ODDELENIE SKOPJE Vo Dr`avniot arhiv na Republika Makedo

Arhivski fondovi i zbirki 1993-2005

5

ARHIVSKI FONDOVI I ZBIRKI VO DR@AVNIOT ARHIV

NA REPUBLIKA MAKEDONIJA - ODDELENIE SKOPJE

Vo Dràvniot arhiv na Republika Makedonija - Oddelenie Skopje od

osnovaweto vo 1952 godina zaklu~no so 2005 godina se zgrièni 684 arhivski

fondovi i zbirki.

Najstariot so~uvan dokument e Pismoto isprateno od Mitropolitot

Neofit, pretsedatel na novoformiranoto dru{tvo na Crveniot Krst do

pretsedatelot na evrejskata op{tina Eliezer Navaro, za formirawe na

dru{tvo na Crveniot Krst, od 8 dekemvri 1915 godina.

Bogatstvoto na fondovi i dokumenti so koi raspolaga Oddelenieto

davaat kontinuirani podatoci za organizacijata na vlasta, upravata i javnite

slu`bi za periodot od 1918 do 2000 godina.

Arhivskata dokumentacija e nesomnen dokaz za srpskata i bugarskata

okupacija na Makedonija, za organizacijata na za~etocite na vlasta vo tekot

na antifa{isti~kata vojna - narodnoosloboditelnite odbori, kako

predvesnik na ra|aweto na sovremenata makedonska dràva od 1944 godina,

funkcionirawe do osamostojuvaweto i sozdavaweto suverena Republika

Makedonija do dene{ni dni.

Pogolem del od arhivskata gra|a e pi{uvana na makedonski jazik, a

pomal del na srpski i bugarski jazik.

Strukturata na arhivskata gra|a sodrìnski e mo{ne raznoobrazna i

sodrì podatoci za: upravata i javnite slu`bi, pravosudstvoto, stopanstvoto

i bankarstvoto, politi~kite organizacii i dru{tvata i zdruènijata za

period od 1918 do 2000 godina. Pomal del se odnesuva na: verskite organizacii

i semejnite i li~nite fondovi.

Arhivskite fondovi i zbirki vo Dràvniot arhiv na Republika

Makedonija - Oddelenie Skopje prvpat se publikuvani vo 1982 godina vo

ramkite na edicijata „Arhivski fondovi i zbirki vo SFRJ“ vo vodi~ot

„Arhivski fondovi i zbirki vo SR Makedonija“, izdanie na Sojuzot na

dru{tvata na arhivskite rabotnici na SFR Jugoslavija. Redaktor na tomot za

SR Makedonija e Trajko Zajkovski, eden od osnova~ite na arhivskata dejnost

vo Republika Makedonija. Objaveni se podatoci za 242 fondovi i zbirki,

soglasno klasifikaciskata {ema.

Sozdavaweto samostojna, suverena i nezavisna Republika Makedonija

kako priznaen me|unarodno-praven subjekt od edna strana i prerasnuvawe na

toga{niot Arhiv na Makedonija vo edinstvena upravna organizacija, vo ~ij

sostav vlegoa i devette podra~ni oddelenija od druga strana, povtorno go

aktuelizira pra{aweto za objavuvawe dopolna na Vodi~ot. Vo 1994 godina, se

publikuva dopolnuvawe na vodi~ot „Arhivski fondovi i zbirki vo Republika

Makedonija 1981-1992 godina“.

Za toga{noto Podra~no oddelenie - Skopje dadeni se podatoci za 171

novoprezemeni fondovi i zbirki, soglasno klasifikaciskata {ema.

Prerasnuvaweto na Dràvniot Arhiv na Republika Makedonija vo

edinstvena upravna organizacija vo 1990 godina, neminovno ja nametna

Dràven arhiv na Republika Makedonija - Oddelenie Skopje

6

potrebata od voedna~en pristap vo site domeni na arhivskoto rabotewe, a

osobeno vo sreduvaweto i obrabotkata na arhivskite fondovi.

