζή ηνπ ζηηο αγγιφθσλεο ρψξεο ήηαλ πνιχ κεγάιε θαη

δεκηνχξγεζε ηνλ άιιν πφιν γχξσ απφ ηνλ νπνίν ζπζπεηξψζεθαλ πνιινί εθπαηδεπηη-

θνί θαη εξεπλεηέο πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζνπλ ηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε ζηε

δηδαζθαιία ήκεξα παξά ηελ έληνλε θξηηηθή εμαθνινπζεί λα απνηειεί δηεζλέο θί-

λεκα κε ηδηαίηεξε δηάδνζε θπξίσο ζηνλ αγγινζαμνληθφ εθπαηδεπηηθφ ρψξν

Σν θίλεκα παίξλεη ηελ νλνκαζία ηνπ απφ ηε αληίιεςε πνπ πηνζεηεί γηα ηε

γιψζζα ε νπνία εθιακβάλεηαη σο έλα αξξαγέο ζχλνιν θαη έηζη δηδάζθεηαη ζε αληί-

ζεζε κε ηζρχνπζεο σο ηφηε πξαθηηθέο δηδαζθαιίαο ζην πιαίζην ηεο ινγηθήο ησλ

νπνίσλ ε γιψζζα θαηαθεξκαηίδεηαη θαη ε έκθαζε

δίλεηαη ζηε δηδαζθαιία απνπιαηζησκέλσλ απφ ηε

ρξήζε παξαδεηγκάησλ ηνλ ρψξν ηεο κάζεζεο

πηνζεηνχληαη θαηαξρήλ νη θνλζηξνπθηηβηζηηθέο απφςεηο

ηνπ Piaget θαη ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο ζπκκεηνρήο

(learning by doing) ηνπ Dewey (Cope amp Kalantzis

2003 4) ελψ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη χζηεξα

εκθαλήο είλαη θαη ε επηξξνή ηεο θνηλσληθήο ζεσξίαο

σο πξνο ηε κάζεζε ηνπ Vygotsky (1978) (Goodman

1992 358)

Ζ αλάιπζε ησλ επηθνηλσληαθψλ ζπκβάλησλ (πνηνο γξάθεη ή κηιάεη ζε πνηνλ

πνχ πφηε θαη γηαηί) παίξλεη ζεκαληηθή ζέζε ζηελ πξνζέγγηζε απηή Καη ζην πιαίζην

απηφ γίλεηαη αξθεηά ζπρλά επίθιεζε ζηηο πξψηκεο ζεσξεηηθέο ηνπνζεηήζεηο ηνπ Hal-

liday (1978) φηη ε γιψζζα αμηνπνηείηαη γηα ηελ εμππεξέηεζε θνηλσληθνιεηηνπξγηθψλ

αλαγθψλ θαη φηη ε γισζζηθή αλάπηπμε ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάγθε ηνπ παηδηνχ γηα επη-

θνηλσλία (Grabe amp Kaplan 1996 103-105) Απφ απηή ηελ άπνςε ε κά-

ζεζεθαηάθηεζε ηεο αλάγλσζεο θαη ηεο γξαθήο δελ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ

παξά σο πξνέθηαζε ηεο ιεηηνπξγηθήο δπλαηφηεηαο ηεο γιψζζαο θαη ζηνλ θφζκν ηνπ

γξαπηνχ ιφγνπ κηα επέθηαζε δειαδή ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο γιψζζαο (Grabe amp Kaplan

φπ 103middot Halliday φπ 57)

Δπηζεκαίλεηαη φηη απηή ε laquoθπζηθήraquo δηάζηαζε πνπ έρεη ε δηαδηθαζία θαηάθηε-

ζεο ηεο πξνθνξηθήο γιψζζαο ζα πξέπεη λα ζπλερίδεηαη ζην ζρνιείν θαη κε ηελ θαηά-

θηεζε ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ θαη ηνλίδεηαη φηη δελ κπνξεί λα απνθφπηεηαη βίαηα κε ηελ

Πξφθεηηαη γηα πξνζέγγηζε

πνπ αληηηίζεηαη ζηηο ζπκπεξη-

θνξηζηηθέο αξρέο κάζεζεο

θαη ηηο δνκηζηηθέο γισζζνδη-

δαθηηθέο αληηιήςεηο πνπ έδη-

λαλ βαξχηεηα ζηε δηδαζθαιία

απνκνλσκέλσλ δεμηνηήησλ κε

κεραληζηηθφ ηξφπν




είζνδν ηνπ παηδηνχ ζην ζρνιείν Αληίζεηα πξέπεη λα δεκηνπξγνχληαη φιεο νη πξνυπν-

ζέζεηο ψζηε ην πιαίζην λα δηαηεξείηαη ην ίδην γηα λα κπνξεί ην παηδί λα θαηαθηά

θαηά ηξφπν θπζηθφ θαη ηνλ ζρνιηθφ γξακκαηηζκφ

Δίλαη πξνθαλέο φηη ην θίλεκα απηφ δελ απνδέρεηαη ηνλ ηεκαρηζκφ ηεο γιψζ-

ζαο (θσλήκαηα ιέμεηο θξάζεηο θηι) θαηά ηε δηδαζθαιία ηεο νχηε θαη πηνζεηεί ηελ

θαηαλνκή ηεο ζρνιηθήο χιεο κε κηα ηέηνηα αθεηεξία Ζ πξνηεξαηφηεηα δίλεηαη πάληα

ζην φιν ην νπνίν δελ κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηφ κε ηελ αλάιπζή ηνπ ζηα επηκέξνπο

Απνθεχγεηαη επνκέλσο ε απνζπαζκαηηθή δηδαζθαιία θαη πξνηείλεηαη ε νιηθή πξν-

ζέγγηζε ε έκθαζε ζηελ παξαγσγή θαη θαηαλφεζε απζεληηθψλ-αιεζηλψλ θαη φρη

πξνθαηαζθεπαζκέλσλ θεηκέλσλ γηα ηε δηδαζθαιία θάπνηνπ θαηλνκέλνπ

Απηέο σζηφζν νη εμειίμεηο επεξέαζαλ ζρεηηθά αξγφηεξα (κεηά απφ ην δεχ-

ηεξν κηζφ ηνπ 1980) ηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία Ζ αληίιεςε

πνπ επεξέαζε άκεζα είλαη ε γλσζηαθή αληίιεςε γηα ην γξάςηκν πνπ αλαπηχρζεθε

ζηελ αξρή ζηε Β Ακεξηθή θαη δηαδφζεθε ηδηαίηεξα ζηνλ αγγινζαμνληθφ θφζκν κέζσ

ηνπ θηλήκαηνο laquoην γξάςηκν σο δηαδηθαζίαraquo

β) Γνωςιακζσ αντιλιψεισ ςτθ διδαςκαλία του γραπτοφ λόγου και το γράψιμο ως

διαδικασία

Απφ ηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 θαη χζηεξα θαη σο απνηέιεζκα ηεο κεηάβαζεο

απφ ηνλ ζπκπεξηθνξηζκφ ζηνλ ρψξν ηεο γλσζηαθήο ςπρνινγίαο ην θέληξν βάξνπο

ηνπ επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο (ζην πεδίν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ)

κεηαθέξζεθε απφ ην ηειηθφ γξαπηφ πξντφλ ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο ηνπ Απφ ην

απνθιεηζηηθφ ελδηαθέξνλ δειαδή ηνπ ηη δηδάζθεη ν εθπαηδεπηηθφο ζην ηη ζπκβαίλεη

θαηά ηε δηάξθεηα παξαγσγήο ιφγνπ ζηνπο καζεηέοmiddot ζην πψο πρ γξάθνπλ πνηεο δπ-

ζθνιίεο αληηκεησπίδνπλ γηαηί ηηο αληηκεησπίδνπλ θαη θαηά πξνέθηαζε πψο είλαη δπ-

λαηφ λα βνεζεζνχλ απνηειεζκαηηθφηεξα ην πιαίζην απηψλ ησλ αλαδεηήζεσλ έλα

κεγάιν κέξνο ηεο έξεπλαο θαηεπζχλεηαη ζηελ αλαδήηεζε ηνπ ηξφπνπ παξαγσγήο θεη-

κέλσλ εθ κέξνπο ησλ καζεηψλ (laquoηθαλψλraquo θαη laquoιηγφηεξν ηθαλψλraquo) θαη θαηά πξνέ-

θηαζε ζηε δηαθξίβσζε ησλ δπζθνιηψλ θαη ησλ ηδηαηηεξνηήησλ πνπ παξνπζηάδνπλ

(Kemp 1992)

Αλεμάξηεηα απφ ηηο αληηξξήζεηο πνπ κπνξεί λα εθθξαζηνχλ σο πξνο ηελ

εγθπξφηεηα απηψλ ησλ κνληέισλ ζεκαζία έρεη λα ηνληζηεί εδψ φηη άξρηζε λα απα-

ζρνιεί ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ν καζεηήο σο γξάθσλ νη ηδηαηηεξφηεηεο θαη νη




δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίδεη Σν θίλεκα απηφ επεξέαζε αξθεηά ηδηαίηεξα θαηά ηε

δεθαεηία ηνπ 1980 ηηο απφςεηο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ θαη θαηά πξνέ-

θηαζε ηνλ αληίζηνηρν ζρεδηαζκφ ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ

Απηφ πνπ ζα κπνξνχζακε λα πνχκε πσο δηακνξθψζεθε σο ηζρπξφ ξεχκα ζηνλ

ρψξν ηεο δηδαθηηθήο ηνπ καζήκαηνο σο ζπλέπεηα ηεο αλσηέξσ εμέιημεο ήηαλ ε αληί-

ιεςε πσο ην γξάςηκν δελ είλαη κηα γξακκηθή δηαδηθαζία θαη κηα άπαμ ελέξγεηα Θεσ-

ξήζεθε δειαδή ιαζεκέλε ε θιαζηθή αληίιεςε πσο ηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο γξα-

πηνχ ιφγνπ είλαη ηξία θαη κάιηζηα αλεμάξηεηα κεηαμχ ηνπο πξνεγείηαη δειαδή ν

ζρεδηαζκφο αθνινπζεί ε γξαθή ησλ ζθέςεσλ κε βάζε ην ζρεδηάγξακκα θαη ζην ηέ-

ινο κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο γξαθήο αθνινπζεί ην ζηάδην ηεο δηφξζσζεο πνπ γί-

λεηαη θπξίσο ζε επίπεδν κηθξνδνκήο (ζηίμε νξζνγξαθία θηι) ηα ζηάδηα απηά ζεσ-

ξνχληαλ σο δεδνκέλε ε ρξνληθή αθνινπζία ηεο πινπνίεζήο ηνπο

Αληίζεηα ε ζρεηηθή έξεπλα επηζήκαλε πσο ην γξάςηκν είλαη κηα δηαδηθαζία

πνπ δελ νινθιεξψλεηαη δηα κηαο αξθεηά γλσζηφ απηφ ζηνπο ελήιηθεο πνπ γξάθνπλ

φπσο θαη ηα ζηάδηα πνπ πξναλαθέξζεθαλ δελ πινπνηνχληαη θαηά δηαδνρηθή ρξνληθή

αθνινπζία πλήζσο θαη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ ν θαζέλαο γξάθεη ην έλα ζηάδην

ελππάξρεη ζην άιιν θαη επαλέξρνληαη πνιιέο θνξέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γξαθήο

Καηά ην γξάςηκν δειαδή πνιιέο θνξέο ζηακαηάεη θαλείο λα ειέγμεη φηη έρεη γξά-

ςεη Αλ δηαπηζηψζεη πσο δελ εμππεξεηείηαη ν ζηφρνο πνπ είρε ηφηε κπνξεί αλ ε απφ-

θιηζε είλαη κηθξή λα βειηηψζεη ηα φζα έρνπλ γξαθεί αλ φκσο είλαη κεγάιε λα μαλα-

ζρεδηάζεη ζε κηθξφ ή κεγάιν επίπεδν ην ζχλνιν ηνπ θεηκέλνπ ηνπ πκβαίλεη δειαδή

έλα είδνο αιιεινεγθηβσηηζκνχ ησλ ζηαδίσλ θαη φρη γξακκηθήο ρξνληθήο ηνπο αιιε-

ινπρίαο (Flower amp Hayes 1981)

Ζ έξεπλα επηζήκαλε (Scardamalia amp Bereiter 1986) φηη απηή ε δηαδηθαζία εί-

λαη αξθεηά δχζθνιν λα νινθιεξσζεί κε επηηπρία απφ φινπο Οη καζεηέο ζε αληίζεζε

κε ηνπο έκπεηξνπο γξαθείο δελ έρνπλ αλαπηχμεη δεμηφηεηεο θαη θξηηήξηα ειέγρνπ ηνπ

θεηκέλνπ πνπ παξάγνπλ Έηζη φηαλ δηαβάδνπλ ην θείκελφ ηνπο δελ κπνξνχλ λα ελην-

πίζνπλ εχθνια αλ απηφ πιεξνί ή φρη ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο απαηηήζεηο ηνχ πξνο αλά-

πηπμε ζέκαηνο Έρνπλ γηlsquo απηφ αλάγθε απφ ζπζηεκαηηθή βνήζεηα φρη ηφζν γηα λα

αλαπηχμνπλ θαη λα νινθιεξψζνπλ κφλν ην ζπγθεθξηκέλν θείκελν πνπ παξάγνπλ φζν

γηα λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο πην ζχλζεηεο (κεηα-γλσζηηθέο) νη νπνίεο ζα ηνπο θα-

ηαζηήζνπλ ηθαλφηεξνπο γξαθείο Σνλίδεηαη φηη ε βνήζεηα απηή είλαη απνηειεζκαηηθφ-




ηεξε φηαλ δίλεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δπζθνιίαο πνπ αληηκεησπίδνπλ θαη επνκέ-

λσο αλ απηφ είλαη δπλαηφ λα γίλεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο ιφγνπ

Οι διαπιςτϊςεισ αυτζσ όπωσ είναι φυςικό είχαν μεγάλεσ και ςοβαρζσ

επιπτϊςεισ ςτθ διδακτικι του γλωςςικοφ μακιματοσ και κυρίωσ τθσ δι-

δαςκαλίασ του γραπτοφ λόγου Κατά πρϊτο λόγο ανακεωρικθκε θ μζχρι

τότε ιςχφουςα αντίλθψθ πωσ θ διαδικαςία παραγωγισ λόγου υλοποιείται

με τθ γνωςτι διόρκωςθ και επιςτροφι των κειμζνων ςτουσ μακθτζσ

Αντίκετα κεωρικθκε απαραίτθτο να δίνεται θ ευκαιρία ςτουσ μακθτζσ

να βελτιϊνουν οι ίδιοι τα κείμενά τουσ μετά φυςικά από μια κατάλλθλθ

διδακτικι μεκόδευςθ διόρκωςθσ ϊςτε να γνωρίηουν τι κα βελτιϊςουν

και γιατί Το γράψιμο δθλαδι κατά τθν αντίλθψθ αυτι ζπρεπε να πάρει

τθ μορφι μιασ δυναμικισ και όχι ςτατικισ διαδικαςίασ Κατά δεφτερο

λόγο επιςθμάνκθκε πωσ είναι απαραίτθτο να παρζχεται βοικεια και τθν

ϊρα που κυρίωσ τθν ζχει ανάγκθ ο μακθτισ κατά τθ διάρκεια δθλαδι

του γραψίματοσ και όχι μόνο εκ των υςτζρων (για παραδείγματα ςχετι-

κϊν δραςτθριοτιτων αλλά και για μια κριτικι τθσ αντίλθψθσ που επικρά-

τθςε ότι τα προγράμματα επεξεργαςίασ κειμζνου βελτιϊνουν αυτομάτωσ

τθν παραγωγι λόγου από τουσ μακθτζστριεσ βλ Ενότθτα ΙΙΙ κεφ 32

Ρρογράμματα επεξεργαςίασ κειμζνου Η ρευςτότθτα του κειμζνου

Σα θηλήκαηα πξννδεπηηθήο παηδαγσγηθήο εθθξάζηεθαλ ζηε ρψξα καο κέζσ

ηεο γλσζηήο σο επηθνηλσληαθήο αληίιεςεο17

Ζ ειιεληθή εθδνρή δελ έδσζε ηδηαίηεξε

έκθαζε ζηε δηαδηθαζία παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ θαη ζην γξάςηκν σο δηαδηθαζία

φζν ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο ζην πιαίζην ηεο επηθνηλσληαθήο

δηάζηαζεο ηεο γιψζζαο Ζ αληίιεςε απηή έρεη ηδηαίηεξε δηάδνζε ζηε ρψξα καο θπ-

ξίσο θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία∙ απφ ην 2000 θαη χζηεξα είλαη εκθαλήο ε επηξξνή

ηεο ζηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη ζηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα ηφζν ηνπ Γεκνηηθνχ φζν

θαη ηνπ Γπκλαζίνπ (γηα ηνλ ξφιν ηνπ δηαδηθηχνπ ζηε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφ-

ηεηα βι ζηε ζπλέρεηα θεθ 251 Ζ λέα θεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα απηήο ηεο ελφηε-

ηαο)

17 Βι θαη Υαηδεζαββίδεο 2010 Γηα κηα ζχληνκε παξνπζίαζε ηεο επηθνηλσληαθήο πξνζέγγηζεο κε

παξαδείγκαηα απφ ηε δηδαθηηθή πξάμε βι ην 18ν βηβιίν ηεο ζεηξάο laquoΚιεηδηά θαη Αληηθιείδηαraquo απφ ην

Πξφγξακκα Μνπζνπικαλνπαίδσλ ζην lthttpwwwkleidiakaiantikleidianetbook18book18pdfgt

(Ηνξδαλίδνπ amp θπξφεξα 2003)




23 Οι νζεσ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και ο υπολογιςτισ ωσ περιβάλλον

εργαςίασ

Ο λένο φξνο Computers and Composition πνπ απφ ηηο αξρέο ήδε ηεο δεθαεηίαο ηνπ

1980 θάλεη ηελ εκθάληζή ηνπ ζηηο ΖΠΑ εθθξάδεη ηε ζηξνθή απφ ηα θιεηζηά ζπζηή-

καηα δηδαζθαιίαο θαη ηελ αληίιεςε ηνπ ππνινγηζηή σο δηδάζθνληνο ζηνλ ππνινγηζηή

σο κέζν εξγαζίαο (Hawisher et al 1996) Μέζσ ηεο ζηξνθήο απηήο εθθξάδεηαη θα-

ηαξράο ε θπξηαξρία ησλ ςπρνινγηθψλ αληηιήςεσλ ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφ-

γνπ φπσο απνηππψζεθε θπξίσο ζην θίλεκα ην γξάςηκν σο δηαδηθαζία (process writ-

ing) (βι παξαπάλσ)∙ ζηε ζπλέρεηα (απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 θαη χζηεξα)

εθθξάδνληαη νη επηπηψζεηο ησλ ξαγδαίσλ επηζηεκνληθψλ εμειίμεσλ ζηνλ ρψξν ηεο

γισζζνινγίαο πνπ αλέδεημαλ ηε ζεκαζία ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο γιψζζαο

Ο ππνινγηζηήο ζεσξείηαη πιένλ φρη κέζν δηδαζθαιίαο αιιά πεξηβάιινλ πνπ δηεπ-

θνιχλεη ηελ αλαδήηεζε θαη ηνλ πεηξακαηηζκφ θαηά ην γξάςηκν ηε ζπλεξγαηηθή κά-

ζεζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ καζεηψλ- δαζθάινπ ηε δεκη-

νπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο εληφο θαη εθηφο ζρνιείνπ ζην

πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο κάζεζεο θαη ηεο γιψζζαο

ην πιαίζην απηφ αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα ε έξεπλα θαη ν πξνβιεκαηηζκφο γηα

ηε ρξεζηκφηεηα ησλ πξνγξακκάησλ επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξα-

πηνχ ιφγνπ ησλ ηνπηθψλ δηθηχσλ επηθνηλσλίαο ηνπ ππεξθεηκέλνπ ζηα ηέιε ηεο δεθα-

εηίαο ηνπ 1980 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 1990 θαη θπζηθά ηνπ δηαδηθηχνπ απφ ην 1990 θαη

χζηεξα Μεγάιν κέξνο ηεο ινγηθήο απηήο έρεη εηζαρζεί ζε πνιιά δπηηθά εθπαηδεπηηθά

ζπζηήκαηα πνπ επηδηψθνπλ ηελ αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηε γισζζηθή δηδα-

ζθαιία

Σα πεξηβάιινληα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ απφ ην 1980 κέρξη ζήκεξα ζην

πιαίζην ησλ ζεσξεηηθψλ αληηιήςεσλ πνπ κφιηο πεξηγξάςακε είλαη πνιιά Πξφθεηηαη

θπξίσο γηα πεξηβάιινληα αλνηρηά φπνπ παξέρεηαη ην πιαίζην γηα λα δηεπθνιπλζεί ε

επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη ε κεηαηξνπή ηεο ηάμεο ζε ρψξν θνηλσληθνχ

πξνβιεκαηηζκνχ αληαιιαγήο απφςεσλ αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ γηα άληιεζε θαη

αμηνπνίεζε πνηθίινπ απζεληηθνχ πιηθνχ θηι

Ο υπολογιςτισ ωσ περι-

βάλλον εργαςίασ




Θα κπνξνχζακε λα δηαθξίλνπκε ηέζζεξα είδε ινγηζκηθνχ πνπ αμηνπνηνχληαη

θαηά θαη κεηά ηελ πεξίνδν ηνπ 1980 κέρξη θαη ζήκεξα [Γηα κηα πην ιεπηνκεξή πα-

ξνπζίαζε θαη αλάιπζε ινγηζκηθψλ κε παξαδείγκαηα βι Δλφηεηα IV]

1 πσο ήδε αλαθέξζεθε ζην πιαίζην ηεο παξαπάλσ πξνβιεκαηηθήο αλαπηχ-

ρζεθε ηδηαίηεξα ε έξεπλα θαη ν πξνβιεκαηηζκφο γηα ηε ρξεζηκφηεηα πξνγξακκάησλ

επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ (θαη αξγφηεξα θαη ηνπ δηαδηθηχνπ) ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ

ιφγνπ (βι θαη Δλφηεηα ΗΗΗ Υξήζε βαζηθψλ εξγαιείσλ πιεξνθνξηθήο ζηα θηινινγηθά

καζήκαηα)

2 Ζ επηζηεκνληθή ζηξνθή πξνο ηνλ καζεηή σο παξαγσγφ ιφγνπ παξάιιεια

κε ηηο άιιεο επηζηεκνληθέο αλαδεηήζεηο πνπ απνδνκνχζαλ ηηο παξαδνζηαθέο αληηιή-

ςεηο είλαη θπζηθφ λα κεηαθξάδεηαη θαη ζε λέεο αλαδεηήζεηο ζηελ θαηαζθεπή ινγη-

ζκηθνχ γηα ηε γισζζηθή δηδαζθαιία Πξφθεηηαη γηα ινγηζκηθά πνπ δε ιεηηνπξγνχλ

πιένλ σο κέζα θαζνδεγνχκελεο δηδαζθαιίαο (φπσο πρ ηα πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο

θαη πξαθηηθήο) αιιά σο πεξηβάιινληα εξγαζίαο ππνζηεξηθηηθά ηνπ γξάθνληα κα-

ζεηή δειαδή γηα πξνγξάκκαηα ππνζηήξημεο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφ-

γνπ (writing process)

3 ηελ ίδηα θαηεγνξία αλήθνπλ θαη ηα πξνγξάκκαηα πξνζνκνίσζεο πρ πξν-

γξάκκαηα πνπ δίλνπλ ζηα παηδηά δηάθνξνπο ξφινπο ηνπ δεκνζηνγξάθνπ ηνπ αξραην-

ιφγνπ ηνπ γεσιφγνπ θηι θαη κέζσ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο εμνηθεηψλνληαη κε ηελ αληί-

ζηνηρε επηζηεκνληθή νξνινγία θαη έρνπλ επθαηξίεο γηα ρξήζε απζεληηθνχ γισζζηθνχ

πιηθνχ

3Σέινο παξάιιεια κε ηελ θαηαζθεπή ππνζηεξηθηηθνχ ινγηζκηθνχ ηδηαίηεξε

έκθαζε άξρηζε λα δίλεηαη θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα ndashθαη σο ζπλέπεηα ηεο επαλεμέηα-

ζεο ηνπ ξφινπ ηεο γξακκαηηθήο ζηε δηδαζθαιίαndash ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεη-

κέλσλ θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ ζηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο (βι Δλφηεηα IV

θεθ 5) Πξφθεηηαη γηα πξνζπάζεηεο πνπ επαλαθέξνπλ ην δήηεκα ηεο δηδαζθαιίαο ησλ

γισζζηθψλ δνκψλ ή ηεο γισζζηθήο ελεκεξφηεηαο θαιχηεξα κε κηα πην επηθνηλσλη-

αθή (φζν νμχκσξν θαη αλ θαίλεηαη) ινγηθή

Κιείλνληαο ηελ ελφηεηα απηή είλαη θαιφ λα επηζεκαλζεί φηη ε αμηνπνίεζε ηεο

επηθνηλσληαθήο ηερλνινγίαο ζηε δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο

απαηηεί ηα νλνκαδφκελα αλνηρηά αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ή ηα πξνγξάκκαηα ηχπνπ

κηθξψλ εξγαζηψλ (project) (βι θαη Γεληθφ Μέξνο ελφηεηα 22) ην πιαίζην ησλ

πξνγξακκάησλ απηψλ ππάξρεη κελ πξνθαζνξηζκέλε αληίιεςε σο πξνο ηε γισζζηθή




δηδαζθαιία ζηεξηγκέλε ζε ζχγρξνλν γισζζνινγηθά θαη παηδαγσγηθά ζεσξεηηθφ

ππφβαζξν δελ ππάξρεη φκσο ζπγθεθξηκέλε θαη απζηεξά πξνθαζνξηζκέλε χιε Σν

γεγνλφο απηφ απαηηεί απμεκέλε πξσηνβνπιία απφ ηνλ δηδάζθνληα ζρεηηθή εκπεηξία

γηαηί πξφθεηηαη γηα εμαηξεηηθά απαηηεηηθή δηδαθηηθή πξαθηηθή θαη επνκέλσο πνιχ

θαιφ ζεσξεηηθφ εμνπιηζκφ Απηνχ ηνπ είδνπο ε θηινζνθία βέβαηα δελ έρεη θακία

ζρέζε κε ηα θιαζηθά πξνγξάκκαηα γισζζηθήο δηδαζθαιίαο πνπ έρνπλ σο άμνλά ηνπο

ηα εγρεηξίδηα δηδαζθαιίαο θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ νπνίσλ είλαη ε γξακκηθφηεηα

θαη ε απζηεξή νξγάλσζε ζηελ παξνπζίαζε ηεο χιεο

Βέβαηα απηφ δε ζεκαίλεη πσο αθφκα θαη ζην πιαίζην ελφο ζπγθεληξσηηθνχ

ζπζηήκαηνο φπσο ην ειιεληθφ δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ σο πεξη-

βάιινληα εξγαζίαο Απαηηείηαη ε άξηηα ελεκέξσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηα

ζέκαηα απηά ε ζσζηή νξγάλσζε ηνπ καζήκαηνο θαη ε εθκεηάιιεπζε φισλ ησλ επ-

θαηξηψλ πνπ δίλνληαη ζηα ζρνιηθά πιαίζηα (ηππηθέο εκηηππηθέο θαη άηππεο πξαθηηθέο

γξακκαηηζκνχ) πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή

Η δθμιουργία επομζνωσ προγραμμάτων ςπουδϊν που κα αξιοποιοφν

κατά τον μζγιςτο δυνατό τρόπο τισ ΤΡΕ για δθμιουργία πραγματικϊν πε-

ριςτάςεων επικοινωνίασ δεν εξαρτάται μόνο από τθν τεχνολογία που

χρθςιμοποιείται Εξαρτάται κυρίωσ από τθ γνϊςθ των αρχϊν τθσ ςφγχρο-

νθσ γλωςςοδιδακτικισ επιςτιμθσ και από τθν εντωμεταξφ ςχετικι εμπει-

ρία που ζχει αποκτθκεί

24 Πρόςφατεσ επιςτθμονικζσ αναηθτιςεισ

Μέρξη θαη ηε δεθαεηία ηνπ 1980 επηθξαηνχζαλ φπσο είδακε ζε αξθεηέο αγγιφθσλεο

ρψξεο ηα δηάθνξα θηλήκαηα laquoπξννδεπηηθήο παηδαγσγηθήοraquo θαη νη laquoξνκαληηθέο απφ-

ςεηοraquo γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Carter 1996) Βα-

ξχηεηα δηλφηαλ ζηε ρξήζε ηεο γιψζζαο θαη ζηελ ελίζρπζε ησλ παηδηψλ λα αλαθαιχ-

ςνπλ ηε δηθή ηνπο laquoαπζεληηθή έθθξαζεraquo θαη laquoδεκηνπξγηθφηεηαraquo Πξφθεηηαη γηα κηαο

laquoθηιειεχζεξεοraquo ινγηθήο ελίζρπζε ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ζην πιαίζην ηνπ παηδνθε-

ληξηθνχ πξννδεπηηζκνχ (Stubbs 1990) Γλσζηά πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή είλαη θπ-

ξίσο ηα θηλήκαηα Whole Language (νιηζηηθή αληίιεςε γηα ηε γιψζζα) θαη Process




Writing (ην γξάςηκν σο δηαδηθαζία) ηα νπνία παξνπζηάζακε παξαπάλσ (θεθάιαην

22)

Οη πξνζεγγίζεηο απηέο ππνβάζκηδαλ φπσο είλαη πξνθαλέο ηελ ελαζρφιεζε κε

ηελ ίδηα ηε γιψζζα θαη νδήγεζαλ φρη κφλν ζην λα κελ απνθηνχλ νη καζεηέο γλψζεηο

γηα ηε γιψζζα σο ζχζηεκα θαη σο θνηλσληθφ θαηλφκελν αιιά θαη ζην λα απνθνηηνχλ

απφ ηα παλεπηζηήκηα γεληέο εθπαηδεπηηθψλ κε παληειή άγλνηα ησλ ζεκάησλ απηψλ

(Halliday 2000) Ζ εμέιημε βέβαηα απηή δελ ήηαλ ηπραία αιιά απνηεινχζε αληίδξαζε

ζηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γξακκαηηθήο θαηά ην πξφηππν ηεο

δηδαζθαιίαο ησλ λεθξψλ γισζζψλ

ηελ επξεία θπξηαξρία ησλ laquoξνκαληηθψλraquo απηψλ απφςεσλ ππήξμε ζεκαληηθή

αληίδξαζε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη χζηεξα απφ ηνλ ρψξν ηεο εθπαηδεπηηθήο

γισζζνινγίαο Σα θχξηα επηρεηξήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη φηη ε θαηάθηεζε

ηεο γιψζζαο κπνξεί λα επηηεπρζεί απνηειεζκαηηθφηεξα κε ηελ θαιχηεξε γλψζε ηεο

γιψζζαο σο ζπζηήκαηνο θαη σο κέζνπ επηθνηλσλίαο (Carter 1995 84middot Halliday 2000middot

Μπνπηνπινχζε 2001)

Απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαη χζηεξα αμίδεη λα επηζεκαλζνχλ ηξεηο

ζεκαληηθέο αλαδεηήζεηο ζηνλ ρψξν ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ε εζηίαζε ζηε δηδα-

ζθαιία ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ ε θξηηηθή νπηηθή θαη ην θίλεκα ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ

Αμίδεη λα επηζεκάλνπκε επίζεο θαη ηηο ηζρπξέο ηάζεηο ζε επίπεδν θπξίσο εθπαηδεπ-

ηηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηνλ αγγινζαμνληθφ θφζκν πξνο θαηεπζχλζεηο laquoεπηζηξνθήο ζηα

βαζηθάraquo απφςεηο δειαδή πνπ αλαηξάπεθαλ απφ ηα επηθνηλσληαθά θηλήκαηα

Με ην θίλεκα ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ ζα αζρνιεζνχκε ηδηαίηεξα ζηε ζπλέρεηα

(θεθάιαην 25) Δδψ ζα δψζνπκε θάπνηα βαζηθά ζηνηρεία γηα ηα δχν πξψηα θηλήκαηα

επεηδή δελ επεξέαζαλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ην πψο αληηκεησπίδνπκε ηηο ΣΠΔ ζηε

γισζζηθή εθπαίδεπζε Θα αλαθεξζνχκε επίζεο θαη ζηελ έληνλε πξνζπάζεηα πνπ

παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα επηζηξνθή ζε κνξθέο θαη πεξηερφκελα δηδα-

ζθαιίαο πνπ επηθξαηνχζαλ πξηλ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1950 (back to basics)

241 Διδαςκαλία με βάςθ τα κειμενικά είδθ

Ζ κεηαθνξά ηνπ ελδηαθέξνληνο ζηνλ ιφγν ζηελ πεξίζηαζε επηθνηλσλίαο θαη ζην θεί-

κελν νδήγεζε θαη ζηελ αλάδπζε λέσλ ηάζεσλ ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία Κνηλή ζα

ιέγακε φηη είλαη ζήκεξα ε αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο πνπ έρεη ε θεηκεληθή πνηθηιφηεηα




ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία Σν δήηεκα ηεο αλαγλψξηζεο ηνπ θεηκέλνπ θαη ηνπ θεηκελη-

θνχ είδνπο σο κνλάδαο κε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία έρεη εθθξα-

ζηεί ζε πνηθίιεο ηάζεηο Δδψ ζα αζρνιεζνχκε θπξίσο κε ηελ πην επεμεξγαζκέλε θαη

δνθηκαζκέλε ζηελ εθπαίδεπζε

Ζ πην επεμεξγαζκέλε αληίιεςε γηα ηε δηδαζθαιία κε βάζε ηα θεηκεληθά είδε

πξνέξρεηαη απφ ηελ Απζηξαιία θαη επηρεηξεί λα επεθηείλεη απφςεηο ηεο ραιηληεταλήο

παξάδνζεο ζηε δηδαζθαιία Έρνληαο σο αθεηεξία ηνλ Halliday ν νπνίνο επηζήκαλε

ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ ζρνιηθνχ ιφγνπ θαη ηνλ ξφιν ηνπ ζηελ επηηπρή ζρνιηθή πνξεία

ησλ παηδηψλ κηα νκάδα επηζηεκφλσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ ζην ίδλευ ηεο Απζηξαιίαο

επηρείξεζε λα απνηππψζεη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ζρνιηθνχ ιφγνπ (ζε φιν ην εχξνο

ησλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ) κε άμνλα ην θεηκεληθφ είδνο (genre) Ζ πξνζπάζεηα

απηή νδήγεζε ζε πνιχ ελδηαθέξνπζα θαηαγξαθή ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ θαη θεηκελη-

θψλ ηχπσλ18

πνπ απνηεινχλ ηε βάζε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ θάζε δηδαθηηθνχ αληηθεηκέ-

λνπ θαη ζε κηα αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηεο γξακκαηηθήο ηνπο αθνινπζψληαο θαη ζε

απηή ηελ πξνζπάζεηα ηε ζπζηεκηθή ιεηηνπξγηθή γξακκαηηθή (Halliday 1994)

Σα πνηθίια θεηκεληθά είδε κε ηελ ηδηαίηεξε ιεμηθνγξακκαηηθή ηνπο ηα νπνία

δνκνχλ ηα ζρνιηθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ ζεσξήζεθαλ σο νη ζεκαληηθνί πφξνη-

αθεηεξία γηα ηε δφκεζε κηαο απνηειεζκαηηθήο παηδαγσγηθήο ηνπ ζρνιηθνχ ιφγνπ

Άμνλαο ηεο παηδαγσγηθήο απηήο ήηαλ ε δηδαζθαιία ηεο ηδηαίηεξεο γιψζζαο ηνπ θάζε

δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ ε νπνία απνθξπζηαιιψλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα είδε θεηκέ-

λσλ θαη θεηκεληθνχο ηχπνπο Δπηλνήζεθε πξνο ηνχην ζεηξά κεζνδνινγηψλ ε πξψηε

απφ ηηο νπνίεο ήηαλ πνιχ θνληά ζε παξαδνζηαθφηεξεο κνξθέο δηδαζθαιίαο Ζ πξψηε

απηή εθδνρή γλσζηή σο laquoκνληέιν ηνπ ηξνρνχraquo πξνέβιεπε ζεηξά δηδαθηηθψλ ελεξ-

γεηψλ γξακκηθνχ ραξαθηήξα πνπ θηλνχληαλ ζπλεηδεηά πξνο ηειείσο δηαθνξεηηθή θα-

ηεχζπλζε απφ ηηο αξρέο ηεο πξννδεπηηθήο γισζζνδηδαθηηθήο Γηα ηε δηδαζθαιία ησλ

δηαθφξσλ θεηκεληθψλ εηδψλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νξηζκέλα θεηκεληθά πξφηππα ηα νπνία

απνδνκνχζαλ νη καζεηέο κε ηε βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ψζηε λα βξνπλ ηα δνκηθά

ηνπο ραξαθηεξηζηηθά ηε ζπλέρεηα δάζθαινο θαη καζεηέο επηρεηξνχζαλ λα ζπληά-

μνπλ απφ θνηλνχ έλα παξάδεηγκα ηνπ ππφ δηδαζθαιία θεηκεληθνχ είδνπο Σέινο ηα

παηδηά θαινχληαλ λα γξάςνπλ ην δηθφ ηνπο θεηκεληθφ είδνο Πξφθεηηαη γηα κηα γξακ-

18 Γηα κηα ελδηαθέξνπζα ζπδήηεζε ησλ φξσλ απηψλ βι Πνιίηεο 2007




κηθή δηαδηθαζία γηα απηφ θαη θαηεγνξήζεθε φηη κνηάδεη κε ηηο ξπζκηζηηθέο αληηιή-

ςεηο ησλ παξαδνζηαθψλ πξνζεγγίζεσλ

Ζ έληνλε ζχγθξνπζε πνπ πξνθιήζεθε αλάκεζα ζηηο δχν αληηιήςεηο

(επηθνηλσληαθή-θεηκελνθεληξηθή) νδήγεζε ηειηθά ζε ζηαδηαθή αιιαγή θαη ηηο δχν

νπηηθέο Οη επηθνηλσληαθέο αληηιήςεηο πηνζεηνχλ ζηαδηαθά σο εμαηξεηηθά ρξήζηκε ηε

δηάζηαζε ηεο θεηκεληθφηεηαο θαη ηελ ελζσκαηψλνπλ ζηηο πξνηάζεηο ηνπο Απφ ηελ

άιιε πιεπξά ε δηδαζθαιία κε άμνλα ηα θεηκεληθά είδε ζηηο πην πξφζθαηεο εθδνρέο

ηεο έρεη εγθαηαιείςεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ αλειαζηηθφηεηα ησλ πξψησλ πξνζπα-

ζεηψλ θαη αλαγλσξίδεη έλαλ πην ελεξγφ ξφιν ζε δαζθάινπο θαη καζεηέο ndashινγηθή πνπ

πιεζηάδεη επηθνηλσληαθέο αληηιήςεηο

Απηή ε ηάζε εθθξάδεηαη θαη ζηα ειιεληθά Π επνκέλσο θαη ζηα ηειεπηαία ζρν-

ιηθά εγρεηξίδηα ηφζν ηνπ Γεκνηηθνχ φζν θαη ηνπ Γπκλαζίνπ Σν παξαθάησ απφζπαζκα είλαη

απφ ην βηβιίν ηεο Α΄ Γπκλαζίνπ θαη αθνξά ηε δηδαζθαιία ηεο αθήγεζεο θαη ηνλ ξφιν ησλ

ξεκάησλ ζε απηφ ην θεηκεληθφ είδνο Ο καζεηήο νδεγείηαη ζηελ αλαθάιπςε ηεο ιεηηνπξγίαο

ησλ γξακκαηηθψλ ζηνηρείσλ ζην ζπγθεθξηκέλν θεηκεληθφ είδνο ηεο αθήγεζεο κε βάζε εξσ-

ηήκαηα γηα ηηο ιεμηθνγξακκαηηθέο επηινγέο ηνπ ζπγγξαθέα (εηθφλα 9)

Εικόνα 9




Ζ δηαθνξά βέβαηα ζε ζρέζε κε ηελ ειιεληθή πξνζέγγηζε είλαη φηη ε ρνιή

ηνπ ίδλευ αθνινχζεζε κηα επξχηεξε ινγηθή ηεο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο

αγθαιηάδνληαο φιν ην εχξνο ηνπ Π θάηη πνπ δελ είλαη εχθνιν λα γίλεη ηφζν ζηελ

Διιεληθή φζν θαη ζε άιιεο πεξηπηψζεηο Παξάιιεια ζηελ πεξίπησζε ηεο

Απζηξαιίαο αθνινπζήζεθε ε ζπζηεκηθή ιεηηνπξγηθή γξακκαηηθή ηνπ Halliday

(1994) θάηη πνπ επίζεο δελ είλαη εχθνιν λα γίλεη Έηζη ζηηο πεξηζζφηεξεο

πεξηπηψζεηο αμηνπνηείηαη ε έκθαζε ζην θείκελν θαη ην θεηκεληθφ είδνο σο κνλάδα κε

ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηε δηδαζθαιία αιιά απηφ γίλεηαη ζην πιαίζην ηνπ γισζζηθνχ

καζήκαηνο θαη ηεο ινγηθήο ηεο ηζρχνπζαο γξακκαηηθήο Αμηνπνηνχληαη πξνο ηνχην

πεξηζζφηεξν θεηκελνγισζζηθέο νπηηθέο απφ ηνλ ρψξν ηεο θιαζηθήο

θεηκελνγισζζνινγίαο (Αξράθεο 2005)

Ζ εζηίαζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ζην θείκελν δελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη

απνηειεί ζεκαληηθή πξφνδν θαη δελ πξέπεη λα ιείπεη απφ ηα ζχγρξνλα Π Οη

πεξηζζφηεξεο σζηφζν πξνζεγγίζεηο έρνπλ θαηά βάζνο ζεκαληηθά πξνβιήκαηα Αο

μεθηλήζνπκε απφ ηε ρνιή ηνπ ίδλευ Ζ πξνβιεκαηηθφηεηα ηεο πξφηαζεο μεθηλάεη

απφ ηελ ίδηα ηελ αθεηεξία ηεο ηελ θαηαγξαθή θαη απνηχπσζε ησλ ηζρπφλησλ

θεηκεληθψλ εηδψλ ζην ζρνιείν θαη ηε δφκεζε ηεο δηδαζθαιίαο κε απηή ηελ αθεηεξία

Έρεη επηζεκαλζεί νξζψο θαηά ηε γλψκε καο φηη ε θαηαγξαθή θαη αθεηεξία απηή

θπζηθνπνηεί ηελ ηζρχνπζα ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα κηα πξαγκαηηθφηεηα πνπ θάζε

άιιν παξά νπδέηεξε είλαη (Luke 1997) Παξάιιεια ε εζηίαζε ζην θεηκεληθφ είδνο

σο θάηη ζηαζεξφ γχξσ απφ ην νπνίν δνκείηαη ε δηδαζθαιία είλαη επίζεο

πξνβιεκαηηθή Δπηζεκαίλεηαη θαη εδψ εχζηνρα φηη έλα θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο

επνρήο καο είλαη ε απνζηαζεξνπνίεζε ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ θαη ε πβξηδνπνίεζή

ηνπο Έηζη ε δηδαζθαιία απηή κπνξεί λα απνβεί ξπζκηζηηθή αλ αθνινπζήζεη

απζηεξά ηελ αξρή ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη Απηφ έγηλε αληηιεπηφ απφ ηε ρνιή ηεο

Απζηξαιίαο ε νπνία θαη αλαζεψξεζε ηελ αξρηθή εκκνλή ζηε δηδαζθαιία κε άμνλα ην

θεηκεληθφ είδνο σο ζηαζεξή κνλάδα Πέξαλ ηνχηνπ ε δηάδνζε ησλ ΣΠΔ δεκηνπξγεί

ζπλερψο λέεο κνξθέο θεηκεληθφηεηαο πνπ μεθεχγνπλ απφ ηηο παξαδνζηαθέο θαη ηηο

νπνίεο δχζθνια κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα (φπσο είλαη ην

ππεξθείκελν νη πνηθίιεο κνξθέο ηζηνζειίδσλ ηα απνηειέζκαηα ησλ κεραλψλ

αλαδήηεζεο ηα ηζηνιφγηα (blogs) θηι)




Η ςτροφι τθσ διδαςκαλίασ προσ το κείμενο δε μεταφράςτθκε ςε

ςυγκεκριμζνο και ευρζωσ διαδεδομζνο ρεφμα ςτον χϊρο τθσ αξιοποίθςθσ

των υπολογιςτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ γλϊςςασ Αυτό είναι λογικό από τθ

ςτιγμι που με τουσ υπολογιςτζσ αναδεικνφονται όπωσ επιςθμάναμε

νζεσ μορφζσ κειμενικότθτασ που υποςκάπτουν τθν ίδια τθ λογικι τθσ

διδαςκαλίασ με αφετθρία τα κείμενα του ζντυπου ςχολικοφ λόγου Η

ανάδειξθ ωςτόςο τθσ ςπουδαιότθτασ του κειμζνου ωσ διδακτικισ

μονάδασ ενταγμζνθσ ςε ςυγκεκριμζνο κάκε φορά ςυγκείμενο μπορεί να

αποβεί πολφ γόνιμθ και ςτον χϊρο τθσ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ

242 Θ κριτικι γλωςςολογία

χκθσλα κε ηελ παξάδνζε ηεο θξηηηθήο γισζζνινγίαο ε γιψζζα δελ αληαλαθιά

παζεηηθά ηελ πξαγκαηηθφηεηα αιιά ηε δεκηνπξγεί θαη είλαη ε ιεμηθνγξακκαηηθή πνπ

ζπκβάιιεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηε δεκηνπξγία απηήο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (Halliday

1993 2000) Ζ γξακκαηηθή δε λνείηαη θαηά ζπλέπεηα παξά ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε

ηε ζεκαζία laquoσο ζεσξία ηεο αλζξψπηλεο εκπεηξίαοraquo (Halliday 2000) Έηζη ε

γισζζηθή εθπαίδεπζε δελ κπνξεί παξά λα είλαη αιιειέλδεηε κε ηε δηδαζθαιία ηεο

γξακκαηηθήο

Πξφθεηηαη γηα άπνςε πνπ έρεη δψζεη πνιινχο θαη πινχζηνπο θαξπνχο ζηνλ

ρψξν ηεο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο ηα γλσζηφηεξα ξεχκαηα πνπ δηακνξθψζεθαλ είλαη

ε εθπαίδεπζε κε βάζε ηα θεηκεληθά είδε πνπ παξνπζηάζηεθε ακέζσο παξαπάλσ θαη

ν Κξηηηθφο Γξακκαηηζκφο (Critical Literacy) (Muspratt et al 1997middot Janks 2000) ηελ

πξψηε πεξίπησζε (εθπαίδεπζε κε βάζε ηα θεηκεληθά είδε) ζεσξείηαη φηη ε ζπλεηδεηή

θαηάθηεζε ησλ θπξηφηεξσλ θεηκεληθψλ εηδψλ (genres) θαη ησλ ηδηαίηεξσλ δνκηθψλ

νξγαλσηηθψλ θαη ιεμηθνγξακκαηηθψλ ηνπο ραξαθηεξηζηηθψλ ζπκβάιιεη ζηελ

απφθηεζε ησλ απαξαίηεησλ ζεκεησηηθψλ πφξσλ γηα ηελ επηηπρία ησλ καζεηψλ εληφο

θαη εθηφο ζρνιείνπ Γελ κπνξεί παξά λα απνηεινχλ επνκέλσο άκεζν ζηφρν ηνπ

γισζζηθνχ καζήκαηνο Ζ αληίιεςε απηή ζπδεηήζεθε αλαιπηηθφηεξα ζηελ

πξνεγνχκελε ελφηεηα θαη ε θξηηηθή εζηίαζή ηεο είλαη ζπδεηήζηκε

ηελ πεξίπησζε ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ε γξακκαηηθή νη γλψζεηο

επξχηεξα γηα ηε γιψζζα αμηνπνηνχληαη σο εξγαιεία γηα ηελ απνθάιπςε θαη

ζπδήηεζε ηεο βαζχηεξεο ηδενινγίαο πνπ δηαπεξλά ηνλ θεηκεληθφ καο θαη θαηά

πξνέθηαζε θαη ηνλ θνηλσληθφ καο πεξίγπξν Ζ επηθνηλσλία κε άιια ιφγηα θαη ηα

θείκελα δε ζεσξνχληαη νπδέηεξα αιιά κέξνο ηεο ζχλζεηεο ηεξαξρηθά θαη ηδενινγηθά




δνκεκέλεο πξαγκαηηθφηεηαο χκθσλα κε ηελ νπηηθή απηή ζηφρνο ηνπ ζρνιείνπ δελ

είλαη ε θαιιηέξγεηα ηεο επηθνηλσληαθήο ηθαλφηεηαο ζηα παηδηά αιιά θαη ηεο θξηηηθήο

ηθαλφηεηαο∙ ηεο ηθαλφηεηαο δειαδή λα αμηνπνηνχλ ηε ιεμηθνγξακκαηηθή γηα

αλάγλσζε ηεο ζχλζεηεο επηθνηλσληαθήο πξαγκαηηθφηεηαο ηνηρεία ηνπ πλεχκαηνο

ηεο επξχηεξεο απηήο παξάδνζεο αμηνπνηεί θαη ε πνιπζπδεηεκέλε πξφηαζε ησλ

Πνιπγξακκαηηζκψλ (Multiliteracies) (New London Group 2000) πνπ έρεη επεξεάζεη

γφληκα ηελ εθπαίδεπζε ζηνλ γξακκαηηζκφ θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία θαη γηα ηελ

νπνία ζα ζπδεηήζνπκε εθηελέζηεξα ζηε ζπλέρεηα ζην ακέζσο επφκελν θεθάιαην

(25)

Δίλαη γεγνλφο φηη ε θξηηηθή νπηηθή έρεη αμηνπνηεζεί ζε πνιχ ιίγεο πεξηπηψζεηο

ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία θαη θπξίσο ζηελ Απζηξαιία Πεπνίζεζή καο είλαη φηη απηή

ε νπηηθή είλαη απαξαίηεηε ζηελ πεξίπησζε ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία

ηεο ειιεληθήο γηα πνιινχο ιφγνπο Έλαο θχξηνο ιφγνο είλαη ε θαιιηέξγεηα ηεο

θξηηηθήο ηθαλφηεηαο γηα ηελ αλαδήηεζε θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ πεγψλ απφ ην

δηαδίθηπν θαη έλαο άιινο ιφγνο είλαη ε θξηηηθή δηαπξαγκάηεπζε ηεο ίδηαο ηεο

κεραλήο Γηlsquo απηφ ζα δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ αλάδεημε απηήο ηεο νπηηθήο (βι

ζηε ζπλέρεηα θαζψο θαη ηελ πξνβιεκαηηθή ηεο Δλφηεηαο Η ηδηαίηεξα ην θεθ 24 Ζ

δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ)

243 Πίςω ςτα βαςικά

Αλαπηχζζεηαη θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο θαη κηα έληνλε πξνζπάζεηα κε αλχπαξ-

θην επηζηεκνληθφ ππφβαζξν θαη έληνλα ζπληεξεηηθφ πνιηηηθφ ραξαθηήξα γηα

επηζηξνθή ζε κνξθέο θαη πεξηερφκελα δηδαζθαιίαο πνπ επηθξαηνχζαλ πξηλ απφ ηε

δεθαεηία ηνπ 1950 Πξφθεηηαη γηα ηελ laquoεπάλνδν ζηε δηδαζθαιία ησλ βαζηθψλraquo (back

to basics) φπνπ laquoβαζηθάraquo19

ζεσξνχληαη ζπλήζσο ε παξαδνζηαθή γξακκαηηθή θαη ε

έκθαζε ζηε δηδαζθαιία ηεο νξζνγξαθίαο κε ηνλ παξαδνζηαθφ θνξκαιηζηηθφ ηξφπν ε

έκθαζε ζηε δηδαζθαιία ηεο επίζεκεο γιψζζαο ρσξίο απνθιίζεηο ε έκθαζε ζηε κε-

ηάδνζε ησλ ζηαζεξψλ πνιηηηζκηθψλ αμηψλ θάζε έζλνπο ή εζλφηεηαο θαη ε κεηαθνξά

ηνπ θέληξνπ βάξνπο ζηελ εχθνια κεηξήζηκε γλψζε (ηεζη αμηνιφγεζεο απνηίκεζε

ησλ επηδφζεσλ θηι) (Carter 1995 7-10middot Breedon amp Jefferson 2000) Ζ πηνζέηεζε

19 Δίλαη πξνθαλέο φηη ην πεξηερφκελν ησλ βαζηθψλ πνηθίιιεη απφ ρψξα ζε ρψξα Γηα ηελ ειιεληθή εθ-

δνρή πρ ζεκαληηθή παξάκεηξν απνηειεί ε πξνζέγγηζε ηνπ αξραηνειιεληθνχ θφζκνπ θαη ε θεληξηθή

ηνπ ζέζε ζην ζρνιείν




ησλ απφςεσλ απηψλ ζπλνδεχεηαη ζπλήζσο απφ laquoθιαπζκνχο θαη νδπξκνχοraquo γηα ην

ρακειφ επίπεδν ησλ καζεηψλ ζηε γιψζζα θαη ηελ πηψζε ηνπ επηπέδνπ ηεο δηδαζθα-

ιίαο ζηα ζρνιεία Έρεη νξζψο επηζεκαλζεί πσο ην θίλεκα απηφ δελ απνηειεί απνθνκ-

κέλν θαηλφκελν πνπ ζρεηίδεηαη απνθιεηζηηθά κε ηε γισζζηθή δηδαζθαιία αιιά πνιη-

ηηθή άπνςε πνπ πξνηείλεη ηε θπγή πξνο πίζσ (ζηηο πξν ηνπ 20νπ αηψλα ρακέλεο αμίεο

θαη ήζε) σο απάληεζε ζηα πνιχπινθα πξνβιήκαηα ηνπ ζεκεξηλνχ θφζκνπ (Carter

1995 7-10)20

Δίλαη πξνθαλέο φηη γηα ηε ινγηθή απηή πξνζθέξεηαη πάξα πνιχ ε νπηηθή πνπ

βιέπεη ηνλ ππνινγηζηή σο δάζθαιν θαη δίλεη έκθαζε ζηελ θαηάθηεζε ησλ laquoβαζη-

θψλraquo Πξνζθέξεηαη επίζεο ε αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην ζρνιείν σο κέζσλ

θαηαγξαθήο ηεο επίδνζεο καζεηψλεθπαηδεπηηθψλ θαη ηαμηλφκεζήο ηνπο Ζ ινγηθή

απηή φκσο φπσο παξνπζηάζηεθε ζην θεθ 21 ηεο παξνχζαο ελφηεηαο ζεσξείηαη

μεπεξαζκέλε επηζηεκνληθά θαη ε επάλνδνο ζε ηέηνηνπ είδνπο πξαθηηθέο απνηειεί

θπγή απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ζεκαληηθή ζπληεξεηηθή ζηξνθή

25 Ο υπολογιςτισ ωσ μζςο πρακτικισ γραμματιςμ οφ και οι

πολυγραμματιςμοί

ηηο ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο πνπ εμεηάζακε σο ηψξα ν ππνινγηζηήο απνηεινχζε ην

κέζν πνπ ζα δηεπθφιπλε ηε γισζζηθή δηδαζθαιία ηηο κέξεο καο ζε επίπεδν εξεπλε-

ηηθνχ πξνβιεκαηηζκνχ θπξίσο βξηζθφκαζηε κπξνζηά ζε κηα άιιε ζεκαληηθή

ζηξνθή ν ππνινγηζηήο δελ αληηκεησπίδεηαη απιψο σο κέζν πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη

ζεκαληηθά ζηελ θαιχηεξε πινπνίεζε ησλ ζχγρξνλσλ γισζζνδηδαθηηθψλ αληηιή-

ςεσλ αιιά θαη σο κέζν πνπ κεηαβάιιεη ζεακαηηθά ην ηνπίν ηεο επηθνηλσλίαο δεκη-

νπξγψληαο ηηο πξνυπνζέζεηο λέσλ θπξίσο θεηκεληθψλ θαη επηθνηλσληαθψλ δεδνκέλσλ

Ηδηαίηεξε έκθαζε γηα ηελ αλάδεημε ηνπ ξφινπ ησλ ΣΠΔ ζηνλ γξακκαηηζκφ πνπ είλαη

απαξαίηεην λα θαιιηεξγήζεη ην ζρνιείν δίλεη ην θίλεκα ησλ Πνιπγξακκαηηζκψλ

(Cope amp Kalantzis 2000)

Ζ κεηαηφπηζε απηή ηνπ επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο φπσο άιισζηε ζπκβαί-

λεη ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δελ είλαη ηπραία αιιά αληαλαθιά βαζχηεξεο νη-

θνλνκηθέο θνηλσληθoπνιηηηζκηθέο δηεξγαζίεο θαη κεηαβνιέο ζε ηνπηθφ θαη θπξίσο ζε

20 Γηα κηα ζπδήηεζε ηεο ειιεληθήο εθδνρήο ηεο άπνςεο απηήο βι Koutsogiannis amp Mitsikopoulou

2003




επξχηεξν επίπεδν ην λέν απηφ παγθφζκην πεξηβάιινλ νη ΣΠΔ αμηνπνηνχληαλ θαη

αμηνπνηνχληαη επξχηαηα ηφζν σο κέζα παξαγσγήο ζπλεηζθέξνληαο ζεκαληηθά ζηελ

αιιαγή ηνπ εξγαζηαθνχ ηνπίνπ φζν θαη σο κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ ζπλεηζθέ-

ξνληαο ζεκαληηθά ζηελ αιιαγή ηνπ επηθνηλσληαθνχ ηνπίνπ θαη ζηελ αλάδεημε κηαο

laquoλέαο επηθνηλσληαθήο ηάμεο πξαγκάησλraquo (new communicative order) (Street 2000)

Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη ππνινγηζηέο απνηεινχλ κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ

κε επξεία δηάδνζε θαη ζεκαληηθέο λέεο δηαζηάζεηο ζηελ επηθνηλσλία δελ κπνξεί παξά

κεγάιν κέξνο ηνπ ελδηαθέξνληνο λα εζηηαζηεί ζην ηη ζπλεπάγεηαη απηφ γηα ηε γισζ-

ζηθή εθπαίδεπζε Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα ηέηνηα πξνζέγγηζε μαλαζέηεη ζπλνιηθά ην

δήηεκα ηεο αγσγήο ζηνλ γξακκαηηζκφ αλαηξέπνληαο πνιιέο απφ ηηο σο ηψξα ζηαζε-

ξέο θαη ζέηεη λέα εξεπλεηηθά δεηνχκελα (Κνπηζνγηάλλεο 2002) Κάζε πξνζπάζεηα

πνπ δελ ελζσκαηψλεη ηε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα ζηα γισζζηθά πξνγξάκ-

καηα ζπνπδψλ θαη αξθείηαη ζε κηα παηδαγσγηθνχ ηχπνπ νπηηθή (ζηε ινγηθή ηεο αμην-

πνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή σο δηδαθηηθήο κεραλήο) θξίλεηαη αλαρξνληζηηθή γηαηί ζπ-

λεηζθέξεη ndashκε ηε καδηθή κάιηζηα εηζαγσγή ππνινγηζηψλ ζηα ζρνιείαndash ζηελ θαιιηέξ-

γεηα ελφο πεξηνξηζκέλνπ γξακκαηηζκνχ ελφο ζρνιείνπ πνπ δε ζπκβαδίδεη κε ηε λέα

εμσζρνιηθή επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα

Θα κπνξνχζακε ζπκπεξαζκαηηθά

λα πνχκε φηη απφ ηηο σο ηψξα εξεπλεηηθέο

αλαδεηήζεηο αλαδεηθλχεηαη ε αλάγθε

θαιιηέξγεηαο ελφο λένπ γξακκαηηζκνχ

ηνλ νπνίν έρνπκε ήδε απνθαιέζεη

ςεθηαθφ ή λέν γξακκαηηζκφ θαη ηνπ

νπνίνπ ε θνηλσληθή δηάδνζε είλαη

επξχηαηε γεγνλφο πνπ δελ κπνξεί λα

αγλνεζεί απφ ην ζρνιείν

Ραράλλθλα τείνει να δθμιουργθκεί ςτθ διεκνι ζρευνα και βιβλιογραφία

ζνα μικρότερο επιςτθμονικό ρεφμα αυτό του κριτικού γραμματισμού το

οποίο δεν αρκείται ςτθν πρόταςθ για καλλιζργεια του λειτουργικοφ νζου

γραμματιςμοφ αλλά επιχειρεί να προςκζςει τθν κριτικι διάςταςθ ςτθν

προςζγγιςθ αυτι Στον πυρινα των ςκζψεων αυτϊν υπάρχει θ λογικι τθσ

αμφιςβιτθςθσ και απομυκοποίθςθσ των υπολογιςτϊν ωσ ουδζτερων

Μζςω τθσ προτεινόμενθσ ςυμμετοχισ των μακθ-τϊντριϊν ςε κειμενικζσ και κοινωνικζσ πρακτικζσ που κα ενςωματϊνουν λειτουργικά τισ ΤΡΕ μζςω τθσ καλλιζργειασ νζων (γλωςςικϊν) δεξιοτιτων και με τθν απαραίτθτθ κεωρθτικι υποςτιριξθ κα είναι δυνατό οι νζοι να προετοιμαςτοφν καλφτερα για το νζο κόςμο που τουσ περιβάλλει και ςτον οποίο κα κλθκοφν ωσ πολίτεσ να λειτουργιςουν Με αυτι τθ λογικι ο ψθφιακόσ ι νζοσ γραμματιςμόσ κεωρείται αναπόςπαςτθ ενότθτα του γραμματιςμοφ και κατά προζκταςθ του κοινωνικοφ γραμματιςμοφ που πρζπει να παρζχεται από το ςφγχρονο ςχολείο




τεχνολογικϊν μζςων πρακτικισ γραμματιςμοφ και θ προςπάκεια

ςυνειδθτισ ςφνδεςισ τουσ με τθ ςυγκεκριμζνθ οικονομικι και κοινωνικι

πραγματικότθτα που τουσ δθμιουργεί (Koutsogiannis 2004) Λδιαίτερθ

βαρφτθτα προσ αυτι τθν κατεφκυνςθ δίνεται ςτισ Ενότθτεσ Λ και ΛΛΛ

Δίλαη γεγνλφο φηη νη εμειίμεηο πνπ ζχληνκα πεξηγξάςακε έρνπλ ζηξέςεη

κεγάιν κέξνο ηνπ επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο ηδηαίηεξα θαηά ηελ ηειεπηαία

δεθαεηία θαη σο ζπλέπεηα ηεο ξαγδαίαο εμάπισζεο ηνπ δηαδηθηχνπ πξνο ηελ

θαηεχζπλζε ηεο ζε βάζνο δηεξεχλεζεο ηεο λέαο επηθνηλσληαθήο πξαγκαηηθφηεηαο

ηε ζπλέρεηα επηρεηξείηαη κηα ζχληνκε θαηαγξαθή πηπρψλ ηεο λέαο γισζζηθήο

πξαγκαηηθφηεηαο πνπ αλαδχεηαη απφ ηελ επξχηεηα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ππνινγηζηψλ

ζηελ επνρή καο σο γισζζηθψλ κεραλψλ

251 Θ νζα κειμενικι πραγματικότθτα

α) Γηαδίθηπν θαη λέα θεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα

Πνιιέο είλαη νη πξφζθαηεο κειέηεο πνπ ζπγθιίλνπλ ζηε δηαπίζησζε φηη ε

απμαλφκελε θνηλσληθή δηάδνζε ησλ ΣΠΔ ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ

επηθνηλσλία Παξά ηηο επηθπιάμεηο πνπ κπνξεί λα έρεη θαλείο γηα ηέηνηνπ είδνπο

απφιπηεο δηαπηζηψζεηο θπξίσο γηα ηνλ ηερλνινγηθά ληεηεξκηληζηηθφ ηνπο ραξαθηήξα

θαη ηελ αλάγλσζε ησλ γισζζηθψλ αιιαγψλ εξήκελ ησλ επξχηεξσλ νηθνλνκηθψλ

πνιηηηθψλ θαη θνηλσληθνπνιηηηζκηθψλ δεδνκέλσλ δελ κπνξεί παξά λα επηζεκάλεη ηε

δπλακηθή ηεο έξεπλαο πνπ αλαπηχζζεηαη ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν Θα αλαθέξνπκε

ηξία ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα πνπ δείρλνπλ ηελ θαηεχζπλζε θαη ηελ έθηαζε ησλ

ζπδεηήζεσλ

Νέα δεδνκέλα δεκηνπξγεί ε επξχηαηε δηάδνζε ησλ ππεξθεηκέλσλ (Hypertext)

Με ην ππεξθείκελν ακθηζβεηνχληαη νη σο ηψξα βαζηθέο αξρέο ηεο θεηκεληθφηεηαο

Μέρξη ηψξα γλσξίδακε φηη ην θείκελν έρεη ελφηεηα (αξρή κέζε θαη ηέινο)

γξακκηθφηεηα (νη ζθέςεηο μεδηπιψλνληαη θαη νινθιεξψλνληαη ζηαδηαθά)

ζπλεθηηθφηεηα (ππάξρεη λνεκαηηθή ζπλάθεηα κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ κεξψλ ηνπ) θαη

ζπλνρή (ζχλδεζε φισλ ησλ γισζζηθψλ κεξψλ θαηά ηξφπν απνηειεζκαηηθφ)

(Γεσξγαθνπνχινπ amp Γνχηζνο 1999) Σν θείκελν ζηεξηδφηαλ ελ πνιινίο ζηηο αξρέο

ηεο αξηζηνηειηθήο laquoηάμεσοraquo (Μπαζάθνο 2002)

Υπερκείμενο




Σν ππεξθείκελν δηαθέξεη αηζζεηά απφ ηε ινγηθή απηή Απφ ηα βαζηθά ηνπ

ραξαθηεξηζηηθά κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ε πνιπηξνπηθφηεηα (multimodality) ε ρξήζε

πνιηηηζκηθνχ ζπκβνιηθνχ θψδηθα σο πεξηβάιινληνο δηεπαθήο (πρ δηάθνξα εηθνλίδηα

θηι) θαη ε νξγάλσζή ηνπ θαηά επίπεδα Σν δηάβαζκά ηνπ δε γίλεηαη θαηά ηνλ ζπλήζε

γξακκηθφ ηξφπν αιιά επηιεθηηθά θαη θαηά επίπεδα Γελ είλαη ηπραίν πσο αληί γηα

δηάβαζκα ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο browsing πνπ ζα κπνξνχζε λα απνδνζεί σο

δηάβαζκα ζηα πεηαρηά ή σο μεθχιιηζκα

(Heba 1997)

Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζέκα πνπ

ζπδεηείηαη πξφζθαηα είλαη ε λέα γιψζζα

πνπ αλαδχεηαη απφ ηελ επξεία αμηνπνίεζε

ησλ ππνινγηζηψλ σο κέζσλ γηα επηθνηλσλία

Ο David Crystal (2001) θάλεη ιφγν γηα

δηθηπνγιψζζα (netlish) θάηη κεηαμχ

πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ αλαιχνληαο

ηε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηα

ζχγρξνλα θαη αζχγρξνλα πεξηβάιινληα

επηθνηλσλίαο Αξθεηέο κειέηεο έρνπλ γίλεη επίζεο θαη γηα ην θαηλφκελν ηεο ρξήζεο

ηνπ αγγιηθνχ αιθαβήηνπ γηα ηε γξαθή ηεο ειιεληθήο (Greeklish) θαηλφκελν γλσζηφ

ζηα ζχγρξνλα θαη αζχγρξνλα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα επηθνηλσλίαο

(Georgakopoulou 1997middot Αλδξνπηζφπνπινο 2001middot Koutsogiannis amp Mitsikopoulou

2003)

Σέινο δελ είλαη αζήκαληεο νη αιιαγέο πνπ ζχκθσλα κε εξεπλεηηθά δεδν-

κέλα ζπλεπάγεηαη ε επξεία δηάδνζε ησλ ΣΠΔ ζηελ θνηλσλία θαη ην ζρνιείν ζηε δηα-

δηθαζία ζχλζεζεο ελφο θεηκέλνπ πνπ απνηειεί θαη ηνλ θεληξηθφ ππξήλα ησλ γισζζη-

θψλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ Ρηδηθή είλαη πρ ε αιιαγή ζηνλ ηξφπν αλαδήηεζεο θαη

ζπιινγήο ηνπ πξψηνπ πιηθνχ (πρ δεμηφηεηεο ειεθηξνληθήο αλαδήηεζεο) ζηελ αξ-

ρεηνζέηεζε θαη ηαμηλφκεζή ηνπ (ειεθηξνληθνί θάθεινη-portfolios) ζηε δηαδηθαζία

ζπγγξαθήο ηνπ (ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ βι θαη Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 32 Πξνγξάκκαηα

επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ) θαη ζηηο δπλαηφηεηεο δεκνζίεπ-

ζήο ηνπ (έληππε αιιά θαη ειεθηξνληθή κνξθή) Άιια είλαη επίζεο ηα εξγαιεία αλα-

θνξάο θαη ππνζηήξημεο ηεο δηαδηθαζίαο απηήο θαη δηαθνξεηηθή ε ινγηθή θαη ιεηηνπξ-

γία ηνπο (πξνγξάκκαηα νξζνγξαθηθνχ θαη ζπληαθηηθνχ ειέγρνπ ζψκαηα θεηκέλσλ

πρλά αλαθέξεηαη πσο ε ρξήζε ησλ greeklish απφ ηα

παηδηά επηθέξεη πνιιέο laquoθαηαζηξνθηθέοraquo ζπλήζεηεο

φπσο είλαη αλνξζνγξαθία laquoιεμηπελίαraquo θηι πσο

δείρλνπλ νη έξεπλεο (Koutsogiannis amp Mitsikopoulou

2003) απηέο νη αληηιήςεηο είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδν-

κέλεο ζηνλ ηχπν θαη πεγάδνπλ απφ ηε ξπζκηζηηθή

παξάδνζε ησλ laquoθαζαξηζηψλraquo πνπ θπξηαξρνχζε γηα

ρξφληα αηψλεο ζα ιέγακε ζηνλ ειιεληθφ ρψξν ζχκ-θσλα κε ηελ νπνία νη φπνηεο γισζζηθέο αιιαγέο

απνηεινχλ θίλδπλν γηα ην κέιινλ ηεο γιψζζαο -

κσο απηή ε θηλδπλνινγία ζηεξίδεηαη ζε απφςεηο

πεπαιαησκέλεο θαη ζε απφζηαζε απφ ηηο ζχγρξνλεο

αληηιήςεηο ηεο γισζζνινγίαο πνπ ζεσξνχλ ηε

γισζζηθή αιιαγή φρη σο θζνξά αιιά σο εμέιημε

Δικτυογλϊςςα

Αλλαγζσ ςτθ διαδικαςία ςφνκεςθσ

παραγωγισ δθμοςίευςθ

κειμζνου ndash Η ρευςτότθτα του

κειμζνου




θηι) (βι ζρεηηθά θαη Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 3) Δπηζεκαίλεηαη άιισζηε φηη ην Web 20

έρεη επηθέξεη αθφκα πεξηζζφηεξεο αιιαγέο ζηελ έλλνηα ηνπ θεηκέλνπ θαη ηνπ ζπγγξα-

θέα θαζψο ν αλαγλψζηεο κπνξεί λα γίλεη άκεζα θαη ζπγγξαθέαο (φπσο ζηελ πε-

ξίπησζε ησλ wikis) πξνάγεηαη ε ζπλεξγαζία ζηελ παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ θαη φρη

ν αληαγσληζκφο θαη ε πβξηδνπνίεζε ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ έλαληη ηεο ζηαζεξφηεηαο

(Knobel amp Lankshear 2007) Μάιηζηα αλαθέξεηαη πσο ην δηαδίθηπν έρεη επηθέξεη ηε

ιεγφκελε laquoδηαλεκεκέλε εμεηδίθεπζεraquo θαη ηε laquoζπιινγηθή λνεκνζχλεraquo ζχκθσλα κε

ηηο νπνίεο δε ρξεηάδεηαη θαλείο λα είλαη εηδήκσλ ζε θάπνην ζέκα αηνκηθά αληίζεηα ε

πιεξνθνξία γίλεηαη πιήξεο κέζα απφ ηηο γλψζεηο ησλ πνιιψλ

ια ηα παξαπάλσ ηα νπνία επηζεκαίλνληαη απφ ηε ζχγρξνλε ζρεηηθή βηβιη-

νγξαθία είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά θαη δελ κπνξνχλ παξά λα απνηεινχλ κέξνο ηνπ

βαζηθνχ θνξκνχ ζηελ laquoεθπαίδεπζε ζηνλ γξακκαηηζκφ ηνπ 21νπ αηψλαraquo ηηο πξν-

ζεγγίζεηο φκσο απηέο ιείπεη ζπλήζσο ν θξηηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο γεγνλφο πνπ κπν-

ξεί λα νδεγήζεη ζε ζεκαληηθά πξνβιήκαηα Ζ απάληεζε κπνξεί λα πξνέιζεη θαηά ηε

γλψκε καο απφ ηε ζπζηεκαηηθή θξηηηθή δηεξεχλεζε ησλ ζπλεπεηψλ θαη ησλ δηαζηά-

ζεσλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε ζε κεγάιν βαζκφ δηείζδπζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ηφζν

ζην πεξηερφκελν φζν θαη ζηελ παηδαγσγηθή ηνπ γξακκαηηζκνχ

β) Πνιπηξνπηθφηεηα

Δίλαη γλσζηφ φηη γηα ηε κεηάδνζε ηνπ λνήκαηνο ζπάληα ρξεζηκνπνηείηαη έλαο κφλν

ηξφπνο (mode) έλα ζεκεησηηθφ ζχζηεκα επηθνηλσλίαο αιιά ζπλδπαζκφο ηξφπσλ

(πρ γιψζζα επηηνληζκφο θίλεζε έθθξαζε πξνζψπνπ θηι ζηελ πξνθνξηθή επηθνη-

λσλία) Ζ επηθξάηεζε ηεο ηππνγξαθίαο έρεη δψζεη κηα πξσηνθαζεδξία ζηε γξαπηή

γιψζζα κε παξάιιειε ππνβάζκηζε θαη ππνηίκεζε ησλ άιισλ ηξφπσλ Παξlsquo φηη θαη

έλα ηππσκέλν θείκελν δελ είλαη πνηέ κνλνηξνπηθφ (παίδνπλ πρ ζεκαληηθφ ξφιν νη

γξακκαηνζεηξέο ε πνηφηεηα ηνπ ραξηηνχ θαη ηεο έθδνζεο ην εμψθπιιν θηι) (Υνλην-

ιίδνπ 1999) ην ειιεληθφ ζρνιείν ηαπηίδεη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο επηθνηλσλίαο κε ηελ

απνθιεηζηηθή θαιιηέξγεηα ηεο κνλνηξνπηθήο γξαπηήο έθθξαζεο

ηηο κέξεο καο ιφγσ πνηθίισλ λέσλ νηθνλνκηθψλ θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζκη-

θψλ δεδνκέλσλ ε νχησο ή άιισο πξνβιεκαηηθή κνλνηξνπηθφηεηα ζηε γξαπηή έθ-

θξαζε ηείλεη λα αλαηξαπεί δξακαηηθά Σα πνιπηξνπηθά θείκελα αξρίδνπλ λα απνηε-




ινχλ ηνλ θαλφλα θαη ηα παξαδνζηαθά κνλνηξνπηθά γξαπηά θείκελα ηελ εμαίξεζε ρα-

ξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ν πεξηνδηθφο ηχπνο (εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά)

Μηα ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε επηζήκαλζε είλαη φηη κε ηηο ΣΠΔ θαζίζηαηαη εχ-

θνια δπλαηή ε κίμε πνιιψλ ζεκεησηηθψλ ζπζηεκάησλ (γιψζζαο εηθφλαο ήρνπ

θηι) γεγνλφο πνπ έρεη νδεγήζεη ζηελ εχθνιε δεκηνπξγία θαη επξεία ρξήζε πβξηδη-

θψλ θεηκέλσλ φπσο είλαη πρ ηα πνιπκέζα θαη νη ηζηνζειίδεο Ζ εμέιημε απηή δεκη-

νπξγεί έλα λέν επηθνηλσληαθφ ηνπίν21

φπνπ ηε ζέζε ηεο κνλνηξνπηθφηεηαο (θπξηαξ-

ρία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ θπξίσο) δηαδέρεηαη ε πνιπηξνπηθφηεηα (ε κίμε πνιιψλ ζε-

κεησηηθψλ ζπζηεκάησλ) Ζ πνιπηξνπηθφηεηα σο εμέιημε δελ αθνξά κφλν ηα ειεθ-

ηξνληθά θείκελα αιιά είλαη έλα γεληθφηεξν θαηλφκελν αθνχ σο πνιπηξνπηθά θείκελα

ζα κπνξνχζαλ λα ζεσξεζνχλ νη εθπνκπέο ηεο ηειεφξαζεο νη θηλεκαηνγξαθηθέο ηαη-

λίεο θηι ηα νπνία έρνπλ ηε δηθή ηνπο πνιπηξνπηθή γξακκαηηθή (πρ νπηηθή γσλία

εζηίαζε κνπζηθή επέλδπζε θά)

Πξφθεηηαη αλακθίβνια γηα ζεκαληηθέο εμειίμεηο κε ζεκαληηθέο επηπηψζεηο

ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηδηαίηεξα ζηε γισζζηθή εθπαίδεπζε Οη παξνπζηάζεηο ελψπηνλ

αθξναηεξίνπ ηα πνιπκεζηθά θείκελα νη ηζηνζειίδεο απνηεινχλ ηα ελδεηθηηθά λέα

(πνιπηξνπηθά) είδε θεηκέλσλ κε επξχηαηε θνηλσληθή δηάδνζε γηlsquo απηφ θαη δελ κπν-

ξνχλ λα ιείπνπλ απφ ηα ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ γηα ηε γισζζηθή εθπαί-

δεπζε

Ζ άζθεζε ζηελ παξαγσγή θαη θαηαλφεζε αληίζηνηρσλ θεηκέλσλ δελ είλαη κηα

απιή θαη εχθνιε ππφζεζε απφ γισζζνδηδαθηηθή άπνςε γηαηί ιείπεη ην αλαγθαίν ζε-

σξεηηθφ ππφβαζξν Δλψ δηαζέηνπκε κηα θαιή πεξηγξαθή ndashκηα γξακκαηηθήndash ηνπ

γισζζηθνχ ηξφπνπ δε δηαζέηνπκε αληίζηνηρεο (πνιπηξνπηθέο) γξακκαηηθέο γηα ηνπο

άιινπο ηξφπνπο (πρ γηα ηελ νπηηθή γιψζζα) αιιά θαη ηνπ ζπλδπαζκνχ ηνπο

Απφ φζα γλσξίδνπκε κέρξη ηψξα θαίλεηαη πσο ηα πνιπηξνπηθά θείκελα δελ

απνηεινχλ κηα αζξνηζηηθή ζπλχπαξμε ηξφπσλ αιιά κηα ιεηηνπξγηθή ζπλχπαξμε πνπ

αιιεινεπεξεάδεη ηα ζπιιεηηνπξγνχληα ζεκεησηηθά ζπζηήκαηα Δλδεηθηηθά είλαη φζα

γξάθεη ν Gunter Kress (2000 118) γηα ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα ζπγθξίλνληαο ηε ιεη-

ηνπξγία ησλ εηθφλσλ ζηα ζεκεξηλά ζρνιηθά εγρεηξίδηα κε απηά ηεο πεξαζκέλεο ηξηα-

θνληαεηίαο

21 Πξβι θαη αλάινγεο εμειίμεηο ζηνλ εθδνηηθφ ρψξν Πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο θάιπςεο ηνπ θελνχ

κηαο ζπλνιηθήο ζεσξεηηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ ζχγρξνλνπ επηθνηλσληαθνχ ηνπίνπ επηρεηξεί λα ζπκβάιεη

ε έξεπλα ησλ Kress amp van Leeuwen (2001 2006) Kress (2010)




Τϊρα οι εικόνεσ ζχουν μια ξεκάκαρθ αναπαραςτατικι και επικοινωνιακι λειτουργία δεν

επαναλαμβάνουν όςα ζχουν διατυπωκεί γραπτϊσ αλλά ειςάγουν με ανεξάρτθτο τρόπο

βαςικά κζματα τθσ φλθσ του προγράμματοσ ςπουδϊν Στθν πραγματικότθτα τείνει να υπάρ-

ξει ζνασ καταμεριςμόσ μια λειτουργικι εξειδίκευςθ όπου οι εικόνεσ χρθςιμοποιοφνται για

τθν αναπαράςταςθ του βαςικοφ περιεχομζνου τθσ φλθσ των μακθμάτων του ςχολικοφ

προγράμματοσ ενϊ ο γραπτόσ λόγοσ διαμορφϊνει το πλαίςιο τθσ φλθσ δθλαδι το παιδα-

γωγικό ι διδακτικό μζροσ

26 υμπεράςματα

Δπηρεηξήζακε ζην θεθάιαην απηφ κηα αλαδξνκή ζηηο ζεσξίεο πνπ αλαπηχρζεθαλ θαηά

ηελ ηειεπηαία θπξίσο πεληεθνληαεηία γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο Παξάιιεια

επηρεηξήζακε λα ζπλδέζνπκε ηηο ζεσξίεο απηέο κε ηα πνηθίια θηλήκαηα ή ηάζεηο πνπ

αλαδείρζεθαλ δηεζλψο γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηε δηδαζθαιία ηεο

γιψζζαο Απφ ηελ αλαζθφπεζε απηή ζα κπνξνχζακε λα νδεγεζνχκε ζηηο παξαθάησ

δηαπηζηψζεηο

Ζ επξέσο δηαδεδνκέλε αληίιεςε ηνπ ππνινγηζηή σο δαζθάινπ πνπ έρεη

αθφκε ηδηαίηεξε ηζρχ ζηε ρψξα καο είλαη κηα νπηηθή πνπ αλαπηχρζεθε ζηε δεθαεηία

ηνπ 1970 ζηηο ΖΠΑ θάησ απφ ζπγθεθξηκέλα νηθνλνκηθά πνιηηηθά θαη επηζηεκνληθά

δεδνκέλα Σα δεδνκέλα απηά δελ ηζρχνπλ πηα γηlsquo απηφ θαη έρεη εγθαηαιεηθζεί ε νπηη-

θή απηή ηνπιάρηζηνλ ζε επηζηεκνληθφ επίπεδν Ζ νπηηθή απηή είλαη βέβαηα αξθεηά

ειθπζηηθή αθφκε πξσηίζησο ζε εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ζηαηηθά πνπ δίλνπλ βαξχ-

ηεηα ζε μεπεξαζκέλεο κνξθέο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο

Γηαπηζηψζακε επίζεο φηη γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο δε καο ρξεηάδεηαη

θάπνην αθξηβφ ινγηζκηθφ κε πινχζηα πνιπκέζα θηι Γε καο ρξεηάδεηαη θαλ εηδηθφ ιν-

γηζκηθφ Απηφ πνπ καο ρξεηάδεηαη είλαη ε αληίιεςε φηη ν ππνινγηζηήο κπνξεί λα ζπ-

λεηζθέξεη ζην λα δψζνπκε λέα ψζεζε ζηε δεκηνπξγηθή κάζεζε θαη ρξήζε ηεο γιψζ-

ζαο θαη απηφ κπνξεί λα γίλεη κε ηα βαζηθά πεξηβάιινληα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ

πνπ αμηνπνηνχληαη επξχηαηα ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο Απηά είλαη πξσηίζησο ηα

πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ (ΠΔΚ) ην ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο (πρ Power-

Point) θαη ην δηαδίθηπν Σα Π θαη ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα παξέρνπλ ηέηνηεο δπλαηφ-

ηεηεο θπξίσο κέζσ ηεο ηειεπηαίαο ελφηεηαο (δηαζεκαηηθή εξγαζία) ζηα βηβιία ηνπ

Γπκλαζίνπ




Σέινο είδακε φηη ε επξεία ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηελ παξαγσγή θαη πξφζιεςε ιφ-

γνπ θαη νη ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ νδήγεζαλ ηελ επηζηεκνληθή αλα-

δήηεζε ζην λα ζεσξνχληαη ηα πεξηβάιινληα απηά σο απαξαίηεην ζηνηρείν ηνπ λένπ

ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ ηνπ 21νπ αηψλα χκθσλα κε ηε ινγηθή απηή νη ΣΠΔ δελ

απνηεινχλ απιψο ηα πεξηβάιινληα πνπ ζα ελεξγνπνηήζνπλ πεξηζζφηεξν ηνπο καζε-

ηέο καο αιιά θαη ηα πεξηβάιινληα πνπ πξνζζέηνπλ λέα δεδνκέλα ζηελ επηθνηλσλία

ην πιαίζην απηφ γίλεηαη ιφγνο γηα λέν γξακκαηηζκφ πνπ είλαη απαξαίηεηνο λα ελζσ-

καησζεί ζηα γισζζηθά πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ Γελ πξφθεηηαη απιψο γηα κηα λέα ηε-

ρληθή δηάζηαζε ζηελ επηθνηλσλία αιιά γηα κηα δηαθνξεηηθή γισζζηθή θαη θεηκεληθή


Η ρευςτότθτα θ πολυτροπικότθτα και το υπερκείμενο αποτελοφν ανά-

μεςα ςτα άλλα βαςικά χαρακτθριςτικά του ψθφιακοφ λόγου θ ευρφτατθ

κοινωνικι διάδοςθ και χριςθ του οποίου επιβάλλει να ςυμπεριλθφκεί

ςτα γλωςςικά προγράμματα του παρόντοσ και του μζλλοντοσ




3 Οι ΣΠΕ ςτο μάκθμα των αρχαίων ελλθνικϊν

Τριανταφυλλιά Γιάννου

Το επόμενο κεφάλαιο χωρίηεται ςε δφο μζρθ Στο πρϊτο καταγράφονται μζκοδοι

διδαςκαλίασ των αρχαίων ελλθνικϊν και παρουςιάηονται ςυνοπτικά ςτοιχεία τθσ

πλοφςιασ κεωρθτικισ παράδοςθσ γφρω από τθ διδακτικι των κλαςικϊν γλωςς ϊν

ενϊ ςτο δεφτερο εξετάηονται τρόποι ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτο μάκθμα αυτό

31 Σο μάκθμα των αρχαίων ελλθνικϊν (αντικείμενο μζκοδοι ςτόχοι)

Ση ζεκαίλεη ε εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ησλ ΑΔ Γηα λα κπνξέζνπκε λα απα-

ληήζνπκε ζην εξψηεκα πξέπεη πξσηίζησο λα απαληήζνπκε ζε θαίξηα δεηήκαηα ζρε-

ηηθά κε ην πεξηερφκελν (ηη δηδάζθνπκε) ηε κέζνδν (πψο δηδάζθνπκε) θαη θπξίσο

ηνπο ζηφρνπο (γηαηί δηδάζθνπκε) Οπζηαζηηθά δειαδή θαινχκαζηε γηα άιιε κηα

θνξά λα ζθεθηνχκε ζρεηηθά κε ηε ζέζε ηνπ καζήκαηνο ζην ζχγρξνλν ζρνιείν πξηλ

ζπδεηήζνπκε γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ελζσκάησζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία θαη ηε

κάζεζε ηα πιενλεθηήκαηα αιιά θαη ηα δεηνχκελά ηεο

ρεκαηνπνηψληαο κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηξεηο θπξίαξρεο ηάζεηο θαηά ηε

δηδαζθαιία ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ ζην Γπκλάζην θαη ζην Λχθεην

(α) Σα ΑΔ σο κάζεκα γιψζζαο

(β) Σα ΑΔ σο κάζεκα ινγνηερλίαο

(γ) Σα ΑΔ σο κάζεκα πνιηηηζκνχ

311 Σα ΑΕ ωσ μάκθμα γλϊςςασ

Έλα κεγάιν κέξνο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο αθηεξψλεηαη απνθιεηζηηθά γηα ηελ εθκά-

ζεζε ηεο ΑΔ γιψζζαο ην Γπκλάζην δηδάζθνληαη αλζνιφγηα ζχληνκσλ ή απνζπαζκαηηθψλ

θεηκέλσλ ηα νπνία ζπλνδεχνληαη απφ παξαηεξήζεηο θαη αζθήζεηο γηα ηελ εθκάζεζε ηεο

γξακκαηηθήο ηνπ ζπληαθηηθνχ θαη ηνπ ιεμηινγίνπ ην Λχθεην δελ ππάξρεη εηδηθφ εγρεηξίδην

δηδαζθαιίαο ηεο γιψζζαο αιιά ρξεζηκνπνηνχληαη (α) εθηελέζηεξα ηκήκαηα απφ ηα πεδά θαη

πνηεηηθά έξγα ηεο ΑΔ γξακκαηείαο πνπ δηδάζθνληαη απφ ην πξσηφηππν (δειαδή




απνζπάζκαηα απφ ηζηνξηθά ξεηνξηθά θηινζνθηθά θαη δξακαηηθά θείκελα) θαη (β) ζχληνκα

απνζπάζκαηα laquoάγλσζησλraquo ζηνπο καζεηέο θεηκέλσλ ηα νπνία επηιέγεη ν θαζεγεηήο ζπγθξν-

ηψληαο ζηαδηαθά κηα laquoζεκαηνγξαθίαraquo

ηφρνο είλαη νη καζεηέο λα θαηαθηήζνπλ ηε δνκή θαη ιεηηνπξγία ηνπ ΑΔ ιφ-

γνπ ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα θαηαλννχλ γισζζηθά ΑΔ έξγα απφ ην πξσηφηππν λα

ζπλεηδεηνπνηνχλ ηελ εμέιημε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο απφ ηελ αξραία ζηε λέα κνξθή

ηεο θαη λα βειηηψζνπλ ηε γισζζηθή ηνπο θαηάξηηζε

ε κεγάιν βαζκφ ρξεζηκνπνηείηαη ε laquoγισζζνθεληξηθήraquo ή laquoγξακκαηηθν-

ζπληαθηηθήraquo κέζνδνο δηδαζθαιίαο φπνπ ηα κηθξήο έθηαζεο απνζπάζκαηα ηνπ ΑΔ

ιφγνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο αθνξκή γηα ηε δηεμνδηθή εμέηαζε ηεο γξακκαηηθήο

ηνπ ζπληαθηηθνχ θαη ηνπ ιεμηινγίνπ ην Λχθεην ε εμαληιεηηθή γισζζηθή επεμεξ-

γαζία ηνπ θεηκέλνπ ζπρλά απνζθνπεί ζηε κεηάθξαζή ηνπ

Ζ laquoδνκνιεηηνπξγηθήraquo πξνζέγγηζε εζηηάδεη ζηελ εθκάζεζε βαζηθψλ κφλν παξα-

κέηξσλ ηεο γξακκαηηθήο θαη ηνπ ζπληαθηηθνχ νη νπνίεο είλαη απαξαίηεηεο γηα λα

γίλεη θαηαλνεηή ε παξνπζία ελφο νξγαλσκέλνπ δηθηχνπ ζρέζεσλ ζηνλ ιφγν θαη

λα δηεξεπλεζεί ε ιεηηνπξγία ησλ γισζζηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ

θεηκέλνπ Οη κνξθνινγηθέο θαη ζπληαθηηθέο δνκέο απνθηνχλ λφεκα ζην πιαίζην

ηεο θξάζεο θαη γίλνληαη θιεηδηά γηα ηελ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ

χκθσλα κε ηελ laquoεπηθνηλσληαθήraquo-laquoθεηκελνγισζζνινγηθήraquo πξνζέγγηζε φια ηα

θείκελα ζπληζηνχλ γισζζηθέο κνλάδεο νη νπνίεο λνεκαηνδνηνχληαη θαηά ηε

ρξήζε ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηζηάζεηο Οη γισζζηθέο απηέο λνεκαηηθέο κνλά-

δεο βξίζθνληαη ζε αληηζηνηρία κε ην άκεζν επηθνηλσληαθφ πιαίζην παξαγσγήο

ηνπο αιιά θαη κε ην επξχηεξν θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ ηνπο (βι

θαη Σζάθνο 2004 227 θεμ) πλεπψο δίλεηαη έκθαζε αθελφο ζηε δηάγλσζε ηεο

ηππνινγηθήο ηαπηφηεηαο ηνπ θεηκέλνπ θαζψο laquoθάζε θείκελν ππαθνχεη ζε ζεκαηη-

θνχο θαη εθθξαζηηθνχο θψδηθεο ηνπ γξακκαηνινγηθνχ είδνπο θαη γέλνπο ζηα

νπνία αλήθεηraquo (Μαξσλίηεο 2000)middot αθεηέξνπ ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε φηη ν γισζζη-

θφο θψδηθαο ηνπ θεηκέλνπ δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο ζχληαμεο θαη

πξφζιεςήο ηνπ θαη κε ηηο δηαθνξεηηθέο επηθνηλσληαθέο θαη ζεζκηθέο αλάγθεο πνπ

θαιείηαη λα θαιχςεη ζε θάζε επνρή

Ζ ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο ΑΔ κέζσ ηεο ΝΔ γιψζζαο επηηξέπεη ηελ πξνζπέιαζε

θαηλνκέλσλ ηεο ΑΔ γιψζζαο κέζα απφ γισζζηθνχο παξαιιειηζκνχο κε ηε λεν-




ειιεληθή ηελ πξνζέγγηζε ηνπ άγλσζηνπ γηα ηνπο καζεηέο γισζζηθνχ ζηνηρείνπ

κέζα απφ ηα θνηλά ή γλσζηά ζηνηρεία ηελ θαηαλφεζε ησλ νκνηνηήησλ θαη ησλ

δηαθνξψλ θαη ησλ δχν κνξθψλ ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ηελ επηζήκαλζε ηεο εμέ-

ιημεο θαη ηεο ζπλέρεηαο ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ ζπλζεηηθνχ ραξαθηήξα ηεο ΑΔ

θαη ηνπ αλαιπηηθνχ ραξαθηήξα ηεο ΝΔ Ζ πξνζέγγηζε απηή κπνξεί λα απνηξέςεη

ηδενινγηθέο παξεμεγήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ππεξνρή ηεο ΑΔ έλαληη ηεο ΝΔ αιιά

θαη εθπαηδεπηηθέο δηαζηξεβιψζεηο ιρ φηη ε εθκάζεζε ηεο ΑΔ κπνξεί λα αληηθα-

ηαζηήζεη ηε δηδαζθαιία ηεο ΝΔ

312 Σα ΑΕ ωσ μάκθμα λογοτεχνίασ

Ζ ινγνηερληθή παξαγσγή ηεο αξραηφηεηαο αληηπξνζσπεχεηαη απφ ηα νκεξηθά έπε ζε κε-

ηάθξαζε (Οδχζζεηα Α΄ Γπκλαζίνπ Ηιηάδα Β΄ Γπκλαζίνπ) ηε δξακαηηθή πνίεζε ζε κε-

ηάθξαζε (Δπξηπίδε Διέλε Αξηζηνθάλε Όξληζεο Αλζνιφγην Φηινζνθηθψλ Κεηκέλσλ Γ΄

Γπκλαζίνπ) θαη απφ ην πξσηφηππν (νθνθιή Αληηγφλε Β΄ Λπθείνπ) θαζψο θαη απφ έλα αλ-

ζνιφγην αξρατθήο ιπξηθήο πνίεζεο απφ ην πξσηφηππν (Β΄ Λπθείνπ) Παξάιιεια δηδάζθνληαη

απνζπάζκαηα απφ ηελ ΑΔ ηζηνξηνγξαθία απφ κεηάθξαζε (Α΄ Γπκλαζίνπ) θαη απφ ην πξσηφ-

ηππν (Α΄ Λπθείνπ Γ Λπθείνπ) ξεηνξηθή απφ ην πξσηφηππν (Β΄ Λπθείνπ) θηινζνθία απφ ην

πξσηφηππν (Γ΄ Λπθείνπ) θαζψο θαη έλα αλζνιφγην κεηαθξαζκέλσλ θεηκέλσλ κε ζέκαηα

αληιεκέλα απφ ηελ ηδησηηθή θαη δεκφζηα δσή ησλ αξραίσλ (Β Γπκλαζίνπ)

ηφρνο ηεο δηδαζθαιίαο είλαη ε εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε αληηπξνζσπεπηηθψλ

έξγσλ ηεο ΑΔ γξακκαηείαο ε εθηίκεζε ηεο ινγνηερληθήο ηνπο αμίαο ε θαιιηέξγεηα

ηεο θαληαζίαο θαη ηεο γιψζζαο ε ελδπλάκσζε ηεο επηθνηλσληαθήο ηθαλφηεηαο ηεο

ζπλαηζζεκαηηθήο ζπκκεηνρήο θαη ησλ αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ ε

αηζζεηηθή απφιαπζε

χκθσλα κε ηελ θεηκελνθεληξηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο έκθαζε δίλεηαη ζην ίδην ην

θείκελν ζην ζχλνιν ηνπ ζηε βαζχηεξε θαηαλφεζή ηνπ απφ δηδάζθνληεο θαη δη-

δαζθνκέλνπο ζε φια ηα επίπεδα (ιεμηινγηθφ ζεκαζηνινγηθφ ζπληαθηηθφ πθνιν-

γηθφ ηδενινγηθφ) laquoΖ εξκελεπηηθή δηαδηθαζία ζηεξίδεηαη ζηελ αληίιεςε φηη ην

θείκελν απνηειεί νξγαληθφ ζχλνιν ηνπ νπνίνπ ηα κέξε ζρεηίδνληαη ζηελά κεηαμχ

ηνπο θαη επνκέλσο θσηίδνληαη θαη εξκελεχνληαη ακνηβαία Έηζη μεθηλάεη απφ κηα

ζπλνιηθή ζεψξεζε ηνπ θεηκέλνπ επηζεκαίλεη ηα ζεκαηηθά θέληξα θαη ηε δνκή

ηνπ πξνρσξεί αλαιπηηθά ζηε δηεξεχλεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ (δνκή πινθή χθνο




ραξαθηήξεο αθεγεκαηηθνί ηξφπνη θνθ) θαη ηεο κνξθήο (ιεμηιφγην ζπληαθηηθή

δνκή ζρήκαηα ιφγνπ θνθ) θαη θιείλεη κε ζπλνιηθή ζπλζεηηθή εθηίκεζε ησλ νπ-

ζησδψλ ζηνηρείσλ ηνπ θεηκέλνπraquo (ΔΠΠ) ηαλ ε κειέηε ηνπ έξγνπ γίλεηαη

απφ ην πξσηφηππν ε πξφζιεςή ηνπ δελ πξνυπνζέηεη ηε ζπληαθηηθή ή ιεθηηθή ηνπ

επεμεξγαζία αιιά ηελ θαηαλφεζε ηεο πξαγκαηηθήο εθαξκνγήο ηεο γιψζζαο

φπσο απηή εκθαλίδεηαη ζην θείκελν ηελ πξνζέγγηζε ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ηεο ινγν-

ηερληθήο γιψζζαο ηελ αλάδεημε ηνπ κεηαθνξηθνχ θαη ζπκβνιηθνχ ραξαθηήξα ηεο

θαη ηελ αλαθάιπςε ηεο αηζζεηηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο

Ζ θηινινγηθή ή ηζηνξηθν-ηδενινγηθή πξνζέγγηζε εζηηάδεη ζηα εμσθεηκεληθά δεδν-

κέλα πνπ βνεζνχλ ζηελ θαηαλφεζε ελφο έξγνπ ελδηαθέξνπλ ε βηνγξαθία ηνπ

ζπγγξαθέα νη πιεξνθνξίεο γηα ην ηζηνξηθφ θνηλσληθφ πνιηηηθφ θαη πνιηηηζηηθφ

πιαίζην ζπγγξαθήο ηνπ έξγνπ νη γλψζεηο ζρεηηθά κε ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά

ηνπ γέλνπο-είδνπο ζην νπνίν αλήθεη ε ζπγθέληξσζε ζηνηρείσλ γηα ηνλ ρξφλν ηνλ

ηφπν ηα πξφζσπα θαη ηα γεγνλφηα πνπ αλαθέξνληαη ζην ζπγθεθξηκέλν

απφζπαζκα Σν θείκελν αληηκεησπίδεηαη σο θνξέαο αιιά θαη σο παξάγσγν ηδεψλ

ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία εληάζζεηαη Δπηδηψθεηαη ινηπφλ ε δηεξεχλεζε ηνπ ηδε-

νινγηθνχ πιαηζίνπ ηνπ έξγνπ θαη ησλ ηζηνξηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ηνπ ζπληεηαγ-

κέλσλmiddot ιρ αληρλεχνληαη νη ηδενινγηθέο θαη πνιηηηθέο αληηιήςεηο κε ηηο νπνίεο ν

ζπγγξαθέαο δηαιέγεηαη νη αμίεο θαη νη ηδέεο πνπ απνδέρεηαη θαη πξνβάιιεη ή

ακθηζβεηεί θαη επηδηψθεη λα αλαηξέςεη θνθ

Καηά ηε βησκαηηθή πξφζιεςε ηνπ ΑΔ θεηκέλνπ δίλεηαη βάξνο ζηνλ πξνζσπηθφ

δηάινγν ηνπ καζεηή κε αμίεο αληηιήςεηο θαη έλλνηεο πνπ πξνβάιινπλ ηα ΑΔ

έξγα ζπρλά θαη ζε δηαθεηκεληθή ζχγθξηζε κε αληίζηνηρεο ζχγρξνλεο (ιρ ε εμνπ-

ζία ε ηηκσξία ε βία ε ελνρή ε θηιία θά) Απηφ πνπ ελδηαθέξεη πεξηζζφηεξν εί-

λαη ε ελδπλάκσζε ηεο ζπγθξηηηθήο θαη θξηηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ καζεηψλ θαη ε

ελίζρπζε ηεο δπλαηφηεηάο ηνπο λα δηακνξθψλνπλ πξνζσπηθή άπνςε θαη ζηάζε

Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή αμηνπνηνχληαη νη ζχγρξνλεο ινγνηερληθέο ζεσξίεο (ιρ

ε ζεσξία ηεο αηζζεηηθήο αληαπφθξηζεο θαη ε ζεσξία ηεο πξφζιεςεο) νη νπνίεο κε-

ηαθέξνπλ ην θέληξν βάξνπο θαηά ηελ πξνζέγγηζε ηεο ινγνηερλίαο απφ ην θείκελν

κε ηα ζπκθξαδφκελα θαη ηελ θπξίαξρε εξκελεία ηνπ ζηηο πνιιαπιέο αλαγλσζηη-

θέο εθδνρέο πνπ απνξξένπλ απφ ηνλ νξίδνληα πξφζιεςεο ησλ καζεηψλ-

αλαγλσζηψλ Γηαηί ην θάζε θείκελν ιεηηνπξγεί δηαθνξεηηθά ζε δηαθνξεηηθά

ηζηνξηθά-πνιηηηζκηθά πιαίζηα θαη εκπεξηέρεη ηε δπλαηφηεηα πνιιαπιψλ




λνεκαηνδνηήζεσλ νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε ζπλάξηεζε κε ηελ επνρή ην

θνηλσληθφ πιαίζην θαη ηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ηνπ αλαγλψζηε

Άιινηε ε εξκελεπηηθή δηαδηθαζία ζπκπιεξψλεηαη θαη άιινηε ηαπηίδεηαη κε ηε

κεηαθξαζηηθή άζθεζε γηα ηελ απφδνζε ηνπ ΑΔ ιφγνπ ζε λενειιεληθφ Ζ

κεηάθξαζε απνηειεί έλα πξψην είδνο αλάγλσζεο ηνπ θεηκέλνπ ην νπνίν απνηειεί

ηαπηφρξνλα κέζν γηα ηελ θαηαλφεζε θαη εξκελεία ηνπ αιιά θαη απνηέιεζκα ηεο

εξκελεπηηθήο πξνζέγγηζεο Δπηπιένλ είλαη έλα πεδίν ζπζηεκαηηθήο θαη απαηηεηη-

θήο δνθηκαζίαο ησλ γισζζηθψλ γλψζεσλ ηνπ καζεηή θαζψο ελεξγνπνηεί θαη ηηο

δχν γιψζζεο ζε γξακκαηηθφ ζεκαζηνινγηθφ θαη πθνινγηθφ επίπεδν

313 Σα ΑΕ ωσ μάκθμα πολιτιςμοφ

Πξφθεηηαη γηα ηάζε πνπ βξίζθεη εθαξκνγή ζε φια ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα ηφζν ζηε

δηδαζθαιία ησλ ΑΔ απφ κεηάθξαζε (ζην γπκλάζην) φζν θαη ζηε δηδαζθαιία ησλ ΑΔ απφ ην

πξσηφηππν (ζην γπκλάζην θαη ζην ιχθεην) Δζηηάδεη ζην πεξηερφκελν ησλ θεηκέλσλ φπνπ

αλαδεηά πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξία θαη ηελ πνιηηηθή (Α΄ Γπκλαζίνπ Α΄ Λπθείνπ)

ηνλ δεκφζην βίν θαη ηνπο ζεζκνχο (Β Γπκλαζίνπ Β Λπθείνπ) ηνλ θαζεκεξηλφ βίν θαη ηελ

ηδησηηθή δσή (Β΄ Γπκλαζίνπ) ηελ πλεπκαηηθή θαη θαιιηηερληθή δξαζηεξηφηεηα (Γ΄ Γπκλα-

ζίνπ Β Λπθείνπ Γ Λπθείνπ)

ηφρνο ηεο δηδαζθαιίαο είλαη ε γλψζε ηνπ ΑΔ πνιηηηζκνχ ε επηθνηλσλία κε

ηα πλεπκαηηθά θαη θαιιηηερληθά επηηεχγκαηά ηνπ αξραίνπ θφζκνπ ε ζπλεηδεηνπνί-

εζε ηεο ζεκαζίαο ησλ επηηεπγκάησλ απηψλ γηα ηελ πνξεία ηνπ ζχγρξνλνπ πνιη-

ηηζκνχ ε ελίζρπζε ηεο πνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο θαη ηεο ηζηνξηθήο ζπλείδεζεο ησλ

καζεηψλ

χκθσλα κε ηελ αξραηνγλσζηηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο ην ΑΔ θείκελν

αληηκεησπίδεηαη σο πεγή ηζηνξηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ βνεζνχλ ζηελ αλαζχλζεζε

ηεο εηθφλαο ηνπ ΑΔ πνιηηηζκνχ Δπηδηψθεηαη ηφζν ε γλσξηκία κε ηελ πλεπκαηηθή

δεκηνπξγία ησλ Αξραίσλ φπσο απηή παξαδίδεηαη ζε θείκελα φισλ ησλ επνρψλ

θαη φισλ ησλ γξακκαηεηαθψλ εηδψλ-γελψλ (κε έκθαζε ζηελ θιαζηθή επνρή) θαη

κε αληηπξνζσπεπηηθέο ζηηγκέο ηεο θαιιηηερληθήο θαη πνιηηηζκηθήο δξαζηεξηφηε-

ηαοmiddot φζν θαη ε γλψζε πνηθίισλ εθθάλζεσλ ηνπ ΑΔ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ βίνπ

ηεο θνηλσλίαο πνπ ηα παξήγαγε




Ζ νπκαληζηηθή πξνζέγγηζε αλαδεηθλχεη ηελ αλζξσπνθεληξηθή δηάζηαζε ηνπ ΑΔ

πνιηηηζκνχ ηε ζεκαζία πνπ έδσζε ζηνλ άλζξσπν φρη ζην κεκνλσκέλν άηνκν

αιιά ζηελ αλζξψπηλε χπαξμε ζπλνιηθά Δπηδηψθεηαη ινηπφλ ε ελίζρπζε ηνπ ζε-

βαζκνχ ζηνλ άλζξσπνmiddot ε πξνβνιή ζεηηθψλ αμηψλ θαη κνληέισλ ζπκπεξηθνξάοmiddot ν

ζηνραζκφο πάλσ ζε δηαρξνληθέο αμίεο αληηιήςεηο έλλνηεο νη νπνίεο ζπληέιεζαλ

απνθαζηζηηθά ζηε δηακφξθσζε ηνπ δπηηθνχ πνιηηηζκνχ (ιρ δίθαην αιήζεηα δε-

κνθξαηία πνιίηεο αγσγή θά) Οπζηαζηηθά δίλεηαη έκθαζε ζηελ παξαδεηγκαηηθή

ιεηηνπξγία ηεο ινγνηερλίαο

Καηά ηελ εζλνθεληξηθή πξνζέγγηζε ην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ

αληηκεησπίδεηαη σο κέζν αγσγήο φρη κφλν γισζζηθήο κε εζληθφ θαη ζπρλά θξν-

λεκαηηζηηθφ ραξαθηήξα Δπηδηψθεηαη laquoε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο αθεηεξίαο θαη ηεο

ζπλέρεηαο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηνπ εζληθνχ βίνπ (κε επηζήκαλζε φισλ ησλ

εμειηθηηθψλ θάζεσλ επηδξάζεσλ κεηαβνιψλ θαη κεηαιιάμεσλ αιινηψζεσλ θαη

ζπγθξάζεσλ θηι)raquo (ΔΠΠ) θαη επνκέλσο ε ελίζρπζε ηεο απηνζπλεηδεζίαο

θαη ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηεο πνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο ησλ καζεηψλ ε δηακφξθσζε

εζληθήο ηαπηφηεηαο θαη ηζηνξηθήο ζπλείδεζεο

Ζ δηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε ησλ ΑΔ θεηκέλσλ επηρεηξεί αθελφο λα δηαγλσζηνχλ

νη νθεηιέο ηνπ ΑΔ θφζκνπ ζε άιινπο ιανχο (θπξίσο ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ)

θαη αθεηέξνπ λα επηζεκαλζνχλ ηα επηηεχγκαηα ηεο ειιεληθήο αξραηφηεηαο πνπ

ζπλέβαιαλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ ειιελνξσκατθνχ πνιηηηζκνχ θαη ζηε ζεκειίσζε

ηνπ δπηηθνεπξσπατθνχ πνιηηηζκνχ Δπηδηψθεηαη δειαδή λα γίλνπλ θαηαλνεηέο νη

δηαιεθηηθέο δηαδηθαζίεο κέζα απφ ηηο νπνίεο πνξεχηεθε ν αξραηνειιεληθφο ιφγνο

θαη πνιηηηζκφο αιιά θαη ε αλαγσγή ζχγρξνλσλ επηζηεκνληθψλ θαηαθηήζεσλ θαη

επηζηεκνινγηθψλ ζεσξήζεσλ ζηελ ειιεληθή αξραηφηεηα

32 Διδαςκαλία των αρχαίων ελλθνικϊν και ΣΠΕ

321 Διδαςκαλία των αρχαίων ελλθνικϊν και ΣΠΕ Γιατί

Ζ θαηαγξαθή ησλ κεζφδσλ πνπ εθαξκφδνληαη θαηά ηε δηδαζθαιία ησλ αξ-

ραίσλ ειιεληθψλ έγηλε γηα λα αλαδεηρζεί ε πινχζηα ζεσξεηηθή παξάδνζε πνπ ππάξρεη

γχξσ απφ ηε δηδαθηηθή ησλ θιαζηθψλ γισζζψλ Παξακέλεη αζθαιψο δεηνχκελν

πνηεο επηινγέο γίλνληαη ζε θάζε πεξίπησζε πνηεο πξνθξίλνληαη απφ ην ΔΠΠ




πνηεο πξνβάιινληαη απφ ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην πνηεο ππνδεηθλχνληαη απφ ην ίδην ην

αληηθείκελν θαη κε πνηεο ζηξαηεγηθέο πινπνηνχληαη

Πξηλ φκσο πξνρσξήζνπκε λα δηεξεπλήζνπκε ηελ αλαγθαηφηεηα ή κε αμην-

πνίεζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο ζην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ πξνέρεη

λα δψζνπκε απάληεζε ζε έλα γεληθφηεξν εξψηεκα Ση είδνπο άηνκα θαη πνιίηεο ζέ-

ινπκε λα δεκηνπξγήζεη ην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα

Αλ ζέινπκε λα είκαζηε ζπλεπείο κε ηηο απαηηήζεηο ηεο επνρήο καο ε παηδεία

νθείιεη λα ηζνδπλακεί κε δηαξθή κφξθσζε ηνπ αηφκνπ ψζηε λα ζπγθεληξψλεη δεδν-

κέλα λα ρεηξίδεηαη εηεξφθιεηεο πιεξνθνξίεο λα επηιχεη πξνβιήκαηα λα θαηέρεη

εμεηδηθεπκέλεο ηερληθέο γλψζεηο ηφρνο ελφο ζχγρξνλνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο

δελ κπνξεί λα είλαη παξά ε δεκηνπξγία ελεξγψλ ππνθεηκέλσλ πνπ ζα είλαη ζε ζέζε λα

αμηνπνηνχλ θάζε κέζν επηθνηλσλίαο θαη φινπο ηνπο ζεκεησηηθνχο πφξνπο (θείκελα

εηθφλεο κνπζηθή θά) θαη ζα δηαζέηνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα θαηαλννχλ θαη λα ρξεζηκν-

πνηνχλ θξηηηθά ηελ πνιχπινθε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα

ε απηφ ην πιαίζην ινηπφλ ζα εληάμνπκε ηνλ πξνβιεκαηηζκφ καο ζρεηηθά κε

ηε ζέζε ηνπ καζήκαηνο ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ ζηε ζχγρξνλε εθπαίδεπζε θαη ηηο δπ-

λαηφηεηεο πνπ δίλνληαη λα γίλεη απνηειεζκαηηθφηεξε κε ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ

Γηαηί ηα αξραία ειιεληθά φπσο θαη φια ηα άιια γλσζηηθά αληηθείκελα κπν-

ξνχλ λα έρνπλ ζέζε ζε έλα ζχγρξνλν πξφγξακκα ζπνπδψλ αλ γίλεη ε κεηάζεζε ηνπ

θέληξνπ βάξνπο ηεο δηδαζθαιίαο απφ ηελ παξνρή γλψζεσλ ζηελ ελεξγεηηθή-θξηηηθή

κάζεζε απφ ηελ παζεηηθή απνκλεκφλεπζε ζηελ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ γηα γφληκε

δηαρείξηζε ηεο γλψζεο Ζ εθαξκνγή ελφο αληίζηνηρνπ κνληέινπ γξακκαηηζκνχ ζην

κάζεκα ησλ ΑΔ ζπλεπάγεηαη ηελ ελζάξξπλζε πνηθίισλ παξακέηξσλ ηε δεκηνπξγηθή

ζχλδεζε αξραίνπ θαη ζχγρξνλνπ θφζκνπmiddot ηελ εμέηαζε θνηλψλ ζεκείσλ ηεο ΑΔ κε ηε

ΝΔ γιψζζαmiddot ηε ζχγθξηζε κε ηε ζχγρξνλε δσήmiddot ηε κειέηε ηεο αλζξψπηλεο εκπεηξίαοmiddot

ηελ πνιχπιεπξε επαηζζεηνπνίεζε ηνπ καζεηή σο πξνο ην γλσζηηθφ αληηθείκελν

ε απηή ηελ πεξίπησζε ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ κπνξεί λα είλαη πνιιαπιψο σθέ-

ιηκε αλ αμηνπνηεζνχλ φρη σο άιιν έλα εξγαιείν (κε ηε ινγηθή ηνπ βηβιίνπ) αιιά σο

έλα πεξηβάιινλ εξγαζίαο πνπ ζπκβάιιεη ζε κηα λέα ινγηθή δηδαθηηθήο θαη παηδαγσ-

γηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ καζήκαηνο θαζψο δηεπθνιχλεη

ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλmiddot

ηελ θξηηηθή επεμεξγαζία θαη ζπλζεηηθή παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ

ζπιιέγνληαηmiddot




ηε ρξήζε πνιπηξνπηθψλ θεηκέλσλ θαη πνηθίισλ ζεκεησηηθψλ πφξσλmiddot

ηελ πξαγκάηεπζε ελφο ζέκαηνο απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεοmiddot

ηνλ πεηξακαηηζκφ θαηά ην γξάςηκν θαη ηελ παξαζηαηηθφηεηα ζηελ

παξνπζίαζεmiddot

ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ εληφο ηεο νκάδαο

Με απηνχο ηνπο φξνπο ην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθψλ κπνξεί λα επηηξέ-

ςεη ηε ζπζηεκαηηθή αλαζθαθή θαη αλαζπγθξφηεζε ηνπ παξειζφληνοmiddot ηνλ παξαιιε-

ιηζκφ ηνπ παξειζφληνο κε ην παξφλmiddot θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ καζεηψλ γηα ηελ

ηζηνξηθά πξνζδηνξηζκέλε έληαμή ηνπο ζην κέιινλ Οη καζεηέο δε ζα γλσξίζνπλ

απιψο ηα δεκηνπξγήκαηα ελφο πνιηηηζκνχ πνπ ζπλέβαιε ζηε ζεκειίσζε ηνπ ζχγρξν-

λνπ πνιηηηζκνχ θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο θπζηνγλσκίαο ηνπmiddot ζα δηδαρζνχλ ζπγθεθξη-

κέλνπο ηξφπνπο δηεξεπλεηηθήο πξνζέγγηζεο θαη θξηηηθήο δηαρείξηζεο ηεο γλψζεο

πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ αληίζηνηρα λα ηνπο ρξεζηκνπνηήζνπλ απνδνηηθά ζηε δσή

ηνπο

322 Διδαςκαλία των αρχαίων ελλθνικϊν και ΣΠΕ Ποφ και πϊσ

Γε ρξεηάδεηαη λα εθεχξνπκε λέεο κεζφδνπο πξνζέγγηζεο ηεο αξραηφηεηαο κέζσ ησλ

ΣΠΔ αιιά λα επηιέμνπκε απηέο πνπ κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ κε λέεο ζηξαηεγηθέο

δηδαθηηθήο εθαξκνγήο ηνπο θαη λα αμηνπνηεζνχλ ζε κηα ζχγρξνλε εθπαηδεπηηθή

πξαθηηθή πνπ ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηηθήο-θξηηηθήο κάζεζεο ηε δηεχ-

ξπλζε ηεο γισζζηθήο θαηάξηηζεο θαη ηελ θαιιηέξγεηα κεηαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ

Αο επηρεηξήζνπκε ινηπφλ ζηε ζπλέρεηα λα θαηαγξάςνπκε ηηο βαζηθέο ζηξα-

ηεγηθέο πνπ επλννχλ ηε δεκηνπξγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ θαηά ηελ εθκάζεζε ηεο

ΑΔ γιψζζαο ηελ αλάγλσζε ηεο ΑΔ γξακκαηείαο θαη ηελ πξνζέγγηζε ηνπ ΑΔ πνιη-

ηηζκνχ

α) ΑΔ γιώζζα θαη γξακκαηεία

ηαλ ζπδεηνχκε γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ΑΔ γιψζζαο δελ πξέπεη λα μερλνχκε

φηη είλαη κηα γιψζζα ηνπ παξειζφληνο ηελ νπνία νη καζεηέο δελ πξφθεηηαη λα ρξεζη-

κνπνηήζνπλ ζε απζεληηθά ζπκθξαδφκελα επηθνηλσλίαο πλεπψο δελ είλαη δπλαηφλ

θαηά ηελ εθκάζεζή ηεο λα αμηνπνηεζνχλ επαξθψο νη πξαθηηθέο δηδαζθαιίαο ηεο

κεηξηθήο ή ηεο δεχηεξεο-μέλεο γιψζζαο




Χζηφζν ε ΑΔ γιψζζα φπσο θάζε άιιε γιψζζα ήηαλ έλαο δσληαλφο νξγα-

ληζκφο ζε εμέιημε ηνπ νπνίνπ ηα απνηππψκαηα δηαζψδνληαη ζε πνηθίια θείκελα δηα-

θνξεηηθψλ επνρψλ (ινγνηερληθά έξγα επηζηεκνληθά ζπγγξάκκαηα επηγξαθέο δεκφ-

ζηα έγγξαθα ηδησηηθά θείκελα θηι) Ο γισζζηθφο θψδηθαο ηνπ θάζε θεηκέλνπ δηα-

κνξθψλεηαη αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο ζχληαμεο θαη πξφζιεςήο ηνπ θαη αλάινγα κε

ηηο δηαθνξεηηθέο επηθνηλσληαθέο θαη ζεζκηθέο αλάγθεο πνπ θαιείηαη λα θαιχςεη ζε

θάζε επνρή Γηlsquo απηφ θαηά ηε δηδαζθαιία ηεο ΑΔ γιψζζαο νθείινπκε λα παίξλνπκε

ππφςε καο ηηο αθφινπζεο παξακέηξνπο

Γε καζαίλνπκε κεκνλσκέλνπο ηχπνπο γξακκαηηθήο ή θαλφλεο ζχληα-

μεο ιέμεσλ αιιά πξνζπαζνχκε λα θαηαλνήζνπκε ηηο κνξθνινγηθέο θαη ζπληαθηηθέο

δνκέο κηαο θξάζεο θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ θεηκέλνπ

Γε κειεηνχκε κεκνλσκέλεο πξνηάζεηο ή ζχληνκα απνζπάζκαηα αιιά

επξχηεξεο ελφηεηεο ιφγνπ κε ινγηθή θαη ζεκαηηθή απηνηέιεηα

Γε καζαίλνπκε γισζζηθνχο ηχπνπο αιιά πξνζπαζνχκε λα θαηαλν-

ήζνπκε βαζχηεξα ην θείκελν ζην νπνίν εληάζζνληαη (ιεμηινγηθά θαη ζεκαζηνινγηθά

ζπληαθηηθά πθνινγηθά θαη ηδενινγηθά) έηζη ψζηε λα αλαδεηρζεί ε ηππνινγία ηνπ

θεηκέλνπ νη ζεκαηηθνί θαη εθθξαζηηθνί θψδηθεο (ιρ ζπληαθηηθή δνκή βαζηθφ ιεμη-

ιφγην ζρήκαηα ιφγνπ) ηνπ γξακκαηνινγηθνχ γέλνπο θαη είδνπο ζηα νπνία αλήθεη

Γε κειεηνχκε θείκελα εξήκελ ησλ γξακκαηνινγηθψλ ζπκθξαδνκέλσλ

ηνπο αιιά εληαγκέλα ζην ηζηνξηθφ θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ πιαίζην παξαγσγήο

θαη πξφζιεςήο ηνπο

Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή παξέρνπλ ρξήζηκν ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ νη ΣΠΔ

Σα ινγηζκηθά πξαθηηθήο θαη εμάζθεζεο (Drill and Practice βι θαη Δλφηεηα ΗΗ θεθ

21 γηα laquoηνλ ππνινγηζηή σο δάζθαινraquo) παξφιν πνπ ζηελ πιεηνλφηεηά ηνπο

απνηεινχλ κέζν ζε έλα γξακκαηηζκφ πνπ ζηεξίδεηαη θαη ιεηηνπξγεί κε άμνλα ηελ

ηερλνινγία ηνπ εληχπνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ππνζηεξηθηηθά πξνθεηκέ-

λνπ λα γίλεη απνηειεζκαηηθφηεξε ε αθνκνίσζε ηχπσλ θαη δνκψλ ηνπ ΑΔ ιφγνπ

θαζψο παξέρνπλ δπλαηφηεηεο απηνλνκίαο ζηε κάζεζε θαη πξνζσπηθήο εμάζθε-

ζεο




Έλα ρξήζηκν παξάδεηγκα απνηεινχλ νη Ζιεθηξνληθέο αζθήζεηο ζηελ Πχιε γηα ηελ

Διιεληθή Γιψζζα

lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekeducationworkshopexerciseindexhtmlgt

Παξφιν πνπ δελ μεθεχγνπλ απφ ηε ζπκπεξηθνξηζηηθή ινγηθή απηνχ ηνπ ηχπνπ ησλ ινγηζκη-

θψλ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ απνηειεζκαηηθά ηφζν σο έλα κέζν εθκάζεζεο ή εκπέδσζεο

γξακκαηηθψλ θαη ζπληαθηηθψλ θαηλνκέλσλ (ζην πιαίζην ηεο Γισζζνθεληξηθήο ή

γξακκαηηθν-ζπληαθηηθήο κεζφδνπ δηδαζθαιίαο) φζν θαη σο έλα πεξηβάιινλ εμάζθεζεο

πνπ επλνεί ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε αθνκνίσζε δνκψλ ηνπ ΑΔ ιφγνπ (ζην πιαίζην ηεο Γν-

κνιεηηνπξγηθήο πξνζέγγηζεο)

Σα ινγηζκηθά επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ππνζηεξίδνπλ δεκηνπξγηθά ηε γισζζηθή

επεμεξγαζία θαη ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία (βι Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 3 γηα κηα γε-

ληθή θξηηηθή παξνπζίαζε)

Δπηηξέπνπλ ηε ζχληαμε απιψλ ή ζχλζεησλ δηαγξακκάησλ φπνπ

αλαδεηθλχνληαη ε δνκή θαη ν ηξφπνο ζπγθξφηεζεο ηνπ θεηκέλνπ ηα ζεκαηηθά θέληξα

ηα ππνθείκελα ν ρψξνο θαη ν ρξφλνο δξάζεο ηα γεγνλφηα θαη ε δηαδνρή ηνπο ε

ζρέζε αηηίνπ-αηηηαηνχ θνθ Γηα ηνλ ίδην ζθνπφ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ θαη

ινγηζκηθά θαηαζθεπήο ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ

Γίλνπλ ηε δπλαηφηεηα αλαδφκεζεο ελφο θεηκέλνπ κε αληηθαηαζηάζεηο

ιέμεσλ ή θξάζεσλ ζηνλ ζπληαγκαηηθφ ή ηνλ παξαδεηγκαηηθφ άμνλα ηνληζκφ θξίζη-

κσλ γισζζηθψλ ζηνηρείσλ (ιρ ζπλδέζκσλ νλνκαηηθψλ ζπλφισλ πθνινγηθψλ ζρε-

κάησλ θνθ) γεγνλφο πνπ αλαδεηθλχεη ηνλ ηξφπν ζχληαμεο ηνπο ζεκαηηθνχο θαη

εθθξαζηηθνχο θψδηθεο ηνπ θεηκέλνπ

Σα ινγηζκηθά επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ (ηδηαίηεξα ζηνλ δηαδξαζηηθφ

πίλαθα) σο έλα βαζηθφ εξγαιείν εθκάζεζεο ηεο ΑΔ γιψζζαο θαη ελίζρπζεο ησλ αλαγλσζηη-

θψλ θαη γισζζηθψλ ηθαλνηήησλ ησλ καζεηψλ

ε έλα πξψην επίπεδν (αμηνπνίεζε ζε παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο) επηηξέπνπλ ηε

δεκηνπξγία πηλάθσλ θαη δηαγξακκάησλ πνπ πξνζθέξνπλ επνπηηθή παξνπζίαζε ησλ γισζζη-

θψλ θαηλνκέλσλ θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ απνκλεκφλεπζε θαλφλσλ (ζην πιαίζην ηεο

Γισζζνθεληξηθήο ή γξακκαηηθν-ζπληαθηηθήο κεζφδνπ δηδαζθαιίαο) Παξάδεηγκα




Εικόνα 10

Έλαο παξαζηαηηθφο ηξφπνο θαηαγξαθήο ησλ πξνζέζεσλ ζε ςεθηαθφ εγρεηξίδην γξακκαηηθήο

Απφ ηελ ηζηνζειίδα httpwwwpompeiondepompeionhtm (Δλφηεηα Griechische

Grammatik θεθάιαην Praumlpositionen)

ε έλα δεχηεξν επίπεδν (αμηνπνίεζε ζε πην θαηλνηφκεο θαηεπζχλζεηο) κπνξνχλ λα

ππνζηεξίμνπλ ηελ νκαδν-ζπλεξγαηηθή γισζζηθή επεμεξγαζία ελφο θεηκέλνπ θαη ηελ

αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία (α) είηε ζην πιαίζην ηεο Γνκνιεηηνπξγηθήο πξνζέγγηζεο (β) είηε

ζην πιαίζην ηεο Δπηθνηλσληαθήο-θεηκελνγισζζνινγηθήο πξνζέγγηζεο Παξάδεηγκα (εη-

θφλα 11)




Εικόνα 11

Πξφηαζε δηδαζθαιίαο γηα ηελ ελφηεηα Ξελνθψληνο Διιεληθά 2216-23 lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangancient_greekeducationtranslationsupport_practicepage_002htmlgt

Με ηε ρξήζε θεηκελνγξάθνπ δηαθξίλνληαη παξάγξαθνη (ψζηε λα αλαδεηρζνχλ ηα ζε-

καηηθά θέληξα ηνπο) ηνλίδνληαη νη ζπλδεηηθνί αξκνί ησλ πεξηφδσλ (ψζηε λα δηαθαλεί ε ηππν-

ινγία ηεο ηζηνξηθήο αθήγεζεο) θαη επηζεκαίλνληαη ηα ππνθείκελα ηεο δξάζεο (ψζηε λα

πξνβιεζνχλ νη πξσηαγσληζηέο ησλ γεγνλφησλ)




Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ (Αξραία Διιεληθή Γιώζζα Δλόηεηα

6) Τπόζεζε εξγαζίαο Οη καζεηέο πξνζεγγίδνπλ ηνλ κχζν ηνπ Αηζψπνπ Σν Διάθη ζηελ πεγή θαη νη θπλεγνί

(κε ηνλ ηίηιν Ζ νκνξθηά δελ είλαη ην παλ ζην ζρνιηθφ εγρεηξίδην) απαληψληαο ζε εξσηήζεηο θαηαλφεζεο

Πξνζπαζνχλ φζν απηφ είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ζηηο απαληήζεηο ηνπο απηνχζηεο ιέμεηο θαη θξάζεηο ηνπ θεηκέλνπ Τπνθείκελν

Σόπνο

Υξόλνο

Δλέξγεηεο

Α΄ ελφηεηα (Σίηινο)

(α) Ση ην απαζρνιεί

(β) Πνην είλαη ην αξρηθφ ηνπ ζπκπέξαζκα Γειαδή ηη επαηλεί Καη ηη ςέγεη

(γ) Πψο αηηηνινγεί απηφ ην ζπκπέξαζκά ηνπ

Γειαδή ηη πηζηεχεη γηα ηα θέξαηά ηνπ Καη ηη γηα ηα πφδηα ηνπ

Μεηαβαηηθή πξφηαζε Πνηα αιιαγή ζπκβαίλεη

Β΄ ελφηεηα (Σίηινο)

(α) Πνην είλαη ην απνηέιεζκα ηεο θπγήο ηνπ

Αξρηθά Καη ζηε ζπλέρεηα

(β) Πνην είλαη ην ζπκπέξαζκα ηνπ

(γ) Γηαηί θαηέιεμε ζε απηφ ην ζπκπέξαζκα Γειαδή ηη ςέγεη Καη ηη επαηλεί

πκπέξαζκα (Δπηκχζην)

Κπξίαξρν ζρήκα ιφγνπ

Οη αξραηνγλσζηηθνί δηθηπαθνί ηφπνη (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα ΑΔ θεηκέλσλ θαη κε-

ηαθξάζεσλ ιεμηθά γισζζηθά θαη εγθπθινπαηδηθά ηεο ΑΔ γιψζζαο θαη γξακκα-

ηείαο εγρεηξίδηα γξακκαηηθήο θαη ζχληαμεο ζρφιηα πξαγκαηνινγηθνχ θαη εξκε-

λεπηηθνχ ηχπνπ γξακκαηνινγηθέο πιεξνθνξίεο κειέηεο αξραηνινγηθφ

εηθνλνγξαθηθφ πιηθφ ράξηεο βάζεηο δεδνκέλσλ βηβιηνγξαθηθνχο θαηαιφγνπο

θά) ιεηηνπξγνχλ σο ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο πνπ εμαζθαιίδνπλ άκεζε πξφζβαζε

ζε άθζνλεο γξακκαηεηαθέο θαη αξραηνινγηθέο πεγέο πνιιέο απφ ηηο νπνίεο είλαη

δχζθνιν λα εληνπηζηνχλ αθφκε θαη ζε έληππε κνξθή πλεπψο




Γηεπθνιχλνπλ ηε γισζζηθή δηεξεχλεζε θαζψο επηηξέπνπλ ηελ αλαδή-

ηεζε γεληθνχ ή εηδηθνχ ιεμηινγίνπ ζηα ιεμηθά (ιρ ησλ δηθαληθψλ φξσλ) εηδηθψλ

ζπληαθηηθψλ δνκψλ ζηα εγρεηξίδηα (ιρ ηα ζρήκαηα ιφγνπ) θνθ

Παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηαδηαθήο εμνηθείσζεο κε ηα ιεμηθά θαη ηα

εγρεηξίδηα γξακκαηηθήο-ζπληαθηηθνχ σο βηβιίσλ αλαθνξάο (θαη φρη

απνκλεκφλεπζεο)

Γηεπξχλνπλ ην γλσζηηθφ ππφβαζξν ηνπ καζεηή θαζψο πξνζθέξνπλ ηε

δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο θαη θξηηηθήο επεμεξγαζίαο πξαγκαηνινγηθψλ θαη γξακκαην-

ινγηθψλ πιεξνθνξηψλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηελ αλάγλσζε ηνπ θεηκέλνπ ζρεηηθά κε

πξφζσπα θαη γεγνλφηα ηνπ θεηκέλνπ ηνλ ζπγγξαθέα θαη ην γξακκαηεηαθφ γέλνο-

είδνο ζην νπνίν εληάζζεηαη ην θείκελν ηνλ ρψξν θαη ρξφλν ζπγγξαθήο ηνπ έξγνπ ην

ηδενινγηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πιαίζην παξαγσγήο θαη πξφζιεςεο ηνπ έξγνπ

Πνιινί αξραηνγλσζηηθνί δηθηπαθνί ηφπνη πξνζθέξνπλ άκεζε πξφζβαζε ζε

βηβιία αλαθνξάο πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κε

ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο γισζζνκάζεηαο ησλ καζεηψλ Παξαδείγκαηα

ηελ Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα ππάξρεη έλαο ειεθηξνληθφο νδεγφο κε ηηο laquoΑξρέο

χληαμεο ηεο Αξραηνειιεληθήο Γιψζζαοraquo ν ρξήζηεο κπνξεί λα δηαβάζεη ην θεθάιαην γηα ηηο

laquoΑηηηνινγηθέο πξνηάζεηοraquo ή laquoΔκπξφζεηνο πξνζδηνξηζκφο ηεο αηηίαοraquo ή λα δεη ζε έλαλ

ζπγθεληξσηηθφ πίλαθα φινπο ηνπο ηξφπνπο δήισζεο ηεο αηηίαο ζηνλ αξραίν ειιεληθφ πεδφ

ιφγν lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greektoolscomposition02htmlgt

ηελ Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα (εηθφλα 12) ππάξρεη έλαο ειεθηξνληθφο νδεγφο

γηα ηνλ laquoρεκαηηζκφ ησλ ιέμεσλ ζηελ Αξραία Διιεληθήraquo (ηνπ A Debrunner) ν ρξήζηεο

κπνξεί λα βξεη ζεσξεηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν ζχλζεζεο ηνπ αξραηνειιεληθνχ ιεμη-

ινγίνπ αιιά θαη πξαθηηθέο γλψζεηο φπσο ιρ ζρεηηθά κε ηελ νξζνγξαθία ησλ επηζέησλ ζε -

ινος (-εινός -ινός -ινος -ῖνος και -υνος) θαη ηελ αληίζηνηρε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκα-

ζίαο ηνπο (δήισζε ρξφλνπ χιεο θαηαγσγήο θηι




Εικόνα 12 lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greektoolsstructurepage_126htmlgt

ηελ ηζηνζειίδα Διιεληθή ηζηνξία ηνπ Ηδξχκαηνο Μείδνλνο Διιεληζκνχ κπνξεί ν

ρξήζηεο λα αλαδεηήζεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ πνιηηηζκφ ηεο γεσκεηξηθήο επνρήο ψζηε λα

θαηαλνήζεη θαιχηεξα ηνλ ηξφπν ζχλζεζεο ησλ νκεξηθψλ επψλ θαη εηδηθφηεξα ηε ιεηηνπξγία

ησλ ινγφηππσλ ζε ζπλάξηεζε κε ηνπο κεραληζκνχο παξαγσγήο θαη πξφζιεςεο ηεο πξνθν-

ξηθήο πνιχζηηρεο αθεγεκαηηθήο πνίεζεο lthttpwwwfhwgrchronos03grindexhtmlgt

θαη lthttpwwwfhwgrchronos03grcultureliteratureindexhtmlgt

Σα αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα ΑΔ θεηκέλσλ θαη

εξγαιεία γηα ηελ αλαδήηεζε ιέμεσλ ήθαη ηε δεκηνπξγία ζπκθξαζηηθψλ πηλάθσλ

ζε ΑΔ θείκελα) πξνζθέξνπλ πνιιαπιέο δπλαηφηεηεο γισζζηθήο επεμεξγαζίαο

ησλ ΑΔ θεηκέλσλ θαη δηεξεπλεηηθήο εθκάζεζεο ηεο ΑΔ γιψζζαο Δηδηθφηεξα

πξνζθέξνπλ ζηνπο καζεηέο ηε δπλαηφηεηα

λα εμνηθεησζνχλ κε γισζζηθά θαηλφκελα θαη ζπληαθηηθέο δνκέο ζην

πιαίζην θεηκέλσλ φπνπ γίλεηαη θαηαλνεηή ε ιεηηνπξγία ηνπο ρσξίο λα απαηηείηαη

γλψζε ηεο ζρεηηθήο νξνινγίαο (ιρ ην ξήκα θαη ην πξφζσπν πνπ ελεξγεί ην ξήκα κε

ηα ζπκπιεξψκαηά ηνπ αληηθείκελα θαη πξνζδηνξηζκνχο θνθ)middot




λα γλσξίζνπλ πνηθίιεο δπλαηφηεηεο έθθξαζεο αιιά θαη δηαθνξεηηθήο

ζεκαζηνδφηεζεο ηνπ ίδηνπ ηχπνπ ζε δηαθνξεηηθά ζπκθξαδφκελα ψζηε λα γίλεη θαηα-

λνεηφο ν κεραληζκφο ελεξγνπνίεζεο ηεο γιψζζαο γηα ηελ παξαγσγή λνήκαηνοmiddot

λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηε ιεηηνπξγία ησλ ιέμεσλ ζηνλ ζπληαγκαηηθφ

άμνλα αιιά θαη ηηο δπλαηφηεηεο αληηθαηάζηαζήο ηνπο ζηνλ παξαδεηγκαηηθφ άμνλα

(κέζα απφ ηελ επαγσγηθή ή παξαγσγηθή κέζνδν πξνζέγγηζεο φπνπ κέζα απφ πνιιά

παξαδείγκαηα ζα κπνξνχλ λα ζπιιάβνπλ ηνπο θαλφλεο ή λα ηνπο εθαξκφζνπλ ζε επη-

κέξνπο πεξηπηψζεηο (βι Βαξκάδεο 1999 67 θεμ)middot

λα δηεξεπλήζνπλ ηηο θαηαζθεπαζηηθέο αξρέο ησλ ιέμεσλ θαη ηνπο ζηε-

λνχο δεζκνχο εηπκνινγίαο θαη ζεκαζίαο ψζηε λα θαηαλνήζνπλ φηη αθελφο είλαη

ζθαιεξή ε ηαχηηζε κνξθνινγηθψλ παξαγψγσλ θαη ιεμηθψλ ζεκαζηψλ θαη αθεηέξνπ ε

γλψζε ελφο αξηζκνχ ζεκάησλ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο παξαγσγηθψλ παξαζεκάησλ κπνξεί

ζρεηηθά εχθνια λα νδεγήζεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζεκαζίαο κεγάινπ αξηζκνχ ιέμεσλ

Βι ζηελ Δλφηεηα ΗV θεθ 52 κηα πξφηαζε γηα ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ

αξραίσλ ειιεληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ

Σα αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα ΝΔ θεηκέλσλ θαη

ιεμηθά) δηεπθνιχλνπλ ηε ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο ΑΔ κέζσ ηεο ΝΔ γιψζζαο

ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο εμέιημεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο απφ ηελ αξραία ζηε λέα

κνξθή ηεο θαη ηε δηεχξπλζε ηεο γισζζηθήο θαηάξηηζεο ησλ καζεηψλ Δηδηθφηεξα

επηηξέπνπλ

ηελ πξνζπέιαζε θαηλνκέλσλ ηεο ΑΔ γιψζζαο κέζα απφ γισζζηθνχο

παξαιιειηζκνχο κε ηε λενειιεληθή ηελ πξνζέγγηζε ηνπ άγλσζηνπ γηα ηνπο καζεηέο

γισζζηθνχ ζηνηρείνπ κέζα απφ ηα θνηλά ή γλσζηά ζηνηρεία γεγνλφο πνπ κπνξεί λα

απνηειέζεη αθεηεξία γηα ηελ εμαγσγή πεξηζζφηεξσλ ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηνπο

κεραληζκνχο ηεο γιψζζαο θαη ηεο εμέιημήο ηεοmiddot

ηελ θαηαλφεζε ησλ νκνηνηήησλ θαη ησλ δηαθνξψλ ησλ δχν κνξθψλ

ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ ζπλζεηηθνχ ραξαθηήξα ηεο ΑΔ θαη

ηνπ αλαιπηηθνχ ραξαθηήξα ηεο ΝΔmiddot

ηε δηεξεχλεζε ηεο πνιπζεκίαο ησλ ιέμεσλ ζπγρξνληθά θαη δηαρξνληθά

(κε παξαδείγκαηα ζρεηηθά κε ηε κεηαβνιή ζεκαζίαο ηηο δηαθνξεηηθέο ζεκαζίεο ηε

δηεχξπλζε θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ζεκαζίαο ηε ζεκαζηνινγηθή ππνβάζκηζε θαη αλα-




βάζκηζε ησλ ιέμεσλ) ψζηε λα θαλεί ε ηζηνξηθή δηάζηαζε θαη ε θνηλσληθή ιεηηνπξγία

ηεο γιψζζαοmiddot

ηε ζπλεηδεηνπνίεζε κέζσ ηεο αλαγλψξηζεο ιέμεσλ-δαλείσλ απφ ή ζε

άιιεο γιψζζεο ησλ κεραληζκψλ ηεο γισζζηθήο επαθήο κεηαμχ ησλ ιαψλ θαζψο θαη

ηνπ ξφινπ πνπ δηαδξακαηίδνπλ ηα ΑΔ ζηε δηακφξθσζε ηνπ επηζηεκνληθνχ ιεμηινγίνπ

ησλ λεφηεξσλ ρξφλσλ

Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζηελ Α Γπκλαζίνπ (Αξραία Διιεληθή Γιψζζα Δλφηεηα 6)

Mύζνο Αηζώπνπ Η νκνξθηά δελ είλαη ην παλ

Τπόζεζε εξγαζίαο ην πιαίζην ζπγθξφηεζεο ηνπ βαζηθνχ ιεμηινγίνπ ηεο ελφηεηαο δηεξεπ-

λνχκε ην ζεκαζηνινγηθφ εχξνο ησλ ιέμεσλ κόσμος φύσις ἴδιος φέρω απφ ηελ ΑΔ

γιψζζα έσο ζήκεξα

(α) Αλαδεηνχκε ηε ζεκαζία ησλ ιέμεσλ ζην ΝΔ θαη ΜΔ ιεμηθφ ηεο Πχιεο γηα ηελ ειιεληθή

γιψζζα (ρξεζηκνπνηνχκε ηε γεληθή αλαδήηεζε ζηελ αξρηθή ζειίδα wwwgreek-languagegr)

θαη ζην ΑΔ ιεμηθφ

(httpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greektoolslexiconindexhtml)

(β) Καηαγξάθνπκε ηα απνηειέζκαηα ζε έλαλ πίλαθα κε ηέζζεξηο ζηήιεο ζηε δεχηεξε

θαηαγξάθνπκε ηε ζεκαζία ηεο ιέμεο ζηελ ΑΔ γιψζζα ζηελ ηξίηε θαη ζηελ ηέηαξηε ηε ΜΔ

δεκψδε (αλ ππάξρεη ζην ιεμηθφ) θαη ηε ΝΔ ζεκαζία ηεο ιέμεο αληηζηνίρσο ελψ ζηελ πξψηε

ζηήιε ζπκπιεξψλνπκε ηηο γεληθέο ρξήζεηο ηεο ιέμεο θαη ηα ζεκαζηνινγηθά πεδία ρξήζεο ηεο

(βι ην παξάδεηγκα ζρεκαηηζκνχ ηνπ πίλαθα γηα ηε ιέμε θφζκνο φπνπ δίλεηαη ε ζεκαζία ηεο

ιέμεο ζηελ ΑΔ γιψζζα)

(γ) Πξνζπαζνχκε λα επηζεκάλνπκε

Πνηεο ζεκαζίεο είλαη ίδηεο απφ ηελ αξραηφηεηα έσο ζήκεξα

Πνηεο ζεκαζίεο δελ ππάξρνπλ ζήκεξα

Πνηεο ζεκαζίεο είλαη λέεο

θφζκνο Αρχαία Ελληνικά Μεσαιωνικά

Ελληνικά

Νέα Ελληνικά

Γεληθή ζεκαζία Α τάξη ευπρέπεια αρμονία |

καλή συμπεριφορά κοσμιό-

τητα ευταξία πειθαρχία

Δηδηθή ζεκαζία (Πνιηηηθή-

θνηλσληθή αγσγή)

διοίκηση κυβέρνηση (για

πόλεις)

Γεληθή ζεκαζία Β κόσμημα στολίδι |

στολισμός διακόσμηση καλ-

λωπισμός

Δηδηθή ζεκαζία (Θξεζθεία) στολισμός νεκρών

Γεληθή ζεκαζία Γ δόξα τιμή πίστη έπαινος




Δηδηθή ζεκαζία (Πνιηηηθή-

θνηλσληθή αγσγή)

μτφ κόσμοι 10 αξιωματούχοι

προερχόμενοι από τα

αριστοκρατικά γένη στο πολι-

τικό σύστημα της Κρήτης

Γεληθή ζεκαζία Γ

(Αζηξνλνκία)

1 το σύμπαν ο κόσμος |

το στερέωμα ο ουρανός

2 η σφαίρα που περιέχει τους

απλανείς αστέρες

Δηδηθή ζεκαζία (Αζηξνλνκία) στον πληθ οι αστέρες

β) ΑΔ γξακκαηεία θαη πνιηηηζκόο

Ζ γισζζηθή επεμεξγαζία θαη ε γξακκαηνινγηθή θαη πξαγκαηνινγηθή εξγαζία

πνπ πξνεγήζεθε δελ απνηεινχλ ην laquoηέινοraquo αιιά κέξνο κηαο νιηζηηθήο αλαγλσζηηθήο

δηαδηθαζίαο ε νπνία έρεη σο ζηφρν φρη κφλν λα ζπγθξνηήζεη έλα ππφβαζξν πνπ ζα

εμνπιίζεη ηνπο καζεηέο σο αλαγλψζηεο ηεο ΑΔ γξακκαηείαο αιιά λα ζπκβάιεη ζηελ

αλάπηπμε γεληθφηεξσλ αλαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ λα εληζρχζεη ηελ απηνγλσζία θαη

ηε δπλαηφηεηα θξηηηθήο έληαμεο ησλ καζεηψλ ζηνλ ζχγρξνλν θφζκν Πξνο απηή ηελ

θαηεχζπλζε

Πξνθξίλνληαη ε θεηκεληθή δηαθεηκεληθή θαη δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε

Δπηιέγνληαη ζηνηρεία ηνπ αξραίνπ θφζκνπ θαη πνιηηηζκνχ πνπ κπν-

ξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ ζε έλα αλαγλσξίζηκν ζπγρξνληθφ πιαίζην δειαδή ζηνηρεία

πνπ βνεζνχλ λα ππνδεισζνχλ νη ζχγρξνλεο εθείλεο παξάκεηξνη νη νπνίεο ηεξνπκέ-

λσλ ησλ ηζηνξηθψλ αλαινγηψλ δηαζέηνπλ ζεκαληηθή ηζηνξηθή αμία θαζψο καο

επηηξέπνπλ λα δνχκε ην παιαηφ κε ζχγρξνλνπο πνιηηηζκηθνχο θαη ηδενινγηθνχο φξνπο

ή αληίζηξνθα λα κεηξήζνπκε ηε ζχγρξνλε εκπεηξία κε κέηξα θαη ζηαζκά πνπ ζπλά-

γνπκε ηζηνξηθά απφ ην παξειζφλ (βι Παπαγγειήο 2005)

Αλαδεηθλχεηαη ην θνηλφ βησκαηηθφ ππφζηξσκα ζπγγξαθέα θαη καζε-

ηψλ κέζα απφ θείκελα πνπ θσηίδνπλ ζεκειηαθέο αλζξψπηλεο αληηδξάζεηο θαη ςπρηθέο

δηαζέζεηο θαη επηηξέπνπλ ηελ θαηαλφεζε ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο αλζξψπηλεο ζπκπε-

ξηθνξάοmiddot επηδηψθεηαη δειαδή λα θαιιηεξγεζεί ε δπλαηφηεηα αλαγσγήο ηνπ εηδηθνχ

ζε γεληθέο αξρέο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζε αθεξεκέλεο έλλνηεο θαη ηνπ παξαδείγκαηνο

ζε θαζνιηθήο αμίαο ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο

Πξνβάιιεηαη ε δηαιεθηηθή ζρέζε γξακκαηεηαθνχ έξγνπ-θνηλσλίαο

ηφζν ζε επίπεδν παξαγσγήο φζν θαη πξφζιεςεο




Οη αξραηνγλσζηηθνί δηθηπαθνί ηφπνη (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα ΑΔ θεηκέλσλ

κεηαθξάζεσλ θαη κειεηψλ) επλννχλ ηελ αλαγλσζηηθή δηαδηθαζία ηηο πνιιαπιέο

εξκελείεο ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ θαη ηε δηαθεηκεληθή πξνζέγγηζε Γεληθφ-

ηεξα ιεηηνπξγνχλ σο ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο

Παξέρνπλ κηα πνηθηιία ΑΔ γξακκαηεηαθψλ θεηκέλσλ κέζα απφ ηα

νπνία ν καζεηήο κπνξεί λα κειεηήζεη ην ίδην ζέκα ζε δηαθνξεηηθέο επνρέο θαη γξακ-

καηεηαθά γέλε-είδε θαη λα εμνηθεησζεί κε έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά θαη ελδηαθέξνληα

ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αξραηoειιεληθoχ πoιηηηζκoχ ηε ξεπζηφηεηα ηνπ κχζνπ ndash πνπ

ζεκαίλεη φηη δελ ππάξρεη κία θαη νξηζκέλε ηζηνξία αιιά πνιιέο θαη ζπρλά αληηθαηη-

θέο εθδνρέο ηεοmiddot φηη ν κχζνο δελ είλαη έλαο αιιά είλαη φιεο νη δηαθνξεηηθέο αθεγή-

ζεηο ηνπ επηθέο δξακαηηθέο ιπξηθέο εηθαζηηθέοmiddot φηη νη πνηεηέο θαη νη θαιιηηέρλεο

είραλ φρη απιψο ην δηθαίσκα αιιά θαη ηελ laquoππνρξέσζεraquo λα δηαιερζνχλ κε ηελ παξά-

δνζε θαη λα πξνηείλνπλ ηε δηθή ηνπο παξαιιαγή

Γηαζέηνπλ νιφθιεξα θείκελα θαη κεηαθξάζεηο δηνξζψλνληαο ηελ

πεξηνξηζκέλε θαη απνζπαζκαηηθή επαθή ησλ καζεηψλ κε ηα ΑΔ ινγνηερληθά έξγα

Πεξηέρνπλ πνηθίιν εξκελεπηηθφ πιηθφ δειαδή ζρφιηα θαη πξνζεγ-

γίζεηο πνπ γξάθηεθαλ ζε δηαθνξεηηθέο επνρέο απφ αλαγλψζηεο δηαθνξεηηθήο εζληθφ-

ηεηαο θαη απφ δηαθνξεηηθή νπηηθή Έηζη παχεη ν εθπαηδεπηηθφο λα βξίζθεηαη ζε έλα

θπξηαξρηθφ ξφιν θαηφρνπ ελφο γεληθήο ηζρχνο λνήκαηνο κέζα ζην θείκελν θαη ν κα-

ζεηήο λα είλαη ν παζεηηθφο δέθηεο ηεο κηαο θαη κνλαδηθήο laquoνξζήοraquo εξκελείαο ηνπ

θεηκέλνπ

Πξνζθέξνπλ λεφηεξα ινγνηερληθά θείκελα πνπ δηαιέγνληαη κε ηελ ΑΔ

παξάδνζε δίλνληαο ζηνλ καζεηή ηε δπλαηφηεηα λα ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη θάζε θεί-

κελν ιεηηνπξγεί δηαθνξεηηθά ζε δηαθνξεηηθά ηζηνξηθά-πνιηηηζκηθά πιαίζηα θαη εκπε-

ξηέρεη ηε δπλαηφηεηα πνιιαπιψλ λνεκαηνδνηήζεσλ νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε ζπλάξ-

ηεζε κε ηελ επνρή ην θνηλσληθφ πιαίζην θαη ηηο πξνζσπηθέο εκπεηξίεο ηνπ

αλαγλψζηε

πκπεξηιακβάλνπλ πνηθίια ζχγρξνλα θείκελα (ινγνηερληθά έξγα

δνθίκηα άξζξα ζε εθεκεξίδεο θά) γηα ην ίδην ζέκα πνπ επηηξέπνπλ ηηο ζπγθξίζεηο κε

ηε ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα θαη ηνλ θφζκν ησλ καζεηψλ ελδπλακψλνπλ ηελ θξηηηθή

ηθαλφηεηα ησλ καζεηψλ θαη εληζρχνπλ ηε δπλαηφηεηά ηνπο λα δηακνξθψλνπλ πξνζσ-

πηθή άπνςε θαη ζηάζε




Δλδεηθηηθά ζέκαηα δηαθεηκεληθήο αλάγλσζεο

Γ Γπκλαζίνπ laquoΖ Διέλε σο αηηία-αθνξκή ηνπ Σξσηθνχ πνιέκνπ ζην έπνο ηε ιπ-

ξηθή θαη ην δξάκαraquo

Α΄ Γπκλαζίνπ laquoΚπθιψπεηα θαη ιατθέο αθεγήζεηο Ο έμππλνο άλζξσπνο ελάληηα

ζηνλ βάξβαξν γίγαληαraquo

Β Λπθείνπ (θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ πνηήκαηνο ηνπ εθέξε Σειεπηαίνο ζηαζ-

κφο) laquoΟ γπξηζκφο ηνπ μεληηεκέλνπ ζην έπνο ζηε δεκνηηθή πνίεζε ζηνλ εθέξεraquo

Β΄ Λπθείνπ (θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ πνηήκαηνο ηνπ εθέξε Πάλσ ζ έλαλ μέλν

ζηίρν) laquoΖ κνξθή ηνπ Οδπζζέα ζηνλ κεξν θαη ζηνλ εθέξεraquoraquo

Οη αξραηνγλσζηηθνί δηθηπαθνί ηφπνη (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα ΑΔ θεηκέλσλ θαη ΝΔ

κεηαθξάζεσλ) αλαδεηθλχνπλ ηε κεηαθξαζηηθή εξγαζία σο εξκελεπηηθφ εξγαιείν

θαη σο ηφπν ζπλάληεζεο ησλ δχν πνιηηηζκψλ ηνπ ζπγγξαθέα θαη ηνπ

κεηαθξαζηή

Δπηηξέπνπλ ηελ εθκεηάιιεπζε δφθηκσλ κεηαθξάζεσλ ηνπ ίδηνπ θεηκέ-

λνπ ψζηε κέζα απφ ηε ζχγθξηζε θαη ηελ θξηηηθή ησλ κεηαθξαζηηθψλ επηινγψλ λα

αλαδεηθλχεηαη ε ζχλδεζε κεηάθξαζεο θαη εξκελείαο Δπίζεο νη δηαθνξεηηθέο

κεηαθξάζεηο πξνζθέξνληαη γηα ηε ζπγθξηηηθή κειέηε ηνπ ιεμηινγίνπ θαη ησλ δνκψλ

ηεο αξραηνειιεληθήο θαη ηεο λενειιεληθήο γιψζζαο ε νπνία κπνξεί λα έρεη πνιιέο

δηδαθηηθέο εθαξκνγέο αλαδήηεζε ζπληαθηηθψλ θαη ιεμηινγηθψλ αληηζηνηρηψλ θαη

δηαθνξψλ κεηαμχ ησλ δχν γισζζψλmiddot ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ ηξφπσλ

πξνζέγγηζεο θαη λενειιεληθήο απφδνζεο ηεο αξραηνειιεληθήο ζθέςεο θνθ

Δπλννχλ ηε ζπλζεηηθή εξγαζία νκάδσλ καζεηψλ (κε ηε βνήζεηα

επεμεξγαζηή θεηκέλνπ) πάλσ ζε επξεία ελφηεηα αξραίνπ ειιεληθνχ θεηκέλνπ ζηελ

νπνία κπνξεί λα παξαηίζεηαη δηθή ηνπο κεηαθξαζηηθή πξφηαζε αηηηνινγεκέλε βάζεη

ηνπ ζρνιηαζκνχ ηνπ θεηκέλνπ αιιά θαη θξηηηθή άιισλ δεκνζηεπκέλσλ κεηαθξάζεσλ

ηνπ ίδηνπ θεηκέλνπ ψζηε λα πξνθιεζεί γφληκνο πξνβιεκαηηζκφο πάλσ ζην θείκελν

Λρ ζα είρε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ λα κειεηεζνχλ ζπγθξηηηθά κεηαθξάζεηο ησλ Οξλί-

ζσλ ηνπ Αξηζηνθάλε (Γ΄ Γπκλαζίνπ) ψζηε λα δηαγλσζζεί θαη ε κεηαβνιή ηεο αίζζε-

ζεο ηνπ θσκηθνχ αλά επνρή mdash ζηελ αξραηφηεηα θαη ζηελ επνρή καο αιιά θαη ζηηο

αξρέο ζηα κέζα θαη ζηα ηέιε ηνπ 20νχ αηψλα




Γχν πξνηάζεηο δηδαζθαιίαο φπνπ αμηνπνηνχληαη ελαιιαθηηθέο κεηαθξαζηηθέο πξαθηηθέο (βι

θαη αλάινγε δξαζηεξηφηεηα ζην θεθ 53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ

πίλαθα (Δλφηεηα ΗΗΗ)

laquoΠξννίκηα Ηζηνξηνγξαθίαο Έλα ππφδεηγκα δηδαζθαιίαο ρσξίο κεηάθξαζεraquo (ηνπ

ΓΝ Μαξσλίηε)

lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekeducationtranslationsupport_practicepage_000htmlgt

Πξνηείλεηαη ε ζπγθξηηηθή αλάγλσζε ηξηψλ ηζηνξηνγξαθηθψλ πξννηκίσλ κε ζθνπφ ηε

δηάγλσζε ηεο θνηλήο ηππνινγηθήο ηνπο ηαπηφηεηαο θαη ηε βαζχηεξε θαηαλφεζή ηνπο απφ

δηδάζθνληεο θαη δηδαζθνκέλνπο ζε φια ηα επίπεδα (ιεμηινγηθφ ζεκαζηνινγηθφ ζπληαθηηθφ

πθνινγηθφ θαη ηδενινγηθφ) Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζπγθξηηηθήο αλάγλσζεο ησλ ηξηψλ

απηψλ κηθξνθεηκέλσλ είλαη ε αλαδήηεζε ηνπ λνήκαηνο δίρσο ηελ πξνζθπγή ζηε γξαπηή

ζρνιηθή κεηάθξαζε

laquoνθνθιένπο Αληηγφλε ζη726-746 amp 631-640 Ζ κεηάθξαζε ησλ πνηεηηθψλ θεηκέ-

λσλ ζην Λχθεηνraquo (ηνπ Β Σζάθνπ)

lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekeducationtranslationsupport_practicepage_006htmlgt

Παξνπζηάδνληαη δχν πξνζπάζεηεο αμηνπνίεζεο ελαιιαθηηθψλ βηβιηνγξαθηθψλ πξνηάζεσλ

ζην κάζεκα ηεο Γξακαηηθήο πνίεζεο Ζ πξψηε αθνξά ζηελ πξνθνξηθή-ελαιιαθηηθή

κεηάθξαζε θαη βαζίδεηαη ζηελ πξφηαζε ηνπ ΓΝ Μαξσλίηε θαη ε δεχηεξε ζηελ αμηνπνίεζε

ησλ παξάιιεισλ κεηαθξάζεσλ

Σα ινγηζκηθά θαη πνιπκέζα νη αξραηνγλσζηηθνί δηθηπαθνί ηφπνη (πνπ πεξηέρνπλ

ζψκαηα θεηκέλσλ ιεμηθά θαη εγρεηξίδηα κειέηεο αξραηνινγηθφ εηθνλνγξαθηθφ

πιηθφ ράξηεο βάζεηο δεδνκέλσλ βηβιηνγξαθηθνχο θαηαιφγνπο θά) αιιά θαη

γεληθφηεξα ην δηαδίθηπν απνηεινχλ ηνλ θαηεμνρήλ ρψξν ελνπνίεζεο μερσξηζηψλ

κέρξη ζήκεξα θιάδσλ αξραηνκάζεηαο ndashηεο θηινινγίαο ηεο αξραηνινγίαο ηεο

ηζηνξίαο ηεο γεσγξαθίαο ηεο ηέρλεο θάndash θαη ζπλεπψο επλννχλ ηε δηαζεκαηηθή

πξνζέγγηζε ησλ ΑΔ θεηκέλσλ

Ζ παξάιιειε πξνζέγγηζε έξγσλ ηεο ΑΔ ινγνηερλίαο θαη ηέρλεο

επηηξέπεη ζηνλ καζεηή λα ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ε ΑΔ ινγνηερλία θαη ηέρλε απνηεινχλ

ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα αλαπαξάζηαζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (φηη δειαδή

αλαπαξηζηάλνπλ ηνλ θφζκν κε βάζε φρη ηελ ππνθεηκεληθή εκπεηξία αιιά κηα ζπιιν-

γηθή πίζηε αληίιεςε θαη εξκελεία ηνπ) Έηζη δίλεηαη ζηνλ καζεηή ε δπλαηφηεηα λα

θαηαλνήζεη επθνιφηεξα ηνπο θνηλνχο θψδηθεο επηθνηλσλίαο αλά επνρή

Οη ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο ησλ πνιπκέζσλ επηηξέπνπλ ηελ αλαζχλ-

ζεζε θαη πξνζνκνίσζε πνηθίισλ φςεσλ ηεο ΑΔ δξακαηηθήο ηέρλεο ελφο ζχλζεηνπ




ζεζκνχ πνπ φρη κφλν επηηξέπεη αιιά θαη επηδεηεί ηε δηαζεκαηηθή κέζνδν δηδαζθαιίαο

ηελ πνιχπιεπξε πξνζέγγηζε κε ηα εθφδηα ηεο ηζηνξίαο ηεο πνιηηηθήο ζεσξίαο ηεο

θνηλσληνινγίαο ηεο αλζξσπνινγίαο ηεο αξραηνινγίαο ηεο ζεαηξνινγίαο θαη ηεο

ζεαηξηθήο πξαθηηθήο Λρ ην πιήζνο ησλ δξακαηηθψλ κλεκείσλ πνπ ζψδνληαη είλαη ε

ζεκαληηθφηεξε πεγή καο (κεηά απφ ηα ίδηα ηα θείκελα) γηα ηα νπηηθά δεδνκέλα ηεο

ζθεληθήο δξάζεοmiddot επίζεο ηα ζεαηξηθά νηθνδνκήκαηα δίλνπλ κηα ηδέα γηα ηηο θπζηθέο

δηαζηάζεηο κηαο παξάζηαζεο γηα ηε ζρέζε κέζα ζηνλ ρψξν αλάκεζα ζηνπο ππνθξηηέο

θαη ην θνηλφ Αληηζηνίρσο βηληεoζθoπεκέλα απoζπάζκαηα ζχγρξoλσλ παξαζηάζεσλ

εμνηθεηψλνπλ ηνλ καζεηή κε λεφηεξεο ρξήζεηο ηνπ ΑΔ δξακαηηθνχ πιηθνχ

αλαδεηθλχνπλ ηε ζχγρξνλε δηάζηαζε ηνπ ΑΔ δξάκαηνο θαη πξνβάιινπλ ηνλ ηξφπν κε

ηνλ oπoίo ηα θείκελα ηνπ αξραίνπ δξάκαηνο αμηoπoηήζεθαλ ζε δηαθνξεηηθέο επνρέο

θαη απφ δηαθoξεηηθoχο πoιηηηζκoχο Μέζα απφ ηελ πνιχπιεπξε ζχγθξηζε ηνπ laquoηφηε-

ηψξαraquo νη καζεηέο θαινχληαη λα ζθεθηνχλ ζρεηηθά κε (α) ην πέξαζκα απφ ηε ζπκβα-

ηηθή ΑΔ ζεαηξηθή ηέρλε ζηε ζχγρξνλε πξνζσπηθή θαιιηηερληθή έθθξαζε θαη (β) ηε

δσνγφλν δχλακε ηνπ παξειζφληνο ζην παξφλ

Με ηε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ν καζεηήο απνθηά ακεζφηεξε θαη πιε-

ξέζηεξε εηθφλα ηεο ηζηνξηθήο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ κειεηά θαη είλαη ζε ζέζε λα

εληάμεη ην θείκελν ζην θνηλσληθφ πνιηηηθφ θαη ηδενινγηθφ γίγλεζζαη θαη λα θαηαλν-

ήζεη ηφζν ην ινγνηερληθφ θείκελν σο έξγν ηέρλεο θαη αηζζεηηθφ θαηλφκελν ζηελά δε-

κέλν κε ηελ επνρή ηνπ φζν θαη ηνλ ηξφπν δηακφξθσζεο ησλ βαζηθψλ ραξαθηε-

ξηζηηθψλ ησλ γξακκαηεηαθψλ γελψλ-εηδψλ Λρ ζπλεηδεηνπνηεί ηε ζρέζε ηεο

δεκνθξαηίαο κε ηνλ εκπεηξηθφηεξν ηξφπν αληηθξίζκαηνο ηεο δσήο ζηελ ηέρλε θαη κε

ηελ θξηηηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ κπζηθνχ παξειζφληνο ζην ζέαηξνmiddot ή ηε ζρέζε ηνπ

ζνθηζηηθνχ θηλήκαηνο κε ηε δξακαηηθή πνίεζε ηεο θιαζηθήο επνρήο

Μέζα απφ ηνπο πνηθίινπο ζεκεησηηθνχο πφξνπο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη

ησλ πνιπκέζσλ νη καζεηέο γλσξίδνπλ ηνπο δηαθνξεηηθνχο αλά επνρή θαη πνιηηηζκφ

θψδηθεο επηθνηλσλίαο θαη ηαπηφρξνλα έρνπλ πνιιαπιά εξείζκαηα γηα γφληκεο ζπγθξί-

ζεηο κε ηε ζχγρξνλε επνρή Με ηε βνήζεηα ησλ δηαπνιηηηζκηθψλ ζπγθξίζεσλ έρνπλ

ηε δπλαηφηεηα λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηελ εμειηθηηθή πνξεία ηεο αλζξψπηλεο ζθέςεο

ηε ζρεηηθφηεηα ηεο ηζηνξηθήο αιήζεηαο θαη ηε δηαιεθηηθή ζρέζε ησλ πνιηηηζκψλ

αιιά θαη λα πξνρσξήζνπλ ζηελ απνκπζνπνίεζε ηεο αξραηφηεηαο πλεπψο γίλνληαη

ηθαλφηεξνη λα αληηκεησπίδνπλ θξηηηθά σο ελεξγνί πνιίηεο ηελ θνηλσληθή πξαγκαηη-

θφηεηα ηελ νπνία βηψλνπλ




Αξιοποίθςθ εικονογραφικοφ ςε παραδοςιακζσ και ςε πιο καινοτόμεσ μορφζσ διδαςκαλίασ

Σν δηαδίθηπν απνηειεί βαζηθή πεγή εηθνλνγξαθηθνχ (θαη γεληθφηεξα νπηηθν-αθνπζηηθνχ)

πιηθνχ πρλά σζηφζν ε αμηνπνίεζή ηνπ ζηε δηδαζθαιία εμαληιείηαη ζε έλα πξσηνβάζκην

(απφ ηελ άπνςε αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ) επίπεδν ζπιινγήο εηθφλσλ Λρ πξνζθηιή ζέκαηα

δηαζεκαηηθψλ εξγαζηψλ είλαη laquoΟη πεξηπέηεηεο ηνπ Οδπζζέα ζηελ ηέρλεraquo ή laquoΖ ελδπκαζία ζηε

κπθελατθή επνρήraquo Αλάκεζα ζηηο άιιεο αληηξξήζεηο πνπ εγείξνπλ παξφκνηα ζέκαηα είλαη θαη

ε κεηάζεζε ηνπ θέληξνπ βάξνπο απφ ην θείκελν ζηελ εηθφλα θαη απφ ηε ινγνηερλία ζηελ

ηζηνξία ηεο ηέρλεο

Χζηφζν αθφκε θαη απηνχ ηνπ είδνπο νη εξγαζίεο κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ πην δεκη-

νπξγηθά ηηο ΣΠΔ θαη λα γίλνπλ νπζηαζηηθά δηαζεκαηηθέο αλ δψζνπλ κεγαιχηεξε βαξχηεηα

ζηε ζρέζε εηθφλαο θαη θεηκέλνπ θαη παξάιιεια αλ θηλεηνπνηήζνπλ ηελ θξηηηθή ηθαλφηεηα

ηνπ καζεηή Λρ ε ππφζεζε εξγαζίαο ζα κπνξνχζε λα δηαηππσζεί σο εμήο

Να ζπγθεληξσζνχλ εηθφλεο γηα ηηο πεξηπέηεηεο ηνπ Οδπζζέα (ζηνπο laquoΑπνιφγνποraquo) απφ ηελ

αξραία αγγεηνγξαθία ή απφ ηε λεφηεξε θαη ζχγρξνλε ηέρλε (ιρ απφ ηελ αλαγέλλεζε έσο

ζήκεξα)

(α) θαη λα πιαηζησζνχλ κε ιεδάληεο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηε ζρέζε ηνπο κε ηελ νκεξηθή

αθήγεζεmiddot ή

(β) θαη λα πιαηζησζνχλ κε ιεδάληεο πνπ αλαδεηθλχνπλ ην θχξην ζεκείν απφθιηζεο

απφ ηελ νκεξηθή αθήγεζε

Αζθαιψο ην εηθνλνγξαθηθφ πιηθφ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί πην δεκηνπξγηθά ζην πιαί-

ζην ηεο δηεξεπλεηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο γλψζεο θαη ηεο πνιχπιεπξεο επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ

καζεηή σο πξνο ην γλσζηηθφ αληηθείκελν Παξαδείγκαηα

Να ελζαξξπλζεί ε ζπγθξηηηθή αλάγλσζε δχν έξγσλ ηεο πνηεηηθήο θαη ηεο εηθαζηηθήο

ηέρλεο ηεο ίδηαο ή δηαθνξεηηθψλ επνρψλ Βι ηε δηδαθηηθή πξφηαζε 34 laquoΖ ηχθισζε ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ ηέρλε απφ ηελ αξρατθή έσο θαη ηελ ειιεληζηηθή επνρή

(Δλφηεηα V)

Να απνηειέζεη ε εηθφλα έλα εξγαιείν γηα ηελ αλαζχζηαζε φςεσλ ηνπ αξραίνπ

θφζκνπ Λρ ζα κπνξνχζακε λα ζπγθεληξψζνπκε ηηο παξνκνηψζεηο ηεο ξαςσδίαο ε ηεο

Οδχζζεηαο θαη ζρεηηθέο αγγεηνγξαθίεο ψζηε λα κειεηήζνπκε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε λαπ-

ηηθή δσή πεξλά ζην νκεξηθφ έπνο Αληηζηνίρσο ζα κπνξνχζακε λα ζπγθεληξψζνπκε παξν-

κνηψζεηο ηεο Ηιηάδαο πνπ αθνξνχλ ζε αζρνιίεο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ή ηνπ αγξνηηθνχ βίνπ

θαη ζρεηηθέο αγγεηνγξαθίεο ψζηε λα θαηαλνήζνπκε φςεηο ηεο νκεξηθήο θνηλσλίαο πνπ εηθν-

λνγξαθνχληαη κέζα απφ ηηο παξνκνηψζεηο ζην εξσηθφ έπνο

Να αμηνπνηεζεί ην νπηηθν-αθνπζηηθφ πιηθφ ζην πιαίζην κηαο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγη-

ζεο ψζηε λα δηαγλσζηεί ε ζρέζε ηνπ ζχγρξνλνπ αλαγλψζηε κε ηελ αξραηφηεηα Λρ ζέκαηα

φπσο laquoΖ απήρεζε ηνπ ηξσηθνχ κχζνπ ζηνλ ζχγρξνλν θφζκνraquo κπνξεί λα απνηειέζνπλ ην




έλαπζκα γηα λα θαηαγξάςνπκε ηνλ ηξφπν πξφζιεςεο θιαζηθψλ έξγσλ απφ ηελ αξραηφηεηα

έσο ηηο κέξεο καο Βι ηελ παξνπζίαζε laquoηλεκάhellip Ζ Οδχζζεηαraquo (ηεο Γήκεηξαο Μήηηα θαη ηνπ

Κσλζηαληίλνπ Βαθνπθηζή)

lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekeducationworkshopdokimesodyssea-

cinemahtmlgt

Σα ινγηζκηθά πνιπηξνπηθήο παξνπζίαζεο ηα εξγαιεία δηθηπαθήο δεκνζίεπζεο νη

δπλαηφηεηεο ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο θαη ηα ινγηζκηθά επεμεξγα-

ζίαο θεηκέλνπ είλαη θάπνηεο απφ ηηο ζχγρξνλεο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ

κπνξεί λα αμηνπνηήζνπλ νη καζεηέο γηα λα πεξάζνπλ απφ ηελ αλάγλσζε θαη

πξφζιεςε ζηε γξαθή θαη δεκηνπξγία

Παξαδείγκαηα

Οη καζεηέο ζα κπνξνχζαλ λα αλαδεηήζνπλ ζην δηαδίθηπν ζηνηρεία γηα ηνλ αξραίν

Αηγππηηαθφ πνιηηηζκφ θαη κε απηά λα ζπληάμνπλ κηα δηαθεκηζηηθή αθίζα θαη έλα ελεκεξσ-

ηηθφ θπιιάδην ψζηε λα πξνζειθχζνπλ ηαμηδηψηεο λα επηζθεθηνχλ ηελ Αίγππην θαη λα γλσ-

ξίζνπλ απφ θνληά ηνλ αξραίν πνιηηηζκφ ηεο [δηαζεκαηηθή εξγαζία ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο

ηεο ΑΔ γξακκαηείαο απφ κεηάθξαζε (Ζξνδφηνπ Ηζηνξία) θαη ηεο ΝΔ γιψζζαο (Δλφηεηα 10

Γλσξίδσ ηνλ ηφπν κνπ θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ)]

Οη καζεηέο ζα κπνξνχζαλ λα νξγαλψζνπλ κηα ζεκαηηθή έθζεζε ζε έλα ςεθηαθφ κνπ-

ζείν κε ζέκα ηελ εθπαίδεπζε ησλ λέσλ ζηελ Αξραία Διιάδα Γηα λα θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν

κε ηνλ νπνίν νξγαλψλεηαη κηα ζεκαηηθή έθζεζε ζα κπνξνχζαλ λα επηθνηλσλήζνπλ κέζσ

ειεθηξνληθήο αιιεινγξαθίαο κε ππεχζπλνπο κνπζείσλ ή ζπιινγψλ (βι Touloumis 2008)

Ζ αλάζεζε ζχληαμεο κηαο εηθνλνγξαθεκέλεο ηζηνξίαο κπνξεί λα δψζεη ην έλαπζκα

γηα ηελ αλάγλσζε ησλ νκεξηθψλ επψλ ή ηεο εξνδφηεηαο ηζηνξίαο θαη γηα κηα ζπλεξγαηηθή θαη

δεκηνπξγηθή έθθξαζε ησλ καζεηψλ ηνπ Γπκλαζίνπ Ζ δεκνζίεπζε ησλ θαιχηεξσλ

εηθνλνγξαθεκέλσλ ηζηνξηψλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ ή ζην ηζηνιφγην ηεο ηάμεο ζα

κπνξνχζε λα απνηειέζεη ην έπαζιν ελφο ελδνζρνιηθνχ δηαγσληζκνχ Βι έλα δείγκα εηθν-

λνγξαθεκέλεο απφδνζεο (εηθφλα 13) κηαο πεξηπέηεηαο ηνπ Οδπζζέα (απφ ηε καζήηξηα ηεο Α΄

Γπκλαζίνπ ΡΦ)




Εικόνα 13

Από τθ κεωρία ςτθν πράξθ

ηελ ελφηεηα V ν αλαγλψζηεο ζα βξεη ην δηδαθηηθφ ζελάξην 34 laquoΖ ηχθισζε ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ ηέρλε απφ ηελ αξρατθή έσο θαη ηελ ειιελη-

ζηηθή επνρή




4 Οι ΣΠΕ ςτο μάκθμα τθσ λογοτεχνίασ

41 Ειςαγωγι Λογοτεχνικι κεωρία και διδακτικι πρακτικι

Μαρία Ακριτίδου

Σα εξσηήκαηα πνπ ζέηεη θάζε ινγνηερληθή ζεσξία κπνξνχλ λα θσδηθνπνηεζνχλ σο

εμήο (Compagnon 2003 25)

Ση είλαη ε ινγνηερλία

Πνηα είλαη ε ζρέζε ηεο ινγνηερλίαο κε ηνλ ζπγγξαθέα

Πνηα είλαη ε ζρέζε ηεο ινγνηερλίαο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα

Πνηα είλαη ε ζρέζε ηεο ινγνηερλίαο κε ηνλ αλαγλψζηε

Πνηα είλαη ε ζρέζε ηεο ινγνηερλίαο κε ηε γιψζζα

Γελ πξφθεηηαη θπζηθά λα επηρεηξήζνπκε εδψ κηα απάληεζε ζε φια απηά

Πξέπεη σζηφζν λα ζεκεηψζνπκε φηη ε έξεπλα παξνπζηάδεη ζπρλά ηηο ΣΠΔ λα επεξε-

άδνπλ δξακαηηθά πνιιά αλ φρη φια απφ ηα παξαπάλσ πεδία κεηαβάιινληαο ηελ

έλλνηα ηεο ινγνηερλίαο (κε έκθαζε ζηηο λέεο κνξθέο θεηκεληθφηεηαο) ηελ έλλνηα ηνπ

ζπγγξαθέα (απφ ηελ θαιιηηερληθή ηδηνθπία ζηε ζπλεξγαηηθή γξαθή) ηελ έλλνηα ηνπ

αλαγλψζηε θαη ηεο αλάγλσζεο (λέεο αλαγλσζηηθέο πξαθηηθέο) θηι πρλά ηέηνηεο δηα-

πηζηψζεηο ειέγρνληαη σο αληζηνξηθέο θαη ηερλνθεληξηθέο θαζψο απνδίδνπλ ζηηο ΣΠΔ

ξφιν απνθιεηζηηθνχ θαηαιχηε αιιαγψλ (ζχκθσλα κε ην laquoαπηφλνκν κνληέιν γξακκα-

ηηζκνχraquo βι Δλφηεηα Η θεθ 212) ρσξίο λα ιακβάλνπλ ππφςε άιιεο παξακέηξνπο

(ηδενινγηθέο θνηλσληθέο θηι) θαη αγλνψληαο ηελ ηζηνξία ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο ηεο

ινγνηερλίαο ε ηειεπηαία καο δηδάζθεη φηη ε ινγνηερλία επεξεάδεηαη κελ απφ ηηο

αιιαγέο ζηελ ηερλνινγία ηνπ κέζνπ γξαθήο αιιά κε ηξφπνπο πνιχ πην ζχλζεηνπο

απφ φζν πξεζβεχνπλ φζνη ζξελνχλ ην ζάλαηφ ηεο εμαηηίαο ηεο επηθξάηεζεο ησλ

ςεθηαθψλ κέζσλ θαζψο ε πξαθηηθή ηεο ζπγγξαθήο θαη ηεο αλάγλσζεο είλαη ζπλάκα

κηα θνηλσληθή πξαθηηθή πνπ κεηαζρεκαηίδεηαη κελ δελ εμαξηάηαη σζηφζν




απνθιεηζηηθά απφ ην πιηθφ κέζν παξαγσγήο θαη δηάδνζεο (πρ έληππν βηβιίν ή ρεη-

ξφγξαθν ή θαη πξνθνξηθή κεηάδνζε)22

Σα παξαπάλσ εξσηήκαηα ηίζεληαη εδψ πξνθαηαξηηθά ελ είδεη εηζαγσγήο ζην

δήηεκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο Ζ ζρέζε βέβαηα

ινγνηερληθήο ζεσξίαο θαη δηδαθηηθήο ηεο ινγνηερλίαο δελ είλαη κνλνζήκαληε23

Απφ

ηνλ ζχλζεην ρψξν ηεο ζεσξίαο ηα ηειεπηαία ρξφληα θαίλεηαη λα επηθξαηεί ζηε

δηδαθηηθή ηνπ καζήκαηνο κία απφ ηηο βαζηθέο αιιαγέο παξαδείγκαηνο ε άλνδνο ηνπ

αλαγλψζηε Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηελ αιιαγή απηή βνεζεηηθφ είλαη ην παξαθάησ

ζρήκα πνπ απεηθνλίδεη ηελ πνξεία απφ ηνλ ζπγγξαθέα ζην θείκελν θαη απφ ην θεί-

κελν ζηνλ αλαγλψζηε ζηε ζχληνκε ηζηνξία ηεο ινγνηερληθήο ζεσξίαο θαηά ηνλ

πεξαζκέλν αηψλα

Δηθφλα 14

22 Ζ ίδηα άιισζηε ξεηνξηθή έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζην παξειζφλ γηα ηε δηαπίζησζε ησλ θηλδχλσλ απφ ην

λέν κέζν ηεο ηππνγξαθίαο ή αθφκα θαη απφ ηελ αιιαγή ηνπ αλαγλσζηηθνχ θνηλνχ θαη ηε δηάδνζε ηνπ κπζηζηνξήκαηνο θαηά ηνλ 18ν αη (βι θαη Γεκεηξνχιηα 2008) 23 Γηα ηε ζρέζε ζεσξίαο θαη δηδαθηηθήο ηεο ινγνηερλίαο άιισζηε δελ κπνξνχκε παξά λα ζπκθσλή-

ζνπκε ηνλ Α Λακπξφπνπιν (2006) πνπ δηαθξίλεη ηηο εμήο ζέζεηο ηεο ζεσξίαο ζην κάζεκα ηεο ινγν-

ηερλίαο

laquoα) ε ζεσξία σο πξναηξεηηθφ θαη εππξφζδεθην ζπκπιήξσκα πνπ ζα εκπινπηίζεη θαη ζα αλαλεψζεη ηε

δηδαθηηθή ρσξίο απαξαίηεηα θαη λα ηελ θινλίζεηmiddot

β) ε ζεσξία σο λνκηκνπνηεηηθφο ιφγνο πνπ έξρεηαη ζπκπιεξσκαηηθά λα εληζρχζεη ή εθ ησλ πζηέξσλ

λα επηθπξψζεη ηα πξνηάγκαηα ηεο παηδαγσγηθήοmiddot

γ) ε ζεσξία σο θαηαζηαιαγκέλε ζνθίαlsquo σο απφζηαγκα δηαθφξσλ εξεπλεηηθψλ ζρεδίσλ ή θαη σο απν-

κεηλάξη ηήο ίζσο θαη αδχλαηεο απφπεηξαο ζπγθεξαζκνχ ηνποmiddot

δ) ε ζεσξία σο απνζεκαηηθφ πηζαλψλ πξνζεγγίζεσλ ηεο ινγνηερλίαο ή ηνπ πνιηηηζκνχmiddot

ε) ε ζεσξία σο έλδεημε φηη θακηά δηδαθηηθή ζηάζε δελ κπνξεί λα πάςεη λα είλαη επηζηεκνινγηθά αηειήο θαη πνιηηηθά αλεπαξθήο αιιά θαη σο παξφηξπλζε λα απνθεπρζεί ε αδξάλεηα πνπ κηα ηέηνηα αληίιεςε

κπνξεί λα επηθέξεηmiddot

ο) ηέινο ε ζεσξία σο θνξέαο κεηαζρεκαηηζκνχ θαη κεηεμέιημεο ηνπ ίδηνπ ηνπ δηδαζθφκελνπ αληηθεη-

κέλνπraquo

Σν ζχλνιν ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ επηρεηξεί λα αληηκεησπίζεη ηε ζεσξία κε ηνπο δχν ηειεπηαίνπο

ηξφπνπο




Αλ θαη πιένλ ζηνλ αθαδεκατθφ ρψξν νη αλαγλσζηηθέο ζεσξίεο ηείλνπλ λα

αληηθαηαζηαζνχλ απφ λέεο πξνηάζεηο θξηηηθήο επεμεξγαζίαο πνπ ζέηνπλ ζην

επίθεληξν φρη κφλν ην ελεξγφ ππνθείκελν ηεο

αλάγλσζεο αιιά θαη ηηο ζρέζεηο εμνπζίαο κεηαμχ

ησλ δηαθφξσλ ιφγσλ εληφο θαη εθηφο ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ζην ρψξν ηεο δηδαθηηθήο

ην ζηνηρείν πνπ ελζσκαηψλεηαη ζηα ζχγρξνλα

πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ είλαη ην θνηλφ ζεκείν φισλ

ησλ αλαγλσζηηθψλ ζεσξηψλ ν δεκηνπξγηθφο ξφινο

ηνπ αλαγλψζηε ν νπνίνο αλαιακβάλεη ελεξγεηηθφ

ξφιν σο λνεκαηνδφηεο ηνπ ινγνηερληθνχ έξγνπ (Καπιάλε amp Κνπληνπξά 2004

Γεσξγίνπ 2006)

Παξά ηελ εκθαλή θπξηαξρία σζηφζν ηεο ζηξνθήο πξνο ηνλ αλαγλψζηε θαη

ζηε δηδαθηηθή ηεο ινγνηερλίαο ε αληίιεςε απηή ζπλππάξρεη κε άιιεο ιηγφηεξν ή

πεξηζζφηεξν θαηλνηφκεο Γηα ιφγνπο ζρεκαηνπνίεζεο κπνξνχκε δηαθξίλνπκε ηηο

εμήο πξνζεγγίζεηο (βι θαη Φξπδάθε 2003 186 θέμ)

Ρίνακασ 7

Παξαδνζηαθφ δηδαθηηθφ πξφηππν χγρξνλν δηδαθηηθφ πξφηππν

Ηζηνξηθή

πξνζέγγηζε

Έκθαζε ζην γξακκαηνινγηθφ θέ-

ιπθνο παξάηαμε ζπγγξαθέσλ ζε

ρξνλνινγηθή ζεηξά έληαμε ησλ

έξγσλ ζε κηα ζεηξά νκνεηδνχο πα-

ξαγσγήο έκθαζε ζηνλ ινγν-

ηερληθφ θαλφλα βηνγξαθηζκφο

γξακκαηνινγηθή πξνζέγγηζε

Κέληξν βάξνπο ν ζπγγξαθέαο

Νένο ηξφπνο αληίιεςεο ηεο ηζηνξηθφηεηαο ε ηζηνξηθφηεηα

ηεο ινγνηερλίαο σο ζεζκνχ ε ηζηνξηθφηεηα ηνπ ινγνηερληθνχ

έξγνπ ε ηζηνξηθφηεηα ηνπ ζπγγξαθέα ε ηζηνξηθφηεηα ηνπ

εθάζηνηε αλαγλψζηε (Κνπληνπξά 2002)

Έκθαζε ζηελ επξχηεξε ηζηνξηθφηεηα ηεο ζηηγκήο πξφζιεςεο

αιιά θαη ηεο ζηηγκήο ζπγγξαθήο (εμέηαζε ηνπ γεληθφηεξνπ

θνηλσληθνχ ndash ηδενινγηθνχ πιαηζίνπ κέζα ζην νπνίν

δεκηνπξγήζεθε ην θείκελν)

Κέληξν βάξνπο ην ηξίπηπρν ζπγγξαθέαο θείκελν αλαγλψ-

ζηεο ζηελ πιήξε ηζηνξηθή ηνπ δηάζηαζε Πνηεηνινγηθή


Έκθαζε ζηελ αηζζεηηθή αμία

Κέληξν βάξνπο ην θείκελν θαη ν

αλαγλψζηεο σο παζεηηθφο δέ-

θηεο

Έκθαζε ζηηο δεμηφηεηεο δηεπξπκέλεο αλάγλσζεο κε εξγαιεία

θαη ηεο πνηεηηθήο θαη ζηελ ηάμε σο ελεξγή αλαγλσζηηθή

θνηλφηεηα

ηφρνο ε θηιαλαγλσζία θαη ε αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηε-

ηαο θαη ηνπ αθεγεκαηηθνχ γξακκαηηζκνχ

Παηγληψδεηο δξαζηεξηφηεηεο αλαγλψξηζεο θαη ηξνπνπνίεζεο

ησλ αθεγεκαηηθψλ ζπκβάζεσλ (θεηκελνθεληξηθή αληίιεςε) ndash

Γεκηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε έκθαζε ζηελ απζεληηθφηεηα

θαη ηε βησκαηηθφηεηα (επηθνηλσληαθή αληίιεςε)

Κέληξν βάξνπο ν αλαγλψζηεο σο ζπλ-αθεγεηήο θαη ζπλ-

Η επικοινωνιακι αντίλθψθ δεν είναι εμφανισ μόνο ςτα Ρρογράμματα Σπουδϊν τθσ Γλϊςςασ αλλά και ςε αυτά τθσ Λογοτεχνίασ Στθν περίπτωςθ αυτι μετατοπίηεται θ ζμφαςθ από τον ςυγγραφζα ςτον μακθτι ωσ αναγνϊςτθ και ςτθν ανάγνωςθ ωσ μια δυναμικι διαδικαςία αλλά και ςτον μακθτι ωσ ςυγγραφζα (βλ Νικολαΐδου 2009 61)




ζπγγξαθέαο Δξκελεπηηθή


Ζ εξκελεπηηθή σο ζχζηεκα θαλφ-

λσλ κε ζηφρν ηελ εμαθξίβσζε

ελφο ζηαζεξνχ θαη κνλαδηθνχ

λνήκαηνο

Κέληξν βάξνπο ην θείκελν

Έκθαζε ζηελ εξκελεπηηθή πνιιαπιφηεηα Ο ξφινο ηνπ εξ-

κελεπηή σο ελεξγνχ ππνθεηκέλνπ παξαγσγήο λνήκαηνο

Κέληξν βάξνπο ην θείκελν φπσο πξνζιακβάλεηαη απφ ηνλ

αλαγλψζηε (επηθνηλσληαθή αληίιεςε)

Κξηηηθφο πνιηηηζηηθφο γξακκαηηζκφο κε έκθαζε ζηηο ζπκ-

βνιηθέο πξαθηηθέο νξγάλσζεο ηνπ λνήκαηνο

Κέληξν βάξνπο ν πνιηηηζκφο σο ζεκεησηηθφ ζχζηεκα (θνη-

λσληθνπνιηηηζκηθή αληίιεςε) θαη σο πεδίν laquoθαηαζθεπήοraquo

ηαπηνηήησλ

Παξάδεηγκα Παξαδνζηαθή δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ηεο ινγνηερληθήο ηζηνξηθφηεηαο Πξηλ απφ ηελ

αλάγλσζε έξγσλ ηεο θξεηηθήο αλαγέλλεζεο ν εθπαηδεπηηθφο δίλεη πιεξνθνξίεο αληιψληαο θαη απφ ην

δηαδίθηπν (αμηνπνηψληαο δειαδή ηηο ΣΠΔ σο βηβιηνζήθε) γηα ηε Βελεηνθξαηία ζηελ Κξήηε θαη

δεηήκαηα ηεο βηνγξαθίαο ηνπ Κνξλάξνπ ή αλαζέηεη αλάινγεο εξγαζίεο

χγρξνλε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε ηεο ινγνηερληθήο ηζηνξηθφηεηαο Πψο ιεηηνχξγεζε ν Δξσηφθξηηνο

ζηελ επνρή ηνπ Ση είδνπο ηζηνξηθνχ αλαγλψζηε εγγξάθεη ην θείκελν εληφο ηνπ Πνηα ε ηζηνξία ηεο

πξφζιεςήο ηνπ Πφηε θαη γηαηί βξίζθεη ηε ζέζε ηνπ ζηνλ ινγνηερληθφ θαλφλα (βι Κνπληνπξά 2002

355)

Δίλαη πξνθαλέο φηη ζηελ πξάμε νη δηδαθηηθέο απηέο πξνζεγγίζεηο δελ

ππάξρνπλ αλεμάξηεηα ε κία απφ ηελ άιιε θαζψο πρ ηα ζηνηρεία ηεο πνηεηηθήο ή ε

δηεξεχλεζε ηεο βαζηάο ηζηνξηθφηεηαο ζπληζηνχλ αδηακθηζβήηεηα εξγαιεία θαη ζηελ

εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ

χκθσλα πάλησο θαη κε ην παξαπάλσ ελ πνιινίο απινπζηεπηηθφ ζρήκα δχν

άμνλεο κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ζηε ζχγρξνλε δηδαθηηθή ηεο ινγνηερλίαο σο πξνο

ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο

ε αλάπηπμε ηεο θηιαλαγλσζίαο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θπξίσο κέζσ ηεο

δεκηνπξγίαο αλαγλσζηηθψλ θνηλνηήησλ θαη ηελ παξαγσγή πξνζσπηθνχ ιφγνπ

(κνλνηξνπηθνχ ή πνιπηξνπηθνχ)

ε θαηαλφεζε αλάιπζε εξκελεία ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ

(ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ ηζηνξηθνχ θνηλσληθνχ πεξηθεηκέλνπ θηι)

Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη είλαη πνηνο είλαη ν ξφινο ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο

ινγνηερλίαο ζχκθσλα θαη κε ην παξαπάλσ πιαίζην δηδαζθαιίαο




Τα δφο κείμενα που ακολουκοφν ςε αυτό το ερϊτθμα επιχειροφν να απαντιςουν

Το πρϊτο παρουςιάηει κάποια από τα νζα δεδομζνα που δθμιουργοφν οι ΤΡΕ για τθ

ςυγγραφι τθν πρόςλθψθ και τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ και δίνει βάροσ ςτον

τρόπο με τον οποίο μποροφν να ςυμβάλουν οι ΤΡΕ ςτθν ανανζωςθ του μακιματ οσ

κυρίωσ ωσ προσ τθν ανάπτυξθ τθσ δθμιουργικότθτασ και τθσ φιλαναγνωςίασ Το

δεφτερο με αφετθρία τθν παιδαγωγικι των πολυγραμματιςμϊν και κυρίωσ τθν

ζννοια του πολιτιςμικοφ γραμματιςμοφ δίνει ζμφαςθ ςτον ρόλο των ΤΡΕ ςε ζνα

πλαίςιο διδαςκαλίασ τθσ κατανόθςθσ ανάλυςθσ και ερμθνείασ του λογοτεχνικοφ

λόγου και των πολιτιςμικϊν αναπαραςτάςεων

42 Θ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ με θλεκτρονικοφσ υπολογιςτζσ

Σοφία Νικολαΐδου

421 ΣΠΕ και Λογοτεχνία νζα δεδομζνα για τθ ςυγγραφι τθν πρόςλθψθ και τθ

διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ24

Ζ επηθξάηεζε ησλ ειεθηξνληθψλ κέζσλ θαη ην λέν λνεηηθφ πεξηβάιινλ πνπ απηά

δεκηνπξγνχλ επεξεάδνπλ φρη κφλν ηε ζπγγξαθή ηεο έληππεο ινγνηερλίαο κε ηε

ρξήζε ηνπ επεμεξγαζηή απφ ηνπο ζπγγξαθείο (Eco 1997 Sagan Bazin amp Djian1997)

Δπεξεάδνπλ επίζεο ηελ πξφζιεςε ηνπ ινγνηερληθνχ έξγνπ θαζψο θαη ηελ παξαγσγή

ζεσξεηηθνχ ιφγνπ πνπ ην αθνξά25

Οξηζκέλνη κεκςηκνηξνχλ φηη ε επνρή ηεο ηππνγξαθίαο παξαρσξεί ηε ζέζε ηεο

ζηελ ειεθηξνληθή επνρή (Kernan 2001 Bloom 2000 Birkets 1997) Ο ζχγρξνλνο

αλαγλψζηεο εζηζκέλνο homo zapiens εμαξηεκέλνο απφ ηε δηαξθή ελαιιαγή

θαλαιηψλ ζηελ νζφλε ηεο ηειεφξαζεο (Postman 1985) πξνζιακβάλεη ηε ινγνηερλία

πνιχ δηαθνξεηηθά ζε ζχγθξηζε κε ηνλ αλαγλψζηε ηνπ 19νπ αηψλα

Σα ςεθηαθά θείκελα επαγγειίδνληαη ηε ζπλαίξεζε ηεο ελδνθεηκεληθφηεηαο

(intratextuality) κε ηελ δηαθεηκεληθφηεηα (intertextuality) (Γεκεηξνχιηα 2005) ηελ

αζπλέρεηα ηελ θεηκεληθή ξεπζηφηεηα ηε δνκηθή επειημία Σα ππεξθείκελα26

θαη ηα

πνιπηξνπηθά θείκελα πξνηείλνπλ έλα δηαθνξεηηθφ δηαδξαζηηθφ θαη δπλακηθφ

24 Βι Νηθνιαΐδνπ 2009 φπνπ ζπδεηείηαη δηεμνδηθά ην ζέκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ γηα ηε δηδαζθα-ιία ηεο ινγνηερλίαο ζηελ Διιάδα ηελ Αγγιία θαη ηηο ΖΠΑ παξνπζηάδνληαη θαη εμεηάδνληαη ιεπηνκε-

ξψο ζρεηηθά ζελάξηα δηδαζθαιίαο 25 Βι Bolter 2006 ηδίσο ην θεθάιαην laquoΖ θξηηηθή ζεσξία ζε έλαλ λέν ρψξν γξαθήοraquo 223-257 επίζεο

Landow amp Delany 1993 26 Γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ φξνπ θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ππεξθεηκέλνπ βι Bush 1991 Nelson 1974 Nel-

son 1992




επηθνηλσληαθφ κνληέιν ζπγγξαθήο θαη πξφζιεςεο ηεο ινγνηερλίαο Παξάιιεια

πξνηείλνπλ έλα δηαθνξεηηθφ είδνο αλαγλσζηηθήο πξνζέγγηζεο θαη ζεσξεηηθνχ ιφγνπ

γηα ηε ινγνηερλία

Βέβαηα ζηνηρεία ππεξθεηκεληθήο δνκήο θαη κνξθήο κπνξνχκε λα

αληρλεχζνπκε θαη ζε έληππα έξγα θπξίσο ζε κνληεξληζηέο ή κεηακνληέξλνπο

ζπγγξαθείο νη νπνίνη αμηνπνίεζαλ ην ζηνηρείν ηνπ παηγλίνπ ζηα θείκελά ηνπο27

κσο ην ινγνηερληθφ ππεξθείκελν είλαη έληνλα δηαδξαζηηθφ Πξνυπνζέηεη ηελ

ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπ αλαγλψζηε γηα λα δηαβαζηεί (Νηθνιαΐδνπ amp Γηαθνπκάηνπ

2001 θαη Γηαθνπκάηνπ 2002) Δκβιεκαηηθφ ndashθαη θιαζηθφ πηαndash ππεξινγνηερληθφ έξγν

