ΔΗΜΟΣΘΕΝΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΙΑΝΙΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2015-2016

ΤΜΗΜΑ Α1

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

[1]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ιστορία σοκολάτας…………………………………σελ 3. Μύθοι για τη σοκολάτα……………………………σελ. 4-5Ποικιλίες κακαόδεντρου………………………… σελ. 6-7 Στάδια παραγωγής σοκολάτας…………………..σελ..8-10Χώρες παραγωγής κακαόδεντρου………………σελ. 11Διατροφική αξία σοκολάτας………………………σελ 12-14Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας ……………...σελ. 15-17Σοκολάτα και Υγεία ……………………………… σελ. 18-20Σοκολάτα και Οικονομία……………………………σελ. 21Σοκολάτα και Τέχνη…………………………………σελ 22-26

[2]

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ

Η ιστορία της σοκολάτας στην Ευρώπη ξεκινάει με την ανακάλυψη τηςΑμερικής, πριν από 500 περίπου χρόνια. Μέχρι τότε οι κάτοικοι της Ηπείρουμας, δεν ήξεραν τίποτα για το συναρπαστικό αυτό φυσικό και απολαυστικόπροϊόν, που έμελλε να γίνει με τα χρόνια η πιο αγαπημένη γεύση μικρών καιμεγάλων. Από γλωσσολογικές μελέτες, έχουμε ενδείξεις ότι το ρόφημα κακάοκαθώς και η καλλιέργεια του ήταν γνωστό στους Ολμέκους, ήδη από το 1000π.Χ.. Οι πρώτες αρχαιολογικά τεκμηριωμένες καλλιέργειες του κακαόδεντρουέγιναν από τους Μάγια, χιλιάδες χρόνια περίπου, πριν από την εποχή μαςενώ για πρώτη φορά βρέθηκε απολίθωμα στο δάσος του Αμαζονίου πριν12.000 χρόνια ανατολικά των Άνδεων. Στην εποχή των Αζτέκων το είδος ήτανσπάνιο και άξιζε όσο και το χρυσάφι. Οι καρποί προσφέρονταν συνήθωςστους Θεούς και τους βασιλιάδες και χρησίμευαν ακόμα ως μέσο εμπορικώνσυναλλαγών, ως χρήμα. H σοκολάτα όμως δεν ήταν τότε γνωστή με τησημερινή στερεά μορφή της. Οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν τους καρπούς τουκακάο - αφού πρώτα τους έτριβαν μεταξύ τους και τους έκαναν σκόνη - γιατην παρασκευή ενός ροφήματος που το ονόμαζαν "Choclatl". Το ρόφημααυτό, στο οποίο πρόσθεταν και άλλα μπαχαρικά, το έπιναν ζεστό καιθεωρούσαν ότι ήταν χωνευτικό, δυναμωτικό και το καλύτερο φάρμακο τηςεποχής εκείνης, που μπορούσε να γιατρέψει κάθε αρρώστια. O πρώτοςΕυρωπαίος που θεωρείται ότι ανακάλυψε και έφερε το κακάο στην Ευρώπηείναι o Hernando Cortez, o οποίος το Πάσχα του 1519 προσάραξε με τοστόλο του στη χερσόνησο Γιουκατάν. Εκεί τον υποδέχτηκε ο βασιλιάς τωνΑζτέκων, Μοντεζούμα, που του πρόσφερε χρυσάφι, πολύτιμους λίθους καιένα καλάθι γεμάτο με κόκκους κακάο. Κατά την επιστροφή του στην Ισπανίατο 1528, o Cortez έφερε μαζί του τους πρώτους καρπούς του κακάο και τααπαραίτητα σύνεργα για την προετοιμασία του ροφήματος "Choclatl". Το νέοαυτό ρόφημα κατέκτησε αμέσως τη Βασιλική Αυλή της Ισπανίας και απέκτησεσύντομα πιστούς φίλους μεταξύ της Ισπανικής αριστοκρατίας. Στα επόμεναχρόνια το ρόφημα έγινε μόδα της εποχής, που απλώθηκε σιγά - σιγά σε όλητην Ευρώπη, όπως στη Γαλλία το 1615 και στη Γερμανία το 1646. Για πρώτηφορά σοκολάτα σε στερεά μορφή παρασκεύασε το παραδοσιακό μαγαζί τουΛονδίνου "Ο Μύλος του Καφέ", που το 1674 παρουσίασε σοκολατένιαραβδάκια "αλά ισπανικά" και ένα γλύκισμα σοκολάτας σε συμπαγή μορφή. Μετο γάμο την Άννας της Αυστρίας με τον Λουδοβίκο τον 13ο το 1615, ησοκολάτα περνάει στην Γαλλία, από εκεί στο Βέλγιο και στο τέλος του 17ουαιώνα ο δήμαρχος της Ζυρίχης την φέρνει στην Ελβετία. Στην Ολλανδίαγίνεται πρώτα η απομάκρυνση του λίπους από την σοκολάτα και ηπαρασκευή σκόνης κακάο (Coenrado van Houten,1828).Στην Ελβετία θαγεννηθούν τον 19ο αιώνα η σοκολάτα με φουντούκια. Η σοκολάτα γάλακτος(Henri Nestle), η κουβερτούρα και η σοκολάτα φοντάν. Εκεί ο Philip Suchardανοίγει το πρώτο κατάστημα σοκολάτας στο Neuchatel. Στην Γαλλία θα γίνουνγύρω στο 1800 οι πρώτες προσπάθειες για βιομηχανοποιημένη παραγωγήσοκολάτας κάνοντας την έτσι προσιτή και στον λαό. Εκεί θα δημιουργηθούν οιπραλίνες και τα σοκολατάκια.