Pri prikaùvaweto na fondovite vo vodi~ite objaveni vo 1982 i 1994

godina se napraveni odredeni propusti od pri~ina {to pogolem broj fondovi

ne bile sredeni ili obraboteni. Vo citiraniot vodi~ od 1982 godina od

devette podra~ni oddelenija na Dràvniot arhiv na Republika Makedonija,

samo PO - [tip, za fondovite od to~ka 1. Uprava i javni slu`bi, pod to~ka

1.5. Arhivski fondovi od 1944 godina, izvr{i pravilna fondovska

klasifikacija, pri {to dade podatoci za okoliskite narodnoosloboditelni

odbori, za gradskite narodnoosloboditelni odbori, za op{tinskite

narodnoosloboditelni odbori, za okoliskite narodni odbori, za narodnite

odbori na op{tinite, za narodnite odbori na selskite op{tini i za mesnite

narodni odbori.

Drugite podra~ni oddelenija napravija propusti vo fondovskata

klasifikacija, taka {to vo ramkite na eden organizacisko povisok fond vo

su{tina se nao|aat i poniskite organi na vlasta i upravata.

So ovoj vodi~ }e napravime napor tie praznini i propusti da gi

dopolnime so razotkrivawe novi fondovski celini spored zakonite za

administrativno-teritorijalna podelba na NRM/SRM od 1944 do 1965 godina.

Vo dopolnuvaweto na vodi~ot od 2006 godina na Oddelenieto Skopje ne

se prezentiraaat posebno podatoci za fondovite kaj koi ima promeni vo

koli~estvoto i vo grani~nite godini, poradi novite priemi na arhivska gra|a

vo sporedba so objavenite fondovi vo prethodnite vodi~i od 1982 i 1994

godina. Tie fondovi vo Oddelenieto Skopje se celosno sredeni ili

obraboteni i podatocite za niv }e bidat prezentirani kaj sredenite i

obrabotenite fondovi.

Vo vodi~ot se davaat podatoci za 130 sredeni ili obraboteni fondovi

so sumaren ili analiti~en inventar. Za sekoj fond se davaat slednite

podatoci:

- Broj na fondot (fondovi od vodi~ot od 1982 g.);

- Reden broj i broj na fondot vo zagrada (za fondovite od vodi~ot od

1994 g.);

- Grani~ni godini na fondoobrazovatelot - vo zagrada;

- Koli~estvo na arhivska gra|a izrazeno vo knigi, kutii i dolìnski

metri;

- Za sredenite fondovi - sumaren inventar (SI), broj na arhivski

edinici, broj na listovi i broj na stranici na NIS (nau~no-

informativnoto sredstvo); za obrabotenite fondovi - analiti~en

inventar (AI), broj na arhivski edinici, broj na listovi i broj na

stranici na NIS;

- Za najgolemiot broj fondovi se davaat podatoci za istorijatot na

fondoobrazovatelot (osnovawe, zada~i, nadle`nosti i prestanok na

rabotata), i

- Sodrìnski podatoci za arhivskata gra|a (kratki udarni podatoci

bidej}i vo SI ili AI vo NIS ima op{irni sodrìnski podatoci).

Vo ramkite na citiranite 150 fondovi, vo delot na fondovite od

to~kata 1. Uprava i javni slu`bi, pod to~kata 1.5. Arhivski fondovi po 1944

godina se davaat podatoci za novootkrienite fondovski celini (novi


7

fondovi). Tie fondovi se davaat kako sostaven del na ve}e objavenite fondovi

(od pri~ina {to oddelni dokumenti vo periodot od osnovaweto na

Oddelenieto Skopje do 1994 godina se koristeni i citirani kako dokumenti

na ve}e objavenite fondovi vo prethodnite vodi~i). Takvi fondovi se:

1. I Oblasen komitet na KPM za Skopska okolija Skopje, 1944-1945

godina;

2. Okruèn narodnoosloboditelen odbor - Skopje, 1944-1945 g. - 1 fond;

3. Okoliski narodnoosloboditelen odbor - Skopje, 1944-1945 g. - 1

fond;