ζεσξείηαη ην Afternoon ηνπ Michael Joyce (1987) Σν ζπγθεθξηκέλν έξγν ζπλδπάδεη

ηε κπζνπιαζηηθή ηέρλε ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηελ έληππε ινγνηερλία κε ηε

δηαδξαζηηθφηεηα ελφο πεξηπεηεηψδνπο παηρληδηνχ πξνυπνζέηεη εμνηθείσζε κε ηελ

αλάγλσζε ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή θαη δεμηφηεηεο πινήγεζεο ζε ππεξθείκελν Σν

Afternoon δελ αθεγείηαη κηα ζπγθεθξηκέλε ηζηνξία Απηή είλαη ε ζεκειηψδεο δηαθνξά

ηνπ απφ ινγνηερληθά θείκελα πνπ έρνπλ γξαθηεί γηα λα ηππσζνχλ ζην ραξηί Ο

αλαγλψζηεο παηψληαο θνπκπηά θαη απαληψληαο ζε εξσηήκαηα δηακνξθψλεη ηελ

πξνζσπηθή ηνπ αλαγλσζηηθή δηαδξνκή Θα κπνξνχζακε λα ηζρπξηζηνχκε φηη ζηελ

πεξίπησζε ηνπ Afternoon δελ ππάξρεη θαζφινπ ηζηνξία Τπάξρνπλ κφλν αλαγλψζεηο

(Bolter 2006) Ζ ζεκαία θάζε επεηζνδίνπ ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν απηφ εληάζζεηαη ζηε

δπλακηθή δνκή ηνπ έξγνπ εμαξηάηαη απφ ην πνχ βξηζθφηαλ ν αλαγλψζηεο πξηλ θαη

πνχ ζα κεηαβεί ζηε ζπλέρεηα (Douglas 2000)

Σν ππεξθείκελν ζπρλά πηνζεηεί δνκηθέο αξρέο θαη αθεγεκαηηθέο ηερληθέο ηηο

νπνίεο ζπλδένπκε κε ηε κνληεξληζηηθή ή ηε κεηακνληέξλα κπζνπιαζία εζσηεξηθφ

κνλφινγν κεηαηφπηζε ηεο αθεγεκαηηθήο γσλίαο παιίλδξνκεο θηλήζεηο ζηνλ

αθεγεκαηηθφ ρξφλν Αλ ε αθήγεζε ησλ γεγνλφησλ ζε ρξνλνινγηθή ζεηξά κνηάδεη λα

27 Βι γηα παξάδεηγκα Υ Λ Μπφξρεο Άπαληα πεδά (εηζαγ κηθξζρφιηα Α Κπξηαθίδεο Αζήλα

Διιεληθά Γξάκκαηα 2005) Ζ Cortasar Σν Κνπηζφ (Αζήλα Δμάληαο 1988) Μ Pavic Dictionary of

Khazars (Νέα Τφξθε Knopf 1988) T Pynchon V (Λνλδίλν Jonathan Cape 1963) T Pynchon

Gravityrsquos Rainbow (Νέα Τφξθε Penguin 1995) J Joyce Οδπζζέαο (κηθξ Καςάζθεο Αζήλα

Κέδξνο 1990) L Sterne The life and opinions of Tristam Shandy gentleman (I Watt επηκ

Βνζηφλε Houghton Mifflin 1965) Δηδηθά ν Μπφξρεο ζε νξηζκέλεο ζχγρξνλεο κειέηεο ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε δηαδηθηπαθή ινγνηερλία laquoφπνπ ν αλαγλψζηεο κεηέρεη ελεξγάraquo Βι Sassoacuten-Henry 2007

φπνπ εμεξεπλάηαη ε ζρέζε ηνπ ζπγγξαθέα κε ην δηαδίθηπν ην YouTube ηα ηζηνιφγηα θαη ηα ζπλαθή

Βι επίζεο Rollason 2004 httpwwwthemodernwordcomborgesborges_papers_rollason2html

(πξνζπειάζηεθε 15 Ηαλνπαξίνπ 2008) Βι επίζεο ηελ ππφ έθδνζε ζπιινγή δνθηκίσλ απφ ηνλ Buck-

nell University Press κε ηίηιν Cy-Borges ε έθδνζε ηεο νπνίαο αλακελφηαλ κέζα ζην 2008 ζχκθσλα

κε ηνλ Cohen 2008




απνηειεί ηνλ laquoθπζηθφraquo ηξφπν δηήγεζεο ε θπζηθή αθεγεκαηηθή ηάμε έρεη

ππνλνκεπηεί ήδε απφ ηελ νκεξηθή Οδχζζεηα Οη εγθηβσηηζκνί αλάδξνκεο θαη

πξφδξνκεο αθεγήζεηο πνπ πεξηέρεη ην ζπγθεθξηκέλν έπνο αλαδηακνξθψλνπλ ηε

ρξνλνινγηθή ζεηξά ηεο αθήγεζεο κε ηνλ ηξφπν πνπ ζα ζπλαληήζνπκε πνιχ αξγφηεξα

ζηα ππεξθείκελα (Bakker 1999)

Έηζη ινηπφλ ε ππεξινγνηερλία (hyperliterature) παξνπζηάδεη κε εκθαλή ηξφπν

ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή ηερληθέο νξγάλσζεο θαη δηαζάιεπζεο ηεο αθεγεκαηηθήο

ηάμεο νη νπνίεο είραλ ήδε αλαπηπρζεί ζηελ έληππε ινγνηερλία Παξά ηαχηα ην

ςεθηαθφ κέζν νξίδεη ηνλ ηξφπν πξφζιεςεο ε ππεξθεηκεληθή κπζνπιαζία

πξνζιακβάλεηαη σο de facto αλακφξθσζε ηεο έληππεο κπζνπιαζίαο Σν ππεξθείκελν

ζπρλά παξνπζηάδεηαη απφ ηε θχζε ηνπ σο επαλαζηαηηθφ Οη ζπλερείο παξαβηάζεηο ηεο

αθεγεκαηηθήο θαη ρξνληθήο αθνινπζίαο ε δπλακηθή δνκή θαη ε ειαζηηθφηεηα ζηνλ

ρψξν θαηαλννχληαη σο πξνζπάζεηεο ππνλφκεπζεο δνκψλ θαη ηξφπσλ ηνπο νπνίνπο ε

έληππε παξαδνζηαθή ινγνηερλία θαίλεηαη λα επηδνθηκάδεη

Ζ ππεξθεηκεληθή δνκή επλνεί ηε δηαθιαδσηή αθήγεζε θαη ηελ πνιπεπίπεδε

αλάπηπμε ηεο εμηζηφξεζεο Σν ινγνηερληθφ ππεξθείκελν θαηαξγεί ην βαζηθφ

ραξαθηεξηζηηθφ ηεο έληππεο ινγνηερλίαο ηε κνλνθξαηνξία ηνπ ιφγνπ Δλζσκαηψλεη

εηθφλεο γξαθηθά ήρν θίλεζε βίληεν ηε δηαδηθηπαθή εθδνρή ηνπ ν ινγνθεληξηθφο

ραξαθηήξαο ηεο ινγνηερλίαο ππνρσξεί θαη δίλεη ηε ζέζε ηνπ ζηε ζπλνκηιία ησλ

ηερλψλ

Σα ινγνηερληθά ππεξθείκελα ζπαλίσο έρνπλ γξακκηθή κνξθή θαη ζπαλίσο

αθνινπζνχλ γξακκηθή αθήγεζε πρλά απνηεινχλ πξντφληα ζπλεξγαζίαο

δεκηνπξγνχληαη απφ πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ζπγγξαθείο Δπηηξέπνπλ ηελ ακθίδξνκε

επηθνηλσλία θαη ραξαθηεξίδνληαη απφ ην ζηνηρείν ηεο αιιειεπίδξαζεο Ζ

αλαγλσζηηθή δηαδξνκή πνπ ζα αθνινπζήζεη ν δηαδηθηπαθφο αλαγλψζηεο κηα

δεδνκέλε ζηηγκή είλαη κνλαδηθή Καζψο ε ππεξθεηκεληθή δνκή είλαη ξεπζηή θάζε

αλαγλσζηηθή δηαδξνκή δίλεη κνξθή ζε δηαθνξεηηθέο εθδνρέο ηνπ ππεξθεηκέλνπ

Ζ ππεξινγνηερλία βξίζθεηαη ζαθψο έμσ απφ ηνλ ινγνηερληθφ θαλφλα ν

νπνίνο απνηειεί ην θχξην αληηθείκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ζηε ζρνιηθή

ηάμε Παξά ηαχηα νξίδεη κηα δπλακηθή ηάζε ηεο ζχγρξνλεο ινγνηερλίαο θαη

εγθαηληάδεη έλα λέν είδνο αλάγλσζεο ην νπνίν δελ κπνξεί λα απνπζηάδεη απφ ηηο

αλαγλσζηηθέο πξνζιακβάλνπζεο ησλ καζεηψλ (Bruce amp Hogan 1998 επίζεο Cope amp

Kalantzis 2000)




Αιιά νη ΣΠΔ κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ επίζεο ζηελ πνιπζηξσκαηηθή

πξφζιεςε θαη ηελ αλάδεημε ηνπ παηγληψδνπο ραξαθηήξα ηεο έληππεο ινγνηερλίαο Ο

επεμεξγαζηήο επλνεί ηνλ πεηξακαηηζκφ κε ηηο ιέμεηο θαη ηε δνκή ησλ ινγνηερληθψλ

θεηκέλσλ αλαδεηθλχνληαο ζηνηρεία ηεο πνηεηηθήο ηνπο Δπίζεο επλνεί ηηο δηνξζψζεηο

θαη ηηο επάιιειεο γξαθέο θαηά ηε δεκηνπξγηθή γξαθή Απηέο θαηαδεηθλχνπλ

θαιχηεξα απφ θαζεηί άιιν ζηνπο καζεηέο ηε ζπγγξαθηθή κεραλή ηνλ δφιν θαη ηα

ηερλάζκαηά ηεο Ζ κεηαγξαθή ελφο ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ κε ηε βνήζεηα ησλ

πνιπκέζσλ αλαδεηθλχεη ηε ζπλνκηιία ηερλψλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ θαη ηε ζπλεξγαζία

ησλ αηζζήζεσλ γηα ηελ πξφζιεςή ηνπ

Ζ ηερλνινγία είλαη θαηαξρήλ εξγαιείν Έρεη ήδε δηακνξθψζεη έλα λέν

λνεηηθφ πεξηβάιινλ θαη ηνλ ηξφπν πξφζιεςεο ηεο λέαο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ καο

πεξηβάιιεη Ζ ζπγγξαθή ε αλάγλσζε θαη ε κειέηε ηεο ινγνηερλίαο δε βξίζθνληαη

έμσ απφ φια απηά ndash ην αληίζεην

422 Σο πϊσ πότε και το γιατί μιασ επιλογισ

Αλ κειεηήζνπκε ηα εθπαηδεπηηθά ζελάξηα πνπ αθνξνχλ ηε δηδαζθαιία ηεο

ινγνηερλίαο αμηνπνηνχλ ηηο ΣΠΔ θαη βξίζθνληαη αλαξηεκέλα ζε αγγιφθσλνπο θαη

ειιελφθσλνπο εθπαηδεπηηθνχο θφκβνπο νδεγνχκαζηε ζηνπο αθφινπζνπο

ζπιινγηζκνχο28

Αιιαγή ζηάζεσλ θαη όρη δεμηνηήησλ

Απφ ηελ εμέηαζε ησλ αγγιφθσλσλ θαη ησλ ειιελφθσλσλ εθπαηδεπηηθψλ θφκβσλ θαη

ησλ νηθείσλ ζελαξίσλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο ηεθκαίξεηαη φηη ε ρξήζε

θαηλνηφκσλ εξγαιείσλ δε ζπλεπάγεηαη αληίζηνηρε θαηλνηφκν πξνζέγγηζε ηεο

δηδαζθαιίαο Αληηζέησο εληνπίδνληαη αξθεηέο πεξηπηψζεηο εθπαηδεπηηθψλ θφκβσλ

θαη εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ ζηα νπνία ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ιεηηνπξγεί άθξσο

ζπληεξεηηθά ζρεδφλ νπηζζνδξνκηθά ηηο πεξηπηψζεηο απηέο ε ηερλνινγία δίλεη ην

πξφζρεκα ελίνηε ην άιινζη γηα θπγφθεληξεο αλαγλψζεηο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχλ

ην ινγνηερληθφ θείκελν σο πξφζρεκα θαη αθνξκή ην θέληξν ηνπ καζήκαηνο

28 Γηα ηελ θαηαινγνγξάθεζε παξνπζίαζε θαη θξηηηθή ησλ δηδαθηηθψλ πξνηάζεσλ πνπ αθνξνχλ ην

κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο θαη βξίζθνληαη αλαξηεκέλα ζε αγγιφθσλνπο θαη ειιελφθσλνπο εθπαηδεπηη-

θνχο θφκβνπο βι Νηθνιαΐδνπ 2009




κεηαθηλείηαη ζην ηζηνξηθνθνηλσληθφ πεξηθείκελν ή ζην γξακκαηνινγηθφ πιαίζην ην

λφεκα ηνπ θεηκέλνπ ζκηθξχλεηαη θαη κνλνδξνκείηαη νη ακθηζεκίεο απαιείθνληαη Ζ

εηθφλα θαη ν ήρνο αληί λα πνιιαπιαζηάδνπλ ηνπο αλαπαξαζηαηηθνχο θψδηθεο ηνπ

έξγνπ θαη λα ζπλνκηινχλ κε ην θείκελν ην εηθνλνπνηνχλ πεξηνξίδνληαο ηε δπλακηθή

δξαζηηθφηεηά ηνπ Με βάζε ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ πσο απηφ πνπ

πξνυπνηίζεηαη γηα κηα αλαλεσηηθή πξνζέγγηζε ηνπ αληηθεηκέλνπ δελ είλαη ε αιιαγή

δεμηνηήησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ αιιά θπξίσο ε αιιαγή ζηάζεσλ

Πξνζαξκνγή ησλ ηερλνινγηθώλ εξγαιείσλ ζην παξαδνζηαθό

δαζθαινθεληξηθό κνληέιν

Παξά ην γεγνλφο φηη φπσο δηαθαίλεηαη θαη απφ ηηο δηδαθηηθέο πξνηάζεηο ε ρξήζε

ησλ ΣΠΔ ζπλδέεηαη άκεζα κε ην καζεηνθεληξηθφ κνληέιν θαη ηελ επνηθνδνκεηηθή

κάζεζε ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο γίλεηαη θαλεξή ηφζν απφ ηα θχιια εξγαζίαο φζν

θαη απφ ηηο πξνηεηλφκελεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηα βήκαηα ηεο δηδαζθαιίαο ε ηάζε

ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα πξνζαξκφζνπλ ηηο ΣΠΔ ζην παξαδνζηαθφ δαζθαινθεληξηθφ

κνληέιν Απηφ απνδεηθλχεη α) φηη ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν είλαη αθφκα ηζρπξφ ndash

θπξίσο αιιά φρη κφλνndash ζηελ ειιεληθή εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή β) φηη ε ηερλνινγία

είλαη νπδέηεξε φζνλ αθνξά ηελ εθπαηδεπηηθή ηδενινγία θαη ηελ παηδαγσγηθή πξάμε

Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία δε ζπλεπάγεηαη αιιαγή ζηάζεο γηα ηνπο

εθπαηδεπηηθνχο νχηε απηφκαηε εηζαγσγή θαηλνηνκηψλ Σν αληίζεην Μπνξεί λα

ρξεζηκνπνηεζεί πξνο επίξξσζε παξαδνζηαθψλ δηδαθηηθψλ κνληέισλ θαη

παηδαγσγηθψλ αληηιήςεσλ Ο ηζρπξφο ξπζκηζηηθφο ξφινο ηνπ δηδάζθνληα παξακέλεη

ζε πνιιά ζελάξηα ζηαζεξφο

Γηαδίθηπν πνιπηξνπηθό σο κέζν κνλνηξνπηθό σο δηδαθηηθή πξνζέγγηζε

Μηα πνιπηξνπηθή πξνζέγγηζε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ αληηθεηκέλνπ ζα εζηίαδε ζηελ

πνιπηξνπηθή παξνπζίαζε ηνπ ινγνηερληθνχ έξγνπ θαη ζηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε

άιισλ ζεκεησηηθψλ ζπζηεκάησλ πέξαλ ηνπ γισζζηθνχ (Kress amp van Leeuwen 2001)

Ζ εμέηαζε ησλ ζελαξίσλ δηδαζθαιίαο κάο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη αθφκα θαη

ζηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο έρνπκε πνιπηξνπηθή παξνπζίαζε θαη πξνζέγγηζε

ηνπ ινγνηερληθνχ έξγνπ ηα εθπαηδεπηηθά ζελάξηα παξακέλνπλ κνλνηξνπηθά σο πξνο

ηελ εζηίαζε ηεο αλάγλσζεο Ζ ινγνηερλία απνηειεί κάζεκα ινγνθεληξηθφ ζηνλ




ππξήλα ηνπ κε απνηέιεζκα ε έκθαζε λα δίλεηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζηε γιψζζα

Αθφκα θαη φηαλ ε παξνπζίαζε ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ νξγαλψλεηαη κέζα απφ ηε

ζπλχπαξμε δηαθνξεηηθψλ ζεκεησηηθψλ ζπζηεκάησλ δελ εμεηάδεηαη ην δηαθνξεηηθφ

ζεκαζηαθφ θνξηίν ην νπνίν ν θάζε ηξφπνο ζπλεηζθέξεη ζηελ πνιπηξνπηθή εθδνρή ηνπ

ινγνηερληθνχ έξγνπ

Ο ινγνθεληξηθόο ππξήλαο ηνπ καζήκαηνο αλέγγηρηνο από ηηο ΣΠΔ

Ο ηζρπξφο ινγνθεληξηθφο ππξήλαο ηνπ καζήκαηνο είλαη θαη ν βαζηθφο ιφγνο εμαηηίαο

ηνπ νπνίνπ νη ΣΠΔ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο σο δφισκα ή άξηπκα θαη ιηγφηεξν σο

ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο δηδαζθαιίαο Έηζη ινηπφλ ζε αξθεηά ζελάξηα ε

ινγνθεληξηθή δηδαζθαιία νινθιεξψλεηαη ζηε ζρνιηθή ηάμε θαη ζηε ζπλέρεηα

αξηχλεηαη κε ηηο ΣΠΔ ζην εξγαζηήξην ησλ ππνινγηζηψλ Έηζη νη ΣΠΔ δε

ζπλεηζθέξνπλ ζε έλα λέν ηξφπν πξφζιεςεο θαη αλάγλσζεο ηεο ινγνηερλίαο αιιά

ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο σο πεγή άληιεζεο πιεξνθνξηψλ θαη σο επνπηηθφ πιηθφ γηα

έλα ινγνηερληθφ θείκελν ην νπνίν έρεη ήδε δηδαρζεί ζηελ ηάμε ζην πιαίζην ηεο

παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο

Δπθαηξηαθή δηδαζθαιία ζηελ ώα ηνπ αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο

Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο θπξίσο φζνλ αθνξά ηα

ειιελφθσλα ζελάξηα δηδαζθαιίαο αιιά φρη κφλν γίλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ

επθαηξηαθά θαη επηρεηξείηαη ζηελ ψα ηνπ ΑΠ φηαλ πεξηζζεχεη ρξφλνο απφ ην ζρνιηθφ

πξφγξακκα Με ηνλ ηξφπν απηφ ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ κέλεη κεηέσξε αζπλερήο θαη ρσξίο

παηδαγσγηθφ ή επηζηεκνληθφ ζαθή ζηφρν κσο ε ηερλνινγία δελ είλαη απιφ άξηπκα

ή δφισκα ηεο δηδαζθαιίαο φπσο ζπρλά παξνπζηάδεηαη ζηα δηδαθηηθά ζελάξηα αιιά

έλα κέζν γηα ηελ πξφζιεςε ηνπ πνιπηξνπηθνχ ραξαθηήξα ηεο ινγνηερλίαο έλα κέζν

γηα δηάβαζκα θαη (δεκηνπξγηθφ) γξάςηκν δειαδή έλα κέζν γξακκαηηζκνχ Ζ λέα

θεηκεληθή θαη επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ δεκηνπξγήζεθε κε ηε ρξήζε ησλ

ΣΠΔ δελ κπνξεί λα κέλεη εθηφο ηεο ζπζηεκαηηθήο θαη θξηηηθήο πξνζέγγηζήο ηεο ζην

πιαίζην ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο29

ην πιαίζην απηφ θάζε δηδαθηηθφ ζελάξην δε ζα

29 Ζ επξχηαηε δηάδνζε ηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ ζηε ζχγρξνλε ηερλνινγηθψο πξνζαλαηνιηζκέλε

θνηλσλία δελ κπνξεί λα αγλνεζεί απφ ην ζρνιείν Βι Bruce amp Hogan 2000 επίζεο Cope amp Kalantzis




απνηειεί μεθνκκέλε επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά πξφηαζε ε νπνία αλαπηχζζεηαη

ζηε κεζφξην ηνπ Π θαη εθαξκφδεηαη πεξηζηαζηαθά αιιά κέξνο ελφο επξχηεξνπ

παηδαγσγηθνχ ζρεδίνπ ην νπνίν αμηνπνηεί ηηο ΣΠΔ γηα ην ινγνηερληθφ γξακκαηηζκφ

ησλ καζεηψλ

423 Πρόταςθ

Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο δεκηνπξγεί πξνζδνθίεο γηα κηα

θαηλνηφκα πην ζπκκεηνρηθή ζεζκηθή αλάγλσζε ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ ζηε

ζρνιηθή ηάμε νη νπνίεο ηηο πην πνιιέο θνξέο φπσο δηαπηζηψζεθε δελ

εθπιεξψλνληαη Απηφ νθείιεηαη ζηελ ηάζε ησλ δηδαζθφλησλ λα πξνζαξκφδνπλ ηα

εξγαιεία ηεο δηδαζθαιίαο αθφκα θαη απηά πνπ ζεσξνχληαη ζρεηηθψο πξσηνπνξηαθά

ζε έλα είδνο laquoγξαθεηνθξαηηθήοraquo30

πξνζέγγηζεο ε νπνία ηνπο είλαη πεξηζζφηεξν

νηθεία κσο νη ΣΠΔ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο

έηζη ψζηε λα αλαδεηρζνχλ ζπζηαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ηα

νπνία ζπρλά παξαγλσξίδνληαη ή αθφκα ρεηξφηεξα αθαιαηψλνληαη φηαλ εμεηάδνληαη

κε ζηελά θηινινγηθφ ηξφπν

Αμηνπνίεζε ηνπ επεμεξγαζηή γηα ηε δεκηνπξγηθή γξαθή

Ζ ρξήζε ησλ λέσλ επηθνηλσληαθψλ ηερλνινγηψλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο

ζα κπνξνχζε αληί λα εθηξέπεηαη ζηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ζηελ

αλαζχζηαζε ηνπ πεξηθεηκεληθνχ πιαηζίνπ ηνπ έξγνπ λα αμηνπνηείηαη γηα ηε

δεκηνπξγηθή γξαθή δειαδή γηα ηελ εξαζηηερληθή αλάπιαζε ηνπ ινγνηερληθνχ

θεηκέλνπ Ζ αλαγλσζηηθή θαη δηδαθηηθή απηή ηαθηηθή δελ έρεη ζηφρν ηελ θαηαζθεπή

πςειήο ινγνηερλίαο ή ηε κεηαηξνπή ησλ καζεηψλ ζε ζπγγξαθείο ndash θάζε άιιν Σα

καζεηηθά θαηαζθεπάζκαηα αζθαιψο ζα ππνιείπνληαη ζε ζχγθξηζε κε ηε

ινγνηερληθφ θείκελν ή ην ινγνηερληθφ χθνο ην νπνίν απνηειεί ηε ζπγγξαθηθή

αθνξκή κσο ε δεκηνπξγηθή γξαθή (νπιηψηεο 1995) ηδηαίηεξα ε δεκηνπξγηθή

γξαθή πνπ αμηνπνηεί ηνλ επεμεξγαζηή ndashζπλεπψο νξγαλψλεη ηηο πνιιαπιέο εθδνρέο

ηνπ θεηκέλνπ αλαδεηθλχεη ηε ξεπζηφηεηά ηνπ απνθαιχπηεη κε δηαθάλεηα ηε

2000 Γηα ηνλ θξηηηθφ ςεθηαθφ γξακκαηηζκφ ζηα δεδνκέλα ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ βι Κνπηζνγηάλ-

λεο 2002 30 Γηα ηνλ φξν βι νπιηψηεο 1995




ζπγγξαθηθή δηαδηθαζία θαη ηε ζπγγξαθηθή κεραλή θαη επλνεί ηελ απνζηαζηνπνίεζε

ηνπ ζπγγξαθέα απφ ην θείκελφ ηνπ κέζσ ηεο νζφλεοndash δηδάζθεη πνιιά θαη ζεκαληηθά

πξάγκαηα γηα ηε ινγνηερλία ηελ θαηαζθεπή θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο ζηνπο καζεηέο

Αμηνπνίεζε ηνπ επεμεξγαζηή γηα ηελ αλάδεημε ηνπ παηγληώδνπο ραξαθηήξα

ηεο ινγνηερλίαο αιιά θαη ηνπ παηγληώδνπο ραξαθηήξα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο

Ζ ινγνηερλία είλαη ε κφλε απφ ηηο ηέρλεο πνπ ρξεζηκνπνηεί ηφζν θνηλφρξεζην πιηθφ

ηε γιψζζα Ζ ζεκλνπξεπήο θαη ζνβαξνθαλήο πξνζέγγηζε ηεο ινγνηερλίαο ζηεξεί απφ

ην αληηθείκελν έλα βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο θφξκαο ηνπ αιιά θαη ηεο πξφζιεςήο

ηνπ ην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ παηγλίνπ Ο επεμεξγαζηήο θαη ε ξεπζηή κνξθή πνπ

ραξίδεη ζην ινγνηερληθφ θείκελν πξνζθέξεηαη γηα ηελ αλάδεημε ηνπ παηγληψδνπο

ραξαθηήξα ηεο ινγνηερλίαο Αληηθαηαζηάζεηο ιέμεσλ ζηνλ ζπληαγκαηηθφ ή ηνλ

παξαδεηγκαηηθφ άμνλα θαηαζηξνθή θαη επαλαζπλαξκνιφγεζε ηεο δνκήο ηνπ

θεηκέλνπ ρξσκαηηζκφο ιέμεσλ θάπ κπνξνχλ λα θαηαδείμνπλ φηη ε ινγνηερλία είλαη

έλα lego πνπ θαηαζθεπάδεηαη κε νηθεία πιηθά ζν αλαθαηαζθεπάδεη θαλείο απηφ ην

lego φζν παίδεη κε ηηο πνιιαπιέο εθδνρέο θαη δπλαηφηεηέο ηνπ ηφζν θαιχηεξα

θαηαλνεί ηνπο κεραληζκνχο θαηαζθεπήο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο ινγνηερλίαο Με ηνλ

ηξφπν απηφ νη καζεηέο αληηιακβάλνληαη ηηο ηερληθέο θαηαζθεπήο ηνπ ινγνηερληθνχ

λνήκαηνο θαη ηε δξαζηηθφηεηα ηεο ινγνηερληθήο γιψζζαο

Αμηνπνίεζε ησλ πνιπκέζσλ γηα ηελ θαηαζθεπή πνιπηξνπηθώλ ινγνηερληθώλ

θεηκέλσλ

Ζ γιψζζα ηεο ινγνηερλίαο είλαη πακθάγα Χο γισζζηθφ ζχζηεκα θαηαβξνρζίδεη θαη

πεξηέρεη φινπο ηνπο άιινπο ζεκεησηηθνχο ηξφπνπο (νπηηθφ αθνπζηηθφ θηλαηζζεηηθφ

θηι) Ζ ρξήζε ησλ πνιπκέζσλ βνεζά ζηε κεηαθνξά ησλ γισζζηθψλ ηξφπσλ ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ζε άιινπο ζεκεησηηθνχο ηξφπνπο θαηαδεηθλχεη ηε

δξαζηηθφηεηα ηεο ινγνηερληθήο γιψζζαο θαη αλαδεηθλχεη ην νιηζηηθφ κνληέιν

πξφζιεςεο θαη παξάζηαζεο ηνπ θφζκνπ ην νπνίν θαηαζθεπάδεη ε ινγνηερλία ρη

κφλν απηφ ιεηηνπξγεί παηγλησδψο θαη ηελ ίδηα ζηηγκή δηδαθηηθά θαζψο μεβηδψλεη ηε

ινγνηερληθή κεραλή θαη κεηαθέξεη ηηο ηερληθέο θαη ηα γισζζηθά ηερλάζκαηά ηεο ζηηο

ηερληθέο θαη ηα ηερλάζκαηα άιισλ κέζσλ νπηηθναθνπζηηθψλ ηα νπνία ζπλνκηινχλ

κε ην ινγνηερληθφ θείκελν ηελ πεξίπησζε απηή ειινρεχεη ν θίλδπλνο ηεο




εηθνλνγξάθεζεο ηνπ θεηκέλνπ θαη ηεο ζκίθξπλζεο ηνπ πνιχζεκνπ ξεπζηνχ

ινγνηερληθνχ λνήκαηνο Παξά ηαχηα ε πνιπκεζηθή παξνπζίαζε ηνπ ινγνηερληθνχ

έξγνπ απφ ηνπο καζεηέο ndashή απφ εηδήκνλεο κε ζηφρν ηε ζρνιηθή αλάγλσζεndash

αλαδεηθλχεη πηπρέο ηεο εηθνλνπνηίαο ηεο κνπζηθφηεηαο ηεο θσλεηηθήο απφδνζεο ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ αιιά θαη ηνλ εζσηεξηθφ ηνπ ξπζκφ κε ηνλ πιένλ έθηππν

ηξφπν

Τπεξθείκελν κηα λέα κνξθή νξγάλσζεο θαη παξάζηαζεο ηνπ ινγνηερληθνύ

θεηκέλνπ

Σν γεγνλφο φηη νη καζεηέο είλαη ζπλήζσο πεξηζζφηεξν ηερλνινγηθψο γξακκαηηζκέλνη

ζε ζχγθξηζε κε ηνπο θηινιφγνπο ηνπο εληζρχεη ηελ ηερλνθνβία ησλ δεχηεξσλ θαη

αξθεηά ζπρλά ηνπο απνηξέπεη απφ ηε ρξήζε ςεθηαθψλ κέζσλ ζηε δηδαζθαιία κσο

ε κεγάιε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηελ ηερλνινγία κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζην

κάζεκα Ο θηιφινγνο δελ είλαη απαξαίηεην λα έρεη γλψζεηο ηερληθνχ γηα λα πξνηείλεη

ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο Μπνξεί λα ζπλεξγαζηεί κε ηνλ δηδάζθνληα ηεο πιεξνθνξηθήο

ή λα παξαπέκςεη θαηφπηλ ζπλελλφεζεο ζε απηφλ ηνπο καζεηέο ηνπ γηα ηερληθή

ππνζηήξημε

Ζ κεηαγξαθή ελφο ζπκβαηηθνχ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ απφ έληππε κνξθή ζε

ππεξθεηκεληθή ζέηεη νξηζκέλα βαζηθά δεηήκαηα Καζψο ε ζεηξηαθή αλάπηπμε ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ράλεηαη ζηελ ππεξθεηκεληθή δηάηαμε ηνπ ιφγνπ νη καζεηέο ζα

πξέπεη λα απνθαζίζνπλ ηελ αλαδηνξγάλσζε ηεο αθεγεκαηηθήο δνκήο έηζη ψζηε λα

δεκηνπξγεζεί έλα ειαζηηθφ θαη πνιπεπίπεδν ππεξθείκελν

Παξαηεξνχκε φηη ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο κπνξεί λα κεηαζηξαθεί απφ ηελ

αλαζχζηαζε ηνπ ηζηνξηθνθνηλσληθνχ πιαηζίνπ παξαγσγήο ηνπ ινγνηερληθνχ έξγνπ

ην νπνίν απαληά ζηα νηθεία αγγιφθσλα θαη ειιελφθσλα δηδαθηηθά ζελάξηα ζηελ

θαηάδεημε ηνπ κεραληζκνχ ηεο ζπγγξαθήο θαη ηεο νξγάλσζεο ηνπ αθεγεκαηηθνχ

ιφγνπ ζηελ αμηνπνίεζε ησλ γισζζηθψλ ηερλαζκάησλ θαη ηνπ αθεγεκαηηθνχ δφινπ

έηζη ψζηε ε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε έλα ζπκκεηνρηθφ

πιαίζην κε θηιειεχζεξν ηξφπν κε ζηφρν φρη κφλν ηελ πξφζιεςε αιιά θαη ηελ

παξαγσγή ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ




ύγρξνλε θαη αζύγρξνλε επηθνηλσλία ειεθηξνληθά εκεξνιόγηα αλάγλσζεο

(blogs) ηξόπνη θαηαζθεπήο εηθνληθώλ αλαγλσζηηθώλ θνηλνηήησλ ησλ

καζεηώλ

ρεδφλ φια ηα ζελάξηα δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο παξαγλσξίδνπλ κηα βαζηθή

δπλαηφηεηα πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ηελ ελίζρπζε ηεο επηθνηλσλίαο

ζε ζρνιηθφ δηαζρνιηθφ θαη εμσζρνιηθφ επίπεδν Σν ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν ε

δπλαηφηεηα ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο αιιά θαη ε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο απφ ηνπο

καζεηέο ηζηνινγίνπ αλάγλσζεο (blog) κπνξνχλ κε ηελ θαηάιιειε θαζνδήγεζε θαη

ελίζρπζε απφ ηνλ δηδάζθνληα λα νδεγήζνπλ ζηελ αλάπηπμε εηθνληθψλ

αλαγλσζηηθψλ θνηλνηήησλ Με ηνλ ηξφπν απηφ ε ζπδήηεζε ησλ καζεηψλ γηα ηε

ινγνηερλία δε γίλεηαη επθαηξηαθά ή κφλν ζην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ καζήκαηνο

αιιά απιψλεηαη ζηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν Ζ δπλαηφηεηα δεκνζίεπζεο ηεο

αλαγλσζηηθήο αληίδξαζεο ή ησλ ζπγγξαθηθψλ πνλεκάησλ ησλ καζεηψλ ηα νπνία

γξάθνληαη ζηα ρλάξηα δνζκέλσλ ινγνηερληθψλ έξγσλ ραξίδνπλ ζηα καζεηηθά

θείκελα επηθνηλσληαθφ ζηφρν θαη επηθνηλσληαθή πξννπηηθή εληζρχνληαο ηε γισζζηθή

θξεζθάδα ηνπο Σν πην ζεκαληηθφ φκσο είλαη φηη εθπαηδεχνπλ ηνπο καζεηέο θαη ζηνπο

δπν ξφινπο απηφλ ηνπ ζπγγξαθέα θαη απηφλ ηνπ αλαγλψζηε ελαιιάμ πξνζθέξνληαο

θαη ζηνπο δχν απηνχο ξφινπο δεκφζηα έθθξαζε

Σν ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν κπνξεί επίζεο λα αμηνπνηεζεί θαη γηα ηελ επαθή

ησλ καζεηψλ κε ζχγρξνλνπο ινγνηέρλεο

Ζ πξφηαζε γηα κηα θαηλνηφκα πην νπζηαζηηθή θαη πην ζπκκεηνρηθή

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο κεηαθέξεη ην θέληξν βάξνπο

ηνπ καζήκαηνο απφ ηελ αλαζχζηαζε ηνπ γξακκαηνινγηθνχ πιαηζίνπ θαη ηε

θηινινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ζηε δεκηνπξγηθή γξαθή κε ηελ

αμηνπνίεζε ηνπ επεμεξγαζηή ην επηινγηθφ ηκήκα ηεο παξνχζαο κειέηεο

πξνηείλεηαη ε αμηνπνίεζε ηνπ επεμεξγαζηή γηα ιεθηηθά θαη δνκηθά παίγληα ηα νπνία

αλαδεηθλχνπλ ηνπο ηξφπνπο θαηαζθεπήο ηνπ ινγνηερληθνχ λνήκαηνο Δπίζεο

πξνηείλεηαη ε ρξήζε ησλ πνιπκέζσλ γηα ηελ θαηαζθεπή πνιπηξνπηθψλ ινγνηερληθψλ

θεηκέλσλ θαζψο θαη ε αλακφξθσζε ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ κε βάζε ηε λέα

ππεξθεηκεληθή δνκή Σέινο πξνηείλεηαη ε αμηνπνίεζε ηεο ηζρπξήο επηθνηλσληαθήο




δπλαηφηεηαο ηεο ηερλνινγίαο ε νπνία κέλεη ζρεδφλ αλεθκεηάιιεπηε ζε φια ηα

δηδαθηηθά ζελάξηα αγγιφθσλα θαη ειιελφθσλα Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγείηαη

κηα εηθνληθή καζεηηθή αλαγλσζηηθή θνηλφηεηα ε νπνία δεκνζηεχεη θηινινγηθά θαη

ινγνηερληθά θείκελα ζηνλ παγθφζκην ηζηφ Οη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε απζεληηθέο

ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο παξάγνπλ ηφζν σο αλαγλψζηεο φζν θαη σο δνθηκαδφκελνη

ζπγγξαθείο γισζζηθφ πιηθφ θαη επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο έμσ απφ ηνλ

πεξηνξηζκέλν ζρνιηθφ ρψξν θαη ρξφλν κε θνηλφ αληηθείκελν ζπδήηεζεο ηε

ινγνηερλία

πκπεξαζκαηηθά αλ πξνζεγγίζνπκε ηε ινγνηερλία κε ιηγφηεξεο αγθπιψζεηο

θαη πεξηζζφηεξε παηγληψδε νξκή αλ παξαγθσλίζνπκε ηε θηινινγηθή ζνβαξνθάλεηα

ε νπνία εθπνξεχεηαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ αλαγλσζηηθή ακεραλία αλ

πξνζαλαηνιηζηνχκε ζηελ αλαγλσζηηθή απφιαπζε θαη φρη ζηε θηινινγηθή δηδαρή

ηφηε πηζαλφλ ε ηερλνινγία λα ρξεζηκνπνηεζεί σο γθάδη θαη φρη σο θξέλν ζlsquo απηήλ ηελ

ηδηφηππε ζεζκηθή αλάγλσζε ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη

ζηε ζρνιηθή ηάμε θεθιεηζκέλσλ ησλ ζπξψλ

Από ηε ζεσξία ζηε δηδαθηηθή πξάμε

Με ηελ αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε

δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο κπνξνχκε λα έρνπκε άκεζε πξφζβαζε ζε ςεθηαθέο

βηβιηνζήθεο ινγνηερληθά αξρεία ζψκαηα θεηκέλσλ θαη ειεθηξνληθέο πεγέο

ζπκθξαζηηθνχο πίλαθεο ιέμεσλ αιιά θαη ζηηο ηζηνζειίδεο ησλ ίδησλ ησλ

ζπγγξαθέσλ Αθίζεο θσηνγξαθίεο ζρέδηα πίλαθεο δσγξαθηθήο βίληεν αλαγλψζεηο

ή κεινπνηήζεηο θεηκέλσλ κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ θαη λα αιηεπζνχλ κε επθνιία λα

ςεθηνπνηεζνχλ θαη λα εληαρζνχλ κε παηγληψδε θαη επθάληαζην ηξφπν ζην κάζεκα

Με ηνλ ηξφπν απηφ ν καζεηήο αζθείηαη ζηελ επηινγή ηνλ έιεγρν θαη ηε δηαθξίβσζε

ηεο δηαδηθηπαθήο πιεξνθνξίαο πκκεηέρεη ελεξγεηηθά ζηελ εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία παξάγεη πξνζρεδηαζκέλν πξνθνξηθφ ιφγν ζεκεηψζεηο θαη ζπλερή γξαπηφ

ιφγν ζε απζεληηθέο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο Ζ κάζεζε γίλεηαη βησκαηηθή πξάγκα

πνπ απνηειεί δεηνχκελν γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αληηθεηκέλνπ

Με κία πξνυπφζεζε Αλ κεηξάκε ηνλ ζρνιηθφ ρξφλν κε ην ρξνλφκεηξν ndashθη απηφ

ζπρλά καο επηβάιιεηαη απφ ηε δηδαθηέα χιεndash ηέηνηεο πξνζπάζεηεο δελ ηειεζθνξνχλ

ηελ πεξίπησζε πνπ νη καζεηέο εξγάδνληαη νκαδηθά δηεξεπλνχλ κφλνη ηνπο ηηο πεγέο




θαη παξάγνπλ ζθέςε θαη ιφγν δηθφ ηνπο ν ζρνιηθφο ρξφλνο πνπ απαηηείηαη είλαη

κεγαιχηεξνο Ζ ρξήζε ηνπ ζρνιηθνχ εξγαζηεξίνπ γηα ηε δηδαζθαιία αληηθεηκέλσλ

δηαθνξεηηθψλ απφ απηφ ηεο πιεξνθνξηθήο ζεκαίλεη laquoαπψιεηα ρξφλνπraquo κε ηε

ζπκβαηηθή έλλνηα ηνπ φξνπ κσο φηη ράλνπκε ζε απφιπηνπο αξηζκνχο ην

θεξδίδνπκε ζε εκβάζπλζε Αλ δε ρξεζηκνπνηήζνπκε ην δηαδίθηπν θαη ηνπο

ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ζαλ απιφ δφισκα ηεο δηδαζθαιίαο αιιά σο ζπγγξαθηθφ

εξγαιείν σο ηξφπν εηζαγσγήο ησλ καζεηψλ ζηε θηινινγηθή έξεπλα ησλ πεγψλ θαη

ζηελ παξαγσγή θξηηηθνχ θαη δεκηνπξγηθνχ ιφγνπ θαη θπξίσο σο ηξφπν καζεηηθήο

εξγαζίαο θαη ζπλεξγαζίαο ηφηε ζα αμηνπνηήζνπκε ηηο πςειέο δπλαηφηεηεο πνπ

πξνζθέξεη ε ηερλνινγία γηα ηε δηδαζθαιία ελφο ηφζν ζχλζεηνπ θαη ηδηφηππνπ

δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ ε δηδαζθαιία ηνπ νπνίνπ αλαπηχζζεηαη ζηε κεζφξην

επηζηήκεο θαη ηέρλεο

43 ΣΠΕ και διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ ςτο πλαίςιο του κριτικοφ

γραμματιςμοφ


Αλ ε αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθήο ζθέςεο είλαη ε κία δηάζηαζε ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ε

άιιε είλαη ε αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ην θείκελν πνπ αθνινπζεί ζα δνχκε αλαιπηηθφ-

ηεξα απηήλ ηελ άιιε δηάζηαζε κε νξγαλσηηθφ άμνλα απηφλ ηνπ πνιηηηζκηθνχ γξακκαηηζκνχ

Ζ πξφηαζε γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο πνπ πξνεγήζεθε δίλεη έκθαζε

ζηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο ελζπλαηζζεηηθήο θαληαζίαο ηελ αι-

ιαγή ηνπ ξφινπ ηνπ καζεηή απφ παζεηηθφ δέθηε ζε ελεξγφ ππνθείκελν θαη παξάι-

ιεια ζηελ παηγληψδε αλάδεημε ησλ ηξφπσλ θαηαζθεπήο ηνπ ινγνηερληθνχ λνήκαηνο

πλδπάδεη επνκέλσο ζηνηρεία ηφζν ηεο θεηκελνθεληξηθήο (δηδαζθαιία ηεο laquoγξακκαηη-

θήοraquoπνηεηηθήο ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκεληθνχ είδνπο) θαη επηθνηλσληαθήο αληίιεςεο

(έκθαζε ζηνλ καζεηή σο αλαγλψζηε θαη ζπγγξαθέα βι ζρεηηθφ ζελάξην 312 Λνγν-

ηερληθφ εξγαζηήξην Αζχγρξνλε επηθνηλσλία καζεηψλ κε ινγνηέρλε θαη πξνεηνηκα-

ζία ινγνηερληθήο εθδήισζεο) φζν θαη ηεο λέαο ηζηνξηθήο πξνζέγγηζεο (πρ κε ηελ

πξφηαζε γηα εηζαγσγή ηνπ καζεηή ζηε θηινινγηθή έξεπλα ησλ πεγψλ κέζσ ηεο αμην-

πνίεζεο ηνπ δηαδηθηχνπ βι θαη ζρεηηθφ ζελάξην 311 ΚΠ Καβάθε laquoΗζάθεraquo θαη

άιια πνηήκαηα Σν ινγνηερληθφ αξρείν ηνπ πνηεηή) Δπηζεκαίλεηαη ζπλάκα ν θίλδπ-

λνο πνπ θξχβνπλ νη ΣΠΔ αλ δελ αμηνπνηεζνχλ ζην πιαίζην ζχγρξνλσλ δηδαθηηθψλ




πξαθηηθψλ ε επηθαλεηαθή ρξήζε ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο γηα ιφγνπο εληππσζηαζκνχ

ρσξίο αλαζηνραζηηθή δηάζεζε31

ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ σο ελφο είδνπο γξακκαηνινγηθήο

εγθπθινπαίδεηαο αθήλνληαο αλέγγηρην ηνλ ινγνθεληξηθφ ραξαθηήξα ηνπ καζήκαηνο

θηι

Μπνξνχκε επνκέλσο λα δηαθξίλνπκε θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ καζήκαηνο ηεο

ινγνηερλίαο ηηο ηξεηο εθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ (βι θαη Νηθνιαΐδνπ

2009 116-117) φπσο έρνπλ αλαπηπρζεί θαη ζε άιια ζεκεία ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιη-

θνχ (βι ελδεηθηηθάΔλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο

εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ)

Αμηνπνίεζε ζε παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο

Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ σο ζηνηρείνπ εληππσζηαζκνχ αιιά θαη σο βηβιηνζήθεο πιεξνθφξεζεο

θαζψο θαη γηα ηε ζπγγξαθή θαη δεκνζίεπζε καζεηηθψλ εξγαζηψλ Οη ΣΠΔ αμηνπνηνχληαη σο

κηα δξαζηεξηφηεηα ζπκπιεξσκαηηθή ηεο ζπλήζνπο δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο

Αμηνπνίεζε ζε πην θαηλνηόκεο κνξθέο δηδαζθαιίαο ndash λένο γξακκαηηζκόο

Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ σο εξγαιείνπ ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο θαη σο κέζνπ πξαθηηθήο

γξακκαηηζκνχ νη ΣΠΔ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή (δεκηνπξγηθνχ απζεληηθνχ βησ-

καηηθνχ) ιφγνπ κνλνηξνπηθνχ ή πνιπηξνπηθνχ θαη ζε δηεξεπλεηηθέο ζπλεξγαηηθέο θαηά πξν-

ηίκεζε δξαζηεξηφηεηεο

Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην πιαίζην ηνπ θξηηηθνύ λένπ γξακκαηηζκνύ θαη

ηεο θνηλσληθνπνιηηηζκηθήο πξνζέγγηζεο

Οη ΣΠΔ σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ αιιά θαη σο ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο ινγνηερλίαο

σο λέα γιψζζα θαη σο θνηλσληθή θαη πνιηηηζκηθή λνεκαηνδνηηθή πξαθηηθή Οη ΣΠΔ δελ

εληάζζνληαη ζηελ ππάξρνπζα δηδαθηηθή πξαθηηθή σο κέζν εκπινπηηζκνχ αιιά πξνο ηελ θα-

ηεχζπλζε ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο δηδαζθαιίαο

Ζ ηειεπηαία εθδνρή ζπλδέεη ηε δηδαθηηθή ηεο ινγνηερλίαο κε ην ζεσξεηηθφ

πιαίζην ησλ Πνιπγξακκαηηζκψλ (βι Δλφηεηα Η θεθ 25 Ο ππνινγηζηήο σο κέζν

πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη νη πνιπγξακκαηηζκνί) θαη ηεο Κξηηηθήο Παηδαγσγηθήο

Έθθξαζε απηνχ ηνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ είλαη ε έκθαζε ζην κάζεκα ηεο ινγν-

31 Παξάδεηγκα ζα ήηαλ κηα δηδαζθαιία πνπ ζηνρεχεη ζηελ παξαγσγή πνιπηξνπηθνχ θεηκέλνπ απφ ηνπο

καζεηέοηξηεο δίλεη φκσο έκθαζε ζην ηειηθφ πξντφλ (ρξψκαηα εηθφλεο θηι) θαη φρη ζηε δηαδηθαζία

ζπγγξαθήο (δειαδή ζην πεξηερφκελν ησλ θεηκέλσλ) θαη ζχλζεζεο ησλ δηαθφξσλ ζεκεησηηθψλ ηξφπσλ

ζην πιαίζην ελφο επηθνηλσληαθνχ γξαθηθνχ ζρεδηαζκνχ




ηερλίαο σο κάζεκα πνιηηηζκηθνχ γξακκαηηζκνχ κηα πξφηαζε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηνλ

ρψξν ησλ Πνιηηηζκηθψλ πνπδψλ (Παζραιίδεο 2002) Ζ πξνζέγγηζε απηή εθιακβά-

λεη ηνλ πνιηηηζκφ σο

laquoτο ςυνολικό πεδίο παραγωγισ νοιματοσ Ζνα πεδίο ριηικά ετερογενζσ λόγω τθσ πλατιάσ

ποικιλίασ των κοινωνικϊν εμπειριϊν ρόλων και ςχζςεων που ςυνκζτουν τθν κοινωνικι ηωι και ταυ-

τόχρονα ςπαραςςόμενο από τισ αςφμφωνεσ και αλλθλοαντικρουόμενεσ αναπαραςτάςεισ αξιολογι-

ςεισ και ιδεολογίεσ που δθμιουργοφνται ςτο πλαίςιο των κοινωνικϊν και πολιτικϊν ανιςοτιτων

ανταγωνιςμϊν και ςυγκροφςεων Είναι μζςα ςrsquo αυτό το ετερόκλθτο εγγενϊσ ανταγωνιςτικό αλλά

και δυναμικό διαρκϊσ μεταςχθματιηόμενο πεδίο το άμεςα ςυνυφαςμζνο με τισ ποικίλεσ μορφζσ και

ςχζςεισ εξουςίασ ανιςότθτασ και ανταγωνιςμοφ που διαμορφϊνονται αλλά και που διεκδικοφνται

και διακυβεφονται κακθμερινά τόςο οι ατομικζσ όςο και οι ςυλλογικζσ ταυτότθτεσ τα υποκείμενα

με άλλα λόγια του φφλου τθσ φυλισ του ζκνουσ τθσ τάξθσ τθσ πολιτικισraquo (Ραςχαλίδθσ 2002 321)

ηφρνη ηνπ πνιηηηζκηθνχ γξακκαηηζκνχ είλαη αλάκεζα ζε άιινπο νη εμήο

(Απνζηνιίδνπ θά 2003)

Ζ θαιιηέξγεηα ζχλζεησλ (πνιπηξνπηθψλ) γξακκαηηζκψλ θαη ε απνκάθξπλζε απφ ηελ

απνθιεηζηηθή δηδαζθαιία ηνπ ινγνηερληθνχ θαλφλα κε άλνηγκα ηνπ καζήκαηνο θαη ζε

άιια είδε θεηκέλσλ φπσο ηα θφκηθο ην ζέαηξν ν θηλεκαηνγξάθνο θηι32

Ζ αμηνπνίεζε ηεο παξαπάλσ πνηθηιίαο θεηκέλσλ φρη κφλν γηα ηε δηεχξπλζε ησλ

γλσζηηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ νξηδφλησλ αιιά θαη πξνθεηκέλνπ λα αλαπηπρζεί ε θξηηηθή

θαη ηαπηφρξνλα δεκηνπξγηθή ζρέζε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ κε ην ζχγρξνλν θνηλσληθφ θαη

πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ πνπ ζα επηηξέπεη ηνλ αλαζηνραζκφ πάλσ ζηηο θνηλσληθέο αμίεο

ηνπο ξφινπο ηηο ζρέζεηο θαη ηνπο ζεζκνχο

Ζ ζπκβνιηθή ελδπλάκσζε θαη ε πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο ππνθεηκεληθφηεηαο ησλ καζε-

ηψλ

Έηζη δξαζηεξηφηεηεο ιφγνπ ράξε θαηαλφεζεο θεηκέλνπ ζηνρεχνπλ φρη κφλν ζηελ

αλαγλψξηζε ηεο ζεκαηηθήο θαη ηεο επηθαλεηαθήο δνκήο αιιά θαη ζηε δηεξεχλεζε ησλ

άδεισλ φςεσλ θαη ησλ ζησπψλ ηνπ δξαζηεξηφηεηεο δηαθεηκεληθήο (intertexutal)

αλάγλσζεο ζηνρεχνπλ φρη κφλν ζηε ζχγθξηζε ζέκαηνο θαη εθθξαζηηθψλ κέζσλ αιιά

θαη ζηελ αλαγλψξηζε ηεο ηζηνξηθφηεηαο ησλ πνιηηηζκηθψλ αμηψλ θαη ηελ

ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ εκπιαηζησκέλσλ ηξφπσλ ινγνηερληθήο κεηνπζίσζεο ηεο βησ-

32 ην ζεκείν απηφ ν ρψξνο ησλ Πνιηηηζκηθψλ πνπδψλ θαίλεηαη λα ζπλαληά ηελ Παηδαγσγηθή ησλ

Μέζσλ Media Studies θαη ηελ έκθαζε ζηνλ νπηηθναθνπζηηθφ γξακκαηηζκφ κηληηαθή ηθαλφηεηα

media literacy βι ελδεηθηηθά ηηο πξσηνβνπιίεο νπηηθναθνπζηηθήο παηδείαο ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν ηνπ

Ηλζηηηνχηνπ Οπηηθναθνπζηηθψλ Μέζσλ lt httpwwwiomgrgt




κέλεο εκπεηξίαο33

ηέινο εληάζζνληαη ζην κάζεκα δξαζηεξηφηεηεο δηακεζηθήο

(intermedial) αλάγλσζεο δειαδή δξαζηεξηφηεηεο ζπγθξηηηθήο αλάιπζεο θαη

αληηπαξάζεζεο κεηαθνξψλ ελφο έξγνπ ζε άιια ζεκεησηηθά κέζα (πρ ελφο

κπζηζηνξήκαηνο ζε θηλεκαηνγξαθηθή ηαηλία)

Πνηνο είλαη ν ξφινο επνκέλσο ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο ζχκ-

θσλα θαη κε ηελ παηδαγσγηθή νπηηθή ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ θαη ησλ πνιηηηζκηθψλ

ζπνπδψλ

Βαζηθφ ζηνηρείν θαη κέζν επίηεπμεο ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ απνηειεί αλά-

κεζα ζηα άιια θαη ε παξαγσγή πξνζσπηθνχ ιφγνπ (Υνληνιίδνπ 2002) είδακε ζην

πξνεγνχκελν θεθάιαην πψο απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηε δεκηνπξγηθή ρξήζε ησλ

ΣΠΔ θαη κε ηε ζπγθξφηεζε αλαγλσζηηθψλ θνηλνηήησλ Απηφ πνπ πξέπεη λα ηνλί-

ζνπκε θαη ζε απηφ ην ζεκείν είλαη φηη ζχκθσλα κε ην παξαπάλσ πιαίζην θαλέλα

θείκελν δελ είλαη αζψν θαη δελ παξάγεηαη ελ θελψ έηζη θαη ε παξαγσγή πξνζσπηθνχ

ιφγνπ απφ ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο πνιιέο θνξέο ηείλεη λα ζπκκνξθψλεηαη κε

θαζηεξσκέλεο εξκελεπηηθέο παξαδφζεηο Αληίζεηα πξνθεηκέλνπ λα αλαπηπρζνχλ θξη-

ηηθά εγγξάκκαηα ππνθείκελα είλαη απαξαίηεην λα αληηκεησπίζνπλ νη καζεηέοηξηεο

θξηηηθά θάζε παξαγσγή ιφγνπ αθφκα θαη ηνπ δηθνχ ηνπο κε άιια ιφγηα απηφ πνπ

πξνηείλεηαη είλαη ε αληηκεηψπηζε ηεο θάζε αλαγλψζηξηαο σο ελφο ηζηνξηθά θαη θνη-

λσληθά εληνπηζκέλνπ ππνθεηκέλνπ (Απνζηνιίδνπ 2002)34

Εικόνα 15

33 Γεληθά νη δξαζηεξηφηεηεο ζην κάζεκα ζχκθσλα κε ην πξφηππν ησλ Πνιπγξακκαηηζκψλ αθνινπ-

ζνχλ 4 ζηάδηα Σνπνζεηεκέλε πξαθηηθή Αλνηρηή δηδαζθαιία Κξηηηθή πιαηζίσζε Μεηαζρεκαηηζηηθή

πξαθηηθή (Υαηδεζαββίδεο 2003) 34 Πξβι θαη Υνληνιίδνπ (2006) φπνπ πξνηείλεηαη λα πηνζεηεζεί σο κέξνο ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ

ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο θαη ε επίγλσζε ηεο αλαγλσζηηθήο καο ηζηνξίαο ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη

έλα ζχλζεην πιέγκα εκπεηξηψλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ αλαγλσζηηθή κλήκε




Απηφ έρεη σο ζπλέπεηα ηελ παξαδνρή φηη ε (ινγνηερληθή) αλάγλσζε θαη

ζπλαθφινπζε παξαγσγή εξκελεπηηθνχ ή βησκαηηθνχ ιφγνπ δελ είλαη κηα άρξνλε θαη

ηδενινγηθά νπδέηεξε πξαθηηθή Ζ ρξήζε ΣΠΔ ζην πιαίζην απηήο ηεο πξαθηηθήο

εληάζζεηαη ζε έλα πιέγκα ηζηνξηθψλ θαη θνηλσληθψλ παξακέηξσλ πψο

ρξεζηκνπνηνχλ γηα παξάδεηγκα ηηο ΣΠΔ κηθξνί αλαγλψζηεο δηαθνξεηηθνχ

πνιηηηζκηθνχ ππφβαζξνπ ηη είδνπο αμίεο θαη ζηεξεφηππα θέξεη ν θάζε ζεκεησηηθφο

ηξφπνο πνπ επηιέγεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ην παηδί ηη είδνπο ηαπηφηεηεο ζπγθξνηνχληαη

θαη ζπγθξνχνληαη ζην πεδίν ηεο ςεθηαθήο δηακεζνιάβεζεο θνθ

Οη ΣΠΔ σζηφζν ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο δελ εμαληινχληαη ζε κέζν δε-

κηνπξγηθήο γξαθήο ζπλεξγαηηθήο εξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο απνηεινχλ θπξίσο

ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηνπ δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηελ θαξδηά κηαο ηέηνηαο νπηηθήο

βξίζθεηαη ε ζπλάθεηα κέζνπ θαη αλαπαξάζηαζεο φρη ζχκθσλα κε έλα αηηηνθξαηηθφ

κνληέιν (πρ ηεο θνηλφηνπεο αληίιεςεο φηη ην κέζν θαζνξίδεη ην κήλπκα) αιιά κε

βάζε ηελ αλάδεημε ησλ ηδενινγηθψλ θαη πνηεηνινγηθψλ κεραληζκψλ λνεκαηνδφηεζεο

θαη ζπγθξφηεζεο ηαπηνηήησλ εληφο ηνπ ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ Αληηθείκελν

αλάιπζεο γίλεηαη ε ίδηα ε αλαπαξάζηαζε σο ζεκείσζε (ζεκεησηηθφο ηξφπνο) θαη

ιέμε-θιεηδί ε αθεγεκαηηθφηεηα σο έλαο απφ ηνπο ηξφπνπο πνπ λνεκαηνδνηνχκε ηνλ

θφζκν (αιιά θαη ηνλ εαπηφ καο) ε αθήγεζε γίλεηαη αληηιεπηή σο κηα

θσδηθνπνηεκέλε δξαζηεξηφηεηα πνπ δελ αληαλαθιά αιιά δηακνξθψλεη ηελ


χκθσλα κε απηφ ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ε ηερλνινγία ην θάζε κέζν παιαηφ

ή λέν δελ είλαη πνηέ ηδενινγηθά νπδέηεξν Ζ ηερλνινγία ηεο γξαθήο ελ πξνθεηκέλσ

λνείηαη ζε ζπλάξηεζε πξνο ηα θνηλσληθά πνιηηηζκηθά πνιηηηθά θαη ηδενινγηθά ζπκ-

θξαδφκελα ζηα νπνία βξίζθεηαη εληαγκέλε Παξάιιεια ε ίδηα ε έλλνηα ηεο ηερλνιν-

γίαο φπσο άιισζηε θαη ηεο ινγνηερλίαο ηζηνξηθνπνηείηαη Σφζν ηα ηερλνινγηθά κέζα

φζν θαη ηα ινγνηερληθά θείκελα (κε ηνλ φξν απηφλ ελλνείηαη θάζε ινγνηερληθφ ζε-

κεησηηθφ ζπκβάλ πρ θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο βι θαη Υνληνιίδνπ 2002 Walsh

2006) δελ αληηκεησπίδνληαη σο άρξνλεο δηαθαλείο θαη ζηαζεξέο νληφηεηεο αιιά σο

βαζηά ηζηνξηθνί θνξείο αμηψλ Ζ εξκελεπηηθή επνκέλσο ηεο ππνςίαο αμηνινγεί πα-

ξακέηξνπο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ θαη ην κέζν ηελ πιηθή ηερλνινγία ηνπ θεηκέλνπ

(Walsh 2006 Hayles 2004)

Με απηά ηα δεδνκέλα ζα κπνξνχζακε λα επαλαδηαηππψζνπκε ηελ ηειεπηαία

απφ ηηο ηξεηο δηδαθηηθέο εθδνρέο πνπ ζεκεηψζακε παξαπάλσ σο εμήο




Αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα ηεο ινγνηερλίαο κε έκθαζε ζηνπο δηαθνξεηηθνχο ζεκεη-

σηηθνχο ηξφπνπο νξγάλσζεο ηνπ θεηκέλνπ θαη ζην δηακεζνιαβεηηθφ ξφιν ηεο ηερλνινγίαο

ηεο γξαθήο (είηε απηή είλαη ην έληππν ην ςεθηαθφ κέζν θηι) αιιά θαη ηελ αλάιπζε ησλ επξχηεξσλ ιφγσλ (discourses) πνπ δνκνχλ ξεηά ή άξξεηα ην θείκελν

Μηα ηέηνηα δηδαθηηθή πξαθηηθή απνθεχγεη ηελ ηερλνθεληξηθή ξεηνξεία35

πνπ

ζέιεη πρ ηνλ ςεθηαθφ ιφγν λα αιιάδεη άξδελ ην ινγνηερληθφ θείκελν θαη δίλεη βά-

ξνο ζηηο αθεγεκαηηθέο ηερλνινγηθέο θαη άιιεο ηξνπηθφηεηεο ηνπ θεηκέλνπ σο κερα-

ληζκνχο ζχλζεζεο θαη παξαγσγήο λνήκαηνο ελψ παξάιιεια αλαδεηθλχεη ηνλ

αλαγλψζηε σο ελεξγφ ηζηνξηθφ ππνθείκελν Ζ απμεκέλε πξνζνρή ζηηο ηερλνινγηθέο

ζπκβάζεηο ηεο ζχλζεζεο ησλ θεηκέλσλ ζηελ ηδενινγηθή ηνπο ρξήζε ζηα πιαίζηα εγ-

γξάκκαησλ θνηλσληθψλ πξαθηηθψλ θαη ζηελ πνηθηινκνξθία (ζπγρξνληθή θαη

δηαρξνληθή) ησλ ίδησλ ησλ αλαγλσζηηθψλ πξαθηηθψλ κπνξεί λα αλνίμεη λένπο

δξφκνπο ζηε δηδαθηηθή ηεο ινγνηερλίαο36

Ζ πξαθηηθή απηή δελ αληηηίζεηαη ζηελ αλάπηπμε ηεο θηιαλαγλσζίαο ή ζηε κε-

ιέηε ηεο ινγνηερληθφηεηαο Αμηνπνηεί ηα εξγαιεία ηεο εξκελεπηηθήο ηεο αθεγεκαην-

ινγίαο θηι αθξηβψο γηα λα εληζρχζεη ηελ αλαγλσζηηθή ηαπηφηεηα σο θξηηηθή ηαπηφ-

ηεηα θαη εληάζζεη ζε απηφ ην πιαίζην θξηηηθήο επίγλσζεο ηηο δεκηνπξγηθέο θαη παηγλη-

ψδεηο δξαζηεξηφηεηεο φπσο πρ ηε ζπλεξγαηηθή γξαθή αθεγήζεσλ

Αο δνχκε θιείλνληαο έλα παξάδεηγκα Πψο ζα ιεηηνπξγήζεη ζηελ πξάμε κηα

ηέηνηα πξνζέγγηζε φηαλ ε ηάμε βξεζεί αληηκέησπε κε ηελ αηρκή ηνπ δφξαηνο ηνπ ςε-

θηαθνχ ινγνηερληθνχ πεδίνπ ην ππεξθείκελν (νη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ νπνίνπ πεξηγξά-

θεθαλ ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην)

Παξάδεηγκα πξνζέγγηζεο ππεξθεηκεληθήο ινγνηερλίαο laquoειέγρνπκε ην είδνο ηεο

αλάγλσζεο πνπ καο ππαγνξεχεη ην θείκελν [hellip] αλ δειαδή είλαη γξακκηθή

ηεζιαζκέλε ή ππεξθεηκεληθή ηελ πιαηζίσζε ηεο εηθφλαο θά Δθφζνλ ε αλάγλσζε

είλαη ππεξθεηκεληθή ειέγρνπκε ην είδνο ησλ ζπλδέζκσλ θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο

ψζηε λα θαηαλνήζνπκε ην πψο θαη θαηά πφζν ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαζθεπή ηνπ λνή-

καηνο Παξάιιεια ζρνιηάδνπκε ηνπο ινηπνχο ηξνπηζκνχο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ

35 Πξέπεη σζηφζν λα ζεκεησζεί φηη ζην πεδίν ηεο ζεσξίαο ηεο ινγνηερλίαο ππάξρεη κηα θίλεζε ζηνλ

γεξκαληθφ θπξίσο αθαδεκατθφ ρψξν πνπ ζπζηνηρεί κε ηε κείδνλα ζέζε ηεο εγγξακκαηνζχλεο θαη δίλεη

έκθαζε ζηηο επηπηψζεηο ηνπ παξάγνληα ηεο ηερλνινγίαο ηεο επηθνηλσλίαο ζηε κνξθή θαη ζην πεξηερφ-

κελν ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ αιιά θαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο ινγνηερλίαο εληφο ηνπ ζχγρξνλνπ

δηθηχνπ κεηαβίβαζεο πιεξνθνξηψλ βι ελδεηθηηθά Giesecke (2002) 36 Βι ελδεηθηηθά ηε δηδαθηηθή πξφηαζε γηα δηδαζθαιία θφκηθο ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ (Παζραιίδεο 2004)




ειεθηξνληθή αθήγεζε φπσο ηνλ ήρν ηελ θίλεζε ηα εθέ θάraquo (Μνπιιά 2010) Δμε-

ηάδνπκε επηπιένλ φρη κφλν ηηο ζπκβάζεηο θαη ηηο ηερληθέο αιιά επηρεηξνχκε λα

αλαγλψζνπκε θξηηηθά ηνπο ηξφπνπο αλαπαξάζηαζεο ζε ζρέζε κε αμίεο πνιηηηζκηθά

ζηεξεφηππα θαη ην είδνο ηεο ππνθεηκεληθφηεηαο πνπ δηαπξαγκαηεχνληαη

Μηα ηέηνηα ζπζηεκαηηθή πξνζέγγηζε κπνξεί λα νδεγήζεη ζηε δηαπίζησζε φηη

ην είδνο ηεο θπβεξλνινγνηερλίαο δελ είλαη εληαίν ηα πεξηζζφηεξα κάιηζηα ινγν-

ηερληθά ππεξθείκελα δελ αληαπνθξίλνληαη ζε απηά πνπ επαγγειίδεηαη ε λέα ςεθηαθή

επνρή θαζψο ε ειεπζεξία ηνπ αλαγλψζηε απνδεηθλχεηαη νπζηαζηηθά κηα ςεπ-

δαίζζεζε εθφζνλ laquoν ζπγγξαθέαο έρεη ζρεδηάζεη θαη απνθαζίζεη εθ ησλ πξνηέξσλ ηηο

δηαδξνκέο πνπ ζα αθνινπζήζεη ν αλαγλψζηεο έζησ ζπλδπαζηηθά θαη ηπραίαraquo θαη νη

πηζαλέο αλαγλσζηηθέο δηαθιαδψζεηο είλαη πεπεξαζκέλεο φπσο θαη ζε κεηακπ-

ζνπιαζηηθά θείκελα ηεο έληππεο ινγνηερλίαο (Γεκεηξνχιηα 2009 31-32) Ζ

αλαγλσζηηθή ζέζε ππνθεηκέλνπ πνπ θαηαζθεπάδνπλ ηα ππεξθεηκεληθά ινγνηερληθά

έξγα επνκέλσο ζπλήζσο απέρεη πνιχ απφ ηνλ αλαγλψζηε ζπλ-ζπγγξαθέα θαη ζπλ-

δεκηνπξγφ37

Σελ παξαπάλσ θξηηηθή δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα αθνινπζήζεη κηα δεκηνπξγηθή

πνπ ζα βάιεη ηα ίδηα ηα παηδηά ζηε ζέζε ζπγγξαθέα ππεξθεηκεληθήο ινγνηερλίαο

ζηελ πεξίπησζε απηή φρη κφλν εμνηθεηψλνληαη κε έλα λέν ινγνηερληθφ είδνο (ή ηνπ-

ιάρηζηνλ κε κηα λέα ηξνπηθφηεηα ηνπ ινγνηερληθνχ ιφγνπ) αιιά βξίζθνληαη νη ίδηνη

ζηε ζέζε ηνπ παξαγσγνχ θαηαλννχλ ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη

δεκηνπξγηθά (βι θαη έλα παξάδεηγκα ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο

αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα)

37 χκθσλα κε ηε Γεκεηξνχιηα (2009) κφλν ζηηο πην ζπάληεο πεξηπηψζεηο ακηγψο ςεθηαθήο (πνπ δελ

κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη έληππα) ινγνηερλίαο φηη απνθαιεί θαηαζθεπαηηθή κεηακπζνπιαζία laquoε είζνδνο

ηνπ αλαγλψζηε ζην έξγν ζεκαδνηνηεί πξαγκαηηθά ηελ ηπραηφηεηα θαη ηε ζπλάληεζε δχν δηαθνξεηηθψλ

ππνθεηκεληθνηήησλraquo




5 ΣΠΕ και διδαςκαλία τθσ Ιςτορίασ

Στο κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνονται τρία κείμενα

Το πρϊτο αποτελεί μια γενικότερθ ειςαγωγι ςτο ηιτθμα τθσ διδακτικισ και

παιδαγωγικισ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ςτο μάκθμα τθσ ιςτορίασ με ζμφαςθ ςτισ

δυνατότθτεσ των νζων μζςων για τθν υιοκζτθςθ τθσ διερευνθτικισ μάκθςθσ ςτθ

διδαςκαλία τθσ Ιςτορίασ

Το δεφτερο εμβακφνει ςε ηθτιματα διδακτικισ και αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ

παρουςιάηοντασ αναλυτικότερα τισ γνωςτικζσ κατθγορίεσ και ζννοιεσ που

εμπλζκονται ςτθ διδαςκαλία τα διδακτικά μοντζλα και τα βιματα ςχεδιαςμοφ τθσ

διδαςκαλίασ

Το τρίτο δίνει ζμφαςθ ςτθν κριτικι διάςταςθ του ιςτορικοφ γραμματιςμοφ με και

χωρίσ ΤΡΕ δίνοντασ ζμφαςθ ςτθν πολυπριςματικι προςζγγιςθ και ερμθνεία του

ιςτορικοφ γεγονότοσ που διευκολφνει τθν ανάπτυξθ κριτικισ ιςτορικισ ςκζψθσ

Τα κείμενα αυτά κίγουν ηθτιματα όπωσ το αντικείμενο τθσ διδαςκαλίασ τθσ ιςτορίασ

μεκοδολογικά εργαλεία τθσ ιςτορικισ επιςτιμθσ (ιςτορικζσ ζννοιεσ αφιγθςθ ζλεγχοσ

και επεξεργαςία πθγϊν) πθγζσ τθσ ιςτορικισ γνϊςθσ μοντζλα διδαςκαλίασ και

ςφγχρονεσ διδακτικζσ πρακτικζσ που εφαρμόηονται ςτο μάκθμα τθσ ιςτορίασ

51 Διδακτικι και παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΣΠΕ ςτο μάκθμα τθσ ιςτορίασ

Αναςταςία Δ Βακαλοφδθ

Ζ εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ ζηε ρξήζε ησλ Σερλνινγηψλ Πιεξνθνξίαο θαη

Δπηθνηλσλίαο θαζίζηαηαη πιένλ φρη κφλν ρξήζηκε αιιά θαη απαξαίηεηε εάλ ιάβεη

θαλείο ππφςε ηνπ ηηο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηε ζχγρξνλε αγνξά εξγαζίαο θαη ηελ

Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο38

Πψο φκσο είλαη δπλαηφλ λα πξνζηαηεπζεί ν έθεβνο

απφ ηνλ κεραληζηηθφ εζηζκφ θαη ηε laquoξνκπνηνπνηεκέλεraquo ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ

ππνινγηζηή πνπ ζα ηνπ ζηεξήζεη ηελ παξάιιειε πλεπκαηηθή θαη αλζξσπηζηηθή

θαιιηέξγεηα θαη ζα ηνλ θαηαζηήζεη επάισην ζε πηζαλή εθκεηάιιεπζε Ζ ιχζε δίλεηαη

κέζα απφ ηνλ πξνζεθηηθφ ζρεδηαζκφ παηδαγσγηθψλ θαη δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ

ζε φια ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα

38 Γηα εθηελή αλάιπζε ησλ ζρεηηθψλ ζεκάησλ ζρέδηα καζεκάησλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ

Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο παξαπνκπέο θαη αλαιπηηθή βηβιηνγξαθία βι Βαθαινχδε 2003




Καηαξράο είλαη πάληνηε απαξαίηεην λα θαζνξίδνληαη κε ζαθήλεηα ν ζθνπφο

θαη ην πιαίζην ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ κε πιήξε θαη ζσζηή πξνεξγαζία θαη πξνεηνηκα-

ζία πνπ ζα βαζίδνληαη ζε εξσηήκαηα φπσο Ση ζέινπκε λα δνπλ νη καζεηέοηξηεο Ση

ζέινπκε λα κάζνπλ Πψο ζέινπκε λα αηζζάλνληαη Ση ζέινπκε λα θάλνπλ Τπάξρνπλ

καζεηέοηξηεο κε πξνθαηαιήςεηο ζην ζέκα Τπάξρεη θάπνηνο εληειψο αλεμνηθείσηνο

κε ην φιν εγρείξεκα

Απηή ε αλαγθαηφηεηα δεκηνπξγεί απηφκαηα ηελ απαίηεζε χπαξμεο ελφο εθπαη-

δεπηηθνχ πνπ ζα γλσξίδεη θαη ζα κπνξεί λα δεκηνπξγεί επθαηξίεο δεκηνπξγηθήο ζρέ-

ζεο ησλ καζεηψλ κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή θαη ηηο ΣΠΔ Πξέπεη ινηπφλ λα

έρεη ηηο απαηηνχκελεο επηζηεκνληθέο γλψζεηο γηα ηε δηαδηθαζία δηδαζθαιίαο-κάζεζεο

Πξέπεη λα δηεξεπλά ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ΣΠΔ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη λα

γλσξίδεη λα ρξεζηκνπνηεί ζσζηά ηηο ΣΠΔ ψζηε λα απνδεηρζνχλ επέιηθηα θαη

δεκηνπξγηθά εξγαιεία ζηε δηδαζθαιία θαη ζηελ παηδαγσγηθή Παξάιιεια ν

εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα εμνηθεησζεί κε ηηο λέεο ζεσξίεο ηεο γλψζεο ζχκθσλα κε

ηηο νπνίεο ε νξγάλσζε ηεο κάζεζεο πξνζαλαηνιίδεηαη πξνο ηνλ ιεγφκελν

laquoθνηλσληθνπνιηηηζκηθφ επνηθνδνκεηηζκφraquo39

Ζ πξνζέγγηζε ηνπ κνληέινπ απηνχ ηεο

κάζεζεο αιιάδεη ηα δεδνκέλα θαη αλνίγεη θαηλνχξγηνπο δξφκνπο γηα ηνλ ξφιν ησλ

εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ καζεηψλ Οε καζεηήοηξηα πξέπεη λα κάζεη λα εξγάδεηαη ζε

αλνηρηά πεξηβάιινληα κάζεζεο κέζσ δηεξεχλεζεο ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη απφ ηε

δπλαηφηεηα ειέγρνπ απφ ηνλ ρξήζηε θαη επηηξέπνπλ αλνηρηφ πιαίζην

δξαζηεξηνηήησλ

Καηά ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ

αληηθεηκέλσλ θαη εηδηθά ηεο ηζηνξίαο ν καζεηήο ndash

κε ηελ αλαδήηεζε ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ άκεζε

ζέαζε ελφο πρ εηθαζηηθνχ έξγνπ θαη θαηφπηλ ηελ

εξκελεπηηθή θξηηηθή θαη δηαιεθηηθή επεμεξγαζία

ηνπ ζέκαηφο ηνπndash ζα κπνξέζεη λα ζέζεη εξσηήκαηα

(άληιεζεο πιεξνθνξηψλ θαηαλφεζεο ζπλζεθψλ

ηνπ παξειζφληνο πνπ νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ έξγνπ θηι) λα απνθηήζεη θαηά

39 Βι γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ζεσξία κάζεζεο βι Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 21 amp 2 Τπελζπκίδνπκε εδψ

φηη βαζηθφ ηνπ ζηνηρείν είλαη ε θαηαζθεπή ηεο γλψζεο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε ηελ ελεξγφ

αιιειεπίδξαζή ηνπο ζε αλνηθηά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα θαη ηνπο θαλφλεο 1Γηεξεπλψ ηνλ πξαγ-

καηηθφεκπεηξηθφ θφζκν 2Οηθνδνκψ ηε γλψζε ζε ζρέζε κε ηηο εκπεηξίεο 3 πλεξγάδνκαη θαη ζπ-

γθξίλσ κε ηηο απφςεηογλψζεηο ησλ άιισλ 4 Δθαξκφδσ ηε γλψζε ζε λέα πεξηβάιινληα

Λφγνπ ράξε έλαο πίλαθαο δσγξαθηθήο

κπνξεί λα πξνζθέξεη δπλαηφηεηεο θαηα-

λφεζεο ηνπ ηζηνξηθνχ γεγνλφηνο αιιά

θαη λα ιεηηνπξγήζεη παξαπιαλεηηθά ε-

θφζνλ πξφθεηηαη γηα ζεψξεζε ηνπ γεγν-λφηνο απφ laquoζπγθεθξηκέλε νπηηθή γσλίαraquo

Δπηβάιιεηαη επνκέλσο ε εμέηαζε έξγσλ

πνπ παξνπζηάδνπλ δηαθνξεηηθέο θαη αληη-

θξνπφκελεο απφςεηο θαη ε ππνζηήξημε

απφ γξαπηέο πεγέο νη νπνίεο ζα παξέ-

ρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην εηθνλη-

δφκελν γεγνλφο θαη ηνλ θαιιηηέρλε




ην δπλαηφλ αληηθεηκεληθέο γλψζεηο ζρεηηθά κε ην δεηνχκελν θαη λα θαηαθηήζεη ηε

κεηαγλψζε δειαδή ηελ ελζσκάησζε κεζφδσλ κάζεζεο (laquoκαζαίλσ πψο λα καζαίλσraquo)

θαη φρη μεξήο θαη απνκλεκνλεπηηθήο γλψζεο Απηή επηηπγράλεηαη φηαλ ν

δηδαζθφκελνο ζπκκεηέρεη ελεξγά φπσο γηα παξάδεηγκα κέζα απφ ηελ ηζηνξηθή

κέζνδν ηεο έξεπλαο πνπ δηεμάγεη ηελ επηινγή ηεο αηνκηθήο πνξείαο (δηαδξνκέο) ηε

δηαζχλδεζε ησλ πιεξνθνξηψλ ηε ζχλζεζε ηεο πιεξνθνξίαο θηι φηαλ εηδηθφηεξα

δηαηππψλεη κε ηελ θαζνδήγεζε θαη ηε βνήζεηα ηνπ δαζθάινπ ππνζέζεηο εξσηήκαηα

δεηνχκελα αλαιχζεηο ηζηνξηθψλ ελλνηψλ φπνπ ζπλαξηά ηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν θαη

ζέηεη ηα πιαίζηα δξάζεο

Με απηφ ηνλ ηξφπν ηα παηδηά καζαίλνπλ βαζκηαία κέζα απφ πεηξακαηηζκνχο

θαη ιάζε λα δηακνξθψλνπλ έλα έξγν κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία νξγαλψλνληαο ηηο

δνκέο θαη ζπιιέγνληαο ηα ζηνηρεία ηνπ παξφληνο θαη ηνπ παξειζφληνο ηνπ παιαηνχ

θαη ηνπ λένπ∙ κε απηή ηελ επηινγή πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ ηηο δνκέο ηνπ έξγνπ

ηνπο Χο ππνςήθηεο γηα λα απνηειέζνπλ ηε δνκηθή βάζε ηεο θηινινγηθήο-ηζηνξηθήο

επηζηήκεο ζπλήζσο πξνηείλνληαη νη έλλνηεο ηεθκήξηα αηηηφηεηα ελζπλαίζζεζε ή ζπ-

κπαζεηηθή θαηαλφεζε (empathy) κεηαβνιή ρξφλνο Δάλ θάπνηνο δελ θαηέρεη ηηο

παξαπάλσ έλλνηεο έζησ ζε θάπνην βαζκφ ηφηε ε κειέηε ησλ θηινινγηθψλ καζεκά-

ησλ ράλεη ην λφεκά ηεο ή απνθιίλεη ηειείσο απφ ηνλ ζηφρν ηεο

Δηδηθφηεξα ε ελζπλαίζζεζε σο ηξφπνο πξνζέγγηζεο ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ

θαη νηθνδφκεζεο ηεο ηζηνξηθήο

ζθέςεο ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάπηπμε

κηαο ηθαλφηεηαο ελζπλαηζζεηηθήο

θξίζεο δειαδή κε ηελ εμεχξεζε

ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ζα κπνξεί

θάπνηνο λα εθηηκά θαη λα αμηνινγεί

θαιχηεξα θαη πιεξέζηεξα ηα

πξνβιήκαηα ηηο απφςεηο θαη ηηο

ζέζεηο ησλ άιισλ αλζξψπσλ

Πξαθηηθέο ελζπλαίζζεζεο ζηε

δηδαθηηθή ησλ θηινινγηθψλ καζε-

κάησλ είλαη νη δεμηφηεηεο πνπ

αλαπηχζζεη νε καζεηήοηξηα

πξνζεγγίδνληαο κε ηε θαληαζία ηνπηεο πηπρέο ηνπ γίγλεζζαη

Με ηελ laquoεηθνληθήraquo πεξηήγεζε ζε κνπζεία πηλαθν-

ζήθεο αξραηνινγηθνχο ή ηζηνξηθνχο ρψξνπο παί-

δνληαο ην ξφιν ελφο πιαζκαηηθνχ ή ηζηνξηθνπ

ραξαθηήξα νη καζεηέοηξηεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα

λα αλαπιάζνπλ κε ηε θαληαζία ηνπο ηελ θνηλσλία

ηνλ ηξφπν δσήο ησλ αλζξψπσλ ηνπ παξειζφληνο∙

λα αλαθαιχςνπλ κέζα απφ ηα επξήκαηα ηηο θα-

ζεκεξηλέο θαη επαγγεικαηηθέο αζρνιίεο ηνπο ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ θιπ

Εικόνα 16 Η αρχαία Ρϊμη στο Google Earth




Ζ γλψζε ε αληίιεςε ησλ αηηίσλ ε θξίζε απνηεινχλ επίζεο βαζηθέο ηθαλφηεηεο

πνπ πξέπεη λα αλαπηχμνπλ νη καζεηέοηξηεο Ζ νξζή πξνζέγγηζε ησλ ηζηνξηθψλ

ηεθκεξίσλ ε θαηαλφεζε ε εξκελεία ε δηαζθεπή ε αλάιπζε ε ζχλζεζε ε ακεξν-

ιεςία ε δηάθξηζε ησλ καξηπξηψλ ησλ γεγνλφησλ θαη ησλ γλσκψλ απνηεινχλ δε-

μηφηεηεο ηηο νπνίεο επίζεο ζα θαιιηεξγήζνπλ Ζ δηαδηθαζία απηή επεξεάδεη θαη ηε

γισζζηθή ηνπο θαηάξηηζε κε ηε ζπζηεκαηηθή θαιιηέξγεηα ησλ γισζζηθψλ θαη δηα-

λνεηηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπο

Η μελζτθ των ςτοιχείων που ςυνδζουν τα ποικίλα πεδία τθσ ανκρϊπινθσ

δραςτθριότθτασ θ ευαιςκθτοποίθςθ απζναντι ςτον άνκρωπο τθ φφςθ

τον πολιτιςμό θ αναδιαμόρφωςθ του πλαιςίου των laquoχωρο-χρονικϊν

ςυντεταγμζνωνraquo θ δθμιουργικι ςκζψθ και δράςθ με τθν άμεςθ

ςυμμετοχι το πνεφμα ςυνεργαςίασ και ομαδικότθτασ θ ςυλλογικι

εργαςία θ διερεφνθςθ των κεμάτων θ ςφνκεςθ του ιςτορικοφ κειμζνου

μζςα από τθ ςυλλογι και κριτικι διεργαςία των πλθροφοριϊν οδθγοφν

τουστισ μακθτζστριεσ ςτθν καλλιζργεια τθσ ενςυναίςκθςθσ ςτθν

κατανόθςθ τθσ χρθςιμότθτασ των πθγϊν για τθν ιςτορία ςτθν εξοικείωςθ

με τθν ιςτορικι μεκοδολογία ςτθν απόκτθςθ κριτικισ ςκζψθσ και

ιςτορικισ ςυνείδθςθσ

Γεγνλφο απνηειεί φηη ε δηδαζθαιία δε ζηνρεχεη ζηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ

νχηε ν ξφινο ηνπ δαζθάινπ είλαη λα ζπκκεηέρεη ζε κηα δηαδηθαζία αθήγεζεο-

απνκλεκφλεπζεο-εμέηαζεο Δίλαη μεπεξαζκέλε πιένλ απηή ε παξαδνζηαθή πξνζέγ-

γηζε ηνπ καζήκαηνο ν αθεγεκαηηθφο ζρνιαζηηθφο ηξφπνο δηδαζθαιίαο πνπ νδεγεί

ζηε ζηείξα απνκλεκφλεπζε θνπφο ηεο δηδαζθαιίαο είλαη ε δηαρείξηζε ηεο κάζεζεο

ε κειέηε ηεο αλζξψπηλεο εκπεηξίαο ε θξηηηθή άζθεζε ηεο ζθέςεο ε δηεξεπλεηηθή

δηεξγαζία ηεο πιεξνθνξίαο ε δφκεζε λνεκάησλ ηνπ παξειζφληνο κέζα απφ ηα γε-

γνλφηα ε απφδνζε ησλ πξαγκαηηθψλ δηαζηάζεσλ ησλ γεγνλφησλ ε γισζζηθήεπη-

θνηλσληαθή κάζεζε θαη ε απφπεηξα δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ελφο ζέκαηνο Πξέπεη

ελ γέλεη λα δίλεηαη βάξνο ζην laquoγλψξηδε πψοhellipraquo θαη φρη ζην laquoγλψξηδε φηηhellipraquo Οη εξσ-

ηήζεηο νη νπνίεο ηίζεληαη απφ ηνλ δηδάζθνληα κπνξνχλ λα δηαθσηίδνπλ ηελ πιεξνθφ-




ξεζε (αλάθιεζε ελζχκεζε επαγσγηθφ ζπκπέξαζκα) ηελ θαηαλφεζε (έθθξαζε

ζπκπεξηθνξέο αηηίεο) ηε ζθέςε (θξίζε δεκηνπξγία αηηηνιφγεζε)40

Η ζπκβνιή ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο θαη ν ξόινο

ηνπ εθπαηδεπηηθνύ

Ζ πινήγεζε-αλαδήηεζε ζην δηαδίθηπν θαη ε γεληθφηεξε εμνηθείσζε κε ηηο ΣΠΔ κπν-

ξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηε δηεξεχλεζε θαη

αμηνπνίεζε ησλ πεγψλ θαη θαηά ζπλέπεηα ζηε

ζρεηηθή δηαδξαζηηθή δηδαζθαιία θαζψο

παξέρνπλ ππνζηήξημε ζηα επηκέξνπο δηδαθηηθά

αληηθείκελα κε εχθνιε θαη δεκηνπξγηθή

πξφζβαζε ζηελ πιεξνθφξεζε (θπξίσο εηθφλεο

θαη πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο κε ζπλδπαζκφ

θεηκέλνπ) ελψ ηαπηφρξνλα δίλνπλ ηελ επθαηξία

γηα αλάπηπμε δηαζεκαηηθφηεηαο θαη

ζπλεξγαζίαο θαζεγεηψληξηψλ δηαθφξσλ

εηδηθνηήησλ δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ηεο

γλψζεο παξνρή θξηηεξίσλ επηινγήο ηεο πιεξνθνξίαο

Παξάιιεια κε ηελ πινήγεζε-αλαδήηεζε ζην δηαδίθηπν θαη ηελ εμνηθείσζε κε

ηηο ΣΠΔ γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη

α) Ο εθπαηδεπηηθφο είλαη απηφο πνπ ζα παίμεη ηνλ θχξην ξφιν ζηε κεηαθνξά ηεο

ηερλνγλσζίαο θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο εξεπλψληαο απφ πξηλ ν ίδηνο ηηο επηπιένλ

δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ζηνλ καζεηή ε ηερλνινγία Απηή είλαη ε βαζηθή ηδέα φηη ε ρξήζε

ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή δελ κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη ηνλ δάζθαιν θαη ην βηβιίν αιιά

κπνξεί λα θηλεηνπνηήζεη ηε θαληαζία ηνπ καζεηή ηηο αηζζήζεηο ηνπ λα ηνλ θάλεη λα

ζπκκεηέρεη ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη λα απηελεξγεί

Δπνκέλσο ν εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα εμνηθεησζεί ζηαδηαθά κε έλα ζχλνιν απφ ππν-

ινγηζηηθά θαη δηθηπαθά γλσζηηθά εξγαιεία κε ηνλ θαηάιιειν ζπλδπαζκφ δηδαθηηθψλ θαη

παηδαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη λα νξγαλψζεη κηα πνηθηιία παηδαγσγηθψλ ζηξαηεγηθψλ κε

έκθαζε ζηνλ ξφιν ηνπ σο βνεζνχ ζπκβνχινπ νξγαλσηή θαη δηαπξαγκαηεπηή ηεο γλψζεο

Πξέπεη λα εμνηθεησζεί κε ηηο λέεο ζεσξίεο ηεο γλψζεο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο ε νξγάλσζε

40 Γηα κηα εηδηθφηεξε παξνπζίαζε ηνπ ηξφπνπ αλάπηπμεο ηεο θξηηηθήο ζθέςεο κέζα απφ θαηάιιειεο

εξσηήζεηο ηνπηεο εθπαηδεπηηθνχ βι ην ακέζσο επφκελν θείκελν (ππνθεθάιαην 53 laquoΓηδαζθαιία ηνπ

καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο Γ Μαπξνζθνχθεο)

Διακεματικότθτα

οι ΤΡΕ προςφζρουν τθ δυνατότθτα

laquoεικονικϊνraquo επιςκζψεων ςε μουςεία

πινακοκικεσ αρχαιολογικοφσ χϊρουσ

κτλ και ευρφτερα υποςτθρίηουν τθ

μετατροπι τθσ τζχνθσ ςε ιςτορία και

τθν τεκμθρίωςθ τθσ λογοτεχνικισ και

τθσ ιςτορικισ πθγισ μζςα από ει-

καςτικζσ και αρχαιολογικζσ πθγζσ




ηεο κάζεζεο πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ θαηαζθεπή ηεο γλψζεο απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε

ηελ ελεξγφ αιιειεπίδξαζή ηνπο ζε αλνηθηά κνξθσηηθά πεξηβάιινληα

β) Σν δηαδίθηπν κπνξεί λα ππνζηεξίμεη απηφ ηνλ λέν ξφιν ηνπ δαζθάινπ πνπ

πξνζεγγίδεη δηεξεπλεηηθά ηε γλψζε ηελ επεμεξγάδεηαη ηε κεηαζρεκαηίδεη φρη πιένλ ζαλ

πνκπφο αιιά ζαλ βνεζφο θαη ζπλεξγάηεο ησλ καζεηψλ ηνπ Απφ ηελ άιιε πιεπξά νη

καζεηέο ndashκε ηε βνήζεηα ηνπ δαζθάινπndash δελ απνηεινχλ πιένλ παζεηηθνχο δέθηεο Δξγάδνληαη

ζε νκάδεο επεμεξγάδνληαη αλαιχνπλ θξίλνπλ θαη ζπλζέηνπλ κφλνη ηνπο αληαιιάζζνπλ ηηο

πιεξνθνξίεο θαη αιιεινζπκπιεξψλνπλ ηηο ειιείςεηο ηνπο Με απηφ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη

φρη κφλνλ ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε αιιά θαη ε αιιεινδηδαθηηθή ησλ νκάδσλ θαη θαηφπηλ ηνπ

ζπλφινπ

γ) Έηζη νη καζεηέοηξηεο 1 Αληηιακβάλνληαη φηη ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο θαη

επξχηεξα νη ΣΠΔ ζπλδένληαη άκεζα πνηθίια θαη πνιιαπιά κε ηελ πιεξνθφξεζε πνπ αθνξά

πνιηηηζηηθά ζέκαηα θαη ηελ αλζξσπηζηηθή παηδεία 2 Δμνηθεηψλνληαη κε ηελ αλαδήηεζε

πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν κέζσ ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο (πιεξνθνξηψλ)

ρξεζηκνπνηψληαο ιέμεηο-θιεηδηά 3 Δπηπιένλ κπνξνχλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηα επξεζέληα

θαη ηα δεηνχκελα είηε κε ηα παξαδνζηαθά κέζα (δηαινγηθή ζπδήηεζε ραξηί θαη κνιχβη θηι)

είηε ζε θάπνην απφ ηα πιεξνθνξηθά εξγαιεία (επεμεξγαζηέο θεηκέλνπ πίλαθεο δεδνκέλσλ

βάζεηο δεδνκέλσλ ινγηζηηθά θχιια θηι) ή κε ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ηνπο κέζσ ηνπ

ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ [αληαιιαγή κελπκάησλ (e-mail)] ή κέζσ ηνπ ελδνζρνιηθνχ

δηθηχνπ (Intranet) γηα δηαινγηθή ζπδήηεζε θαη αληαιιαγή απφςεσλ

Έηζη επέξρεηαη ε εμνηθείσζε δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ κε ηελ αλαδή-

ηεζε πιεξνθνξηψλ θαη εηθφλσλ ζην δηαδίθηπν ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο δπλαηφηεηαο

γηα εχθνιε θαη γξήγνξε πξφζβαζε ζε εηθνλνγξαθηθφ θαη ελεκεξσηηθφ πιηθφ Δλαπφ-

θεηηαη σζηφζν ζηνλ δάζθαιν λα αλαιάβεη ηε δηαπξαγκάηεπζε απηνχ ηνπ πιηθνχ θαη

κε κεζνδνινγηθφ ηξφπν λα θαζνδεγήζεη ηνπο καζεηέο ζηελ αιιειεπηδξαζηηθή

νπζηαζηηθή δηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή εθκεηάιιεπζή ηνπ

Πξνηάζεηο αμηνπνίεζεο ησλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο

ζηε δηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο

Ζ ελζσκάησζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο επηηπγράλεηαη κε πνιινχο

ηξφπνπο Μπνξνχκε λα αζρνιεζνχκε

κε ηα αίηηα θαηεγνξηνπνηψληαο ηα ζε πίλαθεο δεδνκέλσλ βάζεηο δεδνκέλσλ ή

ινγηζηηθά θχιια δνκψληαο ηα ζε επεμεξγαζηή θεηκέλνπ αλαδεηψληαο ηα ζην

δηαδίθηπν αμηνπνηψληαο ινγηζκηθά θαηαζθεπήο ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ∙




κε ηε δηαρξνληθή εμέηαζε ελφο ζέκαηνο κειεηψληαο ηηο αιιαγέο κέζα ζηνλ

ρξφλν κε ζχγθξηζε ηεθκεξίσλ (είδνο πιηθφ ρξήζε θηι) αμηνπνηψληαο ινγη-

ζκηθά ή ην δηαδίθηπν∙

κε ηελ έλλνηα ηνπ ρξφλνπ ζε ζχλδεζε κε ηνλ ρψξν κε ην ηζηνξηθφ γεγνλφο κε

ηελ ηζηνξηθή πεξίνδν (ζέηνληαο θξηηήξηα πρ εηθνλνγξάθεζε πνιίηεπκα θηι)

κε ηε κηθξή κέζε θαη καθξά δηάξθεηα (παξαηεξψληαο φηη ζε κηθξή θιίκαθα

αιιάδνπλ πνιιά ελψ καθξνπξφζεζκα νξηζκέλα κέλνπλ αλαιινίσηα)∙

κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ρψξνπ θαη ηελ επέθηαζε ηνπ πνιηηηζκνχ κέζσ

εμέηαζεο ηεθκεξίσλ ηε ζχλδεζε ρψξνπ-ρξφλνπ θαη εμέιημεο ηε ζχλδεζε ηεο

γεσθπζηθήο θαηάζηαζεο κε ηηο κνξθέο ηεο πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο ηε ζχλδεζε

ρψξσλ θαη ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ∙

κε ηελ αθήγεζε

α) δεκηνπξγία εηθνλνγξαθεκέλεο αθήγεζεο κε εηθφλα θείκελν γξαθήκαηα

δηαγξάκκαηα θηι

β) θαηαζθεπή ηζηνξηθψλ πηλάθσλ κε θξηηήξηα

γ) δεκηνπξγία βάζεο δεδνκέλσλ εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε έλα ζέκα∙

κε ηελ ηζηνξηθή κέζνδν κε ζπιινγή ηεθκεξίσλ κε αλάιπζε γξαπηψλ πεγψλ

κε άληιεζε πιεξνθνξηψλ απφ πιηθέο πεγέο κε επεμεξγαζία δεδνκέλσλ κε

αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ κε εηζαγσγή δεκνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ αμην-

πνηψληαο πιεξνθνξηθά εξγαιεία παξνπζηάζεσλ ινγηζκηθά ην δηαδίθηπν

πίλαθεο δεδνκέλσλ βάζεηο δεδνκέλσλ ή ινγηζηηθά θχιια

52 Διδάςκοντασ Ιςτορία με τθν υποςτιριξθ ΣΠΕ

Ελζνθ Γκίκα

522 Από τθν επιςτιμθ τθσ ιςτορίασ ςτθ ςχολικι ιςτορία

Ζ δηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο ζήκεξα ζηνρεχεη ζηε κειέηε ηνπ ζπλφινπ ηεο αλζξψπηλεο

εκπεηξίαο αλαδεηθλχνληαο ηελ πνιιαπιφηεηα ησλ ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ θαη

θαηλνκέλσλ θαη ηε δηαζχλδεζή ηνπο Αμηνπνηεί ηηο εξεπλεηηθέο κεζφδνπο ηεο

ηζηνξηθήο επηζηήκεο πξσηνγελέο θαη δεπηεξνγελέο ηζηνξηθφ πιηθφ γηα λα ζέζεη

εξσηήκαηα θαη λα αλαιχζεη ηζηνξηθά δεηήκαηα κε εξγαιεία ηζηνξηθήο έξεπλαο




ζηνρεχνληαο ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ηνπ καζεηή θαη ζηελ αλάπηπμε

δεμηνηήησλ σο πξνο ηε δηαρείξηζε ηζηνξηθνχ πιηθνχ41

πγθεθξηκέλα σο πξνο ην γλσζηηθφ πεξηερφκελν επηρεηξείηαη

Γηεχξπλζε ηνπ γλσζηηθνχ πεξηερνκέλνπ κε αλαθνξά ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηνπ

πνιηηηζκνχ θαη ηνπ ηζηνξηθνχ γίγλεζζαη αλάδεημε ηζηνξηθψλ βησκάησλ κηαο

πνηθηιίαο θνηλσληθψλ νκάδσλ

Γηάινγνο παξφληνο-παξειζφληνο Καηαλφεζε ησλ εξκελεπηηθψλ πξνζεγγίζεσλ

ηνπ παξειζφληνο κε αθεηεξία ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ παξφληνο

Αλάιπζε ηζηνξηθψλ πξνβιεκάησλ

Χο πξνο ηελ παηδαγσγηθή θαη δηδαθηηθή πξνζέγγηζε

Λακβάλνληαο ππφςε ηελ αθαδεκατθή ηζηνξία επηρεηξείηαη κηα κεηαηφπηζή ηεο

ζηε ζρνιηθή ηζηνξία κεηαζρεκαηίδνληαο ην επηζηεκνληθφ αληηθείκελν ζε

αληηθείκελν δηδαζθαιίαο

Δπηρεηξείηαη εμηζνξξφπεζε δεισηηθήο θαη δηαδηθαζηηθήο γλψζεο έηζη ψζηε ην

γλσζηηθφ πεξηερφκελν λα είλαη ζε ζχλδεζε θαη ζπλάθεηα κε ηηο ηζηνξηθέο

κεζφδνπο θαη έλλνηεο

Γίλεηαη έκθαζε ζηηο επνηθνδνκεηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο

Καιιηεξγνχληαη κεηαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο

Ζ αλαζχλζεζε ηνπ παξειζφληνο ζηε ζρνιηθή ηζηνξία επηρεηξείηαη κέζσ ηεο

εμνηθείσζεο ηνπ καζεηή κlsquo έλα ζχζηεκα γλσζηηθψλ θαηεγνξηψλ θαη ηελ θαιιηέξγεηα

δεμηνηήησλ πνπ ηνλ εηζάγνπλ ζηελ έλλνηα ηεο ηζηνξίαο θαη ηνπ παξέρνπλ ηα εξγαιεία

γηα λα θαηαλνήζεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζπληίζεηαη ε ηζηνξηθή γλψζε42

Σν γλσζηηθφ πεξηερφκελν ηεο ηζηνξίαο νξγαλψλεηαη κε βάζε ηηο γλσζηηθέο

θαηεγνξίεο θαη ηηο έλλνηεο Ζ ιεηηνπξγία ησλ laquoγλσζηηθψλ θαηεγνξηψλraquo θαη

laquoδηαδηθαζηηθψλ ελλνηψλraquo είλαη δηπιή επξεηηθή κε ηελ νπνία γίλνληαη αληηιεπηά θαη

αληηθείκελν παξαηήξεζεο ζηνηρεία ηνπ παξειζφληνο θαη δνκηθή κε ηελ νπνία

νηθνδνκνχληαη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζηνηρείσλ θαη ησλ θαηλνκέλσλ ηνπ παξειζφληνο43

41 Γηα ηα ζεκαληηθφηεξα ζηάδηα εμέιημεο ηεο δηδαθηηθήο ηεο ηζηνξίαο θαη ηηο ζχγρξνλεο ηάζεηο βι

Κφθθηλνο 2006 11-22 42 Γηα ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο βι θαη ΓΔΠ-ΑΠ

httpwwwpi-schoolsgrprogramsdepps 43 Γηα ηε δνκή θαη ιεηηνπξγία ησλ γλσζηηθψλ θαηεγνξηψλ βι Matozzi (2006)




Γνωςτικζσ κατθγορίεσ και ζννοιεσ

Οη γλσζηηθέο θαηεγνξίεο είλαη νη εμήο

ζέκα νξίδεηαη έλα δήηεκα ζε ζρέζε κε ηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν ην νπνίν

ρξεζηκνπνηείηαη σο άμνλαο αλαθνξάο γηα λα αλαδεηρηεί κία νκνηνγελήο ζεηξά γεγνλφησλ ή

θαηλνκέλσλ

γεγνλφο δειψλεη ηη ζπλέβε κία ρξνληθή ζηηγκή ζlsquo έλαλ ηφπν

ρξνλνινγία εληνπίδεηαη έλα γεγνλφο ζηνλ ρξφλν

πεξίνδνο ηεκαρίδεηαη ν ρξνληθφο άμνλαο ζε κηθξφηεξα κέξε

πεγή ζηνηρεία ηνπ παξειζφληνο απφ ηα νπνία ν κειεηεηήο κπνξεί λlsquo

αληιήζεη πιεξνθνξίεο

κεηαβνιή δειψλεηαη ε κεηάβαζε απφ κία θαηάζηαζε ζε κία άιιε

αδξάλεηα δειψλεηαη ν ζεκαληηθφο πεξηνξηζκφο ηεο κεηαβνιήο

δηαδνρή γεγνλφηα ηνπνζεηνχληαη ζε ζεηξά δηαδνρηθά

ζπγρξνληθφηεηα παξαηεξνχληαη γεγνλφηα πνπ ζπκβαίλνπλ ή εμειίζζνληαη

παξάιιεια ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή

καθξά δηάξθεηα αλαθέξεηαη ζε θαηλφκελα πνπ παξακέλνπλ ακεηάβιεηα γηα

κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα

ζπγθπξία εληνπίδνληαη θαηλφκελα πνπ εθδειψλνληαη παξάιιεια θαη

επεξεάδνπλ ην πξνο κειέηε γεγνλφο

θχθινο εθηηκάηαη κία ζεηξά γεγνλφησλ ή θαηλνκέλσλ κε θξηηήξηα ηελ

κεηαβνιή θαη ηελ αδξάλεηα

πξνβιεκαηηζκφο ηίζεληαη εξσηήκαηα φζνλ αθνξά ζηηο ζρέζεηο αλάκεζα ζηελ

παξαηεξνχκελε κεηαβνιή θαη ζε άιια θαηλφκελα ήδε γλσζηά ή πξνο αλαθάιπςε

Οη έλλνηεο είλαη ην κέζν πνπ ρξεζηκνπνηεί ν ηζηνξηθφο γηα λα πεξηγξάςεη ηελ

πξαγκαηηθφηεηα θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηελ εξκελεχζεη Οη έλλνηεο δεκηνπξγνχλ έλα

πιαίζην ζθέςεο βάζε ηνπ νπνίνπ νξγαλψλνληαη νη εξσηήζεηο θαη νη απαληήζεηο ηνπ

ηζηνξηθνχ Οη έλλνηεο πξνέξρνληαη απφ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία απφ ηελ πνιηηηθή

θνηλσληθή θαη θηινζνθηθή ζθέςε απφ ηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο Οη έλλνηεο

πεξηγξάθνπλ έλα λνεκαηηθφ ζχλνιν νκνεηδψλ γεγνλφησλ (πρ κεγάιεο αλαθαιχςεηο)

ή αλαπαξηζηνχλ κία ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα πεξηγξάθνληαο ηα επηκέξνπο ζηνηρεία

ηεο θαη ηηο κεηαμχ ησλ γεγνλφησλ ζρέζεηο (πρ επέκβαζε Μεγάισλ δπλάκεσλ)

Τπάξρνπλ φκσο θαη έλλνηεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηνπο ηζηνξηθνχο ή πνπ




πξνθχπηνπλ απφ ηελ επεμεξγαζία ππαξρνπζψλ ελλνηψλ (πρ θιαζηθηζκφο κεγάιεο

αλαθαιχςεηο νπκαληζκφο πφιε-θξάηνο θηι) Ζ ιεηηνπξγία ησλ ελλνηψλ είλαη

πνιιαπιή

νξγαλψλνπλ ηα γεγνλφηα ζε κηα εληαία δνκή

ραξαθηεξίδνπλ έλα γεγνλφο εληάζζνληάο ην ζε κία ελφηεηα κε θνηλά

ραξαθηεξηζηηθά

δηαπηζηψλνπλ ζρέζεηο πνπ είλαη θνηλέο ή επαλαιακβάλνληαη ζηνλ ρψξν θαη ζηνλ

ρξφλν αλάκεζα ζε θαηεγνξίεο πξαγκάησλ

εξκελεχνπλ ηα ηζηνξηθά γεγνλφηα

Οη έλλνηεο ζα κπνξνχζαλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζηηο εμήο θαηεγνξίεο

Γεληθέο έλλνηεο πεξηγξάθνπλ ηνκείο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο

(νηθνλνκία πνιηηηθή ηέρλεο θηι) Οη ηνκείο απηνί ζπλζέηνπλ ην πεδίν ηεο

ηζηνξίαο Οη ηνκείο ηνπ πεδίνπ απηνχ εμειίζζνληαη ή θαη δηαθνξνπνηνχληαη

ζηνλ ρξφλν θαη ζηνλ ρψξν

Γνκηθέο έλλνηεο ν ρψξνο ν ρξφλνο ε αιιαγή ε εμέιημε θαη ε αηηηφηεηα

απνηεινχλ ηα αληηθείκελα κειέηεο εξκελείαο θαη έξεπλαο ηεο ηζηνξηθήο

επηζηήκεο

Οξγαλσηηθέο έλλνηεο είλαη θνηλέο ζε φιεο ηηο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο θαη κε

απηέο νξγαλψλεηαη ε κειέηε ηνπ ηζηνξηθνχ γίγλεζζαη Χο νξγαλσηηθέο έλλνηεο

ζεσξνχληαη νη έλλνηεο πνπ εθθξάδνπλ κία ηζηνξηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη

βνεζνχλ ζηελ αλαζχλζεζε θαη θαηαλφεζή ηεο φπσο γηα παξάδεηγκα ν

εζληθηζκφο

Ιζηνξηθέο έλλνηεο ελλννχληαη εθείλνη νη φξνη πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ην

λνεκαηηθφ πιαίζην κίαο ζπγθεθξηκέλεο ηζηνξηθήο πεξηφδνπ φπσο γηα

παξάδεηγκα θνηδακπάζεδεο

Γνωςτικό προφίλ του μακθτι που μελετά ιςτορία Βιβλιογραφικι αναςκόπθςθ

Ζ δηεξεχλεζε θαη αλάπηπμε ηεο έλλνηαο ηεο ηζηνξηθήο παηδείαο δελ κπνξεί λα είλαη

απνζπλδεδεκέλε απφ ηηο έξεπλεο πνπ εμεηάδνπλ ηα λνεηηθά ζρήκαηα πνπ νη καζεηέο

αλαπηχζζνπλ φηαλ έξρνληαη ζlsquo επαθή κε ηελ Ηζηνξία Πνξίζκαηα εξεπλψλ44

έδεημαλ

44 Ο Lee (2004 43) αλαθέξεηαη ζηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο How people learn




φηη νη καζεηέο έξρνληαη ζην ζρνιείν κε πξνδηακνξθσκέλα λνεηηθά ζρήκαηα γηα ηε

ιεηηνπξγία ηνπ θφζκνπ ηα νπνία πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε απφ ηνλ δάζθαιν θαη λα

ελζσκαησζνχλ ζηηο λέεο δηδαζθφκελεο έλλνηεο Γηα λα αλαπηχμνπλ φκσο επαξθή

γλψζε ζlsquo έλα αληηθείκελν έξεπλαο πξέπεη λα έρνπλ βαζηά βαζηθή γλψζε ησλ

δεδνκέλσλ ζηνηρείσλ λα ηα θαηαλννχλ ζlsquo έλα δεδνκέλν ελλνηνινγηθφ ζχζηεκα θαη

λα νξγαλψλνπλ ηε γλψζε κε ηξφπνπο πνπ λα πξνθαινχλ ηελ αλάθιεζε θαη ηελ

εθαξκνγή ηνπο Δπηπιένλ πξέπεη λα δίλεηαη έκθαζε ζηελ θαηάθηεζε ηεο κεηαγλψζεο

απφ ηνπο καζεηέο ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ειέγρνπλ ηε δηαδηθαζία κάζεζεο

πξνζδηνξίδνληαο ηνπο ζηφρνπο ηεο θαη παξαθνινπζψληαο ηελ πξφνδφ ηνπο

Ο Barton (2004) εληνπίδεη κηα ζεηξά παξαλνήζεσλ ζηελ ηζηνξηθή ζθέςε ησλ

παηδηψλ ζεσξνχλ ην ηζηνξηθφ γίγλεζζαη πεξηζζφηεξν σο απνηέιεζκα πξάμεσλ παξά

ηζηνξηθψλ δηεξγαζηψλ ηείλνπλ ζε κηα ππεξαπινπζηεπκέλε αθήγεζε (overnarrativised

history) ηνπ παξειζφληνο ζηελ νπνία πξσηαγσληζηεί έλαο αξηζκφο αηφκσλ θαη

ιακβάλνπλ ρψξα θάπνηα γεγνλφηα ζεσξνχλ φηη θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο

θαηαζηάζεηο έρνπλ κηα γξακκηθή εμέιημε θαη δελ αληηιακβάλνληαη ηε ρξνληθή

δηάξθεηα ησλ θαηλνκέλσλ πηζηεχνληαο φηη ηα πξνβιήκαηα ιχζεθαλ δηακηάο θάπνηα

ρξνληθή ζηηγκή Δπίζεο αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο ζηε δηαρείξηζε ηζηνξηθψλ πεγψλ

ηδηαίηεξα κάιηζηα απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαπηζηψλνπλ ηηο πεπεξαζκέλεο δπλαηφηεηέο

ηνπο σο καξηπξίεο Καηαιήγεη φηη νη δπζθνιίεο απηέο ζπλδένληαη κε ηελ θνηλσληθή

πξνέιεπζε ησλ καζεηψλ θαη ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο ηεο ηζηνξίαο

ε έξεπλά ηεο ε Δ Νάθνπ (2000 81 amp 213) πεξηέγξαςε ηελ ηζηνξηθή ζθέςε

ησλ παηδηψλ ειηθίαο 12-15 εηψλ κε θξηηήξην ηε δπλαηφηεηα ηνπο λα ζπλδένπλ ηα

ηζηνξηθά θαηάινηπα κε ηελ έλλνηα ηνπ ρξφλνπ λα ηα ζπλδένπλ κε ηελ ηζηνξηθή

γλψζε λα ζέηνπλ εξσηήκαηα λα δηαηππψλνπλ ππνζέζεηο θαη λα εμάγνπλ

ζπκπεξάζκαηα θαη κειέηεζε ηελ παξνπζία ησλ θαηεγνξηψλ απηψλ ζηελ ηζηνξηθή

ζθέςε ησλ καζεηψλ χκθσλα κε ηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο ηα παηδηά απηήο ηεο

ειηθίαο εκθαλίδνληαη έηνηκα λα εηζαρζνχλ ζηελ ηζηνξηθή κεζνδνινγία θαη

πξνβιεκαηηθή αιιά αδχλακα λα ππνζηεξίμνπλ πξνηάζεηο ππνζέζεηο θαη

ζπκπεξάζκαηα κε ηζηνξηθνχο φξνπο Ζ αδπλακία απηή εξκελεχηεθε σο απφξξνηα ηεο

παξαδνζηαθήο ηζηνξηθήο εθπαίδεπζεο ε νπνία έδσζε έκθαζε ζην πεξηερφκελν θαη

φρη ζηελ ηζηνξηθή κέζνδν Δπηπιένλ επηζήκαλε ηε ζεκαζία πιηθψλ θαη νπηηθψλ

πεγψλ γηα ηελ εηζαγσγή ζηελ ηζηνξηθή εξκελεία θαζψο νη γξαπηέο πεγέο ζέηνπλ




κεγάιεο δπζθνιίεο ζηα παηδηά ιφγσ ησλ γεληθεχζεσλ θαη ηνπ ζεσξεηηθνχ γισζζηθνχ

ραξαθηήξα ηνπο

Ο Η Matozzi (2004 154) επηρεηξεί λα ζπλζέζεη έλα γλσζηηθφ θαη

ζπλαηζζεκαηηθφ πξνθίι ηνπ καζεηή ζην ηέινο ηεο ηζηνξηθήο ηνπ παηδείαο

Να ηνπνζεηεί ζσζηά ζηνλ ρψξν θαη ζηνλ ρξφλν ηα γεγνλφηα

Να γλσξίδεη ηνπο κεηαζρεκαηηζκνχο πνπ έρεη ππνζηεί ν θφζκνο απφ ηελ

πξντζηνξία κέρξη ζήκεξα

Να ελδηαθέξεηαη γηα ηε κειέηε ησλ δηαδηθαζηψλ κεηαζρεκαηηζκνχ

Να γλσξίδεη έλλνηεο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ ηζηνξηθνχ

ιφγνπ

Να θξίλεη ηζηνξηθά θείκελα

Να ελζσκαηψλεη λέεο γλψζεηο ζε εθείλεο πνπ έρεη ήδε κάζεη

Ο P Lee (2005) εμεηάδνληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη καζεηέο καζαίλνπλ

ηζηνξία ζέηεη ηξεηο άμνλεο-αξρέο ζηνπο νπνίνπο ζα πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ε δηδαζθαιία

ηνπ καζήκαηνο

1 αμηνπνίεζε ησλ πξνυπαξρνπζψλ αληηιήςεσλ ησλ καζεηψλ νη νπνίνη έρνπλ ήδε

αλαπηχμεη αληίιεςε γηα ην πψο ιεηηνπξγεί ν θφζκνο βαζηδφκελνη ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο

εκπεηξία Οη αληηιήςεηο ηνπο γηα ην ηη είλαη ην παξειζφλ θαη ηη ε ηζηνξία σο επηζηήκε δελ

είλαη ηεηειεζκέλεο αιιά ππφ δηακφξθσζε

2 νη καζεηέο ρξεηάδνληαη έλαλ εμνπιηζκφ ηζηνξηθψλ θαη νξγαλσηηθψλ ελλνηψλ γηα λα

θαηαλνήζνπλ πψο ιεηηνπξγεί ν θφζκνο

3 Ζ εθαξκνγή κεηαγλσζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ45

εληζρχεη ηνπο καζεηέο πξνο ηε

δπλαηφηεηα δηαηχπσζεο εξσηεκάησλ θαη εθαξκνγήο κεζφδσλ επεμεξγαζίαο πεγψλ έηζη

ψζηε λα θαηαλνήζνπλ ηη θάλνπλ νη ηζηνξηθνί φηαλ θάλνπλ ηζηνξία

Λακβάλνληαο ππφςε φηη νη ηδέεο ησλ καζεηψλ εμειίζζνληαη ην έξγν ηνπ

δαζθάινπ ζπλίζηαηαη ζηελ ελεξγνπνίεζε θαη δηδαθηηθή εθαξκνγή ησλ αμφλσλ

απηψλ έηζη ψζηε λα πξννδεχζεη ζηαδηαθά ε ηζηνξηθή ζθέςε ησλ καζεηψλ46

45 Οη κεηαγλσζηηθέο ζηξαηεγηθέο αθνξνχλ ηνπο ζπζηεκαηηθνχο ηξφπνπο παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ

ηνπ γηγλψζθεηλ (laquoκαζαίλσ πψο λα καζαίλσraquo) 46 χκθσλα κε ην κνληέιν πξνφδνπ θαηαλφεζεο ησλ ηζηνξηθψλ αθεγήζεσλ απφ ηνπο καζεηέο πνπ πε-

ξηγξάθεη ν Lee ε πξφνδνο ζεκεηψλεηαη ζηαδηαθά μεθηλψληαο απφ ηελ αληίιεςε φηη νη ηζηνξηθέο αθε-

γήζεηο α) απιψο δίλνληαη β) είλαη αλαμηφπηζηεο γ) θαζνξίδνληαη απφ ηηο πιεξνθνξίεο δ) δηαζηξεβιψ-

λνληαη απφ θίλεηξα ε) νξγαλψλνληαη απφ πξνζσπηθή ζθνπηά θαη θαηαιήγνπλ κεηά απφ ηελ θαηάι-

ιειε δηδαθηηθή θαζνδήγεζε ζηελ θαηαλφεζε φηη ζη) νθείινπλ λα απαληνχλ ζε εξσηήκαηα θαη λα α-

ληαπνθξίλνληαη ζε θξηηήξηα (Lee 2004 54-55)




Διδακτικά μοντζλα - προςεγγίςεισ

ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ζρεκαηηθά θάπνηα δηδαθηηθά κνληέια γηα ηε

δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο

Αθεγεκαηηθή ζθέςε

Σν παξειζφλ πθίζηαηαη σο αληηθείκελν αθήγεζεο ζην νπνίν ηα γεγνλφηα

ηαμηλνκνχληαη θαη νξγαλψλνληαη έηζη ψζηε λα απνθηήζνπλ ζπλνρή θαη λα

αλαπιάζνπλ κηα εηθφλα ηνπ παξειζφληνο Ζ αθήγεζε ζπζρεηίδεηαη κε νξγαλσηηθέο

αξρέο αηηηφηεηαο αιιαγήο θαη ζπλέρεηαο (Ζusbands 2000 75 θε) έηζη ψζηε λα

δεκηνπξγείηαη έλα αθεγεκαηηθφ πιαίζην ζθέςεο ζην νπνίν θαίλεηαη πψο

αληηιακβάλεηαη ν καζεηήο ην παξειζφλ Ζ αθήγεζε κπνξεί λα έρεη πξνθνξηθή ή

γξαπηή κνξθή

Δηθόλεο πνιηηηζκνύ

Ξεπεξλψληαο ην αθεγεκαηηθφ κνληέιν νη εηθφλεο πνιηηηζκνχ αμηνπνηνχλ ηηο

αλαπαξαζηάζεηο ηνπο παξειζφληνο γηα λα πεξηγξάςνπλ ην παξειζφλ Μηα εηθφλα

πνιηηηζκνχ δίλεη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο κε βάζε ηηο νπνίεο νη καζεηέο κπνξνχλ λα

επεμεξγαζηνχλ ηζηνξηθά εξσηήκαηα λα νκαδνπνηήζνπλ θαη λα ζεκαηνπνηήζνπλ

πιεξνθνξίεο αιιά θαη λα ηηο εληάμνπλ ζlsquo έλα ρξνληθφ πιαίζην Δπίζεο απνζθνπνχλ

ζηελ θαηαζθεπή δεζκψλ αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο φςεηο ηνπ πνιηηηζκνχ γηα

παξάδεηγκα laquoηχπνο δηαηξνθήοraquo θαη laquoαγξνηηθέο ηερληθέοraquo απνθιείνληαο ηελ

αθεγεκαηηθή κνξθή47

Δπεμεξγαζία ησλ ελλνηώλ

ηφρνο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ηζηνξίαο κε ηε ρξήζε ελλνηψλ είλαη ε πξνζέγγηζε

ηεο ηζηνξίαο κlsquo έλαλ αθαηξεηηθφ ηξφπν έηζη ψζηε λα δηεξεπλεζεί ν ηξφπνο

ιεηηνπξγίαο ησλ θνηλσληψλ Ζ θαηαλφεζε απηή απαηηεί ηελ επηζθφπεζε ησλ ηνκέσλ

ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο έηζη φπσο δηαγξάθεηαη ζηνπο αηψλεο

Οη δξαζηεξηφηεηεο επεμεξγαζίαο ελλνηψλ κπνξνχλ λα ιάβνπλ ηε κνξθή

παξαθνινχζεζεο ηεο εμέιημεο κίαο έλλνηαο ζηνλ ρψξν θαη ζηνλ ρξφλν ζχλδεζεο

κίαο έλλνηαο κε ηζηνξηθά γεγνλφηα δηαηχπσζεο ππνζέζεσλ γηα ηε ζρέζε ελλνηψλ θαη

47 Ο Η Matozzi παξαηεξεί φηη ε νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ απφ ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα

ππνβαζκίδεη ην ηζηνξηθφ πεξηερφκελν ζε βαζκφ πνπ λα ην κεηαηξέπεη ζε κηα laquoκηθξνγξαθίαraquo κε πεξην-

ξηζκέλν κέγεζνο πιεξνθνξηψλ Ζ βάζε πιεξνθνξηψλ ησλ καζεηψλ είλαη αλεπαξθήο θαη ηα πξνθαζν-

ξηζκέλα νξγαλσηηθά ζρήκαηα δελ ηνπο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα λνεκαηνδνηήζνπλ ηα ίδηα ηελ ηζηνξία

(2006 138-9)




επηβεβαίσζε ηεο κε αλαθνξά ζε ηζηνξηθά γεγνλφηα αλαδήηεζεο νκνηνηήησλ θαη

δηαθνξψλ κεηαμχ ελλνηψλ ζηνλ ρψξν θαη ζηνλ ρξφλν Οη ηζηνξηθέο έλλνηεο κπνξνχλ

λα παξνπζηαζηνχλ επίζεο κε ηε κνξθή νξηζκψλ λα δνκεζνχλ κέζα απφ ηε κειέηε

ηζηνξηθψλ πεγψλ θαη ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ λα αλαπιαζηνχλ παξαηεξψληαο

εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηελ θαηαλφεζε ησλ ελλνηψλ ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ε

θαηαλφεζε θαη θαηάθηεζε ηνπ ηζηνξηθνχ ιεμηινγίνπ48

Γξαπηέο δξαζηεξηόηεηεο

Οη γξαπηέο δξαζηεξηφηεηεο ζηνρεχνπλ ζηελ παξαγσγή ελφο ηζηνξηθνχ

θεηκέλνπ ην νπνίν αθνινπζεί ηα εμήο ζηάδηα ζπιινγή πιεξνθνξηψλ δεδνκέλσλ

εληππψζεσλ νξγάλσζε ηνπ πιηθνχ γχξσ απφ έλα ηζηνξηθφ εξψηεκα παξνπζίαζε

ηζηνξηθψλ ηδεψλ49

Καηά ηε δηάξθεηα ησλ γξαπηψλ

δξαζηεξηνηήησλ δίλεηαη ε επθαηξία ζηνλ καζεηή λα

ζπδεηήζεη θαη λα αλαζεσξήζεη ηνλ ζθνπφ ηεο

εξγαζίαο ην πεξηερφκελν ηηο πηζαλέο κνξθέο πνπ ζα

ιάβεη ε ηειηθή παξνπζίαζε Καηά ηε ζπιινγή

πιεξνθνξηψλ θξαηά ζεκεηψζεηο σο ζθαισζηά γηα ηελ

ηειηθή ηζηνξηθή γξαθή θξίλνληαο ηε ρξεζηκφηεηα ησλ

πιεξνθνξηψλ πνπ ζπιιέγεη Οη ζηξαηεγηθέο

θαηαγξαθήο πνπ αλαπηχζζεη ζην ζηάδην απηφ κπνξνχλ λα απνηππσζνχλ ζε θχιιν

εξγαζίαο Καηά ηελ νξγάλσζε ησλ πιεξνθνξηψλ παξνηξχλεηαη λα ρξεζηκνπνηεί

ελλνηνινγηθά δηαγξάκκαηα (αμηνπνηψληαο θαη ηα ζρεηηθά ινγηζκηθά δεκηνπξγίαο

ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ) έηζη ψζηε λα νξγαλψλνληαη θαη λα λνεκαηνδνηνχληαη νη

πιεξνθνξίεο Ζ ηειηθή παξνπζίαζε κπνξεί λα ιάβεη πνηθίιεο κνξθέο ιακβάλνληαο

ππφςε ην πεξηερφκελν ηνλ ζθνπφ θαη ην αθξναηήξην κε θπξηφηεξεο ηελ αθήγεζε ησλ

48 Γηα ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ελλνηψλ βι Veyne (1981 90-126) Marrou (1989 325-423) Ma-

tozzi (2006) θαη Ρεπνχζε (2000) 49 O E Carr (1983 32) πεξηγξάθεη θαηlsquo απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ εξγαζία ηνπ ηζηνξηθνχ laquoε πην ζπλε-ζηζκέλε γλψκε θαίλεηαη λα είλαη πσο ν ηζηνξηθφο δηαηξεί ηε δνπιεηά ηνπ ζε δχν ηειείσο ρσξηζηέο θά-

ζεηο ή πεξηφδνπο Πξψηα αθηεξψλεη κηα αξρηθή πεξίνδν δηαηξέρνληαο ηηο πεγέο θαη παξαγεκίδνληαο ηα

ζεκεησκαηάξηά ηνπ κε γεγνλφηα Καηφπηλ φηαλ απηή ε θάζε ηειεηψλεη βάδεη θαηά κέξνο ηηο πεγέο ηνπ

βγάδεη ην ζεκεησκαηάξηφ ηνπ θαη γξάθεη ην βηβιίν ηνπ απφ ηελ αξρή κέρξη ην ηέινοhellipΓηάβαζκα θαη

γξάςηκν πξνρσξνχλ ηαπηφρξνλα Καζψο ζπλερίδσ δηάβαζκα ή πξνζζέησ ή αθαηξψ ή αλαπιάζσ ή δη-

αγξάθσ απφ ην γξαπηφ κνπraquo

Είναι προφανζσ ότι αυτοφ του είδουσ οι

δραςτθριότθτεσ προςφζρονται κατεξο-

χιν για διακεματικζσ προςεγγίςεισ με τα

γλωςςικά μακιματα (πχ με τθν αξιο-

ποίθςθ τθσ γλωςςοδιδακτικισ προςζγγι-

ςθσ το laquoγράψιμο ωσ διαδικαςίαraquo ι τθσ

διδαςκαλίασ των κειμενικϊν ειδϊν (βλ

Ενότθτα ΙΙ κεφ 2)




δηαδηθαζηψλ ηελ πεξηγξαθή ησλ δνκψλ θαη ησλ κεηαβνιψλ θαη ηελ

επηρεηξεκαηνινγία50

Ιζηνξηθό πιαίζην

Ζ γξακκηθή ρξνληθή αθνινπζία δίλεη ηε ζέζε ηεο ζε πιαίζηα εξκελείαο ηνπ

παξειζφληνο ζηα νπνία θπξίαξρν ξφιν παίδνπλ νη νξγαλσηηθέο έλλνηεο (αιιαγή

ζπλέρεηα)51

θνπφο ηεο δεκηνπξγίαο ηζηνξηθψλ πιαηζίσλ είλαη λα πξνζαλαηνιίδνληαη

νη καζεηέο ηζηνξηθά ζηνλ ρξφλν έηζη ψζηε λα ζπλδένπλ ην παξειζφλ κε ην παξφλ θαη

παξάιιεια λα παξέρεηαη έλα δηαλνεηηθφ ζχλνιν εξγαιείσλ γηα λα ρεηξίδνληαη ηελ

ηζηνξία σο επηζηήκε Οη καζεηέο ζέηνπλ ηα δηθά ηνπο εξσηήκαηα γηα ηε ζεκαζία

ηέηνησλ αιιαγψλ

Πεξηνδνιόγεζε

O Η Matozzi (2004 135) ζέηεη ην εξψηεκα εάλ laquoείλαη δπλαηφλ λα ζθεθηνχκε

κηα πνξεία ζρεκαηηζκνχ ηεο ηζηνξηθήο ζθέςεο πνπ λα έρεη παγθφζκηα ηζρχ φπσο ε

καζεκαηηθή ζθέςεraquo ε κηα πνιππνιηηηζκηθή θνηλσλία ην δεηνχκελν είλαη λα

αληηιεθζνχλ νη καζεηέο ην παγθφζκην παξειζφλ σο αληηθείκελν γλψζεο θαη ηελ

Ηζηνξία σο δξάζε δεκηνπξγίαο κε νξηζηηθψλ θαη κε νινθιεξσκέλσλ γλψζεσλ ηε

δηακφξθσζε ηεο ζθέςεο απηήο ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη ν εληνπηζκφο ζπλαθνινπζηψλ

ζπγρξνληψλ πεξηνδνινγήζεσλ θαη ζπγθξίζεσλ έηζη ψζηε νη καζεηέο λα ηνπνζεηνχλ

ηειηθά ηηο ηζηνξηθέο πιεξνθνξίεο ζε δίθηπα γεγνλφο πνπ ζα ηνπο νδεγήζεη ζηε

δηαηχπσζε εξσηεκάησλ γηα ηε δηεχξπλζε ησλ γλψζεσλ ηνπο

Υσξνρξνληθνί ράξηεο

Ζ ρξνλνινγηθή θαη γεσγξαθηθή γλψζε δεκηνπξγνχληαη κε ηνλ ζρεκαηηζκφ

δνκηθψλ πιαηζίσλ ρξνληθνχ θαη ρσξηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ Ο ράξηεο εκθαλίδεηαη σο

έλα αηειέο κσζατθφ πνπ δελ αθήλεη απηαπάηεο φπσο ελδερνκέλσο ε ζπλερήο ρξνληθή

αθήγεζε φηη φιε ε ηζηνξία είλαη γλσζηή Υξνληθέο δηάξθεηεο ζπγρξνλίεο

50 Ο Ζusbands (2004 137) επηζεκαίλεη φηη έρεη δνζεί κηθξή ζεκαζία ζηα είδε γξαπηψλ δξαζηεξηνηή-

ησλ θαη ηδηαίηεξα ζηα πεδία πνπ είλαη ζε ζέζε λα εθκεηαιιεπηνχλ ηα παηδηά Κπξηαξρεί ην είδνο ηεο

αλαθνξάο θαη ηεο πεξηγξαθηθήο θαηαλφεζεο ελψ κηθξή ζέζε θαηέρνπλ ε αλάιπζε ε επηρεηξεκαηνιν-

γία ε πεηζψ ε ζχγθξηζε 51 Ο Lee (2004 64) πξνηείλεη έλα πξφηππν αιιαγήο ζην νπνίν νη καζεηέο λα πξνζαξκφδνπλ λέα ηζην-

ξηθά ζηνηρεία λα ζέηνπλ εξσηήκαηα κε ζεκαηηθά θξηηήξηα θαη γηα καθξά ρξνληθά δηαζηήκαηα Πξνηεί-

λεη επίζεο θξηηήξηα γηα έλα εχρξεζην ηζηνξηθφ πιαίζην Σα θξηηήξηα αθνξνχλ ζηε ρξήζε νξγαλσηη-

θψλ ελλνηψλ θαη είλαη αλνηθηά ζε έιεγρν ηξνπνπνίεζεο έηζη ψζηε λα ελζσκαηψλεηαη ε λέα γλψζε θαη

λα παξέρνληαη πξννπηηθέο γηα ρεηξηζκφ ηνπ παξφληνο θαη ηνπ κέιινληνο θαζψο θαη ελαιιαθηηθψλ αθε-

γήζεσλ




δηαρξνλίεο ρσξηζκφο πεξηφδσλ κε θξηηήξηα νκνηφηεηαο ή δηαθνξάο ζπληζηνχλ ηα

ζηνηρεία πεξηνδνιφγεζεο γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ ρξφλνπ52

Δπεμεξγαζία ηζηνξηθώλ πεγώλ

Ζ ρξήζε ησλ πεγψλ απνηειεί ηε βάζε ηεο ηζηνξηθήο εξκελείαο θαη απνηέιεζε

έλαλ απφ ηνπο βαζηθνχο άμνλεο ηεο δηδαθηηθήο ηεο ηζηνξίαο ηα ηειεπηαία 25 ρξφληα

ηφρνο ηεο εξγαζίαο κε πεγέο είλαη ε αλαδήηεζε εθείλσλ ησλ εξσηήζεσλ πνπ ζα

πξνάγνπλ ηξφπνπο ηζηνξηθήο ζθέςεο Παξφια απηά δηαηππψζεθαλ πξνβιεκαηηζκνί

σο πξνο ηε δπλαηφηεηα ηεο δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο ησλ ηζηνξηθψλ πεγψλ λα εηζάγεη

ηνπο καζεηέο ζε κηα δηαδηθαζία θαηαλφεζεο ηεο ηζηνξηθήο εξγαζίαο θαη εξκελείαο

θαη εληνπίζηεθαλ πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ έθηαζε ησλ πεγψλ θαη ζε

ελλνηνινγηθέο θαη γισζζηθέο δπζθνιίεο53

ε θάζε πεξίπησζε ν δηδαθηηθφο ζηφρνο δελ είλαη λα εμνηθεησζνχλ νη καζεηέο

κε ηελ εξγαζία ηνπ ηζηνξηθνχ αιιά λα ζηξέςεη ν εθπαηδεπηηθφο ην ελδηαθέξνλ πξνο

ην είδνο γλψζεο θαη ζθέςεο πνπ ζέιεη νη καζεηέο λα εμαζθήζνπλ θαη ηηο λνεηηθέο

δξαζηεξηφηεηεο πνπ επηζπκεί λα αλαιάβνπλ (Husbands 2004 39 amp 56-7)

[Γηα ηελ αμηνπνίεζε θαη ηνπο ηξφπνπο αμηνπνίεζεο ησλ πεγψλ (παξαδνζηαθψλ ή ςεθηαθψλ)

ζηε δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο βι ην ακέζσο επφκελν θείκελν Δλφηεηα ΗΗ θεθ 53

Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο]

52Βι Radinsky et al (2008) φπνπ ζην κνληέιν ρσξνρξνληθνχ ράξηε πνπ πεξηγξάθεηαη επηρεηξείηαη

ζπλδπαζκφο ηζηνξηθψλ καξηπξηψλ κε ηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν Ο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δηαθνξεηηθψλ

εηδψλ πιεξνθνξίαο απνζθνπεί ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο δεμηφηεηαο έληαμεο ηεο ηζηνξηθήο αθήγεζεο ζηνλ

ρξφλν θαη ηνλ ρξφλν Πξνηείλνληαη δηάθνξνη ηξφπνη δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο έλαο εμlsquo απηψλ είλαη ε

ζεκαηηθή δηαζχλδεζε καξηπξηψλ ζηνλ ρψξν θαη ηνλ ρξφλν κε θξηηήξην ή ην ζέκα ή ην είδνο ηεο ηζηνξη-θήο πεγήο 53 Οη γισζζηθέο laquoδπζθνιίεοraquo απνηεινχλ ζπλάκα επθαηξίεο γηα δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηνπ καζήκαηνο

ηεο ηζηνξίαο κε απηφ ηεο γιψζζαο Ζ γιψζζα ησλ ηζηνξηθψλ θεηκέλσλ δηαθέξεη απφ ηε γιψζζα πνπ

ρξεζηκνπνηνχκε ζήκεξα γεγνλφο πνπ δπζρεξαίλεη ηελ θαηαλφεζε ησλ ηζηνξηθψλ θεηκέλσλ Πξέπεη νη

ιέμεηο λα ηνπνζεηεζνχλ ζην ηζηνξηθφ ηνπο πιαίζην λα θαηαλνεζεί ε εμέιημή ηνπο ζηνλ ρξφλν θαη λα

δηαθνξνπνηεζεί απφ ηε ζχγρξνλή ηνπο ζεκαζία Μηα άιιε δπζθνιία είλαη φηη ε ρξήζε νλνκάησλ γηα

ηε λνεκαηνδφηεζε επξχηεξσλ ζπλφισλ ελλνηψλ Ο Husbands (2004) αλαθέξεηαη ζε κηα γξακκαηηθή

ηεο ηζηνξίαο Ζ ρξήζε ζχλζεησλ ρξφλσλ πξνθαιεί επίζεο δπζθνιίεο Παξαθείκελνο θαη ππεξζπληέιη-

θνο πεξηγξάθνπλ πεξίπινθεο ηζηνξηθέο ζρέζεηο πνπ πξέπεη νη καζεηέο λα απνθσδηθνπνηήζνπλ (laquoν

κνλάξρεο ζπγθαιεί ην θνηλνβνχιην δηαξθψο απφ ηφηεraquo laquoΟη Βίθηλγθο είραλ αλαθαιχςεη ηελ Ακεξηθή

πξηλ απφ ηνλ Κνιφκβνraquo) εηζάγνπλ κηα δηαβαζκηζκέλε ρξνληθά ζθέςε πνπ είλαη ζεκειηψδεο γηα ηελ

θαηαλφεζε ηνπ παξειζφληνο) ε απηά πξνζηίζεηαη θαη ην ιεμηιφγην ησλ νξγαλσηηθψλ ελλνηψλ φπσο ην ιεμηιφγην ηνπ ρξφλνπ (έηνο αηψλαο ρηιηεηία επνρή) Σν ιεμηιφγην απηφ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά ηξφπν

πνπ ππεξβαίλεη ηελ απιή ρξνληθή αθνινπζία ησλ γεγνλφησλ θαη δεκηνπξγεί δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο

ηαρχηεηεο φηαλ πεξηγξάθεη ην παξειζφλ (πρ αηψλαο ηαρχηαησλ αιιαγψλ επξσπατθφο Μεζαίσλαο)

Σν ιεμηιφγην ηνπ ρξφλνπ ζπλδέεηαη κε ηηο άιιεο νξγαλσηηθέο έλλνηα ηηο νπνίεο θαη λνεκαηνδνηεί φπσο

αιιαγή ζπλέρεηα αηηηφηεηα Σέινο έλα άιιν δήηεκα πνπ άπηεηαη θαη δεηεκάησλ ηζηνξηθήο εξκελείαο

είλαη νη δηαθνξεηηθέο δηαηππψζεηο γηα ην ίδην ηζηνξηθφ γεγνλφο (πρ επαλάζηαζε- εμέγεξζε-ζηάζε)




522ΣΠΕ και διδαςκαλία τθσ Ιςτορίασ

Οη ΣΠΔ δεκηνπξγνχλ λέα δεδνκέλα ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν πξνζιακβάλνπκε θαη

κειεηνχκε ηελ Ηζηνξία Ζ νπηηθνπνίεζε ηεο ηζηνξίαο θαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο

θαη δηαρείξηζεο ηνπ ηζηνξηθνχ πιηθνχ αλαηξέπνπλ ηελ παξαδνζηαθή αθεγεκαηηθή

κνξθή ηεο ηζηνξίαο θαη επηβάιινπλ λέεο αλαγλψζεηο εκεηψλεη ν M Poster (2001)

ζρεηηθά

laquoΔεν πρζπει να παραβλζπουμε ότι οι φωτογραφίεσ οι κινθματογραφικζσ και τθλεοπτικζσ παραγωγζσ

οι διαδικτυακοί κόμβοι ιταν και είναι ουςιαςτικά ςυςτατικά τθσ κακθμερινισ εμπειρίασ των ατόμων

και των ομάδων Με λίγα λόγια είναι μζροσ τθσ ιςτορικισ εμπειρίασ Πχι μόνο είναι μζςα για τθν

αναπαράςταςθ του παρελκόντοσ αλλά ακόμα περιςςότερο είναι εκείνεσ οι μορφζσ μζςα από τισ

οποίεσ θ Ιςτορία βιϊνεται ςτο παρόνraquo

Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ ζηελ δηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο ζέηεη δχν εξσηήκαηα

Πνηεο ηζηνξηθέο δεμηφηεηεο θαιιηεξγνχληαη

Πνην είδνο ηζηνξηθήο θαηαλφεζεο επηηπγράλεηαη

Ο Poster (2001) αλαθέξεηαη ζηηο πξνθιήζεηο πνπ νη ΣΠΔ ζέηνπλ ζηελ

επηζηήκε ηεο Ηζηνξίαο

laquoΡρϊτον βάςεισ δεδομζνων και αρχεία που αποτελοφν τθ βάςθ τθσ ιςτορικισ ζρευνασ

μεταναςτεφουν μαηικά ςτο Διαδίκτυο Οι ψθφιοποιθμζνεσ πια πλθροφορίεσ αναμορφϊνονται από

τουσ χριςτεσ προκαλϊντασ ζτςι ερωτιματα ςχετικά με το αμετάβλθτο των κειμζνων Δεφτερον θ

δυνατότθτα να ψθφιοποιοφνται ςτο διαδίκτυο όχι μόνο κείμενα αλλά και εικόνεσ και ιχοι επθρεάηει

τθν ιςτορικι ζρευνα Το γεγονόσ αυτό οδθγεί και ενκαρρφνει τουσ ιςτορικοφσ να γράψουν νζα είδθ

κειμζνων με οπτικό και θχθτικό περιεχόμενο Τρίτον το διαδίκτυο προςφζρει ζνα καινοτόμο χϊρο

δθμοςίευςθσ ιςτορικϊν ζργων είτε ωσ άρκρων ςε περιοδικά είτε ωσ αυτόνομων βιβλίων Το ιςτορικό

ζργο υπόκειται ςτισ ίδιεσ διαδικαςίεσ ςτισ οποίεσ υπόκειται κάκε είδουσ πλθροφορία ςτο νζο αυτό

χϊρο δθλαδι χάνει το αμετάβλθτο ςτοιχείο του και ανοίγεται ςε νζεσ δυνατότθτεσ δθμοςίευςθσ

χωρίσ τον περιοριςμό εκδοτικϊν επιτροπϊν και άλλων μορφϊν ελζγχου Ακόμα και φοιτθτζσ Ιςτορίασ

μποροφν πια να δθμοςιεφςουν τθ δουλειά τουσ ς ζνα εν δυνάμει παγκόςμιο κοινό Τζταρτον ςτο

επίπεδο τθσ διδαςκαλίασ τθσ Ιςτορίασ οι λίςτεσ επικοινωνίασ το θλεκτρονικό ταχυδρομείο και οι

ιςτοςελίδεσ ενιςχφουν το μοντζλο τθσ laquoπρόςωπο-με-πρόςωποraquo διδαςκαλίασ Ολοκλθρϊνοντασ μετά

τθν τυπογραφία καμιά άλλθ τεχνολογικι καινοτομία δεν ζχει ανοίξει τόςουσ νζουσ δρόμουσ ςτθν

Ιςτορία όςουσ το Διαδίκτυο Η ίδια θ Ιςτορία ςυμβαίνει ςτο Διαδίκτυο Στον βακμό που οι άνκρωποι

ςυναντιοφνται και επικοινωνοφν ςτον κυβερνοχϊρο θ ςφγχρονθ κοινωνικι και ιςτορικι πρακτικι

διαδραματίηεται ςε αρκετά μεγάλο βακμό εκεί Οι ιςτορικοί αντιμετωπίηουν τθν πρόκλθςθ τθσ




αναδιαμόρφωςθσ των μεκόδων και των τρόπων που χρθςιμοποιοφν για να μελετιςουν και να

γράψουν γι αυτά τα γεγονόταraquo

Ζ δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ εξγαιείσλ ησλ ΣΠΔ θαη ηνπ βαζκνχ θαηά

ηνλ νπνίν απηά επεξεάδνπλ ηνλ ηξφπν κειέηεο ηεο ηζηνξίαο απνηειεί ην θεληξηθφ

εξψηεκα γηα ηνλ ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ κε ηε ρξήζε ΣΠΔ54

εκαληηθή είλαη ε

ζπκβνιή ησλ ζεσξηψλ κάζεζεο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη έρνπλ

επεξεάζεη ηνλ ζρεδηαζκφ πεξηβαιιφλησλ κάζεζεο ΣΠΔ θαη γηα ηε κειέηε ηεο

ηζηνξίαο55

Σα πεξηβάιινληα κάζεζεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ κε ρξήζε ησλ ΣΠΔ

βαζίζηεθαλ θπξίσο ζηηο ζεσξίεο κάζεζεο ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ ηνπ γλσζηηθνχ

θνλζηξνπθηηβηζκνχ θαη ηνπ θνηλσληθνχ θνλζηξνπθηηβηζκνχ (νινκσλίδνπ 2006) Ζ

επίδξαζε ησλ πξφζθαησλ ζεσξηψλ ζηε ζχγρξνλε παηδαγσγηθή θαη θαηlsquo επέθηαζε ζηε

δηδαθηηθή ησλ καζεκάησλ ζέηεη θαη λένπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο νη νπνίνη δίλνπλ

έκθαζε ζηελ αλάπηπμε πςεινχ επηπέδνπ γλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ φπσο γηα

παξάδεηγκα ε επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη κεηαγλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ πνπ δίλνπλ

ζηνλ καζεηή ηε δπλαηφηεηα ειέγρνπ ηεο δηαδηθαζίαο κάζεζεο

Σα πεξηβάιινληα κάζεζεο πνπ ελζηεξλίδνληαη ηηο αξρέο ηνπ

θνλζηξνπθηηβηζκνχ ζηεξίδνληαη ζηηο παξαθάησ αξρέο

Ζ κάζεζε είλαη θνηλσληθή δηαδηθαζία θαη είλαη ζθαηξηθή (νιηζηηθή)

Ζ κάζεζε εζηηάδεηαη ζηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο ηθαλφηεηεο ησλ καζεηψλ

Ζ γλψζε αλαθαιχπηεηαη θαη θαηαθηάηαη απφ ηνλ καζεηή θαη νδεγείηαη ζε

απηή απφ δηαθνξεηηθέο νδνχο θαη κέζα απφ πνίθηιεο πεγέο πιεξνθφξεζεο

Ο δάζθαινο δηεπθνιχλεη ηε ζχλδεζε ηεο γλψζεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα

παξνπζηάδνληαο ηε γλψζε ζε έλα απζεληηθφ πιαίζην πεξηερνκέλνπ θαη δξαζηεξηνηήησλ

Ζ δηαδηθαζία κάζεζεο ζηεξίδεηαη ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε θαη ηε

ζπλεξγαζία

Οη λέεο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ πξνο απηέο ηηο θαηεπζχλζεηο θαη

εηδηθφηεξα ζηε δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη

54 Βι γνπξνπνχινπ amp Κνπηνπκάλνο (2001) φπνπ ζεκεηψλεηαη φηη laquoφπσο παξαηεξνχλ θαη νη Kozma

θαη Johnston (1991) ην βαζηθφ δήηεκα πξέπεη λα είλαη ε απνδνηηθή ρξήζε απηψλ ησλ ηερλνινγηψλ σο

εξγαιείσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο παξνρήο γλψζεο θαη ηεο κάζεζεο παξά ε ρξήζε ηνπο σο ππνθα-ηάζηαην ηνπ παξαδνζηαθνχ ξφινπ ηνπ δηδάζθνληα θαη ηνπ ζπκβαηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχraquo 55 Βι θαη Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 21 amp 2 εκεηψλνπκε φηη νη πξφζθαηεο ζεσξίεο ιακβάλνπλ ππφςε

ην θνηλσληθφ πιαίζην ζην νπνίν ζπληειείηαη ε κάζεζε Ζ κάζεζε αληηκεησπίδεηαη σο κηα δηαδηθαζία

δεκηνπξγίαο λνήκαηνο ζηα πιαίζηα κηαο θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο Ζ ζχγρξνλε παηδαγσγηθή ζεσξεί

ηε ζπλεξγαηηθφηεηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ σο πνιχ απνηε-

ιεζκαηηθνχο ηξφπνπο γηα ηελ αλάπηπμε καζεζηαθψλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο




καζεηηθψλ θνηλνηήησλ Γεκηνπξγνχλ επθαηξίεο γηα δηάινγν θαη νηθνδφκεζε ηεο

γλψζεο κε ηνλ ζρεδηαζκφ δξαζηεξηνηήησλ ζε απζεληηθά πεξηβάιινληα πνπ απαηηνχλ

δηεξεχλεζε θαη ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή ηελ πεξίπησζε απηή ε

ππνζηήξημε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο γίλεηαη ζπλήζσο κέζα απφ λέα γλσζηηθά

εξγαιεία πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ζπιινγηζκφ (Γεκεηξαθνπνχινπ 2002) θαη νη καζεηέο

ηα ρεηξίδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο φπσο

Οξγαλσηηθά εξγαιεία γηα ηελ αλάιπζε ή ηε ζχλζεζε ησλ ηδεψλ (πρ

ελλνηνινγηθνί ράξηεο)

Εικόνα 17 Ραράδειγμα εννοιολογικοφ χάρτθ (με το λογιςμικό httpvuetuftsedu) για τθ διδαςκαλία τθσ

ιςτορίασ τθσ τζχνθσ (πθγι httpenwikiversityorgwikiFileVueScreenshotjpg)

Γπλακηθά εξγαιεία κνληεινπνίεζεο γηα δεκηνπξγία θαη έιεγρν ησλ

εζσηεξηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ καζεηψλ θαη ησλ λνεηηθψλ ηνπο κνληέισλ

Δξγαιεία ζπδήηεζεο ζε νξγαλσκέλν πιαίζην πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο καζεηέο

λα εθθξάδνπλ θαη λα αληηπαξαβάιινπλ αληηθξνπφκελεο απφςεηο

Δξγαιεία πνιιαπιψλ αλαπαξαζηάζεσλ εξγαιεία νπηηθνπνίεζεο

θαηλνκέλσλ γξαθήκαηα θάζε είδνπο θηι (πρ δηαδξαζηηθνί ράξηεο)

Ζ ζπκβνιή ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κπνξεί λα

απνδεηρηεί ζεκαληηθή δηφηη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα δηεπξπλζνχλ νη νξίδνληεο ηνπ

καζήκαηνο λα αλαπηπρζνχλ ηθαλφηεηεο δηεξεχλεζεο ελφο ηζηνξηθνχ ζέκαηνο κε

εξγαιεία ησλ ΣΠΔ λα θαιιηεξγεζνχλ ηθαλφηεηεο αλάγλσζεο κειέηεο θαη

αμηνπνίεζεο δηαθνξεηηθψλ ηζηνξηθψλ πεγψλ εθηφο ηνπ θεηκέλνπ (φπσο ε εηθφλα ν

ράξηεο ην ζρεδηάγξακκα νη δεκνγξαθηθνί πίλαθεο) θαη αλαπαξάζηαζεο ηεο

ηζηνξηθήο πιεξνθνξίαο κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο λα αλαπηπρζεί έλαο ηζηνξηθφο

δηάινγνο γηα ηζηνξηθά ζέκαηα ν νπνίνο λα βαζίδεηαη ζε ηεθκεξησκέλα κε ηζηνξηθά




ζηνηρεία επηρεηξήκαηα Ζ ζρνιηθή ηζηνξηθή εξγαζία δελ πεξηνξίδεηαη ζηε ζρνιηθή

ηάμε κε απνθιεηζηηθνχο ζπλνκηιεηέο ηνλ δάζθαιν θαη ηνπο καζεηέο αιιά δίλεηαη ε

δπλαηφηεηα επαθήο θαη επηθνηλσλίαο κε εμσζρνιηθνχο ζεζκνχο φπσο ην κνπζείν ηα

αξρεία ν δήκνο ε ηζηνζειίδα κε ηζηνξηθφ πεξηερφκελν ε βηβιηνζήθε νη νπνίνη

παίδνπλ θαη απηνί παξάιιεια κε ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην ηδηαίηεξν ξφιν ζηε

δηαηήξεζε θαη δηάδνζε ηεο ηζηνξηθήο κλήκεο θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο ηζηνξηθήο

θνπιηνχξαο

Δπίζεο νη ΣΠΔ αλακνξθψλνπλ ηνλ ηξφπν θαη ηε κνξθή ησλ εξγαζηψλ πνπ νη

καζεηέο εθπνλνχλ ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο θαη θαηlsquo επέθηαζε θαη ηνλ ηξφπν

αμηνιφγεζεο ηνπ καζήκαηνο Οη καζεηέο ζχκθσλα κε ηηο ηζρχνπζεο δηδαθηηθέο

πξαθηηθέο εμεηάδνληαη θαηά θαλφλα ζε γξαπηά θείκελα θαη παξάγνπλ γξαπηά

θείκελα ηα νπνία ζηεξίδνληαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ αλαπαξαγσγή θαη φρη ζηελ

πξσηφηππε δεκηνπξγία Με ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λlsquo αιιάμεη ν

ηξφπνο πξφζιεςεο θαη παξνπζίαζεο ηνπ ηζηνξηθνχ αληηθεηκέλνπ θαη λα παξαρζνχλ

πξσηφηππα πνιπηξνπηθά θείκελα πξντφληα πξνζσπηθήο έξεπλαο Σν ηειηθφ πξντφλ

πνπ ζα παξάμνπλ νη καζεηέοηξηεο απνηειεί κέξνο ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ καζήκαηνο

Δλδεηθηηθά ζηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζελαξίνπ πεξηιακβάλνληαη ηα

παξαθάησ ζηάδηα (γηα κηα πιεξέζηεξε παξνπζίαζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ζελαξίνπ

δηδαζθαιίαο βι Δλφηεηα V θεθ 2)

Η ηδέα ηνπ ζελαξίνπ

Σν ζέκα

Ο δηδαθηηθφο ζηφρνο

Οη γλσζηηθέο θαηεγνξίεο πνπ ζπλδένληαη κε ην ζέκα

Οη ηζηνξηθέο έλλνηεο πνπ ζπλδένληαη κε ην ζέκα

Ο ξόινο ηνπ καζεηή

Ο καζεηήο είλαη α) δέθηεο γλψζεσλ β) εξεπλεηήο γ) δεκηνπξγφο

Πξνζδηνξίδεηαη ηη κπνξνχλ λα θάλνπλ νη καζεηέο δηαθνξεηηθά ήθαη

θαιχηεξα κε ηηο ΣΠΔ

Οη ζηόρνη - νη δξαζηεξηόηεηεο - ηα εξγαιεία ndash ην ηειηθό πξντόλ

Πνηα εξγαιεία ΣΠΔ είλαη δηαζέζηκα γηα ηελ πινπνίεζε ησλ

δηδαθηηθψλ ζηφρσλ




Με πνηεο δξαζηεξηφηεηεο πινπνηνχληαη θαιχηεξα νη ζηφρνη κε ηελ

ππνζηήξημε ησλ εξγαιείσλ ΣΠΔ θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ πιηθνχ

Αλαθνξηθά κε ηα παξαπάλσ θαηαηνπηζηηθφο είλαη ν επφκελνο πίλαθαο

Ρίνακασ 8

ΣΟΥΟΙ

αλαδήηεζε θαη θαηαλφεζε ησλ αηηίσλ

θαηαλφεζε ηεο έλλνηαο ηνπ ρξφλνπ θαη ζχλδεζή ηεο κε ηελ έλλνηα ηνπ ρψξνπ θαη κε ην ηζηνξηθφ

γεγνλφο

έληαμε ηνπ ηζηνξηθνχ γεγνλφηνο ζε ηζηνξηθέο πεξηφδνπο

δηαρξνληθή εμέηαζε ελφο ζέκαηνο

ζχλδεζε ρψξνπ ρξφλνπ θαη εμέιημεο

θαηαλφεζε ηεο κηθξήο κέζεο θαη καθξάο δηάξθεηαο

πξνζδηνξηζκφο ηνπ ρψξνπ θαη ζχλδεζε ηεο γεσθπζηθήο θαηάζηαζεο κε κνξθέο πνιηηηζηηθήο θαη

νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο

ζχλδεζε ηνπ ρψξνπ κε ηα ηζηνξηθά γεγνλφηα

απνζχλζεζε θαη ζχλζεζε ηεο ηζηνξηθήο αθήγεζεο

εμνηθείσζε κε ηελ ηζηνξηθή κέζνδν θαη ηελ εθαξκνγή ηεο ζηελ επεμεξγαζία ησλ ηζηνξηθψλ πεγψλ

ζχλδεζε ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ κε ηελ θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα

ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΣΠΔ-ΤΛΙΚΟ

ηζηνξηθή αθήγεζε ππεξθείκελν

εηθνληθέο αλαπαξαζηάζεηο

αξραηνινγηθνί ρψξνη

ηζηνξηθέο πεγέο νπηηθά θαη ερεηηθά ληνθνπκέληα βάζεηο δεδνκέλσλ

πηλαθνζήθεο κνπζεία

αξρεηαθφ πιηθφ δεκνγξαθηθνί πίλαθεο θαηάινγνη βάζεηο δεδνκέλσλ

δηαδξαζηηθνί ράξηεο

ρξνλνιφγηα

πξνζνκνίσζε

εγθπθινπαίδεηεο

βηβιηνζήθεο επηζηεκνληθά πεξηνδηθά

ελεκέξσζε γηα εθδειψζεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηζηνξηθά γεγνλφηα θαη πξφζσπα

πξφζβαζε επηθνηλσλίαο κε εηδηθνχο επηζηήκνλεο

ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΔ

Έξεπλα (αλαδήηεζε κε ρξήζε ιέμεσλ-θιεηδηψλ ηφπνο ρξφλνο ζέκα ηζηνξηθά πξφζσπα ηζηνξηθή

έλλνηα)

o ηζηνξηθψλ πεγψλ

o αξρεηαθνχ πιηθνχ

o γεληθψλ ηζηνξηθψλ πιεξνθνξηψλ

o εηθαζηηθψλ πεγψλ

o ραξηψλ

o εξσηεκάησλ ζε εηδηθνχο

πιινγή θαη ηαμηλφκεζε δεδνκέλσλ (θαηαγξαθή θαηεγνξηνπνίεζε ζχγθξηζε ζπζρεηηζκφο ζχλδεζε

δεδνκέλσλ ζχλδεζε ρξφλνπ-ρψξνπ-ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ θαηαζθεπή ρξνλνινγίνπ)




Πξνζνκνίσζε ηζηνξηθήο έξεπλαο (αξραηνινγηθή αλαζθαθή επεμεξγαζία ηζηνξηθψλ πεγψλ)

χλζεζε ηζηνξηθνχ θεηκέλνπ (γξαπηνχ πνιπηξνπηθνχ ζχλζεζε ηζηνξηθήο αθήγεζεο απφ ηζηνξηθέο

πεγέο πεξηγξαθή επηρεηξεκαηνινγία αλάπηπμε ηζηνξηθψλ ελλνηψλ)

Αλαπαξάζηαζε ηεο δνκήο ηζηνξηθνχ θεηκέλνπ (αλάιπζε ηζηνξηθήο γξαπηήο πεγήο ζρεδηαζκφο

λνεηηθνχ ράξηε)

Δπεμεξγαζία κειέηε πιηθψλ πεγψλ ραξηψλ δηαγξακκάησλ θά Δμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ

Παξαηήξεζε αιιαγψλ ζε δηαδξαζηηθφ ράξηε Γεκηνπξγία ρσξνρξνληθψλ αλαπαξαζηάζεσλ

(πξνζζήθε πιεξνθνξηψλ ζε ράξηε ζρεκαηηζκψλ πεξηφδσλ κε θξηηήξην αιιαγήο)

Πεξηήγεζε ζε εηθνληθή αλαπαξάζηαζε ηζηνξηθνχ ηφπνπ Παξαηήξεζε πκκεηνρή κε αλάιεςε

δξάζεο

Αληαιιαγή απφςεσλ κεηαμχ νκάδσλ

ΣΔΛΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ

πρ αθήγεζε ρσξνρξνληθφο ράξηεο πνιπηξνπηθφ θείκελν θά

53 Διδαςκαλία του μακιματοσ τθσ ιςτορίασ με ςκοπό τθν ανάπτυξθ τθσ

κριτικισ ςκζψθσ

Δθμιτρθσ Κ Μαυροςκοφφθσ

531 Σν πεξηερόκελν ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ndash ηξαηεγηθέο αλάπηπμεο ηεο

θξηηηθήο ζθέςεο

Σα ηειεπηαία ρξφληα ζε αξθεηέο ρψξεο ηνπ ιεγφκελνπ δπηηθνχ θφζκνπ κε πξψηεο ηηο

ΖΠΑ56

παξνπζηάδεηαη απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο ζθέ-

ςεο ηφζν ζε αθαδεκατθφ επαγγεικαηηθφ θαη πνιηηηθνθνηλσληθφ επίπεδν φζν θαη ζε

ζρνιηθφ πξάγκα πνπ δηαπηζηψλεηαη θαη απφ ηε δεκηνπξγία δεθάδσλ νξγαληζκψλ ηλ-

ζηηηνχησλ θαη εηδηθψλ θέληξσλ κε απηφ ηνλ ζθνπφ57

Χζηφζν παξά ηελ έκθαζε πνπ

δίλεηαη ζηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο φπσο θαίλεηαη απφ ηα πξνγξάκκαηα

ζπνπδψλ ηε δεκνζίεπζε εθαηνληάδσλ βηβιίσλ θαη άξζξσλ κε ζρεηηθφ πεξηερφκελν

θαη άιιεο ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο ηα εκπφδηα γηα ηελ αλάπηπμή ηεο ζην ζρνιείν

είλαη ηφζν επίκνλα πνπ ππνλνκεχνπλ ηηο ζρεηηθέο πξνζπάζεηεο Αλάκεζα ζlsquo απηά

ζεκαληηθφηεξα είλαη εθείλα πνπ πξνέξρνληαη απφ αξλεηηθέο επηξξνέο θπβεξλεηηθέο ή

άιιεο ηε δξαζηηθφηεηα θνηλσληθνπνιηηηζκηθψλ ζηεξενηχπσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ

56 Ζ θίλεζε ζηηο ΖΠΑ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο είλαη βέβαηα παιηφηεξε θαη ζπλδέεηαη

κε ην θίλεκα ηεο laquoπξννδεπηηθήο εθπαίδεπζεοraquo θαη ην έξγν ηνπ John Dewey βι θπξίσο Dewey 1933 57 Γηα ην αληίζηνηρν ξεχκα ζηε γισζζνδηδαθηηθή βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 242 Ζ θξηηηθή γισζζνινγία




ηελ ππνρσξεηηθφηεηα ζηηο επηζπκίεο ηεο εμνπζίαο ηε ζπκβνιηθή ιεηηνπξγία ηεο

γιψζζαο ηε δχλακε ηεο ζπλήζεηαο θαη ηνπ θνκθνξκηζκνχ θαζψο θαη ηε ρξήζε πεξη-

νξηζκέλνπ αξηζκνχ ηεθκεξίσλ (Fisher 2001)

Τπφ ην πξίζκα απηφ ε εθπαίδεπζε ζεσξείηαη φηη απνβαίλεη κάιινλ επηδήκηα

παξά σθέιηκε γηαηί πξνσζεί ηελ ςεπδνθξηηηθή ζθέςε Απηφ ζεκαίλεη φηη δε ζηάζεθε

ηθαλή λα αλαπηχμεη θαηάιιεια δηαλνεηηθά θξηηήξηα γηα ηε δηδαζθαιία θαη ηε κά-

ζεζε φπσο είλαη νη ηθαλφηεηεο ηεο δηάθξηζεο ηνπ ζεκαληηθνχ απφ ην αζήκαλην ηεο

αμηνιφγεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηελ νξζφηεηα ηελ αθξίβεηα θαη ηε ζπλάθεηά ηνπο

ηεο δηαηχπσζεο ηεθκεξησκέλσλ ππνζέζεσλ εξγαζίαο ηεο θξηηηθήο αλάιπζεο ηεο δη-

αρείξηζεο ησλ αληηθάζεσλ θαη ηεο αβεβαηφηεηαο ηεο δηακφξθσζεο ινγηθψλ θαη ηεθ-

κεξησκέλσλ ζπκπεξαζκάησλ ηνπ εληνπηζκνχ ησλ πξνθαηαιήςεσλ θηι (Bowell amp

Kemp 2002middot Browne amp Keely 1997middot Paul amp Elder 2000) Ζ δηδαθηηθή πξάμε ζπλερί-

δεη λα πεξηνξίδεηαη ζηελ πξνζθνξά έηνηκεο γλψζεο ηελ απνκλεκφλεπζε ηελ απνπ-

ζία λνήκαηνο ηελ θαιιηέξγεηα κεραληζηηθψλ δεμηνηήησλ θαη ηελ εθηέιεζε ηππνπνηε-

κέλσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ βέβαηα δελ πξνσζνχλ ηελ θξηηηθή ζθέςε Απνδεηθλχε-

ηαη ινηπφλ φηη δελ αξθεί γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ε ρξήζε φξσλ ιρ

αλαγλψξηζε ηαμηλφκεζε ζπζρέηηζε αλάιπζε εθαξκνγή αμηνιφγεζε θηι ρσξίο

ηελ χπαξμε ζπγθεθξηκέλσλ δηαλνεηηθψλ θξηηεξίσλ ηε ζηηγκή κάιηζηα πνπ πνιχ

ζπρλά παξαηεξείηαη ζχγρπζε αλάκεζα ζηελ απιή αλάθιεζε πιεξνθνξηψλ θαη ηε δη-

αδηθαζία κε ηελ νπνία ζπγθξνηείηαη ε γλψζε ή αλάκεζα ζηελ αηηηνινγεκέλε αμηνιν-

γηθή θξίζε θαη ηελ απιή ππνθεηκεληθή γλψκε (Paul amp Elder 2000)

Αλ θαη ν νξηζκφο ηεο θξηηηθήο ζθέςεο δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε κηα θαη έσο

ηψξα έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξνη νξηζκνί58

ππάξρεη θαηαξράο ζρεδφλ νκνθσλία σο

πξνο ην ηη δελ έρεη ζρέζε κε ηελ θξηηηθή ζθέςε Γηα παξάδεηγκα άζρεηεο κlsquo απηήλ

ζεσξνχληαη ε αξλεηηθή ζθέςε (πρ ε θαθνπξναίξεηε αλαδήηεζε ιαζψλ) ε πίζηε ν

απνθιεηζκφο ηεο έθθξαζεο ζπλαηζζεκάησλ ε ξεηνξηθή παξαπεηζηηθή ηθαλφηεηα ε

αλαληίξξεηε απνδνρή επηζηεκνληθψλ πνξηζκάησλ θηι (Browne amp Keely 1997middot

Haskins 2003)

58 Γηα κηα ζπλνπηηθή επηζθφπεζε ησλ νξηζκψλ βι Huitt 1999 θαη Paul amp Elder 2000 χκθσλα κε ηνλ Ζιία Μαηζαγγνχξα (1997) ε θξηηηθή ζθέςε κπνξεί λα νξηζηεί σο κία laquoλνεηηθν-ζπλαηζζεκαηηθή ιεη-

ηνπξγία πνπ ελεξγνπνηεί επηιεθηηθά θαη ζπλδπαζηηθά γλσζηηθέο δεμηφηεηεο ινγηθνχο ζπιινγηζκνχο

θαη κεηαγλσζηηθέο ζηξαηεγηθέο κε ηε βνήζεηα ησλ νπνίσλ ην άηνκν επεμεξγάδεηαη ηα δεδνκέλα κε

ινγηθφ ηξφπν θαη απνζηαζηνπνηεκέλν απφ ηηο πξνζσπηθέο ηνπ πεπνηζήζεηο θαη πξνθαηαιήςεηο πξν-

θεηκέλνπ λα δακάζεη ην πιήζνο ησλ εηεξνγελψλ ζηνηρείσλ ηνπο ψζηε ηειηθά λα θαηαιήμεη ζε έγθπξα

θαη ινγηθά ζπκπεξάζκαηα δηαπηζηψζεηο θξίζεηο θαη επηινγέο δξάζεοraquo




Απφ ηελ άιιε κεξηά ππάξρεη κηα νιφθιεξε ζεηξά ραξαθηεξηζηηθψλ θηινζν-

θηθήο ή ςπρνινγηθήο πξνέιεπζεο ηα νπνία νη πεξηζζφηεξνη εηδηθνί απνδέρνληαη σο

θνηλά γλσξίζκαηα ηεο θξηηηθήο ζθέςεο α) γλσξίζκαηα γεληθνχ ηχπνπ φπσο ην

αλνηρηφ κπαιφ ν πγηήο ζθεπηηθηζκφο ε ειεχζεξε ζθέςε ηα πςεινχ επηπέδνπ θί-

λεηξα ε πλεπκαηηθή εληηκφηεηα β) έλα ζχλνιν γεληθψλ θαη εηδηθψλ ηθαλνηήησλ

φπσο είλαη ε ζαθήλεηα ε αθξίβεηα ε αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ε επεμεξγαζία

ηνπο ψζηε λα δηακνξθσζνχλ ζε ηεθκήξηα ε δηαθξίβσζε αηηηαθψλ ζρέζεσλ ε ηαμη-

λφκεζε ε δηάθξηζε κεηαμχ γεγνλφησλ θαη ζρνιίσλ ε αλάιπζε ε εμέηαζε ησλ ζεκά-

ησλ απφ πνιιέο νπηηθέο ε επηρεηξεκαηνινγία ε δηακφξθσζε ηεθκεξησκέλσλ εξεπ-

λεηηθψλ ππνζέζεσλ θαη εξσηεκάησλ ε αμηνιφγεζε γεγνλφησλ νπηηθψλ θαη εξκε-

λεηψλ ε δνθηκή θαη ε επηβεβαίσζε ή ε απφξξηςε ε επηζήκαλζε ησλ ινγηθψλ ζθαι-

κάησλ ή ε αλαγλψξηζε ηεο πξνπαγάλδαο γ) ε ράξαμε θαη ε εθαξκνγή ελφο δηαλνεηη-

θνχ ράξηε (πνξεία ζθέςεο) ε εθαξκνγή θξηηεξίσλ ζηελ πξνζέγγηζε ηεο πξαγκαηηθφ-

ηεηαο θαη ε άζθεζε ζηηο δεμηφηεηεο πνπ απνξξένπλ απφ απηά (Ess 1987middot Fisher 2001middot

Fisher amp Scriven 1997middot Haskins 2003middot Paul amp Elder 2000middot Potts 1994)

Ζ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ζπλδπάδεηαη θπξίσο κε ηηο γλσζηηθέο ζεσ-

ξίεο γηα ηε κάζεζε αλ θαη δε ιείπνπλ θαη πξνηάζεηο γηα ζπζρέηηζή ηεο κε ηελ ηαμηλν-

κία ηνπ Bloom59

Χο πξνζθνξφηεξα δηδαθηηθά κνληέια γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο

ζθέςεο ζεσξνχληαη φζα ζηεξίδνληαη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ ηελ εξεπλεηηθή-

αλαθαιππηηθή δηαδηθαζία θαη ηε κάζεζε κέζα ζε απζεληηθφ πεξηβάιινλ (Fisher

2001middot Paul amp Elder 2000middot Potts 1994) Γηαθσλία ππάξρεη κφλνλ σο πξνο ην αλ ε δε-

κηνπξγηθφηεηα πεξηιακβάλεηαη ή φρη ζηελ θξηηηθή ζθέςε κε θάπνηνπο λα ην απνθιεί-

νπλ αιιά ηνπο πεξηζζφηεξνπο λα ην ζεσξνχλ απηνλφεην Χζηφζν ε δηαθσλία κάι-

ινλ νθείιεηαη ζε δηαθνξεηηθή ελλνηνινγηθή ρξήζε ηνπ φξνπ γηαηί γηα φζνπο αξ-

λνχληαη ηε ζρέζε ε δεκηνπξγηθφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ θαιιηηερληθή έθθξαζε ελψ

γηα ηνπο άιινπο πξέπεη λα απνηειεί ην επηζηέγαζκα ηεο φιεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο

ηε δηδαθηηθή πξάμε φια ηα παξαπάλσ πξέπεη λα κεηαθξαζηνχλ ζε ζπγθεθξηκέλα

βήκαηα ηα νπνία ζε ζρέζε εηδηθφηεξα κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηζηνξηθψλ πεγψλ ζα

59 Βι πρ Fowler 1996 Πξφθεηηαη πάλησο γηα απιή ρξήζε ηεο ηεξαξρηθήο ηαμηλφκεζεο ησλ δηδαθηη-

θψλ ζηφρσλ ε επίηεπμε ησλ νπνίσλ επηδηψθεηαη κέζσ κηαο ζεηξάο εξσηήζεσλ Γηα αλάινγν παξά-

δεηγκα απφ ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία βι Ησάλλνπ 1998 Πάλησο ζχκθσλα κε ηνλ Ζιία Μαηζαγ-

γνχξα ε θξηηηθή ζθέςε δηαθξίλεηαη ζαθψο απφ ηνλ κπηρεβηνξηζκφ ν νπνίνο ζε ζρέζε κε ηε κάζεζε

εζηηάδεη ζηελ εμσηεξηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ ζηνλ ξφιν ησλ εμσηεξηθψλ ζπλζεθψλ θαη ζε ηππν-

πνηεκέλεο δεμηφηεηεο (Μαηζαγγνχξαο 1997)




κπνξνχζε λα είλαη ηα αθφινπζα (Bowell amp Kemp 2002middot Haskins 2003middot Paul amp Elder

2000middot Potts 1994)

αλαγλψξηζε ζεκάησλ εξκελεηψλ θαη ζπκπεξαζκάησλ

αμηνιφγεζε ησλ πεγψλ

απζεληηθφηεηα

εληηκφηεηα

εγθπξφηεηα

αμηνπηζηία

ηδενινγία -πξνθαηαιήςεηο

πξνζέζεηο

αμηνιφγεζε πιεξνθνξηψλ - εξκελεηψλ

είδε επηρεηξεκάησλ

θελά θαη παξαιείςεηο

ρξήζε γιψζζαο

θελφηεηα ακθηζεκία ζθνηεηλφηεηα

δηάθξηζε γεγνλφησλ απφ εξκελείεο

έιεγρνο πιεξφηεηαο επάξθεηαο επζηάζεηαο αιεζνθάλεηαο θαη αμίαο

επηρεηξεκάησλ

αλαδήηεζε πξφζζεησλ πιεξνθνξηψλ ndash ζχγθξηζε θαη δηαζηαχξσζε

δηακφξθσζε πξνζσπηθήο άπνςεο ndash δηαηχπσζε αμηνινγηθψλ θξίζεσλ ndash

εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ

ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά θάπνηεο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο

θξηηηθήο ζθέςεο ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο κέζα απφ εξσηήζεηο θαη εξγαζίεο (Ennis

1996middot King 1992)

Πίνακασ 9

Καηά ηε δηάξθεηα ζπδεηήζεσλ ζηελ ηάμε

Μέζσ ηεο αλάζεζεο εξγαζηώλ

εξσηήζεηο δηαζαθήληζεο

ζα κπνξνχζεο λα πξνζζέζεηο θάηη πάλσ ζην ζέκα

γηαηί ην ιεο (ππνζηεξίδεηο) απηφ

ηη ελλνείο

εξσηήζεηο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο θχξηαο άπνςεο ndash

νπηηθήο

αο δνχκε αλ ην θαηάιαβα ζσζηά Απηή είλαη ε άπνςή

ζνπ

ππνβνιή εξσηήζεσλ ζηηο θαηlsquo νίθνλ εξγαζίεο ηηο

αζθήζεηο ή ηε ζπδήηεζε ζηελ ηάμε ηα ηεζη θιπ

πνπ πξνσζνχλ ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ θξηηηθήο

ζθέςεο

εμήγεζε πψοhellip

εμήγεζε γηαηίhellip

πνχ θαη πψο δηαθέξνπλ ή κνηάδνπλhellip

πψο ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζείhellip γηα




ζεσξψ φηη ε άπνςή ζνπ είλαη πσοhellip Έρσ δίθην

απηή αθξηβψο είλαη ε ζέζε ζνπ

εξσηήζεηο γηα ηελ αλαδήηεζε αηηίσλ

ζα κπνξνχζεο λα καο πεηο πεξηζζφηεξα γηα ηνπο

ιφγνπο πνπ ζε θάλνπλ λα πηζηεχεηο απηφ ην πξάγκα

ζα κπνξνχζεο λα καο δψζεηο πεξηζζφηεξεο

ιεπηνκέξεηεο γηα ηνπο ιφγνπο πνπ ζε θάλνπλ λα

ππνζηεξίδεηο απηή ηε ζέζε

γηαηί ην ιεο απηφ

γηαηί ην πηζηεχεηο απηφ

έρεηο ιφγνπο γηrsquo απηφ ην ζπκπέξαζκά ζνπ

εξσηήζεηο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ζρέζεσλ αηηίνπ θαη

απνηειέζκαηνο

ζέισ λα ζε θαηαιάβσ ζα κπνξνχζεο λα εθζέζεηο

ιεπηνκεξέζηεξα ηηο ζρέζεηο αηηίνπ θαη

απνηειέζκαηνο

δέρεζαη φηηhellip ζεσξείο φηηhellip

δελ είκαη βέβαηνο αλ θαηάιαβα απηφ ην ζεκείν ηνπ

ζπκπεξάζκαηφο ζνπ

ζα ρξεηαδφζνπλ επαξθέζηεξε ηεθκεξίσζε Πνχ ζα

κπνξνχζεο λα ηε βξεηο

πψο εληζρχεη απηφ ην πξάγκα ην ζπκπέξαζκά ζνπ

πνηα ζρέζε έρεη απηφ

εξσηήζεηο γηα ηελ απνζαθήληζε ηεο ζεκαζίαο

κε πνηα ζεκαζία ρξεζηκνπνηείο απηή ηε ιέμε

ζα κπνξνχζεο λα δψζεηο έλα παξάδεηγκα γηαhellip

ζα κπνξνχζεο λα δψζεηο έλα αξλεηηθφ παξάδεηγκα

γηαhellip

ζα κπνξνχζε απηφ λα απνηειέζεη έλα παξάδεηγκα

γηαhellip

ηη ελλνείο κε ηνhellip

κε ηνhellip ελλνείοhellip

λαhellip

πψο γλσξίδεηο φηηhellip

πψο κπνξείhellip λα έρεη εθαξκνγή ζηελ

θαζεκεξηλή δσή

πψο ζπλδέεηαηhellip κε φηη γλσξίδνπκε ήδε

αλ είλαη αιήζεηα φηηhellip ηη άιιν είλαη πηζαλφλ

αιήζεηα

θάλε έλα θαηάινγν ησλ αηηίσλ κε βάζε

εθθξάζεηο πνπ αξρίδνπλ κε ηε ιέμε laquoγηαηίraquo ή

laquoεπεηδήraquo

θάλε έλα δηάγξακκα ηεο ζπιινγηζηηθήο

πνξείαο (πξνθείκελεο θαη ζπκπεξάζκαηα)

ζηελ πεξίπησζεhellip

πεο ή γξάςε κε δηθά ζνπ ιφγηαhellip

πνηεο είλαη νη ζπλέπεηεο ηνπhellip

πνηα είλαη ηα ηζρπξά θαη πνηα ηα αδχλακα

ζεκεία ηνπhellip

ηη γλσξίδνπκε ήδε γηαhellip

πνηα λνκίδεηο φηη είλαη ηα αίηηα γηαhellip Γηαηί

ηη ζεκαίλεηhellip

πνην ζα κπνξνχζε λα είλαη έλα αληεπηρείξεκα

γηαhellip

βξεο έλα λέν παξάδεηγκα γηαhellip

κε πνηνλ άιιν ηξφπν ζα κπνξνχζεο λα δεηοhellip

ηη ζεσξείηαη εδψ κε ζησπεξφ ηξφπν φηη

ηζρχεη

πνηεο δηαθνξέο εληνπίδεηο κεηαμχhellip θαηhellip

πνηα είλαη ε θχζε ηνπηεοhellip

πνηα ζα ήηαλ ε αληίζεηε άπνςε γηαhellip

ηη ζα κπνξνχζε λα ζπκβεί αλhellip

γηαηί ην λνκίδεηο φηηhellip

γηαηί είλαη ζεκαληηθφ (ή ελδηαθέξνλ) ην φηηhellip

Άιιεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο

είλαη ε αλαδήηεζε ηξφπσλ γηα λα γίλεη ε ζθέςε laquoνξαηήraquo ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο

κέζσ ιφγνπ ράξε ρξήζεο εηδηθήο νξνινγίαο (Calder amp Carlson 2002middot McGuinness




2001middot Perkins 2003) ή ζπγθξφηεζεο laquoδηαγξακκάησλ ζθέςεοraquo (McGuinness 2001)60

Δηδηθά γηα ην ηειεπηαίν ζεκεηψλεηαη φηη θαζψο ε ζθέςε απνηειεί κηα laquoθξπθήraquo

δηαλνεηηθή δηεξγαζία είλαη ζθφπηκν λα δηεπθνιχλεηαη κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ κεζφδσλ

θαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή κέζνδνο γηα ηελ έθθξαζε ηεο ζθέςεο ζεσξείηαη ε

δηακφξθσζε δηαγξακκάησλ ζθέςεο (thinking diagrams) πρ κε αθνξκή ηε ιήςε

απνθάζεσλ γηα θάπνην ηζηνξηθφ πξφζσπν ή ηελ επίιπζε ελφο ηζηνξηθνχ

πξνβιήκαηνο

Πέξα απφ ηηο παξαπάλσ ελδεηθηηθέο επηκέξνπο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ

αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο έλα αθφκα νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο

δηδαθηηθήο κεζνδνινγίαο είλαη ε πνιππξηζκαηηθή ζεψξεζε

Έλα απφ ηα νπζηψδε γλσξίζκαηα ηεο εξγαζίαο ηνπ ηζηνξηθνχ είλαη ε

αλαδήηεζε θαη αμηνπνίεζε πνιιαπιψλ πεγψλ ηηο νπνίεο ππνβάιιεη ζε θξηηηθφ έιεγρν

θαη δηαζηαχξσζε κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν ηεο αμηνπηζηίαο ηνπο θαη ηελ εμαγσγή

έγθπξσλ ζπκπεξαζκάησλ Ζ δηαδηθαζία απηή ζεσξείηαη ηδίσο ηα ηειεπηαία ρξφληα

πσο ζα πξέπεη ζην πιαίζην ηεο αλαθαιππηηθήο θαη laquoαπζεληηθήοraquo κάζεζεο θαη ηεο

βαζχηεξεο θαηαλφεζεο ησλ ηζηνξηθψλ γεγνλφησλ λα εθαξκφδεηαη θαη ζηε

δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε

Ζ έλλνηα ηεο πνιππξηζκαηηθφηεηαο νξίδεηαη σο κία δηαλνεηηθή εξγαζία πνπ

απνζθνπεί ζηελ θαηαλφεζε ηνπ laquoάιινπraquo ζηνλ εληνπηζκφ πξνθαηαιήςεσλ θαη ζηε

ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ θνηλσληθψλ πνιηηηζκηθψλ θαη ηδενινγηθψλ φξσλ πνπ επηδξνχλ

ζηε δηακφξθσζε ησλ ηζηνξηθψλ εξκελεηψλ ην πιαίζην απηφ πξνηείλεηαη

ελδεηθηηθά κηα εηδηθή ζηξαηεγηθή κε ηε ρξήζε πνιιαπιψλ θαη αληηθξνπφκελσλ

πεγψλ ηεο νπνίαο ηα θχξηα ζεκεία έρνπλ σο εμήο (Bennett 2005middot Stradling 2003)61

Θεκέιηα ηεο πνιππξηζκαηηθόηεηαο

ζεηξά αλαιπηηθψλ εξσηήζεσλ ζηηο πεγέο

πεξηγξαθή

εξκελεία

ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε γλψζε

εληνπηζκφο θελψλ ή παξαιείςεσλ

αλαδήηεζε-πξνζδηνξηζκφο πεγψλ γηα άληιεζε πξφζζεησλ ζηνηρείσλ

ζηξαηεγηθέο γηα ηελ άληιεζε πιεξνθνξηψλ

60 Πξβι θαη Edmonds et al 2005 φπνπ παξνπζηάδνληαη laquoδέθα βήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο

ζθέςεο ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαοraquo 61 Γηα κηα ζηξαηεγηθή γηα ηε δηδαζθαιία δηαθνξεηηθψλ εξκελεηψλ βι θαη Drew 2003

Πνιππξηζκαηηθόηεηα




πξψηεο δηαπηζηψζεηο πρ ε πεγή ιέεη (δείρλεη)hellip ππνδειψλεηhellip δελ

αλαθέξεηhellip

ζχγθξηζε-δηαζηαχξσζε κε άιιεο πεγέο

θαηαγξαθή πξαγκαηνινγηθψλ δειψζεσλ θαη δηαπηζηψζεσλ πρ ε πεγή

δεκηνπξγήζεθε απφhellip είλαηhellip ρξεζηκνπνηήζεθεhellip εμεγείhellip

βνήζεηα γηα ζχλδεζε-ζχλζεζε πίλαθεο ζχλδεζεο ζεκάησλ δηαγξάκκαηα ξνήο

(εληνπηζκφο ζεκείσλ θαίξηαο ζεκαζίαο) αζθήζεηο ηαμηλφκεζεο θαη

ζπζρέηηζεο θαξηψλ γηα ηε ζχλζεζε επηρεηξεκάησλ ζπγθξφηεζε πηλάθσλ

ζπγρξνληψλ αζθήζεηο ζχλζεζεο-πινθήο (πρ ζελάξην)

ρεηξηζκφο αληηθξνπφκελσλ πιεξνθνξηψλ θαη νπηηθψλ πρ κε βάζε κηα ζχγρξνλε ή

ηζηνξηθή δίθε ή κηα ηαηλία ηδηφηεηεο καξηχξσλ αληηδξάζεηο επηβεβαίσζε-αληίθξνπζε άιισλ καξηπξηψλ

ρξήζε καξηπξηψλ απφ παξάγνληεο ηεο δίθεο γηα ηε δηακφξθσζε

επηρεηξεκάησλ ζηάζε ελφξθσλ θηι

εμέηαζε πξνθνξηθψλ καξηπξηψλ

Μαζεζηαθέο δξαζηεξηόηεηεο

αμηνπνίεζε πθηζηάκελσλ δπλαηνηήησλ ηζηνξηθή δηάζηαζε φξσλ επέηεηνη ενξηαζκνί

ρξήζε παιηψλ δηδαθηηθψλ εγρεηξηδίσλ ή άιισλ βηβιίσλ ndash ζχγθξηζε πεξηερνκέλσλ θαη

νπηηθψλ

κχεζε καζεηψλ ζηελ ηζηνξηνγξαθία (κε αθνξκή ηε δηακάρε ηζηνξηθψλ πάλσ ζlsquo έλα

ζέκα)

θαηαλφεζε ηεο θχζεο θαη ησλ ιφγσλ ηεο δηακάρεο ππνζηήξημε αληίπαισλ ζέζεσλ απφ δχν νκάδεο καζεηψλ ndash laquoαλάθξηζήraquo ηνπο

απφ άιινπο

εξκελεία ησλ απφςεσλ ησλ ηζηνξηθψλ

ελζσκάησζε πνιππξηζκαηηθήο ζεψξεζεο ζηελ ηζηνξηθή αθήγεζε

ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε

ελζπλαίζζεζε

ζπζρεηίζεηο rarr

ρξνλνινγηθή δηάζηαζε (δηάγξακκα ξνήο)-πίλαθαο ζπγρξνληψλ

άζθεζε ηαμηλφκεζεο θαξηψλ

πρ γηαηί έγηλαλ θάπνηεο ελέξγεηεο πνηεο ήηαλ απφ πνηνπο

παξάγνληεο επεξεάζηεθαλ απηνί πνπ πήξαλ ηηο απνθάζεηο θηι

laquoαλάθξηζεraquo-ππφδπζε ξφισλ κε ζθνπφ λα κπνπλ ζηε ζέζε ησλ δηάθνξσλ

ζπληειεζηψλ ησλ γεγνλφησλ

Σειηθή αμηνιόγεζε δηαθνξεηηθώλ νπηηθώλ-εξκελεηώλ

Σέινο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζηε

δηδαζθαιία ε ελαιιαθηηθή ηζηνξία ζηε ζρνιηθή εθδνρή ηεο Σν ελλνηνινγηθφ

πεξηερφκελν ελαιιαθηηθήο ηζηνξίαο απνηππψλεηαη ζε εξσηήκαηα ηνπ ηχπνπ

laquoηη ζα ζπλέβαηλε αλ ε ηζηνξία απφ θάπνην ζεκείν θαη κεηά εμειηζζφηαλ δηαθνξεηηθά

Πνην θαη γηαηί ζα κπνξνχζε λα είλαη απηφ ην ζεκείν θακπήο Πψο θαη γηαηί ηα γεγνλφηα

ζα κπνξνχζε λα ζπκβνχλ θαηά δηαθνξεηηθφ ηξφπνraquo ηελ αγγιηθή γιψζζα απφ φπνπ

θαη πξνέξρεηαη ε ελαιιαθηηθή ηζηνξία ρξεζηκνπνηνχληαη νη φξνη alternate history

alternative history (what) if history counterfactual history counterfactuals

allohistory62

62 Ζ ελαιιαθηηθή ηζηνξία δηεξεπλά γεγνλφηα θαη ηηο ζπλέπεηέο ηνπο μεθηλψληαο κε ηε δηαηχπσζε κηαο

βαζηθήο ελαιιαθηηθήο ππφζεζεο κε ηελ έλλνηα φηη ζε θάπνην ζεκείν ηνπ παξειζφληνο θάηη ζεκαληηθφ

Δλαιιαθηηθή ηζηνξία




Ζ ελαιιαθηηθή ηζηνξία επηθξίζεθε θπξίσο γηα ην φηη παξαβηάδεη ηηο βαζηθέο

αξρέο ηεο ηζηνξηθήο ζθέςεο φηη κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζπγρχζεηο ελλνηνινγηθνχ

ραξαθηήξα θαη φηη δελ απνηειεί παξά έλα παηρλίδη έλα κέζν δηαζθέδαζεο ρσξίο

επηζηεκνληθέο αμηψζεηο Χζηφζν νη ππνζηεξηθηέο ηεο ηδίσο ζην πιαίζην ηεο

ζρνιηθήο ηζηνξίαο ηζρπξίδνληαη φηη είλαη ζε ζέζε λα δξαζηεξηνπνηήζεη θίλεηξα

κάζεζεο λα πξνσζήζεη ηελ αλαθαιππηηθή-εξεπλεηηθή κάζεζε λα ζπκβάιεη ζηελ

αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο λα παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν

ζηελ αλζξσπνπνίεζε ηεο ηζηνξίαο ηδηαίηεξα κε ηελ εμέηαζε πρ ςπρνγξαθηθψλ

ραξαθηεξηζηηθψλ θηλήηξσλ δξάζεο εζηθψλ δηιεκκάησλ απνθάζεσλ θηι (Lebow

2007)

532 Γηδαζθαιία κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ θαη ζθνπό ηελ ηζηνξηθή

θαηαλόεζε ηξαηεγηθέο ρξήζεο ησλ πεγώλ

Ζ έλλνηα ηεο laquoθαηαλφεζεοraquo αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα λα ζθέθηεηαη θαη λα ελεξγεί

θάπνηνο κε επειημία θαη κε βάζε βέβαηα φζα γλσξίδεη Απηφ ζεκαίλεη φηη ν

ζρεδηαζκφο ηεο δηδαζθαιίαο ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ηελ πξνεγνχκελε

γλψζε ησλ καζεηψλ λα ζηεξίδεηαη ζε βαζηθά ζέκαηα λα ζέηεη ζηφρνπο πνπ λα

θαιχπηνπλ βαζηθέο έλλνηεο-θιεηδηά λα πξνβιέπεη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ησλ

καζεηψλ θαη ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηlsquo απηφ θαη λα δίλεη επθαηξίεο γηα ζπλερή

αλαηξνθνδφηεζε θαη αμηνιφγεζε (Unger [1997] 2002) ε ζρέζε κε ηε δηδαζθαιία

ηεο ηζηνξίαο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ εθαξκνγή ελφο ηέηνηνπ ζρεδηαζκνχ ζηελ πξάμε

είλαη ε γεγνλνηνινγηθή γλψζε ε έληαμε ησλ γεγνλφησλ ησλ πξνζψπσλ θαη ησλ

ηδεψλ ζην ηζηνξηθφ-ελλνηνινγηθφ πιαίζηφ ηνπο θαη ε νξγάλσζε ησλ γλψζεσλ κε

ηξφπνπο πνπ λα δηεπθνιχλνληαη ε αλάθιεζε θαη ε εθαξκνγή ηνπο (Donovan amp

Bransford 2005)

(=γεγνλφο-θιεηδί) ζα κπνξνχζε λα είρε ζπκβεί δηαθνξεηηθά πξάγκα πνπ ζα είρε σο ζπλέπεηα λα εμε-

ιηρζνχλ ηα πξάγκαηα κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν Κεληξηθή έλλνηα απνηειεί ην ιεγφκελν ζεκείν ηζηνξηθήο

απφθιηζεο (point of divergence ή turning point) φξνο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ινγνηερλία θαη ζεκαίλεη

ην ζεκείν θακπήο (= γεγνλφο-θιεηδί) φπνπ δηαθνξνπνηείηαη ε πινθή κε απνηέιεζκα ηα πξάγκαηα λα

εμειίζζνληαη κε ηξφπν δηαθνξεηηθφ απφ ηνλ γλσζηφ Καηlsquo αλαινγία ινηπφλ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ

ηζηνξία ν φξνο ζεκείν ηζηνξηθήο απφθιηζεο Βέβαηα ε ελαιιαθηηθή ηζηνξία πξέπεη λα δηαθξίλεηαη απφ

ηνλ ηζηνξηθφ αλαζεσξεηηζκφ ηε κπζνπιαζία-κπζηζηνξία ηε κπζηηθή ή απνθαιππηηθή ηζηνξία θαη ηηο ζεσξίεο ζπλνκσζηψλ ηηο laquoρακέλεοraquo ηζηνξίεο ηνπο κχζνπο θαη ηνπο ζξχινπο ηε κειινληνινγία ηελ

επηζηεκνληθή θαληαζία θαη ηε κπζηζηνξεκαηηθή αρξνλία (uchronia θαηά ην utopia) Απφ ηα πην

γλσζηά έξγα ηνπ είδνπο είλαη ην βηβιίν ηνπ Ακεξηθαλνχ RW Fogel Railroads and American Eco-

nomic Growth Essays in Econometric History (1964) ην νπνίν πξαγκαηεχεηαη ην πψο ζα εμειηζζφηαλ

ε νηθνλνκία ησλ ΖΠΑ αλ ε αλάπηπμή ηνπο δε ζηεξηδφηαλ ζηνπο ζηδεξνδξφκνπο αιιά ζηνπο πισηνχο

πνηακνχο




ην πιαίζην απηφ ζεσξείηαη απαξαίηεην νη καζεηέο λα θαηαθηήζνπλ ηηο

παξαθάησ ηθαλφηεηεο πνπ είλαη αιιειέλδεηεο κεηαμχ ηνπο αιιά κε ζεηξά ηεξαξρηθή

(Brown 2004middot McTighe amp Wiggins 1998)

1) εμήγεζε (explanation) νη καζεηέο αλαδεηνχλ θαη εμαζθαιίδνπλ

ηεθκήξηα γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηηο ζέζεηο θαη ηηο θξίζεηο ηνπο

2) εξκελεία (interpretation) κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζηελ αθήγεζε

ηζηνξηψλ ηελ ηζηνξηθή δηάζηαζε ηδεψλ θαη γεγνλφησλ ηε κεηαθνξά

ζηνηρείσλ απφ έλα είδνο πεγψλ ζε άιιν (πρ δεκηνπξγία γξαπηνχ

θεηκέλνπ κε βάζε ηελ αλάιπζε εηθφλαο)

3) εθαξκνγή (application) νη καζεηέο ρξεζηκνπνηνχλ θαη εθαξκφδνπλ κε

επηηπρία φηη γλσξίδνπλ ζε λέεο ζπλζήθεο θαζψο θαη ζηηο ζπλζήθεο

ηνπ laquoπξαγκαηηθνχ θφζκνπraquo (πρ ιήςε απνθάζεσλ επίιπζε

πξνβιεκάησλ)

4) αλάιπζε νπηηθψλ (analysis of perspectives) νη καζεηέο κπνξνχλ λα

αληηιακβάλνληαη ηε laquoκεγάιε εηθφλαraquo (επνπηεία) θαη ηηο πνιιαπιέο

φςεηο πνπ απηή πεξηέρεη εμεηάδνληαο θαη θξίλνληαο δηαθνξεηηθέο ή

αληηθξνπφκελεο απφςεηο πάλσ ζlsquo έλα ζέκα

5) ελζπλαίζζεζε (empathy) νη καζεηέο παίδνπλ ηνλ ξφιν ελφο

πξαγκαηηθνχ ή πιαζκαηηθνχ ηζηνξηθνχ ραξαθηήξα Αληηιακβάλνληαη

ηηο εκπεηξίεο ηνπ κε επαηζζεζία βαζηζκέλε ηφζν ζηηο δηθέο ηνπο

εκπεηξίεο φζν θαη ζε πεγέο θαη αλαγλσξίδνπλ ηελ αμία πξαγκάησλ

ηδεψλ ή θαηαζηάζεσλ πνπ πξνεγνπκέλσο κπνξεί λα ηνπο

θαηλφληνπζαλ παξάμελα απίζαλα ή γεινία

6) απηνγλσζία (self-knowledge) νη καζεηέο παξαθνινπζνχλ ην ηη έρνπλ

θαηαλνήζεη αλαζεσξνχλ θαη αλαζηνράδνληαη ηελ πνξεία ηνπο πξνο

ηελ θαηαλφεζε Δπίζεο κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ φζα έρνπλ