[3]

ΜΥΘΟΙ ΤΩΝ ΜΑΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΚΑΟΔΕΝΤΡΟ

Η σοκολάτα έπαιζε σπουδαίο ρολό στη θρησκεία των Μαγιά. Το ιερό βιβλίοτων Μαγιά, περιέχει την ιστορία της δημιουργίας του λαού αυτού, αντί για μιαμηλιά, υπάρχει ένα κακαόδεντρο. Σε αυτό το μύθο, δυο αθάνατοι δίδυμοιαποκεφαλίζονται από το θεό του θανάτου και το κεφάλι του ενός από τουςδίδυμους θεούς κρέμεται από ένα κακαόδεντρο. Αυτό το μαγικό κεφάλι λοιπόνκαταφέρνει και έρχεται σε ερωτική επαφή με μια γυναίκα, η οποία τελικά θαγεννήσει διδύμους θεούς. Αυτοί οι δυο νέοι θεοί θα νικήσουν το θεό τουθανάτου και τελικά θα καταλήξουν στον ουρανό σαν ο ήλιος και το φεγγάρι.

Από γλωσσολογικές μελέτες, έχουμε ενδείξεις ότι το ρόφημα κακάο ήτανγνωστό στους Ολμέκους, ήδη από το 1000 π.Χ. Οι πρώτες αρχαιολογικάτεκμηριωμένες καλλιέργειες του κακαόδεντρου (με την επίσημη σημερινήονομασία Theobroma Cacao), έγιναν από τους Μάγια, χιλιάδες χρόνιαπερίπου, πριν από την εποχή μας. Η παρασκευή του ροφήματος κακάο,άρχισε σύντομα να γίνεται δημοφιλής. Δεκατέσσερα πήλινα αγγεία των Μάγια,που βρέθηκαν άπλυτα (στην Colha, Belize), απέδειξαν ότι έπιναν κακάοτουλάχιστον από το 600 πΧ. Ο πολύτιμος καρπός του κακαόδεντρου, άρχισενα δίνει τη βασική ύλη για ένα από τα δημοφιλέστερα τρόφιμα όλων τωνεποχών, του οποίου οι ιδιότητες στη ψυχοσωματική σφαίρα του ανθρώπινουοργανισμού, θεωρούνται μοναδικές και σχεδόν «μαγικές».

Οι Αζτέκοι που κατοικούσαν βορειότερα, δεν είχαν το κατάλληλο κλίμα για τηνκαλλιέργεια, αλλά αποκτούσαν μέσω του εμπορίου τεράστιες ποσότητες.Έτριβαν τους σπόρους του κακάο και με τη σκόνη τους αρωμάτιζαν ένα μίγμααπό βανίλια, καλαμπόκι, κόκκινες καυτερές πιπεριές και ζεστό νερό.Ονόμαζαν αυτό το ρόφημα «ξοκολάτλ», δηλαδή «πικρό νερό», και τοθεωρούσαν δυναμωτικό, χωνευτικό και φάρμακο για όλες τις ασθένειες! Τοκαυτό νερό είναι απαραίτητο για να απελευθερωθούν οι ενεργές ουσίες και τοάρωμα του κακάο. Και σήμερα στο Μεξικό, όταν θέλουν να πουν ότι το νερόείναι καυτό, λένε «Como agua para chocolate» (όπως το νερό για σοκολάτα).

Οι κόκκοι του κακάο ήταν πολύτιμοι, άξιζαν όσο το χρυσάφι, και σε κάποιεςεποχές, χρησιμοποιήθηκαν και σαν πραγματικό νόμισμα στις εμπορικές

[4]

συναλλαγές, π.χ. με 10 σπόρους κακάο αγόραζες ένα κουνέλι, ενώ με 100έναν σκλάβο! Την εποχή εκείνη οι σπόροι προσφέρονταν συνήθως στουςΘεούς και τους βασιλιάδες!

Όταν στα 1519 ο Ισπανός Κορτέζ κατέκτησε το Μεξικό και ανάγκασε τονβασιλιά των Ατζέκων, Μοντεζούμα, να παραδοθεί μαζί με όλους τουςθησαυρούς του, ανάμεσά τους ανακάλυψε τους σπόρους του κακαόδεντρου!Ο Κορτέζ δοκίμασε το κακάο και ενθουσιάστηκε. Έστειλε μια μεγάληποσότητα στην Ισπανία, ξεκινώντας από τα παλάτια και τις βασιλικές αυλές.Το κακάο έγινε το ρόφημα της μόδας σε όλη την Ευρώπη! Άρχισαν ναχρησιμοποιούν μέλι αντί για πιπέρι, για να το γλυκάνουν. Στη συνέχεια το μέλιαντικαταστάθηκε από τη ζάχαρη.

Η ανακάλυψη της σοκολάτας τοποθετείται χρονικά στο 600 μ.Χ., στην εποχήτων αρχαίων πολιτισμών των Μάγιας και των Αζτέκων της ΚεντρικήςΑμερικής οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που απόλαυσαν ένα πικάντικο ρόφημασοκολάτας υψηλής ποιότητας από ψημένους κόκκους κακάο, το "chocolatl".Εκατοντάδες χρόνια πριν το κακάο να εισχωρήσει στην Ευρώπη, οι Μάγιαςκαι οι Αζτέκοι είχαν αναγνωρίσει την αξία των κόκκων κακάο όχι μόνο ωςσυστατικό για την παρασκευή του ειδικού τους ροφήματος αλλά και ωςνόμισμα. Επειδή οι κόκκοι κακάο θεωρούντο πολύτιμοι, προσφέροντο ωςδώρα σε διάφορες περιστάσεις όπως στην ενηλικίωση ενός παιδιού ή σεθρησκευτικές τελετές.

[5]

ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΚΑΚΑΟΔΕΝΤΡΩΝ

Τα σπορόφυτα του κακάου έχουν ένα μονό, κύριο στέλεχος πουαναπτύσσεται καθέτως σε ένα ύψος των 1 με 2 μέτρων. Η βλάστηση έπειταδιακλαδώνεται σε 3..