4. Gradski narodnoosloboditelen odbor - Skopje, 1944-1945 g. - 1 fond;

5. Op{tinski Narodnoosloboditelen odbor s. Hanrievo (\or~e

Petrov) - Skopje, 1944-1945 g. - 1 fond;

6. Mesten naroden odbor \or~e Petrov - Skopje, 1945-1952 g. - 1 fond.

Vo Vodi~ot se davaat podatoci za novoprevzemenite 145 fondovi i

zbirki, vo Oddelenieto Skopje za period od 1993-2005 godina i toa:

1. Uprava i javni slu`bi: 25 fonda;

2. Pravosudstvo: 1 fond;

3. Prosveta, kultura, nauka: 5 fonda;

4. Socijalno-zdravstveni ustanovi: 1 fond;

5. Stopanstvo i bankarstvo: 72 fonda;

6. Politi~ki organizacii, dru{tva i zdruènija: 18 fonda;

7. Verski organizacii: 22 fonda;

8. Semejni i li~ni fondovi: 1 fond.

Pogolem del od novoprezemenite fondovi se odnesuvaat na likvidirani

stopanski organizacii, no i za niv prezentirame sodrìnski podatoci

prezemeni od zapisnicite za primopredavawe na arhivska gra|a od imatelite.

Del se proizlezeni od drugi fondovi i za niv ima AI i SI.

Pri izrabotkata na Vodi~ot se koristeni podatoci od Vodi~ot na

arhivski fondovi vo Istoriskiot arhiv - Skopje od 1976 godina, izraboten od

d-r Milo{ Konstantinov, od vodi~ite od 1982 i od 1994 godina, kako i od

rabotnata verzija na neobjaveniot vodi~ od 2003 godina.

Zaslugata za izrabotkata na istorijatite i sodrìnskite podatoci {to

se prikaàni vo Vodi~ot ja imaat site arhivski rabotnici, koi izvr{uvaj}i

gi redovnite rabotni zada~i se zadolèni za za{tita na arhivskata gra|a kaj

imatelite i vo Arhivot, kako i za sreduvawe i obrabotka na fondovite.


8

OBJASNUVAWE I TOLKUVAWE NA ZNACITE

I KRATENKITE

Vodi~ot na arhivski fondovi i zbirki dava osnovni podatoci za

arhivite i za arhivskite fondovi {to se ~uvaat vo niv.

Podatocite za arhivskite fondovi i zbirki, dadeni se za sekoj arhiv

posebno.

Pred naveduvaweto podatoci za arhivskite fondovi i zbirki na eden

arhiv, dadena e kratka bele{ka, koja po pravilo sodrì osnovni podatoci za

Arhivot (naziv i adresa, vreme na osnovaweto, razvitok, organizaciska

struktura, teritorijalna i stvarna nadle`nost, mo`nost za davawe tehni~ki

uslugi, uslugi vo ~italnata, rabotno vreme i sl.), potoa za brojot na

arhivskite fondovi i zbirki i za op{tata karakteristika na arhivskata

gra|a, za informativnite sredstva, katalozite i sl.

Podatocite {to se davaat za sekoj arhivski fond se sostojat od sedum

elementi:

1. Reden broj na arhivskiot fond ili zbirka;

2. Naziv na arhivskiot fond ili zbirka;

3. Mesto (sedi{te) na fondoobrazovatelot (imatel na fondot);

4. Raspon na godinite na postoeweto na fondoobrazovatelot;

5. Raspon na godinite na arhivskata gra|a od fondot ili zbirkata;

6. Koli~estvoto arhivska gra|a i

7. Sredenost na arhivskiot fond ili zbirka (informativni sredstva).

Kaj semejnite i li~nite fondovi i zbirki, nekoi od ovie elementi ne se

zastapeni (pod br. 3 i 4).

Podatocite za site arhivski fondovi i zbirki, sodrìnski i grafi~ki

se oformeni spored edinstveni pravila, spored koi e podgotvena

publikacijata.

1. Reden broj na arhivskiot fond ili zbirka

Site arhivski fondovi i zbirki vo ramkite na eden arhiv se

numerirani so neprekinata niza arapski broevi, po~nuvaj}i od broj 1.