θαηαλνήζεη ζε φηη εξεπλνχλ ή κειεηνχλ

Παξάιιεια ζα πξέπεη νη καζεηέο λα αλαπηχμνπλ θξηηηθέο δεμηφηεηεο πξάγκα

πεξηζζφηεξν απφ αλαγθαίν εθφζνλ ζηε δηδαθηηθή-καζεζηαθή δηαδηθαζία εκπιέθεηαη

θαη ε ρξήζε ΣΠΔ Οη δεμηφηεηεο απηέο έρνπλ λα θάλνπλ θπξίσο κε ηελ αλαδήηεζε

ηελ επηινγή ηελ εγθπξφηεηα ηελ αμηνπηζηία θαη ηελ αμηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ ηδεψλ

θαη επηρεηξεκάησλ (McMichael 2007)




ηνλ βαζκφ πνπ ην δηαδίθηπν απνηειεί κηα laquoδνχγθια πιεξνθφξεζεοraquo είλαη

δήηεκα εμαηξεηηθήο ζπνπδαηφηεηαο λα εμνηθεησζνχλ νη καζεηέο κε κία ζεηξά

θαζεθφλησλδεμηνηήησλ πνπ ζα ηνπο θαζηζηνχλ ιηγφηεξν επάισηνπο ζηελ άθξηηε

παξαδνρή πιεξνθνξηψλ θαη ζηελ άηερλε παξάζεζή ηνπο Έηζη νη καζεηέο κε ηελ

θαζνδήγεζε ηνπ δαζθάινπ ηνπο ζα πξέπεη λα είλαη ηθαλνί (Gillies 1999middot Lee 2002middot

Μαπξνζθνχθεο 2004αmiddot Yang 2007)

λα γλσξίδνπλ δηαθνξεηηθέο ινγηθέο θαη ηερληθέο αλαδήηεζεο

λα αμηνινγνχλ θξηηηθά ηελ εγθπξφηεηα δηθηπαθψλ ηφπσλ

λα δηαθξίλνπλ δηαθνξεηηθά είδε πεγψλ θαη λα εμάγνπλ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο

απφ απηέο

λα είλαη επηθπιαθηηθνί ζρεηηθά κε ηε δεμηφηεηα ησλ ςεθηαθψλ πεγψλ

λα εληνπίδνπλ δηαθνξεηηθέο πεγέο νπηηθέο θαη εξκελείεο (πινπξαιηζκφο) θαη

λα κπνξνχλ λα ηηο αμηνινγνχλ

λα δηακνξθψλνπλ ζρέδηα έξεπλαο θαη εξγαζίαο αμηνπνηψληαο πνηθηιία

πιηθνχ θαη πξνζεγγίζεσλ

λα επηιέγνπλ απφ έλα ζχλνιν πεγψλ θαη πιεξνθνξηψλ εθείλεο πνπ ηνπο

ελδηαθέξνπλ ή είλαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθέο γηα ην ζέκα ή ηελ εξγαζία ηνπο

λα δηαηππψλνπλ θαηάιιεια εξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη ηεθκεξησκέλεο

ππνζέζεηο

λα αλαγλσξίδνπλ ζρέζεηο κεηαμχ ησλ γεγνλφησλ (αηηηαθή θαη ρξνληθή

αιιεινπρία) ηάζεηο θαη ζηνηρεία ζπλέρεηαο ή αζπλέρεηαο

λα θαηαιήγνπλ ζε ζπκπεξάζκαηα κε αμηνινγηθέο θξίζεηο θαη γεληθεχζεηο

πνπ ζα είλαη θαηάιιεια ηεθκεξησκέλα θαη ζα ζηεξίδνληαη ζε ινγηθά

επηρεηξήκαηα

λα ζπγγξάθνπλ ζχληνκα ή εθηελέζηεξα ηζηνξηθά δνθίκηα

λα αμηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ νη λέεο ηερλνινγίεο γηα

επηθνηλσλία

Τπφ ην πξίζκα ινηπφλ ηεο δηδαζθαιίαο κε ζθνπφ ηελ θαηαλφεζε θαη ηελ

αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο είλαη ζθφπηκν λα εθπαηδεπηνχλ νη καζεηέο ζε δχν

ηνπιάρηζηνλ πεδία ζηελ αμηνιφγεζε ησλ ηζηνζειίδσλ (ή ησλ ςεθηαθψλ δίζθσλ θαη

ησλ ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ) θαη ζηελ θξηηηθή ησλ πεγψλ Έλαο ηξφπνο πξνο ηελ

θαηεχζπλζε απηή ζα ήηαλ ε ρξήζε εηδηθά δηακνξθσκέλσλ πηλάθσλ φπσο νη

αθφινπζνη




Κξηηήξηα αμηνιόγεζεο ηζηνζειίδσλ (Μαπξνζθνύθεο 2004α)

Ολνκαζία ηζηνζειίδαο-ειεθηξνληθή δηεχζπλζε

Γεκηνπξγφο (ηαπηφηεηα πξφζεζε δεκηνπξγίαο)

Υξφλνο δεκηνπξγίαο αλαλέσζε (ελεκέξσζε)

Γιψζζα-γιψζζεο

Απνδέθηεο

Καηεγνξία πιηθνχ - πεξηερφκελα

Αμηνιφγεζε πεξηερνκέλσλ (εγθπξφηεηα αμηνπηζηία ζεκαζία)

Δπθνιία πξφζβαζεο

Δκθάληζε-πινήγεζε

ηνηρεία θξηηηθήο ηζηνξηθώλ πεγώλ (Reed amp Kromrey 2001)

Θέκα ηίηινο θηι

Αλάιπζε θαη εξκελεία (ζε επίπεδν ζπγθεθξηκέλεο πεγήο θαη ηζηνξηθνχ πιαηζίνπ)

- γλεζηφηεηα απζεληηθφηεηα δεκηνπξγφο απφςεηο νπηηθέο αμηνπηζηία πιαίζην

δεκηνπξγίαο (επίδξαζε ζπλζεθψλ)

- πξνζέζεηο δεκηνπξγίαο

- εξσηήκαηα ή πξνβιήκαηα πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ

- ζεκαληηθφηεξα δεδνκέλα ηεθκήξηα πιεξνθνξίεο

- πιεξφηεηα θαη επάξθεηα πιεξνθνξηψλ γηα ηε ζηήξημε ζπκπεξαζκάησλ

- βαζηθέο παξαδνρέο (ηδέεο αμίεο ζέζεηο θιπ)

- έλλνηεο-θιεηδηά

- βαζηθνί ζπιινγηζκνί θαη εξκελείεο πνπ νδεγνχλ ζε ζπκπεξάζκαηα

- θχξηεο ζπλέπεηεο απφ ηελ απνδνρή ή ηελ απφξξηςε ησλ ζέζεσλ ή ηεο πξνηεηλφκελεο απφ

ηνλ δεκηνπξγφ πνξείαο δξάζεο

Γηαζηαχξσζε κε άιιεο πεγέο

ζπλεηζθνξά αξρηθψλ πεγψλ ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ζέκαηνο

επηβεβαίσζε ή ακθηζβήηεζε απφ άιιεο πεγέο

αμηνιφγεζε δηαθνξεηηθψλ πιεξνθνξηψλ νπηηθψλ θαη εξκελεηψλ

ΦΤΛΛΟ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΗΣΟΡΗΚΧΝ ΠΖΓΧΝ

Θέκα ηίηινο αληηθείκελν θιπ helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

ηνηρεία αλάιπζεο θαη εξκελείαο

1 Πνηεο είλαη νη θχξηεο απφςεηο θαη νπηηθέο πνην ην βαζηθφ πιαίζην αλαθνξάο

α) ―Sourcing δεκηνπξγφο απφςεηο νπηηθέο αμηνπηζηία




β) ―Contextualization πιαίζην δεκηνπξγίαο ndash πηζαλέο επηξξνέο πνιηηηθψλ

θνηλσληθψλ νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζπλζεθψλ

2 Πνηεο είλαη νη πξνζέζεηο δεκηνπξγίαο

3 Πνην ή πνηα είλαη ηα βαζηθφηεξα εξσηήκαηα ή ηα πξνβιήκαηα πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ

Γηαηί είλαη ζεκαληηθά λα ηα πξνζδηνξίζνπκε

4 Πνηα είλαη ηα πην ζεκαληηθά δεδνκέλα ηεθκήξηα πιεξνθνξίεο Πψο γλσξίδνπλ νη δεκηνπξγνί ηεο

πεγήο φηη γλσξίδνπλ Δίλαη νη πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο θαη επαξθείο γηα λα ζηεξίμνπλ ζπκπεξάζκαηα

5 Πνηεο είλαη νη βαζηθέο (πξν)ππνζέζεηο πνπ ππφθεηληαη ζηελ πεγή ή ηηο πεγέο Πξνζδηνξηζκφο ηνπο

κέζα ζην ηζηνξηθφ πιαίζην

6 Πνηεο έλλνηεο ή ηδέεο ndash θιεηδηά πξέπεη λα θαηαλνεζνχλ κέζα ζην ζπγθεθξηκέλν ηζηνξηθφ πιαίζην

7 Πνηνη είλαη νη βαζηθνί ζπιινγηζκνί ή εξκελείεο πνπ νδεγνχλ ζηα ζπκπεξάζκαηα

8 Πνηεο ζα ήηαλ νη θχξηεο ζπλέπεηεο αλ ε πξνηεηλφκελε πνξεία δξάζεο ή νη απφςεηο γηλφληνπζαλ

δεθηέο ή (αλαιφγσο) απνξξίπηνληαλ

9 ―Corroboration Ση ζπλεηζθέξνπλ ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ζέκαηνο άιιεο ζρεηηθέο πεγέο

πκθσλνχλ κεηαμχ ηνπο ή φρη Αλ φρη πνηεο πεγέο ζηεξίδνληαη ζε ηζρπξφηεξε επηρεηξεκαηνινγία

Αλ θαη ε ρξήζε ησλ πεγψλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο παξνπζηάδεη

αξθεηέο δπζθνιίεο γηα ηνπο καζεηέο νη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ηεο

ηζηνξηνγξαθίαο ηεο γλσζηηθήο ςπρνινγίαο θαη ηεο δηδαθηηθήο

κεζνδνινγίαο θαζψο θαη νη απμεκέλεο απαηηήζεηο ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ

θαζηζηνχλ απαξαίηεηε ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηελ ηζηνξηθή εθπαίδεπζε

(Μαπξνζθνχθεο 2005) ην πιαίζην απηφ είλαη ζθφπηκν λα απνθεχγεηαη ε

επθαηξηαθή θαη απνζπαζκαηηθή ρξήζε ησλ πεγψλ αιιά λα εθαξκφδνληαη

ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθέο κε βαζηθφ ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο ηζηνξηθήο ζθέςεο

(Barton 2004) ηε βηβιηνγξαθία κπνξεί θαλείο λα εληνπίζεη πνηθίιεο ζηξαηεγηθέο

δηδαζθαιίαο κε ηε ρξήζε πεγψλ Δδψ ζεκεηψλνπκε επηγξακκαηηθά ηηο εμήο

Ερευνθτικι διαδικαςία με βάςθ τον τρόπο του αςτυνομικοφ ερευνθτι (Bain amp Mirel 1982middot

Carretero et al 1994middot Pattiz 2004)63

Πξφθεηηαη γηα δηδαθηηθή ζηξαηεγηθή πνπ αμηνπνηεί ηηο αλαινγίεο ηεο εξγαζίαο ηνπ ηζηνξηθνχ

κε εθείλε ηνπ ληέληεθηηβ ζηε βάζε ησλ κνληέισλ ηεο laquoγλσζηηθήο καζεηείαοraquo θαη ηεο

laquoεπίιπζεο πξνβιεκάησλraquo Χο ζηφρνπο έρεη λα πξνζεγγηζηεί ε ηζηνξηθή γλψζε κε βάζε

63 Ζ αλαινγία ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηνπο ηξφπνπο ηεο αζηπλνκηθήο έξεπλαο (ληέληεθηηβ)

πξνέξρεηαη φπσο επηζεκαίλεηαη ζηε βηβιηνγξαθία απφ ηνλ Άγγιν ηζηνξηθφ R G Collingwood βι

Collingwood 1946

ηξαηεγηθέο ρξήζεο

ησλ πεγώλ




πξσηνγελείο πεγέο θαη θείκελα ηεο ηζηνξηνγξαθίαο σο δηαδηθαζία ζπζρέηηζεο γεγνλφησλ θαη

ζεσξίαο θαη αηηηαθήο εμήγεζεο Οη πεγέο θαη ε βηβιηνγξαθία ρξεζηκεχνπλ γηα ηελ αλάπηπμε

ηεο θξηηηθήο ζθέςεο ηελ ελεξγεηηθή θαη αλαθαιππηηθή κάζεζε ηελ εξκελεία θαη ηελ

αλαθαηαζθεπή ηνπ παξειζφληνο Σν κνληέιν απηφ κπνξεί λα ζπλδπαζηεί ηδηαίηεξα ζηηο

κηθξφηεξεο ειηθίεο κε εηδηθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ην laquoθπλήγη ηνπ ζεζαπξνχraquo ή ε laquoεπίιπζε

κπζηεξίσλraquo (History Mystery Teacherrsquos Guide ζην Scholastic 2008)

Εικόνα 18 Αρχικι ςελίδα από τθν εκπαιδευτικι ιςτοςελίδα για τθν καναδικι ιςτορία

(httpwwwmysteryquestsca)

Διδαςκαλία με ςτόχο τθν ερευνθτικι διαδικαςία και τισ γραπτζσ δραςτθριότθτεσ (Husbands

2004)

1 Γηεπθξίληζε θαζήθνληνο θαη ζπιινγή πιεξνθνξηώλ

ηφρνη =

αλάιπζε ηνπ θαζήθνληνο

ζπζζψξεπζε πιεξνθνξηψλ

εκεξνιφγηα ζεκεηψζεηο παξαθξάζεηο έξεπλεο

θφξκεο

2 Δξκελεία ησλ δεδνκέλσλ

ηφρνη =

εθηίκεζε πηζαλψλ εξκελεηψλ ησλ δεδνκέλσλ

ζρεδηαγξάκκαηα πνξείαο ρξνλνδηαγξάκκαηα

θαληαζηηθέο ζπλεληεχμεηο άξζξα εθεκεξίδσλ ζχληνκα θείκελα πνπ παξνπζηάδνπλ κηα γλψκε

ζχγθξηζε εξκελεηψλ

3 πιινγή πξόζζεησλ δεδνκέλσλ ndash νξγάλσζε θαη εθηίκεζε ησλ δεδνκέλσλ

ηφρνη =

επεμεξγαζία ndash πξνζζήθε πιεξνθνξηψλ

πεξηιήςεηο πεγψλ αλαθνξέο έξεπλεο ζεκεηψζεηο

πίλαθεο

4 Δμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ

ηφρνη =

δηαηχπσζε πξνζσπηθψλ θξίζεσλ ζηεξηγκέλσλ ζε

ηεθκήξηα πνπ λα ηηο αηηηνινγνχλ

εκεξνιφγηα επηρεηξήκαηα απφ πεξηιήςεηο

πξνζρέδηα αλαθνξψλ πξνζρέδηα δνθηκίσλ

5 Παξνπζίαζε ζπκπεξαζκάησλ

ηφρνη =

παξνπζίαζε θαη έθζεζε ζπκπεξαζκάησλ ζηελ ηάμε ή ζε άιιε ηάμε ή ζε επξχηεξν

θνηλφ

αλαθνξέο δνθίκηα δηάινγνη ζχληνκα

κνλφπξαθηα κηθξέο δηαιέμεηο αθίζεο ζρεδηαγξάκκαηα ράξηεο θαηαζθεπή κνληέισλ θηι




Διδαςκαλία με χριςθ πθγϊν με ςτόχο τθν ανάπτυξθ τθσ ιςτορικισ ςκζψθσ (Drake 2002middot

Drake amp Drake-Brown 2003)64

Πξφθεηηαη γηα κηα απφ ηηο πην νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο κε

ρξήζε πεγψλ κνινλφηη δελ είλαη εθηθηφ λα εθαξκνζηεί ζε ζηαζεξή βάζε ζηε

ζρνιηθή ηάμε ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ δηδαθηηθνχ ρξφλνπ Σα βαζηθά ζηνηρεία

θαη ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο ζηξαηεγηθήο είλαη ηα αθφινπζα

1) Υξήζε πεγώλ ζε ηξία δηαδνρηθά ζηάδηα (laquoβαζκνύοraquo)

πεγή laquoπξψηνπ βαζκνχraquo πξφθεηηαη γηα πεγή πάλσ ζlsquo έλα ζέκα ζηελ νπνία θαη εζηηάδεηαη ε

δηδαζθαιία (=βαζηθή πεγή) ηε θάζε απηή ε δηδαζθαιία δηεμάγεηαη κε ηε κνξθή ηνπ

θαηεπζπλφκελνπ δηαιφγνπ θαη ηε ρξήζε αλνηρηψλ εξσηήζεσλ

πεγέο laquoδεχηεξνπ βαζκνχraquo είλαη πεγέο (3-5) ζρεηηθέο κε ην ζέκα πνπ δίλνληαη ζηνπο καζεηέο κε

ζθνπφ ηελ πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αληινχληαη απφ ηελ πξψηε πεγή Οξηζκέλεο

απφ ηηο πεγέο απηέο πξέπεη λα είλαη ζρεηηθέο κε ηηο θχξηεο ηδέεο ηεο πξψηεο (ππνζηήξημε) ελψ νη

ππφινηπεο αληηηηζέκελεο (ακθηζβήηεζε) Με ηνλ ηξφπν απηφ είλαη εθηθηφ λα θαηαλνεζνχλ

δηαθνξεηηθέο απνρξψζεηο ηνπ παξειζφληνο πεγέο laquoηξίηνπ βαζκνχraquo αλαδήηεζε απφ ηνπο καζεηέο πεγήο ή πεγψλ πνπ είλαη ζρεηηθέο κε ηελ

πξψηε κε ζθνπφ ηελ αλάιπζε ηε ζπζρέηηζε θαη ηελ παξνπζίαζή ηνπο

2) Δπηινγή πεγώλ α΄ θαη β΄ laquoβαζκνύraquo

θξηηήξηα επηινγήο γηα ηελ πεγή ηνπ α΄ laquoβαζκνχraquo

α) ηζηνξηθή αμία επεηδή ε επηινγή ησλ πεγψλ είλαη πξάμε εξκελείαο πνπ επεξεάδεη ηε

δηδαζθαιία θαη θαηεπζχλεη ηε ζπδήηεζε είλαη απαξαίηεην ε βαζηθή πεγή λα αλαθέξεηαη ζηνλ

ππξήλα ηνπ ηζηνξηθνχ ζέκαηνο ή ηεο πεξηφδνπ

β) ζπλεηζθνξά ηεο πεγήο ζηελ ηζηνξηθή γλψζε θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο ζθέςεο ησλ καζεηψλ

ε πεγή πξέπεη λα εθθξάδεη κε ηφζε δσεξφηεηα κηα ζέζε ψζηε λα δεκηνπξγείηαη ελδηαθέξνλ γηα

ηελ αλαδήηεζε άιισλ πνπ ζα ηελ ππνζηεξίδνπλ ή ζα ηελ ακθηζβεηνχλ

θξηηήξηα επηινγήο γηα ηηο πεγέο ηνπ β΄ laquoβαζκνχraquo παξφκνηα κε ηεο α΄ εξσηήκαηα θαηά ηε δηαδηθαζία επηινγήο ησλ πεγψλ

ζα είλαη ελδηαθέξνπζεο

ζα δηεπθνιχλνπλ ηνπο καζεηέο λα αλαπηχμνπλ ηελ ήδε ππάξρνπζα γλψζε ηνπο

ζα ηνπο επηηξέςνπλ λα ζπζρεηίζνπλ ηηο έλλνηεο ηηο ηδέεο ηα γεγνλφηα κε ηε γλψζε πνπ ηνπο

είλαη νηθεία

ζα ηνπο πξνζθέξνπλ επθαηξίεο λα εμεηάζνπλ ηελ αιιαγή κέζα ζηνλ ρξφλν

είλαη θαηάιιειεο γηα ην γλσζηηθφ επίπεδφ ηνπο

πψο κπνξεί λα βνεζήζνπλ ζηε βαζχηεξε θαηαλφεζε ηνπ παξειζφληνο

πψο ζα επηδξάζνπλ ζηηο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ γηα ην ηζηνξηθφ ζέκα ή ηελ πεξίνδν

πψο ζα ηνπο βνεζήζνπλ λα εμαγάγνπλ ζπκπεξάζκαηα

θαηά πφζν αληαπνθξίλεηαη ζε γεληθνχο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο ή θξηηήξηα κάζεζεο

κε πνηνπο ηξφπνπο laquoδεηνχλraquo απφ ηνπο καζεηέο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ ηζηνξηθή ζθέςε ηνπο αξρείν πεγψλ θαηά ηελ αλαδήηεζε ησλ πεγψλ είλαη ζθφπηκν εθείλεο πνπ δε ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ

ζηηο δχν πξψηεο θάζεηο λα αξρεηνζεηνχληαη γηα πηζαλή ρξήζε θαηά ηελ επφκελε θάζε Ο ζρεηηθφο

θαηάινγνο ησλ πεγψλ κε ηελ πξνυπφζεζε φηη απηέο ζπκβάιινπλ ζηελ παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ

ηδεψλ θαη ελζσκαηψλνληαη ζηε ζηξαηεγηθή ησλ πνιιαπιψλ νπηηθψλ ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκεχζεη

σο παξάδεηγκα γηα ηνπο καζεηέο

3) Αμηνπνίεζε πεγήο α΄ laquoβαζκνύraquo

ζεκαζία εξσηήζεσλ δελ είλαη αξθεηφ νη καζεηέο λα απαληνχλ απιψο ζε θάπνηεο εξσηήζεηο κε

βάζε ηηο πεγέο αιιά λα απνθηήζνπλ ηζηνξηθή νπηηθή εξκελεχνληαο ηα γεγνλφηα Οη εξσηήζεηο απφ

64 Πξφθεηηαη γηα ζηξαηεγηθή πνπ αμηνπνηεί ζηε δηδαθηηθή πξάμε εξεπλεηηθά πνξίζκαηα θαη πξνηάζεηο

ηνπ S Wineburg γηα ηελ θαηαλφεζε ησλ πεγψλ θαη ηελ αλάπηπμε ηεο ηζηνξηθήο ζθέςεο (Wineburg

1991 2001)




ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ηνπο καζεηέο πξέπεη λα βνεζνχλ ηελ αλάπηπμε ηεο ηζηνξηθήο ζθέςεο λα

πξνσζνχλ ηε ζπλέξεπλα δαζθάινπ-καζεηψλ θαη λα δίλνπλ λφεκα ζηηο εκπεηξίεο ησλ καζεηψλ

πξφηαμε βαζηθψλ εξσηήζεσλ πρ πνηνο είλαη ν δεκηνπξγφο ηεο πεγήο πφηε δεκηνπξγήζεθε ηη

είδνπο ληνθνπκέλην είλαη πνηνη ήηαλ νη πξαγκαηηθνί απνδέθηεο ηεο πνηεο ήηαλ νη πξνζέζεηο

δεκηνπξγίαο ηεο

ζπδήηεζε γηα ην λφεκα ηεο πεγήο αθνχ πξψηα απαληεζνχλ νη παξαπάλσ εξσηήζεηο ζα πξέπεη λα

ζπδεηεζεί δηεμνδηθά ην λφεκα ηεο πεγήο κε δηπιφ ζηφρν ηελ αλάιπζε δειαδή θαη ηε ζπζρέηηζή ηεο

κε ην ηζηνξηθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν δεκηνπξγήζεθε ηε θάζε απηή πξέπεη λα ππνβάιινληαη

εξσηήζεηο γηα ηε δηαηχπσζε αμηνινγηθψλ θξίζεσλ θαη ππνζέζεσλ γηα ηελ εμήγεζε ησλ γεγνλφησλ

γηα ηνλ εληνπηζκφ ζρέζεσλ ζε επίπεδν ηνπηθφ εζληθφ ή παγθφζκην θαζψο θαη γηα ηε ζχλδεζε ηεο

πεγήο κε θάπνην ζέκα (πρ ζχγθξνπζε πξνπαγάλδα) θαη άιιεο επηζηήκεο (πρ νηθνλνκία)

4) Αμηνπνίεζε πεγώλ β΄ laquoβαζκνύraquo

αλαγλψξηζε πεγψλ

αλάιπζε ζεκαζίαο θαη ζρέζεψλ ηνπο κε ηελ πεγή α΄ βαζκνχ θαζψο θαη κε ζεκαληηθά γεγνλφηα

εξσηήζεηο ζχγθξηζεο

5) Αλαδήηεζε πεγήο ή πεγώλ γ΄ laquoβαζκνύraquo

νη καζεηέο θαζνδεγνχκελνη απφ ηνλ δάζθαιφ ηνπο αλαδεηνχλ θαη επηιέγνπλ κία ή πεξηζζφηεξεο

πεγέο ζρεηηθέο κε ην ζέκα ηεο βαζηθήο πεγήο ηε ζπλέρεηα θαινχληαη λα ζπλζέζνπλ κε βάζε ηηο

πεγέο α΄ θαη γ΄ laquoβαζκνχraquo θαη ζηνηρεία απφ ηηο β΄ έλα ηζηνξηθφ θείκελν (αθήγεζε) δηαδηθαζία πνπ ζα

ηνπο βνεζήζεη λα θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζπγθξνηείηαη ε αλαπαξάζηαζε ηνπ

ηζηνξηθνχ παξειζφληνο Αλ νη καζεηέο δελ κπνξνχλ λα αλαδεηήζνπλ κφλνη ηνπο πεγέο ηφηε ην αξρείν

ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κπνξεί λα απνηειέζεη ρξήζηκν εξγαιείν

6) Έθδνζε πεγώλ

κε ηελ νινθιήξσζε ελφο ζεκαηηθνχ θχθινπ καζεκάησλ (πρ laquoνη επίγνλνη ηνπ Μ Αιεμάλδξνπraquo) είλαη

ζθφπηκε ε laquoέθδνζεraquo ησλ πεγψλ απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ κε ηε ζπκκεηνρή θαη ηε βνήζεηα ησλ καζεηψλ

Δπεηδή φκσο θάζε ζρεηηθή δηαδηθαζία απνηειεί πξάμε εξκελείαο ζα πξέπεη ζε θάζε πεξίπησζε λα

ηεξνχληαη νη παξαθάησ πξνυπνζέζεηο

δηδαθηηθή-εθδνηηθή εληηκφηεηα ζηελ έθδνζε αθελφο πξέπεη λα δειψλνληαη νη εθδνηηθέο επηινγέο

(θξηηήξηα επηινγήο ζεκαζία πεγψλ) αθεηέξνπ δελ επηηξέπεηαη λα παξαιείπνληαη ή λα

αιινηψλνληαη πεγέο

εθδνηηθά εξσηήκαηα-θξηηήξηα

είλαη εθηθηφ λα εθδνζνχλ νη πεγέο

πνηα ζηνηρεία απφ ηα γλσζηά ζηνηρεία γηα ηελ εθδνηηθή δηαδηθαζία ζα βνεζνχζαλ ψζηε ε έθδνζε λα γίλεη κε ηνλ θαηαιιειφηεξν ηξφπν

ηη επηπιένλ απαηηείηαη

πνηα πξέπεη λα είλαη ηα νπζηψδε ραξαθηεξηζηηθά ηεο

πψο ζα πξνσζήζεη ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε

έθδνζε απνζπαζκάησλ αλ θάπνηεο πεγέο είλαη πνιχ κεγάιεο ηφηε κπνξεί λα εθδνζνχλ κφλνλ

απνζπάζκαηά ηνπο ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο πάλησο πξέπεη λα δειψλεηαη ηη θαη γηαηί

παξαιείπεηαη ελψ είλαη ζθφπηκν λα παξαθηλνχληαη νη καζεηέο λα εμεηάζνπλ κηα νινθιεξσκέλε

πεγή θαη λα επηιέμνπλ ηκήκαηα-θιεηδηά ηεο αηηηνινγψληαο παξάιιεια ηελ επηινγή ηνπο

7) Βαζηθά ζηνηρεία γηα ηελ ηζηνξηθή ζθέςε δηαηχπσζε εξσηεκάησλ γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ (problem-solving questions) ζχκθσλα κε

ηελ laquoεπξεηηθή ζηξαηεγηθήraquo (heuristic strategy)

ζπζηαηηθά ηζηνξηθήο ζθέςεο πεξηνδνιφγεζε εμέηαζε αιιαγήο κέζα ζηνλ ρξφλν αλαθάιπςε ησλ θηλήηξσλ ηνπ δεκηνπξγνχ ηεο πεγήο δηακφξθσζε επηρεηξεκάησλ κε βάζε ηε ρξήζε πεγψλ

αλάιπζε ησλ επηρεηξεκάησλ ησλ άιισλ ρεηξηζκφο δηαθνξεηηθψλ εξκελεηψλ απνθπγή παξνληηζκνχ

θαηά ηε δηαηχπσζε αμηνινγηθψλ θξίζεσλ

8) Γηαδηθαζία laquoεπξεηηθήο ζηξαηεγηθήοraquo

laquoεζηηαζκέλε επξεηηθήraquo (sourcing heuristic) φηη θάλνπλ νη ηζηνξηθνχ πξηλ ηελ αλάγλσζε ησλ

πεγψλ κε ζθνπφ ηελ θαηαλφεζή ηνπο (= αλαγλψξηζε)middot

laquoεπηβεβαησηηθή επξεηηθήraquo (corroboration heuristic) ζπζρέηηζε πεγψλ κε άιιεο δηαθεηκεληθέο

ζπλδέζεηο (inter-texts links) κε ζθνπφ ηελ θξηηηθή αλάιπζή ηνπο

έληαμε ησλ πεγψλ ζηα ηζηνξηθά ζπκθξαδφκελά ηνπο (contextualization) πεξηγξαθή ηνπ

ρξνλνινγηθνχ θαη θνηλσληθνχ πιαηζίνπ ndash ζπζρέηηζε ησλ πεγψλ κε απηφ

laquoζπγθξηηηθή επξεηηθήraquo (comparative heuristic comparative thinking) φηη θάλνπλ νη ηζηνξηθνί πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξάςνπλ φξνπο δηαδηθαζίεο θαη ζπλζήθεο ζε άιινπο ηφπνπο κέζα ζηνλ

ρξφλν




Άιιεο ζηξαηεγηθέο ρξήζεο ησλ πεγψλ είλαη ε δηδαζθαιία κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο

ηζηνξηθήο θαληαζίαο (Axtell 2001) ε δηδαζθαιία ηεο αηηηαθήο εμήγεζεο κε βάζε

αληηθξνπφκελεο πεγέο (Perfetti et al 1994) ε δηδαζθαιία κε ζηφρν ηε ζπγθξφηεζε

αηηηαθψλ θαη ρξνλνινγηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ (Britt et al 2000) ε επξεηηθή ζηξαηε-

γηθή κε ζηφρν ηελ θαηαλφεζε ησλ πεγψλ ε εξεπλεηηθή ζηξαηεγηθή (Bain 2000) θαη ε

δηδαζθαιία κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο ρξνλνινγηθήο ζθέςεο

Δηθφλα 19 Οζφλε απφ ηελ πνιπκεζηθή εθαξκνγή δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο πξσηνγελψλ πεγψλ γηα ηελ ακεξηθαληθή

ηζηνξία κε ηνλ καζεηή ζε ξφιν ληεληέθηηβ (httpwebwmeduhsiindexhtml)




6 Αναδυόμενοι ρόλοι παραδοχζσ και αντιλιψεισ

εκπαιδευτικϊν και μακθτϊν


ηε βηβιηνγξαθία ζπλαληάκε ζπρλά ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγί-

ζεσλ (θαη ησλ ξφισλ δηδαζθφλησλ θαη καζεηψλ πνπ απηέο ζπλεπάγνληαη) ζε δαζθα-

ινθεληξηθέο θαη καζεηνθεληξηθέο

πσο είδακε σο ηψξα ην ζχγρξνλν ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο δηδαθηηθήο ησλ θη-

ινινγηθψλ καζεκάησλ θαη νη αληίζηνηρεο αλαδεηήζεηο ζηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ

ΣΠΔ επλννχλ ηε καζεηνθεληξηθή δηδαζθαιία Υαξαθηεξηζηηθά κηαο ηέηνηαο πξνζέγ-

γηζεο είλαη κεηαμχ άιισλ ε νκαδηθή εξγαζία θαη ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ ν

πεηξακαηηζκφο θαη ε κεηαθνξά ηνπ θέληξνπ βάξνπο ηεο δηδαζθαιίαο ζηε δηάξθεηα ηεο

παξαγσγήο θαη πξφζιεςεο ιφγνπ ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ν ξφινο ηνπ δηδάζθνληνο

κπνξεί λα είλαη πην νπζηαζηηθφο θαη δεκηνπξγηθφο (Κνπηζνγηάλλεο 1999)

πσο έρεη ήδε αλαθεξζεί κέξνο ηεο ηερλνθεληξηθήο ξεηνξείαο θαη ηεο πξν-

ζέγγηζεο ηνπ απηφλνκνπ κνληέινπ ηνπ γξακκαηηζκνχ είλαη ε πξνβνιή σο απηνλφεηεο

laquoαιήζεηαοraquo φηη ηα παξαπάλσ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ απηφκαηα κε ηελ εηζαγσγή ησλ

ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε ην πιαίζην απηφ εθθξάζεηο φπσο laquoνη ζρέζεηο δαζθάινπ-

καζεηή γίλνληαη πην δεκνθξαηηθέοraquo θαη laquoν δάζθαινο εγθαηαιείπεη ηνλ παξαδνζηαθφ

ηνπ ξφιν θαη κεηαηξέπεηαη ζε βνεζφ θαη ζπκπαξαζηάηε ησλ καζεηψλraquo απνηεινχλ

θπξίαξρεο γεληθφηεηεο

Με ηα φζα έρνπκε ήδε ζίμεη πξνζπαζήζακε λα απνθξνχζνπκε ηελ θπξίαξρε

ξεηνξεία φηη δειαδή ε παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζην γισζζηθφ κά-

ζεκα απνηειεί κηα απηνλφεηα ζεηηθή ελέξγεηα γηα ηελ επηηπρία ηεο νπνίαο νη κφλεο

πξνυπνζέζεηο είλαη ε ηερλνινγηθή ππνδνκή θαη ε θαιή ηερλνινγηθή θαηάξηηζε ησλ

δηδαζθφλησλ Πξνζπαζήζακε λα δείμνπκε αληίζεηα φηη γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην

ρξεηάδεηαη γλψζε αληίζηνηρε ινγηθή θαηάιιειε πξνεηνηκαζία θαη θπζηθά θάπνηεο

ππνδνκέο Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο ή ηεο ινγνηερλίαο χκ-

θσλα γηα παξάδεηγκα κε ηελ έξεπλα ζην πεδίν ηεο ινγνηερλίαο ηεθκαίξεηαη φηη ε

ρξήζε ησλ ΣΠΔ δε ζπλεπάγεηαη αληίζηνηρε θαηλνηφκν πξνζέγγηζε ηεο δηδαζθαιίαο




ελψ γίλεηαη θαλεξή ε ηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα πξνζαξκφδνπλ ηηο ΣΠΔ ζην παξα-

δνζηαθφ δαζθαινθεληξηθφ κνληέιν

Σν ζχλνιν ηνπ ζεσξεηηθνχ πιηθνχ πνπ παξέρεηαη ζηνλ παξφληα ηφκν επηρεη-

ξεί λα αλαδείμεη ην ζχλζεην αθελφο ηνπ πξάγκαηνο αθεηέξνπ ησλ πξνυπνζέζεσλ πνπ

πξέπεη λα θαιπθζνχλ πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη θηιφδνμνη ζηφρνη πνπ

ζπρλά ηίζεληαη ηα επφκελα θεθάιαηα εμεηδηθεχεηαη πεξαηηέξσ ην ζέκα απηφ κε ηελ

αλάιπζε ησλ πεξηβαιιφλησλ πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ γφληκα ζηε δηδαζθαιία




[ΕΝΟΣΘΣΑ ΙΙΙ] Χριςθ βαςικϊν εργαλείων

πλθροφορικισ ςτα φιλολογικά μακιματα


Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να γνωρίηουν τθ ςπουδαιότθτα και τισ δυνατότθτεσ

των περιβαλλόντων γενικισ χριςθσ (Ρρογράμματα Επεξεργαςίασ Κειμζνου λογις-

τικϊν φφλλων παρουςίαςθσ διαδίκτυο) και πϊσ μποροφν να αξιοποιθκοφν ςτθ


Ρεριβάλλοντα πρακτικισ γραμματιςμοφ οι ιδιαιτερότθτζσ τουσ και θ ωσ τϊρα ζρευνα - εμπειρία από τθ διδακτικι αξιοποίθςι τουσ




1 Ειςαγωγι

Πταν γίνεται λόγοσ για τον υπολογιςτι ωσ μζςο πρακτικισ γραμματιςμοφ ςτο ςφγχρονο επι-

κοινωνιακό περιβάλλον αναφερόμαςτε κυρίωσ ςτθ ςπουδαιότθτα και τισ δυνατότθτεσ των

περιβαλλόντων γενικισ χριςθσ (προγράμματα επεξεργαςίασ κειμζνου προγράμματα πα-

ρουςίαςθσ διαδίκτυο κτλ) Ιδιαίτερα ςτα φιλολογικά μακιματα αξιοποιιςιμο είναι κάκε

λογιςμικό που χρθςιμοποιείται ωσ μζςο πρακτικισ γραμματιςμοφ και όχι απαραίτθτα εξει-

δικευμζνεσ εφαρμογζσ (βλ και Ενότθτα ΛΛ κεφ 2)

Στθν παροφςα ενότθτα κα δοκεί ζμφαςθ ςτο λογιςμικό αυτισ τθσ κατθγορίασ Το

ςχετικό κεφάλαιο χωρίηεται ςε πζντε μζρθ το πρϊτο αντιμετωπίηει ςυνολικά τισ εφαρμογζσ

γενικισ χριςθσ που κατά κανόνα ςυνοδεφουν τον υπολογιςτι κάτω από τον τίτλο laquoθλεκτρο-

νικά περιβάλλοντα παραγωγισ λόγουraquo ενϊ το δεφτερο προχωρεί και ςε μια ιδιαίτερθ αξιο-

λόγθςθ των προγραμμάτων επεξεργαςίασ κειμζνουmiddot το τρίτο επικεντρϊνεται ςτο διαδίκτυο

ςτισ δυνατότθτεσ και τουσ περιοριςμοφσ που ενζχει θ αξιοποίθςι του ςτθ διδαςκαλία των

φιλολογικϊν μακθμάτων ςτο τζταρτο παρουςιάηονται ςυνοπτικά χαρακτθριςτικζσ εφαρμο-

γζσ δεφτερου ιςτοφ (Web 20) όπωσ τα ιςτολόγια και τα wikis και διερευνάται ο τρόποσ

αξιοποίθςισ τουσ ςτα φιλολογικά μακιματα το πζμπτο και τελευταίο κεφάλαιο αφιερϊνε-

ται ςτισ εκδοχζσ διδακτικισ αξιοποίθςθσ των διαδραςτικϊν ςυςτθμάτων διδαςκαλίασ

Βαςικι κζςθ είναι ότι τα θλεκτρονικά περιβάλλοντα παραγωγισ λόγου δεν πρζπει

να αντιμετωπίηονται από τθν τεχνικι τουσ μόνο πλευρά Δίνεται ζμφαςθ επομζνωσ ςτθν

ανάδειξθ των ιδιαίτερων χαρακτθριςτικϊν τουσ και των ςυνεπειϊν που ζχει θ χριςθ τουσ

ςτθ γλωςςικι διδαςκαλία και ςτο ςφνολο του προγράμματοσ ςπουδϊν Για τον λόγο αυτό

κα προθγθκεί μια παρουςίαςθ τθσ προβλθματικισ γφρω από τθν ειςαγωγι τθσ μθχανισ

ςτθν παιδαγωγικι του γραπτοφ λόγου




2 Θ ειςαγωγι τθσ μθχανισ ςτθν παιδαγωγικι του

γραπτοφ λόγου και οι ςυνζπειζσ τθσ


Δίλαη γλσζηφ φηη ην γξάςηκν ήηαλ πάληνηε ζηελά ζπλδεδεκέλν κε ηελ ηερλνινγία απφ

ηελ αξραηφηεηα κέρξη ζήκεξα (Haas 1996 ix-xii) Γηάθνξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο

ππάξρνπζαο κέρξη ηψξα ηερλνινγίαο φπσο ε επθνιία ζηελ απφθηεζε θαη ρξήζε ηεο

νδήγεζαλ ζηελ εχθνιε ελζσκάησζή ηεο ζηελ παηδαγσγηθή δηαδηθαζία ηνπ γξακκα-

ηηζκνχ απφ ηηο ηάμεηο ήδε ηεο πξνζρνιηθήο αγσγήο Θα πξνζπαζήζνπκε λα δείμνπκε

ζηε ζπλέρεηα φηη κε ηελ ελζσκάησζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ

εηζάγεηαη κηα ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζηε γισζζηθή αγσγή

Σα δεδνκέλα πνπ πξέπεη λα ιάβνπκε ζνβαξά ππφςε είλαη ηα εμήο

Σν ειεθηξνληθφ γξάςηκν είλαη εμαηξεηηθά πην πεξίπινθν απφ ηερλνινγηθή

άπνςε Απαηηείηαη επνκέλσο ζηνηρεηψδεο γλψζε θαη εμνηθείσζε κε ηελ

ηδηαίηεξε γιψζζα ησλ ππνινγηζηψλ

Τπάξρνπλ κεγάιεο κεξίδεο καζεηηθνχ πιεζπζκνχ κε πεξηνξηζκέλεο

δπλαηφηεηεο γηα εμνηθείσζε κε ηελ ηερλνινγία πξηλ αιιά θαη θαηά ηε δη-

άξθεηα ηεο ζρνιηθήο ηνπο θνίηεζεο ηνλ βαζκφ δε πνπ ν ππνινγηζηήο

θαηαιακβάλεη ή πξέπεη λα θαηαιάβεη ζεκαληηθή ζέζε ζην γισζζηθφ πξφ-

γξακκα ζπνπδψλ ε πεξηνξηζκέλε εμνηθείσζε ησλ παηδηψλ κε ηα λέα

κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ έρεη ζεκαληηθέο επηπηψζεηο θαη ζηε

γισζζηθή ηνπο επίδνζε γεληθφηεξα

Ο πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο ππνινγηζηψλ αλά ζρνιείν πνπ δπζρεξαίλεη ηελ

εμαζθάιηζε ηνπ απαξαίηεηνπ ρξφλνπ γηα νπζηαζηηθή εξγαζία

Νέα δεδνκέλα δεκηνπξγνχληαη θαη απφ ηελ ελζσκάησζε ησλ παξαδνζηα-

θψλ βνεζεηηθψλ γισζζηθψλ εξγαιείσλ φπσο πρ ηα πνηθίια ιεμηθά ζην

πεξηβάιινλ παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ∙ εγείξνληαη έηζη εξσηήκαηα εγθπ-

ξφηεηαο αμηνπηζηίαο θαη ιεηηνπξγηθφηεηαο θαζψο θαη ην δήηεκα ησλ ζπ-




λνιηθψλ επηπηψζεσλ ησλ λέσλ δεδνκέλσλ ζηε θηινζνθία θαη ζηηο ηερλη-

θέο αμηνιφγεζεο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ησλ καζεηψλ

Ζ ζχλδεζε ηεο παηδαγσγηθήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ κε ηνλ ππνινγηζηή ζπ-

λαξηά κνηξαία ην γξάςηκν κε ηε δηαξθή ηερλνινγηθή εμέιημε θαη ηελ εμέ-

ιημε ηνπ ζρεηηθνχ ινγηζκηθνχ Άιινηε ε εμέιημε απηή είλαη πξνζρεκα-

ηηθή θαη απνηειεί εκπνξηθφ ηέρλαζκα γηα πεξηζζφηεξεο πσιήζεηο θαη άι-

ινηε κπνξεί λα είλαη νπζηαζηηθή θαη ελδηαθέξνπζα απφ ηελ άπνςε ηεο

εμέιημεο ηεο γισζζηθήο ηερλνινγίαο πνπ ελζσκαηψλεη θαη ησλ παηδαγσ-

γηθψλ δηαζηάζεψλ ηεο

Ζ επηθπιαθηηθφηεηα αλ φρη ε ερζξφηεηα κε ηελ νπνία αληηκεησπίδνληαη

νη λέεο ηερλνινγίεο απφ ηνπο επηζηήκνλεο ησλ αλζξσπηζηηθψλ επηζηεκψλ

ζηε ρψξα καο αθήλεη ην πεξηζψξην λα απνθαζίδνπλ άιινη γηα απηνχο

Με τθν ειςαγωγι τθσ μθχανισ ςτο γλωςςικό πρόγραμμα ςπουδϊν δεν

ειςάγεται απλϊσ ζνα επιπλζον μζςο διδαςκαλίασ με καυματουργζσ δυ-

νατότθτεσ όπωσ είκιςται να παρουςιάηεται Ειςάγεται μια ςθμαντικι με-

ταβλθτι με πολλζσ επιπτϊςεισ και προεκτάςεισ ςτον ίδιο τον κορμό τθσ

διδαςκαλίασ

ηε ζπλέρεηα ζα εμεηάζνπκε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα ειε-

θηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ θαηά ηελ αμηνπνίεζή ηνπο ζηε δηδαζθαιία

ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ




3 Σα θλεκτρονικά περιβάλλοντα παραγωγισ λόγου


31 Κατθγοριοποίθςθ και πολιτιςμικόσ χρωματιςμόσ των θλεκτρονικϊν

περιβαλλόντων παραγωγισ λόγου

Σα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρσξη-

ζηνχλ ζε ηξεηο αδξέο θαηεγνξίεο

ηελ πξψηε κπνξνχλ λα ηνπνζεηεζνχλ φζα απνβιέπνπλ ζηελ παξαγσγή

ησλ γλσζηψλ παξαδνζηαθψλ γξαπηψλ θεηκέλσλ πνπ ζπλήζσο γξάθνληαη

γηα λα εθηππσζνχλ Ο θχξηνο αληηπξφζσπνο ηεο θαηεγνξίαο απηήο είλαη ηα

πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ (ΠΔΚ) ηα νπνία απνηεινχλ ην πην

δηαδεδνκέλν ινγηζκηθφ ζηελ θνηλσλία αιιά θαη ζην ζρνιείν

ηε δεχηεξε ζα κπνξνχζαλ λα ηνπνζεηεζνχλ φζα απνβιέπνπλ ζηελ

απνθιεηζηηθή παξαγσγή ειεθηξνληθνχ ιφγνπ ηελ θαηεγνξία απηή αλή-

θεη γηα παξάδεηγκα ην ινγηζκηθφ δεκηνπξγίαο θεηκέλσλ γηα παξνπζηάζεηο

ελψπηνλ αθξναηεξίνπ (πρ PowerPoint) ην ινγηζκηθφ παξαγσγήο πνιπκέ-

ζσλ ην ινγηζκηθφ ζπγγξαθήο ηζηνζειίδσλ θαη νη δηάθνξεο εθαξκνγέο

Web 20 (ηζηνιφγηα wikis ζπζηήκαηα θνηλσληθήο δηθηχσζεο θά) (βι

θαη θεθ 4 ζε απηήλ ηελ ελφηεηα) Πξέπεη εδψ λα δηεπθξηληζηεί φηη νη

παξνπζηάζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ην ινγηζκηθφ παξνπζηάζεσλ νη

ηζηνζειίδεο ηα πνιπκέζα θαη θάπνηεο εθαξκνγέο Web 20 απφ γισζζνιν-

γηθή άπνςε ζεσξνχληαη θείκελα Ζ θαηεγνξία απηή ινγηζκηθνχ ζε ζπζρε-

ηηζκφ κε ην πψο αμηνπνηνχληαη ζηηο δηάθνξεο θνηλσληθέο πξαθηηθέο νδεγεί

ζε παξαγσγή ιφγνπ πνπ παξνπζηάδεη κεγάιεο απνθιίζεηο απφ ηελ παξα-

δνζηαθή θεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα (γηα ηε λέα θεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα

βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 25) Αμίδεη λα επηζεκαλζεί φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα

παξαηεξείηαη κηα ηάζε δεκηνπξγίαο ινγηζκηθνχ πνπ ζα ελζσκαηψλεη ηηο

δπλαηφηεηεο ησλ δχν αλσηέξσ πεξηπηψζεσλ Σα ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα




επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ έρνπλ γηα παξάδεηγκα ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο

θαη ηζηνζειίδσλ ελψ νη πιαηθφξκεο δεκηνπξγίαο ηζηνινγίσλ εκπεξηέρνπλ

ηε δεκηνπξγία θεηκέλσλ

ε κηα ηξίηε θαηεγνξία ζα κπνξνχζαλ λα ηνπνζεηεζνχλ ηα ειεθηξνληθά

πεξηβάιινληα ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο γξαπηήο επηθνηλσλίαο (πρ ειε-

θηξνληθφ ηαρπδξνκείν chat θηι) ε επξεία ρξήζε ησλ νπνίσλ νδεγεί επί-

ζεο φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζην θεθάιαην 25 ηεο Δλφηεηαο ΗΗ ζηελ

αλάδεημε κηαο λέαο γισζζηθήο πξαγκαηηθφηεηαο

311 Κνηλά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ειεθηξνληθώλ πεξηβαιιόλησλ παξαγσγήο ιό-

γνπ

α)Η θαζνδεγνύκελε γξαθή

Ζ ζπλήζεο πξνζέγγηζε πξνο ηα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ είλαη ε

ηερληθή-ηερλνινγηθή Ο επξχηαηα δηαδεδνκέλνο φζν θαη αζαθήο φξνο πνπ εθθξάδεη

ηελ αληίιεςε απηή είλαη ν ειεθηξνληθφο αιθαβεηηζκφο Παξlsquo φηη ε ηερλνινγηθή δηά-

ζηαζε δελ πξέπεη λα ππνηηκάηαη ππάξρνπλ θαη πνιιέο άιιεο πηπρέο κε ηδηαίηεξε ζε-

καζία γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε δηδαζθαιία ηεο

Κάηη ζεκαληηθφ πνπ ζπάληα επηζεκαίλεηαη είλαη φηη ηα ζχγρξνλα ειεθηξν-

ληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ δελ είλαη θελέο ιεπθέο ζειίδεο ζηηο νπνίεο θα-

ινχκαζηε λα γξάςνπκε πλνδεχνληαη απφ νδεγνχο ζπγγξαθήο θεηκέλσλ νη νπνίνη

ζηεξίδνληαη ζηελ χπαξμε θεηκεληθψλ laquoπξνηχπσλraquo Έηζη ζηα πξνγξάκκαηα επεμεξ-

γαζίαο θεηκέλνπ θαζψο θαη ζηα πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ ππάξρνπλ έηνηκα πξφ-

ηππα πάλσ ζηα νπνία κπνξεί λα θηλεζεί ν ζπγγξαθέαο Αληίζηνηρα ζηηο πιαηθφξκεο

δεκηνπξγίαο ηζηνινγίσλ ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλεο θφξκεο ηηο νπνίεο κπνξεί λα ρξε-

ζηκνπνηήζεη ν ρξήζηεο έηζη ψζηε λα ππάξρνπλ θάπνηα δνκηθά φξηα θαηά ηε δεκηνπξ-

γία ηέηνησλ θεηκέλσλ Πξφθεηηαη γηα ηαθηηθή πνπ πηνζεηείηαη πξνθαλψο πξνθεηκέλνπ

λα θαηαζηήζεη θηιηθφηεξε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ σο κέζσλ παξαγσγήο γξαπηνχ

ιφγνπ ζηνπο ιηγφηεξν εμνηθεησκέλνπο εκαζία έρεη φηη ε άθξηηε εξγαζία κε ηα πξφ-

ηππα απηά δελ κπνξεί απιψο λα επεξεάζεη ζε κηθξφ ή κεγάιν βαζκφ ηελ θαηεχζπλζε

ηεο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ αιιά λα θαιθηδέςεη ηελ έλλνηα ηεο πνιπδηαθεκηδφκε-

λεο δεκηνπξγηθφηεηαο ησλ ΖΤ




Ζ ζπγγξαθή πάλσ ζε θεηκεληθά πξφηππα δελ είλαη θάηη λέν θαη απνθιεηζηηθά

ζπλδεδεκέλν κε ηελ ηερλνινγία ηε ρψξα καο ε αληίιεςε απηή είλαη ζπλδεδεκέλε κε

ηηο ρεηξφηεξεο ζηηγκέο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο λενειιεληθήο γιψζζαο Δίλαη γλσζηφ φηη

ζην κάζεκα ηεο έθζεζεο απνηεινχζε κηα ζπλεζηζκέλε laquoθξνληηζηεξηαθήraquo πξαθηηθή ε

κχεζε ησλ καζεηψλ ζηε κεραληζηηθή ζπγγξαθή θεηκέλσλ πάλσ ζε απζηεξά θαζνξη-

ζκέλα πξφηππα ην πιαίζην απηφ ζπλήζεο ήηαλ ε απνκλεκφλεπζε laquoζρεδηαγξακκά-

ησλraquo κέρξη θαη νιφθιεξσλ ελνηήησλ θπξίσο πξνιφγσλ θαη επηιφγσλ Αληίζηνηρα νη

πξψηεο θεηκελνθεληξηθέο πξνζεγγίζεηο (βι ελφηεηα II θεθ 241 Γηδαζθαιία κε

βάζε ηα θεηκεληθά είδε) είραλ σο ζθνπφ ηελ αλάδεημε θαη αλαπαξαγσγή θεηκεληθψλ

πξνηχπσλ κε ζηαηηθφ θαη φρη δεκηνπξγηθφ ηξφπν Γε λνκίδσ φηη ρξεηάδεηαη λα ζρν-

ιηάζνπκε ηδηαίηεξα ην πφζν πξνβιεκαηηθή είλαη ε έλλνηα ηνπ θεηκεληθνχ πξνηχπνπ

ζηε ζχγρξνλε γισζζνινγηθή αιιά θαη γισζζνδηδαθηηθή ζθέςε θαη πφζε πξνζνρή

ρξεηάδεηαη ν ρεηξηζκφο ηνπ θαηά ηε γισζζηθή δηδαζθαιία

Αθνινπζνχλ δχν παξαδείγκαηα (εηθφλεο 20 amp 21) απφ ηα πξνγξάκκαηα Mi-

crosoft Word θαη PowerPoint γηα Windows

Εικόνα 20 Τα πρότυπα του Word 2007




Εικόνα 21 Κακοδθγθτικό περιβάλλον παραγωγισ λόγου ςτο PowerPoint2007

Γε ρξεηάδεηαη λα επηζεκαλζεί φηη θαη ζlsquo απηήλ φπσο θαη ζε θάζε άιιε πεξί-

πησζε φια ηα νλνκαδφκελα laquoπξφηππαraquo ή νη νδεγνί απηφκαηνπ πεξηερνκέλνπ απνηε-

ινχλ πηζηή θαηά ιέμε κεηαθνξά απφ ηελ αγγιηθή γιψζζα Γε δηαζέηνπκε αθφκε

έξεπλεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζνπκε ζε πνηα έθηαζε

ρξεζηκνπνηνχληαη φλησο ηα laquoπξφηππαraquo θαη νη δηάθνξνη νδεγνί απηφκαηεο θαηα-

ζθεπήο θεηκέλσλ θαη ζε πνηα έθηαζε ε δεκηνπξγηθφηεηα ηα μεπεξλά Γλσξίδνπκε

φκσο απφ ηελ πεξηνξηζκέλε δηεζλή έξεπλα φηη παξαηεξείηαη ήδε κηα ζεκαληηθή ηάζε

νκνηνγελνπνίεζεο ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ ηζηνζειίδσλ ηνπ δηαδηθηχνπ αλάινγε κε απ-

ηήλ πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ε επξεία δηάδνζε ηεο ακεξηθάληθεο καδηθήο θνπιηνχξαο

ζηελ έλδπζε θαη ηελ ςπραγσγία (Holmevic amp Haynes 2000middot Koutsogiannis 2004middot

MacConaghy amp Snyder 2000) Ζ πξννπηηθή κηαο θεηκεληθήο laquoκαθληνλαιληνπνίεζεοraquo

δελ απνηειεί θηλδπλνινγία κε βάζε ηα φζα παξνπζηάζηεθαλ

Τα θλεκτρονικά περιβάλλοντα παραγωγισ γραπτοφ λόγου μποροφν να

αποτελζςουν τα μζςα που κα ευνοοφν τον πειραματιςμό και τθ δθμιουρ-

γικότθτα Μποροφν παράλλθλα αν δεν αντιμετωπιςτοφν με προςοχι και

γνϊςθ να αποτελζςουν τα μζςα επαναφοράσ τθσ ςτείρασ μίμθςθσ αυτι

τθ φορά μάλιςτα τθσ θλεκτρονικά και ςε μεγάλθ ζκταςθ κατευκυνόμενθσ

μίμθςθσ




Σν ζέκα ηνπ πνιηηηζκηθνχ ρξσκαηηζκνχ ησλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ

πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ δελ είλαη βέβαηα θάηη άγλσζην Ο πνιηηηζκηθφο θαη γισζ-

ζηθφο απηφο ρξσκαηηζκφο είλαη εχθνια νξαηφο ζηελ πεξίπησζε ηεο ειιεληθήο γιψζ-

ζαο (ε αλάγλσζε ησλ ειιεληθψλ ζην δηαδίθηπν θαη ε ρξήζε πνιπηνληθψλ γξακκαην-

ζεηξψλ δελ είλαη πάληα κηα απιή θαη εχθνιε ππφζεζε ε άλσ ηειεία δελ ππάξρεη ζηα

laquoειιεληθάraquo πιεθηξνιφγηα ζηελ ειεθηξνληθή αιιεινγξαθία ρξεζηκνπνηνχληαη ζε

κεγάιε έθηαζε νη ιαηηληθνί ραξαθηήξεο ηα γλσζηά σο Greeklish) αιιά απνδίδεηαη

ζε ηερληθέο αδπλακίεο ηηο νπνίεο έξρνληαη λα ζεξαπεχζνπλ νη πην ζχγρξνλεο εθδφζεηο

ινγηζκηθνχ Δπηρεηξήζακε λα δείμνπκε φηη ην ζέκα δελ είλαη ηερληθφ αιιά πνιχ πην

ζχλζεην θαη κε κεγαιχηεξν βάζνο

Γξαζηεξηφηεηα

θνπφο ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αθνινπζεί είλαη νη καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ πσο δελ πξέπεη λα ρξε-

ζηκνπνηνχλ άθξηηα ηα θεηκεληθά πξφηππα πνπ δίλνληαη κέζα ζηα ΠΔΚ θαζψο δελ απνηεινχλ laquoκαγηθέο

ζπληαγέοraquo επηηπρίαο ησλ θεηκέλσλ ηνπο Ηδηαίηεξα ρξήζηκα πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε κπνξνχλ λα

είλαη ηα πξφηππα γηα ηε δεκηνπξγία βηνγξαθηθνχ ζεκεηψκαηνο Σέηνηνπ είδνπο θείκελα βξίζθνληαη ζηε

laquoδηδαθηέα χιεraquo θαη ζηε Γlsquo Γπκλαζίνπ (Νενειιεληθή Γιψζζα - Σεηξάδην εξγαζηψλ ζ 71-72) αιιά θαη

ζηε Β΄ Λπθείνπ (Έθθξαζε-Έθζεζε ζ 89-93) Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη κηα άζθεζε απφ ην βηβιίν ηεο

Β΄ Λπθείνπ (εηθφλα 22)

Εικόνα 22




Εεηείηαη ινηπφλ απφ ηα παηδηά λα γξάςνπλ έλα βηνγξαθηθφ ζεκείσκα ζχκθσλα κε φζα

έρνπλ δηδαρζεί ζην κάζεκα ηεο γιψζζαο Γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην

ΠΔΚ θαη ηα πξφηππα πνπ δίλνληαη γηα ηε δεκηνπξγία ηέηνησλ θεηκέλσλ ηηο πξφζθαηεο εθδφζεηο ηνπ

Microsoft Word δίλνληαη ηα παξαθάησ πξφηππα

Εικόνα 23

Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα αλνίμνπλ ηα πξφηππα θαη αθνχ αλαιχζνπλ κε θξηηηθή νπηηθή ηε

ιεηηνπξγηθφηεηα ηεο δνκήο ηεο ιεμηθνγξακκαηηθήο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπο λα ηα ζπγθξίλνπλ ηφζν

κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε ηελ πξφηππε δνκή πνπ γλψξηζαλ θαηά ην γισζζηθφ κάζεκα ηε ζπλέρεηα ζα

πξέπεη λα επηιέμνπλ θάπνην πξφηππν αηηηνινγψληαο γηαηί επέιεμαλ κηα ζπγθεθξηκέλε δνκή γηα ην

θείκελφ ηνπο θαη γηαηί απέξξηςαλ άιιεο ζε ζρέζε κε ηηο απαηηήζεηο ηεο αγγειίαο πνπ ηνπο δφζεθε

ηελ πεξίπησζε πνπ δελ ηνπο ηθαλνπνηεί θαλέλα απφ ηα πξφηππα πνπ παξέρνληαη ζην ινγηζκηθφ νη

καζεηέο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα δηθφ ηνπο πξφηππν θαη λα ην ελζσκαηψζνπλ ζηα ήδε

ππάξρνληα δηθαηνινγψληαο θαη πάιη ηηο επηινγέο ηνπο

β) Ηιεθηξνληθά γισζζηθά βνεζήκαηα

Μηα αμηνζεκείσηε εμέιημε είλαη ε ηάζε λα ελζσκαηψλνληαη ζηα ειεθηξνληθά

πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ δηάθνξα γισζζηθά εξγαιεία πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ

παξνρή ππνζηήξημεο θαηά ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ Σα πην ζπλήζε

είλαη ηα πξνγξάκκαηα νξζνγξαθηθνχ θαη γξακκαηηθνχ ειέγρνπ (δελ ππάξρεη αθφκε γηα

ηελ ειιεληθή γιψζζα) θαη ην ιεμηθφ ζπλσλχκσλ ν γλσζηφο σο ζεζαπξφο




Σα βνεζήκαηα απηά ιεηηνπξγνχλ ζπλήζσο σο laquoέμππλαraquo εξγαιεία ζην

παξαζθήλην είλαη πξνγξακκαηηζκέλα λα εληνπίδνπλ ηπρφλ αδπλακίεο θαηά ηε

ζπγγξαθή θαη λα πξνηείλνπλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο Λφγσ ηνπ φηη απνηεινχλ

αλαπφζπαζηε ελφηεηα ηνπ βαζηθνχ ινγηζκηθνχ (ησλ ΠΔΚ) πνπ εηζάγεηαη ζηα ζρνιεία

θαη ιφγσ ηνπ φηη ην ινγηζκηθφ απηφ είλαη ην ζπρλφηεξα ρξεζηκνπνηνχκελν ζηα

γισζζηθά καζήκαηα απνηεινχλ κνηξαία κηα λέα ζεκαληηθή θαηά ηε γλψκε καο

κεηαβιεηή θαηά ηε δηδαζθαιία θαη παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ Χο ηψξα ε αμηνπνίεζε

ησλ βνεζεκάησλ απηψλ απφ γισζζνδηδαθηηθή άπνςε ζεσξείηαη απηνλφεηε θαη

αληηκεησπίδεηαη ζηνλ βαζκφ πνπ αληηκεησπίδεηαη κφλν σο ηερληθφ δήηεκα ζην

πιαίζην ηνπ καζήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο

Ζ αμηνπνίεζε φκσο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ βνεζεκάησλ εγείξεη κηα ζεηξά απφ

ζέκαηα

Έλα πξψην ζεκαληηθφ ζέκα είλαη ε επηζηεκνληθή εγθπξφηεηα ησλ

γισζζηθψλ απηψλ βνεζεκάησλ Σν γεγνλφο φηη δελ απνηεινχλ

παηδαγσγηθά αιιά εκπνξηθά πξντφληα ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ξαγδαία θαη

επξείαο έθηαζεο laquoεθηερλνιφγεζεraquo ηεο εθπαίδεπζεο (Lankshear et al

2000 xiii) δεκηνπξγεί πνιιά θαη επείγνληα εξσηεκαηηθά Δίλαη ελδεηθηηθφ

φηη ελψ γηα ηε ζπγγξαθή κηα ζρνιηθήο γξακκαηηθήο ή ελφο ζρνιηθνχ

ιεμηθνχ ππάξρεη πεξίζθεςε πξνβιεκαηηζκφο θαη ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο

(είλαη ελδεηθηηθφ φηη νξζνγξαθηθφ ιεμηθφ πρ δελ ππήξρε κέρξη πξφζθαηα

ζηα ζρνιεία καο) φια απηά ηα ειεθηξνληθά εξγαιεία εηζάγνληαη αιιά θαη

πξνσζείηαη ε αμηνπνίεζή ηνπο ρσξίο πξνβιεκαηηζκφ θαη έξεπλα

ηελ πεξίπησζε ηεο ειιεληθήο ην ζέκα έρεη πξφζζεηεο ηδηαηηεξφηεηεο νη

νπνίεο δελ θαιχπηνληαη απφ ηνλ πεξηνξηζκέλν νχησο ή άιισο δηεζλή

πξνβιεκαηηζκφ Οη ηδηαηηεξφηεηεο απηέο έρνπλ ζρέζε κε δχν θπξίσο

παξάγνληεο ν έλαο αθνξά ηελ πεξηνξηζκέλε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα

αγνξά γεγνλφο πνπ δελ laquoπηέδεηraquo ηηο ππεχζπλεο εηαηξείεο ζην λα

επελδχζνπλ ζηελ αλάπηπμε βειηίσζε αιιά θαη ηνλ απζηεξφ έιεγρν ηεο

πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ απηψλ ν δεχηεξνο ζρεηίδεηαη κε ηηο

ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ηηο ζπλέπεηεο πνπ έρεη ε

ιεηηνπξγηθή έληαμε ησλ γισζζηθψλ απηψλ βνεζεκάησλ ζηε δηδαζθαιία

ηεο ειιεληθήο Μηα παιαηφηεξε έξεπλα ζην νξζνγξαθηθφ ζχζηεκα

ειέγρνπλ ηνπ Word πνπ έρεη εηζαρζεί ζηα ειιεληθά ζρνιεία έδεημε




ελδηαθέξνληα ζηνηρεία γηα ηνπο δχν απηνχο παξάγνληεο (Κνπηζνγηάλλεο amp

Μαλνπειίδνπ 2001)

Παξάδεηγκα αμηνπνίεζεο ηνπ νξζνγξαθηθνύ ειέγρνπ από παηδηά

ηε ζπλέρεηα ζα επηρεηξήζνπκε λα εμεηάζνπκε ηε ιεηηνπξγία ηνπ πξνγξάκκαηνο ζε

δχν απζεληηθά καζεηηθά θείκελα Σα θείκελα αλήθνπλ ζε καζεηέο Α΄ Γπκλαζίνπ θαη

γξάθηεθαλ απεπζείαο ζηνλ ππνινγηζηή ρσξίο λα ελεξγνπνηεζεί πξφγξακκα νξζν-

γξαθηθνχ ειέγρνπ Σν πξψην απφ απηά απνηειεί πξντφλ ζπκπαξαγσγήο δχν καζεηψλ

κέηξηαο ζρνιηθήο επίδνζεο Σν δεχηεξν γξάθηεθε απφ παιηλλνζηνχληα ειιελνπφληην

καζεηή ρακειήο ζρνιηθήο επίδνζεο Γηα ιφγνπο νηθνλνκίαο ζα απνθχγνπκε ηνλ αλα-

ιπηηθφ επηκέξνπο ζρνιηαζκφ θαη ζα επηρεηξήζνπκε λα νκαδνπνηήζνπκε ηηο παξαηε-

ξήζεηο καο Τπνγξακκίδνληαη νη ιέμεηο πνπ επηζεκάλζεθαλ σο ιαζεκέλεο νξζνγξα-

θηθά ή δελ αλαγλσξίζηεθαλ απφ ην πξφγξακκα ζηελ έθδνζε ηνπ 1995 ζρνιηθφ έηνο

απφ ην νπνίν πξνέξρνληαη ηα θείκελα ηελ έθδνζε απηήο ηεο πεξηφδνπ αλαθέξνληαη

θαη νη ιχζεηο πνπ πξνηείλεη ην ινγηζκηθφ κεραληθήο δηφξζσζεο

Κείμενο 1

ΤΑ ΦΕΤΕΛΝΑ ΡΩΤΟΒΟΧΛΑ ΕΛΧΑΝ ΚΑΤΑΣΤΟΦΛΚΕΣ ΣΥΝΕΡΕΛΕΣ

Φζτοσ το φκινόπωρο ςτθν πατρίδα μασ μασ ζπιαςαν καταςτροφικζσ βροχζσ με άλλα λόγια

ζγινε κατακλιςμόσ Ρλθμμφρθςαν χωριά και πόλεισ γιναν πολλζσ καταςτροφζσ πχ ςτισ πόλεισ

πνίγθκαν πολοι άνκρωποι οι δρόμοι πλθμμυρθςαν και θ ςυγκοινωνία ιταν αδφνατθ ενϊ ςτα χωριά

καταςτράφθκαν θ ςοδιζσ των αγροτϊν και πνίγθκαν πολφ άνκρωποι και ηϊα

Κφριεσ αιτίεσ του προβλιματοσ αυτοφ είναι παρά πολλζσΕίναι το γεγονόσ ότι καιμε τα δάςθ

για να τα κάνουνε οικόπεδα Άλλθ αιτία το μπάηωμα των ποταμιων όπου κάνουν δρόμουσ ι

οικόπεδα

Κείκελν 2

Πταν ιρκα ςτθν Ελλάδα μετά από ζνα χρόνο άρχιςα να αςχολοφμαι με ζνα ίδοσ ςπορ το King Boxing

είχα αςχολθκεί 8 μινεσ και το είχα ςταματιςει Φςτερα είχα αςχολθκεί με πθγκμαχια και με το

τηοκινκγ ζνα μινα Τϊρα αςχολοφμαι με το TAEKWON-DO ςχεδόν ζνα χρόνο Στο TAEKWON-DO μου

αρζςει να κάνω προπόνθςθ κάκε φορά όταν ερχομε για προπόνθςθ κάνουμε πρϊτα ηζςταμα μετά

ανοίγματα ςτα ποδια μετά κάνουμε αςκιςθσ και παίηουμε αγϊνεσ και ςτο τζλοσ κάνουμε

αποκεραπεία Ζχουμε οριςμζνουσ κανόνεσ 1ον να μθ βαράμε κάτω από τθν ηϊνθ 2ον να μθ χτυπάμε

ςτο πρόςωπο με το χζρι Ππωσ ξερεται το TAEKWON-DO ζχει προζρκει από τθν Κορζα ζχουμε




διάφορεσ κλοτςιζσ θ κάκε κλοτςιά ζχει τθν ονομαςία τθσ ςτα κορεατικά 1τθ παλτουμ ςτθ κθλια 2θ

τολιο τςακι κλοτςιά ςτο κεφάλι 3θ μπαντα τολιο τςακι γυριςτι κλοτςιά ςτο κεφάλι 4τθ τι τςακι

γυριςτι κλοτςιά ςτο ςτομάχι

Ζ πξψηε δηαπίζησζε είλαη αξθεηά ζεηηθή Σν πξφγξακκα εληνπίδεη ηελ πιεηνλφηεηα

ησλ νξζνγξαθηθψλ ιαζψλ ζηα δχν καζεηηθά θείκελα Δμίζνπ ζεκαληηθφ είλαη ην

γεγνλφο φηη κέζσ ησλ πεξηζζφηεξσλ απφ ηηο πξνηάζεηο πνπ δηαηππψλνληαη είλαη

εχθνιε ζρεηηθά ε απνθαηάζηαζε ηνπ ιάζνπο πρ θαηαθιηζκφο-θαηαθιπζκφο

πιεκκπξεζαλ-πιεκκχξηζαλ Ζ απνθαηάζηαζε φκσο γίλεηαη κε κεραληθφ ηξφπν ρσξίο

ηελ θαηαλφεζε ηνπ θαλφλα ηνπ νξζνγξαθηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ παξαβηάζηεθε

χγρπζε κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζηνπο καζεηέο ην γεγνλφο φηη ζεκεηψλεηαη σο ιάζνο

ε έιιεηςε δηαζηήκαηνο ρσξίο θακία πξνηξνπή γηα δηφξζσζε Έρνπκε δχν ηέηνηεο

πεξηπηψζεηο ζην πξψην θείκελν ην laquoπνιιέοΔίλαηraquo θαη ην laquoπρraquo αλαγλσξίδνληαη σο

νξζά κε ελδηάκεζν δηάζηεκα Αμίδεη λα επηζεκαλζεί φηη ζηε ζρνιηθή γξακκαηηθή ε

νξζή εθδνρή ηνπ πρ δίλεηαη ρσξίο ελδηάκεζν δηάζηεκα (Νενειιεληθή γξακκαηηθή

ζει 32) Γηlsquo απηφ ην ιφγν ν θηιφινγνο θαιείηαη λα αλαδείμεη ηηο δηάθνξεο

ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ειεθηξνληθνχ ιφγνπ φπσο ην πφηε κπαίλεη ην θελφ (πρ είλαη

ππνρξεσηηθφ λα ππάξρεη κεηά απφ ηα ζεκεία ζηίμεο) πφηε είλαη απαξαίηεηεο νη

εζνρέο ζηηο παξαγξάθνπο (πρ ε πξψηε παξάγξαθνο ζπλήζσο δελ έρεη εζνρή) πνηα

ζηνίρηζε πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη αλάινγα κε ην θείκελν (πρ ζε έλα θείκελν πξνο

εθηχπσζε ζπλήζσο πξνηηκάηαη ε πιήξεο ζηνίρηζε) θά

Ζ ζεκείσζε σο ιάζνπο ηνπ ξήκαηνο laquoγίλαλraquo ζην πξψην θείκελν έρεη ηδηαίηεξν

ελδηαθέξνλ Χο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο πξνηείλνληαη θαηά ζεηξά ηα έγηλαλ θαη γίλαλε

Γλσξίδνπκε φηη laquoγηα ηνπο νκηιεηέο ηεο θνηλήο λέαο ειιεληθήο ε πνηθηιία ησλ

γισζζηθψλ πξαγκαηψζεσλ (πρ δηπινηππίεο επίπεδα γιψζζαο θηι) δελ είλαη

αδηάθνξε αιιά ιεηηνπξγηθά δηαθνξνπνηεκέλε (εηάηνο 1991 32) Έηζη νη επηινγέο

πνπ πξνηείλνληαη εδψ μεθεχγνπλ απφ ην απιφ νξζνγξαθηθφ επίπεδν θαη

επεθηείλνληαη παίξλνληαο ξπζκηζηηθφ ραξαθηήξα (Υαξαιακπφπνπινο amp

Υαηδεζαββίδεο 1997 29-34) ζε ζέκαηα επηπέδνπ χθνπο Σν ελδηαθέξνλ είλαη πσο ζε

λεφηεξεο εθδφζεηο ηνπ ίδηνπ ινγηζκηθνχ (έιεγρνο ζηελ έθδνζε ηνπ 2007) δελ

αλαγλσξίδεηαη πσο πξφθεηηαη γηα ξεκαηηθφ ηχπν θαη δίλνληαη σο επηινγέο δηφξζσζεο

ηειείσο άζρεηεο ιέμεηο φπσο γπλψλ γαλψλ γελψλ γέλλα γφλσλ ε απηή ηελ

πεξίπησζε δε δίλεηαη θάπνηα ζρεηηθή ιχζε θαη ν καζεηήο ζα δπζθνιεπηεί ηδηαίηεξα

λα θαηαλνήζεη γηα πνην ιφγν ν ηχπνο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ήηαλ ιάζνο Γηlsquo απηφλ ηνλ

ιφγν θξίλεηαη απαξαίηεηε ε θαιή γλψζε εθ κέξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ

ηδηαηηεξνηήησλ πνπ παξνπζηάδνπλ ηα πεξηβάιινληα απηά αιιά θαη ηνπ πφηε θαη πψο




ππνζηεξίδνπλ ηα παηδηά ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο

Ζ πεξίπησζε ησλ πνηακησλ είλαη αθφκε πην ελδηαθέξνπζα Σν πξφγξακκα πξνηείλεη

θαηά ζεηξά πνηάκησλ (πξνθξίλεηαη ε ιχζε ηνπ επηζέηνπ) πνηακίσλ (αληηκεηψπηζε σο

επίζεην κε θαηαβηβαζκφ ηνπ ηφλνπ ndash πξφηαζε κε ζπκβαηή κε ηε ζρνιηθή

γξακκαηηθή ζει 108-109) πνηακηψλ (δέρεηαη σο νλνκαζηηθή ην πνηάκη) πνηακψλ

(νλνκαζηηθή ν πνηακφο) πφηακσλ (αδφθηκνο ηχπνο) Δδψ ε επηινγή δελ είλαη εχθνιε

γηα ηνλ καζεηή αθνχ απαηηείηαη κηα αξθεηά θαιή γλψζε ζεκάησλ πνπ άπηνληαη ηεο

δνκήο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο γιψζζαο γηα λα επηιέμεη ην νξζφ Απαηηείηαη επίζεο κηα

αξθεηά θαιή γλψζε ηεο γξακκαηηθήο κεηαγιψζζαο πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζεη λα

αληηιεθζεί πιήξσο ηνλ δάζθαιφ ηνπ ζε πεξίπησζε πνπ δεηήζεη ηε βνήζεηά ηνπ

Σέινο αμίδεη λα επηζεκαλζνχλ ηδηαίηεξα δχν πεξηπηψζεηο ηνπ πξψηνπ θεηκέλνπ Ζ

πεξίπησζε ηνπ πνινη θαη ηνπ θαηκε ε θάπνηεο εθδφζεηο ην πξφγξακκα πξνηείλεη

θαηά ζεηξά πφινη πφιε πνιιή πνιχ πψινη ρσξίο λα πξνβιέπεη ην ζσζηφ πνιινί ην

νπνίν αλ πιεθηξνινγεζεί απνδέρεηαη σο νξζφ Αθφκα θαη ζε πξφζθαηε έθδνζε ηνπ

ινγηζκηθνχ (2007) πνπ ην νξζφ πνιινί ππάξρεη είλαη ε ηειεπηαία επηινγή ζηηο

πξνηεηλφκελεο πνπ δίλνληαη Οκνίσο ζε θάπνηεο εθδφζεηο θαη φρη θαζνιηθά ην άηνλν

θαηκε αλαγλσξίδεηαη σο ζσζηφ ην ζεκείν απηφ ηίζεηαη θαη ην ζέκα ησλ εθδφζεσλ

ηνπ πξνγξάκκαηνο θαζψο ππάξρεη ν θίλδπλνο ζηελ ίδηα ηάμε νη καζεηέο λα έξρνληαη

αληηκέησπνη κε δηαθνξεηηθέο πξνηάζεηο ηνπ ίδηνπ πξνγξάκκαηνο ή θαη δηαθνξεηηθψλ

πξνγξακκάησλ

Αληίζηνηρνπ βαζκνχ δπζθνιίεο δεκηνπξγνχληαη θαη ζηηο ελαιιαθηηθέο πξνηάζεηο

πνπ δίλνληαη ζε ιάζε ηνπ δεπηέξνπ θεηκέλνπ Γηα ηνλ ηχπν ηδνο ε πξψηε πξφηαζε

είλαη ε ιέμε εηδψο (ιέμε ηεο αξραίαο πνπ απαληάηαη ζην ιεμηθφ ησλ Σεγφπνπινπ-

Φπηξάθε) ιέμε πξνθαλψο άγλσζηε ζε καζεηέο Α΄ Γπκλαζίνπ θαη θαηφπηλ

αθνινπζεί ε ζσζηή ππφδεημε είδνο Γηα ηνλ ηχπν εξρνκε πξνθξίλεηαη ν ηχπνο ηεο

θιεηηθήο εξρνκέ (ν νπνίνο είλαη αδφθηκνο θαη ζπάληνο) θαη κεηά ην έξρνκαη πνπ

απνηειεί θαη ηε ζσζηή ππφδεημε Βέβαηα ε γλψζε ηεο ιέμεο ζηελ πξνθνξηθή ηεο

κνξθή βνεζά ηελ επηινγή ρσξίο φκσο λα κεηψλεη θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ

καζεηή Αληίζεηα κε ηνλ ηχπν εξρνκε ε θσλεηηθή κνξθή δε βνεζά ζηελ επηινγή ηεο

ζσζηήο ιχζεο γηα ην μεξεηαη Χο πξψηε επηινγή δίλεηαη ην μέξεηαη (αδφθηκνο ηχπνο)

θαη ζηε ζπλέρεηα ν ζσζηφο μέξεηε αθνινπζνχκελνο απφ έλαλ αθφκε αδφθηκν ηχπν

μέεηαη Δίλαη πξνθαλέο φηη ε ζπζζψξεπζε αδφθηκσλ ιφγησλ θαη ινγνηερληθψλ ηχπσλ

δπζθνιεχεη εμαηξεηηθά ηελ επρέξεηα επηινγήο ηνπ καζεηή θαη πεξηπιέθεη ηελ

θαηάζηαζε




Γξαζηεξηφηεηα

Καζψο παξαηεξείηαη πσο πνιιέο θνξέο δελ είλαη θαη ηφζν εχθνιε ε επηινγή ηνπ ζσζηνχ ηχπνπ

αλάκεζα ζηνπο πνιινχο πξνηεηλφκελνπο είλαη απαξαίηεην λα θαιιηεξγεζεί ζηα παηδηά ε επίγλσζε σο

πξνο ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε πξνηείλεηαη κηα

ελδεηθηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηε ζπλέρεηα

Καηά ηε ζπγγξαθή ησλ θεηκέλσλ ζε έλα ΠΔΚ ν εθπαηδεπηηθφο ζα πξέπεη λα δεηήζεη απφ ηνπο καζεηέο

λα κε δηνξζψζνπλ ακέζσο ηα ιάζε πνπ ηνπο ζεκεηψλεη ην πξφγξακκα αιιά λα πξνρσξήζνπλ ζε απηή

ηε δηφξζσζε ζην ηέινο ηεο επεμεξγαζίαο Καηά ηελ ηειηθή επεμεξγαζία νη καζεηέο ζα πξέπεη λα

ελεξγνπνηήζνπλ ηε ιεηηνπξγία laquoπαξαθνινχζεζε αιιαγψλraquo έηζη ψζηε λα γίλεηαη θαλεξφ ην πνηά ιάζε

δηφξζσζαλ θαη κε πνην ηξφπν ηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα αηηηνινγήζνπλ ηηο επηινγέο ηνπο

ρξεζηκνπνηψληαο ηε ιεηηνπξγία laquoεηζαγσγή ζρνιίνπraquo ψζηε λα αλαδείμνπλ κφλνη ηνπο ηνλ ππνθείκελν

νξζνγξαθηθφ ή άιιν θαλφλα αλαθέξνληαο αλ ε δηφξζσζε ησλ ιαζψλ έγηλε κε ηε βνήζεηα ηνπ ίδηνπ ηνπ

ινγηζκηθνχ κέζσ ησλ πξνηεηλφκελσλ δηνξζψζεσλ ή αλ ηελ έθαλε κφλνο ηνπ ν καζεηήο Πξνηείλεηαη

θαη ε αληαιιαγή θεηκέλσλ ψζηε νη ζπκκαζεηέο λα πξνζζέζνπλ ζρφιηα ζρεηηθά κε ηνλ νξζνγξαθηθφ

έιεγρν θνπφο απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ κπνξεί λα επαλαιεθζεί πνιιέο θνξέο κέζα ζην

ζρνιηθφ έηνο είλαη ε θαιχηεξε επίγλσζε ησλ νξζνγξαθηθψλ θαλφλσλ αιιά θαη ε θξηηηθή

αληηκεηψπηζε ηνπ νξζνγξαθηθνχ ειέγρνπ ηνπ ινγηζκηθνχ Δίλαη πξνθαλέο φηη κπνξνχλ λα

αμηνπνηεζνχλ βνεζεηηθά ηα ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη ηα ζψκαηα θεηκέλσλ

θέςεηο γηα ηα πξνγξάκκαηα νξζνγξαθηθνύ ειέγρνπ

Γλσξίδνπκε απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία (Adrian 1998 Vernon 2000) φηη ηα πεξηζζφ-

ηεξα απφ ηα πξνγξάκκαηα απηήο ηεο θαηεγνξίαο έρνπλ κηθξήο ή κεγάιεο έθηαζεο

πξνβιήκαηα θάηη πνπ δηαπηζηψζακε θαη απφ ηα ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα πνπ ζπδε-

ηήζακε ζηελ παξνχζα ελφηεηα Ζ επξεία φκσο θνηλσληθή δηάδνζή ηνπο ηα θαζηζηά

κέξνο ηνπ απαξαίηεηνπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ είλαη απαξαίηεην λα παξάζρεη

ην ζεκεξηλφ ζρνιείν ζηε λέα γεληά γηlsquo απηφ θαη δελ πξέπεη λα αγλνεζνχλ απφ ην κά-

ζεκα ηεο ειιεληθήο γιψζζαο Ζ εηζαγσγή σζηφζν θαη αμηνπνίεζε ελφο κεραληθνχ

νξζνγξαθηθνχ δηνξζσηή είλαη απαξαίηεην λα γίλεηαη κε ηδηαίηεξε πξνζνρή θαη γλψζε

Θα πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη ην θάζε πξφγξακκα απηήο ηεο θαηεγνξίαο φηαλ

απεπζχλεηαη ζην ζρνιείν απνηειεί εθπαηδεπηηθφ-παηδαγσγηθφ πξντφλ γηlsquo απηφ είλαη

απαξαίηεην λα ζπλνδεχεηαη απφ πιήξεο εγρεηξίδην γηα ηνλ δάζθαιν ζην νπνίν αθελφο

ζα πεξηγξάθνληαη νη δπλαηφηεηεο θαη αδπλακίεο ηνπ αθεηέξνπ ζα δίλνληαη νδεγίεο

γηα ηνλ ηξφπν θαη ηελ έθηαζε αμηνπνίεζήο ηνπ




Μηα εθηελέζηεξε έξεπλα ζε πεξηζζφηεξα καζεηηθά θείκελα αιιά θαη θαηά ηε

δηάξθεηα ηεο αμηνπνίεζήο ηνπ απφ δαζθάινπο θαη καζεηέο ζα καο έδηλε πξφζζεηεο

θαη αζθαιέζηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ην πεξηερφκελν απηνχ ηνπ εγρεηξηδίνπ Απφ θά-

πνηα παξαδείγκαηα πνπ είδακε θαίλεηαη γηα παξάδεηγκα φηη γηα λα επηιέμνπλ ηα

παηδηά κε επηηπρία κία απφ ηηο πξνηεηλφκελεο ιχζεηο απαηηείηαη θαιή κεηαγισζζηθή

ελεκεξφηεηα ηφζν ζε ζέκαηα δνκήο ηεο γιψζζαο φζν θαη ζε ζέκαηα γισζζηθήο πνη-

θηιφηεηαο Αλ θάηη ηέηνην πξάγκαηη ηζρχεη ηφηε είλαη απαξαίηεην λα ζπλππνινγί-

ζνπκε ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ καο σο πξνο ηε δηδαζθαιία ηεο δνκήο ηεο γιψζζαο θαη

ηα λέα δεδνκέλα πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ηελ επξεία αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ

γισζζηθψλ βνεζεκάησλ Μέρξη ηφηε ζα ήηαλ ζθφπηκε κηα θαηάιιεια κεζνδεπκέλε

θξηηηθή ηερλνινγηθή ελεκεξφηεηα ησλ καζεηψλ πξνθεηκέλνπ λα γίλεη αληηιεπηφο ν

ηξφπνο ιεηηνπξγίαο νη αδπλακίεο θαη νη ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πξνγξακκάησλ απηήο ηεο

θαηεγνξίαο (βι παξαπάλσ ελδεηθηηθή δξαζηεξηφηεηα)

Σν ζέκα βέβαηα ηνπ κεραληθνχ νξζνγξαθηθνχ ειέγρνπ είλαη αξθεηά πην ζχλ-

ζεην θαη δελ κπνξεί λα θαιπθζεί κε ηε ζπλνδεπηηθή χπαξμε ελφο εγρεηξηδίνπ Γηαπη-

ζηψζακε απφ ηα καζεηηθά θείκελα θάηη πνπ είλαη γλσζηφ θαη απφ άιιεο έξεπλεο φηη

αξθεηά παηδηά απηήο ηεο ειηθίαο έρνπλ laquoνξζνγξαθηθφ πξφβιεκαraquo (Εαθεζηίδνπ amp

Μάληνπ-Βαθάιε 1987) θαη θπξίσο ηα δίγισζζα παηδηά (Κνπηζνγηάλλεο amp Παπαδν-

πνχινπ 2008) Γλσξίδνπκε φηη ην γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε βαξχηεηα πνπ

δίλεηαη ζην ζέκα απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο δεκηνπξγεί αιπζηδσηέο αξλεηηθέο ζπλέ-

πεηεο θαηαξράο ζηελ ςπρνινγηθή δηάζεζε γηα γξάςηκν θαη ζηε ζπλέρεηα ζην ίδην ην

καζεηηθφ γξαπηφ αθνχ ν θφβνο ησλ ιαζψλ νδεγεί ζε πεξηνξηζκέλεο έθηαζεο γξά-

ςηκν θαη πεξηνξηζκέλε ρξήζε ιεμηινγίνπ (Peters amp Smith 1994) Σν γεγνλφο φηη ην

ζπδεηνχκελν πξφγξακκα αζηνρεί ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη

επηπξφζζεηα πξνβιήκαηα ζηνπο ελ ιφγσ ηνκείο γηlsquo απηφ απαηηείηαη πξνζνρή θαη

γλψζε γηα ην πφηε θαη θάησ απφ πνηεο πξνυπνζέζεηο ζα ελεξγνπνηεζεί ζην ζρνιείν

Γελ πξέπεη λα μερλάκε φκσο φηη νη νξζνγξαθηθνί ειεγθηέο δελ απνηεινχλ παη-

δαγσγηθά αιιά εκπνξηθά πξντφληα ηα νπνία ελδηαθέξνληαη γηα ηελ παξαγσγή εκθα-

ληζηαθά άςνγνπ θεηκέλνπ θαη ηίπνηα πεξηζζφηεξν Γηα ην ζρνιείν απαηηνχληαη γισζ-

ζνπαηδαγσγηθά πξντφληα ηα νπνία ζα αμηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ηερλνινγίαο

ηελ έξεπλα θαη εκπεηξία ησλ εκπνξηθψλ νξζνγξαθηθψλ δηνξζσηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε

ηηο πξνηάζεηο σο πξνο ην πψο δηδάζθεηαη ε νξζνγξαθία (Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε

2000α) πξνθεηκέλνπ ην άςνγν νξζνγξαθηθά απνηέιεζκα λα είλαη πξντφλ ζπλεηδεηψλ




επηινγψλ Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε πηζηεχνπκε φηη ε ηερλνινγία κπνξεί πξάγκαηη

λα πξνζθέξεη κνλαδηθέο δπλαηφηεηεο ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο νξζνγξαθηθήο ηθαλφηεηαο

ησλ καζεηψλ καο

32 Προγράμματα επεξεργαςίασ κειμζνου Θ ρευςτότθτα του κειμζνου

Κάηη πνπ είλαη εχθνια αλαγλσξίζηκν ζηα ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεη-

κέλνπ είλαη ε ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα πνπ έρεη θαηαβιεζεί γηα πξνζνκνίσζε ηεο

ζπκβαηηθήο ηερλνινγίαο Απηφ δεκηνπξγεί ηελ αίζζεζε ζηνλ γξάθνληα φηη βξίζθεηαη

ζην γλσζηφ νηθείν πεξηβάιινλ ηνπ γξαθείνπ ηνπ (πρ θάθεινη αξρεία γξάςηκν πνπ

θξαηάεη πνιιέο απφ ηηο ζπκβάζεηο ηεο ηππνγξαθίαο φπσο νη ζειίδεο πνπ laquoμεθπιιίδν-

ληαηraquo δηαδνρηθά νη ππνζεκεηψζεηο θηι) Έρεη επηζεκαλζεί άιισζηε φηη ηα πξν-

γξάκκαηα ΔΚ αθνινπζνχλ πιήξσο ηηο ηζρχνπζεο ζπκβάζεηο ηεο παξαδνζηαθήο ηε-

ρλνινγίαο ζην γξάςηκν αθνχ ηειηθφο ζηφρνο παξακέλεη ε εθηχπσζε ε έληππε δε-

ιαδή θαη πάιη κνξθή

Σα πξάγκαηα φκσο δελ είλαη απνιχησο έηζη Αο δνχκε γηα παξάδεηγκα ζπ-

ζηεκαηηθφηεξα έλα ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ απηφ

πνπ έρεη ραξαθηεξηζζεί σο laquoξεπζηφηεηαraquo ηνπ θεηκέλνπ Σν έληππν θείκελν ηππσκέλν

κε κειάλη ζην ραξηί είλαη ζηαζεξφ θαη ακεηάβιεην Σν ειεθηξνληθφ αληίζεηα ζπ-

γθξνηείηαη απφ κηα ζεηξά απφ θσζθνξίδνληα εηθνλνθχηηαξα ππάξρεη κφλν ζηε κλήκε

ηνπ ππνινγηζηή είλαη πξνζσξηλφ θαη ξεπζηφ Ζ απφζηαζε πρ κεηαμχ ησλ γξακκά-

ησλ ή ησλ ιέμεσλ ην κέγεζνο ην είδνο θαη ν ρξσκαηηζκφο ησλ ραξαθηήξσλ θαη ηα

πεξηζψξηα κπνξνχλ λα κεηαβιεζνχλ εχθνια επεξεάδνληαο παξάιιεια θαη ηελ φιε

εκθάληζε ηνπ θεηκέλνπ Παξάιιεια είλαη εχθνια δπλαηή ε επηιεθηηθή πξνζζαθαί-

ξεζε θεηκέλνπ εηθφλσλ ή γξαθηθψλ παξαζηάζεσλ θαη ε κεηαβνιή ηεο ζεηξάο ησλ

παξαγξάθσλ ή ησλ ελνηήησλ

321 Οη ζεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο ξεπζηόηεηαο ηνπ θεηκέλνπ

Χο εμαηξεηηθήο ζεκαζίαο ζπλέπεηα ηεο ξεπζηφηεηαο απηήο ζεσξήζεθε ε δπλαηφηεηα

δηαξθψλ βειηηψζεσλ θαη επαλεμεηάζεσλ ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα μαλαγξαθεί φηη ζσ-

ζηφ ππάξρεη Ζ δπλαηφηεηα απηή ζεσξήζεθε σο απειεπζεξσηηθή γηα ηνπο καζεηέο νη

νπνίνη έρνπλ πηα λα αζρνιεζνχλ κε ηελ νπζία ηνπ γξαπηνχ ηνπο θαη φρη κε ηηο ζπκβά-

ζεηο πνπ ππαγφξεπαλ νη πεξηνξηζκνί ηεο παξαδνζηαθήο ηερλνινγίαο Θεσξήζεθε επί-




ζεο πσο φρη κφλν απινπζηεχεηαη ε δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο ιφγνπ αιιά θαη πσο

νη δπλαηφηεηεο πνπ δίλνπλ ηα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα είλαη πην θνληά ζηνλ ηξφπν

ζθέςεο ηνπ αλζξψπνπ θαη ζηε θπζηθή δηαδηθαζία παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ πνπ

αθνινπζεί ν άλζξσπνο (Snyder 1996 5middot Daiute 1985 xiii-xiv) ε νπνία κέρξη ηψξα

δελ κπνξνχζε λα πινπνηεζεί πιήξσο ιφγσ ησλ ζπκβάζεσλ ηεο παξαδνζηαθήο ηερλν-

ινγίαο

Οη αληηιήςεηο απηέο πνπ ππνζηεξίρζεθαλ έληνλα απφ ην θίλεκα ηεο δεθαε-

ηίαο ηνπ 1980 laquoην γξάςηκν σο δηαδηθαζίαraquo (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 22) απνηεινχλ θαη

ζήκεξα ην θχξην επηρείξεκα πνπ πξνηάζζεηαη απφ ηα πεξηζζφηεξα πξνγξάκκαηα

ζπνπδψλ γηα ηελ αηηηνιφγεζε ηεο αμηνπνίεζεο ησλ θεηκελνγξάθσλ ζην κάζεκα ηεο

γιψζζαο

322 Η θξηηηθή αληίιεςε

Θεσξνχκε θαη εκείο ζεηηθή θαηαξρήλ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ινγηζκηθνχ απηνχ ζην

πιαίζην κηαο ζπζηεκαηηθήο παηδαγσγηθήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ πνπ ζα επλνεί ηνλ πεη-

ξακαηηζκφ θαη ηελ αλαδήηεζε θαηά ζην γξάςηκν Απηφ φκσο είλαη απαξαίηεην λα

γίλεη αθνχ ππεξβνχκε πνιιέο απφ ηηο αληηιήςεηο πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ πξφηαζε απηή

Μηα ηέηνηα αληίιεςε είλαη ε ςεπδαίζζεζε πνπ θαιιηεξγείηαη πσο ε πηνζέηεζε

θαη κφλν ησλ θεηκελνγξάθσλ ζα έρεη ζεκαληηθέο ζεηηθέο ζπλέπεηεο ζηηο επηδφζεηο ησλ

καζεηψλ ιφγσ ησλ επθνιηψλ ζηνλ πεηξακαηηζκφ πνπ επηζεκάλακε Ζ έξεπλα έρεη

δείμεη κε ζαθήλεηα φηη δελ έρεη ηφζε κεγάιε ζεκαζία ην κέζν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη

φζν άιιεο παξάκεηξνη φπσο γηα παξάδεηγκα ε ζπζηεκαηηθφηεηα κε ηελ νπνία αληη-

κεησπίδεηαη ε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ θαη ν εθπαη-

δεπηηθφο (Κνπηζνγηάλλεο 1998 212-232) Δλδεηθηηθή είλαη ε εξεπλεηηθή επηζήκαλζε

φηη παξά ηηο ηερληθέο επθνιίεο νη ζπλήζεηο δηνξζψζεηο ησλ καζεηψλ ζε ςεθηαθά θεί-

κελα γίλνληαη ζε επίπεδν κηθξνδνκήο πεξηνξίδνληαη κάιηζηα ζηελ έθηαζε ηνπ θεηκέ-

λνπ πνπ βιέπνπλ θάζε θνξά ζηελ νζφλε ηνπο (Kantrov 1991middot Κνπηζνγηάλλεο 1998

159-163)

Δίλαη επίζεο απαξαίηεην λα έρνπκε ππφςε φζα κέρξη ηψξα έρνπλ δηαπηζησ-

ζεί φρη κφλν σο πιενλεθηήκαηα αιιά θαη σο κεηνλεθηήκαηα ηεο θεηκεληθήο ξεπζηφηε-

ηαο Δπηζεκαίλεηαη πρ φηη ε επθνιία ησλ δηνξζψζεσλ κπνξεί λα απαιιάζζεη ηνλ κα-

ζεηή απφ ην θφβν ηνπ ιάζνπο θαη λα βνεζάεη ζηελ αλάιεςε ξίζθνπ (Κantrov 1991)

ζπρλά φκσο κπνξεί λα ηνλ παξαζχξεη ζε απεπζείαο γξάςηκν ρσξίο λα πξνεγεζεί ην




απαξαίηεην βήκα ηνπ πξνζερηηθνχ ζρεδηαζκνχ Αο ιεθζεί ππφςε φηη αξθεηνί ελήιη-

θεο ζεσξνχλ ηελ επθνιία πνπ πξναλαθέξακε αξλεηηθή αθνχ φπσο πηζηεχνπλ θαηα-

ζηξέθεη ηελ πεηζαξρία ηνπ γξαςίκαηνο θαη εληζρχεη ηηο πεξηηηέο δηνξζψζεηο (Haas

1996 73-115)

323 Πξνηάζεηο αμηνπνίεζεο ησλ θεηκελνγξάθσλ ζηα πιαίζηα κηαο ζύγρξνλεο

δηδαθηηθήο ηνπ γξαπηνύ ιόγνπ

Πξνο ηελ θαηεχζπλζε κηαο ζπζηεκαηηθήο παηδαγσγηθήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ

κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ νη δπλαηφηεηεο πνπ δίλεη ε νζφλε ηνπ ππνινγηζηή ή

ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ξεπζηφηεηα ηνπ ςεθηαθνχ θεη-

κέλνπ Μέζσ ηεο νζφλεο δηεπθνιχλεηαη ε χπαξμε θεηκέλνπ αλαθνξάο εχθνια

νξαηνχ απφ ηνλ δάζθαιν θαη ηνπο ζπκκαζεηέο Σν γεγνλφο απηφ θαη ζε ζπλ-

δπαζκφ κε ηελ επθνιία ζηε κνξθνπνίεζε ηνπ θεηκέλνπ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί

πξνο ηελ θαηεχζπλζε κηαο ζχγρξνλεο δηδαθηηθήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ θχξηα

ραξαθηεξηζηηθά ηεο νπνίαο ζα είλαη ε νκαδηθή εξγαζία θαη ζπλεξγαζία κε-

ηαμχ ησλ καζεηψλ (πνπ κπνξεί λα γίλεη θαη δηαδηθηπαθά) ν πεηξακαηηζκφο θαη

ε κεηαθνξά ηνπ θέληξνπ βάξνπο ηεο δηδαζθαιίαο ζηε δηάξθεηα ηεο παξαγσ-

γήο ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ν ξφινο ηνπ δηδάζθνληνο κπνξεί λα είλαη πην νπ-

ζηαζηηθφο θαη δεκηνπξγηθφο (Κνπηζνγηάλλεο 1998)

Γξαζηεξηφηεηα ζην πιαίζην ηεο γισζζηθήο ζεψξεζεο ηνπ γξαςίκαηνο σο δηαδηθαζίαο

Οη καζεηέο αθνχ αζρνιεζνχλ κε ηελ παξαγσγή ελφο θεηκεληθνχ είδνπο κπνξνχλ λα ρξεζη-

κνπνηήζνπλ ηνλ δηαδξαζηηθφ πίλαθα ή έλαλ βηληενπξνβνιέα γηα ηελ πξνβνιή θαη ζπδήηεζε

ηνπ θεηκέλνπ ηνπο (βι θαη παξαθάησ 53 Δθδνρέο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ

πίλαθα) ην πιαίζην απηφ ηα παηδηά εηζεγνχληαη θαη ππνζηεξίδνπλ ηηο γισζζηθέο επηινγέο

ηνπο θαη γίλεηαη ζπδήηεζε κε φιε ηελ ηάμε γηα ηελ νξζφηεηα ησλ επηινγψλ γηα ελδερφκελεο

άιιεο δπλαηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ γηα ην πνηα ζηνηρεία ηνπ ζπγθεηκέλνπ (context) νδεγνχλ

ζηε κία ή ηελ άιιε επηινγή (πρ πνηνη είλαη νη απνδέθηεο ηνπ θεηκέλνπ πνχ ζα δεκνζηεπηεί

θαη γηαηί θηι) Δζηίαζε κπνξεί λα γίλεη παξάιιεια θαη ζε δεηήκαηα κηθξνδνκήο φπσο ε

ρξήζε ηνπ ιεμηινγίνπ ηεο γξακκαηηθήο θαη ηεο νξζνγξαθίαο αξθεί λα κελ πεξηνξίδεηαη απν-

θιεηζηηθά ζε απηή ε δηδαζθαιία (γηα κηα εθηελή πεξηγξαθή βι Υαξαιακπφπνπινο θαη Υα-

ηδεζαββίδεο 1997)

Ζ αλσηέξσ δηαδηθαζία δελ είλαη απαξαίηεην λα γίλεηαη κφλν ζην ηέινο ηεο δηδαθηηθήο δηα-

δηθαζίαο θαη κε έλα νινθιεξσκέλν απφ ηα παηδηά θείκελν ζηε θάζε δειαδή ηεο επαλεμέηα-




ζεο (revision) Μπνξεί λα γίλεη θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ φπνπ ηα παηδηά κπνξνχλ λα ζρεδηάζνπλ

θαη λα πξνβάινπλ ηε δνκή ηνπ θεηκέλνπ ηνπο φηαλ ηα παηδηά ζα έρνπλ γξάςεη έλα κέξνο ηνπ

θεηκέλνπ (πρ εηζαγσγή) θαη ν δάζθαινο θξίλεη φηη ρξεηάδεηαη λα δνζεί βάξνο εθεί θνθ

Μπνξεί λα γίλεη επίζεο ζπκπαξαγσγή ιφγνπ (ζπλεξγαζία δαζθάινπ θαη καζεηψλ) αλ ν δά-

ζθαινο ζέιεη λα δείμεη ζηα παηδηά πνηεο παξακέηξνπο λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο θαηά ηε ζπγ-

γξαθή ελφο θεηκέλνπ

εκαζία σζηφζν έρεη λα απνκαθξπλζνχκε απφ ηελ ςεπδαίζζεζε πσο ε πην-

ζέηεζε θαη κφλν ησλ θεηκελνγξάθσλ ζα έρεη ζεηηθέο ζπλέπεηεο ζηηο επηδφζεηο ησλ

καζεηψλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ζπζηεκαηηθήο παηδαγσγηθήο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ

φπσο ήδε αλαθέξζεθε

Υξεηάδεηαη επίζεο λα δνχκε ηνλ πεηξακαηηζκφ θαη ηελ αλαδήηεζε φρη

κφλν ζην ζηελφ θαη πεξηνξηζηηθφ πιαίζην ηνπ θηλήκαηνο laquoην γξάςηκν σο δηαδηθαζίαraquo

αιιά θαη ησλ πξνβιεκαηηζκψλ πνπ πξνζηέζεθαλ ζηε ζπλέρεηα κέζσ λεφηεξσλ θηλε-

κάησλ φπσο απηφ ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ θαη ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ (Cope amp

Kalantzis 1993 2000) (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 24 amp 25) Μέξνο ηνπ πεηξακαηηζκνχ απ-

ηνχ ζα πξέπεη λα είλαη επίζεο θαη ε άζθεζε ζηελ θαηάιιειε κίμε ηνπ γισζζηθνχ κε

ηνλ νπηηθφ θψδηθα επηθνηλσλίαο ζην πιαίζην ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ γηα ηελ πνιπηξν-

πηθφηεηα ησλ θεηκέλσλ (Υνληνιίδνπ 1999) αλάινγα κε ηελ πεξίζηαζε επηθνηλσλίαο

ζηελ νπνία ηψξα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε βαξχηεηα θαη ζην κέζν επηθνηλσλίαο Γη-

αθνξεηηθά πρ ζα γξαθεί έλα θείκελν πνπ πξννξίδεηαη λα εθηππσζεί απφ έλα θείκελν

πνπ ζα δηαβαζηεί ζηελ νζφλε ή πξννξίδεηαη λα απνηειέζεη κέξνο κηαο επξχηεξεο

ππεξθεηκεληθήο ελφηεηαο (βι θαη ζηε ζπλέρεηα 53 Δθδνρέο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξα-

ζηηθνχ πίλαθα φπνπ παξνπζηάδεηαη έλα πξφηδεθη δεκηνπξγίαο ςεθηαθνχ δίζθνπ)

Δίλαη ηέινο απαξαίηεην λα αλαπηπρζεί κηα ζπλνιηθή παηδαγσγηθή ηνπ

γξαπηνχ ιφγνπ ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα πνπ ζα επεθηείλεηαη απφ ηελ αλαδή-

ηεζε πιηθνχ ζην δηαδίθηπν κέρξη ηελ ηειηθή παξαγσγή ηνπ Αλαιπηηθφηεξα είλαη

απαξαίηεην νη καζεηέο καο λα εμνηθεησζνχλ κε ηα παξαθάησ λέα δεδνκέλα

1 Γπλαηφηεηα αλαδήηεζεο θαη εληνπηζκνχ ηεο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίαο ζην

δηαδίθηπν Ζ αλαδήηεζε κέζσ ησλ κεραλψλ είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθή απφ

ηελ αλαδήηεζε ζε έληππα (πρ εγθπθινπαίδεηεο)




2 Γπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ησλ απνηειεζκάησλ πνπ δίλνπλ νη κεραλέο αλα-

δήηεζεο Πξφθεηηαη γηα απαηηεηηθή δηαδηθαζία ηελ νπνία ιίγα παηδηά κπνξνχλ

λα πινπνηήζνπλ φπσο δείρλεη πξφζθαηε έξεπλα ζηε ρψξα καο (Κνπηζνγηάλ-

λεο 2007β Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε) πλήζσο ηα παηδηά επηιέγνπλ ηα

πξψηα θαηά ζεηξά απνηειέζκαηα

3 Γπλαηφηεηα απνκφλσζεο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο αλά-

ινγα κε ηνλ ηειηθφ ηνπο ζηφρν Ζ δηαδηθαζία ζχλνςεο ελφο θεηκέλνπ πνπ

κέζσ ηεο πεξίιεςεο δηδάζθεηαη ηειείσο απνπιαηζησκέλα κπνξεί λα θαλεί

πνιχ ρξήζηκε ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε Δδψ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε

ην ηειηθφ θείκελν πνπ ζα παξαρζεί αθνχ άιιε δηαδηθαζία θαη πιεξνθνξία

ρξεηάδεηαη γηα έλα θείκελν πνπ ζα είλαη παξνπζίαζε ζε αθξναηήξην (Power-

Point) απlsquo φηη γηα έλα ζπλερέο θείκελν

4 Μεηαθνξά ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ ζην ΠΔΚ θαη αμηνπνίεζή ηνπο σο αθε-

ηεξία γηα ην ηειηθφ θείκελν πνπ ζα παξαρζεί Ζ φιε απηή δηαδηθαζία ρξεηάδε-

ηαη ρξφλν θαη επηκνλή Αιιά αλ απηφ δε γίλεη ζα ζπλερηζηεί απηφ πνπ ζπρλά

βιέπνπκε λα ζπκβαίλεη κε ηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο ησλ παηδηψλ παίξλνπλ ηα

πξψηα απνηειέζκαηα πνπ βξίζθνπλ απφ ην δηαδίθηπν ηα αληηγξάθνπλ ζην

ΠΔΚ θαη ηα παξνπζηάδνπλ (Γηα ηε δεκηνπξγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΠΔΚ δίλν-

ληαη ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα ζηε ζπλέρεηα ηεο παξνχζαο ελφηεηαο 53

Δθδνρέο αμηνπνίεζεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα)

Ζ επξεία ρξήζε ησλ πξνγξακκάησλ επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ κε ηελ ηδηαηηεξφ-

ηεηα πνπ κφιηο επηζεκάλζεθε δελ επηβάιιεη απιψο ηε ζπζηεκαηηθφηεξε θαη πην επί-

κνλε δηδαζθαιία ηνπο αιιά ηα λέα δεδνκέλα απαηηνχλ ηε δηεχξπλζε απηνχ πνπ αληη-

ιακβαλφκαζηαλ σο γξαπηφ ιφγν σο ηψξα Δίλαη απαξαίηεην λα αληηιακβαλφκαζηε ην

θείκελν κε αξθεηά πην δηεπξπκέλε νπηηθή πνπ ζα ζπκπεξηιακβάλεη δηάθνξεο κνξθέο

πβξηδηθψλ θεηκέλσλ φπσο είλαη πρ ην ππεξθείκελν ή ην πνιπκεζηθφ θείκελν

33 Διαδίκτυο θλεκτρονικά περιβάλλοντα γραπτισ επικοινωνίασ και


Μεηά απφ πνιιέο αλαδεηήζεηο σο πξνο ην είδνο ηνπ ινγηζκηθνχ ην νπνίν είλαη πξν-

ζθνξφηεξν γηα δηδαθηηθή αμηνπνίεζε θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα ην ελδηαθέξνλ κεηα-




θέξζεθε ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζηηο λέεο θαη εληππσζηαθέο δπλαηφηεηεο πνπ δηαλνί-

γνληαη κέζσ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληαθήο ηερλνινγίαο Σν δηαδίθηπν (Inter-

net) θαίλεηαη ζήκεξα λα θεξδίδεη ην απνθιεηζηηθφ ελδηαθέξνλ είηε κέζσ ηεο εθκεηάι-

ιεπζεο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ φπσο ηα γλσζηά θαη επξέσο δεδνκέλα εξγαιεία ηνπ εμα-

ζθαιίδνπλ είηε κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πξνζαξκνζκέλνπ

ζηα παηδαγσγηθά δεηνχκελα ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο αιιά θαη ησλ άιισλ θηινιν-

γηθψλ αληηθεηκέλσλ (ηζηνξία ινγνηερλία)

Σα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα ηνπ δηαδηθηχνπ γηα ηε δηδαζθαιία (Bruce amp Ho-

gan 1998middot Mangenot 1998middot Reed amp Wells 1997middot Zbikowski amp Pan 1997) ζα κπνξνχ-

ζαλ λα ζπλνςηζηνχλ ζε ηξεηο θπξίσο ηνκείο

δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο

δπλαηφηεηα εχξεζεο πνηθίινπ γισζζηθνχ θαη άιινπ πιηθνχ

δπλαηφηεηα ιεηηνπξγηθήο δηεχξπλζεο ηνπ γξακκαηηζκνχ

331 Η δπλαηόηεηα δεκηνπξγίαο πξαγκαηηθώλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο

πσο ήδε ζεκεηψζεθε (Δλφηεηα ΗΗ θεθ 221 Κηλήκαηα πξννδεπηηθήο

γισζζνδηδαθηηθήο) ε επηθνηλσληαθή αληίιεςε είλαη ζήκεξα ε θπξίαξρε ζηνλ ρψξν

ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ην πιαίζην ηεο αληίιεςεο απηήο δεζπφδνπζα ζέζε θα-

ηέρεη ε επηδίσμε γηα δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο (Applebee

1981middot Υαξαιακπφπνπινο amp Υαηδεζαββίδεο 1997) νη νπνίεο ζα επηηξέπνπλ ηελ αι-

ιαγή ηνπ ηζρχνληνο κέρξη ζήκεξα ζθεληθνχ ζην ζρνιείν Θα νδεγνχλ δειαδή ηνλ

κελ δηδάζθνληα ζην λα εγθαηαιείςεη ηνλ γλσζηφ θαη άραξν ξφιν ηνπ απηάξεζθα ξε-

ηνξεχνληνο ηνλ δε καζεηή ζην λα απνθηήζεη ελδηαθέξνλ θαη λα εκπιέθεηαη θαηά

ηξφπν θπζηθφ ζηελ παξαγσγή δηαθνξνπνηεκέλνπ ιφγνπ ην λέν απηφ ζθεληθφ ηνλί-

δεηαη ηδηαίηεξα ε ζεκαζία ηεο χπαξμεο πξαγκαηηθψλ απνδεθηψλ ηνπ καζεηηθνχ ιφ-

γνπ

Σα πεξηζψξηα φκσο γηα δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο

θαη γηα χπαξμε επνκέλσο πξαγκαηηθψλ απνδεθηψλ ηνπ καζεηηθνχ ιφγνπ είλαη αξ-

θεηά ζηελά ζε κηα παξαδνζηαθή αίζνπζα δηδαζθαιίαο Τπνζηεξίδεηαη πσο κέζσ ηνπ

δηαδηθηχνπ ε δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο είλαη πηα πνιχ εχ-

θνιε αθνχ ε πιεξνθνξηθή θαη επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαηαξξίπηεη ηα ηείρε πνπ

ρψξηδαλ ηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο απφ ηνλ έμσ θφζκν (Schwartz 1990)




Αλαθέξνπκε ζηε ζπλέρεηα θάπνηεο ελδεηθηηθέο δπλαηφηεηεο

ηελ ςεθηαθή δηαζχλδεζε ζρνιείσλ

ηε δπλαηφηεηα εχξεζεο πξαγκαηηθνχ αλαγλσζηηθνχ θνηλνχ θαη

ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο δηθηπαθψλ ηφπσλ

Φεθηαθή δηαζχλδεζε ζρνιείσλ θαη καζεηηθνχ πιεζπζκνχ

Ο αξηζκφο ησλ ζρνιείσλ πνπ έρνπλ πξφζβαζε ζην δηαδίθηπν πνιιαπιαζηάδε-

ηαη κε εληππσζηαθνχο ξπζκνχο Έηζη είλαη εχθνιν λα αμηνπνηεζεί ε χπαξμε ελφο άι-

ινπ ή άιισλ ζρνιείσλ γηα ηελ αλάπηπμε θνηλψλ πξνγξακκάησλ θαη θνηλψλ εξγαζηψλ

πνπ κπνξεί λα έρνπλ απφ ηε κνξθή ηεο απιήο επαθήο θαη αιιεινγλσξηκίαο κέζσ ηνπ

ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ κέρξη ηελ αλάπηπμε θαη δηεθπεξαίσζε θνηλψλ εξγαζηψλ

κεγαιχηεξεο έθηαζεο θαη δηάξθεηαο (projects) Θεηηθφ θαη πνιιαπιά αμηνπνηήζηκν

ζεσξείηαη ην γεγνλφο ηεο χπαξμεο κεγάιεο πνηθηιίαο (σο πξνο ηελ εζλφηεηα ηε

γιψζζα ην ρξψκα θηι) καζεηηθνχ πιεζπζκνχ γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηελ αμηνπνί-

εζή ηνπ ζηελ αλάπηπμε πξνγξακκάησλ κε δηαπνιηηηζκηθφ ραξαθηήξα Πξνο ηελ θα-

ηεχζπλζε απηή κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ πνηθίια πξνγξάκκαηα θπξίσο επξσπατθά

πνπ παξέρνπλ ζεκαληηθέο επθαηξίεο ζηα ζρνιεία γηα ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο

Δλδεηθηηθή είλαη ε πεξίπησζε ηνπ πξνγξάκκαηνο laquoειεθηξνληθήο αδεξθνπνίεζεοraquo e-

twining (httpwwwetwinningnet θαη httpwwwetwinninggr)

Aλαγλσζηηθφ θνηλφ

Έλα πξφγξακκα γισζζηθήο δηδαζθαιίαο πνπ ζα ήζειε λα αμηνπνηήζεη ην δηα-

δίθηπν γηα ηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ κε επηθνηλσληαθή αληίιεςε θαη ηελ αλαδή-

ηεζε πξαγκαηηθνχ αλαγλσζηηθνχ θνηλνχ έρεη θαη πάκπνιιεο άιιεο δπλαηφηεηεο Με

ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ δε ζα ππάξρεη πρ ίδξπκα ππεξεζία ή θαη θπζηθφ πξφζσπν

πνπ δε ζα έρεη ηε δηθή ηνπ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε ή θαη ειεθηξνληθή ζειίδα ζην δηα-

δίθηπν Έηζη νη θιαζηθέο εηθνληθέο ζπλήζσο επηθνηλσληαθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ

επηρεηξνχληαη (γξάςηε πρ έλα γξάκκα δηακαξηπξίαο ζηνλ δήκαξρν θηι) θαη πνπ ηε-

ιηθά θαηαιήγνπλ ζε αζθήζεηο κε απνδέθηε ηνλ δάζθαιν ιφγσ ηεο ηαρχηεηαο θαη ηεο

ακεζφηεηαο ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ κπνξνχλ λα δσληαλέςνπλ εληππσζηαθά

θαη λα απνηειέζνπλ άμνλα επξχηεξσλ γισζζηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Ο πξαγκαηηθφο

απνδέθηεο ζlsquo απηήλ ηελ πεξίπησζε είλαη εχθνια θαη άκεζα πξνζβάζηκνο




Γεκηνπξγία δηθηπαθψλ ηφπσλ

Μηα άιιε επθαηξία ε νπνία κπνξεί λα αμηνπνηεζεί πνιππνίθηια είλαη ε δπλα-

ηφηεηα γηα δεκηνπξγία μερσξηζηνχ ειεθηξνληθνχ ρψξνπ ζην δηαδίθηπν φπνπ πέξαλ

ησλ απηνζπζηαηηθψλ ζειίδσλ κπνξνχλ λα αλαξηψληαη νη εξγαζίεο ησλ παηδηψλ

Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε αμηνπνηνχληαλ παιηφηεξα νη ζρνιηθέο ηζηνζειίδεο πξφ-

ζθαηα δε επξεία δηάδνζε έρνπλ ηα ζρνιηθά ηζηνιφγηα (blogs) ιφγσ θπξίσο ηεο επθν-

ιίαο πνπ έρνπλ ζηελ θαηαζθεπή ηνπο Ζ δεκηνπξγία ησλ δπλακηθψλ απηψλ ηζηνζειί-

δσλ θαη ε δπλαηφηεηα δηαξθνχο εκπινπηηζκνχ ηνπο κπνξεί λα απνηειέζεη αθνξκή

γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηεθπεξαίσζε εληππσζηαθψλ εξγαζηψλ κέζσ ησλ νπνίσλ ζα

είλαη δπλαηή ε ζπζηεκαηηθή γισζζηθή αγσγή

Σα ηζηνιφγηα απνηεινχλ άιισζηε ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ςεθηαθνχ εξ-

γαιείνπ ζην νπνίν ελζσκαηψλνληαη θαη νη ηξεηο παξαπάλσ δπλαηφηεηεο (ςεθηαθή δη-

αζχλδεζε ζρνιείσλ θαη καζεηηθνχ πιεζπζκνχ αλαγλσζηηθφ θνηλφ δεκηνπξγία δηθηπα-

θψλ ηφπσλ) Δλδεηθηηθέο πξνηάζεηο ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ ζηελ εθ-

παίδεπζε είλαη ε δεκηνπξγία δηαδηθηπαθήο ζρνιηθήο εθεκεξίδαο ε δεκνζίεπζε ησλ

δξαζηεξηνηήησλ ελφο ζρνιείνπ ε παξνπζίαζε ησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο πνπ πξαγκαην-

πνηεί κία ηάμε ε δεκηνπξγία θαθέινπ καζήκαηνο γηα θάζε καζεηή θά (βι θαη ην

ακέζσο επφκελν θεθάιαην 4 Σν Web 20 θαη ε αμηνπνίεζή ηνπ ζηα θηινινγηθά καζή-

καηα)

332 Η δπλαηόηεηα εύξεζεο πνηθίινπ πιηθνύ

ην δηαδίθηπν είλαη δπλαηή ε αλαδήηεζε θαη αλεχξεζε πνηθίινπ γισζζηθνχ θαη άι-

ινπ πιηθνχ ην νπνίν κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ πνιιαπιαζηάδεηαη ζεακαηηθά Πνη-

θίια έληππα (εθεκεξίδεο πεξηνδηθά) δηαθεκηζηηθφ πιηθφ επηζηεκνληθέο εξγαζίεο ή

αλαθνηλψζεηο θείκελα ηζηνξηθνχ ή θαιιηηερληθνχ πεξηερνκέλνπ ινγνηερλία θηι θαη

φια απηά ζε κηα πνηθηιία θεηκεληθψλ ηχπσλ (θιαζηθή κνξθή ππεξθεηκεληθή ή πνιπ-

κεζηθή κνξθή θηι) είλαη εχθνια πξνζβάζηκα απφ δαζθάινπο θαη καζεηέο Έηζη

Οη δάζθαινη κπνξνχλ λα αλαδεηνχλ εχθνια θαη γξήγνξα ην ππνζηεξη-

θηηθφ γισζζηθφ θαη άιιν πιηθφ γηα ηελ πξνεηνηκαζία ησλ καζεκάησλ ηνπο

Οη καζεηέο κπνξνχλ λα αλαδεηνχλ απφ κηα πιεζψξα ππαξρφλησλ

πιεξνθνξηψλ ηηο θαηαιιειφηεξεο γηα ηελ εξγαζία πνπ έρνπλ λα δηεθπεξαηψζνπλ

Μπνξνχλ επίζεο λα εκπινπηίζνπλ ηα θείκελά ηνπο κε παξαπνκπέο απνζπάζκαηα

απφ άιια θείκελα αιιά θαη κε πινχζην επνπηηθφ πιηθφ (εηθφλεο ράξηεο θηι)




Γάζθαινη θαη καζεηέο κπνξνχλ λα αλαδεηνχλ απζεληηθφ γισζζηθφ

πιηθφ πρ ζε πεξίπησζε έξεπλαο γχξσ απφ γισζζηθνχο ηχπνπο θαη πψο απηνί πξαγ-

καηψλνληαη ζηνλ ιφγν (βι θαη ην παξάδεηγκα ζηελ Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθα-

ιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ)

333 Γπλαηόηεηεο ιεηηνπξγηθήο δηεύξπλζεο ηνπ γξακκαηηζκνύ

Βαζηθή δεμηφηεηα πνπ θαιιηεξγείηαη παξαδνζηαθά ζην κάζεκα ηεο γισζζηθήο δηδα-

ζθαιίαο είλαη ε επρέξεηα ζηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ε θξηηηθή απνηίκεζε θαη ε

αμηνπνίεζή ηνπο θαηά ηε ζχλζεζε θεηκέλσλ Ζ παξαγσγή ε δηάδνζε ε αλεχξεζε ε

θαηαλφεζε θαη ε εξκελεία πιεξνθνξηψλ απνηειεί θαη ζήκεξα βαζηθφ ζηφρν ηνπ κα-

ζήκαηνο ηεο γισζζηθήο αγσγήο θαη γεληθφηεξα ηνπ γξακκαηηζκνχ πνπ επηδηψθεηαη

ζην ζρνιείν

Ζ ςεθηνπνίεζε ηεο γισζζηθήο πιεξνθνξίαο θαη ε απνζήθεπζή ηεο ζε βάζεηο

δεδνκέλσλ ndashην πιηθφ ηνπ δηαδηθηχνπ απνηειεί ζε κεγάιν βαζκφ κηα ηεξάζηηα βάζε

γισζζηθψλ δεδνκέλσλndash δεκηνπξγεί λέα δεδνκέλα ζην πεξηερφκελν ηεο θιαζηθήο απ-

ηήο γισζζηθήο δεμηφηεηαο Πξφθεηηαη γηα έλα λέν γξακκαηηζκφ αλάινγν γηα πνιινχο

ζε ζπνπδαηφηεηα κε ηελ ηθαλφηεηα γηα δηάβαζκα θαη γξάςηκν Ο Jay Lemke (1998)

ηνλ απνθαιεί πιεξνθνξηθφ γξακκαηηζκφ (Informatic Literacies) επηζεκαίλνληαο πσο

δελ κπνξεί λα ιείπεη απφ ην ξεπεξηφξην ησλ πνιηηψλ ηνπ 21νπ αηψλα ην παξφλ θεί-

κελν είδακε φηη ρξεζηκνπνηνχληαη πνηθίινη φξνη φπσο ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο λένο

γξακκαηηζκφο θηι

Σν πεξηερφκελν απηνχ ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ ζα κπνξνχζε λα εζηηαζηεί ζηελ

θαιιηέξγεηα

ζηξαηεγηθψλ αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ (πρ γλψζε ηεο κεηαγιψζζαο γηα αλαδήηεζε-

ζχγθξηζε κε ηε θπζηθή γιψζζα ελαιιαθηηθνί ηξφπνη αλαδήηεζεο θηι)∙

ηεο ηθαλφηεηαο εληνπηζκνχ ηεο ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίαο ζεκαληηθφ κέξνο ηεο

νπνίαο είλαη ε δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ηεο εγθπξφηεηάο ηεο∙

ηερληθψλ γξήγνξεο αλάγλσζεο κε βάζε ηελ ηδηαίηεξε γξακκαηηθή ηνπ δηαδηθηχνπ (ππεξ-

θείκελν)∙

ηερληθψλ νξγάλσζεο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ βξέζεθαλ θαη αμηνπνίεζήο ηνπο γηα ηε

δηεθπεξαίσζε ζπγθεθξηκέλσλ εξγαζηψλ πρ έληαμήο ηνπο ζε γξαπηφ ή πξνθνξηθφ θεί-

κελν




Αλαθέξνπκε ζηε ζπλέρεηα θάπνηεο απφ ηηο λέεο κνξθέο ςεθηαθνχ γξακκαηη-

ζκνχ ηηο νπνίεο ε επξχηεηα ηεο απνδνρήο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληαθήο ηε-

ρλνινγίαο επηβάιιεη

Σν δηαδίθηπν επηηξέπεη ηελ εχθνιε θαη άκεζε πξφζβαζε ζε κεγάιν

φγθν πιεξνθνξηψλ γεγνλφο πνπ ήηαλ εμαηξεηηθά δχζθνιν θαη ρξνλν-

βφξν ζην παξειζφλ Αλ θαη ην θαηά πφζν ε πνζφηεηα θαη ε ηαρχηεηα

ξνήο πιεξνθνξηψλ ζεκαίλεη θαη επξχηεξεο έθηαζεο αιιαγέο πνπ ζε-

καηνδνηνχλ ηε κεηάβαζε ζε κηα άιιε επνρή βξίζθεη αξθεηνχο αληίζε-

ηνπο (Καλδχιεο 1998 147-150) εληνχηνηο είλαη ζίγνπξν πσο νη εμειί-

μεηο απηέο απαηηνχλ ηελ θαιιηέξγεηα θάπνησλ άιισλ δεμηνηήησλ πνπ

πξνο ην παξφλ δελ έρνπλ αγγίμεη ην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα (Σζνπ-

θαιάο 1997) Κξίλεηαη δειαδή επείγνλ ην ζρνιείν ζήκεξα λα ζηξέςεη

ην ελδηαθέξνλ ηνπ ζηελ θαιιηέξγεηα δεμηνηήησλ αλαδήηεζεο θαη θξη-

ηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ Ζ θαιιηέξγεηα ηεο δεμηφηεηαο

απηήο είλαη απαξαίηεην λα δηαρέεηαη ζε φια ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα

ηδηαίηεξα φκσο ζην γισζζηθφ κάζεκα αθνχ αληηθείκελφ ηνπ είλαη ν

θνξέαο ησλ πιεξνθνξηψλ ε γιψζζα

Ζ αλεχξεζε ηεο επηδησθφκελεο πιεξνθνξίαο ζην δηαδίθηπν απαηηεί

ζπρλά ηελ αμηνπνίεζε κεραλψλ αλαδήηεζεο ή ηελ πξφζβαζε ζε ζπ-

γθεθξηκέλεο πεγέο πιεξνθφξεζεο νη νπνίεο είλαη νξγαλσκέλεο ζε ειε-

θηξνληθέο βάζεηο δεδνκέλσλ lsquo απηέο ηηο πεξηπηψζεηο είλαη απαξαί-

ηεηε ε εμάζθεζε ζηε ρξήζε ζπγθεθξηκέλνπ θαη εηδηθνχ γισζζηθνχ

θψδηθα πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν επηδησθφκελνο ζηφρνο (Stubbs

1996 208)

Σνλίδεηαη πσο ην ςεθηαθφ θείκελν ηνπ δηαδηθηχνπ επξχηεξα γλσζηφ

σο ππεξθείκελν δηαθέξεη αηζζεηά απφ ηνπο σο ηψξα γλσζηνχο ηχπνπο

θεηκέλσλ Ζ επξχηεηα ηεο δηάδνζεο ηνπ ππεξθεηκέλνπ απφξξνηα ηεο

επξχηαηεο δηάδνζεο ηνπ δηαδηθηχνπ νδεγεί πνιινχο ζηε δηαπίζησζε

πσο δελ κπνξεί ε θαηνρή ηεο πβξηδηθήο απηήο κνξθήο ιφγνπ λα ιείπεη

απφ ην ξεπεξηφξην ηνπ κειινληηθνχ πνιίηε Γελ κπνξεί επνκέλσο

παξά λα ελζσκαησζεί ιεηηνπξγηθά ζην γισζζηθφ curriculum (Bruce amp

Hogan 1998middot Tweddle 1995)




34 Διαδίκτυο και γλωςςικι διδαςκαλία ςτθ χϊρα μασ δυνατότθτεσ και

περιοριςμοί

ια απηά ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ δηαδηθηχνπ πνπ κε ζπληνκία αλαπηχρζεθαλ αλα-

γλσξίδνληαη επξχηαηα Πιήζνο πξσηνβνπιηψλ αλαπηχζζεηαη είηε κεηαμχ κεκνλσκέ-

λσλ ζρνιείσλ είηε ζην πιαίζην ζπγθεθξηκέλσλ εζληθψλ επξσπατθψλ ή θαη δηεζλψλ

πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζή ηνπ Οη πεξηζζφηεξεο φκσο απφ ηηο

πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινληαη αιιά θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζρεηηθήο βηβιην-

γξαθίαο δηαθαηέρνληαη απφ έληνλν ηερλνθεληξηζκφ ν νπνίνο απνδίδεη ζηελ ηερλνιν-

γία ζαπκαηνπξγέο ζρεδφλ δπλαηφηεηεο Έηζη αγλνείηαη ή ππνβαζκίδεηαη ην γεγνλφο

φηη ε πιεξνθνξηθή θαη επηθνηλσληαθή ηερλνινγία δελ εηζάγεηαη ζlsquo έλα θελφ αιιά ζηε

δηδαθηηθή πξαθηηθή ελφο ζπγθεθξηκέλνπ δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ πνπ έρεη ζπγθεθξη-

κέλνπο πξσηαγσληζηέο κε δηακνξθσκέλεο αληηιήςεηο θαη ζηάζεηο

Οη έξεπλεο θαηαγξάθνπλ ηφζν ηηο ζεηηθέο ζπλέπεηεο φζν θαη ηα πξνβιήκαηα

πνπ εγείξεη ε αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαζψο θαη άιισλ πεξηβαιιφλησλ επηθνηλσ-

λίαο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία

Οη ζεηηθέο ζπλέπεηεο

Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο σο ηψξα εκπεηξίεο αλαθέξνπλ κεηαμχ άιισλ (Beazley 1989middot

Lafer 1996middot Leslie amp Wambeam 1996middot Schwartz 1990)

Σελ ηδηαίηεξα ζεηηθή δηάζεζε κε ηελ νπνία ηα παηδηά δηεθπεξαηψλνπλ

εξγαζίεο ζπλεξγαζίαο κε άιινπο ζπκκαζεηέο ηνπο απφ άιια ζρνιεία ή κε

άιια θπζηθά πξφζσπα Σν δηάβαζκα δηάθνξσλ εληχπσλ θαη βηβιίσλ

ειεθηξνληθψλ θαη κε μεθεχγεη απφ ηε κίδεξε ζρνιηθή ξνπηίλα θαη γίλε-

ηαη κε ηδηαίηεξε δηάζεζε

Σνλ επεξγεηηθφ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ε δεκηνπξγία απζεληηθψλ θαη

πνηθίισλ ξεηνξηθψλ πεξηζηάζεσλ ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αίζζεζεο ηνπ

απνδέθηε θαη κέζσ απηήο ζηελ θαηά ηξφπν ιεηηνπξγηθφ θαιιηέξγεηα ησλ

επηπέδσλ χθνπο ζηε θξνληίδα γηα ζαθήλεηα θαη θαιή ηεθκεξίσζε ησλ

φζσλ γξάθνληαη

Σνλίδεηαη ηδηαίηεξα φηη νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο εξγαζίεο πνπ

δηεθπεξαηψλνληαη έρνπλ δηαζεκαηηθφ ραξαθηήξα Σν γεγνλφο απηφ ζπκ-

βάιιεη ζηελ πξνψζεζε ηεο ζχγρξνλεο αληίιεςεο ζηε γισζζηθή δηδα-




ζθαιία ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε γισζζηθή αγσγή επηηπγράλεηαη κέζσ

ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ ζπλφινπ ησλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ ηνπ αλαιπηη-

θνχ πξνγξάκκαηνο (language across the curriculum) Έηζη επηηπγράλεηαη

θαη έλαο άιινο ζηφρνο ε αλαηξνπή ηνπ κεηαγισζζηθνχ ή δνκηζηηθνχ ρα-

ξαθηήξα πνπ έρεη ζπρλά ε γισζζηθή δηδαζθαιία ζήκεξα

Σνλίδεηαη επίζεο πσο κέζσ ηεο εξγαζίαο ζην δηαδίθηπν κεηαβάιιεηαη ν

ξφινο ηνπ δηδάζθνληνο απφ de facto πξαγκαηηθφ ή δπλεηηθφ (ζε πεξηπηψ-

ζεηο δεκηνπξγίαο εηθνληθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο) απνδέθηε ηνπ

καζεηηθνχ ιφγνπ ζε ζπκπαξαζηάηε ηνπ γξάθνληνο καζεηή ζηελ πξν-

ζπάζεηά ηνπ λα αληαπνθξηζεί ζηηο εθάζηνηε ξεηνξηθέο ζπκβάζεηο επηθνη-

λσλίαο

Οη πεξηνξηζκνί ζηε ρώξα καο

Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο επηθνηλσληαθήο ηερλνινγίαο ζηε δεκηνπξγία

πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο απαηηεί ηα νλνκαδφκελα αλνηρηά

αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα ή ηα πξνγξάκκαηα ηχπνπ κηθξψλ εξγαζηψλ

(Project) Απηνχ ηνπ είδνπο ε θηινζνθία βέβαηα δελ έρεη θακία ζρέζε κε

ηα θιαζηθά πξνγξάκκαηα γισζζηθήο δηδαζθαιίαο πνπ έρνπλ σο άμνλά

ηνπο ηα εγρεηξίδηα δηδαζθαιίαο Απφ ηελ σο ηψξα έξεπλα είλαη γλσζηφ

φηη ν Έιιελαο εθπαηδεπηηθφο αθνινπζεί πηζηά ην εγρεηξίδην δηδαζθαιίαο

(Ξσρέιιεο θά 1990) θαη ζπάληα επεθηείλεηαη ζηελ αμηνπνίεζε άιισλ

πεγψλ Δίλαη δπλαηή ε αιιαγή απηψλ ησλ δεδνκέλσλ κε ηελ απιή δηδα-

θηηθή αμηνπνίεζε ελφο άιινπ δηδαθηηθνχ κέζνπ φζν εληππσζηαθφ θαη αλ

είλαη Μάιινλ φρη Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη γηα ηε δεκηνπξγηθή

αμηνπνίεζε ησλ λέσλ κέζσλ είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ε δεκηνπξ-

γηθή δηδαθηηθή πξαθηηθή γεληθφηεξα ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ε ελζσκά-

ησζε λέσλ πξαθηηθψλ κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ κπνξεί λα επηηεπρζεί

πνιχ πην εχθνια

Ζ δηαζεκαηηθή εξγαζία πνπ ζα νδεγεί ζηελ αλαδήηεζε θαη αμηνπνίεζε

πεγψλ είλαη κηα αξθεηά ππνβαζκηζκέλε ππφζεζε ζηα ζρνιεία καο Άι-

ισζηε ην ηζρχνλ ζχζηεκα εμεηάζεσλ γηα ηελ εηζαγσγή ζηα ΑΔΗ πεξην-

ξίδεη ηέηνηεο πξσηνβνπιίεο ζην Λχθεην ην Γπκλάζην φκσο πξνζθέξν-

ληαη σο κηα ζαπκάζηα επθαηξία θξηηηθήο αλαδήηεζεο θαη δηεξεχλεζεο




κέζσ ηεο νπνίαο επηηπγράλεηαη ηαπηφρξνλα ε ελζσκάησζε θαη δεκηνπξ-

γηθή δηαπξαγκάηεπζε φιεο ηεο χιεο θάζε θεθαιαίνπ ηνπ βηβιίνπ (βι θαη

Δλφηεηα Η θεθ 23 ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηη-

θέο)

Ζ παξαγσγή θεηκέλνπ ζηεξηγκέλνπ ζε πεγέο είλαη δχζθνιε θαη επίπνλε

δηαδηθαζία θαη εχθνια νη λεαξνί γξαθείο κπνξνχλ λα νδεγεζνχλ ζηελ

αληηγξαθή απνζπαζκάησλ θαη φρη ζηε ζχλζεζε Ζ επθνιία ζηελ αληη-

γξαθή ησλ πεγψλ πνπ παξέρεη ην ειεθηξνληθφ πεξηβάιινλ κπνξεί λα κε-

ηαηξέςεη ην πιενλέθηεκα ηεο χπαξμεο πιεζψξαο πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ

ζε κεηνλέθηεκα

Χο ιχζε ζην πξφβιεκα ηεο αληηγξαθήο πξνηείλεηαη ε αθνινπζία κηαο πνξείαο θαηά ηε ρξήζε ησλ

πεγψλ Οη καζεηέο πξέπεη πξψηα λα δεκηνπξγνχλ πεξηιήςεηο αμηνπνηψληαο ηηο πεγέο ηνπο θξαηψληαο

ηηο απαξαίηεηεο ζεκεηψζεηο θαη βάδνληαο πιαγηφηηηινπο ηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηνχλ απηέο ηηο πεξη-

ιήςεηο ψζηε λα ζπλζέζνπλ ην ηειηθφ ηνπο θείκελν Με απηφλ ηνλ ηξφπν καζαίλνπλ κε ιεηηνπξγηθφ

ηξφπν λα ζπληάζζνπλ πεξηιήςεηο θαη ηαπηφρξνλα λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο πεγέο ρσξίο λα θάλνπλ κηα

απιή αληηγξαθή πιεξνθνξηψλ Γηα ηνπο ηξφπνπο εξγαζίαο κε πεγέο βι θαη Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 53

Ζ πιεζψξα πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ ελέρεη θαη άιιεο παγίδεο Πνηα ηα

φξηα ηεο έξεπλαο γηα αλαδήηεζε πεγψλ ζην δηαδίθηπν θαη πψο πξνζδη-

νξίδνληαη ψζηε λα κελ απνβαίλεη κηα πεξηπιάλεζε ρσξίο λφεκα Πψο

κπνξνχκε λα εμαζθήζνπκε ηα λέα παηδηά ζηε δηάθξηζε ηεο αμηφπηζηεο

θαη έγθπξεο πιεξνθνξίαο απφ ηελ αλαμηφπηζηε Πψο ηειηθά είλαη δπ-

λαηφ λα απνθχγνπκε ηνλ θίλδπλν ηεο κεηαηξνπήο ησλ καζεηψλ καο ζε

θαηαλαισηέο πιεξνθνξηψλ θαη φρη ζε ζθεπηφκελνπο πνιίηεο Ζ αλά-

πηπμε ηθαλνηήησλ θξηηηθήο αλάγλσζεο θξίλεηαη απαξαίηεηε ζε απηήλ

ηελ πεξίπησζε Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ πψο λα θξίλνπλ

ηελ αμηνπηζηία κηαο πιεξνθνξίαο κειεηψληαο δηάθνξα ζηνηρεία ηεο

φπσο πνηα είλαη ε ηζηνζειίδα θαη ηη γλσξίδνπλ γηα ηελ αμηνπηζηία απ-

ηήο ηεο ηζηνζειίδαο Πνηνο είλαη ν ζπγγξαθέαο ηεο θαη αλ δελ αλαθέ-

ξεηαη γηαηί γίλεηαη απηφ (Γηα κηα αλαιπηηθφηεξα παξνπζίαζε δηδαθηη-

θψλ ζηξαηεγηθψλ θξηηηθήο αλάγλσζεο πεγψλ θαη αμηνιφγεζεο ηζηνζε-

ιίδσλ βι πξνεγνπκέλσο Δλφηεηα ΗΗ θεθ 53 Γηδαζθαιία ηνπ

καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέ-

ςεο)




Ζ λέα θεηκεληθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ αλαδεηθλχεηαη κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ απαηηεί

ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηηο ηζρχνπζεο ζρνιηθέο πξαθηηθέο κε πξψηε θαη ζεκαληηθφηεξε

ηελ απνθφιιεζε απφ ηε κνλαδηθή πξαγκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιηθνχ εληχπνπ-

εγρεηξηδίνπ Απηή ε κεηαθίλεζε δελ είλαη εχθνιε θαη πξνυπνζέηεη πνιιέο άιιεο

αιιαγέο

Ζ αμηνπνίεζε επνκέλσο θαηά ηνλ κέγηζην δπλαηφ ηξφπν ησλ δπλαηνηήησλ

θαη ηδηαηηεξνηήησλ ηνπ δηαδηθηχνπ πνπ πξναλαθέξζεθαλ δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ηελ

ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη Δμαξηάηαη θπξίσο απφ ηε γλψζε ησλ αξρψλ ηεο

ζχγρξνλεο γισζζνδηδαθηηθήο επηζηήκεο θαη απφ ηελ ελησκεηαμχ ζρεηηθή εκπεηξία

πνπ έρεη απνθηεζεί ε κηα ηέηνηα πεξίπησζε κπνξεί πξάγκαηη ε πηνζέηεζε ηνπ δηαδη-

θηχνπ λα απνηειέζεη ην επφκελν ινγηθφ βήκα Αλ πξνεγεζεί κάιινλ ζα πέζεη ζην

θελφ ζα απνπξνζαλαηνιίζεη θαη ζα νδεγήζεη ζε κεγαιχηεξα αδηέμνδα ηε γισζζηθή

δηδαζθαιία




4 Σο Web 20 και θ αξιοποίθςι του ςτα φιλολογικά

μακιματα

41 Ειςαγωγι

Μαρία Ραυλίδου

Ο φξνο Web 20 αλαθέξεηαη ζηε λέα γεληά ηνπ Παγθφζκηνπ Ηζηνχ ε νπνία δηαθνξν-

πνηείηαη απφ ηελ πξνεγνχκελε (Web 10) εμαηηίαο ησλ δπλαηνηήησλ πνπ παξέρεη

ζηνπο ρξήζηεο γηα ζπκκεηνρή θαη αιιειεπίδξαζε ζηε δηαρείξηζε θαη δηακφξθσζε

ησλ δηαδηθηπαθψλ πεξηβαιιφλησλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δηαθηλνχληαη κέζσ απ-

ηψλ Ζ ινγηθή δειαδή πνπ δηαπεξλά ηηο εθαξκνγέο ηνπ Web 20 θηλείηαη πεξηζζφ-

ηεξν ζην πλεχκα ηεο ζπκκεηνρήο ηεο αιιειεπίδξαζεο ηεο απηνβνπιίαο ησλ ρξεζηψλ

θαη ηεο δηαζχλδεζεο κεηαμχ ηνπο Μεξηθέο ραξαθηεξηζηηθέο εθαξκνγέο ηεο δηαδηθηπ-

αθήο απηήο πιαηθφξκαο είλαη ηα wikis ηα ηζηνιφγηα (blogs) θαη ηα πεξηβάιινληα θνη-

λσληθήο δηθηχσζεο (facebook myspace θηι)

Πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ θαηαλνεηέο νη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο δεχηεξεο απηήο δηα-

δηθηπαθήο γεληάο έλαληη ηεο πξψηεο παξνπζηάδεηαη παξαθάησ έλαο πίλαθαο65

πνπ

ζπγθεληξψλεη ηηο ζεκαληηθφηεξεο δηαθνξέο ηνπο ζε επίπεδν ραξαθηεξηζηηθψλ θαη

εθαξκνγψλ

Ρίνακασ 10

WEB 10 WEB 20

Ηζηνζειίδεο κφλν γηα δεκνζηνπνίεζε

θαη αλάγλσζε πιεξνθνξηψλ (ρξήζηεο

θαηαλαισηήο πεξηερνκέλνπ)

Ηζηνζειίδεο πνπ δηακνξθψλνληαη κέζσ ηεο

ζπκκεηνρήο θαη ηεο ζπλεηζθνξάο (ρξήζηεο

δεκηνπξγφο πεξηερνκέλνπ)

Γηαζχλδεζε ηζηνζειίδσλ κφλν κέζσ

ππεξζπλδέζκσλ

Δκπινπηηζκφο ηζηνζειίδσλ κε πεξηερφκελν

απφ άιιεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν

ηαηηθέο δηαδηθηπαθέο ππεξεζίεο

(ρξήζε ινγηζκηθψλ θιεηζηνχ θψδηθα)

Γπλακηθέο δηαδηθηπαθέο ππεξεζίεο θνη-

λσληθήο δηθηχσζεο (ρξήζε ινγηζκηθψλ

αλνηθηνχ θψδηθα)

65 ηνλ πίλαθα πεξηιακβάλνληαη θαη ζηνηρεία ηα νπνία έρνπλ αληιεζεί απφ παξαπιήζην πίλαθα ηνπ Olsquo

Reilly (ζην Knobel amp Lankshear 2007)




Ofoto Flickr

Britannica Online Wikipedia

Πξνζσπηθέο ή εηαηξηθέο ηζηνζειίδεο Ηζηνιφγηα (Blogging)

πζηήκαηα δηαρείξηζεο πεξηερνκέλνπ Wikis

Σαμηλφκεζε - Taxonomy

(θαηεγνξηνπνίεζε πεξηερνκέλνπ απφ

εηδηθνχο)

Γεκνλφκεζε - Folksonomy

(θαηεγνξηνπνίεζε πεξηερνκέλνπ απφ

ρξήζηεο κε ηε ρξήζε εηηθεηψλ πνπ

ζθνπεχεη λα θαηαζηήζεη ηελ πιεξνθνξία

απιή ζηελ πξφζβαζε θαη ηελ αλαδήηεζε)

Netscape Google

Δπεηδή ζηφρνο ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ δελ είλαη ε ιεπηνκεξήο παξνπζίαζε

ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ Web 20 ζα πεξηνξηζηνχκε ζε φζα αλαθέξζεθαλ

κέρξη εδψ ζρεηηθά κε απηά παξαπέκπνληαο ζην Γεληθφ Μέξνο ηνπ πιηθνχ (Δλφηεηα

232α) απφ φπνπ κπνξεί θαλείο λα αληιήζεη αλαιπηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ην Web 20

ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπ

Απηφ πνπ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία εδψ είλαη λα γίλνπλ θαηαλνεηνί νη ιφγνη γηα

ηνπο νπνίνπο πξνηείλεηαη ε αμηνπνίεζε ηνπ Web 20 ζηα θηινινγηθά καζήκαηα Έλαο

βαζηθφο ιφγνο είλαη ην γεγνλφο φηη νη εθαξκνγέο ηεο δεχηεξεο απηήο δηαδηθηπαθήο

γεληάο είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλεο ζηνπο εθήβνπο πνιινί απφ ηνπο νπνίνπο ρξεζη-

κνπνηνχλ ην Facebook παξαθνινπζνχλ θαη κνηξάδνληαη ηαηλίεο θαη κνπζηθέο ζην

YouTube θηι Θεσξψληαο ηέηνηνπ είδνπο πξαθηηθέο ησλ εθήβσλ σο πξαθηηθέο γξακ-

καηηζκνχ ηα θηινινγηθά καζήκαηα ηα θαηεμνρήλ δειαδή καζήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη

κε ηελ εθπαίδεπζε ζηνλ γξακκαηηζκφ δελ κπνξνχλ λα ηηο αγλννχλ

Έλαο δεχηεξνο ndashθαη βαζηθφηεξνο ίζσοndash ιφγνο εμαηηίαο ηνπ νπνίνπ θξίλεηαη σο

επηηαθηηθή ε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ Web 20 είλαη ην γεγνλφο φηη νη πξαθηηθέο

γξακκαηηζκνχ πνπ αλαδεηθλχνληαη θαηά ηε ρξήζε ηνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ απηφ πνπ

νη Knobel amp Lankshear (2007) απνθαινχλ laquoλέν ήζνοraquo Με ηνλ φξν απηφλ ελλννχλ

παξαδεηγκαηηθήο θχζεσο αιιαγέο ζε ηξφπνπο δξάζεο ζε αμίεο αληηιήςεηο θαη ηδεν-

ινγίεο πνπ έρνπλ σο απνηέιεζκα έλα λέν είδνο λφεζεο (a new kind of mindset) Ζ

ζπγγξαθή ησλ θεηκέλσλ γηα παξάδεηγκα θαη ε δηαπξαγκάηεπζε ησλ πιεξνθνξηψλ

ζηα δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα ηνπ Web 20 είλαη απνηέιεζκα ζπκκεηνρηθψλ θαη ζπ-

λεξγαηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε αληίζεζε κε ηελ αηνκνθεληξηθή ινγηθή πνπ ραξαθηεξίδεη

ηα πεξηβάιινληα ηεο πξψηεο γεληάο ηνπ δηαδηθηχνπ




ην πιαίζην απηφ επνκέλσο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ νη δηδάζθνληεο ηα θη-

ινινγηθά καζήκαηα λα γλσξίδνπλ πνηνπο ηξφπνπο αλάγλσζεο θαη γξαθήο θεηκέλσλ

ζηηο εθαξκνγέο ηνπ Web 20 αλαπηχζζνπλ ηα παηδηά πνηεο δειαδή κνξθέο λένπ

γξακκαηηζκνχ θαιιηεξγνχλ κε πνηνλ ηξφπν θαη ζε πνην εχξνο Μία ηέηνηα γλψζε εί-

λαη ζεκαληηθή θαζψο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηα παηδηά αιιειεπηδξνχλ κε ηα θείκελα

ζην πιαίζην ησλ πεξηβαιιφλησλ ηνπ Web 20 δελ κπνξεί παξά λα επεξεάδεη θαη ηνλ

ηξφπν κε ηνλ νπνίν αιιειεπηδξνχλ κε ηα θείκελα γεληθφηεξα Πεγαίλνληαο έλα βήκα

παξαπέξα αλ ζεσξήζνπκε θαη ηελ ίδηα ηε δηδαζθαιία σο θείκελν66

θαηαιαβαίλεη θα-

λείο φηη ε εκπινθή ησλ καζεηψλ ζε πξαθηηθέο ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ ζην πιαίζην

ηνπ Web 20 είλαη δπλαηφλ λα επεξεάδεη θαη ηελ εκπινθή ηνπο ζηηο ζρνιηθέο πξαθηη-

θέο γξακκαηηζκνχ

Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ δελ είλαη ηπραίν ην γεγνλφο φηη απμάλνληαη

φιν θαη πεξηζζφηεξν νη επηζηεκνληθέο ζπδεηήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηδαθηηθή

αμηνπνίεζε ησλ λέσλ απηψλ πεξηβαιιφλησλ Απηφ φκσο πνπ δηαθξίλεη θαλείο απφ ηελ

αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο (Fahser- Herro amp Steinkuehler 2009∙ Kaacuterpaacuteti

2009∙ Sykes Oskoz amp Thorne 2008∙ Warschauer amp Douglas 2007) είλαη φηη ζπρλά

παξνπζηάδνληαη νη ππεξεζίεο ηεο δεχηεξεο δηαδηθηπαθήο γεληάο σο θαηαιχηεο εμέιη-

μεο ζηελ εθπαίδεπζε κε απνηέιεζκα πνιιέο θνξέο λα γίλεηαη ιφγνο γηα ρνιείν 20

θαη Δθπαίδεπζε 20 Οη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο εζηηάδνπλ νη πεξηζζφηεξεο πξνζεγ-

γίζεηο απηήο ηεο ινγηθήο είλαη ε ζπκκεηνρηθφηεηα ε δηαδξαζηηθφηεηα θαη ε ζπιινγη-

θφηεηα πνπ δηαθξίλνπλ ηε ρξήζε ησλ εθαξκνγψλ ηνπ Γεχηεξνπ Ηζηνχ (Web 20) Γε-

δνκέλνπ φηη νη παξάγνληεο απηνί ζπλάδνπλ κε ζχγρξνλεο θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζε-

σξήζεηο κάζεζεο (βι Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 21) νη εξεπλεηέο ζπρλά θαηαιήγνπλ

φηη ηα πεξηβάιινληα απηά είλαη ηα θαηαιιειφηεξα πξνθεηκέλνπ λα αλαηξαπνχλ νη

παξαδνζηαθέο πξνζεγγίζεηο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία πνπ θαζηζηνχλ ηνλ καζεηή

παζεηηθφ απνδέθηε ηεο γλψζεο

Πξνζεγγίζεηο ηέηνηνπ είδνπο φκσο θαίλεηαη λα αγλννχλ δχν πνιχ ζεκαληηθά

ζηνηρεία Σν πξψην απφ απηά είλαη φηη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Web 20 ndash

κεηαμχ ησλ νπνίσλ πξνθξίλεηαη ν παξάγνληαο ηεο ζπκκεηνρήο ζηε δηακφξθσζε ησλ

δηαδηθηπαθψλ πεξηβαιιφλησλndash δελ πξέπεη λα ιακβάλνληαη σο δεδνκέλα εμ νξηζκνχ

Αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ γηα παξάδεηγκα έρεη επηζεκαλζεί φηη φζν

66 ρεηηθά κε ηε ζεψξεζε ηεο δηδαζθαιίαο σο θεηκεληθνχ είδνπο βι Κνπηζνγηάλλεο 2010α 2010β




πεξηζζφηεξνπο αλαγλψζηεο έρεη έλα ηζηνιφγην ηφζν ιηγφηεξεο επθαηξίεο ζπκκεηνρήο

έρεη ν ρξήζηεο ηνπ θαζψο δελ πξνιαβαίλεη λα δηαβάδεη άιια ηζηνιφγηα λα δεκηνπξ-

γεί ζπλδέζκνπο ζε απηά θαη λα απαληάεη ζηα ζρφιηα ησλ αλαγλσζηψλ ηνπ Έλαο ηέ-

ηνηνο ρξήζηεο laquoκεηαδίδεη πφξνπο δηαλέκνληαο πιηθφ ρσξίο λα ζπκκεηέρεη ζηηο ζπδε-

ηήζεηο γηlsquo απηφraquo (Shirky 2003 80)

Έλα άιιν πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη φηη ζπρλά δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή

θαη βαξχηεηα ζηα ίδηα ηα ηερλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πεξηβαιιφλησλ ηνπ Web

20 θαη φρη ζηνλ ηξφπν ρξήζεο ηνπο Πνιχ ζπρλά φκσο ζπκβαίλεη λα ρξεζηκνπνηνχ-

ληαη αθφκα θαη ηα πην ζχγρξνλα κέζα κε ηηο πην παξαδνζηαθέο πξνζεγγίζεηο νδεγψ-

ληαο ζε απηφ πνπ νη Lankshear amp Knobel (2003) απνθαινχλ σο ςεχηηθα λέν (Faux

New)

Ζ ζεκαληηθφηεξε επνκέλσο δηάζηαζε ζε ζρέζε κε ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε

ησλ πεξηβαιιφλησλ ηνπ Web 20 είλαη λα κε ζηξέθεηαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ζην πψο

ζα αμηνπνηεζνχλ ηα λέα απηά κέζα ψζηε λα γίλνληαη ndashκε πην ειθπζηηθφ ίζσο ηξφπνndash

ηα ίδηα πξάγκαηα πνπ γίλνληαλ θαη ζην παξειζφλ Πξσηαξρηθά δειαδή θαη θαίξηα

εξσηήκαηα πξηλ απφ θάζε απφπεηξα δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ Web 20 είλαη ηα

εμήο ηη είλαη απηφ πνπ δηαθνξνπνηεί ςεθηαθέο πξαθηηθέο γξακκαηηζκνχ φπσο νη

εθαξκνγέο ηνπ Web 20 απφ ηηο παξαδνζηαθέο πξαθηηθέο κε ηηο νπνίεο ηα παηδηά έξ-

ρνληαλ ζε επαθή κέρξη ηψξα ε ηη είδνπο εγγξάκκαηεο ηαπηφηεηεο εθβάιινπλ απηέο

νη πξαθηηθέο θαη γηαηί ε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπο είλαη επηηαθηηθή

Γηα λα απαληεζνχλ ηέηνηνπ είδνπο εξσηήκαηα πξέπεη πξψηα λα γίλεη θαηαλν-

εηφ πσο θάζε λέα ηερλνινγία αλαζθεπάδεη ηε ζρέζε καο κε ηνλ θφζκν αθνχ ν ηξφπνο

κε ηνλ νπνίν πεξηγξάθνπκε ηνλ θφζκν κέζσ ηεο γιψζζαο επεξεάδεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ

νπνίν αληηιακβαλφκαζηε ηνλ θφζκν θαη ην αληίζηξνθν Ζ δηαδηθαζία απηή βέβαηα

γίλεηαη αθφκα πην ζχλζεηε θαζψο νη ΣΠΔ εμειίζζνληαη ξαγδαία Γηα λα θαηαλνή-

ζνπκε πιήξσο ηε δπλακηθή ησλ εθαξκνγψλ ηεο δεχηεξεο δηαδηθηπαθήο γεληάο ζα

πξέπεη λα κελ ηηο ζεσξνχκε σο έλα μερσξηζηφ θαη απνπιαηζησκέλν θαηλφκελν αιιά

σο έλα κέξνο ηνπ ζπλφινπ ησλ θνηλσληθψλ πξαθηηθψλ κε ηηο νπνίεο εξρφκαζηε θαζε-

κεξηλά ζε επαθή

Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ είλαη ζεκαληηθφ κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο

ησλ εθαξκνγψλ ηνπ Web 20 ζηα θηινινγηθά καζήκαηα νη καζεηέο λα γλσξίζνπλ κε

θξηηηθή νπηηθή ηηο λέεο θεηκεληθέο ζπκβάζεηο θαη θαηlsquo επέθηαζε ηε λέα επηθνηλσληαθή




πξαγκαηηθφηεηα πνπ δηακνξθψλεηαη ζην πιαίζην ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθηπαθψλ πεξη-

βαιιφλησλ

Ρροκειμζνου να γίνουν καλφτερα κατανοθτά όςα ςυνοπτικά ςυηθτικθκαν ςτο εις α-

γωγικό αυτό κείμενο ςτο παρόν κεφάλαιο παρουςιάηονται οι δυνατότθτεσ δ ιδακτι-

κισ αξιοποίθςθσ ςτα φιλολογικά μακιματα δφο εφαρμογϊν του Web 20 Συγκ ε-

κριμζνα το πρϊτο κείμενο αςχολείται με τα ιςτολόγια και παρουςιάηει τα ιδιαί -

τερα χαρακτθριςτικά τουσ κάποιεσ βαςικζσ ερευνθτικζσ αναηθτιςεισ και πορί -

ςματα ςε ςχζςθ με τθ διδακτικι τουσ αξιοποίθςθ κακϊσ και τισ δυνατότθτεσ που

ζχουν ωσ παιδαγωγικά εργαλεία ςτο πλαίςιο τθσ γλωςςικισ εκπαίδευςθσ Στο δεφ -

τερο κείμενο παρουςιάηονται κάποιεσ εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ των ανοιχτϊν πε -

ριβαλλόντων ςυνεργατικισ παραγωγισ γραπτοφ λόγου (Wiki) Ρρόκειται για δρα-

ςτθριότθτεσ που ζχουν αναπτφξει κακθγθτζσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςε

όλα τα μακιματα τθσ φιλολογικισ ηϊνθσ (Νεοελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία Αρ -

χαία Ελλθνικι Γλϊςςα και Γραμματεία) ςτο πλαίςιο τόςο τυπικϊν όςο και μθ τυπι -

κϊν μορφϊν ςχολικοφ γραμματιςμοφ

42 Πρακτικζσ ψθφιακοφ γραμματιςμοφ και χριςθ των ιςτολογίων (blogs)

Ιδιαιτερότθτεσ ερευνθτικζσ αναηθτιςεισ και αξιοποίθςθ ςτθ γλωςςικι διδ α-

ςκαλία

Μαρία Ραυλίδου

421 φντομθ ειςαγωγι ςτα ιςτολόγια θ ιςτορία και τα χαρακτθριςτικά τουσ

Σα ηζηνιφγηα67

(weblogs) νξίδνληαη ζπλήζσο σο ηζηνζειίδεο νη νπνίεο ελεκεξψλν-

ληαη ζπρλά θαη ζηηο νπνίεο νη λέεο πξνζζήθεο άξζξσλ δεκνζηεχνληαη ζηελ θνξπθή

ηεο ζειίδαο ελψ νη δεκνζηεχζεηο θαηαηάζζνληαη ρξνλνινγηθά Σν πεξηερφκελφ ηνπο

απνηειείηαη απφ πξνζσπηθέο παξαηεξήζεηο ή παξαζέκαηα απφ άιιεο πεγέο ελψ ηελ

επζχλε ησλ δεκνζηεχζεσλ ηελ έρεη είηε έλα άηνκν ν δηαρεηξηζηήο ηνπ ηζηνινγίνπ

(blogger) είηε κηα νκάδα αηφκσλ Μνηάδνπλ πνιχ κε πξνζσπηθά δηαδηθηπαθά εκεξν-

ιφγηα πνπ πεξηιακβάλνπλ θείκελα πνιπκεζηθφ πιηθφ θαη ζπλδέζκνπο κε άιιεο ηζην-

ζειίδεο Οη αλαγλψζηεο ηνπο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζρνιηάδνπλ (αλ ην επηηξέπεη ν

δηαρεηξηζηήοδεκηνπξγφο ηνπ ηζηνινγίνπ) θαη λα θαηαζέηνπλ ηε δηθή ηνπο άπνςε κε

67 Κάπνηεο γεληθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα ηζηνιφγηα παξέρνληαη επίζεο θαη ζηελ Δλφηεηα 232α

ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο




απνηέιεζκα ηε δηακφξθσζε ελφο είδνπο δηαδηθηπαθψλ θνηλνηήησλ (online communi-

ties) ν ξφινο ησλ νπνίσλ εληζρχεηαη απφ ηε δπλαηφηεηα παξνρήο ζπλδέζκσλ κε άιια

ηζηνιφγηα

Σα πξψηα ηζηνιφγηα ε αθεηεξία ησλ νπνίσλ εληνπίδεηαη ζηηο αξρέο ηεο δεθα-

εηίαο ηνπ ΄90 μεθίλεζαλ σο ηζηνζειίδεο κε παξνρέο ζπλδέζκσλ ζε άιιεο ηζηνζειίδεο

Χζηφζν ε πξψηε απηή κνξθή ησλ ηζηνινγίσλ ήηαλ εμαηξεηηθά δχζρξεζηε θαζψο

απαηηνχζε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο ζηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ Ζ απινπνίεζε φκσο

ησλ εξγαιείσλ δεκηνπξγίαο ηζηνινγίσλ θαηά ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ lsquo90 είρε σο

απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηαο λέαο θαη καδηθήο γεληάο ρξεζηψλ ηζηνινγίσλ ζε πνιχ

ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα αιιά θαη ηελ αιιαγή ζην πεξηερφκελφ ηνπο (Blood 2002)

Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ηζηνινγίσλ σο είδνπο θεηκέλνπ είλαη ε πβξηδηθφ-

ηεηα δεδνκέλνπ φηη ηα πεξηζζφηεξα απφ απηά ελζσκαηψλνπλ γλσξίζκαηα απφ δηά-

θνξα θεηκεληθά είδε φπσο ηα πξνζσπηθά εκεξνιφγηα ηα άξζξα ζε εθεκεξίδεο θαη νη

θαηάινγνη ζπλδέζκσλ Δπηπιένλ φπσο ηα πεξηζζφηεξα θείκελα ζην δηαδίθηπν ραξα-

θηεξίδνληαη απφ πνιπηξνπηθφηεηα θαζψο πνιιέο θνξέο καδί κε ην γξαπηφ θείκελν

ζπλππάξρνπλ ζε απηά θαη άιινη ζεκεησηηθνί πφξνη φπσο θσηνγξαθίεο βίληεν θαη

κνπζηθά θνκκάηηα (Lankshear amp Knobel 2006) Γεληθφηεξα φκσο ηφζν ην πεξηερφ-

κελν φζν θαη ε κνξθή ηνπο δελ είλαη απζηεξά θαζνξηζκέλα αιιά δηακνξθψλνληαη

αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ θάζε ρξήζηε κε απνηέιεζκα ηελ

χπαξμε δηάθνξσλ ηχπσλ ηζηνινγίσλ (γηα κηα ηππνινγηθή θαηάηαμε ησλ ηζηνινγίσλ

βι Σεξδίδεο amp Φηιηππηάδεο 2008)

Παξά ηηο φπνηεο δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ εκθάληζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο ηα

ηζηνιφγηα δηαζέηνπλ ηξία βαζηθά δνκηθά ζηνηρεία

α) Σίηινο πεξηιακβάλεη ην φλνκα ηνπ ηζηνινγίνπ (blog) ην νπνίν εκθαλίδεηαη πνιιέο θνξέο

κε ηε ζπλνδεία εηθφλαο θαη βξίζθεηαη θαηά θαλφλα ζηελ θνξπθή ηεο ζειίδαο

β) Κπξίσο κέξνο απνηειείηαη απφ ηηηινθνξεκέλεο δεκνζηεχζεηο (posts) πνπ παξνπζηάδνληαη

ε θάζε κία μερσξηζηά θαη κε αληίζηξνθε ρξνλνινγηθή ζεηξά Κάζε δεκνζίεπζε κπνξεί λα

πεξηιακβάλεη θαη πεξηερφκελν απφ άιινπο ζεκεησηηθνχο πφξνπο πέξα απφ ην γξαπηφ ιφγν

φπσο γηα παξάδεηγκα video θσηνγξαθίεο ήρν θαη ππεξζπλδέζκνπο (links)

γ) Πιάγηα ζηήιε (sidebar) ζπλήζσο πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ην blog θαη ηνπο δηαρεηξηζηέο

ηνπ αξρείν κε ηηο πξνεγνχκελεο δεκνζηεχζεηο θαη πξνηεηλφκελνπο σο αμηφινγνπο ζπλδέ-

ζκνπο (blogroll) πξνο άιινπο ηζηνηφπνπο θαη θπξίσο άιια ηζηνιφγηα




Εικόνα 24 Ραράδειγμα αρχικισ ςελίδασ ςχολικοφ ιςτολογίου http4gym-glyfadasblogspotcom 192010]

422 Ερευνθτικζσ αναηθτιςεισ

Οη θπξηφηεξεο εξεπλεηηθέο αλαδεηήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα ηζηνιφγηα θαη ηε

γιψζζα ζα κπνξνχζαλ λα δηαθξηζνχλ ζε απηέο πνπ κειεηνχλ ηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο

ηνπο ζηε γισζζηθή εθπαίδεπζε ζε απηέο πνπ κειεηνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο σο

πξαθηηθέο γξακκαηηζκνχ θαη ζε απηέο πνπ ηα κειεηνχλ σο πεξηβάιινληα θνηλσληθψλ

πξαθηηθψλ κέζσ ησλ νπνίσλ δηακνξθψλνληαη ηαπηφηεηεο

Οη έξεπλεο νη νπνίεο αληηκεησπίδνπλ ηα ηζηνιφγηα σο ππνζηεξηθηηθά κέζα γηα

ηε γισζζηθή δηδαζθαιία επηθεληξψλνληαη θπξίσο ζηελ αλαδήηεζε ησλ ραξαθηεξη-

ζηηθψλ πνπ θαζηζηνχλ ηα ηζηνιφγηα θαηάιιεια λα πξνσζήζνπλ ηνλ γξακκαηηζκφ

εληφο ηεο ηάμεο Έηζη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηζηνινγίσλ ηα νπνία ζπλή-

ζσο πξνβάιινληαη είλαη νη δπλαηφηεηεο ηεο εχθνιεο θαη άκεζεο δεκνζίεπζεο ηνπ

ζρνιηαζκνχ ησλ θεηκέλσλ ηεο αξρεηνζέηεζεο ησλ δεκνζηεχζεσλ θαη ηεο δεκηνπξγίαο

ζπλδέζκσλ κε άιια ηζηνιφγηα Βάζεη απηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηα ηζηνιφγηα ζεσ-

ξνχληαη αμηνπνηήζηκα γηα ηε δηδαζθαιία γηαηί πξνσζνχλ ηνλ γξακκαηηζκφ κε ηε

ζπγγξαθή θεηκέλσλ ζε απζεληηθέο επηθνηλσληαθέο πεξηζηάζεηο επηηξέπνπλ ηε ζπλεξ-

γαηηθή κάζεζε ππνζηεξίδνληαο παξάιιεια ηελ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία είλαη

πξνζβάζηκα ζε νπνηαδήπνηε ρξνληθή ζηηγκή θαη απφ νπνηνδήπνηε κέξνο ελψ ηαπηφ-

ρξνλα πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ησλ γλσζηηθψλ αληηθεη-

κέλσλ (Huffaker 2005∙ Duffy amp Bruns 2006)




Δθηφο απφ ηελ αλαδήηεζε ηνπ ηξφπνπ δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ηζηνιν-

γίσλ κεγάιν κέξνο ηεο έξεπλαο ζρεηίδεηαη κε ηελ εμέηαζε ησλ πξαθηηθψλ γξακκαηη-

ζκνχ πνπ αλαδχνληαη θαηά ηε ρξήζε απηνχ ηνπ κέζνπ θαη ηδηαίηεξα κε ηα ραξαθηεξη-

ζηηθά εθείλα πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηηο πξαθηηθέο απηέο απφ ηηο παξαδνζηαθέο πξαθηηθέο

γξακκαηηζκνχ ην πιαίζην ησλ αλαδεηήζεσλ απηψλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ έρεη ε

έξεπλα ησλ Lankshear amp Knobel (2006) νη νπνίνη εμεηάδνπλ ηνλ παξάγνληα ηεο ζπκ-

κεηνρήο θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο ρξήζεο ηζηνινγίσλ θαη φπσο ήδε αλαθέξζεθε εηζα-

γσγηθά δηαπηζηψλνπλ σο ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ησλ λέσλ γξακκαηηζκψλ ην laquoλέν

ήζνοraquo δηαθνξεηηθνχο δειαδή ηξφπνπο ζθέςεο θαη δξάζεο Υαξαθηεξηζηηθή ησλ λέσλ

απηψλ ηξφπσλ ζθέςεο θαη δξάζεο είλαη ε δηαδηθαζία ηεο ζπκκεηνρήο γηα ηε κεηά-

δνζε θαη δηαρείξηζε ηεο γλψζεο ηελ έξεπλά ηνπο ζεσξνχλ πσο ε ζπκκεηνρή πνπ

πξνθχπηεη κέζσ ηεο ρξήζεο ηζηνινγίσλ είλαη δπλαηή ιφγσ ηεο δπλαηφηεηαο ηνπ ζρν-

ιηαζκνχ ησλ θεηκέλσλ ηεο πξνζζήθεο ζπλδέζκσλ ζε άιια ηζηνιφγηα ηεο απνζηνιήο

κελπκάησλ κέζσ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο RSS (Really Sim-

ple Syndication)68

Δμεηάδνληαο ζπγθεθξηκέλα ηζηνιφγηα θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξα-

ζκα πσο ε ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ είλαη πξάγκαηη κία ζπκκεηνρηθή θαη θαηlsquo επέθηαζε

θνηλσληθή πξαθηηθή ηεο νπνίαο νη θνηλσληθέο θαη νληνινγηθέο δνκέο αλαδεηθλχνπλ

ην laquoλέν ήζνοraquo θαη ηε ζεκαζία ηνπ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ λέσλ γξακκαηηζκψλ

Μεγάιν κέξνο ηεο έξεπλαο ζρεηίδεηαη επίζεο κε ηελ αλαδήηεζε ησλ θνηλσλη-

θψλ πξαθηηθψλ πνπ αλαπηχζζνληαη κέζσ ησλ ηζηνινγίσλ θαη ηεο ζρέζεο ηνπο κε ηε

δηακφξθσζε ηαπηνηήησλ Μεηαμχ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ έρνπλ

πξνθχςεη ζε απηφ ην επίπεδν είλαη ηα εμήο ηάζε γηα ζπγθάιπςε ησλ δηαθνξψλ κε-

ηαμχ ησλ δχν θχισλ θαη αληίιεςε ηεο γιψζζαο σο κέζνπ πξνβνιήο ελφο δεκφζηνπ

πξνζψπνπ (Huffaker amp Calvert 2005)∙ ζηελή ζρέζε θαη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ

γισζζηθήο ρξήζεο θεηκεληθνχ είδνπο θαη θχινπ θαηά ηε ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ (Her-

ring amp Paollilo 2006)∙ ζηελή ζρέζε ησλ ηζηνινγίσλ σο θνηλνηήησλ πξαθηηθήο κε ηε

δηακφξθσζε θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο (Pluempavarn amp Panteli 2007)

68 Πξφθεηηαη γηα ηε δπλαηφηεηα ξνήο κεηάδνζεο πιεξνθνξίαοεηδήζεσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κε ηελ

νπνία ελεκεξψλεηαη ν ρξήζηεο απηφκαηα γηα θάζε λέα θαηαρψξεζε ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν




423 Θ διδακτικι αξιοποίθςθ των ιςτολογίων

Ζ ελφηεηα απηή ηεο παξνχζαο κειέηεο απνηειείηαη απφ δχν κέξε ζην πξψην παξνπ-

ζηάδνληαη νη δηδαθηηθά αμηνπνηήζηκεο δπλαηφηεηεο ησλ ηζηνινγίσλ φπσο απηέο επη-

ζεκαίλνληαη απφ ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία ελψ ζην δεχηεξν κέξνο επηρεηξείηαη κία

θξηηηθή απνηίκεζε ζρεηηθά κε απηέο

Ιζηνιόγηα θαη γισζζηθή εθπαίδεπζε δπλαηόηεηεο

χκθσλα κε ηηο επηζεκάλζεηο ηεο ζρεηηθήο κε ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ηζηνιν-

γίσλ βηβιηνγξαθίαο νη δπλαηφηεηεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα ηζηνιφγηα ζα κπνξνχζαλ λα

θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε δχν νκάδεο Ζ πξψηε νκάδα απαξηίδεηαη απφ ηηο δπλαηφηεηεο

πνπ έρνπλ ηα ηζηνιφγηα σο ςεθηαθφ εξγαιείν Δπεηδή φκσο βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε

κεηαηξνπή ηνπ ςεθηαθνχ εξγαιείνπ ζε καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ζε ρψξν ζπδήηεζεο

αιιειεπίδξαζεο θαη παξαγσγήο γλψζεο παξνπζηάδνληαη ζηε δεχηεξε νκάδα ηα ρα-

ξαθηεξηζηηθά εθείλα πνπ θαζηζηνχλ ηα ηζηνιφγηα αμηνπνηήζηκα γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ

γξακκαηηζκνχ

Γπλαηφηεηεο ηζηνινγίσλ σο ςεθηαθψλ εξγαιείσλ

- Δπθνιία ζηε δεκηνπξγία θαη ηε ρξήζε ηζηνινγίσλ ρσξίο λα απαηηνχληαη

ηδηαίηεξεο θαη ζχλζεηεο ηερληθέο γλψζεηο Χζηφζν ζε ζρέζε κε απηή ηε δηά-

ζηαζε ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ηα ηζηνιφγηα παξέρνπλ έηνηκεο θφξκεο

γηα ηε δεκηνπξγία ηνπο αλάινγα κε ηνλ πάξνρν θάζε θνξά69

Απηφ δίλεη κηα

νξηζκέλε θεηκεληθή δνκή ε νπνία φκσο είλαη ππνρξεσηηθή θαη ν δεκηνπξγφο

ηνπ ηζηνινγίνπ δελ έρεη πνιιά πεξηζψξηα ειεχζεξεο ζρεδίαζεο

- Δπθνιία θαη ακεζφηεηα ζηελ πξνζβαζηκφηεηα Σν ζηνηρείν απηφ δίλεη ηε

δπλαηφηεηα λα μεπεξαζηνχλ ηα απζηεξά φξηα ηνπ ζρνιηθνχ ρψξνπ θαη ρξφ-

λνπ αθνχ έλαο ππνινγηζηήο θαη κία ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν είλαη αξθεηά πξν-

θεηκέλνπ θάζε καζεηήο λα έρεη πξφζβαζε νπνηαδήπνηε ψξα θαη απφ νπνπδή-

πνηε ζην ηζηνιφγην ηεο ηάμεο ηνπ

69 Μεξηθνί πάξνρνη ππεξεζηψλ γηα ηε δεκηνπξγία ηζηνινγίσλ είλαη γηα παξάδεηγκα ην Google ndashκέζσ

ηεο ππεξεζίαο ηνπ blogspot- θαη ην wwwwordpresscom Κάζε πάξνρνο πξνζθέξεη δηαθνξεηηθέο θφξ-

κεο δεκηνπξγίαο θαη επνκέλσο δηαθνξεηηθέο δπλαηφηεηεο ζηνπο ρξήζηεο ηνπ σο πξνο ηε δηακφξθσζε

ηνπ ηζηνινγίνπ ηνπο




- Πξνψζεζε ζπκκεηνρηθήο δηαδηθαζίαο θαη δηακφξθσζε δηαδηθηπαθήο θνηλφηε-

ηαο κέζσ ησλ ζρνιηαζκψλ απφ ηνπο αλαγλψζηεο ησλ ηζηνινγίσλ ησλ ζπλδέ-

ζκσλ κε άιινπο ηζηνηφπνπο θαη ηζηνιφγηα ηεο δπλαηφηεηαο απνζηνιήο email

θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ RSS

- Αξρεηνζέηεζε δεκνζηεχζεσλ ηφζν κε ρξνλνινγηθή φζν θαη κε ζεκαηνινγηθή

θαηάηαμε

- Γπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο πνηθίισλ ζεκεησηηθψλ πφξσλ (εηθφλεο ήρνο video

θηι)

Έλα ζηνηρείν πνπ αμίδεη ηδηαίηεξεο πξνζνρήο ζην ζεκείν απηφ είλαη φηη νη πα-

ξαπάλσ δπλαηφηεηεο δελ πξέπεη λα ιακβάλνληαη σο δεδνκέλεο εθ ησλ πξνηέξσλ θα-

ζψο απηφ πνπ θαζνξίδεη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ λένπ απηνχ ςεθηαθνχ εξγα-

ιείνπ είλαη θαηά θχξην ιφγν ν ηξφπνο ρξήζεο ηνπ θαη φρη ην ηερλνινγηθφ θνξηίν πνπ

ην εξγαιείν απηφ δηαζέηεη Αλαθνξηθά κε ηελ παξαηήξεζε απηή έρεη γηα παξάδεηγκα

επηζεκαλζεί απφ ηε βηβιηνγξαθία ηφζν ε ηάζε γηα ρακειά πνζνζηά ζπκκεηνρήο θαη

αιιειεπίδξαζεο θαηά ηε ρξήζε ησλ ηζηνινγίσλ (Shirky 2003∙ Herring et al 2006)

φζν θαη ε ηάζε γηα απμεκέλε ρξήζε ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ έλαληη ησλ ππνινίπσλ δηαζέ-

ζηκσλ ζεκεησηηθψλ πφξσλ (Herring et al 2006)

Γπλαηφηεηεο ηζηνινγίσλ σο παηδαγσγηθψλ εξγαιείσλ

- Ύπαξμε πξαγκαηηθώλ αλαγλσζηώλ θαη απζεληηθώλ πεξηζηάζεσλ

επηθνηλσλίαο

Ζ ηζρχνπζα πξνο ην παξφλ πξαθηηθή πνπ επηθξαηεί θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ γισζζη-

θνχ καζήκαηνο ζηα ζρνιεία είλαη ε παξαγσγή θεηκέλσλ απφ ηνπο καζεηέο πνπ κνλα-

δηθφ ζηφρν έρνπλ ηελ αμηνιφγεζε απφ ηνπο δηδάζθνληεο Ζ παξαδνζηαθή απηή ινγηθή

ηεο ζπγγξαθήο ηππηθψλ ζρνιηθψλ εθζέζεσλ ησλ νπνίσλ πνκπφο είλαη ν καζεηήο δέ-

θηεο ν θαζεγεηήο θαη ζηφρνο ε αμηνιφγεζε ηείλεη ηα ηειεπηαία ρξφληα λα ελζσκαηψ-

λεη ndashζε εμαηξεηηθά επηθαλεηαθφ επίπεδν- ινγηθέο ηεο επηθνηλσληαθήο αληίιεςεο γηα ηε

δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο (αθνχ πνιχ ζπρλά δίλεηαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ θεηκέλσλ

ζηελ ηάμε θαη θάπνην ππνηηζέκελν επηθνηλσληαθφ πιαίζην)

Ζ αμηνπνίεζε σζηφζν ησλ ηζηνινγίσλ θαζηζηά δπλαηή ηε δηακφξθσζε απ-

ζεληηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο θαηά ηηο νπνίεο νη καζεηέο παξάγνπλ θείκελα




έρνληαο επίγλσζε φηη απεπζχλνληαη ζε έλα πξαγκαηηθφ αλαγλσζηηθφ θνηλφ Με απηφλ

ηνλ ηξφπν ε ρξήζε ηεο γιψζζαο γίλεηαη θαηαλνεηή σο θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ θαηλφ-

κελν θαη νη καζεηέο απνθηνχλ επηθνηλσληαθή θεηκεληθή θαη θνηλσληθή ελεκεξφηεηα

θαηά ηελ παξαγσγή ησλ θεηκέλσλ ηνπο ελψ επηπιένλ ελζαξξχλεηαη ε απηνέθθξαζε

θαη ε δεκηνπξγηθφηεηα

- Γηακόξθσζε θνηλνηήησλ κάζεζεο

Κνηλφο ηφπνο ζηε βηβιηνγξαθία πνπ ζρεηίδεηαη κε ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ηζην-

ινγίσλ είλαη ε δηαδξαζηηθφηεηα πνπ πξνζθέξεηαη κέζσ ηεο ρξήζεο ηνπο ε δηακφξ-

θσζε δειαδή ζπκκεηνρηθψλ θαη αιιειεπηδξαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ πξνθχπηνπλ

θπξίσο απφ ηε δπλαηφηεηα αλάξηεζεο ζρνιίσλ ζηα δεκνζηεπκέλα θείκελα θαζψο

επίζεο θαη απφ ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ηζηνινγίσλ απφ κηα νκάδα ρξεζηψλ Σν

ζηνηρείν απηφ ηνπνζεηεί ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ζε ζπλεξγαηηθά ζρήκαηα θαη θνη-

λσληθά κνληέια ζε καζεζηαθέο αξρέο δειαδή πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ νηθνδφκεζε ηεο

γλψζεο ζε θνηλσληθφ πιαίζην (βι θαη Δλφηεηα 21 ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο)

Καηά ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηζηνινγίσλ κε άιια ιφγηα νη καζεηέο κπνξνχλ λα

δεκνζηεχνπλ θείκελα πνπ ζα είλαη ην απνηέιεζκα κίαο ζπιινγηθήο δηαδηθαζίαο δηα-

πξαγκάηεπζεο θαη πνπ ζα πξνζθέξνληαη επηπιένλ κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο αλάξηεζεο

ζρνιίσλ γηα δεκφζηα ζπδήηεζε δηάινγν θαη αλαζηνραζκφ Με απηφλ ηνλ ηξφπν

θάζε θείκελν κπνξεί λα αληηκεησπίδεηαη σο πιαηζησκέλε δνκή θνηλσληθή πξάμε

πεγή λνεκάησλ αληηθείκελν αμηνιφγεζεο θαη θξηηηθήο αλάιπζεο θαη φρη σο ην απν-

ηέιεζκα κίαο κνλαρηθήο απζφξκεηεο θαη απνπεξηθεηκελνπνηεκέλεο δηαδηθαζίαο κε

κεραληθά θξηηήξηα αμηνιφγεζεο φπσο θαηά θαλφλα ζπκβαίλεη κε ηηο ηππηθέο ζρνιηθέο

εθζέζεηο Δπηπιένλ νη δπλαηφηεηεο ηεο αλάξηεζεο ζρνιίσλ κεηά απφ θάζε δεκνζί-

επζε θαη ηεο παξνρήο ζπλδέζκσλ ζε άιια ηζηνιφγηα θαη ηζηνηφπνπο ζπληεινχλ ζηε

δηακφξθσζε θνηλνηήησλ κάζεζεο (βι Δλφηεηα 231 θαη 232 Γεληθνχ Μέξνπο) ζηε

δηακφξθσζε δειαδή καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ ζηα νπνία νη ζπκκεηέρνληεο κνηξά-

δνληαη θνηλέο αληηιήςεηο ελδηαθέξνληα θαη πξαθηηθέο σο πξνο ηα θείκελα θαη ηνλ

γξακκαηηζκφ επηθνηλσλνχλ ζπλεξγάδνληαη θαη ηειηθά νηθνδνκνχλ γλψζε

- Γηαζεκαηηθή θαη δηεξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλώζεο

Ζ ζπδήηεζε πνπ γίλεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ηελ αλάγθε δηαζχλδεζεο ησλ γλσ-

ζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ζην ζρνιείν θαη ηε δηεξεπλεηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο κπνξεί




λα βξεη ηελ πιήξε έθθξαζή ηεο κε ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ηζηνινγίσλ Γελ εί-

λαη εμάιινπ ηπραίν ην γεγνλφο πσο ηα ηζηνιφγηα ηείλνπλ λα αμηνπνηνχληαη ηειεπηαία

θαη σο ρψξνη επηζηεκνληθψλ αλαδεηήζεσλ θαη ζπδεηήζεσλ απφ πνιινχο εξεπλεηέο

(Mortensen 2008) Μέζσ ηεο ρξήζεο ησλ ηζηνινγίσλ ζηε δηδαζθαιία δίλεηαη ε δπλα-

ηφηεηα ηεο δηεμαγσγήο θαη ηεο παξνπζίαζεο ησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο πνπ πξαγκαην-

πνηεί κία ηάμε αθνχ κπνξεί λα εμαζθαιηζηεί ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ηφζν ησλ καζε-

ηψλ ηεο ηάμεο ή ηνπ ζρνιείνπ πνπ πξαγκαηνπνηεί ην project αιιά θαη ε ζπλεξγαζία

κε άιιεο ηάμεηο θαη ζρνιεία ζε ηνπηθφ θαη παγθφζκην επίπεδν

χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία θάπνηεο ελδεηθηηθέο πξνηάζεηο αμηνπνίεζεο ησλ

ηζηνινγίσλ είλαη νη εμήο

α) Γεκνζίεπζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ (πρ εθδξνκέο ή εθδειψζεηο) κηαο ηάμεο ή

ελφο ζρνιείνπ

β) Παξνπζίαζε ησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο (projects) πνπ πξαγκαηνπνηεί κηα ηάμε

γ) Γεκηνπξγία δηαδηθηπαθήο ζρνιηθήο εθεκεξίδαο

δ) Γεκηνπξγία θαθέινπ καζήκαηνο (portfolio) γηα θάζε καζεηή

δ) Υψξνο ζπδήηεζεο γηα επίθαηξα ζέκαηα

ε) Γεκηνπξγία νκάδσλ αλάγλσζεο βηβιίσλ θαη δεκνζίεπζε βηβιηνπαξνπζηάζεσλ

ζη) Υψξνο αλαθνηλψζεσλ

Μεξηθέο εηθφλεο ζηηο νπνίεο απνηππψλνληαη (φζν απηφ είλαη δπλαηφ ζην πιαίζην ηεο

παξνχζαο κειέηεο) θάπνηεο απφ ηηο πξνηάζεηο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο είλαη

νη παξαθάησ (ζην Παξάξηεκα Γ θαηαγξάθνληαη επηπιένλ παξαδείγκαηα ηζηνινγίσλ

θαη ζρεηηθψλ ππεξεζηψλ)




Εικόνα 25 Δθμοςίευςθ δραςτθριοτιτων

[httpblogsschgr2gymkonews20100118λαογραφικο-μουςειο 192010]

Εικόνα 26 Βιβλιοπαρουςίαςθ

[httpblogsschgr6lykkallcategoryπαρουςίαςθ-βιβλίου 192010]




Εικόνα 27 Ανακοίνωςθ

[httpblogsschgr1gympsyc20091017ομάδεσ-περιβαλλοντικισ-εκπαίδευςθσ 192010]

Εικόνα 28 Εργαςίεσ μακθτϊν

[httpblogsschgrlykkamp20100121fried_potatos 192010]

Ιζηνιόγηα θαη γισζζηθή εθπαίδεπζε θξηηηθή απνηίκεζε

Οη επηζηεκνληθέο ζπδεηήζεηο ζε ζρέζε κε ηα ηζηνιφγηα θαη ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζή

ηνπο είλαη πνιιέο θαη απμάλνληαη ζπλερψο ηα ηειεπηαία ρξφληα θαζψο απμάλεηαη ε

ρξήζε ηνπ λένπ απηνχ πεξηβάιινληνο Απηφ φκσο πνπ έρεη θαλείο λα παξαηεξήζεη




είλαη πσο νη πεξηζζφηεξεο πξνζεγγίζεηο κνηάδνπλ εμαηξεηηθά επηθαλεηαθέο ελψ θαί-

λεηαη πσο ζπρλά επαλαιακβάλνληαη ηα ίδηα επηρεηξήκαηα γηα ηα κνλαδηθά πιενλεθηή-

καηά ηνπο φπσο ζπκβαίλεη κε θάζε λέα ηερλνινγηθή πιαηθφξκα Δπηπιένλ πνιιέο

θνξέο γίλεηαη ιφγνο γηα έλα πιήζνο δεμηνηήησλ πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηε ρξήζε ησλ

ηζηνινγίσλ θαη πνπ παξνπζηάδνληαη σο δεδνκέλεο θαη αλεμάξηεηεο απφ πνηθίινπο

θνηλσληθνχο πνιηηηζκηθνχο πνιηηηθνχο θαη νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο

Απηφ φκσο πνπ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία πξηλ απφ θάζε απφπεηξα δηδαθηηθήο

αμηνπνίεζεο ησλ ηζηνινγίσλ -θαη ησλ λέσλ δηαδηθηπαθψλ πεξηβαιιφλησλ γεληθφηεξα-

είλαη λα κε ζηξέθεηαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ζην πψο ζα γίλνληαη κε ειθπζηηθφηεξν

ηξφπν ηα ίδηα πξάγκαηα πνπ ζα γίλνληαλ θαη ρσξίο ηελ αμηνπνίεζή ηνπο Θα κπν-

ξνχζε θαλείο λα ππνζηεξίμεη πσο αξθεηέο απφ ηηο δεμηφηεηεο πνπ αλαθέξζεθαλ παξα-

πάλσ ζα κπνξνχζαλ λα πξνθχςνπλ θαηά ηνλ ίδην πεξίπνπ ηξφπν αλ ηα παηδηά αληί

γηα ηζηνιφγηα δεκηνπξγνχζαλ γηα παξάδεηγκα κία έληππε ζρνιηθή εθεκεξίδα Απηφ

πνπ έρεη ζεκαζία επνκέλσο είλαη ην είδνο ησλ πξαθηηθψλ κε ηηο νπνίεο εκπιέθνληαη

νη καζεηέο θαηά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη νη ζπλέπεηέο ηνπο ζηε δηακφξθσζε ηεο

εγγξάκκαηεο ηαπηφηεηάο ηνπο

Πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ θαηαλνεηέο νη παξαπάλσ παξαηεξήζεηο αο παξαθν-

ινπζήζνπκε ελδεηθηηθά δχν ζπλνπηηθά παξαδείγκαηα δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ

ηζηνινγίσλ (βι θαη Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο

εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ γηα ηηο δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζηε δηδαθηηθή αμηνπνί-

εζε ησλ ΣΠΔ)

Παξάδεηγκα Α Παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο

Έζησ φηη έλαο κία εθπαηδεπηηθφο ζέιεη λα δηδάμεη απφ ηελ 3ε Δλφηεηα (laquoΣαμίδη ζηνλ θφζκν

ηεο θχζεοraquo) ηεο Αlsquo Γπκλαζίνπ ηελ ππνελφηεηα κε ηίηιν laquoΠνιπηξνπηθφηεηαraquo ζηφρνο ηεο

νπνίαο είλαη ε εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ην θαηλφκελν ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο ησλ θεηκέ-

λσλ Μέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ηζηνινγίσλ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα παξέρεη ζηνπο καζεηέο

πιηθφ απφ θάπνηα ηζηνιφγηα θαζψο επίζεο θαη θχιια εξγαζίαο ζρεηηθά κε ην πιηθφ απηφ

κέζσ ησλ νπνίσλ νη καζεηέο ζα επηδηψθεηαη λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ηνλ

ξφιν ηεο εηθφλαο ζηα θείκελα ηε ζπλέρεηα θαη αθνχ βάζεη ησλ απαληήζεσλ ζηα θχιια εξ-

γαζίαο ζα έρνπλ πξνθχςεη θάπνηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα γηα ην θαηλφκελν ηεο πνιπηξνπηθφ-

ηεηαο δεηά απφ θάζε καζεηή λα γξάςεη θαη λα δεκνζηεχζεη ζην ηζηνιφγην έλα θείκελν ζρε-




ηηθφ κε ηε ζεκαηηθή ηεο ελφηεηαο αμηνπνηψληαο ηαπηφρξνλα θαη εηθφλεο ζε απηφ πξνθεηκέλνπ

λα είλαη πνιπηξνπηθφ

Παξάδεηγκα Β Κνηλσληθνπνιηηηζκηθή θαη θξηηηθή πξνζέγγηζε

Μία ηάμε ζην πιαίζην ηεο 3εο

Δλφηεηαο (Δίκαζηε φινη ίδηνη Δίκαζηε φινη δηαθνξεηηθνί) ηνπ

ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ ηεο Γlsquo Γπκλαζίνπ αλαιακβάλεη λα πξαγκαηνπνηήζεη ην ζρέδην εξγα-

ζίαο πνπ πξνηείλεηαη ζην ηέινο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο (έξεπλα ζρεηηθά κε ηα παηδηθά

παηρλίδηα θαη ηε ζρέζε ηνπο κε ηελ αλαπαξαγσγή θαη ηε δηαηψληζε ζηεξεφηππσλ αληηιήςεσλ

γηα ηα δχν θχια) Καηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ project απηνχ κεξηθέο εθδνρέο αμηνπνίεζεο

ελφο ηζηνινγίνπ κπνξεί λα είλαη νη εμήο νη καζεηέο νξγαλψλνπλ θαη ζρεδηάδνπλ ηελ νινθιή-

ξσζε ηεο εξγαζίαο δεκνζηεχνληαο αλαθνηλψζεηο θαη ζρφιηα γηα ηελ πνξεία ηελ εμέιημε θαη

ηα πνξίζκαηά ηεο∙ ζπγθεληξψλνπλ θαη δεκνζηεχνπλ ζην ηζηνιφγηφ ηνπο θάζε είδνπο δηαθεκη-

ζηηθφ θείκελν (εηθφλεο video θά) γηα ηα παηδηθά παηρλίδηα ην νπνίν κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο

ηνπ ζρνιηαζκνχ ηίζεηαη ζε θξηηηθή αλάιπζε∙ αμηνπνηνχλ ην ίδην ην ηζηνιφγην σο έλα είδνο

εξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ κέζσ ηνπ νπνίνπ δηεμάγνπλ ζρεηηθέο κε ηελ έξεπλά ηνπο ζπλεληεχ-

μεηο∙ δεκηνπξγνχλ έλα θνηλφ ηζηνιφγην κε άιιε ηάμε (ζε άιιν ζρνιείν) πνπ δηεξεπλά ην ίδην

ζέκα κε ζθνπφ κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπο λα δεκνζηεχζνπλ έλα ηειηθφ θείκελν πνπ ζα πα-

ξνπζηάδεη ηελ εξεπλεηηθή ηνπο εξγαζία

Κξηηηθή

Σν πξψην παξάδεηγκα απφ ηα παξαπάλσ δελ απέρεη θαη πνιχ απφ ηε δηδαθηηθή πξφ-

ηαζε πνπ θαηαηίζεηαη ζην ζρνιηθφ εγρεηξίδην ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ινηπφλ

αλ εμαηξέζεη θαλείο ην γεγνλφο φηη ηα παηδηά έξρνληαη ζε επαθή κε ηηο λέεο ηερλνιν-

γίεο θαη φηη δεκνζηεχνπλ ζην δηαδίθηπν ηα θείκελά ηνπο δελ ππάξρεη θακία ηδηαίηεξε

δηαθνξά κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ηζηνινγίνπ έλαληη ηνπ δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ Σα

παηδηά δειαδή θάλνπλ ηα ίδηα πξάγκαηα πνπ ζα έθαλαλ θαη κε ηε ρξήζε ηνπ βηβιίνπ

κφλν πνπ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ν ηξφπνο είλαη ίζσο πεξηζζφηεξν ειθπζηηθφο θαη