Ένας τύπος κακαόδεντρου είναι το κριόγιο .Συχνά αποκαλείται«πρίγκιπας του κακάο», γιατί είναι η πιο σπάνια και ακριβή ποικιλία, μεεξαιρετική γεύση και άρωμα, σχεδόν καθόλου πικρή. Λιγότερο από10% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο είναι της ποικιλίας κριόγιο .

Το πιο μεγάλο μέρος της αγοράς κακάου προέρχεται από τοκακαόδεντρο του τύπου φοραστέρο .Το φοραστέρο κατάγεται απότον Αμαζόνιο ενώ καλλιεργείται στην Αφρική και τη Βραζιλία καικαλύπτει το 80% παγκόσμιας παραγωγής και είναι το συνηθισμένοκακάο για την μαζική αγορά επειδή είναι το πιο ανθεκτικό καιαποδοτικό. Έχει πικρή και ξινή γεύση. Tο φοραστέρο έχει την εμπορικήονομασία τρινιτάριο. Το κριόγιο σήμερα δεν είναι γνήσιο και μοιάζει μετρινατάριο.Το πιο μεγάλο μέρος της αγοράς κακάου προέρχεται από τοκακαόδεντρο του τύπου φοραστέρο .Είναι ανθεκτικότερη και πιοεύκολη στην καλλιέργεια και χρησιμοποιείται σε σχεδόν όλα ταχαρμάνια σοκολάτας που υπάρχουν. Καλλιεργείται στην Αφρική και τηΒραζιλία.

[6]

Μια τρίτη ποικιλία που προκύπτει από την ανάμιξη των δύοπροηγούμενων είναι η trinitario και πήρε το όνομά της από το νησίTrinidad. Συνδυάζει τη ντελικάτη γεύση του κριόγιου και το δυνατόχαρακτήρα του φοραστέρο. Καλλιεργείται στην Αφρική και τη Βραζιλίακαι καλύπτει το 10% με 15%παγκόσμιας παραγωγής. Δίνει κακάο μελεπτό άρωμα και τείνει να αντικαταστήσει σιγά σιγά τον φοραστέρο.

Όλη η σοκολάτα που καταναλώνουμε προέρχεται από ένα πολύ ιδιαίτεροφυτό, το κακαόδεντρο, το οποίο φυόταν από τους προϊστορικούς χρόνους σταάγρια δάση της Κεντρικής Αμερικής. Το κακαόδεντρο ευδοκιμεί αποκλειστικά

στους Τροπικούς περιοχή που ονομάζεται ‘‘ζώνη του κακάο’’. Ευδοκιμούνστις τροπικές περιοχές της Αφρικής, Ασίας, Νότιας Αμερικής και Κεντρικής

Αμερικής και από τη στιγμή που θα φυτευτούν χρειάζονται τέσσερα χρόνια γιανα καρποφορήσουν. Οι καρποί θυμίζουν επιμήκεις κολοκύθες και φτάνουν σεμήκος τα 30 εκατοστά και πλάτος τα 12 εκατοστά. Η συγκομιδή των καρπώντου κακαόδεντρου γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Σε κάποιες χώρες

υπάρχουν δύο παραγωγικές αιχμές: Νοέμβριος - Ιανουάριος και Μάιος –Ιούλιος. Οι καρποί κόβονται και ανοίγονται για να αποκαλυφθούν στο

εσωτερικό τους οι φρέσκοι κόκκοι κακάο τυλιγμένοι σε ένα παχύρρευστο,λευκό πολτό. Ακολουθεί ζύμωση σε καλάθια, η ξήρανση και η συσκευασία για

την αποστολή τους σε όλο τον κόσμο.

[7]

ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ• Όπως γνωρίζουμε, για τη βιομηχανική παραγωγή ενός προϊόντος

πρέπει να χρησιμοποιηθούν πρώτες ύλες. Συνεπώς, και για την παραγωγή σοκολάτας οι αντίστοιχες βιομηχανίες χρησιμοποιούν τις εξής πρώτες ύλες:

• σκόνη κακάο

• βούτυρο κακάο

• ζάχαρη

• γαλακτοματοποιητής(λεκιθίνη)

• αρωματικές ουσίες(βανίλια, κανέλα, μοσχοκάρυδο)

• σκόνη γάλακτος

• ηλιέλαιο(σε ελάχιστη ποσότητα)

ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

ΚΑΒΟΥΡΝΤΙΣΜΑ• Οι κόκκοι του κακάο - που αποκαλούνται κακαοβάλανοι - μόλις

παραληφθούν στο εργοστάσιο καθαρίζονται από τυχόν ξένα σώματα και σκόνη και αποθηκεύονται σε σιλό ανά ποικιλία. Από εκεί μεταφέρονται αυτόματα στα ειδικά μηχανήματα, τα καβουρντιστήρια. Κατά τη διάρκεια του καβουρντίσματος, αναπτύσσεται το άρωμα και το χρώμα του κακάο και απομακρύνεται η υγρασία. Στη συνέχεια, οι καβουρντισμένοι κακαοβάλανοι αποφλοιώνονται, απορρίπτονται τα φλούδια, και οι καρποί τεμαχίζονται σε μικρά κομμάτια.

[8]

ΑΛΕΣΗ Οι καβουρντισμένοι και τεμαχισμένοι κακαοβάλανοι (nibs) από διάφορες

ποικιλίες αναμειγνύονται και στη συνέχεια αλέθονται. Το προϊόν πουπροκύπτει από την άλεση των nibs ονομάζεται κακαοπολτός. Ο κακαοπολτός

στη συνέχεια υφίσταται θερμική επεξεργασία για την επίτευξη του τελικούαρώματος.