Zaedno so arapskiot broj, koj go ozna~uva Dràvniot arhiv na

Republika Makedonija - Oddelenieto (brojki od 1 do 10), i redniot broj na

arhivskiot fond ili zbirka e upotreben vo indeksite kako signatura za

pronao|awe na baraniot arhivski fond ili zbirka vo vodi~ot. Na primer: 2.

135 = (2. Istoriski arhiv Bitola, arhivski fond pod br. 135) ili 2. 616 (2.

Arhiv na Makedonija - Podra~no oddelenie - Bitola, arhivski fond pod broj

616) itn.

2. Naziv na arhivskiot fond ili zbirka

Za naziv na arhivskiot fond e zemen posledniot naziv na

fondoobrazovatelot (imatelot). Vo slu~aj koga arhivskiot fond e poznat po

nekoj porane{en naziv, daden e i toj naziv.


9

Nazivite na arhivskite fondovi, nezvisno od toa dali originalniot

naziv bil na nekoj drug jazik, se dadeni na makedonski jazik so golemi bukvi:

OP[TINSKA UPRAVA - RADOVI[

Za skratuvawe na tekstot pri naveduvawe istorodni fondovi, tie se

naveduvaat pod zaedni~ki naziv (SELSKI RABOTNI ZADRUGI). Pod

zaedni~kiot naziv e naveden samo delot od nazivot na arhivskiot fond {to ne

e opfaten so zaedni~kiot naziv kako i mestoto/sedi{teto na

fondoobrazovatelot. Sekoj fond se naveduva vo nov red:

SELSKI RABOTNI ZADRUGI

„STOJAN MINÊV“ - ALINCI

„LAZAR KOLI[EVSKI“ - BELÊ

„\OR\I SUGAREV“ - VA[AREJCA...

3. Mesto-sedi{te na fondoobrazovatelot

Mestoto-sedi{teto na fondoobrazovatelot, nezavisno od porane{nite

nazivi, se naveduva so sega{niot naziv, na makedonski jazik. Nazivot na

mestoto e napi{an so golemi bukvi, a od nazivot na arhivskiot fond e odvoen

so crti~ka:

OP[TINSKI NARODEN ODBOR - VINICA

4. Raspon na godinite na postoewe na fondoobrazovatelot

Rasponot na godinite na fondoobrazovatelot e naveden vo zagrada, po

nazivot i mestoto/sedi{teto na fondoobrazovatelot:

NARODEN ODBOR NA OP[TINA BUKOVO (1952-1955)

Ako fondoobrazovatelot seu{te postoi i dejstvuva, zavr{nata godina

na negovoto postoewe ne se prikaùva:

STOPANSKA KOMORA NA MAKEDONIJA - SKOPJE (1962- )

Vo slu~aj koga godinite na postoeweto ne se so sigurnost utvrdeni,

namesto godina se stava pra{alnik (?-1957) ili (1947-?)

Po rasponot na godinite na fondoobrazovatelot, se stava

interpukciskiot znak to~ka i zapirka (;).

5. Raspon na godinite na arhivskata gra|a

na fondot ili zbirkata

Podatokot za raspon na godinite na arhivskata gra|a na fondot ili

zbirka se naveduva po podatokot za raspon na godinite na

fondoobrazovatelot:


10

NARODEN ODBOR NA BITOLSKA OKOLIJA - BITOLA

(1944-1965); 1944/1965:

Necelosnata so~uvanost na gra|a na fondot se izrazuva na slednite

na~ini:

- Koga nedostasuvaat po~etnata ili zavr{nata godini na gra|ata od

arhivskiot fond:

FINANSISKA UPRAVA - PRILEP (1869-1912); 1882-1910

- Koga nedostasuvaat oddelni godini vo ramkite na rasponot na

godinite:

SELSKA RABOTNA ZADRUGA - DIMONCE (1949-1953); 1949,

1951/1953:

- Koga arhivskata gra|a na fondot ne e potpolno so~uvana:

ISTRA@EN SUD - TETOVO (1941-1944); 1942/1944:

Za semejnite i li~nite arhivski fondovi se naveduva samo rasponot na

godinite na gra|ata.