αλαπαξαζηαηηθφο Γηαβάδνληαο φκσο ην δεχηεξν παξάδεηγκα παξαηεξεί θαλείο πσο ν

ξφινο ηνπ καζεηή απνθηά έλαλ πην δηεξεπλεηηθφ θαη δεκηνπξγηθφ ραξαθηήξα ε

απηφ ην παξάδεηγκα εθπαηδεπηηθφο θαη καζεηέο μεθεχγνπλ απφ ηα φξηα ηνπ δηδαθηη-

θνχ εγρεηξηδίνπ θαη ηεο χιεο αθφκα θαη απφ ηα φξηα ηνπ ζρνιηθνχ ρψξνπ θαη ρξφλνπ

παξάγνληαο θαη νηθνδνκψληαο ηε γλψζε κέζσ ζπλεξγαηηθψλ αιιειεπηδξαζηηθψλ θαη

δηεξεπλεηηθψλ δηαδηθαζηψλ




43 Εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ Wiki

Μαρία Νζηθ

Ειςαγωγι

Σν θείκελν πνπ αθνινπζεί επηρεηξεί λα θαηαδείμεη ηελ πξφζζεηε δηδαθηηθή αμία αλνη-

ρηψλ πεξηβαιιφλησλ ζπλεξγαηηθήο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ (Wiki) ζηελ αλάπηπμε

δεμηνηήησλ λένπ γξακκαηηζκνχ (γηα κηα παξνπζίαζε ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ βι

Γεληθφ Μέξνο Δλφηεηα 232α laquoΤπεξεζίεο Web 20raquo)

Αληηθείκελν ηεο παξνπζίαζήο καο ζπληζηνχλ εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο Wiki

πνπ έρνπλ αλαπηχμεη θαη αμηνπνηήζεη ζπλάδειθνη ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο

ζην πιαίζην ηφζν ηππηθψλ φζν θαη κε ηππηθψλ πξαθηηθψλ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ

Θα πεξηγξάςνπκε κε ζπληνκία ηα εθπαηδεπηηθά ζελάξηα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηηο ζπγθε-

θξηκέλεο εθαξκνγέο θαη ηηο δηδαθηηθέο θαη καζεζηαθέο παξακέηξνπο ηνπο

φντομθ περιγραφι

Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ εθαξκνγψλ πνπ ζα παξνπζηάζνπκε ζηε

ζπλέρεηα είλαη φηη αμηνπνηνχλ ην wiki σο αλνηρηφ πεξηβάιινλ γξαθήο εμαζθαιίδν-

ληαο απζεληηθέο πεξηζηάζεηο επηθνηλσλίαο θαηά ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (Collis amp

Moonen 2005) ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία επηζεκαίλεηαη ε δπλαηφηεηα πνπ δηαζθαιί-

δεη απηφ ην εξγαιείν ηνπ Web 20 γηα ζπκκεηνρηθή παξαγσγή ηδεψλ θαη ζπλεξγαηηθή

παξαγσγή ιφγνπ (Bruns amp Humphreys 2007) ρσξίο σζηφζν λα παξαγλσξίδεηαη ν

βαζκφο ηεο πξνζσπηθήο ζπκβνιήο ηνπ θαζελφο ζηελ παξαγσγή ηνπ θνηλνχ έξγνπ θαη

ζηελ αμηνιφγεζε ηφζν ηεο δνπιεηάο ηνπ φζν θαη ηεο δνπιεηάο ηεο νκάδαο κε αμηφπη-

ζηα θξηηήξηα (Forte amp Bruckman 2006middot Xu 2007) Έλα θαιά νξγαλσκέλν wiki κε ηα

εξγαιεία πνπ δηαζέηεη αληρλεχεη κέζα απφ ζπγθεθξηκέλα κεηξήζηκα ζηνηρεία (ηζην-

ξηθφ ζειίδαο ζπρλφηεηα επηζθέςεσλ πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ζρνιίσλ) ηνλ βαζκφ

ζπκκεηνρήο θαη ηε ζπλεηζθνξά ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπλεξγαηηθή δηαδηθαζία απ-

ηέο νη δπλαηφηεηεο ηνπ wiki έρνπλ επαλεηιεκκέλα αμηνπνηεζεί γηα ηελ πξαγκαηνπνί-

εζε ζρνιηθψλ νκαδνζπλεξγαηηθψλ εξγαζηψλ δηαζεκαηηθψλ θαηά θχξην ιφγν

(Μπαιηά θά 2009) Δάλ ε νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο ζηεξίδεηαη πξάγκαηη ζηηο αξρέο

ηεο νκαδνζπλεξγαηηθήο κάζεζεο ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί κέζα απφ ηηο δηαδηθαζίεο

απηέο λα πξνζδνθά ηελ ελίζρπζε ησλ εζσηεξηθψλ θηλήηξσλ θαζψο ε αληακνηβή ζπ-




λαξηάηαη θπξίσο κε ηελ πξνζσπηθή ηθαλνπνίεζε ηνπ καζεηή πνπ πεγάδεη απφ ηελ

πξνβνιή ηεο δνπιεηάο ηνπ ζηνλ ρψξν ηεο θνηλφηεηαο ηνπ wiki θαη ηε δπλαηφηεηα αμη-

νπνίεζήο ηεο σο πεγήο πιεξνθνξηψλ (Μπαιηά θά 2009)

Οη εθαξκνγέο httpefivoidimosiografoipbworkscom θαη

httpsyntrofiapbworkscom πνπ ζπληζηνχλ αληηθείκελν ηεο παξνπζίαζήο καο αλαπηχ-

ρζεθαλ απφ εθπαηδεπηηθνχο70

πνπ ππεξεηνχλ ζην Βαξβάθεην Πεηξακαηηθφ Γπκλάζην

θαη ζπκκεηείραλ ζην Γίθηπν ρνιηθήο Καηλνηνκίαο ηεο Μνξθσηηθήο θαη Αλαπηπμηα-

θήο Πξσηνβνπιίαο θαηά ηα ζρνιηθά έηε 2008-2009 θαη 2009-2010 Αξρηθά αμηνπνηή-

ζεθαλ ζην πιαίζην δξαζηεξηνηήησλ κε ηππηθνχ γξακκαηηζκνχ σζηφζν γξήγνξα

εληάρζεθαλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ φπσο ε Νενειιε-

ληθή Γιψζζα θαη Λνγνηερλία ε Αξραία Διιεληθή Γιψζζα θαη Γξακκαηεία

Θλεκτρονικό μακθτικό περιοδικό httpefivoidimosiografoipbworkscom

Πην αλαιπηηθά ην wiki httpefivoidimosiografoipbworkscom είλαη έλα καζεηηθφ

πεξηνδηθφ πνπ επηηξέπεη ηελ αιιειεπίδξαζε καζεηψλndashεθπαηδεπηηθψλ ηεο ζρνιηθήο

θνηλφηεηαο ηνπ Βαξβαθείνπ Πεηξακαηηθνχ Γπκλαζίνπ ζε πεξηβάιινλ αζχγρξνλεο

επηθνηλσλίαο Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ελδεηθηηθά κία εηθφλα κε ηελ αξρηθή ζειίδα

ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ wiki

Εικόνα 29 Η αρχικι ςελίδα του wiki

70 Δθηφο απφ ηελ ππνγξάθνπζα ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ησλ θαηλνηφκσλ δξαζηεξηνηήησλ

πνπ πεξηγξάθνληαη ζπκκεηείραλ νη εθπαηδεπηηθνί Αιέμαλδξνο Καΐξεο Θενδψξα Κακαξνχδε Γηνλχ-

ζηνο Λακπξηλίδεο Έθε Λαιηψηνπ Θενδψξα Σξηαληνπνχινπ Καηεξίλα Σξίκε- Κχξνπ θαη Διέλε Σζε-

λφγινπ




ε ζρεηηθή δεκνζίεπζε (Καΐξεο θά 2009) νη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζπκκεηείραλ

ζηνλ ζρεδηαζκφ ππνζηεξίδνπλ φηη κηα ηέηνηνπ ηχπνπ δξαζηεξηφηεηα πνπ εληάζζεηαη

ζηηο κε ηππηθέο κνξθέο ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ απνβιέπεη ζηελ επαθή ησλ καζε-

ηψληξηψλ κε δηαθνξεηηθά θεηκεληθά είδε θαη θείκελα (πνιπηξνπηθά θαη ππεξθείκελα)

ζηελ άζθεζή ηνπο ζε θνηλσληθέο πξαθηηθέο ηερλνινγηθά δηακεζνιαβεκέλεο επηθνη-

λσλίαο ζηελ ελεξγνπνίεζή ηνπο ζηε δηαδηθαζία θαηαζθεπήο θαη δηαπξαγκάηεπζεο

ηνπ λνήκαηνο θαηά ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζή ηνπο θαη ζηε δηακφξθσζε ηεο θνη-

λσληθήο ηνπο ηαπηφηεηαο (Καΐξεο θά 2009) Με απηνχ ηνπ ηχπνπ ηηο πξαθηηθέο δη-

επξχλεηαη ην πεξηερφκελν ηνπ παξαδνζηαθνχ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ θαη ζπλδέεηαη κε

θνηλσληθνχο πνιπγξακκαηηζκνχο φπσο ε δεκηνπξγηθή θαη θξηηηθή ζθέςε ε ηθαλφηεηα

επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο (βι θαη Δλφηεηα Η θεθ 23 ρνιηθφο γξακκαηηζκφο

θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο) Παξάιιεια αλαγλσξίδνπλ φηη ζην πεξηβάιινλ ηνπ wiki

νη καζεηέοηξηεο αληηιακβάλνληαη επθνιφηεξα ηνλ δπλακηθφ ραξαθηήξα ηεο γξαθήο

θαη ην ακθίδξνκν ηεο επηθνηλσλίαο πνκπνχndashδέθηε αζθνχληαη ζε δξαζηεξηφηεηεο ζπ-

λεξγαηηθήο παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ελψ ηαπηφρξνλα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δε-

κνζηνπνηνχλ άκεζα ηε δνπιεηά ηνπο ζηελ επξχηεξε θνηλφηεηα θαη λα αλαηξνθνδν-

ηνχληαη απφ ηα ζρφιηα (Καΐξεο θά 2009) Γηακνξθψλνληαη ινηπφλ νη πξνυπνζέζεηο

γηα έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο πνπ ελεξγνπνηεί ην ελδηαθέξνλ ησλ καζε-

ηψληξηψλ γηα ηε ζρνιηθή δσή θαζψο νη θπζηθνί θνξείο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθα-

ζίαο (καζεηέο καζήηξηεο εθπαηδεπηηθνί) απνπνηνχληαη ηνλ παξαδνζηαθφ ξφιν ησλ

δηδαζθφλησλ-δηδαζθνκέλσλ (Ηληδίδεο θά 2008) Καηλνηφκα ραξαθηεξηζηηθά ηεο

δξαζηεξηφηεηαο πνπ απνθαιχπηνπλ ηελ πξφζεζε ησλ εκπιεθφκελσλ εθπαηδεπηηθψλ

γηα αιιαγή ζηε ζηάζε θαη ζηελ παηδαγσγηθή πξαθηηθή ηνπο είλαη

Ζ δηακφξθσζε ηεο ζεκαηνινγίαο ηνπ πεξηνδηθνχ κεηά απφ απνδειηίσζε

γξαπηνχ θαηαηγηζκνχ ηδεψλ71

ησλ καζεηψληξηψλ ζρεηηθά κε ηα πεξηερφκελά ηνπ

(Καΐξεο θά 2009)

Ζ ηειηθή εθδνρή θάζε ζειίδαο σο πξντφλ αιιειεπίδξαζεο ζπλερψλ

αλαζεσξήζεσλ θαη αλαζηνραζκνχ κέζα απφ ηελ επηθνηλσλία ηνπ δηθηχνπ καζε-

ηψληξηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ (Καΐξεο θά 2009)

71 Ζ ηερληθή απηή ζπλίζηαηαη ζηελ πνιπεπίπεδε εμέηαζε ελφο δεηήκαηνο ή κηαο θεληξηθήο έλλνηαο

κέζσ ηεο παξαθίλεζεο ησλ δηδαζθνκέλσλ λα πξνβνχλ ζε ειεχζεξε απζφξκεηε έθθξαζε ηδεψλ Ο

εθπαηδεπηηθφο δεηάεη απφ ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο λα πξνηείλνπλ φζν πεξηζζφηεξεο ηδέεο κπνξνχλ ζε κηα

εξψηεζε πνπ ηνπο ζέηεη Σνπο ελζαξξχλεη λα ηηο εθθξάζνπλ ζε γξήγνξν ξπζκφ απζφξκεηα ν έλαο

κεηά ηνλ άιιν ππφ κνξθή laquoθαηαηγηζκνχraquo (Μαπξνγηψξγνο 2009)




Ζ πηνζέηεζε θαλφλσλ δενληνινγίαο εθ κέξνπο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ

θνξέσλ (εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψληξηψλ) θαη ε επηθχξσζε laquoζπκθψλνπ ζπλεξγα-

ζίαοraquo εθ κέξνπο ηνπο πνπ πεξηγξάθεη ηα θαζήθνληα θαη ην πιαίζην ζπλεξγαζίαο ηνπο

(Καΐξεο θά 2009)

Απνηηκψληαο ηελ εκπεηξία καο νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί απφ ηε ζπγθεθξηκέλε

εθαξκνγή δηαπηζηψλνπκε φηη κνινλφηη ν αξρηθφο ζρεδηαζκφο ηνπ ειεθηξνληθνχ πε-

ξηνδηθνχ πξνέβιεπε ηε δεκηνπξγία ζπληαθηηθήο επηηξνπήο απφ καζεηέοηξηεο θαηά

αλαινγία πξνο ηα έληππα πεξηνδηθά ε ακεζφηεηα ηεο πξφζβαζεο πνπ παξέρεη ην wiki

ζηνπο ζπκκεηέρνληεο νη δπλαηφηεηεο ζπλεξγαηηθήο γξαθήο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ην

ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν θαη ε δπλαηφηεηα αλίρλεπζεο ηεο πξνζσπηθήο ζπκβνιήο ζηελ

παξαγσγή ελφο ζπιινγηθνχ έξγνπ πνπ εμαζθαιίδεη (ηζηνξηθφ ζειίδαο) ζηελ πξάμε

θαηήξγεζαλ νπνηαζδήπνηε κνξθήο ηεξαξρία αλάκεζα ζηνπο ζπκκεηέρνληεο καζεηέο

θαη καζήηξηεο Δμάιινπ δηαπηζηψζακε φηη ε ππεχζπλε ζηάζε ησλ καζεηψληξηψλ

φζνλ αθνξά ζηελ ηήξεζε ησλ ζπκθσλεκέλσλ θαη ε κεηαηφπηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ

ζηνλ ξφιν ηνπ δηεπθνιπληή-εκςπρσηή ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εζσηεξηθή δηθηχσζε πνπ

πξνζέθεξε ην wiki ζπλέβαιαλ ζηε δηακφξθσζε κηαο δεκνθξαηηθά εθθξαδφκελεο

θνηλφηεηαο

Χζηφζν κνινλφηη ε εηζαγσγή ηεο θαηλνηνκίαο έθεξε κηα λέα δπλακηθή ζηε

ζρνιηθή θνηλφηεηα παξακέλεη δεηνχκελν αλ θαηφξζσζε λα αλαηξέςεη ηελ θαζεζηε-

θπία ηάμε Οη καζεηέοηξηεο είηε σο δεκηνπξγνί θεηκέλσλ είηε σο αλαγλψζηεο ηνπ

ειεθηξνληθνχ πεξηνδηθνχ φρη κφλν αληαπνθξίζεθαλ ζεηηθά αιιά θαη εμέθεξαλ πξν-

ζσπηθφ θξηηηθφ ιφγν πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε χιε θαη ε κνξθή ηνπ πεξηνδηθνχ

Αλαγλσξίδνπκε σζηφζν φηη εγθισβηζκέλνη ζηνλ παξαδνζηαθφ παζεηηθφ ξφιν ηνπο

ρξεηάδνληαη πνιχ ρξφλν θαη ππνζηήξημε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα λα πξνρσξή-

ζνπλ ζηελ απαηηεηηθή πνξεία ηεο ζηαδηαθήο ρεηξαθέηεζήο ηνπο φπσο θαη ε ζρεηηθή

βηβιηνγξαθία επηζεκαίλεη (Σζάθνο 2004) Οη πξαθηηθέο κε ηππηθνχ γξακκαηηζκνχ αλ

δελ εληαρζνχλ ζηελ θαζεκεξηλή καζεζηαθή δηαδηθαζία ιεηηνπξγνχλ ζην πεξηζψξην

ηεο ζρνιηθήο θαζεκεξηλφηεηαο ησλ παηδηψλ Σν νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ν βαζκφο

ηερλνινγηθνχ γξακκαηηζκνχ ησλ καζεηψλ ε εμνηθείσζή ηνπο κε θνηλσληθνπνιηηη-

ζκηθά πξνζδηνξηζκέλεο πξαθηηθέο επηθνηλσλίαο φπσο ηα θνηλσληθά δίθηπα ζην Web

20 ζπληζηνχλ παξακέηξνπο πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηνλ βαζκφ ζπκκεηνρήο ησλ καζε-

ηψληξηψλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα (Νέδε θά 2010)




ενάρια Δραςτθριοτιτων

Μνινλφηη ην wiki httpefivoidimosiografoipbworkscom έρεη ζρεδηαζηεί σο καζε-

ηηθφ πεξηνδηθφ θαη ιεηηνπξγεί ζηε ζρνιηθή θνηλφηεηα σο βήκα έθθξαζεο ησλ λεαξψλ

δεκνζηνγξάθσλ δε ιείπνπλ νη πεξηπηψζεηο αμηνπνίεζήο ηνπ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο

ζηε δηδαζθαιία γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ ζε κηα πξνζπάζεηα δηακφξθσζεο ζπλζεθψλ

δεκηνπξγηθφηεηαο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία

Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξνπζηάδνληαη εθαξκφζηεθαλ ζηε δηδαθηηθή πξάμε

ζην πιαίζην ηεο δηδαζθαιίαο θηινινγηθψλ καζεκάησλ Ζ ζεσξία γηα ηελ εκπιαηζησ-

κέλε κάζεζε (situated learning) ζπληζηά ηνλ θνηλφ άμνλα πνπ δηαηξέρεη ηνλ ζρεδηα-

ζκφ απηψλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ (Lave amp Wenger 1991)72

ηηο ζπγθεθξηκέλεο

εθαξκνγέο ην πεξηβάιινλ ηνπ ειεθηξνληθνχ πεξηνδηθνχ ιεηηνπξγεί σο δίθηπν επηθνη-

λσλίαο φπνπ νη καζεηέοηξηεο εθθέξνπλ πξνζσπηθφ ιφγν θαζψο απνθξίλνληαη ζε

απζεληηθά πξνβιήκαηα (problem based learning) (Daniels 1993 Pallincsar 1998) θα-

ηάιιεια γηα ηηο πξνζιακβάλνπζέο ηνπο Γηα ηελ επίιπζή ηνπο αμηνπνηνχλ πνηθίινπο

καζεζηαθνχο πφξνπο (ηειενπηηθφ έληππν θαη ςεθηαθφ πιηθφ ζρνιηθά εγρεηξίδηα δη-

αδίθηπν) γλσζηηθά εξγαιεία φπσο ηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ ελψ εκπιέθνληαη ζε

θνηλσληθνπνιηηηζκηθά πξνζδηνξηζκέλεο πξαθηηθέο φπσο ε ηερλνινγηθά δηακεζνια-

βεκέλε επηθνηλσλία (wiki) Σα νκαδνζπλεξγαηηθά ζρήκαηα ζηα νπνία ελεξγνπνηνχ-

ληαη νη καζεηέοηξηεο ζπκβάιινπλ ζηελ ελίζρπζε δεμηνηήησλ επηθνηλσληαθψλ-

θνηλσληθψλ (ζπλεξγαηηθφηεηα αιιειεπίδξαζε απηελέξγεηα ππεπζπλφηεηα) θαη

κεηαγλσζηηθψλ (αλαζηνραζκφο αμηνιφγεζε) (Μαηζαγγνχξαο 1987)

Ο ιφγνο ησλ καζεηψλ ζηηο νκάδεο εξγαζίαο είλαη απζεληηθφο θαη κε θαηεπζπ-

λφκελνο Ζ ζπλεξγαηηθφηεηα ζηελ παξαγσγή ιφγνπ δελ επεξεάδεη κφλν ηελ πξψηε

γξαθή αιιά θαη ηηο δηαδηθαζίεο επαλεμέηαζεο θαη βειηίσζεο ηνπ αξρηθνχ θεηκέλνπ

κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο ζηε δηθηπαθή θνηλφηεηα κάζεζεο Δμάιινπ ε πξαθηηθή

ηεο δεκνζηνπνίεζεο ησλ καζεηηθψλ εξγαζηψλ ζηελ θνηλφηεηα κάζεζεο κέζσ ηνπ

πεξηβάιινληνο ηνπ wiki δελ αλαγλσξίδεη κφλν ηνλ ελεξγφ ξφιν ησλ καζεηψληξηψλ

ζηελ φιε δηαδηθαζία αιιά ζηνρεχεη θαη ζηελ αλάπηπμε εζσηεξηθψλ θηλήηξσλ

(Μπαιηά θά 2009)

72 Ζ κάζεζε εκπεξηέρεη (πξνυπνζέηεη) δξάζε (δξαζηεξηφηεηα) ε νπνία είλαη αλαπφζπαζηα ζπλδεδε-

κέλε κε ην επξχηεξν πιαίζην θαη ηελ θνπιηνχξα ζηελ νπνία ζπληειείηαη Δίλαη θνηλσληθφ θαηλφκελν

θαη θπζηθή ζπλέπεηα θνηλσληθήο αιιειεπίδξαζεο θαη ζπλεξγαζίαο ησλ κειψλ ζε κηα θνηλφηεηα πξα-

θηηθήο (community of practice) (Lave amp Wenger 1991)




Σα ζελάξηα πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ ζηε ζπλέρεηα αλαπηχζζνληαη ζην πιαίζην

ησλ γισζζηθψλ καζεκάησλ ηνπ Γπκλαζίνπ

Νενειιεληθή γιψζζα

Αθεηεξία είλαη ε ελφηεηα 7 ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ ηεο Νενειιεληθήο Γιψζζαο

ηεο Α΄ Γπκλαζίνπ73

πνπ αλαθέξεηαη ζηνλ ξφιν ηεο ηειεφξαζεο ζηε δσή ηνπ ζχγρξν-

λνπ αλζξψπνπ Οη καζεηέοηξηεο σο ζθεπηφκελνη ηειεζεαηέο δηεξεπλνχλ κέζα απφ

πνηθίιν ηειενπηηθφ πιηθφ (ειιεληθέο θαη μέλεο ζεηξέο ηειεπαηρλίδηα θαη δηαθεκίζεηο)

ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηεο παηδηθήο θαη εθεβηθήο ηνπο ειηθίαο Μέζα απφ ηηο πξνβιεπφ-

κελεο δξαζηεξηφηεηεο αμηνπνηνχλ ηηο γλψζεηο ηνπο γηα ηνλ πεξηγξαθηθφ ιφγν Σν ζε-

λάξην έρεη ζρεδηαζηεί κε ηέηνην ηξφπν ψζηε νη καζεηέοηξηεο ζε νκάδεο δηκειείο ή

ηξηκειείο λα αθνινπζνχλ ζπγθεθξηκέλα βήκαηα γηα λα ζπγθεληξψζνπλ λα νξγαλψ-

ζνπλ θαη λα επεμεξγαζηνχλ ην πιηθφ ηνπο Κάζε νκάδα δηεξεπλά έλα ην πνιχ δχν

απφ ηα αθφινπζα ζέκαηα α) ην παηδί ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο β) ην παηδί ζηα

ειιεληθά ζήξηαι γ) ην παηδί ζε μέλεο ηειενπηηθέο ζεηξέο δ) ην παηδί ζε ηειεπαηρλίδηα

θαη ε) ην παηδί σο ζεαηήο παηδηθψλ ηειενπηηθψλ εθπνκπψλ θαη παξάγεη έλα πεξηγξα-

θηθφ θείκελν ζε κνξθή δεκνζηνγξαθηθνχ άξζξνπ (200-300 ιέμεσλ) ην νπνίν δεκν-

ζηνπνηείηαη ζην ειεθηξνληθφ πεξηνδηθφ ηνπ ζρνιείνπ

Ζ πεξηγξαθή ηεο εηθφλαο ηνπ παηδηνχ θαη ηνπ εθήβνπ ζηελ ειιεληθή ηειεφ-

ξαζε oηθνδνκείηαη κέζα απφ δηεξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο ελψ ζπγρξφλσο εληζρχεηαη ε

αλάπηπμε ηεο δηαδηθαζηηθήο επίγλσζεο εθ κέξνπο ησλ καζεηψληξηψλ Ζ δεκνζην-

πνίεζε ησλ καζεηηθψλ θεηκέλσλ ζην ειεθηξνληθφ πεξηνδηθφ αλαδεηθλχεη θαη ηα επη-

θνηλσληαθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (θηά 2001) ηα νπνία βέβαηα είλαη πξνζαξκνζκέλα

ζην λνεηηθφ ndash γισζζηθφ επίπεδν ησλ καζεηψληξηψλ Χζηφζν θαηά ηελ αμηνιφγεζε

ησλ εξγαζηψλ ιακβάλνληαη ππφςε ην γέλνο (πεξηγξαθηθφ) θαη ην είδνο (άξζξν) ησλ

θεηκέλσλ ε ζπλνρή θαη ζπλεθηηθφηεηά ηνπο θαζψο θαη ε ρξήζε ηεο γιψζζαο (Κα-

ηζαξνχ 2001) Δπίζεο ε επηινγή θαη ε δηαηχπσζε ηνπ θαηάιιεινπ ηίηινπ ε νξγά-

λσζε ησλ παξαγξάθσλ ε κνξθή ησλ ζρνιίσλ θαη ε αμηνπνίεζε ησλ θαηάιιεισλ

επηζέησλ θαη ζεκείσλ ζηίμεο είλαη ηα δεηνχκελα Οη καζεηέοηξηεο έρνπλ εμ αξρήο

ελεκεξσζεί γηα ηα θξηηήξηα κε ηα νπνία ζα αμηνινγεζνχλ ηα θείκελά ηνπο θαη ηα

νπνία πξέπεη λα ιάβνπλ ζνβαξά ππφςε θαηά ηε ζχληαμή ηνπο

73 Σν ζελάξην πινπνηήζεθε ην ζρνιηθφ έηνο 2008-2009 απφ ηελ ππνγξάθνπζα




Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη κεξηθέο εηθφλεο ζρεηηθέο κε ηε ζπγθεθξηκέλε δξα-

ζηεξηφηεηα ησλ παηδηψλ

Εικόνα 30 Ζρευνα με κζμα τθν εικόνα του εφιβου ςτθν ελλθνικι τθλεόραςθ

Εικόνα 31 Ζρευνα με κζμα το παιδί ςτα ελλθνικά ςιριαλ




Εικόνα 32 Σχολιαςμόσ μακθτϊν-εκπαιδευτικϊν ςε κείμενο

Αξραία Διιεληθή Γιψζζα

Ζ εηπκνινγία ιέμεσλθξάζεσλ δειαδή ε αλαδήηεζε ηεο πξψηεο θαη laquoαιεζηλήοraquo ζε-

καζίαο ηνπο ζπληζηά ην έξγν πνπ αλαιακβάλνπλ λα θέξνπλ ζε πέξαο νη καζε-

ηέοηξηεο ηεο Β΄ Γπκλαζίνπ σο κηθξνί εξεπλεηέο ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο ηεο Αξ-

ραίαο Διιεληθήο Γιψζζαο θαη Γξακκαηείαο laquoΖ αιήζεηα ησλ ιέμεσλ είλαη θξπκκέλε

θαζψο ηφλνη απνιηζσκάησλ θπιαθίδνπλ ην αιεζηλφ ηνπο πεξηερφκελν πνπ έρεη κηα

γεχζε ζνθίαοraquo ζέηεη ην πξνο επίιπζε πξφβιεκα ε εθπαηδεπηηθφο74

ζηελ εηζαγσγή ηνπ

ζελαξίνπ θαη απνζηνιή ηεο θνηλφηεηαο κάζεζεο είλαη laquoλα ζπάζνπκε ηα απνιηζψκαηα

θαη λα δνχκε ηηο ιέμεηο ή ηηο θξάζεηο ζηελ αιεζηλή ηνπο δηάζηαζεraquo Οη καζεηέοηξηεο

αλαδεηνχλ ζε έληππνπο θαη ςεθηαθνχο καζεζηαθνχο πφξνπο (έληππα θαη ειεθηξνληθά

ιεμηθά έληππεο θαη ειεθηξνληθέο πεγέο ) θαη θαηαγξάθνπλ ηελ εηπκνινγία ησλ νλνκά-

ησλ ησλ κελψλ θχξησλ νλνκάησλ θξάζεσλ απφ ηελ Ηιηάδα ή απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα

κε βπδαληηλή ηζηνξία ιέμεσλhellipγηνξηηλψλ Σν ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ηελ Αξραία Διιεληθή

Γιψζζα ελεξγνπνηείηαη ελψ παξάιιεια αζθνχληαη ζηελ αλάπηπμε δηεξεπλεηηθψλ ζηξα-

74 Σν ζελάξην απηφ ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε απφ ηε θηιφινγν θα Σξηαληνπνχινπ ηε ζρνιηθή ρξν-

ληά 2009-2010




ηεγηθψλ θαη δεμηνηήησλ Ζ καζεηεία ηνπο ζηνλ αξραίν θφζκν απνθηά λφεκα γηlsquo απηνχο

θαζψο ε φιε δξαζηεξηφηεηα ππεξεηεί ηηο παηδαγσγηθέο αξρέο ηεο εγγχηεηαο θαη βησκα-

ηηθφηεηαο Σα ζρφιηα ησλ αλαγλσζηψλ-ζπκκαζεηψλ ηνχο αλαηξνθνδνηνχλ θαη ηνπο

παξσζνχλ Ζ καζεζηαθή δηαδηθαζία απνθηά απζεληηθφηεηα

Εικόνα 33 Το πλαίςιο τθσ δραςτθριότθτασ για τθν ετυμολογία των μθνϊν

Εικόνα 34 Wiki για τισ φράςεισ από τθν Ιλιάδα




Δίκτυο αναγνϊςεων httpsyntrofiapbworkscom

Πξφθεηηαη γηα κηα δηαζεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα άηππεο κνξθήο ζρνιηθνχ γξακκαηη-

ζκνχ75

πνπ ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε ην 2008-2009 ζην πιαίζην πνιηηηζηηθνχ

πξνγξάκκαηνο κε ζέκα ηηο παξαδνπλάβηεο ειιεληθέο παξνηθίεο76

Κεληξηθφο άμνλαο

είλαη ε δεκηνπξγία ελφο δηθηχνπ αλαγλψζεσλ (Φξπδάθε 2003) κε αθεηεξία ην κπζη-

ζηφξεκα ηνπ Νίθνπ Θέκειε Γηα κηα ζπληξνθηά αλάκεζά καο ελφο δηθηχνπ πνπ δηεπ-

ξχλεη ηελ πνιηηηζκηθή εκπεηξία ησλ καζεηψληξηψλ θαζψο εκπιέθεη Λνγνηερλία

Ηζηνξία Δζλνγξαθία Γεσγξαθία θαη Γιψζζα Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ε αξρηθή

ζειίδα ηνπ ελ ιφγσ δηθηχνπ αλαγλψζεσλ

Εικόνα 35 Αρχικι ςελίδα του δικτφου αναγνϊςεων

Οη καζεηέοηξηεο αλαδεηνχλ ζην δηαδίθηπν θαη επεμεξγάδνληαη πνηθίιν ηζην-

ξηθφ εζλνγξαθηθφ γεσγξαθηθφ πιηθφ παξάγνπλ θαη δεκνζηνπνηνχλ θείκελα θξηηηθνχ

θαη δεκηνπξγηθνχ ιφγνπ ρξεζηκνπνηψληαο ζπρλά πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ζεκεησηη-

θνχο πφξνπο ζρνιηάδνπλ θαη αληαιιάζζνπλ απφςεηο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο θαη

κε ηνλ δηδάζθνληα έμσ απφ ηα ζηελά πιαίζηα ηνπ σξνινγίνπ θαη αλαιπηηθνχ πξν-

γξάκκαηνο (Νέδε θά 2009) Ζ καζεζηαθή δηαδηθαζία απνθηά λφεκα γηlsquo απηνχο θα-

ζψο αλαιακβάλνπλ ελεξγφ ξφιν ζηελ παξαγσγή θαη δηαρείξηζε ηνπ κνξθσηηθνχ πιη-

75 ηηο κε ηππηθέο κνξθέο γξακκαηηζκνχ εληάζζνληαη ε επέιηθηε δψλε ε πεξηβαιινληηθή εθπαί-

δεπζε ε αγσγή πγείαο ηα πνιηηηζηηθά πξνγξάκκαηα νη ζρνιηθέο γηνξηέο νη καζεηηθέο θνηλφηεηεο ε

δηαζεκαηηθφηεηα (Κνπηζνγηάλλεο 2007) 76 Ζ θηιφινγνο θα Διέλε Σζελφγινπ αμηνπνίεζε ην wiki γηα ηελ πινπνίεζε νκαδνζπλεξγαηηθψλ

δξαζηεξηνηήησλ κε καζεηέο ηξηεο θαη ησλ ηξηψλ ηάμεσλ ηνπ γπκλαζίνπ ζην πιαίζην ηνπ πνιηηηζηηθνχ

πξνγξάκκαηνο κε ζέκα ηηο παξαδνπλάβηεο ειιεληθέο παξνηθίεο




θνχ θαη αλαπηχζζνπλ δεμηφηεηεο θαη ζηξαηεγηθέο ζε πνιιά επίπεδα λνεηηθέο θνηλσ-

ληθέο επηθνηλσληαθέο ελψ αλαπιαηζηψλνπλ ηε ζρνιηθή γλψζε ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ

επίιπζε πξαγκαηηθψλ πξνβιεκάησλ θαη δεκηνπξγνχλ θάηη πνπ έρεη λφεκα γηlsquo απηνχο

κηα εθδξνκή ζηε Βηέλλε θαη ζηε Βνπδαπέζηε αθνινπζψληαο θάπνηεο απφ ηηο δηα-

δξνκέο ησλ κπζηζηνξεκαηηθψλ πξνζψπσλ (Νέδε θά 2009)

Οη ππεξεζίεο αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο ηνπ Web 20 (wiki) πξνζθέξνληαη γηα

λα γίλεη ε αλάγλσζε ηεο Λνγνηερλίαο κηα απνιαπζηηθή πνιηηηζκηθή εκπεηξία ζην

πιαίζην ηεο νπνίαο νη καζεηέο - αλαγλψζηεο αλαπηχζζνπλ δεμηφηεηεο πνιηηηζκηθήο

εγγξακκαηνζχλεο (Παζραιίδεο 1999) θαζψο πξνζεγγίδνπλ ηα θείκελα φρη γηα λα

αλαδείμνπλ ην laquoθξπκκέλν ηνπο λφεκαraquo αιιά γηα λα αλαθαιχςνπλ ηνπο ηξφπνπο κε

ηνπο νπνίνπο απηά απνθξίλνληαη ζε άιια θείκελα (Bakhtin 1984) Πξνθεηκέλνπ λα

γίλεη θαηαλνεηφο ν θφζκνο ηνπ κπζηζηνξήκαηνο ηνπ Ν Θέκειε νη καζεηέοηξηεο επη-

ιέγνπλ ξφινπο (Γεσγξάθνη Υαξηνγξάθνη Βηνγξάθνη Κνηλσληνιφγνη Ηζηνξηθνί Ξε-

λαγνί Φσηνγξάθνη Καιιηηέρλεο) θαη εκπιέθνληαη βησκαηηθά ζηε δηεξεπλεηηθή δηα-

δηθαζία αλαζχζηαζεο ηνπ ηζηνξηθνθνηλσληθνχ πεξηθεηκέλνπ Σν project έρεη φια ηα

ραξαθηεξηζηηθά ελφο webquest77

ζηνρνζεηεκέλε αλαδήηεζε θαη αμηνπνίεζε ηεο

πιεξνθνξίαο γηα ηελ νηθνδφκεζε ηεο λέαο γλψζεο Σν πεξηβάιινλ αζχγρξνλεο επη-

θνηλσλίαο wiki δηεπθνιχλεη ηε δηθηχσζε ησλ νκάδσλ εξγαζίαο γηα ηε δηεθπεξαίσζε

ηνπ έξγνπ ηνπο Σφζν ην πεξηερφκελν ηεο απνζηνιήο θάζε νκάδαο φζν θαη νη απαξαί-

ηεηεο δηεπθνιχλζεηο ζηελ αλαδήηεζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ πξνζ-

δηνξίδνληαη κε ζαθήλεηα απφ ηελ εθπαηδεπηηθφ - ζπληνληζηή ζε αληίζηνηρε ζειίδα ηνπ

wiki Ζ επηθνηλσλία ζην πιαίζην ηνπ δηθηχνπ είλαη ζπλερήο Οη καζεηέοηξηεο ζπγθε-

ληξψλνπλ δεκνζηνπνηνχλ δηαλέκνπλ ην πιηθφ ηνπο ην επεμεξγάδνληαη ζπλεξγαηηθά

δηνξζψλνπλ ζρνιηάδνπλ αλαζεσξνχλ ηα θείκελά ηνπο ζχκθσλα κε ηηο ππνδείμεηο

ηφζν ηεο εθπαηδεπηηθνχ φζν θαη ησλ ζπλεξγαηψλ ηεο νκάδαο Κάζε νκάδα αλαξηά ην

πιηθφ ηεο ζηε ζρεηηθή ζειίδα ηελ νπνία δηακνξθψλεη αλάινγα (Νέδε θά 2009)

77 πσο είλαη γλσζηφ απφ ηε βηβιηνγξαθία κε ηνλ φξν ηζηνεμεξεχλεζε δειψλνπκε κία κνξθή

δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο ζην πιαίζην ηεο νπνίαο φιεο νη πιεξνθνξίεο πνπ θαινχληαη λα επεμεξγαζηνχλ

ηα εκπιεθφκελα ππνθείκελα πξνέξρνληαη απφ ην Γηαδίθηπν (Dodge 1995 2001) Σα επηκέξνπο βήκαηα

ηεο νξγαλσκέλεο απηήο δξαζηεξηφηεηαο θαζνξίδνληαη απφ ηελ αξρή θαη είλαη ελζσκαησκέλα ζε έλα

εληαίν ζχλνιν (Thirteen ed online ρρ) Ζ laquoειίδα ηνπ καζεηήraquo πεξηιακβάλεη ην ζέκα (ην πιαίζην ηεο γλψζεο θαη ην ηειηθφ πξντφλ) ηε δηαδηθαζία δηεθπεξαίσζεο ηεο απνζηνιήο (νξγάλσζε ησλ νκάδσλ

εξγαζίαο θαηαλνκή ξφισλ ζπιινγή θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ απφ επηιεγκέλεο απφ ηνλ εθπαη-

δεπηηθφ ηζηνζειίδεο) θαη ηελ αμηνιφγεζε (κνξθέο θξηηήξηα κέζα έθθξαζεο απνηειεζκάησλ) Ζ ηζην-

εμεξεχλεζε πξνβιέπεη επίζεο laquoειίδα ηνπ εθπαηδεπηηθνχraquo ε νπνία δεκηνπξγείηαη απφ ηνλ δηδάζθνληα

πεξηέρεη ηηο αλαγθαίεο νδεγίεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ζελαξίνπ κπνξεί δε λα δψζεη αθνξκή γηα αλα-

ζηνραζκφ θαη αλαηξνθνδφηεζε ζε άιινπο εθπαηδεπηηθνχο (Μπαιηά θά 2009)




Μεξηθέο απφ ηηο πξαθηηθέο ησλ παηδηψλ ζην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δη-

θηχνπ αλαγλψζεσλ παξνπζηάδνληαη ζηηο εηθφλεο πνπ αθνινπζνχλ

Εικόνα 36 Διαδικαςία τθσ ιςτοεξερεφνθςθσ

Εικόνα 37 Κείμενο από τον ρόλο του ξεναγοφ




ενάρια Δραςτθριοτιτων

Αξραία Διιεληθή Γξακκαηεία

ε κηα πξνζπάζεηα αλαλέσζεο ησλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ζην κάζεκα ηεο Αξραίαο

Διιεληθήο Γξακκαηείαο ην δίθηπν αλαγλψζεσλ httpsyntrofiapbworkscom

αμηνπνηείηαη απφ ηελ εθπαηδεπηηθφ θαηά ηε ζρνιηθή ρξνληά 2009-2010 Οη λεαξνί

αλαγλψζηεο ηεο Οδχζζεηαο ηνπ Οκήξνπ ζπγθξνηνχλ κηα ζπληξνθηά θαη αιιειεπη-

δξνχλ ζην πεξηβάιινλ ηνπ wiki Ζ εξκελεπηηθή αλάγλσζε ηνπ νκεξηθνχ θεηκέλνπ

κέζα απφ δηεξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο λνεκαηνδφηεζήο ηνπ (Σζάθνο 2004) ζπληζηά ην

ζεσξεηηθφ πεδίν εληφο ηνπ νπνίνπ ζρεδηάδεηαη ην ζπγθεθξηκέλν project ηελ εηζα-

γσγή ηεο δξαζηεξηφηεηαο ε εθπαηδεπηηθφο δηαηππψλεη κε ζαθήλεηα ηηο πξνζέζεηο ηεο

laquoΜέρξη ζήκεξα απνιαχζακε καδί άιινη ιηγφηεξν θη άιινη πεξηζζφηεξν ηνλ ππέξνρν κχζν ηεο

Οδχζζεηαο Σαπηηζηήθακε κε ηνλ Σειέκαρν νξγηζηήθακε κε ηνπο κλεζηήξεο παξαθνινπζήζακε

κε αγσλία ηηο πεξηπέηεηεο ηνπ Οδπζζέα ζπκθσλήζακε ή δηαθσλήζακε κε ηηο επηινγέο ηνπ θαη

ζίγνπξα καγεπηήθακε απφ ηνλ ππέξνρν ιφγν ηνπ Οκήξνπ

Καηξφο ινηπφλ παξάιιεια κε ην ηαμίδη ηεο αλάγλσζεο λrsquo αλνηρηνχκε θαη ζrsquo άιια ηα-

μίδηα ηεο αλαθάιπςεο ηεο γλψζεο ηεο δεκηνπξγίαο Να θσηίζνπκε ην θείκελν φζν κπνξνχκε

θη απφ άιιεο ζθνπηέο ηε θηινινγηθή ηε θηινζνθηθή ηελ ςπρνινγηθή

Να θηηάμνπκε καδί ηηο ζεκεηψζεηο καο πάλσ ζηελ Οδχζζεηα εκεηψζεηο φπνπ κπν-

ξνχκε λα αλαηξέμνπκε φπνηα ζηηγκή ζειήζνπκε γηα λα έρνπκε κηα φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξε

εηθφλα ηνπ νκεξηθνχ έξγνπ Δκείο θη φπνηνο άιινο ζειήζεη λα κπεη ζηε syntrofia καοraquo78

laquoΑο αξρίζεη ε πεξηπέηεηαraquo θαιεί ε εθπαηδεπηηθφο ηνπο καζεηέοηξηεο ηεο θαη ε

δηαδηθαζία ηεο αλάγλσζεο ηνπ νκεξηθνχ θεηκέλνπ γίλεηαη κηα πεξηπέηεηα έλα παηρλίδη

θξπκκέλνπ ζεζαπξνχ Σν ηειηθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο ηνπο έρεη λφεκα γηlsquo απηνχο εί-

λαη νη ζεκεηψζεηο ηνπο γηα ην κάζεκα Οη λεαξνί αλαγλψζηεο ζε ξφινπο (Φηιφινγνη

Φηιφζνθνη Θενιφγνη Φπρνιφγνη Κνηλσληνιφγνη Οηθνλνκνιφγνη) θσηίδνπλ ην θεί-

κελν απφ πνιιέο νπηηθέο θαη ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηε ζπγθξφηεζε ηνπ λνήκαηφο ηνπ

Αζθνχληαη ζηελ αλάπηπμε αλαγλσζηηθψλ ζηξαηεγηθψλ θαη δηεξεπλεηηθψλ δεμηνηήησλ

ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο γηα αλαζχζηαζε ηνπ νκεξηθνχ θφζκνπ Αλαγηγλψζθνπλ εθ ηνπ

ζχλεγγπο ην θείκελν θαη απνδειηηψλνπλ ην πιηθφ ηνπο Αλαδεηνχλ ζπγθεληξψλνπλ

ηαμηλνκνχλ επεμεξγάδνληαη δεδνκέλα επηρεηξνχλ ζπζρεηίζεηο εθθέξνπλ πξνζσπηθφ

θξηηηθφ ιφγν πνπ βαζίδεηαη φκσο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεγέο Ζ ζπγθεθξηκέλε δηδαθηηθή

78 Σν ζπγθεθξηκέλν project κε ηίηιν laquoπληξνθηά κε ηνλ Οδπζζέαraquo ζρεδηάζηεθε θαη πινπνηήζεθε απφ

ηε θηιφινγν Διέλε Σζελφγινπ




πξαθηηθή δελ πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ πξφζθηεζε κηαο ζρεκαηνπνηεκέλεο θαη απν-

θξπζηαιισκέλεο γλψζεο γηα ηνλ νκεξηθφ θφζκν αιιά ζηελ άζθεζε ησλ λεαξψλ

αλαγλσζηψλ λα δηαιέγνληαη κε ην θείκελν (Σζάθνο 2004) θαη λα ζπγθξνηνχλ ην λφ-

εκά ηνπ κέζα απφ ηελ αιιειεπίδξαζε πνπ ην δίθηπν αλαγλψζεσλ (wiki) ηνπο δηα-

ζθαιίδεη Άιισζηε ην wiki σο εξγαιείν αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαηηθήο

γξαθήο αλαδεηθλχεη ηνλ δπλακηθφ ραξαθηήξα ηεο γξαθήο ζηε ζπγθξφηεζε λνήκαηνο

Οη ζπκκεηέρνληεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα φρη κφλν λα δηακνηξάδνληαη ηελ πιεξνθνξία

αιιά λα επαλέξρνληαη ζην θείκελν λα ην ηξνπνπνηνχλ ζπκπιεξψλνληαο δηνξζψλν-

ληαο θαηαξγψληαο Σν ηειηθφ πξντφλ είλαη απνηέιεζκα ζπλερψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ

θαη ππφ απηή ηελ έλλνηα δηαζθαιίδεηαη ε αιιειεπίδξαζε ζην δίθηπν αλαγλψζεσλ

(Μπαιηά θά 2009 Νέδε θά 2009)

Εικόνα 38 Το πλαίςιο εργαςίασ των ομάδων

Αντί επιλόγου

Ζ επηηπρήο πινπνίεζε απηψλ ησλ ζελαξίσλ είλαη ζπλάξηεζε πνιιψλ παξαγφλησλ

Βαζηθή πξνυπφζεζε επηηπρίαο ζεσξνχκε φηη ζπληζηά ε αιιαγή ζηάζεο ηνπ εθπαηδεπ-

ηηθνχ σο πξνο ηνλ ξφιν ηνπ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ηηο πεξηπηψζεηο πνπ παξνπ-




ζηάζηεθαλ παξαπάλσ ν εθπαηδεπηηθφο ιεηηνπξγεί σο δηακεζνιαβεηήο ηεο γλψζεο

δηεπθνιπληήο θαη εκςπρσηήο ζηελ πινπνίεζε ηνπ ζρεδίνπ έκπεηξνο εηδηθφο πνπ νξ-

γαλψλεη ηα βήκαηα ηεο γλσζηηθήο ζθαισζηάο πάλσ ζηελ νπνία νη καζεηέο νηθνδν-

κνχλ ηε γλψζε (Collis amp Moonen 2005)

Καζψο νη εθαξκνγέο ηνπ Web 20 θαη ε αμηνπνίεζή ηνπο ζηε καζεζηαθή δηα-

δηθαζία ζπληζηνχλ πνιχ πξφζθαηα δεδνκέλα δελ έρνπκε ζηε δηάζεζή καο ηδηαίηεξα

γηα ηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε εξεπλεηηθά δεδνκέλα γηα ηε ζχγθιηζε ή απφζηαζε κε-

ηαμχ ησλ πξνζδνθψκελσλ θαη ησλ πξαγκαηηθψλ απνηειεζκάησλ Παξακέλεη αλνηθηφ

εξψηεκα κε πνην αθξηβψο ηξφπν ζε πνην βαζκφ θαη θάησ απφ πνηεο πξνυπνζέζεηο νη

ΣΠΔ σο κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ ζπκβάιινπλ πξνο ηελ απηή ηελ θαηεχζπλζε

(Κνπηζνγηάλλεο 2007β Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε)

Χζηφζν ηα εκπεηξηθά δεδνκέλα πνπ δηαζέηνπκε απφ ηέηνηνπ είδνπο δηδαθηηθέο

πξαθηηθέο ηηο νπνίεο κε ζπληνκία παξνπζηάζακε απνθαιχπηνπλ

ελεξγνπνίεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ καζεηψληξηψλ θαη ελίζρπζε

εζσηεξηθψλ θηλήηξσλ κάζεζεο

δεκηνπξγία θαηάιιεινπ παηδαγσγηθνχ θιίκαηνο εκπηζηνζχλεο θαη ελί-

ζρπζε ηεο αιιειεπίδξαζεο ζηελ θνηλφηεηα κάζεζεο

κεηαηφπηζε ησλ θνξέσλ ηεο κάζεζεο ζε λένπο ξφινπο (πρ ν δάζθα-

ινο ζε ξφιν κεζνιαβεηή ζπληνληζηήεκςπρσηή)

επθαηξίεο γηα αλαζηνραζκφ θαη αλάπηπμε κεηαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ

εθ κέξνπο ησλ καζεηψληξηψλ




5 Οι Διαδραςτικοί Πίνακεσ και θ αξιοποίθςι τουσ ςτα

φιλολογικά μακιματα

Κουτςογιάννθσ Δ Αντωνοποφλου Στ Ακριτίδου Μ

51Ειςαγωγι

Απφ ηε κέρξη ηψξα ζπδήηεζε είλαη ζαθέο φηη ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία

ησλ γισζζηθψλ καζεκάησλ γίλεηαη είηε κε παηδαγσγηθή αθεηεξία (πρ πνηθίια πεξη-

βάιινληα ππνζηήξημεο ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο) είηε κε αθεηεξία ηα λέα δεδνκέλα

πνπ πξνθχπηνπλ γηα ην πεξηερφκελν ηνπ γξακκαηηζκνχ Δζηηάζακε σο ηψξα θαη ζηηο

δχν απηέο δηαζηάζεηο ρσξίο φκσο λα δψζνπκε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηα κέζα δηδα-

ζθαιίαο θαζlsquo εαπηά ηνλ παξφλ θεθάιαην ζα αζρνιεζνχκε κε ηνπο δηαδξαζηηθνχο

πίλαθεο έλα κέζν θεληξηθήο πξνβνιήο ζηε ζρνιηθή αίζνπζα πνπ ζπδεηείηαη ηδηαίηεξα

θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία

Ο δηαδξαζηηθφο πίλαθαο (ΓΠ ζην εμήο) έξρεηαη σο ζπλέρεηα παιηφηεξσλ κέ-

ζσλ θεληξηθήο πξνβνιήο (πρ πξνβνιέαο δηαθαλεηψλ θαη slides βηληενπξνβνιέαο

ηειενξάζεηο θαη βίληεν) πξνζθέξνληαο σζηφζν λέεο δπλαηφηεηεο Σν θχξην ρα-

ξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη ε δηαδξαζηηθφηεηα θαζψο πξφθεηηαη γηα κηα αιιειε-

πηδξαζηηθή επηθάλεηα εξγαζίαο (αθήο ήθαη εηδηθήο γξαθίδαο) πνπ παξέρεη ηε δπλα-

ηφηεηα ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο (δηάδξαζεο) θαη άκεζνπ ρεηξηζκνχ ηνπ πεξηβάι-

ινληνο Καηά βάζνο φκσο πξφθεηηαη γηα κηα πβξηδηθή ζπζθεπή πνπ ζπλδπάδεη θια-

ζηθά ραξαθηεξηζηηθά καπξνπίλαθα κε δπλαηφηεηεο ησλ ΣΠΔ αθνχ νπζηαζηηθά έλαο

ΓΠ κπνξεί λα δείμεη φηη θαη ν ππνινγηζηήο κε ηνλ νπνίν είλαη ζπλδεδεκέλνο αιιά

έρεη θαη δηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξνζδηνξίδνληαη απφ ην είδνο ηνπ πίλαθα θαη ην

ινγηζκηθφ πνπ ηνλ ζπλνδεχεη

Δίλαη γλσζηφ φηη νη θαηεγνξίεο ησλ ΓΠ είλαη αξθεηέο θαη νη πεξηζζφηεξεο

ζπλνδεχνληαη απφ δηθφ ηνπο ινγηζκηθφ Παξφηη ην παξφλ θείκελν δελ έρεη ηερληθή

εζηίαζε παξαζέηνπκε ζηε ζπλέρεηα επηγξακκαηηθά θάπνηεο ρξήζηκεο δπλαηφηεηεο

πνπ παξέρεη ζπλήζσο ην ινγηζκηθφ απηφ




Στόχοσ του παρόντοσ κεφαλαίου είναι να δϊςει ζνα πλαίςιο κεωρθτικϊν αρχϊν με

ενδεικτικά παραδείγματα ωσ προσ το πϊσ κα μποροφςε να αξιοποιθκεί ο ΔΡ ςτθ

διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων (Αρχαία ελλθνικι γλϊςςα και

γραμματεία Νζα ελλθνικι γλϊςςα και γραμματεία Ιςτορία) Οι αρχζσ αυτζσ και τα

παραδείγματα οργανϊνονται με βάςθ τον βακμό τθσ καινοτομίασ τουσ αρχζσ και

παραδείγματα που ανικουν ςε πιο παραδοςιακζσ μορφζσ διδαςκαλίασ

παραδείγματα με μεγαλφτερο βακμό καινοτομίασ ωσ προσ τον τρόπο διδαςκαλίασ

παραδείγματα που ςυνειςφζρουν ϊςτε να ξαναδοφμε ςυνολικά το περιεχόμενο τθσ

διδαςκαλίασ των φιλολογικϊν μακθμάτων (πρόκειται ουςιαςτικά για οργάνωςθ

των παραδειγμάτων ςφμφωνα με τισ τρεισ εκδοχζσ διδακτικισ πρακτικισ που

παρουςιάςτθκαν ςτθν Ενότθτα Ι κεφ 24) Τα παραδείγματα που δίνονται είναι

ενδεικτικά με ςτόχο να αντιλθφκοφν οι διδάςκοντεσ δυνατζσ εκδοχ ζσ αξιοποίθςθσ

των ΔΡ Ρροθγείται ςτθν αμζςωσ επόμενθ ενότθτα μια αναςκόπθςθ τθσ διεκνοφσ

εμπειρίασ και ζρευνασ

52 Θ διεκνισ εμπειρία

Μέξνο ηεο δηεζλνχο εκπεηξίαο ζηε ρξήζε ησλ ΓΠ εκθαλίδεηαη ελζαξξπληηθφ σο

πξνο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο Οξηζκέλα νθέιε πνπ αλαθέξνληαη ζηελ

αλαζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο ησλ Higgins et al (2007) θαη Smith et al

Υξήζηκα εξγαιεία ηνπ ΓΠ

Δηζαγσγή θεηκέλνπ θαη δηνξζψζεσλ είηε σο ζρφιην είηε απηφλνκα ζε νπνηνδήπνηε

ζεκείν ηνπ πίλαθα ζε θείκελα ndash εηθφλεο ndash ηζηνζειίδεο κε φιεο ηηο γλσζηέο δπλαηφηεηεο

ησλ ππνινγηζηψλ (έληνλα γξάκκαηα ππνγξάκκηζε ρξσκαηηζκφο κεγέζπλζε θηι)

Δπηινγή θαη κεηαθίλεζε laquoαληηθεηκέλσλraquo κε αθή-ζχξζηκν

Αλαγλψξηζε γξαθήο (κεηαηξνπή θεηκέλνπ απφ ρεηξφγξαθν ζε ηππνγξαθηθφ)

Αληηγξαθή ndash επηθφιιεζε γηα επθνιφηεξε επεμεξγαζία θεηκέλσλ

Απφθξπςε νιφθιεξεο ηεο ζειίδαο ή κέξνο ηεο θαη ζηαδηαθή εκθάληζή ηεο

Γηαρσξηζκφο νζφλεο θαη ηαπηφρξνλε πξνβνιή πνιιψλ θεηκέλσλ εηθφλσλ πηλάθσλ θ

ά

Γεκηνπξγία δεζκψλ (links) πξνο άιια αξρεία ή ην δηαδίθηπν

Δγγξαθή ζε βίληεν θαη απνζήθεπζε φζσλ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζηνλ πίλαθα θαηά ηε

δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο Παξάιιεια δίλεηαη ε εθ ησλ πζηέξσλ δπλαηφηεηα

πξνζζήθεο βίληεν θαη ήρνπ

χζηεκα θαηαγξαθήο ηεο αληαπφθξηζεο ηνπ θνηλνχ (Audience response system) κε ηε

ρξήζε εηδηθνχ εμνπιηζκνχ πνπ επηηξέπεη ηελ ηαπηφρξνλε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ απφ

ηα ζξαλία ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο φπσο αιιειεπηδξαζηηθά παηρλίδηα αζθήζεηο

αμηνιφγεζεο δσληαλέο ςεθνθνξίεο θηι

Ρλεονεκτιματα




(2005) είλαη φηη πξνζθέξνπλ πην απνηειεζκαηηθέο θαη κε πνηθηιία παξνπζηάζεηο γηα

ηελ ελίζρπζε ηεο δηδαζθαιίαο θαζψο είλαη ηδηαίηεξα εχθνιε ε ρξήζε πνιπκεζηθψλ

πεγψλ πνπ ζπλδπάδνπλ θείκελν εηθφλα βίληεν ήρν δηαδηθηπαθέο πεγέο θαη άιια

Τπνζηεξίδεηαη επίζεο φηη επηηαρχλεηαη ν ξπζκφο ηνπ καζήκαηνο θαζψο δε

ρξεηάδεηαη θαλείο λα γξάθεη αιιά ρξεζηκνπνηνχληαη έηνηκα αξρεία πνπ έρεη

πξνεηνηκάζεη ν εθπαηδεπηηθφο Σέινο ην πιηθφ πνπ παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα

κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί πνιιέο θνξέο θαη λα βειηησζεί κέζσ ησλ ζεκεηψζεσλ πνπ

έρνπλ θξαηεζεί επάλσ ηνπ

Παξφκνηα νθέιε παξνπζηάδνληαη θαη ζηηο πξνηάζεηο ρξήζεο ησλ ΓΠ απφ ην

BECTA (2004α) θαζψο δίλεηαη έκθαζε ζηηο λένπ ηχπνπ παξνπζηάζεηο πνπ

επηηξέπνπλ ζηα παηδηά λα νπηηθνπνηήζνπλ δεδνκέλα νδεγίεο θαη ηερληθέο πνπ ηνπο

δίλνληαη Μέζα απφ ηα νπηηθά θαη θηλαηζζεηηθά εξεζίζκαηα ζεσξείηαη πσο

αλαπηχζζεηαη ε θαιχηεξε θαηαλφεζε ε αιιειεπίδξαζε αιιά θαη ε αμηνιφγεζε

θαζψο γίλεηαη απνηειεζκαηηθφηεξε ε ζρεηηθή δηαδηθαζία απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο

Χο ην πην δηαδεδνκέλν φκσο

πιενλέθηεκα ησλ ΓΠ ζεσξείηαη ε δπλαηφηεηα

πξνζέιθπζεο ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ καζεηψλ

κε απνηέιεζκα λα εκθαλίδεηαη βειηίσζε ζηελ

πξνζνρή ηνπο ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη ζηηο

επηδφζεηο ηνπο Κάηη παξφκνην αλαθέξεηαη θαη

ζε ειιεληθή πεξίπησζε δηδαζθαιίαο κέζσ ΓΠ

(Μεηάθνο 2007) φπνπ ε ρξήζε ηνπ ζην

γισζζηθφ κάζεκα έθαλε αθφκα θαη ηνπο

αδχλακνπο καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ηζφηηκα κε

ηνπο ππφινηπνπο ζην κάζεκα θαη ηειηθά λα βειηηψζνπλ ζεκαληηθά ηηο πξνζσπηθέο

ηνπο επηδφζεηο

ηηο ίδηεο αλαζθνπήζεηο ηεο βηβιηνγξαθίαο (Higgins et al 2007 Smith et al

2005) αλαθέξνληαη θαη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα ησλ ΓΠ φπσο

α) ην νηθνλνκηθφ θφζηνο ηνπνζέηεζεο θαη ζπληήξεζήο ηνπο

β) ε αλάγθε ηερληθήο εμνηθείσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε απηφ ην λέν κέζν

ε νπνία κπνξεί λα είλαη ρξνλνβφξα

γ) ε επέλδπζε ρξφλνπ απφ ηε κεξηά ησλ εθπαηδεπηηθψλ ψζηε λα

πξνεηνηκάζνπλ ην θαηάιιειν πιηθφ θάηη σζηφζν πνπ καθξνρξφληα απνδεηθλχεηαη

Tν ζηνηρείν ηνπ εληππσζηαζκνχ δε

ζα δηαξθέζεη γηα πάληα θαζψο νη

καζεηέο ζα laquoζπλεζίζνπλraquo ζηελ

παξνπζία ηνπ ζηελ ηάμε γεγνλφο πνπ

είλαη γλσζηφ θαη απφ ηελ αμηνπνίεζε

άιισλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ

ζηελ εθπαίδεπζε

Μειονεκτιματα




σθέιηκν θαζψο ην πιηθφ απηφ ζα είλαη έηνηκν γηα ηηο επφκελεο ρξνληέο Βέβαηα ην

δήηεκα ηεο θαηαζθεπήο πιηθνχ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο αθνξά πεξηζζφηεξν

εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα ρσξψλ φπνπ δελ ππάξρεη δηδαθηηθφ εγρεηξίδην θαη ην

δηδαθηηθφ πιηθφ ην θαηαζθεπάδεη θαηεμνρήλ ν εθπαηδεπηηθφο

δ) Οξηζκέλεο έξεπλεο φπσο απηή ηνπ Beeland (2002) αλαδεηθλχνπλ ην

γεγνλφο φηη ν ΓΠ κπνξεί λα εληζρχζεη ηηο

δαζθαινθεληξηθέο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαζψο νη

δηαδξαζηηθέο ηνπ δπλαηφηεηεο ρξεζηκνπνηνχληαη

ειάρηζηα θαη πξνηηκάηαη ε ρξήζε ηνπ σο επνπηηθνχ

κέζνπ ελψ άιιεο έξεπλεο αλαθέξνπλ φηη εκθαλίδεηαη

σο ηδηαίηεξα εληζρπκέλν ην γλσζηφ ζρήκα laquoΔξψηεζε-

Απάληεζε-Αμηνιφγεζεraquo θάηη πνπ αλ θαη εληζρχεη ην ξπζκφ ηεο δηδαζθαιίαο

ζεσξείηαη φηη εθθξάδεη παξαδνζηαθφηεξεο κνξθέο δηδαζθαιίαο (Adger 2001

Κνπηζνγηάλλεο 2010α) Παξαπιήζηεο είλαη νη δηαπηζηψζεηο ηεο έξεπλαο ηνπ BECTA

(2004β) ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο laquoEmbedding ICT in the Literacy and

Numeracy studiesraquo ε νπνία έδεημε φηη ην κάζεκα γηλφηαλ πεξηζζφηεξν

δαζθαινθεληξηθά θαη φρη ζε νκάδεο κε δηαθνξνπνηεκέλε δηδαζθαιία Αληίζηνηρα θαη

ε έξεπλα ησλ Smith et al (2006) αλαθέξεη σο θπξίαξρν ηνλ ίδην ηξφπν δηδαζθαιίαο

Οη ζπγθεθξηκέλεο έξεπλεο δείρλνπλ φηη δελ πξνθχπηεη θάπνηα ηδηαίηεξε αιιαγή ζηελ

παηδαγσγηθή πξαθηηθή πνπ αθνινπζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί εμαηηίαο ηεο αμηνπνίεζεο

ησλ ΓΠ

Σέηνηα δεδνκέλα πξνθαινχλ επηθπιαθηηθφηεηα απέλαληη ζηε δηδαθηηθή

αμηνπνίεζε ησλ ΓΠ θαζψο ε επηζηξνθή ζηηο παξαδνζηαθέο δαζθαινθεληξηθέο

κεζφδνπο δελ είλαη ην ζεκεξηλφ δεηνχκελν Βέβαηα νη ΓΠ θαζψο εληζρχνπλ ηε

δαζθαινθεληξηθή δηδαζθαιία πξνζθέξνληαη γηα ρξήζε αθφκα θαη απφ ηνπο πην

laquoηερλνθνβηθνχοraquo θαη παξαδνζηαθνχο εθπαηδεπηηθνχο πνπ κπνξνχλ λα εληάμνπλ ηελ

ηερλνινγία ζην κάζεκά ηνπο ρσξίο λα ην αιιάμνπλ ζεκαληηθά (Smith et al 2005)

κσο ε δαζθαινθεληξηθή δηδαζθαιία δελ είλαη απαξαίηεηα ν θαλφλαο θαζψο άιιεο

έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο ε ζπλδπαζηηθή ρξήζε ΓΠ θαη δηαζπλδεδεκέλσλ

πξνζσπηθψλ ππνινγηζηψλ (PC) κπνξεί λα σζήζεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα δνπιεχεη

πεξηζζφηεξν ζε νκάδεο παξά κπξνζηά ζηελ ηάμε (Smith et al 2005)

Κάπνηεο απφ ηηο σο ηψξα έξεπλεο (Higgins et al 2007 Miller amp Glover 2002)

επηρεηξνχλ λα αλαδείμνπλ νξηζκέλα ζηάδηα θαηά ηελ εηζαγσγή ησλ ΓΠ ζηελ

Όηαλ κία καζήηξηα ξσηήζεθε ζηε δηάξ-

θεηα έξεπλαο αλ ηεο αξέζεη ν ΓΠ απάλ-

ηεζε σο εμήο laquoΓε κνπ αξέζεη θαζφινπ

γηαηί πξέπεη λα θαζφκαζηε ήζπρνη θαη

αθίλεηνηraquo (Levy 2002)




Η έλλνηα ηεο

αλαπιαηζίσζεο

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία Αλαθέξνπλ φηη ζε έλα πξψην ζηάδην νη ΓΠ

ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ππνζηεξηθηηθά γηα λα εληζρχζνπλ ηε

δαζθαινθεληξηθή δηδαζθαιία ηε ζπλέρεηα νη εθπαηδεπηηθνί αλαγλσξίδνπλ θάπνηα

απφ ηα επηπιένλ νθέιε ηεο ηερλνινγίαο θαη ρξεζηκνπνηνχλ ην ζηνηρείν ηεο

δηαδξαζηηθφηεηαο γηα λα εκπινπηίζνπλ ηελ ηζρχνπζα δηδαθηηθή πξαθηηθή θαη λα

δηεπξχλνπλ ηηο επθαηξίεο κάζεζεο ψζηε λα εκπιέμνπλ πεξηζζφηεξν ηνπο καζεηέο ζηε

δηδαθηηθή δηαδηθαζία ε ηειηθφ ζηάδην ην ζηνηρείν ηεο δηαδξαζηηθφηεηαο είλαη ην

θπξίαξρν θαζψο ν εθπαηδεπηηθφο πηνζεηεί ηνλ ξφιν ηνπ εκπιεθφκελνπ θαη φρη ηνπ

δηδάζθνληνο θαη ρξεζηκνπνηεί ηελ ηερλνινγία γηα λα κεηαζρεκαηίζεη ηε καζεζηαθή

δηαδηθαζία θαη λα εκπιέμεη ελεξγά ηνπο καζεηέο Γηlsquo απηφ αλαθέξεηαη ζπρλά (Higgins

2007) φηη νη ΓΠ είλαη νη θαηαιχηεο γηα παηδαγσγηθή αιιαγή θαζψο ζχκθσλα κε ην

παξαπάλσ ζρήκα εθιακβάλεηαη σο εθ ησλ πξνηέξσλ δεδνκέλν φηη δσληαλεχνπλ ηε

δηδαζθαιία αλαπηχζζνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ θαη εληζρχνπλ ηε κάζεζε

Απφ ηελ αλαζθφπεζε πνπ πξνεγήζεθε είλαη εκθαλέο φηη

ε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία είλαη αληηθαηηθή έλα κέξνο ηεο

απνδίδεη ζηνπο ΓΠ δπλαηφηεηεο αιιαγήο ησλ ηζρπνπζψλ

δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ θαη έλα άιιν κέξνο είλαη πην επηθπιαθηηθφ Γε ιείπνπλ θαη νη

πξνζεγγίζεηο φπσο είδακε ακέζσο παξαπάλσ πνπ ζεσξνχλ φηη ε εμέιημε σο πξνο ηε

δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΓΠ είλαη πξνδηαγεγξακκέλε ζρεδφλ λνκνηειεηαθή θαη

δηέξρεηαη απφ ζπγθεθξηκέλα ζηάδηα Πίζσ απφ ηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο

απφςεηο ππάξρεη ε ινγηθή ηνπ laquoεξγαιεηαθνχ ιφγνπraquo (Κνπηζνγηάλλεο ππφ

δεκνζίεπζε) ν νπνίνο δίλεη βαξχηεηα ζηε laquoδχλακε ηεο κεραλήοraquo λα αιιάμεη ηελ

εθπαίδεπζε ππνζηεξίδνληαο φηη ε εηζαγσγή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

ζηελ εθπαίδεπζε έρεη νπσζδήπνηε ζεηηθέο ζπλέπεηεο (βι θαη Δλφηεηα Η θεθ 212)

ην παξφλ θείκελν φπσο θαη ζε νιφθιεξν ην ηεχρνο ηνπ επηκνξθσηηθνχ

πιηθνχ ππνζηεξίδεηαη φηη ηα λέα κέζα δελ κπνξνχλ λα θξηζνχλ αλεμάξηεηα απφ ην

πιαίζην κέζα ζην νπνίν εληάζζνληαη πσο θάζε λέν κέζν έηζη θαη νη ΓΠ δελ

κπνξνχλ λα έρνπλ ζαπκαηνπξγά απνηειέζκαηα απφ κφλνη ηνπο σο κέζα εκαληηθφ

ξφιν παίδεη ην πψο απηά ηα κέζα laquoαλαπιαηζηψλνληαηraquo79

ζηελ εθπαηδεπηηθή

79 Γηα ηε ζεκαζία ηνπ φξνπ βι θαη Δλφηεηα IV θεθ 23 H δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέ-

λσλ σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ ή ε ηδενινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ




δηαδηθαζία (Κνπηζνγηάλλεο 2009) δειαδή κέζα ζε πνηα παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε

εληάζζνληαη Θεσξνχκε φηη ν εθπαηδεπηηθφο είλαη έλα δεκηνπξγηθφ ππνθείκελν πνπ

αλαπιαηζηψλεη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηα κέζα πνπ ηνπ δίλνληαη αλάινγα κε ηελ

αζχλεηδε πνιχ ζπρλά δηδαθηηθή ζεσξία πνπ πηνζεηεί Οπζηαζηηθά ινηπφλ γηα ηα

δηαδξαζηηθά ζπζηήκαηα δηδαζθαιίαο ηζρχεη φηη θαη γηα φιεο ηηο ΣΠΔ θαζψο αλάινγα

κε ην είδνο δηδαζθαιίαο πνπ αθνινπζεί θαλείο απηέο ιακβάλνπλ θαη δηαθνξεηηθφ

ξφιν εκαζία επνκέλσο δελ έρεη ηφζν πνηα ηερλνινγία εηζάγεη ν δάζθαινο ζηελ

ηάμε ηνπ Απηή δελ πξφθεηηαη σο δηα καγείαο λα βειηηψζεη ή θαη λα αιιάμεη ηε

δηδαθηηθή πξαθηηθή ηνπ εκαζία αληίζεηα έρεη ν ηξφπνο πνπ θάζε κέζν επνκέλσο

θαη ν ΓΠ ελζσκαηψλεηαη θαη αμηνπνηείηαη ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία θαη εθεί

κεηαθέξνπκε ηελ έκθαζε ζηηο ελφηεηεο πνπ αθνινπζνχλ

Αλ ε βηβιηνγξαθία φπσο είδακε είλαη αληηθαηηθή ε ηάζε ζε πνιιά

εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα είλαη πεξηζζφηεξν ζαθήο νη δηαδξαζηηθνί πίλαθεο

απνηεινχλ κέξνο laquoηνπ λένπraquo πνπ πξνσζείηαη ζε πνιιέο δπηηθέο ρψξεο (πρ Αγγιία

Απζηξαιία ΖΠΑ) Καη θαζψο είλαη έλα εχθνιν ζρεηηθά ζηελ απφθηεζε θαη ρξήζε

ηνπ κέζν δίλεη ηελ αίζζεζε φηη θάηη ζεκαληηθφ γίλεηαη κε ην ζρνιείν ηνπ κέιινληνο

ρσξίο λα θαηαλαιψλνληαη ηεξάζηηνη πφξνη θαη λα γίλνληαη άιιεο επξχηεξεο θαη

δπζθνιφηεξεο αιιαγέο Έηζη πνιχ ζπρλά ε καδηθή αγνξά ζχγρξνλσλ ηερλνινγηθψλ

κέζσλ ρξεζηκνπνηείηαη σο άιινζη εθζπγρξνληζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ

γηα απηφ θαη ν ηξφπνο ππνδνρήο ηνπο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο παίδεη θαζνξηζηηθφ

ξφιν γηα ηελ ηχρε ηνπο

Σν θείκελν πνπ αθνινπζεί δηέπεηαη απφ ηε ινγηθή φηη ηα φπνηα ηερλνινγηθά

κέζα δελ νδεγνχλ ζε αιιαγέο αλ δελ είλαη θαηάιιεια θαηαξηηζκέλνο ν δάζθαινο

Σα επφκελα ππνθεθάιαηα είλαη έηζη δνκεκέλα ψζηε λα αλαδεηθλχνπλ αθελφο

ελδεηθηηθνχο ηξφπνπο αμηνπνίεζεο ηνπ ΓΠ ζηε δηδαζθαιία αθεηέξνπ ηε δηδαθηηθή

ινγηθή πνπ δηαπεξλάεη ηνλ θαζέλα απφ ηνπο ηξφπνπο απηνχο έηζη ψζηε λα είλαη

ζαθέο ην βαζχηεξα πνιηηηθφ δηαθχβεπκα πνπ βξίζθεηαη πίζσ απφ ηελ θάζε επηινγή

ζχκθσλα θαη κε ηελ νξγάλσζε ησλ δηαθνξεηηθψλ δηδαθηηθψλ νπηηθψλ πνπ

παξνπζηάζηεθε ζηελ Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο

εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ




53 Εκδοχζσ διδακτικισ αξιοποίθςθσ του διαδραςτικοφ πίνακα

Α Αμηνπνίεζε ζε παξαδνζηαθέο κνξθέο δηδαζθαιίαο

ην πιαίζην κηαο πεξηζζφηεξν παξαδνζηαθήο θαη δαζθαινθεληξηθήο δηδαζθαιίαο ν

εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηνπο ΓΠ απιά σο έλα επνπηηθφ κέζν

Καζψο ν ΓΠ νπζηαζηηθά κπνξεί λα δείμεη φηη θαη έλαο ππνινγηζηήο φπσο βίληεν

δηαγξάκκαηα παξνπζηάζεηο αιιά θαη λα δψζεη ηε δπλαηφηεηα ζεκεηψζεσλ θαη

ζρνιηαζκνχ ζε έηνηκα αξρεία εηθφλεο θηι ε δηδαζθαιία κπνξεί λα γίλεη

πνιπηξνπηθή θαη laquoπνιχρξσκεraquo θαη λα πξνζειθχζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ

φπσο θαη λα δηαθσηίζεη νξηζκέλα ζεκεία ηεο χιεο

Παξαδείγκαηα δηδαθηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ κε βάζε ην ηζρύνλ δηδαθηηθό

πξόηππν

α) Πξνβνιή ζπλνδεπηηθνχ νπηηθναθνπζηηθνχ θαη άιινπ επνπηηθνχ πιηθνχ

Νενειιεληθή Γιψζζα Καηά ηε δηδαζθαιία ηεο ελφηεηαο laquoΓιψζζα θαη γισζζηθέο πνηθηιίεοraquo (Α΄

Λπθείνπ) κπνξεί λα πξνβιεζεί πνιπκεζηθφ πιηθφ (κε ερεηηθά απνζπάζκαηα) γηα ηηο λενειιεληθέο

δηαιέθηνπο πρ απφ ηελ αληίζηνηρε ελφηεηα ζηελ Πχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζα (httpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekstudiesdialectsindexhtml)

Ηζηνξία Καηά ηε δηδαζθαιία νπνηαζδήπνηε πεξηφδνπ κπνξνχλ λα πξνβιεζνχλ δηάθνξα ηζηνξηθά

ληνθνπκέληα πεγέο θσηνγξαθίεο ηαηλίεο επνρήο Μπνξνχλ αθφκα λα αμηνπνηεζνχλ απιέο πνιπκεζη-

θέο εθαξκνγέο80 φπσο laquoΘεφδσξνο ηα βήκαηα ελφο κνλαρνχ ηνπ 10νπ αηψλα ζην Βπδάληηνraquo

(httptheodorosimegr) ή laquoςεηο ηνπ πξνζσπείνπraquo (httpwwwkomvosedugrmasksmaskshtml)

Αξραία Διιεληθή Γξακκαηεία Καηά ηε δηδαζθαιία ηεο Αληηγφλεο (Β΄ Λπθείνπ) ή ηεο Διέλεο (Γ΄

Γπκλαζίνπ) κπνξεί λα πξνβιεζεί θάπνηα παξάζηαζε ηνπ έξγνπ

Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο Καηά ηε δηδαζθαιία ηνπ θεηκέλνπ laquoΖ δσή ελ ηάθσraquo ηνπ

ηξαηή Μπξηβήιε (Β΄ Λπθείνπ) κπνξεί λα πξνβιεζεί θάπνην βίληεν ζρεηηθφ κε ηε δσή ζηα ραξαθψ-

καηα ή θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ θεηκέλνπ laquoΟ αξιφ θαη ην αζάλαην λεξφraquo (Α΄ Γπκλαζίνπ) ηνπ Νηίλνπ

80 ηηο απιέο εθαξκνγέο πνιπκέζσλ ν ρξήζηεο δελ έρεη έιεγρν ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ε παξνπζίαζε είλαη

γξακκηθή κηα κνξθή ειεθηξνληθνχ βηβιίνπ εκπινπηηζκέλνπ κε ήρν εηθφλεο θαη βίληεν Βέβαηα αλα-

πηχζζνληαη πιένλ πην ζχλζεηεο πνιπκεζηθέο εθαξκνγέο κε ζηνηρεία δηαδξαζηηθφηεηαο εκαζία φκσο

δελ έρεη ηφζν ην είδνο ηεο εθαξκνγήο φζν ε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε αθφκα θαη κηα απιή πνιπκεζηθή

εθαξκνγή κπνξεί λα ελζσκαησζεί απνηειεζκαηηθά ζηε δηδαζθαιία ζην πιαίζην ζχγρξνλσλ δηεξεπλε-

ηηθψλ πξνζεγγίζεσλ (βι ακέζσο παξαθάησ)




Γεκφπνπινπ κέξνο ηεο ηαηλίαο laquoΣα δειθηλάθηα ηνπ Ακβξαθηθνχraquo πνπ ζπληζηά πξνζαξκνγή ηνπ θεη-

κέλνπ

Οη πξνβνιέο απηέο κπνξνχλ λα γίλνπλ ηαπηφρξνλα κε ηελ πξνβνιή ηνπ

θεηκέλνπ ζε ΓΠ (αλ απηφ θξίλεηαη ρξήζηκν) θαζψο πξνζθέξεηαη απηή ε δπλαηφηεηα

Ζ θάζε πξνβνιή κπνξεί λα δηαθφπηεηαη λα ζρνιηάδεηαη (πξνθνξηθά θαη γξαπηά)

κσο απηέο νη πξνβνιέο έρνπλ πεξηζζφηεξν σο ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηεο θαηαλφεζεο

ησλ θεηκέλσλ θαη ειάρηζηα ζρεηίδνληαη κε ηε γισζζηθή ηνπο ηδηαηηεξφηεηα

Δηδηθφηεξα γηα ηε ινγνηερλία θαη ηελ αξραία ειιεληθή γξακκαηεία ν εθπαηδεπηηθφο

πξέπεη λα πξνζέμεη δηφηη ππάξρεη θίλδπλνο ην κάζεκα λα θηλεζεί γχξσ απφ ην

θείκελν θπγφθεληξα θαη φρη ζην ίδην ην θείκελν

β) Φεθηνπνίεζε ηεο χιεο δεκηνπξγία αζθήζεσλ αμηνπνίεζε θιεηζηνχ ινγηζκηθνχ

θηι

Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα

πξνεηνηκάδεη ην κάζεκά ηνπ κεηαθέξνληαο

φηη είρε ζε παξαδνζηαθά θπιιάδηα ζε

ςεθηαθή κνξθή Απηά ηα αξρεία κπνξεί λα

ηα δίλεη θαη ζηνπο καζεηέο ψζηε λα γίλεηαη

επθνιφηεξε ε επαλάιεςε ηεο χιεο

Παξάιιεια κπνξεί λα ππνγξακκίδεη θηι

πξνθεηκέλνπ λα δψζεη έκθαζε ζε

ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία ηνπ καζήκαηνο θαηά

ηε δηδαζθαιία ή θαη λα ζπλδηακνξθψλεη

πίλαθεο κε ηε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ

Δπηπιένλ ζην πιαίζην ηεο

παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο φπνπ ε γιψζζα

αληηκεησπίδεηαη σο δνκή κπνξνχλ λα

αμηνπνηεζνχλ θαη θάπνηα ινγηζκηθά

θιεηζηνχ ηχπνπ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο

γξακκαηηθήο κε αζθήζεηο παξφκνηεο κε απηέο ηνπ βηβιίνπ ν καζεηήο ή απφ θνηλνχ

φιε ε ηάμε κπνξεί λα ιχζεη δηάθνξεο αζθήζεηο δνκηζηηθνχ ηχπνπ φπσο ζπκπιήξσζε

θελψλ θαη πηλάθσλ αληηζηνίρηζε θιίζε ξεκάησλνπζηαζηηθψλ


Δθπαηδεπηηθφο πξνβάιιεη πιηθφ πνπ έρεη πξνε-

ηνηκάζεη φπσο πίλαθεο θιίζεο νπζηαζηηθψλ ή

ξεκάησλ επηζεκαίλνληαο ρξσκαηηθά ηα κνξ-

θνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ζπληαθηηθνχο θα-

λφλεο κε ρξσκαηηθή έκθαζε ζηα παξαδείγκαηα

θ ά θαη αμηνπνηεί ηηο δπλαηφηεηεο εηζαγσγήο

ζρνιίσλ αιιά θαη απφθξπςεο νιφθιεξεο ή

κέξνπο ηεο ζειίδαο

Νενειιεληθή Γιψζζα

Δθπαηδεπηηθφο αμηνπνηεί ηε δπλαηφηεηα laquoαθή

θαη ζχξζηκνraquo ηνπ ΓΠ γηα λα δεκηνπξγήζεη

αζθήζεηο αληηζηνίρηζεο ζεκαζηψλ κε παξαζέ-

καηα νη ζεκαζίεο δηαρσξίδνληαη απφ ηα παξα-

δείγκαηα ρξήζεο ηνπο θαη ηνπνζεηνχληαη ζε

δχν ζηήιεο ζε ηπραία ζεηξά




Μηα άιιε πηζαλή ρξήζε ηνπ ΓΠ ζην ίδην παξαδνζηαθφ πιαίζην είλαη ε

παξαγσγή εξεζηζκάησλ γηα γξαθή Γηα παξάδεηγκα θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ

ιφγνπ ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα θαζνδεγήζεη ηνπο καζεηέο ζηε ζπγγξαθή ελφο

ζέκαηνο πξνβάιινληαο ζπγθεθξηκέλεο εηθφλεο έηνηκα ζρεδηαγξάκκαηα ή λα

ζπλδηακνξθψζεη κε ηνπο καζεηέο ζρεδηαγξάκκαηα θεηκεληθψλ δνκψλ ε πην

δεκηνπξγηθή θαηεχζπλζε ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ην δηαδξαζηηθφ ζχζηεκα

γηα κηα δσληαλή θαηαγξαθή θαη εηθνληθή απφδνζε ελφο laquoθαηαηγηζκνχ ηδεψλraquo

(brainstorming) ζην ζηάδην πξνεηνηκαζίαο πξηλ ηελ παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ

Σέινο είλαη εθηθηφ λα απνζεθεπηεί φιε ε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ε νπνία

κπνξεί λα αλαξηεζεί ζε ζπγθεθξηκέλε ζειίδα θαη λα είλαη ζηε δηάζεζε ησλ καζεηψλ

νπνηαδήπνηε ζηηγκή ην επηζπκήζνπλ

Οπζηαζηηθά απηέο νη ρξήζεηο ηνπ ΓΠ ζε κηα κεησπηθνχ ηχπνπ δηδαζθαιία κε

πξνβνιή βίληεν παξνπζηάζεσλ ή ζρεδηαγξακκάησλ βνεζνχλ ζηελ νπηηθνπνίεζε ηεο

δηδαθηέαο χιεο ψζηε λα γίλεη θαιχηεξα θαηαλνεηή απφ ηνπο καζεηέο κσο απηή ε

πξνζέγγηζε απνδίδεη ζηα παηδηά έλαλ ηδηαίηεξα παζεηηθφ ξφιν θαη δελ αμηνπνηνχληαη

νη δπλαηφηεηεο ηεο δηαδξαζηηθφηεηαο πνπ πξνζθέξεη ην κέζν Αμηνπνηείηαη κφλν ε

δπλαηφηεηά ηνπ γηα παξνπζίαζε θαη laquoεληππσζηαζκφraquo θάηη πνπ δε ζα δηαξθέζεη θαη

πνιχ φπσο είλαη γλσζηφ απφ ηελ έξεπλα

Αο δνχκε έλα παξάδεηγκα κηαο δηδαζθαιίαο απηνχ ηνπ ηχπνπ

Οη καζεηέοηξηεο ήηαλ ελζνπζηαζκέλνη φηαλ κπήθαλ ζηελ ηάμε θαη παξαηήξεζαλ φηη ζηε

ζέζε ηνπ καπξνπίλαθα ππήξρε θάηη λέν laquoΣη είλαη απηφ θπξίαraquo Ζ θαζεγήηξηα ηζηνξίαο ΜΠ

ηνπο είπε λα θάλνπλ ππνκνλή Ζ επφκελε θξάζε ηεο θαζεγήηξηαο ηνπο μάθληαζε laquoΠαξαθαιψ

κε βγάδεηε έμσ ηα βηβιία ζαοraquo Ζ θαζεγήηξηα πήξε ζηα ρέξηα ηεο ην ηειερεηξηζηήξην ε νζφλε

ηνπ λένπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα θσηίζηεθε θαη εκθαλίζηεθε ν ηίηινο ηνπ καζήκαηνο laquoΟ

θπθιαδηθφο πνιηηηζκφοraquo ηε ζπλέρεηα πξνρψξεζε ζηνλ πίλαθα θαη κε έλα ρηχπεκα ζηελ νζφλε

άιιαμε ζειίδα ζην αξρείν παξνπζίαζεο ε επφκελε νζφλε πεξηιάκβαλε εηθνλνγξαθηθφ πιηθφ

θαη εξσηήζεηο φπσο πφηε θαη πνχ άλζηζε ν θπθιαδηθφο πνιηηηζκφο πνηα ήηαλ ηα

ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηά ηνπ θηι laquoΜπνξεί θαλείο λα απαληήζεη ζηηο εξσηήζεηο Καλέλαο

ζαο Χξαία αο ηηο θξαηήζνπκε γηα αξγφηεξα Αο δνχκε πξψηα έλα ληνθηκαληέξ γηα ηνλ

θπθιαδηθφ πνιηηηζκφ Ζ εηθφλα είλαη πνιχ θσηεηλή νπφηε κπνξνχκε λα αθήζνπκε αλνηρηά ηα

θψηα γηα λα θξαηάηε ζεκεηψζεηοraquo Δλεξγνπνίεζε ηε ιεηηνπξγία βίληεν ζηελ νζφλε ηνπ

δηαδξαζηηθνχ πίλαθα θαη ην ληνθηκαληέξ μεθίλεζε Ζ θαζεγήηξηα δηέθνπηε θαηά δηαζηήκαηα

ηελ πξνβνιή γηα λα ππνγξακκίδεη θαη λα ζρνιηάδεη ζεκεία ηνπ ληνθηκαληέξ Όηαλ

νινθιεξψζεθε ε πξνβνιή ε θαζεγήηξηα εκθάληζε πάιη ην αξρείν κε ηηο εξσηήζεηο ζηελ νζφλε




laquoΠνηνο ζέιεη λα απαληήζεη ζηηο εξσηήζεηο ζηνλ πίλαθαraquo Έλαο καζεηήο ζήθσζε ην ρέξη Ζ

θαζεγήηξηα ηνπ έδσζε έλαλ εηδηθφ καξθαδφξν κε ηνλ νπνίν έγξαςε ηελ απάληεζε ηε

ζπλέρεηα κάξθαξε ην θείκελν θαη ην ρεηξφγξαθν κεηαγξάθεθε ζε ηππνγξαθηθφ θείκελν ζην

πξφγξακκα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Με ηνλ ίδην ηξφπν ζεθψζεθαλ θαη άιινη καζεηέο θαη

έγξαςαλ ηηο απαληήζεηο ηνπο Όηαλ νινθιεξψζεθε ε άζθεζε ε θαζεγήηξηα απνθάζηζε λα

εθηππψζεη ην θχιιν εξγαζίαο θαη λα ην κνηξάζεη ζηνπο καζεηέο Σελ ίδηα ζηηγκή επέιεμε θαη λα

απνζεθεχζεη ην αξρείν ψζηε λα είλαη δηαζέζηκν γηα ην επφκελν κάζεκα ή γηα λα ην αλεβάζεη

ζηελ ηζηνζειίδα ηεο

Γεληθή ζεώξεζε ηεο αμηνπνίεζεο δηαδξαζηηθώλ ζπζηεκάησλ ζην πιαίζην

ηεο παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο

Ζ πξνζέγγηζε απηή θαίλεηαη πσο έρεη θάπνηα πιενλεθηήκαηα Ζ νπηηθνπνίεζε ηεο

δηδαθηέαο χιεο εληζρχεη ηελ θαηαλφεζε ησλ δηδαθηηθψλ θαηλνκέλσλ θαη ζπγρξφλσο

πξνζειθχεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ αλ θαη πξέπεη λα γλσξίδεη θαλείο φηη ν

ελζνπζηαζκφο απηφο ζα είλαη εθήκεξνο ηα πιενλεθηήκαηα απηήο ηεο πξνζέγγηζεο

αλαθέξνληαη ζηε βηβιηνγξαθία (BECTA 2004α) ε εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ θαη ν

γξήγνξνο ξπζκφο ηνπ καζήκαηνο Καζψο φπσο είδακε ζηα παξαπάλσ παξαδείγκαηα

ε εθπαηδεπηηθφο ζα έρεη έηνηκν πιηθφ πνπ ζα δείρλεη κέζσ ηνπ ΓΠ δε ζα ρξεηάδεηαη

λα αλαιψλεη ηνλ ρξφλν ηεο γξάθνληαο ζηνλ πίλαθα αιιά νχηε θαη νη καζεηέο

αληηγξάθνληαο θαζψο απηά ηα αξρεία κπνξεί λα ηνπο ηα δίλεη Βέβαηα ε

πξνεηνηκαζία ηνπ πιηθνχ ζε αξρηθφ ζηάδην απαηηεί ρξφλν αιιά απηφ ζεσξείηαη

επέλδπζε θαζψο ην πιηθφ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί επαλεηιεκκέλα κε πξνζζήθεο

θαη βειηηψζεηο

Έλα άιιν πιενλέθηεκα πνπ αλαθέξεηαη ζην πιαίζην απηήο ηεο νπηηθήο είλαη ε

ιεηηνπξγηθή δηαζχλδεζε ησλ καζεκάησλ θαζψο κε επθνιία κπνξνχλ εθπαηδεπηηθνί

θαη καζεηέο λα αλαηξέμνπλ ζηα πξνεγνχκελα ζεκεία ηνπ καζήκαηνο ζην

απνζεθεπκέλν αξρείν θεηκέλνπ ή παξνπζίαζεο Απηφ ην ζηνηρείν βέβαηα εληζρχεη ηελ

αζξνηζηηθή ινγηθή ζηε κάζεζε81

ραξαθηεξηζηηθφ παξαδνζηαθψλ δηδαθηηθψλ

πξνζεγγίζεσλ (Κνπηζνγηάλλεο 2010α) Σέινο ελδηαθέξνλ απφ δηδαθηηθή ζθνπηά

κπνξεί λα ζεσξεζεί ην γεγνλφο φηη ν δάζθαινο έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ έλα κέζν πνπ

κπνξεί πνιχ εχθνια λα αμηνπνηήζεη πξνθεηκέλνπ λα νπηηθνπνηήζεη φηη θξίλεη φηη

81 Πξφθεηηαη γηα ηελ αληίιεςε φηη ε κάζεζε θαηαθηάηαη ζσξεπηηθά κέζσ θπξίσο ηεο γξακκηθήο

δηεθπεξαίσζεο ηεο χιεο ηελ αληίιεςε απηή ν ξφινο ηνπ καζεηή είλαη ζηαηηθφο κε εμαηξεηηθά πεξη-

ζσξηαθφ ξφιν θαηά ηε δηδαζθαιία





πξνζθέξεηαη γηα θάηη ηέηνην ζηε δηδαζθαιία ηνπ Πξφθεηηαη γηα δπλαηφηεηα ηδηαίηεξα

αμηνπνηήζηκε ζε αξραηνγλσζηηθνχ θαη ηζηνξηθνχ πεξηερνκέλνπ καζήκαηα αιιά θαη

καζήκαηα ηέρλεο Σν θπξηφηεξν φκσο πιενλέθηεκα ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί ην

γεγνλφο φηη ε ινγηθή απηή laquoηαηξηάδεη γάληηraquo ζε αξθεηέο απφ ηηο ηζρχνπζεο πξαθηηθέο

ζηα ζρνιεία καο θαη είλαη επνκέλσο laquoεπθνιφηεξα εθαξκφζηκεraquo Δίλαη γλσζηφ φηη

κεγάιν κέξνο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεσξεί ηελ εθδνρή απηή σο ηε κφλε πινπνηήζηκε

εθθξάδνληαο επηθπιάμεηο γηα ην θαηά πφζν είλαη εθηθηέο άιιεο εθδνρέο ζαλ θαη

απηέο πνπ αθνινπζνχλ ζηηο επφκελεο ελφηεηεο

Πέξα φκσο απφ θάπνηα πιενλεθηήκαηα φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ ε

πξνζέγγηζε απηή δελ εθκεηαιιεχεηαη ζρεδφλ θαζφινπ ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο

δηαδξαζηηθφηεηαο ηνπ πίλαθα ή κάιινλ ηε δπλαηφηεηα φρη κφλν γηα

επηθαλεηαθήεξγαιεηαθή δηάδξαζε (technical interactivity) αιιά γηα νπζηαζηηθή

παηδαγσγηθή δηαδξαζηηθφηεηα (pedagogic interactivity) (Smith et al 2005 Glover et

al 2005) Σνλ αμηνπνηεί πεξίπνπ φπσο θαη έλαλ βηληενπξνβνιέα ή σο έλα ινγηζκηθφ

θιεηζηνχ ηχπνπ Οη καζεηέο θαη νη καζήηξηεο παξακέλνπλ παζεηηθνί δέθηεο ηεο

γλψζεο θαη αθφκα θαη φηαλ εκπιέθνληαη ζηελ επίιπζε αζθήζεσλ θιεηζηνχ ηχπνπ

απνθηνχλ κεραληζηηθέο γλψζεηο πνπ πνιχ απέρνπλ απφ ζχγρξνλεο επηζηεκνληθέο

αλαδεηήζεηο Σν θπξηφηεξν φκσο κεηνλέθηεκα είλαη φηη κπνξεί λα εληζρπζεί κηα

αηέξκνλε πξνβνιή πνιπκεζηθνχ πιηθνχ82

θαη λα ππνβαζκηζηεί ε γιψζζα ησλ

δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ θάηη πνπ είλαη ηδηαίηεξα επηθίλδπλν γηα ηε ζρνιηθή πνξεία

ησλ παηδηψλ θαη θπξίσο ησλ πην laquoαδχλαησλraquo ζε επηδφζεηο καζεηψλ

Δπνκέλσο ε εηζαγσγή ησλ ΓΠ ζε έλα ηέηνην πιαίζην κπνξεί λα έρεη

νξηζκέλεο ζεηηθέο ζπλέπεηεο αλ αμηνπνηεζεί κε γλψζε θαη κέηξν αιιά ε δηδαζθαιία

εμαθνινπζεί λα παξακέλεη παξαδνζηαθή Απηνχ ηνπ είδνπο ε αμηνπνίεζε ησλ ΓΠ

εληζρχεη ηνλ θπξίαξρν ξφιν ηνπ δαζθάινπ θαη ηνλ παζεηηθφ ξφιν ησλ καζεηψλ Δίλαη

ζαλ λα ιέκε ζηνπο καζεηέο καο laquoθάηζε ήζπρα83

δεο θαη κάζεraquo φηαλ γλσξίδνπκε φηη

82 Οη Smith et al (2005 97) ζεκεηψλνπλ άιισζηε φηη ηα νθέιε ηεο πνιπκεζηθήο θαη πνιπηξνπηθήο

δηδαζθαιίαο δελ πξέπεη λα ζεσξνχληαη απηνλφεηα θαζψο ε νπηηθνπνίεζε δελ νδεγεί σο εθ ζαχκαηνο

ζηελ θαηαλφεζε αλ δελ εληάζζεηαη ζε απνηειεζκαηηθφ παηδαγσγηθφ ζρεδηαζκφ 83 Ο θίλδπλνο λα ζεσξεζεί ν ΓΠ σο έλα επηπιένλ ςεθηαθφ εχξεκα (gadget) πνπ έρεη πεξηζζφηεξεο

δπλαηφηεηεο laquoλα θξαηάεη ηα παηδηά ήζπραraquo είλαη ππαξθηφο αλ δελ ππάξρεη ζαθέο ζρέδην νπζηψδνπο

αμηνπνίεζήο ηνπ απφ ηνλ δάζθαιν





γηα λα κάζεη ην παηδί ρξεηάδεηαη εκπινθή αλάιεςε πξσηνβνπιίαο νπζηαζηηθή

ζηήξημε απφ ηνλ δάζθαιν φηαλ έρεη δπζθνιία θαη ζπλεξγαζία κε ηα άιια παηδηά

Β Αμηνπνίεζε ζε πην θαηλνηόκεο κνξθέο δηδαζθαιίαο

Ο ΓΠ δίλεη επθαηξίεο ζε εθπαηδεπηηθνχο λα θηλεζνχλ θαη ζε πην ζχγρξνλεο δηδαθηηθέο

πξνζεγγίζεηο84

ηελ παξνχζα ελφηεηα ζα παξαζέζνπκε θάπνηα ελδεηθηηθά

παξαδείγκαηα δηδαθηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ θηλνχληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε

Νενειιεληθή γιώζζα

πσο πξναλαθέξζεθε ν ΓΠ έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα πξνβάιιεη νηηδήπνηε δείρλεη θαη

έλαο ππνινγηζηήο επνκέλσο θαη θείκελα κέζσ ηνπ Πξνγξάκκαηνο Δπεμεξγαζίαο

Κεηκέλνπ ή ηνπ Πξνγξάκκαηνο Παξνπζηάζεσλ (πρ PowerPoint) Ο εθπαηδεπηηθφο

θηλνχκελνο ζε κηα θεηκελνθεληξηθή παξάδνζε έρεη ηελ επρέξεηα λα πξνβάιιεη

θείκελα απφ ζπγθεθξηκέλα θεηκεληθά είδε (genres) θαη λα ζπδεηήζεηαλαδείμεη ηα

ραξαθηεξηζηηθά ηνπο κε ηε βνήζεηα ησλ εξγαιείσλ πνπ παξέρεη ν ΓΠ θαη κέζσ ηεο

ζπδήηεζεο κε ηα παηδηά Δπηζεκάλακε ζηελ πξνεγνχκελε εθδνρή φηη εάλ γηα

παξάδεηγκα έλαο εθπαηδεπηηθφο έρεη λα δηδάμεη ην θεηκεληθφ είδνο ηεο πεξίιεςεο ζην

πιαίζην παξαδνζηαθψλ κνξθψλ δηδαζθαιίαο κπνξεί λα πξνβάιεη έλα αληίζηνηρν

θείκελν θαη λα αλαδείμεη ηα θεηκεληθά ηνπ ζηνηρεία (δνκηθά-γξακκαηηθά-ιεμηινγηθά)

ρξεζηκνπνηψληαο ρξσκαηηζκφ (highlighting) ψζηε λα γίλνπλ πεξηζζφηεξν εκθαλή

Πξφθεηηαη φκσο γηα απιή νπηηθνπνίεζε

Μηα πην δπλακηθή νπηηθή είλαη ηα παηδηά αθνχ αζρνιεζνχλ κε ηελ παξαγσγή

ελφο θεηκεληθνχ είδνπο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηνλ ΓΠ γηα ηελ πξνβνιή θαη ζπδήηεζε

ηνπ θεηκέλνπ ηνπο ζχκθσλα κε ηελ πξνηεηλφκελε δξαζηεξηφηεηα ζην θεθάιαην 32

Πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ (Δλφηεηα ΗΗΗ)

πσο είδακε εθεί ζην πιαίζην απηφ ηα παηδηά εηζεγνχληαη θαη ππνζηεξίδνπλ ηηο

γισζζηθέο επηινγέο ηνπο θαη γίλεηαη ζπδήηεζε κε φιε ηελ ηάμε85

84 Γηα ηνλ φξν laquoζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηοraquo βι Δλφηεηα Η θεθ 24 85 ην ίδην θεθάιαην επηζεκάλακε παξάιιεια ηελ ςεπδαίζζεζε πνπ θαιιηεξγείηαη πσο ε πηνζέηεζε θαη κφλν ησλ θεηκελνγξάθσλ ζα έρεη ζεκαληηθέο ζεηηθέο ζπλέπεηεο ζηηο επηδφζεηο ησλ καζεηψλ ιφγσ

ησλ επθνιηψλ ζηνλ πεηξακαηηζκφ θαζψο ε έξεπλα έρεη δείμεη κε ζαθήλεηα φηη δελ έρεη ηφζε κεγάιε

ζεκαζία ην κέζν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη φζν άιιεο παξάκεηξνη φπσο γηα παξάδεηγκα ε ζπζηεκαηηθφ-

ηεηα κε ηελ νπνία αληηκεησπίδεηαη ε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ πλή-

ζσο παξά ηηο ηερληθέο επθνιίεο νη δηνξζψζεηο ησλ καζεηψλ ζε ςεθηαθά θείκελα γίλνληαη ζε επίπεδν

κηθξνδνκήο




Ζ επεμεξγαζία απηή ηνπ θεηκέλνπ ησλ

παηδηψλ (γηα κηα εθηελή πεξηγξαθή βι

Υαξαιακπφπνπινο θαη Υαηδεζαββίδεο 1997)

κπνξεί λα είλαη πνιχ απνηειεζκαηηθή αθνχ ν

ΓΠ δηεπθνιχλεη ηηο αιιαγέο ηηο επηζεκάλζεηο

ηε ζπγγξαθή ελψπηνλ φιεο ηεο ηάμεο θηι

Καζψο ν καζεηήο έρεη ηελ επρέξεηα ηεο

αιιαγήο ηνπ θεηκέλνπ ηνπ άκεζα ζε

νπνηνδήπνηε ζεκείν ηνπ (απφ ιέμεηο σο θαη

παξαγξάθνπο) δελ ππάξρεη ν θφβνο ηνπ ιάζνπο θαζψο ζα κπνξεί λα πάξεη ξίζθα

θαηά ηε ζπγγξαθή θαη ζηε ζπλέρεηα λα αζθεζεί ζηε δηφξζσζε θαη αλαζεψξεζή ηνπ

κε ηελ αξρηθή βνήζεηα απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ Τπάξρεη

σζηφζν ν θίλδπλνο απηή ε δξαζηεξηφηεηα λα κεηαηξαπεί θαη ζε κηα ζηαηηθή

δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ν δάζθαινο αμηνπνηψληαο ειάρηζηα παηδηά (ηνπο θαινχο

καζεηέο) ζα ππαγνξεχεη ην laquoζσζηφraquo θαη ζα ππνδεηθλχεη ην ιάζνο (γηα κηα θξηηηθή

πξνζέγγηζε ηεο αληίιεςεο φηη ηα Πξνγξάκκαηα Δπεμεξγαζίαο Κεηκέλνπ κπνξνχλ

απηνκάησο λα βειηηψζνπλ ηελ παξαγσγή ιφγνπ ησλ καζεηψληξηψλ βι Δλφηεηα ΗΗΗ

θεθ 32 Πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ)

Είναι προφανζσ ότι θ αξιοποίθςθ του ΔΡ ςτο πλαίςιο τθσ επεξεργαςίασ

του λόγου των μακθτϊν και τθσ παραγωγισ γραπτοφ λόγου ωσ

διαδικαςίασ86 απαιτεί χρόνο επομζνωσ και διαφορετικι λογικι για αυτό

που λζγεται laquoδιόρκωςθraquo του γραπτοφ λόγου και ακολουκείται ςυνικωσ

ςτο ελλθνικό ςχολείο Δεν πρόκειται για απλι επιςτροφι των κειμζνων

με λίγα ςχόλια και κάποιεσ διορκϊςεισ ςτο κείμενο Είναι μια διαδικαςία

περιςςότερο όμωσ ουςιϊδθσ και αποτελεςματικι Στισ περιπτϊςεισ

αυτζσ ο δάςκαλοσ δεν πρζπει να αποτιμάει μόνο τον χρόνο που

αφιζρωςε αλλά και τα μακθςιακά αποτελζςματα που προκφπτουν

Απφ ηερληθή άπνςε ε δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο ιφγνπ κπνξεί λα γίλεη θαηά

κφλαο ή θαηά νκάδεο αλ νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα γξάςνπλ ηα θείκελά

ηνπο ζε ππνινγηζηέο Θα κπνξνχζε επίζεο λα έρνπλ γξάςεη κέξνο ηνπ θεηκέλνπ ζην

86 Γηα ην laquoγξάςηκν σο δηαδηθαζίαraquo βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ22 Ζ έληνλε επηζηεκνληθή δχκσζε ζηηο δεθαε-

ηίεο ηνπ 1970 θαη 1980 θαη νη ζπλέπεηέο ηεο ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ

Νενειιεληθή Γιψζζα

Ο καζεηήο ή νκάδα καζεηψλ πξνβάιινπλ

ην θείκελφ ηνπο ζηνλ ΓΠ θαη αηηηνινγνχλ

ηηο γισζζηθέο ηνπο επηινγέο σο πξνο ηελ

απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο ζην θεηκεληθφ

είδνο πνπ παξήγαγαλ Πξνζζέηνπλ ζε

κνξθή ζρνιίνπ ηηο παξαηεξήζεηο ζπκκαζε-

ηψλ θαη εθπαηδεπηηθνχ θαη πξνρσξνχλ ζηηο

απαξαίηεηεο αιιαγέο




ζπίηη θαη λα αμηνπνηεζεί απηφ γηα θνηλή ζπδήηεζε ζηελ ηάμε πξνθεηκέλνπ λα

εμνηθνλνκεζεί ρξφλνο

Πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε ηνπ δεκηνπξγηθνχ ξφινπ ησλ καζεηψλ νη νπνίνη

δελ παξαθνινπζνχλ απιψο ηνλ δάζθαιν αιιά εκπιέθνληαη δεκηνπξγηθά ζηελ

παξαγσγή ηεο ζρνιηθήο γλψζεο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ πνηθίια άιια

πεξηβάιινληα Ζ αμηνπνίεζε πρ ησλ πξνγξακκάησλ παξνπζίαζεο (φπσο ην

PowerPoint) γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ εξγαζηψλ ησλ παηδηψλ θαη ηε ζπδήηεζή ηνπο

είλαη θάηη παξφκνην Μπνξνχλ επίζεο λα αμηνπνηεζνχλ ηα ψκαηα Κεηκέλσλ θαη ηα

ειεθηξνληθά ιεμηθά Σα παηδηά γηα παξάδεηγκα αλαιακβάλνπλ λα δηεξεπλήζνπλ έλα

γισζζηθφ θαηλφκελν ζηα ψκαηα Κεηκέλσλ ή ζηα ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη

παξνπζηάδνπλ ηελ εξγαζία ηνπο ζηελ ηάμε

ην πιαίζην ηεο παξαδνζηαθήο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ην ειεθηξνληθφ ιε-

μηθφ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί γηα ηε γισζζηθή εμνκάιπλζε ελφο δνζκέλνπ θεηκέλνπ ε

κηα πην ζχγρξνλε πξνζέγγηζε σζηφζν ε αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ δε

ζα πεξηνξηζηεί ζηελ ηππηθή αλαδήηεζε ηνπ νξηζκνχ ελφο ιήκκαηνο Αληίζεηα ε

πξνζηηζέκελε αμία ρξήζεο ησλ ΣΠΔ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε (κε ηηο δπλαηφηεηεο πα-

ξάιιειεο θαη ζχλζεηεο αλαδήηεζεο) (βι εηθφλεο 39 amp 40) εληάζζεη ηηο δξαζηεξηφηε-

ηεο ζην πιαίζην ηεο θξηηηθήο γισζζηθήο επίγλσζεο ηελ επφκελε ελφηεηα (Δλφηεηα

IV θεθ 51 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ γηα ηελ απφθηεζε

γλψζεσλ γηα ηε γιψζζα) ζα παξνπζηαζηνχλ αλαιπηηθφηεξα νη δπλαηφηεηεο ησλ

ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ θαη ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ σο γισζζνδηδαθηηθψλ πεξηβαι-

ιφλησλ ζην πιαίζην ηεο θξηηηθήο γισζζηθήο επίγλσζεο εδψ παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά

θάπνηα παξαδείγκαηα

Καηά ηε δηδαζθαιία ηεο ελφηεηαο 5 ζηελ Α΄ Γπκλαζίνπ ζα κπνξνχζαλ λα δηεξεπλεζνχλ ηα γισζζηθά

δάλεηα γχξσ απφ ηελ ηέρλε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ

Οη καζεηέοηξηεο επηζθέπηνληαη ηελ Πχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζα (httpwwwgreek-languagegr) λέα ειιεληθή εξγαιεία ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη κέζα απφ ηε ζχλζεηε αλαδήηεζε ηνπ Λεμηθνχ ηεο

Κνηλήο Νενειιεληθήο αλαδεηνχλ ιεμηιφγην πνπ αλήθεη ζην ζεκαηηθφ πεδίν laquoΚηλεκαηνγξάθνοraquo θαη

εληνπίδνπλ πνηεο είλαη νη δαλείζηξηεο γιψζζεο ηε ζπλέρεηα αλαδεηνχλ ηνπο ιφγνπο ηνπ δαλεηζκνχ απφ

ηηο ζπγθεθξηκέλεο γιψζζεο Απηή ε δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο αθφξκεζε γηα

δηαζεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ

Μηα άιιε δπλαηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο επηηξέπεη ζηνπο καζεηέο αθνχ ζπγθεληξψζνπλ ηα ιήκκαηα πνπ ηνπο ελδηαθέξνπλ ζην θαιάζη ηνπο λα αλαδεηήζνπλ απζεληηθέο ρξήζεηο ηεο θάζε ιέμεο ζηα ζψκαηα

θεηκέλσλ θαη λα ηηο δηαθξίλνπλ πρ ζε θπξηνιεθηηθέο θαη κεηαθνξηθέο

Μηα αλάινγε αιιά πην δεκηνπξγηθή δξαζηεξηφηεηα αθνινπζεί αληίζηξνθε επαγσγηθή πνξεία δεηείηαη απφ ηνπο καζεηέο λα ζπληάμνπλ ην εξκήλεπκα ηεο ιέμεο laquoθηλεκαηνγξάθνοraquo αθνχ ζπγθεληξψζνπλ

παξαδείγκαηα ρξήζεο ηεο ζηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηε ζπλέρεηα αλαδεηνχλ ηε ιέμε ζην ιεμηθφ θαη

ζπγθξίλνπλ ηνπο δχν νξηζκνχο




Δηθφλα 39 Παξάιιειε αλαδήηεζε ζηα ιεμηθά ηεο Πχιεο Δπηζεκαίλεηαη ε δπλαηφηεηα laquoΑπνζηνιή ζηα ζψκαηα θεηκέλσλraquo

Δηθφλα 40 Ζ ζχλζεηε αλαδήηεζε ηνπ ΛΚΝ

Με ηνπο ΓΠ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξνπζηάζνπλ ηελ φιε δηαδηθαζία πνπ

αθνινχζεζαλ λα ζπγθξνηήζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο ζε έλα θείκελν ζε Πξφγξακκα

Παξνπζίαζεο (πρ PowerPoint Impress) φπνπ ζα αλαδεηθλχνπλ ηα ζπκπεξάζκαηά

ηνπο θηι ηελ πεξίπησζε απηή ν ΓΠ γίλεηαη έλα εξγαιείν κάζεζεο κπνξεί λα

ρξεζηκνπνηείηαη ζε θάζε θάζε ηεο δηδαζθαιίαο αλάινγα κε ην ηη ζέιεη ν δάζθαινο

λα αλαδείμεη θαη ν ξφινο ησλ παηδηψλ είλαη δεκηνπξγηθφο ndash πξσηαγσληζηηθφο

Αξραία ειιεληθά από πξσηόηππν

Καηά ηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία ηεο κεηάθξαζεο ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα έρεη ην

αξραίν θείκελν ζηελ νζφλε θαη απφ θνηλνχ κε ηα παηδηά λα επηρεηξείηαη λα γξαθεί ε

κεηάθξαζε (ζχκθσλα κε ην ηζρχνλ δηδαθηηθφ πξφηππν) Πνιχ πην δεκηνπξγηθφ




σζηφζν ζα ήηαλ κε βάζε ην πξφηππν γηα ηε γισζζηθή δηδαζθαιία πνπ πεξηγξάςακε

παξαπάλσ ηα παηδηά (ην θαζέλα μερσξηζηά ή ρσξηζκέλα ζε νκάδεο) λα πξνβάινπλ

ζηνλ ΓΠ ηε κεηαθξαζηηθή επηινγή ηνπο θαη πάλσ ζηηο επηινγέο απηέο λα γίλεηαη

αλαιπηηθή ζπδήηεζε λα εηζάγνληαη ζρφιηα λα γίλνληαη δεζκνί κε άιια θείκελα θηι

Καηά ηε ζπδήηεζε απηή αμηνπνηνχληαη κε ιεηηνπξγηθφ θαη δεκηνπξγηθφ ηξφπν

γλψζεηο γξακκαηηθήο ζπληαθηηθνχ ιεμηινγίνπ θηι πλδέεηαη επίζεο δπλακηθά ε

δηδαζθαιία ηεο λέαο κε απηή ηεο αξραίαο ζην πιαίζην ηεο κεηαθξαζηηθήο

δηαδηθαζίαο

Δπηπιένλ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο

αλνηρηψλ πεξηβαιιφλησλ (πνπ πεξηέρνπλ ζψκαηα

θεηκέλσλ θαη ιεμηθά) είηε γηα κηα πην δεκηνπξγηθή

γισζζηθή δηεξεχλεζε κέζσ επαγσγηθνχ ηχπνπ

δξαζηεξηνηήησλ (βι ζρεηηθφ ζελάξην αμηνπνίεζεο

πκθξαζηηθνχ Πίλαθα ζηελ Δλφηεηα V θεθ 3) είηε

γηα αλαβάζκηζε ηεο ζρνιηθήο κεηαθξαζηηθήο

δηαδηθαζίαο κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο πνιιαπιψλ

δφθηκσλ κεηαθξάζεσλ γηα θξηηηθή ζχγθξηζε θαη

επηινγή87

Αξραία ειιεληθά από κεηάθξαζε

Αο δνχκε έλα παξάδεηγκα αμηνπνίεζεο ΓΠ ζηε δηδαζθαιία ηεο αξραίαο ειιεληθήο

γξακκαηείαο ζε κεηάθξαζε ζην Γπκλάζην

Καηά ηε δηδαζθαιίαο ηεο Οδχζζεηαο (Α΄ Γπκλαζίνπ) κία εθπαηδεπηηθφο ζπλήζσο κνίξαδε ζηνπο

καζεηέο έλα ρξνλνδηάγξακκα κε ηελ εμέιημε ηεο πινθήο ηνπ έπνπο Φέηνο απνθάζηζε λα αμηνπνηήζεη

ζην κάζεκα ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα ψζηε φρη κφλν λα θεληξίζεη ην ελδηαθέξνλ αιιά

λα εκπιέμεη ελεξγά ηνπο καζεηέο ζε απηήλ ηε δηαδηθαζία θαη λα ελζαξξχλεη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε

θαη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ Έηζη αληί λα δψζεη έηνηκν ρξνλνινγηθφ πίλαθα αλέζεζε ζε νκάδεο

καζεηψλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα δηαδξαζηηθή ρξνλνγξακκή κε ελζσκαησκέλν πνιπκεζηθφ ηεο

επηινγήο ηνπο (κε αηηηνινγεκέλε αμηνιφγεζε) Σνπο ελζάξξπλε επηπιένλ λα αλαζπλζέηνπλ ζε θάζε

87 Γηα ηελ παηδαγσγηθή αμία ηεο αμηνπνίεζεο πνιιαπιψλ δφθηκσλ κεηαθξάζεσλ ζην κάζεκα ησλ

αξραίσλ ειιεληθψλ βι θαη ηε ζρεηηθή ππν-ελφηεηα laquoΔλδνγισζζηθή κεηάθξαζεraquo ζηελ ελφηεηα ―Αξ-

ραία Διιεληθή ηεο Πχιεο γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζα (httpwwwgreek-languagegr)


ηνλ ΓΠ πξνβάιινληαη δχν

δφθηκεο κεηαθξάζεηο θαη ην αξ-

ραίν θείκελν ψζηε κέζα απφ ηε

ζχγθξηζε θαη ηελ θξηηηθή ησλ

κεηαθξαζηηθψλ επηινγψλ λα

αλαδεηθλχεηαη ε ζχλδεζε κε-

ηάθξαζεο θαη εξκελείαο




κάζεκα ηε ρξνλνγξακκή ψζηε λα θαλεξψλνληαη ζηε κία πεξίπησζε νη ζρέζεηο αηηίνπ-αηηηαηνχ θαη

ζηελ άιιε ε δηαζάιεπζε ηεο ρξνλνινγηθήο ηάμεο απφ ηελ νκεξηθή αθήγεζε (εγθηβσηηζκφο)

ζην δηαδίθηπν πξνζθέξνληαη αλνηρηά ινγηζκηθά ή πιαηθφξκεο κε απηέο ηηο δπλαηφηεηεο φπσο

httpwwwdipitycom httpwwwlearningtoolsartsubccatimelinehtm httpwwwtimetoastcom

httpwwwtimerimecom

Δηθφλα 41 Γεκηνπξγίαο ρξνλνγξακκήο ηεο Γαιιηθήο Δπαλάζηαζεο κε ην πξφγξακκα Dipity

Γεκηνπξγηθή αμηνπνίεζε ηνπ δηαδξαζηηθνχ πίλαθα θαηά ηε δηδαζθαιία ηεο

αξραίαο ειιεληθήο γξακκαηείαο ζπληζηά επίζεο ε αμηνπνίεζε ησλ ηερλνινγηθψλ δπ-

λαηνηήησλ ησλ πνιπκέζσλ γηα πνιχπιεπξν θσηηζκφ ηνπ θεηκέλνπ (βι Δλφηεηα ΗΗ

θεθ 3) Αληί γηα απιή πξνβνιή επνπηηθνχ πιηθνχ γηα παξάδεηγκα ε εθπαηδεπηηθφο

κπνξεί λα νξγαλψζεη νκαδνζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο παξάιιειεο πξνζέγγηζεο

έξγσλ ηεο ΑΔ ινγνηερλίαο θαη ηέρλεο γηα λα κπνξέζνπλ λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ νη

καζεηέο ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο εηθαζηηθήο αθήγεζεο ζε ζρέζε κε ηε γισζζηθή αθή-

γεζε [Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ ζα κπνξνχζε λα αμηνπνηήζεη αλνηρηά πεξηβάιινληα φπσο tε βάζε

αξραηνινγίαο θαη ηέρλεο ηνπ Πεξζέα (httpwwwperseustuftseduhopperartifactBrowser)

(βι θαη ην δηδαθηηθφ ζελάξην 34 laquoΖ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ

ηέρλε απφ ηελ αξρατθή έσο θαη ηελ ειιεληζηηθή επνρή ζηελ Δλφηεηα V)]

Νενειιεληθή ινγνηερλία

Ζ ίδηα ζηξαηεγηθή κπνξεί λα αθνινπζεζεί θαηά ηε δηδαζθαιία φρη κφλν ηεο αξραίαο

αιιά θαη ηεο λενειιεληθήο γξακκαηείαο χκθσλα θαη κε ην ΓΔΠΠ laquoε ινγνηερλία

σο κάζεκα ζπληζηά εηδηθήο πνηφηεηαο κνξθσηηθφ αγαζφ πνπ απνζθνπεί φρη ηφζν

ζηελ παξνρή γλψζεσλ φζν ζηε δηακφξθσζε ζηάζεσλ θαη ζπζηήκαηνο αμηψλ κε ηελ




θαιιηέξγεηα ηεο επαηζζεζίαο ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο εκπεηξίαο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο

θαληαζίαο πνπ παξέρεη ζηνλ καζεηή ην ινγνηερληθφ θείκελνraquo Ζ δεκηνπξγηθή ρξήζε

ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο κπνξεί λα δψζεη επθαηξίεο γηα αλαλέσζε

ηνπ καζήκαηνο πξνο ηελ θαηεχζπλζε αθελφο ηεο ελεξγεηηθήο εκπινθήο κε ην ίδην ην

θείκελν αθεηέξνπ ηεο αλάπηπμεο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 4)

Πέξα απφ ην παξάδεηγκα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ πνιπκέζσλ γηα ηελ αλάδεημε ηεο

ζπλνκηιίαο ησλ ηερλψλ ζεκεηψλνπκε θαη θάπνηεο άιιεο ελδεηθηηθέο πξνηάζεηο

δηδαζθαιίαο

Ο ΓΠ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί γηα ηε ζπλεξγαηηθή θαηαζθεπή ελφο ελλνηνινγηθνχλνεηηθνχ ράξηε ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ (πρ κε ην ειεχζεξν ινγηζκηθφ CmapTools lthttpcmapihmcusgt πνπ επηηξέπεη ηελ

θαηαζθεπή δπλακηθψλ ελλνηνινγηθψλ ζπλδέζεσλ αιιά θαη ηελ πξνζζήθε πνιπκεζηθνχ πιηθνχ) φπνπ ζα

αλαδεηθλχεηαη ε δνκή ηνπ θεηκέλνπ ηα ζεκαηηθά θέληξα νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ πξνζψπσλ ε εμέιημε ηεο πινθήο

θηι αιιά θαη ε δπλαηφηεηα ρεηξηζκνχ θαη αλαδηάηαμήο ηνπο νη ξαθέο δειαδή πνπ ζπγθξαηνχλ ηνλ ηζηφ ηνπ

ινγνηερληθνχ θεηκέλνπ ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε ελλνηνινγηθή ραξηνγξάθεζε δε ρξεζηκνπνηείηαη κφλν σο

επνπηηθφ εξγαιείν αιιά σο γλσζηηθφ εξγαιείν γηα ηελ νηθνδφκεζε ελλνηψλ θαη γλψζεο ζε άκεζε εκπινθή κε ην

θείκελν θαη ηαπηφρξνλα σο κέζν επηθνηλσλίαο θαη αληαιιαγήο ηδεψλ

Σα δηαδξαζηηθά εξγαιεία ηνπ ΓΠ δίλνπλ επίζεο ηε δπλαηφηεηα κηαο παηγληψδνπο κεηαγξαθήο ηνπ

θεηκέλνπ πνπ πξνβάιιεηαη ζηελ νζφλε (ή ζε πνιιαπιά ηκήκαηα ηεο νζφλεο) πρ κπνξνχλ λα γίλνπλ

αληηθαηαζηάζεηο ιέμεσλ ή θξάζεσλ θαη άιια laquoδνκηθά παηρλίδηαraquo πνπ αλαδεηθλχνπλ ηνπο ζεκαηηθνχο θαη

εθθξαζηηθνχο θψδηθεο ηνπ θεηκέλνπ (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 42) Καη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε φπσο θαη ζε

πνιιέο άιιεο δελ πξέπεη λα καο δηαθεχγεη φηη βαζηθνί ζηφρνη ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ινγνηερλίαο είλαη ε απφιαπζε

ηνπ θεηκέλνπ ε αηζζεηηθή θαιιηέξγεηα θαη ε θηιαλαγλσζία Έηζη αλάινγεο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο ζα πξέπεη λα

αθνινπζνχληαη κε γλψζε θαη κέηξν

Οη ζπκθξαζηηθνί πίλαθεο ιέμεσλ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο

ελζαξξχλνληαο ηελ εκπινθή ησλ καζεηψληξηψλ κε ην ινγνηερληθφ θείκελν θαζψο νη καζεηέοηξηεο κπνξνχλ λα

δηεξεπλήζνπλ γισζζηθά θαη πθνινγηθά θαηλφκελα κνηίβα θαη ζέκαηα θαη γεληθφηεξα λα έξζνπλ ζε επαθή κε

ηνλ ινγνηερληθφ ιφγν κέζα απφ ελαιιαθηηθέο δηαδξνκέο Βι ζρεηηθά Δλφηεηα IV θεθ 53

Ιζηνξία

Ζ εηζαγσγή δηαδξαζηηθψλ ζπζηεκάησλ δηδαζθαιίαο ζην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο ζε

ζπλδπαζκφ κε ηε ζχγρξνλε δηδαθηηθή ηνπ καζήκαηνο πνπ δίλεη έκθαζε ζηε

δηεξεπλεηηθή ηζηνξηθή κάζεζε88

κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αλαλέσζε ηνπ καζήκαηνο

88 πσο ήδε αλαθέξζεθε ζην θεθ 5 ΣΠΔ θαη δηδαζθαιία ηεο Ηζηνξίαο ηεο Δλφηεηαο ΗΗΗ ζηφρνο δελ

είλαη λα κεηαηξαπεί ν καζεηήο ζε laquoηζηνξηθφ εξεπλεηήraquo αιιά λα θαηαλνήζεη ηηο αξρέο ηηο ηζηνξηθήο




θαη ζε κεηαηφπηζε απφ ηελ έκθαζε ζηελ εθκάζεζε δεδνκέλσλ ζηελ έξεπλα

ηζηνξηθψλ εξσηεκάησλ κφλν εθφζνλ ε δηδαζθαιία ππεξβεί ην ηζρχνλ δηδαθηηθφ

πξφηππν

Απηφ βέβαηα είλαη θάηη πνπ ζα γίλεη ζηαδηαθά κε ηελ νινέλα θαη κεγαιχηεξε

εμνηθείσζε ησλ καζεηψληξηψλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν εξγαζίαο Μηα δξαζηεξηφηεηα

πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη κεηαβαηηθά ζε κηα ελδηάκεζε ινγηθή κεηαμχ ηνπ

ηζρχνληνο δηδαθηηθνχ πξνηχπνπ θαη ησλ ζχγρξνλσλ πξνζεγγίζεσλ είλαη ε παξαθάησ

Ζ θαζεγήηξηα ηζηνξίαο ΜΠ ε νπνία φπσο είδακε πξνεγνπκέλσο ρξεζηκνπνίεζε αξρηθά ηνλ ΓΠ γηα

λα δείμεη βίληεν θαη PowerPoint ζηελ ηάμε θαη γηα ιχζεηο αζθήζεσλ απνθαζίδεη λα πξνρσξήζεη ζε πην

απαηηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο Έηζη ζηελ επφκελε ελφηεηα ηνπ καζήκαηνο γηα ηνλ laquoΚπθιαδηθφ πνιηηηζκφraquo

αμηνπνηεί ηνλ ΓΠ γηα λα πεξηεγεζεί ε ηάμε εηθνληθά ζηηο ζπιινγέο ηνπ Μνπζείνπ Κπθιαδηθήο Σέρλεο ην

ηέινο ηεο εηθνληθήο πεξηήγεζεο ζέηεη εξσηήκαηα κε ζηφρν ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο ηζηνξηθήο θαληαζίαο ησλ

παηδηψλ φπσο ηη κπνξνχκε λα θαληαζηνχκε γηα ηνπο αλζξψπνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ απηά ηα

αληηθείκελα Πψο θαη γηαηί επέιεγαλ ην πιηθφ θαηαζθεπήο ηνπο Γηαηί ππήξραλ ηφζα δηαθνξεηηθά

ζρήκαηα αγγείσλ Πξνθεηκέλνπ φκσο λα εκπιέμεη πην ελεξγά ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο ηνπο

αλαζέηεη ηελ εμήο εξγαζία ηα παηδηά εξγάδνληαη ζε νκάδεο αξραηνιφγσλ-κνπζεηνιφγσλ πξνθεηκέλνπ λα

επηιέμνπλ νξηζκέλα αληηθείκελα γηα λα δεκηνπξγήζνπλ ην δηθφ ηνπο εηθνληθφ κνπζείν (αμηνπνηψληαο ηα

δηαδξαζηηθά εξγαιεία) κε δηαθνξεηηθή ζεκαηηθή αλά νκάδα (πρ θπθιαδηθή ζξεζθεία θαζεκεξηλή δσή

θηι) λα δεκηνπξγήζνπλ πεξηγξαθηθέο ιεδάληεο γηα ηα αληηθείκελα απηά αμηνπνηψληαο ηα εξγαιεία ηνπ

ΓΠ θαη λα ζπληάμνπλ έλα θείκελν πεξηήγεζεο ζην κνπζείν ηνπο ην νπνίν ζα αλαξηήζνπλ ζηνλ ΓΠ σο

νδεγφ γηα ηηο άιιεο νκάδεο

Έλα άιιν παξάδεηγκα ζα κπνξνχζε λα είλαη ην πέξαζκα απφ ηελ επίδεημε

ραξηψλ σο ζπλνδεπηηθνχ επνπηηθνχ πιηθνχ ζηελ εξγαζία κε δηαδξαζηηθνχο ράξηεο

απφ ηνπο νπνίνπο πξέπεη νη καζεηέοηξηεο λα αληιήζνπλ δεδνκέλα γηα λα νδεγεζνχλ

επαγσγηθά ζε ζπκπεξάζκαηα89

Μηα ηέηνηα δπλαηφηεηα δπλακηθήο νπηηθνπνίεζεο κε

άκεζν ρεηξηζκφ ησλ δεδνκέλσλ πξνζθέξεη ην ινγηζκηθφ ηνπ δηαδξαζηηθνχ ηζηνξηθνχ

έξεπλαο Πξβι θαη Γεκαξάθε 2002 ζεκ 15 laquoΟη ζθνπνί ηεο ζρνιηθήο δηεξεχλεζεο θαη ηεο επηζηεκν-

ληθήο έξεπλαο είλαη δηαθνξεηηθνί θαη ε γλσζηηθή ππνζηήξημε πνπ ρξεηάδεηαη ν καζεηήο απαηηεί ηδηαί-

ηεξε κειέηε θαη ζρεδηαζκφraquo Μεξηθνί απφ ηνπο ηξφπνπο απηήο ηεο γλσζηηθήο ππνζηήξημεο αλαπηχζ-

ζνληαη ζην 53 Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο 89 Πξβι Γεκαξάθε 2002 389 laquoΖ παηδαγσγηθή αμία ηεο ρξήζεο ινγηζκηθνχ γηα ηε δεκηνπξγία αλαπα-

ξαζηάζεσλ δελ έγθεηηαη θπξίσο ζηελ επνπηηθφηεηά ηνπο [hellip] Παξφιν πνπ ε δπλαηφηεηα ησλ αλαπα-

ξαζηάζεσλ λα δίλνπλ νπηηθή ππφζηαζε ζε αθεξεκέλεο έλλνηεο θάλνληάο ηεο έηζη πξνζηηέο ζηνπο κα-

ζεηέο είλαη ζεκαληηθή απηφ πνπ θπξίσο δηαθνξνπνηεί ηηο λέεο ηερλνινγίεο απφ ηα παξαδνζηαθά κέζα

είλαη ν δπλακηθφο ραξαθηήξαο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ δειαδή νη δπλαηφηεηεο δφκεζεο θαη ρεηξηζκνχ

πνπ πξνζθέξνπλ ζηνπο καζεηέοraquo




άηιαληα laquoCentenniaraquo (κε έκθαζε ζηελ νπηηθνπνίεζε ησλ ζπλνξηαθψλ αιιαγψλ ηεο

δεχηεξεο ρηιηεηίαο κΥ) ή ην ινγηζκηθφ laquoΠεξηπιάλεζε ζηνλ Υψξν-Υξφλνraquo Μηα

ελδεηθηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ζπλνδεχεη ην πξψην είλαη ε παξαθάησ

Γξαζηεξηόηεηα 1 ψξα (Β΄ Γπκλαζίνπ)

πσο γλσξίδεηο νη ηαπξνθνξίεο πξαγκαηνπνηήζεθαλ απφ ηνλ 11ν έσο ηνλ 13ν αηψλα

α) Δληφπηζε ζηνλ ράξηε πνηα ήηαλ ηα απνηειέζκαηα ηεο πξψηεο ζηαπξνθνξίαο φζνλ αθνξά ζηηο

εδαθηθέο αλαθαηαηάμεηο

β) χγθξηλε ηελ πξψηε θαη ηελ ηειεπηαία ζηαπξνθνξία κε βάζε ηνπο ράξηεο Πνηα δηαθνξά δηαθξίλεηο

κεηαμχ ησλ δχν ζηαπξνθνξηψλ ζε φηη αθνξά ζηελ θαηάιεμή ηνπο

Δπηπιένλ κπνξνχλ λα ζρεδηαζηνχλ δξαζηεξηφηεηεο πνπ επηηξέπνπλ ζηα

παηδηά λα επέκβνπλ ζηνλ ράξηε πξνζζέηνληαο ιφγνπ ράξε ηζηνξηθέοραξηνγξαθηθέο

πιεξνθνξίεο ραξάζζνληαο πνξείεο θηι Φπζηθά θαη πάιη πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε εδψ

ηε ζεκαζία ηνπ ξφινπ ηνπ θαζεγεηή ν νπνίνο πξέπεη λα επηιέμεη ηελ θαηάιιειε

παηδαγσγηθή πξαθηηθή ψζηε ν δηαδξαζηηθφο ράξηεο λα κελ θαηαιήμεη απιψο

αληηθαηάζηαην ηνπ έληππνπ

Γεληθή ζεώξεζε ηεο αμηνπνίεζεο δηαδξαζηηθώλ ζπζηεκάησλ ζε πην

θαηλνηόκεο κνξθέο δηδαζθαιίαο

Απηή ε πξνζέγγηζε ηνπ ΓΠ νπζηαζηηθά ελζσκαηψλεη πνιιά ζηνηρεία

δηαδξαζηηθφηεηαο Ο καζεηήο δελ είλαη πιένλ παζεηηθφο δέθηεο αιιά ζπκκεηέρεη

ελεξγά ζηε δεκηνπξγία θεηκέλσλ ζηελ αλάπιαζε ησλ δηθψλ ηνπ ή άιισλ θεηκέλσλ

κνλνηξνπηθψλ ή πνιπηξνπηθψλ ζε πνηθίιεο δηεξεπλεηηθέο καζεζηαθέο

δξαζηεξηφηεηεο Ζ ζπκκεηνρή απηή κπνξεί λα γίλεηαη είηε άκεζα κε ηε ρξήζε ηνπ

πίλαθα απφ ηνλ ίδην είηε έκκεζα πρ κε ηε ζπδήηεζε πάλσ ζε θείκελα πνπ

πξνβάιινληαη ζε απηφλ ε πεξίπησζε πνπ φια ηα παηδηά έρνπλ πξνζσπηθφ

ππνινγηζηή θαη είλαη ζπλδεδεκέλα κε ηνπηθφ δίθηπν ζηνλ ππνινγηζηή πνπ ειέγρεη ηνλ

ΓΠ κπνξεί ην θείκελφ ηνπο λα πξνβιεζεί άκεζα ζηνλ πίλαθα γηα επεμεξγαζία απφ

θνηλνχ Βέβαηα γηα λα ππάξμνπλ ηέηνηνπ είδνπο δηαδηθαζίεο απφ θνηλνχ επεμεξγαζίαο

θεηκέλσλ πξέπεη λα ππάξρεη ην θαηάιιειν θιίκα ζηε ζρνιηθή αίζνπζα ψζηε ν

καζεηήο λα κε ληψζεη σο απεηιή ηελ πξνβνιή ηνπ θεηκέλνπ ηνπ αιιά σο πξφθιεζε

γηα ζπδήηεζε




Απφ ηα αλσηέξσ παξαδείγκαηα πξνθχπηεη φηη ν ΓΠ κπνξεί λα απνβεί

εξγαιείν δεκηνπξγηθφηεηαο θαη αλαλέσζεο ηεο

δηδαζθαιίαο ζηα ρέξηα ελφο δαζθάινπ πνπ ζέιεη

λα δψζεη πεξηζζφηεξν ξφιν ζηα παηδηά θαη πνπ

αμηνπνηεί ηνλ ρξφλν ηνπ φρη γηα λα θαιχςεη

ζειίδεο χιεο αιιά γηα ηελ νπζηαζηηθή κάζεζε

Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα ηέηνηνπ είδνπο δηδαθηηθή

δηαδηθαζία είλαη πεξηζζφηεξν απαηηεηηθή αιιά

δελ είλαη απαξαίηεην λα γίλνπλ φια ηαπηφρξνλα

ε ζηαδηαθή εμνηθείσζε κε αλάινγνπ ηχπνπ

δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζα βνεζήζεη ψζηε

ζηαδηαθά ε ηάμε λα κεηαηξαπεί ζε θνηλφηεηα

δεκηνπξγηθήο κάζεζεο θαη ν ΓΠ ζε έλα εξγαιείν

πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε Μηα ηέηνηνπ είδνπο

δηδαθηηθή ινγηθή απαηηεί απφ ηνλ δάζθαιν λα

δηαβάζεη laquoηελ χιεraquo πνπ έρεη λα δηδάμεη πεξηζζφηεξν δεκηνπξγηθά θαη θάζεηα θαη

ιηγφηεξν δηεθπεξαησηηθά ndash γξακκηθά

Γ Αμηνπνίεζε ζηελ θαηεύζπλζε ηνπ θξηηηθνύ θαη λένπ γξακκαηηζκνύ

πδεηήζακε ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ ην γεγνλφο φηη ε επξεία δηάδνζε ησλ ΣΠΔ ζηελ

θαζεκεξηλή δσή ηα ηειεπηαία 30 ρξφληα έρεη δεκηνπξγήζεη λέα επηθνηλσληαθά θαη

θεηκεληθά δεδνκέλα πνπ ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζηα θηινινγηθά καζήκαηα

θαη ηδηαίηεξα ζην γισζζηθφ κάζεκα εκεηψλνπκε θαη πάιη εδψ α) ηελ εκθάληζε ηνπ

ππεξθεηκέλνπ κε ην νπνίν ην θείκελν δνκείηαη ζηνλ ρψξν σο πνιπεπίπεδν θαη δελ

απνηειεί κηα γξακκηθή νληφηεηα φπσο ζην ραξηί ελψ είλαη ηδηαίηεξα εχπιαζην

θαζψο κπνξεί λα ην επεμεξγαζηεί ν θαζέλαο αλά πάζα ζηηγκή β) ηνλ ξφιν ηεο

πνιπηξνπηθφηεηαο θαζψο δελ κπνξνχκε λα κηιάκε απιψο γηα γξαθή αιιά γηα

ζχλζεζε κε βάζε πνηθίινπο ζεκεησηηθνχο ηξφπνπο (γιψζζα εηθφλα ήρνο βίληεν) γηα

ηε δεκηνπξγία ελφο θεηκέλνπ πσο ήδε ηνλίζηεθε ηα παηδηά ζα πξέπεη λα

αλαγλσξίδνπλ ηα ζπζηαηηθά απηήο ηεο λέαο θεηκεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο λα είλαη ζε

ζέζε λα ηελ απνθσδηθνπνηνχλ αιιά θαη λα ηελ παξάγνπλ ηελ παξνχζα ελφηεηα

ζπδεηάκε πψο κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ν ΓΠ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή ζην κάζεκα

Ζ αλνηρηή πιαηθφξκα edusim

(httpedusim3dcom) είλαη έλα πεξηβάι-

ινλ ηξηζδηάζηαηεο εκβχζηζεο πνπ βαζίδε-

ηαη ζηηο αξρέο ηνπ επνηθνδνκεηηζκνχ θαη

πξννξίδεηαη εηδηθά γηα ρξήζε ζε δηα-

δξαζηηθνχο πίλαθεο επηηξέπεη ζηνπο καζε-

ηέο θαη ηηο καζήηξηεο λα θαηαζθεπάζνπλ εμ

νινθιήξνπ έλαλ εηθνληθφ θφζκν Πψο ζα

κπνξνχζακε λα αμηνπνηήζνπκε κηα ηέηνηα

δπλαηφηεηα ζηα θηινινγηθά καζήκαηα Να

αλαζθεπάζνπλ ηα παηδηά κηα κπθελατθή

θαηνηθία Να απνδψζνπλ εηθνληθά ηελ

θηάζν ηνπ Παπαδηακάληε Να ζρεδηάζνπλ

κηα μελάγεζε ζηα κλεκεία ηεο

Δξκνχπνιεο




Κξηηηθή θαη δεκηνπξγηθή πξνζέγγηζε λέσλ θεηκεληθώλ εηδώλ

Ο ΓΠ κπνξεί λα αλαδείμεη κε επθνιία ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ελφο πνιπεπίπεδνπ

πνιπηξνπηθνχ θεηκέλνπ κε άιια ιφγηα ηε γξακκαηηθή απηψλ ησλ λέσλ θεηκεληθψλ

εηδψλ Δάλ γηα παξάδεηγκα πάξνπκε κηα ηζηνζειίδα σο αληηπξνζσπεπηηθφ

παξάδεηγκα θεηκέλνπ ηνπ Νένπ Γξακκαηηζκνχ κέζσ ηνπ ΓΠ ν εθπαηδεπηηθφο κε ηε

βνήζεηα ησλ καζεηψλ κπνξεί λα αλαδείμεη ηνλ ξφιν ησλ δηαθφξσλ ζεκεησηηθψλ

πφξσλ ζηε ζπγθξφηεζε ηνπ λνήκαηνο αιιά θαη λα αλαδείμεη ηνλ ξφιν ηεο γιψζζαο

Ζ αλάδεημε απηή κπνξεί λα γίλεη κε απεπζείαο ζεκεηψζεηο πάλσ ζε κηα απνζεθεπκέλε

ηζηνζειίδα θαζψο ν ΓΠ πξνζθέξεη απηή ηε ιεηηνπξγία

Γίλνπκε ζηε ζπλέρεηα (βι εηθφλα 42) έλα παξάδεηγκα απφ ην βηβιίν ηεο Α΄

Γπκλαζίνπ (2006 ζ 30-31) φπνπ πξνβιέπεηαη ε δηδαζθαιία ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ελφο

δηαδηθηπαθνχ θεηκέλνπ

Εικόνα 42

Γελ είλαη δχζθνιν λα βξνχκε ζην δηαδίθηπν ηε ζπγθεθξηκέλε ή θάπνηα άιιε

ζειίδα λα ηελ πξνβάινπκε θαη λα αμηνπνηήζνπκε ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ΓΠ γηα

ππνγξάκκηζε εηζαγσγή ζρνιίσλ θηι Ζ δηδαζθαιία καο ζα γίλεη πην επνπηηθή αιιά

ζα θηλείηαη θαηά βάζνο ζηελ πξψηε νπηηθή (δειαδή ζηελ παξαδνζηαθή πξνζέγγηζε

ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο) αθνχ ηα παηδηά απιψο ζα παξαθνινπζνχλ ηε




δηδαζθαιία καο Μπνξνχκε λα βειηηψζνπκε ηελ εθδνρή απηή αλαζέηνληαο ζε νκάδεο

παηδηψλ λα επηζεκάλνπλ ηα ηδηαίηεξα ζηνηρεία ελφο ηέηνηνπ θεηκέλνπ θαη λα

επηιέμνπκε κηα νκάδα ε νπνία ζα εηζεγεζεί πνηα δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά

εληνπίδεη Ζ επηινγή απηή είλαη ζαθψο πην δεκηνπξγηθή θαη ζα κπνξνχζε λα γίλεη ζε

έλα δεχηεξν ζηάδην αθνχ πξνεγεζεί θάπνηα εμνηθείσζε ησλ παηδηψλ κε ηε

δηαδηθηπαθή θεηκεληθή ηδηαηηεξφηεηα Ζ νπηηθή απηή είλαη πην θνληά ζηε δεχηεξε

αληίιεςε πνπ πεξηγξάςακε παξαπάλσ αιιά αλαδεηθλχεη παξάιιεια θαη ζηνηρεία ηνπ

λένπ γξακκαηηζκνχ ζηα νπνία δίλεη ηδηαίηεξε έκθαζε ε παξνχζα ελφηεηα

Κάπνηνο άιινο δάζθαινο κπνξεί λα είλαη πεξηζζφηεξν δεκηνπξγηθφο Μπνξεί

λα αλαζέζεη ζηα παηδηά αθνχ πξνεγεζεί ε εμνηθείσζε κε ηελ ηδηαηηεξφηεηα ησλ

δηαδηθηπαθψλ θεηκέλσλ λα ζρεδηάζνπλ έλα δηθφ ηνπο λέαο κνξθήο θείκελν φπσο ζην

παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί (βι εηθφλα 43)

Εικόνα 43

Σν θείκελν απηφ είλαη κέξνο ελφο επξχηεξνπ Project90

φπνπ ηα παηδηά

πξνζπαζνχζαλ λα ζρεδηάζνπλ ηελ πξψηε ζειίδα ελφο ςεθηαθνχ δίζθνπ πνπ ζα

90 Ζ δαζθάια Σ Δ θαη ηα παηδηά ζε κία ηάμε ζρνιείνπ ηεο Θεζζαινλίθεο έζεζαλ σο ζηφρν θαηά ην

ζρνιηθφ έηνο 2003-2004 λα αιιάμoπλ ηνλ ζρνιηθφ ρψξν ηφζν ηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο φζν θαη έλαλ

εζσηεξηθφ αχιην ρψξν (αίζξην) ρξεζηκνπνηψληαο θπξίσο θπηά ινπινχδηα θαη ζάκλνπο Ζ πνξεία ηνπ

ζρεδίνπ πεξηειάκβαλε ηηο εμήο δηαθξηηέο θάζεηο 1 ζπιινγή δεδνκέλσλ κε επηζθέςεηο ζε ρψξνπο κε




κνηξαδφηαλ ζηνπο γνλείο Ζ χπαξμε ελφο ΓΠ ζα δηεπθφιπλε αξθεηά ηελ φιε

δηδαθηηθή δηαδηθαζία ηα παηδηά ζα κπνξνχζαλ λα δείμνπλ θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηηο

επηινγέο ηνπο ζα κπνξνχζαλ λα εηζαρζνχλ ζρφιηα θαη πξνηάζεηο γηα βειηηψζεηο θηι

ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ε ηάμε απνθηάεη θηλεηηθφηεηα ε έλλνηα ηνπ ζρνιηθνχ

γξακκαηηζκνχ δηεπξχλεηαη θαη νη ΣΠΔ γίλνληαη νξγαληθφ κέξνο ηεο γισζζηθήο

εθπαίδεπζεο αθνχ είλαη θαη νξγαληθφ κέξνο ηεο λέαο επηθνηλσληαθήο καο

πξαγκαηηθφηεηαο

ύγθξηζε δηαθνξεηηθώλ ζεκεησηηθώλ ηξόπσλ Κξηηηθή αλάγλσζε θαη παξαγσγή

πνιπηξνπηθώλ θεηκέλσλ

Καηά ηε δηδαζθαιία κπνξεί λα γίλεη ζχγθξηζε ελφο ηξφπνπ (γισζζηθφ θείκελν) κε

ηελ αλαπαξάζηαζή ηνπ ζε έλαλ άιινλ ηξφπν (πρ εηθφλα βίληεν) Χο πνιπηξνπηθφ

θείκελν κπνξεί λα ζεσξεζεί θαη έλα βίληεν ή κηα ζηαζεξή εηθφλα απφ βίληεν

(screenshot) κε ηε δηθή ηνπ πάληα ηδηαίηεξε γξακκαηηθή (πρ νπηηθή γσλία δνπκ

εζηίαζε ηνπ θαθνχ) πγθξίλνληαο ηνπο δχν ηξφπνπο αλαπαξάζηαζεο θαη

πξνζζέηνληαο ζεκεηψζεηο πάλσ ζηηο εηθφλεο ηα παηδηά ζα θαηαλνήζνπλ ηελ

αλαπαξαζηαηηθή ηδηαηηεξφηεηα ηνπ θάζε ηξφπνπ (εηθφλα ιφγνο) θαη ηηο επηινγέο πνπ

θάλεη ν εθάζηνηε δεκηνπξγφο έηζη ψζηε λα νδεγεζνχλ θαη ζε κηα θξηηηθή

laquoαλάγλσζεraquo ησλ πνιπηξνπηθψλ θεηκέλσλ Ζ θξηηηθή απηή αλάγλσζε ζα κπνξνχζε λα

γίλεη ζην κάζεκα ηεο γιψζζαο θαη κε πιήζνο άιισλ θαζεκεξηλψλ πνιπκεζηθψλ

θεηκέλσλ πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα αζθνχληαη ζηελ θξηηηθή θαηαλφεζε ηνπ

ζχλζεηνπ ζεκεησηηθνχ θφζκνπ πνπ παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε ζχγρξνλε


Αθφκα θαη ηα ίδηα ηα παηδηά ζα κπνξνχζαλ λα παξάγνπλ πνιπηξνπηθά

θείκελα θαη λα ηα παξνπζηάδνπλ κέζσ ηνπ ΓΠ φπσο είδακε ζην παξάδεηγκα κε ην

ζρέδην (project) ησλ παηδηψλ Ζ δηαθνξά κε ηελ παξνπζίαζε κέζσ ελφο

βηληενπξνβνιέα είλαη φηη ζηνλ ΓΠ ηα παηδηά ζα κπνξνχλ λα πξνζζέζνπλ άκεζα

νπνηεζδήπνηε πξνηάζεηο ή ζρφιηα θάλνπλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο ψζηε ηειηθά λα

εκπινπηίζνπλ πεξαηηέξσ ην πνιπηξνπηθφ ηνπο θείκελν

θπηά αιιά θαη ζε άιια ζρνιεία ζην πιαίζην ηεο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ γηα ην είδνο ησλ θπηψλ πνπ

ζα επηιεγνχλ 2 Τινπνίεζε ηνπ ζρεδίνπ (θχηεκα ησλ ινπινπδηψλ) θαη 3 Παξνπζίαζε ηνπ φινπ ζρε-

δίνπ ζε ηειηθή ζρνιηθή εθδήισζε Γηα κηα παξνπζίαζε ηεο φιεο εξγαζίαο βι Κνπηζνγηάλλεο 2006




Γεληθφηεξα ε παηδαγσγηθή πξαθηηθή ηεο αλάζεζεο ζπλζεηηθψλ εξγαζηψλ πνπ

αμηνπνηνχλ θαη αμηνινγνχλ πνηθίινπο ζεκεησηηθνχο πφξνπο είλαη πνιιαπιά

σθέιηκε91

ην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο ιφγνπ ράξε είδακε πξνεγνπκέλσο έλα

παξάδεηγκα αμηνπνίεζεο δηαδξαζηηθνχ ράξηε Μηα εμέιημε απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο

ζα ήηαλ ε δεκηνπξγία ελφο δηαδξαζηηθνχ ηζηνξηθνχ ράξηε απφ ηα ίδηα ηα παηδηά (κε

αμηνπνίεζε ηνπ ειεχζεξνπ ινγηζκηθνχ Google Maps ή Google Earth) θαη κάιηζηα ζε

δηαθνξεηηθέο εθδνρέο ζχκθσλα κε επηιεθηηθέο νπηηθέο πξνθεηκέλνπ λα

πξνβιεκαηηζηνχλ γηα ηελ ηδενινγηθή πιεπξά ηεο ζπγθξφηεζεο ελφο laquoδηαθαλνχοraquo

κέζνπ θαηλνκεληθά laquoνπδέηεξεοraquo απεηθφληζεο

Αληίζηνηρα ζην κάζεκα ηεο Λνγνηερλίαο ε δξαζηεξηφηεηα ζα κπνξνχζε λα

πάξεη ηε κνξθή δεκηνπξγίαο

ππεξθεηκεληθήο ινγνηερλίαο απφ φιε

ηελ ηάμε απφ θνηλνχ ηελ πεξίπησζε

απηή φρη κφλν εμνηθεηψλνληαη κε έλα

λέν ινγνηερληθφ είδνο (ή ηνπιάρηζηνλ

κε κηα λέα ηξνπηθφηεηα ηνπ

ινγνηερληθνχ ιφγνπ) αιιά βξίζθνληαη

νη ίδηνη ζηε ζέζε ηνπ παξαγσγνχ

θαηαλννχλ ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ

αιιά θαη εκπιέθνληαη δεκηνπξγηθά κε

ηνλ ινγνηερληθφ ιφγν

Αμηνιόγεζε ηεο δηαδηθηπαθήο πιεξνθνξίαο Κξηηηθή αλάγλσζε πεγώλ

Έλα αθφκα λέν δεδνκέλν ηνπ Νένπ Γξακκαηηζκνχ είλαη ην δηαδίθηπν σο κηα επηπιένλ

πεγή πιεξνθφξεζεο κε πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο (βι Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 33 Γηαδίθηπν

ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα γξαπηήο επηθνηλσλίαο θαη δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ

91 Πνιιαπιά σθέιηκε ππφ ηνλ φξν πάληα φηη ηεξνχληαη νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο φπσο ζσζηφο θαη

ζπζηεκαηηθφο ζρεδηαζκφο μεθάζαξνη καζεζηαθνί ζηφρνη πνηθηιία ζηξαηεγηθψλ θαη κεζφδσλ γηα ηελ

επίηεπμε ησλ ζηφρσλ απηψλ (αλάιπζε δειαδή ησλ δηαθνξεηηθψλ καζεζηαθψλ αλαγθψλ θαη εθαξκνγή

δηαθνξνπνηεκέλεο δηδαζθαιίαο) θηι Σα παξαδείγκαηα πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην αλά ρείξαο πιηθφ ζε θακία πεξίπησζε δελ πξνηείλνληαη σο laquoέηνηκεο ζπληαγέοraquo∙ είλαη αλαγθαζηηθά ζε κεγάιν βαζκφ αθαη-

ξεηηθά θαζψο ιείπεη έλαο βαζηθφο παξάγνληαο ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ ηα ηδηαίηεξα δεδνκέλα ηεο

θάζε ηάμεο Ζ νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία εηδηθά ζε ηάμεηο κηθηήο ηθαλφηεηαο απνηειεί κηα πξφ-

θιεζε γηα θάζε εθπαηδεπηηθφ ην ζηνίρεκα είλαη ε αληηκεηψπηζε ηεο αλνκνηνγέλεηαο ηεο ηάμεο φρη σο

πξνβιήκαηνο αιιά σο επθαηξίαο εκπινπηηζκνχ ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο θαη νη ΓΠ κπνξνχλ λα

αμηνπνηεζνχλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε

Ζ ηάμε ζε έλα δεκνηηθφ ζηελ Αγγιία απνθάζηζε

λα κεηαηξέςεη ην παξακχζη ηεο Κνθθηλνζθνπθίηζαο

ζε ππεξθεηκεληθή ινγνηερλία Αθνχ κειέηεζαλ θαη

απνδφκεζαλ ηε δνκή ηνπ θεηκέλνπ κε ηε βνήζεηα

ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ γξάθηεθε ζπιινγηθά έλα

λέν θείκελν ζην νπνίν πξνζηέζεθε έλαο αδεξθφο

ηεο Κνζθηλνζθνπθίηζαο ν νπνίνο θαη αθνινπζεί

δηαθνξεηηθή δηαδξνκή ζην δάζνο Με ηε βνήζεηα

ηνπ ΓΠ δεκηνχξγεζαλ ζηε ζπλέρεηα κηα πνιπκεζηθή

ηζηνξία ζηελ νπνία ν αλαγλψζηεο πξέπεη ζε θάζε

θφκβν λα laquoδηαδξάζεηraquo κε ηνλ ΓΠ θαη λα επηιέμεη

πνηα δηαδξνκή ζα αθνινπζήζεη




καζεκάησλ) Σα παηδηά ζα πξέπεη λα κάζνπλ πψο λα αλαδεηνχλ πεγέο (ηερληθέο

αλαδήηεζεο πιεξνθνξίαο πρ κε θαηάιιειεο ιέμεηο-θιεηδηά) ψζηε λα γξάςνπλ έλα

θείκελν αιιά θαη πψο λα ηηο αμηνινγνχλ θαη λα ηηο δηαβάδνπλ θξηηηθά Ο ΓΠ κπνξεί

λα θαλεί ηδηαίηεξα ρξήζηκνο ζε έλα ηέηνην πιαίζην ζπιινγηθήο επεμεξγαζίαο

εκαληηθή είλαη ε απφ θνηλνχ αλάδεημε ησλ γισζζηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ πνπ έρνπλ ηα

απνηειέζκαηα θαη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηινγή ησλ πεγψλ αιιά θαη ε αλάπηπμε

ηεο θξηηηθήο ηθαλφηεηαο ησλ παηδηψλ ψζηε λα επηιέγνπλ κε πξνζνρή ηηο ηζηνζειίδεο

πνπ ζα επηζθεθηνχλ (πρ κέζα απφ ηελ εμνηθείσζε κε δξαζηεξηφηεηεο αμηνιφγεζεο

ηζηνζειίδσλ κε θξηηήξηα βι θαη ζηε ζπλέρεηα ηε ζρεηηθή κειέηε πεξίπησζεο)

Δηδηθά ζην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο ε ζχγρξνλε δηδαθηηθή δίλεη έκθαζε ζηελ

αλάπηπμε ηέηνησλ ζηξαηεγηθψλ γηα θξηηηθή θαη ηζηνξηθή αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ

φπσο είλαη νη ndashζρεηηθά ζπκβαηηθά δνκεκέλεοndash ηζηνεμεξεπλήζεηο (Webquests) θαη ηα ndash

πνιχ πην θηιφδνμαndash δηαδηθηπαθά εξεπλεηηθά ζρέδηα εξγαζίαο κε βάζε έλα αλνηρηφ

ηζηνξηθφ εξψηεκα (Web Inquiry Projects) (Σζηβάο 2010) πσο ήδε αλαθέξζεθε ε

ζχγρξνλε δηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο κεηαηνπίδεη ηελ έκθαζε ζηελ νηθνδφκεζε ηεο

γλψζεο κέζσ ηεο ηζηνξηθήο έξεπλαο ηελ πεξίπησζε ηεο έξεπλαο κε ρξήζε

δηθηπαθψλ ηφπσλ απηφ πνπ απαηηείηαη είλαη αθελφο ε θαιιηέξγεηα ηεο δεμηφηεηαο

αλαδήηεζεο αθεηέξνπ ε θαιιηέξγεηα ηεο ηθαλφηεηαο αλάιπζεο θαη αμηνιφγεζεο

πεγψλ (δεμηφηεηα άληιεζεο θαη θαηάηαμεο ηεο ηζηνξηθήο πιεξνθνξίαο) θαη ζηε

ζπλέρεηα ε θαιιηέξγεηα ηεο δεμηφηεηαο επεμεξγαζίαο θαη πνιπηξνπηθήο παξνπζίαζεο

ηεο ηζηνξηθήο πιεξνθνξίαο (βι θαη Δλφηεηα ΗΗ θεθ53 Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο

ηεο ηζηνξίαο κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζθέςεο) ην πιαίζην ηνπ θξηηηθνχ

λένπ γξακκαηηζκνχ είλαη ζεκαληηθή ε θαηαλφεζε ηεο ηδενινγηθήο πιεπξάο αιιά θαη

ηεο ηζηνξηθφηεηαο ησλ ίδησλ ησλ πεγψλ αιιά θαη ησλ κέζσλ ςεθηαθψλ θαη

παξαδνζηαθψλ κεηάδνζεο ηεο πιεξνθνξίαο92

ηφρνο δελ είλαη λα γίλνπλ νη

καζεηέοηξηεο εηδηθνί ηζηνξηθνί εξεπλεηέο αιιά ηζηνξηθά εγγξάκκαηνη ψζηε λα

θαηαλννχλ θαη λα επεμεξγάδνληαη θξηηηθά ηε ζχγρξνλε ηζηνξηθή θνπιηνχξα ζε φιεο

ηηο εθθάλζεηο ηεο

92 ην πιαίζην απηφ κπνξνχλ λα εληαρζνχλ θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηελ ηζηνξηθφηεηα

ηνπ ίδηνπ ηνπ ηερλνινγηθνχ κέζνπ είηε απηφ είλαη ην έληππν βηβιίν είηε ν δηαδξαζηηθφο πίλαθαο (αξ-

ξήο 2010) Πξφθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε πνπ μεπεξλά ηελ απιή ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ κέζσλ δηδαζθα-

ιίαο γηα λα ζηαζεί αλαζηνραζηηθά απέλαληί ηνπο κέζα απφ κηα laquoαξραηνινγίαraquo ησλ κέζσλ εθπαηδεπηη-

θήο ηερλνινγίαο




Κξηηηθή εμνηθείσζε κε αλνηρηά πεξηβάιινληα όπσο βάζεηο δεδνκέλσλ

Δίδακε ήδε ζην πιαίζην ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ ΓΠ ζε πην θαηλνηφκεο κνξθέο δηδαζθα-

ιίαο παξαδείγκαηα ρξήζεο αλνηρηψλ πεξηβαιιφλησλ κε ηε κνξθή βάζεσλ δεδνκέ-

λσλ φπσο είλαη ηα ειεθηξνληθά ιεμηθά ή ηα ζψκαηα θεηκέλσλ (ή αθφκα θαη ηα

ηξηζδηάζηαηα πεξηβάιινληα εκβχζηζεο) ην πιαίζην ηνπ θξηηηθνχ λένπ γξακκα-

ηηζκνχ σζηφζν ε ρξήζε κηαο βάζεο δεδνκέλσλ γηα αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ δελ

επαξθεί ηφρνο είλαη ε αλάδεημε ηνπ ηξφπνπ ζπγθξφηεζεο θαη ηεο ηδενινγηθήο πιεπ-

ξάο ησλ λέσλ κέζσλ Έηζη ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη δξαζηεξηφηεηεο

πνπ laquoαπνδνκνχλraquo ππάξρνπζεο βάζεηο δεδνκέλσλ ή άιια πεξηβάιινληα αλαδεηθλχ-

νληαο επηινγέο θαη παξαιείςεηο αιιά θαη λα εηζαγάγεη ηνπο καζεηέο ζηε δεκηνπξγία

κηαο βάζεο δεδνκέλσλ πξφθεηηαη επνκέλσο γηα άιινπ ηχπνπ δηδαθηηθή ζηξαηεγηθή

Δθπαηδεπηηθφο ζε γπκλάζην ηεο πεξηθέξεηαο αθνχ δηαπηζηψλεη ηελ χπαξμε πινχζηνπ δσληαλνχ

δηαιεθηνινγηθνχ πιηθνχ απνθαζίδεη λα δεηήζεη απφ ηελ ηάμε ηελ θαηαγξαθή θαη εξκελεία ηνπ κε

ζηφρν ηε δεκηνπξγία ελφο ειεθηξνληθνχ γισζζάξηνπ93 πλεξγάδεηαη κε ηνλ θαζεγεηή πιεξνθνξηθήο

γηα ηε ζπιινγηθή δεκηνπξγία κηαο βάζεο δεδνκέλσλ απφ ηα παηδηά γηα ηελ εηζαγσγή ηνπ πιηθνχ θαη

αμηνπνηεί ηνλ ΓΠ ν νπνίνο επηηξέπεη επηπιένλ ηε δεκηνπξγία θαη ζχλζεζε πνηθίισλ πφξσλ φπσο

ερνγξαθήζεηοβηληενζθνπήζεηο ησλ νκηιεηψλ ηεο δηαιεθηηθήο πνηθηιίαο θηι Καηά ηε ζπιινγηθή απηή

δηαδηθαζία ηα παηδηά πξέπεη λα πάξνπλ κηα ζεηξά απφ απνθάζεηο ηη είδνπο πεδία ζα πεξηιακβάλεη ε

βάζε κε πνηα θξηηήξηα ζα εηζάγεηαη πιηθφ ζηε βάζε ηη ζα κέλεη εθηφο κε πνηα θξηηήξηα ζα

θαηαξηίδεηαη ην εξκελεπηηθφ ιήκκα θνθ

Έλα αθφκα παξάδεηγκα ζα κπνξνχζε λα είλαη ε θξηηηθή πξνζέγγηζε κηαο

ππάξρνπζαο βάζεο δεδνκέλσλ φπσο είλαη ηα ψκαηα Κεηκέλσλ ηεο Πχιεο γηα ηελ

Διιεληθή Γιψζζα94

(βι εηθφλα 44) Μηα εθπαηδεπηηθφο ιφγνπ ράξε πηνζεηψληαο

ζχγρξνλεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία ζην Λχθεην (ελφηεηα

Παξνπζίαζε-Κξηηηθή) αλέζεζε ηελ παξαθάησ εξγαζία ζηελ ηάμε ηεο

Δπηζθεθηείηε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ησλ δηδαθηηθψλ βηβιίσλ ηεο εθεκεξίδαο Σα Νέα θαη ηεο εθεκεξίδαο

Μαθεδνλία (httpwwwgreek-languagegr) Αλαδεηήζηε ζε 3 νκάδεο ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα θξηηηθήο

θηλεκαηνγξάθνπ θαη παξνπζίαζεο ηαηλίαο Πξνζπαζήζηε λα αλαιχζεηε ηε δνκή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ

θεηκεληθψλ εηδψλ θαη θαηαγξάςηε ηα θνηλά ζεκεία ηνπο

Ζ εθπαηδεπηηθφο σζηφζν ζέιεζε λα πξνρσξήζεη πέξα απφ ηε δξαζηεξηφηεηα ζχγθξηζεο ζε κηα

93 Πξβ έλα παξφκνην ζε κηθξφηεξε θιίκαθα εγρείξεκα κε ηίηιν e-ληνπηνιαιηέο απφ ην ΓΔΛ Θέξκνπ 94 Πξβ θαη ππνζεκείσζε 7




δξαζηεξηφηεηα νπζηαζηηθνχ θξηηηθνχ αλαζηνραζκνχ (Κνπηζνγηάλλεο 2009) Έηζη ζηε ζπλέρεηα έζεζε

ηα παξαθάησ εξσηήκαηα

Ζ δηάθξηζε ησλ εηδψλ laquoθξηηηθή θηλεκαηνγξάθνπraquo θαη laquoπαξνπζίαζε ηαηλίαοraquo γίλεηαη θαη ζηα ηξία ζψκαηα

θεηκέλσλ Τπάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο Πνχ βξίζθνληαη απηέο ηελ έθηαζε ζηε δνκή ζηε

ιεμηθνγξακκαηηθή Μήπσο είλαη δπζδηάθξηηα ηα φξηα θαη αλ λαη γηαηί Μήπσο πνηθίιινπλ ηα φξηα απφ

έληππν ζε έληππν θαη αλ λαη γηαηί Με πνηα θξηηήξηα έγηλε ε θαηεγνξηνπνίεζή ηνπο ζην ψκα Κεηκέλσλ

Μπνξείηε λα ζθεθηείηε ελαιιαθηηθά θξηηήξηα ηαμηλφκεζεο θηι

Δηθφλα 44 Σν πεξηβάιινλ ησλ σκάησλ Κεηκέλσλ ηεο Πχιεο

Γηα κηα αλαιπηηθφηεξε παξνπζίαζε ησλ εθδνρψλ πνπ κπνξεί λα πάξεη ην

ζπγθεθξηκέλν ζελάξην δηδαζθαιίαο βι Δλφηεηα V θεθ 23 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε

ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ ή ε

ηδενινγηθή δηάζηαζε ησλ ζελαξίσλ

Γεληθή ζεώξεζε ηεο θξηηηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ λένπ γξακκαηηζκνύ Μηα

κειέηε πεξίπησζεο

Μέζσ απηήο ηεο πξνζέγγηζεο αλαδεηθλχνληαη πνιιέο πιεπξέο ηνπ λένπ

γξακκαηηζκνχ φπσο ε θξηηηθή αλάγλσζε πνιπηξνπηθψλπνιπκεζηθψλ θεηκέλσλ ε

θξηηηθή αλάγλσζε πεγψλ ε πξνζέγγηζε λέσλ θεηκεληθψλ εηδψλ κσο ζα πξέπεη

παξάιιεια λα αλαπηχζζεηαη θαη ν θιαζηθφο ζρνιηθφο γξακκαηηζκφο κηα θαη ζε

απηφλ ζπλήζσο απνηπγράλνπλ ηα παηδηά Δπνκέλσο έλαο ΓΠ ζα πξέπεη λα




ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ θιαζηθνχ γξακκαηηζκνχ κε πην

δεκηνπξγηθφ ηξφπν αιιά θαη γηα ηελ αλάδεημε ζηνηρείσλ ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ

Παξαζέηνπκε ζηε ζπλέρεηα έλα παξάδεηγκα θνξηηζηνχ Γ΄ Γπκλαζίνπ πνπ

παξνπζηάδεη ζε ζπλέληεπμε ζε εξεπλήηξηα πψο αμηνπνηεί ηα λέα κέζα πξνθεηκέλνπ λα

αλαδεηήζεη πιεξνθνξίεο αιιά θαη λα γξάςεη95

Αλαθέξεηαη ζε έλα κάζεκα θαη

πεξηγξάθεη ηε δηαδηθαζία πνπ αθνινχζεζε γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη ηελ

παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ ζην Πξφγξακκα Δπεμεξγαζίαο Κεηκέλνπ [Κ = Καηεξίλα Δ

= Δξεπλήηξηα]

ην παξαπάλσ απφζπαζκα ε Καηεξίλα αλαπηχζζεη κηα δηθή ηεο ζηξαηεγηθή

γηα ην πψο λα αλαδεηεί πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν Δίλαη εκθαλέο απφ ην απφζπαζκα

απηφ φηη είλαη έλα δεκηνπξγηθφ παηδί Δίλαη φκσο απηνδίδαθηε Ση ζεκαίλεη laquoβάδσ ζην

Google ζπγθεθξηκέλνπο φξνπο πνπ κε ελδηαθέξνπλεraquo Πνηνο ηεο έρεη δείμεη πψο

ςάρλνπκε γισζζηθέο πιεξνθνξίεο ζε βάζεηο δεδνκέλσλ φπσο είλαη νη κεραλέο

αλαδήηεζεο Σν φηη είλαη απηνδίδαθηε θαίλεηαη επίζεο απφ ηνλ ηξφπν πνπ αμηνινγεί

ηα απνηειέζκαηα ηνπ Google Θεσξεί φηη laquoΒγάδεη πξψηα ηα official sites θαη κεηά

βγάδεη έηζη ηα πην ςαγκέλαraquo ελψ ν ηξφπνο πνπ εξγάδεηαη ε κεραλή απηή είλαη πην

ζχλζεηνο

Ζ φιε δηαδηθαζία ηεο αλαδήηεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηεο γισζζηθήο

πιεξνθνξίαο ζην δηαδίθηπν είλαη κηα ππφζεζε πνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ην λέν

95 Σν παξάδεηγκα πξνέξρεηαη απφ ην Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε

Κ Βαζηθά καο είρε δψζεη έλα site [ν θαζεγεηήο] πνπ βιέπνπλεhellipβιέπνπλε δηαθνξεηηθά ζέκαηα

απφ ηελ πιεπξά ηεο Υεκείαο ρξεζηκνπνίεζα απηφ Υξεζηκνπνίεζα απηά ηα site πνπ καο έδσζε ν

θαζεγεηήο θαη ρξεζηκνπνίεζαhellipεληάμεη ην google πνπ έβαια θάπνηαhellipεπεηδή ζπλήζσο έηζη

κ΄αξέζεη λα δνπιεχσ επεηδή έηζη ηα site είλαη έηζη ιίγν πεξίεξγα δελ κε βνιεχνπλε ζπλήζσο βάδσ

ζην google ζπγθεθξηκέλνπο φξνπο πνπ κε ελδηαθέξνπλε θαη βξίζθσ απφ θεη θαη πέξα ηηο πιεξνθν-

ξίεο πνπ ζέισ

Δ ΄απηή ηελ πεξίπησζε φκσο Καηεξίλα φηαλ βάδνπκε ηε ιέμε θιεηδί ζην google καο θαηεβά-

δεη αξθεηέο ηζηνζειίδεο Δζχ πσο δηαθξίλεηο πνηα είλαη απηή πνπ ζα ζνπ ρξεζηκεχζεη πεξηζζφ-

ηεξν

Κ Όηαλ εκθαλίδνληαη νη ζειίδεο έρεη πνιιέο θνξέο απφ θάησ θάπνηα έηζη ζηνηρεία θαη θξίλσ απφ

θεη πέξαhellipέηζη ιίγν ηηο ιέμεηο θαη ηνπο φξνπο ηη χθνο έρεη ην θείκελν ηη είδνπο πιεξνθνξίεο έρεη

θαη ζπλήζσο απηά πνπ βγάδεη πξψηεο δελ μέξσ ζπλήζσο έηζηhellipείλαη πην επίζεκεο Βγάδεη πξψηα

ηα official sites θαη κεηά βγάδεη έηζη ηα πην ςαγκέλα




πεξηερφκελν πνπ πξέπεη λα έρεη ν γισζζηθφο γξακκαηηζκφο θαη ην γισζζηθφ κάζεκα

Γελ είλαη έλα ηερληθφ δήηεκα θάηη πνπ ζα έβιεπε ν θαζεγεηήο ηεο πιεξνθνξηθήο

αιιά είλαη έλα δήηεκα πνπ έρεη ζρέζε κε ηελ αλαδήηεζε θαη επεμεξγαζία γισζζηθήο

πιεξνθνξίαο πξσηίζησο Ζ Καηεξίλα ην δηαηζζάλεηαη απηφ θαιά ιέγνληαο laquoέρεη

πνιιέο θνξέο απφ θάησ θάπνηα έηζη ζηνηρεία θαη θξίλσ απφ θεη πέξαhellipέηζη ιίγν ηηο

ιέμεηο θαη ηνπο φξνπο ηη χθνο έρεη ην θείκελν ηη είδνπο πιεξνθνξίεο έρεηraquo

Αο δνχκε ζηε ζπλέρεηα θαη θάπνηα άιια ελδηαθέξνληα ζηνηρεία απφ ηε

ζπλέληεπμε

ην παξαπάλσ απφζπαζκα έρεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ πψο ε Καηεξίλα αμην-

πνηεί ηα λέα πεξηβάιινληα αλαδήηεζεο θαη παξαγσγήο ιφγνπ γηα λα γξάςεη ην θεί-

κελφ ηεο

Έρεη αληηιεθζεί φηη είλαη θαιχηεξα λα ζπιιέγεη φηη ηελ ελδηαθέξεη

θαη λα ην κεηαθέξεη ζην Πξφγξακκα Δπεμεξγαζίαο Κεηκέλνπ

Γλσξίδεη φηη ζα πξέπεη απηέο ηηο πιεξνθνξίεο λα ηηο επεμεξγαζηεί πε-

ξαηηέξσ laquoθάλεη ιίγν πεξίιεςεraquo πνπ ζεκαίλεη φηη θξαηάεη ηελ νπζία ηνπ θάζε θεηκέ-

λνπ θαη ην laquoεκπινπηίδεηraquo ζηε ζπλέρεηα πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζεη ην δηθφ ηεο

θείκελν

Υξεζηκνπνηεί παξάιιεια ηζηνζειίδεο ζηα ειιεληθά αιιά θαη ζηα αγ-

γιηθά

Αλνίγεη πνιιά παξάζπξα παξάιιεια κε δηαθνξεηηθά θείκελα θαη ηα

επεμεξγάδεηαη

Δ Καη ζπλεζίδεηο λα κπαίλεηο ζε δπν ηξία Καη κεηά ηη θάλεηο Πψο κεηαθέξεηο ηηο πιεξνθνξίεο

ζνπ

Κ Δίλαη αλάινγα ην θαηά πφζν κε θαιχπηεη θάζε site Μπνξεί δειαδή έλα site λα είλαη πιήξεο θαη

λα κε ρξεηαζηεί λα πάσ πλήζσο κπαίλσ ζε πεξίπνπ πέληε Μεηά παίξλσhellipεπεηδή δε κ΄αξέζεη λα

ηηο ρεηξίδνκαη ηηο πιεξνθνξίεο ζην ίληεξλεη δε κε βνιεχεη πάξα πνιχ έηζη φπσο είλαη ε ζειίδα ηνπ

ίληεξλεη παίξλσ ηηο πιεξνθνξίεο απ΄ην ίληεξλεη κεηά ηηο θάλσ paste ζην word κεηά παίξλσ θαη

άιιεο πιεξνθνξίεο ηηο θάλσ φιεο ζην word θαη κεηά ηηο επεμεξγάδνκαη ζβήλσ γξάθσ αλνίγσ ηξία

παξάζπξα έηζη δίπια θαη ζπγθξίλσ κεηαθξάδσ φηαλ είλαη ζηα ειιεληθά θαη ηελ έρσ ζηα αγγιηθά

έηζη κεηαθξάδσhellipβαζηθά θάπσο έηζη Γηαβάδσ ηηο θάλσ ιίγν πεξίιεςε αιιάδσ θάπνηνπο φξνπο

πνπ είλαη ιίγν πνιχπινθνη ή ψξεο ψξεο εκπινπηίδσ ην θείκελν αλ είλαη πνιχ απιφ θαη ζπλήζσο

έηζη πξνζπαζψ κε πνιιά παξάζπξα θαη επεμεξγάδνληαο ην έλα




Ζ φιε δηαδηθαζία δείρλεη έλα εμαηξεηηθά δεκηνπξγηθφ παηδί πνπ έκαζε κφλν

ηνπ λα εξγάδεηαη ζηα λέα πεξηβάιινληα Σν ζρνιείν αληίζεηα είλαη πην ζηαηηθφ δε

ζπκπεξηιακβάλεη ζηα γισζζηθά καζήκαηα ηελ φιε δηαδηθαζία πνπ πεξηγξάθεη ε Κα-

ηεξίλα απνκνλψλεη ηα δηδαθηηθά αληηθείκελα κεηαμχ ηνπο θαη ζπάληα δίλεη δεκηνπξ-

γηθνχο ξφινπο ζηα παηδηά

Απφ εθηελή φκσο έξεπλα σο πξνο ην ηη θάλνπλ ηα παηδηά κε ηα λέα κέζα

(Κνπηζνγηάλλεο ππφ δεκνζίεπζε) θαίλεηαη φηη ε Καηεξίλα δελ είλαη ν θαλφλαο αιιά

ε εμαίξεζε Ζ Καηεξίλα πξνέξρεηαη απφ κηα πξνλνκηνχρα κνξθσηηθά θαη νηθνλνκηθά

νηθνγέλεηα θνηηά δε ζε ζρνιείν πνπ ηεο δίλεη αξθεηέο επθαηξίεο γηα εμάζθεζε ζε

πξαθηηθέο λένπ γξακκαηηζκνχ φπσο απηέο πνπ πεξηγξάθεη Σα παηδηά απφ ιηγφηεξν

πξνλνκηνχρα θνηλσληθά ζηξψκαηα δε γλσξίδνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ κε ηελ ίδηα ππν-

ςία ηηο πηπρέο ηεο λέαο επηθνηλσληαθήο πξαγκαηηθφηεηαο (Κνπηζνγηάλλεο 2007β amp

ππφ δεκνζίεπζε)

Οη ΓΠ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε λα εμνηθεησζνχλ ηα

παηδηά κε λέεο πηπρέο ηνπ γξακκαηηζκνχ ζαλ θαη απηέο πνπ είδακε ζηελ πεξίπησζε

ηεο Καηεξίλαο αιιά θαη ζηα παξαδείγκαηα πνπ πξνεγήζεθαλ Απηφ κπνξεί λα γίλεη

θαη κε ηηο δχν ινγηθέο πνπ πεξηγξάςακε παξαπάλσ ζηηο δχν πξνεγνχκελεο ππν-ελφ-

ηεηεο ν δάζθαινο κπνξεί λα ζπδεηήζεη κέζσ παξαδεηγκάησλ πψο κπνξνχλ λα αμην-

πνηνχλ ην δηαδίθηπν γηα λα ςάρλνπλ πψο αμηνινγνχλ φηη βξίζθνπλ πψο αμηνπνηνχλ

ηηο πιεξνθνξίεο πξνθεηκέλνπ λα ζπλζέζνπλ έλα δηθφ ηνπο θείκελν θηι Απηφ κπνξεί

λα γίλεηαη κε δηάινγν πάλσ ζε ζπγθεθξηκέλα παξαδείγκαηα ε κηα δεχηεξε θάζε ή

αλ ηα παηδηά είλαη πεξηζζφηεξν εμνηθεησκέλα ε εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα αλαζέζεη ζε

νκάδεο παηδηψλ λα παξνπζηάδνπλ θαη λα εηζεγνχληαη πψο αθξηβψο εξγάδνληαη λα ζπ-

δεηνχλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο θηι Σα παηδηά κπνξεί λα έρνπλ έηζη πην πξσηαγσ-

ληζηηθφ ξφιν

Δίλαη εκθαλέο φηη ηέηνηνπ είδνπο επηινγέο ζαλ θαη απηέο ηεο παξνχζαο ελφηε-

ηαο είλαη δχζθνια πινπνηήζηκεο θαη απαηηνχλ δηαθνξεηηθή νξγάλσζε ηεο laquoχιεοraquo

απφ ηνλ δάζθαιν Απηφ ζίγνπξα δελ είλαη εχθνιν αιιά ηα νθέιε είλαη πξνθαλή

Γ Ηκηηππηθέο θαη άηππεο κνξθέο ζρνιηθώλ πξαθηηθώλ

Δίλαη γλσζηφ φηη πνιινί θηιφινγνη είλαη αξθεηά επηθπιαθηηθνί σο πξνο ηελ αμηνπνί-

εζε ησλ λέσλ κέζσλ ζηε δηδαζθαιία ηνπο επηθαινχκελνη είηε ηερληθήο θχζεσο δπ-




ζθνιίεο είηε ηνπο ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο laquoκε ηελ χιε πνπ ηξέρεη θαη πξέπεη λα βγεηraquo

Οη εθδνρέο πνπ ζπδεηήζεθαλ ζηηο πξνεγνχκελεο ελφηεηεο ζρεηίδνληαη κε ηε δηδα-

θηηθή αμηνπνίεζε ηνπ ΓΠ ζην πιαίζην ηεο ζπλήζνπο δηδαζθαιίαο ησλ θηινινγηθψλ

καζεκάησλ Τπάξρνπλ φκσο θαη πην εχθνινη δξφκνη κε ηνπο νπνίνπο ζα κπνξνχζε λα

μεθηλήζεη θαλείο πξνθεηκέλνπ λα εμνηθεησζεί ζηαδηαθά κε ην λέν κέζν θαη κε κνξθέο

δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ζην πιαίζην ηνπ λένπ ήθαη ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ φπσο

πεξηγξάθεζαλ πξνεγνπκέλσο Καη νη δξφκνη απηνί φπσο έρνπκε ήδε δεη ζηελ Δλφ-

ηεηα Η θεθ 23 ρνιηθφο γξακκαηηζκφο θαη θηινινγηθέο πξαθηηθέο Θεσξεηηθφ πιαί-

ζην γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δψλε ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ έρνπλ

ζρέζε κε εκηηππηθέο (πρ δηάθνξα πξνγξάκκαηα πεξηβαιινληηθή αγσγή αγσγή

πγείαο θηι) θαη άηππεο ζρνιηθέο πξαθηηθέο (εθδξνκέο ζρνιηθέο γηνξηέο θαη εθδειψ-

ζεηο δεκηνπξγία καζεηηθήο εθεκεξίδαο) Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζην

ζρεηηθφ ππνθεθάιαην 232 ρνιηθέο πξαθηηθέο γξακκαηηζκνχ θαη αμηνπνίεζε ησλ

ΣΠΔ ζα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ θαη κε αμηνπνίεζε δηαδξαζηηθψλ ζπζηεκάησλ

δηδαζθαιίαο


Απφ ηε ζεσξεηηθή αλαζθφπεζε ηα παξαδείγκαηα θαη ηε ζρεηηθή ζπδήηεζε πνπ πξν-

εγήζεθε είλαη εκθαλέο φηη νη ΓΠ δελ είλαη νχηε έλα κέζν - θαηαιχηεο αιιαγψλ αιιά

νχηε θαη έλα κέζν πνπ επλνεί νπσζδήπνηε ηε δαζθαινθεληξηθή ndashκεησπηθνχ ραξαθηή-

ξαndash δηδαζθαιία πσο θαη πνηθίια άιια ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα εμαξηάηαη απφ

ηνλ ηξφπν πνπ ζα ηνπο αμηνπνηήζνπκε Γηαθξίλακε θαη νκαδνπνηήζακε ηηο ελδερφκε-

λεο ρξήζεηο ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο κία πην παξαδνζηαθή κία ζχγρξνλε κία

ζχγρξνλε - θξηηηθή θαη κία πνπ ζρεηίδεηαη κε πην άηππεο ζρνιηθέο δηδαθηηθέο

πξαθηηθέο Ζ νκαδνπνίεζε απηή έγηλε γηα θαζαξά ηερληθνχο ιφγνπο πξνθεηκέλνπ λα

γίλεη θαιχηεξα θαηαλνεηή ε ζηελή ζχλδεζε ησλ δηδαθηηθψλ κέζσλ κε ζπγθεθξηκέλεο

νπηηθέο δηδαζθαιίαο

ηε ζρνιηθή δσή ηα πξάγκαηα κπνξεί λα είλαη πην ζχλζεηα θάπνηα εθπαηδεπ-

ηηθφο ζα κπνξνχζε λα μεθηλήζεη έλα κάζεκα κε ηελ πξψηε ινγηθή ζέινληαο λα δηδά-

μεη θάηη ζε φιε ηελ ηάμε θαη λα ζπλερίζεη κε κία απφ ηηο δχν άιιεο ή θαη ην αληί-

ζηξνθν εκαζία έρεη λα γλσξίδεη ν δάζθαινο ζπλεηδεηά πξνο πνηα θαηεχζπλζε ζέιεη

λα πάεη ε δηδαζθαιία θαη ε ηάμε ηνπ πνηεο ελφηεηεο πξνζθέξνληαη θαη πνηεο φρη ηη




είδνπο καζεηέο σο εγγξάκκαηεο ηαπηφηεηεο ζέιεη λα θαιιηεξγεί ζηελ ηάμε ηνπ ια

απηά απαηηνχλ ζρέδην απφ ηνλ δάζθαιν ηνπ νπνίνπ ν ξφινο κε ηα λέα κέζα γίλεηαη

πεξηζζφηεξν απαηηεηηθφο αθνχ ζα πξέπεη λα ζπλδπάδεη δεκηνπξγηθά παιηφηεξα κε

λεφηεξα κέζα αιιά θαη θιαζηθέο κε λέεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο

Ζ ζπλχπαξμε απηή πνηθίισλ κέζσλ (παιηψλ θαη λέσλ) πνηθίισλ καζεζηαθψλ

πφξσλ (πρ βηβιία ινγηζκηθά) αιιά θαη πνηθίισλ πεξηβαιιφλησλ πξαθηηθήο γξακ-

καηηζκνχ (απφ ην ραξηί θαη ην κνιχβη ζηα Πξνγξάκκαηα Δπεμεξγαζίαο Κεηκέλνπ θαη

ζην δηαδίθηπν) ζηα νπνία ζα πξέπεη ηα παηδηά λα αζθεζνχλ λα παξάγνπλ αιιά θαη λα

πξνζιακβάλνπλ ιφγν δεκηνπξγεί ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λέα δεδνκέλα Δθεί πνπ ζε-

καληηθφο αξηζκφο εθπαηδεπηηθψλ είρε ζπλεζίζεη λα εξγάδεηαη κε άμνλα ηε ινγηθή ηνπ

εγρεηξηδίνπ ηψξα ζα πξέπεη λα κάζεη λα ζρεδηάδεη ιακβάλνληαο ππφςε φια ηα λέα

δεδνκέλα ηα ρέξηα ελφο δεκηνπξγηθνχ δαζθάινπ πνπ κπνξεί λα ελνξρεζηξψζεη δε-

κηνπξγηθά ηα κέζα ζην πιαίζην ελφο ζπλεηδεηνχ ζρεδίνπ εξγαζίαο γηα ηελ ηάμε ηνπ

ην νπνίν ζα αμηνπνηεί ζηνηρεία απφ ηηο ηέζζεξηο εθδνρέο πνπ πξναλαθέξζεθαλ νη ΓΠ

κπνξεί λα παίμνπλ ξφιν βνεζεηηθφ Αληίζεηα ζηα ρέξηα ελφο δαζθάινπ πνπ δηεθπε-

ξαηψλεη γξακκηθά ηε δηδαθηέα χιε ηνπ κε βάζε ην εγρεηξίδην ν ΓΠ πξνζθέξεη ειά-

ρηζηα ίζσο θαη λα βνεζάεη απιψο ζην λα παίξλεη λέν πεξηερφκελν ε αλία ηεο ζρνιη-

θήο ηάμεο




[ΕΝΟΣΘΣΑ IV] Χριςθ λογιςμικϊν ειδικότθτασ για τθν

αξιοποίθςι τουσ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ


Ραρουςίαςθ ςυγκριτικι μελζτθ και ανάλυςθ των βαςικϊν λογιςμικϊν για το κάκε δι-

δακτικό αντικείμενο Διαμόρφωςθ κριτθρίων αξιολόγθςθσ των λογιςμικϊν αυτϊν με

βάςθ το κεωρθτικό πλαίςιο που αναπτφχκθκε ςτισ προθγοφμενεσ ενότθτεσ Δυνατότθτεσ

αξιοποίθςθσ Ειδικότερα

α Οι εκπαιδευτικοί κα πρζπει να γνωρίηουν τισ κυριότερεσ κατθγορίεσ εκπαιδευτικοφ

λογιςμικοφ για τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων

β Κα πρζπει να γνωρίηουν να οργανϊνουν και να υποςτθρίηουν το ςχολικό εργαςτιριο

κατά τζτοιο τρόπο ϊςτε να εξυπθρετοφνται κατά τον καλφτερο τρόπο οι διδακτικζσ τουσ

προτεραιότθτεσ (πχ κζματα λειτουργίασ του εργαςτθρίου λογιςμικοφ που είναι

απαραίτθτο για τισ διδακτικζσ ανάγκεσ και πϊσ είναι καλφτερα να ζχει εγκαταςτακεί

αξιοποίθςθ του τοπικοφ δικτφου κλπ)

γ Να μποροφν να διαβάηουν κριτικά το κάκε λογιςμικό με βάςθ τον προβλθματιςμό που

αναπτφχκθκε ςτισ προθγοφμενεσ ενότθτεσ

δ Να εντοπίηουν τα χαρακτθριςτικά και τισ δυνατότθτεσ των λογιςμικϊν που μποροφν να

ςυμβάλουν ςτθ διαμόρφωςθ νζου εμπλουτιςμζνου μακθςιακοφ περιβάλλοντοσ

ε Να μποροφν να κατατάςςουν το κάκε λογιςμικό ςε κλειςτό ανοιχτό περιβάλλον

πρακτικισ γραμματιςμοφ να μποροφν να τα διαβάηουν ωσ προϊόντα που ενςωματϊνουν

ςυγκεκριμζνεσ διδακτικζσ κεωρίεσ και αρχζσ (επομζνωσ ωσ μθ ουδζτερα μζςα) και να

αντιλαμβάνονται ςε ποιεσ περιπτϊςεισ και για ποιουσ λόγουσ μποροφν να αξιοποιοφν το

κακζνα από αυτά

ςτ Να γνωρίηουν πϊσ αξιοποιικθκε ωσ τϊρα θ κάκε κατθγορία εκπαιδευτικοφ

λογιςμικοφ ςτθν εκπαίδευςθ (με παραδείγματα)

η Να γνωρίηουν επιλεγμζνα διαδικτυακά λογιςμικά και τισ δυνατότθτεσ εφαρμογισ τουσ

ςτθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων




1 Ειςαγωγι

Η ανάλυςθ που προθγικθκε ςτισ μζχρι τϊρα ενότθτεσ αποτελεί το πλαίςιο τθ κεω-

ρθτικι αφετθρία βάςει τθσ οποίασ κα πρζπει πρωτίςτωσ να κρίνεται το κάκε λογιςμικό που

κυκλοφορεί Βαςικά ερωτιματα επομζνωσ που πρζπει να τίκενται είναι

- Το ςυγκεκριμζνο λογιςμικό ςε ποια φάςθ τθσ επιςτθμονικισ αναηιτθςθσ ανικει

και γιατί

- Οι ςτόχοι του καλφπτουν τισ ςφγχρονεσ επιςτθμονικζσ αναηθτιςεισ

Με οδθγό αυτά τα ερωτιματα κα επιχειριςουμε μια περιδιάβαςθ και κριτικι ανά-

γνωςθ του λογιςμικοφ που διατίκεται ςυνικωσ για τθ διδαςκαλία τθσ γλϊςςασ και των

υπολοίπων φιλολογικϊν μακθμάτων

Γενικότερα βαςικι αρχι που διζπει τα κεφάλαια που ακολουκοφν είναι ότι τα παι-

δαγωγικά θλεκτρονικά περιβάλλοντα δεν είναι ακϊεσ ι ουδζτερεσ καταςκευζσ που οδθ-

γοφν πάντα ςε κετικά αποτελζςματα όπωσ κατά κανόνα ςχεδόν αντιμετωπίηονται Αντί-

κετα αποτελοφν χϊρουσ όπου προωκοφνται ι αντιπαρατίκενται ιδεολογίεσ και πολιτικζσ

με τθν αριςτοτελικι ζννοια του όρου Η ζμφαςθ επομζνωσ δεν πρζπει να δίνεται μόνο

ςτθν περιγραφι του νζου γραμματιςμοφ αλλά και ςτθν προςεκτικι εξζταςθ του ιδεολογι-

κοφ του πυρινα




2 Κατθγορίεσ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ


Ο γεληθφηεξνο φξνο ινγηζκηθφ (ινγηζκηθφ εθαξκνγψλ) ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηα πξν-

γξάκκαηα πνπ εθηεινχληαη απφ έλα ππνινγηζηηθφ ζχζηεκα Μηα εηδηθή θαηεγνξία

ηνπ είλαη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ (educational software) δειαδή ην πξφγξακκα

πνπ ζρεδηάδεηαη θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο

Ο φξνο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ παξlsquo φηη ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα είλαη

ηδηαίηεξα πξνβιεκαηηθφο ζηνλ ρψξν ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο γηα ηξεηο θπξίσο

ιφγνπο

Μεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηε

δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο σο κεηξηθήο (θαη ελ πνιινίο θαη ζηε δηδα-

ζθαιία ησλ γισζζψλ γεληθφηεξα) δελ είλαη εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ

αιιά πεξηβάιινληα επξχηεξεο ρξήζεο Σέηνηα είλαη γηα παξάδεηγκα ηα

πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηα ειε-

θηξνληθά ιεμηθά θαη ην δηαδίθηπν

Ο φξνο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ππνλνεί φηη ν ππνινγηζηήο

ρξεζηκνπνηείηαη σο ππνζηεξηθηηθφ κέζν ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία

Θεσξεί δειαδή ζε κεγάιν βαζκφ δεδνκέλν ην laquoηηraquo ηεο γισζζηθήο

εθπαίδεπζεο θαη ελδηαθέξεηαη γηα ην laquoπψοraquo Χζηφζν θάηη ηέηνην ελψ

ίζρπε παιηφηεξα δελ ηζρχεη πηα Ζ επξεία ρξήζε ησλ ΣΠΔ σο κέζσλ

γηα γξάςηκν δηάβαζκα θαη επηθνηλσλία δεκηνπξγεί λέα δεδνκέλα ζην

ίδην ην πεξηερφκελν ηεο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ

25 θαη Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 3) θάηη πνπ πξέπεη λα ην ιάβνπκε ζνβαξά

ππφςε καο ζε θάζε ζρεδηαζκφ

Σέινο κεγάιν πξφβιεκα δεκηνπξγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη ε αμηνπνί-

εζε ησλ ΖΤ ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ηαπηίδεηαη ζπλήζσο ζηε

ρψξα καο κε ηελ αμηνπνίεζε ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ εθπαηδεπηηθνχ ιν-

γηζκηθνχ πνπ εθιακβάλεη ηνλ ππνινγηζηή σο δάζθαιν (βι Δλφηεηα

ΗΗ θεθ 21)




Σα ινγηζκηθά κε θξηηήξην ηνλ βαζκφ αιιειεπίδξαζεο κε ηνλ ρξήζηε ζπληζηνχλ

laquoαλνηθηάraquo ή laquoθιεηζηάraquo εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα ελψ κε θξηηήξην ηε ρξήζε ηνπ

ππνινγηζηή ζηε δηδαζθαιία θαη κάζεζε κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε πξνγξάκκαηα θα-

ζνδεγνχκελεο δηδαζθαιίαο (ν ππνινγηζηήο σο δάζθαινο πρ πξνγξάκκαηα εμάζθε-

ζεο θαη πξαθηηθήο) πεξηβάιινληα κάζεζεο κε ηελ ππνζηήξημε ηνπ ππνινγηζηή (ν ππν-

ινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο πρ πξνγξάκκαηα πξνζνκνίσζεο) θαη βέβαηα

φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 25 θαη Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 3)

πεξηβάιινληα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (πρ ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο

ιφγνπ) ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηαζηνχλ αλαιπηηθφηεξα νη θαηεγνξίεο πνπ ζπλα-

ληάκε πην ζπρλά ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ96

Α Κατθγοριοποίθςθ ςφμφωνα με τον βακμό αλλθλεπίδραςθσ

Αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα

Σα ινγηζκηθά κε θξηηήξην ηνλ βαζκφ θαη ην είδνο αιιειεπίδξαζεο κε ηνλ ρξήζηε

ζπληζηνχλ laquoαλνηρηάraquo ή laquoθιεηζηάraquo εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα

Αλνηρηά πεξηβάιινληα γηα ηε γισζζηθή εθπαίδεπζε είλαη ζπλήζσο ηα ζψκαηα

θεηκέλσλ ηα ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη νη ζπκθξαζηηθνί πίλαθεο (concordances) κε

ινγνηερληθά ζπλήζσο έξγα Σα πεξηβάιινληα απηά πξνζθέξνληαη πάξα πνιχ γηα

πνηθίιεο γισζζνδηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ κπνξνχλ λα θηλνχληαη ζε έλα