ΑΝΑΜΕΙΞΗ Ο κακαοπολτός με αυτόματους μηχανισμούς μεταφέρεται στους αναμικτήρες

του εργοστασίου, όπου προστίθενται, σύμφωνα με την επιθυμητή συνταγή, ταανάλογα ποσοστά ζάχαρης, γάλακτος και βουτύρου του κακάο καιαναμειγνύονται καλά μέχρι να αποτελέσουν ένα ομοιογενές μείγμα.

ΡΑΦΙΝΑΡΙΣΜΑΤο ομοιογενές αυτό μείγμα μεταφέρεται αυτόματα σε ειδικά μηχανήματα πουονομάζονται πεντακύλινδροι, όπου επιτυγχάνεται η λέπτυνση του μείγματοςπου μετατρέπεται σε λεπτή σκόνη. Σε αυτό το στάδιο επεξεργασίας το τελικόπροϊόν αποκτά τη λεπτή και βελούδινη υφή που αισθανόμαστε, όταν λιώνει η

σοκολάτα.

[9]

ΚΟΝΣΑΡΙΣΜΑΑποτελεί το πιο βασικό τμήμα όλης της παραγωγικής διαδικασίας. Η λεπτή

σκόνη μετά το ραφινάρισμα μεταφέρεται σε ειδικά μηχανήματα πουονομάζονται «κόνσες», τα οποία έχουν θερμαινόμενες πλευρές. Εκεί η σκόνη

ρευστοποιείται και αναδεύεται, ενώ ταυτόχρονα, γίνονται αντιδράσεις πουδίνουν το χαρακτηριστικό άρωμα σε κάθε είδος σοκολάτας. Όσο μεγαλύτερη

είναι η παραμονή του ρευστοποιημένου μείγματος στις κόνσες, τόσο καλύτεροείναι το γευστικό αποτέλεσμα του τελικού προϊόντος.

ΤΕΛΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ Το ρευστό μείγμα της σοκολάτας, αφού μετριασθεί η θερμοκρασία του,

μεταφέρεται αυτόματα με τις κατάλληλες σωληνώσεις σε ειδικά μηχανήματαόπου χύνεται στις φόρμες πλακιδίων. Στο σημείο αυτό μπορεί να προστεθούν

και επιπλέον συστατικά, όπως αμύγδαλα, φουντούκια, γέμιση, κ.λ.π. Οιφόρμες μεταφέρονται αυτόματα στα ψυγεία κι έπειτα από ορισμένο χρονικόδιάστημα η σοκολάτα στερεοποιείται. Στη συνέχεια, οι πλάκες μεταφέρονται

στις συσκευαστικές μηχανές, τυλίγονται σε φύλλα κασσίτερου για ναεξασφαλιστεί η διατήρησή τους και αποθηκεύονται σε κατάλληλους,κλιματιζόμενους χώρους, μέχρι να φτάσουν στα σημεία πώλησης.

Σημειώνεται ότι ο χρόνος διατήρησης της φυσικής σοκολάτας είναι έως 6μήνες , ενώ της αντίστοιχης με προσμείξεις είναι έως 3 μήνες.

[10]

ΠΡΟΙΟΝΤΑ• Σοκολάτα υγείας

• Ταμπλέτες(με βάφλα, μπισκότα)

• Γκοφρέτες

• Σοκοφρέτες

• Σοκολατάκια μικρού μεγέθους

• Σοκολατένια ροφήματα

• Κακάο

ΧΩΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΚΑΟΔΕΝΤΡΟΥ Το κακαόδεντρο φυόταν από τους προϊστορικούς χρόνους στα άγρια δάση της Κεντρικής Αμερικής. Το κακαόδεντρο (επιστημονική ονομασία: theobromacacao) ευδοκιμεί αποκλειστικά στους Τροπικούς, σε μια ζώνη 15-20 μοιρών βορειότερα και νοτιότερα του Ισημερινού - περιοχή που ονομάζεται «ζώνη τουκακάο». Τα κακαόδεντρα λατρεύουν τη ζέστη, την υγρασία και χρειάζονται προστασία από το δυνατό τροπικό ήλιο και τον άνεμο. Ευδοκιμούν στις τροπικές περιοχές της Αφρικής, Ασίας, Νότιας Αμερικής και Κεντρικής Αμερικής και από τη στιγμή που θα φυτευτούν χρειάζονται τέσσερα χρόνια γιανα καρποφορήσουν. Το κακάο καλλιεργείται σε μικρές οικογενειακές φάρμες στην Ακτή Ελεφαντοστού, την Γκάνα, τη Νιγηρία και το Καμερούν. Άλλες χώρες παραγωγής του κακάο, οι οποίες βρίσκονται μέσα στη «ζώνη του κακάο», είναι η Βραζιλία, η Βενεζουέλα, το Μεξικό, η Νικαράγουα, η Γουατεμάλα, η Κολομβία, τα νησιά της Καραϊβικής, η Τζαμάικα, η Μαλαισία, η Ινδονησία και η Σρι Λάνκα. Η χώρα που παράγει και εξάγει τις μεγαλύτερες ποσότητες κακάο είναι η Ακτή Ελεφαντοστού, ενώ την ίδια στιγμή στην κορυφή των χωρών εισαγωγής και άλεσης κακάο στον κόσμο βρίσκεται η Ολλανδία.

[11]

Διατροφική αξία της σοκολάτας

Η σοκολάτα θεωρείται ένα από τα πιο θρεπτικά φυσικά προϊόντα. Δίνει ενέργεια, χαρίζει ευεξία, είναι τονωτική, ενισχύει την πνευματική διαύγεια και αποτελεί πλούσια πηγή ζωτικότητας για τον ανθρώπινο οργανισμό.