παξαδνζηαθφ αιιά θαη πνιχ ζχγρξνλν πιαίζην

Γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο αλνηρηά πεξηβάιινληα ζεσξνχληαη φζα ελζαξξχ-

λνπλ ηελ ηζηνξηθή έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε κεηαγλσζηηθψλ θαη θπξίσο

κεηατζηνξηθψλ δεμηνηήησλ φζα ελζαξξχλνπλ δειαδή καζεζηαθέο δξαζηεξηφηε-

ηεο κε ηε κνξθή αλνηθηνχ εξεπλεηηθνχ εξσηήκαηνο πνπ απαηηεί απφ ηνπο καζε-

ηέο λα νξγαλψζνπλ ηελ ηζηνξηθή πιεξνθνξία εηζάγνληάο ηνπο ζην laquoεξγαζηήξην

ηνπ ηζηνξηθνχraquo (Γεκαξάθε 2002 Κάββνπξα 2004 Σζηβάο 2010)

Χο ζεκαληηθά θξηηήξηα γηα ηελ επηινγή ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ ζα κπν-

ξνχζαλ λα επηζεκαλζνχλ ηα θάησζη

Να είλαη ειεχζεξα ζηελ πξφζβαζε

96 Βι γηα επηπιένλ πιεξνθνξίεο

httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiesedu_soft02htmltoc003




Να είλαη δνκεκέλα κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα επλννχλ ηε δηεξεπλεηηθή κά-

ζεζε Απηφ ζεκαίλεη φηη επλννχλ θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ αλαδήηεζε ρσξίο

λα δίλνπλ έηνηκεο απαληήζεηο ελψ παξέρνπλ ηνπο απαξαίηεηνπο πφξνπο

γηα ηελ επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο

Να είλαη αμηφπηζηα λα έρνπλ δειαδή ειεγρζεί σο πξνο ηε ιεηηνπξγία ηνπο

Να είλαη αληηπξνζσπεπηηθά θπξίσο γηα ζψκαηα θεηκέλσλ

Να έρνπλ ιεθζεί ππφςε θαηά ηε δεκηνπξγία ηνπο εθπαηδεπηηθέο θαη

δηδαθηηθέο παξάκεηξνη

Να είλαη θηιηθά ζηε ρξήζε θπξίσο ζηα παηδηά θαη ζε εθπαηδεπηηθνχο πνπ

δε δηαζέηνπλ ηδηαίηεξεο ηερληθέο γλψζεηο

Να παξέρνπλ ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο

ηνπο

Ηδαληθφ ζα ήηαλ λα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηελ εθπαίδεπζε

πξνηείλνληαο ηξφπνπο θαη ζελάξηα δηδαθηηθήο αμηνπνίεζήο ηνπο

Μηα θαηαγξαθή ηέηνησλ πεξηβαιιφλησλ κπνξεί λα βξεη ν ελδηαθεξφκελνο ζην Παξάξηεκα Β

ελψ ζην θεθάιαην 5 ηεο παξνχζαο ελφηεηαο θαηαηίζεληαη πξνηάζεηο δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο

αλνηρηψλ δηεξεπλεηηθψλ πεξηβαιιφλησλ (ειεθηξνληθά ιεμηθά αξραία ειιεληθά ζψκαηα θεη-

κέλσλ θαη ζπκθξαζηηθφο πίλαθαο ιέμεσλ ηνπ πνηεηηθνχ έξγνπ ηνπ Γ εθέξε)

Κιεηζηά πεξηβάιινληα εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ

ηα θιεηζηά πεξηβάιινληα αλήθνπλ θπξίσο ηα ινγηζκηθά θαζνδεγνχκελεο δηδαζθα-

ιίαο (ν ππνινγηζηήο σο δάζθαινο πρ πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο θαη πξαθηηθήο) Σα

πεξηβάιινληα απηά είλαη ηα πην δηαδεδνκέλα ζηελ ειιεληθή αγνξά θαη εζηηάδνπλ ην

ελδηαθέξνλ ηνπο θαηά θχξην ιφγν ζηε δηδαζθαιία ηεο κηθξνδνκήο ηεο γιψζζαο

(γξακκαηηθή νξζνγξαθία ιεμηιφγην) πσο ήδε αλαθέξζεθε ν δηεζλήο επηζηεκνλη-

θφο πξνβιεκαηηζκφο έρεη απνκαθξπλζεί ζεκαληηθά εδψ θαη δεθαεηίεο απφ ηελ νπηηθή

πνπ ηα πεξηβάιινληα απηά πξνζεγγίδνπλ ην ζέκα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γιψζζαο

Πξφθεηηαη επνκέλσο γηα πεξηβάιινληα πνπ κφλν επθαηξηαθά θαη γηα ζπγθε-

θξηκέλεο αλάγθεο πξνηείλεηαη λα αμηνπνηεζνχλ ζηελ εθπαίδεπζε Οη ιφγνη είλαη νη

εμήο

Απνηεινχλ εθαξκνγέο πνπ έρνπλ εγθαηαιεηθζεί ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία

απφ ηηο αξρέο ήδε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 Καη απηφ γηαηί ε έκθαζε ζηε

δηδαζθαιία ησλ γισζζψλ (θαη ζηε δηδαζθαιία γεληθφηεξα) πέξαζε απφ ηε




ζπκπεξηθνξηζηηθνχ ηχπνπ δηδαζθαιία ησλ δνκψλ ζην θείκελν εληαγκέλν

ζηελ εθάζηνηε επηθνηλσληαθή πεξίζηαζε (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 2)

Σα πξνγξάκκαηα απηά απηνεμαληινχληαη επνκέλσο ζηε δηδαζθαιία

γξακκαηηθψλ δνκψλ πνπ δελ απνηειεί ζήκεξα δεηνχκελν ζηε γισζζηθή

δηδαζθαιία αθνχ νη γξακκαηηθέο δνκέο δε γίλνληαη θαηαλνεηέο εθηφο ησλ

θεηκεληθψλ εηδψλ

Με ηελ θαηεγνξία απηή ινγηζκηθνχ θηλδπλεχνπκε λα μαλαθέξνπκε απφ ην παξάζπξν

ησλ windows φηη θαη ε ειιεληθή εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα κε ηα λέα Π θαη

ζρνιηθά βηβιία ηείλεη λα μεπεξάζεη

ε απηήλ ηελ θαηεγνξία κπνξνχλ λα εληαρζνχλ θαη απιέο γξακκηθέο πνιπκεζηθέο εθαξκνγέο

ειεθηξνληθέο εγθπθινπαίδεηεο θαη ζηαηηθά παηρλίδηα

Β Κατθγοριοποίθςθ ςφμφωνα με τθ χριςθ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία

Πξνγξάκκαηα θαζνδεγνύκελεο δηδαζθαιίαο Ο ππνινγηζηήο σο δάζθαινο

Ζ δηάδνζε απηήο ηεο θαηεγνξία ινγηζκηθνχ ζπλαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ κε ην δηδα-

θηηθφ πξφηππν ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ (βι θεθ 21 ηεο Δλφηεηα ΗΗ) Πξφθεηηαη γηα

πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο (Drill and Practice)

Σα ινγηζκηθά απηνχ ηνπ ραξαθηήξα πνπ ζηνρεχνπλ ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία

εμαζθνχλ ζπλήζσο ηνπο καζεηέο ζε δηάθνξεο ελφηεηεο ηεο γξακκαηηθήο θαη ηνπ

ζπληαθηηθνχ ή ζηελ εθκάζεζε ηνπ ιεμηινγίνπ πρλά ηα ηειεπηαία ρξφληα εκθα-

λίδνληαη ελζσκαησκέλα ζε άιινπ ηχπνπ ινγηζκηθά θαη φρη απηφλνκα

Κξηηηθή

ηα ζεηηθά ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ ζπλήζσο ινγίδνληαη ε άκεζε αλαηξνθνδφηεζε ην πεξηζψξην

άπεηξσλ επαλαιήςεσλ laquoρσξίο λα εμαληιείηαη ε ππνκνλή ηνπ κεραλήκαηνοraquo θαη ε δπλαηφηεηα αμηνιφ-

γεζεο ηεο πνξείαο ησλ αζθνπκέλσλ

Σα πξνγξάκκαηα απηά έρνπλ ζπγθεληξψζεη ηελ πην έληνλε θξηηηθή θαη ζα ιέγακε πσο ζηε δηεζλή βη-

βιηνγξαθία ζεσξνχληαη σο παξαδείγκαηα πξνο απνθπγήλ αθνχ ε άθξηηε πηνζέηεζή ηνπο κπνξεί πέ-

ξαλ ησλ άιισλ λα επαλαθέξεη κηα μεπεξαζκέλε αληίιεςε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία Αλ είλαη φκσο

θαιά ζρεδηαζκέλα είλαη δπλαηφ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ επθαηξηαθά γηα ηελ επίιπζε ζπγθεθξηκέλσλ

πξνβιεκάησλ (πρ νξζνγξαθίαο) θαη λα δηεπθνιχλνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία




πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο (Tutorials) κε παξάιιειε εμάζθεζε

Σα πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο αλαιακβάλνπλ ηε δηδαζθαιία κηαο ελφηεηαο κε

ηελ παξάιιειε εμάζθεζε Ζ χιε παξνπζηάδεηαη θαηά κηθξέο ελφηεηεο θαη κε θα-

ηάιιειεο εξσηήζεηο θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα λα πξνθιεζεί ε ζπκκεηνρή ηνπ

καζεηή απφ ηηο απαληήζεηο ηνπ νπνίνπ εμαξηάηαη ε ζπλέρηζε ηεο δηδαζθαιίαο

Δπηδηψθεηαη δειαδή ε δπλαηφηεηα εμαηνκηθεπκέλεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο

πνπ ζηεξίδεηαη ζην δηάινγν θαη παξαθνινπζεί ηελ πνξεία θαη ηθαλφηεηα ηνπ

θάζε καζεηή

Κξηηηθή

Σα πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο αλ είλαη πξνζερηηθά ζρεδηαζκέλα θαη εθκεηαιιεχνληαη ηηο δπλαηφηεηεο

ηεο ηερλνινγίαο (πρ εηθφλα ιφγνο ηερλεηή λνεκνζχλε) κπνξνχλ

1 Να βνεζήζνπλ ζηελ θαηαλφεζε θεθαιαίσλ ηεο γξακκαηηθήο θαη ηνπ ζπληαθηηθνχ θαη λα

θαιχςνπλ ηπρφλ θελά ησλ καζεηψλ ζε επί κέξνπο ζέκαηα

2 Δπηηξέπνπλ ζην δάζθαιν λα κελ απαζρνιεί ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ φηαλ θξίλεη φηη ην πξφ-

βιεκα δελ είλαη γεληθφ θαη επηηξέπνπλ ηελ απφιπηε εμαηνκίθεπζε ηεο δηδαζθαιίαο

Ζ θξηηηθή σζηφζν επηζεκαίλεη πσο ηα πξνγξάκκαηα απηά είλαη κελ πην ζχλζεηα θαη πην εληππσζηαθά

ε δηδαθηηθή θηινζνθία φκσο πνπ πηνζεηνχλ δε δηαθέξεη νπζηαζηηθά απφ απηήλ ησλ πξνγξακκάησλ

εμάζθεζεο ηεξίδνληαη θαη απηά ζηηο αξρέο ηεο ςπρνινγηθήο ζρνιήο ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ γη απηφ

θαη ε θξηηηθή πνπ αζθείηαη είλαη παξαπιήζηα κ απηήλ γηα ηα πξνγξάκκαηα εμάζθεζεο

Ο ππνινγηζηήο σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο

Πξφθεηηαη γηα πεξηβάιινληα πνπ επηδηψθνπλ φρη λα δηδάμνπλ αιιά λα κεηαηξέςνπλ

ηνλ ππνινγηζηή ζε πεξηβάιινλ πνπ ζα επλνεί ηε δηδαζθαιία

Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα έρνπλ ηα πεξηβάιινληα απηά είλαη

πγθεθξηκέλε θαη ζαθή ζεσξία κάζεζεο ζηελ νπνία λα ζηεξίδνληαη Ζ

ζεσξία απηή ηεο κάζεζεο πξέπεη λα είλαη ζχγρξνλε θαη λα ιακβάλεη ππφςε ηεο ηε

δηεζλή εκπεηξία

Πνιχ θαιφ ζεσξεηηθφ πιαίζην σο πξνο ηε δηδαζθαιία ηνπ δηδαθηηθνχ

αληηθεηκέλνπ

Πνιχ θαιφ ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ πξσηίζησο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο

πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή ηνπ ινγηθή

αθή δφκεζε ηνπ πεξηβάιινληνο κε βάζε ηε ζεσξία κάζεζεο πνπ πηνζε-

ηνχλ

Σξάπεδα κε παξαδείγκαηα εθαξκνγψλ (θαιφ είλαη απηά λα πξνέξρνληαη

απφ ηελ εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή)

Δμππαθνχεηαη φηη πξέπεη λα είλαη θηιηθά ζηε ρξήζε θαη εχθνια γηα παηδηά




Σα πεξηβάιινληα απηά αθνινπζνχλ ρξνληθά κεηά απφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ

ππνινγηζηή σο δαζθάινπ θαη γλψξηζαλ ηδηαίηεξε αλάπηπμε θπξίσο ζηηο ΖΠΑ θαηά

ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1980-1990

ην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο ηέηνηα πεξηβάιινληα είλαη νη αιιειεπηδξαζηηθέο

εθαξκνγέο πνπ ζέηνπλ ηνλ καζεηή ζε ξφιν ηζηνξηθνχ εξεπλεηή αξραηνιφγνπ θηι

θαη ηνπ αλαζέηνπλ ηε ιχζε ελφο αλνηθηνχ ηζηνξηθνχ πξνβιήκαηνο κέζα απφ πξν-

ζρεδηαζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο ζπλεξγαηηθήο θαηά πξνηίκεζε θχζεο θαζψο θαη λνε-

ηηθά εξγαιεία πνπ επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία θαη ηνλ ρεηξηζκφ δπλακηθψλ αλαπαξα-

ζηάζεσλ Πξνθεηκέλνπ βέβαηα ηα πεξηβάιινληα απηά λα ιεηηνπξγήζνπλ σο λνεηηθά

εξγαιεία θαη λα ζηεξίμνπλ ηε δηεξεπλεηηθή κάζεζε απαξαίηεηε είλαη ε θαηάιιειε

δηδαθηηθή πξνζέγγηζε θαη πξαθηηθή δηαθνξεηηθά ε θαηαζθεπή αλαπαξαζηάζεσλ

κπνξεί εχθνια λα κεηαηξαπεί ζε κηα κεραληζηηθή δξαζηεξηφηεηα θαηαγξαθήο πιε-

ξνθνξηψλ (Γεκαξάθε 2002 390)

ην γισζζηθφ κάζεκα νη εθαξκνγέο πνπ κεηαηξέπνπλ ηνλ ππνινγηζηή ζε πε-

ξηβάιινλ εξγαζίαο αμηνπνηήζεθαλ θπξίσο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ Ο

αξηζκφο απηψλ ησλ πεξηβαιιφλησλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο καο είλαη πεξην-

ξηζκέλνο Δηδηθά γηα ην γισζζηθφ κάζεκα ηα ινγηζκηθά πνπ αμηνπνηνχλ ηνλ ππνιν-

γηζηή σο πεξηβάιινλ εξγαζίαο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζηηο παξαθάησ ππν-

θαηεγνξίεο

Ζ πξψηε επηρεηξεί λα κεηαηξέςεη ηνλ ππνινγηζηή απφ κέζν δηδαζθαιίαο ζε

πεξηβάιινλ ζηήξημεο ηνπ γξάθνληνο καζεηή ηελ θαηεγνξία απηή κπν-

ξνχκε λα δηαθξίλνπκε δχν ππνθαηεγνξίεο ε κία έρεη εζηίαζε πεξηζζφηεξν

γλσζηαθή θαη δίλεη κεγαιχηεξε έκθαζε ζην ηη κπνξεί λα πξνζθέξεη ν ππν-

ινγηζηήο ζε ζρέζε κε ηελ παξαγσγή ιφγνπ ελψ ε άιιε ππνθαηεγνξία αλ

θαη αληιεί θάπνηα ζηνηρεία απφ ηελ άπνςε απηή αλαδεηεί ζηνλ ππνινγηζηή

ην κέζν πνπ ζα δηεπθνιχλεη ηελ θνηλσληθή επαθή ηε ζπλεξγαζία ηελ

αληαιιαγή απφςεσλ θηι

Δλδεηθηηθφ παξάδεηγκα ηεο δεχηεξεο ππνθαηεγνξίαο είλαη ην αγγιφθσλν πεξη-

βάιινλ Deadalus Σν πεξηβάιινλ απηφ ζηεξίδεη ηνλ καζεηή θαηά ηε ζπγγξαθή δί-

λνληαο ηνπ πφξνπο αιιά θαη αλαηξνθνδφηεζε κέζα απφ ηελ επηθνηλσλία κε άιινπο

καζεηέο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ Σν Οινθιεξσκέλν Πεξηβάιινλ Παξαγσγήο Γξαπηνχ




Λφγνπ Daedalus θαη ην Daedalus On-line έρνπλ ζρεδηαζηεί εηδηθά γηα λα ππνζηεξί-

μνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαηά ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ97

Δηθφλα 45 Δηθφλα απφ ηελ πξφζθαηε έθδνζε ηεο εθαξκνγήο (httpwwwdaedaluscom)

Κξηηηθή

Σα πξνγξάκκαηα απηά φπσο είλαη ινγηθφ θέξνπλ ηα ειαηηψκαηα ηεο απνθιεηζηηθήο πξνζθφιιεζεο

ζηε ζεσξία ζηελ νπνία ζηεξίδνληαη Καη αξρήλ είλαη πνιχ δχζθνιν λα κνληεινπνηεζεί πιήξσο ε αλ-

ζξψπηλε ζθέςε ‒ε νπνία ζε κεγάιν βαζκφ είλαη θαη θνηλσληθή ζθέςε‒ θαη θαηά πξνέθηαζε ε δηαδη-

θαζία παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ηε ζηηγκή πνπ είλαη εμαηξεηηθά πην πνιχπινθε απφ θάζε δπλαηφηεηα

πξφβιεςεο Πέξαλ ηνχησλ ζέινληαο λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο απνβαίλνπλ

δχζρξεζηα θαη νδεγνχλ ηνλ καζεηή ζην λα αθνινπζεί πεξίπινθεο δηαδηθαζίεο κε απνηέιεζκα ζε

αξθεηέο πεξηπηψζεηο λα θάλνπλ ηα απιά δχζθνια

Δπηπιένλ ηα πξνγξάκκαηα απηά (ε θξηηηθή απηή αθνξά ηα πξνγξάκκαηα ηεο πξψηεο ππνθαηεγνξίαο)

εζηηάδνληαο ζηε δηαδηθαζία γξαθήο παξαβιέπνπλ ή ππνβαζκίδνπλ ζεκαληηθά

ηε δεκηνπξγία πξαγκαηηθψλ πεξηζηάζεσλ επηθνηλσλίαο θαη επνκέλσο ηελ θαιιηέξγεηα ηεο

ιεηηνπξγηθά δηαθνξνπνηεκέλεο ρξήζεο ηεο γιψζζαο (Barret amp Paradis 1988 157)

ηελ θνηλσληθή δηάζηαζε ηεο κάζεζεο

ηνλ δεκηνπξγηθφ ξφιν ηνπ δαζθάινπ

ηελ ηδενινγηθή δηάζηαζε ηεο δηδαζθαιίαο (πρ πξνβιεκαηηζκφο θαιιηέξγεηα θξηηηθήο ζθέ-

ςεο) θαη ηελ πξνζαξκνγή ηεο ζηηο απαηηήζεηο ηεο επνρήο καο (Soloway 1991)

Θα ήηαλ παξάιεηςε αλ δελ ηνλίδακε πσο ππάξρεη νπσζδήπνηε κεγάιε δηαθνξά σο πξνο ηε ινγηθή

δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή ζε ζρέζε κε ηα πξνγξάκκαηα ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο

(θαζνδεγνχκελεο δηδαζθαιίαο) Δδψ ην βάξνο πέθηεη ζην θείκελν θαη ζηελ παξαγσγή ηνπ θαη απηφ

απνηειεί νπσζδήπνηε πξφνδν Σν ιάζνο φκσο είλαη πσο θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα λα αλαπηπρζνχλ

θαη γηα ηελ παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ αιιειεπηδξψληα πεξηβάιινληα κάζεζεο (Interactive Learning

Environment) ρσξίο λα ιακβάλνληαη ζνβαξά ππφςε νη ηερληθνί πεξηνξηζκνί ζηελ θαηαλφεζε ηεο

αλζξψπηλεο γιψζζαο αιιά θαη ε θνηλσληθή δηάζηαζε ηνπ γισζζηθνχ θαηλνκέλνπ

97 ηνλ δηθηπαθφ ηφπν ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαίδεπζεraquo δηαηίζεηαη

ην ζρεηηθφ άξζξν ηνπ Butler (2001)




Μηα άιιε θαηεγνξία αμηνπνηεί ηηο δπλαηφηεηεο ησλ πνιπκέζσλ θαη ηνπ ππεξ-

θεηκέλνπ πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζεη ινγηζκηθφ πνπ ζα πξνζνκνηάδεη θα-

ζεκεξηλέο θνηλσληθέο πξαθηηθέο θαη επνκέλσο ζα δεκηνπξγεί έλαλ εηθνληθφ

θφζκν πνπ ζα δίλεη επθαηξίεο γηα ρξήζε απζεληηθνχ γισζζηθνχ πιηθνχ98

ε

απηήλ ηελ θαηεγνξία ζα κπνξνχζαλ λα ηνπνζεηεζνχλ θαη ηα ινγηζκηθά

πξνζνκνίσζεο αιιά θαη δηάθνξα εθπαηδεπηηθά laquoπαηρλίδηαraquo πνπ αλαπηχρζε-

θαλ ζε απηφ ην πιαίζην

Παξάδεηγκα ην laquoπαηρλίδηraquo Quest Atlantislsquo ην νπνίν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί

γηα πνηθίια καζήκαηα πγθεθξηκέλα γηα ην γισζζηθφ κάζεκα ππάξρεη κηα απν-

ζηνιή (quest) θαηά ηελ νπνία ν καζεηήο αλαιακβάλεη ηνλ ξφιν ηνπ δεκνζηνγξά-

θνπ-εξεπλεηή θνπφο είλαη λα ζπγθεληξψζεη ζηνηρεία ζπλνκηιψληαο κε ηνπο δηά-

θνξνπο ραξαθηήξεο ηνπ παηρληδηνχ ψζηε ηειηθά λα αλαπηχμεη έλα θείκελν επηρεηξε-

καηνινγίαο Σν θείκελν απηφ δεκνζηεχεηαη ζηελ εθεκεξίδα ηνπ παηρληδηνχ κεηά

απφ ηνλ έιεγρν θαη ηελ αλαηξνθνδφηεζε απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη έρεη σο ζθνπφ λα

πείζεη ηνπο ραξαθηήξεο ηνπ παηρληδηνχ γηα θάπνην ζέκα

Δηθφλα 46 Ζ αξρηθή νζφλε ηεο εθαξκνγήο ((httpwwwquestatlantisorg)

Κξηηηθή

ηα ζεηηθά απηνχ ηνπ είδνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ινγίδεηαη ην φηη ελζαξξχλνπλ ηελ

νκαδηθή εξγαζία θαη έξεπλα αλαπηχζζνπλ ηελ θξηηηθή ηθαλφηεηα θαη νδεγνχλ ζηελ θαηάθηεζε

ηεο γλψζεο θαηά ηξφπν θπζηθφ θαη επράξηζην Χζηφζν

Ο εθπαηδεπηηθφο πξέπεη λα έρεη ππφςε ηνπ πσο ην ινγηζκηθφ απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη δπλαηφ

λα νδεγήζεη ζε κηα εζθαικέλε εληχπσζε θαη εμηδαλίθεπζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη παξάιιεια

λα κεηψζεη ηελ επαθή κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα

98 Έλα παξάδεηγκα ινγηζκηθνχ πνπ δελ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλν εηδηθά ζηελ εθπαίδεπζε απνηειεί ην

laquoπαηρλίδηraquo Second Life ζην νπνίν ν καζεηήο -παίρηεο εηζάγεηαη ζε έλαλ εηθνληθφ θφζκν θαη κπνξεί λα

δήζεη επηθνηλσληαθέο ζπλζήθεο παξφκνηεο κε ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ αλαιακβάλνληαο δηάθνξνπο

ξφινπο φπσο ηνπ εξγαδφκελνπ ζε θάπνηα δνπιεηά ή ηνπ εξεπλεηή Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα εθ-

παηδεπηηθήο αμηνπνίεζήο ηνπ είλαη ε δεκηνπξγία ηνπ εηθνληθνχ λεζηνχ ηεο Καιπςψο απφ έλαλ Έιιελα

εθπαηδεπηηθφ βι httpblogsschgrbillbascategorysecond-life




Μηα ζεκαληηθή παξάκεηξνο πνπ ζπρλά παξαβιέπεηαη είλαη ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ

πξνγξακκάησλ φρη κφλν απφ ηελ άπνςε ηεο δηδαθηηθήο αληίιεςεο πνπ πξνηείλνπλ αιιά θαη απφ

ηελ άπνςε ησλ θνηλσληθψλ εζληθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πξνηχπσλ πνπ πξνβάιινπλ Ζ αλάιπζε ηνπ

πεξηερνκέλνπ ηνπο ηδίσο απηψλ πνπ πξνζπαζνχλ λα κηκεζνχλ θνηλσληθά θαηλφκελα θαη θαηα-

ζηάζεηο θαηέιεμε ζηα ίδηα ζπκπεξάζκαηα ζηα νπνία θαηέιεμαλ θαη νη έξεπλεο γηα ην πεξηερφκελν

ησλ ζρνιηθψλ βηβιίσλ σο πξνο ηα πξφηππα πρ πνπ πξνβάιινληαη γηα ηνπο θνηλσληθνχο ξφινπο

ησλ δχν θχισλ ησλ κεηνλνηήησλ θαη ησλ δηάθνξσλ εζλνηήησλ (Agalianos amp Cope 1994) Έρεη

επίζεο επηζεκαλζεί πσο ζπρλά ππεξαπινπζηεχνληαη πνιπζχλζεηα θνηλσληθά ζέκαηα φπσο πρ ε

αλεξγία θαη ε νηθνλνκηθή επκάξεηα

Ζ επφκελε θαηεγνξία κεηαθέξεη ην ελδηαθέξνλ ηεο ζε ππνινγηζηηθά

πεξηβάιινληα πνπ δελ είλαη θαηαζθεπαζκέλα γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο

αιιά εμππεξεηνχλ επξχηεξεο θνηλσληθέο πξαθηηθέο Αμηνπνηήζεθαλ θπξίσο

ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ηα πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ

θαη ην δηαδίθηπν απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 θαη χζηεξα ελψ δε ιείπνπλ θαη

πξνζπάζεηεο δεκηνπξγίαο ινγηζκηθνχ πνπ ζα ελζσκαηψλεη ή ζα πξνζαξκφ-

δεη πνιιά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ θαηεγνξηψλ πνπ ήδε αλαθέξζεθαλ

Σέινο ηδηαίηεξε έκθαζε άξρηζε λα δίλεηαη θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα ndashθαη σο

ζπλέπεηα ηεο επαλεμέηαζεο ηνπ ξφινπ ηεο γξακκαηηθήο ζηε δηδαζθαιίαndash

ζηελ αμηνπνίεζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ θαη ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ ζηε

δηδαζθαιία ηεο γιψζζα (βι ζηε ζπλέρεηα θεθ 5 Παξνπζίαζε ινγηζκηθψλ

(αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα))99

Λνγηζκηθό πνπ ρξεζηκνπνηείηαη σο κέζν πξαθηηθήο γξακκαηηζκνύ

Πξφθεηηαη φπσο είδακε θαη ζηελ Δλφηεηα ΗΗΗ γηα πεξηβάιινληα πνπ ρξεζηκνπνηνχ-

ληαη επξχηαηα ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία σο κέζα γηα γξάςηκν δηάβαζκα θαη επηθνηλσ-

λία Μπνξεί λα αμηνπνηεζνχλ ηα πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ ηα πξνγξάκ-

καηα παξνπζίαζεο (πρ PowerPoint) θαη ηα πξνγξάκκαηα πινήγεζεο ζην δηαδίθηπν

(πρ Internet Explorer Firefox)

Δπηζεκαίλνπκε ζπλνπηηθά φηη ηα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο γξα-

πηνχ ιφγνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρσξηζηνχλ ζε ηξεηο αδξέο θαηεγνξίεο

1 Πεξηβάιινληα πνπ απνβιέπνπλ ζηελ παξαγσγή ησλ γλσζηψλ παξαδνζηαθψλ γξα-

πηψλ θεηκέλσλ πνπ ζπλήζσο γξάθνληαη γηα λα εθηππσζνχλ

99 Γηα ηα δηαζέζηκα ειεθηξνληθά ψκαηα Κεηκέλσλ βι ππνζεκείσζε 11 πξνεγνπκέλσο θαη Παξάξ-

ηεκα Β Γηα κηα πιεξέζηεξε παξνπζίαζε ησλ ηξφπσλ θαη ησλ δηαθνξεηηθψλ εθδνρψλ αμηνπνίεζήο

ηνπο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία βι Υαιηζηάλε 2010 θαη Κνπηζνγηάλλεο 2009




2 Πεξηβάιινληα πνπ απνβιέπνπλ ζηελ απνθιεηζηηθή παξαγσγή ειεθηξνληθνχ ιφγνπ

(πρ πξνγξάκκαηα παξνπζίαζεο ηζηνιφγηα)

3 Ζιεθηξνληθά πεξηβάιινληα ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο γξαπηήο επηθνηλσλίαο

(πρ ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν chat θηι)

πσο ήδε αλαθέξζεθε (βι Δλφηεηα Η θεθ 1) ε ζπλήζεο πξνζέγγηζε πξνο ηα

ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ είλαη ε ηερληθή-ηερλνινγηθή Απφ ηελ

αλάιπζε ηεο Δλφηεηαο ΗΗΗ θεθ 3 πξνθχπηεη φκσο φηη ηα ζχγρξνλα ειεθηξνληθά πεξη-

βάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ έρνπλ πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ είλαη απαξαίηεην λα

γλσξίδνπλ νη καζεηέο (πρ θαζνδεγνχκελε γξαθή θαη ξεπζηφηεηα θεηκέλνπ) Πα-

ξάιιεια ζπλνδεχνληαη απφ πιήζνο ζεκεησηηθψλ πφξσλ (πρ πξφηππα θείκελα εηθφ-

λεο θηι) πνπ δελ έρνπλ ζρέζε κε ηελ ειιεληθή ζεκεησηηθή πξαγκαηηθφηεηα Παξlsquo φηη

ινηπφλ ε ηερλνινγηθή δηάζηαζε δελ πξέπεη λα ππνηηκάηαη ππάξρνπλ θαη πνιιέο άι-

ιεο πηπρέο κε ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε δηδαζθαιία ηεο

ε θάζε πεξίπησζε νη εθπαηδεπηηθνί πνπ επηζπκνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ηα ειε-

θηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο ιφγνπ ζηε δηδαθηηθή πξάμε ζα πξέπεη λα έρνπλ

ππφςε ηνπο ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο λέαο γισζζηθήο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ απηά δεκη-

νπξγνχλ θαη ηα νπνία αλαιχζεθαλ εθηελψο ζηελ Δλφηεηα ΗΗ θεθ 25 amp Δλφηεηα ΗΗΗ

θεθ 3

Σα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ζεσξήζε-

θαλ φηη ζπκβάιινπλ ηδηαίηεξα ζηελ πινπνίεζε ηεο γξαθήο σο δηαδη-

θαζίαο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 23) θαζψο θαζηζηνχλ ηηο δηνξζψζεηο απφ κέξνπο ησλ καζεηψλ εχθνιεο Γηα κηα θξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο

αληίιεςεο απηήο θαη ζρεηηθά παξαδείγκαηα βι Δλφηεηα ΗΗΗ θεθ 32

Πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ Ζ ξεπζηφηεηα ηνπ θεηκέλνπ)




3 Αξιολόγθςθ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ


Ζ πξνζπάζεηα ησλ ηειεπηαίσλ ρξφλσλ γηα εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε ε

νπνία έρεη νδεγήζεη ζηε δηάδνζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ σο παηδαγσγηθψλ

κέζσλ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο ζπλνδεχεηαη απφ ηελ αλάπηπμε ρηιηάδσλ ηίηισλ εθ-

παηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ πνπ θαηαθιχδνπλ ήδε ηελ παγθφζκηα αγνξά θαη ηα ζρνιεία

Η προςπάκεια αυτι για ςταδιακι εκτεχνολόγθςθ τθσ εκπαίδευςθσ απαι-

τεί νζεσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ για τουσ εκπαιδευτικοφσ όπωσ είναι με-

ταξφ άλλων και θ ικανότθτα επιλογισ των κατάλλθλων για τθ διδαςκαλία

τουσ θλεκτρονικϊν περιβαλλόντων

Πξφθεηηαη γηα κηα επηινγή νχησο ή άιισο δχζθνιε αθνχ αθνξά ζε λέα κέζα κε

ηα νπνία ε πιεηνλφηεηα ησλ δηδαζθφλησλ είλαη ειάρηζηα εμνηθεησκέλεmiddot δπζθνιεχεη

φκσο αθφκε πεξηζζφηεξν θαη απφ πνιινχο άιινπο παξάγνληεο φπσο είλαη κεηαμχ

άιισλ

ε δηαξθήο εμέιημε ησλ ΣΠΔ θαη θαηά πξνέθηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγη-

ζκηθνχ

ε ρακειή πνηφηεηα ησλ πεξηζζφηεξσλ απφ απηά

νη πξνζπάζεηεο ησλ δηάθνξσλ εηαηξεηψλ γηα δηεθδίθεζε κεξηδίνπ ηεο λέαο

αγνξάο πνπ αλαδχεηαη

ε έληνλε ξεηνξεία πνπ επηθξαηεί γηα ηηο σθέιεηεο απφ ηελ παηδαγσγηθή

αμηνπνίεζε ησλ πεξηβαιιφλησλ απηψλ

Δίλαη βέβαηα γεγνλφο φηη πνιιά εξεπλεηηθά ηδξχκαηα παλεπηζηήκηα αιιά

θαη ηδησηηθνί θνξείο επηρεηξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ λένπ απηνχ

πξνβιήκαηνο Πέξα απφ ηε ζπλήζε ξεηνξεία πνπ έρεη αλαπηπρζεί θαη ε νπνία θηλεί-

ηαη ζπλήζσο κεηαμχ ελζνπζηαζκνχ γηα ηηο επεξγεηηθέο επηπηψζεηο θαη απνγνήηεπζεο

γηα ηηο θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο πνπ έρεη ε αμηνπνίεζε ησλ πνιπκέζσλ ζηα ζρνιεία

έρνπλ επηρεηξεζεί θαη ζνβαξέο πξνζπάζεηεο αμηνιφγεζήο ηνπο Παξά ηνλ ελδηαθέξν-

ληα απηφλ επηζηεκνληθφ πξνβιεκαηηζκφ ε πιεηνλφηεηα ησλ πξνηάζεσλ απηψλ έρεη




έληνλα ππεξθνηλσληθφ θαη ηερλνθεληξηθφ ραξαθηήξα γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε εμαηξε-

ηηθά επηθαλεηαθέο πξνζεγγίζεηο ησλ παηδαγσγηθψλ απηψλ πξντφλησλ

Μηα πξψηε κειέηε ησλ πξνηάζεσλ απηψλ αιιά θαη ηεο πινχζηαο ζρεηηθήο

βηβιηνγξαθίαο (βι ελδεηθηηθά Neofotistos et al 1997middot Buckleitner 1999) νδεγεί εχ-

θνια ζηνλ εληνπηζκφ δχν ζεκαληηθψλ αδπλακηψλ

Σν θάζε ινγηζκηθφ αληηκεησπίδεηαη σο άζξνηζκα παξακέηξσλ ν ζπκςεθηζκφο

ησλ νπνίσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε θαιή κέηξηα ή θαθή ζπλνιηθή απνηίκεζε Ζ

αζξνηζηηθή ινγηθή φκσο ελέρεη ηνλ θίλδπλν ηεο ελαζρφιεζεο κε ηα επνπζηψδε

θαη ηα επηκέξνπο θαη ηεο αδπλακίαο λα ηνπνζεηεζεί ε θάζε πξφηαζε ζην ζπγθε-

θξηκέλν θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ ηεο πιαίζην θαη ζηελ ηζηνξηθή ηεο δηάζηαζε

Αδπλαηεί κε ιίγα ιφγηα λα δψζεη ην ηδενινγηθφ θαη ndashκε ηελ αξηζηνηειηθή έλ-

λνηαndash ην πνιηηηθφ ζηίγκα ηεο θάζε πξφηαζεο (Dedrinos 1992 Gee 1996)

ηηο θαηεγνξηνπνηήζεηο απηέο θπξίαξρν ξφιν θαηαιακβάλεη ε ηερλνινγηθή

παξάκεηξνο Ζ ηερλνινγία φκσο αληηκεησπίδεηαη εθηφο ηζηνξηθνχ θαη θνηλσλη-

θνχ πιαηζίνπ κε απνηέιεζκα λα δίλεηαη βαξχηεηα ζε κεκνλσκέλα ραξαθηεξη-

ζηηθά φπσο ηα ρξψκαηα νη ήρνη νη κνπζηθέο ή ν βαζκφο ηεο αιιειεπηδξαζηηθφ-

ηεηαο θηι θαη φρη ζην φιν ηεο πξφηαζεο πνπ θαηαηίζεηαη

Οη πξνζεγγίζεηο απηέο αληηκεησπίδνπλ ηηο δηάθνξεο εμειίμεηο ζηα εθπαηδεπηηθά

ηερλνινγηθά πεξηβάιινληα σο κηα θπζηθή ξνή ε νπνία είλαη ζπλάξηεζε δχν θπξίσο

παξαγφλησλ ηεο εμέιημεο ηεο επηζηήκεο ndashε πξφνδνο ηεο νπνίαο δίλεη απαληήζεηο ζε

λέα ή ππάξρνληα πξνβιήκαηα θαη βειηηψλεη επνκέλσο ηελ εθπαίδεπζεndash θαη ηεο εμέ-

ιημεο ηεο ηερλνινγίαο ε θάζε λέα εθδνρή ηεο νπνίαο ζπκβάιιεη ζηελ επίιπζε ησλ σο

ηψξα δπζεπίιπησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνβιεκάησλ θαη ε αμηνπνίεζή ηεο νδεγεί ζην

ζρνιείν ηνπ κέιινληνο Με βάζε ηε ινγηθή απηή ηα πξψηα πξνγξάκκαηα ππνινγηζηή

ζεσξνχληαη θαηψηεξα γηαηί ε ηερλνινγία ήηαλ laquoαλψξηκεraquo αιιά θαη ε ζρεηηθή επη-

ζηεκνληθή ζθέςε δελ είρε πξννδεχζεη Έηζη θάζε λέα ηερλνινγία ζεσξείηαη σο πξφ-

νδνο θαη θάζε λέν επηζηεκνληθφ ξεχκα κηα γξακκηθή εμέιημε πξνο ην θαιχηεξν

Γηα λα μεπεξαζηνχλ νη αδπλακίεο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο

σο ηψξα πξνζπάζεηεο πξνζέγγηζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ είλαη απαξαίηεηε

κηα πξνζέγγηζε πνπ ζα αληηκεησπίδεη ηα πξντφληα απηά σο θείκελα (βι θαη ζρεηηθή

ππνζεκείσζε 100 παξαθάησ) θαη ζα επηρεηξεί λα ηα δηαβάζεη ζην πιαίζην ηεο ηζηνξη-

θήο ζπγθπξίαο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ην πιαίζην απηήο ηεο ινγηθήο ην θάζε ινγη-

ζκηθφθείκελν απνηειεί πξντφλ ηεο επνρήο ηνπ ελζαξθψλνληαο πνιιά απφ ηα ζηνη-




ρεία ηεο (ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο γηα ηε δηδαζθαιία θαη ηε δηδαζθαιία κέζσ ΖΤ

άιια αληίζηνηρα πξντφληα απφ ηελ ίδηα επνρή ηερλνινγηθέο πξφνδνη θηι) αιιά θαη

απφ ηελ ηδενινγία θαη ηηο επηδηψμεηο ησλ δεκηνπξγψλ ηνπο Ζ πξνζέγγηζε απηή ζηε-

ξίδεηαη ζηηο αξρέο ηεο θνηλσληθήο ζεκεησηηθήο (Social Semiotics) (Hodge amp Kress

1988) θαη ζπλεηζθέξεη ζην λα απνθεχγνληαη αθεξεκέλεο γεληθεχζεηο θαη αληζηνξηθέο

πξνζεγγίζεηο

4 Ζνα παράδειγμα αξιολόγθςθσ λογιςμικϊν με βάςθ

τθν κοινωνικο-ςθμειωτικι προςζγγιςθ


Με αθεηεξία ηελ θνηλσληθν-ζεκεησηηθή νπηηθή ζα επηρεηξήζνπκε ζηε ζπλέρεηα λα

ζπδεηήζνπκε ηξεηο δηαθνξεηηθέο ειεθηξνληθέο πξνηάζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 γηα

ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ηφρνο δελ είλαη λα παξνπζηαζηεί έλα πιήξεο

ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ησλ ειεθηξνληθψλ παηδαγσγηθψλ πεξηβαιιφλησλ αιιά κάι-

ινλ λα ζηγνχλ πηπρέο πνπ ζπλήζσο απνζησπνχληαη ή ππνβαζκίδνληαη θαη λα αλαδεη-

ρζνχλ θαηεπζχλζεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε απ-

ηψλ ησλ πεξηβαιιφλησλ

Σα ινγηζκηθά πνπ ζα ζπδεηεζνχλ ζηε ζπλέρεηα απνηεινχλ ηξεηο δηαθνξεηηθέο

εθδνρέο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ (βι θαη

Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπην-

ηήησλ) θαη δηαηππψζεθαλ ζηηο αξρέο ζηα κέζα θαη ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990

ζηε ρψξα καο Δπηιέμακε εζθεκκέλα ηξία ινγηζκηθά πνπ αθνξνχλ ζην ίδην δηδαθηηθφ

αληηθείκελν θαη κε ηηο θιαζηθέο ηαμηλνκήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ ηξία

δηαδνρηθά ζηάδηα ζηελ εμέιημε ηνπ ινγηζκηθνχ απφ ην πην παξαδνζηαθφ ζην πην ζχγ-

ρξνλν Με ηηο θιαζηθέο ηαμηλνκήζεηο

ην πξψην παξάδεηγκα (Λνγνκάζεηα ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Δπεμεξγαζίαο ηνπ Λφ-

γνπ) ζεσξείηαη ραξαθηεξηζηηθή πεξίπησζε ηνπ θιαζηθνχ κνληέινπ ν

laquoππνινγηζηήο σο δάζθαινοraquo κε ζπκπεξηθνξηζηηθνχ - δνκηζηηθνχ ηχπνπ

ζεσξεηηθέο θαηαβνιέο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 21)

ην δεχηεξν παξάδεηγκα (Ο Ξεθηέξεο θαη ε Γξακκαηηθή ηεο εηαηξίαο SIEM)

ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί σο κηα απφπεηξα δεκηνπξγίαο πεξηβάιινληνο

πξνζνκνίσζεο πξνθεηκέλνπ ην παηδί λα δηδάζθεηαη κέζσ ηεο ζπκκεηνρήο




ηνπ ζην πεξηβάιινλ απηφ κηα άπνςε ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε θαηά ηε δεθα-

εηία ηνπ 1980 κε γλσζηηθνχ θπξίσο ηχπνπ ζεσξεηηθέο θαηαβνιέο (βι

Δλφηεηα ΗΗ θεθ 23) ελζσκαηψλεη σζηφζν πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο

ζπκπεξηθνξηζηηθνχ-δνκηθνχ ηχπνπ

ην ηξίην παξάδεηγκα (Ζιεθηξνληθφ πεξηβάιινλ Λεμηθνχ Ηδξχκαηνο Σξηαληα-

θπιιίδε) ζα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρζεί φηη απνηειεί απφπεηξα πινπνίεζεο

ησλ θνηλσληθψλ ή θνηλσληνγλσζηηθψλ ζεσξηψλ κάζεζεο φπσο ζπλήζσο

απνθαινχληαη ζην πιαίζην ησλ νπνίσλ ν ππνινγηζηήο απνηειεί πεξηβάι-

ινλ έξεπλαο θαη αλαδήηεζεο (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 24 amp 25)

41 Λογομάκεια

Ζ Λνγνκάζεηα ην πξψην παξάδεηγκα ινγηζκηθνχ πνπ επηιέγεηαη γηα ζπδήηεζε απν-

ηειεί θαη ηελ πξψηε ζνβαξή πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ πνιπκέζσλ ζηε δηδαζθα-

ιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο Ζ θπθινθνξία ηνπ πξψηνπ ςεθηαθνχ δίζθνπ ζηηο αξρέο

ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 πξνθάιεζε επξεία δεκνζηφηεηα ζηνλ ηχπν θαη γηα κεγάιν

ρξνληθφ δηάζηεκα ηαπηίζηεθε κε ηελ ειεθηξνληθή εθδνρή ηεο αμηνπνίεζεο ησλ πνιπ-

κέζσλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο

Πξφθεηηαη γηα εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ απεπζχλεηαη ζηηο καζεηηθέο ειη-

θίεο ηνπ Γπκλαζίνπ θαη ησλ ηειεπηαίσλ ηάμεσλ ηνπ Γεκνηηθνχ θαη ζα κπνξνχζε λα

ηνπνζεηεζεί ζηελ θαηεγνξία ησλ Tutorials (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 21) Αθνινπζψληαο

ην ξεηνξηθφ πιαίζην ηεο παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο (εξψηεζεndashαπάληεζεndashαμηνιφ-

γεζε) επηρεηξεί λα θαιχςεη ηε δηδαζθαιία laquoφισλ ησλ γισζζηθψλ επηπέδσλ ηεο ει-

ιεληθήο ζπληαθηηθφ γξακκαηηθή νξζνγξαθία θαη ιεμηιφγηνraquo Σν ελδηαθέξνλ ζηελ

πξνθεηκέλε πεξίπησζε είλαη φηη ηνλ ξφιν ηνπ δαζθάινπ έρεη αλαιάβεη ν κεξνο κε

βνεζφ ηνπ κηα άιιε αξραηνειιεληθή θηγνχξα ηνλ Αλαμίκαλδξν ε δε δηδαζθαιία δηε-

μάγεηαη κε θφλην ηελ Αθξφπνιε (εηθφλα 47)




Εικόνα 47

Μηα ζεκεξηλή αλάγλσζε ηεο Λνγνκάζεηαο κπνξεί λα ζέζεη απζφξκεηα δχν

εξσηήκαηα γηαηί ζηελ πξνζέγγηζε απηή ε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ηαπηίδεηαη νπ-

ζηαζηηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο δνκήο ηεο γιψζζαο θαη ππνβηβάδεηαη ε ρξήζε ηεο

Καη δεχηεξν γηαηί επηιέγεηαη έλα αξραηνειιεληθφ πιαίζην γηα ηε δηδαζθαιία ηεο λέαο

ειιεληθήο γιψζζαο

Ζ απάληεζε ζηα εξσηήκαηα απηά ζα είλαη πξφρεηξε αλ δελ εληαρζεί ε φιε

πξνζπάζεηα ζην ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθφ θαη ηζηνξηθφ πιαίζην ηεο πεξηφδνπ πνπ δε-

κηνπξγήζεθε Δίλαη γλσζηφ φηη θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1980 αλαπηχρζεθε κηα έληνλε

αληηπαιφηεηα γχξσ απφ ην εάλ ππάξρεη ή φρη γισζζηθφ πξφβιεκα ζηνπο λένπο σο

απνηέιεζκα φπσο ππνζηήξηδαλ νη ππέξκαρνη ηεο θαηαθαηηθήο απάληεζεο ηεο κε

ζπζηεκαηηθήο δηδαζθαιίαο ηεο γξακκαηηθήο θαη ηεο κε δηδαζθαιίαο ησλ αξραίσλ

ειιεληθψλ απφ ην πξσηφηππν ζην γπκλάζην Μηα εθηελήο αλάιπζε ηνπ ινγηζκηθνχ

απηνχ σο θεηκέλνπ100

(Koutsogiannis amp Mitsikopoulou 2002) έδεημε φηη απερεί ηε κία

απφ ηηο δχν απηέο απφςεηο κηα ειιεληθή εθδνρή ηνπ γλσζηνχ δηεζλνχο θηλήκαηνο

laquoπίζσ ζηα βαζηθάraquo (back to basics) (Carter 1995 5-10) Γχν είλαη ηα βαζηθά ραξα-

θηεξηζηηθά ηνπ ιφγνπ101

(discourse) απηνχ ηα νπνία δηαπεξλνχλ θαη ην ππφ ζπδήηεζε

100 Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη επξχηεξα ζην ίδην πιαίζην ηεο επξχηεξεο αληίιεςεο πεξί ιφγσλ Μlsquo απηή

ηε ινγηθή ην θείκελν είλαη κηα ζεκεησηηθή ζηηγκή (semiotic instance) (Kress amp van Leeuwen 2001

25) laquoην απνηέιεζκα ηεο άξζξσζεο ελφο ιφγνπ ή κάιινλ ιφγσλ ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ζεκεησηη-

θνχο ηξφπνποraquo (Kress amp van Leeuwen φπ 40) Έλα θείκελν κπνξεί επνκέλσο λα είλαη κνλνηξνπηθφ ή

πνιπηξνπηθφ 101 Ζ έλλνηα ησλ laquoιφγσλraquo [discourses] ζηεξηγκέλε ζηελ παξάδνζε ηνπ Φνπθψ ρξεζηκνπνηείηαη επξχ-

ηαηα ζηελ θξηηηθή αλάιπζε ιφγνπ (ΚΑΛ) θαη ζηελ θνηλσληθή ζεκεησηηθή γεληθφηεξα (Kress amp van

Leeuwen 2001middot van Leeuwen 2005) Ο Fairclough (2003) επηρεηξεί κηα δηάθξηζε κεηαμχ ηνπ ιφγνπ σο

γιψζζαο (ή ζεκείσζεο) ζε ρξήζε θαη ησλ ιφγσλ σο laquoαξηζκεηφraquo νπζηαζηηθφ (laquoέλαο ιφγνοraquo laquoπνιινί ιφγνηraquo) ηε δεχηεξε πεξίπησζε laquoδηαθνξεηηθνί ιφγνη είλαη δηαθνξεηηθνί ηξφπνη αλαπαξάζηαζεο πηπ-

ρψλ ηνπ θφζκνπraquo (Fairclough φπ 215) Μπνξνχκε γηα παξάδεηγκα λα κηιήζνπκε γηα δηαθνξεηηθνχο

πνιηηηθνχο ιφγνπο ndashθηιειεχζεξνπο ζνζηαιδεκνθξαηηθνχο καξμηζηηθνχο θιπ (Fairclough 2006 11)ndash

ή γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο παξαδνζηαθφο ιφγνο

δνκηζηηθφο ιφγνο επηθνηλσληαθφο ιφγνο ν ιφγνο ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ θιπ (Ivanič 2004middot Κνπ-

ηζνγηάλλεο 2010α 2010β)




ινγηζκηθφ πξψην ε έκθαζε ζηε κεγάιε ηζηνξία ηεο ειιεληθήο κέζσ ησλ ζεκείσλ

πνπ παξαπέκπνπλ ζηελ αξραηφηεηα αιιά θαη κέζσ ηεο εθηελνχο αλαθνξάο ζηελ

ηζηνξία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ζηε ζεκαζία ηεο (θπξίσο ζηελ εηζαγσγή) θαη

δεχηεξν ε ad hoc δηδαζθαιία ηεο γξακκαηηθήο (ζε αληίζεζε κε ηε ινγηθή πνπ πξνσ-

ζνχζαλ ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηνπ δεκνηηθνχ ηεο ίδηαο πεξηφδνπ) σο βαζηθήο πξνυπφ-

ζεζεο γηα ηελ νξζή ρξήζε ηεο γιψζζαο

Ζ πξνζπάζεηα επνκέλσο έληαμεο ελφο ειεθηξνληθνχ πξντφληνο ζην θνηλσλη-

θνπνιηηηζκηθφ θαη ηζηνξηθφ ηνπ πιαίζην γεηψλεη ηελ αλάγλσζή ηνπ Έηζη γίλεηαη

αληηιεπηφ πσο δελ πξφθεηηαη γηα κηα νπδέηεξε πξνζπάζεηα πνπ αμηνπνηεί ηελ επη-

ζηήκε θαη ηελ ηερλνινγία γηα λα αλαβαζκίζεη ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο φπσο

ζπλήζσο αληηκεησπίδνληαη ηα πνιπκέζα Πξφθεηηαη αληίζεηα γηα ηελ πξαγκάησζε

ζπγθεθξηκέλσλ ιφγσλ (discourses) κηαο ζπγθεθξηκέλεο θνηλσλίαο ζε κηα δεδνκέλε

ρξνληθή ζηηγκή Αο ζπλνςίζνπκε θάπνηνπο απφ ηνπο ιφγνπο ζηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη

ην ζπγθεθξηκέλν ινγηζκηθφ-θείκελν ν ππνινγηζηήο κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ζηε δηδα-

ζθαιία ηεο γιψζζαο σο δάζθαινο ε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο εθιακβάλεηαη σο κηα

αηέξκνλε εμάζθεζε ζηηο δνκέο ηεο γιψζζαο ζε επίπεδν ιέμεο θαη πξφηαζεο ππάξρεη

ζηελή ζρέζε ηεο αξραίαο κε ηε λέα ειιεληθή ε κάζεζε πξνθχπηεη κέζα απφ ηελ επα-

λάιεςε θαη ηελ επηβξάβεπζε (ζπκπεξηθνξηζκφο)

42 Ο Ξεφτζρθσ και θ Γραμματικι

Σν ινγηζκηθφ απηφ παίξλεη ηνλ ηίηιν ηνπ απφ ην θεληξηθφ πξφζσπν ηνπ πξνγξάκκα-

ηνο πνπ είλαη έλα αλζξσπφκνξθν βηβιίν κε ην φλνκα Ξεθηέξεο Ο Ξεθηέξεο αθνχ

έρεη κάζεη λα δηαβάδεη ζε κηα πξνεγνχκελε έθδνζε ηνπ ίδηνπ ινγηζκηθνχ πνπ αθνξά

ζηε δηδαζθαιία ηεο αλάγλσζεο ζθέθηεηαη λα γξάςεη έλα παξακχζη Γηαπηζηψλεη

φκσο πσο απηφ είλαη δχζθνιν γηlsquo απηφ θαη επηζθέπηεηαη ηε laquoλνλά ηνπ ηε Γξακκα-

ηηθήraquo Ζ Γξακκαηηθή ηνπ επηζεκαίλεη πσο γηα λα γξάςεη ην παξακχζη είλαη απαξαί-

ηεην λα ζπγθεληξψζεη πξψηα ηέζζεξα πνιχηηκα αληηθείκελα ην καγηθφ ζθνπθί ηεο

έκπλεπζεο έλα θηεξφ απφ παγφλη ιίγν κειάλη απφ ρηαπφδη πνπ δεη ζε έλα παιηφ

λαπάγην θαη έλαλ πάππξν πνπ δεη ζηηο φρζεο κηα ρξπζήο ιίκλεο Έηζη ν Ξεθηέξεο δε-

ιαδή ν καζεηήο αλαιακβάλεη ηελ πξνζπάζεηα λα βξεη ηα ηέζζεξα αληηθείκελα Καηά

ηε δηάξθεηα ηεο αλαδήηεζεο απηήο θαη πξνθεηκέλνπ λα θηάζεη κε επηηπρία σο ην ηέ-

ινο ζα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη δηάθνξα εκπφδηα ή λα βνεζήζεη




ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ Σα εκπφδηα απηά έρνπλ ηελ θιαζηθή κνξθή αζθήζεσλ

ηεο γξακκαηηθήο (βι θαη Δλφηεηα II θεθ 21) Ο κχζνο είλαη επνκέλσο ην δφισκα

γηα ηε δηδαζθαιία ελνηήησλ ηεο γξακκαηηθήο Παξαθάησ δίλεηαη έλα παξάδεηγκα

άζθεζεο θαηά ην νπνίν ν καζεηήο θαιείηαη λα ζπκπιεξψζεη ηα θελά ζην πιαίζην

κηαο κηθξήο ηζηνξίαο

Εικόνα 48

Δίλαη πξνθαλέο φηη ην αληηθείκελν θαη ζηα δχν απηά ινγηζκηθά είλαη θνηλφ θαη

αθνξά ζηε δηδαζθαιία ηεο γξακκαηηθήο Καη ζηα δχν ινγηζκηθά νη αληηιήςεηο (νη

ιφγνη) απφ ηηο νπνίεο αληινχλ είλαη επίζεο θνηλέο σο πξνο ηε ζεκαζία ηεο δηδαζθα-

ιίαο ηεο γξακκαηηθήο σο πξνο ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο ηεο σο πξνο ην είδνο

ηεο γξακκαηηθήο πνπ επηιέγεηαη Τπάξρεη φκσο κηα ζεκαληηθή δηαθνξά ηε κία πε-

ξίπησζε επηιέγεηαη ην γλσζηφ δηδαθηηθφ κνληέιν πνπ αθνινπζείηαη θαη ζήκεξα ζηηο

πεξηζζφηεξεο ηάμεηο εξψηεζε-απάληεζε-αμηνιφγεζε ηε δεχηεξε επηιέγεηαη ην ξε-

ηνξηθφ πιαίζην ηεο αθήγεζεο ελφο κχζνπ είδνπο ηδηαίηεξα αγαπεηνχ ζηα παηδηά (ην

ινγηζκηθφ απηφ απεπζχλεηαη ζε κηθξφηεξεο ειηθίεο) κε ζηφρν λα θεξδεζεί ην ελδηα-

θέξνλ ηνπο θαη λα νδεγεζνχλ κε κεγαιχηεξε δηάζεζε ζηελ επίιπζε ησλ αζθήζεσλ

Ζ επηινγή φκσο ηεο αθήγεζεο σο κέζνπ γηα ηελ θαιχηεξε δηδαζθαιία ηεο

γξακκαηηθήο αιιά θαη ηεο αξηζκεηηθήο ζα κπνξνχζακε λα πνχκε πσο απνηέιεζε ζε-

καληηθφ θίλεκα θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ζηε ρψξα καο102

Ζ επηινγή απηή ζην

ζρεδηαζκφ απερεί απφςεηο ηεο λέαο παηδαγσγηθήο αιιά θαη πξσηφιεηεο απφςεηο πξνο

102 Αξθεηά βηβιία ηνπ Σξηβηδά πρ είλαη κηα ελδεηθηηθή απφδεημε απηήο ηεο ηάζεο πνπ εθδειψζεθε

επίζεο κε αληίζηνηρεο ινγηθήο ζρνιηθά βνεζήκαηα ινγηζκηθά θιπ




ηελ θαηεχζπλζε ηεο αμηνπνίεζεο ηνπ ππνινγηζηή φρη σο δαζθάινπ αιιά σο πεξη-

βάιινληνο πξνζνκνίσζεο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (βι Δλφηεηα ΗI θεθ 23) Δδψ ν δά-

ζθαινο σο ξεηή αλαθνξά ράλεηαη θαη θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο πεξη-

βάιινληνο αιιειεπίδξαζεο κε ηνλ ππνινγηζηή103

ζην πιαίζην ελφο ζπγθεθξηκέλνπ

κχζνπ

43 Θλεκτρονικό περιβάλλον Λεξικοφ Ιδρφματοσ Σριανταφυλλίδθ

Σν Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Νενειιεληθψλ πνπδψλ (Ίδξπκα

Μαλφιε Σξηαληαθπιιίδε) ην νπνίν απφ ην πξσηνγελέο πεδίν ρξήζεο ηνπ σο ιεμηθν-

γξαθηθνχ εξγαιείνπ αλαθνξάο έρεη laquoαλαπιαηζησζείraquo (Bernstein 1990) απφ ην Κέληξν

Διιεληθήο Γιψζζαο ζε ειεθηξνληθφ παηδαγσγηθφ πεξηβάιινλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο ζην δηαδίθηπν (Kazazis amp Koutsogiannis 2001middot Κνπηζνγηάλλεο 2001γ)

απνηειεί ην ηξίην παξάδεηγκα Καηά ηε κεηαθνξά ηνπ ιεμηθνχ ζε ειεθηξνληθή βάζε

δεδνκέλσλ αμηνπνηήζεθε ε δηάξζξσζε ηεο εζσηεξηθήο δνκήο (κηθξνδνκήο) ηνπ θάζε

άξζξνπ ηνπ ιεμηθνχ Με βάζε ηε ινγηθή απηή ην θάζε ιήκκα ηεκαρίζηεθε ζε ηφζεο

ππνελφηεηεοπεδία φζεο θαη νη ππνθαηεγνξίεο ηνπ θαη κεηαθέξζεθε ζε βάζε δεδνκέ-

λσλ Ζ επηινγή απηή επηηξέπεη ηελ πνιιαπιή δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ γισζζηθνχ

πιηθνχ ηνπ ιεμηθνχ Έηζη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα κεκνλσκέλε ή ζπλδπαζηηθή αλα-

δήηεζε κεηαμχ άιισλ ζηα παξαθάησ ιέμε ή ζπλδπαζκφο ραξαθηήξσλ γξακκαηηθή

θαηεγνξία (ξήκα επίζεην θηι) θιηηηθφ παξάδεηγκα εξκήλεπκα παξάδεηγκα ρξήζεο

εηπκνινγία επίπεδν χθνπο (πρ εηξσληθφ επίζεκν ιατθφ θηι) (γηα εθηεηακέλν πα-

ξάδεηγκα δηδαθηηθήο αμηνπνίεζεο βι ην επφκελν θεθάιαην 51 Ζ δηδαθηηθή αμηνπνί-

εζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ γηα ηελ απφθηεζε γλψζεσλ γηα ηε γιψζζα)

Σν πεξηβάιινλ πνπ δεκηνπξγήζεθε έρεη ηα ραξαθηεξηζηηθά απηνχ πνπ απνθα-

ιείηαη ζπλήζσο δηεξεπλεηηθφ ινγηζκηθφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα δηεξεχλεζεο εξσηεκά-

ησλ θαη αλαδήηεζεο απαληήζεσλmiddot δελ είλαη ζηαηηθφ αθνχ δελ ππάξρνπλ έηνηκεο

πξναπνθαζηζκέλεο απαληήζεηο φπσο ζπκβαίλεη κε ηα θιεηζηά πεξηβάιινληαmiddot είλαη

αλνηρηφ αθνχ δελ ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλεο πνξείεο πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ

θαη ν θάζε δάζθαινο θαη καζεηήο κπνξεί λα επηιέμεη ην είδνο θαη ην πεξηερφκελν ηεο

έξεπλαο πνπ επηζπκεί (Κνπηζνγηάλλεο 2001γ) (βι θαη θεθ1 ηεο παξνχζαο ελφηεηαο)

103 Γε ζα καο απαζρνιήζεη εδψ ην γεγνλφο φηη ζην ινγηζκηθφ απηφ φπσο θαη ζην πξνεγνχκελν έρνπκε

απιψο κηα γξακκηθή δηαδνρή γεγνλφησλ θαη εμαηξεηηθά επηθαλεηαθή αιιειεπίδξαζε




Ζ επηινγή ηεο κεηαηξνπήο ελφο ιεμηθνχ ζε γισζζνδηδαθηηθφ πεξηβάιινλ

πξνυπνζέηεη κηα ζπγθεθξηκέλε ζεσξεηηθή αθεηεξία σο πξνο ηε δηδαζθαιία ηεο

γιψζζαο έζησ θαη αλ δελ είλαη ηφζν εκθαλήο ζηελ πεξίπησζε απηή φηη πρ ην πιηθφ

ελφο ιεμηθνχ πιηθφ ην νπνίν επηηξέπεη έξεπλα ζε επίπεδν ιέμεο θαη πξφηαζεο κπνξεί

λα είλαη αμηνπνηήζηκν ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ή φηη ε γισζζηθή ελεκεξφηεηα

πνπ εμππεξεηείηαη απφ ην πεξηβάιινλ απηφ είλαη ρξήζηκε Αμίδεη επίζεο λα επηζε-

καλζεί φηη ε αθεηεξία απηή νη ιφγνη δειαδή σο πξνο ην ηη ηεο γισζζηθήο δηδαζθα-

ιίαο δελ απέρνπλ ζεακαηηθά ζε ζρέζε κε ηα άιια δχν ειεθηξνληθά εθπαηδεπηηθά πε-

ξηβάιινληα πνπ ζπδεηήζακε θαζψο θαη πάιη ην πεδίν είλαη ε ιέμε ε πξφηαζε θαη ε

γλψζε ηεο γξακκαηηθήο

Απηφ ην νπνίν φκσο δηαθέξεη είλαη ηφζν ν ζρεδηαζκφο φζν θαη ν βαζκφο πξν-

ζαξκνγήο ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ κέζνπ ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε απηφ πνπ θπξη-

αξρεί δελ είλαη ην laquoδίδαμεraquo φπσο ζηελ πξψηε πεξίπησζε ή ην laquoιχζε ηελ άζθεζε γηα

λα ζπλερίζεη ην παξακχζηraquo αιιά ην laquoεξεχλεζε δηαζηαχξσζε θαη δηαηχπσζε ην ζπ-

κπέξαζκά ζνπraquo Ο ππνινγηζηήο κε άιια ιφγηα κέζσ ηνπ ζρεδηαζκνχ πνπ αθνινπ-

ζείηαη δε δηδάζθεη αιιά απνηειεί ην πιαίζην γηα laquoδηεξεπλεηηθή κάζεζεraquo

Απηή φκσο ε αιιαγή ζε κηθξνεπίπεδν πξνηείλεη ή πξνυπνζέηεη νπζηαζηηθά

επξχηεξεο αιιαγέο ζε κέζν- θαη καθξνεπίπεδν ηε ζέζε ελφο παηδηνχ πνπ δηδάζθε-

ηαη πίζσ απφ έλαλ ππνινγηζηή θαηά πξνηίκεζε απνκνλσκέλν απφ ηα ππφινηπα ελη-

ζρχεηαη ε αλαδήηεζε αηνκηθή ή νκαδηθή ε νπνία πινπνηείηαη κε δηαθνξεηηθή πξν-

ζέγγηζε απηνχ πνπ απνθαινχκε δηδαθηέα χιε κε αιιαγή ηεο ζρέζεο δηδαζθφλησλ-

δηδαζθνκέλσλ κε δηαθνξεηηθή δηάηαμε ησλ ζξαλίσλ ζηελ πεξίπησζε ηεο νκαδηθήο

εξγαζίαο θαη ηειηθά κε επξχηεξε αλαθαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ θαη ηεο φιεο νξγάλσζεο

ηνπ ζρνιείνπ Πξφθεηηαη γηα κηα πξφηαζε ελίζρπζεο κηαο ζπγθεθξηκέλεο εθδνρήο φρη

κφλν ζηελ θαηαζθεπή ινγηζκηθνχ αιιά ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ ζηηο

ζρέζεηο δηδαζθφλησλ - δηδαζθνκέλσλ ζην πψο ζπληειείηαη ε κάζεζε θηι Πξφθεηηαη

κε άιια ιφγηα γηα ζαθείο ελδείμεηο κεηαθνξάο ηνπ ελδηαθέξνληνο απφ ηε δηδαζθαιία

ζπγθεθξηκέλεο γλψζεο ζηε δηδαζθαιία δεμηνηήησλ απφ ηε κεηάδνζε ηεο γλψζεο

ζηελ αλαδήηεζε θαη θαηάθηεζή ηεο

Σν ζπγθεθξηκέλν ειεθηξνληθφ πεξηβάιινλ επνκέλσο πξνσζεί ηελ αξθεηά

δηαδεδνκέλε άπνςε πνπ ππνζηεξίδεη ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ σο κέζσλ γηα ηελ αι-

ιαγή ηνπ ζρνιείνπ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο ζρνιείνπ ηνπ 21νπ αηψλα κε ζεκαληηθφ

θαη ηνλ ξφιν ησλ ππνινγηζηψλ σο εξγαιείσλ αιιαγήο (Papert 1993) ην ζρνιείν

απηφ ν καζεηήο δε λνείηαη σο θαηαλαισηήο χιεο αιιά σο ελεξγνχλ ππνθείκελν





Σν πξψην ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη αξθεηά ρξήζηκν γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη επη-

ινγή παηδαγσγηθψλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ είλαη φηη νη κεηαβνιέο ζην ινγη-

ζκηθφ δελ απνηεινχλ κηα γξακκηθή εμέιημε απφ ην κέηξην πξνο ην θαιφ θαη απφ ην

θαιφ πξνο ην θαιχηεξν Με βάζε ηε δηαπίζησζε απηή έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία λα

αληρλεχνληαη νη αιιαγέο ζηνπο ιφγνπο θαη ηα ζρέδηα ησλ ειεθηξνληθψλ παηδαγσγηθψλ

πεξηβαιιφλησλ ε λέα δειαδή ηδενινγία πνπ θάζε θνξά αλαδχεηαη θαη λα αλαδεηνχ-

ληαη νη αηηίεο ησλ αιιαγψλ απηψλ ζε θνηλσληθέο νηθνλνκηθέο πνιηηηθέο θηι εμειί-

μεηο θαη φρη ζε πξνζεγγίζεηο εθηφο θνηλσληθνχ πιαηζίνπ πνπ απνδίδνπλ ηελ θάζε εμέ-

ιημε ζηνλ επηζηεκνληθφ θαη ηερλνινγηθφ κφρζν ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ

Απφ ηελ εμέηαζε ησλ ηξηψλ παξαδεηγκάησλ δηαπηζηψζακε επίζεο φηη είλαη

δχζθνιν λα γίλεη θαηαλνεηφ ην πεξηερφκελφ ηνπο εθηφο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θνηλσλη-

θνπνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ ζην νπνίν δεκηνπξγήζεθαλ Σν δεχηεξν ρξήζηκν κε βάζε

απηή ηε δηαπίζησζε ζπκπέξαζκα είλαη φηη ην θάζε ινγηζκηθφ δελ είλαη νπδέηεξε

επηζηεκνληθή θαη ηερλνινγηθή θαηαζθεπή αιιά δηδαθηηθή πξφηαζε ζηελά ζπλδεδε-

κέλε κε κηα ζπγθεθξηκέλε θνηλσλία ή θνηλσληθή νκάδα θάπνηαο ζπγθεθξηκέλεο

ηζηνξηθήο πεξηφδνπ ηελ ηδενινγία ηεο νπνίαο θαη εθθξάδεη Βαζηθφ κέιεκα επνκέ-

λσο φζσλ αζρνινχληαη κε ηελ επηινγή ειεθηξνληθψλ δηδαθηηθψλ πεξηβαιιφλησλ

είλαη λα αλαδεηνχλ ηηο laquoθνηλσληθά θαηαζθεπαζκέλεο γλψζεηοraquo πνπ δηαπεξλνχλ ηελ

θάζε πξφηαζε θαη λα επηιέγνπλ ζπλεηδεηά απηήλ πνπ ηνπο εθθξάδεη

Ζ αληηκεηψπηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνιπκέζσλ απφ απηήλ ηελ νπηηθή γσλία

δε δίλεη απιψο ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα γλσξίδνπλ ζπλεηδεηά ηη λα

επηιέγνπλ θαη ηη λα απνξξίπηνπλ αιιά ηνπο δίλεη επηπιένλ ηε δπλαηφηεηα laquoλα ηα

ππνβάιινπλ ζε θξηηηθφ έιεγρν λα ηα ρξεζηκνπνηνχλ αληηζπκβαηηθά λα ηα πξνζαξ-

κφδνπλ ζηηο αλάγθεο ηνπο ή αθφκε θαη λα ηα μαλαζρεδηάδνπλ θαη ηέινο λα ζπκκεηέ-

ρνπλ ελεξγά ζηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ησλ θνηλσληθψλ πξαθηηθψλ κε φπνηνλ ηξφπν θξί-

λνπλ φηη είλαη θαηαιιειφηεξνοraquo (Snyder 2001 115)

ην επφκελν θεθάιαην αθνινπζεί κηα εηο βάζνο παξνπζίαζε ησλ δπλαηνηήησλ δηδαθηη-

θήο αμηνπνίεζεο ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία




5 Παρουςίαςθ λογιςμικϊν (ανοιχτά διερευνθτικά

περιβάλλοντα)

Επιςθμάναμε ιδθ ότι το εκπαιδευτικό λογιςμικό μπορεί να παίξει μικρό ρόλο ςτθ

διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων ενϊ ςθμαντικό ρόλο μποροφν να παίηουν

τα ανοιχτά διερευνθτικά περιβάλλοντα και τα περιβάλλοντα πρακτικισ γραμματ ι-

ςμοφ οι ιδιαιτερότθτεσ των οποίων αναλφκθκαν εκτενϊσ (βλ Ενότθτα ΛΛΛ κεφ3)

Οι αναγνϊςτεσ ωςτόςο που κα ικελαν μια εκτενζςτερθ παρουςίαςθ του υπάρχ ο-

ντοσ λογιςμικοφ για τα φιλολογικά μακιματα και κυρίωσ για τθ γλωςςικι διδαςκ α-

λία μποροφν να επιςκεφτοφν τθ ςχετικι ςελίδα τθσ laquoΡφλθσ για τθν ελλθνικι

γλϊςςαraquo104 Στισ επόμενεσ ςελίδεσ παρατίκεται μια ενδεικτικι περαιτζρω περι -

γραφι δφο ανοιχτϊν περιβαλλόντων που περιλαμβάνονται ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελ -

λθνικι γλϊςςαraquo κακϊσ και μια πρόταςθ αξιοποίθςθσ αρχαίων ελλθνικϊν ςωμάτων

κειμζνων ςτο διαδίκτυο με δεδομζνο το γεγονόσ ότι οι ιδιαιτερότθτεσ των υπολο -

γιςτϊν ωσ μζςων πρακτικισ γραμματιςμοφ ςυηθτικθκαν εκτενϊσ (Ενότθτα ΛΛΛ)

51 Θ διδακτικι αξιοποίθςθ των θλεκτρονικϊν λεξικϊν για τθν απόκτθςθ

γνϊςεων για τθ γλϊςςα


Ζ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαίδεπζεraquo ηνπ Κέληξνπ Δι-

ιεληθήο Γιψζζαο απνηειεί έλα πεξηβάιινλ απηνκφξθσζεο θαη ππνζηήξημεο ησλ δη-

δαζθφλησλ ηελ ειιεληθή γιψζζα Απνηειεί έλα εληαίν θαη νινθιεξσκέλν πεξηβάι-

ινλ πνπ πεξηιακβάλεη εξγαιεία γισζζηθήο ηερλνινγίαο ηα νπνία ζπλεξγάδνληαη κε-

ηαμχ ηνπο Πξφθεηηαη γηα ηέζζεξα ιεμηθά θα έλα ζψκα θεηκέλσλ πνπ απνηειείηαη

θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ απφ θείκελα δεκνζηνγξαθηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ιφ-

γνπ

Σν Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Νενειιεληθψλ

πνπδψλ Ηδξχκαηνο Σξηαληαθπιιίδε (εθδφζεθε ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1998)

104 Γηα ηα ινγηζκηθά γηα ηε λέα ειιεληθή θαη ηελ αξραία ειιεληθή βι θαη lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiesedu_softindexhtmlgt θαη lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangancient_greekbibliographiesguidesindexhtml)gt αληίζηνηρα




Ζ Δπηηνκή Λεμηθνχ ηεο Μεζαησληθήο Γεκψδνπο Γξακκαηείαο (110-

1669) (Α΄ ηφκνο α-θ Β΄ ηφκνο ι-παξαζήθε)

Σν Διιελν-αγγιηθφ ιεμηθφ ηνπ Γ Γεσξγαθά (Α΄ Σφκνο)

Σν Αληίζηξνθν Λεμηθφ ηεο Νέαο Διιεληθήο (Α Αλαζηαζηάδε-

πκεσλίδε)

ψκα θεηκέλσλ δεκνζηνγξαθηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ιφγνπ

Σν φιν πεξηβάιινλ είλαη έηζη ζρεδηαζκέλν ψζηε λα επηηξέπεηαη105

1 Ζ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ ιεμηθψλ θαη ε παξάιιειε αλαδήηεζε

ιεκκάησλ ζηα ηξία πξψηα

2 Ζ επηθνηλσλία ησλ ιεμηθψλ κε ην ζψκα θεηκέλσλ

3 Ζ έξεπλα ζην πιηθφ ησλ ιεμηθψλ κε ηε δπλαηφηεηα ζπλδπαζηηθήο ρξή-

ζεο δηαθνξεηηθψλ φξσλ αλαδήηεζεο Σν ραξαθηεξηζηηθφ απηφ επηδηψρζεθε εμαξρήο

κε ζηφρν ηε δεκηνπξγία ελφο αλνηρηνχ θαη δηεξεπλεηηθνχ πεξηβάιινληνο κάζεζεο

4 Ζ έξεπλα ζην ζψκα θεηκέλσλ είηε ζε φιν ην ζψκα είηε ζηα δχν

δηαθνξεηηθά πεδία ηνλ δεκνζηνγξαθηθφ θαη εθπαηδεπηηθφ ιφγν Ζ έξεπλα απηή είλαη

εθηθηή είηε κε αθεηεξία ηε ιέμε είηε ην θεηκεληθφ είδνο

ηφρνο ήηαλ ε δεκηνπξγία ελφο αλνηρηνχ θαη δηεξεπλεηηθνχ πεξηβάιινληνο

κάζεζεο γηlsquo απηφ θαηά ηε κεηαθνξά ηνπ ιεμηθνχ ζε βάζε δεδνκέλσλ αθνινπζήζεθε

ε δηάξζξσζε ηεο εζσηεξηθήο δνκήο (κηθξνδνκήο) ηνπ θάζε άξζξνπ Με βάζε ηε ιν-

γηθή απηή ην θάζε ιήκκα ηεκαρίζηεθε ζε ππνελφηεηεο-πεδία ην θαζέλα απφ ηα νπνία

αληηζηνηρεί ζε δηαθνξεηηθφ είδνο πιεξνθνξίαο ndashφπσο γξακκαηηθή θαηεγνξία ζεκα-

ζίαεο παξαδείγκαηα ρξήζεο εηπκνινγία θηιndash θαη κεηαθέξζεθε ζε βάζε δεδνκέ-

λσλ ε νπνία είλαη πξνζβάζηκε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ

Ζ φιε πξνζπάζεηα απνβιέπεη ζηελ εχθνιε αμηνπνίεζε ησλ ιεμηθψλ απηψλ

σο εξγαιείσλ αλαθνξάο απφ δαζθάινπο θαη καζεηέο ζηελ αμηνπνίεζή ηνπο σο πεξη-

βαιιφλησλ ιεηηνπξγηθνχ ηερλνινγηθνχ γξακκαηηζκνχ θαη ηέινο ζηελ αμηνπνίεζή

ηνπο σο γισζζνδηδαθηηθψλ πεξηβαιιφλησλ (Κνπηζνγηάλλεο 2004α) θάηη πνπ ελδηα-

θέξεη θαη ην παξφλ θείκελν

105 Ζ ινγηθή ηνπ φινπ πεξηβάιινληνο έρεη αλαπηπρζεί ζε άιια θείκελα βι ελδεηθηηθά Κνπηζνγηάλλεο

2001 Kazazis amp Koutsogiannis 2001 Κνπηζνγηάλλεο 2008




511 Σο θλεκτρονικό λεξικό ωσ εργαλείο αναφοράσ

ηε δηδαζθαιία ησλ γισζζψλ αλαγλσξίδεηαη απφ παιηά ε αμία ηεο εμνηθείσζεο ησλ

καζεηψλ κε βαζηθά εξγαιεία φπσο είλαη ηα ιεμηθά Κάηη αληίζηνηρν επηδηψθεηαη

ξεηά κε ηα λέα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη ηα λέα ζρνιηθά εγρεηξίδηα γηα ην Γπκλάζην

(ΤΠΔΠΘ 2000 51) Ζ κεηαηξνπή ελφο ιεμηθνχ ζε ειεθηξνληθή κνξθή ελφο ιεμηθνχ

κάιηζηα κε πςειέο πξνδηαγξαθέο θαη κε ζαθή εθπαηδεπηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ φπσο

ην Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ηνπ ΗΝ (Αλαζηαζηάδε 2000βmiddot εηάηνο 2000middot

Σδηβαλνπνχινπ 1997) εμππεξεηεί ηε ζηνηρεηψδε απηή παξάκεηξν ζηε ζχγρξνλή ηεο

δηάζηαζε Έηζη παξέρεηαη ζε δαζθάινπο θαη καζεηέο ε δπλαηφηεηα λα εξγάδνληαη κε

έλα πςειήο πνηφηεηαο εξγαιείν αλαθνξάο Παξάιιεια δίλεηαη ε επρέξεηα ζηνλ κα-

ζεηή λα εμνηθεησζεί κε φιεο ηηο δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο ζε πεξηβάιινλ βάζεο δεδν-

κέλσλ πνπ παξέρεη έλα δνκεκέλν ειεθηξνληθφ ιεμηθφ πρ εχθνιε θαη γξήγνξε αλα-

δήηεζε ελαιιαθηηθνί ηξφπνη αλαδήηεζεο (πρ κε βάζε ην ζέκα ηα ζπκθχκαηα

(Ράιιε 2005 41) ή κηα ζεηξά ραξαθηήξσλ (character strings) ζχλζεηε αλαδήηεζε

δειαδή αλαδήηεζε κε ηνλ ζπλδπαζκφ θξηηεξίσλ (ηα βαζηθά θξηηήξηα είλαη ε γξακ-

καηηθή θαηεγνξία ηνπ ιήκκαηνο ην θιηηηθφ παξάδεηγκα ζην νπνίν εκπίπηεη ε εηπκν-

ινγία ηνπ ην ζεκαζηνινγηθφ πεδίν φπνπ αλήθεη ε ρξήζε ηνπ θηι)

512 Θ διδαςκαλία του λεξιλογίου

Τπάξρεη κηα καθξά παξάδνζε ζηελ εθπαίδεπζε ησλ δχν ηειεπηαίσλ αηψλσλ πνπ

ζπλδέεη άξξεθηα ηε γισζζηθή αγσγή κε ηε δηδαζθαιία ηνπ ιεμηινγίνπ ηεο κεηξηθήο

γιψζζαο Μηα πξψηε καηηά ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηνπ Γπκλαζίνπ θαη ηνπ Λπθείνπ

θαζηζηά εκθαλή ηελ πξνηεξαηφηεηα απηή ζε εηδηθφ ηκήκα θάζε δηδαθηηθήο ελφηεηαο

παξαηίζεληαη πίλαθεο ιέμεσλ106

πνπ νξγαλψλνληαη ζε ζεκαζηνινγηθέο ή εηπκνινγη-

θέο νκάδεο θαη αθνινπζνχληαη απφ αζθήζεηο γηα ηελ εκπέδσζή ηνπ παξνπζηαδφκελνπ

ιεμηινγίνπ Γεληθφηεξνο ζηφρνο ήηαλ λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο laquoηνλ απαξαίηεην

ιεμηινγηθφ πινχηνraquo θαη λα αληαπνθξηζνχλ κε κεγαιχηεξε επάξθεηα ζηηο απαηηήζεηο

ηεο παξαγσγήο ndashγξαπηνχ θπξίσοndash ιφγνπ πνπ ζπλήζσο αθνινπζεί σο πξνηεηλφκελν

θαζήθνλ Ζ αληίιεςε φηη ην ιεμηιφγην ησλ καζεηψλ ζηε κεηξηθή ηνπο γιψζζα κπν-

ξεί λα δηεπξπλζεί κέζα απφ ηελ απνπιαηζησκέλε παξνπζίαζή ηνπ αλεμάξηεηα δε-

ιαδή απφ ηε ρξήζε ηνπ θαη ηηο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο πνπ ηελ ππαγνξεχνπλ πξν-

106 Απηφ πεξηνξίζηεθε αηζζεηά ζηα λέα βηβιία ηνπ Γπκλαζίνπ (2006) αιιά εμαθνινπζεί λα ππάξρεη




ζθξνχεη ζηηο ζχγρξνλεο αληηιήςεηο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο ελ γέλεη θαη ηνπ

ιεμηινγίνπ εηδηθφηεξα (Υαξαιακπφπνπινο amp Υαηδεζαββίδεο 1997)

Δίλαη γεγνλφο φηη ε κεγαιχηεξε έκθαζε ζηα θείκελα θαη ε ηάζε λα πξνζεγγί-

δεηαη ην ιεμηιφγην κέζα απφ απηά πνπ ραξαθηεξίδεη ηα λέα βηβιία ηνπ Γπκλαζίνπ

βειηίσζε αξθεηά ηελ ηζρχνπζα θαηάζηαζε ρσξίο σζηφζν λα ηελ αλαηξέςεη ζπλν-

ιηθά Θα κπνξνχζακε ελ θαηαθιείδη λα πνχκε φηη ε έκθαζε ζηε δηδαζθαιία ηνπ ιε-

μηινγίνπ ηεο κεηξηθήο γιψζζαο απνηειεί πξαγκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηή-

καηνο κε ηε κία ή ηελ άιιε κνξθή πνπ δελ κπνξεί λα αγλνεζεί θαηά ηε δηακφξθσζε

δηδαθηηθψλ ζελαξίσλ πνπ απνβιέπνπλ λα ελζσκαησζνχλ ζην ζρνιηθφ πξφγξακκα

Γηα ηνλ ιφγν απηφλ επηδηψμακε λα πξνζδψζνπκε ζην πεξηβάιινλ πνπ έρεη δεκηνπξ-

γεζεί νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξνζθέξνπλ δηεμφδνπο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο

ψζηε απφ ηε κηα πιεπξά λα αληαπνθξίλνληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε ηνπ εθπαη-

δεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ελψ απφ ηελ άιιε λα μεπεξλνχλ ηηο αδπλακίεο ηεο παξαδνζηα-

θήο αληίιεςεο γηα ηε γισζζηθή δηδαζθαιία

Βαζηθφ ζηνηρείν πνπ επηδηψρζεθε είλαη λα αληαπνθξίλεηαη ην πεξηβάιινλ ησλ

ιεμηθψλ ηδηαίηεξα ηνπ Λεμηθνχ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ζε κηα απφ ηηο βαζηθέο

πξνηεξαηφηεηεο ηεο ζχγρξνλεο γισζζνδηδαθηηθήο πνπ είλαη λα κελ αληηκεησπίδνληαη

νη ιέμεηο απνθνκκέλεο αιιά λα ηνπνζεηνχληαη ζηα ζπκθξαδφκελά ηνπο ζηελ πξφ-

ηαζε ζηελ παξάγξαθν ζην θεηκεληθφ είδνο (genre) θαη ζην πεδίν πνπ αλήθνπλ (πρ

εθπαίδεπζε δεκνζηνγξαθία θηι) Έλα ιεμηθφ φκσο δελ κπνξεί παξά λα δψζεη ην εξ-

κήλεπκα κηαο ιέμεο θαη παξαδείγκαηα ρξήζεο ηεο ζε πξνηαζηαθφ επίπεδν ζπλήζσο

θάηη πνπ είλαη αλεπαξθέο Γηlsquo απηφ ε αλαδήηεζε ζην ιεμηθφ ζπλδέζεθε κε ηελ πα-

ξάιιειε δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο ζε ζψκα θεηκέλσλ

Σν ζεκαληηθφ είλαη φηη ε ζχλδεζε απηή κεηαμχ ιεμηθνχ θαη ζψκαηνο θεηκέ-

λσλ κεηαζέηεη ην ελδηαθέξνλ ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο απφ ηελ ελαζρφιεζε κε ηηο

ιέμεηο θαζαπηέο ζην πψο ην πεξηθείκελν (context) θαζνξίδεη ηε ζεκαζία θαη ηε ιεη-

ηνπξγία ησλ ιέμεσλ Μέζα απφ ηε δπλαηφηεηα απηή ησλ παξάιιεισλ αλαδεηήζεσλ

δηακνξθψλεηαη έλα δηεξεπλεηηθφ πεξηβάιινλ ην νπνίν δίλεη ζηνλ δάζθαιν ηε δπλα-

ηφηεηα λα μεθχγεη απφ ηελ θαζεκεξηλή ζηαηηθή δηδαζθαιία ηνπ ιεμηινγίνπ λα αλα-

ζέζεη ζηα παηδηά κηθξέο εξεπλεηηθέο εξγαζίεο κέζα απφ ηηο νπνίεο ζα αλαθαιχςνπλ

ηε ζεκαζία ησλ ιέμεσλ ζα κηιήζνπλ θαη ζα θαηαλνήζνπλ ηνλ ξφιν ησλ ζπκθξαδν-

κέλσλ ηνπ επηπέδνπ χθνπο ηεο πεξίζηαζεο επηθνηλσλίαο ηνπ ιφγνπ ζηνλ νπνίν αλή-

θνπλ θηι Παξάιιεια ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ππνζηεξηθηηθά

ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ ιεμηθνχ ηνπο νξηζκνχο ηα παξαδείγκαηα ηελ εηπκνινγία θηι




513 Σο θλεκτρονικό λεξικό ωσ γλωςςοδιδακτικό περιβάλλον

Μηα ζεκαληηθή παξάκεηξνο ηεο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο πνπ έρεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα

αιιά είλαη ππνβαζκηζκέλε ή δελ πξνζεγγίδεηαη θαηά ηξφπν ζπζηεκαηηθφ θαη ηθαλν-

πνηεηηθφ ζην ειιεληθφ ζρνιείν είλαη απηή πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο Γλψζεηο ησλ καζε-

ηψλ ζε Θέκαηα Γιψζζαο (ΓΘΓ) (Knowledge About Language)107

ην πιαίζην ηνπ

θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ε γξακκαηηθή θαη νη γλψζεηο επξχηεξα γηα ηε γιψζζα αμην-

πνηνχληαη σο εξγαιεία γηα ηελ απνθάιπςε θαη ζπδήηεζε ηεο βαζχηεξεο ηδενινγίαο

πνπ δηαπεξλά ηνλ θεηκεληθφ καο θαη θαηά πξνέθηαζε θαη ηνλ θνηλσληθφ καο πεξί-

γπξν

Πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηφζν ηνπ πεξηερνκέλνπ φζν θαη ηνπ θαιχηεξνπ ηξφπνπ

δηδαζθαιίαο ζεκάησλ ζρεηηθψλ κε ηε γισζζηθή επίγλσζε ησλ καζεηψλ είλαη δπλαηφ

λα ζπλεηζθέξνπλ θαη ηα ιεμηθά ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζ-

ζηθή εθπαίδεπζεraquo ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο Αλαθέξνληαη ζηε ζπλέρεηα ρσ-

ξίο ιεπηνκέξεηεο θαη ρσξίο αλαθνξά ζην laquoπψοraquo ηεο δηδαζθαιίαο ndashπαξάκεηξνο κε

ηδηαίηεξε ζεκαζίαndash ελδεηθηηθνί ηέηνηνη ηνκείο

Γισζζηθέο πξνθαηαιήςεηο θαη (θξηηηθή) γισζζηθή επίγλσζε

Ζ απφθηεζε Γλψζεσλ εθ κέξνπο ησλ καζεηψλ ζε Θέκαηα Γιψζζαο ζηελ πεξίπησζε

ηεο ειιεληθήο ζα πξέπεη θαηά ηε γλψκε καο λα δίλεη ηδηαίηεξε βαξχηεηα θαη ζηελ

αλαηξνπή ησλ επξέσο δηαδεδνκέλσλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία πξνθαηαιήςεσλ γηα

ηελ ειιεληθή γιψζζα Αμίδεη λα επηζεκαλζεί φηη νη πξνθαηαιήςεηο απηέο δελ είλαη

απιψο ιαζεκέλεο απφςεηο γηα ηε γιψζζα αιιά κέξνο κηαο επξχηεξεο νπηηθήο γηα ην

πψο αληηκεησπίδεηαη ην παξειζφλ ην παξφλ θαη ην κέιινλ ηεο εθπαίδεπζεο φπσο θαη

ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ζην ζχλνιφ ηεο

Σα ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα πνπ αθνινπζνχλ αμηνπνηνχλ ην πεξηβάιινλ ησλ

ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ θαη κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο θξη-

ηηθήο γισζζηθήο ελεκεξφηεηαο ζε ζέκαηα πνπ θαηά πεξηφδνπο απαζρνινχλ ηελ ει-

ιεληθή θνηλή γλψκε θαη ηνλ ηχπν

107 Υξεζηκνπνηψ ηνπο φξνπο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηά ηε ζρεηηθή ζπδήηεζε ζηελ Αγγιία Ο φξνο Γλψζεηο ησλ καζεηψλ ζε Θέκαηα Γιψζζαο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηε δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο

γιψζζαο ελψ ν φξνο Γισζζηθή Δπίγλσζε (language awareness) ζηε δηδαζθαιία ησλ μέλσλ γισζζψλ

(Carter 1995 81-87) πρλά φκσο νη δχν φξνη ρξεζηκνπνηνχληαη ρσξίο δηάθξηζε (Fairclough 1992)

ινγηθή πνπ αθνινπζείηαη θαη ζην παξφλ θείκελν Ζ πξνζέγγηζε σζηφζν πνπ αθνινπζείηαη ζην παξφλ

θείκελν είλαη αξθεηά επξχηεξε απφ ην πεξηερφκελν ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ ζηελ Αγγιία φπσο ζα θαλεί

ζηε ζπλέρεηα




Η κριτικι γλωςςικι επίγνωςθ περιλαμβάνει τόςο διδαςκαλία του λεξιλο-

γίου όςο και μορφολογικι επίγνωςθ επίγνωςθ ςθμαςιακισ εξζλιξθσ των

λζξεων ςτθ διαχρονία τουσ (δυνατότθτα παράλλθλθσ αναηιτθςθσ ςε λε-

ξικά διαφορετικϊν ιςτορικϊν περιόδων) διερεφνθςθ τθσ εξζλιξθσ του

νεοελλθνικοφ λεξιλογίου ςε ςυνάρτθςθ με τισ πολιτιςμικζσ επαφζσ και το

ιςτορικό πλαίςιο και εξοικείωςθ με το φαινόμενο του δανειςμοφ (δυνα-

τότθτα ςφνκετθσ αναηιτθςθσ με κριτιρια όπωσ θ ετυμολογία το ειδικό

λεξιλόγιο χριςθσ κτλ) κακϊσ και (κριτικι) λεξικογραφικι επίγνωςθ

(Κξηηηθή) ιεμηθνγξαθηθή επίγλσζε

ηα λέα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ γηα ην γπκλάζην πξνβιέπεηαη θαη νξζψο ε εμνηθεί-

σζε ησλ καζεηψλ κε ηα ιεμηθά Ζ έκθαζε δίλεηαη ζηελ εμνηθείσζε κε ηε ρξήζε

ηνπο κηα πξψηε γλσξηκία κε ηα είδε ησλ ιεμηθψλ πνπ ζπλήζσο θπθινθνξνχλ θαη κε

ηνλ ηξφπν ζχληαμήο ηνπο Ζ δηάζεζε ηεζζάξσλ ιεμηθψλ ζην δηαδίθηπν ηα νπνία πα-

ξέρνπλ κάιηζηα ηε δπλαηφηεηα παξάιιειεο αλαδήηεζεο θαιχπηνπλ ηνπο ζηφρνπο

απηνχο αιιά παξέρνπλ θαη πνιιέο άιιεο δπλαηφηεηεο Δίλαη πρ εχθνιε ε εμνηθεί-

σζε κε ηνλ ηξφπν εξγαζίαο ζε ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη κε ηηο πνηθίιεο δπλαηφηεηεο

πνπ παξέρνληαη γηα αλαδήηεζε

Παξάιιεια κε ηε δπλαηφηεηα ζχλδεζεο πνπ παξέρεη ην φιν πεξηβάιινλ θαη

κε ην ζψκα θεηκέλσλ δεκνζηνγξαθηθνχ ιφγνπ θαζίζηαηαη επθνιφηεξα δπλαηή ε δηε-

ξεχλεζε θαη άιισλ δηαζηάζεσλ φπσο γηα παξάδεηγκα ε άζθεζε ζηελ απνδειηίσζε

απζεληηθνχ γισζζηθνχ πιηθνχ θαη ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο κεηάβαζεο απφ ηε ιέμε

ζηνλ ιεκκαηηθφ ηχπν (Αλαζηαζηάδε 1997 164 amp166) πξνθεηκέλνπ λα γίλεη αληηιε-

πηή ε ζπζηεκαηηθφηεηα ηνπ ηξφπνπ ζχληαμεο ελφο ιεμηθνχ Ζ δηαδηθαζία θαηαλφε-

ζεο ηεο ζχληαμεο ελφο ιήκκαηνο κπνξεί λα είλαη ρξνλνβφξα θαζηζηά φκσο δηάθαλε

θαη επθνιφηεξα αμηνινγήζηκε ηελ πνηφηεηα ελφο ιεμηθνχ ησλ νξίσλ θαη δπλαηνηή-

ησλ ηνπ ηε ζηελή ζρέζε ησλ ζεκαζηψλ κε ηελ ηξέρνπζα θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα

Πέξα απφ απηφ ε δηαδηθαζία απηή κπνξεί λα βνεζήζεη ζεκαληηθά ψζηε λα

δηαβάδνληαη κε κεγαιχηεξε ππνςία απφςεηο πνπ θπθινθνξνχλ επξχηαηα θαη εκθαλί-

δνπλ ζπλήζσο ηα ιεμηθά σο θάηη ην νπδέηεξν ην ζηαηηθφ θαη ην βέβαην Οη καζεηέο

σο κειινληηθνί πνιίηεο είλαη απαξαίηεην λα έρνπλ κία βαζχηεξε θαη πην θξηηηθή

γλψζε γηα ηα βαζηθά απηά εξγαιεία Σν γεγνλφο φηη παξέρνληαη ηφζα ιεμηθά ζε βάζε

δεδνκέλσλ θαη επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο ndashθάηη πνπ θαζηζηά πνιχ πην εχθνιε ηε ζπ-




γθξηηηθή δηεξεχλεζή ηνποndash δηεπθνιχλεη δάζθαιν θαη καζεηέο λα εκβαζχλνπλ πεξηζ-

ζφηεξν θαη λα απνηηκήζνπλ ηηο δηαθνξέο πνπ παξνπζηάδνληαη απφ ιεμηθφ ζε ιεμηθφ

ηφζν ζηε καθξνδνκή φζν θαη ζηε κηθξνδνκή ηνπο

εκαζηαθή αιιαγή

πρλά ζην παξειζφλ ε αμηνπνίεζε ησλ ιεμηθψλ ζηα ζρνιεία είρε ζηαηηθφ θαη ξπζκη-

ζηηθφ ραξαθηήξα αληίιεςε αλάινγε κε απηήλ πνπ επηθξαηνχζε γηα ηνλ ξφιν ηεο

γξακκαηηθήο (Halliday 2000middot Υαξαιακπφπνπινο amp Υαηδεζαββίδεο 1997) Σν ειε-

θηξνληθφ πεξηβάιινλ ησλ ιεμηθψλ θαη ζσκάησλ θεηκέλσλ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα

αλαζεσξεζνχλ ηέηνηεο αληηιήςεηο θαη λα γίλνπλ αληηιεπηέο κεξηθέο πνιχ βαζηθέο δη-

αζηάζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ γιψζζα φπσο είλαη ην ζέκα ηεο ζεκαζηαθήο κεηαβνιήο

Μπνξνχλ ηα παηδηά γηα παξάδεηγκα λα θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα φηη νη αιια-

γέο ζηηο γιψζζεο δελ είλαη ηπραίεο αιιά ζπλαξηψληαη άκεζα κε ηα πιηθά δεδνκέλα

ηνπ θάζε πνιηηηζκνχ φηη laquoε ηζηνξία ηεο γιψζζαο είλαη κέξνο ηεο αλζξψπηλεο ηζην-

ξίαοraquo (Halliday 1993 9) θαη φηη νη ζεκαζίεο ησλ ιέμεσλ δελ είλαη θάηη ην ζηαηηθφ θαη

ακεηάβιεην Ζ δπλαηφηεηα παξάιιειεο έξεπλαο ζηα ηξία δηαθνξεηηθά ιεμηθά ην

πιηθφ ησλ νπνίσλ εθηείλεηαη απφ ην 1100 κέρξη ηα ηέιε ηνπ 2000 (κε έλα κηθξφ δηά-

ζηεκα θελφ ελδηάκεζα) κπνξεί εχθνια λα αμηνπνηεζεί πξνθεηκέλνπ λα γίλεη απηφ επ-

θνιφηεξα θαη ζαθέζηεξα θαηαλνεηφ Με αθεηεξία ηηο ιέμεηο108

ηα παηδηά κπνξνχλ

λα πάξνπλ κηα εηθφλα θαη λα ζπδεηήζνπλ γηα ηελ πιηθή θαη

πλεπκαηηθή πνξεία ηνπ ειιεληζκνχ (εηάηνο 2001 500-

501) γηα θνηλσληθέο ηερλνινγηθέο θαη άιιεο παξακέηξνπο

πνπ νδεγνχλ ζηηο αιιαγέο απηέο γηα ζπγθεθξηκέλα laquoπνιηηη-

ζκηθά ζπκβάληα πνπ αλαθπθιψλνληαη ζην ρψξν ηεο γιψζ-

ζαοraquo (Υξηζηίδεο 2001 837) γηα κία απφ ηηο ηδηφηεηεο ηεο γιψζζαο λα δεκηνπξγεί

λέεο ζεκαζίεο απφ ππάξρνληα ζεκαίλνληα

Ο ζπλδπαζκφο απφ ηελ άιιε πιεπξά ηνπ Λεμηθνχ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο

κε ην Λεμηθφ Γεσξγαθά θαη κε ην ψκα Κεηκέλσλ κπνξεί λα αλαδείμεη ηε δπλακηθή

ηεο ζεκαζίαο ησλ ιέμεσλ ζηε ζπγρξνλία ηνπο θαη φρη κφλν ζηε δηαρξνλία

108 Ζ αλαδήηεζε κπνξεί λα γίλεη κε αθεηεξία ηε ιέμε (πρ βηβιίν) ην ζέκα (πρ βηβι) νπφηε βξίζθεη

ζηα δχν ιεμηθά φια ηα ιήκκαηα πνπ μεθηλνχλ απφ βηβι- ή ηε δηαδνρή ραξαθηήξσλ (πρ βηβ) νπφηε

βξίζθεη φια ηα ιήκκαηα πνπ ελέρνπλ ηνπο ραξαθηήξεο απηνχο κε ηε ζεηξά απηή

Διακεματικι ςφνδεςθ με τθν

Ιςτορία τθν ΑΕ γλϊςςα και

γραμματεία κτλ




Ο δαλεηζκόο

Δίλαη γλσζηφ φηη ην θαηλφκελν ηνπ δαλεηζκνχ απνηειεί έλα απφ ηα επξχηεξα ζπδε-

ηνχκελα ζέκαηα πνπ δελ απαζρνιεί κφλν ην ρψξν ηεο επηζηήκεο αιιά θαη ηα κέζα

ελεκέξσζεο ηελ ηειεπηαία απηή πεξίπησζε πνιχ ζπρλά εθθξάδεηαη ε άπνςε φηη ε

ειιεληθή γιψζζα θηλδπλεχεη κε αθαληζκφ ιφγσ ηνπ ππεξδαλεηζκνχ ηεο απφ άιιεο

γιψζζεο θαη θπξίσο απφ ηελ αγγιηθή Σν πεξηβάιινλ ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ πα-

ξέρεη ηε δπλαηφηεηα αληί γηα θηλδπλνινγία θαη αθνξηζηηθνχ ηχπνπ ζπδεηήζεηο λα

εμνηθεησζνχλ βαζχηεξα ηα παηδηά κε ην δηαρξνληθφ θαηλφκελν ηνπ δαλεηζκνχ θαη ηηο

πξαγκαηηθέο ηνπ δηαζηάζεηο

Ηδηαίηεξα ην ειεθηξνληθφ πεξηβάιινλ ηνπ ιεμηθνχ ηνπ Ηδξχκαηνο Σξηαληα-

θπιιίδε δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα δηεξεπλεζεί θαηά ηξφπν ζπζηεκαηηθφ ε πξνέιεπζε

ηνπ ιεμηινγίνπ πνπ αλήθεη ζε δηάθνξα πεδία ρξήζεο ηεο γιψζζαο λα αλαδεηεζνχλ νη

επαθέο κε άιιεο γιψζζεο θαη θαηά πξνέθηαζε λα ζπδεηεζνχλ νη πνιηηηζκηθέο επαθέο

πνπ νδήγεζαλ θαη ζηηο γισζζηθέο αιιαγέο

ην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί δεηείηαη λα καο δνζνχλ νη ιέμεηο ηεο ειιε-

ληθήο πνπ αλήθνπλ ζην πεδίν ηνπ αζιεηηζκνχ θαη πξνέξρνληαη (ή απνηεινχλ ζεκαζη-

νινγηθά δάλεηα) απφ ηελ αγγιηθή (ζην πξψην παξάδεηγκα εηθφλεο 49-50) θαη νη αληί-

ζηνηρεο ιέμεηο πνπ πξνέξρνληαη (ή απνηεινχλ ζεκαζηνινγηθά δάλεηα) απφ ηελ ηνπξ-

θηθή (ζην δεχηεξν παξάδεηγκα εηθφλεο 51-52)

Μηα αλάινγε αλαδήηεζε ζην πεδίν ηεο δηαηξνθήο ζα καο δψζεη ηα αθξηβψο

αληίζεηα απνηειέζκαηα δηεπθνιχλνληαο έηζη ηελ αλαδήηεζε ησλ αηηίσλ πνπ νδεγνχλ

ζηε δπζαλαινγία απηή θαηά πεξίπησζε θαη ηε ζχλδεζε ηνπ ιεμηινγίνπ ηεο γιψζζαο

καο κε ηελ ηζηνξία




Εικόνα 49 Ραράδειγμα 1α (φόρμα ςφνκετθσ αναηιτθςθσ)

Εικόνα 50 Ραράδειγμα 1β (μζροσ των αποτελεςμάτων αναηιτθςθσ ςφνολο 39 εγγραφζσ)




Εικόνα 51 Ραράδειγμα 2α (φόρμα ςφνκετθσ αναηιτθςθσ)

Εικόνα 52 Ραράδειγμα 2β (αποτελζςματα αναηιτθςθσ)

Μνξθνινγηθή επίγλσζε

Οη παξερφκελεο δπλαηφηεηεο αλαδήηεζεο ζην πιηθφ ηνπ ΛΚΝ θαζψο θαη ε

επηθνηλσλία ησλ ιεμηθψλ κε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ πξνζθέξνπλ δπλαηφηεηεο πνπ

κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο επίγλσζεο ησλ καζεηψλ ζε

ζέκαηα νξζνγξαθίαο θαη κνξθνινγίαο ηεο ειιεληθήο Αλαθνξηθά κε ην κνξθνινγηθφ

ζχζηεκα ηεο ειιεληθήο ην πεξηβάιινλ ησλ ιεμηθψλ θαη ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ

παξέρεη δχν επηκέξνπο ελαιιαθηηθέο δπλαηφηεηεο

α) ηελ απφθηεζε επίγλσζεο ζρεηηθά κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο θιηηηθήο

κνξθνινγίαο ηεο λέαο ειιεληθήο θαη

β) ηελ απφθηεζε επίγλσζεο ζρεηηθά κε ην ζχζηεκα παξαγσγήο λένπ

ιεμηινγίνπ




ηνλ ηνκέα ηεο θιηηηθήο κνξθνινγίαο είλαη δπλαηφλ

λα εζηηάζεη ν εθπαηδεπηηθφο ζηνπο ιεγφκελνπο laquoαξραηφθιηηνποraquo ηχπνπο

(πρ επηβηψζεηο ηξηηφθιηησλ επηζέησλ θαη κεηνρψλ επηβηψζεηο ηχπσλ ηνπ β΄

ανξίζηνπ ηεο αξραίαο ειιεληθήο θά) θαη γεληθφηεξα ζε φινπο ηνπο ηχπνπο πνπ

παξνπζηάδνπλ ηδηνκνξθίεο θαη ην παηδί δπζθνιεχεηαη λα θαηαθηήζεη ζην πιαίζην ηεο

θαζεκεξηλήο ρξήζεο ηνπ ιφγνπ

λα πξαγκαηνπνηεζνχλ αλαδεηήζεηο ζην ιεκκαηνιφγηφ ηνπ κε θξηηήξην ην

θιηηηθφ παξάδεηγκα ζην νπνίν ν ρξήζηεο επηζπκεί λα αλήθνπλ ηα ιήκκαηα πνπ ζα

επηζηξαθνχλ ζηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο

λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη νη ζρεηηθνί πίλαθεο θιηηηθψλ παξαδεηγκάησλ νη

νπνίνη βξίζθνληαη ζηε δηάζεζε ησλ ρξεζηψλ φπσο αθξηβψο είλαη θαηαγεγξακκέλνη

θαη ζηελ έληππε έθδνζε ηνπ ιεμηθνχ

ζνλ αθνξά ζηνλ ηνκέα ηνπ κνξθνινγηθνχ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ηεο λέαο

ειιεληθήο

ην ιεκκαηνιφγην ηνπ ΛΚΝ εθηφο απφ πιήξε ιεμήκαηα θαηαρσξίδνληαη

θαη κνξθήκαηα πνπ απνηεινχλ ζπζηαηηθά γηα ηε δεκηνπξγία ιεμεκάησλ δειαδή

πξνζήκαηα (πρ δπζ- με- αλα-) επηζήκαηα (πρ -ηζκφο -ηήξαο) ή ζπλζεηηθά (πρ

ηερλν- νηθν- -δνηψ -δφρνο)

Απφ ηα άξζξα ησλ ζρεηηθψλ ιεκκάησλ κπνξνχλ νη καζεηέο λα

πιεξνθνξεζνχλ ηηο επηκέξνπο ζεκαζίεο θαη ρξήζεηο απηψλ ησλ κνξθεκάησλ ηελ

εμέιημή ηνπο απφ άιια κνξθήκαηα θαη ηελ ελδερφκελε επίδξαζε άιισλ παξακέηξσλ

(φπσο ν δαλεηζκφο) ζηε ζεκεξηλή ηνπο ζεκαζία

Απφ ην ιεκκαηνιφγην ηνπ ΛΚΝ θαζψο θαη ηνπ Αληίζηξνθνπ ιεμηθνχ ηεο

Νέαο Διιεληθήο κπνξνχλ λα αληιήζνπλ θαηαιφγνπο ιέμεσλ πνπ ζρεκαηίδνληαη κε

ζπγθεθξηκέλα θάζε θνξά κνξθήκαηα

ην ζψκα θεηκέλσλ νη ιέμεηο απηέο εκθαλίδνληαη ζε πιαίζην απζεληηθήο

ρξήζεο

Με ηελ θαηάιιειε αμηνπνίεζε απηψλ ησλ δπλαηνηήησλ απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ ν καζεηήο κπνξεί λα θαηαθηήζεη πςειφηεξν βαζκφ επίγλσζεο γηα ηνπο

κεραληζκνχο ζρεκαηηζκνχ ηνπ ιεμηινγίνπ ηεο ειιεληθήο πνπ είλαη παξαγσγηθνί ζηελ

παξνχζα θάζε ηεο εμέιημήο ηνπ γηα ηε ζεκαζία ησλ παξαγσγηθψλ κνξθεκάησλ θαη

ησλ παξαγφκελσλ ιέμεσλ θαη γηα ηε ζεκαζηαθή δηαθνξνπνίεζε ηφζν ησλ




κνξθεκάησλ φζν θαη ησλ ιέμεσλ πνπ ζρεκαηίδνπλ αλάινγα κε ην ζεκαζηνινγηθφ

πεδίν ρξήζεο ηνπο

Επίλογοσ

Δίλαη γεγνλφο φηη απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη χζηεξα παξαηεξείηαη ζε αξθεηέο ρψ-

ξεο κηα ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ θαηά ζπζηεκαηηθφ ηξφπν θαιιηέξγεηα ηεο γλψζεο ησλ

καζεηψλ ζε ζέκαηα γιψζζαο Σα ειεθηξνληθά γισζζηθά πεξηβάιινληα φπσο είλαη

ηα ιεμηθά θαη ηα ζψκαηα θεηκέλσλ είλαη δπλαηφλ λα ζπλεηζθέξνπλ πξνο κηα δηαθν-

ξεηηθή δηδαθηηθή θαηεχζπλζε θάησ ππφ ζπγθεθξηκέλεο θπζηθά πξνυπνζέζεηο (Κνπ-

ηζνγηάλλεο 2002) εκαληηθφ δελ είλαη κφλν φηη δηαηίζεηαη πινχζην θαη αμηφπηζην

γισζζηθφ πιηθφ αιιά φηη ε γλψζε κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ηελ πξνζσπηθή έξεπλα

θαη αλαδήηεζε ησλ δηδαζθνκέλσλ Σν πψο φκσο κπνξνχλ κεζνδνινγηθά λα αμηνπνη-

εζνχλ ηα ιεμηθά ζηε δηδαζθαιία απνηειεί μερσξηζηή ζπδήηεζε

Σα παξαδείγκαηα θαη νη ηνκείο πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζην θείκελν απηφ είραλ

σο ζηφρν λα δείμνπλ ηελ θαηεχζπλζε απηή θαη φρη λα θαιχςνπλ κε ηξφπν αλαιπηηθφ

ηε δηδαθηηθή πνξεία πνπ ζα αθνινπζεζεί ζε θάζε πεξίπησζε

ηνλ θφκβν ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαί-

δεπζεraquo δηαηίζεληαη επηπιένλ ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο δηδαζθαιίαο θαη ελδεηθηηθά

παξαδείγκαηα εθαξκνγήο ηελ Δλφηεηα V θεθ 32 ν αλαγλψζηεο ζα βξεη έλα

δηαζεκαηηθφ ζελάξην δηδαζθαιίαο πνπ αμηνπνηεί ηα ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη ηα ζψ-

καηα θεηκέλσλ σο πεξηβάιινληα δηεξεχλεζεο (Απφ ηηο ιέμεηο ζηηο έλλνηεο θαη ζηηο

ηδέεο Ζ laquoκλήκεraquo)

Κιείλνληαο ζα πξέπεη γηα άιιε κηα θνξά λα ηνληζηεί φηη απηφ πνπ έρεη ηδηαί-

ηεξε ζεκαζία δελ είλαη ηφζν νη ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο ησλ λέσλ κέζσλ ζν θαη

αλ απηέο νη δπλαηφηεηεο απνηεινχλ ζεκαληηθή παξάκεηξν ην ζηνηρείν πνπ ηειηθά

δηακνξθψλεη ηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ εθπαίδεπζε είλαη νη

(γισζζν)δηδαθηηθέο ινγηθέο θαη αληηιήςεηο πνπ ελππάξρνπλ ζε θάζε πξαθηηθή αμην-

πνίεζεο Γηα λα γίλεη απηφ θαηαλνεηφ αξθεί λα αληηπαξαβάιεη θαλείο ηηο θαηεπζχλ-

ζεηο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο σο πξνο ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ ΛΚΝ κε

ηηο πξαθηηθέο πνπ έλαο εθπαηδεπηηθφο φπσο δήισζε ζε ζπλέληεπμή ηνπ αθνινχζεζε

(Κνπηζνγηάλλεο 2007α)

laquoΟπότε όταν ζμπαινα μζςα ςτθ κεματικι ενότθτα του λεξιλογίου δθλαδι λίγο πριν από τθν παρα-

γωγι λόγου κάναμε το λεξιλόγιο μιασ κεματικισ ενότθτασ hellip+ πιρα τουσ μακθτζσ μου πιραν τα βι-

βλία τουσ ςθμείωςαν πάνω ςτα βιβλία τουσ τισ λζξεισ που δεν εγνϊριηαν και τουσ ζδωςα τθν θλε-




κτρονικι διεφκυνςθ να μποφνε για να ερμθνεφςουν να βροφνε τθν ερμθνεία των λζξεων ι ςυνϊνυ-

μεσ αντϊνυμεσ να βροφνε δθλαδι μόνοι τουσ χρθςιμοποιϊντασ λεξικά μζςα από τον υπολογιςτι να

βρουν τθν ςθμαςία των λζξεων Εκεί δθλαδι επικζντρωςα ςτθ γλωςςικι διδαςκαλία το ενδιαφζρον

μουraquo

Απφ ην ακέζσο πξνεγνχκελν παξάδεηγκα γίλεηαη θαηαλνεηφ ην πψο έλα ζχγ-

ρξνλν εξγαιείν φπσο ηα ειεθηξνληθά ιεμηθά θαη κε ηηο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο

πνπ απηφ δηαζέηεη (φπσο απηέο παξνπζηάζηεθαλ ζην παξφλ θεθάιαην) ρξεζηκνπνηεί-

ηαη ζην πιαίζην παξαδνζηαθψλ δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ Απηφ πνπ επνκέλσο έρεη

ηδηαίηεξε ζεκαζία δελ είλαη ηφζν ην είδνο ηνπ ςεθηαθνχ εξγαιείνπ πνπ ζα ρξεζηκν-

πνηεζεί φζν ην είδνο ηνπ γξακκαηηζκνχ πνπ επηδηψθνπκε λα θαιιηεξγήζνπλ νη καζε-

ηέο

52 Ανοιχτά διερευνθτικά περιβάλλοντα και διδαςκαλία των αρχαίων

ελλθνικϊν

Σωτιρθσ Τςζλικασ

521 Ανοιχτά διερευνθτικά περιβάλλοντα για τα αρχαία ελλθνικά

Σα ζεκαληηθφηεξα εξγαιεία πνπ πξνζθέξνπλ ζηνλ ρξήζηε ηνπο ηα αλνηρηά δηεξεπλε-

ηηθά πεξηβάιινληα γηα ηε κειέηε θαη δηδαζθαιία ηεο αξραίαο ειιεληθήο γιψζζαο θαη

γξακκαηείαο είλαη ζψκαηα αξραηνειιεληθψλ θεηκέλσλ εξγαιεία γηα ηελ αλαδήηεζε

ιέμεσλ θαη ηε δεκηνπξγία ζπκθξαζηηθψλ πηλάθσλ ζε αξραηνειιεληθά θείκελα ιε-

μηθά ηεο αξραίαο ειιεληθήο εγθπθινπαηδηθά ιεμηθά εγρεηξίδηα γξακκαηηθήο θαη ζχ-

ληαμεο ζρφιηα πξαγκαηνινγηθνχ θαη εξκελεπηηθνχ ηχπνπ αξραηνινγηθφ εηθνλνγξα-

θηθφ πιηθφ ράξηεο βηβιηνγξαθηθνί θαηάινγνη θά Σα πεξηζζφηεξα πάλησο αλνηρηά

αξραηνγλσζηηθά πεξηβάιινληα δελ επηρεηξνχλ λα θαιχςνπλ φινπο ηνπο παξαπάλσ

ηνκείο (ην πην θηιφδνμν απφ απηή ηελ άπνςε είλαη ν laquoΠεξζέαοraquo) ελψ θάπνηα πεξην-

ξίδνληαη ζηε δεκηνπξγία ςεθηαθψλ βηβιηνζεθψλ αξραηνειιεληθψλ θεηκέλσλ (φπσο ν

laquoΜηθξφο Απφπινποraquo httpwwwmikrosapoplousgr) ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηα-

ζηνχλ θάπνηνη ελδεηθηηθνί ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ηα ζψ-

καηα θεηκέλσλ πνπ ππάξρνπλ ζε ηξία πεξηβάιινληα απηήο ηεο θαηεγνξίαο

ζηνλ laquoΠεξζέαraquo (httpwwwperseustuftsedu)

ζηνλ laquoThesaurus Linguae Graecaeraquo (httpwwwtlguciedu)

ζηελ ελφηεηα γηα ηα αξραία ειιεληθά ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή

γιψζζα θαη ηε γισζζηθή εθπαίδεπζεraquo (httpwwwgreek-languagegr)




Ζ επηινγή ηνπο δηθαηνινγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη είλαη ηα ζεκαληηθφηεξα

αλνηρηά πεξηβάιινληα γηα ηελ αξραία ειιεληθή γιψζζα θαη γξακκαηεία ζε δηεζλέο

επίπεδν ηα δχν πξψηα ζε ειιεληθφ επίπεδν ην ηξίην Τπάξρνπλ σζηφζν θαη άιιεο

αμηφινγεο πξνζπάζεηεο φπσο ηo γεξκαλφθσλo πεξηβάιινλ laquoNavicula Bacchiraquo

(httpwwwgottweinde) ή ην γαιιφθσλν laquoHodoi Elektronikairaquo

(httpmercurefltruclacbeHODOI) ηνπ Καζνιηθνχ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Louvain

Γηα κηα αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ αλνηρηψλ πεξηβαιιφλησλ γηα

ηελ αξραία ειιεληθή γιψζζα θαη γξακκαηεία βι Παξάξηεκα Β

522 ϊματα κειμζνων και διδαςκαλία των αρχαίων ελλθνικϊν

Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα εξγαιεία ζηα αλνηρηά ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα γηα ηα

αξραία ειιεληθά είλαη ηα ζψκαηα θεηκέλσλ θαη ε δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο ιέμεσλ ζε

απηά Σα ζεκαληηθφηεξα αξραηνειιεληθά ζψκαηα θεηκέλσλ βξίζθνληαη (α) ζην

πεξηβάιινλ ηνπ laquoΠεξζέαraquo (β) ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ laquoThesaurus Linguae Graecaeraquo

(ην πιήξεο ζψκα θεηκέλσλ είλαη δηαζέζηκν κφλν κε ζπλδξνκή ππάξρεη φκσο θαη ην

ειεχζεξν πεξηβάιινλ ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη ζεκαληηθνί αξραίνη Έιιελεο

ζπγγξαθείο) θαη (γ) ζην πεξηβάιινλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo ηνπ ΚΔΓ

Με ηελ αλαδήηεζε ζηα ζψκαηα θεηκέλσλ έρεη θαλείο ηε δπλαηφηεηα λα απνδειηηψζεη

φιεο ηηο εκθαλίζεηο ελφο ιεμηθνχ ηχπνπ ζε νιφθιεξν ην ζψκα θεηκέλσλ ή ζε

επηκέξνπο ελφηεηέο ηνπ πνπ ηνλ ελδηαθέξνπλ πρ ζε έλα έξγν ζε έλα ζπγγξαθέα

θηι ηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο παξέρεηαη παξαπνκπή ζηελ νπνία

εκθαλίδεηαη ν αλαδεηνχκελνο ιεμηθφο ηχπνο θαη παξάζεκα κε ηα άκεζα

ζπκθξαδφκελά ηνπ Τπάξρεη επηπιένλ ε δπλαηφηεηα λα κεηαθεξζεί ν ρξήζηεο θαη

ζην νηθείν θείκελν θαη λα δεη ην παξάζεκα κέζα ζηα επξχηεξα ζπκθξαδφκελά ηνπ

ηα αξραηνειιεληθά ζψκαηα θεηκέλσλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo θαη

ηνπ laquoΠεξζέαraquo παξέρνληαη θαη κεηαθξάζεηο ησλ αξραηνειιεληθψλ θεηκέλσλ

Σα ζψκαηα θεηκέλσλ επνκέλσο παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηνπο πνηθίιεο

εξεπλεηηθέο δπλαηφηεηεο νη νπνίεο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ θαη γηα εθπαηδεπηηθνχο

ζθνπνχο Γηα παξάδεηγκα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε δηεξεχλεζε εθ κέξνπο

ησλ καζεηψλ ηεο ζχληαμεο κηαο ιέμεο θαη ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαθνξνπνίεζήο ηεο

αλάινγα κε ηα ζπκθξαδφκελά ηεο αιιά θαη γηα εξγαζίεο ζε επίπεδν εξκελεπηηθφ Με

ηέηνηεο εξγαζίεο νη καζεηέο ζα κάζνπλ λα εξεπλνχλ κφλνη ηνπο ηε ζπλέρεηα




παξνπζηάδνληαη κεξηθνί ελδεηθηηθνί ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο ζα κπνξνχζαλ λα

αμηνπνηεζνχλ ηα ζψκαηα θεηκέλσλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο

θαη ηεο απηελέξγεηαο ησλ καζεηψλ

(α) ύληαμε

Σα ζψκαηα θεηκέλσλ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα

θαζνδεγήζεη ηνπο καζεηέο ψζηε κε θαηάιιειεο αλαδεηήζεηο ιέμεσλ λα

δηαπηζηψζνπλ κφλνη ηνπο επαγσγηθά ηελ χπαξμε θάπνησλ αξραηνειιεληθψλ

ζπληαθηηθψλ δνκψλ

Πρ δίλνληαο ζηνπο καζεηέο έλαλ θαηάινγν ξεκάησλ ηεο αξραίαο ειιεληθήο φπσο

μέμνημαι ἐπιλανθάνομαι ἀμελῶ ἐπιμέλομαι κήδομαι βοηθῶ εὐνοῶ

πείθομαι ἕπομαι θά κπνξεί λα ηνπο δεηήζεη λα βξνπλ θαη λα ηεθκεξηψζνπλ κε

παξαδείγκαηα ηελ πηψζε κε ηελ νπνία ζπληάζζνληαη θαη λα πξνζπαζήζνπλ λα ηα

θαηαηάμνπλ ζε θαηεγνξίεο ψζηε λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ φηη ε πηψζε ηνπ

αληηθεηκέλνπ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε ζεκαζία ηνπ ξήκαηνο

Δπίζεο ηα ζψκαηα θεηκέλσλ επηηξέπνπλ ηε δηεξεχλεζε ησλ πνηθίισλ

ιεηηνπξγηψλ πνπ έρνπλ θάπνηνη ζχλδεζκνη ή κφξηα ηεο αξραίαο ειιεληθήο

Πρ ζηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζεο κε ην ιήκκα ὅπως κπνξεί λα δεηεζεί απφ

ηνπο καζεηέο λα δηαθξίλνπλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ παξαδεηγκάησλ ηηο

δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ψζηε λα δηαθξίλνπλ ηηο ηειηθέο πξνηάζεηο πνπ

εηζάγνληαη κε ηνλ ηειηθφ ζχλδεζκν ὅπως απφ ηηο αλαθνξηθέο παξαβνιηθέο θαη ηηο

πιάγηεο εξσηήζεηο πνπ εηζάγνληαη κε ην αλαθνξηθφ επίξξεκα ὅπως

(β) εκαζηνινγία

Σα ζψκαηα θεηκέλσλ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα

πξνβιεκαηίζεη ηνπο καζεηέο γηα ηε δηαθνξεηηθή ζεκαζία ηεο ίδηαο ιέμεο αλάινγα κε

ηε ζχληαμή ηεο ή κε ηα γεληθφηεξα ζπκθξαδφκελά ηεο

Γηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο ξεκάησλ αλάινγα κε ηε ζχληαμή ηνπο

Πρ αλαδεηψληαο παξαδείγκαηα ρξήζεο ηνπ ξήκαηνο ἡγοῦμαι κπνξεί ν

καζεηήο λα δηαθξίλεη ηηο δηαθνξεηηθέο ζεκαζίεο ηνπ αλάινγα κε ην αλ ζπληάζζεηαη

κε απαξέκθαην ή γεληθή λνκίδσlsquo (ἡγοῦμαι + απαξέκθαην) θαη νδεγψ είκαη

επηθεθαιήοlsquo (ἡγοῦμαι + γεληθή)




Εικόνα 53 Ραράδειγμα αναηιτθςθσ ςτον Συμφραςτικό Ρίνακα Αρχαίων Ελλθνικϊν Κειμζνων

Σν ίδην κπνξεί λα γίλεη θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ ξεκάησλ πνπ ζπληάζζνληαη κε

θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή θαη απαξέκθαην

Πρ κε θάπνηα παξαδείγκαηα απφ ην ιήκκα ―φαίνεται ν καζεηήο κπνξεί λα

δηαθξίλεη αλάκεζα ζηε ζεκαζία είλαη θαλεξφ φηηlsquo (θαίλεηαη + θαηεγνξεκαηηθή

κεηνρή) θαη δίλεη ηελ εληχπσζε φηηlsquo (θαίλεηαη + απαξέκθαην)

Γηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο ηνπ ξήκαηνο αλάινγα κε ηε θσλή

Πρ κε ηηο θαηαγξαθέο ζηα ιήκκαηα ―εἷλον θαη ―εἵλοντο ν καζεηήο κπνξεί

λα δηαθξίλεη ηηο ζεκαζίεο ηνπ ελεξγεηηθνχ αἱρῶ (=θπξηεχσ ζπιιακβάλσ) απφ ην

κέζν αἱροῦμαι (=εθιέγσ)

Γηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο κηαο ιέμεο αλάινγα κε ηα επξχηεξα

ζπκθξαδφκελά ηεο

Πρ κπνξνχλ λα δηεξεπλεζνχλ νη ζεκαζίεο ηνπ ξήκαηνο φεύγω ην νπνίν ζηα

αξραία ειιεληθά πέξα απφ ηε ζεκαζία πνπ δηαηεξεί θαη ζήκεξα ζεκαίλεη θαη




μεθεχγσ απνθεχγσlsquo ελψ ζε πνιηηηθά ζπκθξαδφκελα ζεκαίλεη εμνξίδνκαηlsquo θαη ζε

δηθαληθά θαηεγνξνχκαη αζθείηαη δίσμε ελαληίνλ κνπlsquo

ε φιεο ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο ν καζεηήο κπνξεί λα βνεζεζεί απφ ηηο

κεηαθξάζεηο πνπ ππάξρνπλ ζηα πεξηβάιινληα ηνπ laquoΠεξζέαraquo θαη ηεο laquoΠχιεοraquo αιιά

θαη απφ εγρεηξίδηα ζχληαμεο

Εικόνα 54 Ραράδειγμα παράλλθλθσ μετάφραςθσ από το περιβάλλον τθσ laquoΡφλθσ για τθν ελλθνικι γλϊςςαraquo

(γ) Δηπκνινγηθή ζπγγέλεηα θαη παξαγσγή ιέμεσλ

Σα ζψκαηα θεηκέλσλ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ καζεηή λα δηεξεπλήζεη

ηελ εηπκνινγηθή ζπγγέλεηα ιέμεσλ ηεο αξραίαο ειιεληθήο




Πρ θάλνληαο αλαδήηεζε κε ην ζέκα ―πεηζ ή ―ιαζ ζα ιάβεη κηα ζεηξά

απνηειεζκάησλ ζηα νπνία ζα πξέπεη λα δηαθξίλεη ηνπο ηχπνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα

ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα απφ άιια απνηειέζκαηα ηπραία ην ζεκείν απηφ ν καζεηήο

κπνξεί λα αληιήζεη βνήζεηα απφ ειεθηξνληθά ιεμηθά ή απφ γξακκαηηθά εγρεηξίδηα

Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηηο παξαγσγηθέο θαηαιήμεηο

Πρ θάλνληαο αλαδήηεζε κε ηα ηηο θαηαιήμεηο ―ηενλ θαη ―ηθνο κπνξεί λα δεη ν

καζεηήο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν παξάγνληαη ηα ξεκαηηθά επίζεηα ζε ndashηένο θαη ηα

επίζεηα κε ηελ παξαγσγηθή θαηάιεμε ndashηθφο

(δ) Δξκελεία

Καη ζε επίπεδν εξκελείαο ηα ζψκαηα θεηκέλσλ είλαη εμαηξεηηθά ρξήζηκα

γηαηί επηηξέπνπλ ηε δηεξεχλεζε κνηίβσλ ή ζεκάησλ ζε έλαλ ή

πεξηζζφηεξνπο ζπγγξαθείο

Γηα παξάδεηγκα θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπ laquoΔπηηάθηνπraquo ηνπ Θνπθπδίδε ζα

κπνξνχζε λα δεηεζεί απφ ηνπο καζεηέο κέζσ αλαδήηεζεο ηνπ νλφκαηνο ηνπ

Πεξηθιή ζε νιφθιεξν ην έξγν ηνπ Θνπθπδίδε λα εληνπίζνπλ ρσξία ζηα νπνία

γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ Πεξηθιή θαη λα πξνζπαζήζνπλ λα δηαθξίλνπλ ηελ άπνςε ηνπ

ηζηνξηθνχ γηα ηελ πνιηηηθή ηνπ Σν ίδην ζα κπνξνχζε λα γίλεη θαη γηα άιια πξφζσπα

φπσο ν Θεκηζηνθιήο ν Αιθηβηάδεο ή ν Νηθίαο Δπηπιένλ ε αλαδήηεζε απηή ζα

κπνξνχζε λα επεθηαζεί θαη ζε άιινπο ζπγγξαθείο πρ ζηνλ ηξφπν πνπ ν Πιάησλαο

αληηκεησπίδεη ηνλ Πεξηθιή ή ζην πψο ρξεζηκνπνηνχλ νη ξήηνξεο ηνπ 4νπ αη ηνλ

Πεξηθιή σο παξάδεηγκα φπσο θαη άιινπο πνιηηηθνχο ηνπ 5νπ αη

Ζ δηεξεχλεζε κνηίβσλ είλαη ηδηαίηεξα θξίζηκε ζηελ πεξίπησζε ηεο

πνίεζεο είηε πξφθεηηαη γηα έλα ζπγθεθξηκέλν έξγν είηε γηα ην ζπλνιηθφ

έξγν ελφο πνηεηή ή γηα ην ζχλνιν ελφο πνηεηηθνχ γέλνπο φπσο πρ ε

ιεηηνπξγία ησλ ιέμεσλ πνπ δειψλνπλ laquoθσοraquo θαη laquoζθνηάδηraquo ή ησλ

παξνκνηψζεσλ απφ ηνλ θφζκν ησλ άγξησλ δψσλ θαη ηνπ θπλεγηνχ ζηελ

Οξέζηεηα ηνπ Αηζρχινπ ή ε ἄτη ζην έπνο θαη ηελ ηξαγσδία Σέηνηεο

αλαδεηήζεηο ζε νιφθιεξα πνηεηηθά έξγα ή ζην ζπλνιηθφ έξγν ελφο πνηεηή

κπνξεί λα πξαγκαηνπνηήζεη θαλείο ζηνπο ζπκθξαζηηθνχο πίλαθεο πνπ

δηαζέηνπλ νη ηζηνζειίδεο ηνπ laquoΠεξζέαraquo θαη ηνπ laquoThesaurus Linguae

Graecaeraquo

ην Παξάξηεκα Β παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα ζεκαληηθφηεξα δηαδηθηπαθά

αλνηρηά πεξηβάιινληα κε ζψκαηα θεηκέλσλ γηα ηελ αξραία ειιεληθή γιψζζα θαη




γξακκαηεία ελψ ζηελ Δλφηεηα V θεθ 43 ν αλαγλψζηεο ζα βξεη έλα ζελάξην

δηδαζθαιίαο γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ (Ρήκαηα ηεο

ΑΔ πνπ ζπληάζζνληαη κε απαξέκθαην ή θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή Γηεξεχλεζε ηεο ζεκα-

ζίαο ηνπο)

53 Θλεκτρονικοί ςυμφραςτικοί πίνακεσ λζξεων ςε λογοτεχνικά ζργα Ζνα

παράδειγμα διδακτικισ αξιοποίθςθσ


531 Γενικά ςτοιχεία

Ση είλαη θαη ζε ηη ρξεζηκεύεη έλαο πκθξαζηηθόο Πίλαθαο Λέμεσλ

Ο πκθξαζηηθφο Πίλαθαο Λέμεσλ πην γλσζηφο σο Concordance είλαη έλαο

εμεηδηθεπκέλνο ηχπνο ιεμηθνγξαθηθήο κειέηεο Πξφθεηηαη γηα έλαλ πίλαθα ιέμεσλ

ελφο έξγνπ ή κηαο νκάδαο έξγσλ ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ζπγγξαθέσλ φπνπ ε θάζε

ιέμε ndashπην ζσζηά ν θάζε ιεμηθφο ηχπνοndash παξαηίζεηαη καδί κε ηα άκεζα ζπκθξαδφκελά

ηνπ (ηα νπνία ζπλήζσο νξίδνληαη ζε κηα ηππσκέλε αξάδα θεηκέλνπ) ινη νη ιεμηθνί

ηχπνη είηε αιεκκαηνπνίεηνη είηε ιεκκαηνπνηεκέλνη (δειαδή κε φινπο ηνπο

παξαδεηγκαηηθνχο ηχπνπο ηνπο ππαγφκελνπο ζην αληίζηνηρν ιήκκα) νξγαλψλνληαη ζε

έλα αιθαβεηηθφ επξεηήξην Γελ παξέρνληαη εξκελεχκαηα ησλ ιέμεσλ

Οη ρξήζεηο ελφο πκθξαζηηθνχ Πίλαθα Λέμεσλ είλαη θαηεμνρήλ θηινινγηθέο

γισζζνινγηθέο θαη ιεμηθνγξαθηθέο Λρ ρξεζηκνπνηείηαη

ζηελ θξηηηθή απνθαηάζηαζε παιαηφηεξσλ θεηκέλσλmiddot

γηα ηελ αλίρλεπζε ζεκάησλ κνηίβσλ εηθφλσλmiddot

γηα ηελ αλάιπζε θαη ηε κειέηε ηεο κηθξνδνκήο θαη ηεο καθξνδνκήο

ησλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλmiddot

γηα ηε κειέηε ηεο πθνινγίαο θαη ηεο κεηξηθήοmiddot

γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ κνλάδσλ ιφγνπ θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο

ηνπο (γξακκαηηθήο ζπληαθηηθήο ζεκαζηνινγηθήο ηδησηηζκνί

ζεκαζηνινγηθά πεδία ιέμεσλ θηι) ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο

ζπγγξαθείο ζε έλα ή πεξηζζφηεξα είδε θεηκέλσλmiddot

γηα ηε ζχληαμε γεληθψλ θαη εηδηθψλ ιεμηθψλ




Χζηφζν κπνξεί λα απνδεηρζεί πνιιαπιά ρξήζηκνο θαη ζηε δηδαζθαιία ηεο

ινγνηερλίαο θαζψο ζπληζηά έλα αλνηρηφ εξγαιείν κε πνιιαπιέο δπλαηφηεηεο

αλαδήηεζεο θαη δηεξεχλεζεο

ηε ζπλέρεηα δηαηππψλνληαη θάπνηεο γεληθέο ζθέςεηο ζρεηηθά κε ηελ

αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηπαθνχ πκθξαζηηθνχ Πίλαθα Λέμεσλ γηα ην πνηεηηθφ έξγν

ηνπ Γηψξγνπ εθέξε θαηά ηε δηδαζθαιία ηεο πνίεζεο ζηε κέζε εθπαίδεπζε θαη

δίλνληαη ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα

Ηιεθηξνληθόο πκθξαζηηθόο Πίλαθαο Λέμεσλ γηα ην πνηεηηθό έξγν ηνπ

Γηώξγνπ εθέξε

Εικόνα 55

ΗΝ Καδάδεο Δ ηζηάθνπ (θηινι επηκ) VC Muumlller (ηερλ επηκ) 2003

πκθξαζηηθφο Πίλαθαο Λέμεσλ ζην Πνηεηηθφ Έξγν ηνπ Γ εθέξε Θεζζαινλίθε

Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο

ε ειεθηξνληθή κνξθή ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangliteraturetoolsconcordanceindexhtmlgt Πεξηιακβάλεη ην

ζχλνιν ηνπ πνηεηηθνχ έξγνπ ηνπ εθέξε φπσο εθδφζεθε ζηνπο ηφκνπο

Πνηήκαηα

Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ Β΄

Σα Δληεςίδηθα

Πνηήκαηα κε Εσγξαθηέο ζε Μηθξά Παηδηά

Ζ δηάθξηζε ζε ηφκνπο δελ αληαπνθξίλεηαη κφλν ζηνλ δηαθνξεηηθφ ηξφπν θαη

ρξφλν έθδνζεο ησλ πνηεκάησλ αιιά θαη ζε κηα ζεκαηηθή θαηεγνξηνπνίεζε θαζψο νη

δχν ηειεπηαίεο ζπιινγέο απεπζχλνληαη κάιινλ ζε εηδηθή θαηεγνξία θνηλνχ

Πεξηιακβάλεη ηελ Δηζαγσγή ζηελ έληππε έθδνζε ηνπο Πίλαθεο

(Δθδφζεσλ πληνκνγξαθηψλ θαη Σίηισλ ησλ πνηεκάησλ) ηνπο δχν




πκθξαζηηθνχο πίλαθεο (ειιεληθψλ θαη μέλσλ ιέμεσλ) ην Λεκκαηνιφγην

(ιεκκαηνπνηεκέλνο αιθαβεηηθφο θαηάινγνο κε φινπο ηνπο ιεμηθνχο

ηχπνπο θαη ηνλ αξηζκφ εκθαλίζεψλ ηνπο) θαη ην ζψκα ησλ Πνηεκάησλ ηνπ

εθέξε

Δίλαη έλαο αιθαβεηηθφο θαηάινγνο ησλ ιεμηθψλ ηχπσλ πνπ απαληνχλ ζε

φιν ην πνηεηηθφ έξγν ηνπ εθέξε καδί κε ηα ζπκθξαδφκελά ηνπο Γίπια

ζε θάζε ιεμηθφ ηχπν ππάξρεη έλαο αξηζκφο πνπ δειψλεη ηε ζπρλφηεηα

εκθάληζήο ηνπ ζην ζχλνιν ηνπ πνηεηηθνχ έξγνπ Γηα θάζε ιεμηθφ ηχπν

ππάξρεη παξαπνκπή (κέζσ ελεξγνχ ειεθηξνληθνχ δεζκνχ) ζην πνίεκα

απφ ην νπνίν πξνέξρεηαη

Παξέρεη ηε δπλαηφηεηα εηδηθψλ ή ζχλζεησλ αλαδεηήζεσλ

- ζην πιαίζην κηαο ζπιινγήο (ιρ ζηε ζπιινγή ηξνθή)middot

- ζε ηκήκαηα ηνπ θεηκέλνπ φπσο ζε ηίηινπο (ζπιινγψλ ή πνηεκάησλ)

motto αθηεξψζεηο θαη ηνπν-ρξνλνινγίεοmiddot

- ζην ζχλνιν ησλ ιεμηθψλ ηχπσλ ελφο πνηήκαηνο

Πξφθεηηαη γηα έλα εμεηδηθεπκέλν ιεμηθνγξαθηθφ εξγαιείν πνπ

απεπζχλεηαη ηφζν ζηνπο εηδηθνχο εξεπλεηέο ηεο λενειιεληθήο πνίεζεο

φζν θαη ζε καζεηέο θνηηεηέο θαη δηδάζθνληεο ζηε κέζε εθπαίδεπζε θαη

ζην παλεπηζηήκην

Μεζνδνινγηθά δεηήκαηα

Πξνηείλεηαη

Οη καζεηέο λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εξγαζηνχλ ζπλεξγαηηθά (ζε κηθξέο

νκάδεο) κε ηε κέζνδν ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο (project)

Να ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο παξαιιαγέο ηνπ ζέκαηνο αλά νκάδεο ψζηε λα

θσηηζηνχλ πνηθίιεο φςεηο ηνπ πνηεηηθνχ έξγνπ

Ζ πνξεία εξγαζίαο λα επλνεί ηε δηεξεπλεηηθή κάζεζε δει νη καζεηέο λα

αλαδεηήζνπλ απαληήζεηο ζε εξσηήκαηα-δεηήκαηα πξνο έξεπλα θαη κειέηε κε ηε

βνήζεηα ηνπ πκθξαζηηθνχ Πίλαθα Λέμεσλ λα δηαβάζνπλ φζν ην δπλαηφλ

πεξηζζφηεξα πνηήκαηα λα ζπγθεληξψζνπλ θαη λα εξκελεχζνπλ θεηκεληθά θαη

δηαθεηκεληθά ζηνηρεία λα δηεξεπλήζνπλ γισζζηθά θαη πθνινγηθά θαηλφκελα λα

ζπδεηήζνπλ κε βάζε ηελ πνίεζε λα εκπιέμνπλ ηα βηψκαηά ηνπο ζηελ αηνκηθή ηνπο

αλάγλσζε θαη λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζχληαμε πξνζσπηθνχ ιφγνπ




Να γίλεη ζπζηεκαηηθή αλαθνξά ζε ιεμηθά γεληθά (φπσο ην Ζιεθηξνληθφ

Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ηνπ Ηδξχκαηνο Σξηαληαθπιιίδε lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greektoolslexicaindexhtmlgt) ή εμεηδηθεπκέλα

(φπσο ην Αληηιεμηθφλ θαη ην Ολνκαζηηθφλ ηνπ Βνζηαληδφγινπ ή ιεμηθά ζπλσλχκσλ

παξαγψγσλ)

Να ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη άιια ειεθηξνληθά πξντφληα ιρ ζψκαηα

θεηκέλσλ πνηεηηθέο απαγγειίεο εξγν-βηνγξαθηθέο πιεξνθνξίεο θηι (βι ηε

ζπγθέληξσζε ζρεηηθνχ πιηθνχ ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangliteraturegt)

Να επλνεζνχλ νη δηαθεηκεληθέο πξνζεγγίζεηο (δει νη laquoζπλνκηιίεοraquo ησλ

πνηεηψλ θαη νη δηαθεηκεληθέο αλαθνξέο) εηδηθφηεξα φζεο δηεπθνιχλνληαη θαη απφ

πινχζην πιηθφ ζην δηαδίθηπν θαη ζηε βηβιηνγξαθία ιρ Καβάθεο-εθέξεο

νισκφο-εθέξεο Δξσηφθξηηνο-εθέξεο Οκεξηθά έπε-εθέξεο Δπξηπίδεο-

εθέξεο θά

Πνηήκαηα ηνπ Γηώξγνπ εθέξε αλζνινγνύληαη ζηα Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο

ηεο κέζεο εθπαίδεπζεο

Γπκλάζην (Γ΄ ηάμε)

laquoΜε ηνλ ηξφπν ηνπ Γraquo (Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ)

Σξία απφ ηα laquoΓεθαέμη ρντθνχraquo ΗΑ΄ ΗΔ΄ ΗΣ΄ (Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ)

Λύθεην (B΄ ηεύρνο)

laquoΠάλσ ζ έλαλ μέλν ζηίρνraquo (Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ)

laquoΔιέλεraquo (Ζκεξνιφγην Καηαζηξψκαηνο Γ΄)

laquoΔπί Αζπαιάζσλ raquo (Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ Β΄)

laquoΟ βαζηιηάο ηεο Αζίλεοraquo (Ζκεξνιφγην Καηαζηξψκαηνο Α΄)

laquoΣειεπηαίνο ηαζκφοraquo (Ζκεξνιφγην Καηαζηξψκαηνο Β΄)

532 Σφποι αναηθτιςεων

α) πιινγή παξάιιεισλ ρσξίσλ

Αληρλεχνληαη ζην πιαίζην ηνπ πκθξαζηηθνχ Πίλαθα Λέμεσλ

κία ή πεξηζζφηεξεο ιέμεηο-θιεηδηά κέζα ζηα ζπκθξαδφκελά ηνπο έηζη ψζηε

λα απνκνλσζνχλ ηα παξάιιεια ρσξία θαη πνηήκαηα θαη θαηφπηλ λα είλαη δπλαηή ε

ζπγθξηηηθή ηνπο αλάγλσζε

ηφρνη

-Ο θσηηζκφο ηνπ ππφ αλάγλσζε πνηήκαηνο απφ άιια laquoνκφζεκαraquo

-Ζ ζπγθξηηηθή αλάγλσζε πνηεηηθψλ εηθφλσλ κνηίβσλ ή ζεκάησλ




Παξάδεηγκα

Κείκελν αλαθνξάο laquoΣειεπηαίνο ζηαζκφοraquo (Β΄ Λπθείνπ)

Όξνη αλαδήηεζεο laquoΠαξακχζηraquo laquoπαξαβνιήraquo laquoηξαγνχδηraquo laquoιφγηαraquo laquoπνηεηήοraquo

laquoηέρλεraquo θαη παξάγσγα

Τπφζεζε εξγαζίαο Να ζπγθεληξσζνχλ παξάιιεια ρσξία ζρεηηθά κε ην έξγν ηνπ

πνηεηή (κε ηε βνήζεηα ησλ παξαπάλσ φξσλ) θαη λα ζπγθξνηεζεί κηα ζπιινγή πνηεκάησλ

πνηεηηθήο (δει κηα ζπιινγή κε πνηήκαηα (απην-)ζρφιηα γηα ηελ πνηεηηθή ηέρλε) Να

παξνπζηαζηνχλ ζρνιηαζκέλεο νη απφςεηο ηνπ εθέξε γηα ηελ πνίεζε θαη ην έξγν ηνπ πνηεηή

β) Λεμηινγηθή-ζεκαηηθή δηεξεύλεζε


ιέμεηο-έλλνηεο δεχγε ιέμεσλ ή ιέμεηο θαηά νηθνγέλεηεο κέζα ζηα

ζπκθξαδφκελά ηνπο νη νπνίεο ζπγθεληξψλνληαη θαηεγνξηνπνηνχληαη θαη ζηε

ζπλέρεηα εμεηάδνληαη ψζηε λα δηεξεπλεζνχλ νη ζεκαζηνινγηθέο απνρξψζεηο ηνπο θαη

ην εηδηθφ ηνπο βάξνο ζην ζχλνιν ηνπ πνηεηηθνχ έξγνπ

ηφρνη

-Ζ κειέηε πνηεηηθψλ εηθφλσλ κνηίβσλ ή ζεκάησλ

-Ο εληνπηζκφο κεηαθνξηθψλ ρξήζεσλ ζπκβφισλ θαη πξνζσπνπνηήζεσλ

-Ζ δηεξεχλεζε ηνπ πνηεηηθνχ ιεμηινγίνπ

-Ζ πξνζέγγηζε ηνπ αηνκηθνχ πνηεηηθνχ ηδηψκαηνο

-Οη δηαθεηκεληθέο αλαθνξέο άκεζεο θαη έκκεζεο


Κείκελν αλαθνξάο laquoΟ βαζηιηάο ηεο Αζίλεοraquo (Β΄ Λπθείνπ)

Όξνη αλαδήηεζεο laquoΠξφζσπνraquo θαη παξάγσγα

Τπφζεζε εξγαζίαο Να ζπληαρζεί έλα ιεμηθνγξαθηθφ άξζξν γηα ηηο εηδηθέο ρξήζεηο ηεο

ιέμεο laquoπξφζσπνraquo ζηνλ εθέξε Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ λα ρξεζηκνπνηεζεί σο δείγκα ζχληαμεο

άξζξνπ ην αληίζηνηρν απφ ην Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greektoolslexicaindexhtmlgt Δηδηθφηεξα λα επηζεκαλζνχλ

νη κεηαθνξηθέο-θπξηνιεθηηθέο ρξήζεηο νη εηδηθέο ρξήζεηο ζην πιαίζην θξάζεσλ (ιρ θαηά

πξφζσπν) θαη ηα παξάγσγα (ιρ πξνζσπάθη πξνζσπίδα)

γ) Τθνινγηθή δηεξεύλεζε





(α) ε ρξήζε ζπγθεθξηκέλσλ κεξψλ ιφγνπ (ιρ επηζέησλ)middot (β) γισζζνινγηθέο

θαηεγνξίεο φπσο ε ρξήζε πξνζθπκάησλ ή θαηαιήμεσλ ηα ζπλζεηηθά ησλ ιέμεσλ

θάmiddot (γ) νη ζπρλφηεξνη ή ζπαληφηεξνη ζπλδπαζκνί ιέμεσλmiddot (δ) ζηαηηθά ζηνηρεία ιρ

ιέμεηο άπαμmiddot (ε) ηα ηδησκαηηθά ή ιφγηα ζηνηρείαmiddot (ζη) ηα ξεηνξηθά ζηνηρεία φπσο ε

παξνκνίσζε ε νκνηνθαηαιεμία ε παξήρεζε νη επαλαιήςεηο ιέμεσλmiddot (δ) ε ρξήζε

ησλ θπξίσλ νλνκάησλ θαη ησλ πξνζσπνπνηεκέλσλ ελλνηψλ θνθ

ηφρνη

-Ζ κειέηε ηνπ πνηεηηθνχ χθνπο

-Ζ αλίρλεπζε ηεο ρξήζεο δηαθνξεηηθψλ πθνινγηθψλ επηπέδσλ

-Ζ εμέηαζε ησλ ξεηνξηθψλ ζηνηρείσλ ελφο ζπγγξαθέα

-Ζ δηεξεχλεζε ηνπ πνηεηηθνχ ιεμηινγίνπ


Κείκελν αλαθνξάο laquoΔιέλεraquo (Β΄ Λπθείνπ)

Όξνη αλαδήηεζεο laquoΓαιαδφπισξν θαξάβηraquo

Τπφζεζε εξγαζίαο Να δηεξεπλεζνχλ νη πθνινγηθέο επηινγέο ηνπ πνηεηή σο πξνο ηε

ρξήζε επηζέησλ Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ κπνξνχκε λα αμηνπνηήζνπκε αθελφο ηα επίζεηα πνπ

απνδίδνληαη ζηε ιέμε laquoθαξάβηraquo (θνηλά ζπάληα θαη λενινγηζκνχο) θαη αθεηέξνπ ηα θνζκεηηθά

επίζεηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην πνίεκα laquoΈλαο γέξνληαο ζηελ αθξνπνηακηάraquo Αθνχ

ζπγθεληξψζνπκε ηα πξψηα ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ησλ επηζέησλ ζηελ πνίεζε ηνπ

εθέξε ζρνιηάδνπκε ηελ επηινγή ηνπ επηζέηνπ laquoγαιαδφπισξνπraquo ζην ζπγθεθξηκέλν πνίεκα

(ζηνλ ζρνιηαζκφ καο ιακβάλνπκε ππφςε απφ πνηα αθεγεκαηηθή θσλή εθθέξεηαη ε ιέμε θαη

αηηηνινγνχκε γηα πνηνλ ιφγν ν πνηεηήο επηιέγεη απηφ ην χθνο νκηιίαο γηα ην πνηεηηθφ πξφζσπν

πνπ ην εθθέξεη)

δ) πλδπαζηηθέο αλαδεηήζεηο

Οη παξαπάλσ ηχπνη αλαδεηήζεσλ κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ ζε πξνηάζεηο

εξγαζίαο (ιρ αλαδεηήζεηο ζε επίπεδν ζεκαηηθφ θαη ιεμηθνινγηθφ ή

ιεμηθνινγηθφ θαη πθνινγηθφ) κε ζηφρν ηελ πνιχπιεπξε αλάγλσζε

ζπγθεθξηκέλσλ πνηεκάησλmiddot ηε κειέηε βαζηθψλ ζεκάησλ θαη

ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ζεθεξηθήο πνίεζεοmiddot ηελ θαηαλφεζε ηνπ

ζεκαζηνινγηθνχ θαη ηζηνξηθνχ θνξηίνπ ηεο πνηεηηθήο γιψζζαο κέζα απφ

δηαθεηκεληθέο αλαγλψζεηο





Κείκελν αλαθνξάο laquoΠάλσ ζ έλαλ μέλν ζηίρνraquo (Β΄ Λπθείνπ)

Όξνη αλαδήηεζεο Οηθνγέλεηα ιέμεσλ laquoΘάιαζζαraquo

Τπφζεζε εξγαζίαο πγθεληξψλνπκε φιεο ηηο ιέμεηο (νπζηαζηηθά επίζεηα ξήκαηα θαη

επηξξήκαηα) πνπ αλήθνπλ ζηελ νηθνγέλεηα laquoζάιαζζαraquo ψζηε λα κειεηήζνπκε ηελ παξνπζία ηεο

ζάιαζζαο ζηελ πνίεζε ηνπ εθέξε απφ άπνςε ζεκαηηθή ιεμηινγηθή θαη πθνινγηθή

Δλδεηθηηθή πνξεία δηεξεχλεζεο

1 Με ηε βνήζεηα ιεμηθψλ ζπληάζζνπκε έλαλ θαηάινγν κε ιέμεηο πνπ αλήθνπλ ζηελ

νηθνγέλεηα laquoζάιαζζαraquo θαη ηηο δηαθξίλνπκε ζε φζεο ρξεζηκνπνηνχληαη πεξίπνπ σο ζπλψλπκεο

γηα λα δειψζνπλ ηε laquoζάιαζζαraquo θαη ζε φζεο παξαπέκπνπλ έκκεζα ζηε laquoζάιαζζαraquo

2 Αθνχ ζπγθεληξψζνπκε ηα ρσξία φπνπ απαληνχλ νη ιέμεηο ζηνπο ηφκνπο Πνηήκαηα

θαη Σεηξάδην Γπκλαζκάησλ Β δηεξεπλνχκε ηα αθφινπζα εξσηήκαηα

(α) Πφζν ζπρλή είλαη ε ρξήζε φξσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηε ζάιαζζα κέζα ζην ζπλνιηθφ

ιεμηιφγην ηνπ εθέξε

(β) Πνηεο ιέμεηο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλφηεξα γηα λα δειψζνπλ ηελ έλλνηα

laquoζάιαζζαraquo Ση κέξε ηνπ ιφγνπ είλαη (ιρ πεξηζζφηεξα ξήκαηα ή νπζηαζηηθά)

(γ) Απφ ηε κειέηε ησλ ζπκθξαδνκέλσλ κπνξεί λα δηαθξηζεί ην ζεκαζηνινγηθφ εχξνο

πνπ έρεη θαζεκηά απφ απηέο ηηο ιέμεηο ζηνλ εθέξε θαζψο θαη ην επίπεδν ρξήζεο ηεο (ιρ

θπξηνιεμία κεηαθνξά ρξήζε ηερληθήο νξνινγίαο θνθ)

(δ) Απφ ηε κειέηε ησλ ζπκθξαδνκέλσλ κπνξεί λα δηαθξηζνχλ απφ πθνινγηθή άπνςε νη

ιέμεηο ζε ιφγηεο ηδησκαηηθέο πξνθνξηθέο πνηεηηθέο θηι

(ε) Πφζεο απφ ηηο παξαπάλσ ιέμεηο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε εηθφλεο θαη παξνκνηψζεηο

Τπάξρνπλ κεηαθνξηθέο ρξήζεηο θαη αλ λαη πψο εμεγνχληαη

(ζη) ε πνηα πνηήκαηα ηνπ εθέξε εκθαλίδνληαη νη ιέμεηο κε κεγαιχηεξε ζπρλφηεηα

ψζηε λα κηιάκε γηα ινγνηερληθφ κνηίβν

(δ) Με πνηνλ ηξφπν ζπλήζσο παξηζηάλεηαη ε ζάιαζζα Πνηεο ζαιαζζηλέο εηθφλεο

πξνηηκά ν πνηεηήο

(ε) Με πνηα άιια αγαπεκέλα κνηίβα-ζέκαηα ζπκπιέθεηαη ην ζέκα ηεο laquoζάιαζζαοraquo

ζηελ πνίεζε ηνπ εθέξε

(ζ) Πνηα είλαη ε ζεκαζία ηνπ ζαιαζζηλνχ ηνπίνπ ζηελ εηθνλνγξαθία εηδηθά θαη ζηελ

πνίεζε γεληθφηεξα ηνπ εθέξε

Άιιεο πξνηάζεηο

Κείκελν αλαθνξάο laquoΠάλσ ζ έλαλ μέλν ζηίρνraquo (Β΄ Λπθείνπ)

ξνη αλαδήηεζεο Λέμεηο ζρεηηθέο κε ηνλ Οδπζζέα (ιρ Ηζάθε Σξνία ζχληξνθνη εηξήλεο

Κχθισπαο θνθ)




Κείκελν αλαθνξάο laquoΜε ηνλ ηξφπν ηνπ Γraquo (Γ΄ Γπκλαζίνπ)

ξνη αλαδήηεζεο Οπζηαζηηθά επίζεηα ξήκαηα θαη επηξξήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ιέμεηο

laquoηαμίδηraquo laquoθαξάβηraquo θαη παξάγσγεο ιέμεηο


ξνη αλαδήηεζεο Οπζηαζηηθά επίζεηα ξήκαηα θαη επηξξήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ιέμεηο

laquoθεγγάξηraquo laquoάζηξαraquo laquoλχρηαraquo θαη παξάγσγεο ιέμεηο


ξνη αλαδήηεζεο laquoΝφζηνοraquo laquoεπηζηξνθήraquo laquoγπξηζκφοraquo θαη ζπλψλπκεο-παξάγσγεο ιέμεηο

Κείκελν αλαθνξάο laquoΔιέλεraquo (Β΄ Λπθείνπ)

ξνη αλαδήηεζεο Γηεξεχλεζε ησλ θπξίσλ νλνκάησλ (αλζξσπσλπκίσλ θαη ηνπσλπκίσλ)

Κείκελν αλαθνξάο laquoΔπί Αζπαιάζσλ raquo (Β΄ Λπθείνπ)

ξνη αλαδήηεζεο laquoΠέηξεοraquo laquoθνιφλεοraquo laquoκάξκαξαraquo laquoκλεκείαraquo laquoαγάικαηαraquo θαη ζπλψλπκεο-

παξάγσγεο ιέμεηο

Κείκελν αλαθνξάο laquoΟ βαζηιηάο ηεο Αζίλεοraquo (Β΄ Λπθείνπ)

ξνη αλαδήηεζεο laquoΦσοraquo-laquoζθνηάδηraquo laquoεπηθάλεηαraquo-laquoβάζνοraquo laquoπαξφλraquo-laquoπαξειζφλraquo laquoπαξνπζίαraquo-

laquoαπνπζίαraquo θαη ζπλψλπκεο-παξάγσγεο ιέμεηο


ξνη αλαδήηεζεο laquoζαλraquo laquoσζάλraquo ζε ζπλδπαζκφ κε ιέμεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γε ή κε

γεσξγηθέο εξγαζίεο (ιρ ζπέξλσ ζεξίδσ ηξχγνο ρψκα ρσξάθη θνθ)

ην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί (εηθφλα 56) νη καζεηέο έρνπλ αλαιάβεη κηα κηθξή

εξεπλεηηθή εξγαζία λα αλαδεηήζνπλ ηε ζέζε θαη ηνλ ξφιν ησλ αγαικάησλ ζην πνηεηηθφ

έξγν ηνπ Γ εθέξε ζπγθέληξσζε ζρεηηθψλ πνηεηηθψλ απνζπαζκάησλ κέζσ αλαδήηεζεο

κε ηε ιέμε-θιεηδί laquoαγαικraquo∙ δηεξεχλεζε ησλ απνηειεζκάησλ (πρ ηη είδνπο

ραξαθηεξηζκνχο ρξεζηκνπνηεί ζπλήζσο ν πνηεηήο γηα ηα αγάικαηα) ηαμηλφκεζε ησλ

απνηειεζκάησλ θαη παξνπζίαζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ




Εικόνα 56 Αναηιτθςθ άγαλμ ςτον Συμφραςτικό Ρίνακα Λζξεων του Σεφζρθ (Ρφλθ για τθν Ελλθνικι Γλϊςςα)

54 Άλλα διαδικτυακά περιβάλλοντα με ιδιαίτερο ενδιαφζρον για τουσ

φιλολόγουσ

Τπάξρνπλ πνιιά δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα πινχζην πιηθφ θαη πνηθίια εξγαιεία ζην

δηαδίθηπν εκαζία έρεη ε δπλαηφηεηα αμηνιφγεζεο ηνπ πιηθνχ απηνχ εληφο ελφο επ-

ξχηεξνπ ζεσξεηηθνχ πιαηζίνπ ζχκθσλα θαη κε φζα έρνπλ ήδε αλαθεξζεί ζηηο πξνε-

γνχκελεο ελφηεηεο Καηά ηε δηάξθεηα ηεο επηκφξθσζεο νη εθπαηδεπηηθνί ζα έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα λα πεξηεγεζνχλ θαη λα αμηνινγήζνπλ ζπγθεθξηκέλνπο δηθηπαθνχο ηφ-

πνπο

ηα Παξαξηήκαηα Β amp Γ νη εθπαηδεπηηθνί ζα βξνπλ κηα πην πιήξε παξνπζί-

αζε επηιεγκέλσλ δηθηπαθψλ ηφπσλ (ζεκαηηθνί θαηάινγνη ςεθηαθέο βηβιηνζήθεο on-

line ινγηζκηθά εθπαηδεπηηθέο πχιεο ζψκαηα θεηκέλσλ) αλά δηδαθηηθφ αληηθείκελν




[ΕΝΟΣΘΣΑ V] Αξιολόγθςθ και προςαρμογι

εκπαιδευτικϊν ςεναρίων και δραςτθριοτιτων


Οι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν να επεξεργαςτοφν να παρουςιάςουν και να αξιολογιςουν ενδεικτικά για κάκε φιλολογικό διδακτικό αντικείμενο υπάρχοντα διδακτικά ςενάρια διδαςκα-λίασ με τισ ΤΡΕ που τουσ δίδονται από τουσ εκπαιδευτζσ Θ παρουςίαςθ αυτι αποβλζπει

Στθν εξοικείωςθ με βαςικά ςτοιχεία ςχεδιαςμοφ εκπαιδευτικϊν δραςτθριοτιτων και οργά-νωςθσ τθσ ςχολικισ τάξθσ και τθσ διδαςκαλίασ που υπαγορεφονται από τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο πλαίςιο των ςφγχρονων αντιλιψεων για τθ μάκθςθ και τθ διδας-καλία

Στθν εξοικείωςθ με τθν υπάρχουςα εργαςία

Στθν εξοικείωςθ με το είδοσ του λογιςμικοφ που αξιοποιικθκε και τθ μορφι των ςεναρίων που προκρίκθκαν

Στο να αποκτιςουν οι εκπαιδευτικοί τθν ικανότθτα δθμιουργικισ ανάγνωςθσ άλλων ςενα-ρίων και διδακτικϊν εφαρμογϊν Να προτείνουν αιτιολογθμζνα αλλαγζσ βελτιϊςεισ και επεκτάςεισ ςε ιδθ ςχεδιαςμζνεσ δραςτθριότθτεσ και ςενάρια

Να οδθγθκοφν ςτθν με επαγωγικό τρόπο διαμόρφωςθ των κφριων χαρακτθριςτικϊν που πρζπει να ζχει ζνα διδακτικό ςενάριο

Με βάςθ τισ προθγοφμενεσ διαπιςτϊςεισ οι εκπαιδευτικοί ςε ςυνεργαςία με του επιμορφωτζσ αναπροςαρμόηουν ενδεικτικά υπάρχοντα ςενάρια ςτα φιλολογικά μακιματα Θ από κοινοφ διαμόρφωςθ διαφορετικϊν εκδοχϊν ενόσ ςεναρίου κα ενςωματϊνει τισ περιςςότερεσ από τισ κεωρθτικζσ αρχζσ που αναπτφχκθκαν ςτισ προθγοφμενεσ ενότθτεσ Δθλαδι -Βαςικζσ αρχζσ τθσ εποικοδομθτικισ και ςυνεργατικισ μάκθςθσ -Βαςικζσ αρχζσ τθσ ειδικισ διδακτικισ κάκε γνωςτικοφ αντικειμζνου με τισ ΤΡΕ -Βαςικά ςτοιχεία του νζου γραμματιςμοφ

-Καλλιζργεια τθσ δθμιουργικότθτασ

-Δυνατότθτα δθμιουργικισ αξιοποίθςθσ του ςχολικοφ χϊρου και χρόνου




1 Ειςαγωγι

Στθν παροφςα ενότθτα περιλαμβάνονται κεωρθτικά κείμενα που μασ ειςάγουν ςτον

προβλθματιςμό γφρω από τθν εκπόνθςθ διδακτικϊν ςεναρίων και προτείνουν κριτιρια αξι-

ολόγθςθσ με βάςθ το κεωρθτικό πλαίςιο του Νζου Γραμματιςμοφ όπωσ ζχει εκτεκεί ςτισ

προθγοφμενεσ ενότθτεσ Τα υπόλοιπα κείμενα ςυνιςτοφν προτάςεισ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ

ςτα φιλολογικά μακιματα που φιλοδοξοφν να αποτελζςουν όχι ζτοιμεσ ςυνταγζσ αλλά

ερζκιςμα για τθ δθμιουργικι αξιοποίθςθ των εργαλείων των νζων τεχνολογιϊν ςτθν εκπαι-

δευτικι πράξθ

Ζνα ςθμαντικό ηιτθμα που πρζπει να λθφκεί ςοβαρά υπόψθ είναι το ςχολικό πλαί-

ςιο εντόσ του οποίου κα αξιοποιθκοφν οι ΤΡΕ Στθν Ενότθτα Ι (23 laquoΣχολικόσ γραμματιςμόσ

και φιλολογικζσ πρακτικζσ Κεωρθτικό πλαίςιο για τθ δθμιουργικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθ

ηϊνθ των φιλολογικϊν μακθμάτωνraquo) αναφερκικαμε ςτα είδθ του ςχολικοφ γραμματιςμοφ

(τυπικό θμιτυπικό άτυπο) και υποςτθρίξαμε ότι θ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ πρζπει να γίνεται

εντόσ μια ευρφτερθσ ανάγνωςθσ του ςχολείου ωσ χϊρου επαναλαμβανόμενων πρακτικϊν

γραμματιςμοφ Στισ επόμενεσ ενότθτεσ κα δϊςουμε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα

εφαρμογϊν και ςεναρίων

Σε κάκε περίπτωςθ αυτό που προτείνεται είναι μια ςυνολικότερθ

προςζγγιςθ των διδακτικϊν πρακτικϊν ςτισ οποίεσ εμπλζκονται οι

φιλόλογοι και μια δθμιουργικι ανάγνωςι τουσ ςτο πλαίςιο των

κεωρθτικϊν παραμζτρων του νζου γραμματιςμοφ

Η εκπόνθςθ ςυγκεκριμζνων διδακτικϊν ςεναρίων δεν πρζπει να

αποτελεί μια μθχανικι διαδικαςία αλλά να εντάςςεται ςε ζνα εγ-

χείρθμα κριτικισ δραςτθριοποίθςθσ ςτον χϊρο του ςχολείου




2 ενάρια δομι και αξιολόγθςθ εκπαιδευτικϊν

ςεναρίων


21 Θ δομι ενόσ ςεναρίου

ελάξην ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη είλαη ε πιήξεο θαηαγξαθή κηαο δηδαθηηθήο

πξφηαζεο ζε φια ηεο ηα κέξε απφ ηελ ηαπηφηεηα ησλ δεκηνπξγνχ κέρξη ηε ιεπην-

κεξή πεξηγξαθή ηεο νινθιήξσζήο ηεο Απεπζχλεηαη πξσηίζησο ζε δηδάζθνληεο ελψ

κέξνο ηνπ ζελαξίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ην θχιιν εξγαζίαο απεπζχλεηαη ζηνπο καζε-

ηέο

Ο φξνο θαζηεξψζεθε ζηε ρψξα καο απφ ηελ πεξίνδν ησλ επηκνξθψζεσλ ηεο

laquoΟδχζζεηαοraquo (1999 ndash 2001) θαη ζπλνδεχεη έθηνηε θάζε ζρεδφλ απφπεηξα αμηνπνίεζεο

ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία πσο θάζε φξνο πνπ αμηνπνηείηαη εθηελψο (βι πρ ην πε-

ξηερφκελν ηνπ φξνπ επηθνηλσληαθή αληίιεςε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία δηαζεκαηηθή

πξνζέγγηζε θηι) έηζη θαη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ην πεξηερφκελφ ηνπ θαζίζηα-

ηαη αζαθέο Ζ ινγηθή ηνπ ζελαξίνπ φπσο ηνπιάρηζηνλ ρξεζηκνπνηήζεθε ζην πιαίζην

ησλ παξαδεηγκάησλ πνπ αλαπηχρζεθαλ σο ηψξα ηείλεη λα θηλείηαη αλάκεζα ζηε ιν-

γηθή ηνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο (lesson plan) ndashπεξηγξάθεηαη έλα ζχληνκν ζε δηάξθεηα

κάζεκα ζε ζηελή ζχλδεζε κε ηε ζρνιηθή χιε θαη ηελ ηζρχνπζα ζρνιηθή ινγηθήndash θαη

αλάκεζα ζηε ινγηθή ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο (project) (πξνζέγγηζε ηεο ζρνιηθήο χιεο

κε επξχηεηα κεγαιχηεξε πξσηνβνπιία ζηελ θίλεζε ησλ καζεηψλ πηνζέηεζε αξρψλ

ηεο πξννδεπηηθήο παηδαγσγηθήο ζε κεγαιχηεξε έθηαζε δηεξεπλεηηθή ινγηθή θηι)

Σν πην εχθνιν είλαη λα ζπκθσλήζνπκε ζηε δνκή θαη ηα πεξηερφκελα πνπ ζα

έρεη έλα ζελάξην Σν πην δχζθνιν είλαη λα αληηιεθζνχκε θαη λα ζπκθσλήζνπκε ζην

βαζχηεξα πνιηηηθφ πεξηερφκελν πνπ απνθηάεη ε θάζε πξφηαζή καο γηα δηδαθηηθή αμη-

νπνίεζε ησλ ΣΠΔ (ή γεληθφηεξα ε θάζε πξφηαζε) απφ ηε ζηηγκή πνπ θαιιηεξγεί

ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ δεμηφηεηεο ndashεπνκέλσο θαη ππνθεηκεληθφηεηεοndash αλαδεηθλχεη ή

απνζησπά ζέκαηα πξνηείλεη ηελ αμηνπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηψλ κε

ζπγθεθξηκέλν ηξφπν θαη επνκέλσο ζπλεηζθέξεη ζην πψο αληηιακβαλφκαζηε ηνλ




ζρνιηθφ γξακκαηηζκφ ζηελ επνρή καο Δπεηδή ε ζπκθσλία ζην δεχηεξν ζθέινο είλαη

δχζθνιε θαη ζπλαξηάηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ θαη κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ

δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ ζα μεθηλήζνπκε απφ ηελ πεξηγξαθή ηεο δνκήο πνπ κπνξεί

λα έρεη έλα ζελάξην αμηνπνηψληαο θαη άιιεο πξνηάζεηο πνπ έρνπλ θαηαηεζεί σο

ηψξα

Ζ δηαηχπσζε κηαο εληαίαο δνκήο έρεη θαη απηή ηε ζεκαζία ηεο Πξσηίζησο

γηαηί κηα ζπγθεθξηκέλε δνκή κπνξεί λα βνεζάεη λα γίλεηαη πεξηζζφηεξν δηαθαλέο θαη

ην (πνιηηηθφ) πεξηερφκελν ηεο πξφηαζεο Γεπηεξεπφλησο γηαηί ζπλεηζθέξεη ζηελ θα-

ζηέξσζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ απαηηεηηθνχ θεηκεληθνχ είδνπο απαξαίηεην γηα

πξνζπάζεηεο επηκφξθσζεο εθπαηδεπηηθψλ Σέινο θαη ζε ζπλάξηεζε κε ην πξνεγνχ-

κελν γηαηί πνιιά απφ ηα ζελάξηα κπνξεί λα απνηειέζνπλ ην πιηθφ ζην νπνίν ζα ζηε-

ξηρζεί κεγάιν κέξνο ηεο επηκνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο

1 Ταυτότητα

Η ενότητα αυτή και η επόμενη αποβλέπει στο να διευκολύνει τον αναγνώστη να

αντιληφθεί πολύ σύντομα αν η συγκεκριμένη πρόταση τον ενδιαφέρει ή όχι γιrsquo αυτόν

τον λόγο η περιγραφή εδώ είναι εξαιρετικά συνοπτική έως επιγραμματική

Καλό είναι να αποτυπώνονται εδώ τα κάτωθι

-Κάποιος τίτλος

-Δημιουργός-δημιουργοί

-Αν το σενάριο δοκιμάστηκε στην τάξη ή αποτελεί πρόταση για διδασκαλία

-Πεδίο διδακτικό αντικείμενο και διδακτική ενότητα (αν πρόκειται για διαθεματική

προσέγγιση ή για τη διδασκαλία μιας επιμέρους ενότητας)

-Τάξη ή ηλικίες στις οποίες θα μπορούσε να αξιοποιηθεί

-Χρονική διάρκεια που απαιτείται

-Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή (πχ βαθμός εξοικείωσης με

κάποιο λογισμικό βαθμός εξοικείωσης με τρόπους εργασίας ndashπχ ομαδοσυνεργατική)

2 Σύντομη περιγραφή (περίληψη)

Εδώ αποτυπώνονται πολύ επιγραμματικά (όχι περισσότερο από 4-5 σειρές) το

περιεχόμενο και οι στόχοι της πρότασης

3 Στόχοι ndash σκεπτικό

Διατυπώνονται και εδώ (με λιτό τρόπο)

-Τι επιδιώκεται να καλύψει η πρόταση και γιατί προτείνεται

-Ποιες δεξιότητες επιδιώκεται να καλλιεργηθούν στα παιδιά

-Ειδικότεροι στόχοι σε σχέση με τις ΤΠΕ και τον νέο γραμματισμό




-Για τη γλώσσα (κυρίως) μορφές γραμματισμού που καλλιεργούνται (κλασικός

γραμματισμός νέος γραμματισμός κριτικός γραμματισμός)

4 Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης

Η ενότητα αυτή θα διαβαστεί από όσους διαπίστωσαν ότι η πρόταση τους ενδιαφέρει

Είναι επομένως το εκτενέστερο μέρος του σεναρίου και εμπεριέχει πολλά από τα

στοιχεία που προαναφέρθηκαν Ενσωματώνονται οπωσδήποτε στην περιγραφή της ροής

της διδασκαλίας

-Αφετηρία το πρόβλημα-θέμα που θα διερευνηθεί

-Το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η πρόταση

-Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

-Οι τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν

-Η μεθοδολογία της διδασκαλίας (πώς)

-Ενδεικτική κατανομή του χρόνου και πώς γίνεται αυτό κατά την εξέλιξη της

διδασκαλίας

-Ο ρόλος των διδασκόντων

-Ο ρόλος των μαθητών έκταση πρωτοβουλιών περιγραφή σε περίπτωση συνεργασίας

-Οι τυχόν προαπαιτούμενες γνώσεις

-Εργαλεία-πηγές που θα χρησιμοποιηθούν

-Τα αναμενόμενα κείμενα που θα παραχθούν οι δραστηριότητες που θα αναπτύξουν οι

μαθητές

5 Φύλλο εργασίας

Είναι το μόνο το οποίο απευθύνεται στους μαθητές Εμπεριέχει επομένως τα

απαραίτητα στοιχεία προκειμένου να ολοκληρωθεί το σενάριο

- Αποτελεί οδηγό για την πορεία υλοποίησης του σεναρίου Εδώ χρειάζεται προσοχή

ώστε να δίνεται αφενός σημαντική πρωτοβουλία και ευχέρεια κινήσεων στους μαθητές

και να μην οδηγούνται μηχανιστικά στην κάθε τους ενέργεια Μας ενδιαφέρει η

ενεργοποίηση της πρωτοβουλίας της αναζήτησης που θα μπορεί να υλοποιηθεί με

βάση τις γνώσεις τα βοηθήματα που θα έχουν στη διάθεσή τους αλλά και την

υποστήριξη των εκπαιδευτικών

- Καλό είναι να δίνεται έτσι το πρόβλημα ώστε οι πορείες υλοποίησης να μπορεί να

είναι διαφορετικές και η βοήθεια που θα δίνεται (στο πλαίσιο του φύλλου εργασίας

αλλά και από τους διδάσκοντες) να ευνοεί αυτή την προοπτική

- Δίνονται τυχόν απαραίτητες πληροφορίες (ή τεχνολογικές γνώσεις-περιγραφές) για να

ολοκληρωθεί το σενάριο

- Περιγράφονται με λεπτομέρεια (με όρους κειμενικού είδους) τα προϊόντα που

αναμένουμε να προκύψουν από την εμπλοκή αυτή Για παράδειγμα παρουσίαση στην

τάξη μιας προφορικής ανακοίνωσης με τη χρήση του προγράμματος παρουσίασης




γραπτή εργασία σε ερευνητική μορφή που θα αναρτηθεί στη σελίδα του σχολείου κτλ

Στην προηγούμενη ενότητα του σεναρίου (4 Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης)

εξειδικεύονται τα αναμενόμενα κείμενα που θα παραχθούν και η υποστήριξη των

διδασκόντων προς αυτή την κατεύθυνση

6 Άλλες εκδοχές

Δίνονται πιθανές άλλες εκδοχές του σεναρίου και τονίζονται οι διαφορές από την

προηγούμενη εκδοχή

7 Κριτική

Αν πρόκειται για πρόταση διδασκαλίας δίνονται πολύ σύντομα οι περιορισμοί τι είναι

δύσκολο να γίνει ποια μέρη μπορεί να δυσκολέψουν συσχέτιση με το ισχύον

πρόγραμμα στο σχολείο κτλ

Αν πρόκειται για σενάριο που έχει υλοποιηθεί καταγράφεται η εμπειρία τυχόν

δυσκολίες και ιδιαιτερότητες τεκμήρια από την εφαρμογή (πχ κείμενα παιδιών) κτλ

8 Βιβλιογραφία

Καταγράφονται οι βιβλιογραφικές πηγές που αξιοποιήθηκαν

22 Θ ωσ τϊρα εμπειρία Σα χαρακτθριςτικά ενόσ καλοφ ςεναρίου

Οε εθπαηδεπηηθφο ζήκεξα κπνξεί λα βξεη εχθνια αξθεηά ζελάξηα

δηδαζθαιίαο κε ρξήζε ΣΠΔ ζε έληππε ή ζε ειεθηξνληθή κνξθή Πνιιέο απφ απηέο

ηηο δηδαθηηθέο πξνηάζεηο είλαη αμηφινγεο ζε θάπνηεο φκσο πεξηπηψζεηο

παξνπζηάδνληαη θαη πξνβιήκαηα Σα πξνβιήκαηα ζα κπνξνχζαλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε

ηξεηο θαηεγνξίεο

ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ΣΠΔ σο παηδαγσγηθψλ εξγαιείσλ θαη ζπαλίσο

σο κέζσλ πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ παξάιιεια (αλαθέξνκαη ζην

κάζεκα ηεο γιψζζαο αιιά ηζρχεη γεληθφηεξα γηα ηα θηινινγηθά

καζήκαηα) Σν γεγνλφο απηφ είηε νδεγεί ηελ αμηνπνίεζε μεπεξαζκέλεο

ινγηθήο ινγηζκηθνχ είηε ζε ξερή πξνζέγγηζε φηαλ έρνπκε

παξαδείγκαηα κε αλνηρηφ ινγηζκηθφ Απηή ε δηαπίζησζε ζα πξέπεη λα

αμηνπνηεζεί σο αθεηεξία πξνθεηκέλνπ ζε θάζε αλάπηπμε λένπ

ζελαξίνπ λα δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζην γηαηί αμηνπνηείηαη ην θάζε

ινγηζκηθφ θαη λα ζπλδέεηαη απηφ πνιχ ζηελά κε ηε ζεσξία




ηε ζηαηηθή αληίιεςε σο πξνο ηε δηδαζθαιία Σα ζελάξηα έρνπλ

ζπλήζσο έλαλ απζηεξά θαζνδεγεηηθφ ζρεδφλ αζθπθηηθφ ραξαθηήξα

θαη ζπκίδνπλ αξθεηά ηε ινγηθή ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ θαη ηε ξνή

κηαο ζπλήζνπο δηδαθηηθήο ψξαο κε ηα δηδαθηηθά εγρεηξίδηα εκαληηθφ

ξφιν ζε απηφ παίδεη ε ινγηθή κε ηελ νπνία εθαξκφζηεθαλ σο ηψξα ηα

θχιια εξγαζίαο ην πιαίζην απηήο ηεο ινγηθήο νη καζεηέο δελ έρνπλ

παξά λα θάλνπλ θάπνηα θιηθ ζην δηαδίθηπν θαη λα ζπκπιεξψλνπλ

κεραληζηηθά θάπνηεο έηνηκεο θφξκεο εξγαζίαο ε δε ζπλεξγαζία πνπ

πξνηείλεηαη είλαη πξνζρεκαηηθή θαη ρσξίο βάζνο Λείπνπλ νη

ελαιιαθηηθέο δπλαηφηεηεο νη ελαιιαθηηθέο πνξείεο θαη ε ππνζηήξημε

πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε κε απνηέιεζκα λα κελ θαιιηεξγνχληαη

ζεκαληηθέο δεμηφηεηεο φπσο ε πξσηνβνπιία ε ζπλδπαζηηθή

αλαδήηεζε ε νπζηψδεο ζπλεξγαζία ε αμηνπνίεζε πνηθίισλ

ζεκεησηηθψλ πφξσλ

ηελ εζηίαζε θπξίσο ζην κάζεκα θαη ιηγφηεξν ζε φιν ην εχξνο ηεο

θηινινγηθήο δψλεο θαη ηεο ζρνιηθήο δσήο Δίλαη πξάγκαηη πνιχ ιίγα

ηα ζελάξηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ην ζρνιείν ζε φιν ηνπ ην εχξνο θαη

πξνηείλνπλ ηξφπνπο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ επξχηεξνπο απφ απηνχο ηνπ

καζήκαηνο Αιιά θαη ην κάζεκα αληηκεησπίδεηαη ζε θάπνηεο

πεξηπηψζεηο κε ηε ινγηθή ηεο δηεθπεξαίσζεο ηεο δηδαθηέαο χιεο θαη

φρη ηεο δεκηνπξγηθήο αλάγλσζήο ηεο

πρλά επίζεο ζεσξνχληαη σο απηνλφεηα δεηήκαηα πνπ είλαη εμαηξεηηθά

ζχλζεηα Γελ αξθεί πρ λα ιέκε φηη απιψο βάδνπκε ηα παηδηά λα δνπιεχνπλ ζε

νκάδεο ή φηη ν εθπαηδεπηηθφο βνεζάεη ηηο νκάδεο Υξεηάδεηαη πεξηζζφηεξε

εμεηδίθεπζε (ε νπνία θαιφ είλαη λα ελζσκαηψλεηαη ζην ζελάξην) σο πξνο ην ηη

ζεκαίλεη δνπιεχνπλ καδί θαη ππνζηεξίδνληαη απφ ηνλ δάζθαιν (γηα ην δήηεκα απηφ

βι θαη ελφηεηα 22 ηνπ Γεληθνχ Μέξνπο) Οε εθπαηδεπηηθφο θαιείηαη λα πάξεη κηα

ζεηξά απνθάζεηο ζχκθσλα κε ηηο ζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηο ηεο δηδαθηηθήο σο πξνο ηε

δνκή ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηνλ θαηακεξηζκφ ησλ ξφισλ εληφο ηεο

νκάδαο θαη ηε ζχλζεζε (νκνηνγελή ή εηεξνγελή) ηεο νκάδαο ηε ζέζπηζε θαλφλσλ

ιεηηνπξγίαο ηα θίλεηξα ηεο νκαδνζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηνλ ηξφπν

αμηνιφγεζεο θηι




Θα πξέπεη λα ιεθζεί βέβαηα ππφςε ην γεγνλφο φηη φζν πην πξνρσξεκέλν

είλαη έλα ζελάξην ηφζν πην πνιχ απέρεη απφ ηηο ζπλήζεηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο θαη

φζν πην ζηαηηθφ είλαη ηφζν πην εχθνια εθαξκφζηκν θνπφο ησλ επηκνξθψζεσλ δελ

πξέπεη λα είλαη ε εθπφλεζε ζελαξίσλ πνπ δε ζα εθαξκφζεη ηειηθά θαλέλαο ή ζα

εθαξκφζνπλ θάπνηνη ιίγνη κία ή δχν θνξέο θνπφο είλαη λα δηεπξπλζεί ην laquoyet to be

thoughtraquo (Bernstein 1996) ηα φξηα δειαδή ησλ δηδαθηηθψλ πξαθηηθψλ ησλ

εθπαηδεπηηθψλ θαη λα απνθηήζνπλ κηα ελεκεξφηεηα (=απνθπζηθνπνίεζε) γχξσ απφ

ηηο δηάθνξεο επηινγέο ηνπο Απηφ ζεκαίλεη φηη δηεπξχλεηαη ην ξεπεξηφξην ησλ

ζηξαηεγηθψλ πνπ κπνξνχλ λα εθαξκφζνπλ

Γηαπηζηψλεηαη επνκέλσο ε αλάγθε γηα θαιιηέξγεηα ηεο δπλαηφηεηαο

αλάπηπμεο ζελαξίσλ πνηθίισλ επηπέδσλ Δίλαη γλσζηφ φηη νη ζπλζήθεο ζηα ζρνιεία

δελ είλαη νκνηφκνξθεο φπσο επίζεο δελ είλαη εληαίεο θαη νη αληηιήςεηο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ Έηζη θξίλεηαη απαξαίηεην νη εθπαηδεπηηθνί λα κπνξνχλ λα

θιηκαθψλνπλ ζε πνιιά επίπεδα ηελ ίδηα ηε ινγηθή ελφο ζελαξίνπ πρ ζελάξηα πην

θνληά ζην ζρνιηθφ βηβιίν ζελάξηα πνπ αμηνπνηνχλ ην ζρνιηθφ βηβιίν αιιά κε πην

δεκηνπξγηθφ ηξφπν ζελάξηα πνπ εζηηάδνπλ ζηνπο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο ηνπ Π

αμηνπνηψληαο φιεο ηηο ηερλνινγίεο

Ζ εθπφλεζε επνκέλσο ελφο δηδαθηηθνχ ζελαξίνπ πξέπεη λα πξνθχπηεη απφ

έλαλ επξχηεξν πξνβιεκαηηζκφ γχξσ απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε ζρνιηθή

πξαγκαηηθφηεηα Σα ζελάξηα πνπ εθπνλνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζα πξέπεη λα

πιεξνχλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα φπσο

Έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε αλνηρηψλ πεξηβαιιφλησλ (πρ

ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ δηαδηθηχνπ γηα ην κάζεκα

ηεο γιψζζαο)

Έκθαζε ζηε λέα θεηκεληθφηεηα (δεκηνπξγία θεηκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη

κε ην δηαδίθηπν θαη κε ηνλ ππνινγηζηή σο κέζν επηθνηλσλίαο)

(Computer Mediated Communication)

Έκθαζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ σο

πεξηβαιιφλησλ πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (αμηνπνίεζε ησλ

επεμεξγαζηψλ θεηκέλνπ ησλ πξνγξακκάησλ παξνπζηάζεσλ ndash φπσο

PowerPoint θηι)

Έκθαζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο δεμηφηεηαο γηα θξηηηθή αλάγλσζε-

αμηνιφγεζε ηεο δηαδηθηπαθήο πιεξνθνξίαο




Παξάιιειε θαιιηέξγεηα θιαζηθνχ γξακκαηηζκνχ κε λέν

γξακκαηηζκφ

Πην αλαιπηηθά θαη εηδηθά γηα ηα θηινινγηθά καζήκαηα έλα θαιφ ζελάξην

δηαθξίλεηαη απφ ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά

Θέζπηζε ελφο ζαθνχο πιαηζίνπ ην νπνίν ζα εμαζθαιίδεη ελδηαθέξνλ

θαη λφεκα γηα ηνπο καζεηέο πξνθεηκέλνπ λα πινπνηήζνπλ ηελ εξγαζία

πνπ ηνπο αλαηίζεηαη Σέηνηνπ είδνπο πιαίζην εμαζθαιίδεηαη ζπλήζσο

κε ηε δεκηνπξγία ζελαξίσλ πνπ έρνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζρεδίνπ

εξγαζίαο (project)

Σν πιαίζην απηφ λα εμαζθαιίδεη θαη ηελ θαηά ιεηηνπξγηθφ ή θξηηηθφ

ηξφπν αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ Γηα παξάδεηγκα αμηνπνίεζε ησλ ζσκά-

ησλ θεηκέλσλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο πξνθεηκέλνπ λα θαηα-

ιήμνπλ ηα παηδηά ζε δηαπηζηψζεηο γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνίεζεο

ηνπ εθέξε ή ζηε δηδαζθαιία ηεο αξραίαο ειιεληθήο γιψζζαο πξν-

θεηκέλνπ λα νδεγεζνχλ επαγσγηθά ζηε δηαπίζησζε ζπληαθηηθψλ ή

γξακκαηηθψλ θαλφλσλ θαη ηέινο ζηε δηδαζθαιία ηεο λε γιψζζαο

πξνθεηκέλνπ λα νδεγεζνχλ ζηελ θαηαλφεζε δνκψλ ή ιεμηινγίνπ ηεο

λέαο ειιεληθήο Απηή ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη είλαη ε παηδαγσ-

γηθή δηάζηαζε ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ

Γφκεζε ηνπ ζελαξίνπ ψζηε λα αμηνπνηνχληαη ςεθηαθά πεξηβάιινληα

πνπ θαιιηεξγνχλ ηνλ λέν γξακκαηηζκφ ζηα παηδηά Μέζα απφ ηηο δξα-

ζηεξηφηεηεο γηα παξάδεηγκα πνπ έρνπλ λα νινθιεξψζνπλ νη καζεηέο

εθπαηδεχνληαη παξάιιεια ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πξνγξακκάησλ επε-

μεξγαζίαο θεηκέλνπ ή ησλ πξνγξακκάησλ παξνπζίαζεο (PowerPoint)

σο κέζσλ παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ έρεη ην

δηαδίθηπν θαη νη βάζεηο δεδνκέλσλ ζηελ αλαδήηεζε γισζζηθνχ πιη-

θνχ θηι

Καιιηέξγεηα ηεο πξσηνβνπιίαο θαη απηελέξγεηαο ησλ καζεηψλ Έλα

θαιφ ζελάξην ζέηεη πξνβιήκαηα θαη δελ θαζνδεγεί ζηελά ζρεδφλ κε-

ραληζηηθά ηηο θηλήζεηο ησλ παηδηψλ ην πιαίζην απηφ αθήλνπκε ρψξν

γηα αλαδήηεζε πξνβιεκαηηζκφ ρξήζε άιισλ κέζσλ (ςεθηαθψλ ή

κε) γηα ζπλεξγαζία κε δάζθαιν θαη ζπκκαζεηέο γηα ελαιιαθηηθνχο

δξφκνπο πινπνίεζεο




Παξνρή πνιιψλ επθαηξηψλ γηα πξφζιεςε θαη παξαγσγή πνηθίισλ

θεηκέλσλ πξνθνξηθψλ γξαπηψλ θαη πνιπηξνπηθψλ

Απνθπγή ηεο παγίδαο laquoην άξκα ζέξλεη ην άινγνraquo ε θάπνηεο πεξηπηψ-

ζεηο ζηα ζελάξηα εθβηάδνληαη ιχζεηο πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηεζνχλ

νπσζδήπνηε θαη απνθιεηζηηθά νη ΣΠΔ Γελ πξέπεη λα μερλάκε φηη ζε

θάζε ζελάξην κπνξεί λα αμηνπνηνχληαη φιεο νη ηερλνινγίεο πξαθηηθήο

γξακκαηηζκνχ αλάινγα κε ηελ πξαθηηθή πνπ δηεθπεξαηψλεηαη

Παξνρή δπλαηνηήησλ γηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ καζεηψλ θαη

ζπλεξγαηηθή αλαδήηεζε ηεο γλψζεο

Δλίζρπζε ηεο ινγηθήο ηνπ ζρεδηαζκνχ (design) πνπ ζεκαίλεη φηη αμην-

πνηνχληαη πνηθίια πεξηβάιινληα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ θαη ζεκεησ-

ηηθά ζπζηήκαηα γηα ηε ζπγγξαθή ησλ θεηκέλσλ ηνπο

Δμαζθάιηζε δεκηνπξγηθνχ ξφινπ επίζεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ Πνπ ζε-

καίλεη φηη ν εθπαηδεπηηθφο έρεη ζεκαληηθφ κεξίδην ζηελ ππνζηήξημε

ηεο κάζεζεο ndashθαη φρη ζηελ παξνρή έηνηκεο γλψζεοndash ζηε δεκηνπξγία

δειαδή ηεο laquoδψλεο γηα ηελ επηθείκελε εμέιημεraquo (Vygotsky 1978)

ην Παξάξηεκα Γ θαηαγξάθνληαη έληππεο θαη ειεθηξνληθέο πεγέο δηδαθηηθψλ ζελα-

ξίσλ ελψ ζην ηξίην κέξνο απηήο ηεο ελφηεηαο παξνπζηάδνληαη πξνηάζεηο δηδαθηηθήο αμην-

πνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηα θηινινγηθά καζήκαηα νη νπνίεο δχλαληαη λα πξνζεγγηζηνχλ θξηηηθά

Πξνεγείηαη φκσο αθφκα έλα θείκελν πνπ επηρεηξεί λα δψζεη ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα αμην-

πνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζχκθσλα κε δηαθνξεηηθέο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο

23 H διδακτικι αξιοποίθςθ των ςωμάτων κειμζνων ωσ διαδικαςία

διαμόρφωςθσ εγγράμματων υποκειμζνων ι θ ιδεολογικι διάςταςθ των

ςεναρίων

231 Ειςαγωγι

ηελ Δλφηεηα Η θεθ 24 Ζ δηδαζθαιία σο δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ

ηαπηνηήησλ είδακε ηε ζεκαζία πνπ έρεη ην είδνο ηνπ παηδαγσγηθνχ ιφγνπ (Bernstein

1996) ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ ζα αμηνπνηεζνχλ νη ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία θαζψο δηα-

θξίλακε δηδαθηηθέο παξαδφζεηο θαη εθδνρέο πνπ κπνξεί λα δηαθέξνπλ ζεκαληηθά κε-

ηαμχ ηνπο θαη πνπ ε πηνζέηεζή ηνπο νδεγεί ζηε ζπγθξφηεζε δηαθνξεηηθνχ ηχπνπ εγ-

γξάκκαησλ ππνθεηκέλσλ




Σελ πνιηηηθή απηή δηάζηαζε ηεο δηδαζθαιίαο επηρεηξήζακε λα αλαδείμνπκε

ρξεζηκνπνηψληαο έλα παξάδεηγκα δηδαζθαιίαο κε ηξεηο δηαθνξεηηθέο εθδνρέο ηε

ζπλέρεηα επηρεηξνχκε κηα αθφκα αλάιπζε ηξηψλ ελαιιαθηηθψλ παξαδεηγκάησλ δηδα-

ζθαιίαο πνπ αμηνπνηεί κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζψκα θεηκέλσλ δεκνζηνγξαθηθνχ θαη

εθπαηδεπηηθνχ ιφγνπ

232 Θ διδαςκαλία ωσ διαδικαςία ςυγκρότθςθσ εγγράμματων υποκειμζνων και

τα ςϊματα κειμζνων

Σν παξάδεηγκα πνπ ζα αλαπηπρζεί ζηε ζπλέρεηα αμηνπνηεί ην ζψκα θεηκέλσλ ηνπ Κέ-

ληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο (ΚΔΓ) Πξφθεηηαη γηα κηθξφ ζρεηηθά ζψκα θεηκέλσλ κε

έθηαζε 7000000 ιεθηηθνχο ηχπνπο Ζ ηδηαηηεξφηεηά ηνπ βξίζθεηαη ζην γεγνλφο φηη

έρεη ζρεδηαζηεί γηα παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε γηlsquo απηφ θαη δφζεθε ηδηαίηεξε βαξχηεηα

ζηελ επηθνηλσλία ηνπ κε ιεμηθά αιιά θαη ζηελ πξνζερηηθή θαηάηκεζε ηνπ πιηθνχ ζε

θεηκεληθά είδε θεηκεληθνχο ηχπνπο (Πνιίηεο 2008) πνπ κπνξνχλ λα εμππεξεηήζνπλ

ηε δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο (θαη φρη κφλν) ζηα ζρνιεία καο

Αλεμάξηεηα φκσο απφ ηελ πξφζεζε ησλ δεκηνπξγψλ ηνπ φπνηνπ καζεζηαθνχ

πιηθνχ (βηβιία ινγηζκηθά θηι) επνκέλσο θαη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζψκαηνο θεηκέ-