[12]

Περιέχει όλα τα μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης, καθώς και μεγάλες ποσότητες καλίου, ασβεστίου, χαλκού, σιδήρου και μαγνησίου. Επιπλέον περιλαμβάνει την βιταμίνη Α, βιταμίνη D, βιταμίνη Ε, θειαμίνη ,ριβοφλαβίνη, αλκαλοειδή και σίδηρο. Περιέχει περισσότερες από 300 ουσίες που απελευθερώνουν ενδορφίνες, φυσικές ορμόνες που έχουν ανάλογη δράση με την μορφίνη και μας κάνουν να νιώθουμε ευχάριστα !Το στεατικό οξύ είναι κορεσμένο λιπίδιο που περιέχεται κατά 35% στη σοκολάτα το οποίο έχει βρεθεί ότι παρουσιάζει περιορισμένη απορρόφηση από το γαστρεντερικό σωλήνα με αποτέλεσμα να έχει ουδέτερη δράση, μην επηρεάζοντας την LDL χοληστερίνη .

Περιέχει επίσης μικρές ποσότητες καφεΐνης που αποτελεί διεγερτικό για το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Η σοκολάτα προάγει την υγεία

Η μέτρια κατανάλωση καλής σοκολάτας είναι ωφέλιμη για τον οργανισμό. Το κάλιο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο της σοκολάτας, συμβάλλουν στην πρόληψη της υπέρτασης και τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Επιπλέον, το μαγνήσιο όταν είναι χαμηλό στο αίμα αυξάνει τους πόνους που έχουν οι γυναίκες πριν από την έναρξη της περιόδου τους. Ο χαλκός συμβάλλει στο μεταβολισμό του σιδήρου, βοηθάει στη σύνθεση της μελανίνης στο δέρμα, στα μαλλιά και βοηθάει στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Από την άλλη ο χαλκός συμβάλλει στον μεταβολισμό του σιδήρου, βοηθάει στην σύνθεση της μελανίνης στο δέρμα, στα μαλλιά και βοηθάει στην λειτουργία του Κ.Ν.Σ

Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης η οποία μεταφέρει το οξυγόνο μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος. Ειδικά η μαύρη σοκολάτα περιέχει τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά σε μεγαλύτερες ποσότητες.

Επιπρόσθετα, η σοκολάτα και κυρίως η μαύρη, αποτελεί πολύ σημαντική πηγή πολυφαινολών, ουσιών με αντιοξειδωτική δράση. Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν τον οργανισμό από τις ελεύθερες ρίζες οι οποίες προκαλούν βλάβες στις μεμβράνες των κυττάρων και αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρδιακής νόσου. Επιπλέον, οι ελεύθερες ρίζες συμβάλλουν στην πρόωρη γήρανση.

Τα φλαβονοειδή συμβάλλουν επίσης στη μείωση της υπέρτασης και βελτιώνουν τη συνολική αγγειακή μας λειτουργία.

Ακόμη, η σοκολάτα, εκτός από την απόλαυση που χαρίζει στον ουρανίσκο μας, η κατανάλωση της βοηθάει σημαντικά στη βελτίωση της ψυχικής μας διάθεσης. Ένα ακόμα εντυπωσιακό είναι πως η θεοβρωμίνη που περιέχει σε μεγάλες ποσότητες και κυρίως στην σοκολάτα υγείας αναστέλλει την δράση κάποιων παθογόνων οργανισμών στην στοματική κοιλότητα που προκαλούν τερηδόνα στα δόντια

[13]

Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, ότι με την κατανάλωση της ενεργοποιείται συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου και εκκρίνονται χημικές ουσίες που είναιοι ίδιες που απελευθερώνονται όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση ψυχικής ευφορίας και ικανοποίησης.

[14]

Πικρή Σοκολάτα, H Σκοτεινή Πλευρά της Πιο Γλυκιάς Βιομηχανίας στον Κόσμο

Μια από τις «βαριές» παγκόσμιες βιομηχανίες τροφίμων είναι και η σοκολατοβιομηχανία, με τον ετήσιο τζίρο της να ξεπερνά τα δύο δισεκατομμύρια δολάρια. Η πρώτη και βασικότερη ύλη της σοκολάτας είναι το κακάο, το οποίο προέρχεται από χώρες του Τρίτου Κόσμου, με την Ακτή του Ελεφαντοστού να καλύπτει σχεδόν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες, χιλιάδες παιδιά ηλικίας 6 έως 14 ετών δουλεύουν στις φυτείες, παράγοντας την πρώτη ύλη της σοκολάτας που τρώνε και τα δικά μας παιδιά. Σε καθεστώς δουλείας, χωρίς μισθό, χωρίς σχολείο, δικαιώματα, γιατρό ή παιχνίδια…

Τα παιδιά, με ή και χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους (στις περιπτώσεις απαγωγής), μετακινούνται μεμονωμένα ή σε ομάδες το πολύ 6 ατόμων για να μην φαίνεται ότι γίνεται εμπόριο ανθρώπων, και «επινοικιάζονται» σε αυτούς που έχουν τις φυτείες, που, τις περισσότερες φορές, είναι και οι ίδιοι τους φτωχοί. Τα παιδιά είναι περιζήτητα ως εργατικά χέρια στις φυτείες κακάο, γιατίέχουν λιγότερες απαιτήσεις σε φαγητό, είναι πιο ευέλικτα μέσα στη ζούγκλα και μπορούν και σκαρφαλώνουν στα δέντρα ευκολότερα. Οι τιμές για ένα χρόνο «επινοικίασης» ενός παιδιού ξεκινούν από τα 120 ευρώ αλλά με τις κατάλληλες «διαπραγματεύσεις» η τιμή κατεβαίνει στα 80. Τόσο αξίζει η ζωή ενός παιδιού στην Ακτή του Ελεφαντοστού, αν βρεθεί στο κύκλωμα των φυτειών κακάο. Αυτό το κακάο θα μαζέψουν, για να το αγοράσειμετά μια μεγάλη Δυτική εταιρεία παραγωγής σοκολάτας ή παραγώγων του κακάο, να το κάνει τελικό προϊόν προς κατανάλωση που θα αγοράσεις εσύ, εγώ…