λσλ πνιχ κεγάιν ελδηαθέξνλ έρεη ε ηχρε ηνπ πιηθνχ απηνχ ζηε δηδαθηηθή δηαδηθα-

ζία Ο Bernstein (1996) ρξεζηκνπνηεί ηελ έλλνηα ηεο αλαπιαηζίσζεο (recontextuali-

zation) πξνθεηκέλνπ λα αλαδείμεη ηε ζεκαληηθή δηάζηαζε ηεο απνθφιιεζεο ελφο

πιηθνχ απφ ην θπζηθφ ηνπ ζπγθείκελν (context) θαη ηεο έληαμήο ηνπ ζηε δηδαζθαιία

Έλα θείκελν πνπ γξάθεηαη γηα παξάδεηγκα πξνθεηκέλνπ λα είλαη βηβιηνθξηηηθή ζε

έλα έλζεην εθεκεξίδαο ή ζε ινγνηερληθφ πεξηνδηθφ απνθνιιάηαη απφ ην θπζηθφ ηνπ

ζπγθείκελν θαη ελψ έπαηξλε ηελ laquoαμίαraquo ηνπ ndashγηα λα επεθηείλνπκε ηελ έλλνηα ηνπ

Saussurendash πάληα ζε ζρέζε κε ην ζπγθεθξηκέλν έληππν ηε θπζηνγλσκία ηνπ ηα άιια

θείκελα ηνπ πεξηνδηθνχ ηνλ ρξφλν θαη ηνλ ρψξν δεκνζίεπζήο ηνπ θηι ηψξα κεηα-

ηξέπεηαη ζε χιε θαη ππνηάζζεηαη ζηηο πξνζέζεηο ησλ ζπγγξαθέσλ ηνπ δηδαθηηθνχ

πιηθνχ αξρηθά θαη ησλ δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ ζηε ζπλέρεηαmiddot κεηαηξέπεηαη

ζε χιε κε ζπγθεθξηκέλν βεκαηηζκφ θαη ξπζκφ ζηε δηδαζθαιία κε ζπγθεθξηκέλεο

ελέξγεηεο θαη ζρέζεηο δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ (Bernstein 1989) Απηφ φκσο

ην λέν πιαίζην ν παηδαγσγηθφο ιφγνο θαηά ηνλ Bernstein (1996) δελ είλαη κηα απιή

θαη νπδέηεξε δηαδηθαζία αιιά νδεγεί ζηελ εγράξαμε θάπνηαο κνξθήο ή κνξθψλ ζπ-

λείδεζεο θαη ζπλεηζθέξεη ζα κπνξνχζακε λα πνχκε ζηε δηακφξθσζε ζπγθεθξηκέ-

λνπ ηχπνπ παηδαγσγηθψλ ππνθεηκεληθνηήησλ Με απηή ηελ έλλνηα ε αλαπιαηζίσζε




θαη ν παηδαγσγηθφο ιφγνο έρνπλ βαζηά πνιηηηθή δηάζηαζε (βι θαη Δλφηεηα Η θεθ

24)

Αλ αληηκεησπίζνπκε απφ απηή ηελ νπηηθή ηε δηδαζθαιία ηφηε πέξα απφ ην ηη

ζα δηδαρζεί ην νπνίν ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε έρεη ζρέζε κε ηα θεηκεληθά είδε

πνπ απνηεινχλ ηελ χιε ηεο δηδαζθαιίαο ζεκαληηθφηαην ξφιν παίδεη θαη απηφ πνπ

απνθαιείηαη ζπρλά laquoδηδαθηηθφ ζελάξηνraquo θαη κε ην νπνίν αζρνιεζήθακε ζηελ πξνε-

γνχκελε ελφηεηα ην ζελάξην ελππάξρεη κε ηξφπν ξεηφ ή άξξεην ν ξπζκηζηηθφο ιφ-

γνο ηεο δηδαζθαιίαο (Bernstein 1996) ή θαιχηεξα ν γισζζνεθπαηδεπηηθφο ιφγνο

εληφο ηνπ νπνίνπ ηνπνζεηείηαη ε φιε δηδαζθαιία

Απφ ηε ζχληνκε παξαπάλσ ζπδήηεζε επηρεηξείηαη λα γίλεη ζαθέο φηη ε δηδα-

ζθαιία ησλ θεηκεληθψλ εηδψλ φπσο θαη θάζε δηδαζθαιία δελ είλαη έλα ηερληθφ δή-

ηεκα φπσο ζπλήζσο αληηκεησπίδεηαη ζηα ζρνιεία ή παηδαγσγηθφ δήηεκα γεληθψο

θαη ανξίζησο Σν πιαίζην πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ν γισζζνεθπαηδεπηηθφο δειαδή

ιφγνο παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν

ην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί ζα επηρεηξήζνπκε λα δνχκε ηξεηο δηαθνξεηηθέο

εθδνρέο ηνπ ιφγνπ απηνχ πνπ αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθέο γισζζνεθπαηδεπηηθέο παξα-

δφζεηο κε ζεκαληηθέο δηαθνξέο ε θαζεκία ζηε δφκεζε ηεο εγγξάκκαηεο καζεηηθήο

ππνθεηκεληθφηεηαο φπσο αληίζηνηρα επηρεηξήζακε ζην θείκελν 24 Ζ δηδαζθαιία σο

δηαδηθαζία δηακφξθσζεο εγγξάκκαησλ ηαπηνηήησλ (Δλφηεηα Η) Οη δηαθνξεηηθέο

εθδνρέο δηδαζθαιίαο πνπ αθνινπζνχλ θηλνχληαη γχξσ απφ ηε δηδαζθαιία δχν ζπγθε-

θξηκέλσλ θεηκεληθψλ εηδψλ ηε βηβιηνθξηηηθή θαη ηε βηβιηνπαξνπζίαζε Πξνυπνζέ-

ηνπκε φηη ε εθπαηδεπηηθφο έρεη ζηε δηάζεζή ηεο ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα αιιά θαη ην

ψκα Κεηκέλσλ ηνπ ΚΔΓ (httpwwwgreek-languagegr) Σν ζπγθεθξηκέλν ζψκα

πξνζθέξεη

- Αθζνλία παξαδεηγκάησλ πνπ ζα αλαδείμνπλ ηελ πνηθηιφηεηα πνπ ππάξρεη

ζην πιαίζην ηνπ ίδηνπ θεηκεληθνχ είδνπο

- Έλα κέξνο ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ θεηκεληθνχ είδνπο αθνχ κπνξεί λα εληνπηζηεί

ην έληππν πνπ δεκνζηεχεηαη θαη ε ρξνλνινγία

Παξάιιεια ιείπνπλ άιια βαζηθά ζηνηρεία ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ φπσο ε ζέζε

ηνπ ζην έληππν (πρ αλ πξνέξρεηαη απφ θάπνην έλζεην απφ θάπνην αθηέξσκα θηι)

θαη ε πνιπηξνπηθή ηνπ δηάζηαζε (ηνληζκέλα ή ππνγξακκηζκέλα ζηνηρεία θσηνγξα-

θίεο ρξψκα θηι) Γελ είλαη εχθνιν επίζεο λα αληρλεχζνπκε ηελ ηδηνκνξθία ηνπ

εληχπνπ γηαηί δελ έρνπκε ην ζχλνιν ηνπ πιηθνχ ζηε δηάζεζή καο πξνθεηκέλνπ λα

αληηιεθζνχκε ηελ πνηφηεηά ηνπ θαη δε γλσξίδνπκε άιια θαηαζηαζηαθά δεδνκέλα




Απηφ πνπ έρνπκε ζηε δηάζεζή καο είλαη ην θείκελνηα θείκελα ε δπλαηφηεηα αλαδή-

ηεζεο θεηκέλσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θεηκεληθή θαηεγνξία θαη θάπνηα ζηνηρεία ηεο

ηαπηφηεηάο ηνπο

Αμίδεη λα επηζεκάλνπκε επίζεο φηη ην πξσηνγελέο δεκνζηνγξαθηθφ θαη εθ-

παηδεπηηθφ πιηθφ αλαπιαηζηψζεθε απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ηνπ ζψκαηνο θεηκέλσλ θαηά

ηξφπν απξφβιεπην γηα ηνπο ζπγγξαθείο ηνπο δεκνζηνγξαθηθά θείκελα εκθαλίδνληαη

δίπια ζε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη παξέρνληαη πνηθίιεο δπλαηφηεηεο παξάιιειεο έξεπ-

λαο θαη ζηα δχν ελψ παξάιιεια ην φιν πιηθφ ηαμηλνκείηαη ζε ζπγθεθξηκέλα θεηκε-

ληθά είδε θαη θεηκεληθνχο ηχπνπο Παξlsquo φηη ε αλαπιαηζίσζε απηή έγηλε κε απζηεξά

επηζηεκνληθά θξηηήξηα δελ είλαη νπδέηεξε

Κξίζηκν επνκέλσο δήηεκα ζηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο ηνπ φπνηνπ γισζζηθνχ ή

πνιπηξνπηθνχ πιηθνχ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ηνπ πιηθνχ πνπ πεξηιακβάλεηαη

ζην ζπγθεθξηκέλν ζψκα θεηκέλσλ είλαη ην ζελάξην δηδαζθαιίαο πνπ ζα αθνινπζή-

ζνπκε

Πξνθεηκέλνπ λα αλαδείμνπκε ηηο πνηθίιεο πηπρέο πνπ είλαη απαξαίηεην λα

ιακβάλνπκε ππφςε θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ ελφο ζελαξίνπ ζα επηρεηξήζνπκε ζηε ζπλέ-

ρεηα λα αλαπηχμνπκε έλα ελδεηθηηθφ ζελάξην ζε ηξεηο δηαθνξεηηθέο εθδνρέο Ζ πξψηε

ζα είλαη πην θνληά ζηελ ηζρχνπζα ζρνιηθή ινγηθή θαη ε ηειεπηαία ζα απέρεη ζεακα-

ηηθά απφ απηή ηφρνο ηεο πξνζπάζεηαο απηήο είλαη λα αλαδεηρζεί ε κε νπδεηεξφηεηα

ηεο δηδαζθαιίαο φπσο ήδε επηζεκάλακε

233 Διδαςκαλία τθσ ενότθτασ laquoΠαρουςίαςθ ndashΚριτικιraquo (Βϋ Λυκείου) Σρία παρα-

δείγματα αξιοποίθςθσ των ςωμάτων κειμζνων

Έζησ φηη κία εθπαηδεπηηθφο ζέιεη λα δηδάμεη ζηε Β΄ Λπθείνπ απφ ηελ ελφηεηα laquoΠα-

ξνπζίαζε-Κξηηηθήraquo ηελ ππνελφηεηα Η laquoΠαξνπζίαζε θαη θξηηηθή ελφο βηβιίνπraquo

Πνηεο επηπιένλ δπλαηφηεηεο έρεη κε ηε ρξήζε ησλ λέσλ κέζσλ θαη ηδηαίηεξα ησλ ζσ-

κάησλ θεηκέλσλ

α) Διδαςκαλία με βάςθ το ιςχφον διδακτικό πρότυπο

Αο ππνζέζνπκε φηη ζεβφκαζηε ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ηηο ζρνιηθέο ζπκβάζεηο (ζρν-

ιηθφ ρξφλν παξερφκελα θείκελα θηι) ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζα αθνινπζή-

ζνπκε ηε ζπλήζε ηαθηηθή πνπ πεξηγξάθεηαη ζην παξαθάησ απφζπαζκα (απφ ζπλέ-

ληεπμε εθπαηδεπηηθνχ)




laquoΜια ενότθτα των ςχολικϊν εγχειριδίων+ αποτελείται από πολλά μζρθ Κακζνα ζχει ζνα ειςαγωγικό

κείμενο το οποίο διαβάηουν τα παιδιά Στθ ςυνζχεια εντοπίηουμε τισ λζξεισ που δεν ξζρουν φρά-

ςεισ νοθματικζσ παρατθριςεισ και αυτό το παίρνουμε ςαν αφορμι για να προχωριςουμε ςτα

γλωςςικά ςτοιχείαhellipraquo

Παξlsquo φηη ην απφζπαζκα απηφ αλαθέξεηαη ζηηο πξαθηηθέο πνπ αθνινπζνχληαη

ζην Γπκλάζην ε πξαθηηθή ηεο πξνζέγγηζεο ησλ θεηκέλσλ είλαη παξαπιήζηα θαη γηα

ην ιχθεην Σν πξψην θείκελν γηα (ινγνηερληθή) θξηηηθή βηβιίνπ πνπ βξίζθεη ε εθπαη-

δεπηηθφο θαη πξέπεη λα ζπδεηήζεη κε ηα παηδηά είλαη κηα θξηηηθή ηνπ Β Βαξίθα γηα ην

κπζηζηφξεκα ηνπ Κνζκά Πνιίηε ηνπ Υαηδεθξάγθνπ Πνηεο δπλαηφηεηεο ηεο παξέ-

ρνπλ νη ΣΠΔ γηα θαιχηεξε γισζζηθή πξνζέγγηζε ηνπ θεηκέλνπ απηνχ

ηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα αλαδεηήζεη

θαη λα δεη αλ ππάξρνπλ άιια παξαδείγκαηα απφ θξηηηθέο βηβιίσλ ζηα ζρνιηθά εγρεη-

ξίδηα Απφ ηελ ελφηεηα laquoΝέα Διιεληθήraquo επηιέγεη ηα laquoψκαηα Κεηκέλσλraquo θαη ζπγθε-

θξηκέλα ην ζψκα θεηκέλσλ κε ηα δηδαθηηθά βηβιία ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ

(εηθφλα 57)

Εικόνα 57

Απφ εθεί επηιέγνληαο ην laquoψκα Κεηκέλσλraquo (απφ ηελ αξηζηεξή ζηήιε) έρεη

ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη ην θεηκεληθφ είδνο laquoΚξηηηθή βηβιίνπraquo (εηθφλα 58)




Εικόνα 58

Θα δηαπηζηψζεη φηη ππάξρνπλ κφλν δχν ηέηνηα θείκελα ζηα ζρνιηθά βηβιία

πνπ αλήθνπλ ζε απηή ηελ θεηκεληθή θαηεγνξία απηά αθξηβψο πνπ ππάξρνπλ ζην




θεθάιαην πνπ δηδάζθεη Ζ αλαδήηεζε απηή ζα ηεο δψζεη επνκέλσο δχν κφλν

απνηειέζκαηα έλα εθ ησλ νπνίσλ είλαη ην πξνο δηεξεχλεζε θείκελν (εηθφλα 59)

Εικόνα 59

ηελ πξψηε παξάγξαθν ηνπ θεηκέλνπ δηαβάδνπκε ηα εμήο

laquoΤθ βιογραφία μιασ εποχισ και μιασ κοινωνίασ βαςιςμζνθσ ςτθν πραγματικότθτα και ςτολιςμζνθ

με φανταςτικά επειςόδια επιχειρεί ςτο νζο του μυκιςτόρθμα Στου Χατηθφράγκου ο Κ Ρολίτθσ Η

πολιτεία που υπαινίςςεται είναι θ οριςτικά χαμζνθ εδϊ και ςαράντα χρόνια για τον ελλθνιςμό

πρωτεφουςα τθσ Ιωνίασ μια από τισ λαϊκζσ ςυνοικίεσ τθσ οποίασ -όπου και διαδραματίηονται τα

ςθμαντικότερα ςυμβεβθκότα του βιβλίου- ονοματίηει και ο τίτλοσ του μυκιςτοριματοσraquo

Ο έκπεηξνο εθπαηδεπηηθφο γλσξίδεη φηη ζα ππάξμνπλ αξθεηά παηδηά πνπ ζα

δπζθνιεπηνχλ ζηελ θαηαλφεζε ησλ ιέμεσλ laquoππαηλίζζεηαηraquo θαη laquoδηαδξακαηίδνληαηraquo

Πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιχλεη ηνπο καζεηέο ηνπ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ

παξφληνο θεηκέλνπ αιιά θαη λα θαιιηεξγήζεη ην ιεμηιφγην ησλ παηδηψλ πξνηξέπεη

ηα παηδηά λα επηζθεθηνχλ ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηεο Πχιεο θαη λα αλαδεηήζνπλ

παξαδείγκαηα πνπ λα εκπεξηέρνπλ ηηο δχν απηέο ιέμεηο αιιά θαη άιιεο ιέμεηο πνπ

ηνπο είλαη άγλσζηεο Κάπνηα παξαδείγκαηα κπνξεί λα ηα ζπδεηήζεη ζηελ ηάμε θαη

θάπνηα κπνξεί λα ηα δψζεη γηα εμάζθεζε ζην ζπίηη




Ζ κνξθή ηνπ θχιινπ εξγαζίαο πνπ ζα κπνξνχζε λα δψζεη ζηελ πεξίπησζε

απηή ζηα παηδηά ζα ήηαλ πεξίπνπ ε εμήο (πινπνηείηαη ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην)

Φύιιν Δξγαζίαο

1 Υσξηζηείηε ζε ηξηάδεο Οη πξψηεο ηξεηο ηξηάδεο είλαη ην Α νη επφκελεο ηξεηο

είλαη ην Β θαη νη ηειεπηαίεο ηξεηο ην Γ (ππνζέηνπκε φηη έρεη 27 παηδηά)

2 Πιεθηξνινγήζηε ηε ζειίδα httpwwwgreek-languagegr

3 Δθεί ζα βξείηε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ

httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporaindexhtml

4 Ζ νκάδα Α ζα επηζθεθζεί ην ζψκα ηεο εθεκεξίδαο Σα Νέα httpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporaneaindexhtml

5 ε νκάδα Β ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ζρνιηθνχ ιφγνπ httpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporapiindexhtml

6 θαη ε νκάδα Γ ην ζψκα θεηκέλσλ ηεο εθεκεξίδαο Μαθεδνλία

httpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporamakedoniaindexhtml

7 Αλαδεηήζηε παξαδείγκαηα πνπ λα εκπεξηέρνπλ ηα ξήκαηα ή θαη άιιεο ιέμεηο

πνπ ζαο δπζθνιεχνπλ

8 Γξάςηε πνηεο νη ζεκαζίεο ησλ ξεκάησλ θαη πνηα απφ απηέο ηζρχεη γηα ην

ζπγθεθξηκέλν θείκελν

9 Αλνίμηε ην ιεμηθφ Σξηαληαθπιιίδε θαη δείηε αλ θαηαλνήζαηε θαιά ηε ζεκα-

ζία ησλ ξεκάησλ

httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greektoolslexicatriantafyllidesindexhtml

ηε ζπλέρεηα ε εθπαηδεπηηθφο πξνθεηκέλνπ λα εκπεδψζεη ζηα παηδηά ηε

γλψζε ηνπ ιεμηινγίνπ ζην ζπγθεθξηκέλν θείκελν ή θείκελα δεκηνπξγεί απφ ηα ίδηα

ζψκαηα θεηκέλσλ αζθήζεηο ηηο νπνίεο δίλεη ηα παηδηά σο άζθεζε γηα ην ζπίηη

Πιεθηξνινγεί πρ ηε ιέμε laquoππαηλίζζνκαηraquo επηιέγεη ηα παξαδείγκαηα λα δίλνληαη ζε

επίπεδν πξφηαζεο θαη έρεη ηα εμήο απνηειέζκαηα (παξάδεηγκα απφ ην ζψκα θεηκέλσλ

ηεο εθεκεξίδαο Μαθεδνλία)

ππαηλίζζεηαη (1) [ππαηλίζζνκαη - V+PP3sD3sT3s]

M0999 P005 L012 Αζθαιψο δελ θαληάδνκαη φηη απηέο ηηο πξσηνβνπιίεο

ππαηλίζζεηαη ν θχξηνο χξξεο κε ηελ έθθξαζίλ ηνπ φηη ζηηο πξνζπάζεηέο ηνπ δελ ρηππά




βαξχγδνππεο πφξηεο κεγαινπαξαγφλησλ φπσο άιισζηε κε δηαβεβαίσζε πξνζσπηθψο εηο

ηειεθψλεκά ηνπ

ππαηλίζζνκαη (2) [ππαηλίζζνκαη - V+PWP1sD1sT1s]

M2053 P005 L005 Ξεθηλψληαο πάιη κεηά απφ έμη ρξφληα δέθα κήλεο θαη δέθα

κέξεο (γηα ψξεο δε ζπκάκαη) απηή ηε ζηήιε κε ηνλ ίδην ηίηιν ζεσξψ ζαλ θαζαξφαηκνο

γξαθεηνθξάηεο (κε ηελ θαιή φκσο έλλνηα) λα δηεπθξηλίζσ γηα ηνπο αλαγλψζηεο καο ηηhellip

πεξίπνπ ππαηλίζζνκαη κε ην Οθιαδφλ θαη ην επέιεμα ζαλ ζηέγε γηα λα θσιηάζνπλ

πξνζσξηλά κεξηθέο ζθέςεηο κνπ

M3375 P005 L008 Αληηιακβάλεζηε φηη ππαηλίζζνκαη ηε δχλακε ηεο ηειενπηηθήο

εηθφλαο

ππαηλίζζνληαη (3) [ππαηλίζζνκαη - V+PP3pD3pT3p]

M1242 P069 L118 Άιινηε ππαηλίζζνληαη ηελ πφιε θαη άιινηε ηελ θαηνλνκάδνπλ

M2510 P007 L011 Ζ εμαθάληζε ζην επίζεο καγηθφ Παξίζη ε παξαθνινχζεζε ε

ζχιιεςε νη θφβνη πσο θη απηή πξέπεη λα θξαηήζεη ην ζηφκα ηεο θιεηζηφ γηαηί θηλδπλεχεη ε

δσή ηεο απφ έλα αφξαην παξαθξάηνο πνπ φινη ππαηλίζζνληαη αιιά θαλέλαο δελ θαηνλνκάδεη

M5592 P006 L006 Σα γλσζηά γεσκεηξηθά κνηίβα ηεο καο ηαμηδεχνπλ ζε

αξρηηεθηνληθά αλνίγκαηα πνπ πιαηζηψλνπλ πεξηβάιινληα απφ κεηαθπζηθά ηνπία δάπεδα

ραξαγκέλα κε πιαθάθηα απφ ηα νπνία αλαδχνληαη θχβνη θίνλεο ή άιια ζηεξεά ζρήκαηα

θιίκαθεο πνπ ππαηλίζζνληαη αλαβάζεηο

ππαηλίρζεθαλ (1) [ππαηλίζζνκαη - V+PJ3p]

M0094 P031 L042 Σελ ίδηα ψξα παξακέλεη ην εξσηεκαηηθφ θαηά πφζνλ ππάξρεη

νξγαλσκέλν ζρέδην εκπξεζηψλ φπσο ππαηλίρζεθαλ νη Αιέθνο Παπαδφπνπινο θαη Γηψξγνο

Ρσκαίνο

ππαηλίρζεθε (2) [ππαηλίζζνκαη - V+PJ3s]

M2833 P002 L003 Ο ζχλδεζκνο ησλ αζιεηηθψλ ζπληαθηψλ θαιεί ηνλ αξρεγφ ηνπ

Παλαζελατθνχ λα πξνβεί άκεζα ζηελ απνθάιπςε ησλ φζησλ ππαηλίρζεθε ηνλίδνληαο φηη ζε

δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα πξνζθχγεη αξκνδίσο

M2833 P003 L011 Δπεηδή πάλησο δελ ζα επηηξέςνπκε λα καο ρξεζηκνπνηήζεη ν

θχξηνο Γθνχκαο ζην επηθνηλσληαθφ ηνπ παηρλίδη πξνο ηνπο νπαδνχο ηνπ Παλαζελατθνχ

αλακέλνπκε ηάρηζηα ηα ζηνηρεία πνπ ππαηλίρζεθε φηη έρεη θαη ηνλ θαινχκε λα πξνβεί ζε

απνθαιχςεηο γηα λα ιάκςεη ε αιήζεηα

Με βάζε ηα απνηειέζκαηα απηά δηακνξθψλεη ηελ εμήο άζθεζε σο θαηlsquo νίθνλ

εξγαζία

πκπιεξψζηε ηα θελά κε ηνλ νξζφ ηχπν ηνπ ξήκαηνο ππαηλίζζνκαη

Αζθαιψο δελ θαληάδνκαη φηη απηέο ηηο πξσηνβνπιίεο helliphellipν θχξηνο χξξεο κε ηελ έθθξαζίλ

ηνπ φηη ζηηο πξνζπάζεηέο ηνπ δελ ρηππά βαξχγδνππεο πφξηεο κεγαινπαξαγφλησλ φπσο άιισζηε κε

δηαβεβαίσζε πξνζσπηθψο εηο ηειεθψλεκά ηνπ

Άιινηε helliphellipηελ πφιε θαη άιινηε ηελ θαηνλνκάδνπλ




Σελ ίδηα ψξα παξακέλεη ην εξσηεκαηηθφ θαηά πφζνλ ππάξρεη νξγαλσκέλν ζρέδην

εκπξεζηψλ φπσο helliphellip (παζεηηθφο αφξηζηνο) νη Αιέθνο Παπαδφπνπινο θαη Γηψξγνο Ρσκαίνο

Ο ζχλδεζκνο ησλ αζιεηηθψλ ζπληαθηψλ θαιεί ηνλ αξρεγφ ηνπ Παλαζελατθνχ λα πξνβεί

άκεζα ζηελ απνθάιπςε ησλ φζσλ helliphellip (παζ αφξηζηνο) ηνλίδνληαο φηη ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα

πξνζθχγεη αξκνδίσο

Πξνζηηζέκελε αμία από ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ θαη θξηηηθή πξνζέγγηζή ηεο

Αο δνχκε πνην είλαη ην φθεινο πνπ έρεη ε ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθφο

εκπινπηίδνληαο κε ηνλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν ην κάζεκά ηεο

Κάλεη πην ελδηαθέξνλ ην κάζεκα Δίλαη βέβαην φηη ηα παηδηά θπξίσο θαηά

ηα πξψηα καζήκαηα ζα δείμνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηε δηδαζθαιία

αθνχ ζα αμηνπνηνχληαη ελ κέξεη ηα λέα κέζα

Αμηνπνηεί απζεληηθφ πιηθφ γηα αζθήζεηο αθνχ νη ιέμεηο πνπ αλαδεηνχλ ηα

παηδηά εκθαλίδνληαη ζε απζεληηθά θείκελα δεκνζηνγξαθηθνχ θαη ζρνιηθνχ

ιφγνπ

Δμνηθεηψλνληαη ηα παηδηά κε ηε ρξήζε ησλ λέσλ γισζζηθψλ εξγαιείσλ

Σα παηδηά κπνξνχλ λα ςάρλνπλ ζε θάζε κάζεκα ηφζν ζηα ζψκαηα

θεηκέλσλ φζν θαη ζηα ειεθηξνληθά ιεμηθά ηεο Πχιεο αλ έρνπλ πεξαηηέξσ

δπζθνιίεο κε ηελ θαηαλφεζε θάπνησλ ζεκαζηψλ

Κηλείηαη ζην πιαίζην ηνπ βηβιίνπ θαη ηνπ ζρνιηθνχ ρξφλνπ Ζ φιε

δηαδηθαζία δελ είλαη ρξνλνβφξα θαη δελ αλαηξέπεη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ

ηνπ ζρνιηθνχ ρξφλνπ

Καηά βάζνο φκσο ην φθεινο ησλ καζεηψλ είλαη κηθξφ θαη επηθαλεηαθφ αθνχ

εμαθνινπζεί λα θπξηαξρεί ε ζηαηηθή πξνζέγγηζε ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία Ζ

πξσηνβνπιία ησλ παηδηψλ είλαη πεξηνξηζκέλε θαη απζηεξά θαζνδεγνχκελε ε

ζπλεξγαζία ηνπο γηα ηελ αλαδήηεζε θαη ηε ζχλζεζε ηεο γλψζεο θηλείηαη ζε έλα

πξψην επίπεδν Ζ θαιιηέξγεηα ηεο ηθαλφηεηά ηνπο λα καζαίλνπλ θαη λα θηλνχληαη

δεκηνπξγηθά θαη αλεμάξηεηα δελ θαιιηεξγείηαη

Θα κπνξνχζακε λα πνχκε αμηνπνηψληαο ηε ινγηθή ηεο αλαπιαηζίσζεο πνπ

ζπδεηήζακε φηη ε ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθφο αλαπιαηζηψλεη ηα ζψκαηα θεηκέλσλ

κε ζπγθεθξηκέλν ηξφπν ζην κάζεκά ηεο αθνινπζεί ζπγθεθξηκέλν βεκαηηζκφ σο

πξνο ηηο ελέξγεηεο πνπ ζα θάλνπλ ηα παηδηά παξέρεη ζπγθεθξηκέλα φξηα






πξσηνβνπιηψλ νξίδεη ηη ζα θάλνπλ κε ηα θείκελα θαη ηηο ιέμεηο νξίδεη ηα φξηα ησλ

αληαιιαγψλ κεηαμχ ηνπο θαη ηα φξηα ηεο ζπλεξγαζίαο θηι πλεηζθέξεη κε άιια

ιφγηα ζηελ θαηαζθεπή κηαο εγγξάκκαηεο καζεηηθήο ππνθεηκεληθφηεηαο πνπ θηλείηαη

ζε ζπγθεθξηκέλα φξηα θαη κε απηή ηελ έλλνηα ε δηδαζθαιία ηεο έρεη θαζαξά πνιηηηθή

δηάζηαζε Γηαβάδνληαο ην ζέκα καο απφ ηελ νπηηθή ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζηε

δηδαζθαιία δελ είλαη δχζθνιν λα πνχκε φηη θηλείηαη ζηε ινγηθή απηνχ πνπ έρεη

απνθιεζεί laquoςεχηηθα λένraquo (Lankshear amp Knobel 2003)

Αιιά θαη νη γλψζεηο πνπ απνθνκίδνπλ ηα παηδηά γηα ηε γιψζζα είλαη

απνζπαζκαηηθέο Δθιακβάλνπλ ηε γιψζζα σο έλα άζξνηζκα ζηνηρείσλ ηα νπνία

έρνπλ λα κάζνπλ πξνθεηκέλνπ λα επηηχρνπλ ζηηο εμεηάζεηο θαη δελ θαηαλννχλ ηε

ζρέζε ηεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα Οη ππνινγηζηέο ζην ζπγθεθξηκέλν παξάδεηγκα

κπνξεί λα ζψζνπλ ηα πξνζρήκαηα δελ αλαηξέπνπλ φκσο απηή ηελ νπηηθή ηελ

εμππεξεηνχλ

β) Εκδοχι Βϋ του ίδιου ςεναρίου Θ ενδιάμεςθ λογικι

Μηα άιιε εθπαηδεπηηθφο αμηνπνηψληαο ην ίδην πεξηβάιινλ θηλείηαη θάπσο

δηαθνξεηηθά Γλσξίδεη απφ ηελ εκπεηξία ηεο φηη ηα παηδηά είλαη πνιχ πηζαλφ λα έρνπλ

ιεμηινγηθέο δπζθνιίεο ζηελ θαηαλφεζε ησλ θεηκέλσλ ηεο ελφηεηαο laquoΠαξνπζίαζε θαη

θξηηηθή ελφο βηβιίνπraquo θαη απνθαζίδεη λα αληηκεησπίζεη ζπλνιηθά ην δήηεκα

αμηνπνηψληαο ηηο ΣΠΔ θαη ηα ζψκαηα θεηκέλσλ

Ζ κνξθή ηνπ θχιινπ εξγαζίαο πνπ ζα κπνξνχζε λα δψζεη ζηελ πεξίπησζε

απηή ζηα παηδηά ζα ήηαλ πεξίπνπ ε εμήο (πινπνηείηαη ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην)

Φχιιν Δξγαζίαο

Α Πξψην παξάδεηγκα ιεμηινγηθή εμνκάιπλζε δηεξεπλεηηθνχ ηχπνπ

1 Οκάδεο Α Β θαη Γ Γηαβάζηε ηα θείκελα helliphellip(αλαθέξεη πνηα θείκελα) ηεο

ελφηεηαο Η θαη ππνγξακκίζηε ηηο ιέμεηο πνπ ζαο δπζθνιεχνπλ

2 Πιεθηξνινγήζηε ηε ζειίδα httpwwwgreek-languagegr θαη επηιέμηε ηελ

ελφηεηα laquoΝέα Διιεληθήraquorarr laquoΔξγαιείαraquo Δθεί ζα βξείηε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ

ηνπ ΚΔΓ

3 Οη νκάδεο Α θαη Β ζα επηζθεθζνχλ ηα ζψκαηα θεηκέλσλ δεκνζηνγξαθηθνχ

ιφγνπ (Σα Νέα θαη Μαθεδνλία αληίζηνηρα) θαη ε νκάδα Γ ηα ζψκαηα

θεηκέλσλ ζρνιηθνχ ιφγνπ Αλαδεηήζηε παξαδείγκαηα πνπ λα εκπεξηέρνπλ ηηο

ιέμεηο απηέο




4 Δπηιέμηε ζπγθεθξηκέλα παξαδείγκαηα πνπ λα αλαδεηθλχνπλ ηηο πνηθίιεο

ζεκαζίεο ησλ ιέμεσλ απηψλ Αμηνπνηήζηε παξάιιεια θαη ηα ειεθηξνληθά

ιεμηθά

5 Παξνπζηάζηε ζηελ ηάμε καο ην απνηέιεζκα Αμηνπνηήζηε ην πξφγξακκα

παξνπζίαζεο (PowerPoint) Ο ζηφρνο ηεο παξνπζίαζήο ζαο είλαη δηπιφο λα

ελεκεξψζεηε ηνπο ζπκκαζεηέο γηα ηηο δπζθνιίεο πνπ αληηκεησπίζαηε ζηα

θείκελα απηά αιιά θαη λα παξνπζηάζεηε ηηο ζεκαζίεο ησλ ιέμεσλ πνπ

δηεξεπλήζαηε κε ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα απζεληηθνχ ιφγνπ

Β Γεχηεξν παξάδεηγκα δηεξεχλεζε ηεο θεηκεληθήο ηδηνκνξθίαο ησλ δχν

θεηκεληθψλ εηδψλ θξηηηθήο βηβιίνπ θαη βηβιηνπαξνπζίαζεο

Γίλνπκε ζηε ζπλέρεηα θαη κηα άιιε εθδνρή ζπγγελή κε ηελ πξνεγνχκελε

πνπ δελ θηλείηαη φκσο ζε επίπεδν ιέμεο αιιά ζε επίπεδν θεηκέλνπ

1 Δπηζθεθηείηε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ησλ δηδαθηηθψλ βηβιίσλ ηνπ

Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ

2 Αλαδεηήζηε ε θάζε κία απφ ηηο ηξεηο νκάδεο ηξία ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα

απφ ηα θεηκεληθά είδε laquoΚξηηηθή βηβιίνπraquo θαη laquoΠαξνπζίαζε βηβιίνπraquo (γηα ηελ

θξηηηθή βηβιίνπ ππάξρνπλ κφλν δχν γηα ηελ παξνπζίαζε βηβιίνπ δέθα Ζ

εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα νξίζεη λα επηζθεθηνχλ δηαθνξεηηθά θείκελα ε θάζε

νκάδα)

3 Γηαβάζηε ηα θείκελα πξνζερηηθά θαη πξνζπαζήζηε λα εληνπίζεηε δηαθνξέο

αλάκεζα ζηα δχν είδε πνζνηηθέο (πρ έθηαζε) θαη πνηνηηθέο

4 Γνπιεχνληαο νκαδηθά θαηαγξάςηε ηηο δηαθνξέο θαη ζηεξίμηε ηεο ζε

ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα

5 Ζ θάζε νκάδα ζα παξνπζηάζεη ηηο δηαπηζηψζεηο ηεο κε πξφγξακκα

παξνπζίαζεο ζηελ ηάμε

Μεηά απφ απηή ηε δηαδηθαζία ε ηάμε σο φιν θαηαιήγεη ζηα απαξαίηεηα

ζπκπεξάζκαηα σο πξνο ην ιεμηιφγην θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ δχν θεηκεληθψλ εηδψλ

Μπνξεί ζηε ζπλέρεηα λα δηαζηαπξψζεη ηηο δηαπηζηψζεηο απηέο κε απηέο ηνπ βηβιίνπ

(πρ βι ζρνιηθφ βηβιίν ζει 146)


Ζ πξνζέγγηζε ηεο εθπαηδεπηηθνχ απηήο έρεη δηαθνξέο αιιά θαη νκνηφηεηεο κε απηή

ηεο πξνεγνχκελεο Ζ νκνηφηεηα έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ζέβεηαη θαη απηή θαη αθν-




ινπζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ χιε ηνπ βηβιίνπ Αμηνπνηεί επίζεο ηα λέα κέζα

πξνθεηκέλνπ λα θάλεη ηε δηδαζθαιία ηεο πην ελδηαθέξνπζα

Έρεη φκσο θαη ζεκαληηθέο δηαθνξέο αθνχ βιέπεη θαη πξνζεγγίδεη ηελ ελφηεηα

σο φιν δίλεη ξφιν ζηα παηδηά πξνθεηκέλνπ λα εληνπίδνπλ κφλα ηνπο δπζθνιίεο θαη

δηαθνξέο θαη λα βξνπλ ιχζεηο Γίλεη επίζεο ζεκαληηθφ ρξφλν γηα ηελ παξνπζίαζε

ησλ δηαπηζηψζεσλ νη νπνίεο δελ εληνπίδνληαη κφλν ζε ιεμηινγηθφ επίπεδν αιιά θαη

ζε επίπεδν θεηκεληθψλ εηδψλ

Σα πιενλεθηήκαηα ζα κπνξνχζαλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηνπο παξαθάησ ην-

κείο

Γισζζηθφο γξακκαηηζκφο

Καιχηεξε θαηάθηεζε ηεο laquoχιεοraquo Ζ εθπαηδεπηηθφο δίλεη ξφινπο ζηα

παηδηά πξνθεηκέλνπ λα δηαβάζνπλ θαη λα θαηαλνήζνπλ ηα θείκελα λα

εληνπίζνπλ ηηο δπζθνιίεο θαη λα θαηαθηήζνπλ κέζσ ηεο δηθήο ηνπο

έξεπλαο ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο σο θεηκεληθά είδε

Νένο γξακκαηηζκφο

Παξάιιεια κε ηνλ θιαζηθφ γισζζηθφ γξακκαηηζκφ ηα παηδηά

επηζθέπηνληαη ηζηνζειίδεο δηεξεπλνχλ γισζζηθφ πιηθφ πνπ είλαη απν-

ζεθεπκέλν ζε βάζεηο δεδνκέλσλ αλαγθάδνληαη λα αλαδεηήζνπλ θαη

λα βξνπλ ιχζε ζην πξφβιεκα πνπ έρνπλ λα δηεξεπλήζνπλ Πξφθεηηαη

γηα γισζζηθέο δεμηφηεηεο εμαηξεηηθά ρξήζηκεο ζηελ απνθαινχκελε

θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο Παξάιιεια ηα παηδηά νξγαλψλνπλ ηελ

παξνπζίαζε ησλ δηαπηζηψζεψλ ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ

ινγηζκηθφ (πξφγξακκα παξνπζηάζεσλ) ην νπνίν είλαη έλα απφ ηα λέα

κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ κε ηηο δηθέο ηνπ ηδηαηηεξφηεηεο

Αζθνχληαη επνκέλσο ζηελ παξαγσγή ιφγνπ κε ειεθηξνληθά κέζα

θάηη πνιχ ζπλεζηζκέλν ζηηο ζεκεξηλέο θνηλσλίεο

Κξηηηθφο γξακκαηηζκφο

Με βάζε θάπνηεο απφ ηηο επηζηεκνληθέο παξαδφζεηο ε θξηηηθή

δηάζηαζε είλαη ππαξθηή θαη εληνπίδεηαη ζηε δηαδηθαζία αλαδήηεζεο

ησλ θνηλψλ ζεκείσλ θαη ησλ δηαθνξψλ ζηα δχν είδε θεηκέλσλ Ζ φιε

δηαδηθαζία ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί φηη θαιιηεξγεί ηελ θξηηηθή

ζθέςε ζχκθσλα κε νξηζκέλεο επηζηεκνληθέο παξαδφζεηο (Mitsiko-

poulou amp Koutsogiannis 2005)





Δίλαη πξνθαλέο φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο απηήο δξαζηεξηφηεηαο ηα

παηδηά αμηνπνηνχλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηα λέα κέζα ζε ζρέζε κε απηά ηνπ πξνε-

γνχκελνπ παξαδείγκαηνο θηλνχληαη κε δηαθνξεηηθφ βεκαηηζκφ θαηά ηε δηδαζθαιία

αζθνχληαη ζην λα εξεπλνχλ λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα νδεγνχληαη ζε δηαπηζηψζεηο Ζ

δηδαζθαιία δειαδή θαη ην ζπγθεθξηκέλν ζελάξην νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία πην ελεξ-

γψλ καζεηψλ παξlsquo φηη αμηνπνίεζε ην ίδην δηαδηθηπαθφ πεξηβάιινλ

Σα κεηνλεθηήκαηα πνπ έρεη ε νπηηθή απηή είλαη επίζεο εκθαλή κε βάζε ηα

ηζρχνληα ζηα ζρνιεία καο Σν θπξηφηεξν κεηνλέθηεκά ηεο ζα κπνξνχζε λα

ραξαθηεξηζηεί ην γεγνλφο φηη δε ζέβεηαη ην ζρνιηθφ ρξφλν αθνχ ζα laquoράζεηraquo ε

εθπαηδεπηηθφο ζαθψο πεξηζζφηεξν ρξφλν γηα λα νινθιεξψζεη ηε ζπγθεθξηκέλε

ελφηεηα Αλ κάιηζηα αθνινπζήζεη ηελ ίδηα ινγηθή γηα φιεο ηηο ελφηεηεο είλαη

πξνθαλέο φηη ζα δπζθνιεπηεί αξθεηά λα θαιχςεη laquoηε δηδαθηέα χιεraquo

γ) Εκδοχι Γϋ του ίδιου ςεναρίου Κοινωνικοπολιτιςμικι και κριτικι οπτικι

Ζ ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθφο ζέιεη λα δεη ηα πξάγκαηα επξχηεξα θαη λα κελ πξν-

ζεγγίζεη ην κάζεκα ηεο γιψζζαο σο χιε πνπ πξέπεη λα κάζνπλ ηα παηδηά Αληίζεηα

ζέιεη λα ζπλδέζεη ηε γιψζζα θαη ηα θεηκεληθά είδε πνπ έρεη λα δηδάμεη κε ηνλ ζχλ-

ζεην πιηθφ θφζκν πνπ καο πεξηβάιιεη ζην πιαίζην ηνπ νπνίνπ κφλν είλαη θαηαλνεηά

ηα θείκελα Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη αθνινπζεί ηελ πξνηξνπή ηνπ Freire λα δί-

λνπκε έκθαζε ζηελ αλάγλσζε ηνπ θφζκνπ θαη φρη ηεο ιέμεο (laquoreading the world not

the wordraquo)

Έηζη δελ εθιακβάλεη ηα πξάγκαηα σο δεδνκέλα αιιά σο δεηνχκελα Δίλαη

γεγνλφο φηη ζηηο εθεκεξίδεο ζηα πνηθίια πεξηνδηθά θαη ζηα ζρνιηθά βηβιία ππάξρνπλ

θεηκεληθά είδε πνπ ραξαθηεξίδνληαη laquoθξηηηθή βηβιίνπraquo απφ ηε κηα πιεπξά θαη laquoπα-

ξνπζίαζε βηβιίνπraquo απφ ηελ άιιε

Τπάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο Πνχ βξίζθνληαη νη δηαθνξέο απηέο ηελ

έθηαζε ζηε δνκή ζηε ιεμηθνγξακκαηηθή

Τπάξρνπλ δηαθνξέο ζε ζρέζε κε ην πψο παξνπζηάδεηαη ε ηαμηλφκεζε ησλ

δχν ππφ ζπδήηεζε θεηκεληθψλ εηδψλ ηεο βηβιηνθξηηηθήο θαη ηεο βηβιηνπα-

ξνπζίαζεο ζηα ζρνιηθά βηβιία ζε ζρέζε κε ην πψο πξάγκαηη είλαη ζηνλ εκε-

ξήζην (πρ) ηχπν

Μήπσο είλαη δπζδηάθξηηα ηα φξηα θαη αλ λαη γηαηί

Μήπσο πνηθίιινπλ ηα φξηα απφ έληππν ζε έληππν θαη γηαηί





Αο δνχκε κηα ελδεηθηηθή εθδνρή πνπ κπνξεί λα έρεη έλα θχιιν εξγαζίαο πνπ

θηλείηαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε

Φύιιν εξγαζίαο

1 Καηαγξάςηε ζε έλαλ πίλαθα ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζηε βηβιηνπαξνπζίαζε θαη ζηελ

θξηηηθή βηβιίνπ φπσο παξνπζηάδνληαη ζην νηθείν θεθάιαην ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ

Μπνξνχκε λα δψζνπκε έηνηκε ηελ πξψηε ζηήιε αλ ζέινπκε λα βνεζήζνπκε

πεξηζζφηεξν ή αλ ζέινπκε λα έρνπκε κηα ίδηα πξνζέγγηζε απφ φια ηα παηδηά Μπνξνχκε

επίζεο λα έρνπκε ηε θφξκα έηνηκε θαη λα ηε δψζνπκε φπνηε θξίλνπκε φηη είλαη

απαξαίηεηε ζε νκάδεο πνπ πηζαλψο δπζθνιεχνληαη πνιχ Θα πξνθχςεη κηα εηθφλα

πεξίπνπ ζαλ θαη απηή πνπ βιέπνπκε παξαθάησ

Παξνπζίαζε βηβιίνπ

(βηβιηνπαξνπζίαζε)

Κξηηηθή βηβιίνπ

Πνύ απαληάηαη (ζ 163) Οπηζζφθπιια πεξηνδηθφ θαη εκεξήζην

ηχπν

Ση θάλεη (ζ 163) Παξνπζηάδνπλ ηα βαζηθά ζρνιηάδνπλ

αθξνζηγψο ην βηβιίν

Πνύ απνβιέπεη (ζ 163) ηελ ελεκέξσζε ησλ αλαγλσζηψλ θαη

ζηελ πξνβνιή ηνπ βηβιίνπ

Τπάξρνπλ δηαθνξέο (από

ηελ άζθεζε ζηε ζ 163)

Ναη σο πξνο ηελ έθηαζε (θάπνηεο

βηβιηνπαξνπζηάζεηο είλαη εθηελέζηεξεο

ζε θάπνηεο ππάξρνπλ έκκεζεο θξίζεηο)

Άιια ζηνηρεία (δελ

ππάξρνπλ ζην βηβιίν)

-Οπηζζφθπιιν γξάθεηαη ζπλήζσο απφ

ηνλ ζπγγξαθέα

-Γηαθνξέο ζε ζρέζε κε ηα μέλα έληππα

(παξάζεζε απφςεσλ επηζήκαλζε ησλ

ζεηηθψλ θαη φρη πεξηγξαθή)

2 Παξνπζηάδνληαη απφ κία νκάδα νη δηαπηζηψζεηο

3 ην βηβιίν ηνπ Λπθείνπ επηζεκαίλεηαη εχζηνρα ην εμήο laquoΠξέπεη λα ζεκεησζεί πάλησο

φηη ηα φξηα αλάκεζα ζηε βηβιηνθξηηηθή θαη ζηε βηβιηνπαξνπζίαζε δελ είλαη πάληνηε




επδηάθξηηα ηδηαίηεξα φηαλ ε βηβιηνπαξνπζίαζε έρεη σο ζηφρν λα επεξεάζεη ζεηηθά ή

αξλεηηθά ηνπο αλαγλψζηεο ζρεηηθά κε ην βηβιίν νπφηε πεξηέρεη αξθεηά ζρφιηαraquo (ζ 165)

Με αθνξκή ηελ παξαπάλσ δηαπίζησζε νη νκάδεο ζα πξνρσξήζνπλ ζε κηα έξεπλα

ζηα ζψκαηα θεηκέλσλ

Έξεπλα εξεπλήζηε κε βάζε ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζεηε ηα φξηα αλάκεζα ζηα δχν θεηκεληθά είδε

Οκάδα Α Αλαδεηήζηε ηελ απάληεζε δηεξεπλψληαο ην ζψκα ζρνιηθνχ ιφγνπ Δίλαη

επθξηλή ηα φξηα εθεί Ηζρχνπλ νη δηαθνξέο πνπ εληνπίζαηε Καηαγξάςηε ηηο δηαπηζηψζεηο ζαο

ζε έλα θείκελν ζε κνξθή ζεκεηψζεσλ ζην ΠΔΚ (πξφγξακκα επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ)

ηεξίμηε ηηο δηαπηζηψζεηο ζαο κε παξαδείγκαηα θαη αλαθνξέο ζηα θείκελα πνπ εξεπλήζαηε

Οκάδα Β Αλαδεηήζηε ηελ απάληεζε δηεξεπλψληαο ην ζψκα ηεο εθεκεξίδαο Σα Νέα

Δίλαη επθξηλή ηα φξηα εθεί Ηζρχνπλ νη δηαθνξέο πνπ εληνπίζαηε Καηαγξάςηε ηηο

δηαπηζηψζεηο ζαο ζε έλα θείκελν ζε κνξθή ζεκεηψζεσλ ζην ΠΔΚ ηεξίμηε ηηο δηαπηζηψζεηο

ζαο κε παξαδείγκαηα θαη αλαθνξέο ζηα θείκελα πνπ εξεπλήζαηε

Οκάδα Γ Αλαδεηήζηε ηελ απάληεζε δηεξεπλψληαο ην ζψκα θεηκέλσλ ηεο εθεκεξίδα

Μαθεδνλία Δίλαη επθξηλή ηα φξηα εθεί Ηζρχνπλ νη δηαθνξέο πνπ εληνπίζαηε Καηαγξάςηε ηηο

δηαπηζηψζεηο ζαο ζε έλα θείκελν ζε κνξθή ζεκεηψζεσλ ζην ΠΔΚ ηεξίμηε ηηο δηαπηζηψζεηο

ζαο κε παξαδείγκαηα θαη αλαθνξέο ζηα θείκελα πνπ εξεπλήζαηε

Αλακέλεηαη ε νκάδα Α λα νδεγεζεί ζηε δηαπίζησζε φηη φλησο ζηα ζρνιηθά βηβιία νη

δηαθνξέο είλαη επθξηλείο Ζ νκάδα Β ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ζα νδεγεζεί ζε παξφκνηα

απνηειέζκαηα Ζ νκάδα Γ ζα δηαπηζηψζεη φηη ηα είδε δελ είλαη επθξηλή ηφζν πνζνηηθά φζν

θαη πνηνηηθά Αλαθέξσ θάπνηα παξαδείγκαηα ζην ζρνιηθφ βηβιίν ε θξηηηθή βηβιίνπ είλαη

736 ιέμεηο ηε Μαθεδνλία έρνπκε ηα εμήο δεδνκέλα laquoΜηα αμηφινγε πξνζθνξά ζηνλ ηαηξηθφ

θφζκνraquo 663 ιέμεηο laquoΑιέμαλδξνο ή ε πξνηξνπή ζηνπο εγέηεο λα ππεξβνχλ ηα φξηαraquo 322

ιέμεηο laquoΣεθκήξηα δαπαλψλ δηαβίσζεο θαη πφζελ έζρεοraquo 238 ιέμεηο laquoΣη λα θάλνπκε γηα ηελ

θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαοraquo 269 ιέμεηο

4 Αλαζπγθξφηεζε ησλ νκάδσλ πγθξνηνχληαη λέεο νκάδεο ζηηο νπνίεο αλήθεη έλα

ηνπιάρηζηνλ παηδί απφ ηηο παιηέο νκάδεο Σν θάζε παηδί κεηαθέξεη ηελ έξεπλα θαη ηηο

δηαπηζηψζεηο ηεο νκάδαο ηνπ ζηελ λέα νκάδα φπνπ γίλεηαη ε ζχλζεζε

Απφ ηελ ηειηθή ζχλζεζε πνπ ζα επηρεηξήζνπλ ηα παηδηά είλαη εχθνιν λα δηα-

πηζηψζνπλ φηη ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ηα φξηα φπσο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δχν

ζπγγελψλ θεηκεληθψλ εηδψλ είλαη ζαθή ε θξηηηθή βηβιίνπ είλαη θείκελν κεγαιχηεξεο

έθηαζεο εκπεξηέρεη θξίζεηο γηα ην βηβιίν θαη ζπρλά ην ζπγθξίλεη κε άιια (δηαθεηκε-

ληθφηεηα) Δίλαη εχθνιν επίζεο λα δηαπηζηψζνπλ φηη ζηελ πξάμε ηα πξάγκαηα δελ




είλαη απνιχησο έηζη αθνχ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ηα φξηα γίλνληαη εμαηξεηηθά

αζαθή

Ζ δηαπίζησζε απηή νδεγεί ζην επφκελν εξψηεκα είλαη πξάγκαηη έηζη θαη πνχ

νθείιεηαη απηφ Ζ απάληεζε απηή δελ κπνξεί λα δνζεί αλ δελ πξαγκαηνπνηεζεί κηα

λέα κηθξή έξεπλα πνπ δε ζα πεξηνξίδεηαη απηή ηε θνξά ζηα ειεθηξνληθά πεξηβάιιν-

ληα αιιά ζα ζπκπεξηιακβάλεη ηε ζπλνιηθή νληφηεηα ηνπ θάζε εληχπνπ είδνο εληχ-

πνπ θαη απνδέθηεο πνχ εκθαλίδεηαη ε θξηηηθή ή ε βηβιηνπαξνπζίαζε επαγγεικαηίεο

θξηηηθνί ή φρη θηι

ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ην θεηκεληθφ είδνο δελ είλαη κηα λεθξή θφξκα

έλα θεθάιαην ζε έλα βηβιίν πνπ έρνπκε λα κάζνπκε θάπνηεο ζειίδεο πνπ ζα γξά-

ςνπκε ζην βηβιίν χιεο Έρεη άκεζε θαη ζηελή ζρέζε κε ηνλ πιηθφ θφζκν ην είδνο

ηνπ εληχπνπ ην αθξναηήξηφ ηνπ θαη πηζαλψο ηελ νηθνλνκηθή ηνπ επξσζηία Έρεη επί-

ζεο άκεζε ζρέζε κε ηελ ηζηνξηθή ζπγθπξία αθνχ είλαη πνιχ πηζαλφ γηα ηνπο παξα-

πάλσ ή θαη άιινπο ιφγνπο λα ππάξρεη ε ηάζε απνξξφθεζεο ηεο βηβιηνθξηηηθήο απφ

ηε βηβιηνπαξνπζίαζε


Σν φθεινο γηα ηα παηδηά είλαη πξνθαλέο θαη πνιιαπιφ

Γισζζηθφο γξακκαηηζκφο

Πξνζεγγίδνπλ ηε γιψζζα νιηζηηθά σο νξγαληθφ ζηνηρείν ηεο ζχλζεηεο

πξαγκαηηθφηεηαο Γελ πξνζεγγίδνπλ ηα θεηκεληθά είδε σο δηδαθηέα

χιε θαη σο θφξκεο ακεηάβιεηεο αιιά σο δσληαλνχο νξγαληζκνχο πνπ

κπνξεί λα πνηθίιινπλ ή λα κεηαβάιινληαη ζε ζηελή ζπλάξηεζε κε ηελ

πιηθή πξαγκαηηθφηεηα

Νένο γξακκαηηζκφο

Αμηνπνηνχλ φια ηα κέζα πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (έληππα ειεθηξν-

ληθά) κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ αθνχ ηα αμηνπνηνχλ παξάιιεια γηα ηελ

απάληεζε ησλ εξσηεκάησλ ηνπο Καη ην θπξηφηεξν δε ζηέθνληαη

ελενί απέλαληη ζην λέν ησλ ΣΠΔ αιιά καζαίλνπλ λα ηηο πξνζεγγίδνπλ

θξηηηθά θαη λα κελ αξθνχληαη ζηηο απαληήζεηο πνπ απηέο ηνπο παξέ-

ρνπλ





Παξάιιεια καζαίλνπλ λα αμηνπνηνχλ ιεηηνπξγηθά φιεο ηηο δπλαηφηε-

ηεο ησλ ΣΠΔ φπσο πεξηγξάθνληαη ζηε δεχηεξε εθδνρή

Κξηηηθφο γξακκαηηζκφο

Δίλαη πξνθαλέο φηη κε ηελ πξφηαζε απηή ε θξηηηθή δηάζηαζε παίξλεη

λέν πεξηερφκελν Γελ πεξηνξίδεηαη ζηε ζρνιηθνχ ηχπνπ ζχγθξηζε γηα

ηελ αλεχξεζε ησλ θνηλψλ ζεκείσλ θαη ησλ δηαθνξψλ ζηα δχν είδε

θεηκέλσλ θαη δελ εθιακβάλεη ηε ζρνιηθή γλψζε σο δεδνκέλε Αληί-

ζεηα ε γλψζε ζεσξείηαη απνηέιεζκα ηεο αλαδήηεζεο θαη είλαη αιιε-

ιέλδεηε κε ηε ζχλζεηε θνηλσληθνπνιηηηζκηθή πξαγκαηηθφηεηα Με κηα

ηέηνηα πξνζέγγηζε απνθεχγνπκε επίζεο κηα θαηερεηηθνχ ραξαθηήξα

ηξνπή πνπ έρεη πάξεη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ε θξηηηθή πξνζέγγηζε δη-

εζλψο (Mitsikopoulou amp Koutsogiannis 2005)

Γελ πξέπεη λα ππνηηκήζνπκε ηέινο ην γεγνλφο φηη ζην πιαίζην ηεο ζπγθεθξη-

κέλεο πξφηαζεο ηα παηδηά αμηνπνηνχλ δηαθνξεηηθά ην ζρνιηθφ ρξφλν ρψξν θαη ηα

ζρνιηθά έληππα πνπ ζεκαίλεη φηη δηακνξθψλνπλ κηα δηαθνξεηηθή εγγξάκκαηε ππν-

θεηκεληθφηεηα

Οη επηθπιάμεηο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα εθθξαζηνχλ είλαη επίζεο πνιιέο

φπσο δελ ππάξρεη ρξφλνο γηα λα γίλνπλ φια απηά δελ είλαη ζηε δηδαθηέα χιε δε

δεηνχλ ηέηνηα πξάγκαηα ζηηο εμεηάζεηο θηι

234 Επίλογοσ

Αλαθέξακε ήδε ζην θεθ 14 Ζ ειιεληθή εκπεηξία πλήζεηο δπζθνιίεο θαηά ηελ

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ηεο Δλφηεηαο Η φηη ηα πην ζπρλά εξσηήκαηα

πνπ αθνχεη θαλείο φηαλ αζρνιείηαη κε επηκνξθψζεηο εθπαηδεπηηθψλ είλαη laquoκε καο

ιέηε ζεσξίεο ζέινπκε πξάμεraquo ή laquoπεο καο ηη ζα θάλνπκε κε ηα βηβιία θαη φρη ζεσ-

ξίεοraquo Μία παξαπιήζηαο θαηεχζπλζεο επηζήκαλζε πνπ γίλεηαη πνιχ ζπρλά θαηά ηηο

επηκνξθψζεηο γηα ηε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ είλαη λα κελ αλαισζνχκε ζε

ζεσξίεο αιιά λα παξνπζηάζνπκε ηα ινγηζκηθά πνπ θπθινθνξνχλ θαη λα δνχκε πψο

ζα ηα αμηνπνηήζνπκε Πξνζπαζήζακε λα δείμνπκε κε ηηο παξαπάλσ ελδεηθηηθέο δηδα-

θηηθέο εθδνρέο φηη θάζε δηδαθηηθή πξαθηηθή έρεη θαη ηε ζεσξία ηεο φηη ε δηδαζθαιία

καο δελ είλαη πνηέ νπδέηεξε θαη πσο ζεκαζία δελ έρεη ηφζν ην ινγηζκηθφ πνπ ρξεζη-

κνπνηνχκε φζν ε ζεσξεηηθή καο ζθεπή πνπ ην ππνδέρεηαη





Ο Gee (1996) παξαηεξεί εχζηνρα φηη laquoθάζε δάζθαινο κπαίλνληαο ζηελ ηάμε

έρεη έλα φπιν ζηα ρέξηα ηνπ πνπ φζν θαη αλ ζέιεη είλαη αδχλαην λα ην πεηάμεηraquo

Πξψηηζηεο πξνηεξαηφηεηαο δήηεκα είλαη επνκέλσο ε ζπλεηδεηή θαηεχζπλζε πξνο

ηελ νπνία ζηξέθεη ην φπιν απηφ αθνχ νπδεηεξφηεηα δελ ππάξρεη ε κηα ηέηνηα ζπ-

λεηδεηή επηινγή αθφκε θαη αλ ηα ζρνιηθά δεδνκέλα δελ επηηξέπνπλ λα πινπνηήζεη ν

εθπαηδεπηηθφο ηηο πξνζέζεηο ηνπ ζα έρεη ζαθή επίγλσζε ησλ δηδαθηηθψλ ηνπ πξαθηη-

θψλ θαη ησλ ζπλέπεηψλ ηνπο σο πξνο ην είδνο ηεο καζεηηθήο ππνθεηκεληθφηεηαο πνπ

θαιιηεξγνχλ Πξφθεηηαη γηα ζεκαληηθφ βήκα αθνχ εκπεξηέρεη ηε δπλακηθή ηεο αιια-

γήο ηνπ ειιεληθνχ ζρνιείνπ




3 Διδακτικζσ προτάςεισ και παραδείγματα

εκπαιδευτικϊν ςεναρίων

πσο πξνθαηαβνιηθά ζεκεηψζεθε νη δηδαθηηθέο πξνηάζεηο πνπ αθνινπζνχλ θηινδν-

μνχλ λα απνηειέζνπλ φρη έηνηκεο ζπληαγέο αιιά εξέζηζκα γηα ηε δεκηνπξγηθή αμην-

πνίεζε ησλ εξγαιείσλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε αιιά θαη γηα

ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηηο δηδαθηηθέο πξαθηηθέο πνπ ην θαζέλα απφ απηά πξνβάιιεη109

Έηζη ηα παξαθάησ θείκελα δε ζπληζηνχλ πάληα ζελάξηα κε ηελ ηππηθή ζεκα-

ζία ηνπ φξνπ θαη αθνινπζνχλ ζε αδξέο γξακκέο ηελ πξνηεηλφκελε δνκή ελφο ηππηθνχ

ζελαξίνπ Δπηπιένλ εληάζζνληαη ζε δηαθνξεηηθέο θάζε θνξά εθδνρέο δηδαθηηθήο

αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ φπσο απηέο έρνπλ παξνπζηαζηεί ζην ζεσξεηηθφ κέξνο πνπ

πξνεγήζεθε Οη επηκνξθνχκελνη θαινχληαη κε ηε ζεηξά ηνπο λα αμηνινγήζνπλ ηηο δη-

δαθηηθέο απηέο πξνηάζεηο κε βάζε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην πνπ πξνεγήζεθε αιιά θαη

κηα ζεηξά απφ εξσηήκαηα φπσο

ε πιεξφηεηα ηεο πεξηγξαθήο

ην δηδαθηηθφ πξφβιεκα πξνο δηεξεχλεζε πνπ ζπληζηά ηελ αθεηεξία ηνπ

ζελαξίνπ

νη δηδαθηηθνί ζηφρνη

ηα πηζαλά καζεζηαθά απνηειέζκαηα

ε ζπλάξηεζε ησλ πξνηεηλφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ κε ηα είδε ηνπ γξακκαηη-

ζκνχ (θιαζηθφο λένο θξηηηθφο) θαη ηνπο δηδαθηηθνχο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ηε-

ζεί

ην ζεσξεηηθφ κνληέιν δηδαθηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ έκπξαθηα ππνζηεξίδνπλ

ηα ζηνηρεία ησλ θχιισλ εξγαζηψλ θαη νη ξφινη πνπ αλαζέηνπλ ζε καζεηέο

θαη εθπαηδεπηηθφο ε δπλαηφηεηα επηινγήο πνξείαο εξγαζίαο ε παξνρή ελαι-

ιαθηηθψλ δηαδξνκψλ πινπνίεζεο

ηα ηερλνινγηθά εξγαιεία θαη κέζα δηδαζθαιίαο θηι

109 Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θάπνηα απφ ηα ζελάξηα απηά δεκηνπξγήζεθαλ ήθαη πινπνηήζεθαλ ηα

πξνεγνχκελα ρξφληα Καηά ζπλέπεηα νξηζκέλνη απφ ηνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο πνπ αμηνπνηνχληαη δελ

ππάξρνπλ πηα κηα θαη ε θχζε ηνπ δηαδηθηχνπ είλαη ζπλερψο κεηαβαιιφκελε Απηφ σζηφζν δελ αιιά-

δεη ηνλ ραξαθηήξα θαη ηε δνκή ησλ πξνηάζεσλ

Ενδεικτικά κριτιρια

αξιολόγθςθσ των

διδακτικϊν

προτάςεων




31 ΣΠΕ και λογοτεχνία Από τθ κεωρία ςτθ διδακτικι πράξθ δφο διδακτικζσ

προτάςεισ

311 ΚΠ Καβάφθ laquoΙκάκθraquo και άλλα ποιιματα Σο λογοτεχνικό αρχείο του

ποιθτι (1θ διδακτικι πρόταςθ)

Σαπηόηεηα

Σίηινο ΚΠ Καβάθε laquoΗζάθεraquo θαη άιια πνηήκαηα Σν ινγνηερληθφ αξρείν ηνπ πνη-

εηή

Γεκηνπξγφο νθία Νηθνιαΐδνπ

Γνθηκάζηεθε ζηελ ηάμε ην πιαίζην ηεο laquoΟδχζζεηαοraquo θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2000-

2001 θαη ζην πιαίζην ηεο ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2001-

2002

Γηδαθηηθφ αληηθείκελν Νενειιεληθή Λνγνηερλία Νενειιεληθή Γιψζζα Αξραία

Διιεληθή Γξακκαηεία Πιεξνθνξηθή

Σάμε Α΄ Λπθείνπ

Υξνληθή δηάξθεηα 2-3 δηδαθηηθέο ψξεο

Πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο Δμνηθείσζε κε νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία

ύληνκε πεξηγξαθή

Γηδαζθαιία ηνπ πνηήκαηνο laquoΗζάθεraquo ηνπ ΚΠ Καβάθε ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην κε

ηε βνήζεηα ηνπ δηαδηθηχνπ Πεξηήγεζε ζην ςεθηαθφ αξρείν ηνπ πνηεηή

ηόρνη-ζθεπηηθό

Δπηδησθφκελεο δεμηφηεηεο καζεηψλ Αλαδήηεζε θαη δηαθξίβσζε δηαδηθηπαθήο

πιεξνθνξίαο παξαγσγή πξνζρεδηαζκέλνπ πξνθνξηθνχ ιφγνπ θαη ζεκεηψζεσλ κε

ζηφρν ηε ζπκκεηνρή ζε ζηξνγγπιφ ηξαπέδη110

αθξνακαηηθή πξφζιεςε ηεο πνίεζεο

αλάγλσζε ηνπ πνηήκαηνο κε βάζε ηε δηαδηθηπνγξαθία

Δηδηθφηεξνη ζηφρνη

Οη καζεηέο αζθνχληαη ζηελ έξεπλα ελφο ινγνηερληθνχ αξρείνπ θαη ζπδεηνχλ

ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλάο ηνπο

πλεηδεηνπνηνχλ ηελ επίδξαζε ηνπ ΚΠ Καβάθε ζε κεηαγελέζηεξνπο πνηεηέο

αιιά θαη ηηο ππφινηπεο ηέρλεο Δμεηάδνπλ ην εθηφπηζκα ηεο θαβαθηθήο πνί-

εζεο ζηνλ (αγγιφθσλν) θφζκν

110 Βι Έθζεζε-Έθθξαζε ηεχρνο Β΄ ελφηεηα laquoζεκεηψζεηο απφ πξνθνξηθφ ιφγνraquo 217-223




Κξαηνχλ ζεκεηψζεηο γηα ηελ επηθείκελε ζπδήηεζε ελφο ζέκαηνο κεηά απφ

έξεπλα ησλ πεγψλ

Τπνζηεξίδνπλ ηηο απφςεηο ηνπο κε επηρεηξήκαηα ζην πιαίζην ελφο ζηξνγ-

γπινχ ηξαπεδηνχ

Λεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηεο πξόηαζεο

Αθεηεξία Σν πνίεκα ηνπ Καβάθε laquoΗζάθεraquo πξνζθέξεη κηα εμαηξεηηθή αθνξκή γηα ζηνραζκφ

επάλσ ζην θαηλφκελν ηεο πνίεζεο ζηα trivia ησλ εθδφζεσλ θαη ηεο ηχρεο ηνπ ινγνηερληθνχ

έξγνπ ζην θνξδφλη ησλ επηδξάζεσλ Σν ςεθηαθφ αξρείν ηνπ Καβάθε φπσο παξαδεηγκαηηθά

ην έζηεζε ην πνπδαζηήξην ηνπ Νένπ Διιεληζκνχ παξέρεη πξφζθνξν πιηθφ πξνο ηελ θαηεχ-

ζπλζε απηή Με ηε βνήζεηα ηνπ δηαδηθηχνπ θέξλνπκε ην αξρείν ηνπ πνηεηή ζηελ ηάμε

χλδεζε κε ην ΑΠ ην πνίεκα πεξηιακβάλεηαη ζηα Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγν-

ηερλίαο ηεο Α΄ Λπθείνπ

Δλδεηθηηθή θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ

Οη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε νκάδεο θαη αλαιακβάλνπλ κε ηελ θαζνδήγεζε ηνπ

δηδάζθνληα ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίεο (1 δηδαθηηθή ψξα)

Οη νκάδεο ησλ καζεηψλ παξνπζηάδνπλ ζηελ νινκέιεηα ηα απνηειέζκαηα ησλ

εξγαζηψλ ηνπο θαη ζπδεηνχλ ηα επξήκαηά ηνπο ζε ζηξνγγπιφ ηξαπέδη (1-2

δηδαθηηθέο ψξεο)

Ρφινο ηνπ δηδάζθνληα Ο ξφινο ηνπ δηδάζθνληα είλαη θαζνδεγεηηθφο

Ρφινη ησλ καζεηψλ Καηά ηε ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ ζε νκάδεο θαη ηε ζπγγξαθή

νκαδηθνχ θεηκέλνπ ή ζεκεηψζεσλ έρνπκε παξαγσγή ιφγνπ κέζα ζε ζπλζήθεο

αλάδξαζεο ε ζθέςε θάζε καζεηή αλαηξνθνδνηεί ηε ζθέςε ησλ ππνινίπσλ καζεηψλ

ηεο νκάδαο Με ηνλ ηξφπν απηφλ ην ζπιινγηθφ θείκελν ή νη ζεκεηψζεηο πνπ παξά-

γνπλ νη καζεηέο απνηεινχλ αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο θαη απνηέιεζκα ζπδήηεζεο

κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο

Δξγαιεία-Πεγέο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ επεμεξγαζηήο δηαδίθηπν κεραλέο

αλαδήηεζεο επεμεξγαζηήο

πγθεθξηκέλα απφ ην δηαδίθηπν ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ

Ζ ηζηνζειίδα ηνπ πνπδαζηεξίνπ Νένπ Διιεληζκνχ wwwsnhellgr

Ζ ηζηνζειίδα ηνπ Ζιεθηξνληθνχ Κφκβνπ ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο

Σκήκα Γηαγισζζηθήο Μεηάθξαζεο

wwwkomvosedugrdiaglossikidiaglossikihtm

Μεραλέο αλαδήηεζεο




Γξαζηεξηφηεηεο ησλ καζεηψλ

Οη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ησλ 3-4 θαη αλαιακβάλνπλ κε ηελ θαζνδήγεζε

ηνπ δηδάζθνληα ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίεο

Α΄ Οκάδα

Δηζέξρεηαη ζην αξρείν ΚΠ Καβάθε ζην πνπδαζηήξην Νένπ Διιεληζκνχ Μειεηά ηε βη-

νγξαθία ηνπ πνηεηή εηδηθά ην ηειεπηαίν κέξνο πνπ αθνξά ηηο πεξί πνηήζεσο αληηιήςεηο ηνπ

Οη καζεηέο laquoθαηεβάδνπλraquo ηε 10ε εηθφλα απφ ην θσηνγξαθηθφ αξρείν

wwwkavafisgrarchivepictureslistasp Πξφθεηηαη γηα ηε θσηνγξαθία ηνπ δηαβαηεξίνπ ηνπ

Καβάθε Αλαγξαθφκελν επάγγεικα πνηεηήο ηε ζπλέρεηα κειεηνχλ ην Η΄ απφ ηα ζεκεηψ-

καηα πνηεηηθήο θαη εζηθήο ην νπνίν αλαθέξεηαη ζηελ εζσηεξηθή ζχγθξνπζε πνπ βηψλεη ν

Καβάθεο αλάκεζα ζην επάγγεικά ηνπ θαη ηελ ηέρλε ηνπ

wwwsnhellgrarchivebioaspid=1 Ζ νκάδα θαιείηαη λα θξαηήζεη ζεκεηψζεηο ηηο νπνίεο

ζα αλαπηχμεη ζηε ζπλέρεηα κε πξνζρεδηαζκέλν πξνθνξηθφ ιφγν ζηηο ππφινηπεο νκάδεο

(ζηξνγγπιφ ηξαπέδη) Πψο βηψλεη ν Καβάθεο ηε δηάζηαζε αλάκεζα ζην επάγγεικα πνπ

αλαγθάδεηαη λα αζθεί γηα βηνπνξηζηηθνχο ιφγνπο θαη ηελ ηέρλε ηνπ Ση δειψλεη απηή ε επη-

ινγή αλαγξαθήο επαγγέικαηνο ζην δηαβαηήξηφ ηνπ Γλσξίδνπκε άιιεο πεξηπηψζεηο ζπγ-

γξαθέσλ πνπ βίσζαλ κε εμίζνπ δξακαηηθφ ηξφπν απηή ηε δηάζηαζε111

Με πνηνλ ηξφπν ζα

εξεπλήζνπκε ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα

Β΄ νκάδα

Πεξηεγείηαη ζην εξγνγξαθηθφ ηκήκα ηνπ αξρείνπ Καβάθε

httpwwwsnhellgrarchivewriteraspid=1 Γηαπηζηψλεη ηε δηαίξεζε ηνπ έξγνπ ηνπ πνηεηή

ζε αλαγλσξηζκέλα απνθεξπγκέλα θξπκκέλα θαη αηειή πνηήκαηα Γηεπθξηλίδεη ην πεξηερφ-

κελν ηεο θάζε θαηεγνξίαο Ζ νκάδα θαιείηαη λα θξαηήζεη ζεκεηψζεηο Καηά ηελ έθδνζε

ελφο αξρείνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ζπγγξαθηθνχ ηίζεληαη νξηζκέλα δεηήκαηα εζη-

θήο ηάμεο Πψο ζα αληηκεησπίζεη ν κειεηεηήο ηα θείκελα πνπ δελ εμέδσζε ζπγγξαθέαο είηε

γηαηί ηα ζεψξεζε ππνδεέζηεξα είηε γηαηί δελ πξφιαβε λα ηα ηειεηψζεη Θα ηα εθδψζεη ή φρη

Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ζεηηθήο ή ηεο αξλεηηθήο απφθαζεο112

Γ΄ νκάδα

Δηζέξρεηαη ζην αξρείν Καβάθε θαη laquoθαηεβάδεηraquo ηε βηβιηνγξαθία wwwkavafisgrindexasp

Γηαβάδεη ην πνίεκα ηνπ Μπξερη γηα ηνλ Καβάθε πνπ θιείλεη ην βηνγξαθηθφ ζεκείσκα γηα

ηνλ πνηεηή wwwsnhellgrarchivebioaspid=1 Δπηζθέπηεηαη ηε ζειίδα ηνπ πνπδαζηεξίνπ

laquoΟ Καβάθεο ζην webraquo wwwkavafisgrworldlistasp Κξαηάεη ζεκεηψζεηο γηα ηελ επίδξαζε

ηνπ έξγνπ ηνπ Καβάθε ζε έιιελεο θαη μέλνπο ζπγγξαθείο πγθεληξψλεη πνζνηηθά ζηνηρεία

111 Πξβ Γ εθέξε Μέξεο Αζήλα Ίθαξνο ηφκνη Α-Ε ζπνξαδηθέο αλαθνξέο 112 Ζ πεξίπησζε ηνπ Κ Π Καβάθε δελ είλαη ε κφλε Πξβ ηελ πεξίπησζε ηνπ Φ Κάθθα πνπ είρε

δεηήζεη απφ ηνλ εθηειεζηή ηεο δηαζήθεο ηνπ λα θαηαζηξέςεη ην έξγν ηνπ




Δξεπλά ζε ειιελφθσλεο θαη αγγιφθσλεο κεραλέο αλαδήηεζεο ιήκκα laquoΚαβάθεοraquo (Kavafy

Cavafy Kavafis) laquoεθέξεοraquo (Seferis) laquoΔιχηεοraquo (Elytis) πγθεληξψλεη ζε πίλαθα ηα ζηνη-

ρεία ηεο έξεπλαο θαη πξνρσξεί ζε εθηίκεζε ησλ πξψησλ πνζνηηθψλ δεδνκέλσλ πκβαίλεη

θάηη αληίζηνηρν κε ηνπο δχν έιιελεο λνκπειίζηεο πνηεηέο Αλ φρη πψο εξκελεχεηαη ην γεγν-

λφο Ζ επίδξαζε ελφο ζπγγξαθέα νξίδεηαη κφλν ζε ζρέζε κε ηνπο πνηεηέο-επηγφλνπο ηνπ Ση

ζπκβαίλεη κε ηελ επίδξαζε ζηηο άιιεο ηέρλεο Οη καζεηέο ιακβάλνπλ ππφςε ηηο παξαηεξή-

ζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ επίδξαζε ηνπ θαβαθηθνχ έξγνπ φπσο απηή ζπλνςίδεηαη ζηελ ειε-

θηξνληθή laquoβηνγξαθίαraquo ηνπ πνηεηή wwwsnhellgrarchivebioaspid=1 ην δσγξαθηζκέλν

πνξηξαίην ηνπ πνηεηή ζηηο laquoεηθφλεοraquo ηνπ αξρείνπ wwwkavafisgrarchivepictureslistasp

θαη ηε laquoδηζθνγξαθία Καβάθεraquo πνπ πεξηέρεηαη ζηελ θαβαθηθή βηβιηνγξαθία

wwwkavafisgrkavafologybibliographydiscasp55 Ση είλαη απηφ πνπ θαηά ηε γλψκε

ηνπο πξνθαιεί αιιαγέο ζην αλαγλσζηηθφ γνχζην θαη αλαηξέπεη ην ινγνηερληθφ θαλφλα

Γηαηί θάπνηνη πνηεηέο πνπ μερσξίδνπλ ζηελ επνρή ηνπο μερληνχληαη αξγφηεξα θαη ην αληί-

ζηξνθν

Γ΄ νκάδα

Καηεβάδεη ηελ laquoΗζάθεraquo απφ ηα laquoΑλαγλσξηζκέλα πνηήκαηαraquo ηε ζπλέρεηα θαηεβάδεη ην

ιήκκα laquoαιιεγνξίαraquo απφ ην ηκήκα Γηαγισζζηθήο Μεηάθξαζεο ηνπ Ζιεθηξνληθνχ Κφκβνπ

ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο (ινγνηερληθά είδε-αιιεγνξία) εκεηψλεη νξηζκέλα ζρφιηα

γηα ην πνίεκα Πνηα ζηνηρεία αληιεί ν Καβάθεο απφ ηελ νκεξηθή Οδχζζεηα θαη ηη ζπκβνιίδεη

ην θαζέλα

Δ΄ νκάδα

Αθνχεη ηηο ηξεηο ςεθηνπνηεκέλεο αλαγλψζεηο ηνπ πνηήκαηνο

wwwsnhellgrlectionswriteraspid=60 Κξαηά ζεκεηψζεηο Ζ αλάγλσζε ηνπ πνηήκαηνο

εξκελεχεη θαηά θάπνην ηξφπν ην πνίεκα Σν θάλεη πην θαηαλνεηφ113

ηελ αξραία Διιάδα

αιιά θαη ζε άιιεο επνρέο θαη πεξηνρέο ε πξφζιεςε ηεο πνίεζεο ήηαλ πξνθνξηθή Τπάξρεη

δηαθνξά φηαλ αθνχκε θαη φηαλ δηαβάδνπκε ζησπειά έλα θείκελν ε πνηα ζεκεία εληνπίδεηαη

απηή ε δηαθνξά Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ζησπειήο θαη ηεο πξνθνξηθήο αλά-

γλσζεο Τπάξρνπλ ζηνηρεία ηνπ ζχγρξνλνπ πνιηηηζκνχ πνπ επηβάιινπλ ηνλ έλαλ ή ηνλ άι-

ινλ ηξφπν αλάγλσζεο

η΄ νκάδα

Δπηιέγεη θάπνην απφ ηα αλαγλσξηζκέλα πνηήκαηα πνπ ζπλνδεχεηαη θαη απφ θσηνγξαθία ηνπ

ρεηξνγξάθνπ wwwkavafisgrarchivemanuscriptslistasp Γηαβάδεη ην πνίεκα ζηελ

ειεθηξνληθή κνξθή θαη ζην ρεηξφγξαθν Κξαηάεη ζεκεηψζεηο γηα ηε δηαθνξά ρεηξφγξαθνπ

113 Αλ ππάξρεη ρξφλνο θαη ελδηαθέξνλ γηα ην ζέκα νη καζεηέο ηεο νκάδαο κπνξνχλ λα πεξηεγεζνχλ θαη

ζηνλ αγγιφθσλν θφκβν wwwfavoritepoemorg o νπνίνο ζπγθεληξψλεη βηληενζθνπεκέλεο αλαγλψζεηο

απφ εηδήκνλεο αιιά θαη απινχο αλαγλψζηεο νη νπνίνη δηαβάδνπλ αγαπεκέλα αγγιφθσλα πνηήκαηα θαη

ζρνιηάδνπλ ηε βησκαηηθή πξφζιεςή ηνπο




θαη ηππσκέλνπ θεηκέλνπ Ση πξνζζέηεη γηα ηνλ αλαγλψζηε ηνπ ηππσκέλνπ θεηκέλνπ ε

επηζθφπεζε ηνπ ρεηξνγξάθνπ Σνπ δίλεη θάπνηεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ζπγγξαθέα θαη ην

εξγαζηήξη ηνπ (πρ ζβεζίκαηα δηνξζψζεηο άιιεο γξαθέο θηι) Οη ίδηνη σο αλαγλψζηεο ζα

ελδηαθέξνληαλ λα δνπλ απφ θνληά θάπνην ρεηξφγξαθν ζπγγξαθέα Αλ λαη πνηνλ ζπγγξαθέα

ζα επέιεγαλ θαη γηαηί

πκπεξάζκαηα Παξαγσγή πξνζρεδηαζκέλνπ πξνθνξηθνύ ιόγνπ

Οη επηκέξνπο νκάδεο παξνπζηάδνπλ νξγαλσκέλν ζε θείκελν ζεκεηψζεσλ ην πιηθφ πνπ

εξεχλεζαλ Αλαπηχζζνπλ ηηο ζθέςεηο θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπο ζε πξνζρεδηαζκέλν

πξνθνξηθφ ιφγν ζην ζηξνγγπιφ ηξαπέδη πδεηνχλ γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εξγάζηεθαλ

θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ηπρφλ παξνπζηάζηεθαλ Αμηνινγνχλ ηηο πεγέο θαη ηα κέζα πνπ

ρξεζηκνπνίεζαλ

Αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ

Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα αιιά θαη κεηά νινθιήξσζε ηνπ

ζρεδίνπ καζήκαηνο έγηλε κε θξηηήξην ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ αξρηθά

πλεθηηκήζεθαλ νη γξαπηέο απαληήζεηο ησλ νκάδσλ ζην θχιιν εξγαζίαο ε

ζπλεξγαζία ησλ κειψλ ησλ νκάδσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο έξεπλαο θαη ε ζπκκεηνρή

ησλ νκάδσλ ζην ζηξνγγπιφ ηξαπέδη

Φύιια εξγαζίαο

ΚΠ Καβάθε laquoΙζάθεraquo θαη άιια πνηήκαηα Σν ινγνηερληθό αξρείν ηνπ πνηεηή

Φύιιν εξγαζίαο 1 Οκάδα Α΄

1 Βξίζθεζηε ζην πνπδαζηήξην Νένπ Διιεληζκνχ wwwsnhellgr Δηζέξρεζηε ζην αξρείν

ΚΠ Καβάθε θαη δηαβάδεηε ηε βηνγξαθία ηνπ πνηεηή Μειεηήζηε ην Η΄ απφ ηα αλέθδνηα

ζεκεηψκαηα πνηεηηθήο θαη εζηθήο πνπ παξαηίζεηαη ζηελ ειεθηξνληθή βηνγξαθία wwwsnhellgrarchivebioaspid=1

2 Μειεηήζηε ηελ εηθφλα 10 ηνπ αξρείνπ (θσηνγξαθία ηνπ δηαβαηεξίνπ ηνπ πνηεηή)

wwwkavafisgrarchivepictureslistasp 3 Με βάζε ηα παξαπάλσ λα απαληήζεηε ζηα αθφινπζα εξσηήκαηα

Πψο βηψλεη ν Καβάθεο ηε δηάζηαζε αλάκεζα ζην επάγγεικα πνπ αλαγθάδεηαη λα

αζθεί γηα βηνπνξηζηηθνχο ιφγνπο θαη ηελ ηέρλε ηνπ

Ση δειψλεη ε ζπγθεθξηκέλε επηινγή αλαγξαθήο επαγγέικαηνο ζην δηαβαηήξηφ ηνπ Γλσξίδεηε άιιεο πεξηπηψζεηο ζπγγξαθέσλ (ή γεληθφηεξα θαιιηηερλψλ) πνπ βίσζαλ

κε εμίζνπ δξακαηηθφ ηξφπν απηή ηε δηάζηαζε Με πνηνλ ηξφπν κπνξείηε λα

αλαδεηήζεηε ειεθηξνληθέο ή έληππεο πιεξνθνξίεο γηα ην ζέκα Να θξαηήζεηε ζεκεηψζεηο κε ηηο βαζηθέο ζθέςεηο ζαο γηα λα ηηο ρξεζηκνπνηήζεηε ζηελ

ηειηθή ζπδήηεζε φισλ ησλ νκάδσλ (ζηξνγγπιφ ηξαπέδη)





Φύιιν εξγαζίαο 2 Οκάδα Β΄ 1 Βξίζθεζηε ζην πνπδαζηήξην Νένπ Διιεληζκνχ wwwsnhellgr Δηζέξρεζηε ζην αξρείν Κ

Π Καβάθε θαη κειεηάηε ηελ εξγνγξαθία ηνπ πνηεηή

wwwsnhellgrarchivewriteraspid=1

2 Με βάζε ηελ πεξηήγεζή ζαο ζηελ εξγνγξαθία Καβάθε λα απαληήζεηε ζηα αθφινπζα εξσηήκαηα

ε πφζεο θαη πνηεο θαηεγνξίεο πνηεκάησλ δηαηξείηαη ην έξγν ηνπ πνηεηή

Μπνξείηε λα εμεγήζεηε ηελ νλνκαζία ηεο θάζε θαηεγνξίαο 3Καηά ηελ έθδνζε ελφο αξρείνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ζπγγξαθηθνχ ηίζεληαη

νξηζκέλα δεηήκαηα εζηθήο ηάμεο

Πψο ζα αληηκεησπίζεη ν κειεηεηήο ηα θείκελα πνπ δελ εμέδσζε ν ζπγγξαθέαο είηε γηαηί ηα ζεψξεζε ππνδεέζηεξα είηε γηαηί δελ πξφιαβε λα ηα νινθιεξψζεη Θα ηα

εθδψζεη ή φρη

Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ζεηηθήο ή ηεο αξλεηηθήο απφθαζεο

Να θξαηήζεηε ζεκεηψζεηο κε ηηο βαζηθέο ζθέςεηο ζαο γηα λα ηηο ρξεζηκνπνηήζεηε ζηελ ηειηθή ζπδήηεζε φισλ ησλ νκάδσλ (ζηξνγγπιφ ηξαπέδη)


Φύιιν εξγαζίαο 3 Οκάδα Γ΄

1Βξίζθεζηε ζην πνπδαζηήξην Νένπ Διιεληζκνχ wwwsnhellgr Δηζέξρεζηε ζην αξρείν

ΚΠ Καβάθε θαη κειεηάηε ην ηκήκα ηεο βηβιηνγξαθίαο wwwkavafisgrindexasp κε έκθαζε ζηε δηζθνγξαθία Καβάθε wwwkavafisgrkavafologybibliographydiscasp55

2 Δηζέξρεζηε ζην ηκήκα ηεο βηνγξαθίαο ηνπ Καβάθε wwwsnhellgrarchivebioaspid=1

θαη κειεηάηε ηηο παξαηεξήζεηο πνπ αθνξνχλ ζηε δηάδνζε ηνπ θαβαθηθνχ έξγνπ θαη ην

πνίεκα ηνπ Μπξερη γηα ηνλ Καβάθε πνπ θιείλεη ην βηνγξαθηθφ ζεκείσκα ηνπ πνηεηή 3 Παξαηεξήζηε ην δσγξαθηθφ πνξηξέην ηνπ ΚΠ Καβάθε ζηηο εηθφλεο ηνπ αξρείνπ ηνπ

wwwkavafisgrarchivepictureslistasp

4 Δηζέξρεζηε ζε ειιελφθσλεο κεραλέο αλαδήηεζεο θαη αλαδεηείηε πιεξνθνξίεο γηα ην ιήκκα laquoΚαβάθεοraquo laquoεθέξεοraquo laquoΔιχηεοraquo Πφζεο αλαθνξέο επηζηξέθεη ε αλαδήηεζή ζαο

5 Δηζέξρεζηε ζε αγγιφθσλεο κεραλέο αλαδήηεζεο αλαδεηείηε ηα ιήκκαηα Cavafis Kavafis

Kavafy Cavafy Πφζεο παξαπνκπέο επηζηξέθεη ε αλαδήηεζή ζαο

6 Ση αξηζκφ παξαπνκπψλ επηζηξέθνπλ νη παξαπάλσ κεραλέο γηα ηνπο λνκπειίζηεο έιιελεο πνηεηέο εθέξε (Seferis) θαη Διχηε (Elytis)

7 Με βάζε ηελ παξαπάλσ έξεπλα λα απαληήζεηε ζηα αθφινπζα εξσηήκαηα

Πνηνο απφ ηνπο ηξεηο έιιελεο πνηεηέο (Καβάθεο-εθέξεο-Διχηεο) ζπγθεληξψλεη ηηο πεξηζζφηεξεο αλαθνξέο ζην δηαδίθηπν Πψο εξκελεχεηε ην γεγνλφο

Μπνξνχκε λα κεηξήζνπκε ηελ επίδξαζε ελφο ζπγγξαθέα Με ηη θξηηήξηα

Ση είλαη απηφ πνπ θαηά ηε γλψκε ζαο πξνθαιεί αιιαγέο ζην ινγνηερληθφ γνχζην θαη αλαηξέπεη ην ινγνηερληθφ θαλφλα

Γηαηί θάπνηνη πνηεηέο πνπ μερσξίδνπλ ζηελ επνρή ηνπο μερληνχληαη αξγφηεξα θαη ην

αληίζηξνθν



Φύιιν εξγαζίαο 4 Οκάδα Γ΄


ΚΠ Καβάθε θαη κειεηάηε ην πνίεκα laquoΗζάθεraquo (laquoεξγνγξαθίαraquo ΚΠ Καβάθε θαηάινγνο ησλ laquoαλαγλσξηζκέλσλ πνηεκάησλraquo)

2 Μεηαθέξεζηε ζηνλ Ζιεθηξνληθφ Κφκβν ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο Σκήκα

Γηαγισζζηθήο Μεηάθξαζεο wwwkomvosedugrdiaglossikidiaglossikihtm θαη κειεηάηε ην

ιήκκα laquoαιιεγνξίαraquo απφ ηνλ θαηάινγν laquoινγνηερληθά είδεraquo Με βάζε ηε κειέηε πνπ πξνεγήζεθε λα απαληήζεηε ζην αθφινπζν εξψηεκα




Πνηα ζηνηρεία αληιεί ν Καβάθεο απφ ηελ νκεξηθή Οδχζζεηα θαη ηη ζπκβνιίδεη θαηά

ηε γλψκε ζαο ην θαζέλα Να θξαηήζεηε ζεκεηψζεηο κε ηηο βαζηθέο ζθέςεηο ζαο γηα λα ηηο ρξεζηκνπνηήζεηε ζηελ

ηειηθή ζπδήηεζε φισλ ησλ νκάδσλ (ζηξνγγπιφ ηξαπέδη)


Φύιιν εξγαζίαο 5 ndash Οκάδα Δ΄


ΚΠ Καβάθε θαη κειεηάηε ην πνίεκα laquoΗζάθεraquo (laquoεξγνγξαθίαraquo ΚΠ Καβάθε θαηάινγνο ησλ laquoαλαγλσξηζκέλσλ πνηεκάησλraquo) wwwkavafisgrpoemscontentaspid=81ampcat=1

Αθνχηε ηελ αλάγλσζε ηνπ πνηήκαηνο απφ ηε θσλή ηνπ Γ αββίδε ηνπ Κ Δπζπκίνπ ηνπ Μ

νπιηψηε wwwsnhellgrlectionswriteraspid=60

Με βάζε ηελ αθξφαζε ηνπ πνηήκαηνο λα απαληήζεηε ζηα εξσηήκαηα

Ζ πξνθνξηθή αλάγλσζε ηνπ πνηήκαηνο εξκελεχεη θαηά θάπνην ηξφπν ην πνίεκα

ηελ αξραία Διιάδα αιιά θαη ζε άιιεο πεξηνρέο θαη επνρέο ε πξφζιεςε ηεο πνίεζεο ήηαλ πξνθνξηθή Τπάξρεη δηαθνξά φηαλ αθνχκε θαη φηαλ δηαβάδνπκε έλα

ινγνηερληθφ θείκελν Αλ λαη ζε πνηα ζεκεία εληνπίδεηε ηε δηαθνξά

Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ζησπειήο θαη ηεο πξνθνξηθήο αλάγλσζεο Τπάξρνπλ ζηνηρεία ηνπ ζχγρξνλνπ πνιηηηζκνχ πνπ επηβάιινπλ ηνλ έλαλ ή ηνλ άιιν

ηξφπν αλάγλσζεο



Φύιιν εξγαζίαο 6 ndash Οκάδα η΄ 1Βξίζθεζηε ζην πνπδαζηήξην Νένπ Διιεληζκνχ wwwsnhellgr Δηζέξρεζηε ζην αξρείν

ΚΠ Καβάθε θαη κειεηάηε ζην ηκήκα ηεο εξγνγξαθίαο ηνπ πνηεηή θάπνην απφ ηα

laquoαλαγλσξηζκέλα πνηήκαηαraquo πνπ ζπλνδεχεηαη θαη απφ θσηνγξαθία ρεηξνγξάθνπ Γηαβάδεηε ην πνίεκα ζηελ ειεθηξνληθή κνξθή wwwkavafisgrpoemscontentaspid=81ampcat=1 θαη

ζην ρεηξφγξαθν wwwkavafisgrarchivemanuscriptslistasp

Με βάζε ηελ παξαπάλσ αλάγλσζε λα απαληήζεηε ζηα αθφινπζα εξσηήκαηα

Ση πξνζζέηεη γηα ηνλ αλαγλψζηε ηνπ πνηήκαηνο ε επηζθφπεζε ηνπ ρεηξνγξάθνπ Πξνζθέξεη θάπνηεο πιεξνθνξίεο γηα ην εξγαζηήξη ηνπ ζπγγξαθέα (πρ ζβεζίκαηα

δηνξζψζεηο άιιεο γξαθέο θηι)

Δζείο σο αλαγλψζηεο ζα ελδηαθεξφζαζηαλ λα δείηε απφ θνληά ην ρεηξφγξαθν θάπνηνπ ζπγγξαθέα

Αλ λαη πνηνλ ζπγγξαθέα ζα επηιέγαηε θαη γηαηί


Κξηηηθή - Παξαηεξήζεηο

Γηα ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο

Ο θαζεγεηήο πνπ ζα επηρεηξήζεη ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία ζα πξέπεη λα εί-

λαη πξνεηνηκαζκέλνο γηα laquoζφξπβνraquo Άλζξσπνη πνπ ζπλεξγάδνληαη φζν ζηγά θαη λα

κηινχλ αθνχγνληαη

Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζπλεπάγεηαη απηνδηφξζσζε Ο θαζεγεηήο αλαιακβάλεη ηνλ

ξφιν ηνπ ζπκβνχινπ θαη θαζνδεγεί ηνπο καζεηέο ππνβάιινληαο ηα θαηάιιεια εξσ-




ηήκαηα Γελ πξνζθέξεη έηνηκεο δηνξζσηηθέο ιχζεηο αιιά πξνζαλαηνιίδεη ηελ νκάδα

πξνο ηελ θαηεχζπλζε πνπ απηή ζα πξέπεη λα θηλεζεί114

Ζ νξγάλσζε ησλ καζεηψλ ζε νκάδεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ δηδάζθνληα λα δηαζέ-

ζεη ζηελ νκάδα πεξηζζφηεξν ρξφλν απlsquo φηη ζα δηέζεηε ζηνλ θάζε καζεηή ρσξηζηά

Δπίζεο ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα θαηαλείκεη ηνλ ρξφλν ηνπ πξνο φθεινο ησλ κα-

ζεηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ κεγαιχηεξεο αδπλακίεο

Ο θαζεγεηήο πνπ δεηά απφ ηνπο καζεηέο ηνπ λα ζπλεξγαζηνχλ ζε νκάδεο ζα πξέπεη

λα είλαη έηνηκνο λα ζπλεξγαζηεί θαη ν ίδηνο κε ζπλαδέιθνπο νηθείσλ ή δηαθνξεηηθψλ

αληηθεηκέλσλ έηζη ψζηε λα βνεζεζεί ζην εγρείξεκά ηνπ

Γηα ηελ παξαγσγή ιφγνπ ζηνλ επεμεξγαζηή

Ζ παξαγσγή ζπλερνχο γξαπηνχ ιφγνπ ή ζεκεηψζεσλ ζηνλ επεμεξγαζηή απαη-

ηεί πεξηζζφηεξν δηδαθηηθφ ρξφλν απlsquo φηη ε ζπγγξαθή ελφο θεηκέλνπ ζηε ζρνιηθή

ηάμε Απηφ δελ πξέπεη λα καο θνβίδεη θαζψο ζηνλ ρξφλν ηεο ζπγγξαθήο ελζσκαηψ-

λεηαη θαη ν ρξφλνο ηεο δηφξζσζεο Γελ πξφθεηηαη ινηπφλ γηα laquoρακέλν ρξφλνraquo αιιά

γηα επηπιένλ ρξφλν ζπζηεκαηηθφηεξεο άζθεζεο ζηνλ ιφγν

Παξαηεξήζεηο απφ ηελ εθαξκνγή

Οη επηκνξθνχκελεο πνπ εθάξκνζαλ ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ζηηο ηάμεηο

ηνπο παξαηήξεζαλ φηη

Οξηζκέλνη καζεηέο πνπ ζπκκεηείραλ ειάρηζηα ή θαζφινπ ζην κάζεκα έδεημαλ

κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ θαη γηα πξψηε θνξά δηαηχπσζαλ δεκνζίσο ηε γλψκε ηνπο

Ο ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο δηδαζθαιίαο απνδεηθλχεηαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθφο

φκσο πξναπαηηεί κεγαιχηεξε πξνεηνηκαζία εθ κέξνπο ηνπ δηδάζθνληα

Δπίζεο ζεκείσζαλ φηη ζην εξγαζηήξην είλαη απαξαίηεηνη ηνπιάρηζηνλ δχν δηδά-

ζθνληεο (ν θαζεγεηήο ηεο ηάμεο θαη ν επηκνξθσηήο) γηα λα παξαθνινπζνχλ ηελ

πξφνδν ησλ εξγαζηψλ ησλ νκάδσλ θαη λα επηιχνπλ ηπρφλ ηερληθά πξνβιήκαηα

Οη επηκνξθνχκελεο ζεκείσζαλ ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο

δηδαζθαιίαο αιιά θαη αξθεηέο επηθπιάμεηο γηα ην πφζν ζπρλά κπνξεί έλαο θηιφινγνο

λα αμηνπνηεί ην ζρνιηθφ εξγαζηήξην γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ θαζφζνλ ν ζπγθεθξηκέ-

λνο ηχπνο καζήκαηνο απνδεηθλχεηαη ηδηαίηεξα θνπηαζηηθφο γηα ηνλ δηδάζθνληα θαη

σο πξνο ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ θαη σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηνπ

114 Butler W 2001 laquoΓξαπηφο ιφγνο θαη ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζην νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ παξαγσ-

γήο γξαπηνχ ιφγνπ Daedalusraquo Γ Κνπηζνγηάλλεο (επηκ) Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη

γισζζηθή αγσγή ε δηεζλήο εκπεηξία Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο 259-272




Ζ (ππνγξαθφκελε) επηκνξθψηξηα πνπ ζρεδίαζε ηε δηδαθηηθή πξφηαζε θαη

παξαθνινχζεζε ηελ εθαξκνγή ηεο παξαηήξεζε φηη

Σν ζπγθεθξηκέλν ζρέδην καζήκαηνο εμέηξεςε ην κάζεκα απφ ηελ θεηκελνθεληξηθή

πξνζέγγηζε ζηε δηαθξίβσζε θαη ηελ εθηίκεζε ηζηνξηθνθηινινγηθψλ ζηνηρείσλ

Σα ιεπηνκεξή θχιια εξγαζίαο άθεζαλ ειάρηζηα πεξηζψξηα απηελέξγεηαο ζηνπο

καζεηέο ηελ πξάμε θαηάξγεζαλ ην πιαίζην ηεο παηδνθεληξηθήο δηδαζθαιίαο θα-

ζψο φξηζαλ κε πεξηνξηζηηθή ζαθήλεηα ηα πεξηζψξηα ιφγνπ θαη δξάζεο ησλ καζεηψλ

Σν ζπγθεθξηκέλν ζρέδην καζήκαηνο ιεηηνχξγεζε απνηειεζκαηηθά ζε ηάμεηο θεληξη-

θψλ αζηηθψλ ζρνιείσλ κε καζεηέο κεηξίσλ ή ζρεηηθψο πςειψλ επηδφζεσλ θαζψο

θαη ζε δηδαζθαιίεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζε ζρνιηθέο βηβιηνζήθεο ζηηο νπνίεο

ζπκκεηείραλ επηιεγκέλνη θηιαλαγλψζηεο καζεηέο Γελ έρεη δνθηκαζηεί ζε ηάμεηο κε

πςειά πνζνζηά ρακειφβαζκσλ καζεηψλ




312 Λογοτεχνικό εργαςτιριο Αςφγχρονθ επικοινωνία μακθτϊν με λογοτζχνθ

και προετοιμαςία λογοτεχνικισ εκδιλωςθσ (2θ Διδακτικι πρόταςθ)

Σαπηόηεηα

Σίηινο Λνγνηερληθφ εξγαζηήξην Αζχγρξνλε επηθνηλσλία καζεηψλ κε ινγνηέρλε θαη

πξνεηνηκαζία ινγνηερληθήο εθδήισζεο

Γεκηνπξγφο νθία Νηθνιαΐδνπ

Γνθηκάζηεθε ζηελ ηάμε ην πιαίζην ηεο laquoΟδχζζεηαοraquo θαηά ην ζρνιηθφ έηνο 2000-

2001 ζηελ Α΄ ηάμε Δληαίνπ Λπθείνπ ηνπ Νένπ θνπνχ εξξψλ Δληάρζεθε ζην

ινγνηερληθφ εξγαζηήξην ην νπνίν ζρεδίαζε κε έκπλεπζε θαη θέθη ν θηιφινγνο ηεο

ηάμεο Λεπηέξεο Μαπξφπνπινο

Γηδαθηηθά αληηθείκελα Νενειιεληθή Λνγνηερλία Νενειιεληθή Γιψζζα Πιεξνθν-

ξηθή

Σάμε Α΄ Λπθείνπ

Υξνληθή δηάξθεηα Γίκελν project

Πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο Δμνηθείσζε κε νκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία καζεηηθή

δξαζηεξηφηεηα ζε ελδνζρνιηθφ θαη εμσζρνιηθφ ρξφλν


Αλάγλσζε ηνπ βηβιίνπ ηνπ Πάλνπ Θενδσξίδε Σν ξνθ ησλ Μαθεδφλσλ (Θεζζαιν-

λίθε Ηαλφο 1998) ζηελ Α΄ ηάμε Λπθείνπ ζην πιαίζην ινγνηερληθνχ εξγαζηεξίνπ

Μειέηε θεηκέλνπ αζχγρξνλε επηθνηλσλία κε ηνλ ζπγγξαθέα πξνεηνηκαζία ινγν-

ηερληθήο εθδήισζεο ζην ηέινο ηνπ ζρνιηθνχ έηνπο115

ηόρνη - ζθεπηηθό

Δπηδησθφκελεο δεμηφηεηεο καζεηψλ Οη καζεηέο έξρνληαη ζε επαθή κε ηε ζχγρξνλή

ηνπο ινγνηερληθή παξαγσγή Μειεηνχλ θαη ζπδεηνχλ ινγνηερληθά θείκελα ηα εληάζ-

ζνπλ ζηηο πξνζιακβάλνπζεο ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ ρξφλνπ πνπ ηα γέλλεζε Ζ αλάγλσζε

ζχγρξνλσλ ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ θαη κάιηζηα φηαλ απηά πεξηγξάθνπλ κηα πφιε

πνπ γλσξίδνπλ θαιά απνηειεί ηελ πξψηε θηινπεξίεξγε αθνξκή αλάγλσζεο Οη

καζεηέο-αλαγλψζηεο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηερλνινγία γηα λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηνλ

115 Γηα ηελ νξγάλσζε αληίζηνηρσλ ινγνηερληθψλ εξγαζηεξίσλ θαη επηζθέςεσλ ζπγγξαθέσλ ζε ζρνιεία νη δηδάζθνληεο κπνξνχλ πιένλ λα ζπκβνπιεπηνχλ ηελ ηζηνζειίδα ηεο Δηαηξείαο πγγξαθέσλ

wwwdedalusgr γηα λα εληνπίζνπλ ηηο ειεθηξνληθέο δηεπζχλζεηο ησλ ζπγγξαθέσλ πνπ επηζπκνχλ λα

κειεηήζνπλ ζηελ ηάμε Δπίζεο κπνξνχλ λα έξζνπλ ζε ζπλελλφεζε κε ην Δζληθφ Κέληξν Βηβιίνπ (ζην

εμήο ΔΚΔΒΗ) wwwekebigr γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζην νηθείν πξφγξακκα laquoπγγξαθείο ζηα ζρνιείαraquo

Μέζσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο ην ΔΚΔΒΗ αλαιακβάλεη ην δηαδηθαζηηθφ κέξνο ηεο

πξφζθιεζεο ελφο ζπγγξαθέα ή εηθνλνγξάθνπ ζηε ρνιηθή Βηβιηνζήθε πνπ απεπζχλεη ηελ πξφζθιεζε




ινγνηέρλε θαη λα ζπλνκηιήζνπλ καδί ηνπ γηα ηελ ηέρλε ηνπ Πξνεηνηκάδνπλ θαη

πξαγκαηνπνηνχλ κηα ινγνηερληθή εθδήισζε ζηνλ ρψξν ηνπ ζρνιείνπ ηνπο

Δηδηθφηεξνη ζηφρνη

Οη καζεηέο πεξηδηαβαίλνπλ κηα πφιε θαη γλσξίδνπλ κηα επνρή κέζα απφ έλα

ινγνηερληθφ έξγν

Αλαδεηνχλ ηα φξηα κπζνπιαζίαο θαη απηνβηνγξαθίαο Αληρλεχνπλ ηα βηνγξα-

θηθά γεγνλφηα πνπ ππξνδνηνχλ ηε ζπγγξαθηθή κεραλή

Μειεηνχλ ηε ινγνηερλία θαζψο θαη ηελ απηνβηνγξαθία σο έλαλ απφ ηνπο

ηξφπνπο απνηχπσζεο ζηνηρείσλ ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ηα νπνία αλαθέξνληαη

είηε ζην παξειζφλ είηε ζηε ζχγρξνλε επνρή

Πξνζθέξεηαη ε δπλαηφηεηα αζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο ησλ καζεηψλ κε ηνλ

ζπγγξαθέα θαη ζπδήηεζεο καδί ηνπ κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ

Με ηνλ ηξφπν απηφ πξνεηνηκάδεηαη ε ζπλάληεζε ησλ καζεηψλ κε ηνλ

ζπγγξαθέα

ρεδηάδεηαη ινγνηερληθή εθδήισζε ζε εμσδηδαθηηθφ ρξφλν Οη καζεηέο αλα-

ιακβάλνπλ πξσηνβνπιία απηελεξγνχλ ζρεδηάδνπλ ηε δξάζε ηνπο ζην θηιφ-

μελν πιαίζην ηνπ ζρνιείνπ ηνπο ζηε κεζφξην ηνπ ΑΠ


Αθεηεξία Ο θηιφινγνο καδί κε ηνπο καζεηέο ηεο ηάμεο επέιεμαλ έλα ζπγγξαθέα ε

ζπγγξαθηθή δξάζε ηνπ νπνίνπ έρεη σο επίθεληξν ηε Μαθεδνλία116

θαη είλαη

πεδνγξάθνο κε δεισκέλν ελδηαθέξνλ γηα ηελ ηερλνινγία117

Σν ζπγθεθξηκέλν βηβιίν

επηιέρζεθε απφ ηνλ δηδάζθνληα θαη ηνπο καζεηέο γηαηί αλάκεζα ζηα άιια

παξνπζηάδεη ηε δεθαεηία ηνπ 1960 ζηε Θεζζαινλίθε ηα ζηέθηα ησλ καζεηψλ ηα

λεαληθά πάξηη ηα ξνχρα θαη ηε κφδα ηεο επνρήο

χλδεζε κε ην ΑΠ Ζ κειέηε ηνπ αθεγήκαηνο ζπλδπάζηεθε κε ην κάζεκα ηεο

Έθζεζεο-Έθθξαζεο (ζρνιηθφ βηβιίν ηεχρνο Α΄ 63-94) πξνεηνηκαζία θαιιηηερληθήο

εθδήισζεο ζπγγξαθή θαη απνζηνιή πξφζθιεζεο ζε δηαθνξεηηθνχο απνδέθηεο

Δμάιινπ ε αλαδήηεζε πιεξνθνξίαο απφ ην δηαδίθηπν θαη ε αμηνιφγεζή ηεο ε

116 Βι Π Θενδσξίδε Σν ζεφπαηδν Αζήλα Κέδξνο 1992 Σνπ ίδηνπ Σν ερνκπζηζηφξεκα ηνπ Καπεηάλ Άγξα (Αζήλα Κέδξνο 1994) Σνπ ίδηνπ Ση εθφκηδε απηφο ν Υακαηδξάθσλ (ΑζήλαΚέδξνο 1996) Σνπ

ίδηνπ Σν ξνθ ησλ Μαθεδφλσλ (Θεζζαινλίθε Ηαλφο 1998) Σνπ ίδηνπ Ζ δεμηά εξσκέλε (Αζήλα Κέ-

δξνο 2000) ηα νπνία εθηπιίζζνληαη ζηε Μαθεδνληθή ελδνρψξα Ο ζπγγξαθέαο έρεη επίζεο δεκν-

ζηεχζεη πιήζνο απφ βπδαληηλνινγηθά κειεηήκαηα ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηελ ίδηα γεσγξαθηθή πεξη-

νρή 117 Βι ην ηζηνιφγην ηνπ ζπγγξαθέα httppetefrisblogspotcom




ρξήζε ηνπ επεμεξγαζηή θαηά ηε ζπγγξαθή ζπλερνχο γξαπηνχ ιφγνπ θαζψο θαη ε

ρξήζε ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηνπο επηδησθφκελνπο

δηδαθηηθνχο ζηφρνπο θαη ηηο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο απηέο πξνηείλνληαη θαη

πεξηγξάθνληαη ζην λέν Πξφγξακκα πνπδψλ γηα ηε γισζζηθή δηδαζθαιία ζην ιχθεην

(Αζήλα ΤΠΔΠΘ 2001 88 95 99)

Δλδεηθηηθή θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ

ηνλ ελδνζρνιηθφ ρξφλν (3-4 δηδαθηηθέο ψξεο) νη καζεηέο επηθνηλσλνχλ κε

ηνλ ζπγγξαθέα θαη ζπγθεληξψλνπλ ην πιηθφ ηεο δηαδηθηπαθήο ζπλέληεπμεο

ηνλ εμσζρνιηθφ ρξφλν νη καζεηέο δηαβάδνπλ θαη ζπδεηνχλ ην επηιεγκέλν

βηβιίν πξνεηνηκάδνπλ ηηο εξσηήζεηο ηεο ζπλέληεπμεο επεμεξγάδνληαη ην

πιηθφ ηεο ζπλέληεπμεο θαη πξνεηνηκάδνπλ ηελ εθδήισζε

Ρφινο ηνπ δηδάζθνληα Ο ξφινο ηνπ δηδάζθνληα είλαη θαζνδεγεηηθφο θαη

εκςπρσηηθφο

Ρφινη ησλ καζεηψλ Οη νκάδεο ησλ καζεηψλ αιιά θαη ε νινκέιεηα ηεο ηάμεο

απηννξγαλψλνληαη θαη ζπλεξγάδνληαη κε ζηφρν ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πξνεηνηκαζία

ηεο εθδήισζεο

Δξγαιεία-Πεγέο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ επεμεξγαζηήο ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν

πξνγξάκκαηα επεμεξγαζίαο εηθφλαο (γηα ηε δεκηνπξγία πξφζθιεζεο θαη αθίζαο)

ζαξσηήο δηαδίθηπν ςεθηαθφο θαη έληππνο ράξηεο ηεο Θεζζαινλίθεο

πγθεθξηκέλα απφ ην δηαδίθηπν ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ

Ζ ηζηνζειίδα ηνπ Γήκνπ Θεζζαινλίθεο ην ηκήκα laquoΖ Θεζζαινλίθε ζηα κέζα ηνπ 20νπ

αηψλα-Ηζηνξηθά αξρείαraquo ην νπνίν πεξηιακβάλεη βηβιηνγξαθία θαη ςεθηνπνηεκέλν

θσηνγξαθηθφ πιηθφ wwwthessalonikicitygreikonesThessalonikimesa20oyaionahtm

Ζ ηζηνζειίδα ηνπ Ηδξχκαηνο Μείδνλνο Διιεληζκνχ ε νπνία αθνξά ηε ζχγρξνλε ειιεληθή

ηζηνξία (1945-2000) θαη πεξηιακβάλεη ζπιινγή θσηνγξαθηψλ (κε έκθαζε ζηελ εμεηαδφκελε

δεθαεηία ηνπ 1960) βηβιηνγξαθία θαη ηζηνξηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε δεθαεηία

ζηελ Διιάδα wwwimegrchronos15enindexhtml

Ζ ηζηνζειίδα www031gr (Οδεγφο ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ςεθηαθφο ράξηεο ηεο πφιεο)

Ζ ηζηνζειίδα httpearthgooglecom

Μεραλέο αλαδήηεζεο

Γξαζηεξηφηεηεο ησλ καζεηψλ

Οκάδα Α΄

Αλαδεηνχλ κε βάζε κεραλέο αλαδήηεζεο αλαθνξέο ζην φλνκα ηνπ ππφ

κειέηε ζπγγξαθέα Διέγρνπλ θαη θαηαγξάθνπλ ηηο αλαθνξέο Πνηεο απφ

απηέο ζα δηάιεγαλ γηα λα ζπληάμνπλ κηα ζχληνκε παξνπζίαζε ηνπ




ζπγγξαθέα θαη ηνπ έξγνπ ηνπ Με πνηα θξηηήξηα θάλνπλ ηελ επηινγή

πιινγή θσηνγξαθηθνχ πιηθνχ

Οκάδα Β΄

πιιέγεη αλαθνξέο ζε πξαγκαηνινγηθά ζηνηρεία πιηθά αληηθείκελα θαζεκε-

ξηλήο ρξήζεο θηι Αλαδεηεί ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Γήκνπ Θεζζαινλίθεο

wwwthessalonikicitygreikonesThessalonikimesa20oyaionahtm (θαηεγν-

ξίεο δξφκνη αξρηηεθηνληθή θνηλσληθά γεγνλφηα ηζηνξηθά ζπκβάληα θά)

θσηνγξαθίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αθήγεζε Δληνπίδεη ηα ζηνηρεία πνπ ζε-

σξεί σο ηα πην ελδεηθηηθά θαη ελδηαθέξνληα γηα ηνλ ηφπν θαη ηελ επνρή θαη ηα

παξνπζηάδεη Δμεγεί ηνλ κεραληζκφ ηεο επηινγήο Σν νπηηθφ πιηθφ πνπ επε-

μεξγάδεηαη ε νκάδα κπνξεί λα εκπινπηηζηεί θαη κε ζηνηρεία απφ ηνπηθέο εθε-

κεξίδεο ηεο επνρήο πρ εθεκεξίδα laquoΜαθεδνλίαraquo αθίζεο θηλεκαηνγξάθνπ ή

δηαθεκηζηηθέο θαξη πνζηάι θηι πνπ έρνπκε ζπγθεληξψζεη Με ηνλ ζαξσηή

ην επηιεγκέλν πιηθφ ςεθηνπνηείηαη θαη κεηαθέξεηαη ζηνπο ππνινγηζηέο ηνπ

ζρνιηθνχ δηθηχνπ

Οκάδα Γ΄

Καηαγξάθεη ηνπσλχκηα Πνηνη ηφπνη θαηνλνκάδνληαη Πνηνη ππνδειψλνληαη

Με ηε βνήζεηα εηδηθψλ ηζηνζειίδσλ www031gr httpearthgooglecom

αιιά θαη ραξηψλ πνπ έρνπκε ζαξψζεη ζεκεηψλεη ηηο δηαδξνκέο ησλ εξψσλ

Πφζν έρεη αιιάμεη ν θαηνλνκαζκέλνο ρψξνο Καηαζθεπή ζηαηηζηηθνχ

πίλαθα Πνηα είλαη ε θαηαλνκή ησλ ηνπσλπκίσλ Αθνξνχλ ην ηζηνξηθφ

θέληξν ηελ εθηφο ησλ ηεηρψλ πφιε ηηο ζπλνηθίεο Μπνξνχλ λα εμαρζνχλ

ζπκπεξάζκαηα γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ ζην ππφ κειέηε θείκελν

Απνηειεί πξσηαγσληζηή θφλην ή απιή αλαθνξά

ηε ζπλέρεηα νη καζεηέο ηππψλνπλ ηε ζπλέληεπμε ζηε ζρνιηθή εθεκεξίδα ή

ηελ αλαξηνχλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ πδεηνχλ ην εθδνηηθφ κέξνο ηνπ

εγρεηξήκαηνο (ρξήζε γξακκαηνζεηξάο θαη κεγέζνπο γξακκάησλ κέγεζνο

θσηνγξαθηψλ θαη ζέζε ηνπο ζηε ζειίδα ρξήζε ρξψκαηνο θηφ)

Μεηά ηελ πξψηε ειεθηξνληθή επαθή νη νκάδεο ζπλεξγάδνληαη θαη

ζπληάζζνπλ πξφζθιεζε πνπ απεπζχλνπλ ζηνλ ζπγγξαθέα γηα λα παξεπξεζεί

ζε εηδηθή εθδήισζε πνπ ζα νξγαλψζνπλ ζην ζρνιείν ηνπο γηα ην έξγν ηνπ

Πψο ηνπ απεπζχλνληαη ζηε δεχηεξε απηή πξνζέγγηζε Μήπσο κεηά ηελ

πξψηε επαθή έρνπλ αιιάμεη νη ζπλζήθεο ηεο επηθνηλσλίαο πγγξάθνπλ ηηο

πξνζθιήζεηο πνπ ζα απεπζχλνπλ ζηηο ππφινηπεο ηάμεηο ηνπ ζρνιείνπ θαη ζηνλ

ζχιινγν ησλ θαζεγεηψλ ρεδηάδνπλ θαη πξνεηνηκάδνπλ ηελ εθδήισζε

Καηά ηελ πξνεηνηκαζία ηεο εθδήισζεο σξίκαζε ε ηδέα ηεο ίδξπζεο

Λνγνηερληθήο Λέζρεο απφ ηνπο καζεηέο ηνπ ηκήκαηνο Ζ ζρεηηθή

αλαθνίλσζε έγηλε κε παηγληψδε ηξφπν ζην ηέινο ηεο ινγνηερληθήο

βξαδηάο118

118 laquoΟη καζεηέο ηεο ηάμεο καο κε ηε ιήμε ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο πξφθεηηαη λα πξνβνχκε ζηελ ίδξπζε

Λνγνηερληθήο Λέζρεο Μαο αξέζεη ε ινγνηερλία θαη ζθνπεχνπκε λα ζπλερίζνπκε ηελ αλάγλσζε θαη

ηε ζπδήηεζε θεηκέλσλ θαη έμσ απφ ην ζρνιείν Ζ Λέζρε καο δε ζα έρεη πξφεδξν νχηε εθφξνπο νχηε γξακκαηέα νχηε δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην Θα έρεη βέβαηα θαηαζηαηηθφ θαη κάιηζηα πνιχ απζηεξφ ζε φηη

αθνξά ηελ εγγξαθή λέσλ κειψλ Κχξηε Θενδσξίδε ζθνπεχνπκε λα ζαο ηηκήζνπκε κε ην αμίσκα ηνπ

ηζφβηνπ επίηηκνπ κέινπο ηεο Λέζρεο καο Αλ βέβαηα πεξάζεηε κε επηηπρία ηνλ ζθφπειν ηεο δνθηκα-

ζίαο Ζ δνθηκαζία πξνβιέπεη λα ηειεηψζεηε κε ηθαλνπνηεηηθφ ηξφπν έλα ινγνηερληθφ θείκελν πνπ ζα

ζαο ην δψζνπκε αθξσηεξηαζκέλν Θα ιείπνπλ κεξηθέο ζειίδεο ζην ηέινο Αλ ινηπφλ ην ηέινο πνπ ζα

δψζεηε καο αξέζεη ηφηε ζα θάλνπκε ηελ ηειεηή κχεζεοhellipraquo




Αμηνιφγεζε καζεηψλ

Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα αιιά θαη κεηά νινθιήξσζε ηνπ

ζρεδίνπ καζήκαηνο έγηλε κε θξηηήξην ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ αξρηθά

πλεθηηκήζεθαλ ε εξγαζία θαη ζπλεξγαζία ησλ νκάδσλ ζηα θχιια εξγαζίαο ζηελ

πξνεηνηκαζία θαη ηελ ηέιεζε ηεο εθδήισζεο


Πάλνπ Θενδσξίδε Σν Ρνθ ησλ Μαθεδόλσλ

Φύιιν εξγαζίαο-Οκάδα Α΄

Αλαδεηήζηε ην φλνκα ηνπ ζπγγξαθέα Πάλνπ Θενδσξίδε ζε κεραλέο

αλαδήηεζεο

Διέγμηε θαη θαηαγξάςηε ηηο αλαθνξέο Πνηεο απφ απηέο ζα δηαιέγαηε γηα κηα

ζχληνκε παξνπζίαζε ηνπ ζπγγξαθέα θαη ηνπ έξγνπ ηνπ

Με πνηα θξηηήξηα θάλεηε ηελ επηινγή

πγθεληξψζηε ην θσηνγξαθηθφ πιηθφ πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεηε γηα ηελ

παξνπζίαζε


Φύιιν εξγαζίαο-Οκάδα Β΄

Αλαδεηήζηε ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Κέληξνπ Ηζηνξίαο ηεο Θεζζαινλίθεο

wwwthessalonikicitygreikonesThessalonikimesa20oyaionahtm ζηελ

ηζηνζειίδα ηνπ Ηδξχκαηνο Μείδνλνο Διιεληζκνχ

wwwimegrchronos15enindexhtml αιιά θαη ζε κεραλέο αλαδήηεζεο θσ-

ηνγξαθίεο ηφπσλ θαη πξαγκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην θείκελν πνπ κειεηή-

ζαηε

Πνηεο πιεξνθνξίεο καο δίλεη ην θείκελν γηα ηελ επνρή θαη ηνλ ηφπν ζηνλ

νπνίν αλαθέξεηαη

Με πνηα θξηηήξηα επηιέγεηε ην νπηηθφ πιηθφ πνπ ζα παξνπζηάζεηε (Μπνξείηε

λα επηιέμεηε έλα ή πεξηζζφηεξα θξηηήξηα θαζψο θαη λα πξνζζέζεηε ηα δηθά

ζαο)

- Δίλαη ζπάλην

- Δίλαη ελδηαθέξνλ

- Δίλαη παξάμελν

- Δίλαη ελδεηθηηθφ γηα ηελ επνρή ηνλ ηφπν

- Γείρλεη πιεπξέο ηεο πφιεο πνπ ζήκεξα έρνπλ εμαθαληζζεί αιινησζεί

- Άιια θξηηήξηα





Φύιιν εξγαζίαο-Οκάδα Γ΄

Μειεηήζηε ην βηβιίν θαη ζπγθεληξψζηε ζε πίλαθα ηα ηνπσλχκηα πνπ

αλαθέξνληαη

Με ηε βνήζεηα ςεθηαθνχ ή έληππνπ ράξηε ηεο πφιεο ζεκεηψζηε ηηο δηαδξνκέο

θαη ηηο ζηάζεηο ησλ εξψσλ

Πφζν άιιαμε ν θαηνλνκαζκέλνο ρψξνο

Μπνξείηε λα θαηαζθεπάζεηε ζηαηηζηηθφ πίλαθα κε ηηο θαηαλνκέο ησλ

ηνπσλπκίσλ πνπ ζπγθεληξψζαηε Δληνπίδνληαη ζην ηζηνξηθφ θέληξν ζηελ εθηφο

ησλ ηεηρψλ πφιε ζηηο ζπλνηθίεο

Μπνξείηε λα εμάγεηε ζπκπεξάζκαηα γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ν

αζηηθφο ρψξνο ζην ζπγθεθξηκέλν έξγν Απνηειεί θφλην απιή αλαθνξά ή κήπσο

έρεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν


Φύιιν εξγαζίαο -Κνηλό γηα όιεο ηηο νκάδεο

Παηδηά

Αλνίμηε ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν Πιεθηξνινγήζηε ηε δηεχζπλζε lthelliphellipgt

πζηεζείηε ζηνλ ζπγγξαθέα Πνηνη είζηε θαη κε πνηα ηδηφηεηα ηνπ απεπζχλεζηε

Γηα πνην ιφγν

Ση ζα ζέιαηε λα ηνλ ξσηήζεηε

Να ιάβεηε ππφςε ζαο φηη απεπζχλεζηε ζε έλαλ επαγγεικαηία ζπγγξαθέα ν

νπνίνο βηνπνξίδεηαη απφ ην έξγν ηνπ έρεη ζπλεξγαζηεί θαηlsquo επαλάιεςε κε ην

ξαδηφθσλν κε εθεκεξίδεο έρεη γξάςεη ζελάξην γηα θηλεκαηνγξάθν θείκελα γηα

ληνθηκαληέξ ζηίρνπο γηα ηξαγνχδηα θάπ Γηα πνηα απφ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ

ζα ζέιαηε λα ηνλ ξσηήζεηε Γηαηί Σν πιηθφ πνπ ζα ζπγθεληξψζεηε ζα

ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζχληαμε γξαπηήο ζπλέληεπμεο θαη ζα πξνεηνηκάζεη ηελ

ζπλάληεζή ζαο κε ηνλ ζπγγξαθέα


Φύιιν εξγαζίαο -Κνηλό γηα όιε ηελ ηάμε

Παηδηά

Αλνίμηε ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν Διέγμηε ηε ζπξίδα ζαο Πνηεο είλαη νη

απαληήζεηο πνπ ιάβαηε απφ ηνλ ζπγγξαθέα

Μπνξείηε λα ηηο εληάμεηε ζην εληαίν ζψκα κηαο κίλη-ζπλέληεπμεο

Με πνηα ζεηξά ζα ηηο παξνπζηάζεηε

Θα ρξεηαζηεί ελδερνκέλσο λα θφςεηε θαη λα ξάςεηε ην θείκελν ε πνηεο

πεξηπηψζεηο





Φύιιν εξγαζίαο ndash Κνηλό γηα όιε ηελ ηάμε

Παηδηά

Αλνίμηε ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν Πιεθηξνινγήζηε ηε δηεχζπλζε lthelliphellipgt

πληάμηε ηελ πξφζθιεζε πνπ ζα απεπζχλεηε ζηνλ ζπγγξαθέα Πάλν Θενδσξίδε

γηα λα παξεπξεζεί ζε εθδήισζε ηεο ηάμεο ζαο ε νπνία ζα πξαγκαηνπνηεζεί πξνο

ηηκήλ ηνπ

Πνηα ζηνηρεία ζα πξέπεη λα αλαθέξεηε νπσζδήπνηε

Ση χθνο ζα ρξεζηκνπνηήζεηε

Πψο ζα ππνγξάςεηε ηελ πξφζθιεζε

Θα ρξεζηκνπνηήζεηε εηδηθά γξαθηθά ή θάπνηα ηδηαίηεξε κνξθνπνίεζε ηνπ

θεηκέλνπ


Φύιιν εξγαζίαο ndash Κνηλό γηα όιε ηελ ηάμε

Παηδηά

Αλνίμηε ηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ θαη ζπληάμηε ηελ πξφζθιεζε πνπ ζα

απεπζχλεηε ζηνπο ζπκκαζεηέο ζαο γηα λα παξεπξεζνχλ ζηελ εθδήισζε γηα ηνλ

ζπγγξαθέα θχξην Πάλν Θενδσξίδε

Πνηα ζηνηρεία ζα αλαθέξεηε



Φξνληίζηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε εηδηθά γξαθηθά ή θάπνηα ηδηαίηεξε κνξθνπνίεζε

ηνπ θεηκέλνπ ψζηε λα θάλεηε ειθπζηηθφ ην θείκελφ ζαο

Πψο ζα ην επηδψζεηε

Πνχ ζα ην αλαξηήζεηε Γηαηί

πληάμηε ηελ πξφζθιεζε πνπ ζα απεπζχλεηε ζηνλ δηεπζπληή θαη ηνπο

θαζεγεηέο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα λα παξεπξεζνχλ ζηελ εθδήισζε γηα ηνλ

ζπγγξαθέα θχξην Πάλν Θενδσξίδε

Πνηα ζηνηρεία ζα αλαθέξεηε



Φξνληίζηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε εηδηθά γξαθηθά ή θάπνηα ηδηαίηεξε κνξθνπνίεζε

ηνπ θεηκέλνπ ψζηε λα θάλεηε ειθπζηηθφ ην θείκελφ ζαο

Πψο ζα ην επηδψζεηε

Πνχ ζα ην αλαξηήζεηε Γηαηί




Κξηηηθή-Παξαηεξήζεηο

Παξαηεξήζεηο απφ ηελ εθαξκνγή

Ο επηκνξθνχκελνο πνπ εθάξκνζε ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ζηελ ηάμε ηνπο

παξαηήξεζε φηη

Οξηζκέλνη καζεηέο πνπ ζπκκεηείραλ ειάρηζηα ζην κάζεκα έδεημαλ δσεξφ

ελδηαθέξνλ θαη δηαηχπσζαλ κε απξνζδφθεηε ζαθήλεηα ηηο απφςεηο ηνπο

Οη καζεηέο αληαπνθξίζεθαλ ζεξκά ζηε δηδαζθαιία θαη επέκεηλαλ λα κε

βγνπλ ζην δηάιεηκκα αιιά λα ζπλερίζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο

Ο επηκνξθνχκελνο ζεκείσζε φηη ζην εξγαζηήξην είλαη απαξαίηεηνη δχν

δηδάζθνληεο (ε επηκνξθψηξηα θαη ν θαζεγεηήο ηεο ηάμεο) γηα λα

παξαθνινπζνχλ ηηο εξγαζίεο ησλ νκάδσλ θαη λα επηιχνπλ ηπρφλ ηερληθά

πξνβιήκαηα

Ο επηκνξθνχκελνο ζεκείσζε ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπ απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο

δηδαζθαιίαο θαη επεζήκαλε φηη ππήξραλ καζεηέο νη νπνίνη πήξαλ άδεηα απφ

ηνπο γνλείο ηνπο λα κε ζπκκεηάζρνπλ ζηηο γεσξγηθέο εξγαζίεο ηεο πεξηφδνπ

ψζηε λα αθηεξψζνπλ ηνλ ρξφλν ηνπο ζην ζρνιείν θαη ηελ πξνεηνηκαζία ηεο

εθδήισζεο

Ο επηκνξθνχκελνο παξαηήξεζε φηη ηέηνηνπ είδνπο δηδαθηηθέο πξνζπάζεηεο

ρξεηάδνληαη επηκνξθσηηθή ζηήξημε θαη ζεζκηθή ζπλέρεηα γηα λα απνδψζνπλ

καθξνπξφζεζκα θαξπνχο θαη λα κελ απνηεινχλ εμαηξεηηθά γεγνλφηα ηεο

ζρνιηθήο δσήο

Ο επηκνξθνχκελνο ππνγξάκκηζε φηη νη καζεηέο εκηαζηηθψλ θαη αγξνηηθψλ

πεξηνρψλ ππνδέρνληαη θαη πξνεηνηκάδνπλ κε πνιιαπιάζηα ραξά αλάινγεο

δξαζηεξηφηεηεο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο καζεηέο ακηγψο αζηηθψλ πεξηνρψλ

γηαηί ηα εξεζίζκαηά ηνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα είλαη ζρεηηθά

πεξηνξηζκέλα

Ζ (ππνγξαθφκελε) επηκνξθψηξηα πνπ ζρεδίαζε ηε δηδαθηηθή πξφηαζε θαη

παξαθνινχζεζε ηελ εθαξκνγή ηεο παξαηήξεζε φηη

Σα ιηγφηεξν δεζκεπηηθά θχιια εξγαζίαο άθεζαλ κεγαιχηεξν πεξηζψξην

πξσηνβνπιίαο θαη απηελέξγεηαο ζηνπο καζεηέο

ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ε ηερλνινγία ιεηηνχξγεζε αξρηθά σο δφισκα

ζηε ζπλέρεηα φκσο σο εξγαιείν κάζεζεο θαη ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο

δξαζηεξηφηεηαο

Ζ αζπλέρεηα ηνπ επηκνξθσηηθνχ έξγνπ θαη ε έιιεηςε ζηαζεξνχ επηκνξθσηή

ζηα ζρνιεία δε δεκηνπξγεί ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ

αλάπηπμε παξφκνησλ πξσηνβνπιηψλ νη νπνίεο ρξεηάδνληαη βάζνο ρξφλνπ

Οη ΣΠΔ επλννχλ ηελ αλάπηπμε καζεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε εμσδηδαθηηθφ

ρξφλν Απηνχ ηνπ είδνπο νη δξαζηεξηφηεηεο πξνυπνζέηνπλ αγαζηή

ζπλεξγαζία ηνπ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ ηνπ θαζεγεηή ηεο ηάμεο ηεο

επηκνξθψηξηαο ησλ ζπλαδέιθσλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο ζρνιηθήο βηβιηνζήθεο

ηνπ ζπιιφγνπ γνλέσλ Ζ νξεμάηε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ απέδεημε κε ηνλ

πην έθηππν ηξφπν φηη απηνχ ηνπ είδνπο νη δξαζηεξηφηεηεο πξνσζνχλ ηε

ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ σο ρψξνπ ειεχζεξεο έθθξαζεο θαη δεκηνπξγίαο

Ο πξνζθεθιεκέλνο ζπγγξαθέαο ζρνιίαζε

laquohellipΒρζκθκα ςε μία επαρχιακι πραςινάδα μπροςτά ςε είκοςι εφιβουσ ςε ζνα λφκειο με

υπολογιςτζσ βιβλιοκικθ με κακθγθτζσ που ιξεραν τθ δουλειά τουσ ςε περιβάλλον που




δεν υπιρχε αποβολι χαλαρότθτα και ρόλοι αλλά μια ηωντανι κοινωνία ατόμων που

ςκζφτονται

Ελευκεροςτομία και ελευκεροτυπία Σε μια επαρχία που κα μεταβλθκεί ςφντομα ςε ζρθμο

με πικανότερο μελλοντικό επάγγελμα αυτό του ςυνταξιοφχου από τα τριάντα τουσ χρόνια

τα παιδιά που ςυνάντθςα είχαν ευτυχϊσ ξθμερϊςει κάπου αλλοφ εκεί όπου τα όνειρα δεν

παίρνουν εκδίκθςθ αλλά οι εφιάλτεσ είναι γνωςτοί hellip+

Οι μακθτζσ που ςυνάντθςα με γζμιςαν χαρά Είχαν τρακ αλλά και χιοφμορ Ήταν ανοιχτοί

ςτο διάλογο αλλά και προςεκτικοί Κανζνασ τουσ δε κα βάψει πράςινθ τθν Καμάρα αλλά

κάποιοι κα αποκτιςουν αντιρρθτικό και ςπουδαίο λόγο για να μασ ςυνεφζρουν Τθν

περίφθμθ διαδραςτικι κοινωνία τθ χαίρονται ςτο ςχολείο ςχεδόν κανζνασ από το ςπίτι

του hellip+

Η Σιντικι φεφγοντασ το απόβραδο μζςα από μία λαμπερι άςφαλτο ζδειχνε ςτο φεγγάρι

τουσ μαλακοφσ τθσ λόφουσ τα λιγοςτά τθσ δζντρα Πχι θ Αφρικι θ Σιντικι Βρίςκεται εντόσ

των ελλθνικϊν ςυνόρων ldquoΖνκα μεν Σίντιεσ άνδρεσrdquo που λζει ο Πμθροσ Ραραζξω άτμιηε

ρθχι λίμνθ που ο Ηρόδοτοσ περιγράφει τα ικριϊματά τθσ και τα παιδάκια ναrsquo ναι δεμζνα

με τριχιά μθν πνιγοφν Στα γφρω βουνά ρόδιηαν μοναςτιρια

Στθ Θεςςαλονίκθ νυςταγμζνα ςυνεργεία ζβαφαν λευκζσ διαβάςεισ πεηϊν Ψωμί παιδεία

ελευ-κε-ρίαraquo119

119 Πάλνο Θενδσξίδεο laquoΠέξα απφ ηε ηληηθήraquo ζηε ζηήιε laquoΔπί παληφο ηνπ επηζηεηνχraquo εθεκεξίδα

Θεζζαινλίθε 8 Mαΐνπ 2001




32 Από τισ λζξεισ ςτισ ζννοιεσ και ςτισ ιδζεσ Θ laquoμνιμθraquo Διακεματικό

ςενάριο διδαςκαλίασ

Κοςμάσ Τουλοφμθσ

Σαπηόηεηα

Σίηινο Απφ ηηο ιέμεηο ζηηο έλλνηεο θαη ζηηο ηδέεο Ζ laquoκλήκεraquo

Γεκηνπξγφο Κνζκάο Σνπινχκεο

Γλσζηηθά Αληηθείκελα Γιψζζα Λνγνηερλία Ηζηνξία Βηνινγία Φηινζνθία

Φπρνινγία Κνηλσληνινγία (φπνπ κπνξεί κε ηε βνήζεηα θαη ησλ αληίζηνηρσλ

θαζεγεηψλ λα δηεξεπλεζεί ε έλλνηα laquoκλήκεraquo ζε θάζε γλσζηηθφ αληηθείκελν)

Αγγιηθά (γηα ηελ πξνζπέιαζε ηεο αγγιηθήο ηζηνζειίδαο Wikipedia θαη φπνπ αιινχ

ρξεηαζηεί)

Γηαζεκαηηθή πξφηαζε δηδαζθαιίαο ε νπνία βαζίδεηαη ζε νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε

θαη πινπνηείηαη κε εθαξκνγή ηεο ινγηθήο ηνπ ρεδίνπ (Design) φπσο απηφ ελλνείηαη

απφ ηελ πξνζέγγηζε ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ θαη ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο ζηελ

επηθνηλσλία (Cope amp Kalantzis 2000) Ο ξφινο ηνπ θαζεγεηή θαηά ηε δηαδηθαζία ηνπ

ρεδίνπ είλαη ππνβνεζεηηθφο θαη εκςπρσηηθφο ζην πιαίζην ηεο δψλεο ηεο επηθείκελεο

αλάπηπμεο (Vygotsky 1978) Δθπνλείηαη ζην ζρνιηθφ εξγαζηήξην

Σάμε Με θαηάιιειεο πξνζαξκνγέο απφ ηνλ δηδάζθνληα θαη ηνπο καζεηέο κπνξεί λα

πξαγκαηνπνηεζεί ζε φιεο ηηο ηάμεηο ηνπ Λπθείνπ Μπνξεί ελδεηθηηθά λα ζπλδεζεί κε

ηελ ελφηεηα laquoΟξηζκφο θαη δηαίξεζε κηαο έλλνηαοraquo ε νπνία πεξηιακβάλεηαη ζην

ζρνιηθφ εγρεηξίδην ηεο Έθθξαζεο-Έθζεζεο ηεο Β΄ Λπθείνπ (ζρνιηθφ έηνο 2007-

2008) ή κε ηελ ελφηεηα ηνπ laquoΓνθηκίνπraquo ηεο Έθθξαζεο-Έθζεζεο ζηε Γ΄ Λπθείνπ ζε

ζρέζε κε ηνπο Θεκαηηθνχο θχθινπο θαη ηελ εθεί ελφηεηα laquoΟη ειιεληθνί ηφπνη θαη ηα

κλεκεία ηνποraquo

Υξνληθή δηάξθεηα 8-9 δηδαθηηθέο ψξεο

Πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο Μαζεηέο θαη δηδάζθνληεο πξέπεη λα είλαη εμνηθεησκέλνη

κε βαζηθά εξγαιεία ΣΠΔ Θα κπνξνχζε θάιιηζηα λα ζπκκεηέρεη θαη ν θαζεγεηήο

πιεξνθνξηθήο ζην φιν πξφγξακκα ή λα πξνεγεζεί κηα ψξα εμνηθείσζεο ησλ

καζεηψλ ζηε ρξήζε βαζηθψλ εξγαιείσλ ΣΠΔ

Πεξίιεςε

Ζ αλαδήηεζε ηνπ νξηζκνχ ηεο ιέμεο laquoκλήκεraquo θαζψο θαη ησλ παξαγψγσλ θαη ησλ

αληηζέησλ ηεο ζηα ςεθηνπνηεκέλα ιεμηθά ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο νδεγεί

ζηελ έλλνηα laquoκλήκεraquo φπσο απηή πξνθχπηεη αμηνπνηψληαο ηα ζψκαηα θεηκέλσλ ηεο

ίδηαο πχιεο κεραλέο αλαδήηεζεο θαη θείκελα ήρνπ θαη εηθφλαο Γηεξεπλάηαη ε λνε-

καηνδνηνκέλε ρξήζε ηεο έλλνηαο ζε δηαθνξεηηθφ θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ην ζρνιηθφ

ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ηνπ laquoεπίζεκνπraquo ιφγνπ γηα ην παξειζφλ θαζψο θαη ηνπ laquoαλε-

πίζεκνπraquo ιφγνπ γηα ην παξειζφλ Σειηθφ πξντφλ ε δεκηνπξγία ελφο ιήκκαηνο γηα ηε




κλήκε απφ ηνπο καζεηέο ην νπνίν ζα αλαξηήζνπλ ζηε δηαδηθηπαθή εγθπθινπαίδεηα

Wikipedia (Βηθηπαίδεηα)

θεπηηθό - ηόρνη

Α΄ Γλσζηηθφ θαη Παηδαγσγηθφ θεπηηθφ

Ζ laquoκλήκεraquo είλαη παξνχζα ζην ζρνιείν ζε πνιιά επίπεδα Οη καζεηέο βηψλνπλ ηε

ζεκαζία ηεο άκεζα αθνχ ζην παξαδνζηαθφ ζρνιηθφ ζχζηεκα ζεσξνχλ φηη ε επίδνζή

ηνπο εμαξηάηαη ελ πνιινίο απφ απηήλ Οη γηνξηέο κλήκεο παξάιιεια απνηεινχλ

ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο ζρνιηθήο δσήο θαζψο laquoελζσκαηψλνπλraquo ηνπο καζεηέο ζην

επξχηεξν θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ πιαίζην ηνπ έζλνπο-θξάηνπο Ζ πξφζθαηε ζπδή-

ηεζε γηα ην πεξηερφκελν ηεο ζρνιηθήο ηζηνξίαο κε αθνξκή ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα

ζηελ νπνία δε ζπκκεηείραλ νπζηαζηηθά νη καζεηέο αλαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ηεο

laquoκλήκεοraquo γηα κηα θνηλσλία Ση ζεκαίλεη φκσο ε ιέμε laquoκλήκεraquo Πψο κεηαζρεκα-

ηίζηεθε αλ κεηαζρεκαηίζηεθε ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη ζηελ εμέιημε ηεο ειιε-

ληθήο γιψζζαο ε ζεκαζία ηεο Πνηα είλαη ε ζεκαζία ηεο laquoκλήκεοraquo ζηηο ζχγρξνλεο

θνηλσλίεο

Β΄ θνπφο

Να αλαδεηρζεί ε ζεκαζία ησλ ιέμεσλ θαη ησλ ελλνηψλ θαη ε δηαθνξεηηθή

λνεκαηνδφηεζή ηνπο κέζα ζε ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθφ πνιηηηζκηθφ θαη επηθνηλσλη-

αθφ πιαίζην (θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)

Να αλαδεηρζεί ε πνιιαπιή ζεκαζία ηεο έλλνηαο laquoκλήκεraquo ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσ-

λίεο

Γ΄ ηφρνη

νη καζεηέο

Να γλσξίζνπλ θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηηο πνιιαπιέο ζεκαζίεο θαη ρξήζεηο ηεο

έλλνηαο laquoκλήκεraquo ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο (θιαζηθφο γξακκαηηζκφο)

Να εμνηθεησζνχλ κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ θαη δηαδηθηπαθψλ πεγψλ

γεληθφηεξα (λένο γξακκαηηζκφο)

Να δηαθξίλνπλ θαη λα κάζνπλ λα αμηνινγνχλ ηηο έλλνηεο (ηε laquoκλήκεraquo ζηελ

πξνθείκελε πεξίπησζε) κέζα ζε δηαθνξεηηθά είδε θεηκέλσλ (θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)




Να μερσξίδνπλ πνηνο δηαηππψλεη κηα άπνςε γξαπηά ςεθηαθά ή πξνθνξηθά γηαηί

δηαηππψλεη ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε θαη θάησ απφ πνηεο ζπλζήθεο ηε δηαηππψλεη

(θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)

Να κάζνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ΣΠΔ θαη ηνπο ππάξρνληεο ςεθηαθνχο πφξνπο

ψζηε λα παξάγνπλ δηθφ ηνπο έξγν ηελ παξαγσγή ζπγθεθξηκέλνπ θεηκεληθνχ είδνπο

ζηελ πξνθείκελε πεξίπησζε αμηνπνηψληαο ηηο λέεο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνπλ νη

ΣΠΔ κέζα ζην πιαίζην ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ ηνπ Web 20 (λένο γξακκαηηζκφο

θαη ππνθεηκεληθφηεηα)

Να αλαπηχμνπλ πξσηνβνπιίεο θαη λα αμηνπνηήζνπλ δεκηνπξγηθά ηνλ ππάξρνληα

ζρνιηθφ ρξφλν θαη ρψξν (ππνθεηκεληθφηεηα)

Να αληηιεθζνχλ φηη ε επηζηεκνληθή πξνζέγγηζε νπνηνπδήπνηε γλσζηηθνχ πεδίνπ

πξνυπνζέηεη αλαθάιπςε ζχγθξηζε ζχλζεζε ζπλεξγαζία θαη παξνπζίαζε ησλ απν-

ηειεζκάησλ αιιά θαη δηακεζνιάβεζε ηνπ εξεπλεηηθνχ ππνθεηκέλνπ (ππνθεηκεληθφ-

ηεηα)

Λεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηεο πξόηαζεο - Φύιια εξγαζίαο

Σερλνινγίεο

ΖΤ

Γηαδίθηπν

Ηζηνιφγην καζήκαηνο θαη ηζηνιφγην καζεηψλ

Δπεμεξγαζηήο θεηκέλνπ

Υξνληζκφο 8-9 δηδαθηηθέο ψξεο

νη 2-3 πξψηεο γηα ηε δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο

ζηηο επφκελεο 2 ψξεο νη καζεηέο εμνηθεηψλνληαη κε ην θεηκεληθφ είδνο ην

νπνίν ζα παξαρζεί κε ηε κνξθή θαη ηε δηάξζξσζε δειαδή ελφο ιήκκαηνο

αθνινπζεί κηα ψξα γηα ηελ αλαηξνθνδφηεζε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο

θαη ηελ πξνεηνηκαζία γηα ηε ζπγγξαθή

ε ζπγγξαθή ηνπ ιήκκαηνο ζηε Wikipedia πξνυπνζέηεη ηελ αμηνπνίεζε

ηνπιάρηζηνλ 2 δηδαθηηθψλ σξψλ

ε ηειεπηαία ψξα αθηεξψλεηαη ζηε ζπδήηεζε θαη αμηνιφγεζε φιεο ηεο

δηαδηθαζίαο




Αμία ρξήζεο ΣΠΔ

1 Δμππεξεηείηαη ε αλάπηπμε πςεινχ επηπέδνπ γλσζηηθψλ δεμηνηήησλ φπσο ε

επίιπζε πξνβιήκαηνο ε αληηκεηψπηζε ηνπ ζέκαηνο απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο

ε επηθνηλσλία θαη ε ζπλεξγαζία θαη ε δεκηνπξγία πεξηβάιινληνο θξηηηθήο κάζεζεο

2 Αμηνπνίεζε δηαδηθηπαθψλ πεγψλ θαη άιισλ ςεθηαθψλ πφξσλ θαζψο θαη εμνηθεί-

σζε κε ηνπο λένπο ςεθηαθνχο γξακκαηηζκνχο πνπ πξνσζνχληαη ζην πιαίζην ηνπ

Web 20

Οξγάλσζε ηεο ηάμεο-Γηδαθηηθή δηαδηθαζία

Α΄ Σν πξφβιεκα-Σα δεδνκέλα

Γεκηνπξγείηαη έλα ηζηνιφγην γηα ην κάζεκα ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο φπνπ αλαξ-

ηάηαη ην εμήο πξφβιεκα ην νπνίν θαινχληαη λα ζπδεηήζνπλ νη καζεηέο

Ο Τςβετάν Τοντόρωφ διανοοφμενοσ και διευκυντισ του Γαλλικοφ Ιδρφματοσ Ερευνϊν αποχαιρζ-

τθςε τον 20ο αιϊνα με ζνα βιβλίο με τον εφγλωττο τίτλο Μνιμθ του κακοφ Ρειραςμόσ του καλοφ

Ζνα ολόκλθρο κεφάλαιο ιταν αφιερωμζνο ςτισ χριςεισ τθσ μνιμθσ και ςτον τρόπο με τον οποίο οι

κοινωνίεσ του 20ου αιϊνα διαχειρίςτθκαν το παρελκόν Ρρόςφατα ζνα ελλθνικό ςχολικό βιβλίο ιςτο-

ρίασ προοριςμζνο να διδαχκεί ςτθν Στϋ δθμοτικοφ ξεςικωςε μια μεγάλθ ςυηιτθςθ με πολλοφσ

υποςτθρικτζσ αλλά και πολζμιουσ όςον αφορά τον τρόπο παρουςίαςθσ τθσ ιςτορίασ Τι είναι λοι-

πόν θ μνιμθ και ποια ςθμαςία ζχει για μασ ςιμερα Ζχει τθν ίδια ςθμαςία για όλουσ Είναι ίδια θ

ατομικι και θ ςυλλογικι μνιμθ Με ποιουσ τρόπουσ εκφράηεται Ο ςτόχοσ μασ είναι να ςυγγραφεί

ζνα λιμμα για τθ laquoμνιμθraquo ςτθν ελεφκερθ διαδικτυακι εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (Βικιπαίδεια)

Σθμείωςθ Μπορείτε να δείτε βοθκθτικά και το βιβλιοκριτικό κείμενο του Β Καραμανωλάκθ από

τθν εφθμερίδα Ελευκεροτυπία φφλλο τθσ 2112000 με τίτλο laquoΗ πολλαπλότθτα τθσ μνιμθσraquo

lthttpcdslibauthgrsubmitarchiveNPAnpa-2003-710pdfgt

B΄ Πιαίζην θαη δξαζηεξηφηεηεο

Οη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε ηέζζεξηο νκάδεο (ηα κέιε πξνζδηνξίδνληαη κε βάζε ηνλ

αξηζκφ ησλ καζεηψλ ηεο εθάζηνηε ηάμεο) δηεπζεηνχλ ηνπο ξφινπο ηνπ θάζε κέ-

ινπο κε βάζε ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο θαη ην θχιιν εξγαζίαο κε νδεγίεο ην νπνίν

ιακβάλνπλ θαη αθνξά ηελ νκάδα ηνπο

Οη καζεηέο δεκηνπξγνχλ έλα ηζηνιφγην Ο ηίηινο θαη ε κνξθή ηνπ επηιέγεηαη απφ

ηνπο ίδηνπο Θα απνηειέζεη ηνλ ρψξν επηθνηλσλίαο ησλ νκάδσλ φπνπ ζα αλαξ-

ηψληαη ηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο έηζη ψζηε λα ππάξρεη δηαξθήο αλαηξνθνδφηεζε

θαη επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ ηεο έξεπλάο ηνπο




Καιφ ζα ήηαλ επίζεο ηα κέιε θάζε νκάδαο λα επηηεινχλ φια θαη εθ πεξηηξνπήο

θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθπφλεζεο ηνπ ζελαξίνπ θαη γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα

ηνλ ξφιν ηνπ ζπλδέζκνπ-αλαηξνθνδφηε κε ηηο ππφινηπεο νκάδεο Απνζηνιή ηνπ

ζα είλαη ε παξαθνινχζεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηνπ έξγνπ ησλ άιισλ νκά-

δσλ ε αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ καδί ηνπο ε κεηαθνξά ησλ εκπεηξηψλ ηεο δηθήο

ηνπ νκάδαο αιιά αθφκε θαη ελδερφκελεο παξεκβάζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο ζηα

ζπκπεξάζκαηά ηνπο Έηζη εμαζθαιίδεηαη ε αλαδηάηαμε ησλ νκάδσλ ε άκεζε

επηθνηλσλία ηνπο θαζψο θαη ε νξηδφληηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο πέξαλ ηεο

(κέζσ ηνπ ηζηνινγίνπ) ςεθηαθήο

Κάζε νκάδα είηε αηνκηθά θάζε κέινο είηε ζε ζπλεξγαζία ηα κέιε κεηαμχ ηνπο

πξνζπαζεί λα δψζεη έλαλ νξηζκφ ηεο laquoκλήκεοraquo κε φιεο ηηο ζεκαζίεο πνπ δηεξεπ-

λνχλ θαη αλαθαιχπηνπλ νη καζεηέο ζην καζεηηθφ ηζηνιφγην

1ε Οκάδα Οκάδα δηεξεχλεζεο νξηζκνχ ηεο ιέμεο θαη ρξήζεο ηεο έλλνηαο ζηα ζρνιηθά

βηβιία

Αζρνιείηαη κε ηε δηεξεχλεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο ιέμεο laquoκλήκεraquo κε βάζε ηα

ιεμηθά ηεο Πχιεο ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο θαη κε ηελ έληαμή ηεο ζε δηαθν-

ξεηηθά ζψκαηα θεηκέλσλ εληνπίδνληαο ην λνεκαηνδνηεκέλν πιαίζην ρξήζεο ηεο

θάζε θνξά

ην θχιιν εξγαζίαο πνπ ιακβάλεη ε νκάδα πεξηιακβάλνληαη ηα αθφινπζα

Δπηζθεθζείηε ηε δηεχζπλζε httpwwwgreek-

languagegrgreekLangindexhtml ηελ αλαδήηεζε ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ

εληνπίζηε θαη θαηαγξάςηε ην πιήζνο ησλ ζεκαζηψλ ηεο laquoκλήκεοraquo θαη ηα δηά-

θνξα πεδία ζηα νπνία αλαθέξεηαη Μπνξείηε λα αμηνπνηήζεηε θαη ηελ αλαδή-

ηεζε ζην ζψκα ησλ ιεκκάησλ Καιφ είλαη λα κεηαθέξεηε ακέζσο ζην ηζην-

ιφγην ηνπ καζήκαηνο ηνπο νξηζκνχο γηα λα είλαη ζε ρξήζε θαη απφ ηηο ππφ-

ινηπεο νκάδεο

εκεηψζηε ηηο ηπρφλ δηαθνξνπνηήζεηο ζηε ζεκαζία ηεο ιέμεο απφ ην κεζαησ-

ληθφ ζηα λενειιεληθά ιεμηθά

Αλαδεηείζηε θαηφπηλ ην πιαίζην ρξήζεο ηεο ιέμεο ζην ζψκα θεηκέλσλ πνπ

αθνξά ηα δηδαθηηθά βηβιία ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ ζηε δηεχζπλζε httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporapiindexhtml

κειεηψληαο ηε ζεκαζία ηεο laquoκλήκεοraquo ζε ζπγθεθξηκέλα θεηκεληθά είδε δηαθν-

ξεηηθψλ γλσζηηθψλ αληηθεηκέλσλ φπσο ε Γιψζζα ε Λνγνηερλία ηα

Θξεζθεπηηθά ε Ηζηνξία ε Φπζηθή ε Αλάπηπμε Δθαξκνγψλ ζε Πξνγξακκα-

ηηζηηθφ Πεξηβάιινλ

Καηαγξάςηε ζην ηζηνιφγην ζαο ηα ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ έξεπλά ζαο

Μπνξείηε ελδεηθηηθά λα αλαθεξζείηε

ζηνλ νξηζκφ ηεο έλλνηαο ζήκεξα

ζε παξάγσγα ηεο ιέμεο πνπ έρνπλ ρξήζε ζε δηάθνξα πεδία ηεο επηζηήκεο

θαη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο

ζηνλ κεζαησληθφ νξηζκφ ηεο




ζηελ επηζηεκνληθή ρξήζε ηεο ζε δηάθνξα γλσζηηθά πεδία κε βάζε ηα ζρν-

ιηθά βηβιία

ζηηο νκνηφηεηεο θαη ηηο δηαθνξέο ησλ νξηζκψλ πνπ βξήθαηε κε ηνλ αξρηθφ

νξηζκφ πνπ θαηαγξάςαηε ζην ηζηνιφγηφ ζαο

2ε Οκάδα Οκάδα δηεξεχλεζεο ηεο ρξήζεο ηεο έλλνηαο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ν ιφγνο

ησλ εθεκεξίδσλ θαη ν ιφγνο ηνπ δηαδηθηχνπ

Ζ 2ε νκάδα θηλείηαη ζε δπν άμνλεο δηεξεπλά ηελ έλλνηα ηεο laquoκλήκεοraquo ζηα

ζψκαηα θεηκέλσλ ηεο Πχιεο ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο θαη αλαδεηεί ηε

ρξήζε ηεο ζην δηαδίθηπν κέζσ ηεο κεραλήο αλαδήηεζεο Google

ην θχιιν εξγαζίαο πνπ ιακβάλεη ε νκάδα πεξηιακβάλνληαη ηα αθφινπζα

επηζθεθζείηε ζηε δηεχζπλζε

httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greektoolscorporaindexhtml

ηα ζψκαηα θεηκέλσλ δεκνζηνγξαθηθνχ ιφγνπ θαη ζηηο εθεκεξίδεο Μαθεδνλία θαη

Σα Νέα αλαδεηήζηε ηε ιέμε θαη εληνπίζηε ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ηα θεηκεληθά

είδε θαη ηα ζπκθξαδφκελα ζηα νπνία ρξεζηκνπνηείηαη σο έλλνηα

ηε κεραλή αλαδήηεζεο Google (httpwwwgooglegr) πιεθηξνινγήζηε ηε ιέμε

θαη θαηαγξάςηε φπνηα απνηειέζκαηα ζηηο 12 πξψηεο ζειίδεο (απφ ηα πεξίπνπ

200000 πνπ πξνθχπηνπλ) πηζηεχεηε φηη αλαδεηθλχνπλ δηαθνξεηηθέο ρξήζεηο ηεο

έλλνηαο θαη ζε πνην πεδίν-ζεκαηηθή ελφηεηα αλήθεη ε θαζεκία

Καηαγξάςηε ζην ηζηνιφγηφ ζαο ηηο παξαηεξήζεηο ζαο Δλδεηθηηθά

Πψο ρξεζηκνπνηείηαη ε έλλνηα laquoκλήκεraquo ζηνλ δεκνζηνγξαθηθφ ιφγν

Πνηα είλαη ε αληίζηνηρε laquoδηαρείξηζεraquo ηεο έλλνηαο ζην δηαδίθηπν

ε ηη είδνπο ηζηνζειίδεο βξίζθνπκε θπξίσο ηελ έλλνηα θαη ζε πνηνπο

απεπζχλνληαη απηέο νη ηζηνζειίδεο

Οκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο αλάκεζα ζηνλ δηθφ ζαο νξηζκφ ηεο laquoκλή-

κεοraquo θαη ζηε ρξήζε ηεο φπσο πξνέθπςε απφ ηελ έξεπλά ζαο

3ε Οκάδα Ζ ζρέζε ηεο laquoκλήκεοraquo κε ηε ινγνηερλία

ηφρνο ηεο νκάδαο είλαη λα θαηαγξάςεη θαη λα εθηηκήζεη ηνλ ξφιν ηεο laquoκλήκεοraquo

ζηε ινγνηερλία Κηλείηαη ζην ζψκα θεηκέλσλ ηεο Βηβιηνζήθεο ηνπ Αξηζηνηειείνπ

Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο laquoΆξζξα Δθεκεξίδσλ θαη Πεξηνδηθψλraquo

ην θχιιν εξγαζίαο ηεο νκάδαο πεξηιακβάλνληαη

ηε δηεχζπλζε httpcdslibauthgrArticles πιεθηξνινγψληαο ηε ιέμε laquoκλήκεraquo

ζην παξάζπξν ηεο αλαδήηεζεο πξνθχπηεη αξηζκφο απνηειεζκάησλ Δπηιέμηε

αλάκεζα ζlsquo απηά άξζξα πνπ αθνξνχλ ηε ζρέζε ηεο κλήκεο κε ηε ινγνηερλία

Πξνηείλνληαη ελδεηθηηθά ηα παξαθάησ βηβιηνθξηηηθή ηνπ Παληειή Μπνπθάια ζηελ Καζεκεξηλή ζηηο 17111992 γηα ην έξγν ηνπ Μα-

λφιε Αλαγλσζηάθε κε ππφκλεζε ηεο θξάζεο ηνπ πνηεηή laquoΘπκάκαη άξα ππάξρσraquo

(httpcdslibauthgrsubmitarchiveNPAnpa-2005-14641pdf)

laquoΜλήκε θαη Πνίεζε είλαη δίδπκεο αδειθέοraquo ζπλέληεπμε ηνπ Σίηνπ Παηξίθηνπ ζηελ εθεκε-

ξίδα Αγγειηνθφξνο ζηηο 11121999


laquoΜε ηε κλήκε ηξέθεηαη ε λνζηαιγία καοraquo ζπλέληεπμε ηνπ Θαλάζε Βαιηηλνχ ζηνλ Αγγειην-

θφξν ηεο Κπξηαθήο ζηηο 14081999

(httpcdslibauthgrarchiveshtmlbase=NPAampid=npa-2004-5107

laquoΜλήκε θαη Ηζηνξίαraquo θξηηηθή ηνπ Β Υαηδεβαζηιείνπ ζηελ Καζεκεξηλή ζηηο 11121988 γηα

ην έξγν ηνπ πνηεηή Νίθνπ Καξνχδνπ





laquoΖ κλήκε είλαη έλα θνκκάηη αησληφηεηαοraquo ζπλέληεπμε ηεο Γηδνχο σηεξίνπ ζηελ εθεκεξίδα

Κέξδνο ζηηο 1641995


Καηαγξάςηε ζην ηζηνιφγηφ ζαο ηηο παξαηεξήζεηο ζαο Δλδεηθηηθά

Πψο ρξεζηκνπνηείηαη ε κλήκε ζηε ινγνηερλία

Τπάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ νξηζκνχ ζαο θαη απηνχ πνπ δηεξεπλή-

ζαηε ζηε νκάδα ζαο

Δπηθεληξσζείηε ζην laquoΘπκάκαη άξα ππάξρσraquo ηνπ Μ Αλαγλσζηάθε Ση

κπνξεί λα ζεκαίλεη

4ε Οκάδα Οκάδα δηεξεχλεζεο ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο ηεο κλήκεο ε πξνθνξηθή αην-

κηθή θαη ζπιινγηθή ηζηνξηθή κλήκε φπσο εθθξάδεηαη κέζα απφ ηνλ ιφγν θαη ηελ εηθφλα

ηφρνο ηεο νκάδαο είλαη λα δηεξεπλήζεη θαη λα αλαθαιχςεη ηε ζρέζε πξνθνξηθφ-

ηεηαο εηθφλαο θαη κλήκεο κέζα απφ θαηαγεγξακκέλεο αθεγήζεηο θαη εηθφλεο πνπ

αλαθέξνληαη ζην παξειζφλ Γηα ηνλ ζθνπφ απηφλ αμηνπνηείηαη ην νπηηθναθνπζηηθφ

αξρείν ηεο θξαηηθήο ηειεφξαζεο

ηνπο καζεηέο ηεο νκάδαο δίλεηαη θχιιν εξγαζίαο πνπ ηνπο πξνηξέπεη

Δπηζθεθζείηε ζηε δηεχζπλζε httpwwwert-archivesgr ην νπηηθναθνπζηηθφ

αξρείν ηεο ΔΡΣ θαη ζην παξάζπξν laquoΑξρείν Onlineraquo αλαδεηείζηε κε αλάινγεο

ιέμεηο-θιεηδηά βίληεν θαη εηθφλεο ζρεηηθέο κε ην ζέκα καο

Πξνηεηλφκελν παξάδεηγκα

o Οη ελζπκήζεηο πξνζθχγσλ ηεο Μηθξαζίαο Δληνπίζηε ηηο εθπνκπέο laquoΜαξηπ-

ξίεοraquo κε ζέκα ηηο αλακλήζεηο ηνπ πξψελ πξνέδξνπ ηεο Αθαδεκίαο Αζελψλ Κ

Γεζπνηφπνπινπ απφ ηε γελέηεηξά ηνπ κχξλε θαη laquoΠαξαζθήληνraquo κε ηίηιν

laquoΣα εγγφληα ησλ πξνζθχγσλraquo Δπηιέγνληαο ην παξάζπξν laquoιεπηνκέξεηεοraquo

βιέπεηε ηα ληνθηκαληέξ ρσξηζκέλα ζε θεθάιαηα ηα νπνία δηεπθνιχλνπλ ηελ

παξαθνινχζεζή ηνπο

o Γηεξεπλήζηε ζε πνηνπο ηνκείο αλαθέξνληαη νη κλήκεο ησλ πξσηαγσληζηψλ

ησλ ληνθηκαληέξ ζε θάζε πεξίπησζε Πξφθεηηαη γηα πξνθνξηθφ ιφγν Ση εί-

δνπο δηαθνξέο έρεη απφ ην γξαπηφ πγθξίλεηε ηνλ ιφγν ησλ πξσηαγσληζηψλ

ζηηο δπν εθπνκπέο ε ηη δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο θαη γηαηί ζπκβαίλεη απηφ

Αμηνινγήζηε ηε ζρέζε κλήκεο θαη εηθφλαο φπσο απηή πξνβάιιεηαη κέζα απφ ην

ηειενπηηθφ ληνθηκαληέξ

ην ηζηνιφγην ηεο νκάδαο ζαο θαηαγξάςηε ηηο παξαηεξήζεηο ζαο Δλδεηθηηθά

o πψο μεδηπιψλεηαη ε κλήκε ζηνλ πξνθνξηθφ ιφγν Πνηα είλαη ηα ζηνηρεία πνπ

ηελ πξνζδηνξίδνπλ ζε ζρέζε κε ηελ επίζεκε γξαπηή εθδνρή ηεο ηζηνξίαο

o Πψο laquoεηθνλνγξαθείηαηraquo ε κλήκε κέζα απφ έλα ηειενπηηθφ ληνθηκαληέξ

o Μπνξείηε λα δψζεηε έλαλ νξηζκφ ηεο κλήκεο κε βάζε απηά πνπ

παξαθνινπζήζαηε Να ηνλ ζπγθξίλεηε κε ηνλ αξρηθφ νξηζκφ ζαο

o θεθζείηε άιια παξαδείγκαηα πξνθνξηθήο ηζηνξίαο θαη κλήκεο πνπ ζα

κπνξνχζαλ λα θσηίζνπλ ηζηνξηθά γεγνλφηα

Οινκέιεηα

Αθνχ ζε θάζε ηζηνιφγην έρεη γξαθεί έλα ιήκκα γηα ηε κλήκε θαη ηηο ζεκαζίεο ηεο

χζηεξα απφ ηε δηεξεπλεηηθή-αλαθαιππηηθή πξνζέγγηζε θάζε νκάδαο ζηελ ψξα

ηεο νινκέιεηαο




νη καζεηέο εμνηθεηψλνληαη κε ην θεηκεληθφ είδνο πνπ πξφθεηηαη λα

ζπγγξάςνπλ απνδνκψληαο έλα ιήκκα φπσο είλαη γξακκέλν ζηελ Wikipedia

Σν ιήκκα laquoπνιηηηζκφοraquo γηα παξάδεηγκα ππάξρεη ζηε Βηθηπαίδεηα ζε πιήξε

δηάξζξσζε Γηα λα κελ πεξηνξηζηνχλ φκσο κφλν ζε κηα ςεθηαθή εγθπθιν-

παίδεηα θαη γηα λα ζπγθξίλνπλ ςεθηαθή θαη έληππε ζπγγξαθή ιεκκάησλ ζα

ήηαλ ελδηαθέξνπζα θαη ε αμηνπνίεζε κηαο παξαδνζηαθήο εγθπθινπαίδεηαο

γηα ηελ απνδφκεζε θαη κε βάζε απηήλ ηνπ ίδηνπ ιήκκαηνο (laquoπνιηηηζκφοraquo)

ζπδεηνχληαη ηα ζέκαηα πνπ ηέζεθαλ ζην ηζηνιφγην ηνπ καζήκαηνο

απνθαζίδεηαη πνηα ζηνηρεία απφ ην ηζηνιφγην ησλ καζεηψλ ζα αμηνπνηεζνχλ

γηα λα δεκηνπξγεζεί ην ηειηθφ ιήκκα γηα ηελ ειιεληθή έθδνζε Wikipedia

(httpelwikipediaorg)

θάζε αξρηθή νκάδα ζα ζπγγξάςεη ην ιήκκα ζχκθσλα κε ηνπο νξηζκνχο ηεο

laquoκλήκεοraquo φπσο εληνπίζηεθαλ απφ ηελ laquoΠχιεraquo θαη ην δηαδίθηπν θαη ηηο

πξνδηαγξαθέο πνπ ζα δεκηνπξγεζνχλ απφ ηελ απνδφκεζε ηνπ θεηκεληθνχ

είδνπο Θα ππάξρεη αλαηξνθνδφηεζε κεηαμχ ησλ νκάδσλ θαηά ηε δηάξθεηα

ηεο ζπγγξαθήο κε ρξήζε ηνπ ηζηνινγίνπ Πξνηείλεηαη κηα laquoδπλακηθήraquo ζπγ-

γξαθή ε νπνία κπνξεί λα γίλεη θαηά ζεκαηηθέο ελφηεηεο ζχκθσλα κε ηνλ

νξηζκφ ηεο laquoΠχιεοraquo αιιά θαη ζχκθσλα κε ην παξάδεηγκα ηνπ ιήκκαηνο

laquoπνιηηηζκφοraquo ζηε Βηθηπαίδεηα ην νπνίν έρνπλ απνδνκήζεη Σα κέιε ησλ

νκάδσλ ζα παξεκβαίλνπλ φρη κφλν ζην δηθφ ηνπο θείκελν αιιά θαη ζην θεί-

κελν ησλ άιισλ νκάδσλ Ο θαζεγεηήο παξεκβαίλεη ζπκβνπιεπηηθά θαη κφλν

αλ ππάξρεη αδηέμνδν δηεπθνιχλνληαο κε πξνγξακκαηηζκέλε ελίζρπζε ηελ

θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο δηαδηθαζίαο ζπγγξαθήο θαη δηαξζξσηηθήο νξγά-

λσζεο ηνπ ιήκκαηνο

Αθνχ νη καζεηέο δεκηνπξγήζνπλ ην ιήκκα ηνπο βξίζθνπλ ην ιήκκα

―memory ζηελ αγγιηθή έθδνζε ηεο Wikipedia (httpenwikipediaorg) θαη

κε ηε βνήζεηα ηνπ θαζεγεηή ησλ Αγγιηθψλ ην ζπγθξίλνπλ κε ην δηθφ ηνπο

Αμηνιφγεζε

Ζ αμηνιφγεζε πξαγκαηνπνηείηαη κε βάζε ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηε ζπκκεηνρή

ζηελ νκάδα ηε δηεθπεξαίσζε ηνπ ρεδίνπ ην παξαγφκελν πξντφλ (ιήκκα ζηε

Wikipedia) θαη ηελ απνηίκεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε

βάζε ην ηξίπηπρν ηη γλψξηδαλ θαη πίζηεπαλ νη ίδηνη πξηλ απφ ην ζελάξην ηη

ρξεηάζηεθε λα κάζνπλ πνηεο είλαη νη ηειηθέο ηνπο αληηιήςεηο

Κξηηηθή

Σν ζπγθεθξηκέλν ζελάξην έρεη ηελ επειημία γηα λα πξνζαξκνζηεί ζηηο αλάγθεο ηεο

ζπγθεθξηκέλεο καζεηηθήο θνηλφηεηαο ε νπνία ζα ην πξαγκαηνπνηήζεη ιακβάλνληαο

ππφςε ηελ ηαπηφηεηα θαη ηηο αλάγθεο δηδάζθνληνο θαη καζεηψλ Δίλαη δπλαηφ

δειαδή λα πεξηνξηζηνχλ νη δξαζηεξηφηεηεο ρσξίο λα ηξσζεί ε γεληθφηεξε ζχιιεςε

ηνπ ζελαξίνπ θαη νη ζηφρνη ηνπ αλάινγα κε ηελ θαζεκεξηλή ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα

θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ ζρνιηθνχ ρξφλνπ Απνηειεί ηαπηφρξνλα έλα ελδηαθέξνλ

laquoζηνίρεκαraquo αθνχ αθνξά ηε ζπκκεηνρή καζεηψλ απφ ηηο ηειεπηαίεο ηάμεηο ηνπ




Λπθείνπ νη νπνίνη θαινχληαη ζπλήζσο λα πξάμνπλ δηαθνξεηηθά ζην ππάξρνλ εμε-

ηαζηνθεληξηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα

Βηβιηνγξαθία Βηθηπαίδεηα (ρε) Διεχζεξε Δγθπθινπαίδεηα lthttpenwikipediaorggt (πξφζβαζε 12Φεβξνπαξίνπ

2008)

Cope B amp M Kalantzis επηκ 2000 Multiliteracies Literacy Learning and the Design of Social Fu-

tures Λνλδίλν Routledge

Διιεληθή Ραδηνθσλία Σειεφξαζε 2007 Οπηηθναθνπζηηθφ Αξρείν lthttpwwwert-archivesgrgt (πξφ-

ζβαζε 12 Φεβξνπαξίνπ 2008)

Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο 2006 laquoΖ Πχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangindexhtmlgt (πξφζβαζε 12 Φεβξνπαξίνπ 2008)

Σνληφξσθ Σ 2003 Μλήκε ηνπ θαθνχ Πεηξαζκφο ηνπ θαινχ Αζήλα Βηβιηνπσιείνλ ηεο Δζηίαο

Vygotsky L S 1978 Mind in Society The Development of Higher Psychological Processes

Cambridge MA Harvard University Press

Φεθηνζήθε Αξηζηνηέιεηνπ Παλεπηζηήκηνπ Θεζζαινλίθεο 2008 Άξζξα Δθεκεξίδσλ θαη Πεξηνδηθψλ lthttpcdslibauthgrArticlesgt (πξφζβαζε 12 Φεβξνπαξίνπ 2008)




33 laquoΡιματα τθσ ΑΕ που ςυντάςςονται με απαρζμφατο ι κατθγορθματικι

μετοχι Διερεφνθςθ τθσ ςθμαςίασ τουσraquo ενάριο για τθν αξιοποίθςθ των

θλεκτρονικϊν ςωμάτων κειμζνων ςτθ διδαςκαλία του ςυντακτικοφ τθσ

αρχαίασ ελλθνικισ

Σωτιρθσ Τςζλικασ

Σαπηόηεηα

Σίηινο Ρήκαηα ηεο ΑΔ πνπ ζπληάζζνληαη κε απαξέκθαην ή θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή

Γηεξεχλεζε ηεο ζεκαζίαο ηνπο

Γεκηνπξγφο σηήξεο Σζέιηθαο

Γηδαθηηθά αληηθείκελα Αξραία ειιεληθή ζεκαηνγξαθία

Σάμε Γ΄ Λπθείνπ

Υξνληθή δηάξθεηα 1 ψξα

Πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο Δμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηα ειεθηξνληθά ζψκαηα

θεηκέλσλ θαη ηνλ ηξφπν αλαδήηεζεο ιέμεσλ ζε απηά θαζψο θαη κε ηνλ επεμεξγαζηή

θεηκέλνπ

Σερλνινγηθά εξγαιεία πνπ ζα ρξεηαζηνχλ χλδεζε δηαδηθηχνπ θπιινκεηξεηήο

επεμεξγαζηή θεηκέλνπ θαη ηζηνιφγην


Οη καζεηέο ζα θιεζνχλ λα εληνπίζνπλ ζην ειεθηξνληθφ ζψκα αξραηνειιεληθψλ

θεηκέλσλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo ζπγθεθξηκέλα ξήκαηα πνπ

ζπληάζζνληαη άιινηε κε απαξέκθαην θαη άιινηε κε θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή φπσο

ηα φαίνομαι ἐπίσταμαι ἄρχομαι θηι Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηεο αλαδήηεζήο

ηνπο θαη αμηνπνηψληαο θαη ηηο αληίζηνηρεο κεηαθξάζεηο ησλ θεηκέλσλ πνπ ππάξρνπλ

ζηελ Πχιε ζα πξνζπαζήζνπλ λα πξνρσξήζνπλ ζε γεληθεχζεηο ζρεηηθά κε ηε

δηαθνξεηηθή ζεκαζία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ξεκάησλ αλάινγα κε ηε ζχληαμε ηνπο

ηόρνη-θεπηηθό

ηφρνο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζελαξίνπ είλαη λα πξνηείλεη έλαλ πην επαγσγηθφ ηξφπν

δηδαζθαιίαο ηνπ αξραηνειιεληθνχ ζπληαθηηθνχ ππνινγίδνληαο πεξηζζφηεξν ζηελ

εξεπλεηηθή πεξηέξγεηα ησλ καζεηψλ θαη ιηγφηεξν ζηελ θαζνδήγεζε ηνπ δηδάζθνληα

Απηφ κπνξεί άλεηα λα επηηεπρζεί κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηε δηδαζθαιία ησλ

αξραίσλ ειιεληθψλ Δηδηθφηεξα ε αλαδήηεζε ζε αξραηνειιεληθά ζψκαηα θεηκέλσλ

επηηξέπεη ζηνλ δηδάζθνληα λα αληηζηξέςεη ηε ζπλήζε γλσζηηθή δηαδηθαζία θαη αληί

λα πξνζθέξεη έηνηκεο γεληθεχζεηο θαη θαλφλεο ζηνπο καζεηέο λα ηνπο δεηήζεη λα

δηαηππψζνπλ νη ίδηνη απηνχο ηνπο θαλφλεο ρξεζηκνπνηψληαο παξαδεηγκαηηθφ πιηθφ




ην νπνίν εχθνια κπνξνχλ λα αληιήζνπλ απφ έλα ζψκα θεηκέλσλ φπσο ν

πκθξαζηηθφο Πίλαθαο Λέμεσλ γηα θείκελα ηεο αηηηθήο πεδνγξαθίαο πνπ ππάξρεη

ζην πεξηβάιινλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

Οη εηδηθφηεξνη ζηφρνη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζελαξίνπ είλαη νη εμήο

Γλσζηηθνί ζηφρνη

Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο ηε δηαθνξεηηθή ζεκαζία πνπ έρνπλ ζπγθεθξηκέλεο

θαηεγνξίεο ξεκάησλ αλάινγα κε ηε ζχληαμή ηνπο (κε απαξέκθαην ή θαηεγνξεκαηηθή

κεηνρή)

Να αληηιεθζνχλ φηη νη ζπληαθηηθνί θαλφλεο ηεο αξραίαο ειιεληθήο δελ είλαη απζαίξεηνη

αιιά ζπλάγνληαη επαγσγηθά απφ παξαηεξήζεηο ζηα ίδηα ηα αξραηνειιεληθά θείκελα

Να πξνβιεκαηηζηνχλ ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν κεηάθξαζεο ζπγθεθξηκέλσλ ζπληαθηηθψλ

δνκψλ ηεο αξραίαο ειιεληθήο

ηφρνη ζρεηηθνί κε ηηο ΣΠΔ

Να γλσξίζνπλ νη καζεηέο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο πξνζθέξνπλ αλνηρηά

αξραηνγλσζηηθά πεξηβάιινληα φπσο ε laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

Να κάζνπλ ζην πιαίζην ηνπ λένπ ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ λα αμηνπνηνχλ ζηε

κειέηε ηνπο ειεθηξνληθά εξγαιεία φπσο ηα ζψκαηα θεηκέλσλ θαη νη

ζπκθξαζηηθνί πίλαθεο ιέμεσλ


Μεζνδνινγία

Ζ δηδαθηηθή κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ε επαγσγηθή νη καζεηέο ζα

νδεγεζνχλ απφ ην παξαδεηγκαηηθφ πιηθφ πνπ ζα εληνπίζνπλ νη ίδηνη ζηε δηαηχπσζε

γεληθψλ θαλφλσλ γηα ηε ζεκαζία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ξεκάησλ πνπ ζα κειεηήζνπλ

Παηδαγσγηθά ζα επηρεηξεζεί λα εθαξκνζηεί ε δηεξεπλεηηθή θαη ε νκαδνζπλεξγαηηθή

κάζεζε Οη καζεηέο ζα δνπιέςνπλ ζε νκάδεο εληφο ησλ νπνίσλ κπνξνχλ λα

αλαιάβνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο ελψ ε ζπλδξνκή ηνπ δηδάζθνληα ζα είλαη κφλν

θαζνδεγεηηθή

Πνξεία εθαξκνγήο ηνπ ζελαξίνπ

Οη καζεηέο ζα δνπιέςνπλ κνηξαζκέλνη ζε πέληε νκάδεο θάζε κία απφ ηηο

νπνίεο ζα αλαιάβεη ηε δηεξεχλεζε ηεο ζεκαζίαο ελφο ξήκαηνο ην εζσηεξηθφ

ησλ νκάδσλ κπνξεί λα ππάξρεη πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε θαη αλάιεςε ξφισλ

απφ ηνπο επηκέξνπο καζεηέο Πρ ε θάζε νκάδα κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε δχν

ππννκάδεο θαη ε κία λα αλαιάβεη λα εληνπίζεη πιηθφ γηα ηε ζχληαμε ηνπ




ξήκαηνο κε απαξέκθαην ε άιιε γηα ηε ζχληαμή ηνπ κε θαηεγνξεκαηηθή

κεηνρή ε θάζε ππννκάδα επίζεο έλαο καζεηήο ζα αλαιάβεη λα αλαδεηήζεη

ηα παξαδείγκαηα ζηνλ ζπκθξαζηηθφ πίλαθα ιέμεσλ θαη θάπνηνο άιινο λα ηα

αληηγξάςεη θαη λα ηα ζπζηεκαηνπνηήζεη ζην θχιιν εξγαζίαο ην ηέινο νη

δχν ππννκάδεο ζα ζπκβάινπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο δνπιεηάο ηνπο γηα λα

θαηαιήμνπλ ζε ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο

ηνπ θάζε ξήκαηνο αλάινγα κε ηε ζχληαμή ηνπ

Αθνχ ρσξηζηνχλ ζε νκάδεο νη καζεηέο ηνπο δίλεηαη ζε κνξθή ειεθηξνληθνχ

αξρείνπ θεηκέλνπ ην θχιιν εξγαζίαο θαη αλαηίζεηαη ζε θάζε νκάδα ε

δηεξεχλεζε ελφο ξήκαηνο πρ 1η ομάδα γιγνώσκω 2η ομάδα ἄρχομαι

3η ομάδα αἰσχύνομαι 4η ομάδα φαίνομαι 5η ομάδα ἐπίσταμαι

ηε ζπλέρεηα νη καζεηέο ζα θιεζνχλ λα κπνπλ ζην πεξηβάιινλ ησλ

αξραηνειιεληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ ηεο laquoΠχιεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

θαη εηδηθφηεξα ζηνλ πκθξαζηηθφ Πίλαθα Λέμεσλ (httpwwwgreek-

languagegrgreekLangancient_greektoolscorporaconcordanceindexhtml) Αλ νη

καζεηέο δελ είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηνλ πκθξαζηηθφ Πίλαθα ν δηδάζθσλ ζα

πξέπεη λα ηνπο εμεγήζεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα αλαδεηήζνπλ ηηο ιέμεηο

πνπ ηνπο ελδηαθέξνπλ Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα θαηαλνήζνπλ φηη γηα λα

εληνπίζνπλ ηα παξαδείγκαηά ηνπο ζα ρξεηαζηεί ίζσο λα θάλνπλ αλαδεηήζεηο

φρη κφλν κε ην ελεζησηηθφ ζέκα πρ ―γηγλσζθ αιιά θαη κε ην ζέκα ησλ

άιισλ ρξφλσλ πρ ―γλσζ ―εγλσ θηι ε απηφ ζα πξέπεη λα αμηνπνηήζνπλ

ηηο γλψζεηο ηνπο γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ ρξφλσλ θαη ησλ εγθιίζεσλ ησλ

ξεκάησλ ηεο αξραίαο ειιεληθήο Γηα λα θάλνπλ ηελ επηινγή ησλ

παξαδεηγκάησλ νη καζεηέο δε ζα πξέπεη λα πεξηνξηζηνχλ ζην παξάζεκα πνπ

δίλεη ν πκθξαζηηθφο Πίλαθαο αιιά ζα πξέπεη λα ηα δνπλ εληαγκέλα ζηα

ζπκθξαδφκελά ηνπο θαη λα ζπκβνπιεπηνχλ θαη ηηο κεηαθξάζεηο πνπ ππάξρνπλ

ζηελ Πχιε Πέξα απφ ηελ θαζνδήγεζε ζηνλ ηξφπν αλαδήηεζεο δε ζα πξέπεη

λα ππάξμνπλ άιιεο επεκβάζεηο ηνπ δηδάζθνληα σο πξνο ηελ επηινγή ησλ

παξαδεηγκάησλ θαη ησλ κεηαθξάζεσλ Αθφκε θαη ιαλζαζκέλεο επηινγέο

παξαδεηγκάησλ κπνξνχλ λα δηνξζσζνχλ ζηε ζπλέρεηα απφ ηνπο ππφινηπνπο

καζεηέο θαηά ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηελ ηάμε

Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα θαηαγξάςνπλ ζην θχιιν εξγαζίαο εθηφο απφ ηα

παξαδείγκαηα πνπ ζα επηιέμνπλ θαη ηηο αληίζηνηρεο κεηαθξάζεηο ηνπο πνπ ζα

βξνπλ ζηελ laquoΠχιεraquo φρη κφλν γηαηί απηφ ζα ηνπο βνεζήζεη λα θαηαιήμνπλ

ζηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο γηα ηηο ζεκαζίεο ησλ ξεκάησλ αιιά θαη γηαηί ζα

έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαπηζηψζνπλ ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο απφδνζεο ηεο

ίδηαο ζεκαζίαο Πρ ε ζχληαμε θαίλνκαη + θαηεγ κηρ δειψλεη κηα πξάμε

πνπ γίλεηαη θαλεξά ζηε θξάζε θαίλεηαη ςεπδόκελνο απηή ε ζεκαζία κπνξεί

λα απνδνζεί κεηαθξαζηηθά κε πνηθίινπο ηξφπνπο θαίλεηαη φηη ςεχδεηαη είλαη

θαλεξφ φηη ςεχδεηαη νινθάλεξα ςεχδεηαη απνδεηθλχεηαη φηη ςεχδεηαη θά

Οη κεηαθξάζεηο επνκέλσο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ γφληκε αθεηεξία γηα

πξνβιεκαηηζκφ θαη ίζσο λα επηρεηξήζνπλ θαη νη καζεηέο δηθέο ηνπο

ελαιιαθηηθέο κεηαθξαζηηθέο δνθηκέο

Αθνχ νινθιεξψζνπλ ηελ αλαδήηεζή ηνπο θαη ηε ζπκπιήξσζε ηνπ θχιινπ

εξγαζίαο ε θάζε νκάδα αλαθνηλψλεη ηα ζπκπεξάζκαηά ηεο ζηνπο ππφινηπνπο

καζεηέο νη νπνίνη κπνξνχλ λα παξέκβνπλ ζε πεξίπησζε πνπ δηαθσλνχλ Αλ




ππάξμνπλ αζηνρίεο ζηα ζπκπεξάζκαηα ζα πξέπεη λα δηνξζσζνχλ απφ ηνπο

ίδηνπο ηνπο καζεηέο κε ηε δηαθξηηηθή ππνζηήξημε αλ ρξεηάδεηαη ηνπ

δηδάζθνληα

Ζ ηξίηε εξψηεζε ηνπ θχιινπ εξγαζίαο ζα απαληεζεί απφ φινπο ηνπο καζεηέο

αθνχ νινθιεξσζεί ε παξνπζίαζε ησλ πνξηζκάησλ φισλ ησλ νκάδσλ ηφρνο

ηεο είλαη ε εκπέδσζε απφ ηνπο καζεηέο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλάο

ηνπο ε πεξίπησζε πνπ δελ επαξθεί ν ρξφλνο ηεο κηαο ψξαο γηα λα

νινθιεξσζεί θαη απηή ε δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα ηνπο αλαηεζεί σο εξγαζία

γηα ην ζπίηη

Αθνχ ζπλζέζνπλ ζε κηα εληαία εξγαζία ηα απνηειέζκαηά ηεο έξεπλάο ηνπο νη

καζεηέο ζα κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα ηζηνιφγην ζην δηαδίθηπν φπνπ

ζα ηελ αλαξηήζνπλ Πξαγκαηνπνηψληαο θη άιιεο παξφκνηεο εξγαζίεο ζηε

δηάξθεηα ηεο ρξνληάο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα ζπιινγή εξγαζηψλ ηνπο

γηα ζεκαληηθέο ζπληαθηηθέο δνκέο ηεο αξραίαο ειιεληθήο

Κξηηηθή

Ζ δηάξθεηα ηεο πινπνίεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζελαξίνπ εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν

ηεο αξραηνγλσζίαο ησλ καζεηψλ θαη απφ ηελ εμνηθείσζή ηνπο κε ηα ειεθηξνληθά

εξγαιεία πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ Ζ κία ψξα γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ είλαη αξθεηή ζε

κηα ηάμε κε αξθεηά θαιφ επίπεδν αξραηνγλσζίαο θαη εμνηθεησκέλε κε ηα

ειεθηξνληθά εξγαιεία ε αληίζεηε πεξίπησζε ζα ρξεηαζηεί πηζαλφλ θαη δεχηεξε

δηδαθηηθή ψξα


1 Αλαδεηήζηε κε ηε βνήζεηα ηνπ πκθξαζηηθνχ Πίλαθα Λέμεσλ θεηκέλσλ ηεο

αηηηθήο πεδνγξαθίαο πνπ ππάξρεη ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ ειιεληθή γιψζζαraquo

(httpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greektoolscorporaconcordanceindexhtml)

(α) 2-3 παξαδείγκαηα ζηα νπνία ην ξήκα πνπ έρεη αλαιάβεη ε νκάδα ζαο ζπληάζζεηαη

κε απαξέκθαην θαη

(β) 2-3 παξαδείγκαηα ζηα νπνία ζπληάζζεηαη κε θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή

Μεηαθέξεηε ηα παξαδείγκαηα ζηνλ παξαθάησ πίλαθα θαζψο θαη ηηο αληίζηνηρεο

κεηαθξάζεηο ηνπο πνπ ζα βξείηε ζην Αλζνιφγην ηεο laquoΠχιεοraquo Αλ κπνξείηε

πξνζζέζηε θαη κηα δηθή ζαο ελαιιαθηηθή κεηάθξαζε

Ρήκα

ζύληαμε κε απαξέκθαην

παξαδείγκαηα κεηαθξάζεηο




ζύληαμε κε θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή

παξαδείγκαηα κεηαθξάζεηο

2 Με βάζε ηα παξαδείγκαηα πνπ ζπγθεληξψζαηε πνηα πηζηεχεηε φηη είλαη ε ζεκαζία

ηνπ ξήκαηνο πνπ αλέιαβε λα δηεξεπλήζεη ε νκάδα ζαο (α) φηαλ ζπληάζζεηαη κε

απαξέκθαην θαη (β) φηαλ ζπληάζζεηαη κε θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή

(α) ζχληαμε κε απαξέκθαην

(β) ζχληαμε κε θαηεγνξεκαηηθή κεηνρή

3 Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλάο ζαο πξνζπαζείζηε λα δηαηππψζεηε ζηελ

αξραία ειιεληθή ηηο παξαθάησ θξάζεηο [Θα απαληεζεί από όινπο ηνπο

καζεηέο αθνύ παξνπζηαζηνύλ ηα πνξίζκαηα όισλ ησλ νκάδσλ]

αληηιήθζεθαλ φηη ε πφιε είρε θαηαιεθζεί

είλαη θαλεξφ φηη ςεχδεηαη

μέξεη λα επεξγεηεί ηνπο θίινπο ηνπ

ληξέπνκαη λα πξνδψζσ ηελ πφιε

δίλεη ηελ εληχπσζε φηη ςεχδεηαη

ληξέπνκαη πνπ ην είπα απηφ

απνθάζηζαλ λα θάλνπλ ηελ εθζηξαηεία

ζηελ αξρή ηνπ ιφγνπ κνπ ζα πσ ηα εμήο




34 laquoΘ τφφλωςθ του Πολφφθμουraquo ςτθν Οδύσσεια και ςτθν τζχνθ από τθν

αρχαϊκι ζωσ και τθν ελλθνιςτικι εποχι


Σαπηόηεηα

Σίηινο laquoΖ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo ζηελ Οδχζζεηα θαη ζηελ ηέρλε (απφ ηελ

αξρατθή έσο θαη ηελ ειιεληζηηθή επνρή)

Γεκηνπξγφο Σξηαληαθπιιηά Γηάλλνπ

Γλσζηηθφ αληηθείκελν Αξραία Διιεληθά απφ κεηάθξαζε (Οκήξνπ Οδχζζεηα)

Σάμε Α Γπκλαζίνπ

Γηδαθηηθή ελφηεηα Ραςσδία η laquoΚπθιψπεηαraquo (laquoΖ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo)

Πξνβιεπφκελνο ρξφλνο δηδαζθαιίαο 4 ψξεο

Οκάδεο εξγαζίαο 4 (κε θνηλέο αιιά θαη δηαθξηηέο δξαζηεξηφηεηεο)

Δξγαιεία ρνιηθφ εγρεηξίδην δηαδίθηπν θεηκελνγξάθνο ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο


Δπηρεηξείηαη παξάιιειε laquoαλάγλσζεraquo ηεο νκεξηθήο πνίεζεο κε ηελ εηθαζηηθή ηέρλε

(αξρατθή θιαζηθή θαη ειιεληζηηθή) κε αθνξκή ην επεηζφδην ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo (ξαςσδία η ζη 240-630 θαη εηδηθφηεξα ζη 414-444) ηφρνο είλαη λα

εληνπηζηνχλ νη αληηζηνηρίεο ηεο δνκήο ησλ νκεξηθψλ επψλ πξνο ηε ζχγρξνλή ηνπο

αγγεηνγξαθία θαζψο θαη λα εμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα γηα ηα κέζα θαη ηελ ηερληθή

παξάζηαζεο ησλ δχν ηερλψλ (laquoακνηβαίνο θσηηζκφοraquo ησλ ηερλψλ) ζε δηαθνξεηηθέο

επνρέο

ηόρνη

Γλσζηηθνί-καζεζηαθνί

Να εκβαζχλνπλ νη καζεηέο ζηελ εξκελεία ηνπ θεηκέλνπ κέζα απφ ηελ

παξάιιειε αλάγλσζε ηεο ζθελήο ζηελ αγγεηνγξαθία

Να επηρεηξεζνχλ εξκελείεο γηα ην πιήζνο ησλ εηθαζηηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ

κχζσλ πνπ ππάξρνπλ ζηελ Οδχζζεηα θαη εηδηθφηεξα ηεο ζθελήο ηεο

laquoηχθισζεοraquo ζην β΄ ηέηαξην ηνπ 7νπ αη πΥ θαη ζε κεηαγελέζηεξεο επνρέο ζε

δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο

Να γίλνπλ θαηαλνεηέο νη ζπκβάζεηο πνπ δηέπνπλ ηελ αξραία ειιεληθή ηέρλε

θαη ινγνηερλία αλά επνρή

Να δηαπηζησζεί ε αιιειεπίδξαζε ηέρλεο θαη ινγνηερλίαο αλά επνρή




Παηδαγσγηθνί-Σερλνινγηθνί

Υξεζηκνπνηείηαη ε εηθφλα γηα λα δεκηνπξγεζνχλ πην απνηειεζκαηηθά

ζπλεηξκνί πνπ ζα ελεξγνπνηήζνπλ ηηο πξνζιεπηηθέο ηθαλφηεηεο ησλ καζεηψλ

θαη ζα εληείλνπλ ηελ παξαηεξεηηθφηεηά ηνπο

Υξεζηκνπνηείηαη ε εηθαζηηθν-θεηκεληθή ζχγθξηζε γηα ηελ εξκελεία θαη ησλ

δχν κνξθψλ δεκηνπξγίαο ψζηε λα εμνηθεησζνχλ νη καζεηέο κε

αληηπξνζσπεπηηθέο φςεηο ηεο δηαιεθηηθήο ηνπο ζρέζεο

Να αζθεζνχλ νη καζεηέο ζηελ νκαδηθή εξγαζία ζε αλνηρηά πεξηβάιινληα

κάζεζεο

Να αλαπηχμνπλ νη καζεηέο δεμηφηεηεο γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην

δηαδίθηπν ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα επηιέγνπλ θξηηηθά θαη λα αμηνπνηνχλ ηα

ζηνηρεία πνπ εληνπίδνπλ θαζψο θαη λα πξνρσξνχλ ζε θξηηηθή επεμεξγαζία

θαη ζπλζεηηθή παξνπζίαζε ησλ δεδνκέλσλ

Παξνπζίαζε ηεο πξόηαζεο

Δθφζνλ ε Οδχζζεηα είλαη αθεγεκαηηθφ έξγν ν αξρηθφο ζηφρνο ηεο αλαγλσζηηθήο

δηαδηθαζίαο είλαη λα παξαθνινπζήζνπκε ηελ εμέιημε ηεο δξάζεο ζηε ζθελή ηεο

ηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπ θαη ηε ζπκβνιή ηεο ζηε ζχλζεζε ηνπ έπνπο (δειαδή

ζηελ εζνγξάθεζε ηνπ ήξσα)middot επίζεο λα παξαηεξήζνπκε κε πνηα εθθξαζηηθά κέζα ν