Σχετικό ντοκιμαντέρ : https://www.youtube.com/watch?v=7Vfbv6hNeng

Στη χώρα μας καταναλώνονται κάθε χρόνο 22.000 τόνοι σοκολάτας, με τη μίαστις τρεις να είναι εισαγόμενη. Όμως η αγορά είναι κατακλυσμένη από προϊόντα που το ταξίδι τους έχει ξεκινήσει από την Ακτή Ελεφαντοστού. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον για το ντοκιμαντέρ. Αναρωτιέται ο Mistrati: «Δεν ενδιαφέρει τους Ελληνες να μάθουν πώς παράγεται η σοκολάτα που τρώνε;». Το άφησα αναπάντητο, όπως κι εκείνος μία από τις ερωτήσεις μου:

[15]

- Μετά από τα όσα έζησες, απολαμβάνεις το ίδιο μία σοκολάτα;

[16]

[17]

Σοκολάτα και υγεία: Κατάθλιψη-ΕθισμόςΚατάθλιψη και Εθισμός

[18]

Όταν ακούμε τη λέξη σοκολάτα το μυαλό των περισσοτέρων γεμίζει συναισθήματα απόλαυσης, αλλά και ενοχών.

Η σοκολάτα αποτελεί χωρίς αμφιβολία ένα από τα δημοφιλέστερα τρόφιμα, ειδικά μεταξύ των γυναικών, το οποίο επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι το 40% των γυναικών και 15% των ανδρών δηλώνουν εθισμένοι (chocoholics).

Μια γλυκιά απόλαυση, η σοκολάτα, που παρότι χαρακτηρίζεται από πολλούς ως «αμαρτία», τα οφέλη που φέρει για την υγεία δεν περνούν σε καμία περίπτωση απαρατήρητα.-Όσοι τρώνε πολύ συχνά σοκολάτες είναι πιο καταθλιπτικοί απ’ ό,τι όσοι τις απολαμβάνουν σποραδικά – και όσο μεγαλύτερες ποσότητες καταναλώνουν, τόσο το χειρότερο, αναφέρουν αμερικανοί ερευνητές.

Αν και λίγη σοκολάτα έχει αποδειχθεί ότι παρέχει πολλά οφέλη στην υγεία, τα στοιχεία για τις επιδράσεις της στην ψυχική διάθεση είναι ελλιπή – και η νέα μελέτη υποδηλώνει πως η συχνή κατανάλωση έχει αντίθετα από τα επιθυμητάαποτελέσματα .Πάνω από 30 γραμμάρια σοκολάτας κάθε εβδομάδα δείχνουν να υπονομεύουν την ψυχική διάθεση – και όσο περισσότερη σοκολάτα τρώνε άντρες και γυναίκες, τόσο πιθανότερο είναι να είναι καταθλιπτικοί.

Αντιθέτως, όσοι τρώνε σοκολάτα αραιά και που, δείχνουν να έχουν καλύτερη ψυχική διάθεση .Όπως συμβαίνει και με το αλκοόλ, ενώ παροδικά βελτιώνει την διάθεση, μακροπρόθεσμα την υπονομεύει. Επίσης όσοι είναι καταθλιπτικοί χρησιμοποιούν την σοκολάτα ως «φάρμακο» για να αισθάνονται καλύτερα. Ή μπορεί πάλι η κατάθλιψη να αυξάνει την λαχτάρα για σοκολάτα, δίχως επί τη ουσία να παρέχει κάποιο όφελος.

Η σοκολάτα μπορεί ακόμη και να αποτελεί απ’ ευθείας αιτία της κατάθλιψης, προσθέτουν ερευνητές.Η έντονη επιθυμία για σοκολάτα είναι κάτι πολύ κοινό, αλλά μπορεί στην πραγματικότητα αυτές οι ισχυρές παρορμήσεις για αυτό το τρόφιμο να χαρακτηριστούν εθισμό.

Γενικά, η επιθυμία για συγκεκριμένα τρόφιμα οφείλεται κυρίως σε εξωτερικά ερεθίσματα και στην συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, παρά σε πραγματική ανάγκη. Έχουμε την τάση, συγκεκριμένες καταστάσεις όπως ανία, άγχος, κατάθλιψη ή απλά μια κακή ψυχολογική κατάσταση να τις αντιμετωπίζουμε με την κατανάλωση ενός συγκεκριμένου τροφίμου. Όταν τρώμε γλυκά και υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένης της σοκολάτας, εκκρίνεται η γνωστή πλέον «ορμόνη της ευτυχίας», σεροτονίνη. Αυτός είναι και ο λόγος που η σοκολάτα χρησιμοποιείται για να αντιμετωπιστούν τα έντονα συμπτώματα πριν από την εμμηνόρροια ή κατά την διάρκειά της.

Η σοκολάτα περιέχει πολλά βιολογικά ενεργά συστατικά, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν συμπεριφορές όμοιες με εκείνες εθιστικών ουσιών. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε στη Φινλανδία διαπίστωσαν ότι

[19]

οι αυτοαποκαλούμενοι εθισμένοι στη σοκολάτα εμφάνισαν μια αρνητική διάθεση και αυξημένο άγχος όταν τους αφαιρέθηκε η επιλογή της σοκολάτας.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ομοιότητες στις αντιδράσεις των ατόμων απέναντι στην σοκολάτα, σε άλλα στοιχεία της διατροφής και στις ναρκωτικές ουσίες, σε γενικές γραμμές οι ερευνητές πιστεύουν ότι η σοκολάτα δεν είναι ένας αληθινός εθισμός. Η απάντηση που δίνεται είναι ότι ο συνδυασμός των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών της σοκολάτας όπως η γλυκύτητα, η υφή, το άρωμα, οι θρεπτικές και χημικές της ουσίες, σε συνδυασμό με τις ορμονικές εναλλαγές της διάθεσης, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τους πόθους για τη σοκολάτα.