πνηεηήο παξηζηάλεη ηε ζθελή ηεο ηχθισζεο θαη λα δηεξεπλήζνπκε γηαηί επηιέγνληαη

ηα ζπγθεθξηκέλα εθθξαζηηθά κέζα Γηα λα εληζρχζνπκε ηελ εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε

ηνπ θεηκέλνπ θαηαθεχγνπκε ζε πηζαλέο αλαπαξαζηάζεηο ηεο ζθελήο ζηηο εηθαζηηθέο

ηέρλεο Δπηιέγνπκε ηε ρξήζε ηνπ εηθαζηηθν-θεηκεληθνχ παξαιιειηζκνχ επεηδή είλαη

απνηειεζκαηηθφο ηφζν γηα ηελ εξκελεπηηθή πξνζέγγηζε ελφο ζέκαηνο ζηελ ηέρλε θαη

ηε ινγνηερλία φζν θαη γηα ηελ απφ δηδαθηηθή άπνςε επηζπκεηή πξνζπάζεηα

δεκηνπξγίαο ζπλεηξκψλ κέζσ ηεο εηθφλαο

Γηδαθηηθέο όςεηο θαη επηδηώμεηο

1 Ο παξαιιειηζκφο Ζ ζπγθξηηηθή κέζνδνο απνηειεί ηελ πξνυπφζεζε γηα θάζε

γλσζηηθή δηαδηθαζία ζηνλ βαζκφ πνπ ε αλζξψπηλε ζθέςε κπνξεί λα ζπιιάβεη

θάηη ζπλαξηψληαο ζπγθξηηηθά απηφ ην λέν πνπ έρεη λα ελλνήζεη πξνο έλα ήδε

ππάξρνλ ζχζηεκα παξαζηάζεσλ θαη φξσλ πλεπψο ε ζπλεηδεηή κάζεζε

ζεκαίλεη ηαπηφρξνλα ζπγθξηηηθή κάζεζε κάζεζε κέζσ ζπζρεηηζκψλ

2 Ζ δηαθνξά αλάκεζα ζην θείκελν θαη ηελ εηθφλα




(α) Δπηζήκαλζε ηεο δηαθνξάο αλάκεζα ζηηο δπλαηφηεηεο ηεο εηθαζηηθήο

ηέρλεο θαη ηεο πνίεζεο Αληηθείκελν ηεο δσγξαθηθήο απνηεινχλ ηα ζψκαηα

πνπ κε ηηο νξαηέο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπο πθίζηαληαη σο νιφηεηεο ή σο

γεηηληάδνληα θνκκάηηα ζηνλ ρψξν ελψ αληηθείκελν ηεο πνίεζεο απνηεινχλ

πξάμεηο πνπ δηαδέρνληαη ε κία ηελ άιιε ζηνλ ρξφλν πλεηδεηέο ππεξβάζεηο

ησλ νξίσλ είλαη θαηαλνεηέο φηαλ απφ ην έλα κέξνο ε δσγξαθηθή αλαπαξηζηά

(ππαηληθηηθά) πξάμεηο κέζσ ζσκάησλ θαη απφ ην άιιν κέξνο ε πνίεζε

πεξηγξάθεη (ππαηληθηηθά) ζψκαηα κέζσ πξάμεσλ

(β) Ζ ζχγθξηζε ηνπ θεηκέλνπ κε ηελ θαιιηηερληθή απφδνζε καο επηηξέπεη λα

θαηαλνήζνπκε ηνπο δηαθνξεηηθνχο εθθξαζηηθνχο ηξφπνπο ηεο πνίεζεο θαη

ηεο ινγνηερλίαο είηε φηη ν δσγξάθνο δελ παξαθνινπζεί άκεζα ηε ξνή ηνπ

ιφγνπ ηεο Οδχζζεηαο (αθφκα θη φηαλ είλαη παζηθαλείο νη ζρέζεηο κεηαμχ ηνπ

έπνπο θαη ηεο αγγεηνγξαθίαο) αιιά αθνξκάηαη ζηελ αλαπαξάζηαζε ηνπ απφ

κηα δηθή ηνπ νπηηθή ή αθνπζηηθή αληίιεςε∙ είηε φηη ν δσγξάθνο

εθκεηαιιεχεηαη κφλν κηα ζπγθεθξηκέλε ζηηγκή ησλ πξάμεσλ laquoηε

ζπλνπηηθφηεξεraquo απηήλ απφ ηελ νπνία γίλεηαη φζν ην δπλαηφ πην θαηαλνεηφ

ην πξνεγνχκελν θαη ην επφκελν Απηφ πνπ ν πνηεηήο κέζα ζην εχξνο ηελ

άλεζε θαη ηελ ελάξγεηα ηνπ έπνπο ην παξνπζηάδεη εμειηθηηθά σο πξάμεηο πνπ

δηαδέρνληαη ε κία ηελ άιιε κέζα ζηνλ ρξφλν ν δσγξάθνο ην παξνπζηάδεη

αζξνηζηηθά κε αληηθείκελα πνπ ελψ αλαθέξνληαη ζε δηαθνξεηηθά ρξνληθά

ζεκεία ζπλδένληαη ην έλα δίπια ζην άιιν ζε κία εηθφλα

3 Ο laquoακνηβαίνο θσηηζκφο ησλ ηερλψλraquo Καηά ηνλ ζπζρεηηζκφ κεηαμχ ηνπ έπνπο

θαη ηεο (ζχγρξνλήο ηνπ) αγγεηνγξαθίαο αλαδεηνχκε δηαξζξσηηθνχο παξάγνληεο

ηεο ζχλζεζεο δηαθνζκεηηθά ζηνηρεία αιιά θαη ζπλεηδεηέο αλαινγίεο ζηελ

αλαπαξάζηαζε αλζξψπσλ θαη ζθελψλ κε αλζξψπνπο ψζηε λα κπνξνχκε λα

κηιάκε θαη γηα laquoαλαπαξαζηαηηθέοraquo αληηζηνηρίεο Βεβαίσο θαη ζε απηή ηελ

πεξίπησζε είλαη ζαθέο φηη ν δσγξάθνο θαη ν πνηεηήο κηινχλ δηαθνξεηηθή

γιψζζα Χζηφζν κέζσ ηεο ζχγθξηζεο κπνξνχκε λα έξζνπκε πιεζηέζηεξα θαη

ζηνπο δχν Δπηπιένλ ηελ εηθφλα ν ζεαηήο ηε βιέπεη σο ζχλνινmiddot έλα θείκελν

αληίζεηα μεδηπιψλεηαη ζηνλ αλαγλψζηε ζηγά-ζηγά θαηά ηκήκαηα κνινλφηη ν

ζπγγξαθέαο πξνηνχ ραξάμεη ηηο ιέμεηο έρεη ζρεκαηίζεη κηαλ αδηαίξεηε αληίιεςε

ηνπ φινπ πλεπψο κέζσ ηεο εηθφλαο ζα πξέπεη λα είλαη δπλαηή θαη γηα ηνλ

αλαγλψζηε κηα εληχπσζε απηήο ηεο νινθιεξσκέλεο αληίιεςεο




Δηδηθόηεξνη ζηόρνη

Μπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ζηα νκεξηθά έπε laquoδνκηθέοraquo αληηζηνηρίεο πξνο ηε

ζχγρξνλή ηνπο αγγεηνηερλία χκθσλα κε ηνλ λφκν ηεο επηθνηλσλίαο πνπ ηζρχεη

θαη ζηνλ ρψξν ηνπ πλεχκαηνο νξηζκέλνπο ηξφπνπο ζθέςεο ζέαζεο θαη

αλαπαξάζηαζεο πνπ βξίζθνπκε ζηε ινγνηερλία ηνπο μαλαβξίζθνπκε θαη ζε

άιια πεδία έθθξαζεο ηνπ ίδηνπ πνιηηηζκηθνχ πεξηβάιινληνο (laquoθνηλνί

πνιηηηζκηθνί θψδηθεοraquo)

Αλαγλσξίδνπκε ζηνπο αληηπξνζψπνπο θαη ησλ δχν ηερλψλ θάζε ειεπζεξία λα

δηακνξθψζνπλ έλα κχζν ζχκθσλα κε ηε δηθή ηνπο αληίιεςε αθφκα θαη φηαλ

κπνξνχκε λα απνθαλζνχκε φηη ε γέλεζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο αγγεηνγξαθίαο είλαη

εμαξηεκέλε απφ ην θείκελν ηεο Οδχζζεηαο

ρνιηάδνπκε ηε ξεαιηζηηθή αλαπαξάζηαζε ζην έπνο (βι ηηο παξνκνηψζεηο) θαη

ζηελ αγγεηνγξαθία ε δξάζε απνδίδεηαη κε ηερληθή αθξίβεηα θαη ραξαθηεξηζηηθέο

ιεπηνκέξεηεο θαηά ην πξφηππν ηεο ρεηξσλαθηηθήο εκπεηξίαο Ζ ζθελή είλαη

ξεαιηζηηθή κε άιια ιφγηα ζεκαηηθά εχζηνρε θαη ζπλνπηηθή ρσξίο δηφινπ λα

κεηξηάδεηαη ε ζθιεξφηεηα ηεοmiddot είλαη δξαζηηθή δειαδή δνζκέλε κε ηξαρηά

ζαθήλεηα κε εθθξαζηηθή δχλακε θαη κέζα ζηελ ηξνκαθηηθή ηεο ελάξγεηα κε

απνηειεζκαηηθφηεηα

ην δεχηεξν ηέηαξην ηνπ 7νπ αη εκθαλίδνληαη ζε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο ηεο

Διιάδαο πιήζνο εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο κχζσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ

Οδχζζεηα θαη εηδηθφηεξα κε ηε ζθελή ηεο laquoηχθισζεοraquo Απηφ κπνξεί λα

εξκελεπζεί αθελφο αλ θαηαλνήζνπκε ηελ laquoηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo σο κηα

δξακαηηθή θνξχθσζε ζηελ laquoΚπθιψπεηαraquo πνπ ζεκαίλεη ηελ ήηηα ηνπ

απνιίηηζηνπ γίγαληα θαη ηε λίθε ηεο ηνικεξήο δξάζεο θαη ηνπ έμππλνπ

ζρεδηαζκνχmiddot αθεηέξνπ αλ αλαινγηζηνχκε φηη πξφθεηηαη γηα κηα κεηαβαηηθή

επνρή (απφ ηε γεσκεηξηθή πξνο ηελ αξρατθή πεξίνδν) φπνπ αξρίδεη λα αλαδχεηαη

ην άηνκν σο ππνθείκελν πνπ ζθέθηεηαη θαη ελεξγεί (πξβ ηε ζηαδηαθή εκθάληζε

λέσλ γξακκαηεηαθψλ γελψλ-εηδψλ ηεο ιπξηθήο πνίεζεο θαη ηεο πεδνγξαθίαο κε

ηνπο ινγνγξάθνπο θαη ηνπο θπζηθνχο θηιφζνθνπο)

ηελ θιαζηθή επνρή παξαηεξνχκε φηη ε αγγεηνγξαθία είλαη εκπλεπζκέλε απφ ην

ζαηπξηθφ δξάκα Κχθισς ηνπ Δπξηπίδε ην νπνίν δηδάρηεθε ιίγν πξηλ απφ ηε

ρξνλνινγία δεκηνπξγίαο ηνπ αγγείνπ

ηελ ειιεληζηηθή επνρή παξαηεξνχκε ηε ξεαιηζηηθή απφδνζε ηνπ πάζνπο αιιά

θαη ηε γεινηνγξαθηθή ή παξσδηθή παξάζηαζε εξσηθψλ κνξθψλ




Πνξεία εξγαζίαο

1ε ψξα Μειέηε ηνπ θεηκέλνπ θαη ηνπ πξσηναηηηθνχ ακθνξέα ηεο Διεπζίλαο

Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηγξάθνληαη ζην Φχιιν εξγαζίαο 1 είλαη θνηλέο θαη γηα ηηο

4 νκάδεο

Οη καζεηέο δηαβάδνπλ ην θείκελν ηεο Οδχζζεηαο (ζη9414-444) θαη

πεξηγξάθνπλ ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπraquo ζηνλ Ακθνξέα

ηεο Διεπζίλαο ηνπ 7νπ αη πΥ [εξγαζία 1ε] πδεηνχλ ηα ζπκπεξάζκαηά

ηνπο απφ ηνλ laquoακνηβαίν θσηηζκφ ησλ ηερλψλraquo

2ε ψξα Γηαηχπσζε ππφζεζεο εξγαζίαο θαη ζπιινγή ζρεηηθνχ πιηθνχ

Οη καζεηέο εξγάδνληαη ζην εξγαζηήξη πιεξνθνξηθήο ρσξηζκέλνη ζε 4 νκάδεο κε

βάζε ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πεξηγξάθνληαη ζην Φχιιν εξγαζίαο 2 Ζ θάζε νκάδα

απνθαζίδεη γηα ηελ θαηαλνκή ησλ εξγαζηψλ ζηα κέιε ηεο

Αξρηθά ζπγθεληξψλνπλ απφ ην δηαδίθηπν θσηνγξαθίεο κε αλαπαξαζηάζεηο

ηεο laquoηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπraquo ζηελ αξραία ειιεληθή ηέρλε Έηζη

δεκηνπξγνχλ κηα πηλαθνζήθε φπνπ θαηαηάζζνπλ ηηο εηθφλεο κε ρξνλνινγηθή

ζεηξά [εξγαζία 2ε] θαη θαηαγξάθνπλ φζα ζηνηρεία ζεσξνχλ φηη κπνξεί λα

είλαη ρξήζηκα γηα ηε ζχληαμε ηίηισλ-ιεδάλησλ [εξγαζία 3ε]

ηε ζπλέρεηα ζπγθεληξψλνπλ απφ ην δηαδίθηπν πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε α)

αξραία ειιεληθά ινγνηερληθά έξγα πνπ εκπλένληαη απφ ηνλ κχζν ηνπ

Πνιχθεκνπ θαη β) ηα γξακκαηεηαθά είδε πνπ ππάξρνπλ θαηά ηελ αξρατθή

θιαζηθή θαη ειιεληζηηθή επνρή πληάζζνπλ έλα δηάγξακκα κε ηηο ζρεηηθέο

πιεξνθνξίεο [εξγαζία 4ε]

[ζην ζπίηη] χγθξηζε ηνπ Ακθνξέα ηεο Διεπζίλαο κε εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηεο

αξρατθήο θιαζηθήο θαη ειιεληζηηθήο επνρήο

Οη καζεηέο εξγάδνληαη ζε δηαθνξεηηθφ θχιιν αλά νκάδα (3Α-3Γ)

Πξνρσξνχλ ζε ζπγθξίζεηο ηνπ Ακθνξέα ηεο Διεπζίλαο κε άιιεο εηθαζηηθέο

αλαπαξαζηάζεηο ηνπ 7νπ αη πΥ θαη κεηαγελέζηεξεο Καηαγξάθνπλ ζε

δηάγξακκα ηηο βαζηθέο δηαθνξέο [εξγαζία 5ε]

ηε ζπλέρεηα κε βάζε ηα δεδνκέλα πνπ ζπγθέληξσζαλ ζπλζέηνπλ

ζπλνπηηθέο παξνπζηάζεηο κε ζέκα ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο φπνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ εηθνλνγξαθηθφ

πιηθφ θείκελα δηαγξάκκαηα [εξγαζία 6ε]

(α΄ νκάδα) ζηελ πξψηκε αξρατθή επνρή (έσο ηα κέζα ηνπ 7νπ αη πΥ)

(β΄ νκάδα) ζηελ θπξίσο αξρατθή επνρή (κέζα 7νπ - 6νο αη πΥ)

(γ΄ νκάδα) ζηελ θιαζηθή επνρή (5νο ndash 4νο αη πΥ)

(δ΄ νκάδα) ζηελ ειιεληζηηθή επνρή (3νο ndash 1νο αη πΥ)

[Δάλ είλαη αλαγθαίν νη καζεηέο αθηεξψλνπλ θαη ζην ζπίηη ρξφλν γηα ηελ

νινθιήξσζε ησλ παξνπζηάζεψλ ηνπο]

3ε ψξα Παξνπζίαζε εξγαζηψλ

Αθνινπζεί παξνπζίαζε ησλ εξγαζηψλ θαη ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηηο αιιαγέο πνπ

ζπληεινχληαη ζηηο εηθαζηηθέο ηέρλεο ζε ζπλάξηεζε κε ηηο αιιαγέο ζε ινγνηερληθφ

επίπεδν




ρόιηα γηα ηελ πνξεία θαη ηε κέζνδν εξγαζίαο

1 Απνθαζίδνπκε λα αθηεξψζνπκε 3 δηδαθηηθέο ψξεο ζηε κειέηε ηεο ζθελήο (θαη φρη

δχν ζχκθσλα κε ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα) ιφγσ ηεο ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο πνπ έρεη

γηα ηελ εμέιημε ηνπ έπνπο θαη επεηδή ζε απηήλ εζνγξαθείηαη ζηα βαζηθά

ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ν πξσηαγσληζηήο ηνπ έξγνπ

2 Δληάζζνπκε ηελ εξγαζία ζην πιαίζην ηνπ laquoηππηθνχraquo γξακκαηηζκνχ ψζηε φινη νη

καζεηέο λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά δηεξεπλεηηθά θαη επαγσγηθά ζηε δηακφξθσζε ηνπ

νκαδηθνχ πξντφληνο Γηlsquo απηφλ ηνλ ιφγν νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο

πξνυπνζέηνπλ δηάινγν ζην πιαίζην ηεο νκάδαο θαη ηεο ηάμεο

3 Γηα εξγαζία δίλνπκε ηε δηαζεκαηηθή κειέηε ηεο ζθελήο ζε κεηαγελέζηεξεο επνρέο

(επεηδή είλαη πην ζχλζεην ζέκα) θαη ηε ζχληαμε κηαο πνιπκεζηθήο παξνπζίαζεο απφ

ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο

4 Ζ αλαδήηεζε ζην δηαδίθηπν ζα είλαη ελ κέξεη ειεχζεξε ψζηε νη καζεηέο λα

ιεηηνπξγήζνπλ θξηηηθά ζηελ επηινγή ηνπ πιηθνχ ηνπο θαη ελ κέξεη θαζνδεγνχκελε

ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα δεδνκέλα είλαη πνιιά θαη ε ζπγθέληξσζή ηνπο ζα απαηηνχζε

πνιχσξε πινήγεζε

5 Υξεζηκνπνηνχκε ηελ εξψηεζε σο βαζηθφ αλαγλσζηηθφ εξγαιείν ην νπνίν

δηεπθνιχλεη ηελ πξνζέγγηζε ηνπ καζεηή θαη δηεπξχλεη ηηο πξνζιεπηηθέο ηνπ

ηθαλφηεηεο ηφζν ζε ζρέζε κε ην ινγνηερληθφ θείκελν φζν θαη ζε ζρέζε κε ην έξγν

ηέρλεο

Άιιεο εθδνρέο

Έλα δεχηεξν ζεκείν δξακαηηθήο θνξχθσζεο ζηελ laquoΚπθιψπεηαraquo φπνπ

κάιηζηα λα έξρεηαη πάιη ζην πξνζθήλην ν κεηαμχ δνιηφηεηαο θη εμππλάδαο

εξσηζκφο ηνπ Οδπζζέα είλαη ε laquoθπγήraquo φζσλ επέδεζαλ θάησ απφ ηηο θνηιηέο

ησλ αξληψλ Ζ laquoθπγήraquo πνπ απνηειεί ηε δεχηεξε θάζε ηεο πεξηπέηεηαο έδσζε

πνιιά εξεζίζκαηα ζηελ αξραία ηέρλε (ζψδνληαη ζαξάληα κειαλφκνξθεο θαη

πέληε εξπζξφκνξθεο αλαπαξαζηάζεηο) θαη είλαη αιιειέλδεηε κε ην κνηίβν

ηεο laquoηχθισζεοraquo

Δπίζεο ηα δχν απηά κνηίβα απαληνχλ καδί ζε αξθεηέο παξακπζηθέο δηεγήζεηο

θαη ιατθέο παξαδφζεηο (ζρεηηθά κε ηελ πάιε ελφο γίγαληα κε έλαλ κηθξφζσκν

αιιά έμππλν άλζξσπν) νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα αμηνπνηεζνχλ ζε έλα




δηαθεηκεληθφ ζρέδην εξγαζίαο ψζηε λα δηαθξηζνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο

επηθήο πνίεζεο θαη ηεο ιατθήο αθήγεζεο

Δλδηαθέξνλ ζα είρε ε ζπγθέληξσζε λεφηεξσλ αλαπαξαζηάζεσλ πνπ ζα

έδηλαλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ ηε δηαθνξά αλάκεζα

ζηε ζπκβαηηθή ηέρλε ηεο αξραηφηεηαο θαη ηε ζχγρξνλε πξνζσπηθή

θαιιηηερληθή έθθξαζε Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή ζα κπνξνχζε λα ζπκπιεξσζεί

κε ηε ζπγγξαθή απφ ηνπο καζεηέο κηαο ζχγρξνλεο αθήγεζεο ηνπ γεγνλφηνο

(ιρ ζχληαμε κηαο είδεζεο ζε εθεκεξίδα ελφο κνλνιφγνπ ή δηαιφγνπ γηα

ηαηλία θνθ)

ρόιηα - Κξηηηθή

Δλδέρεηαη νη καζεηέο λα κε ζπγθεληξψζνπλ ην ίδην εηθαζηηθφ πιηθφ κε απηφ

πνπ ζπγθέληξσζε ν δηδάζθσλmiddot ζηελ πεξίπησζε απηή ρξεηάδεηαη κεγαιχηεξε

επειημία ζην ζελάξην ψζηε λα δνπιέςνπλ φινη κε βάζε ηα επξήκαηά ηνπο

Ο δηδάζθσλ ζπλππνινγίδεη ην γλσζηηθφ επίπεδν ηνπ ηκήκαηνο γηα λα

απνθαζίζεη αλ ζα ζπκπεξηιάβεη απφ ην Φχιιν εξγαζίαο 3 είηε ην ζχλνιφ ηνπ

είηε έλα ηκήκα ηνπ (ιρ κφλν ηελ αξρατθή επνρή ή κφλν ηελ ειιεληζηηθή

επνρή)

Βηβιηνγξαθία Hansen J G 1986 Die Blendung des Polyphem Ein Beispiel zur Funktion des Bildes im

Griechischunterricht Der altsprachliche Unterricht 29 (3) 61-74 Διι κηθξ Β Φπληίθνγινπ

Φηιφινγνο 70 (1992) 264-280

Snodgrass A 1998 Homer and the Artists Text and Picture in Early Greek Art Cambridge

Cambridge University Press

Φύιια Δξγαζίαο

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1

Οδύζζεηα θαη ακθνξέαο ηνπ 7νπ αη πΥ

Α Οδχζζεηα ξαςσδία η ζη414-444 laquoΖ ηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo Αλάγλσζε ηεο ζθελήο κε

βάζε ηα αθφινπζα εξσηήκαηα 1 Παξαηεξήζηε ηελ εμέιημε ηεο δξάζεο ζε απηήλ ηε ζθελή

2 Με πνηα εθθξαζηηθά κέζα ν πνηεηήο παξηζηάλεη ηε ζθελή ηεο laquoηχθισζεοraquo Γηαηί επηιέγεη

ηα ζπγθεθξηκέλα εθθξαζηηθά κέζα Ση ζέιεη λα ηνλίζεη 3 Πψο ε ζθελή ηεο laquoηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπraquo εζνγξαθεί ηνλ Οδπζζέα

Β Πεξηγξάςηε ζπλνπηηθά ηνλ πξσηναηηηθφ ακθνξέα απφ ην Μνπζείν ηεο Διεπζίλαο (ηνπ β ηεηάξηνπ ηνπ 7νπ αη πΥ) ιακβάλνληαο ππφςε ηα αθφινπζα εξσηήκαηα

1 Πνηα ζθελή απφ ην επεηζφδην ηεο laquoηχθισζεοraquo απεηθνλίδεηαη

2 ε πνηα ζηάζε βξίζθεηαη ν Πνιχθεκνο

3 Πφζνη άλδξεο απεηθνλίδνληαη Πνηα είλαη ε ζηάζεο ηνπο 4 Σα πξφζσπα είλαη δσγξαθηζκέλα κε ηνλ ίδην ηξφπν ή θάπνηα μερσξίδνπλ




5 Παξαηεξείηε θάπνην ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ζηελ φςε ησλ πξνζψπσλ ή ζηελ θίλεζή

ηνπο 6 Πνηεο ήηαλ νη δηαζηάζεηο θαη πνηα ε ρξήζε απηνχ ηνπ έξγνπ ηέρλεο

Γ χγθξηζε ησλ δχν αλαπαξαζηάζεσλ

1 Πφζνη είλαη νη ζχληξνθνη ηνπ Οδπζζέα πνπ παίξλνπλ κέξνο ζηελ laquoηχθισζεraquo ηνπ Κχθισπα ζην έπνο Γηαηί ζην αγγείν δελ απεηθνλίδνληαη φινη

2 Πψο πξνβάιιεηαη ε εγεηηθή ζέζε ηνπ Οδπζζέα ζην έπνο Ζ εγεηηθή απηή ππεξνρή

παξηζηάλεηαη ζην αγγείν θαη πψο 3 Πνην είλαη ην πιεζηέζηεξν παξάιιειν ζην θείκελν ηεο αλαπαξηζηψκελεο ζηελ

αγγεηνγξαθία δξάζεο ησλ ζπληξφθσλ Πψο πεξηγξάθεηαη ε δξάζε ησλ ζπληξφθσλ ζην

θείκελν θαη πψο παξηζηάλεηαη ζην αγγείν 4 Πψο παξηζηάλεηαη ν Κχθισπαο ζην αγγείν Θα ραξαθηεξίδαηε ηελ αλαπαξάζηαζε ηεο

αληίδξαζεο ηνπ Πνιχθεκνπ ηφζν ζην θείκελν φζν θαη ζην αγγείν ξεαιηζηηθή θαη δξαζηηθή

Γ Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πνηεηηθήο θαη εηθαζηηθήο αλαπαξάζηαζεο 1 Ζ αλαπαξάζηαζε ηεο αληίδξαζεο ηνπ Κχθισπα ζηελ αγγεηνγξαθία κπνξεί λα ηαπηηζηεί

επαθξηβψο κε θάπνην νκεξηθφ ρσξίν

2 Πνηα ζηηγκή ηεο laquoηχθισζεοraquo παξηζηάλεηαη ζην αγγείν Γηαηί πηζηεχεηε φηη ζπκβαίλεη απηφ


πιινγή εηθαζηηθνύ πιηθνύ από ην δηαδίθηπν Α Αλαδεηήζηε ζην δηαδίθηπν θσηνγξαθίεο κε αλαπαξαζηάζεηο ηνπ Πνιχθεκνπ ζηελ αξραία

ειιεληθή ηέρλε θαη ζπγθεληξψζηε ζε έλα θάθειν φζεο ζρεηίδνληαη κε ηελ laquoηχθισζεraquo

Καηά ηελ αλαδήηεζή ζαο κπνξείηε λα αμηνπνηήζεηε ηνπο παξαθάησ δηθηπαθνχο ηφπνπο

1 httpwwwgooglegr ―gt Δηθφλεο (ή απεπζείαο httpimagesgooglegr) φξνη laquoΠνιχθεκνο Οδπζζέαοraquo

2 ηελ ίδηα ζειίδα κπνξείηε λα επαλαιάβεηε ηελ αλαδήηεζε κε αγγιηθνχο φξνπο

laquoOdysseus Polyphemusraquo ή laquoblinding of Polyphemusraquo [γηα ηε κεηαγξαθή ησλ νλνκάησλ βι httpenwikipediaorg ―gt φξνη laquoΠνιχθεκνοraquo

laquoΟδπζζέαοraquo]

3 httpcommonswikimediaorg

httpenwikipediaorg φξνη laquoOdysseus Polyphemusraquo ή laquoblinding of Polyphemusraquo

4 Άιιεο ρξήζηκεο ηζηνζειίδεο

httpwwwe-ylikogr httpwwwtheogoniagrindexhtm

httpwwwtheoicom

httpwwwmlahanasdeGreeksMythologyListGreekMythologyImageshtml httpwwwmlahanasdeGreeksPotteryhtm

httpwwwutexaseducoursesintrotogreecelect7img21sperlblndnghtml

httpwwwperseustuftsedu

Β Γεκηνπξγείζηε κηα πηλαθνζήθε κε ζέκα ηελ laquoηχθισζε ηνπ Πνιχθεκνπraquo φπνπ ζα

ηαμηλνκήζεηε ηηο εηθφλεο κε ρξνλνινγηθή ζεηξά (α) 7νο-6νο αη πΥ (β) 5νο-4νο αη πΥ (γ)

ειιεληζηηθή θαη ξσκατθή επνρή Καηαγξάθεηε επίζεο φζα ζηνηρεία ζαο θαίλνληαη ρξήζηκα γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ

αλαπαξαζηάζεσλ ιρ ηφπνο πξνέιεπζεο ηερλνηξνπία δηαζηάζεηο ρξήζε εηθαζηηθνχ έξγνπ

θηι πνηνο ζέιεη δηεπθξηλίζεηο γηα ηα είδε ησλ αγγείσλ θαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ

ηερλνηξνπηψλ κπνξεί λα πινεγεζεί ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν ηνπ Διιεληθνχ πνιηηηζκνχ

httpusersthessschgripapindexhtm ―gt Σέρλε Σα είδε ησλ αγγείσλ




Γ εκεηψζηε πνηα άιια ζέκαηα ζρεηηθά κε ηνλ Πνιχθεκν ζπλαληήζαηε ζηηο εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο (αλά επνρή)

Γ Αλαδεηήζηε ζην δηαδίθηπν ηίηινπο ήθαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε άιια αξραία ειιεληθά έξγα

κε ζέκα ηνλ θχθισπα Πνιχθεκν 1 httpwwwgooglegr

φξνη laquoΠνιχθεκνοraquo laquoΚχθισπαοraquo

2 httpwwwperseustuftsedu φξνο laquoCyclopraquo

3 httpwwwgooglegr

φξνη laquoΚχθισπαο Δπξηπίδεraquo [Ή κπνξείηε λα αλαδεηήζεηε ζηνηρεία γηα παξαζηάζεηο ηνπ Κχθισπα ηνπ Δπξηπίδε ζην

Δζληθφ Θέαηξν (ςεθηνπνηεκέλν αξρείν httpwwwnt-archivegrplaysaspx) θαη ζην

Κξαηηθφ Θέαηξν Βνξείνπ Διιάδνο (httpwwwntnggr)

Δπίζεο ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη νη αθφινπζεο ζειίδεο httpwwwdg-machinacomkappa973kappalambdaomegapialphasigmaf-

epsilonupsilonrhoiotapi943deltaetahtml

httpwwwfilmfestivalgrtributes2003-2004cinemythologyindexphpmenu=3ampitem=kmoviesampmovie=8]

4 httpwwwmikrosapoplousgr ―gt Αξραία Διιεληθά θείκελα ―gt Θεφθξηηνο Δηδχιιηα

Δ πγθεληξψλεηε απφ ην δηαδίθηπν πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα ινγνηερληθά είδε θαηά ηελ (α)

αξρατθή (β) θιαζηθή θαη (γ) ειιεληζηηθή επνρή πληάζζεηε έλα δηάγξακκα κε ηηο ζρεηηθέο

πιεξνθνξίεο

Καηά ηελ αλαδήηεζή ζαο ρξήζηκνη είλαη νη εμήο δηθηπαθνχο ηφπνπο 1 httpodysseusculturegr

2 httpwwwe-historygr


Παξάιιειεο laquoαλαγλώζεηοraquo θεηκέλνπ-κεηαγελέζηεξσλ αλαπαξαζηάζεσλ

Α πγθξίζεηο κε άιιεο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ 7νπ αη πΥ

(εκ Δπηιέγνληαη ελδεηθηηθά δχν δείγκαηα)

1 Να εληνπίζεηε θαη λα θαηαγξάςεηε (επηγξακκαηηθά) ηηο δηαθνξέο κε ηελ αλαπαξάζηαζε

ηνπ ακθνξέα ηεο Διεπζίλαο 2 Πψο εμεγείηε ην γεγνλφο φηη εκθαλίδνληαη ζην πξψην κηζφ ηνπ 7νπ αη ζε δηαθνξεηηθέο

πεξηνρέο ηεο Διιάδαο πνιιέο εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο κχζσλ ζρεηηδφκελσλ (α) γεληθά κε

ηελ Οδχζζεηα θαη (β) εηδηθφηεξα κε ην επεηζφδην ηεο laquoηχθισζεοraquo 3 Γεκηνπξγήζηε κηα ζπλζεηηθή παξνπζίαζε κε ζέκα ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ ηέρλε ηνπ 7νπ αη πΥ

Β πγθξίζεηο κε αλαπαξαζηάζεηο ηνπ 6νπ αη πΥ (εκ Δπηιέγνληαη ελδεηθηηθά δχν δείγκαηα)

1 Πνηεο είλαη νη βαζηθέο δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη ζε ζρέζε κε ηελ αλαπαξάζηαζε ηνπ ακθνξέα ηεο Διεπζίλαο Να ηηο θαηαγξάςεηε (επηγξακκαηηθά)

2 Να εξκελεχζεηε ηηο δηαθνξέο παίξλνληαο ππφςε ηηο αιιαγέο ζε ινγνηερληθφ επίπεδν

(ελαζρφιεζε κε ηε ιπξηθή πνίεζε θαη ηε θηινζνθία) 3 Γεκηνπξγήζηε κηα ζπλζεηηθή παξνπζίαζε κε ζέκα ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ ηέρλε ηνπ 6νπ αη πΥ




Γ πγθξίζεηο κε αλαπαξαζηάζεηο ηνπ 5νπ θαη 4νπ αη πΥ


1 Πνηα λέα πξφζσπα εκθαλίδνληαη ζε απηήλ ηελ αλαπαξάζηαζε θαη ζε πνηα ζηάζε Να

θαηαγξάςεηε (επηγξακκαηηθά) ηηο βαζηθέο δηαθνξέο

2 Με πνην πνηεηηθφ είδνο ζπλδέεηαη ε αγγεηνγξαθία Τπάξρεη θάπνην έξγν ηεο θιαζηθήο επνρήο πνπ κπνξεί λα ήηαλ ε πεγή ηεο έκπλεπζεο

3 Πνηεο άιιεο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ Πνιχθεκνπ απφ ηελ θιαζηθή επνρή είδαηε ζην δηαδίθηπν

Γηαηί ζε απηήλ ηελ επνρή ζπαλίδνπλ απεηθνλίζεηο ηεο laquoηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπraquo (εκ ζηελ απάληεζή ζαο λα πάξεηε ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο δξακαηηθήο πνίεζεο)

4 Γεκηνπξγήζηε κηα ζπλζεηηθή παξνπζίαζε κε ζέκα ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ ηέρλε ηεο θιαζηθήο επνρήο

Γ πγθξίζεηο κε εηθαζηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηεο ειιεληζηηθήο θαη ξσκατθήο επνρήο


1 Πνηα είλαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ειιεληζηηθψλ έξγσλ κε ζέκα ηελ laquoηχθισζε

ηνπ Πνιχθεκνπraquo Να ηα θαηαγξάςεηε (επηγξακκαηηθά)

2 Γηαηί ην ζέκα ηεο laquoηχθισζεο ηνπ Πνιχθεκνπraquo γίλεηαη πάιη επίθαηξν (εκ Γηα ηελ απάληεζή ζαο λα ιάβεηε ππφςε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ειιεληζηηθήο ινγνηερλίαο φπσο ηα

θαηαγξάςαηε ζην ζρεηηθφ δηάγξακκα)

3 Πνηα άιια ζέκαηα εκπλεπζκέλα απφ ην κχζν ηνπ Κχθισπα εκθαλίδνληαη απηήλ ηελ επνρή ζηελ ηέρλε θαη ζηε ινγνηερλία

4 Γεκηνπξγήζηε κηα ζπλζεηηθή παξνπζίαζε κε ζέκα ηελ παξάζηαζε ηεο laquoηχθισζεο ηνπ

Πνιχθεκνπraquo ζηελ ειιεληζηηθή ηέρλε




35 laquoΓυναίκεσ ιςτορία και εργαςία Οι Ελλθνίδεσ του Μεςοπολζμουraquo Μια

διδακτικι παρζμβαςθ με χριςθ ΣΠΕ


Σαπηόηεηα ηνπ ζελαξίνπ

Σίηινο Γπλαίθεο ηζηνξία θαη εξγαζία Οη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπ

Γεκηνπξγφο Μαξία Αθξηηίδνπ

Γηδαθηηθά αληηθείκελα Ηζηνξία γεληθήο παηδείαο (Κεθάιαην ΚΒ laquoΖ Διιάδα απφ ην

1914 σο ην 1924 Ζ θξίζε ησλ πνιηηηθψλ ζεζκψλ θαη ε δηάιπζε ηνπ νξάκαηνο ηεο

Μεγάιεο Ηδέαοraquo)120

Σάμε Γ΄ Λπθείνπ Γ΄ Δζπεξηλνχ Λπθείνπ

Υξνληθή δηάξθεηα Ζ ρξνληθή δηάξθεηα ηεο πινπνίεζεο νξίζηεθε ζε 5-6 δηδαθηηθέο

ψξεο (ελψ απαηηνχληαη θαη θάπνηεο ψξεο εξγαζίαο ζην ζπίηη)

Τινπνίεζε Σν ζπγθεθξηκέλν ζελάξην πινπνηήζεθε ζηε Γ΄ ηάμε ηνπ Δζπεξηλνχ

Λπθείνπ χξνπ θαηά ηε δηάξθεηα παξεκβαηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ νξγάλσζε ην

Κέληξν Δξεπλψλ γηα Θέκαηα Ηζφηεηαο (ΚΔΘΗ) ην ζρνιηθφ έηνο 2006-2007 κε

ζχκπξαμε ζρνιείσλ ηεο χξνπ θαη ζεκαηηθή Φχιν θαη Απαζρφιεζε Γηα ηηο αλάγθεο

ηνπ επηκνξθσηηθνχ πιηθνχ ηα αξρηθά θχιια εξγαζίαο έρνπλ ηξνπνπνηεζεί

θαηάιιεια

Πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο Απαηηείηαη κηθξή εμνηθείσζε κε ηελ πινήγεζε ζην

δηαδίθηπν θαη ηε δεκηνπξγία παξνπζηάζεσλ

ΔξγαιείαΜέζα δηδαζθαιίαο (έληππα θαη ειεθηξνληθά)

ζρνιηθφ εγρεηξίδην

ινγηζκηθφ επεμεξγαζίαο θεηκέλσλ θαη παξνπζίαζεο

δηαδίθηπν

ύληνκε πεξηγξαθή ηνπ ζελαξίνπ

Ζ δηδαθηηθή πξφηαζε πνπ αθνινπζεί αθνξά ηελ ηζηνξία γεληθήο παηδείαο ηεο Γ΄ ηά-

μεο Γεληθνχ Λπθείνπ θαη ηεο Γ΄ ηάμεο Δζπεξηλνχ Λπθείνπ Θέκα ηεο είλαη ε δηεξεχ-

λεζε ηεο ζέζεο ησλ γπλαηθψλ (γεληθφηεξα αιιά θαη εηδηθφηεξα σο πξνο ην δήηεκα

ηεο εξγαζίαο) θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Μεζνπνιέκνπ ζηελ Διιάδα κέζα απφ ην ζρν-

ιηθφ εγρεηξίδην θαη πξσηνγελείο πεγέο ηεο επνρήο δηαζέζηκεο ζην δηαδίθηπν θαζψο

θαη ε εθπφλεζε ηειηθήο ζπλζεηηθήο εξγαζίαο κε ηε ρξήζε ινγηζκηθνχ παξνπζίαζεο

ην θείκελν πνπ αθνινπζεί ζα παξνπζηαζηνχλ νη ζηφρνη ην πεξηερφκελν θαη ηα απν-

ηειέζκαηα ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο πνπ πινπνηήζεθε ελψ παξάιιεια ζα επηρεη-

ξεζεί ε έληαμή ηνπο εληφο ελφο επξχηεξνπ πξνβιεκαηηζκνχ γηα ηε δηδαθηηθή ηεο

ηζηνξίαο αιιά θαη ηνλ ηξφπν αμηνπνίεζεο ησλ ΣΠΔ ζην κάζεκα απηφ

120 Πξφθεηηαη γηα ην πξνεγνχκελν εγρεηξίδην Ηζηνξίαο Γεληθήο Παηδείαο ησλ Β θνπιάηνπ Ν

Γεκαθνπνχινπ Κφλδε Ηζηνξία λεφηεξε θαη ζχγρξνλε πνπ ήηαλ ζε ηζρχ θαηά ηε ρξνληθά πινπνίε-

ζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο




θεπηηθό θαη ζηόρνη

Σν ζθεπηηθφ ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο βαζίζηεθε ζηε δηαπίζησζε φηη ε ηζηνξία

κέρξη πξφζθαηα γξαθφηαλ θαη θαηά ζπλέπεηα δηδαζθφηαλ σο ε αθήγεζε ησλ πξά-

μεσλ κεγάισλ αλδξψλ Καζψο δεηνχκελν ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο

ήηαλ ε έληαμε ηεο ηζηνξίαο ησλ γπλαηθψλ ζηνλ θνξκφ ηεο επίζεκεο ηζηνξίαο ηέζε-

θαλ ηα παξαθάησ δεηήκαηα πξνο δηεξεχλεζε

Καηά πφζν ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην είλαη ελαξκνληζκέλν κε ηηο πξφζθα-

ηεο εμειίμεηο ζηελ ηζηνξηνγξαθία σο πξνο ηελ ηζηνξία ησλ γπλαηθψλ

Πνηα εηθφλα ηεο ηζηνξίαο ησλ γπλαηθψλ δίλεη ην εγρεηξίδην θαη γηαηί

Τπάξρνπλ ηα κέζα θαη νη πεγέο γηα λα αιιάμεη απηή ε εηθφλα

ηφρνο είλαη παξνπζηαζζεί ζηελ ηάμε σο πξφβιεκα πξνο δηεξεχλεζε ε ζέζε ησλ γπ-

λαηθψλ ζηε ζρνιηθή ηζηνξία θαη φρη λα δνζνχλ έηνηκεο ή πξνθαηαζθεπαζκέλεο

απαληήζεηο

πγθεθξηκέλα δεηνχκελν είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο ζέζεο ησλ γπλαηθψλ (γελη-

θφηεξα αιιά θαη εηδηθφηεξα σο πξνο ην δήηεκα ηεο εξγαζίαο) θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ

Μεζνπνιέκνπ ζηελ Διιάδα Ζ πεξίνδνο ηνπ Μεζνπνιέκνπ επηιέρζεθε δηφηη

α) πξφθεηηαη γηα κηα κεηαβαηηθή πεξίνδν γηα ην ζχλνιν ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαοmiddot

β) ην γπλαηθείν θίλεκα ζε φιν ηνλ θφζκν θαη ζηελ Διιάδα εληείλεηαη κε αηρκή ηνπ

δφξαηνο ηελ δηεθδίθεζε ηεο γπλαηθείαο ςήθνπ θαη ην δηθαίσκα ζηελ ηζφηηκε ζπκκε-

ηνρή ζηελ εξγαζία (Αβδειά 2002)

Οη ζπγθεθξηκέλνη δηδαθηηθνί ζηφρνη ήηαλ νη καζεηέοηξηεο

λα έξζνπλ ζε επαθή κε απζεληηθέο πεγέο ηεο ηζηνξίαο ηνπ γπλαηθείνπ θηλήκαηνο ηεο επν-

ρήο (ηζηνξηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα επαηζζεηνπνηεζνχλ σο πξνο ηηο απνζησπεκέλεο θσλέο ηεο ηζηνξίαο (ηζηνξηθφο

γξακκαηηζκφο)middot

λα αμηνπνηήζνπλ ηηο ηζηνξηθέο πεγέο θαη λα εμαγάγνπλ ηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο (ηζηνξηθφο

θαη θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα αζθεζνχλ ζηελ θξηηηθή ζθέςε θαη λα απνθηήζνπλ ηζηνξηθή αληίιεςε κέζα απφ ηε

ζχγθξηζε ηνπ ηφηε κε ην ηψξα φζνλ αθνξά ηα εξγαζηαθά δηθαηψκαηα ησλ γπλαηθψλ

(ηζηνξηθφο θαη θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα πξνβιεκαηηζηνχλ γηα ηνλ ηξφπν γξαθήο ηεο ηζηνξίαο θαη γηα ηελ απνπζία ησλ γπλαη-

θψλ απφ ηελ ηζηνξηθή αθήγεζε (ηζηνξηθφο θαη θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)middot




λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηε δηάθξηζε ηεο ηζηνξίαο ησλ γεγνλφησλ απφ ηελ ηζηνξία ηνπ

δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ βίνπ θαη λα θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε νπηηθή ηνπ

θχινπ εληάζζεηαη ζην δεχηεξν είδνο ηζηνξηνγξαθίαο (ηζηνξηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα δηαηππψζνπλ ππνζέζεηο θαη λα δηεξεπλήζνπλ ηελ ηζρχ ηνπο κέζσ δξαζηεξηνηήησλ

δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο θαη επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο (ηζηνξηθφο θαη θξηηηθφο γξακ-

καηηζκφο)middot

λα νδεγεζνχλ ζηελ παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ κέζα απφ κηα δνκεκέλε δηαδηθαζία

(θιαζηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηνπο ππνινγηζηέο θαη ηελ ηερλνινγία ζηα πιαίζηα ελφο θηινινγη-

θνχ καζήκαηνο θαη λα θαηαλνήζνπλ ηε δηάδνζε ησλ ΣΠΔ ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο

εθπαίδεπζεο θαη ηεο κάζεζεο (ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα αζθεζνχλ ζηε ρξήζε κεραλήο αλαδήηεζεο θαη ζηελ νξζή αμηνπνίεζε ιέμεσλ-

θιεηδηψλ (ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηάζνπλ ηα απνηε-

ιέζκαηα ηεο εξγαζίαο ηνπο (ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα αζθεζνχλ ζηελ αλαδήηεζε θαη ηελ θξηηηθή αμηνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο ζην δηα-

δίθηπν (ςεθηαθφο θαη θξηηηθφο γξακκαηηζκφο)middot

λα κάζνπλ λα εξγάδνληαη νκαδηθά θαη ζπλεξγαηηθά

Λεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηεο δηδαθηηθήο πνξείαο

Η πξνβιεκαηηθή ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο ndash Σν ζεσξεηηθό πιαίζην

πσο ήδε αλαθέξζεθε ην ζθεπηηθφ ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο βαζίζηεθε ζηε δηα-

πίζησζε φηη ε ηζηνξία κέρξη πξφζθαηα γξαθφηαλ θαη θαηά ζπλέπεηα δηδαζθφηαλ σο

ε αθήγεζε ησλ πξάμεσλ κεγάισλ αλδξψλ ήκεξα νη αλζξσπηζηηθέο επηζηήκεο γελη-

θφηεξα κεηά ηε ζθνδξή ακθηζβήηεζε πνπ δέρηεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νπ αη-

ψλα πξνζαλαηνιίδνληαη ζε λέεο αλαζηνραζηηθέο πξαθηηθέο θαη ζε έλαλ επξχηεξν

κεζνδνινγηθφ πξνβιεκαηηζκφmiddot παξάιιεια επηρεηξείηαη ε θαηάδεημε ησλ αθεγεκα-

ηηθψλ αξκψλ θαη ησλ ηδενινγηθψλ ζπλαξηήζεσλ θάζε επηζηεκνληθήο γξαθήο Δηδηθά

ζην επηζηεκνληθφ πεδίν ηεο ηζηνξηνγξαθίαο παξαηεξείηαη κηα ζεκαληηθή αιιαγή

παξαδείγκαηνο πνπ νδεγεί ζηελ εθ βάζξσλ αλαλέσζε ησλ ηζηνξηθψλ ζπνπδψλ θαη

ζηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπο ζε λέεο κνξθέο ηζηνξηθήο θαη θνηλσληθήο εκπεηξίαο (Ig-

gers 1999)

Μέξνο ηεο παξαπάλσ αιιαγήο παξαδείγκαηνο σο πξνο ηελ ηζηνξηνγξαθία

απνηειεί ε ηζηνξηθή πξνβιεκαηηθή πνπ ζέηεη ηελ έκθπιε δηάζηαζε ηνπ ηζηνξηθνχ




ππνθεηκέλνπ ζην επίθεληξν Ζ πξνβιεκαηηθή απηή έρεη ήδε κηα εηεξφθιεηε δηαδξνκή

είθνζη πέληε εηψλ (Αβδειά amp Φαξά 1997)121

Πνιχ λσξίο ndashήδε απφ ην πξψην θχκα

ηνπ θεκηληζκνχndash έγηλε αληηιεπηφ φηη κηα ηζηνξία απφ ηελ νπνία απνπζηάδνπλ νη γπ-

λαίθεο είλαη κηα ηζηνξία πνπ αγλνεί laquoεπηδεηθηηθά ηελ ηζηνξηθή εκπεηξία ηεο κηζήο

αλζξσπφηεηαοraquo ηηο ζχγρξνλεο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο laquoην θχιν γίλεηαη άμνλαο

ηεο ηζηνξηθήο αλάιπζεο πνπ ηέκλεηαη κε άιινποraquo θαη απνηειεί νπζηαζηηθά αλαιπηηθφ

εξγαιείν (θνη 1999) πνπ καο βνεζά λα ζέζνπκε λέα εξσηήκαηα ζε παιηφ πιηθφ

ύλδεζε κε ηα ηζρύνληα ζην ζρνιείν

Αο ζεκεησζεί εδψ φηη ηφζν νη ζηφρνη πνπ ηέζεθαλ φζν θαη ηα κέζα θαη ε κέζνδνο

δηδαζθαιίαο είλαη ελαξκνληζκέλα κε ην Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ γηα

ηελ Ηζηνξία ην νπνίν πξνβιέπεη αλάκεζα ζηα άιια ηελ άζθεζε ησλ καζεηψλ ζηελ

αλάιπζε ηζηνξηθψλ δεδνκέλσλ θαη ζηελ αμηνπνίεζή ηνπο γηα ηε βαζχηεξε θαηαλφ-

εζε ηνπ παξειζφληνο θαζψο θαη ηελ θαηαλφεζε φηη ε ηζηνξηνγξαθία είλαη laquoαλαθα-

ηαζθεπήraquo ηνπ παξειζφληνο φηη βαζίδεηαη ζε πεγέο θαη φηη ζπληζηά επηιεθηηθή δηαδη-

θαζία ζνλ αθνξά ηε κέζνδν επεμεξγαζίαο ησλ πεγψλ ην ΔΠΠ ηελ πεξηγξάθεη

σο εμήο εμέηαζε ησλ πεγψλ θξηηηθή εμέηαζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζεσξνχληαη θξίζηκα

γηα ηελ εξεπλεηηθή δηαδηθαζία εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ αληαιιαγή απφςεσλ

Μέζνδνο θαη κέζα (ηερλνινγίεο) δηδαζθαιίαο Δξγαιεία θαη πεγέο

Χο κέζα δηδαζθαιίαο νξίζηεθαλ αθελφο ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην θαη αθεηέξνπ ην δηα-

δίθηπν πνπ επέηξεςε ηελ έξεπλα ζε ηζηνξηθέο πεγέο κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ

Αο ζεκεησζεί φηη ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ δελ επηιέρζεθε σο απηνζθνπφο αιιά ζηα πιαίζηα

δεκηνπξγίαο ελφο ελαιιαθηηθνχ παηδαγσγηθνχ πεξηβάιινληνο κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε

ηεο θξηηηθήο ζθέςεο Γηα ηνλ ιφγν απηφλ αθελφο απνθεχρζεθε ε ιχζε ηεο ρανηηθήο

δηαδηθηπαθήο πεξηήγεζεο αθεηέξνπ ζε πξψηε θάζε δελ επηιέρζεθαλ ηζηνζειίδεο

αθεγεκαηηθνχ πεξηερνκέλνπ αιιά έλαο δηθηπαθφο ηφπνο κε ςεθηνπνηεκέλν πξσην-

γελέο πιηθφ ν νπνίνο επηπιένλ πξνζθέξεη ειεθηξνληθά εξγαιεία αλαδήηεζεο (Γθίθα

2002) θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο αλνηρηφ πεξηβάιινλ δηεξεχλεζεο ζηελ ηζηνζε-

121 ηα πιαίζηα ηνπ παξφληνο θεηκέλνπ δελ κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα ηελ πξνβιεκαηνπνίεζε ησλ ίδησλ ησλ φξσλ laquoθχινraquo θαη laquoγπλαίθαraquo απφ ηε ζχγρξνλε ζεσξία Αξθεί λα αλαθεξζεί φηη ζχκθσλα κε ηελ

Αβδειά (2006) laquoθνηλφο παξνλνκαζηήο [] φισλ ησλ πξνηάζεσλ είλαη ε παξαδνρή φηη απφ ηε κηα

κεξηά ην θχιν είλαη θνηλσληθέο ζρέζεηο θαη ζπκβνιηθφ ζχζηεκα κε αλαθνξά ζηηο δηαθνξέο κεηαμχ

αληξψλ θαη γπλαηθψλ θαη απφ ηελ άιιε κεξηά ndash θαη ζπγρξφλσοndash ε έκθπιε δηαθνξά ζπγθξνηεί θαη

αλαπαξηζηά ζρέζεηο εμνπζίαοraquo




ιίδα ηνπ Δξγαζηεξίνπ γηα ηηο πνπδέο ησλ Γχν Φχισλ ηνπ Παληείνπ Παλεπηζηεκίνπ

httpwwwgenderpanteiongr δηαηίζεηαη πιήξσο ςεθηνπνηεκέλν θαη κε εθηελέο

επξεηήξην έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά γπλαηθεία πεξηνδηθά ηεο επνρήο ν Αγψλαο ηεο

Γπλαίθαο ην θχιιν εξγαζίαο 2 σζηφζν δίλεηαη θαη κηα ελαιιαθηηθή πνξεία εξγα-

ζίαο θαηά ηελ νπνία νη καζεηέοηξηεο αλαιακβάλνπλ εμ νινθιήξνπ ηελ επζχλε ελην-

πηζκνχ πξσηνγελψλ πεγψλ ζην δηαδίθηπν ηε ζπλέρεηα σζηφζν αλεμάξηεηα απφ ην

πνηα πνξεία εξγαζίαο έρεη επηιερζεί γηα ηε ζπκπιεξσζε ηνπ θχιινπ εξγαζίαο 2

αθνχ νη καζήηξηεο έρνπλ ηελ επθαηξία λα επεμεξγαζηνχλ πξσηνγελείο πεγέο ρξεζη-

κνπνηνχλ αμηνινγηθά θαη θξηηηθά θαη άιια δηαδηθηπαθά πεξηβάιινληα κε δεπηεξν-

γελέο πιηθφ ελψ ζην ηέινο αμηνπνηνχλ ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο γηα παξαγσγή

πνιπηξνπηθνχ ιφγνπ

Χο κέζνδνο δηδαζθαιίαο πξνθξίζεθε ε νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδνο γηα ηε δηε-

ξεχλεζε ηελ αλάιπζε θαη ηελ παξνπζίαζε ηνπ πιηθνχ ησλ ηζηνξηθψλ πεγψλ απφ ηελ

ίδηα ηελ ηάμε ηε ζπγθεθξηκέλε πινπνίεζε ηεο πξφηαζεο πξνηηκήζεθε φκσο ε ιεη-

ηνπξγία ηνπ ζπλφινπ ηεο ηάμεο σο νκάδαο ιφγσ ηνπ πνιχ κηθξνχ αξηζκνχ

καζεηξηψλ (ε ηάμε ηνπ Δζπεξηλνχ Λπθείνπ απνηεινχηαλ απφ 5 θνξίηζηα) Δλαι-

ιαθηηθά νε εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ρσξίζεη ηελ ηάμε ζε νκάδεο (πρ ηζηνξηθψλ

δεκνζηνγξάθσλ βηνγξάθσλ θηι) θαη λα δηακνξθψζεη αλάινγα ηα θχιια εξγαζίαο

Η πνξεία πινπνίεζεο ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο ndash Δλδεηθηηθή θαηαλνκή ηνπ

ρξόλνπ

Ζ δηδαθηηθή παξέκβαζε ρσξίδεηαη ζε δχν θάζεηο ηε δηάξθεηα ηεο πξψηεο θάζεο ε

ηάμε ζηξέθεηαη ζην ίδην ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην θαη ζέηεη κηα ζεηξά απφ βαζηθά εξσηή-

καηα φπσο ηα παξαθάησ

1 Πνην είλαη ην πεξηερφκελν ησλ ζρεηηθψλ θεθαιαίσλ γηα ηνλ κεζνπφιεκν

2 Γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ ξφιν θαη ζηε ζέζε ησλ γπλαηθψλ ηελ επνρή εθείλε

3 Πνηα πξφζσπα ηεο επνρήο πξνβάιινληαη

4 Δθπξνζσπνχληαη ηθαλνπνηεηηθά νη γπλαίθεο

ηελ πξψηε δηδαθηηθή ψξα ε ηάμε δνπιεχεη νκαδηθά θαη ζπκπιεξψλεη ην θχιιν

εξγαζίαο 1 Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεχηεξεο δηδαθηηθήο ψξαο παξνπζηάδνληαη ηα επ-

ξήκαηα θαη νη δηαπηζηψζεηο122

Με βάζε ηηο δηαπηζηψζεηο απηέο ε ηάμε πξνβιεκαηί-

122 Γεληθά νη δηαπηζηψζεηο ηεο ηάμεο ζηελ νπνία πινπνηήζεθε ην ζελάξην κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ

σο εμήο

-ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην επηθεληξψλεηαη ζε ζέκαηα πνιηηηθήο θαη ζηξαηησηηθήο δσήο κε θνξπ-

θαίν γεγνλφο ηε Μηθξαζηαηηθή Καηαζηξνθή




δεηαη γηα ηελ ειιηπή παξνπζία ή κάιινλ απνπζία ησλ γπλαηθψλ απφ ηελ πξφζθαηε

ηζηνξία ηεο Διιάδαο ηνπ Μεζνπνιέκνπ θαη δηαηππψλεη κηα ζεηξά απφ ππνζέζεηο

φζνλ αθνξά ηηο αηηίεο (θχιιν εξγαζίαο 1)

ηε ζπλέρεηα δηεξεπλάηαη ην εξψηεκα laquoΤπάξρεη δηαζέζηκν ηζηνξηθφ πιηθφ γηα ηηο

γπλαίθεο ηεο επνρήο πνπ ζα κπνξνχζε λα ζπκπεξηιεθζεί ζηελ επίζεκε ηζηνξίαraquo Οη

καζεηέοκαζήηξηεο πεξηεγνχληαη ζην δηαδίθηπν ήθαη ζην πεξηνδηθφ Ο Αγψλαο ηεο

Γπλαίθαο ζην εξγαζηήξην ησλ ππνινγηζηψλ δνπιεχνληαο νκαδηθά (θχιιν εξγαζίαο

2 Αλ επηιερζεί ε πξψηε εθδνρή ηνπ θχιινπ εξγαζίαο 2 πξέπεη λα δηαηεζεί αθφκα

κία δηδαθηηθή ψξα) ηελ επφκελε δηδαθηηθή ψξα ζην ηέινο ηεο πξψηεο θάζεο

πξαγκαηνπνηείηαη θαηεπζπλφκελνο δηάινγνο πάλσ ζηα επξήκαηα ηεο ηάμε θαη

αλαζηνραζκφο πάλσ ζηηο αξρηθέο ππνζέζεηο εξγαζίαο ελψ δίλνληαη νδεγίεο θαη

πξνγξακκαηίδεηαη ε επφκελε θάζε

ηε δεχηεξε θάζε ε ηάμε εξγάδεηαη γηα ηε δεκηνπξγία κηαο ειεθηξνληθήο

παξνπζίαζεο ησλ πνξηζκάησλ ηεο έξεπλαο123

ηε θάζε απηή ζχκθσλα κε ην ζρέδην

εξγαζίαο δεηείηαη απφ ηνπο καζεηέοκαζήηξηεο (θχιιν εξγαζίαο 3)

λα ζπγθεληξψζνπλ θσηνγξαθηθφ θαη άιιν πιηθφ γηα ην ζέκα πνπ δηεξεπλνχλ κεηά

απφ δηθή ηνπο αλαδήηεζε αιιά θαη θξηηηθή αμηνιφγεζε κε βάζε ζπγθεθξηκέλα εξσ-

ηήκαηα αλάιπζεο ηζηνζειίδσλ θαη πεγψλ (δξαζηεξηφηεηεο ςεθηαθνχ θαη θξηηηθνχ

γξακκαηηζκνχ)

λα γξάςνπλ δηθά ηνπο θείκελα κε βάζε ηα θχιια εξγαζίαο (παξαγσγή γξαπηνχ ιφ-

γνπ)

λα ερνγξαθήζνπλ θάπνηα θείκελα πξνθεηκέλνπ ε πνιπκεζηθή παξνπζίαζε λα

ζπλνδεχεηαη θαη απφ ςεθηαθή αθήγεζε (άζθεζε ζηηο δηαδηθαζίεο ςεθηνπνίεζεο

ήρνπ ndash ςεθηαθφο γξακκαηηζκφο)

Έηζη ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα κπνξεί λα πάξεη ηε κνξθή ελφο project ε

απηφ ηα πιαίζην νη καζήηξηεο θάλνπλ ρξήζε θαη ηνπ ινγηζκηθνχ παξνπζίαζεο φρη σο

απηνζθνπφ αιιά ζε ζπγθεθξηκέλν παηδαγσγηθφ θαη επηθνηλσληαθφ πιαίζην κε ζηφρν

ηνλ θξηηηθφ (ςεθηαθφ) γξακκαηηζκφ

-αγλννχληαη παληειψο νη ππφινηπεο πηπρέο ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο ηνπ Μεζνπνιέκνπ Αλά-

κεζά ηνπο θαη ην αθκαίν γπλαηθείν θίλεκα

-νη πεγέο δελ πξνέξρνληαη απφ γπλαίθεο θαη δελ αλαθέξνληαη ζε δεηήκαηα πέξαλ ηεο ζηξαηησηηθήο θαη πνιηηηθήο ηζηνξίαο

-αλάκεζα ζηα νλφκαηα ησλ ζεκαληηθψλ πξνζσπηθνηήησλ ηεο επνρήο πνπ αλαθέξνληαη δελ

ππάξρεη θακία γπλαίθα 123 Ζ παξνπζίαζε πνπ δεκηνπξγήζεθε θαηά ηε ζπγθεθξηκέλε πινπνίεζε ηεο δηδαθηηθήο απηήο πξφηα-

ζεο πξνβιήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο ηειηθήο εθδήισζεο φισλ ησλ ζρνιείσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζην πξφ-

γξακκα ηνπ ΚΔΘΗ




Γηαγξακκαηηθή παξνπζίαζε ηεο πνξείαο δηδαζθαιίαο Α΄ Φάζε Γηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο αλαδήηεζε θαη επεμεξγαζία ηνπ πιηθνχ ζχλζεζε νκάδσλ θαη ζπκπιήξσζε ησλ θχιισλ εξγαζίαο

1ε ώξα

ηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο ε ηάμε αλαζηνράδεηαη θαη αλαγηγλψζθεη θξηηηθά ην πεξηερφκελν

ηνπ δηδαθηηθνχ εγρεηξηδίνπ πκπιήξσζε ηνπ 1νπ θχιινπ εξγαζίαο Γηαηχπσζε ππνζέζεσλ εξγαζίαο γηα ηα αίηηα ηεο απνπζίαο αλαθνξάο ζην ξφιν ησλ γπλαηθψλ

2ε ώξα (ή θαη 3

ε ώξα)

Γηαηχπσζε εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο ην εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο πεξηήγεζε ζην δηαδίθηπν θαη ζπκπιήξσζε ηνπ 2νπ θχιινπ εξγαζίαο (αλ αθνινπζεζεί ε πξψηε ελαιιαθηηθή

πνξεία εξγαζίαο πνπ πξνηείλεηε ζην θχιιν εξγαζίαο πηζαλψο λα απαηηεζεί επηπιένλ

δηδαθηηθφο ή εμσδηδαθηηθφο ρξφλνο)

3ε ώξα (ή 4

ε ώξα)

πδήηεζε επί ησλ επξεκάησλ Αλαζηνραζκφο πάλσ ζηηο αξρηθέο ππνζέζεηο εξγαζίαο

Πξνγξακκαηηζκφο ηεο επφκελεο θάζεο

Β΄ Φάζε Πεξηήγεζε ζε θφκβνπο ηζηνξηθνχ πεξηερνκέλνπ ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε θαη

ζπιινγή ζηνηρείσλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία πνιπκεζηθήο παξνπζίαζεο

1ε ώξα Οη καζεηέοκαζήηξηεο πινεγνχληαη ζην δηαδίθηπν (κε νδεγφ ην θχιιν εξγαζίαο 3) κε ζθνπφ

ηε ζπγθέληξσζε πιηθνχ γηα ηελ εθπφλεζε ζπλζεηηθήο εξγαζίαο ζε κνξθή πνιπκεζηθήο

παξνπζίαζεο Παξάιιεια πξνζεγγίδνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη ην επνπηηθφ πιηθφ πνπ

ζπιιέγνπλ κε ην ίδην θξηηηθφ πλεχκα κε ην νπνίν πξνζέγγηζαλ θαη ην δηδαθηηθφ εγρεηξίδην ζπκπιεξψλνληαο πίλαθεο αμηνιφγεζεο ηζηνζειίδσλ θαη πεγψλ ε πεξίπησζε πνπ ε ηάμε

επηιέμεη λα πξνζεγγίζεη κεγάιν αξηζκφ ηζηνξηθψλ ςεθηαθψλ πεγψλ θαη ηζηνζειίδσλ

πηζαλψο λα απαηηεζεί παξαπάλσ δηδαθηηθφο ρξφλνο ε απηήλ ηελ πεξίπησζε κπνξεί λα αμηνπνηεζεί δηαζεκαηηθά θαη ην κάζεκα ηεο Νενειιεληθήο Γιψζζαο

Χο εξγαζία γηα ην ζπίηη αλαιακβάλνπλ ηε ζπγγξαθή πξσηφηππσλ θεηκέλσλ ζπλνδεπηηθψλ

ηνπ πιηθνχ πνπ ζπγθεληξψζεθε πξνθεηκέλνπ λα ελζσκαησζνχλ ζηελ ηειηθή παξνπζίαζε

2ε ώξα

-Γεκηνπξγία ηεο παξνπζίαζεο κε ρξήζε ηνπ αληίζηνηρνπ ινγηζκηθνχ Αμηνπνίεζε θαη

εμσδηδαθηηθνχ ρξφλνπ (εξγαζία ζην ζπίηη) γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο παξνπζίαζεο

Εικόνα 60 Από τθν παρουςίαςθ που ετοίμαςε θ τάξθ ςτα πλαίςια τθσ εκδιλωςθσ

Γπλαηόηεηεο ηξνπνπνίεζεο-πξνέθηαζεο ζελαξίνπ (άιιεο εθδνρέο)

Ζ ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί αλαιφγσο σο πξνο ηελ

έθηαζε ή ηε ζηφρεπζε Γηα ηελ παξέκβαζε πνπ πινπνηήζεθε επηιέρζεθε ε θαζνδε-




γνχκελε πινήγεζε ζην δηαδίθηπν ιφγσ έιιεηςεο ρξφλνπ αιιά θαη ιφγσ ηδηαίηεξα

ρακειήο εμνηθείσζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηάμεο κε ηνλ ππνινγηζηή (επξφθεηην γηα

ελήιηθεο γπλαίθεο ζηελ ηειεπηαία ηάμε ηνπ Δζπεξηλνχ Λπθείνπ νη νπνίεο δελ είραλ

πνιιέο επθαηξίεο επαθήο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ελψ εμέθξαδαλ θαη θφβν ρξήζεο

ηνπ ππνινγηζηή) ε κηα λέα ελδερφκελε πινπνίεζε ην ζελάξην κπνξεί λα ηξνπνπνη-

εζεί ψζηε

α) ε δηδαθηηθή πνξεία λα είλαη ιηγφηεξν θαζνδεγνχκελε απφ ηα θχιια εξγα-

ζίαο Απηφ απαηηεί ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ πξνδηαγεγξακκέλσλ βεκάησλ θαη νδε-

γηψλ απφ ηνλ νξηζκφ ελφο ζέκαηνο-πξνβιήκαηνο (πρ laquoΖ ξφινο θαη ε ζέζε ησλ γπ-

λαηθψλ ζηνλ Μεζνπφιεκν αλαδήηεζε θαη θαηαγξαθή πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ

πεγψλraquo) θαη ηελ ελζάξξπλζε ηεο απηελέξγεηαο Μηα ηέηνηα δηαδηθαζία πξνυπνζέηεη

ηελ παξνπζίαζε ελφο πξνβιήκαηνο ην νπνίν νη καζεηέοηξηεο δελ είλαη δπλαηφλ λα

επηιχζνπλ ρξεζηκνπνηψληαο φζα μέξνπλ (αλαηξέρνληαο πρ ζην ζρνιηθφ εγρεηξίδην)

θνπφο είλαη νη ίδηνη νη καζεηέοηξηεο λα αλαιάβνπλ ηελ επζχλε ηεο γλψζεο θαη λα

κάζνπλ πψο λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο δηάθνξεο πεγέο πιεξνθνξηψλmiddot ζην θχιιν εξγαζίαο

2 επηρεηξείηαη λα δνζεί κηα ηέηνηα ελαιιαθηηθή πνξεία εξγαζίαο ε νπνία φκσο δελ

αθνινπζήζεθε ζηε ζπγθεθξηκέλε πινπνίεζε ηνπ ζελαξίνπ

β) ε δηδαθηηθή πνξεία λα πεξηιακβάλεη πεξηήγεζε ζε πεξηζζφηεξνπο δηθηπα-

θνχο ηφπνπο γηα ηε ζπιινγή ςεθηαθνχ πιηθνχ Ζ ειεχζεξε πινήγεζε ζην δηαδίθηπν

κπνξεί λα εκπινπηίζεη ηε δηδαθηηθή παξέκβαζε κε ζηφρν ηελ άζθεζε ησλ καζε-

ηψληξηψλ ζηελ αμηνιφγεζε δηθηπαθψλ ηφπσλ θαη ςεθηαθνχ πιηθνχmiddot πην ζπγθεθξη-

κέλα ζα πξέπεη λα δνζεί αθφκα κεγαιχηεξε έκθαζε ζηελ θξηηηθή αμηνιφγεζε ησλ

πεγψλ θαη ηζηνζειίδσλ (βι Δλφηεηα ΗΗ θεθ 53)

γ) λα δηεξεπλεζνχλ δηαθνξεηηθά ζέκαηα (κε ηελ νκαδν-ζπλεξγαηηθή κέζνδν)

ηεο ηδησηηθήο θαη δεκφζηαο δσήο ηεο επνρήο ηνπ Μεζνπνιέκνπ κέζα απφ ηελ αλαδή-

ηεζε πξσηνγελψλ πεγψλ

δ) λα αμηνπνηεζνχλ θαη εξγαιεία δεχηεξνπ ηζηνχ (Web 20) Γηα παξάδεηγκα

ζα κπνξνχζε λα δεκηνπξγεζεί έλα ζπκκεηνρηθφ wiki κε ζέκα ηελ ζέζε ησλ γπλαηθψλ

ζηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο ηνπ κεζνπνιέκνπ ηελ επζχλε ηνπ νπνίνπ ζα είραλ νη καζε-

ηέοηξηεο ή ηα ηειηθά πνιπηξνπηθφ θείκελα λα αλαξηεζνχλ ζην ηζηνιφγην ηεο ηάμεο

ε) ην ζρέδην εξγαζίαο λα επεθηαζεί θαη λα εληαρζεί ζε κνξθέο εκηηππηθνχ ή

άηππνπ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ (πρ ζε πξφγξακκα eTwinning πνπ ζα δηεξεπλά ην

ίδην ζέκα ζε άιιεο ρψξεο ή ζε ενξηαζκφ ηεο εκέξαο ηεο γπλαίθαο)




Δπίζεο ζε ηάμεηο κεγαιχηεξνπ αξηζκνχ πξνηείλεηαη ν ρσξηζκφο ζε επηκέξνπο

νκάδεο θαη ν επηκεξηζκφο ησλ δξαζηεξηνηήησλ αλαιφγσο

Σέινο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη απφ ην ζρνιηθφ έηνο 2007-2008 ην ππφ εμέ-

ηαζε εγρεηξίδην αληηθαηαζηάζεθε πιένλ κε ην λεφηεξν laquoΗζηνξία ηνπ Νεφηεξνπ θαη

ηνπ χγρξνλνπ θφζκνπ (απφ ην 1815 έσο ζήκεξα)raquo Ζ πξφηαζε πνπ πεξηγξάθεηαη

κπνξεί λα πξνζαξκνζηεί ζηα δεδνκέλα ηνπ λένπ εγρεηξηδίνπ θαζψο ην ζρεηηθφ θεθά-

ιαην (Γ Ζ Δπξψπε θαη ν θφζκνο ζηε δηάξθεηα ηνπ κεζνπνιέκνπ) θηλείηαη ζηελ ίδηα

θαηεχζπλζε κε ην πξνεγνχκελν Αληίζηνηρε δξαζηεξηφηεηα κπνξεί λα γίλεη θαη κε

αθνξκή ηα αληίζηνηρα θεθάιαηα ηνπ εγρεηξηδίνπ laquoΝεφηεξε θαη χγρξνλε Ηζηνξία Γlsquo

Γπκλαζίνπraquo (ελφηεηα 43)

Κξηηηθή

Βαζηθφ ζηνηρείν ηνπ ζρεδηαζκνχ ήηαλ ε απνθπγή θαζνδεγνχκελσλ ζπκπε-

ξαζκάησλ θαη ε ρξήζε ησλ ΣΠΔ φρη σο ζπκπιεξσκαηηθφ πιηθφ ηνπ δηδαθηηθνχ

βηβιίνπ αιιά σο έλα πεξηβάιινλ αλαδήηεζεο θαη πξνβιεκαηηζκνχ θνπφο ήηαλ ε

απηελέξγεηα ησλ καζεηψλ ζηελ επηινγή θαη θξηηηθή επεμεξγαζία ησλ πεγψλ ζηφρνο

ζεκαληηθφο ζηα πιαίζηα ηνπ δηδαθηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο ηζηνξίαο Έηζη ηα θχιια

εξγαζίαο δελ πεξηέρνπλ εξσηήζεηο πνπ πξνυπνζέηνπλ κηα ζσζηή απάληεζε αιιά

νδεγνχλ ηνπο καζεηέο θαη ηηο καζήηξηεο λα αλαδεηήζνπλ άξζξα κε ιέμεηο-θιεηδηά ζηε

βάζε δεδνκέλσλ λα επηιέμνπλ ηα άξζξα ζηα νπνία ζα εκβαζχλνπλ θαη ηέινο λα

θαηαιήμνπλ ζηα δηθά ηνπο ζπκπεξάζκαηα πξνθεηκέλνπ ε λέα γλψζε λα είλαη πξντφλ

αλαθάιπςεο Δπηπιένλ απαηηνχλ ηελ θξηηηθή πξνζέγγηζε ηεο πιεξνθνξίαο (έληππεο

θαη ειεθηξνληθήο) θαη ηελ αμηνιφγεζή ηεο

Παξά ηαχηα φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ αθνινπζήζεθε ε πξνζέγγηζε

ησλ πξνδηαγεγξακκέλσλ βεκάησλ ζηελ πνξεία δηδαζθαιίαο ιφγσ πεξηνξηζκψλ ζην

καζεηηθφ δπλακηθφ θαη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα Οη πξνηεηλφκελεο δπλαηφηεηεο

ηξνπνπνίεζεο ηνπ ζελαξίνπ πνπ αλαπηχρζεθαλ παξαπάλσ ελζσκαηψλνπλ θαη ηελ

θξηηηθή αμηνιφγεζή ηνπ κε βάζε ηα απνηειέζκαηα ηεο εκπεηξίαο πινπνίεζεο (κεί-

σζε ησλ εξσηήζεσλ θαζνδήγεζεο ελδειερέζηεξε άζθεζε ζηελ αμηνιφγεζε πεγψλ

θηι) Δπηπιένλ ζεκεηψλνπκε εδψ ηε ζεκαζία πνπ ζα είρε ε πξνζζήθε κηαο

laquoξνχκπξηθαο αμηνιφγεζεοraquo πνπ ζα παξείρε εθ ησλ πξνηέξσλ ζηελ ηάμε ηα (πνην-

ηηθά) θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ (πρ βαζκφο ζπλεξγαηηθφηεηαο

πιεξφηεηα παξνπζίαζεο θηι) θαη νιφθιεξνπ ηνπ ζρεδίνπ εξγαζίαο θαη ζα

δηεπθφιπλε ηε δηαδηθαζία απηνεηεξν-αμηνιφγεζεο ζην πιαίζην ηεο νκάδαο




Γεληθά νη ζηφρνη ηεο παξέκβαζεο επηηεχρζεθαλ ζε κεγάιν βαζκφ Οη

καζήηξηεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηάμεο πξνβιεκαηίζηεθαλ γηα ηε ζέζε ησλ γπλαηθψλ

ζηελ ηζηνξία εληφπηζαλ θαη επεμεξγάζηεθαλ πεγέο ρξεζηκνπνίεζαλ δηάθνξα κέζα

πξαθηηθήο γξακκαηηζκνχ (παξαδνζηαθνχ θαη λένπ) θαη αλέπηπμαλ δεμηφηεηεο ζπλεξ-

γαζίαο Ζ εηθφλα πνπ είραλ ζρεκαηίζεη απφ ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην γηα ηελ απνπζία

ησλ γπλαηθψλ απφ ηελ θνηλσληθή δσή ηνπ κεζνπνιέκνπ αλαηξάπεθε πιήξσο Αμην-

πνηήζεθε έηζη ε κεζνδνινγία ηεο laquoγλσζηηθήο ζχγθξνπζεοraquo σο πξνυπφζεζεο γηα ηελ

νηθνδφκεζε ηεο λέαο γλψζεο124

Ζ δηαδηθαζία ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο είλαη νπσζδήπνηε ρξνλνβφξα θαη

θνπηαζηηθή νη ζεηηθέο αληηδξάζεηο φκσο ηεο ηάμεο απνηεινχλ ζεκαληηθφ θίλεηξν γηα

ηελ αλάιεςή ηεο Βεβαίσο γηα λα γίλεη θάηη ηέηνην απαηηείηαη ρξφλνο θαη δηάζεζε απφ

εθπαηδεπηηθνχο θαη καζεηέο αιιά θαη πξφζβαζε ζηα κέζα πινπνίεζεο Δίλαη

γλσζηέο νη δπζθνιίεο φζνλ αθνξά ηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηνπο ππνινγηζηέο

ηε ρξήζε ηνπ εξγαζηεξίνπ πιεξνθνξηθήο ηελ αζθπθηηθή πίεζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο θηι εκαληηθή δπζθνιία ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο παξέκβαζεο

ζηάζεθε ην γεγνλφο φηη απηή πινπνηήζεθε ζηε Γ΄ ηάμε ηνπ Δζπεξηλνχ Λπθείνπ ζηελ

νπνία ν πξνγξακκαηηζκφο ηεο δηδαθηέαο χιεο είλαη ηδηαίηεξα απζηεξφο φπσο θαη ε

παξαθνινχζεζε ηεο πινπνίεζεο ηνπ Σν γεγνλφο απηφ δελ επέηξεςε ηελ επηζπκεηή

επειημία ζηε δηάξθεηα ηεο παξέκβαζεο θαζψο θαη ηελ πξνζζήθε επηπιένλ δξαζηεξην-

ηήησλ παξά ηελ πξνζπκία ηεο ηάμεο

7 Βηβιηνγξαθία Αβδειά Έ 2002 Οη γπλαίθεο θνηλσληθφ δήηεκα ην Ηζηνξία ηεο Διιάδαο ηνπ 20νχ αηψλα επηκ Υ

Υαηδεησζήθ 2νο ηφκ 337-359 Αζήλα Βηβιηφξακα

Αβδειά Δ amp Α Φαξά 1997 Ξαλαγξάθνληαο ην παξειζφλ χγρξνλεο δηαδξνκέο ηεο ηζηνξίαο ησλ

γπλαηθψλ ην ησπεξέο ηζηνξίεο Γπλαίθεο θαη θχιν ζηελ ηζηνξηθή αθήγεζε επηκ Δ Αβδειά amp Α Φαξά 17-119 Αζήλα Αιεμάλδξεηα

Αβδειά Έ 2006 Σν θχιν ζηελ ηζηνξηνγξαθία Έλα δπν πξάγκαηα πνπ μέξσ γηα απηφ χγρξνλα Θέ-

καηα 9438-42

Αγγειάθνο Κ amp Γ Κφθθηλνο επηκ 1999 Ζ δηαζεκαηηθφηεηα ζην ζχγρξνλν ζρνιείν θαη ε δηδαζθαιία

ηεο Ηζηνξίαο κε ηε ρξήζε πεγψλ Αζήλα Μεηαίρκην

Γθίθα Δ 2002 Γηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο ην Οη ΣΠΔ ζηελ

εθπαίδεπζε Πξαθηηθά 3νπ ζπλεδξίνπ ΔΣΠΔ 170-179

Γειεγηάλλε-Κνπτκηδή Β amp Εηψγνπ επηκ 2000 Ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ ndash Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπ-

ηηθψλ Δπηκφξθσζε θαη Δπαηζζεηνπνίεζε Δθπαηδεπηηθψλ ζε Θέκαηα Ηζφηεηαο (Φάθεινο

παξεκβαηηθψλ καζεκάησλ) Αζήλα ΚΔΘΗ

Γειεγηάλλε-Κνπτκηδή Β amp Εηψγνπ επηκ 1999 Δθπαίδεπζε θαη θχιν Θεζζαινλίθε Βάληαο

124 Αθφκα θαζψο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε επξφθεηην απνθιεηζηηθά γηα ελήιηθεο γπλαίθεο πνπ

έρνπλ βηψζεη ηελ αλεξγία ηνπ θχινπ ηνπο έδεημαλ κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηηο δηεθδηθήζεηο ησλ γπλαη-

θψλ ζην δήηεκα απηφ θαη κπφξεζαλ λα ζπλδέζνπλ ηα πξνζσπηθά ηνπο βηψκαηα κε ην δηδαζθφκελν

κάζεκα θαη λα ζπλεηζθέξνπλ απφςεηο θαη ηδέεο γεγνλφο πνπ βνήζεζε πνιχ ζηε δεκηνπξγία ηνπ θα-

ηάιιεινπ θιίκαηνο κάζεζεο




Evans M 2004 Φχιν θαη θνηλσληθή ζεσξία Μηθξ Α Κηνππθηνιήο Αζήλα Μεηαίρκην

Iggers G 1999 Ζ ηζηνξηνγξαθία ζηνλ 20ν αηψλα Απφ ηελ επηζηεκνληθή αληηθεηκεληθφηεηα ζηελ

πξφθιεζε ηνπ κεηακνληεξληζκνχ Μηθξ Π Μαηάιιαο Αζήλα Νεθέιε

Κάββνπξα Θ 2004 Ηζηνξηθέο πεγέο θαη πεξηβάιινληα κάζεζεο ηζηνξίαο κε ρξήζε Σερλνινγηψλ

Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ην Ζ δηαζεκαηηθφηεηα ζην ζχγρξνλν ζρνιείν θαη ε δηδαζθα-

ιία ηεο Ηζηνξίαο κε ηε ρξήζε πεγψλ επηκ Κ Αγγειάθνο amp Γ Κφθθηλνο 193-211 Αζήλα Με-ηαίρκην

θνη Σδ Ο 1997 Σν θχιν Μηα ρξήζηκε θαηεγνξία ηεο ηζηνξηθήο αλάιπζεο ην ησπεξέο ηζηνξίεο

Γπλαίθεο θαη θχιν ζηελ ηζηνξηθή αθήγεζε επηκ Δ Αβδειά amp Α Φαξά 285-327 Αζήλα

Αιεμάλδξεηα

Γηθηπνγξαθία (ελδεηθηηθή)

httpwwwgenderpanteiongr

httpwwwhellenic-historygr



Γπλαίθεο ηζηνξία θαη εξγαζία Οη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπ

Μειεηήζηε ηα θεθάιαηα ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πεξίνδν ηνπ

Μεζνπνιέκνπ ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηνλ θφζκν θαη απαληήζηε ζηηο παξαθάησ

εξσηήζεηο 1 Πνηα είλαη ε δνκή ηνπ θεθαιαίνπ πνπ αλαθέξεηαη ζηελ πεξίνδν ηνπ Μεζνπνιέκνπ

ζηελ Διιάδα θαη ηνλ θφζκν Πνην είλαη ην πεξηερφκελν ησλ θεθαιαίσλ

Σα βαζηθά ζέκαηα πνπ εμεηάδνληαη ζηα θεθάιαηα απηά είλαη α) πνιηηηθά

β) ζηξαηησηηθά

γ) θαζεκεξηλήο δσήο

δ) δεκφζηαο ζθαίξαο

ε) ηδησηηθήο ζθαίξαο

ζη) νηθνλνκηθά

2 Αλαθέξεηαη ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην ζην ξφιν θαη ηε ζέζε ησλ γπλαηθψλ θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ κεζνπνιέκνπ Γίλεηαη αλαθνξά ζην γπλαηθείν δήηεκα

Πνηα πξσηαγσληζηηθάεπψλπκα πξφζσπα ηεο πεξηφδνπ πξνβάιινληαη απφ ην βηβιίν

Άληξεο Γπλαίθεο

3 Μειεηήζηε ηηο πεγέο ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ ζρεηηθά κε ηελ πεξίνδν ηνπ Μεζνπνιέκνπ θαη απαληήζηε ζηηο παξαθάησ εξσηήζεηο

α) Οη ζπγγξαθείο ησλ πεγψλ απηψλ είλαη θπξίσο άλδξεο ή γπλαίθεο

β) Πφζεο απφ ηηο πεγέο-εηθφλεο πεξηέρνπλ γπλαηθείεο κνξθέο γ) Με ηη αζρνινχληαη νη γπλαηθείεο απηέο κνξθέο Αληίζηνηρα νη αλδξηθέο κνξθέο ησλ

εηθφλσλ κε ηη αζρνινχληαη

4 Θεσξείηε φηη νη γπλαίθεο εθπξνζσπνχληαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ζηηο ηζηνξηθέο πεγέο

ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ Αλ φρη γηαηί λνκίδεηε φηη ζπκβαίλεη απηφ (πρ δελ ππάξρνπλ

πεγέο ηεο επνρήο ζρεηηθά κε γπλαίθεο νη γπλαίθεο δε ζπκκεηείραλ ζε γεγνλφηα ζεκαζίαο

θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Μεζνπνιέκνπ θηι)

Τπφζεζε 1

Τπφζεζε 2




Τπφζεζε 3

Μπνξείηε λα επεθηείλεηε ηελ έξεπλά ζαο θαη ζην αληίζηνηρν θεθάιαην ηνπ εγρεηξηδίνπ Θέκαηα λενειιεληθήο ηζηνξίαο ην νπνίν αθνξά ην πξνζθπγηθφ δήηεκα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ

Μεζνπνιέκνπ


Γπλαίθεο ηζηνξία θαη εξγαζία Oη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπ

Γηα λα ειέγμεηε ηηο ππνζέζεηο πνπ θαηαγξάςαηε ζην πξνεγνχκελν θχιιν εξγαζίαο πξέπεη λα

εξεπλήζεηε ηζηνξηθέο πεγέο ηεο επνρήο κηα θαη ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην δελ δίλεη επαξθείο

απαληήζεηο

Α΄ ΔΚΓΟΥΗ ΦΤΛΛΟΤ ΔΡΓΑΙΑ 2

Μπνξείηε λα αλαδεηήζεηε ζην δηαδίθηπν ζρεηηθέο ηζηνξηθέο πεγέο γηα ην ξφιν θαη ηε ζέζε

ησλ γπλαηθψλ ζηε δηάξθεηα ηνπ Μεζνπνιέκνπ λα ηηο αμηνινγήζεηε θαη ζηε ζπλέρεηα λα απαληήζεηε ζηα εμήο εξσηήκαηα

- Ση είδνπο πεγέο εληνπίζαηε πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ψζηε λα δνζεί απάληεζε ζην

παξαπάλσ ηζηνξηθφ πξφβιεκα - Πψο πξνβάιιεηαη ην δήηεκα ηεο γπλαηθείαο εξγαζίαο απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο πεγέο

Τπάξρνπλ αληηθξνπφκελεο απφςεηο

- Ση ζαο έθαλε ηδηαίηεξα εληχπσζε Ση αλακέλαηε λα βξείηε Ση ζαο εμέπιεμε - Πηζηεχεηε πσο ε ηζηνξία ηνπ γπλαηθείνπ δεηήκαηνο κπνξεί λα βξεη ζέζε ζηε ζρνιηθή

ηζηνξία ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ πεξίνδν πνπ εμεηάζαηε

Αο επηζηξέςνπκε ζηηο αξρηθέο ππνζέζεηο εξγαζίαο πνπ είραηε δηαηππψζεη Πνηεο απφ απηέο

επαιεζεχηεθαλ Πνηεο φρη Γηαηί

Τπφζεζε 1

Τπφζεζε 2

Τπφζεζε 3

Β΄ ΔΚΓΟΥΗ ΦΤΛΛΟΤ ΔΡΓΑΙΑ 2

Δλαιιαθηηθά κπνξείηε λα αθνινπζήζεηε ηελ παξαθάησ πνξεία εξγαζίαο Μπείηε ζην δηαδίθηπν ζηε δηεχζπλζε httpwwwgenderpanteiongrgrarxeia_agonasphp

Αθνχ εμνηθεησζείηε κε ηνλ ηξφπν αλαδήηεζεο κειεηήζηε ηνπο ηίηινπο

ησλ άξζξσλ πνπ δεκνζηεχηεθαλ ζην πεξηνδηθφ θαηά ηνλ πξψην ρξφλν

ίδξπζήο ηνπ Πνηα ζέκαηα απαζρνινχλ ηηο αξζξνγξάθνπο

ΣΗΣΛΟ ΠΔΡΗΟΓΗΚΟΤ

ΔΣΖ ΔΚΓΟΖ ΑΡΗΘΜΟ ΣΔΤΥΧΝ ΣΟ ΔΣΟ 1923

ΑΡΗΘΜΟ ΑΡΘΡΧΝ ΣΟ 1923

ΘΔΜΑΣΑ ΣΧΝ ΑΡΘΡΧΝ

Μειεηήζηε ην αλππφγξαθν ζεκείσκα ηνπ πξψηνπ ηεχρνπο laquoΟ αγψλαο καοraquo Πνηνο

είλαη ν ιφγνο έθδνζεο ηνπ πεξηνδηθνχ Ση ζέκαηα απαζρνινχλ ηελ εθδνηηθή νκάδα




Πνηεο είλαη νη ζέζεηο ησλ αξζξνγξάθσλ ζε δεηήκαηα ηεο επνρήο φπσο γηα παξάδεηγκα ην πξνζθπγηθφ δήηεκα Δπηιέμηε ζρεηηθά άξζξα θαη αμηνινγήζηε ηα

ΣΗΣΛΟ ΑΡΘΡΟΤ ΘΔΜΑ-ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΟΤ ΑΡΘΡΟΤ πγγξαθέαοεηο ζπγγξαθηθή

ζέζε-νπηηθή

Πψο πξνβάιιεηαη ην δήηεκα ηεο γπλαηθείαο εξγαζίαο Ση δηεθδηθνχλ νη γπλαίθεο θαη πνηα

πξνβιήκαηα αληηκεησπίδνπλ Δπηιέμηε ζρεηηθά άξζξα θαη αμηνινγήζηε ηα

ΣΗΣΛΟ ΑΡΘΡΟΤ ΘΔΜΑ-ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΣΟΤ ΑΡΘΡΟΤ πγγξαθέαοεηο ζπγγξαθηθή


Γηαβάζηε ηε κφληκε ζηήιε laquoΖ θεκηληζηηθή καο θίλεζεraquo θαη επηιέμηε θάπνηα είδεζε πνπ ζαο έθαλε ηδηαίηεξε εληχπσζε

Ζκεξνκελία δεκνζίεπζεο ndash

αξηζκφο ηεχρνπο

ΘΔΜΑ-ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ πγγξαθέαοεηο ζπγγξαθηθή


Ση εληχπσζε ζαο θάλεη ε χπαξμε απηνχ ηνπ πεξηνδηθνχ ζηελ πεξίνδν πνπ

κειεηάκε Αιιάδεη ηελ εηθφλα πνπ είραηε ζρεκαηίζεη γηα ηνλ ξφιν ησλ γπλαηθψλ φηαλ κειεηήζαηε ην ζρνιηθφ εγρεηξίδην

Πηζηεχεηε πσο ε ηζηνξία ηνπ γπλαηθείνπ δεηήκαηνο κπνξεί λα βξεη ζέζε ζηε

ζρνιηθή ηζηνξία ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ πεξίνδν πνπ εμεηάζαηε Αο επηζηξέςνπκε ζηηο αξρηθέο ππνζέζεηο εξγαζίαο πνπ είραηε δηαηππψζεη

Πνηεο απφ απηέο επαιεζεχηεθαλ Πνηεο φρη Γηαηί

Τπφζεζε 1

Τπφζεζε 2

Τπφζεζε 3


Γπλαίθεο ηζηνξία θαη εξγαζία Oη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπ

Πινεγεζείηε ζην δηαδίθηπν ζηε δηεχζπλζε httpwwwhellenic-historygr θαη εληνπίζηε

ηνλ ηζηνξηθφ θφκβν γηα ηελ πεξίνδν πνπ καο ελδηαθέξεη

Αμηνινγήζηε ηνλ ηζηνξηθφ δηθηπαθφ θφκβν ζχκθσλα κε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα αμηνιφ-

γεζεο ηζηνζειίδσλ φπσο εθδνηηθή ηαπηφηεηα ζπγγξαθηθή πξφζεζε αλαγλσζηηθφ θνηλφ ερέγγπα εγγπξφηεηαο θηι)

Πνηεο είλαη νη θχξηεο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηζηνηφπνπ γηα ηελ Διιάδα

ηνπ Μεζνπνιέκνπ




1

2 3

4

5

Γηαβάζηε ηα εηζαγσγηθά ζεκεηψκαηα θαη πεξηεγεζείηε ζην πιηθφ Γίλεηαη αλαθνξά ζηε

ζέζε ησλ γπλαηθψλ ζηελ Διιάδα ηνπ Μεζνπνιέκνπ Αλ λαη ζε πνηα ελφηεηα (Γηα ηελ

πεξηήγεζή ζαο κπνξείηε λα ρξεζηκνπνηήζεηε θαη ην εξγαιείν laquoΥάξηεο πινήγεζεοraquo ζηελ αξηζηεξή

ζηήιε)

ε ηη δηαθέξεη ε δνκή θαη ε ζεκαηηθή νξγάλσζε ηεο ελφηεηαο laquoΜεζνπφιεκνοraquo ηνπ

ζπγθεθξηκέλνπ δηθηπαθνχ θφκβνπ απφ ηελ αληίζηνηρε ελφηεηα ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ

πιιέμηε θαη απνζεθεχζηε πιηθφ απφ ηνλ ζπγθεθξηκέλν θφκβν αιιά θαη φπνηεο άιιεο

δηαδηθηπαθέο πεγέο επηζπκείηαη εηζάγνληαο πξψηα ηηο θαηάιιειεο ιέμεηο-θιεηδηά ζηε

κεραλή αλαδήηεζεο Αμηνινγήζηε ην πιηθφ (ζχκθσλα κε ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα αμηνιφ-

γεζεο ηζηνζειίδσλ φπσο εθδνηηθή ηαπηφηεηα ζπγγξαθηθή πξφζεζε αλαγλσζηηθφ θνηλφ ερέγγπα εγγπξφηεηαο θηι) θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέγεηε θαη εληνπίζηε δηαθνξέο

ήθαη αληηθάζεηο αλάκεζα ζηηο πνηθίιεο πεγέο Πνχ πηζηεχεηε φηη νθείινληαη νη εθάζηνηε

δηαθνξέο (θαηαγξάςηε ηα ζπκπεξάζκαηά ζαο ζε ζρεηηθφ πίλαθα αμηνιφγεζεο πεγψλ)

Με βάζε ην πιηθφ απηφ θαη ηηο πξσηνγελείο πεγέο πνπ επεμεξγαζηήθαηε δεκηνπξγήζηε

έλα αξρείν παξνπζίαζεο κε ζέκα laquoΟη Διιελίδεο ηνπ Μεζνπνιέκνπraquo κε ην θαηάιιειν

ινγηζκηθφ παξνπζίαζεο θαηαζέηνληαο θξηηηθά ηε δηθή ζαο άπνςε γηα ηελ παξνπζία ησλ γπλαηθψλ ζηε ζπγθεθξηκέλε ηζηνξηθή πεξίνδν

Ζ παξνπζίαζε ζα πεξηιακβάλεη ζχληνκα δηθά ζαο θείκελα ζπλνδεπκέλα απφ εηθφλεο

απνζπάζκαηα απφ ηα άξζξα πνπ έρεηε ζπιιέμεη θαη φηη άιιν ζεσξείηε ρξήζηκν Πξνζνρή ην πιηθφ λα είλαη επζχλνπην θαη θαηάιιειν γηα παξνπζίαζε ζε ζρνιηθή ζπγθέληξσζε θαη ηα

θείκελα νη θσηνγξαθίεο νη εηθφλεο θαη ηπρφλ γξαθηθά λα βξίζθνληαη ζε αξκνλία κεηαμχ

ηνπο




36 laquoΜια αρχαιολογικι αναςκαφι ςτισ Μυκινεσraquo Διδακτικι αξιοποίθςθ το υ

εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ Μυκθναϊκόσ ΠολιτιςμόσΑβάκιο Ε -Slate και του

διαδικτφου


Σαπηόηεηα

Σίηινο Μηα αξραηνινγηθή αλαζθαθή ζηηο Μπθήλεο125

Γεκηνπξγφο Αλαζηαζία Γ Βαθαινχδε

Απαηηνχκελνο ρξφλνο 1 δηδαθηηθή ψξα

Γλσζηηθά αληηθείκελα (έληαμε ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα) Πξνζαξκνγή ζην κάζεκα

ηεο Αξραίαο Διιεληθήο Γξακκαηείαο (απφ κεηάθξαζε) Α΄ θαη Β΄ Γπκλαζίνπ

(Οδχζζεηα Ηιηάδα) ηεο Ηζηνξίαο Α΄ Γπκλαζίνπ (Μπθελατθφο Πνιηηηζκφο) amp ηεο

Ηζηνξίαο Α΄ Λπθείνπ (Μπθελατθφο Πνιηηηζκφο)

Μέζα δηδαζθαιίαο-πιηθά-πξνυπνζέζεηο Σν δηαδίθηπν126

εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Μπ-

θελατθφο ΠνιηηηζκφοΑβάθην Δ-Slate127

Οη καζεηέοηξηεο ζα πξαγκαηνπνηήζνπλ

κφλνηεο ηνπο ηελ αξραηνινγηθή έξεπλα Γηα λα επηηεπρζεί απηφ ζα πξέπεη λα κάζνπλ

λα ζπλεξγάδνληαη ζε νκάδεο λα ρεηξίδνληαη πνηθηιφηξνπα ηνλ ΖΤ θαη ελ γέλεη ηηο

ΣΠΔ λα ζπκκεηέρνπλ δηαδξαζηηθά θαη νπζηαζηηθά ζηε κάζεζε ελψ ν δηδάζθσλ ζα

παίμεη ηνλ ξφιν ηνπ δηαρεηξηζηή ηεο γλψζεο θαη ζπλεξγάηε ησλ καζεηψλ θαη φρη ηνπ

απνθιεηζηηθνχ πνκπνχ ηεο γλψζεο Οη καζεηέοηξηεο κπνξνχλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ

ηα επξεζέληα θαη ηα δεηνχκελα είηε κε ηα παξαδνζηαθά κέζα (δηαινγηθή ζπδήηεζε

ραξηί θαη κνιχβη θηι) είηε κε θάπνην απφ ηα εξγαιεία ηνπ ινγηζκηθνχ εθαξκνγψλ

γξαθείνπ (θεηκελνγξάθνο θά) ή κε ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ηνπο κέζσ ειεθηξνληθψλ

κελπκάησλ (e-mail) ή κέζσ ηνπ ελδνζρνιηθνχ δηθηχνπ (Intranet) γηα δηαινγηθή

ζπδήηεζε θαη αληαιιαγή απφςεσλ

ύληνκε πεξηγξαθή (πεξίιεςε)

Γηαζεκαηηθή πξφηαζε δηδαζθαιίαο κε βάζε κηα εηθνληθή αξραηνινγηθή αλαζθαθή

ζηελ πεξηνρή ησλ Μπθελψλ πνπ δηεμάγεηαη απφ θάζε laquoαξραηνινγηθήraquo-καζεηηθή

νκάδα κέζσ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ Μπθελατθφο ΠνιηηηζκφοΑβάθην Δ-Slate

Δπηδησθόκελνη ζηόρνη

ηφρνο είλαη λα αλαπιάζνπλ νη καζεηέοηξηεο κε ηε θαληαζία ηνπο ηελ θνηλσλία ηνλ

ηξφπν δσήο θαη ηηο ελαζρνιήζεηο ησλ Μπθελαίσλ Πην ζπγθεθξηκέλα λα αλαθαιχ-

125 Ζ δηδαθηηθή πξφηαζε είλαη επίζεο αλαξηεκέλε ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ

lthttpwwwpi-schoolsgrhdtcmaterialscenariaancienthtmgt 126 Ζ δηδαθηηθή πξφηαζε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί εμνινθιήξνπ κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ δηαδηθηχνπ

κε αλαδήηεζε θαη πινήγεζε ζε ζρεηηθέο ηζηνζειίδεο θαη αμηνπνίεζε ησλ εηθφλσλ (ή ησλ πνιπκέζσλ)

θαη ηνπ πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ ηνπο γηα παξάδεηγκα κε αλαδήηεζε ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Τπνπξγείνπ

Πoιηηηζκνχlt httpwwwculturegrgt Βιαλαιπηηθά Βαθαινχδε 2003 127 Σν ινγηζκηθφ δηαηίζεηαη ζηα ζρνιεία απφ ην ΤΠΔΠΘ Δπίζεο δηαηίζεηαη ζηηο ηζηνζειίδεο

lthttpwwwe-ylikogrhtmlsdir_softsoft_theoraspxgt amp lthttpb-epipedoctigrgt




ςνπλ κέζα απφ ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα ηηο θαζεκεξηλέο θαη επαγγεικαηηθέο αζρν-

ιίεο ηα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ ηνλ ζηνιηζκφ θαη ηνλ νπιηζκφ ηνπο ηηο θαζεκε-

ξηλέο ζπλήζεηεο ην ζξεζθεπηηθφ αίζζεκα ηελ ηέρλε θαη ηε ζεκαηνγξαθία ηεο θηι

Με ηνλ ηξφπν απηφ ζα θαηαδεηρζεί φηη πξφθεηηαη γηα κηα πξνεγκέλε θνηλσλία πνπ

έρεη γλψζε πνιιψλ πιηθψλ θαη αζρνιείηαη κε ηε κεηαιινπξγία ηελ αγγεηνπιαζηηθή

ηε γιππηηθή ηελ θνζκεκαηνπνηία θά ρξεζηκνπνηεί δε ηα αληηθείκελα πνπ

θαηαζθεπάδεη ζε πνηθίινπο ηνκείο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο φπσο γηα επαγγεικαηηθή

ρξήζε γηα νηθηαθή ρξήζε γηα ζξεζθεπηηθνχο ιφγνπο θηι Δπίζεο ζα ππνδεηρζνχλ νη

θνηλσληθνί ξφινη ησλ δχν θχισλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ Μπθελαίσλ θαη ζα γίλεη

κηα θαιιηηερληθή παξέκβαζε γηα λα ζπλδεζεί ε ηζηνξία θαη ε αξραηνινγία κε ηελ

ηέρλε ηε ζεκαηνγξαθία ηεο θαη ηηο επηξξνέο πνπ απηή είρε δερζεί (J Bruner αλαθα-

ιππηηθή κάζεζε J Piaget επνηθνδνκεηηζκφο δηεξεπλεηηθή κάζεζε δηεπηζηεκνληθφ-

ηεηα δηαζεκαηηθφηεηα)

Εικόνα 61 Οκόνθ λογιςμικοφ laquoΜυκθναϊκόσ κόςμοσraquo


Γηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε

θνπφο ηεο δηδαζθαιίαο είλαη ε δηαρείξηζε ηεο κάζεζεο ε κειέηε ηεο αλζξψπηλεο

εκπεηξίαο ε θξηηηθή άζθεζε ηεο ζθέςεο ε δηεξεπλεηηθή δηεξγαζία ηεο πιεξνθνξίαο

ε δφκεζε λνεκάησλ ηνπ παξειζφληνο κέζα απφ ηα γεγνλφηα ε απφδνζε ησλ

πξαγκαηηθψλ δηαζηάζεσλ ησλ γεγνλφησλ ε γισζζηθή-επηθνηλσληαθή κάζεζε θαη ε

απφπεηξα δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ελφο ζέκαηνο Πξέπεη ελ γέλεη λα δίλεηαη βάξνο




ζην laquoγλψξηδε πψοhellipraquo θαη φρη ζην laquoγλψξηδε φηηhellipraquo Οη εξσηήζεηο νη νπνίεο ηίζεληαη

απφ ηνλ δηδάζθνληα κπνξνχλ λα δηαθσηίδνπλ ηελ πιεξνθφξεζε (αλάθιεζε

ελζχκεζε επαγσγηθφ ζπκπέξαζκα) ηελ θαηαλφεζε (έθθξαζε ζπκπεξηθνξέο

αηηίεο) ηε ζθέςε (θξίζε δεκηνπξγία αηηηνιφγεζε) (J Buner ν ξφινο ηνπ εθπθνχ

ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία L Vygotsky θά θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο

κάζεζεο)

χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ε πνξεία αθνινπζεί ηα ζηάδηα αλαδήηεζε έξεπλα

ζχγθξηζε παξαηήξεζε ζπκπεξάζκαηα (επίιπζε πξνβιεκάησλ [problem solving]) κε

βάζε κηα εηθνληθή αξραηνινγηθή αλαζθαθή ζηελ πεξηνρή ησλ Μπθελψλ πνπ

δηεμάγεηαη απφ θάζε laquoαξραηνινγηθήraquo-καζεηηθή νκάδα κέζσ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ινγηζκηθνχ Μπθελατθφο ΠνιηηηζκφοΑβάθην Δ-Slate (απζεληηθή αμηνιφγεζε

εθαξκνγέο ζε ζπλζήθεο laquoπξαγκαηηθνχraquo πεξηβάιινληνο) Αλαιπηηθφηεξα

πξαγκαηνπνηείηαη έλα ηαμίδη ζηνλ ρξφλν θαη ηνλ ρψξν θαη ε αλαπαξάζηαζε κηαο

πξνζσπηθήο αξραηνινγηθήο έξεπλαο κε ηελ παξαηήξεζε θαη ηε κειέηε ndashζηε

ζπλέρεηαndash ησλ αξραηνινγηθψλ επξεκάησλ Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο

αξραηνινγηθήο έξεπλαο νη καζεηέοηξηεο ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ndashάξα πξνάγεηαη ε

ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ν δηάινγνοndash θαη κε ηελ θαζνδήγεζε ηνπ δηδάζθνληα

επηιέγνπλ κε πξνζσπηθή παξέκβαζε ζην ινγηζκηθφ ηελ πεξηνρή φπνπ ζα

επηθεληξψζνπλ ηελ έξεπλά ηνπο (ηφπνο πεξηνρή Μπθελψλρξφλνο 14νο πΥ αη)

(αλζξσπηζηηθή πξνζέγγηζε ηεο κάζεζεο-καζεηνθεληξηθή δηδαζθαιία ελζπλαίζζεζε

βησκαηηθφηεηα κεηαγλψζε) Πξνσζείηαη ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε θαη ην βάξνο

εζηηάδεηαη πάληνηε ζηε δφκεζε ηεο γλψζεο (κάζεζε θαη θαηαλφεζε) κέζα απφ ην

δηάινγν Αλαθεξφκαζηε βέβαηα ζηνλ πνηνηηθφ θαη νπζηαζηηθφ δηάινγν πνπ δίλεη

επθαηξίεο γηα έθθξαζε θαη επεμεξγαζία ηεο ζθέςεο πξάγκα κε εθηθηφ ζε ζπδεηήζεηο

πνπ laquoειέγρνληαηraquo θαη laquoθαηεπζχλνληαηraquo κε απφιπην ηξφπν απφ ηνλ δηδάζθνληα (J

Bruner θαζνδεγνχκελε αλαθάιπςε)

Οη καζεηέοηξηεο αθνχ εληνπίζνπλ κε ελεξγφ επέκβαζε ηα αξραηνινγηθά

επξήκαηα θαη ελεξγνπνηήζνπλ ηελ εκθάληζε θαη ηα ζρεηηθά ζηνηρεία ηνπο ζηε

ζπλέρεηα βάζεη ηνπ Φχιινπ Δξγαζίαο πνπ ηνπο έρεη δνζεί αξρίδνπλ λα

επεμεξγάδνληαη ηα ζηνηρεία λα αλαιχνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη λα ζπκπιεξψλνπλ ηα

αλάινγα ζέκαηα κε ηα νπνία ζα δηαιερζνχλ επάλσ ζηα δεηνχκελα Ο δηδάζθσλ

θαζνδεγεί θαηάιιεια ηελ έξεπλα ηε ζπδήηεζε θαη ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ

παίδνληαο ηνλ ξφιν ηνπ δηαρεηξηζηή ηεο γλψζεο ηνπ δηεπθνιπληή ηνπ βνεζνχ θαη

ζπλεξγάηε Οη καζεηέοηξηεο ζπιιέγνπλ θξηηηθά ηηο απαηηνχκελεο πιεξνθνξίεο




απαληνχλ ζηα δεηνχκελα εξσηήκαηα θαη πξαγκαηεχνληαη δηαινγηθά ηα εμαγφκελα

ζπκπεξάζκαηα αληαιιάζζνληαο πιεξνθνξίεο γλψκεο θαη απφςεηο

Ζ δηαπξαγκάηεπζε ησλ επξεζέλησλ θαη δεηνπκέλσλ κπνξεί λα γίλεη είηε κε ηα

παξαδνζηαθά κέζα (δηαινγηθή ζπδήηεζε ραξηί θαη κνιχβη θηι) είηε ζε θάπνην απφ

ηα εξγαιεία ηνπ ινγηζκηθνχ εθαξκνγψλ γξαθείνπ (θεηκελνγξάθνο θά) ή κε ηελ

επηθνηλσλία ησλ καζεηψλ κέζσ αληαιιαγήο ειεθηξνληθψλ κελπκάησλ (e-mail) ή

κέζσ ηνπ ελδνζρνιηθνχ δηθηχνπ (Intranet) γηα δηαινγηθή ζπδήηεζε θαη αληαιιαγή

απφςεσλ

Πνξεία δηδαζθαιίαο

Πνξεία Έξεπλαο

1) Οη καζεηέοηξηεο πξαγκαηνπνηνχλ αξρηθά έλα ηαμίδη ζηνλ ρξφλν θαη ηνλ ηφπν

γηα λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζπλέρεηα ζε κηα επηηφπηα αξραηνινγηθή έξεπλα Πξψηα

θαζνδεγνχληαη λα κεηαθέξνπλ ηε γξακκή ηνπ ρξφλνπ πνπ ππάξρεη θάησ απφ ηνλ

ράξηε ζην 1400 πΥ Έηζη απνθηνχλ ηε δπλαηφηεηα λα ηνπνζεηήζνπλ ηελ

αξραηνινγηθή ηνπο έξεπλα κέζα ζηνλ ρξφλν

2) Καηφπηλ πεξηνξίδνπλ ηελ έξεπλά ηνπο ζηνλ ζπγθεθξηκέλν ηφπν

ρξεζηκνπνηψληαο ην εηθνλίδην Μεηάβαζε ζε άιιε πεξηνρή θαη θηάλνληαο έηζη ζηελ

επξχηεξε πεξηνρή ησλ Μπθελψλ

3) Μφιηο θηάζνπλ ζηελ πεξηνρή ελεξγνπνηνχλ ην εηθνλίδην Δπηινγή πεξηνρήο αλα-

ζθαθήο θαη ην εηθνλίδην ζθαπάλε θαη ζπιιέγνπλ δηάθνξα αληηθείκελα ηα ζηνηρεία

ησλ νπνίσλ πεξλνχλ ζηε βάζε δεδνκέλσλ κε ηε βνήζεηα ηνπ εηθνληδίνπ ηνπ

Αξραηνιφγνπ128

ζν πην κεγάιε είλαη ε πνηθηιία ησλ επξεκάησλ ηφζν πινπζηφηεξα

θαη πην ελδηαθέξνληα ζπκπεξάζκαηα ζα πξνθχςνπλ ζε ζρέζε κε ηα εξσηήκαηα ηνπ

Φχιινπ Δξγαζίαο

Αθνχ νινθιεξσζεί ε αξραηνινγηθή έξεπλα φισλ ησλ νκάδσλ ζα πεξάζνπλ νη

καζεηέοηξηεο ζηε βάζε δεδνκέλσλ φπνπ ζα κειεηήζνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αληη-

θεηκέλσλ πνπ έρνπλ αλαθαιχςεη Με βάζε ηα ζηνηρεία απηά θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ

ηνπο είραλ ήδε δνζεί νη νκάδεο ησλ καζεηψλ κπνξνχλ λα ζπδεηήζνπλ δηαινγηθά ηηο

απαληήζεηο ζηα δεδνκέλα εξσηήκαηα ηνπ Φχιινπ Δξγαζίαο αληαιιάζζνληαο απφ-

ςεηο θαη ζπκπεξάζκαηα θαη αιιεινζπκπιεξψλνληαο ηηο γλψζεηο ηνπο

(αιιεινδηδαθηηθή νκάδσλ ζπλφινπ)

1ν Βήκα

Οη καζεηέοηξηεο αλαδεηνχλ θαη ζπιιέγνπλ θαηά νκάδα (αηνκηθή πνξεία

καζεηήνκάδαο) κηα θαηεγνξία αξραηνινγηθψλ επξεκάησλ

ΚΑΣΗΓΟΡΙΔ

1) αγγεία

2) εξγαιεία

3) θνζκήκαηα

4) ηνηρνγξαθίεο

128 Γηα λα κελ μεράζνπλ θάπνην αληηθείκελν κπνξνχλ λα πξνρσξήζνπλ εκπξφο-πίζσ θαη κε ηα γαιά-

δηα βέιε πνπ βξίζθνληαη δίπια ζηνλ Αξραηνιφγν θαη έηζη εληνπίδνπλ φια ηα αληηθείκελα




5) εηδψιηα

6) φπια

2ν Βήκα

Ο δηδάζθσλ ζπδεηά καδί ηνπο θαη ηνπο θαζνδεγεί αθνχ ζπιιέμνπλ φια ηα ζρεηηθά

κε ηελ νκάδα ηνπο αληηθείκελα λα ελεξγνπνηήζνπλ ηε βάζε δεδνκέλσλ λα

παξαηεξήζνπλ θαη

α) λα θαηαγξάςνπλ ην πιηθφ απφ ην νπνίν είλαη θαηαζθεπαζκέλα

β) λα μερσξίζνπλ ζε θαηεγνξίεο ηα αλδξηθά θαη ηα γπλαηθεία αληηθείκελα

γ) λα παξαηεξήζνπλ ηε δηαθφζκεζε θαη λα θαηαγξάςνπλ ηηο ιεπηνκέξεηεο

3ν Βήκα

Αθνχ ηειεηψζνπλ νη καζεηέοηξηεο ζα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηα δεηνχκελα ζην

ζρεηηθφ θχιιν εξγαζίαο


ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ

1 Απφ ηα εξγαιεία ηα αγγεία ηα αληηθείκελα θαη ηα ζθεχε πνπ βξέζεθαλ ηη ζπκπεξαί-λεηε γηα ηηο επαγγεικαηηθέο ελαζρνιήζεηο ησλ Μπθελαίσλ ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχ-

ζαλ ζπλήζσο θαη ηα πιηθά απφ ηα νπνία ήηαλ θαηαζθεπαζκέλα

2 Απφ ηα γπλαηθεία αληηθείκελα ζθεχε θαη θνζκήκαηα πνπ βξέζεθαλ ηη ζπκπεξαίλεηε γηα ηε δσή ησλ Μπθελαίσλ γπλαηθψλ πγθεθξηκέλα αλαπαξαζηήζηε κέζα απφ ηα επξήκαηα

ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο απαληψληαο ζηα εξσηήκαηα

πνηα ήηαλ ηα θχξηα ελδηαθέξνληά ηνπο

ε εκθάληζή ηνπο

νη θαζεκεξηλέο αζρνιίεο ηνπο ζην ζπίηη

3 πγθξίλνληαο ηα αλδξηθά κε ηα γπλαηθεία αληηθείκελα θαζνξίζηε ηνπο θνηλσληθνχο

ξφινπο ησλ δχν θχισλ ζηελ θνηλσλία ησλ Μπθελαίσλ Μνηάδνπλ κε εθείλνπο ηεο ζεκεξηλήο

επνρήο

4 θεθηείηε θαη πεξηγξάςηε απφ πνχ εκπλένληαη νη θαιιηηέρλεο ησλ δηαθφξσλ επξεκά-

ησλ θαη πνηα είλαη ηα ζέκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηε δηαθφζκεζε

Άιιεο εθδνρέο

Ζ ζπγθεθξηκέλε δηαζεκαηηθή πξφηαζε κπνξεί λα πξνζαξκνζηεί αλάινγα κε ηνπο

εθάζηνηε επηδησθφκελνπο ζηφρνπο ηε ζπλέρεηα πξνηείλνληαη δχν ελαιιαθηηθέο

πξνηάζεηο κε ζέκα laquoΜπθελατθά ηαθηθά έζηκα Δμεξεπλψληαο ηνπο ηάθνπο ησλ

Μπθελψλraquo θαη laquoΟ κπθελατθφο πνιηηηζκφο ζηελ αξραία Πχινraquo κε θνηλή

αθεηεξίαζθνπφ θαη δηδαθηηθήπαηδαγσγηθή πξνζέγγηζε κε ηελ πξφηαζε κε ηίηιν

laquoΜηα αξραηνινγηθή αλαζθαθή ζηηο Μπθήλεοraquo αιιά δηαθνξεηηθή πνξεία δηδαζθαιίαο

θαη αλάινγα θχιια εξγαζίαο129

129Οη δηδαθηηθέο πξνηάζεηο αλαξηήζεθαλ θαη ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ




Α Μπθελατθά ηαθηθά έζηκα Δμεξεπλώληαο ηνπο ηάθνπο ησλ Μπθελώλ


Πξνεξγαζία Σελ πξνεγνχκελε δηδαθηηθή ψξα απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο

ζπγθεθξηκέλεο δηδαζθαιίαο ν θαζεγεηήο ζα εθηππψζεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ

ελππάξρνπλ ζηε laquoΒηβιηνζήθεraquo ηνπ ινγηζκηθνχ θαη αθνξνχλ α) ζε laquoΜηα ζπλήζε

θεδεία ησλ ρξφλσλ ηεο αθκήοraquo β) ζηα laquoΚηεξίζκαηαraquo Σηο πιεξνθνξίεο ζα

δηακνηξάζεη ζηνπο καζεηέο θαη έηζη εθείλνη ζα έρνπλ ηνλ ρξφλν λα ηηο κειεηήζνπλ

ζην ζπίηη ηνπο απνθηψληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν κηα επηπξφζζεηε βνήζεηα γηα λα

απαληήζνπλ ζηα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ζην Φχιιν Δξγαζίαο

Πνξεία Έξεπλαο 1) Οη καζεηέοηξηεο πξαγκαηνπνηνχλ αξρηθά έλα ηαμίδη ζηνλ ρξφλν

θαη ηνλ ηφπν γηα λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζπλέρεηα ζε κηα επηηφπηα αξραηνινγηθή

έξεπλα Πξψηα θαζνδεγνχληαη λα κεηαθέξνπλ ηε γξακκή ηνπ ρξφλνπ κεηαμχ 16νπ θαη

13νπ αη [1500-1200 πΥ 1400 πΥ] Έηζη απνθηνχλ ηε δπλαηφηεηα λα

ηνπνζεηήζνπλ ηελ αξραηνινγηθή ηνπο έξεπλα κέζα ζηνλ ρξφλν

2) Καηφπηλ πεξηνξίδνπλ ηελ έξεπλά ηνπο ζηνλ ζπγθεθξηκέλν ηφπν ρξεζηκνπνηψληαο

ην εηθνλίδην Μεηάβαζε ζε άιιε πεξηνρή θαη θηάλνληαο έηζη ζηνπο Μπθελατθνχο ηά-

θνπο

3) Μφιηο θηάζνπλ ζηνπο ηάθνπο ελεξγνπνηνχλ ην εηθνλίδην Δπηινγή πεξηνρήο αλα-













ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Έρεηε ήδε κειεηήζεη ζην ζπίηη ηηο πιεξνθνξίεο

Α) Μηα ζπλήζεο θεδεία ησλ ρξφλσλ ηεο αθκήο Β) Κηεξίζκαηα

Αθνχ ζπιιέμεηε δηάθνξα αληηθείκελα πξνζπαζήζηε λα θαηαγξάςεηε

Σα ζπκπεξάζκαηά ζαο γηα ηα ηαθηθά έζηκα Έρνπλ θάπνηα ζρέζε κε ηα ζεκεξηλά

Πνηα αληηθείκελα ρξεζηκνπνηνχληαη σο laquoθηεξίζκαηαraquo

Γηαηί νη λεθξνί ζπλνδεχνληαη απφ laquoθηεξίζκαηαraquo Πνην ξφιν παίδνπλ απηά ζε ζρέζε κε ηνλ

λεθξφ Ση πεξηβάιινλ πξνζπαζνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ νη Μπθελαίνη γηα ηνπο λεθξνχο ηνπο

Γείηε ηε βάζε δεδνκέλσλ θαη απαληήζηε απφ πνηα πιηθά απνηεινχληαη ηα θηεξίζκαηα θαη

πνηεο αλαπαξαζηάζεηο ππάξρνπλ ζε απηά πδεηήζηε κε βάζε απηά ηα δεδνκέλα γηα ηα

ζέκαηα ηεο κπθελατθήο ηέρλεο θαη απφ πνχ δέρνληαη επηξξνέο

Αλαθνηλψζηε ηα απνηειέζκαηά ζαο ζηελ ηάμε θαη ζπδεηήζηε κε ηνποηηο ζπκκαζεηέοηξηέο

ζαο κε ηε βνήζεηα ηνπηεο θαζεγεηήηξηαο

lthttpwwwpi-schoolsgrhdtcmaterialscenariaancienthtmgt 130 Γηα λα κελ μεράζνπλ θάπνην αληηθείκελν κπνξνχλ λα πξνρσξήζνπλ εκπξφο-πίζσ θαη κε ηα βέιε

πνπ βξίζθνληαη δίπια ζηνλ Αξραηνιφγν θαη έηζη εληνπίδνπλ φια ηα αληηθείκελα




Β Ο κπθελατθόο πνιηηηζκόο ζηελ αξραία Πύιν


Πξνεξγαζία Σελ πξνεγνχκελε δηδαθηηθή ψξα απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο

ζπγθεθξηκέλεο δηδαζθαιίαο ν θαζεγεηήο ζα εθηππψζεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ

ελππάξρνπλ ζηε laquoΒηβιηνζήθεraquo ηνπ ινγηζκηθνχ θαη αθνξνχλ α) ζε laquoΜηα ζπλήζε

θεδεία ησλ ρξφλσλ ηεο αθκήοraquo β) ζηα laquoΣαθηθά Έζηκαraquo γ) ζηα laquoΚηεξίζκαηαraquo δ)

ζηα laquoΔίδε Γηαηξνθήοraquo ε) ζηνλ laquoΥαιθφraquo

Σηο πιεξνθνξίεο ζα δηακνηξάζεη ζηνποζηηο καζεηέοηξηεο θαη έηζη εθείλνη ζα έρνπλ

ηνλ ρξφλν λα ηηο κειεηήζνπλ ζην ζπίηη ηνπο απνθηψληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν κηα

επηπξφζζεηε βνήζεηα γηα λα απαληήζνπλ ζηα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ζην Φχιιν

Δξγαζίαο

Πνξεία Έξεπλαο 1) Δηθφλεο Πνιιαπιέο Αλαπαξαζηάζεηο Κείκελν ndash

Γηαζεκαηηθφηεηα ndash πλεξγαζία ndash laquoΔηθνληθήraquo επίζθεςεέξεπλα ndash Αλάπιαζε

θνηλσλίαο ηξφπνπ δσήο ndash Μεηαηξνπή ηέρλεο ζε ηζηνξία ndash Σεθκεξίσζε ινγνηερληθήο

πεγήο (εδψ νκεξηθά έπε) κέζα απφ αξραηνινγηθέο amp εηθαζηηθέο πεγέο

Γίλεηαη δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ησλ δηδαθηηθψλ αληηθεηκέλσλ Ηζηνξία θαη Αξραία

Διιεληθά (Οδχζζεηα) Ο δηδάζθσλ δίλεη ζηνποζηηο καζεηέοηξηέο ηνπ απφ ηελ

Οκήξνπ Οδχζζεηα Ραςσδία γ΄ laquoΖ επίζθεςε ηνπ Σειέκαρνπ ζην παιάηη ηνπ

Νέζηνξαraquo ηνπο αθφινπζνπο ζηίρνπο (ε αξίζκεζε ησλ ζηίρσλ πξνέξρεηαη απφ ην

εγρεηξίδην κε κεηάθξ ηνπ Ε ηδέξε)

ΡΑΦΧΓΗΑ γ΄

ζηίρνη 43 θε laquoθη επηχο θξαζί ηνπο θέξαζε ζ έλα ρξπζφ πνηήξηhellipraquo (πξβι κεηάθξ Μαξσ-λίηε ζη 45 θε 55-59)

ζηίρνη 410 θε laquoθη έλα θξνληήξη γέκηζε ν γέξνο (Νέζηνξαο) απ απηφ (θξαζί) θαη ζηά-

δνληαο δεφηαλhellipraquo131

(πξβι κεηάθξ Μαξσλίηε ζη 45 θε)

ζηίρνο 68 laquoΚαη ηα ςαρλά ζαλ έβγαιαλ ςεκέλα πηα απ ηηο ζνχβιεοhellipraquo (πξβι κεηάθξ

Μαξσλίηε ζη 73-74)

ζηίρνη 491-3 laquoΚη ηα ςαρλά ζαλ έβγαιαλ ςεκέλα πηα απ ηηο ζνχβιεο λα θάλε ηφηε

θάζηζαλ θαη κε ρξπζά πνηήξηα θνληά ηνπο ληνη ηνπο θέξλαγαλhellipraquo (πξβι κεηάθξ Μα-

ξσλίηε ζη 35-36 45-46 55-59 73-74)

ζηίρνη 365 θε laquoΜα ν Νέζηνξαο ηνπο θξάηεζε κε θηιηθά ηνπ ιφγηα Ο Γίαο θαη νη ινηπνί

ζενί απηφ λα κελ ην δψζνπλ λα θχγεηεhellipζαλ θάπνηνο λακνπλα θησρφοhellipεγψ φκσο έρσ θη φκνξθα ζηξσζίδηαhellipraquo (πξβι κεηάθξ Μαξσλίηε ζη 31 θε 214 375)

ζηίρνη 404-6 laquoΠήγαηλε εκπξφο ν Νέζηνξαο ν γεξναινγνιάηεο γηνπο ηνπ νδεγψληαο θαη

γακπξνχο γηα η φκνξθφ ηνπ ζπίηη αλ έθηαζαλ ζην μαθνπζηφ βαζηιηθφ παιάηηhellipraquo (πξβι

κεηάθξ Μαξσλίηε ζη 34 θε 45 θε 73-74 214 375)

ζηίρνο 505 laquohellipαθήλνληαο ηεο Πχινο η φξζην θάζηξνraquo (πξβι κεηάθξ Μαξσλίηε ζη 214)

2) Οη καζεηέοηξηεο ζα δηεξεπλήζνπλ ζαλ laquoαξραηνινγηθέο νκάδεοraquo ζηνπο

ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ηνπο ηελ πεξηνρή ηεο Πχινπ πξαγκαηνπνηψληαο

laquoεηθνληθή αξραηνινγηθή αλαζθαθήraquo κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

ινγηζκηθνχ Μπθελατθφο ΠνιηηηζκφοΑβάθην Δ-Slate θαη ηνπ δηαδηθηχνπ Οη

καζεηέοηξηεο πξαγκαηνπνηνχλ αξρηθά έλα ηαμίδη ζηνλ ρξφλν θαη ηνλ ηφπν γηα λα

131 Βι θαη Burkert 1993 164-168




πξνρσξήζνπλ ζηε ζπλέρεηα ζε κηα επηηφπηα αξραηνινγηθή έξεπλα Πξψηα

θαζνδεγνχληαη λα κεηαθέξνπλ ηε γξακκή ηνπ ρξφλνπ ζην 1400 πΥ Έηζη απνθηνχλ

ηε δπλαηφηεηα λα ηνπνζεηήζνπλ ηελ αξραηνινγηθή ηνπο έξεπλα κέζα ζηνλ ρξφλν

3) Καηφπηλ πεξηνξίδνπλ ηελ έξεπλά ηνπο ζηνλ ζπγθεθξηκέλν ηφπν ρξεζηκνπνηψληαο

ην εηθνλίδην Μεηάβαζε ζε άιιε πεξηνρή θαη θηάλνληαο έηζη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή

ηεο Πχινπ

4) Μφιηο θηάζνπλ ζηνπο ηάθνπο ελεξγνπνηνχλ ην εηθνλίδην Δπηινγή πεξηνρήο αλα-













ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Έρεηε ήδε κειεηήζεη ζην ζπίηη ηηο πιεξνθνξίεο Α) Μηα ζπλήζεο θεδεία ησλ ρξφλσλ ηεο αθκήο

Β) Σαθηθά Έζηκα

Γ) Κηεξίζκαηα

Γ) Δίδε Γηαηξνθήο Δ) Υαιθφο

1 αο έρνπλ δνζεί θάπνηνη ζηίρνη ηεο Οδχζζεηαο απφ ηε Ραςσδία γ πζρεηίζηε ηνπο

ζηίρνπο απηνχο κε αληίζηνηρα επξήκαηα πνπ αλαθαιχςαηε ζηελ πεξηνρή ηεο Πχινπ

2 Πνηα απφ απηά ζπλδένληαη κε ηε ζξεζθεία θαη ηελ θαζεκεξηλή δσή θαη δείρλνπλ ηελ βαζεηά ζξεζθεπηηθφηεηα θαη επζέβεηα ησλ αλζξψπσλ ηεο επνρήο

3 Πνηα αληηθείκελα δείρλνπλ ηηο επηδξάζεηο απφ ηελ Αλαηνιή θαη ηελ Αίγππην ζηελ

θαζεκεξηλή δσή ηελ ηέρλε θαη ηε ζξεζθεία Ση ζεκαίλεη laquoπεξίαπηνraquo Υξεζηκνπνηνχ-

ληαη απηά θαη ζήκεξα απφ θάπνηνπο αλζξψπνπο θαη γηα πνην ζθνπφ 4 Πνην αληηθείκελν ζπλδέεηαη κε ηε δηαηξνθή ησλ αλζξψπσλ ηεο επνρήο θαη ηη γλσξί-

δεηε γηα ηνλ ραιθφ ζηελ επνρή απηή

5 Απφ ηα εξγαιεία ηα αγγεία ηα αληηθείκελα θαη ηα ζθεχε πνπ βξέζεθαλ ηη ζπκπεξαί-λεηε γηα ηηο επαγγεικαηηθέο ελαζρνιήζεηο ησλ Μπθελαίσλ

6 θεθηείηε θαη πεξηγξάςηε απφ πνχ εκπλένληαη νη θαιιηηέρλεο ησλ δηαθφξσλ επξεκά-

ησλ θαη πνηα είλαη ηα ζέκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηε δηαθφζκεζε 7 Χο ηη βιέπεηε φηη ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα πνπ αλαθαιχ-

ςαηε πνχ βξέζεθαλ Πνηα ζπκπεξάζκαηα βγάδεηε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ λεθξψλ

θαη ην ζέκα ηεο ηαθήο ηνπο

8 Αλαδεηήζηε εηθφλεο απφ ην αλάθηνξν ηνπ Νέζηνξα ζηε δηεχζπλζε httpwwwmessinia-guidegr θαη κειεηήζηε ηηο ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο Μέζα απφ

ηελ έξεπλά ζαο δηαπηζηψλεηε φηη επηβεβαηψλεηαη ν ηζρπξηζκφο ηνπ βαζηιέα ζηνπο

αληίζηνηρνπο ζηίρνπο ηεο Οδχζζεηαο γηα ηα πινχηε ηνπ

Πξνηεηλόκελε βηβιηνγξαθία Andrewes A 1992 Ζ ηπξαλλία ζηελ αξραία Διιάδα Αζήλα

132 Γηα λα κελ μεράζνπλ θάπνην αληηθείκελν κπνξνχλ λα πξνρσξήζνπλ εκπξφο-πίζσ θαη κε ηα βέιε

πνπ βξίζθνληαη δίπια ζηνλ Αξραηνιφγν θαη έηζη εληνπίδνπλ φια ηα αληηθείκελα




Arveiller-Dulong V amp M-D Nenna 2000 Les verres antiques Παξίζη Beattie AJ 1956 ―Mr Ventrislsquo decipherment of the Minoan Linear B script Journal of Hellenic Studies 761-

77 Bennett EL (Jr) 1956 The landholders of Pylos American Journal of Archaeology 60103-133 Benveniste E 1948-1949 Don et eacutechange dans le vocabulaire indoeuropeacuteen Lrsquo Anneacutee sociologique (1948-

1949)7-20 Burkert W 1993 Αξραία ειιεληθή ζξεζθεία Αζήλα Canterella E 1998 Οη γπλαίθεο ηεο αξραίαο Διιάδαο Αζήλα Chadwick J 1999 Γξακκηθή Β θαη ζπγγελείο γξαθέο 2ε έθδ Αζήλα Chadwick J 1997 Ο Μπθελατθφο θφζκνο Αζήλα Finley MI 1991 Οηθνλνκία θαη θνηλσλία ζηελ αξραία Διιάδα 2νο ηφκ Αζήλα Flaceliegravere R 1999 Ο δεκφζηνο θαη ηδησηηθφο βίνο ησλ αξραίσλ Διιήλσλ 12ε έθδ Αζήλα Glotz G 1978 Ζ ειιεληθή laquoπφιηοraquo Αζήλα

Groot J de ρρ Οκεξηθφ ιεμηιφγην Αζήλα Jeammet V 2000 La vie quotidienne en Gregravece antique Παξίζη Museacutee du Luvre Reacuteunion des Museacutees

Nationaux Lacey WK 1966 Homeric HEDNA and Penelopelsquos KYRIOS Journal of Hellenic Studies 8655-68 Lloyd J 1979 Myth and Society in Ancient Greece Λνλδίλν Mosseacute Cl amp A Schnapp-Gourbeillon 1996 Δπίηνκε ηζηνξία ηεο αξραίαο Διιάδαο (2000 ndash 31 πΥ) Αζήλα Mosseacute Cl 1993 Ζ γπλαίθα ζηελ αξραία Διιάδα 2ε έθδ Αζήλα Reinsberg C 1999 Γάκνο εηαίξεο θαη παηδεξαζηία ζηελ αξραία Διιάδα 2ε έθδ Αζήλα

Schuler W 1999 Ηζηνξία ηεο αξραίαο Διιάδαο Αζήλα Snodgrass AM 1974 An historical Homeric society Journal of Hellenic Studies 94114-125 Αλαηχπσζε ζην

Archaic Greece The Age of Experiment (Λνλδίλν 1980) Sparkes B A 2000 Δξπζξφλ θαη Μέιαλ Μειέηεο ζηελ αξραία ειιεληθή θεξακηθή Αζήλα Stubbings F H 1951 Mycenaean Pottery from the Levant Λνλδίλν Cambridge Vernant J-P 1996 Ο Έιιελαο άλζξσπνο Αζήλα Βαθαινχδε Α Γ 2003 Αληηζχιιεςε θαη ακβιψζεηο απφ ηελ αξραηφηεηα ζην Βπδάληην Θεζζαινλίθε Βαθαινχδε Α Γ 2003 Γηδάζθνληαο θαη καζαίλνληαο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζεσξία θαη πξάμε Δηζαγσγή ζηε

δηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ ζηελ Δθπαίδεπζε Φηινινγηθά δηαζεκαηηθά καζήκαηα κε ηε δηδαθηηθή θαη παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηηθψλ θαη δηαδηθηπαθψλ κέζσλ Αζήλα

Βαθαινχδε Α Γ 2002 Ζ γέλεζε ηνπ ζετθνχ αλζξψπνπ ζηηο αξραίεο ζξεζθείεο Μειέηε πεγψλ απφ ηελ αξραηφηεηα έσο ην Βπδάληην Αζήλα

Βαθαινχδε Α Γ 2001 Ζ εμέιημε ηεο καγείαο απφ ηελ αξραηφηεηα έσο ηνπο πξψηνπο ρξηζηηαληθνχο αηψλεο Αζήλα

Βαθαινχδε Α Γ 2003 Μαγεία θαη κπζηεξηαθέο ζξεζθείεο απφ ηελ αξραηφηεηα ζην Βπδάληην Αζήλα Βιάρνο Γ 1981 Πνιηηηθέο θνηλσλίεο ζηνλ Όκεξν Αζήλα

Γεκάθεο ΠΓ 1994 Πξφζσπα θαη ζεζκνί ηεο αξραίαο Διιάδαο Αζήλα Ηζηνξία ηνπ Διιεληθνχ Έζλνπο 1νο ηφκ Πξντζηνξία θαη πξσηντζηνξία (κέρξη ην 1100) 2νο ηφκ Αξρατθφο

ειιεληζκφο (1100-479) 3νο ηφκ (Γ1+Γ2) Κιαζηθφο ειιεληζκφο θεθ 13 Ο κεξνο θαη νη Μπθήλεο Ηδηνθηεζία θαη θαηνρή θεθ 14 Γάκνο πψιεζε θαη δψξν ζηνλ νκεξηθφ θφζκν

Μηραιφπνπινο Α 2000 Σα κνπζεία ηεο Διιάδαο 1νο ηφκ Αηηηθή θαη λεζηά ηνπ Αξγνζαξσληθνχ Αζήλα Μνπζείν Μπελάθε 1999 Διιεληθά θνζκήκαηα Αζήλα Μπισλάο Γ 1983 Πνιχρξπζνη Μπθήλαη Αζήλα

Ξελίδνπ-Schild Β 2001 Οη γπλαίθεο ζηελ ειιεληθή αξραηφηεηα Αζήλα National Geographic 1999 (Γεθέκβξηνο) Οη Έιιελεο Μεγάινη αξραίνη πνιηηηζκνί Δηδηθφ αθηέξσκα Παπατσάλλνπ Κ 1999 Σέρλε θαη πνιηηηζκφο ζηελ αξραία Διιάδα Αζήλα Παπαραηδήο Ν 1996 Ζ ζξεζθεία ζηελ αξραία Διιάδα Αζήλα Σζνπαλάθεο ΑΓ 1977 Δηζαγσγή ζηνλ Όκεξν Θεζζαινλίθε




37 laquoΑρχαίο ελλθνικό κζατρο ςε ςφγκριςθ με το ιαπωνικό κζατρο Νoh-

Kyogen και δυνατότθτα προζκταςθσ ςτθν Comedia dell Arteraquo Διακεματικι

εργαςία τφπου WebQuest


Σαπηόηεηα

Σίηινο Αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν ζε ζχγθξηζε κε ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen

θαη δπλαηφηεηα πξνέθηαζεο ζηελ Comedia dell Arte

Γεκηνπξγφο Αλαζηαζία Γ Βαθαινχδε

Απαηηνχκελνο ρξφλνο Ζ εθπφλεζε ηεο εξγαζίαο ζα δηαξθέζεη θαζlsquo φιν ην ζρνιηθφ

έηνο κε ρξνληθφ θεξκαηηζκφ ηεο ζε ηκήκαηα αλάινγα κε ηα αληηθείκελα θαη ηα

ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ ιφγσ ηεο ζεκαηηθήο έθηαζεο θαη ηεο αγγιηθήο γιψζζαο

Γλσζηηθά αληηθείκελα Γηαζεκαηηθή εξγαζία κε επξεία ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ

Δκπιεθφκελα δηδαθηηθά αληηθείκελα Αξραία Διιεληθή Γξακκαηεία Διιεληθή

Λνγνηερλία Ηζηνξία Σέρλε Φηινζνθία Αγγιηθή Γιψζζα Θεαηξνινγία Δπξσπατθή

Λνγνηερλία Πιεξνθνξηθή Γεσγξαθία Φπζηθή Μαζεκαηηθά Θξεζθεπηηθά

Πνιηηηθή θαη Κνηλσληθή Αγσγή Μνπζηθή θά

Μέζα δηδαζθαιίαο

1) Σα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ην αληηθείκελν ηεο δξακαηηθήο πνίεζεο πγθεθξηκέλα νη

laquoΔηζαγσγέοraquo απφ ηα βηβιία Δπξηπίδε Διέλε amp Αξηζηνθάλε Όξληζεο ηεο Γ΄

Γπκλαζίνπ θαη ε laquoΔηζαγσγήraquo απφ ην νθνθιένπο Σξαγσδίαη Αληηγφλε-Φηινθηήηεο

ηεο Β΄ Λπθείνπ (γεληθήο παηδείαο)

2) Σν δηαδίθηπν Οη ειεθηξνληθέο δηεπζχλζεηο

α httpwwwdidaskalianet

β ε κεραλή αλαδήηεζεο httpwwwyahoocom

ύληνκε πεξίιεςε

Ζ εθπφλεζε κηαο δηαζεκαηηθήο εξγαζίαο ηχπνπ WebQuest (απζεληηθέο δξαζηεξηφ-

ηεηεο θαη αλαδήηεζε πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ ζε πεγέο) κε κνξθή project ζρεηηθήο

κε ην αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν ζε ζχγθξηζε κε ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen θαη

πξνέθηαζε ζηελ Comedia dell Arte

Θεσξεηηθό πιαίζην Έληαμε ζην αλαιπηηθό πξόγξακκα ηόρνη

Ζ δηαζεκαηηθή εξγαζία ζα έρεη ηε κνξθή WebQuest θαη project θαη ζέκα ην αξραίν

ειιεληθφ ζέαηξν ζε ζχγθξηζε κε ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen θαη πξνέθηαζε

ζηελ Comedia dell Arte Θα εθπνλεζεί κε ζπλεξγαζία θηινιφγσλ πνπ δηδάζθνπλ

Αξραία Διιεληθά ζηε Γ΄ Γπκλαζίνπ ήθαη ζηε Β΄ Λπθείνπ θαη θαζεγεηψλ πνπ δη-

δάζθνπλ Αγγιηθή Γιψζζα Θεαηξνινγία Δπξσπατθή Λνγνηερλία Πιεξνθνξηθή

Μνπζηθή Διιεληθή Λνγνηερλία Ηζηνξία Σέρλε Φηινζνθία Γεσγξαθία Φπζηθή




Μαζεκαηηθά Θξεζθεπηηθά Πνιηηηθή θαη Κνηλσληθή Αγσγή θά Πην ζπγθεθξηκέλα

ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ηα εμήο

1 Δξγαζία WebQuest δξαζηεξηφηεηεο κε έληνλν ηνλ ραξαθηήξα ηεο αλαδήηεζεο

ζηηο νπνίεο φιε ή ε πεξηζζφηεξε απφ ηελ απαηηνχκελε πιεξνθνξία πνπ ζα ρξεζηκν-

πνηήζνπλ νη καζεηέο ζα microεηαθνξησζεί απφ ην δηαδίθηπν Πξφθεηηαη γηα νξγαλσκέλε

δξαζηεξηφηεηα φπνπ ππάξρνπλ φια ηα βήκαηα απφ ηελ αξρή ηε ζπιινγή πιεξνθν-

ξηψλ ηε δηαδηθαζία ηελ αμηνιφγεζε ελζσκαησκέλα ζε κηα εληαία ζπιινγή Απαη-

ηείηαη λνεηηθή δηεξγαζία αλσηέξνπ επηπέδνπ (θαη φρη απιή ζπλάζξνηζε πιηθνχ) πνπ

πεξηιακβάλεη ηε ζχλζεζε ηελ αλάιπζε ηελ επίιπζε πξνβιήκαηνο ηε δεκηνπξγηθφ-

ηεηα θαη ηελ θξίζε Απαηηείηαη επίζεο ζσζηή θαη δεκηνπξγηθή ρξήζε ηνπ δηα-

δηθηχνπ

2 πλεξγαηηθή κάζεζε δειαδή δεκηνπξγία καζεηηθψλ νκάδσλ πνπ εκπιέθνληαη

ζηηο ζπιινγηθέο δηεξεπλεηηθέο δηαδηθαζίεο κε απνηέιεζκα ηελ αλάπηπμε ησλ θνηλσ-

ληθνγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ ηνπο

3 Γηεπηζηεκνληθήδηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε εθφζνλ κπνξνχλ λα ζπλεξγαζηνχλ θηιφ-

ινγνη πνπ δηδάζθνπλ αξραία ειιεληθά ζηελ Γ΄ Γπκλαζίνπ ήθαη Β΄ Λπθείνπ θαη θα-

ζεγεηέο κε άιια δηδαθηηθά αληηθείκελα (πνπ πξναλαθέξζεθαλ) ινη απηνί πξέπεη λα

ζπκβάινπλ ζηε ζηξαηεγηθή πξαγκαηνπνίεζεο δηαζεκαηηθψλ δξάζεσλ

4 Απαηηείηαη επίζεο θαη ε ζπλεξγαζία κε άηνκα θαη θνξείο ηνπ θνηλσληθνχ πεξη-

βάιινληνο θαη έηζη ην ζρνιείν laquoβγαίλεηraquo ζηελ θνηλσλία ή laquoεηζάγεηraquo ηελ θνηλσλία

εληφο ηνπ

Δθπαηδεπηηθνί ζηόρνη

1) Να εκπεδψζνπλ νη καζεηέο θαιχηεξα ηε δηάηαμε θαη ιεηηνπξγία ηνπ αξραίνπ ειιε-

ληθνχ ζεάηξνπ ζην παξειζφλ θαη ην παξφλ

2) Να ζπγθξίλνπλ ηα ζηνηρεία απηά κε ηα αληίζηνηρα ελφο άιινπ κεγάινπ πνιη-

ηηζηηθνχ θνξέα ηνπ ηαπσληθνχ ζεάηξνπ Noh - Kyogen θαη λα επηζεκάλνπλ ηηο νκνη-

φηεηεο θαη ηηο δηαθνξέο κε ην αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν

3) Να απνθηήζνπλ θαη απηφλ ηνλ ηξφπν κηα επξχηεξε ζεαηξηθή παηδεία θαη γλσξηκία

κε άιινπο πνιηηηζκνχο εμίζνπ ζεκαληηθνχο κε ηνλ ειιεληθφ νη νπνίνη κεγαινχξ-

γεζαλ ζηελ παξαγσγή ηέρλεο ινγνηερλίαο θαη ζεάηξνπ

4) Να εμνηθεησζνχλ νη καζεηέο ζηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ θαη πνιιαπιψλ αλα-

παξαζηάζεσλ εηθφλσλ ζηνλ ΖΤ θαη ην δηαδίθηπν




5) Κπξίσο λα αληηιεθζνχλ φηη ν ΖΤ ζπλδέεηαη άκεζα θαη πνιιαπιά κε ηελ αλζξσ-

πηζηηθή παηδεία ζε φια ηα κήθε θαη πιάηε ηεο γεο θαη φηη κπνξνχλ λα έρνπλ κέζα

απφ ην δηαδίθηπν άκεζε εχθνιε θαη επξεία πξφζβαζε ζηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ θαη

εηθφλσλ πνπ ηνπο γιπηψλεη απφ θφπν ρξφλν θαη φγθν βηβιίσλ θαη άιινπ πιηθνχ

6) Οη καζεηέο κπνξνχλ λα δηαπξαγκαηεπηνχλ ηα επξεζέληα θαη ηα δεηνχκελα είηε κε

ηα παξαδνζηαθά κέζα (δηαινγηθή ζπδήηεζε ραξηί amp κνιχβη θηι) είηε ζε θάπνην απφ

ηα πιεξνθνξηθά εξγαιεία (επεμεξγαζηέο θεηκέλνπ πίλαθεο δεδνκέλσλ βάζεηο δεδν-

κέλσλ ινγηζηηθά θχιια θηι) ή κε ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ηνπο κέζσ ηνπ ειεθηξν-

ληθνχ ηαρπδξνκείνπ [αληαιιαγή κελπκάησλ (e-mail)] ή κέζσ ηνπ ελδνζρνιηθνχ

δηθηχνπ (Intranet) γηα δηαινγηθή ζπδήηεζε θαη αληαιιαγή απφςεσλ

Λεπηνκεξήο παξνπζίαζε ηεο πξόηαζεο - Αλαιπηηθή πεξηγξαθή

Πξνεξγαζία Οη καζεηέο ζα έρνπλ κειεηήζεη πξνζεθηηθά ηελ laquoΔηζαγσγήraquo ζηα ζρν-

ιηθά εγρεηξίδηα ηεο δξακαηηθήο πνίεζεο θαη ζα έρνπλ θξαηήζεη ζεκεηψζεηο γηα ηνπο

εζνπνηνχο ηνπο δξακαηνπξγνχο ηε ζθελή ηελ νξρήζηξα ηα κεραλήκαηα ηηο

κάζθεο ηηο ζηνιέο ηα έξγα


1ν ζηάδην

Α Αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν

1) Οη καζεηέο αλά νκάδεο ζα αλαδεηήζνπλ θαη ζα επηιέμνπλ πιεξνθνξίεο ζε

δηθηπαθνχο ηφπνπο κε ηε βνήζεηα ησλ θηινιφγσλ πνπ δηδάζθνπλ Αξραία Διιεληθά

(απφ κεηάθξαζε) ζηε Γ΄ Γπκλαζίνπ ήθαη θαη Αξραία Διιεληθά (γεληθήο παηδείαο)

ζηε Β΄ Λπθείνπ θαη ησλ θαζεγεηψλ πνπ δηδάζθνπλ Αγγιηθή Γιψζζα Ζ πξψηε

αλαδήηεζε ζα γίλεη ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε lthttpwwwdidaskalianetgt ηνπ

Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Berkeley φπνπ εκπεξηέρεηαη επζχλνπην νπζηαζηηθφ θαη πνιχ

ελδηαθέξνλ πιηθφ γηα ην αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν Οη καζεηέο ζα αλαηξέμνπλ κέζα ζ

απηή ηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε ζηελ ηνπνζεζία laquoΔηζαγσγή ζην Αξραίν Θέαηξν -

Δηζαγσγή ζηελ Διιεληθή ζεαηξηθή Σέρλεraquo (Introduction to Ancient Theater -

Introduction to Greek Stagecraft) γηα λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηα ζέκαηα ηα

νπνία νη ίδηνη ζα έρνπλ επηιέμεη Κάζε νκάδα ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα βξεη πνιιέο

ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο γηα έλα ζέκα απφ ηα αθφινπζα αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν

(γεληθά) εζνπνηνί δξακαηνπξγνί ζθελή νξρήζηξα κεραλήκαηα κάζθεο (ζα

κπνξέζνπλ αθφκε θαη λα παξαηεξήζνπλ κηα θηλνχκελε-δηαδξαζηηθή κάζθα) ζηνιέο

έξγα

2) Σηο πιεξνθνξίεο απηέο ζα ηηο εθηππψζνπλ θαηά ζεηξά αλά νκάδα θαη ζα ηηο

πξνζζέζνπλ ζ εθείλεο ησλ ζρνιηθψλ ηνπο εγρεηξηδίσλ απφ ηηο αληίζηνηρεο ζειίδεο ηεο

laquoΔηζαγσγήοraquo

Β Γηαζεκαηηθέο πξνζεγγίζεηο Αξρηηεθηνληθή

Αξραηνινγία

Ηζηνξία




Φηινζνθία

Θεαηξνινγία

Γεσγξαθία (πρ κε αμηνπνίεζε ηεο ειεθηξνληθήο δηεχζπλζεο ηνπ Τπνπξγείνπ

Πνιηηηζκνχ httpwwwculturegr φπνπ εκπεξηέρεηαη πνιηηηζηηθφο ράξηεο κε αξ-

ραηνινγηθά κλεκεία)

Μαζεκαηηθά

Φπζηθή

Λνγνηερλία

Θξεζθεία - Μπζνινγία

Πνιηηηθή Αγσγή

Σερλνινγία

θαη άιιεο δξαζηεξηφηεηεο κε επηθνηλσλία ηνπ ζρνιείνπ κε θνηλσληθνχο

πνιηηηζηηθνχο θαη άιινπο θνξείο ή ζρεηηθά πξφζσπα

2ν ζηάδην

ην ζηάδην απηφ ν δάζθαινο έρεη δπν ζηφρνπο

α) επηδηψθεη λα δείμεη ζηνπο καζεηέο ηνπ φηη ν ΖΤ ζπλδέεηαη άκεζα πνηθίια θαη

πνιιαπιά κε ηελ πιεξνθφξεζε γηα ην ζέαηξν πνιηηηζηηθά ζέκαηα θαη ελ γέλεη ηελ

αλζξσπηζηηθή παηδεία

β) έρεη σο ζηφρν λα δείμεη ζηνπο καζεηέο κηα ρξήζηκε κεραλή αλαδήηεζεο

(πιεξνθνξηψλ) ζην δηαδίθηπν θαη λα ηνπο εμνηθεηψζεη κε ηελ αλαδήηεζε

πιεξνθνξηψλ κε ιέμεηο-θιεηδηά πνπ είλαη ε βαζηθή κέζνδνο αλαδήηεζεο

πιεξνθνξηψλ ζηηο κεραλέο απηνχ ηνπ είδνπο ζην δηαδίθηπν

Απηή ηε θνξά ινηπφλ νη νκάδεο ησλ καζεηψλ ζα αλαδεηήζνπλ ζα δηεξεπλήζνπλ θαη

ζα επηιέμνπλ πιεξνθνξίεο κέζσ ηεο ειεθηξνληθήο δηεχζπλζεο

httpwwwyahoocom Ζ Yahoocom είλαη κηα κεραλή αλαδήηεζεο (πιεξνθνξηψλ)

Μφιηο εκθαληζηεί ε ηζηνζειίδα ηεο κεραλήο ζα πιεθηξνινγήζνπλ ζηελ ηνπνζεζία

Search (Αλαδήηεζε) ηηο ιέμεηο-θιεηδηά Japanese theater Kyogen and Noh ην

ιήκκα απηφ ζα βξνπλ πνιιέο ρξήζηκεο δηεπζχλζεηο γηα ην ηαπσληθφ ζέαηξν ηηο

νπνίεο κπνξνχλ λα επηζθεθζνχλ

Πην ζπγθεθξηκέλα κέζα απφ ηε κεραλή αλαδήηεζεο νη καζεηέο κπνξνχλ λα

εληνπίζνπλ θαη λα κειεηήζνπλ ηηο παξαθάησ ειεθηξνληθέο δηεπζχλζεηο

1ν βήκα Οη καζεηέο ζα ελεξγνπνηήζνπλ ηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε

httpwwwiijnetorjpNOH-KYOGENindexhtml

Θα επηιέμνπλ ηελ αγγιηθή γιψζζα (θάλνληαο ltθιηθgt ζην εηθνλίδην English) θαη ζα

νδεγεζνχλ ζηε δηεχζπλζε

httpwwwiijnetorjpNOH-KYOGENenglishenglishhtml

Δθεί ζα κειεηήζνπλ κε ηε βνήζεηα ησλ θαζεγεηψλ ηεο αγγιηθήο γιψζζαο φια ηα

ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηα δχν (2) είδε ηνπ ηαπσληθνχ ζεάηξνπ Noh θαη Kyogen θαη

ηνπο ελδηαθέξνπλ αλάινγα κε ην ζέκα πνπ έρνπλ ήδε επηιέμεη ζρεηηθά κε ην αξραίν

ειιεληθφ ζέαηξν

Απφ απηή ηελ ηζηνζειίδα νη καζεηέο ζα εθηππψζνπλ θαη ζα κειεηήζνπλ ηηο ελφηεηεο α) Background To Noh-Kyogen (Τπφβαζξν ηνπ Θεάηξνπ Noh-Kyogen) gt Noh-Kyogen

History (Ηζηνξία) Types Of Plays (Σχπνη Έξγσλ) Characters (Υαξαθηήξεο) Chorus (Υνξφο)

Δπφκελε ειίδα ltNextgt

β) Elements Of Noh-Kyogen (ηνηρεία ηνπ Θεάηξνπ Noh-Kyogen) gt Instrumentalists (Παίθηεο Μνπζηθψλ Οξγάλσλ ) Movement (Κίλεζε) Masks (Μάζθεο) Costumes

(Κνζηνχκηα) Stage (θελή) Space And Time (Υψξνο θαη Υξφλνο)

2ν βήκα Οη καζεηέο ζα επηζθεθζνχλ ηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε




httpnohmask21com ltεπηινγή Englishgt

ηελ ηζηνζειίδα απηή νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δνπλ κεγάιε ζπιινγή απφ

ζεαηξηθέο κάζθεο Noh-Kyogen

ηελ ελφηεηα Curving Process (Γηαδηθαζία Υάξαμεο)

httpnohmask21comeuprocesshtml νη δηδαζθφκελνη κπνξνχλ λα δνπλ ηα ζηάδηα

ράξαμεο κηαο ηαπσληθήο ζεαηξηθήο κάζθαο

Με βάζε ην πιηθφ απηφ νη καζεηέο ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπγθξίλνπλ

πιεξέζηεξα ηε κάζθα ηνπ ηαπσληθνχ ζεάηξνπ κε εθείλε ηνπ αξραίνπ ειιεληθνχ

ζεάηξνπ

Μεηά ην πέξαο ηεο αλαδήηεζεο δηεξεχλεζεο επηινγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ

πιεξνθνξηψλ νη καζεηέο ζα πάξνπλ ηνλ παξαθάησ πίλαθα (ηνλ νπνίν κπνξνχλ

επίζεο λα θαηαζθεπάζνπλ κφλνη ηνπο ζηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ ζε πίλαθεο

δεδνκέλσλ βάζεηο δεδνκέλσλ ινγηζηηθά θχιια θηι) κε ηα δηάθνξα ζεαηξηθά

ζηνηρεία θαη ζα ζπκπιεξψζνπλ αλάινγα κε εθείλα πνπ επέιεμαλ λα κειεηήζνπλ

φζα αθνξνχλ ζην αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν θαη ην ηαπσληθφ ζέαηξν Νoh-Kyogen

αληίζηνηρα γηα λα θάλνπλ θαηφπηλ ηηο απαηηνχκελεο ζπγθξίζεηο

ΘΔΑΣΡΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΑΡΥΑΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΟ

ΘΔΑΣΡΟ

ΙΑΠΩΝΙΚΟ ΘΔΑΣΡΟ NOH

- KYOGEN Σξαγσδία - Κσκσδία

Υαξαθηεξηζηηθά Θεαηξηθά ηνηρεία

Ηζνπνηνί (Φχιν)

Ιζηνξία

- Υξνλνινγία γέλλεζεο ηνπ ζεάηξνπ

- Υνξεγνί

- πλέρεηα χπαξμεο ζην παξφλ

Δίδε Έξγσλ

Υαξαθηήξεο (αξηζκφο

πξσηαγσληζηψλεζνπνηψλ)

Υνξόο

- Αξηζκφο αηφκσλ

- Λεηηνπξγία

Οξγαλνπαίθηεο - Όξγαλα

Κίλεζε

Μάζθεο

-Έθθξαζε

- Υξεζηκφηεηα

ηνιέο - Τιηθά

- Υξεζηκφηεηα - θνπφο

θελή (Σκήκαηα θελήο)

Πξνζδηνξηζκόο Σόπνπ θαη Υξόλνπ ηνπ Έξγνπ

3ν ζηάδην

Πξναηξεηηθέο επηπιένλ αλαδεηήζεηοεμεξεπλήζεηοδεκηνπξγίεο

Έλαο άιινο ηξφπνο λα εληνπίζνπλ νη καζεηέο κάζθεο ηνπ ηαπσληθνχ ζεάηξνπ

είλαη λα πιεθηξνινγήζνπλ ζηελ ίδηα κεραλή αλαδήηεζεο httpwwwyahoocom

ηηο ιέμεηο-θιεηδηά laquoNoh Mask Guidanceraquo πσο πξναλαθέξζεθε έρνληαο ηε

δπλαηφηεηα λα κειεηήζνπλ εμεηδηθεπκέλα ηε ρξήζε ηε ιεηηνπξγία θαη ηηο κνξθέο

ηεο κάζθαο ζην ηαπσληθφ ζέαηξν θαη λα δνπλ πνιιέο απφ απηέο θαζψο θαη ηελ

ηζηνξία ηνπο (laquoNoh Mask Listraquo) ή λα παξαθνινπζήζνπλ ηε δηαδηθαζία εγράξαμεο

θαη δσγξαθηθήο κηαο αληίζηνηρεο κάζθαο (laquoThe process of curving and painting a




HANNYA Maskraquo) ζα κπνξέζνπλ λα ζπγθξίλνπλ πιεξέζηεξα ηε κάζθα απηή κε

εθείλε ηνπ Αξραίνπ Διιεληθνχ Θεάηξνπ

Πιεθηξνινγψληαο νη καζεηέο ζηελ ίδηα κεραλή αλαδήηεζεο

httpwwwyahoocom ηηο ιέμεηο-θιεηδηά laquoNoh Playsraquo ζα βξνπλ ηαπσληθά

θείκελα θαη αγγιηθέο κεηαθξάζεηο κηαο ζεηξάο απφ 13 δξάκαηα Noh ηεο

κεζαησληθήο πεξηφδνπ (laquoJapanese texts and English Translations of a series of

texts of thirteen Noh dramas from the medieval periodraquo) [πεξηερφκελα θαη

ππνζέζεηο] (httpetextlibvirginiaedujapanesenoh) Mε ηε ζπλεξγαζία ησλ

θαζεγεηψλ πνπ δηδάζθνπλ Θεαηξνινγία κπνξνχλ λα κειεηήζνπλ θάπνην απφ

απηά θαη λα παξαηεξήζνπλ εάλ ππάξρνπλ νκνηφηεηεο ζηε ζεκαηνγξαθία κε ην

αξραίν ειιεληθφ ζέαηξν ή νη ζεκαηνγξαθίεο ησλ δχν εηδψλ είλαη ηειείσο

άζρεηεο

4ν ζηάδην

Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε (Αγγιηθή Γιψζζα Θεαηξνινγία Δπξσπατθή Λνγνηερλία) Πιεθηξνινγψληαο νη καζεηέο ζηελ ίδηα κεραλή αλαδήηεζεο httpwwwyahoocom ηηο

ιέμεηο-θιεηδηά laquoCommedia dell arteraquo ζα κπνξέζνπλ λα βξνπλ επίζεο θσηνγξαθηθφ πιηθφ

θαη πιεξνθνξίεο γηα ην αληίζηνηρν ζέκα θαη κε ηε ζπλεξγαζία ησλ θηινιφγσλ θαη ησλ

θαζεγεηψλ ηεο Αγγιηθήο Γιψζζαο Θεαηξνινγίαο θαη Δπξσπατθήο Λνγνηερλίαο ε εξγαζία κπνξεί λα πξνεθηαζεί θαη λα ζπκπεξηιάβεη ζε κηα αλάινγε ζπγθξηηηθή κειέηε ηα αληίζηνηρα

ζεαηξηθά ζηνηρεία απφ ηελ Commedia dell arte

Πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ΠιεξνθνξηθήοΜνπζηθήο Οη καζεηέο κπνξνχλ επίζεο λα

επηιέμνπλ κάζθεο θαη λα ηηο επηθνιιήζνπλ ζε θάπνην απφ ηα πιεξνθνξηθά εξγαιεία (πρ

ζηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ ή ζην ινγηζκηθφ παξνπζηάζεσλ) γξάθνληαο ζπλνδεπηηθά ζρφιηα

θαη δεκηνπξγψληαο έηζη έλα ζρεηηθφ ιεχθσκα ην νπνίν κπνξεί λα εκπινπηηζηεί ζηε ζπλέρεηα κε επηπιένλ πιηθφ (θνζηνχκηα accessories ζεαηξηθά πξνγξάκκαηα θαη αθίζεο θηι) απφ

άιια είδε ζεάηξνπ είηε κε αλαδήηεζε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ είηε απφ έληππν πιηθφ κε ηε

βνήζεηα ζαξσηή (scanner) Σν ιεχθσκα κπνξνχλ λα εθηππψζνπλ ή λα ην γξάςνπλ ζε CD-RomDVD ην CD-RomDVD κπνξνχλ λα πξνζζέζνπλ ππεξθείκελα κέζσ ππεξζπλδέ-

ζκσλ ήρν (αθήγεζε κνπζηθή θηι) video θά Οη εθηππψζεηο κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ θαη

ζηε δηνξγάλσζε κηαο έθζεζεο φπνπ ζα παξνπζηαζηνχλ Ζ έθζεζε κπνξεί λα επελδπζεί κε ζεαηξηθά θείκελα ζε νπηηθν-αθνπζηηθή κνξθή

Πξνηεηλόκελε βηβιηνγξαθία Dover KJ 1981 Ζ θσκσδία ηνπ Αξηζηνθάλε 2ε έθδ Αζήλα

Hartnoll Ph amp Found P επηκ 2001 Λεμηθφ ηνπ Θεάηξνπ Αζήλα

Kitto HDF 1981 Αξραία ειιεληθή ηξαγσδία 2ε έθδ Αζήλα

Romilly J de 1976 Αξραία ειιεληθή ηξαγσδία Αζήλα

Romilly J de 2000 Ζ εμέιημε ηνπ πάζνπο Αζήλα

Vernant J-P 1996 Ο Έιιελαο άλζξσπνο 3ε έθδ Αζήλα

Βαθαινχδε ΑΓ 2003 Γηδάζθνληαο θαη καζαίλνληαο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο Θεσξία θαη πξάμε

Αζήλα Παηάθεο Βαθαινχδε Α Γ 2000 Οη πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ Internet σο πεγή δηαζεκαηηθψλ

πξνζεγγίζεσλ ζηε Βζκηα Δθπαίδεπζε ΤΓΥΡΟΝΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 115 80-88

Ηαθψβ ΓΗ Ζ πνηεηηθή ηεο αξραίαο ειιεληθήο ηξαγσδίαο Αζήλα 1998

Ηζηνξία ηνπ ειιεληθνχ έζλνπο 3νο ηφκ (Γ1 + Γ2) Κιαζηθφο ειιεληζκφο

Λππνπξιήο Γ Γ 1977 Αξραία ειιεληθή κεηξηθή κηα πξψηε πξνζέγγηζε Θεζζαινλίθε

Κνιηνπνχινπ Μ θα 2000 Πνιηηηζκφο θαη Σέρλε Δπηά Γνθίκηα γηα ην ρνξφ (πιινγηθφ έξγν)

Αζήλα

Φεζζά-Δκκαλνπήι Δ επηκ 1999 Έιιελεο ζθελνγξάθνη - ελδπκαηνιφγνη θαη αξραίν δξάκα Αζήλα

Σκήκα Θεαηξηθψλ πνπδψλ Παλκίνπ Αζελψλ amp Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ




38 Μια πολυιμερθ εκπαιδευτικι εκδρομι αξιοποίθςθ των άτυπων ςχολικϊν

πρακτικϊν ςτο πλαίςιο του γλωςςικοφ γραμματιςμοφ

Σταυροφλα Αντωνοποφλου

Σαπηόηεηα

Σίηινο Μηα πνιπήκεξε εθπαηδεπηηθή εθδξνκή αμηνπνίεζε ησλ άηππσλ ζρνιηθψλ

πξαθηηθψλ ζην πιαίζην ηνπ γισζζηθνχ γξακκαηηζκνχ

Γεκηνπξγφο Αλησλνπνχινπ ηαπξνχια

Απαηηνχκελνο ρξφλνο πεξίπνπ 28 ψξεο (9 δηδαθηηθέο θαη 19 εμσδηδαθηηθέο) θαζψο

θαη κηα εκεξήζηα ή πνιπήκεξε εθδξνκή

Γλσζηηθά αληηθείκελα (έληαμε ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα) Γηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε

Νέα Διιεληθή Γιψζζα Ηζηνξία Πιεξνθνξηθή

Σάμε Β΄ Γπκλαζίνπ σο Β΄ Λπθείνπ

Τινπνίεζε ην παξφλ ζελάξην δελ έρεη δνθηκαζηεί ζηελ ηάμε αιιά απνηειεί πξφηαζε

Μέζα δηδαζθαιίαο-πιηθά-πξνυπνζέζεηο

Απαηηείηαη εμνηθείσζε κε ηελ νκαδνζπλεξγαηηθή κέζνδν θαη ηε κέζνδν project Δπί-

ζεο απαηηείηαη εμνηθείσζε κε ηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ηα πξνγξάκκαηα επεμεξ-

γαζίαο θεηκέλσλ


Σν ζελάξην πνπ αθνινπζεί απνηειεί πξφηαζε αμηνπνίεζεο ησλ εκεξήζησλ ή πνιπή-

κεξσλ ζρνιηθψλ εθδξνκψλ κε ζθνπφ ηελ αλάδεημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπο ραξα-

θηήξα Χο πεξηερφκελν νξίδεηαη ε δεκηνπξγία ελφο ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ απφ ηνπο

καζεηέο γηα ην κέξνο πνπ ζα επηζθεθηνχλ ην νπνίν ζα ζπλδπάδεη ηηο γλψζεηο απφ ην

γισζζηθφ κάζεκα (ρξήζηκα θεηκεληθά είδε πεξίιεςε πεξηγξαθή) ηελ Ηζηνξία θαη

ηελ Πιεξνθνξηθή

θεπηηθό θαη ηόρνη

Ζ πξφηαζε απηή βαζίδεηαη ζηε δηαπίζησζε φηη νη ζρνιηθέο εθδξνκέο έρνπλ πεξηζζφ-

ηεξν ςπραγσγηθφ ραξαθηήξα παξά εθπαηδεπηηθφ Οη καζεηέο ζα απνθηήζνπλ ελεξγφ

ξφιν θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ θαη θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο εθδξνκήο αλαπηχζζν-

ληαο παξάιιεια δεμηφηεηεο θιαζηθνχ θαη λένπ γξακκαηηζκνχ Δπηπιένλ επηιέρζε-

θαλ νη εθδξνκέο δηφηη νη άηππεο ζρνιηθέο πξαθηηθέο ζεσξνχληαη σο κηα απφ ηηο ιίγεο

επθαηξίεο πνπ έρεη ν εθπαηδεπηηθφο γηα νπζηαζηηθή παξέκβαζε πξνο δεκηνπξγηθφηε-

ξεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο




Οη καζεηέο ζα νξίζνπλ ην πεξηερφκελν ηεο εθδξνκήο ηνπο κέζα απφ ηελ

έξεπλα πνπ ζα θάλνπλ Σν αληηθείκελν ηεο έξεπλαο είλαη πνηθίιν (αξραηνινγηθνί ρψ-

ξνη εθζέζεηο θαη κνπζεία θαιιηηερληθά δξψκελα θά)

θνπφο απηήο ηεο πξφηαζεο είλαη λα σζήζεη ηελ αλάπηπμε θάπνησλ δεμηνηήησλ

γχξσ απφ ηνλ θιαζηθφ ηνλ λέν θαη ηνλ θξηηηθφ γξακκαηηζκφ αιιά θαη δεμηφηεηεο

ζρεηηθά κε ηηο ΣΠΔ

Γεμηφηεηεο Γξακκαηηζκνχ

Παξαγσγή θαη ρξήζε πνηθίισλ θεηκεληθψλ εηδψλ ζε πξαγκαηηθφ επηθνηλσλη-

αθφ πιαίζην πεξίιεςε πεξηγξαθή ζεκεηψζεηο μελάγεζε ελεκεξσηηθφ

πιηθφ ηαμηδησηηθφο νδεγφο θιαζηθφο γξακκαηηζκφο

Υξήζε πνιπηξνπηθφηεηαο ζηα θείκελα θαη αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο ηεο

εηθφλαο ζηελ επίηεπμε ηνπ θνηλσληθνχ ζθνπνχ ησλ θεηκέλσλ λένο γξακ-

καηηζκφο

Κξηηηθή ηθαλφηεηα θαηά ηελ αλαδήηεζε ζηηο δηάθνξεο πεγέο νη καζεηέο ζα

πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίδνπλ ηηο πξνζέζεηο ηνπ ζπγγξαθέα θαη λα

δηαρσξίδνπλ ελδερφκελεο πξνζπάζεηεο θάιπςεο ή παξαπνίεζεο ηεο πξαγκα-

ηηθφηεηαο θξηηηθφο γξακκαηηζκφο

πλεξγαζία δεκηνπξγηθφηεηα θαη απηελέξγεηα

Γεμηφηεηεο ζρεηηθά κε ηηο ΣΠΔ

Υξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ σο πεγή πιεξνθνξηψλ θαη ηθαλφηεηα απνηειεζκαηηθήο

ρξήζεο ησλ κεραλψλ αλαδήηεζεο

Υξήζε ησλ ΠΔΚ γηα ζπγγξαθή θεηκέλσλ ζπλδπάδνληαο γιψζζα θαη εηθφλα


Ζ πξφηαζε απηή αθνξά ηελ επίζθεςε κηαο νπνηαζδήπνηε πφιεο θαη κπνξεί λα πξαγ-

καηνπνηεζεί είηε πξφθεηηαη γηα εκεξήζηα επίζθεςε είηε γηα πνιπήκεξε

Οη καζεηέο ζα δνπιέςνπλ κνηξαζκέλνη ζε 7 νκάδεο θαη ε θάζε κηα ζα αλαιάβεη έλα

απφ ηα παξαθάησ ζέκαηα

-Οι περιοχζσ τθσ πόλθσ και θ γεωγραφία τθσ

-Αρχαιολογικοί χϊροι και μνθμεία

-Χϊροι με ςθμαςία ςτθ ςφγχρονθ πόλθ

-Μουςεία και εκκζςεισ

-Καλλιτεχνικά δρϊμενα

-Χϊροι φυςικοφ κάλλουσ




-Χϊροι εςτίαςθσ και διαςκζδαςθσ

ηάδην 1 Έξεπλα θαη δηακφξθσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εθδξνκήο (8 ψξεο 2 δηδαθηηθέο θαη 6

εμσδηδαθηηθέο)

Οη καζεηέο ζα πξέπεη λα θάλνπλ κηα έξεπλα εζηηαζκέλε ζηε ζεκαηηθή πνπ αλέιαβαλ

Μπνξνχλ λα κνηξαζηνχλ ζε ππννκάδεο θαη ε θάζε κηα λα αλαιάβεη θαη δηαθνξεηηθή

πεγή πιεξνθφξεζεο δηαδίθηπν έληππνη ηαμηδησηηθνί νδεγνί πεξηνδηθά ζπλεληεχ-

μεηο απφ άηνκα πνπ έρνπλ επηζθεθηεί ηελ πφιε

Πξσηαξρηθφο ζθνπφο απηήο ηεο έξεπλαο είλαη ε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ ψζηε νη κα-

ζεηέο λα νδεγεζνχλ ζηελ ηεθκεξησκέλε επηινγή ησλ κεξψλ πνπ ζα επηζθεθηνχλ Οη

καζεηέο ζπιιέγνπλ πιηθφ (απφ έληππεο ή ειεθηξνληθέο πεγέο) αθνινπζψληαο ηελ

εμήο πνξεία

Αλαδήηεζε ζηηο πεγέο (δηαδίθηπν ndash έληππα)

Απνζήθεπζε ησλ ζειίδσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζεκαηνινγία ηνπο (κε αληηγξαθή -

επηθφιιεζε γηα ηηο δηαδηθηπαθέο πεγέο κε θσηνηππίεο ή ζεκεηψζεηο γηα ηηο έληππεο)

θαη θξηηηθή αλάγλσζή ηνπο

Παξάιιεια ε νκάδα πνπ έρεη αλαιάβεη ηηο ζπλεληεχμεηο αλαδεηά άηνκα

απφ ην ζρνιηθφ θηιηθφ ή νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ θαη ζπιιέγεη πιεξνθν-

ξίεο ζρεηηθά κε ηηο πξνηηκήζεηο θαη ηηο πξνηάζεηο ηνπο

Οη ππννκάδεο ζπλαληψληαη θαη ζπδεηνχλ ηα επξήκαηά ηνπο θνπφο ηεο ζπλάληεζεο

απηήο είλαη ε θξηηηθή αλάγλσζε ησλ πεγψλ κέζα απφ ηε ζχγθξηζε ησλ επξεκάησλ

ηνπο

Δπηινγή ηνπ κέξνπο πνπ ζα επηζθεθηνχλ θαη ζχληαμε ελφο θεηκέλνπ κέζσ ηνπ πξν-

γξάκκαηνο παξνπζηάζεσλ ζην νπνίν ζα αηηηνινγνχλ ηελ επηινγή ηνπο

ε απηφ ην ζεκείν νη καζεηέο ζα πξέπεη λα δψζνπλ ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο πιεξν-

θνξίεο πνπ παξέρνπλ νη πεγέο πγθεθξηκέλα πξέπεη λα δηαθξίλνπλ ην θαηά πφζν

απηέο εμππεξεηνχλ πξνζέζεηο ησλ ζπγγξαθέσλ έηζη ψζηε λα θαηαζθεπάδεηαη κηα

ζπγθεθξηκέλε πξαγκαηηθφηεηα γηα ηα κέξε πνπ πξφθεηηαη λα επηζθεθηνχλ Ζ δξα-

ζηεξηφηεηα απηή κπνξεί λα γίλεη θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο κε

ηε βνήζεηα ηνπ θηινιφγνπ θνπφο ηεο δξαζηεξηφηεηαο απηήο είλαη ε αλάπηπμε ηθα-

λνηήησλ ζρεηηθά κε ηελ αλαδήηεζε ζηηο πεγέο θαζψο θαη ηεο θξηηηθήο αλάγλσζήο

ηνπο ζχκθσλα κε ηελ θξηηηθή γισζζνδηδαθηηθή πξνζέγγηζε




ηάδην 2 πδήηεζε θαη ηειηθή επηινγή ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εθδξνκήο (2 δηδαθηηθέο ψξεο)

Οη 7 νκάδεο ζπλαληψληαη θαη ελεκεξψλνπλ ηνπο ππφινηπνπο ζρεηηθά κε ηηο επηινγέο

ηνπο Έλα κέινο ηεο νκάδαο αλαιακβάλεη ηνλ ξφιν ηνπ εηζεγεηή θαη παξνπζηάδεη

ηεθκεξησκέλα ηνπο ιφγνπο ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηινγήο ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο ην

έληππν ή ην πξφγξακκα παξνπζίαζεο πνπ έρνπλ ήδε δεκηνπξγήζεη Οη καζεηέο πηζα-

λφλ λα νδεγεζνχλ ζε δηαδηθαζία ςεθνθνξίαο ζε πεξίπησζε πνπ νη επηινγέο ηνπο δε

γίλνληαη απνδεθηέο απφ ηηο ππφινηπεο νκάδεο

ηάδην 3 πγγξαθή ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ (10 ψξεο 4 δηδαθηηθέο amp 6 εμσδηδαθηηθέο)

Κάζε νκάδα θαιείηαη λα δεκηνπξγήζεη έλα ελεκεξσηηθφ έληππν ην νπνίν ζα κνηξάζεη

ζηηο άιιεο νκάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθδξνκήο Οη νκάδεο κειεηνχλ θαη πάιη ην

πιηθφ πνπ έρνπλ καδέςεη ήδε θαη αξρίδνπλ ηελ επεμεξγαζία ηνπ Καηά ηελ

επεμεξγαζία ηνπ πιηθνχ ελδείθλπληαη ηα εμήο βήκαηα

Γεκηνπξγία πεξηιήςεσλ ησλ πεγψλ ηνπο κέζα απφ ηε ρξήζε ζεκεηψζεσλ ή

πιαγηφηηηισλ ε απηφ ην ζεκείν κπνξεί λα αμηνπνηεζεί θαη ην γισζζηθφ κάζεκα

αιιά θαη ην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο κηα πεγή

πιεξνθνξηψλ (4 ψξεο)

Μειέηε παξφκνησλ θεηκέλσλ (πρ ηαμηδησηηθνχο νδεγνχο) κε ζθνπφ λα

θαηαλνήζνπλ ηε δνκή ησλ θεηκέλσλ ζχκθσλα κε ηελ θεηκελνθεληξηθή πξνζέγγηζε

(2 ψξεο)

πγγξαθή ηνπ θεηκέλνπ κε ηε ρξήζε ηνπ ΠΔΚ ζπλδπάδνληαο εηθφλεο θαη θείκελν

θαηαλφεζε ηεο έλλνηαο ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο (4 ψξεο)

Καζψο ζπρλά ηα θείκελα ζηνπο ηαμηδησηηθνχο νδεγνχο εκπεξηέρνπλ πεξηγξαθηθά

θείκελα νη καζεηέο ζα αζθεζνχλ ζε απηφ ην θεηκεληθφ είδνο κέζα απφ ηε ζπγγξαθή

πεξηγξαθψλ γηα θάπνην πξαγκαηηθφ ζθνπφ

ηάδην 4 Πξνεηνηκαζία γηα ηελ εθδξνκή (4 εμσδηδαθηηθέο ψξεο)

Κάζε νκάδα αλαζέηεη ζε νξηζκέλα κέιε ηεο ηνλ ξφιν ηνπ μελαγνχ (ή ηνπ βνεζνχ ηνπ

μελαγνχ) Σα κέιε απηά ζα πξέπεη λα πξνεηνηκάζνπλ θάπνηεο ζεκεηψζεηο πνπ ζα

ηνπο βνεζήζνπλ ζηελ μελάγεζε

ηάδην 5 Ζ εθδξνκή (1 σο 7 κέξεο)

Μνηξάδνληαη ηα ελεκεξσηηθά έληππα πνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη νη νκάδεο θαη γίλνληαη

νη μελαγήζεηο Οη καζεηέο ηξαβνχλ θσηνγξαθίεο θαη θξαηνχλ ζεκεηψζεηο κε ηηο

εληππψζεηο ηνπο κε ζθνπφ λα εκπινπηίζνπλ ην πιηθφ ηνπο




ηάδην 6 χγθξηζε εκπεηξίαο-πιηθνχ θαη ηειηθή έθδνζε ηαμηδησηηθνχ νδεγνχ (4 ψξεο 1

δηδαθηηθή θαη 3 εμσδηδαθηηθέο)

Οη καζεηέο επηζηξέθνπλ απφ ηελ εθδξνκή θαη ζπγθξίλνπλ ηελ εκπεηξία ηνπο κε φζα

έρνπλ γξάςεη ζην πιηθφ Δάλ δελ ππάξρεη θάπνηα δηαθνξά ηφηε απιψο πξνζζέηνπλ

ηηο θσηνγξαθίεο ηνπο Δάλ φκσο βξεζνχλ δηαθνξέο κεηαμχ εκπεηξίαο θαη αξρηθψλ

θεηκέλσλ ηφηε νη καζεηέο ζα πξέπεη λα βξνπλ γηα πνην ιφγν δηαθέξνπλ πνηεο

πξνθαηαιήςεηο ππήξραλ ζηηο πεγέο ηνπο θαη ηειηθά λα θάλνπλ κηα αλαδηάξζξσζε ηνπ

θεηκέλνπ Έηζη νη καζεηέο ζα αζθεζνχλ γηα κηα αθφκα θνξά ζηελ θξηηηθή αλάγλσζε

ησλ πεγψλ Σειηθά ζπιιέγεηαη ην πιηθφ απφ φιεο ηηο νκάδεο ζπλδπάδεηαη θαη

δεκηνπξγείηαη έλα ηειηθφ θείκελν κε ηε κνξθή ηαμηδησηηθνχ νδεγνχ

Κξηηηθή

Σν παξφλ ζελάξην θαζψο δελ έρεη δνθηκαζηεί ζην ζρνιείν κπνξεί λα έρεη δηάθνξα

πξνβιήκαηα θαηά ηελ πινπνίεζε Έλα βαζηθφ πξφβιεκα είλαη ν ρξφλνο πνπ ζα πξέ-

πεη λα βξεζεί γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ Οξηζκέλεο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνηεί-

λνληαη κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζην γισζζηθφ κάζεκα θαζψο ζρεηίδνληαη άκεζα

κε απηφ φπσο ε δεκηνπξγία ησλ πεξηιήςεσλ θαη ησλ πεξηγξαθψλ Δπίζεο ην κά-

ζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο κπνξεί λα ελζσκαηψζεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο δηαδηθηπαθήο

αλαδήηεζεο θαη ρξήζεο ησλ ΠΔΚ Σέινο ίζσο λα ρξεηαζηεί λα θαηαλαισζεί θαη ρξφ-

λνο εθηφο ηνπ ζρνιηθνχ σξαξίνπ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηνχ ηνπ ζελαξίνπ Σέ-

ινο θαζψο απαηηείηαη ε θαηαλάισζε κεγάινπ εμσδηδαθηηθνχ ρξφλνπ γηα ηελ επηηπρή

πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζελαξίνπ ίζσο νη εκπιεθφκελνη θαη ηδηαίηεξα νη καζεηέο λα

απνζαξξπλζνχλ Παξφια απηά ην laquoδφισκαraquo ηεο εθδξνκήο ζα ιεηηνπξγήζεη κάιινλ

ελζαξξπληηθά έηζη ψζηε νη καζεηέο λα εκπιαθνχλ ζην project

Βηβιηνγξαθία

Cope B amp Kalantzis M 1993 The powers of literacy a genre approach to teaching writing Lon-

don-Washington D C The Falmer Press

Cope B amp Kalantzis M 2000 Multiliteracies Literacy Learning and the Design of Social Futures

London Routledge

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2006 laquoΓηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζήκεξα δεδνκέλα θαη δεηνχκελαraquo Πξαθηηθά ηεο

26εο Δηήζηαο πλάληεζεο ηνπ Σνκέα Γισζζνινγίαο ηνπ ΑΠΘ 233-251

Luke A 2000 laquoCritical Literacy in Australiaraquo Journal of Adolescent and adult literacy 43 1-19




[ΡΑΑΤΘΜΑΤΑ]




ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ A ΧΟΛΙΑΜΕΝΘ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Στο ςυγκεκριμζνο παράρτθμα οι επιμορφοφμενοι μποροφν να βρουν ενδεικτικι ςχολιαςμζνθ βιβλιογραφία πάνω ςε κζματα γραμματιςμοφ περαιτζρω βιβλιογραφία για τθν ελλθνικι εμπειρία τθσ επιμορφωτικισ διαδικαςίασ για τισ ΤΡΕ ηθτιματα διδακτικισ (επιλογι χριςιμων εγχειριδίων ανά διδακτικό αντικείμενο) βιβλιογραφία για τθν παιδαγω-γικι αξιοποίθςθ βαςικϊν περιβαλλόντων πρακτικισ γραμματιςμοφ

Α1 Γενικά κζματα γραμματιςμοφ (επιλογι Δ Κουτςογιάννθσ Μ Ραυλίδου Στ

Αντωνοποφλου) Olson D 2003 Ο κόςμοσ πάνω ςτο χαρτί Ακινα Ραπαηιςθσ

Το βιβλίο κζτει και ςυηθτάει αναλυτικά το πολφ ςθμαντικό ηιτθμα των νοθτικϊν επι-πτϊςεων που ζχει θ γραφι (τεχνολογικά διαμεςολαβθμζνθ επικοινωνία) Με δεδομζνο το γεγονόσ οι υπολογιςτζσ αποτελοφν τα νζα μζςα τεχνολογικά διαμεςολαβθμζνθσ επι-κοινωνίασ κα ιταν πολφ γόνιμο να επεκτακεί ο προβλθματιςμόσ και ςτισ τυχόν νοθτικζσ ι και γενικότερεσ επιπτϊςεισ που ζχει θ νζα επικοινωνιακι πραγματικότθτα

Thomas R 1996 Γραπτόσ και προφορικόσ λόγοσ ςτθν αρχαία Ελλάδα Θράκλειο Ρανε-πιςτθμιακζσ Εκδόςεισ Κριτθσ Το βιβλίο εξετάηει το ίδιο ηιτθμα με το προθγοφμενο αλλά από άλλθ οπτικι γωνία και ςτο πλαίςιο ενόσ ςυγκεκριμζνου ιςτορικοφ πλαιςίου τθσ αρχαιοελλθνικισ πραγματικό-τθτασ Θ ςυγγραφζασ εςτιάηει το ενδιαφζρον τθσ όχι ςτισ γενικζσ επιπτϊςεισ τθσ γρα-φισ αλλά ςτο ςθμαντικό ρόλο του πολιτιςμικοφ πλαιςίου

Άντερςον Μπ 1997 Φανταςιακζσ κοινότθτεσ Ακινα Νεφζλθ Το βιβλίο αυτό υπιρξε ςτακμόσ ςτθν αντιμετϊπιςθ των εκνϊν ωσ φανταςιακϊν κοινο-τιτων Το πολφ ενδιαφζρον για τθν περίπτωςι μασ είναι ότι ο Άντερςον ςυνδζει τθ δι-αδικαςία τθσ εκνογζνεςθσ με τον ρόλο του εντφπου (τθσ τεχνολογικά διαμεςολαβθμζ-νθσ επικοινωνίασ) Αυτι θ ιςτορικι ςφνδεςθ μασ επιτρζπει να επεκτείνουμε τον προ-βλθματιςμό μασ και ςτθ ςχζςθ τθσ νζασ τεχνολογικά διαμεςολαβθμζνθσ επικοινωνίασ με τθ ςφγχρονθ μετα-εκνικι και παγκόςμια πραγματικότθτα

Baynham M 2000 Ρρακτικζσ γραμματιςμοφ Ακινα Μεταίχμιο Το βιβλίο ςυηθτάει αναλυτικά το ηιτθμα τθσ κριτικά λειτουργικισ προςζγγιςθσ του γραμματιςμοφ Μετά από μια χριςιμθ ιςτορικι αναδρομι εξετάηει το φάςμα των πρα-κτικϊν γραμματιςμοφ με ζννοιεσ από τουσ χϊρουσ τθσ γλωςςολογίασ τθσ ανκρωπολο-γίασεκνογραφίασ τθσ κοινωνικισ και εκπαιδευτικισ κεωρίασ

Χαραλαμπόπουλοσ Α επιμ 2006 Γραμματιςμόσ κοινωνία και εκπαίδευςθ Ρζντε μελζτεσ Κεςςαλονίκθ Λνςτιτοφτο Νεοελλθνικϊν Σπουδϊν Μδρυμα Μανόλθ Τριαντα-φυλλίδθ Το βιβλίο περιζχει πζντε μελζτεσ των J P Gee G Wells R Hasan και C Luke ςτισ οποίεσ διερευνάται θ ζννοια του γραμματιςμοφ ςτο πλαίςιο των κοινωνικϊν πρακτι-κϊν Ρρόκειται για κείμενα ιδιαίτερθσ ςθμαςίασ κακϊσ αναδεικνφουν τθν κοινωνικο-πολιτιςμικι διάςταςθ του γραμματιςμοφ και το ιδεολογικό ndashκαι κατrsquo επζκταςθ πολι-τικόndash φορτίο που τον περιβάλλει υπογραμμίηοντασ τθν αλλθλεπίδραςθ κοινωνίασ και ςχολικισ πράξθσ Επιπλζον ενδιαφζρον ζχει το τελευταίο κείμενο του Luke όπου εξετά-ηεται θ νζα πραγματικότθτα που προκφπτει για τθ ςχολικι εκπαίδευςθ και τον γραμμα-τιςμό εξαιτίασ τθσ διάδοςθσ και χριςθσ των νζων τεχνολογιϊν

Kress G 2003 Literacy in the New Media Age New York Routledge Στο βιβλίο εξετάηονται λαμβάνοντασ υπόψθ κοινωνικοφσ οικονομικοφσ επικοινωνια-κοφσ και τεχνολογικοφσ παράγοντεσ οι ςυνζπειεσ των ψθφιακϊν μζςων επικοινωνίασ




ςτο γραμματιςμό Μζςα από κοινωνικά γειωμζνεσ προςεγγίςεισ και υπό το πρίςμα τθσ κεωρίασ τθσ πολυτροπικότθτασ ο Kress αναηθτάει τα χαρακτθριςτικά τθσ νζασ κειμενι-κισ πραγματικότθτασ Αξιοςθμείωτθ είναι μεταξφ άλλων θ κεϊρθςθ του ςυγγραφζα πωσ οι όποιεσ αλλαγζσ δε ςχετίηονται μόνο με τθν επικοινωνία τα κείμενα τον γραμ-ματιςμό αλλά και με αλλαγζσ ςτθ διαχείριςθ και κατανομι τθσ εξουςίασ δθλαδι με αλλαγζσ ςτθν κοινωνικι διαςτρωμάτωςθ

Knobel M and Lankshear C επιμ 2007 A New Literacies Sampler New York Peter Lang Το βιβλίο αποτελείται από μια ςυλλογι κειμζνων τα οποία ζχουν ωσ ςκοπό να περι-γράψουν τον νζο γραμματιςμό αλλά και να δϊςουν τρόπουσ ζρευνασ του Μζςα ςτα πλαίςια τθσ κοινωνικοπολιτιςμικισ προςζγγιςθσ ο γραμματιςμόσ αντιμετωπίηεται ωσ μια ιςτορικά τοποκετθμζνθ ζννοια Γιrsquo αυτό τον λόγο επιχειρείται ο οριςμόσ του laquoνζουraquo ςφμφωνα με τισ νζεσ πρακτικζσ γραμματιςμοφ που ζχουν εμφανιςτεί μζςω των νζων τεχνολογιϊν

Gee JP 2003 What Video Games Have to Teach Us About Learning and Literacy New York Palgrave Macmillan Το βιβλίο διαπραγματεφεται 36 αρχζσ μάκθςθσ που ςφμφωνα με τον ςυγγραφζα δια-περνοφν τα θλεκτρονικά παιχνίδια Αυτό που ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία όμωσ είναι ότι μζςω τθσ διαπραγμάτευςθσ αυτισ ο Gee αξιοποιϊντασ το πλαίςιο των Νζων Σπουδϊν ςτον Γραμματιςμό εξετάηει τθν ζννοια τθσ laquoτοποκετθμζνθσ νόθςθσraquo (situated cognition) τθσ κεϊρθςθσ δθλαδι ότι θ μάκθςθ δεν είναι μόνο μία αφθρθμζνθ νοθτικι πραγμάτωςθ αλλά μία διαδικαςία αναπόςπαςτα ςυνδεδεμζνθ με το ευρφτερο κοινω-νικοπολιτιςμικό πλαίςιο ςτο οποίο τοποκετείται

Κουτςογιάννθσ Δ amp Μ Αραποποφλου επιμ 2009 Γραμματιςμόσ Νζεσ Τεχνολογίεσ και Εκπαίδευςθ Πψεισ του τοπικοφ και του παγκόςμιου Κεςςαλονίκθ Ηιτθσ - Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ Ρρόκειται για τόμο που περιζχει ςυνειςφορζσ από κορυφαίουσ επιςτιμονεσ διάφορων χωρϊν ωσ προσ το πϊσ μπορεί να διαβαςτεί ςιμερα θ νζα επικοινωνιακι τάξθ πραγμά-των από μια παγκόςμια και τοπικι οπτικι Τα περιςςότερα από τα κείμενα εντάςςουν ςτον ςυγκεκριμζνο προβλθματιςμό και τθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο ςθμερινό ςχολείο

Αναλυτικζσ παρουςιάςεισ του μεγαλφτερου μζρουσ τθσ βιβλιογραφίασ διατίκενται

ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo ςτθν ενότθτα laquoΝζα Ελλθνικιraquo (httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiesindexhtml)

Α2 Περαιτζρω βιβλιογραφία από τθν ελλθνικι και διεκνι εμπειρία (επιλογι Δ

Κουτςογιάννθσ Μ Ραυλίδου Στ Αντωνοποφλου) Τα κάτωκι αποτελοφν χριςιμεσ καταγραφζσ από τθν προθγοφμενθ επιμορφωτικι

διαδικαςία ςτο πλαίςιο του ζργου laquoΟδφςςειαraquo αλλά και γενικότερα από τθ διεκνι εμπει-ρία Κζντρο Εκπαιδευτικισ Ζρευνασ 2004 Αξιοποίθςθ των επιπτϊςεων τθσ χριςθσ των

Νζων Τεχνολογιϊν ςτα ςχολεία τθσ Οδφςςειασ Επιμζλεια και ςυγγραφι τθσ τελικισ ζκ-κεςθσ Β Σβολόπουλοσ Ακινα ΚΕΕ Ρρόκειται για τθν επίςθμθ αξιολόγθςθ του όλου ζργου τθσ laquoΟδφςςειασraquo που ςτθρί-χτθκε ςε παρατθριςεισ ςε ςχολεία ςυνεντεφξεισ και ερωτθματολόγιο Θ προςπάκεια για ςυνολικι αποτίμθςθ τθσ όλθσ προςπάκειασ ο εντοπιςμόσ των πλεονεκτθμάτων και μειονεκτθμάτων θ περιγραφι τθσ ςτάςθσ των εκπαιδευτικϊν τθσ εκπαιδευτικισ ςυμπεριφοράσ τουσ ςε ςχζςθ με τθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ αποτελοφν ςτοιχεία εξαιρε-τικά χριςιμα και απαραίτθτα για τουσ επιμορφοφμενουσ

Η αξιοποίθςθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και Επικοινωνίασ ςτθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων και κυρίωσ ςτθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ Ζρευνα ςτουσ φιλο-




λόγουσ-επιμορφωτζσ ςτο πλαίςιο του ζργου laquoΟδφςςειαraquo διακζςιμο ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo (httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesicteducationindexhtml)

Στο κείμενο αυτό (Κουτςογιάννθσ 2007α) παρουςιάηεται ζρευνα που πραγματοποιι-κθκε κατά το 2005-2006 ςε 10 φιλολόγουσ ndash επιμορφωτζσ οι οποίοι ςτο πλαίςιο του ζργου laquoΟδφςςειαraquo επιμόρφωςαν άλλουσ εκπαιδευτικοφσ προκειμζνου να αξιοποιι-ςουν τισ ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων ςτθ Βκμια εκπαίδευςθ Οι φιλόλογοι αυτοί προετοιμάςτθκαν από πανεπιςτθμιακά επιμορφωτικά κζντρα Θ ζρευ-να διεξιχκθ με ςυνεντεφξεισ και το υλικό που προζκυψε αναλφκθκε με βάςθ τθν ποιο-τικι ανάλυςθ περιεχομζνου Ραρουςιάηεται αναλυτικά θ όλθ εμπειρία οι ιδιαιτερότθ-τεσ και οι δυςκολίεσ του εγχειριματοσ Το κείμενο είναι χριςιμο γιατί παρουςιάηει τθν εκπαιδευτικι και επιμορφωτικι πραγματικότθτα όπωσ τθν ζηθςαν οι ίδιοι οι εκπαιδευ-τικοί

Ψθφιακζσ πρακτικζσ γραμματιςμοφ των εφιβων διακζςιμο ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθ-νικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo (httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictteensindexhtml) Ρρόκειται για ζρευνα (Κουτςογιάννθσ 2007β) που εξετάηει τισ ψθφιακζσ πρακτικζσ γραμματιςμοφ των εφιβων ςιμερα με δεδομζνα τόςο ποςοτικά (ερωτθματολόγιο ςε 4207 παιδιά) όςο και ποιοτικά (23 μελζτεσ περιπτϊςεων και 77 ςυνεντεφξεισ μακθτϊν) Τα ςυμπεράςματα που προκφπτουν από τθν ζρευνα αναδεικνφουν ποικίλεσ μεταβλθτζσ που ςχετίηονται με το νζο επικοινωνιακό τοπίο εντόσ του οποίου κοινωνικοποιοφνται οι ζφθβοι Θ γνϊςθ των ηθτθμάτων που κίγονται είναι χριςιμθ κακϊσ μπορεί να αξιοποι-θκεί από γονείσ εκπαιδευτικοφσ ερευνθτζσ αλλά και τθν πολιτεία για τθν καλφτερθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν (γλωςςικι) εκπαίδευςθ

Snyder I 2001 Γραμματιςμόσ τεχνολογία και ςχολικι τάξθ Μια πρόκλθςθ για τουσ εκπαιδευτικοφσ Στο Ρλθροφορικι-επικοινωνιακι τεχνολογία και γλωςςικι αγωγι θ δι-εκνισ εμπειρία επιμ Δ Κουτςογιάννθσ Κεςςαλονίκθ Κζντρο Eλλθνικισ Γλϊςςασ Ρρόκειται για τα πορίςματα ζρευνασ που καταγράφουν τθν εμπειρία που ζχει προκφ-ψει ςτθν Αυςτραλία από τθν απόπειρα για διδακτικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ Τζτοια κεί-μενα υπάρχουν ςτθ διεκνι βιβλιογραφία το πλεονζκτθμα όμωσ ςτο κείμενο αυτό εί-ναι πζραν του ότι είναι ςτθν ελλθνικι γλϊςςα ότι κωδικοποιεί τισ ςυνικεισ δυςκολίεσ και αδυναμίεσ και προτείνει ςυγκεκριμζνουσ τρόπουσ για να αποφευχκοφν Διατίκεται και ςτο διαδίκτυο ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκ-παίδευςθraquo όπου είναι αναρτθμζνα τα πρακτικά τθσ θμερίδασ (httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictindexhtml)

Plomp T Anderson R Law N amp Quale A 2009 Cross-national information and communication technology policies and practices on computers in education USA IAP Ρρόκειται για μια ςυλλογι ερευνθτικϊν κειμζνων ςχετικά με τθν εκπαιδευτικι πολιτικι που ακολουκεί ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ χωρϊν ωσ προσ τθν ζνταξθ των νζων τεχνολογιϊν ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν Σκοπόσ του είναι να αναδείξει τθν ζκταςθ τθσ ενςωμάτωςθσ των ΤΡΕ ςτα επιμζρουσ εκπαιδευτικά ςυςτιματα κακϊσ επίςθσ και το κατά πόςο αυτι θ ζνταξθ ζχει επιφζρει παιδαγωγικζσ αλλαγζσ

Αντωνίου Λ Ε Γκίκα Ε Λαλιϊτου amp Κ Τριαντοποφλου 2000 Η ςυmicroβολι των Νζων Τεχνολογιϊν ςτθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθmicroάτων Ανάλυςθ πειραmicroατικϊν δι-δαςκαλιϊν του ζργου laquoΟΔΥΣΣΕΑΣraquo amp

Γιακουμάτου Τ 2004 Αξιοποίθςθ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ φιλολογικϊν μακθμάτων Νζα από το μζτωπο και προβλθματιςμοί Ειςιγθςθ ςτο 4ο Διεκνζσ ςυνζδριο Οι Τεχνο-λογίεσ τθσ Ρλθροφορίασ και Επικοινωνίασ ςτθν Εκπαίδευςθ Διακζςιμο ςτο lthttpwwwetpegrfilesproceedingsfilessynA207-216pdfgt




Ρρόκειται για χριςιμα κείμενα απογραφικοφ χαρακτιρα κα λζγαμε Θ ζμφαςθ δίνεται ςτο μεν πρϊτο ςτο είδοσ των διδαςκαλιϊν που προζκυψαν και ςτο λογιςμικό που αξιο-ποιικθκε ςτθ δράςθ laquoΟδυςςζασraquo ςτο δε δεφτερο ςτο ζργο laquoΟδφςςειαraquo

Α3 Ηθτιματα διδακτικισ Θ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο κάκε διδακτικό αντικείμενο δεν μπορεί να νοθκεί εκτόσ

των επιςτθμονικϊν αναηθτιςεων του ςυγκεκριμζνου κάκε φορά επιςτθμονικοφ κλάδου

Χριςιμα κείμενα για τθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ δευτεροβάκμια

εκπαίδευςθ (επιλογι Δ Κουτςογιάννθσ Μ Παυλίδου τ Αντωνοποφλου)

Cope B amp M Kalantzis επιμ 2000 Multiliteracies Literacy learning and the Design of social futures Λονδίνο Routledge Ρρόκειται για βιβλίο ςτακμό ςτο γλωςςοδιδακτικό προβλθματιςμό και ευρφτερα ςτο κζμα του ςχολικοφ γραμματιςμοφ Είναι προϊόν προβλθματιςμοφ των πιο ςθμαντικϊν επιςτθμόνων γνωςτϊν ωσ New London Group ςιμερα ςτο πεδίο αυτό Θ καινοτομία του ζγκειται ςτο γεγονόσ ότι ενςωματϊνει και τισ ΤΡΕ κατά τρόπο γόνιμο ςτον όλο προ-βλθματιςμό ωσ προσ τισ αλλαγζσ που ζχουν γίνει ςτθν κοινωνία και ςτο τι πρζπει να γί-νει ςτο ςχολείο και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθ ςιμερα Μζχρι τθν ζναρξθ τθσ επιμόρφω-ςθσ ενδζχεται να κυκλοφορεί και μεταφραςμζνο ςτα ελλθνικά

Kress G 2000 Σχεδιαςμόσ του γλωςςικοφ προγράμματοσ ςπουδϊν με βάςθ το μζλλον Γλωςςικόσ Υπολογιςτισ 2 111-124 (αναρτθμζνο και ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesindexhtmlgt)

Ο Kress είναι ζνασ πολφ γνωςτόσ διεκνϊσ επιςτιμονασ που ανικει ςτθν ομάδα του Νζου Λονδίνου Στο κείμενο αυτό ο εκπαιδευτικόσ μπορεί να βρει πολφ χριςιμεσ από-ψεισ για το πϊσ πρζπει να ςχεδιάςουμε τα γλωςςικά προγράμματα ςπουδϊν ςιμερα αν κζλουμε ζνα ςχολείο προςανατολιςμζνο προσ το μζλλον

Κουτςογιάννθσ Δ επιμ 2001 Ρλθροφορικι ndash επικοινωνιακι τεχνολογία και γλωςςικι αγωγι Η διεκνισ εμπειρία Κεςςαλονίκθ Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ Στο βιβλίο αυτό καταγράφεται θ διεκνισ εμπειρία μζχρι και τθ δεκαετία του 1990 ςτθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία τθσ γλϊςςασ Οι ςυνειςφορζσ προζρχονται από πολλζσ χϊρεσ Αναρτθμζνο και ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαί-δευςθraquo lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictindexhtmlgt

Ivanic R 2004 Discourses of writing and learning to write Στο Language and Education 18 (3) 220 ndash 245 Ρρόκειται για μία απόπειρα ταξινόμθςθσ και αποτφπωςθσ των παραδόςεων ωσ προσ τθ διδαςκαλία του γραπτοφ λόγου ςτισ αγγλόφωνεσ κοινωνίεσ ςε ζξι laquoλόγουσraquo (κοινωνικά δθλαδι καταςκευαςμζνεσ αντιλιψεισ ςε ςχζςθ με τθ διδαςκαλία) Κάκε ζνασ από αυ-τοφσ τουσ laquoλόγουσraquo χαρακτθρίηεται από διαφορετικζσ αντιλιψεισ ςχετικά με το τι είναι γραφι και πϊσ επιτυγχάνεται θ διδαςκαλία τθσ Το κείμενο ζχει ξεχωριςτό ενδιαφζρον κακϊσ ςτθν ουςία διαπερνά όλα τα γλωςςοδιδακτικά ρεφματα με μία οπτικι όμωσ που αναδεικνφει το ιδεολογικό τουσ υπόβακρο

Γοφτςοσ Δ amp Σ Κουτςουλζλου-Μίχου (υπό δθμ) Θ διδαςκαλία του ακαδθμαϊκοφ λεξιλογίου ςτα ελλθνικά με τθ χριςθ ςωμάτων κειμζνων Ρρακτικά του 3ου Διεκνοφσ Συνεδρίου για τθ Διδαςκαλία τθσ Νζασ Ελλθνικισ ωσ Ξζνθσ Γλϊςςασ Ρανεπιςτιμιο Ακθνϊν 22-23 Οκτωβρίου 2004 amp

Χατηθδάκθ 2004 Τα ςϊματα κειμζνων και το διαδίκτυο ωσ πθγζσ για τθν προϊκθςθ τθσ νζασ ελλθνικισ ωσ ξζνθσ γλϊςςασ Στο Ρολιτικζσ γλωςςικοφ πλουραλιςμοφ και ξενό-




γλωςςθ εκπαίδευςθ ςτθν Ευρϊπθ επιμ Β Δενδρινοφ amp Β Μθτςικοποφλου 332-350 Ακινα Μεταίχμιο Τα δφο αυτά κείμενα παρrsquo ότι είναι γραμμζνα για τθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ ωσ ξζ-νθσ γλϊςςασ παρουςιάηουν ενδιαφζρον για τθν αξιοποίθςθ των ςωμάτων κειμζνων ςτθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ

Γεωργακοποφλου Α 2006 Κειμενικι και επικοινωνιακι πολυτροπικότθτα οι νζεσ τεχνολογίεσ ςτθ διδακτικι πράξθ Στο Η ελλθνικι ωσ ξζνθ γλϊςςα Από τισ λζξεισ ςτα κείμενα επιμ Σ Μοςχονάσ 153-199 Ακινα Ρατάκθσ Και το κείμενο αυτό εςτιάηει το ενδιαφζρον του ςτθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ ωσ δεφ-τερθσξζνθσ γλϊςςασ Το ενδιαφζρον του βρίςκεται ςτο γεγονόσ ότι είναι κείμενο που ανικει ςτθ νζα γενιά προβλθματιςμοφ θ οποία αντιμετωπίηει τισ ΤΡΕ ωσ μζςα πρακτι-κισ γραμματιςμοφ μζςα από μια γλωςςολογικι-επικοινωνιακι οπτικι

Χαλιςιάνθ Λ (2008) Θλεκτρονικά ςϊματα κειμζνων και γλωςςικι διδαςκαλία Διεκνείσ αναηθτιςεισ και διαφαινόμενεσ προοπτικζσ για τθν ελλθνικι γλϊςςα Στο Ρρακτικά Συ-νεδρίου laquo2008 Ευρωπαϊκό Ζτοσ Διαπολιτιςμικοφ Διαλόγου ςυνομιλϊντασ με τισ γλϊς-ςεσ-πολιτιςμοφσraquo Τμιμα Γαλλικισ Γλϊςςασ και Φιλολογίασ ΑΡΚ Κεςςαλονίκθ 12-14 Δεκεμβρίου 2008 Ανακτικθκε από httpwwwfrlauthgrsitescongresInterventionsGRxalisianipdf Στο κείμενο ςυηθτείται θ αξιοποίθςθ των Θλεκτρονικϊν Σωμάτων Κειμζνων (ΘΣΚ) ςτθ γλωςςικι διδαςκαλία Συγκεκριμζνα εξετάηονται θ βαςικι επιχειρθματολογία ςχετικά με το πεδίο αυτό οι προςανατολιςμοί ωσ προσ τθ μεκόδευςθ και το περιεχόμενο τθσ διδαςκαλίασ κακϊσ και οριςμζνα κεωρθτικά ηθτιματα που αναδφονται περί γλϊςςασ και γλωςςικισ διδαςκαλίασ μζςα από τθν αξιοποίθςθ των ΘΣΚ

Κουτςογιάννθσ Δ 2009 Κειμενικά είδθ ςϊματα κειμζνων και γλωςςικι εκπαίδευςθ από το μερικό ςτο ολικό Επιςτθμονικι επετθρίδα Φιλοςοφικισ Σχολισ Θεςςαλονίκθσ Τεφχοσ Τμιματοσ Φιλολογίασ 11 149-183

Χαλιςιάνθ 2010 Εκδοχζσ αξιοποίθςθσ των θλεκτρονικϊν ςωμάτων κειμζνων τθσ νζασ ελλθνικισ ςτθ διδαςκαλία τθσ μθτρικισ γλϊςςασ Στο Ρρακτικά πανελλθνίου ςυνεδρίου με διεκνι ςυμμετοχι ldquoΗ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ (ωσ πρϊτθσμθτρικισ δεφ-τερθσξζνθσrdquo επιμ Ντίνασ Κ Χατηθπαναγιωτίδου Α Βακάλθ Α Κωτόπουλοσ Τ amp Στάμου Α Νυμφαίο Φλϊρινασ Ανακτικθκε από httplinguisticsnureduowmgrNimfeo2009praktika (26082010)

Χατηθςαββίδθσ Σ 2010 Γλωςςοδιδακτικά ςυνεχι και αςυνεχι τθσ τελευταίασ τριακονταετίασ από τον επικοινωνιακοκεντριςμό ςτον κοινωνιοκεντριςμό Στο Ρρα-κτικά πανελλθνίου ςυνεδρίου με διεκνι ςυμμετοχι ldquoΗ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλϊς-ςασ (ωσ πρϊτθσμθτρικισ δεφτερθσξζνθσrdquo επιμ Ντίνασ Κ Χατηθπαναγιωτίδου Α Βακάλθ Α Κωτόπουλοσ Τ amp Στάμου Α Νυμφαίο Φλϊρινασ Ανακτικθκε από httplinguisticsnureduowmgrNimfeo2009praktika (26072010)

Γιάγκου Μαρία 2010 Θλεκτρονικά Σϊματα Κειμζνων για τθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ Επιςκόπθςθ τθσ βιβλιογραφίασ και των υπαρχόντων Σωμάτων Κειμζνων i-Teacher (i-Teachergr) 1 102-110 Ανακτικθκε από httpi-teachergrfiles1o_teyxos_i_teacher_9_2010pdf (25072010)

Χριςιμα κείμενα για τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ

(επιλογι Λ Βαρελάσ)

Συνζδριο του Σεριηί 1985 Η διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ Μετάφραςθ Λ Ν Βαςιλαρά-κθσ Ακινα επικαιρότθτα Επιλογι από τισ ανακοινϊςεισ του κλαςικοφ πλζον ςυνεδρίου για τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ που διεξιχκθ τον Λοφλιο του 1969 ςτο Διεκνζσ Ρολιτιςτικό Κζντρο του Σε-ριηί τθσ Γαλλίασ με ςυμμετοχζσ μεταξφ άλλων ςθμαντικϊν κεωρθτικϊν τθσ λογοτε-χνίασ Roland Bartes Geacuterard Genette A J Greimas κά




Αποςτολίδου Β amp Ε Χοντολίδου επιμ 1999 Λογοτεχνία και εκπαίδευςθ Ακινα Τυπωκιτω-Δαρδανόσ Ρρακτικά που οργάνωςε θ Ομάδα Ζρευνασ για τθ Διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ ςχετικά με τθ διδακτικι τθσ λογοτεχνίασ Οι ανακοινϊςεισ που δθμοςιεφονται ςτον τόμο ςτεγά-ηονται κάτω από τισ ακόλουκεσ βαςικζσ ενότθτεσ α Θ λογοτεχνία ςτο ςχολείο Βαςικά προβλιματα και εφαρμογζσ β Θ ςυμβολι τθσ κεωρίασ τθσ λογοτεχνίασ ςτθ διδαςκα-λία γ Θ παιδικι λογοτεχνία και θ διδαςκαλία τθσ δ Σχολικά βιβλία και βιβλιοκικθ ε Ομάδα Ζρευνασ για τθ Διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ Ρροτάςεισ για ζνα νζο πρόγραμμα διδαςκαλίασ

Αποςτολίδου Β Β Καπλάνθ amp Ε Χοντολίδου επιμ 2004 [2000] Διαβάηοντασ λογοτεχνία ςτο ςχολείο Μια νζα πρόταςθ διδαςκαλίασ Ακινα τυπωκιτω- Γιϊργοσ Δαρδανόσ Θ αναλυτικι πρόταςθ τθσ Ομάδασ Ζρευνασ για τθ Διδαςκαλία τθσ Λογοτεχνίασ για ζνα νζο πρόγραμμα διδαςκαλίασ τθσ λογοτεχνίασ και ςτισ τρεισ βακμίδεσ τθσ βαςικισ εκπαίδευςθσ (δθμοτικό-γυμνάςιο-λφκειο) Ραρουςιάηεται το κεωρθτικό πλαίςιο και παρζχονται ςυγκεκριμζνεσ διδακτικζσ εφαρμογζσ

Ρερυςινάκισ Γ amp Λ Τςαγγαλίδθσ επιμ 2003 Γλϊςςα και λογοτεχνία ςτθ Δευτεροβάκ-μια εκπαίδευςθ (Ρρακτικά ςυνεδρίου Λωάννινα 16-17 Μαΐου 2003) Λωάννινα Ρανεπι-ςτιμιο Λωαννίνων ndash Τμιμα Φιλολογίασ

Φρυδάκθ Ε 2003 Η κεωρία τθσ λογοτεχνίασ ςτθν πράξθ τθσ διδαςκαλίασ Ακινα Κρι-τικι

Μπαλάςκασ Κ amp Κ Αγγελάκοσ επιμ 2005 Γλϊςςα και λογοτεχνία ςτθν πρωτοβάκμια και δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ Ακινα Μεταίχμιο Ρρακτικά Επιςτθμονικισ Συνάντθςθσ για τθ διδακτικι τθν αξιολόγθςθ και τθν ιςτορία τθσ διδαςκαλίασ τθσ γλϊςςασ και τθσ λογοτεχνίασ ςτθν Ρρωτοβάκμια και Δευτεροβάκ-μια Εκπαίδευςθ Μεταξφ άλλων περιλαμβάνεται το μελζτθμα του Τάκθ Καγιαλι laquoΘ λο-γοτεχνία ςτθν εκπαίδευςθ Θ χριςθ του διαδικτφου και των Νζων Τεχνολογιϊνraquo

Ρρακτικά 1ου Εκπαιδευτικοφ Συνεδρίου Το Ελλθνικό Σχολείο και οι προκλιςεισ τθσ ςφγχρονθσ κοινωνίασ (Λωάννινα 12-14 5 2006) Τα κείμενα όπου περιλαμβάνεται και υλικό για τθ διδακτικι των φιλολογικϊν μακθμά-των διατίκενται ςτθν θλεκτρονικι ςελίδα lthttpipeirpdeschgrindexoldhtml gt

Βαρελάσ Λ 2007 Η νεοελλθνικι και μεταφραςμζνθ λογοτεχνία ςτθν ελλαδικι δευτερο-βάκμια εκπαίδευςθ (1884-2001) Συνοπτικι ιςτορικι κεϊρθςθ και αποδελτίωςθ των διδακτικϊν εγχειριδίων Κεςςαλονίκθ Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ Ο τόμοσ περιλαμβάνει Ευρετιρια όπου αποδελτιϊνονται αναλυτικά τα περιεχόμενα 171 εγχειριδίων που χρθςιμοποιικθκαν για τθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ και τθσ με-ταφραςμζνθσ λογοτεχνίασ ςτθν ελλαδικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ από το 1884 ωσ το 2001 Στθν Ειςαγωγι επιχειρείται ςφντομθ ιςτορικι επιςκόπθςθ των ποικίλων laquoςει-ρϊνraquo διδακτικϊν εγχειριδίων που κυκλοφόρθςαν από το 1884 ωσ το 2001 και αναλφο-νται οι βαςικζσ λειτουργίεσ που κλικθκαν να υπθρετιςουν τα ανκολογθμζνα κείμενα ςτθ διάρκεια αυτϊν των 120 χρόνων Ρεριγράφεται και εξετάηεται επίςθσ πϊσ εκπρο-ςωπείται ςε κάκε περίοδο θ ιςτορία τθσ νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ και πϊσ διαμορφϊ-νεται κάκε φορά ο ςχολικόσ λογοτεχνικόσ κανόνασ

Νικολαΐδου Σ 2009 Λογοτεχνία και νζεσ τεχνολογίεσ Από τθ κεωρία ςτθ διδακτικι πράξθ Ακινα Κζδροσ Με το βιβλίο αυτό ςυηθτείται με απλό αλλά επιςτθμονικά ζγκυρο τρόπο θ αξιοποίθςθ των νζων τεχνολογιϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ Ειδικότερα περιλαμβάνει ςφ-ντομθ αλλά ουςιαςτικι επιςκόπθςθ τθσ διδαςκαλίασ τθσ λογοτεχνίασ με τθν αξιοποί-θςθ των νζων τεχνολογιϊν ςτο αγγλικό και αμερικανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα τρό-πουσ ζνταξθσ των νζων τεχνολογιϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ ςτο ελλθνικό εκ-παιδευτικό ςφςτθμα νζα δεδομζνα που δθμιουργοφνται για τθ ςυγγραφι τθν πρόςλθ-




ψθ και τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ με τθν ειςαγωγι των νζων τεχνολογιϊν τισ δια-πιςτϊςεισ που προκφπτουν από τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ με τθ χριςθ νζων τε-χνολογιϊν ςε ελλθνόφωνουσ και αγγλόφωνουσ εκπαιδευτικοφσ κόμβουσ προτάςεισ για τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ με τθ χριςθ τεχνολογίασ πζντε ςενάρια διδαςκαλίασ τθσ λογοτεχνίασ ςτθ ςχολικι τάξθ που ςυνοδεφονται από φφλλα εργαςίασ των μακθ-τϊν παράρτθμα που περιζχει αγγλόφωνουσ και ελλθνόφωνουσ εκπαιδευτικοφσ κόμ-βουσ κακϊσ και φφλλο αξιολόγθςθσ εκπαιδευτικϊν κόμβων

Χριςιμα κείμενα για τθ διδαςκαλία τθσ ιςτορίασ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ (επι-

λογι Ε Γκίκα)

Carr Ε1983 Τι είναι θ ιςτορία (microτφ Φρ Λιάππα) Ακινα Ρλανιτθσ Γκοφ Λε Η Νορά Ριερ 1988 Το ζργο τθσ ιςτορίασ Ακινα Κζδροσ ndash άππα Γιαννόπουλοσ Γ 1997 Δοκίμια κεωρίασ και διδακτικισ τθσ ιςτορίασ Ακινα Βιβλιογονία Husbands C 2004 Τι ςθμαίνει διδαςκαλία τθσ ιςτορίασ Γλϊςςα ιδζεσ και νοιματα Μτφρ

Α Λυκοφργοσ Ακινα Μεταίχμιο Κυνθγόσ Χ Δθμαράκθ Ε επιμ 2002 Νοθτικά εργαλεία και Ρλθροφοριακά Μζςα Ραιδα-

γωγικι αξιοποίθςθ τθσ ςφγχρονθσ τεχνολογίασ για τθ μετεξζλιξθ τθσ εκπαιδευτικισ πρακτικισ Ακινα Καςτανιϊτθσ

Κόκκινοσ Γ amp Νάκου Ε επιμ 2006 Ρροςεγγίηοντασ τθν ιςτορικι εκπαίδευςθ ςτισ αρχζσ του 21ου αιϊνα Ακινα Μεταίχμιο

Κόκκινοσ Γ 2004 Κεωρθτικά ηθτιματα ανάλυςθσ ιςτορικϊν πθγϊν ςτο Κ Αγγελάκοσamp Γ Κόκκινοσ (επιμ) Η διακεματικότθτα ςτο ςφγχρονο ςχολείο και θ διδαςκαλία τθσ Ιςτορίασ με τθ χριςθ των πθγϊν Ακινα Μεταίχμιο

Κόκκινοσ Γ 2006 Διδακτικζσ Ρροςεγγίςεισ ςτο μάκθμα τθσ Ιςτορίασ Για μια Νζα Διδακτικι Μεκοδολογία ςτθν υπθρεςία τθσ Κριτικισ Ιςτορικισ Σκζψθσ Ακινα Μεταίχμιο

Κόκκινοσ Γ 2006 Συμβολικοί Ρόλεμοι για τθν ιςτορία και τθν κουλτοφρα Το παράδειγμα τθσ ςχολικισ ιςτορίασ ςτισ ΗΡΑ Ακινα Μεταίχμιο

Κουνζλθ Ε 2008 www Ιςτορία για τθ γενιά του internetedu Η ςφγχρονθ τεχνολογία ςτθν ιςτορικι ζρευνα και εκπαίδευςθ Ακινα Ταξιδευτισ

Mattozzi I 2006 Εκπαιδεφοντασ αναγνϊςτεσ ιςτορίασ επιμζλεια Κεοδϊρα Κάββουραmiddot μετάφραςθ Ραναγιϊτθσ Σκόνδρασ Ακινα Μεταίχμιο

Moniot H 2000 Η Διδακτικι τθσ Ιςτορίασ Ακινα Μεταίχμιο Νάκου Ε 2000 Τα παιδιά και θ ιςτορία Ιςτορικι ςκζψθ γνϊςθ και εμπειρία Ακινα Με-

ταίχμιο εποφςθ Μ 2004 Μακιματα Ιςτορίασ Από τθν ιςτορία ςτθν ιςτορικι εκπαίδευςθ Ακινα

Καςτανιϊτθ Sebba J 2000 Ιςτορία για όλουσ Διδακτικζσ προτάςεισ για το μάκθμα τθσ ιςτορίασ ςτο δθ-

μοτικό και το γυμνάςιο Ακινα Μεταίχμιο Σολομωνίδου Χρ 2006 Νζεσ τάςεισ ςτθν Εκπαιδευτικι Τεχνολογία Εποικοδομθτιςμόσ και

ςφγχρονα περιβάλλοντα μάκθςθσ Ακινα Μεταίχμιο

Χριςιμα κείμενα για τθ διδαςκαλία των αρχαίων ελλθνικϊν ςτθ δευτεροβάκμια εκπαί-

δευςθ

Τςάφοσ Β 2004 Η Διδαςκαλία τθσ Αρχαίασ Ελλθνικισ Γραμματείασ και Γλϊςςασ Για μια Εναλλακτικι Μακθτεία ςτον Αρχαίο Κόςμο Ακινα Μεταίχμιο

Χατηθμαυρουδι ΕΧ 2007 Η διδαςκαλία των Αρχαίων Ελλθνικϊν από το Ρρωτότυπο ςτο Γυμνάςιο και ςτο Λφκειο Ρροβλθματιςμόσ ςχετικά με το κεωρθτικό πλαίςιο Ρροοπτι-κζσ και μια νζα πρόταςθ Κεςςαλονίκθ University Studio Press




Σθμειϊνται επίςθσ θ ςειρά εγχειριδίων laquoΑρχαιογλωςςία και Αρχαιογνωςίασ ςτθ Μζςθ Εκ-παίδευςθraquo από το Λνςτιτοφτο Νεοελλθνικϊν Σπουδϊν του Λδρφματοσ Τριανταφυλλίδθ θ οποία περιλαμβάνει προσ το παρόν τα

Κακριδισ Φ Λ 2005 Αρχαία Ελλθνικι Γραμματολογία Κάλφασ Β amp Γ Ηωγραφίδθσ 2006 Αρχαίοι Ζλλθνεσ Φιλόςοφοι Κυρτάτασ Δ amp Σ άγκοσ 2010 Η ελλθνικι αρχαιότθτα πόλεμοσ ndash πολιτικι ndash πολιτιςμόσ Μαρωνίτθσ Δ Ν amp Λ Ρόλκασ 2007 Αρχαϊκι Επικι Ροίθςθ Ραπαγγελισ Κ 2005 Η ϊμθ και ο κόςμοσ τθσ Χριςτίδθσ Α-Φ 2005 Ιςτορία τθσ Αρχαίασ Ελλθνικισ Γλϊςςασ

ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ B ΘΛΕΚΣΡΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΚΑΙ ΛΟ-

ΓΙΜΙΚΟ

Β1 ΑΝΟΙΧΣΑ ΔΙΕΡΕΤΝΘΣΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΣΘ ΓΛΩΙΚΘ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ

Τα Θλεκτρονικά λεξικά και τα Σϊματα Κειμζνων αποτελοφν περιβάλλοντα που μποροφν να

αξιοποιθκοφν πολφ δθμιουργικά ςτθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων Αρκετό

υλικό κεωρθτικό αλλά και εφαρμογζσ-ςενάρια τοποκετείται ςταδιακά ςτθν laquoΡφλθ για τθν

ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo lthttpwwwgreek-languagegrgt

Στθ ςυνζχεια καταγράφονται τα διακζςιμα ςϊματα κειμζνων και θλεκτρονικά λεξικά τα

οποία μπορεί να αξιοποιιςουν οι εκπαιδευτικοί ςτθ διδακτικι πράξθ

ΘΛΕΚΣΡΟΝΙΚΑ ΛΕΞΙΚΑ

Λεξικά του Κζντρου Ελλθνικισ Γλϊςςασ ςτο διαδίκτυο httpwwwgreek-languagegr

Λεξικό τθσ Κοινισ Νεοελλθνικισ (Λνςτιτοφτο Νεοελλθνικϊν Σπουδϊν ndash Μδρυ-μα Μανόλθ Τριανταφυλλίδθ)

Επιτομι του Λεξικοφ τθσ Μεςαιωνικισ Ελλθνικισ Δθμϊδουσ Γραμματείασ (Ε Κριαρά)

Ελλθνοαγγλικό Λεξικό (αρχείο Γεωργακά) Αντίςτροφο Λεξικό τθσ Νζασ Ελλθνικισ (Α Αναςταςιάδθ-Συμεωνίδθ Λνςτι-

τοφτο Νεοελλθνικϊν Σπουδϊν ndashΜδρυμα Μανόλθ Τριανταφυλλίδθ) Βαςικό λεξικό τθσ αρχαίασ ελλθνικισ

Τα λεξικά αυτά είναι απολφτωσ απαραίτθτα για τθν εκπαίδευςθ για τουσ εξισ λόγουσ - Είναι προϊόν μακροχρόνιασ ερευνθτικισ προςπάκειασ ςυχνά ολόκλθρων δεκαετιϊν

όπωσ τα τρία πρϊτα Είναι επομζνωσ απολφτωσ αξιόπιςτα - Είναι δομθμζνα ςε βάςεισ δεδομζνων και επομζνωσ είναι εφκολθ θ ζρευνα ςτα

περιεχόμενά τουσ - Ζχουν ςχεδιαςτεί για τισ ανάγκεσ τθσ ελλθνικισ εκπαίδευςθσ ζτςι ϊςτε να αποτελοφν

διερευνθτικά περιβάλλοντα Γιrsquo αυτό και προςτίκεται ςταδιακά κεωρθτικό υλικό και παραδείγματα για τθ διδακτικι αξιοποίθςι τουσ

- Επικοινωνοφν μεταξφ τουσ και με το ςϊμα κειμζνων - Είναι ελεφκερα ςτο διαδίκτυο

Στθ διεφκυνςθ httpwwwgreek-languagegrgreekLanghelp00html ο χριςτθσ κα βρει αναλυτικζσ οδθγίεσ για τθ χριςθ των λεξικϊν τθσ πφλθσ

Στθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςαraquo ο ενδιαφερόμενοσ κα βρει επίςθσ καταγραφι και αναλυτικι παρουςίαςθ των θλεκτρονικϊν λεξικϊν για τθ νζα (httpwwwgreek-




languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiesmodern_dictindexhtml) και τθν αρχαία ελλθνικι γλϊςςα (httpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekbibliographieslexicaindexhtml)

- ΩΜΑΣΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΨΘΦΙΑΚΕ ΒΙΒΛΙΟΘΘΚΕ

Τα ςϊματα κειμζνων που προτείνονται ςτθ ςυνζχεια πλθροφν τισ κυριότερεσ προχπο-κζςεισ για διδακτικι αξιοποίθςι τουσ ςτο ςχολείο ϊματα κειμζνων για τθ νε γλϊςςα

1 ϊμα Κειμζνων του Κζντρου Ελλθνικισ Γλϊςςασ httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiescorporapylihtml Ρρόκειται για ςϊμα κειμζνων με κείμενα δθμοςιογραφικοφ και εκπαιδευτικοφ λόγου (7000000 λεκτικοί τφποι) Τα πλεονεκτιματά του για τθ γλωςςικι διδαςκαλία είναι - Ελεφκερο ςτθν πρόςβαςθ - Διαμορφωμζνο για τισ ανάγκεσ τθσ εκπαίδευςθσ -Είναι δυνατι και θ διδαςκαλία των κειμενικϊν ειδϊν κάτι που ανταποκρίνεται πλιρωσ ςτα νζα ΡΣ 2 ϊμα Κειμζνων του ΙΕΛ (ΕΘΕΓ) httphncilspgrdefaultasp Αποτελεί το μεγαλφτερο ςε όγκο ςϊμα κειμζνων για τθν ελλθνικι γλϊςςα και διακζτει τθ μεγαλφτερθ αντιπροςωπευτικότθτα ςε κείμενα Ρλεονζκτθμά του είναι επίςθσ το γεγονόσ ότι εξυπθρετεί και τθ διδαςκαλία τθσ ςφνταξθσ με τον τρόπο που γίνεται θ παρουςίαςι του Μειονζκτθμά του μπορεί να κεωρθκεί ότι δεν είναι ελεφκερα προςβάςιμο ςτο ςφνολό του αλλά χρειάηεται ςυνδρομι (ςτουσ απλοφσ επιςκζπτεσ παρζχεται δωρεάν θ δυνατότθτα πε-ριοριςμζνθσ αναηιτθςθσ)

3 ϊμα κειμζνων ΕΚ httpwwwsekedugr

Ρρόκειται για Σϊμα Κειμζνων με μεγάλο αρικμό λθμμάτων που προζρχεται από αποδελτί-ωςθ γραπτοφ και προφορικοφ λόγου από διάφορα κειμενικά είδθ Ρλεονεκτιματά του αποτελοφν θ φπαρξθ διαλεκτικϊν τφπων από τθν κυπριακι διάλεκτο θ μεγάλθ ποικιλία ςτα κειμενικά είδθ που παρζχει θ φπαρξθ λθμμάτων από τον προφορικό λόγο και θ ελεφκερθ πρόςβαςι του Θ αναηιτθςθ είναι δυνατι ςε πολλοφσ ςυνδυαςμοφσ επιμζρουσ ςωμάτων κειμζνων ι είδθ λόγου ωςτόςο τα αποτελζςματα αφοροφν μόνο τθ λζξθ όπωσ τθ δίνει ο χριςτθσ και όχι όλουσ τουσ λθμματικοφσ τθσ τφπουσ

ϊματα κειμζνων και ψθφιακζσ βιβλιοκικεσ για τθ νε λογοτεχνία

(επιλογι Λ Βαρελάσ) 1 Στθν laquoΠφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo υπάρχουν τα κά-τωκι Α Το ζργο του Γ Σεφζρθ Είναι δυνατι θ ζρευνα των λεκτικϊν τφπων που απαντοφν ςτο ποιθτικό ζργο του Σεφζρθ Ροιιματα Τετράδιο Γυμναςμάτων Βϋ Εντεψίηικα και Ροιιματα με ηωγραφιζσ ςε μικρά παι-διά Αξιοποιείται θ λογικι του Συμφραςτικοφ πίνακα (Concordance) Οι λεξικοί τφποι παρα-τίκενται μαηί με τα ςυμφραηόμενά τουσ Ραρζχεται θ δυνατότθτα αναηιτθςθσ κατά λιμμα και λεκτικό τφπο και επιπλζον επιτρζπεται θ πρόςβαςθ από τον λεξικό τφπο ςε ολόκλθρο το ποίθμα) lthttpwwwgreeklanguagegr8080greekLangliteraturetoolsconcordanceindexhtmlgt Β Ψθφιακζσ ανκολογίεσ νε λογοτεχνίασ

Σάρωςθ (scanning) τεςςάρων ανκολογιϊν τθσ νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ




α) Ρανελλινιοσ Ανκολογία Ιτοι απάνκιςμα των εκλεκτοτζρων ελλθνικϊν ποιθμάτων του Δθμθτρίου Κ Κοκκινάκθ Ακινα 1899 β) Λφρα Ανκολογία τθσ νεωτζρασ ελλθνικισ ποιιςεωσ του Λωάννθ Ρολζμθ Ακινα 1910 γ) Οι Νζοι Εκλογι από το ζργο των νζων Ελλινων ποιθτϊν 1910-1920 του Τζλλου Άγρα Ακινα 1922 δ) Οι νζοι διθγθματογράφοι του Α Δ Ραπαδιμα Ακινα 1923

Ανκολογία νε λογοτεχνίασ Με τθν ολοκλιρωςθ του ζργου κα διατεκεί και μια ευρεία ανκολόγθςθ τθσ νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ από το 1821 περίπου ωσ τα 1930 (ειδικότερα κα ανκολογθκοφν επτανιςιοι λογοτζχνεσ του 19ου αιϊνα ακθναίοι λογοτζχνεσ τθσ περιόδου 1830-1880 λογοτζχνεσ τθσ γενιάσ του 1880 και των αρχϊν του 20οφ αιϊνα και λογοτζχνεσ τθσ δεκαετίασ του 1920) Κα παρζχονται επίςθσ πλθροφορίεσ για μεταφράςεισ τθσ νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ ςε άλλεσ γλϊςςεσ για μεταφράςεισ ξζνθσ λογοτεχνίασ προσ τα νζα ελλθνικά για τα αυτοτελϊσ νεο-ελλθνικά διθγιματα (1974-2002) κακϊσ και για ηθτιματα μετάφραςθσ λογοτεχνικϊν ζργων 2 πουδαςτιριο Νζου Ελλθνιςμοφ httpwwwsnhellgr H θλεκτρονικι ζκδοςθ του Σπουδαςτθρίου Nζου Eλλθνιςμοφ περιλαμβάνει ευρφ πολιτι-ςμικό υλικό ςτθν Ψθφιακι Βιβλιοκικθ Ανκολόγιο κειμζνων από τθν Νζα Ελλθνικι Λογο-τεχνία Ανκολόγιο Αναγνϊςεων (ςε μορφι αρχείων mp3) Ανκολόγιο Μαρτυριϊν και Ανκο-λόγιο Ραιδικισ Ραράδοςθσ ζνα Χρονολόγιο (1801-1981) Ζργα Αναφοράσ και χριςιμεσ δι-αδικτυακζσ Συνδζςεισ Μζχρι ςτιγμισ ανκολογοφνται 814 κείμενα νεοελλινων ςυγγρα-φζων Επίςθσ περιλαμβάνει μεταξφ άλλων βιογραφικά ςτοιχεία και εργογραφίεσ των ΚΡ Κα-βάφθ ΚΚ Δθμαρά και ΓΡ Σαββίδθ 3 ΠΟΘΕΓ Πολιτιςτικισ Θθςαυρόσ τθσ Ελλθνικισ Γλϊςςασ httpwwwpotheggr Ο Ρολιτιςτικόσ Κθςαυρόσ τθσ Ελλθνικισ Γλϊςςασ είναι μια ψθφιοποιθμζνθ πρωτογενισ πολιτιςτικι ςυλλογι κειμζνων τθσ νεοελλθνικισ γραμματείασ που περιλαμβάνει κυρίωσ αντιπροςωπευτικά κείμενα ςυγγραφζων από όλα τα λογοτεχνικά είδθ

ϊματα κειμζνων για τθ αρχαία ελλθνικι γλϊςςα

(επιλογι Σ Τςζλικασ) Πφλθ για τθν Ελλθνικι Γλϊςςα Αρχαία Ελλθνικά httpwwwgreek-languagegr

Το περιβάλλον για τα αρχαία ελλθνικά ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλως-ςικι εκπαίδευςθraquo παρζχει κριτικι ενθμζρωςθ για τισ ζντυπεσ και θλεκτρονικζσ πθγζσ ςχετικά με τθν ΑΕ

μζςα από κεματικοφσ οδθγοφσ ςχολιαςμζνθσ βιβλιογραφίασ και αξιολογικοφσ οδθγοφσ πλοιγθςθσ ςτο διαδίκτυο προςφζρει νζα εργαλεία για τθ ςυςτθματικι διδαςκαλία του ΑΕ λόγου καμωμζνα ςφμ-

φωνα με τισ αρχζσ τθσ κειμενικισ και τθσ διακειμενικισ προςζγγιςθσ ςτθ μελζτθ τθσ ελ-λθνικισ γλϊςςασ κατά τθ διαχρονικι τθσ εξζλιξθ φιλοξενεί ζνα ςφγχρονο θλεκτρονικό εκπαιδευτικό περιβάλλον το οποίο διακζτει ςϊ-

ματα κειμζνων υποςτθρικτικό υλικό και διδακτικζσ προτάςεισ με ενςωμάτωςθ των νζων τεχνολογιϊν

Thesaurus Linguae Graecae A Digital Library of Greek Literature httpwwwtlguciedu

Ρρόκειται για τθν πιο πλοφςια θλεκτρονικι βάςθ δεδομζνων πλιρουσ κειμζνου και κθ-ςαυροφ λζξεων τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ Ο Thesaurus Linguae Graecae περιζχει τα ελλθ-νικά κείμενα από τον Πμθρο ζωσ ςιμερα (προσ το παρόν θ ςυλλογι κειμζνων φτάνει μζ-




χρι τα υςτερο-μεςαιωνικά χρόνια) Από το 1985 θ ψθφιακι αυτι βιβλιοκικθ κυκλοφορεί ςε μορφι CD-ROM Το τελευταίο CD-ROM (5θ ζκδοςθ) κυκλοφόρθςε το 2000 (περιείχε 76000000 λζξεισ ψθφιοποιθμζνου κειμζνου) Από το 2001 διατίκεται μζςω διαδικτφου ςε ςυνδρομθτζσ Θ τελευταία θλεκτρονικι ζκδοςθ περιζχει 3800 ςυγγραφείσ και 12000 κείμενα (περίπου 99000000 λζξεισ ψθφιοποιθμζνου κειμζνου) Ρζρα από τθν πρόςβαςθ ςε ζργα και τισ πλθροφορίεσ για τουσ ςυγγραφείσ (αναηιτθςθ

ςτον Κανόνα όπου ανακτϊνται βιβλιογραφικζσ πλθροφορίεσ και παραπομπζσ ςτο πλι-ρεσ κείμενο των ζργων) υπάρχει θ δυνατότθτα ελεφκερθσ αναηιτθςθσ λζξεων ςτα ςϊ-ματα των κειμζνων και πλιρουσ λεξικογραφικισ ανάλυςθσ μζςω του εργαλείου του ευ-ρετθρίου και των ςυμφραςτικϊν πινάκων Στο διαδίκτυο διατίκεται χωρίσ ςυνδρομι μια ςυντομευμζνθ εκδοχι που περιλαμβά-

νει τα ζργα 34 ςθμαντικϊν ςυγγραφζων με δυνατότθτεσ ελεφκερθσ αναηιτθςθσ ςε αυτά και διδακτικισ αξιοποίθςθσ (httpwwwtlguciedudemohtml) Σε χωριςτι ενότθτα παρζχεται υποςτιριξθ για τθν πολυτονικι γραφι

The Perseus Digital Library httpwwwperseustuftsedu Ρρόκειται για μια από τισ πιο ςθμαντικζσ ψθφιακζσ βιβλιοκικεσ θ οποία περιλαμβάνει αρχαιογνωςτικζσ κυρίωσ πθγζσ και εργαλεία Θ δθμιουργία του laquoΡερςζαraquo ξεκίνθςε το 1987 ζχει τθν ζδρα του ςτο Ρανεπιςτιμιο Tufts και διευκφνεται από τον κακθγθτι Gre-gory Crane Είναι διακζςιμοσ ελεφκερα ςτο διαδίκτυο (με δφο laquoκακρζπτεσraquo (mirrors) ςτο Σικάγο και το Βερολίνο) αλλά και ςε μορφι ψθφιακοφ δίςκου CD-ROM (Perseus 20 Inter-active Sources and Studies on Ancient Greece Yale University Press 2000 ςε 1 ι 4 CD ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ τα 3 επιπλζον CD περιζχουν εικονογραφικό υλικό) Το CD όπωσ δθλϊ-νει και ο τίτλοσ του περιζχει πθγζσ και αρχαιογνωςτικά εργαλεία μόνο για τθ μελζτθ τθσ ΑΕ γλϊςςασ και λογοτεχνίασ ενϊ το διαδικτυακό περιβάλλον περιλαμβάνει επιπλζον υλικό για τθ μελζτθ τθσ λατινικισ γλϊςςασ και γραμματείασ και για τθν αγγλικι αναγζν-νθςθ με κείμενα κυρίωσ των Shakespeare και Marlowe Ειδικότερα οι ςθμαντικότερεσ πρωτογενείσ και δευτερογενείσ πθγζσ που προςφζρει το ΑΕ περιβάλλον του laquoΡερςζαraquo εί-ναι οι ακόλουκεσ Τα πρωτότυπα κείμενα 39 αρχαίων ςυγγραφζων (ςτουσ οποίουσ κα πρζπει να

προςτεκοφν και οι ςυλλογζσ των Ομθρικϊν Φμνων και τθσ Καινισ Διακικθσ) τα κεί-μενα αυτά αποτελοφν τον βαςικό κορμό τθσ ΑΕ γραμματείασ από τον Πμθρο ωσ τον Ρλοφταρχο και ςυνοδεφονται από μία ι δφο αγγλικζσ μεταφράςεισ οι οποίεσ όμωσ για λόγουσ πνευματικϊν δικαιωμάτων είναι αρκετά παλιζσ και ςυχνά ξεπεραςμζνεσ Ρραγματολογικά και ερμθνευτικά ςχόλια για αρκετά από τα κείμενα που ζχουν

ενταχκεί ςτο περιβάλλον Το ελλθνοαγγλικό λεξικό των Liddell-Scott-Jones (το πλιρεσ και το ενδιάμεςο) κα-

κϊσ και ειδικότερα λεξικά όπωσ του Slater για τον Ρίνδαρο και του Autenrieth για τον Πμθρο Εργαλεία (α) για τθ μορφολογικι ανάλυςθ ΑΕ λζξεων (β) για τθν παραγωγι

ςτατιςτικϊν δεδομζνων ςχετικά με τθ ςυχνότθτα εμφάνιςθσ των λζξεων και (γ) για τθ δθμιουργία ςυμφραςτικϊν πινάκων και λεξιλογίων ςε ςυγκεκριμζνουσ ςυγγραφείσ ι κείμενα Σθμαντικά εγχειρίδια γραμματικισ και ςφνταξθσ όπωσ R Kuumlhner F Blass B Gerth

Ausfuumlhrliche Grammatik der Griechischen Sprache (οι 3 από τουσ 4 τόμουσ) HW Smyth A Greek Grammar for Colleges WW Goodwin Syntax of the Moods and Tenses of the Greek Verb BL Gildersleeve Syntax of Classical Greek Εγκυκλοπαιδικά λεξικά με πλθροφορίεσ πραγματολογικζσ βιογραφικζσ

γραμματολογικζσ μυκολογικζσ γεωγραφικζσ κά Ενδεικτικά μποροφν να αναφερ-κοφν θ The Princeton Encyclopedia of Classical Sites και τα δφο λεξικά του W Smith A




Dictionary of Greek and Roman Antiquities και A dictionary of Greek and Roman bio-graphy and mythology Ρλοφςια ςυλλογι φωτογραφιϊν (χαμθλισ ανάλυςθσ) αρχαιολογικοφ υλικοφ όπωσ

γλυπτϊν αγγειογραφιϊν νομιςμάτων κτιρίων και αρχαιολογικϊν κζςεων Συνοπτικι επιςκόπθςθ τθσ ελλθνικισ ιςτορίασ από τουσ Σκοτεινοφσ Αιϊνεσ ζωσ τα

χρόνια του Αλζξανδρου και αρκετοί χάρτεσ Θ αξία του περιβάλλοντοσ του laquoΡερςζαraquo μπορεί να κρικεί και μόνο από το γεγονόσ ότι κακιςτά ελεφκερα προςβάςιμο όλο αυτό το πλοφςιο αρχαιογνωςτικό υλικό όχι μόνο ςτον εκπαιδευτικό και τον μακθτι αλλά και ςε οποιονδιποτε ενδιαφζρεται για τον ΑΕ πολιτι-ςμό Πςον αφορά τθ ςυνειςφορά του ςτθ διδακτικι των ΑΕ κα πρζπει κυρίωσ να εκτιμθκεί θ δυνατότθτα που προςφζρει για ζναν πολφπλευρο φωτιςμό του ΑΕ κειμζνου κακϊσ πζρα από τα εργαλεία για τθ γλωςςικι και πραγματολογικι επεξεργαςία του παρζχει τθ δυνα-τότθτα για αναηιτθςθ παράλλθλων κειμζνων και αντίςτοιχων κεμάτων ςτον χϊρο των ει-καςτικϊν τεχνϊν Ειδικά ο παραλλθλιςμόσ λόγου και εικόνασ με τθ διακεματικι προςζγ-γιςθ τθσ λογοτεχνίασ και των εικαςτικϊν τεχνϊν επιτρζπει τθν παράλλθλθ ανάγνωςθ δφο διαφορετικϊν ςθμειωτικϊν ςυςτθμάτων προκειμζνου να αναδειχκοφν οι ιδιαίτεροι τρό-ποι που αυτά χρθςιμοποιοφν για να εκφράςουν το ίδιο περιεχόμενο (πολυτροπικότθτα) Επιπλζον το περιβάλλον του laquoΡερςζαraquo μειϊνει ςε ςθμαντικό βακμό τον χρόνο που αφιε-ρϊνεται ςτθν πρωτοβάκμια προςζγγιςθ του κειμζνου ςε επίπεδο γλωςςικό και πραγματο-λογικό Αυτό κακίςταται δυνατό χάρθ ςτα laquoυπερκείμεναraquo που πλαιςιϊνουν το υπό μελζτθ ΑΕ κείμενο Ζτςι για κάκε λζξθ του κειμζνου παρζχεται μζςω δεςμϊν θ μορφολογικι ανά-λυςι και άμεςθ πρόςβαςθ ςτο οικείο λιμμα του λεξικοφ των Liddell-Scott-Jones ενϊ υπο-ςελίδια υπάρχουν δεςμοί που οδθγοφν ςε ςχόλια ι εγχειρίδια ςφνταξθσ

Navicula Bacchi

httpwwwgottweinde Ρρόκειται για ζναν ιδιαίτερα πλοφςιο δικτυακό τόπο για τθν ΑΕ και λατινικι γλϊςςα και όχι μόνο Το κυρίωσ μζροσ του δικτυακοφ κόμβου χωρίηεται ςτισ βαςικζσ κεματικζσ ενότθ-τεσ Λατινικά ΑΕ Μυκολογία θτορικι Μετρικι Θκικι Ανάμεςα ςτο πλοφςιο υλικό πε-ριλαμβάνονται ςϊματα κειμζνων τθσ ΑΕ γραμματείασ Για κάκε ςυγγραφζα προςφζρεται το ΑΕ κείμενο

ςυνοδευμζνο από παράλλθλθ γερμανικι (ι και λατινικι) μετάφραςθ γραμματολογικζσ ςθμειϊςεισ και προτεινόμενθ βιβλιογραφία ςθμειϊματα πολιτικισ και πολιτιςτικισ ιςτορίασ με παραπομπζσ ςε ςυνοδευτικό ψθφι-

ακό υλικό (χάρτεσ κτλ) υλικό για τουσ αρχαίουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ (από τουσ προςωκρατικοφσ μζχρι τουσ

νεοπλατωνικοφσ) ολοκλθρωμζνα μακιματα για αυτοδιδαςκαλία βαςιςμζνα ςτο ζντυπο εγχειρίδιο

Griechischen Uumlbungsbuch (του Dr Gerhard Salomon Leipzig amp Berlin Teubner 1933) θλε-κτρονικό εγχειρίδιο ΑΕ γραμματικισ αςκιςεισ Ελλθνο-γερμανικό και αντίςτροφο λεξικό εγκυκλοπαιδικά λεξικά λεξικό όρων ιςτορίασ και πολιτιςμοφ λεξικό όρων ιςτορίασ τθσ

τζχνθσ ςυλλογι αποφκεγμάτων μυκολογικό λεξικό λεξικό ρθτορικϊν όρων γεωγρα-φικό ευρετιριο τοπωνυμίων

Τζλοσ ο δικτυακόσ κόμβοσ προςφζρει πλοφςιο κατάλογο με δικτυογραφία και ςυλλογζσ ςυνδζςμων για μια ποικιλία κεμάτων αρχαιογνωςτικοφ ενδιαφζροντοσ

Hodoi Elektronikai

httpmercurefltruclacbeHODOI Ο ςυγκεκριμζνοσ δικτυακόσ κόμβοσ ςτόχο ζχει να παράςχει πρόςβαςθ ςε μια ςειρά από θλεκτρονικά εργαλεία και ςε ψθφιακό υλικό για τθν ΑΕ γραμματεία Ρροςφζρει τα πλιρθ κείμενα μαηί με τισ αποδόςεισ τουσ ςτα γαλλικά κακϊσ και εργαλεία για τθν κατανόθςθ




και τθ γλωςςικι λεξιλογικι γραμματικι και ςυντακτικιμορφολογικι ανάλυςθ Σε αυτά περιλαμβάνεται λεξιλογικόσ κατάλογοσ ςτατιςτικά ςτοιχεία ςυχνότθτασ των λζξεων εργα-λείο ςυμφραςτικοφ πίνακα εργαλείο μορφολογικισ ανάλυςθσ κτλ Ρρόκειται για ζνα ολο-κλθρωμζνο διαδραςτικό περιβάλλον εκμάκθςθσ τθσ ΑΕ γλϊςςασ που περιλαμβάνει επι-πλζον ςυνοπτικό εγχειρίδιο γραμματικισ τθσ ΑΕ γλϊςςασ laquoδελτία ανάγνωςθσraquo του θλε-κτρονικοφ περιβάλλοντοσ (τα οποία ςυνιςτοφν οδθγοφσ ανάγνωςθσ των ΑΕ κειμζνων που αξιοποιοφν όλα τα θλεκτρονικά εργαλεία του κόμβου ςε ζνα δομθμζνο περιβάλλον) ςυν-δζςμουσ με τον εκπαιδευτικό κόμβο Helios με τθν θλεκτρονικι περιοδικι επικεϊρθςθ Folia electronica classica και τον οδθγό ςυνδζςμων και διαδικτυακϊν πθγϊν BIBLIOTHECA CLASSICA SELECTA (BCS)

Β2 ΚΛΕΙΣΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ

Ππωσ ιδθ αναφζρκθκε ςτο κεωρθτικό μζροσ τα τελευταία χρόνια θ ζμφαςθ ζχει δοκεί ςτθν παραγωγι πολυμεςικοφ και άλλου τφπου εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ για τα φι-λολογικά μακιματα Στα κεωρθτικά κείμενα γίνεται εκτενι αναφορά ςτα προβλιματα που παρουςιάηει μια τζτοια τεχνοκεντρικι προςζγγιςθ Ραρακζτουμε ωςτόςο ςυνδζςμουσ με λίςτεσ του υπάρχοντοσ ςτθν Ελλάδα ςχετικοφ λογιςμικοφ προκειμζνου να ζχουν οι επι-μορφωτζσ μια ιδζα για το τι κυκλοφορεί Αν αξιοποιθκεί κάποιο από τα περιβάλλοντα αυτά ςε κάποια περίπτωςθ προτείνουμε να είναι κάποιο από αυτά που ςτθν κατθγορία τφπουσ λογιςμικοφ χαρακτθρίηεται ωσ laquoεκπαιδευτικό παιχνίδιraquo ι laquoδιερευνθτικό περιβάλλονraquo

Απαραίτθτθ διευκρίνιςθ Οι όροι laquoεκπαιδευτικό παιχνίδιraquo και laquoδιερευνθτικό περι-βάλλονraquo χρθςιμοποιοφνται αρκετά διαςταλτικά Σθμαίνει ότι ζχουν τθν πρόκεςθ για κάτι τζτοιο χωρίσ να ςθμαίνει ότι αυτό πράγματι υλοποιείται

Κριτικζσ παρουςιάςεισ των διακζςιμων λογιςμικϊν για τθ διδαςκαλία των φιλολογικϊν μακθμάτων είναι διακζςιμεσ ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαί-δευςθraquo (httpwwwgreek-languagegr) και ςυγκεκριμζνα ςτισ διευκφνςεισ httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiesedu_softindexhtml (για τθ διδαςκα-λία τθσ νζασ ελλθνικισ γλϊςςασ) και httpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekbibliographiesguidessoftwarecontentshtml (για τθ διδαςκαλία τθσ αρχαίασ ελλθνικισ γλϊςςασ και γραμματείασ)

Τα λογιςμικά που ςυνοδεφουν τα νζα βιβλία Γυμναςίου διατίκενται για μεταφόρτωςθ από τον αντίςτοιχο δικτυακό τόπο του Ραιδαγωγικοφ Λνςτιτοφτου httpwwwpi-schoolsgrsoftwaregymnasio

Καταγραφζσ του διακζςιμου εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ πιςτοποιθμζνου για χριςθ ςτα ςχολεία μπορεί κανείσ να βρει και ςτθν Εκπαιδευτικι Ρφλθ του Υπουργείου Ραιδείασ lthttpwwwe-ylikogrgt όπου παρατίκενται παρουςιάςεισ και ςφνδεςμοι μεταφόρτωςθσ για το πιςτοποιθμζνο από το Ραιδαγωγικό Λνςτιτοφτο εκπαιδευτικό λογιςμικό Επίςθσ ο δι-κτυακόσ τόποσ lthttpedsoftctigredsoftindexhtmlgt αφορά το λογιςμικό που παριχκθ ςτα πλαίςια τθσ laquoΟδφςςειασraquo

Οδθγόσ αξιοποίθςθσ και αξιολόγθςθσ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ του ΛΕΛ ΕΚ Ακθνά lthttpwwwilspgrdocsfulladio6pdfgt

Τζλοσ ςτον δικτυακό τόπο του Ραιδαγωγικοφ Λνςτιτοφτου lthttpwwwpi-schoolsgrprogramsktpepeaekylikohtmlgt παρζχεται επιπλζον και επιμορφωτικό υλικό για ςυγκεκριμζνο λογιςμικό κακϊσ και εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ

Β3 ΕΛΛΑΚ ΓΙΑ ΣΘΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΘ

Ελεφκερο λογιςμικό για τθν εκπαίδευςθ httpwwwellakgredu Δικτυακι πφλθ για το εκπαιδευτικό λογιςμικό ανοικτοφ κϊδικα

httpopensoftschgrindexphp




Ο δικτυακόσ τόποσ αποβλζπει ςτθν ενθμζρωςθ τθσ εκπαιδευτικισ κοινότθτασ για το Ελεφκερο ΛογιςμικόΛογιςμικό Ανοικτοφ Κϊδικα (ΕΛΛΑΚ) και ςτθν παρουςίαςθ εφαρ-μογϊν ανοικτοφ κϊδικα που κα μποροφςαν να αξιοποιθκοφν από το χϊρο τθσ εκπαί-δευςθσ

ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ Γ - ΧΡΘΙΜΟΙ ΔΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ

Διαδικτυακά περιβάλλοντα με ιδιαίτερο ενδιαφζρον για τουσ φιλολόγουσ

Υπάρχουν πολλά διαδικτυακά περιβάλλοντα πλοφςιο υλικό και ποικίλα εργαλεία ςτο δια-δίκτυο που είναι καλό να τα ζχουν υπόψθ τουσ τόςο οι επιμορφωτζσ όςο και οι εκπαιδευτι-κοί Τα διαδικτυακά περιβάλλοντα που προτείνονται ςτθ ςυνζχεια δεν αποτελοφν μια υπο-χρεωτικι λίςτα τθν οποία κα πρζπει ο κάκε επιμορφοφμενοσ να ζχει οπωςδιποτε υπόψθ του Αποτελοφν ςχολιαςμζνο οδθγό προκειμζνου να βοθκιςουν τουσ επιμορφωτζσ τόςο για δικι τουσ ενθμζρωςθ όςο και για περαιτζρω ενθμζρωςθ των εκπαιδευτικϊν ςτθ ςυνζ-χεια Στισ ςελίδεσ τθσ laquoΡφλθσ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo οθ ενδιαφερόμενοσθ μπορεί να βρει επιπλζον καταλόγουσ οδθγϊν και θλεκτρονικϊν πθγϊν για τθν αρχαία μεςαιωνικι και νζα ελλθνικι γλϊςςα και λογοτεχνία Γ1 ΔΙΑΔΙΚΣΤΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΣΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΘΜΑΣΑ Πφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθ httpwwwgreek-languagegr Το Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ ςχεδίαςε και υλοποίθςε διαδικτυακι πφλθ για τθν υποςτιριξθ τθσ μελζτθσ και τθσ διδαςκαλίασ τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ Απευκφνεται ςε ερευνθτζσ φοιτθτζσ διδάςκο-ντεσ μακθτζσ και γενικότερα ςε όλουσεσ όςοιεσ ενδιαφζρονται για τθν ελλθνικι γλϊςςα εντόσ και εκτόσ Ελλάδασ Επιχειρεί να καλφψει τθν ελλθνικι γλϊςςα ςτθ διαχρονία τθσ ndashαρχαία ελλθνικι με-ςαιωνικι ελλθνικι νζα ελλθνικιndash αλλά και ςτθ ςυγχρονικι τθσ διάςταςθ Θ Ρφλθ αποτελεί χριςιμο αξιόπιςτο και αποτελεςματικό περιβάλλον

για τθν υποςτιριξθ και διάδοςθ τθσ ελλθνικισ ςτθν ψθφιακι εποχι για τθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ ωσ μθτρικισ και ωσ δεφτερθσ ξζνθσ γλϊςςασ για τθν υποςτιριξθ τθσ ζρευνασ για τθ λειτουργικι ζνταξθ και γόνιμθ αξιοποίθςθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και

τθσ Επικοινωνίασ ςτθν Εκπαίδευςθ Στθν Ρφλθ ζχει ενςωματωκεί το υλικό του Θλεκτρονικοφ Κόμβου (httpwwwkomvosedugr) αναμορφωμζνο και εμπλουτιςμζνο Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ Θλεκτρονικόσ Κόμβοσ httpwwwkomvosedugr Το περιςςότερο υλικό ζχει περάςει επεξεργαςμζνο ςτθν laquoΡφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθraquo του ΚΕΓ Εκπαιδευτικι Πφλθ του ΤΠΕΠΘ httpwwwe-ylikogr Στον δικτυακό τόπο τθσ Εκπαιδευτικισ Ρφλθσ του ΥΡΕΡΚ κατατίκενται προτάςεισςενάρια διδαςκα-λίασ υποςτθρικτικό υλικό (ςυμπεριλαμβανομζνου του πιςτοποιθμζνου εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ) άρκρα και χριςιμεσ διαδικτυακζσ διευκφνςεισ με ςκοπό τθν παιδαγωγικι τουσ αξιοποίθςθ κακϊσ και ανακοινϊςεισ για ςυνζδρια και ςεμινάρια Θ πφλθ φιλοδοξεί να καλφψει το ςφνολο των μακθμά-των τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ Παιδαγωγικό Ινςτιτοφτο ndash Κζντρο εξ αποςτάςεωσ επιμόρφωςθσ httpwwwpi-schoolsgrhdtc




Μζςω τθσ ςυγκεκριμζνθσ πφλθσ παρζχονται υπθρεςίεσ ενδοςχολικισ και από απόςταςθ επιμόρφω-ςθσ ςτουσ εκπαιδευτικοφσ τθσ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ςε κζματα αξιοποί-θςθσ των ΤΡΕ Ο επιςκζπτθσ ζχει τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ (αναηιτθςθσ και ανάκτθςθσ) ςε επι-μορφωτικό και ενθμερωτικό υλικό για διάφορα γνωςτικά αντικείμενα αλλά και γενικότερα κζματα Το επιμορφωτικό υλικό που διατίκεται καλφπτει τουσ εξισ βαςικοφσ άξονεσ

Οι νζεσ τεχνολογίεσ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία άρκρα και διαλζξεισ για τθν αξιοποίθςθ των υπολογιςτικϊν και δικτυακϊν τεχνολογιϊν ωσ εργαλείων προςζγγιςθσ τθσ γνϊςθσ

Πλθροφορικόσ αλφαβθτιςμόσ βαςικζσ γνϊςεισ ςτθ χριςθ των υπολογιςτϊν και του Διαδικτφ-ου μζςα ςε μια προοπτικι τεχνολογικοφ αλφαβθτιςμοφ και αξιοποίθςθσ των δυνατοτιτων τθσ υπολογιςτικισ τεχνολογίασ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία

ενάρια χριςθσ των δικτυακϊν τεχνολογιϊν ςτθ μακθςιακι διαδικαςία ςχζδια μακθμάτων και εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ μζςα από τισ οποίεσ οι μακθτζσ με τθν κακοδιγθςθ των κα-κθγθτϊν τουσ κα χρθςιμοποιιςουν ωσ μζροσ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ τισ δυνατότθτεσ και υπθρεςίεσ που προςφζρουν οι υπολογιςτικζσ και δικτυακζσ τεχνολογίεσ

Ανακοινϊςεισ-υνζδρια πίνακεσ ανακοινϊςεων για κζματα εκπαιδευτικοφ ενδιαφζροντοσ και ιδιαίτερα ςυνεδρίων που πραγματοποιοφνται ςτθ χϊρα μασ ι διεκνϊσ δίνουν τθ δυνατότθτα ςε όλουσ τουσ ενδιαφερόμενουσ να ενθμερϊνονται ζγκαιρα

Χριςιμεσ διευκφνςεισ λίςτα χριςιμων διευκφνςεων ανά γνωςτικό αντικείμενο που κακοδθ-γοφν τουσ εκπαιδευτικοφσ να εντοπίςουν εφκολα και γριγορα το χριςιμο και το ουςιαςτικό

Διεφκυνςθ Εκπαιδευτικισ Ραδιοτθλεόραςθσ httpwwwedutvgr Λςτοςελίδα με βίντεο που δθμιουργικθκαν για εκπαιδευτικό ςκοπό από τθ Διεφκυνςθ εκπαιδευτικισ ραδιοτθλεόραςθσ Τα βίντεο καλφπτουν όλα τα διδακτικά αντικείμενα τθσ πρωτοβάκμιασ και δευτε-ροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και θ πρόςβαςθ ςε αυτά είναι ελεφκερθ Αςφγχρονθ τθλεκπαίδευςθ httpe-learningschgr Ρρόκειται για υπθρεςία του Ρανελλινιου Σχολικοφ Δικτφου μζςω τθσ οποίασ είναι δυνατόν να υλο-ποιθκεί ανεξάρτθτα του χρόνου και του τόπου μια διαδικαςία ανταλλαγισ μάκθςθσ μεταξφ εκπαι-δευτι - εκπαιδευομζνων Θ υπθρεςία βαςίηεται ςτο λογιςμικό ανοικτοφ κϊδικα Moodle το οποίο είναι ζνα πακζτο λογιςμικοφ για τθν παραγωγι διαδικτυακϊν μακθμάτων Ψθφιακό χολείο httpdigitalschoolypaideiasgr Δθμιουργείται δθμόςια διακζςιμθ ψθφιακι πλατφόρμα ανοικτοφ λογιςμικοφ με δυνατότθτεσ ενεργοφ εμπλοκισ των χρθςτϊν με εργαλεία Web 20 ςτθν οποία κα είναι ενςωματωμζνα

Πλα τα βιβλία ςε ψθφιακι μορφι και εμπλουτιςμζνα με πρόςκετο υλικό (animations videos υπερςυνδζςμουσ κλπ)

Ψθφιακό φροντιςτιριο (βιντεοςκοπθμζνεσ πρότυπεσ διδαςκαλίεσ) για όλα τα μακιματα των ειςαγωγικϊν εξετάςεων τθσ Γrsquo Λυκείου

Σχζδια μακθμάτων για κάκε ενότθτα όπου εντάςςονται οι νζεσ τεχνολογίεσ ςτθ διδαςκαλία

Ρρόςκετο ψθφιακό υλικό

Δυνατότθτεσ τοπικισ εκπαιδευτικισ διαχείριςθσ τθσ κάκε τάξθσ (ανταλλαγι εργαςιϊν με-ταξφ μακθτϊν-εκπαιδευτικϊν ανακοινϊςεισ διαγωνίςματα βακμολογίεσ απουςίεσ κλπ)

Θ ιςτοςελίδα τθσ Δράςθσ Ενθmicroζρωςθσ και Επαγρφπνθςθσ του Ελλθνικοφ Κζντρου Αςφαλοφσ Δια-δικτφου wwwsaferinternetgr

Ραρζχει χριςιmicroεσ πλθροφορίεσ ειδιςεισ και ςυmicroβουλζσ ςε ςχζςθ microε τθν ορκι και αςφαλι χριςθ του Διαδικτφου του κινθτοφ τθλεφϊνου κά από τα παιδιά και τουσ εφιβουσ

Γ3 ΔΙΑΔΙΚΣΤΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΣΘ ΝΕΟΕΛΛΘΝΙΚΘ ΓΛΩΑ ΚΑΙ ΣΘ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ ΣΘ Βλ Παράρτθμα Β παραπάνω για τθν παρουςίαςθ των διακζςιμων θλεκτρονικϊν λεξικϊν και ςωμά-των κειμζνων




Γ4 ΔΙΑΔΙΚΣΤΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΣΘ ΝΕΟΕΛΛΘΝΙΚΘ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΘ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ ΣΘ (επιλογι Λ Βαρελάσ-Μ Ακριτίδου)

Πφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθ httpwwwgreek-languagegr Βλ παραπάνω ΕΛΛΘΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΣΟ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟ Ερευνθτικι Ομάδα Ανοιχτι Λογοτεχνία httpwwwopenlitgr Θ ερευνθτικι ομάδα Ανοιχτι Λογοτεχνία - openLit αςχολείται με τθν ανάπτυξθ κεωρθτικοφ προβλθ-ματιςμοφ και ςφγχρονθσ μεκοδολογίασ για τθν πανεπιςτθμιακι διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ ςτθν εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ Στθν θλεκτρονικι ςελίδα τθσ ερευνθτικισ ομάδασ διατίκεται ιδθ πλοφςιο υλικό Βιβλιογραφία για τθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ με τθ χριςθ των νζων τεχνολογιϊν

βιβλιογραφία για τθν αξιοποίθςθ

του υπερκειμζνου (hypertext) ςτθν εξ αποςτάςεωσ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ τίτλοι ςυναφϊν περιοδικϊν ανακοινϊςεισ ςε ςυνζδρια για τθν εξ αποςτάςεωσ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ και ευρωπαϊκισ λογοτεχνίασ

χριςιμεσ ςυνδζςεισ για τθν υποςτιριξθ τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ

και ευρωπαϊκισ λογοτεχνίασ Με τθν ολοκλιρωςθ του ζργου κα διατεκοφν και εξειδικευμζνεσ προτάςεισ για τθν εξ αποςτάςεωσ διδαςκαλία κεμάτων τθσ νεοελλθνικισ και ευρωπαϊκισ λογο-τεχνίασ κυρίωσ με τθν αξιοποίθςθ του υπερκειμζνου (hypertext) Βλ για τθν ϊρα τθ ςφντομθ πα-ρουςίαςθ αυτισ τθσ πρωτοποριακισ εναλλακτικισ προςπάκειασ ςτο άρκρο του Χριςτου Δανιιλ laquoΜια εφαρμογι υπερκειμζνου για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ ςε πλαίςιο Ανοικτισ και εξ Αποςτάςεωσ Εκπαίδευςθσ Σολωμόσ-Καβάφθσ-Καρυωτάκθσraquo lthttpwwwopenlitgrDocLib1solomos_cavafy_karyotakis_hypertextpdfgt ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΣΡΟ ΒΙΒΛΙΟΤ (ΕΚΕΒΙ)

Α Αρχείο υγγραφζων από τον 18ο ωσ τον 20ό αιϊνα httpwwwekebigr19351935asp Βιογραφικά ςθμειϊματα εργογραφία και βιβλιογραφία για 500 νεοζλλθνεσ ςυγγραφείσ από τον 18ο αιϊνα ζωσ το 1935 Οι πλθροφορίεσ διακοςμοφνται και από φωτογραφίεσ και πορτρζτα λογοτεχνϊν

Β Αρχείο Χειρογράφων και Φωτογραφιϊν httpwwwekebigr76writers_grhtml Χειρόγραφα και Φωτογραφίεσ από 165 νεοζλλθνεσ ςυγγραφείσ κυρίωσ τθσ πρόςφατθσ περιόδου Γ Λογοτεχνικζσ (ιςτο)ςελίδεσ Ραρουςιάηονται ςιμερα ολοκλθρωμζνοι οι ιςτότοποι για τουσ λογοτζχνεσ Νίκο Καββαδία httpkavvadiasekebigr Στρατι Τςίρκα httptsirkasekebigr Γιάννθ ίτςο httpritsosekebigr Μ Καραγάτςθ httpkaragatsisekebigr Νίκο Γαβριιλ Ρεντηίκθ httppentzikisekebigr Τα ψθφιακά αρχείααφιερϊματα του ΕΚΕΒΛ κα εμπλουτίηονται ςυνεχϊσ με ιςτότοπουσ για μεγάλουσ λογοτζχνεσ που τιμικθκαν ςτο παρελκόν (2005 - Γιϊργοσ Κεοτοκάσ 2004 - Νίκοσ Καηαντηάκθσ 2003 - Κωςτισ Ραλαμάσ 2001 - Ανδρζασ Εμπειρίκοσ Αλζξανδροσ Ραπαδιαμάντθσ Γρθγόριοσ Ξενόπουλοσ Άγγελοσ Σικελιανόσ 2000 - Γιϊργοσ Σεφζρθσ) αλλά και για τουσ επόμενουσ που κα ακολουκιςουν

ΒΙΒΛΙΟΘΘΚΘ ΠΑΝΕΠΙΣΘΜΙΟΤ ΚΡΘΣΘ Ανζμθ Ψθφιακι βιβλιοκικθ νεοελλθνικϊν ςπουδϊν httpanemilibuocgr Βιβλιογραφικό υλικό για τθ μελζτθ του νεότερου ελλθνιςμοφ και πολυάρικμο και ποικίλο υλικό από τθ ςυλλογι τθσ Βιβλιοκικθσ του Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ Ψθφιοποιείται το μεγαλφτερο μζροσ από τα εγχειρίδια που καταλογογραφοφνται ςτο Εγχειρίδιο του Νεοελλθνιςτι του Αλζξθ Ρολίτθ (Ρανε-πιςτθμιακζσ Εκδόςεισ Κριτθσ 2002) Διατίκενται ςε ςαρωμζνθ μορφι (scanning) χιλιάδεσ αυτοτελείσ εκδόςεισ εγκυκλοπαίδειεσ και εγκυκλοπαιδικά λεξικά του 19ου αιϊνα λογοτεχνικά κείμενα του 19ου αιϊνα χρονολόγια ευρετιρια περιοδικϊν περιθγθτικά κείμενα




ΠΟΤΔΑΣΘΡΙΟ ΝΕΟΤ ΕΛΛΘΝΙΜΟΤ httpwwwsnhellgr H θλεκτρονικι ζκδοςθ του Σπουδαςτθρίου Nζου Eλλθνιςμοφ περιλαμβάνει ευρφ πολιτιςμικό υλικό ςτθν Ψθφιακι Βιβλιοκικθ Ανκολόγιο κειμζνων από τθν Νζα Ελλθνικι Λογοτεχνία Ανκολόγιο Ανα-γνϊςεων (ςε μορφι αρχείων mp3) Ανκολόγιο Μαρτυριϊν και Ανκολόγιο Ραιδικισ Ραράδοςθσ ζνα Χρονολόγιο (1801-1981) Ζργα Αναφοράσ και χριςιμεσ διαδικτυακζσ Συνδζςεισ Μζχρι ςτιγμισ ανκο-λογοφνται 814 κείμενα νεοελλινων ςυγγραφζων Επίςθσ περιλαμβάνει μεταξφ άλλων βιογραφικά ςτοιχεία και εργογραφίεσ των ΚΡ Καβάφθ ΚΚ Δθμαρά και ΓΡ Σαββίδθ ΠΟΘΕΓ Πολιτιςτικισ Θθςαυρόσ τθσ Ελλθνικισ Γλϊςςασ httpwwwpotheggr Ο Ρολιτιςτικόσ Κθςαυρόσ τθσ Ελλθνικισ Γλϊςςασ είναι μια ψθφιοποιθμζνθ πρωτογενισ πολιτιςτικι ςυλλογι κειμζνων τθσ νεοελλθνικισ γραμματείασ που περιλαμβάνει κυρίωσ αντιπροςωπευτικά κεί-μενα ςυγγραφζων από όλα τα λογοτεχνικά είδθ READ-WRITE-THINK Ο δικτυακόσ τόποσ httpwwwreadwritethinkorg είναι ζνα πολφ χριςιμο αποκετιριο υλικοφ και διδακτικϊν προτάςεων ενϊ ζχει αναπτφξει και online μικροεφαρμογζσ Επιμζρουσ προτάςεισ ενδεικτικά httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-plansaudio-broadcasts-podcasts-oral-901html (για προφορικι αφιγθςθ με χριςθ podcasts) httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-plansanalyzing-podcasting-about-ima-ges-30503html (διαδικτυακι ζρευνα γφρω από ζναν ςυγγραφζα και παραγωγι αφιγθςθσ) httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-plansonce-upon-link-powerpoint-1043html (δθμιουργία εναλλακτικϊν πολυμεςικϊν αφθγιςεων) httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-plansbook-report-alternative-comic-195html (δθμιουργία κόμικσ) httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-plansgaining-background-graphic-novel-1063html (webquest) httpwwwreadwritethinkorgclassroom-resourceslesson-planscreating-character-blogs-1169html (δθμιουργία θλεκτρονικοφ θμερολογίου για ζναν μυκοπλαςτικό χαρακτιρα) Γ5 ΔΙΑΔΙΚΣΤΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΣΘΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΘΝΙΚΘ ΓΛΩΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΣΕΙΑ

(επιλογι Τ Γιάννου-Μ Ακριτίδου) Ρλθροφορίεσ και ςυνδζςμουσ για αρχαιογνωςτικζσ πθγζσ και τόπουσ ςτο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείσ ςτισ αρχαιογνωςτικζσ πφλεσ Πφλθ για τθν Ελλθνικι Γλϊςςα Αρχαία Ελλθνικά Ιςτοςελίδεσ-Λογιςμικά httpwwwgreek-languagegrgreekLangancient_greekbibliographiesguidesindexhtml Rassegna degli Strumenti Informatici per lo Studio dellAntichitagrave Classica httpwwwrassegnauniboitindexhtml ΚΙΡΚΕ Katalog der Internetressourcen fuumlr die Klassische Philologie httpwwwkirkehu-berlinderessourcressourchtml Electronic Resources for Classicists The Second Generation httpwwwtlgucieduindexresourceshtml Classics at Oxford Faculty of Classics University of Oxford httpwwwclassicsoxacukresourcesindexhtml Department of Classics Gateway httpwwwrdgacukclassicsLinkindexphp Intute Arts and Humanities - Classics httpwwwintuteacukartsandhumanitiesclassics Greek Grammar on the Web The Electronic Gateway to the Study of Ancient Greek httpperswwwkuleuvenbe~u0013314greekghtm Ειδικότερα για τθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ κατά τθ διδαςκαλία των ΑΕ χριςιμεσ είναι οι παρακάτω δι-ευκφνςεισ




CTCWeb Classics Technology Center httpablemediacomctcwebindexhtml CIRCE A Classics and ICT Resource Course for Europe httpwwwcircebeindexphplang=gr Digital Classicist Index httpwwwdigitalclassicistorgindexhtml Άλλοι τόποι με γενικζσ θλεκτρονικζσ πθγζσ (βλ και Ραράρτθμα Β για περιβάλλοντα που περιζχουν αρχαία ελλθνικά ςϊματα κειμζνων λεξικογραφικά εργαλεία και αρχαιογνωςτικό υλικό) Ancient Greece - The British Museum

httpwwwancientgreececouk Δικτυακόσ τόποσ με υποςτθρικτικό υλικό για τθ διδαςκαλία τθσ ΑΕ ιςτορίασ ςτθ βρετανικι πρω-τοβάκμια και δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ Ενότθτεσ Ακρόπολθ Ακινα Κακθμερινι Ηωι Εορ-τζσ και Αγϊνεσ Γεωγραφία Κεοί και Κεζσ Γνϊςθ και Μάκθςθ Σπάρτθ Χρόνοσ Ρόλεμοσ

BBC Schools - Ancient Greece httpwwwbbccoukschoolsancientgreece Εκπαιδευτικόσ δικτυακόσ τόποσ τθσ βρετανικισ δθμόςιασ τθλεόραςθσ αφιερωμζνοσ ςτθν αρ-χαία Ελλάδα και ειδικά ςτον πολιτιςμό τθσ Ακινασ τθσ Ολυμπίασ και τθσ Κορίνκου

The Classics Pages httpwwwusersglobalnetcouk~loxiasoldindexhtm Συγκεντρϊνει πλθροφορίεσ ειςαγωγικά κείμενα και ςυνδζςμουσ για τθ φιλοςοφία τθν τζχνθ και τθ διδακτικι των κλαςικϊν γραμμάτων ζνα ςφντομο οδθγό ςε επιλεγμζνα πρόςωπα τθσ ΑΕ μυκολογίασ μεταφράςεισ κειμζνων τθσ ΑΕ γραμματείασ (και τθσ λατινικισ) κζματα κοινωνίασ και πολιτιςμοφ χάρτεσ φωτογραφίεσ κά

Διαδίκτυο και Διδαςκαλία httpwwwnetschoolbookgr

Δικτυακόσ κόμβοσ αφιερωμζνοσ ςτθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθ φιλολογία Ρεριλαμβάνει διδα-κτικζσ προτάςεισ για το ςφνολο των φιλολογικϊν μακθμάτων με τθ χριςθ ΤΡΕ και χριςιμο ψθ-φιακό υλικό

Didaskalia httpwwwdidaskalianet

Ρρόκειται για πλοφςιο δικτυακό κόμβο με πλθροφορίεσ μελζτεσ πθγζσ και αξιόλογο οπτικό υλικό για το ΑΕ και ρωμαϊκό κζατρο

Greek Language and Linguistics Gateway (GLampL GATEWAY) httpwwwgreek-languagecom Ρφλθ για τθν ΑΕ γλϊςςα και γλωςςολογία Κδρυμα Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ

httpwwwimegr Ρεριλαμβάνει εκπαιδευτικοφσ και ιςτορικοφσ κόμβουσ για χϊρουσπόλεισ ιςτορικά πρόςωπα κά Ενδιαφζρουν οι ενότθτεσ Επίδαυροσ Διαδρομζσ ςτθν αρχαία Μίλθτο Διαδρομζσ ςτθν αρ-χαία Ολυμπία Αλζξανδροσ Ηςίοδοσ Ρολζμων ο Ρεριθγθτισ Αιγαίο και Αίγυπτοσ Μια μζρα ςτα ακθναϊκά δικαςτιρια Βουλευτιριο Ενδυμαςία θ Εγκυκλοπαίδεια Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ και θ πφλθ για τθ Μικρά Αςία

Μικρόσ Απόπλουσ httpwwwmikrosapoplousgrtexts1htm

Ψθφιακι βιβλιοκικθ που ςυγκεντρϊνει αρκετζσ πρωτογενείσ πθγζσ τθσ ΑΕ γραμματείασ και νεοελλθνικζσ μεταφράςεισ

Musagora httpwwwmusagoraeducationfrdefaulthtm Εκπαιδευτικόσ κόμβοσ υπό τθν αιγίδα του γαλλικοφ Υπουργείου Ραιδείασ για τθ δθμοςίευςθ πολυμεςικοφ υλικοφ και τθ χρθςιμοποίθςθ των ΤΡΕ κατά τθ διδαςκαλία Κζματα Ευρϊπθ Θρθςκείεσ τθσ Ανατολισ ςτθν αρχαία ϊμθ Ο μφκοσ τθσ εποχισ του χρυςοφ Οι μοφςεσ Ολυμπιακοί αγϊνεσ Η ζννοια του πολίτθ ςτθν Ακινα κά

Le Museacutee Vivant de lAntiquiteacute httpwwwac-versaillesfrpedagogiantidefaulthtm




Ο κόμβοσ δθμιουργικθκε από ομάδα κακθγθτϊν για τθ διδαςκαλία των κλαςικϊν γλωςςϊν ςτθ γαλλικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ με ςτόχο τον εμπλουτιςμό τθσ παραδοςιακισ διδα-ςκαλίασ με ςτοιχεία πολυμεςικοφ εποπτικοφ υλικοφ

TEXTKIT Greek and Latin Learning Tools httpwwwtextkitcom Ρεριλαμβάνει 146 ελεφκερα προςβάςιμα θλεκτρονικά εγχειρίδια πλιρουσ κειμζνου για τθν ΑΕ και λατινικι γλϊςςα

THEOI Greek Μythology Exploring Mythology and the Greek Gods in Classical Literature and Art httpwwwtheoicom

Ψθφιακι εγκυκλοπαίδεια με λιμματα για κεοφσ δαίμονεσ τζρατα ιρωεσ και υπερφυςικά ςτοιχεία τθσ ΑΕ μυκολογίασ

Γ6 ΔΙΑΔΙΚΣΤΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΓΙΑ ΣΘΝ ΙΣΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΘΝ ΙΣΟΡΙΚΘ ΕΚΠΑΙΔΕΤΘ (επιλογι Ε Γκίκα)

Βάςεισ δεδομζνων

Χριςιμεσ είναι βάςεισ δεδομζνων που διευκολφνουν ακριβι αναηιτθςθ με τθ χριςθ λζξεων-κλειδιϊν ι άλλων χαρακτθριςτικϊν Λδιαίτερο ενδιαφζρον παρουςιάηουν οι ιςτορικζσ πθγζσ το πρωτογενζσ υλικό που οργανϊνονται ςε βάςεισ δεδομζνων

Ενδεικτικά αναφζρονται httpwwwlibuoagrkatoptronindexjsp

το Ρρόγραμμα laquoΚάτοπτρονraquo του Εργαςτθρίου Θλεκτρονικισ Διαχείριςθσ Λςτορικϊν Αρχείων του Τμιματοσ Μεκοδολογίασ Λςτορίασ amp Κεωρίασ τθσ Επιςτιμθσ (ΜΛΚΕ) του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν με ψθφιακζσ ιςτορικζσ πλθροφορίεσ για τθν ελλθνικι παιδεία τθ φιλοςοφία και τισ επιςτιμεσ από το 17ο ωσ τισ αρχζσ του 19ου αιϊνα

httpeliaservereliaorggreliasitecontentphp οι ψθφιοποιθμζνεσ ςυλλογζσ του ΕΛΛΑ

Φωτογραφίεσ και cartes postales (ςυλλογι Φωτογραφικοφ Αρχείου)

Εφιμερα (ςυλλογζσ εφιμερων τεκμθρίων)

Εφθμερίδεσ περιοδικά και θμερολόγια (ςυλλογι Τφπου)

Κζατρο Κινθματογράφοσ και Μουςικι (ςυλλογι τεκμθρίων καλλιτεχνικισ ηωισ)

Εκπαιδευτικό Ρρόγραμμα 1834-1934 ΛΣΤΟΛΑ ΤΩΝ ΑΚΘΝΩΝ εκατό χρόνια από τθν ηωι τθσ πόλθσ και των κατοίκων τθσ

Ψθφιακι ζκδοςθ laquoΚεςςαλονίκθ 1900-1930raquo httppandektisektgrpandektis

Ο ΡΑΝΔΕΚΤΘΣ περιλαμβάνει ςθμαντικζσ ψθφιακζσ ςυλλογζσ ελλθνικισ ιςτορίασ και πολιτιςμοφ του Εκνικοφ Λδρφματοσ Ερευνϊν Ρρόκειται για ςυλλογζσ από τα Λνςτιτοφτα Νεοελλθνικϊν Ερευνϊν Βυηαντινϊν Ερευνϊν και Ελλθνικισ και ωμαϊκισ Αρχαιότθτοσ που ψθφιοποιικθκαν και διατίκενται ψθφιακά από το Εκνικό Κζντρο Τεκμθρίωςθσ Οι ςυλλογζσ περιζχουν πλθροφορίεσ για τθν ιςτορικι και πολιτιςμικι κλθρονομιά που μποροφν να φανοφν χριςιμεσ ςτθν επιςτθμονικι κοι-νότθτα αλλά και ςε κάκε ενδιαφερόμενο

Βάςθ δεδομζνων του Κρακικοφ Θλεκτρονικοφ Κθςαυροφ httpthesaurusduthgrhellenichtm l Ψθφιακό αρχείο ΕΤ httpwwwert-archivesgr Ρρωτογενείσ πθγζσ ςε γραπτό υλικό διατίκενται από το EuroDocs (Western European Primary

Historical Documents) του Ρανεπιςτθμίου Brigham Young τθσ Utah των Θνωμζνων Ρολιτειϊν Υπάρ-χει ςφνδεςμοσ για κείμενα ςχετικά με τθν ελλθνικι ιςτορία (httpwwwlibbyuedu~rdheurodocsgreecehtml) και ςτθν ελλθνικι γλϊςςα

Αρχεία προφορικισ ιςτορίασ httporalhistoryrutgersedu Τμιμα Γενεαλογίασ amp Ρροφορικισ Λςτορίασ httpgenealogyimegr httpwwwparliamentgrpaligenesia τα αρχεία τθσ Ελλθνικισ Ραλιγγενεςίασ με μθχανι αναηιτθ-

ςθσ

Διαδικτυακζσ εγκυκλοπαίδειεσ Διαδικτυακζσ εγκυκλοπαίδειεσ οι οποίεσ ςυνικωσ παρζχουν δυνατότθτεσ ελεφκερθσ αναηιτθςθσ και επιτρζπουν ελεφκερθ χριςθ περιοριςμζνου χρόνου κακϊσ και οι ψθφιακζσ βιβλιοκικεσ πανε-πιςτθμίων και μεγάλων οργανιςμϊν Οι γνωςτότερεσ εγκυκλοπαίδειεσ είναι Encyclopedia




(httpwwwencyclopediacom) θ Britannica (httpwwwbritannicacom) θ Encarta (httpwwwencartamsncom) θ Mythica (httpwwwpantheonorg) κεματολογικά ςχετικι με τθ μυκολογία και θ Artcyclopedia (wwwartcyclopediacom) για κζματα τζχνθσ

Επίςθσ ςθμειϊνονται οι δφο διαδικτυακζσ εγκυκλοπαίδειεσ από το ΛΜΕ

Εγκυκλοπαίδεια Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ httpwwwehwgr

Ρολιτιςτικι Ρφλθ του Αρχιπελάγουσ του Αιγαίου httpwwwegeonetgr

Εφαρμογζσ υπερκειμζνου - Οπτικοποίθςθ του παρελκόντοσ

Κδρυμα Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ (httpwwwimegr) Ελλθνικι Λςτορία httpwwwe-historygr γίνεται περιιγθςθ ςε όλεσ τισ περιόδουσ τθσ ελλθνικισ ιςτορίασ θ οποία ταξινομείται κατά κζματα (κοινωνία οικονομία πολιτικι πολιτιςμόσ αξίεσ κτλ) και ιςτορικζσ περιόδουσ Ο χριςτθσ αντλεί πλθροφορίεσ για όλεσ τισ εποχζσ ενϊ παράλλθλα διευρφνει τισ γνϊςεισ του ακολουκϊντασ τουσ ςυνδζςμουσ και οργανϊνει τα ςθμαντικότερα γεγονότα παρατθρϊντασ το χρονολόγιο Επιμζρουσ κόμβοι του Λδρφματοσ Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ Ολυμπιακοί Αγϊνεσ Διαμζςου των Αιϊνων httpolympicsimegr Μυςτράσ Θ μεςαιωνικι πόλθ και τα μνθμεία τθσ (1249-1460) httpmystrasimegr Τραπεηοφντα θ καλλίςτθ των πόλεων httptrapezoundaimegr Διαδρομζσ ςτθν αρχαία Ολυμπία httpolympiaimegr Θ Βυηαντινι Καςτοριά μζςα από τα μνθμεία τθσ (10οσ-14οσ αι) httpkastoriaimegr Αλζξανδροσ httpalexandrosimegr Θςίοδοσ httphesiodimegr Ζνα Ταξίδι ςτθν Ρρϊιμθ Βυηαντινι Αυτοκρατορία Θ Εποχι του Λουςτινιανοφ httpjustinianimegr Χρφςανκοσ Νοταράσ httpnotarasimegr Αντωνίου Ρολζμωνοσ Σοφιςτοφ Συγγραφι httppolemonimegr Κεόδωροσ Στα βιματα ενόσ μοναχοφ του 10ου αιϊνα ςτο Βυηάντιο httptheodorosimegr Νεολικικι Ρερίοδοσ httpneolithicimegr Αιγαίο και Αίγυπτοσ httpegyptimegr Μια μζρα ςτα Ακθναϊκά Δικαςτιρια httpcourtsimegr Βυηαντινι Λογοτεχνία httpbyzantineliteratureimegr Βουλευτιριο Φυτϊριο ενόσ Κεςμοφ httpbouleuterionimegr Φραγκοκρατία httpfragokratiaimegr Ραροικιακόσ Ελλθνιςμόσ 15οσ-19οσ αι httpmigrationimegr Τανηιμάτ httptanzimatimegr Ραλαιά Βουλι httpoldparliamentimegr Εξωτερικι Ρολιτικι 1936-1944 httpforeignpolicyimegr Οικονομικι Λςτορία του Μεςοπολζμου httpinterwarimegr

Κζματα ιςτορίασ από το BBC httpwwwbbccoukhistory Για τθ ςχολικι ιςτορία βλ και httpwwwbbccouklearninglibraryhistoryshtml httpwwwbbccoukhistorymultimedia_zone Στθν οπτικοποίθςθ του παρελκόντοσ κα πρζπει να ςυμπεριλθφκοφν και οι αποκθκευμζνεσ ςυλλογζσ πολιτιςμικϊν αντικειμζνων ςε μουςεία Μια χριςιμθ πφλθ για αναηιτθςθ μουςείων και εικονικϊν εκκζςεων βρίςκεται ςτθ διεφκυνςθ httpwwweurocliocom όπου είναι διακζςιμα εκπαιδευτικά παιχνίδια και δραςτθριότθτεσ httpmuseumboxe2bnorg διδακτικζσ εφαρμογζσ θλεκτρονικοφ μουςείου Για τθ μουςειακι εκπαίδευςθ βλ httpmuseologyctaegeangr και httpwwwictscenariosgrwp-contentuploads20100116_ensynesthisipdf Ενδεικτικά ςθμειϊνεται και μια διαδικτυακι εφαρμογι δθμιουργθμζνθ από εκπαιδευτικοφσ Μια πολυδιάςτατθ μελζτθ τθσ Μικραςιατικισ καταςτροφισ httpwwwdeschgrmikrasiaΡΟΣΩΡΑ

Αναπαραςτάςεισ εικονικισ πραγματικότθτασ Θ αναπαράςταςθ αντικειμζνων ι ιςτορικϊν τόπων δίνει τθ δυνατότθτα ςτον χριςτθ να αποκτιςει μια βιωματικι εμπειρία




Λδιαίτερο ενδιαφζρον παρουςιάηουν οι αναπαραςτάςεισ από το Μδρυμα Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ

Θ Αρχαία Αγορά τθσ Ακινασ httpprojectathens-agoragr

Το Κζατρο ςτο Αςκλθπιείο τθσ Επιδαφρου httpepidaurusimegr

Ρεριιγθςθ ςτθν αρχαία Μίλθτο httpmiletusimegr Ρεριιγθςθ ςτθν Κωνςταντινοφπολθ httpwww360trcom34_istanbulayasofyaenglish httpwwwyoutubecomwatchv=MqMXIRwQniAampfeature=player_embeddedat=18 βίντεο παρουςίαςθσ του τρόπου αξιοποίθςθσ του Google Earth για μια εικονικι περιιγθςθ ςτθν αρ-χαία ϊμθ

Επιςτθμονικά περιοδικά

Οι θλεκτρονικζσ εκδόςεισ ζντυπων ι θλεκτρονικά περιοδικά αςχολοφνται αποκλειςτικά με κζματα ιςτορίασ όπωσ laquoΤεκμιριαraquo (httpwwwtekmeriaorgindexphptekmiriaindex) laquoΒυηαντινά Σφμμεικταraquo (httpwwwbyzsymorgindexphpbz) laquoΛςτορείνraquo (httphistorein-historeinblogspotcom) Αρχαιολογία και Τζχνεσ με κζματα διδακτικισ τθσ ιςτορίασ (httpmcelpacificueduJAHC και httpwwwhistorycooperativeorgjournalshtml) παρουςιά-ηουν μακιματα ιςτορίασ με ΤΡΕ on line (httpchnmgmuedu) δθμοςιεφουν άρκρα που αφοροφν ςτο διδακτικό προβλθματιςμό ςχετικά με τθν ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ όπωσ laquoThe Historical Reviewraquo Journal of the Association for History and Computing (httpmcelpacificueduJAHCJAHCindexHTM) Κατάλογοι θλεκτρονικϊν περιοδικϊν httpwwwhistoryacukihrResourcesTypejournalhtml httpwwwhistoriansorgpubsfreejournals httpwwwhistorycooperativeorgjournalshtml

Χρονολογικοί πίνακεσ - χρονογραμμζσ

Θ χρονολογικι κατάταξθ των γεγονότων αποτυπϊνεται ςε χρονολογικοφσ πίνακεσ οι οποίοι λει-τουργοφν είτε ωσ μθχανζσ αναηιτθςθσ γεγονότων με κριτιριο το χρόνο είτε αποτυπϊνουν ςυγχρο-νικά γεγονότα είτε αναπαριςτοφν διάρκειεσ ιςτορικϊν περιόδων Ραραδείγματα HyperHistory httpwwwhyperhistorycom WebChron httpcampusnorthparkeduhistoryWebChronindexhtml περιλαμβάνει χρονολόγια για τθν παγκόςμια ιςτορία με χρονολόγιο των πολιτιςμϊν και κζματα όπωσ θ τεχνολο-γία και θ κρθςκεία

Ιςτορικοί χάρτεσ

εφαρμογι on line httpwwwgisforhistoryorg Συγκριτικι ανάγνωςθ ιςτορικϊν χαρτϊν

httpwwwlibutexasedumapshistoricalhistory_balkanshtml ( θ περίπτωςθ των Βαλκανίων) Για αναηιτθςθ χαρτϊν παγκοςμίωσ βλ httpwwwlibutexasedumapsindexhtml

httpwwweuratlascom Λςτορικόσ Άτλαντασ Θ Ευρϊπθ κάκε αιϊνα από 1 ζωσ 2000 μX Το λογιςμικό Centennia προςφζρεται για μια παρακολοφκθςθ των ςυνόρων ςτον χρόνο

Ο πολιτιςτικόσ χάρτθσ τθσ Ελλάδασ (httpwwwculturegr) Τα μνθμεία όλων των εποχϊν καταγράφονται ςτον χάρτθ τθσ Ελλάδοσ ζτςι ϊςτε να είναι δυνατι θ παρακολοφκθςθ όλων των περιόδων τθσ εξζλιξθσ τθσ ελλθνικισ ιςτορίασ Επιλζγοντασ το χρόνο (αρχαιότθτα βυηαντινι περίοδοσ και νεότερθ ιςτορία) και το γεωγραφικό τόπο (νομόσ) εμφανίηονται τα μνθμεία τθσ κάκε περιοχισ κατά τθν επιλεγμζνθ περίοδο κακϊσ και τα εκκζματα των τοπικϊν μουςείων

Επίςθσ το λογιςμικό Ρεριπλάνθςθ ςτον χωρο-χρόνο προςφζρει διαδραςτικοφσ χάρτεσ με δυνατότθτα παρζμβαςθσ του χριςτθ (βλ Γκίκα Ζ Δ Μαρκαντωνάτοσ Δ Κοκκϊνθσ Χ Α Ηαρωτιάδθσ Β Βαςι-λείου 2010 Ρεριπλάνθςθ ςτον χωρο-χρόνοrdquo Θ διδαςκαλία τθσ ιςτορίασ μζςα από διαδραςτικοφσ χάρτεσraquo httpwwwekpedgrpraktika10philo020pdf

Πολυμεςικά εκπαιδευτικά παιχνίδια

laquoΕάλω θ Ρόλισraquo httpwebccuoagr~araptisealosintrohtml Θ υπερμεςικι εφαρμογι laquoΕάλω θ Ρόλισraquo ςχεδιάςτθκε και εφαρμόςτθκε ςτο πλαίςιο τθσ ςυνεργατι-κισ ενεργοφ ζρευνασ τθσ διδακτορικισ διατριβισ Γ Αλεξανδράτου ςε ςυνεργαςία με τθν ομάδα των




ςυντακτϊν αυτισ τθσ εργαςίασ Αποςκοπεί ςτθν καλλιζργεια τθσ αυτενζργειασ των μακθτϊν οι οποίοι προκειμζνου να απαντιςουν ςε ςυγκεκριμζνα ιςτορικά ηθτιματα καλοφνται να επεξεργα-ςτοφν κριτικά πλθροφορίεσ ςχετικζσ με τθν άλωςθ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ το 1453 από τουσ Οκω-μανοφσ τισ οποίεσ αντλοφν από πρωτογενείσ ι δευτερογενείσ πθγζσ Για τθ διδαςκαλία τθσ κεματι-κισ ενότθτασ δθμιουργείται ζνα ςενάριο οργανϊνεται μια βάςθ αναφοράσ με ποικίλεσ και αντιφα-τικζσ ιςτορικζσ πθγζσ και θ πορεία τθσ διδαςκαλίασ ακολουκεί τα ςτάδια τθσ μεκόδου laquoεπίλυςθσ προβλιματοσraquo (problem solving) Θ Καςτροπολιτεία του Μυςτρά (httpwwwculturegrwarmystras-edu) O ιςτοχϊροσ αυτόσ εκπονικθκε από τθν 5θ Εφορεία Βυηαντινϊν Αρχαιοτιτων του Υπουργείου Ρολι-τιςμοφ Απευκφνεται ςε παιδιά θλικίασ 10 -14 ετϊν τα οποία με τθ βοικεια ενόσ ενιλικα καλοφνται να ταξιδεφςουν ςτο παρελκόν με ςκοπό να μάκουν για τθν ιςτορία του Μυςτρά τθν τζχνθ και τουσ τεχνίτεσ τθσ καλφτερα ςωηόμενθσ βυηαντινισ πολιτείασ ςτον ελλαδικό χϊρο Ο ιςτοχϊροσ περιλαμβάνει κείμενα εικόνεσ και παιχνίδια οργανωμζνα ςε τρεισ βαςικζσ ενότθτεσ

Λςτορία και Χαρακτιρασ τθσ Βυηαντινισ Ρόλθσ Καλλιτεχνικι Δθμιουργία Τεχνίτεσ amp Υλικά

Θεόδωροσ ςτα βιματα ενόσ μοναχοφ του 10ου αι ςτο Βυηάντιο (httptheodorosimegr) Ραρουςιάηεται μία αλλθλεπιδραςτικι ιςτορία ενόσ μοναχοφ του 10ου αιϊνα ςτο Βυηάντιο Διδακτικι κακοδιγθςθ για τθ διδαςκαλία τθσ ιςτορίασ με χριςθ ΤΡΕ httpwwwhistoricabenchmarks httpchnmgmuedu httpwwwhistoriansorg Γ7 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ ΑΞΙΟΠΟΙΘΘ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ WEB 20

(επιλογι Μ Ραυλίδου)

Αναφορικά με τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ιςτολογίων χριςιμο υλικό ιδζεσ και παραδείγ-ματα μπορεί να αντλιςει κανείσ από τουσ παρακάτω διαδικτυακοφσ χϊρουσ httpwwwedubloggergr Ρρόκειται για ιςτοςελίδα που ςυλλζγει και παρουςιάηει αναρτιςεισ εκπαιδευτικϊν ιςτολογίων ενϊ παράλλθλα κατθγοριοποιεί τα εκπαιδευτικά ιςτολόγια ϊςτε να είναι εφκολθ θ αναηιτθςθ περιεχομζνου ςε αυτά httpblogsschgr Θ διαδικτυακι κοινότθτα του Ρανελλινιου Σχολικοφ Δικτφου προςφζρει ςτα μζλθ τθσ μζςω τθσ ιςτοςελίδασ αυτισ τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ αλλά και αναηιτθςθσ ιςτολογίων http3gymnasio-toumpas-thessalonikisblogspotcom Ρρόκειται για το θλεκτρονικό φιλολογικό περιοδικό του 3ου Γυμναςίου Τοφμπασ Κεςςαλονίκθσ το οποίο λειτουργεί ωσ ζνασ χϊροσ παρουςία-ςθσ εργαςιϊν ςτα φιλολογικά μακιματα αλλά και ωσ χϊροσ ςυνάντθςθσ ςυηιτθςθσ και προβλθμα-τιςμοφ μακθτϊν και κακθγθτϊν http1gymnasioperamatosblogspotcom Ρρόκειται για μία πρωτοβουλία μίασ ομάδασ μακθτϊν από το 1ο Γυμνάςιο Ρεράματοσ οι οποίοι μζςω του ιςτολογίου τουσ δθμοςιεφουν κείμενα ποικίλθσ κεματικισ (μακιματα ηϊδια κινθματογράφοσ βιβλία μουςικι κτλ) http4gym-glyfadasblogspotcom Θλεκτρονικό μακθτικό περιοδικό του 4ου Γυμναςίου Γλυφάδασ ςτο οποίο δθμοςιεφονται άρκρα ςχετικά με τθν επικαιρότθτα αλλά και άρκρα γενικοφ ενδιαφζρο-ντοσ παρουςιάςεισ δραςτθριοτιτων του ςχολείου εργαςίεσ μακθτϊν ςυνεντεφξεισ από διάφορα πρόςωπα κριτικι βιβλίων και ταινιϊν διοργανϊςεισ διαγωνιςμϊν ανακοινϊςεισ κτλ httplykeio6oblogspotcom Το ιςτολόγιο του 6

ου Λυκείου Καλλικζασ Ρεριζχει μεγάλο πλικοσ

δθμοςιεφςεων ποικίλου περιεχομζνου Λδιαίτερα χαρακτθριςτικά του είναι θ ςυλλογικότθτα ωσ προσ τθ δθμιουργία και διαμόρφωςι του κακϊσ επίςθσ και ο μεγάλοσ αρικμόσ ςχολίων που εμφανίηονται ςτισ αναρτιςεισ του httpneoellinikablogspotcom Μια προςπάκεια αξιοποίθςθσ των ςυνεργατικϊν ιςτολογίων ςτθ διδαςκαλία τθσ λογοτεχνίασ (βλ και το κείμενο απολογιςμοφ httpusersdraschgrsymfosholiodiafora10neoellinikablogspotpdf) Ζνα παράδειγμα αξιοποίθςθσ wikis είναι ο Συνεργατικόσ ιςτοχϊροσ Σχολικϊν Βιβλιοκθκϊν http2gym-librarypbworkscom




ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ Δ - ΔΙΔΑΚΣΙΚΑ ΕΝΑΡΙΑ

ε ζντυπθ μορφι Ζχουν δθμοςιευτεί επίςθσ αρκετά ςενάρια ςε ζντυπθ μορφι ςτο πλαίςιο διάφορων ςυνεδρίων (βλ και τα πρακτικά του ςυνεδρίου laquoΡλθροφορικι - επικοινωνιακι τεχνολογία και γλωςςικι αγωγι θ διεκνισ εμπειρίαraquo που είναι αναρτθμζνα ςτθν laquoΡφλθ για τθν Ελλθνικι Γλϊςςαraquo httpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictindexhtml) αλλά και ςε αυτοτελείσ τόμουσ Ενδεικτικά προσ αυτι τθν κατεφκυνςθ είναι τα βιβλία 1 Σοφία Νικολαΐδου amp Τερζηα Γιακουμάτου 2002 Διαδίκτυο και διδαςκαλία Ζνασ οδθγόσ για κάκε ενδιαφερόμενο και πολλζσ προτάςεισ για τουσ φιλολόγουσ Ακινα Κζδροσ Χριςιμοσ τόμοσ που ςυγκεντρϊνει θλεκτρονικζσ διευκφνςεισ και διδακτικζσ προτάςεισ Ενδιαφζρον παρουςιάηει και ο αντίςτοιχοσ δικτυακόσ τόποσ Διαδίκτυο και διδαςκαλία httpwwwnetschoolbookgr με ψθφιακό υλικό και πολλζσ διδακτικζσ προτάςεισ 2 Μυρογιάννθ Ζλςα amp Δθμιτρθσ Κ Μαυροςκοφφθσ επιμ 2004 Φιλόλογοι ςτον υπολογιςτι Μια επιμόρφωςθ δεκαπζντε διδακτικζσ προτάςεισ και ενενιντα εννζα Φφλλα εργαςίασ Ακινα Καλειδοςκόπιο Το ενδιαφζρον ςτον τόμο αυτό βρίςκεται ςτο γεγονόσ ότι τα ςενάρια προζρχονται από εκπαι-δευτικοφσ που τα δίδαξαν ςτθν τάξθ

ε θλεκτρονικι μορφι

Εκπαιδευτικι Ρφλθ του ΥΡΕΡΚ httpwwwe-ylikogr Τα περιςςότερα από τα ςενάρια βρίςκονται ςτθ ςελίδα τθσ Εκπαιδευτικισ Ρφλθσ του ΥΡΕΡΚ και δθμιουργικθκαν από εκπαιδευτικοφσ ςτο πλαίςιο του ζργου Οδφςςεια Ρολλά από αυτά ζχουν δοκιμαςτεί και ςτθν τάξθ Τα ςενάρια αυτά μποροφν να αξιοποιθκοφν ωσ ενδεικτικά δείγματα για ςυηιτθςθ και κριτικι

Ραιδαγωγικό Λνςτιτοφτο ndash Κζντρο εξ αποςτάςεωσ επιμόρφωςθσ httpwwwpi-schoolsgrhdtc Στον ιςτοτόπο του Ραιδαγωγικοφ Λνςτιτοφτου είναι αναρτθμζνα αρκετά ςενάρια ανά διδακτικό αντικείμενο καταρτιςμζνα από επιμορφωτζστριεσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και ςχολικοφσ ςυμβοφλουσ

Κζντρο Ελλθνικισ Γλϊςςασ ndash Ρφλθ για τθν ελλθνικι γλϊςςα και τθ γλωςςικι εκπαίδευςθ httpwwwgreek-languagegr Ρροςτίκενται ςταδιακά ςενάρια που ζχουν ςχζςθ με τθν αξιοποίθςθ των θλεκτρονικϊν λεξικϊν και Σωμάτων Κειμζνων ςτθ διδαςκαλία τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ (αρχαίασ και νζασ)

Εκπαιδευτικι Ρφλθ του Νότιου Αιγαίου httpwwwepynagr Στθ ςυγκεκριμζνθ εκπαιδευτικι πφλθ αναρτϊνται ςενάρια διδαςκαλίασ με τθ χριςθ ΤΡΕ και πα-ρουςιάςεισ λογιςμικοφ

Ελλθνικι Επιςτθμονικι Ζνωςθ Τεχνολογιϊν Ρλθροφορίασ και Επικοινωνίασ ςτθν Εκπαίδευςθ (httpwwwetpegrextrasindexphpsec=conferences) Στον δικτυακό τόπο τθσ ΕΤΡΕ υπάρχουν αναρτθμζνεσ οι ειςθγιςεισ όλων των ςυνεδρίων που ζχει διοργανϊςει θ ζνωςθ ανάμεςα ςτισ οποίεσ περιλαμβάνονται και πολλά διδακτικά ςενάρια

Ρανελλινιο Συνζδριο Θμακίασ httphmathia10ekpedgr httpnaousa08ekpedgr Στουσ δικτυακοφσ τόπουσ των ςυνεδρίων Θμακίασ ο επιςκζπτθσ ζχει ελεφκερθ πρόςβαςθ ςτα πλιρθ πρακτικά ανάμεςα ςτα οποία ςυμπεριλαμβάνονται πολλά διδακτικά ςενάρια

ΕΕΕΡ-ΔΤΡΕ (Επιςτθμονικι Ζνωςθ Εκπαιδευτικϊν Ρρωτοβάκμιασ για τθ Διάδοςθ των Τεχνολογιϊν Ρλθροφορίασ κι Επικοινωνίασ ςτθν Εκπαίδευςθ) httpeeepgr Ρρακτικά των ςυνεδρίων που διοργανϊνει θ ΕΕΕΡ-ΔΤΡΕ και τα τεφχθ του θλεκτρονικοφ περιοδικοφ i-teacher (Εκπαίδευςθ και Νζεσ Τεχνολογίεσ)




[ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕ ΑΝΑΦΟΡΕ]

Διιελόγισζζε

Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε Α 1997 Ζ ιεμηθνγξαθία ζηελ εθπαίδεπζε ην Ζ δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο γιψζζαο επηκ Υ Σζνιάθεο 149-176 Θεζζαινλίθε Κψδηθαο

Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε Α 2000α Μνξθνινγηθή αλάιπζε θαη ε δηδαζθαιία ηεο λενειιε-ληθήο νξζνγξαθίαο ην Ζ δηδαζθαιία ηεο λέαο ειιεληθήο σο μέλεοδεχηεξεο γιψζζαο

αξρέο πξνβιήκαηα πξννπηηθέο (Πξαθηηθά δηεκεξίδαο 2-3 Απξηιίνπ 1999) επηκ Ν

Αλησλνπνχινπ Α Σζαγγαιίδεο amp Μ Μνπκηδή 43-50 Θεζζαινλίθε Κέληξν Δι-ιεληθήο Γιψζζαο

Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε Α 2000β Σν Λεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήο ρεδηαζκφο-πκ-

βνιή-Υξήζε ην Ζ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζηελ πξσηνβάζκηα θαη δεπηε-

ξνβάζκηα εθπαίδεπζε Γιψζζα θαη κεηαξξπζκίζεηο επηκ Υ Σζνιάθεο 47-56 Θεζ-ζαινλίθε Κψδηθαο

Αλδξνπηζφπνπινο Γ 2001 Πξαθηηθέο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο ζηελ ειεθηξνληθή ζπλνκηιία

(CHAT) Αιιαγή θψδηθα ζηνλ ρψξν HELLAS Αλαθνίλσζε ζην 5ν Γηεζλέο πλέ-δξην Διιεληθήο Γισζζνινγίαο (13-15 επηεκβξίνπ) Παξίζη

Απνζηνιίδνπ Β 2002 Λνγνηερλία θαη ηδενινγία ην δήηεκα ησλ αμηψλ θαηά ηε δηδαζθαιία

ηεο ινγνηερλίαο ην Λνγνηερλία θαη εθπαίδεπζε επηκ Απνζηνιίδνπ θά 335-347 Αζήλα Σππσζήησ Γ Γαξδαλφο

Απνζηνιίδνπ Β amp Δ Υνληνιίδνπ επηκ 2002 Λνγνηερλία θαη εθπαίδεπζε Αζήλα Σππσ-

ζήησ Γ Γαξδαλφο

Απνζηνιίδνπ Β Γξ Παζραιίδεο Δ Υνληνιίδνπ 2003 Ζ ινγνηερλία σο πνιηηηζκηθή θαη δηαπνιηηηζκηθή αγσγή ην Πξαθηηθά πλεδξίνπ Οκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο αλαδεηψ-

ληαο λένπο δξφκνπο ζηεο εθπαίδεπζε (Κνκνηελή 29-30112002) Αζήλα ΤΠΔΠΘ

ΔΠΔΑΔΚ ΗΗ 133-139 Αξράθεο Α 2005 Γισζζηθή δηδαζθαιία θαη ζχζηαζε ησλ θεηκέλσλ Aζήλα Παηάθε

Βαθαινχδε Α 2003 Γηδάζθνληαο θαη καζαίλνληαο κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ndash Θεσξία θαη

Πξάμε Αζήλα Παηάθεο Βαξκάδεο ΝΓ 1999 Γηδαθηηθή ησλ Αξραίσλ Διιεληθψλ Απφ ηελ Παξάδνζε ζηελ Αλαλέσζε

ηεο Γηδαθηηθήο Μεζφδνπ Αζήλα Παηάθεο

Carr Δ1983 Ση είλαη ε ηζηνξία Μηθ Φξ Ληάππα Αζήλα Πιαλήηεο

Bernstein B 1989 Παηδαγσγηθνί θψδηθεο θαη θνηλσληθφο έιεγρνο Αζήλα Αιεμάλδξεηα Birkets Sv 1997 Οη Διεγείεο ηνπ Γνπηεκβέξγηνπ Ζ κνίξα ηεο αλάγλσζεο ζηελ ειεθηξνληθή

επνρή Αζήλα Καζηαληψηεο [πξσηφηππν Birkets S 1995 The Gutenberg Elegies

The Fate of Reading in an Electronic Age Λνλδίλν Faber] Bolter J D 2006 Οη κεηακνξθψζεηο ηεο γξαθήο Τπνινγηζηέο ππεξθείκελν θαη κεηακνξθψ-

ζεηο ηεο ηππνγξαθίαο Αζήλα Μεηαίρκην

Breedon P amp T Jefferson 2000 Σν γισζζηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ ηεο Αγγιίαο θαη πξαθηη-

θέο γισζζηθήο αγσγήο ζlsquo έλα ζρνιείν ηνπ Λνλδίλνπ Γισζζηθφο Τπνινγηζηήο 2 (1-2) 125-147

Butler W 2001 Γξαπηφο ιφγνο θαη ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζην νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ

παξαγσγήο γξαπηνχ ιφγνπ Daedalus ην Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη γισζζηθή αγσγή Ζ δηεζλήο εκπεηξία επηκ Γ Κνπηζνγηάλλεο 259-272 Θεζζα-

ινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictconference_199901htmlgt (24102010) Γεσξγαθνπνχινπ Α amp Γ Γνχηζνο 1999 Κείκελν θαη επηθνηλσλία Αζήλα Διιεληθά Γξάκ-

καηα




Γεσξγίνπ Υ 2006 Ζ παηδηθή ινγνηερλία ζηα πιαίζηα ηεο ρεηξαθεηεηηθήο παηδαγσγηθήο

Virtual School The sciences of Education Online 33 Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwauthgrvirtualschool33PraxisGeorgiouChildLiteraturehtmlgt

Γηαθνπκάηνπ Σ 2002 Ζ ινγνηερλία κεηαλαζηεχεη ζην δηαδίθηπν αλνηρηά εξσηήκαηα θαη

λέα δεδνκέλα ην Πξαθηηθά 3νπ Παλειιελίνπ ζπλεδξίνπ laquoΟη ηερλνινγίεο ηεο πιεξν-

θνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ζηελ εθπαίδεπζεraquo επηκ Α Γεκεηξαθνπνχινπ 2νο ηφκ 180-189 Ρφδνο Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ

Γηαθνπκάηνπ Σ amp Νηθνιαΐδνπ 2004 Ζ ινγνηερλία κπξνζηά ζηελ πξφθιεζε ηνπ δηαδη-

θηχνπ Μηα κειέηε ηεο αλαγλσζηηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ θνηλνχ απέλαληη ζε έλα ιν-γνηερληθφ ππεξθείκελν ην Πξαθηηθά Γ΄ Παλειιελίνπ ζπλεδξίνπ laquoΖ ινγνηερλία ζή-

κεξα φςεηο αλαζεσξήζεηο πξννπηηθέοraquo επηκ Α Καηζίθε-Γθίβαινπ 745-751

Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο Αζήλα Διιεληθά Γξάκκαηα

Γθίθα Δ 2002 ρεδηαζκφο εθπαηδεπηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (ζελαξίσλ) γηα ην κάζεκα ηεο

ηζηνξίαο κε ρξήζε εξγαιεηψλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ Μεζνδνινγηθέο πξνζεγγίζεηο

ην Ννεηηθά Δξγαιεία θαη Πιεξνθνξηαθά Μέζα Παηδαγσγηθή Αμηνπνίεζε ηεο χγρξνλεο Σερλνινγίαο γηα ηε Μεηεμέιημε ηεο Δθπαηδεπηηθήο Πξαθηηθήο επηκ Υξ

Κπλεγφο amp Δ Γεκαξάθε 350-368 Αζήλα Καζηαληψηεο

Compagnon Α 2003 Ο δαίκσλ ηεο ζεσξίαο Αζήλα Μεηαίρκην Γεκαξάθε Δ Β 2002 Γπλακηθέο αλαπαξαζηάζεηο γηα ηε δηεξεπλεηηθή κάζεζε ζηελ Ηζην-

ξία ην Ννεηηθά Δξγαιεία θαη Πιεξνθνξηαθά Μέζα Παηδαγσγηθή Αμηνπνίεζε ηεο

χγρξνλεο Σερλνινγίαο γηα ηε Μεηεμέιημε ηεο Δθπαηδεπηηθήο Πξαθηηθήο επηκ Υξ Κπλεγφο amp Δ Γεκαξάθε 369-392 Αζήλα Καζηαληψηεο

Γεκεηξαθνπνχινπ Α 2002 Γηαζηάζεηο δηδαθηηθήο δηαρείξηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ εθαξκν-

γψλ ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο Πξνο κηα νινθιεξσ-

κέλε αμηνπνίεζή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε ην Ννεηηθά Δξγαιεία θαη Πιεξνθνξηαθά Μέζα Παηδαγσγηθή Αμηνπνίεζε ηεο χγρξνλεο Σερλνινγίαο γηα ηε Μεηεμέιημε ηεο

Δθπαηδεπηηθήο Πξαθηηθήο επηκ Υξ Κπλεγφο amp Δ Γεκαξάθε 57-81 Αζήλα Καζηα-

ληψηεο Γεκεηξνχιηα Σ 2005 Λνγνηερληθέο ζπνπδέο θαη λέεο ηερλνινγίεο Ζ ηπραία ζπλάληεζε

κηαο ξαπηνκεραλήο θαη κηαο νκπξέιαο ζε έλα ρεηξνπξγηθφ ηξαπέδη Κξηηηθή 930-47

Γεκεηξνχιηα Σ 2008 laquoΣν ηέινο ηεο ινγνηερλίαο ζηηο αξρέο ηεο λέαο ρηιηεηίαοraquo χγθξη-

ζεComparaison 19 7-23 Γεκεηξνχιηα Σ 2009 Λνγνηερλία θαη λέα κέζα Οη δξφκνη ηνπ άπινπ (δε)θαηα 16 30-35

Dihle A 1992 Ζ αδπλακία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ Γηάιεμε ζην Σκήκα Φηινινγίαο ηνπ ΑΠΘ

6111992 Dodge B 2001 Μηα Ηζηνεμεξεχλεζε γηα ηηο Ηζηνεμεξεπλήζεηο Γηαζέζηκν ζην

lthttpwww2cytanetcomcyklimakioepimorfosiAWebQuestAboutWebQuestshtmgt

(3012009) Eco U 1997 Ο ΖΤ ιεηηνπξγεί ζαλ ηηο θξάζεηο ηνπ Πξνπζη Δίλαη πλεπκαηψδεο αιιά θαη

απνραπλψλεη Γιψζζα Πνιχηξνπνο 1 25-32

Εαθεζηίδνπ amp Μάληνπ-Βαθάιε 1987 Πξνβιήκαηα νξζνγξαθίαο ησλ καζεηψλ ηεο πξψηεο

θαη ηεο δεχηεξεο ηάμεο γπκλαζίνπ Νέα Παηδεία 4280-93 amp 4398-110 Θενδσξαθφπνπινο Η 2000 Πιάησλνο Φαίδξνο 4ε έθδ Αζήλα Δζηία

Green JR amp E Handley 1996 Δηθφλεο απφ ην Αξραίν Διιεληθφ Θέαηξν Μηθξ Μ Μάληδη-

νπ Ζξάθιεην Παλεπηζηεκηαθέο Δθδφζεηο Κξήηεο Halliday MAK 2000 Αλνηρηή επηζηνιή laquoΖ γξακκαηηθή ζηε ζρνιηθή εθπαίδεπζεraquo Γισζ-

ζηθφο Τπνινγηζηήο 2 (1-2) 47-55

Husbands C 2004 Ση ζεκαίλεη δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο Γιψζζα ηδέεο θαη λνήκαηα Μηθξ Α Λπθνχξγνο Αζήλα Μεηαίρκην

Ηληδίδεο Β Π Κάβνπξαο Δ Καξαληδφια Δ Κνιέδα Γ Κνπδέιεο Μ Ρεπνχζε 2008 Δθ-

παηδεπηηθφο ρεδηαζκφο θαη Καηλνηνκίεο Γηαζέζηκν ζην

lthttpschoolnetprotovouliaorgfilesIDRY20ENOT20A1pdfgt (2512009) Ηνξδαλίδνπ Α amp Μ θπξφεξα 2003 Ζ επηθνηλσληαθή πξνζέγγηζε ηνπ γισζζηθνχ

microαζήmicroαηνο Κιεηδηά θαη Αληηθιείδηα Πξφγξακκα Δθπαίδεπζεο Μνπζνπικαλνπαίσλ




2002-2004 ΤΠΔΠΘ ampΠαλmicroην Αζελψλ Γηαζέζηκν ζην

ltwwwkleidiakaiantikleidianetgt Ησάλλνπ Θ Π 1998 Οξγάλσζε θαη Γηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο Ηζηνξίαο Γηδαθηηθνί

ζηφρνη Σα Δθπαηδεπηηθά 4748 76-85

Κάββνπξα Θ 2004 Ηζηνξηθέο πεγέο θαη πεξηβάιινληα κάζεζεο Ηζηνξίαο κε ρξήζε Σερλν-

ινγηψλ Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσλίαο ην Ζ δηαζεκαηηθφηεηα ζην ζχγρξνλν ζρνιείν θαη ε δηδαζθαιία ηεο Ηζηνξίαο κε ηε ρξήζε πεγψλ επηκ K Αγγειάθνο - Γ Κφθθηλνο

193-211 Μεηαίρκην Αζήλα

Καΐξεο Α Γ Κακαξνχδε Έ Λαιηψηνπ Γ Λακπξηλίδεο Μ Νέδε Δπ Παππά Γ Σξηαλην-πνχινπ amp Κ Σξίκε-Κχξνπ 2009 Καηλνηφκεο δξαζηεξηφηεηεο κε ηελ αμηνπνίεζε

ηνπ Web20 Μαζεηηθφ πεξηνδηθφ ζε πεξηβάιινλ wiki Αλαθνίλσζε ζην 5ν Παλει-

ιήλην πλέδξην ησλ Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηηο ΣΠΔ κε ζέκα Αμηνπνίεζε ησλ Σερλνιν-γηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε χξνο 8-105

2009

Καθξηδήο Φ Η 2005 Αξραία Διιεληθή Γξακκαηνινγία Αξραηνγλσζία θαη Αξραηνγισζζία

ζηε Μέζε Δθπαίδεπζε Θεζζαινλίθε Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ Kalantzis M amp B Cope 1999 Πνιπγξακκαηηζκνί επαλεμέηαζε ηνπ ηη ελλννχκε γξακκα-

ηηζκφ θαη ηη δηδάζθνπκε σο γξακκαηηζκφ ζηα πιαίζηα ηεο παγθφζκηαο πνιηηηζκηθήο

πνιπκνξθίαο θαη ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ επηθνηλσλίαο ην laquoΗζρπξέοraquo θαη laquoαζζελείοraquo γιψζζεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε Όςεηο ηνπ γισζζηθνχ εγεκνληζκνχ (Πξαθηηθά δηε-

ζλνχο ζπλεδξίνπ) επηκ Α-Φ Υξηζηίδεο 680-695 Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο

Γιψζζαο Καλδχιεο Π 1998 Απφ ηνλ 20φ ζηνλ 21ν αηψλα Αζήλα Θεκέιην

Καπιάλε Β amp θαη Λ Κνπληνπξά 2004 [2000] H ινγνηερλία ζηε Γεπηεξνβάζκηα

Δθπαίδεπζε απφ ην καζεηή ζηνλ αλαγλψζηε ην Οκάδα Έξεπλαο γηα ηε

Γηδαζθαιία ηεο Λνγνηερλίαο δηαβάδνληαο ινγνηερλία ζην ζρνιείνhellip επηκ Βελεηία Απνζηνιίδνπ Βηθησξία Καπιάλε θαη Διέλε Υνληνιίδνπ 161-168 Αζήλα

ηππσζήησndashΓηψξγνο Γαξδαλφο

Καηζαξνχ Δ 2001 Ζ αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή ζην κάζεκα ηεο Νενειιεληθήο Γιψζζαο ην Γιψζζα θαη Λνγνηερλία ζηελ Δθπαίδεπζε επηκ Γ παλφο amp Δ Φξπδάθε 251-289

Αζήλα Ίδξπκα Γνπιαλδξή-Υνξλ

Kernan A 2001 Ο ζάλαηνο ηεο ινγνηερλίαο Αζήλα Νεθέιε

Κφθθηλνο Γ 2003 Δπηζηήκε ηδενινγία ηαπηφηεηα Σν κάζεκα ηεο ηζηνξίαο ζηνλ αζηεξηζκφ ηεο ππεξεζληθφηεηαο θαη ηεο παγθνζκηνπνίεζεο Αζήλα Μεηαίρκην

Κφθθηλνο Γ 2004 Θεσξεηηθά δεηήκαηα αλάιπζεο ηζηνξηθψλ πεγψλ ην Ζ δηαζεκαηηθφηεηα

ζην ζχγρξνλν ζρνιείν θαη ε δηδαζθαιία ηεο Ηζηνξίαο κε ηε ρξήζε ησλ πεγψλ επηκ Κ Αγγειάθνο-Γ Κφθθηλνο Αζήλα Μεηαίρκην

Κφθθηλνο Γ 2006 Γηδαθηηθέο Πξνζεγγίζεηο ζην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο Γηα κηα Νέα Γηδαθηηθή

Μεζνδνινγία ζηελ ππεξεζία ηεο Κξηηηθήο Ηζηνξηθήο θέςεο Αζήλα Μεηαίρκην Κφθθηλνο Γ 2006 πκβνιηθνί Πφιεκνη γηα ηελ ηζηνξία θαη ηελ θνπιηνχξα Σν παξάδεηγκα ηεο

ζρνιηθήο ηζηνξίαο ζηηο ΖΠΑ Αζήλα Μεηαίρκην

Κφθθηλνο Γ amp Δ Νάθνπ επηκ 2006 Πξνζεγγίδνληαο ηελ ηζηνξηθή εθπαίδεπζε ζηηο αξρέο ηνπ

21νπ αηψλα Αζήλα Μεηαίρκην Κνληνγηαλλνπνχινπ-Πνιπδσξίδε Γ 1991 Οη εθπαηδεπηηθέο θαη θνηλσληθέο δηαζηάζεηο ηεο

ρξήζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζην ζρνιείν χγρξνλα Θέκαηα 46-4777-93

Κνπληνπξά Λ 2002 Ζ ηζηνξίαο ηεο ινγνηερλίαο θαη ε δηδαζθαιία ηεο έλα παιηφ ζρνιηθφ είδνο κπξνζηά ζηε ζχγρξνλε πξνβιεκαηηθή ην Λνγνηερλία θαη εθπαίδεπζε επηκ Β

Απνζηνιίδνπ amp Δ Υνληνιίδνπ 349-357 Αζήλα ηππσζήησ - Γηψξνο Γαξδαλφο

Κνπηζνγηάλλεο Γ amp Υ Μαλνπειίδνπ 2001 Ο απηφκαηνο νξζνγξαθηθφο έιεγρνο σο κέξνο ησλ ειεθηξνληθψλ πεξηβαιιφλησλ παξαγσγήο θαη δηδαζθαιίαο ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ

Αλαθνίλσζε ζηελ Δηήζηα πλάληεζε ηνπ Σνκέα Γισζζνινγίαο (Σκήκα Φηινινγίαο)

ηνπ ΑΠΘ Θεζζαινλίθε Απξίιηνο 2001

Κνπηζνγηάλλεο Γ amp Γ Παπαδνπνχινπ 2008 Παξαγσγή γξαπηνχ ιφγνπ θαη θαηαλφεζε ειεθηξνληθνχ ιφγνπ απφ ηνπο εθήβνπο Αλάιπζε ιαζψλ Θεζζαινλίθε Κέληξν

Διιεληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwgreek-




languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictpracticeindexhtmlgt (πξφζβαζε ζηηο

1632008) Κνπηζνγηάλλεο Γ 1998 Πεξηζψξηα δεκηνπξγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγη-

ζηψλ ζηε δηδαζθαιία ηνπ γξαπηνχ ιφγνπ έξεπλα ζε καζεηέο Α΄ γπκλαζίνπ Γηδαθην-

ξηθή δηαηξ Σνκέαο Γισζζνινγίαο Φηινζνθηθή ρνιή Θεζζαινλίθεο

Κνπηζνγηάλλεο Γ 1999 Απφ ηελ ηερλνθεληξηθή επθνξία ζηε δηακφξθσζε επηζηεκνληθψλ πξνηεξαηνηήησλ γηα ηε γφληκε αμηνπνίεζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηε δηδαζθαιία ηεο ει-

ιεληθήο γιψζζαο σο δεχηεξεο ην Ζ ειιεληθή σο δεχηεξε ή μέλε γιψζζα Μηα δηα-

πνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε (Πξαθηηθά 1νπ δηεζλνχο ζπλεδξίνπ 12-14 Ηνπλίνπ 1998) επηκ Π Γεσξγνγηάλλεο 2νο ηφκ 150-166 Πάηξα Κέληξν Γηαπνιηηηζκηθήο Δθπαί-

δεπζεο ΠΣΓΔ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2000 Γισζζηθή αγσγή θαη δηαδίθηπν δπλαηφηεηεο θαη πεξηνξηζκνί ην Μειέηεο γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα Πξαθηηθά ηεο 20ήο Δηήζηαο πλάληεζεο ηνπ Σνκέα

Γισζζνινγίαο ηνπ ΑΠΘ 234-244 Θεζζαινλίθε

Κνπηζνγηάλλεο Γ (επηκ) 2001 Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή Σερλνινγία θαη Γισζζηθή

Αγσγή Ζ Γηεζλήο Δκπεηξία Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Κνπηζνγηάλλεο Γ 2001α Ζιεθηξνληθνί ππνινγηζηέο θαη γισζζηθή δηδαζθαιία Πηπρέο κηαο

πνιχπιεπξεο πξαγκαηηθφηεηαο ην Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη

γισζζηθή αγσγή Ζ δηεζλήο εκπεηξία επηκ Γ Κνπηζνγηάλλεο 17-30 Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2001β Πιεξνθνξηθή ndash επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη γισζζηθή αγσγή

ζηελ δεπηεξνβάζκηα εθπαηδεπζε Πξνθαηαξθηηθέο παξαηεξήζεηο ην Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη γισζζηθή αγσγή Ζ δηεζλήο εκπεηξία επηκ Γ Κνπηζν-

γηάλλεο 17-30 Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2001γ Ζ ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε θαηά ηε δηακφξθσζε Ζιεθηξνληθνχ

Κφκβνπ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ δηδαζθφλησλ ηελ ειιεληθή γιψζζα Αλαθνίλσζε ζην laquo1ν Παλειιήλην πλέδξην γηα ηελ αλνηρηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεraquo (Πά-

ηξα 25-27 Μαΐνπ)

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2002 Σερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσλίαο θαη δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο απφ ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ζηνλ θξηηηθφ ηερλνγξακκα-

ηηζκφ ην Ννεηηθά εξγαιεία θαη πιεξνθνξηαθά κέζα Παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηεο

ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο γηα ηε κεηεμέιημε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο επηκ Δ Γεκα-

ξάθε amp Υξ Κπλεγφο 393-420 Αζήλα Καζηαληψηεο Κνπηζνγηάλλεο Γ 2004α Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ ιεμηθψλ γηα ηελ απφ-

θηεζε γλψζεσλ γηα ηε γιψζζα ην Γιψζζα θαη ινγνηερλία ζηε δεπηεξνβάζκηα εθ-

παίδεπζε επηκ Η Πεξπζηλάθεο amp Α Σζαγγαιίδεο 149-166 Ησάλληλα Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ Σκήκα Φηινινγίαο

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2004β ΣΠΔ θαη γισζζηθή δηδαζθαιία πξνο ηελ αλαδήηεζε ελαιιαθηη-

θήο θξηηηθήο πξνζέγγηζεο ην Πνιηηηθέο γισζζηθνχ πινπξαιηζκνχ θαη μελφγισζζε εθπαίδεπζε ζηελ Δπξψπε επηκ Β Γελδξηλνχ amp Β Μεηζηθνπνχινπ Αζήλα Μεηαίρ-

κην

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2005 Ο κχζνο ηνπ λένπ γξακκαηηζκνχ ην Γλψζε ρξήζεο θαη Νέεο Σε-

ρλνινγίεο επηκ Γ Κνπδέιεο Μ Πνπξλάξε amp Β Σζειθέο 167-183 Αζήλα Νήζνο Κνπηζνγηάλλεο Γ 2006 Γηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζήκεξα δεδνκέλα θαη δεηνχκελα Πξα-

θηηθά ηεο 26εο

Δηήζηαο πλάληεζεο ηνπ Σνκέα Γισζζνινγίαο ηνπ ΑΠΘ (ζ 233-251)

Θεζζαινλίθε Κνπηζνγηάλλεο Γ 2007α Ζ αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη Δπηθνηλσ-

λίαο ζηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθψλ καζεκάησλ θαη θπξίσο ζηε δηδαζθαιία ηεο

ειιεληθήο Έξεπλα ζηνπο θηινιφγνπο-επηκνξθσηέο ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ laquoΟδχζ-ζεηαraquo Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekstudiesicteducationeducatorsintroductionhtmlgt

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2007β Πξαθηηθέο ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ λέσλ εθεβηθήο ειηθίαο θαη

(γισζζηθή) εθπαίδεπζε Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwgreek-languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictteensindexhtmlgt




Κνπηζνγηάλλεο Γ 2008 Γηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ ιεμηθψλ θαη ζσκάησλ θεηκέλσλ ζεσξε-

ηηθφ πιαίζην Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekeducationcbtutilizationtheoryhtmlgt

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2009 Κεηκεληθά είδε ζψκαηα θεηκέλσλ θαη γισζζηθή εθπαίδεπζε απφ

ην κεξηθφ ζην νιηθφ Δπηζηεκνληθή επεηεξίδα Φηινζνθηθήο ρνιήο Θεζζαινλίθεο Σεχρνο Σκήκαηνο Φηινινγίαο 11 149-183

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2010 α Γισζζνινγηθφ πιαίζην αλάγλσζεο ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ ην

παξάδεηγκα ησλ δηδαθηηθψλ εγρεηξηδίσλ ηεο γιψζζαο ηνπ γπκλαζίνπ ην Πξαθηηθά παλειιελίνπ ζπλεδξίνπ κε δηεζλή ζπκκεηνρή ldquoΖ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο

(σο πξψηεοκεηξηθήο δεχηεξεομέλεοrdquo επηκ Νηίλαο Κ Υαηδεπαλαγησηίδνπ Α

Βαθάιε Α Κσηφπνπινο Σ amp ηάκνπ Α Νπκθαίν Φιψξηλαο Αλαθηήζεθε απφ lthttplinguisticsnureduowmgrNimfeo2009praktikafilesdownkiriakiaithusa1koutsogia

nnispdfgt (24102010)

Κνπηζνγηάλλεο Γ 2010β Πξνο κηα Γξακκαηηθή ηνπ Παηδαγσγηθνχ Λφγνπ ην Μειέηεο γηα

ηελ Διιεληθή Γιψζζα Πξαθηηθά ηεο 30εο

πλάληεζεο ηνπ Σνκέα Γισζζνινγίαο ΑΠΘ Θεζζαινλίθε

Κνπηζνγηάλλεο Γ ππφ δεκνζίεπζε Πξαθηηθέο ςεθηαθνχ γξακκαηηζκνχ ησλ εθήβσλ θαη ηαπ-

ηφηεηεο Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Kress G 2010 Multimodality A social semiotic approach to contemporary communication

Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Routledge

Κπλεγφο Υξ 1995 Ζ επθαηξία πνπ δελ πξέπεη λα ραζεί ε ππνινγηζηηθή ηερλνινγία σο εξ-γαιείν έθθξαζεο θαη δηεξεχλεζεο ζηε γεληθή παηδεία ην Διιεληθή εθπαίδεπζε

πξννπηηθέο αλαζπγθξφηεζεο θαη εθζπγρξνληζκνχ επηκ Α Καδακίαο amp Μ Καζζσηά-

θεο 396 - 416 Αζήλα είξηνο

Λακπξφπνπινο Α 2006 Θεσξίεο εχρξεζηεο εχιεπηεο θαη επζχλνπηεο ηηγκηφηππα απφ ηε ζπλάληεζε ησλ ινγνηερληθψλ ζεσξηψλ κε ηε δηδαθηηθή ηεο ινγνηερλίαο ην Πξαθηη-

θά Γ πλεδξίνπ Δπξσπατθήο Δηαηξείαο Νενειιεληθψλ πνπδψλ Γηαζέζηκν ζην

lthttpwwweens-

congresseumain__page=1ampmain__lang=deampeensCongress_cmd=showPaperampeensCongres

s_id=114gt

Lee P 2004 Πξνζεγγίδνληαο ηελ έλλνηα ηεο ηζηνξηθήο παηδείαο ην Πξνζεγγίδνληαο ηελ

ηζηνξηθή εθπαίδεπζε ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αη επηκ Γ Κφθθηλνο Δ Νάθνπ 38 θέμ Αζήλα Μεηαίρκην

Μαθξάθεο Β amp Γ Κνληνγηαλλνπνχινπ-Πνιπδσξίδε 1995 Τπνινγηζηέο ζηελ εθπαίδεπζε

Μηα θξηηηθή επηζθφπεζε ζην δηεζλή ρψξν θαη ζηελ Διιάδα Δζληθφ Ίδξπκα Δξεπλψλ

(αδεκνζίεπηε εξγαζία) Μαξσλίηεο ΓΝ 1993 laquoΖ ρνιηθή Μεηάθξαζεraquo Φηιφινγνο 71 6-29

Μαξσλίηεο ΓΝ 2000 laquoΘέκαηα θαη Πξνβιήκαηα Δλδνγισζζηθήο Μεηάθξαζεο ζηελ Δθ-

παίδεπζεraquo Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζαraquo ελφηεηα laquoΔλδνγισζζηθή Μεηάθξαζεraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangancient_greekeducationtranslationsupport_theorypage_000htmlgt Marrou Henri Irenee 1989 Πψο ελλννχκε ην επάγγεικα ηνπ ηζηνξηθνχ ην Encyclopedie de

la Pleiade Ηζηνξία θαη νη κέζνδνί ηεο επηκ Henri - Ireacuteneacutee Marrou Guy Beau-jouan Charles Higounet θάmiddot κεηάθξαζε Διέλεο ηεθαλάθε 325-423

Αζήλα Μνξθσηηθφ Ίδξπκα Δζληθήο Σξαπέδεο

Matozzi Η 2004 Δίλαη δπλαηή κηα γλψζε κε νξίδνληα ηελ παγθφζκηα ηζηνξία ζην δεκνηηθφ ζρνιείν Ζ δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο κε εηθφληεο πνιηηηζκνχ ην Πξνζεγγίδνληαο ηελ

ηζηνξηθή εθπαίδεπζε ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αη επηκ Γ Κφθθηλνο Δ Νάθνπ Αζήλα

Μεηαίρκην

Mattozzi I 2006 Δθπαηδεχνληαο αλαγλψζηεο ηζηνξίαο επηκ Θενδψξα Κάββνπξαmiddot κηθξ Παλαγηψηεο θφλδξαο Αζήλα Μεηαίρκην

Μαηζαγγνχξαο Ζ 1987 Οκαδνζπλεξγαηηθή δηδαζθαιία Αζήλα Γξεγφξεο

Μαηζαγγνχξαο Ζ 1997 ηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο Απφ ηελ πιεξνθφξεζε ζηελ θξηηηθή ζθέςε 3ε έθδ Αζήλα Gutenberg




Μαπξνγηψξγνο Γ 2008 Μέζνδνη θαη Σερληθέο γηα παηδαγσγηθέο παξεκβάζεηο ρέδην παηδα-

γσγηθνχ ζπκβνιαίνπ ην Φάθειν Δξγαζηεξίνπ ρνιηθήο Καηλνηνκίαο ηεο Μνξθσηη-θήο θαη Αλαπηπμηαθήο Πξσηνβνπιίαο επηκ Ηληδίδεο Β Κάβνπξαο Π Καξαληδφια

Δ Κνιέδα Δ Κνπδέιεο Γ Ρεπνχζε Μ 93-104 Αζήλα

Μαπξνζθνχθεο Γ Κ 2004α Κξηηήξηα αμηνιφγεζεο ηζηνζειίδσλ Αλαιπηηθφο πίλαθαο ην

Φηιφινγνη ζηνλ ππνινγηζηή επηκ Δ Μπξνγηάλλε amp Γ Μαπξνζθνχθεο 229-231 Αζήλα Καιεηδνζθφπην

Μαπξνζθνχθεο Γ Κ 2004β χγρξνλεο ζηξαηεγηθέο δηδαζθαιίαο-κάζεζεο θαη Νέεο Σερλν-

ινγίεο ζην κάζεκα ηεο ηζηνξίαο ην Φηιφινγνη ζηνλ ππνινγηζηή επηκ Δ Μπξν-γηάλλε amp Γ Μαπξνζθνχθεο 139-159 Αζήλα Καιεηδνζθφπην

Μαπξνζθνχθεο Γ Κ 2005 Αλαδεηψληαο ηα ίρλε ηεο ηζηνξίαο Ηζηνξηνγξαθία δηδαθηηθή κε-

ζνδνινγία θαη ηζηνξηθέο πεγέο Θεζζαινλίθε Αδειθνί Κπξηαθίδε Μεηάθνο Γ 2007 Απφ ην καπξνπίλαθα ζηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηνπ δηαδξαζηηθνχ

πίλαθα Γεσγξαθία Γιψζζα θαη Μαζεκαηηθά Σlsquo Γεκνηηθνχ ην Πξαθηηθά 4νπ

Παλειιήληνπ πλέδξηνπ ησλ Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηηο ΣΠΔ Αμηνπνίεζε ησλ Σερλνιν-

γηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε Μάηνο 2007 χξνο Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwepynagr~agialamasynedrio_syros_4daskaloi_nipiagogoi117_Mitakospdfgt

(26072010) Μήηζεο Ν 1996 Γηδαθηηθή ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο Αζήλα Gutenberg

Μεηζηθνπνχινπ Β 2001 Γξακκαηηζκφο ην Δγθπθινπαηδηθφο νδεγφο γηα ηε γιψζζα επηκ

Α-Φ Υξηζηίδεο ζε ζπλεξγ κε ηε Μ Θενδσξνπνχινπ Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιε-ληθήο Γιψζζαο Γηαζέζηκν ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζαraquo ελφηεηα laquoΔλδν-

γισζζηθή Μεηάθξαζεraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangstudiesguidethema_e1indexhtmlgt

Μνπιιά Δ 2010 Ζ δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο απέλαληη ζηηο πξνθιήζεηο ηεο ςεθηαθήο επνρήοhellip θαη ηάμεο i-Teacher (i-Teachergr 1 35-45 Αλαθηήζεθε απφ lthttpi-

teachergrfiles1o_teyxos_i_teacher_9_2010pdfgt (25102010)

Μνχηζηνο 2006 Ο κεηαζρεκαηηζκφο ηεο ππνρξεσηηθήο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Αγγιία ην Σν γπκλάζην σο βαζκίδα ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο Κξηηηθή απν-

γξαθή θαη ζπγθξηηηθή έξεπλα επηκ ΝΠ Σεξδήο 231-247 Θεζζαινλίθε Αθνη Κπξη-

αθίδε

Μπαιηά Β Μ Νέδε amp Ν εθεξιή 2009 laquoπλνκηιψληαο κε ηηο θηγνχξεο ηνπ ζεάηξνπ ζθηψλraquo Μία απφπεηξα πξνζέγγηζεο παιαηφηεξσλ κνξθψλ ηέρλεο κε ζχγρξνλα δηδα-

θηηθά κέζα Ζ αλάπηπμε ελφο webquest γηα ην ζέαηξν ζθηψλ ζε πεξηβάιινλ wiki

Αλαθνίλσζε ζην 1ν Δθπαηδεπηηθφ πλέδξην κε ζέκα laquoΈληαμε amp ρξήζε ησλ Σερλνιν-γηψλ Πιεξνθνξίαο amp Δπηθνηλσληψλ ζηελ Δθπαηδεπηηθή Γηαδηθαζίαraquo ΔΣΠΔ - Παλε-

πηζηήκην Θεζζαιίαο (ζπλδηνξγ) Βφινο 24 - 26 4 2009 Γηαζέζηκν ζην

lthttpwwwetpegrextrasview_proceedingsphpconf_id=24gt Μπαζάθνο Π 2002 Σάμηο δηάζεζηο θαη ππεξθείκελν Αλαθνίλσζε ζην εξγαζηήξην Σνπηθά

η΄ Μεζηά Υίνπ 5-8 επηεκβξίνπ

Μπνπηνπινχζε Δ 2001 Γισζζηθή επίγλσζε ην Δγθπθινπαηδηθφο νδεγφο γηα ηε γιψζζα

επηκ Α-Φ Υξηζηίδεο ζε ζπλεξγ κε ηε Μ Θενδσξνπνχινπ 223-229 Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο

Νάθνπ Δ 2000 Σα παηδηά θαη ε ηζηνξία Ηζηνξηθή ζθέςε γλψζε θαη εκπεηξία Αζήλα Με-

ηαίρκην Νέδε Μ Α Καΐξεο Έ Λαιηψηνπ Γ Λακπξηλίδεο Υ Νάηζηλα amp Κ Σξίκε-Κχξνπ 2010

Καηλνηνκία θαη πεηξακαηηθφ ζρνιείν Βίνη παξάιιεινη Ζ απνηίκεζε κηαο δξάζεο

ζην Βαξβάθεην Πεηξακαηηθφ Γπκλάζην Αλαθνίλσζε ζηε Γηεκεξίδα γηα ηα 10 ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηνπ Πεηξακαηηθνχ ρνιείνπ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Μαθεδνλίαο Παλεπηζηή-

κην Μαθεδνλίαο Θεζζαινλίθε 8-9 52010

Νέδε Μ Π εθεξιή amp Δ Σζελφγινπ 2009 laquoΓηα κηα ζπληξνθηά αλάκεζά καοraquo Ζ

αμηνπνίεζε ηνπ Γηαδηθηχνπ (Web20) ζε άηππεο κνξθέο γξακκαηηζκνχ ρεδηαζκφο δηθηχνπ αλαγλψζεσλ ζε πεξηβάιινλ wikiraquo Αλαθνίλσζε ζην 5

ν Παλειιήλην πλέδξην




ησλ Δθπαηδεπηηθψλ γηα ηηο ΣΠΔ κε ζέκα Αμηνπνίεζε ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθν-

ξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε Γηδαθηηθή Πξάμε χξνο 8-105 2009 Νηθνιαΐδνπ amp Σ Γηαθνπκάηνπ 2001 Γηαδίθηπν θαη δηδαζθαιία Αζήλα Κέδξνο

Νηθνιαΐδνπ 2008 Ζ ρξήζε ησλ ΣΠΔ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο ζηνλ πξψην θχθιν

ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Ζ αγγινζαμσληθή θαη ε ειιεληθή εκπεηξία Γηδαθην-

ξηθή δηαηξ Παλεπηζηήκην Γπηηθήο Μαθεδνλίαο Νηθνιαΐδνπ 2009 Λνγνηερλία θαη λέεο ηερλνινγίεο Απφ ηε ζεσξία ζηε δηδαθηηθή πξάμε

Αζήλα Κέδξνο

Ξσρέιιεο Π amp D Hopf 2003 Γπκλάζην θαη ιχθεην ζηελ Διιάδα Αζήλα Διιεληθά Γξάκ-καηα

Ξσρέιιεο Π Μ Κειπαλίδεο Ν Σεξδήο Α Καςάιεο Δ Υνληνιίδνπ amp Β Γαξά 1990

Αμηνιφγεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ζην γπκλάζην Έθζεζε έξεπ-λαο Θεζζαινλίθε Σνκέαο Παηδαγσγηθήο ηεο Φηινζνθηθήο ρνιήο ηνπ ΑΠΘ

Οκάδα Έξεπλαο γηα ηε Γηδαζθαιία ηεο Λνγνηερλίαο 2004 Γηαβάδνληαο ινγνηερλία ζην ζρν-

ιείνhellip Μηα λέα πξφηαζε δηδαζθαιίαο επηκ Β Απνζηνιίδνπ Β Καπιάλε Δ Υνλην-

ιίδνπ Αζήλα ηππσζήησ ndash Γηψξγνο Γαξδαλφο Παπαγγειήο Θ 2005 Ζ Ρψκε θαη ν θφζκνο ηεο Αξραηνγλσζία θαη Αξραηνγισζζία ζηε

Μέζε Δθπαίδεπζε Θεζζαινλίθε Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ

Παζραιίδεο Γξ 2002 Γεληθέο αξρέο ελφο λένπ πξνγξάκκαηνο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγν-ηερλίαο ην Λνγνηερλία θαη εθπαίδεπζε επηκ Β Απνζηνιίδνπ amp Δ Υνληνιίδνπ

319-333 Αζήλα ηππσζήησ ndash Γηψξγνο Γαξδαλφο

Παζραιίδεο Γξ 2004 [2000] Α Γπκλαζίνπ Κφκηθο ην Οκάδα Έξεπλαο γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο δηαβάδνληαο ινγνηερλία ζην ζρνιείνhellip επηκ

Απνζηνιίδνπ Βελεηία Καπιάλε Βηθησξία amp Διέλε Υνληνιίδνπ 169-174 Αζήλα

ηππσζήησ ndash Γηψξγνο Γαξδαλφο

Πνιίηεο Π 2007 Βειηίσζε θαη επέθηαζε ησλ ζσκάησλ θεηκέλσλ ηεο Ζιεθηξνληθήο Πχιεο ηνπ Κέληξνπ Διιεληθήο Γιψζζαο (ΚΔΓ) Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζ-

ζαο Γηαζέζηκν ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζαraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekbibliographiescorporapylihtmlgt Πφιθαο Λ 2002 laquoΤπνινγηζηέο θαη Αξραηνγλσζία Σν Παξάδεηγκα ηνπ ―Πεξζέαraquo Ο Πνιί-

ηεο 100 31-38 Γηαζέζηκν ζην lthttpwww2e-ylikogrhtmlsarctlesartcl_filolaspxgt

Poster M Ζ ηζηνξία ζπκβαίλεη ζην δηαδίθηπν Διεπζεξνηππία 7122001 Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwnetschoolbookgrmarkposterhtmlgt (772010) Ράιιε Α 2005 Μνξθνινγία Αζήλα Παηάθεο

Ρεπνχζε Μ 2000 Γηδαθηηθή ηεο ηζηνξίαο ηνραζκνί δηεξγαζίεο θαη δεηνχκελα 1880-

1980Ζ ηζηνξηθή γλψζε σο ηζηνξηθή ζθέςε Σα ηζηνξηθά 33 (2000) 319-378 Αλα-θηήζεθε απφ httpusersauthgr~marrepPS_REPOUSIELPUBLICATIONSpapersdidaktiki_istoriaspdf (772010)

Sagan F H Bazin amp P Djian 1997 χγρξνλνη Γάιινη ζπγγξαθείο Πέλα ππνινγηζηήο ή γξαθνκεραλή Γιψζζα Πνιχηξνπνο 133-36

αξξήο Γ 2010 Ση (άιιν) είλαη νη δηαδξαζηηθνί πίλαθεο Έλα laquoξεαιηζηηθά θαληαζηηθφraquo ζε-

λάξην εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ i-Teacher (i-Teachergr 1 102-110 Αλαθηήζεθε απφ lthttpi-teachergrfiles1o_teyxos_i_teacher_9_2010pdfgt (25072010)

γνπξνπνχινπ Κ amp Α Κνπηνπκάλνο 2001 Ζ Δπηθνηλσλία Μέζσ Τπνινγηζηή γηα ηελ Τπν-

ζηήξημε ησλ Κνηλνηήησλ Μάζεζεο Πξαθηηθά 1νπ

Παλειιήληνπ πλεδξίνπ γηα ηελ

αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε Πάηξα 25-27 Μαΐνπ Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwweapgrnewsEXAGGELIA_SYNEDRIOUsynedriohtmlsect66htmgt

(772010)

εηάηνο Μ 2000 Σν laquoΛεμηθφ ηεο Κνηλήο Νενειιεληθήοraquo ηνπ Ηδξχκαηνο Σξηαληαθπιιίδε ην Ζ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζηελ πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθ-

παίδεπζε Γιψζζα θαη κεηαξξπζκίζεηο επηκ Υ Σζνιάθεο 43-46 Θεζζαινλίθε Κψ-

δηθαο




εηάηνο Μ 2001 Ζ ζεκαζηαθή αιιαγή ην Ηζηνξία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο Απφ ηηο αξρέο

σο ηελ χζηεξε αξραηφηεηα επηκ Α-Φ Υξηζηίδεο 495-501 Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο amp Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ

εθάθεο ΓΜ 2007 Μειέηεο γηα ην Αξραίν Θέαηξν Ζξάθιεην Παλεπηζηεκηαθέο Δθδφζεηο

Κξήηεο

θηά Κ 2001 Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επηθνηλσληαθήο πξνζέγγηζεο ζηελ παξαγσγή γξα-πηνχ ιφγνπ ην Γιψζζα θαη Λνγνηερλία ζηελ Δθπαίδεπζε επηκ παλφο Γ amp Φξπ-

δάθε Δ 229-248) Αζήλα Ίδξπmicroα Γνπιαλδξή-Υνξλ

Snyder I 2001 Γξακκαηηζκφο ηερλνινγία θαη ζρνιηθή ηάμε Μηα πξφθιεζε γηα ηνπο εθπαη-δεπηηθνχο ην Πιεξνθνξηθή-επηθνηλσληαθή ηερλνινγία θαη γισζζηθή αγσγή Ζ δηε-

ζλήο εκπεηξία επηκ Γ Κνπηζνγηάλλεο Θεζζαινλίθε Κέληξν ειιεληθήο Γιψζζαο

ζηελ laquoΠχιε γηα ηελ Διιεληθή Γιψζζαraquo lthttpwwwgreek-

languagegrgreekLangmodern_greekstudiesictconference_199907mhtmlgt

νινκσλίδνπ Υ 2006 Νέεο ηάζεηο ζηελ Δθπαηδεπηηθή Σερλνινγία Δπνηθνδνκεηηζκφο θαη

ζχγρξνλα πεξηβάιινληα κάζεζεο Αζήλα Μεηαίρκην

νπιηψηεο Μ 1995 Αιθαβεηάξην γηα ηελ πνίεζε Θεζζαινλίθε Γεδνχζεο νπιηψηεο Μ 2000 Γηδαθηφλ ε ινγνηερλία Παηδαξηψδε 93-98 Αζήλα Διιεληθά Γξάκ-

καηα

Σεξδίδεο amp Γ Φηιηππηάδεο 2008 Αμηνπνηψληαο ην ηζηνιφγην (weblog) ζην Γεκνηηθφ ρνιείν Ζ πεξίπησζε ζπλεξγαζίαο καζεηψλ ηεο Σεηάξηεο ηάμεο ηνπ Γεκνηηθνχ ρν-

ιείνπ ην Πξαθηηθά 1νπ Παλειιήληνπ Δθπαηδεπηηθνχ πλεδξίνπ Ζκαζίαο laquoΦεθηαθφ

πιηθφ γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ παηδαγσγηθνχ έξγνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ Πξσηνβάζκηαο amp Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεοraquo Νάνπζα 9 10 11 Μαΐνπ 2008 Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwictscenariosgrwp-contentuploads20100405_xouxounakipdfgt

(772010)

Σδηβαλνπνχινπ Α 1997 Σν Λεμηθφ ηεο Νέαο Διιεληθήο Γιψζζαο ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Νενειιε-ληθψλ πνπδψλ (Ηδξχκαηνο Μαλφιε Σξηαληαθπιιίδε) ην Ζ δηδαζθαιία ηεο ειιελη-

θήο γιψζζαο επηκ Υ Σζνιάθεο 184-193 Θεζζαινλίθε Κψδηθαο

Σζάθνο Β 2004 Ζ Γηδαζθαιία ηεο Αξραίαο Διιεληθήο Γξακκαηείαο θαη Γιψζζαο Γηα κηα Δλαιιαθηηθή Μαζεηεία ζηνλ Αξραίν Κφζκν Αζήλα Μεηαίρκην

Σζηβάο Α 2010 ηξαηεγηθέο αμηνπνίεζεο ηνπ ςεθηαθνχ ηζηνξηθνχ πιηθνχ ζην δηαδίθηπν

Γηδαθηηθέο πξνηάζεηο δηεξεπλεηηθήο ηζηνξηθήο κάζεζεο ην Πξαθηηθά 2νπ

Παλειιή-

ληνπ Δθπαηδεπηηθνχ πλεδξίνπ Ζκαζίαο Φεθηαθέο θαη Γηαδηθηπαθέο εθαξκνγέο ζηελ εθπαίδεπζε 1351-1366 Ζκαζία Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwekpedgrpraktika10gen122pdfgt (24102010)

Σζνπθαιάο Κ 1997 Ζ δεκνθξαηία ηεο ηερλνινγίαο Σν Βήκα (Νέεο Δπνρέο) 19 Οθησβξίνπ ΤΠΔΠΘ-Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην 2000 Δληαίν πιαίζην πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ γηα ηελ

πξσηνβάζκηα θαη ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε 2ε έθδ Αζήλα

Φξπδάθε Δ 2003 Ζ ζεσξία ηεο ινγνηερλίαο ζηελ πξάμε ηεο δηδαζθαιίαο Αζήλα Κξηηηθή Υαιηζηάλε 2010 Δθδνρέο αμηνπνίεζεο ησλ ειεθηξνληθψλ ζσκάησλ θεηκέλσλ ηεο λέαο ειιε-

ληθήο ζηε δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο γιψζζαο ην Πξαθηηθά παλειιελίνπ ζπλεδξίνπ

κε δηεζλή ζπκκεηνρή ldquoΖ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο (σο πξψηεοκεηξηθήο δεχ-

ηεξεομέλεοrdquo επηκ Νηίλαο Κ Υαηδεπαλαγησηίδνπ Α Βαθάιε Α Κσηφπνπινο Σ amp ηάκνπ Α Νπκθαίν Φιψξηλαο Αλαθηήζεθε απφ

lthttplinguisticsnureduowmgrNimfeo2009praktikagt (26082010)

Υαξαιακπφπνπινο Α amp Υαηδεζαββίδεο 1997 Ζ δηδαζθαιία ηεο ιεηηνπξγηθήο ρξήζεο ηεο γιψζζαο ζεσξία θαη πξαθηηθή εθαξκνγή Θεζζαινλίθε Κψδηθαο

Υαξαιακπφπνπινο Α 1999 Γηδαζθαιία ηεο ιεηηνπξγηθήο ρξήζεο ηεο γιψζζαο ην Πξα-

θηηθά ζπλεδξίνπ γηα ηελ ειιεληθή γιψζζα (Αζήλα 2911-1121996) 395-401 Υαηδεκαπξνπδή ΔΥ 2007 Ζ δηδαζθαιία ησλ Αξραίσλ Διιεληθψλ απφ ην Πξσηφηππν ζην

Γπκλάζην θαη ζην Λχθεην Πξνβιεκαηηζκφο ζρεηηθά κε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην Πξννπηηθέο

θαη κηα λέα πξφηαζε Θεζζαινλίθε University Studio Press

Υαηδεζαββίδεο 2003 H δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζην πιαίζην ησλ πνιπγξακ-καηηζκψλ (πξνεηνηκαζία ηνπ θνηλσληθνχ κέιινληνο ησλ καζεηψλ) Φηιφινγνο 113 405-

414




Υαηδεζαββίδεο 2010 Γισζζνδηδαθηηθά ζπλερή θαη αζπλερή ηεο ηειεπηαίαο ηξηαθνληαε-

ηίαο απφ ηνλ επηθνηλσληαθνθεληξηζκφ ζηνλ θνηλσληνθεληξηζκφ ην Πξαθηηθά πα-λειιελίνπ ζπλεδξίνπ κε δηεζλή ζπκκεηνρή ldquoΖ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο (σο

πξψηεοκεηξηθήο δεχηεξεομέλεοrdquo Δπηκ Νηίλαο Κ Υαηδεπαλαγησηίδνπ Α Βα-

θάιε Α Κσηφπνπινο Σ amp ηάκνπ Α Νπκθαίν Φιψξηλαο Αλαθηήζεθε απφ

lthttplinguisticsnureduowmgrNimfeo2009praktikafilesolomeliaxatzisavidispdfgt (24102010)

Υνληνιίδνπ Δ 1999 Δηζαγσγή ζηελ έλλνηα ηεο πνιπηξνπηθφηεηαο Γισζζηθφο Τπνινγηζηήο

1 (1) 114-118 Υνληνιίδνπ Δ 2004 [2000] Παηδαγσγηθέο αξρέο ηνπ πξνγξάκκαηνο ην Οκάδα Έξεπλαο

γηα ηε δηδαζθαιία ηεο ινγνηερλίαο δηαβάδνληαο ινγνηερλία ζην ζρνιείνhellip επηκ

Απνζηνιίδνπ Βελεηία Καπιάλε Βηθησξία amp Διέλε Υνληνιίδνπ 37-65 Αζήλα ηππσζήησ ndash Γηψξγνο Γαξδαλφο

Υνληνιίδνπ Δ 2006 Αλαγλσζηηθέο ηζηνξίεο λέσλ Διεπζεξνηππία 24206

Υξηζηίδεο Α-Φ 2005 Ηζηνξία ηεο Αξραίαο Διιεληθήο Γιψζζαο Αξραηνγλσζία θαη Αξραη-

νγισζζία ζηε Μέζε Δθπαίδεπζε Θεζζαινλίθε Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ Υξηζηίδεο Α-Φ 2001 Δηζαγσγή Πνιηηηζκηθέο ζεκαζίεο θαη νη κεηακνξθψζεηο ηνπο ην

Ηζηνξία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο Απφ ηηο αξρέο σο ηελ χζηεξε αξραηφηεηα επηκ Α-Φ

Υξηζηίδεο 837-838) Θεζζαινλίθε Κέληξν Διιεληθήο Γιψζζαο Ηλζηηηνχην Νενει-ιεληθψλ πνπδψλ

Veyne Paul Ζ ελλνηνιφγεζε ζηελ ηζηνξία ην Σν έξγν ηεο Ηζηνξίαο επηκ Εαθ Λε Γθφθ θαη

Πηεξ Ννξά 90-126 Αζήλα Ράππα

Ξελόγισζζε

Adger C 2001 Discourse in Educational Settings ην The Handbook of Discourse Analysis

επηκ D Schiffrin D Tannen amp H Hamilton 504-517 Ομθφξδε Blackwell Adrian M 1998 Enseignement de llsquo orthographe et ordinateur ην Je vous eacutecris sans foutes

99-102 CNDCRDP de Lorraine

Agalianos Α amp P Cope 1994 Information Technology and Knowledge The Non-Neutra-lity of Content-Specific Educational Software Journal of Educational Policy 9 (1)

35-45

Ann M 1997 Visual Intelligence Perception Image and Manipulation in Visual Communi-

cation Albany NY State University of NY Press Applebee A N 1981 Writing in the secondary school English and the content areas Urba-

na-Illinois National Council of Teachers of English

Axtell J 2001 The pleasure of teaching history The History Teacher 34 (4) 433-445 Bain R amp J Mirel 1982 Re-enacting the past Using R G Collingwood at the secondary

level The History Teacher 15 (3) 329-342

Bakhtin M 1984 Les genres du discourse ην Esthetique de la creation verbal Paris Galli-mard

Bakker E 1999 Homer hypertext and the web of myth ην Varieties and Consequences of

Literacy and Orality Papers in Honor of Franz H Baumluml at his 75th Birthday επηκ

U Schaefer Tubingen Narr Barrett E amp J Paradis 1988 Teaching writing in an online classroom Harvard Educational

Review 58 154-171

Barton K C 2004 Research on studentslsquo historical thinking and learning Perspectives 42 (7) Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwhistoriansorgperspectivesissues200404100410tea1cfmgt (26072010)

Beazley M 1989 Reading for a real reason Computer pals across the world Journal of Reading (Aπξίιηνο) 598-605

Becker HJ 1999 Internet Use by Teachers Conditions of Professional Use and Teacher-

Directed Student Use Teaching Learning and Computing 1998 National Survey

Report 1 Center for Research on Information Technology and Organizations Irvi-ne The University of California amp The University of Minnesota




Becker HJ JL Ravitz amp Y Wong 1999 Teacher and Teacher-Directed Student Use of

Computers and Software Teaching Learning and Computing 1998 National Survey Report 3 Irvine The University of California

Becta 2004α Getting the most from your interactive whiteboard a guide for secondary

schools Coventry Becta Αλαθηήζεθε απφ

lthttpfoibectaorgukdisplaycfmresID=35754gt (26072010) Becta 2004β Use of interactive whiteboard in English Embedding ICT in Secondary Educa-

tion Coventry Becta Department for Education and Skills Αλαθηήζεθε απφ

lthttppublicationseducationgovukeOrderingDownloadICT20WB20Englishpdfgt (20082010)

Beeland W D 2002 Student engagement visual learning and technology can interactive

whiteboards help Action Research Exchange 1 (1) 1-7 Bennett S 2005 The use of multiperspectivity when teaching history in secondary and up-

per-secondary schools an example of the United Kingdom ην Multiperspectivity in

Learning and Teaching History Presentations from Seminars and Workshop Materi-

als (Cyprus 2004) 33-40 ηξαζβνχξν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο Bernstein B 1990 The Structuring of Pedagogic Discourse 4νο ηφκ Class Codes and

Control Λνλδίλν RKP

Bernstein B 1996 Pedagogy symbolic control and identity Theory research critique Λνλδίλν amp Bristol Taylor and Francis

Blood R 2002 Weblogs A history and perspective ην Wersquo ve Got Blog How Weblogs are

Changing Culture Cambridge MA Perseus Publishing 7-16 Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwrebeccabloodnetessaysweblog_historyhtmlgt (772010)

Bloom H 2000 How to Read and Why Νέα Τφξθε Scribner

Bowell T amp G Kemp 2002 Critical Thinking A Concise Guide Νέα Τφξθε amp Λνλδίλν

Routledge Brown J 2004 Understanding by Design An Introduction Alexandria VA Association for

Supervision and Curriculum Development (ASCD)

Browne M K amp S M Keeley 1997 Asking the Right Questions A Guide to Critical Thinking 5ε έθδ Νέα Τφξθε Prentice Hall

Bruce B amp M Hogan 1998 The disappearance of technology Toward an ecological model

of literacy ην Handbook of Literacy and Technology Transformations in a Post-ty-

pographic World επηκ D Reinking M McKenna L Labbo amp R Kiefer 269-281 Hillsdale NJ Lawrence Erlbaum

Bruns A amp S Humphreys 2007 Building Collaborative Capacities in Learners The

Mcyclopedia Project Revisited Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwwikisymorgws2007_publishBruns_WikiSym2007_MCyclopediapdfgt

(24102010)

Buckleitner W 1999 The state of childrenlsquos software evaluation Τesterday today and in the 21st century Αλαηχπσζε απφ Information Technology in Childhood Education

Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwchildrenssoftwarecomevaluationhtmlgt (24102010)

Bush V 1991 As we may think ην From Memex to hypertext επηκ JM Nyce amp Ρ Kahn

85-100 Βνζηφλε Academic Press Calder L amp S-E Carlson 2002 Designing a research plan The Classroom Inquiry Cycle

An Online Tutorial University of Wisconsin-La Crosse Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwwuwlaxedusotltutorialdesigningaresearchplanhtmgt (24102010) Carretero M et al 1994 Historical knowledge Cognitive and instructional implications ην

Cognitive and Instructional Processes in History and the Social Sciences επηκ M

Carretero amp J F Voss 357-376 Hillsdale NJ Lawrence Erlbaum Associates Carter R 1995 Keywords in Language and Literacy Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Routledge

Carter R 1996 Politics and knowledge about language the LINC project ην Literacy in

Society επηκ R Hasan amp G Williams 1-28 Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Longman

Chomienne M 1988 Educational computing implementation The case of Quebec Compu-ters amp Education 12 (1) 85 - 90

Chomsky N 1959 Κξηηηθή ηνπ Verbal Behavior ηνπ BF Skinner Language 3526-58




Chomsky N 1965 Aspects of the Theory of Synntax Cambridge MA MIT Press

Cohen N 2008 Borges and the foreseeable future The Νέα Τφξθε Times 6 Ηαλνπαξίνπ 2008 Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwnytimescom20080106books06cohenintrohtmlgt

Collingwood R G 1946 The Idea of History Λνλδίλν Oxford University Press

Collins W J 1990 Paths not Taken The Development Structure and Aesthetics of the Al-

ternative History Davis CA University of California Press Collis B amp J Moonen 2005 An On-Going Journey Technology as a Learning Workbench

University of Twente Enschede The Netherlands

Cope B amp M Kalantzis επηκ 1993 The Powers of Literacy A Genre Approach to Teaching Writing Λνλδίλν amp Washington DC The Falmer Press

Cope B amp M Kalantzis 2003 Digital meaning and the case for a pedagogy of multilitera-

cies ην New Literacies New Practices New Times επηκ Ambigapathy Pandian Gitu Chakravarthy and Peter Kell University Putra Malaysia Press Serdang-Malay-

sia 26ndash52

Cope B amp M Kalantzis επηκ 2000 Multiliteracies Literacy Learning and the Design of

Social Futures Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Routledge Cowley R επηκ 1999 What If The Worldrsquos Foremost Military Historians Imagine What

Might Have Been Νέα Τφξθε G P Putnamlsquos Sons

Cox M J 2002 Educational conflict the problems in institutionalizing new technologies in education Αλαθνίλσζε ζηα ηνπηθά η΄ επηέκβξηνο 5-8 Μεζηά Υίνπ

Crystal D 2001 Language and the Internet Cambridge Cambridge University Press

Cuban L 2001 Oversold and Underused Computers in the Classroom Cambridge MA Harvard University Press

Daiute C 1985 Writing amp Computers Reading Mass Addison -Wesley

Daniels H επηκ 1993 Charting the agenda Educational activity after Vygotsky Λνλδίλν

amp Νέα Τφξθε Routledge Dedrinos B 1992 The EFL textbook and ideology Αζήλα Grivas Publications

Dewey J 1933 How We Think A restatement of the relation of reflective thinking to the

educative process (Revised edn) Boston D C Heath diSessa A 1988 What will it mean to be educated in 2020 ην Technology and Education

Looking towards 2020 επηκ R Nickerson amp P Zodhiades Hillsdale Erlbaum

Dixon J 1975 Growth through English Set in the Perspective of the Seventies 3ε έθδ

Yorkshire Oxford University Press Dodge B 1995 ―WebQuests a technique for Internet-based learning Distance Educator 1

(2) 10-13

Donovan S M amp J D Bransford 2005 Introduction ην How Students Learn History in the Classroom επηκ S M Donovan amp J D Bransford 1-28 Washington DC The

National Academies Press

Douglas JY 2000 The End of Books ndashor Books without End Reading Interactive Narra-tives 99-100 Ann Arbor University of Michigan Press

Drake F D amp S Drake-Brown 2003 A systematic approach to improve historical thinking

Teaching History 18 (2) 59-67

Duffy P amp A Bruns 2006 The use of Blogs Wikis and RSS in Education A conversation of Possibilities ην Proceedings Online Learning and Teaching Conference 2006

31-38 Brisbane OLT

Eco U 2003 Vegetal and mineral memory the future of books Al-Ahram Weekly Online 20 - 26 November 2003 (Issue No 665) Γηαζέζηκν ζην

lthttpweeklyahramorgegprint2003665bo3htmgt

Edmonds M et al 2005 A Handbook for Using Historical Documents to Improve Studentsrsquo Thinking Skills in the Secondary Grades Madison WI Wisconsin Historical Society

Ennis R H 1996 Critical Thinking Upper Saddle River NJ Prentice Hall

Ess Ch 1987 Approaches to Critical Thinking Springfield MO Drury University

Fahser- Herro D amp C Steinkuehler 2009 Web 20 Literacy and Secondary Teacher Educa-tion Journal of Computing in Teacher Education 26 55-62

Fairclough N 1992 Discourse and social change Cambridge Polity Press




Fairclough N 2003 Analysing Discourse Textual Analysis for Social Research Λνλδίλν

Routledge Fairclough N 2006 Language and Globalization Λνλδίλν Routledge

Fisher A amp M Scriven 1997 Critical Thinking Its Definition and Assessment Norwich

UK ndash Point Reyes CA University of East Anglia Centre for Research in Critical

Thinking (UK) ndash Edgepress (USA) Fisher A 2001 Critical Thinking An Introduction Νέα Τφξθε Cambridge University

Press

Flower L amp J Hayes 1981 A cognitive process theory of writing College Composition and Communication 32365-387

Fogel R W 1964 Railroads and American Economic Growth Essays in Econometric Hi-

story Βαιηηκφξε MD The John Hopkins University Press Forte A amp A Bruckman 2006 From Wikipedia to the Classroom Exploring Online Publi-

cation and Learning ην International Conference of Learning Sciences ICLS

Fowler B 1996 Bloomlsquos Taxonomy and Critical Thinking Critical Thinking Across the

Curriculum Project Leersquos Summit Missouri Longview Community College Fullan M 1993 Change Forces Probing the Depths of Educational Reform Λνλδίλν The

Falmer Press

Gee J 1996 Social Linguistics and Literacies Ideology in Discourses Λνλδίλν amp Bristol Taylor and Francis

Gee J 2000 New people in new worlds Networks the new capitalism and schools ην

Multiliteracies Literacy Learning and the Design of Social Futures Cope επηκ B amp M Kalantzis 43-68 Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Routledge

Georgakopoulou A 1997 Self-presentation and interactional alliances in e-mail discourse

the style -and code- switches of Greek messages International Journal of Applied

Linguistics 7 141-164 Gillies M 1999 Virtual histories Facts contexts and interpretations The Electronic Journal

of Australian and New Zealand History New South Wales AU The Joint Sympo-

sium of the Australian Historical Association Conference Proceedings Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwjcueduauaffhistoryconferencesvirtualgillieshtmgt

Giesecke M 2002 laquoLiterature as Product and Medium of Ecological Communication Con-

figurations 10 (1 Special Issue Media Materiality Memory Aspects of Interme-

diality) 11-35 Glover D Miller D Averis D amp Door V 2005 The interactive whiteboard a literature

survey Technology Pedagogy and Education 14 (2) 155ndash170

Goodman K 1992 Why the whole language is todaylsquos agenda in education Language Arts 19354-363

Grabe W amp R Kaplan 1996 Theory and Practice of Writing Λνλδίλν Longman

Graff H J 1979 The literacy myth Literacy and social structure in the 19th century city

Νέα Τφξθε Academic Press Haas C 1996 Writing Technology Studies on the Materiality of Literacy Mahwah NJ

Lawrence Erlbaum

Halliday MAK 1978 Language as a Social Semiotic Λνλδίλν Edward Arnold Halliday MAK amp R Hasan 1989 Language Context and Text Aspects of Language in a

Social Semiotic Perspective Ομθφξδε Oxford University Press

Halliday MAK 1993 New ways of meaning A challenge to applied linguistics Applied

Linguistics Association of Australia Occasional paper 13 1-41 Halliday MAK 1994 An Introduction to Functional Grammar 2ε έθδ Λνλδίλν Edward

Arnold

Haskins G R 2003 A Practical Guide to Critical Thinking Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwskepdiccomessayshaskinspdfgt (24102010)

Hawisher G P LeBlanc C Moran amp C Selfe 1996 Computers and the Teaching of

Writing in American Higher Education 1979-1994 A History Norwood New Jer-sey Ablex




Hayles C 2004 Print Is Flat Code Is DeepThe Importance of Media-Specific Analysis

Poetics Today 25(1) 67-90 Heath Sh 1983 Ways with Words Language Life and Work in Communities and Class-

rooms Νέα Τφξθε McGraw-Hill Oxford University Press

Heba G 1997 HyperRhetoric Multimedia literacy and the future of composition Com-

puters amp Composition 14 (1) 19-44 Herring S C amp Paolillo J C 2006 Gender and genre variation in weblogs ην Journal of

Sociolinguistics 10(4) 439-459 Αλαθηήζεθε απφ lthttpellaslisindianaedu~ her-

ringjslxpdfgt (24102010) Herring SC LA Scheidt I Kouper and E Wright 2006 A Longitudinal Content Analysis

of Weblogs 2003-2004 ην Blogging Citizenship and the Future of Media επηκ M

Tremayne Λνλδίλν Routledge Higgins St G Beaucham and D Miller 2007 Reviewing the literature on interactive

whiteboards Learning Media and Technology 32 (3) 213-225

Hodge R amp G Kress 1988 Social Semiotics Cambridge Polity Press

Holmevic JR amp C Haynes 2000 Norwegian accords Shaping peace education and gen-der on the Web ην Global Literacies and the World-Wide Web επηκ G Hawisher

amp C Selfe 114-132 Λνλδίλν amp Νέα Τφξθε Routledge

Huffaker D 2005 The educated blogger Using weblogs to promote literacy in the class-room AACE Journal 13(2) 1-98 Αλαθηήζεθε απφ

lthttpwwweditliborgindexcfmfilespaper_5680pdffuseaction=ReaderDownloadFullTe

xtamppaper_id=5680gt (772010) Huffaker D A amp S L Calvert 2005 Gender identity and language use in teenage blogs

Journal of Computer-Mediated Communication 10(2) Αλαθηήζεθε απφ

lthttpjcmcindianaeduvol10issue2huffakerhtmlgt (772010)

Huitt W 1999 Critical Thinking Valdosta State University A Regional University of the University System of Georgia Γηαζέζηκν ζην lthttpchironvaldostaedu

whuittedpsypptTheorycritthnkpptgt

Hymes DH 1971 On communicative competence Philadelphia University of Pennsylvania Press

Ivanič R 2004 Discourses of Writing and Learning to Write Language and Education

18(3) 220-245

Janks H 2000 Domination access diversity and design a synthesis model for critical lite-racy education Educational Review 52(2) 175-186

Joyce M 1987 Afternoon (ινγηζκηθφ) Watertown MA Eastgate Press

Kantrov I 1991 Keeping promises and avoiding pitfalls Where teaching needs to augment word processing Computers and Composition 8(2) 63-77

Karavas-Doukas E 1998 Evaluating the Implementation of Educational Innovation Lessons

from the Past ην Managing Evaluation and Innovation in Language Teaching Building Bridges επηκ Pauline Rea-Dickins and Kevin P Germaine 25-50 Harlow

Addison Wesley Longman Limited

Kaacuterpaacuteti A 2009 Web 2 technologies for Net Native language learners a ―social CALL

ReCALL 21 (2) 139-156 Kazazis J amp Koutsogiannis D 2001 Tradition and innovation in designing a Dictionaries

and Text Corpora electronic environment for literacy education ην Learning for the

future (Πξαθηηθά ηνπ Learning Conference 2001) επηκ B Cope amp M Kalantzis 1-17 Common Ground

Kemp F 1992 Who programmed this Examining the instructional attitudes of writing ndash

support software Computers and Composition 10 (1) 9-24 King A 1992 Facilitating elaborative learning through guided student-generated questio-

ning Educational Psychologist 27 (1) 111-126

Knobel M amp C Lankshear επηκ 2007 A New Literacies Sampler Νέα Τφξθε Peter Lang

Publishing Kontogiannopoulou-Polydorides G amp C Kynigos 1993 An educational perspective of the

socio-cultural prerequisites for Logo-like education in Greece ην Proceedings of the




4th European Logo Conference επηκ C Kynigos et al 377-389 Αζήλα

Δθπαηδεπηήξηα Γνχθα Koutsogiannis D amp B Mitsikopoulou 2002 Educational linguistics in the New Century

New challenges and new perspectives for synthesis Αλαθνίλσζε ζην International

Linguistics Conference on Reviewing Linguistic Thought Perspectives into the 21st

Century (Αζήλα 21-24 Μαΐνπ) Koutsogiannis D amp B Mitsikopoulou 2003 Greeklish and Greekness Trends and Dis-

courses of ―Glocalness Journal of Mediated Communication Discourse 9 (1) Γηα-

ζέζηκν ζην lthttpjcmcindianaeduvol9issue1kouts_mitshtmlgt Koutsogiannis D 2001 Computers and literacy teaching in its cultural context ην Learning

for the Future Proceedings of the Learning Conference 2001 επηκ B Cope amp M

Kalantzis 3-19 Common Ground Koutsogiannis D 2004 Critical technoliteracy and weak languages ην Doing literacy

online Teaching learning and playing in an electronic world επηκ I Snyder amp C

Beavis 163-184 Cresskill NJ Hampton Press

Kress G amp T van Leeuwen 2001 Multimodal Discourse Λνλδίλν Arnold Kress G 1997 Visual and verbal modes of representation in electronically mediated

communication The potentials of new forms of text ην Page to Screen Taking Li-

teracy into Electronic Era επηκ Η Snyder ίδλευ Allen amp Unwin Kress G 2000 ρεδηαζκφο ηνπ γισζζηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ κε βάζε ην κέιινλ

Γισζζηθφο Τπνινγηζηήο 2 111-124

Kress GR amp T van Leeuwen 1996 Reading Images The grammar of Visual Design Λνλ-δίλν Routledge

Lafer S 1996 Audience the computer and the development of writing ability Computers in

the Schools 12 (1-2) 141-152

Landow G P amp P Delany επηκ 1993 The Digital Word Text-Based Computing in the Humanities Cambridge Mass MIT Press

Landow GP 1992 Hypertext The Convergence of Contemporary Critical Theory and

Technology Βαιηηκφξε Johns Hopkins University Press Lankshear C amp M Knobel 2003 New Literacies Changing Knowledge and Classroom

Practice Buckingham UK Open University Press

Lankshear C amp M Knobel 2006 Blogging as participation The Active Sociality of a New

Literacy In American Education Research Association Annual Meeting Conference Proceedings San Francisco Αλαθηήζεθε απφ

lthttpeverydayliteraciesnetbloggingparticipationpdfgt (772010)

Lankshear C amp Η Snyder ζε ζπλεξγ κε Β Green 2000 Teachers and technoliteracy Ma-naging Literacy Technology and Learning in Schools ίδλευ Allen amp Unwin

Lankshear C J Gee M Knobel amp C Searle 1997 Changing Literacies Buckingham amp

Φηιαδέιθεηα Open University Press Lave J amp E Wenger 1991 Situated Learning Legitimate peripheral participation

Cambridge University of Cambridge Press

Lebow R N 2007 Counterfactual though experiments A necessary teaching tool The

History Teacher 40 (2) 153-174 Lee J K 2002 Digital history in the historysocial studies classroom The History Teacher

35 (4) 503-516

Lee P 2005 Putting Principles into Practice Understanding History ην How Students Learn History in the Classroom επηκ M Suzanne Donovan and John D Bransford

Board on Behavioral Cognitive and Sensory Sciences and Education

Lemke J L 1998 Metamedia literacy Transforming meanings and media ην Handbook of Literacy and Technology Transformations in a Post-typographic World επηκ D

Reinking M McKenna L Laddo amp RKieffer 269-281 Hillsdale NJ Erlbaum

Lemke JL 2001 Travels in hypermodality ην Discourse in Society Functional

Perspectives επηκ M Gregory amp P Fries 85-114 Norwood NJ Ablex Publishing Leslie H amp C Wambeam 1996 The Internet-based composition classroom A study in pe-

dagogy Computers and Composition 13 (3) 353-371




Levy P 2002 Interactive whiteboards in learning and teaching in two Sheffield schools a

developmental study Αλαθηήζεθε απφ lthttpdisshefacukeirgprojectswboardshtmgt (25082010)

Luke A 1997 Genres of power Literacy education and the production of capital ην Lite-

racy in society επηκ R Hasan amp G Williams 308-338 Λνλδίλν Longman

MacConaghy C amp I Snyder 2000 Working the Web in postcolonial Australia ην Global Literacies and the World-Wide Web επηκ G Hawisher amp C Selfe 74-92 Λνλδίλν amp

Νέα Τφξθε Routledge

Mangenot F 1998 Classification des apports drsquoInternet a lrsquoapprentissage des langues ALSIC 1(2)133-146

Mc Grath F 1992 Educational Infrastructure (Infermatics) Assesment of Capacity to Acce-

lerate an Information Programme Within the Educational Structure in Greece Αλα-θνξά γηα ηελ Δπηηξνπή ηεο ΔΔ DG XVIVI

McGuinness C 2001 Thinking Skills and Thinking Classroom Δδηκβνχξγν The Scottish

Council for Research in Education (SCRE)

McMichael A 2007 PC Games and the Teaching of History The History Teacher 40 (2) 203-216

McTighe J amp G Wiggins 1998 The Understanding by Design Handbook Alexandria VA

Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD) Miller D amp D Glover 2002 The Interactive Whiteboard as a Force for Pedagogic Change

The Experience of Five Elementary School in an English Education Authority In-

formation Technology in Childhood Education Annual 1 5-19 Mitsikopoulou B amp D Koutsogiannis 2005 Teaching the Iraq war in on-line educational

material Journal of Language and Politics 4 (1) 93-117

Mortensen T 2008 Of a Divided Mind Weblog Literacy ην The Handbook of New Litera-

cies Research επηκ D Leu J Corio M Knobel and C Lankshear Νέα Τφξθε Erl-baum

Murray D 2000 Changing technologies changing literacy communities Language

Learning amp Technology 4 (2) 43-58 Muspratt S A Luke amp P Freebody επηκ 1997 Constructing Critical Literacies Teaching

and Learning Textual Practices Cresskill-New Jersey Hampton Press

Nelson T 1974 Computer Lib Dream Machines New Freedoms Though Computer

Screens-a Minority Report ηθάγν Hugolsquos Book Service Nelson T 1992 Opening hypertext A memoir ην Literacy Online The (Promise and Pe-

ril) of Reading and Writing with Computers επηκ MC Tuman Pittsburgh Univer-

sity of Pittsburgh Press Neofotistos G N Kastis amp L Hoejsholt-Poulsen 1997 Reference framework of educational

multimedia software Evaluation practices and guidelines ην School Education in

the Information Society (Πξαθηηθά ζπλεδξίνπ) 311-317 Αζήλα Καζηαληψηεο New London Group 2000 A pedagogy of multiliteracies Designing social futures ην

Multiliteracies Literacy learning and the Design of Social Futures επηκ B Cope amp

M Kalantzis 9-37 Λνλδίλν Routledge

Pallincsar A 1998 Social constructivist perspectives on teaching and learning Annual Re-view Psychology 49 345-375

Papert S 1993 The Childrenrsquos Machine Rethinking School in the Age of the Computer

Harvester - Wheatsheaf Pattiz A E 2004 The idea of history teaching Using Collingwoodlsquos idea of history to pro-

mote critical thinking in the high school history classroom The History Teacher 37

(2) 239-249 Paul R W amp L Elder 2000 Critical Thinking Handbook Basic Theory and Instructional

Structures 2ε έθδ Dillon Beach CA Foundation for Critical Thinking

Pelgrum W amp T Plomp επηκ 1993 The IEA Study of Computers in Education

Implementation of an Innovation in 21 Educational Systems Ομθφξδε Pergamon Press




Pelgrum W amp T Plomp 1991 The Use of Computers Worldwide Ομθφξδε Pergamon

Press Pelgrum W 2001 Obstacles to the intergration of ICT in education results from a world-

wide educational assessment Computers amp Education 37163-178

Perfetti C A et al 1994 How students use texts to learn and reason about historical un-

certainty ην Cognitive and Instructional Processes in History and the Social Sciences επηκ M Carretero amp J F Voss 257-283 Hillsdale NJ Lawrence Erlbaum

Associates

Perkins D 2003 Making Thinking Visible Seattle WA New Horizons for Learning Γηαζέ-ζηκν ζην lthttpwwwnewhorizonsorgstrategiesthinkingperkinshtmgt

Peters M amp M Smith 1994 Spelling in cotext The trouble with spelling ην Literacy for

life επηκ A Littlefair 168-174 United Kingdom Reading Association Plomp T E R Anderson N Law amp A Quale 2009 Cross-national policies and practices

on computers in education USAIAP

Pluempavarn P amp N Panteli 2007 The Creation of Social Identity Through Weblogging

Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwbathacukmanagementresearchpdf2007-10pdfgt (772010)

Postman N 1985 Amusing ourselves to Death Νέα Τφξθε Viking Penguin

Potts B 1994 Strategies for teaching critical thinking Practical Assessment Research amp Education 4 (3) Αλαθηήζεθε απφ lthttpwwwauafmilauawcawcgatecriticaleric-

criticalhtmgt (772010)

Radinsky Josh Ben Loh amp Jason Lukasik 2008 GIS tools for historical inquiry Issues for classroom-centered design Journal of the Association of History and Computing

11(2) Αλαθηήζεθε απφ lthttphdlhandlenet2027spo33104100011203gt (772010)

Reed Jennifer H amp J D Kromrey 2001 Teaching critical thinking in a community college

history course Empirical evidence from infusing Paullsquos model ndash Statistical data in-cluded College Student Journal 35 (2) 201-215

Reed M amp J Wells 1997 Merging the Internet and hypermedia in the English language arts

Computers in the Schools 13 (34) 75-102 Richards J amp Th Rogers 1986 Approaches and Methods in Language Teaching

Cambridge Cambridge University Press

Rollason C 2004 Borgeslsquo ―Library of Babel and the Internet Indian Journal of World Lite-

rature and Culture 11 117-120 Row C 1986 Plato Phaedrus Warminster Aris amp Phillips

Salomon G amp D Perkins 1996 Learning in Wonderland what do computers really offer

education ην Technology and the Future of Schooling 95th Yearbook of the Na-tional Society for the Study of Education επηκ ST Kerr κέξ 2 11-130 ηθάγν The

University of Chicago Press

Salomon G 1996 Styling Novel Learning Environments as Patterns of Change ην Interna-tional Perspectives on the Design of Technology-Supported Learning Environments

επηκ S Vosniadou et al Mahwah Lawrence ERLBAUM Associates

Sarason SB 1982 The Culture of School and the Problem of Change Βνζηφλε Allyn amp

Bacon Sassoacuten-Henry P 2007 Borges 20 From Text to Virtual Worlds Νέα Τφξθε Peter Lang

Scardamalia M amp C Bereiter 1986 Research on written Composition ην Handbook of

Research on Teaching A Project of the American Educational Research Association επηκ M Wittrock Νέα Τφξθε MacMillan

Scholastic Inc [1996] 2008 History Mystery Teacherrsquos Guide Νέα Τφξθε Scholastic Inc

Γηαζέζηκν ζην lthttpteacherscholasticcomhistmystgt Schwartz J 1990 Using an electronic network to play the scales of discourse English Jour-

nal 79 16-26

Selfe C 1999 Technology and Literacy in the Twenty-first Century The Importance of Pay-

ing Attention Carbondale and Edwardsville Southern Illinois University Press Shirky C 2003 Power laws weblog and inequality Αλαθηήζεθε απφ

ltwwwshirkycomwritingspowerlaw_webloghtmlgt (772010)




Smith F F Hardman amp S Higgins 2006 The impact of interactive whiteboards on teacher-

pupil interaction in the national literacy and numeracy strategies British Educational Research Journal 32 (3) 443ndash457

Smith H S Higgins K Wall amp J Miller 2005 Interactive whiteboards boon or bandwa-

gon A critical review of the literature Journal of Computer Assisted Learning 21

91ndash101 Snodgrass A 1998 Homer and the Artists Text and Picture in Early Greek Art Cambridge

University Press

Snyder I 1996 Hypertext The electronic labyrinth Νέα Τφξθε Νέα Τφξθε University Press

Soloway E 1990 Where do the computers go Communications of the ACM 34 (2) 29-33

Soloway E 1991 How the Nintendo generation learns Communications of the ACM 34(9) 23-26 95

Stradling R 2003 Multiperspectivity in History Teaching A Guide for Teachers ηξα-

ζβνχξγν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο (θαη ζε ειιεληθή κεηάθξαζε Πνιππξηζκαηηθή

ζεψξεζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ηζηνξίαο Οδεγφο γηα θαζεγεηέο) Γηαζέζηκν ζην lthttpwwwcoeorggt

Street B 1984 Literacy in Theory and Practice Νέα Τφξθε Cambridge University Press

Street B 1993 Cross-cultural Approaches to Literacy Νέα Τφξθε Cambridge University Press

Street B 1995 Social Literacies Critical Approaches to Literacy in Development Ethno-

graphy and Education Λνλδίλν Longman Street B 2000 New Literacies in theory and practice What are the implication for language

in education Linguistics and Education 10 (1) 1-24

Stubbs M 1990 Knowledge about language Special Professional Lecture University of

London Institute of Education Stubbs M 1996 English teaching information technology and critical language awareness

ην Critical Language Awareness επηκ N Fairclough 203-222 Λνλδίλν amp Νέα

Τφξθε Longman Sykes JM Oskoz A amp Thorne S 2008 Web 20 Synthetic Immersive Environments and

Mobile Resources for Language Education CALICO Journal 25(3) 528-546

Thirteen ed online (ρε) What are the essential parts of a WebQuest Γηαζέζηκν ζην

lthttpwwwthirteenorgedonlineconcept2classwebquestsindex_sub3htmlgt Touloumis C 2008 Digital Heritage as a Dynamic Source in the School of Information and

Knowledge Teaching Scenarios and Applications Using Information and Communi-

cation Technologies (ICT) ηνλ ηφκν Digital Heritage in the New Knowledge Envi-ronment Shared spaces amp open paths to cultural content επηκ Metaxia Tsipopou-

lou Proceedings of the International Conference held in Athens 311008 - 021108

Αζήλα Tweddle S 1995 A curriculum for the future A curriculum built for change English in

Education 29 (2) 3-11

Unger C [1997] 2002 Teaching for understanding Questions to ask yourself and your stu-

dents Project Zero Seattle WA New Horizons for Learning Harvard Graduate School of Education Γηαζέζηκν ζην

lthttpwwwnewhorizonsorgstrategiesunderstandingfront_understandinghtmgt

van Leeuwen Σ 2005 Introducing social semiotics Λνλδίλν Routledge Vernon A 2000 Computerized grammar checkers 2000 Capabilities limitations and peda-

gogical possibilities Computers and Composition 17329-349

Vygotsky LS 1978 Mind and society The development of higher psychological processes Cambridge MA Harvard University Press

Walsh R 2006The Narrative Imagination across Media MFS Modern Fiction Studies 52

(4) 855-868

Warschauer M amp G Douglas 2007 Audience Authorship and Artifact The Emergent Semiotics of Web 20 In Annual Review of Applied Linguistic 27 1-23




Wineburg S 1991 On the reading of historical texts Notes on the breach between school

and academy American Educational Research Journal 28 (3) 495-515 Wineburg S 2001 Historical Thinking and Other Unnatural Acts Charting the Future of

Teaching the Past Φηιαδέιθεηα Temple University Press

Xu L 2007 Project the Wiki Way using wiki for computer Science course project manage-

ment Journal of Computing Sciences in Colleges 22 (6) 109-116 Yang S Ch 2007 E-criticalthematic Doing History Project Integrating the Critical

Thinking Approach with Computer-mediated History Learning Computers in Human

Behavior 23 (5) 2095-2112 Zbikowski MJ amp CA Pan 1997 Potential reading and writing activities on the Internet

Αλαθνίλσζε ζην Eighth International Conference of the Society for Information

Technology and Teacher Education (SITE) (1-5 Απξηιίνπ Orlando Florida)

(Ζ βηβιηνγξαθία γηα θάζε εθπαηδεπηηθφ ζελάξην παξαηίζεηαη ζηελ νηθεία ελφηεηα ηεο δνκήο

ηνπ ζελαξίνπ)

]

Δπιμοπθωηικό ςλικό για ηην επιμόπθωζη ηων...

Documents

Transcript of Δπιμοπθωηικό ςλικό για ηην επιμόπθωζη ηων...