[20]

ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – Ο “ΚΑΦΕ” ΧΡΥΣΟΣ

Θα είναι η σοκολάτα το μελλοντικό χαβιάρι;

Οι μεγαλύτερες σοκολατοποιίες του κόσμου προειδοποιούν ότι το «πολύτιμο» γιαεκατομμύρια καταναλωτές αγαθό εξαντλείται. Αιτία; η παραγωγή δεν μπορεί νακαλύψει την εκτόξευση της ζήτησης, κυρίως από την Κίνα. Η τιμή του κακάο έχειαυξηθεί κατά 25%, την τελευταία χρονιά. Το οικονομικό ντόμινο θα φτάσει σε κάθεζαχαροπλαστείο του κόσμου: «Αν οι πολυεθνικές δεν βρίσκουν κακάο στη ΔυτικήΑφρική, θα αναζητήσουν αλλού παραγωγούς, άρα θα απευθυνθούν σε αυτούς απόόπου αγοράζω εγώ. Άρα και εκεί οι τιμές θα αυξηθούν, και αυτό θα επηρεάσει άμεσακαι εμένα και τους πελάτες μου.» λέει από το Λονδίνο ο Πωλ Γιανγκ. Η ξηρασία, σεσυνδυασμό με ασθένεια από μύκητες, έχουν πλήξει τη φετινή σοδειά στη ΔυτικήΑφρική, από όπου προέρχεται το 70% της παγκόσμιας παραγωγής.Η καλλιέργεια των κακαόδεντρων έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα επίπονη και χιλιάδεςπαραγωγοί την έχουν εγκαταλείψει, στρεφόμενοι σε πιο επικερδείς καλλιέργειεςόπως το καλαμπόκι. Το παγκόσμιο «έλλειμμα» σοκολάτας ξεκίνησε το 2012. Έκτοτεοι τιμές του κακάο αυξήθηκαν κατά 60%. Οι μεγάλες σοκολατοποιίες είναι ξεκάθαρες:αν συνεχιστεί αυτή τη τάση, η σοκολάτα θα γίνει είδος πολυτελείας.

Στατιστικά στοιχεία

Ενδεικτικά παραθέτονται ορισμένα οικονομικά αποτελέσματα που αφορούνγνωστές ελληνικές βιομηχανίες σοκολάτας προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμασυμπεράσματα.

2001 2002 2003 2004Κύκλος

εργασιών81.142.661,78€ 89.973.613,71€ 90.953.027,70€ 93.364.974,93€

Καθαράκέρδη

4.040.991,93€ 5.180.636,29€ 4.854.890,89€ 3.705.445,07€

Σύνολοπροσωπικού

1080 1051 1080 1074

[21]

ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Στο χώρο της τέχνης διαπιστώσαμε, πως πολλοί δημιουργοί και κατασκευαστές έχουν επηρεαστεί από τη σοκολάτα και έχουν δημιουργήσει εκθέματα, και πρωτότυπα έργα τα οποία εκτίθενται σε πολιτιστικούς χώρους και μουσεία.

Μνημεία από σοκολάτα!

Έπειτα από έρευνα είδαμε πως υπάρχουν πραγματικά κάποια πρωτότυπα έργα από σοκολάτα (και συγκεκριμένη λευκή). Ο δημιουργός τους Mirco DellaVechia, ένας από τους γνωστότερους Ιταλούς σοκολατοποιούς δημιούργησε μια σειρά από αντίγραφα διάσημων μνημείων σκαλισμένα από λευκή σοκολάτα . Με ταλέντο και σκληρή δουλειά ο καλλιτέχνης έφτιαξε αντίγραφα σοκολάτας από τον Παρθενώνα, το Κολοσσαίο, τον πύργο της Πίζα, το Αμπού Σιμπέλ. Η συλλογή του βρίσκεται στο εμπορικό κέντρο του Χονγκ Κονγκ.

2002 2003

Κύκλος εργασιών 80.279.979,48€ 84.898.542,10€

Καθαρά κέρδη 7.464.131,11€ 11.376.103,88€

23

Για τα συγκεκριμένα έργα χρησιμοποιήθηκαν 5,37 τόνους σοκολάτας

Παγκόσμια μουσεία σοκολάτας!

Μετά από έρευνα, διαπιστώσαμε ότι η σοκολάτα έχει επεκταθεί και σε μουσεία παγκοσμίως. Συγκεκριμένα το Choco-Story Chocolate Museum, Μπριζ, Βέλγιο περιλαμβάνει τμήμα όπου παρέχει πληροφορίες για τα οφέλη της βελγικής σοκολάτας στην υγεία αλλά καιστεγάζει μία ιδιόμορφη συλλογή κουτιών σοκολάτας. Το μουσείο έχει ως σκοπό να καταστήσει γνωστή την ιστορία του μετασχηματισμού της σε κακάο και σοκολάτας για την προώθηση των πτυχών της υγείας και της ποιότητας της βελγικής σοκολάτας. Είναι μία πηγή πληροφοριών για την ιστορία της σοκολάτας καθώς και για τις συνταγές της. Περιέχει μια μεγάλη βιβλιοθήκη που περιέχει έργα για το κακάο και τη σοκολάταThe Chocolate Museum (Musee du Chocolat), St. Stephen, New Brunswick, Καναδάς

Αυτό το μουσείο τιμά τους Ganog Bons οι οποίοι έφτιαχναν γλυκά στην περιοχή από το 1800 και είναι γνωστοί για την καθιέρωση των κουτιών για σοκολατάκια σε σχήμα καρδιάς όπου πολλά εκτείθονται στο μουσείο. Στο μουσείο υπάρχουν διαδραστικές οθόνες υπολογιστών όπου οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν για την ιστορία της σοκολάτας. Ακόμα εκτείθονται ιστορικά κουτιά σοκολάτας, καραμέλες και αντίκες λήψεις εξοπλισμού. Η πόλη όπου βρίσκεται το μουσείο την ονομάζουν και ως «¨Πόλη σοκολάτας».

Musee les Secrets du Chocolat, Geispolsheim, ΓαλλίαΟι επισκέπτες σε αυτό το μουσείο μπορούν να ενημερωθούν κυρίως για την ιστορία του κακάο από τους Αζτέκους μέχρι την άφιξή τους στην ισπανική

24

αυλή, για τη διαδικασία της σοκολάτας αλλά και για τις αλλαγές κατά τη βιομηχανική περίοδο. Σχεδιασμένο ως ένα πραγματικό παλάτι των ανακαλύψεων, το Μουσείο Σοκολάτας αποτελείται από διάφορες θεματικές περιοχές: μια αίθουσα συνεδριάσεων, ένα μουσείο, ένα εργαστήριο επίδειξης,μια αίθουσα τσαγιού και ένα κατάστημα αφιερωμένο στον κόσμο της σοκολάτας. Επιπλέον ο επισκέπτης μπορεί να δει μέσω ενός διαδραστικού παιχνιδιού την ανακάλυψη και την ιστορία της σοκολάταςCandy Americana Museum, Wilbur Chocolate, Lititz, ΠενσυλβάνιαΤο 1972 η ιδρυτής του μουσείου , Penny Buzzard ξεκίνησε να αναζητά παλιέςσοκολάτες. Συγκεντρώθηκαν πάνω 1000 ποικιλίες όπου υπάρχουν και στο μουσείο. Η βραβευμένη συλλογή του μουσείου 150 σοκολατένιες πορσελάνες.Hershey’s Chocolate World – Hershey, ΠενσυλβάνιαΤο Hershey’s Chocolate World είναι κάτι περισσότερο από ένα τυπικό μουσείο σοκολάτας. Πρόκειται για ένα θεματικό πάρκο με τρισδιάστατες επιδείξεις, περιηγήσεις και μια βόλτα που ξεναγεί τους επισκέπτες, στη διαδικασία παρασκευής της σοκολάταςMuseo del Chocolate – Villajoyosa, ΙσπανίαΗ Villajoyosa είναι γνωστή ως «η πόλη της σοκολάτας» και φιλοξενεί ένα μουσείο σοκολάτας που χρηματοδοτείται από πιο γνωστή εταιρεία σοκολάτας της Ισπανίας, τη Valor. Το μουσείο, που βρίσκεται μέσα σε ένα αρχοντικό του 19ου αιώνα.Σε ευρύτερο επίπεδο υπάρχουν μουσεία σοκολάτας σε όλη την Ευρώπη:

Αυστρία- Heindl Schokolademuseum. Ιδρύθηκε στη Βιέννη, το 2001, από την εταιρία Walter HeindlΒέλγιο- Choco Story: Ιδρύθηκε το 2004 και βρίσκεται στην Bruge.- Roose's Chocolate World: - Chocolaterie Duval: Βρίσκεται στις Βρυξέλλες. Διεύθυνση: 19 - Hotel Le Plaza Brussels "Crazy Chocolate" - Le Chocolat, L'Or Noir Des Bruxellois: - Le Chocolatier Manon Factory Tour: - Musee du cacao et du chocolat: Ιδρύθηκε το 2005 και βρίσκεται στις Βρυξέλλες, στην κεντρική Grand Place Square.- Planete Chocolat: - Le Musee du chocolat Jacques: Βρίσκεται στο Eupen.- Chocolaterie Defroidmont- Cyril Chocolat- Temple du Chocolat C? te d'Or- Chocolate Lovers Paradise Tours

Βραζιλία- Chocolate Caseiro Prawer: Βρίσκεται στη μικρή τουριστική πόλη Gramado, στη Νότια Βραζιλία

Γερμανία

25

- Halloren: Ιδρύθηκε το 2002 στο Halle από τη Halloren, την παλαιότερη Γερμανική σοκολατοποιία (έτος ίδρυσης 1804)- Imhoff Schokolademuseum: Ιδρύθηκε το 1993 και είναι το μεγαλύτερο και παλιότερο μουσείο της πόλης. - Rausch Schokoland: Ιδρύθηκε το 1995 στο Peine. - Heidelberg Wine and Chocolate Tasting: στο συγκεκριμένο μουσείο οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τοπικά 5 κρασιά και ισάριθμες τοπικές σοκολάτες- Ritter Sport Schokoladen- Wawi Schokoladenwelt: - Chocolate Experiences

Ελβετία- Alimentarium: - Schokoland Alprose- Cailler-Nestle

Εσθονία- Kalev confectionery museum

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής- South Bend Chocolate Company- Candy Americana Museum- Chocolate City Museum

- Museo del Cioccolato Antica Norba- Museo Storico della Perugina: Βρίσκεται στην Perugia- Etruscan Chocohotel Hotel Perugia: Ξενοδοχείο με θέμα τη σοκολάτα.

Τσεχία- Viva Praha Chocostory- Prague Museum of Chocolate

ΠΗΓΕΣ

http :// psi - gr . tripod . com / choc _05_ hist . html

http :// psi - gr . tripod . com / choc _05_ hist . htmlhttp://users.ntua.gr/ge01033/choc.htmhttp :// pesotithesgr . blogspot . gr /2010/09/ blog - post _9612. html

26

ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ:

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΛΕΞΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΛΟΥΠΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΜΒΡΑΖΗ ΜΑΡΙΑ ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΝΔΡΕΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΣΗΜΙΝΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ-ΙΣΑΒΕΛΑ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΡΦΗ ΑΙΜΙΛΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΑΐΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΓΕΡΑΡΔΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΝΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΓΡΙΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΒΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΗΜΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΟΓΙΑΝΝΗ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΔΟΥΔΕΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΟΥΔΕΣΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ-ΓΕΩΡΓΙΟΣΔΡΙΤΣΕΛΗΣ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ

27

28