VLAHOV DIMITAR 1908/1950:

Kaj arhivskite zbirki vo rasponot na godinite na gra|ata se naveduva

periodot koga gra|ata nastanala na koj taa se odnesuva, a ne periodot koga e

formirana zbirkata:

ZBIRKA FERMANI: 1646/1859:

Po podatokot za rasponot na grani~nite godini na arhivskat gra|a na

fondot ili zbirka, se stava interpukciskiot znak dve to~ki (:).

6. Koli~estvo na arhivskata gra|a

Podatocite za koli~estvoto arhivska gra|a se naveduvaat po podatocite

za rasponot na godinite na gra|ata na fondot ili zbirka.

Koli~estvoto se izrazuva vo broj na knigi, papki i paketi:

kn. = kniga

kut. = kutija

Pome|u podatokot za brojot na oddelnite tehni~ki za{titni edinici,

se stava interpukciskiot znak zapirka (,), a na krajot to~ka i zapirka (;):

OKOLISKA UPRAVA - GALI^NIK (1915-1918); 1915/1918: kn. 3, kut. 6;


11

Pod podatokot za brojot na tehni~kite za{titni edinici, se naveduva i

podatokot za koli~estvoto gra|a, izrazen vo dolìnski metri. Po ovoj

podatok se stava interpukciskiot znak to~ka (.):

OP[TINSKA UPRAVA - ORAH (1915-1918);

1915/1918: kn. 3, kut. 1; 0,2.

Podatocite za koli~estvoto gra|a vo arhivskite zbirki se davaat vo

takvi edinici merki, koi odgovaraat na specifi~nite vidovi na gra|ata vo

zbirkite:

ZBIRKA GEOGRAFSKI KARTI, 1023 karti

7. Sredenost na arhivskiot fond

ili zbirka (informativni sredstva)

Vo slu~aj koga arhivskiot fond ili zbirka e vo nesredena sostojba i ne

moè da se koristi za nau~ni i drugi potrebi, se naveduva konstatacijata

„nesreden“ odnosno „nesredena“:

OP[TINSKA UPRAVA - SKOPJE (1869-1912); 1869/1912;

kn. 59, kut. 43; 6,1. Nesreden.

Me|utoa, dokolku gra|ata na arhivskiot fond ili zbirka e do odredena

mera sredena i moè da se koristi, se naveduvaat podatoci za sredenite delovi

od fondovite/zbirkite.

Za sredenite i obrabotenite arhivski fondovi i zbirki, za koi vo

Dràvniot Arhiv na Republika Makedonija se izraboteni nau~no-

informativni sredstva (i evidencii {to moàt da posluàt kako izvor na

informacii na gra|ata), se davaat podatoci za tie sredstva. Podatocite se

sostojat od naziv na nau~no-informativnoto sredstvo. Naj~esto zastapenite

evidentni i nau~no-informativni sredstva, namesto nivnite celosni nazivi,

se prikaàni so slednite kratenki:

SI - sumaren inventar

AI - analiti~ki inventar

OP - opis i popis

a.e. - arhivski edinici

NIS - nau~no-informativno sredstvo izrazeno vo broj na stranici

napi{ani na ma{ina.

Sodrìnskite informacii {to }e se prikaùvaat za fondovite, pokraj

spomenatite kratenki, }e se odnesuvaat na istoriskite bele{ki, registrite,

spisocite, informaciite, analizite, pregledite i sl, spored razni temi.

Ako za eden arhivski fond se izraboteni pove}e vidovi informativni

sredstva, pome|u niv se stava interpukciski znak „to~ka i zapirka“ ( ; ):


12

MINISTERSTVO ZA TRGOVIJA I SNABDUVAWE - SKOPJE

- (1945-1951); 1945-1951: kn.90, kut. 161; 17,9. SI; R.

KOSTURSKI REVOLUCIONEREN REON - KOSTUR

( - 1908); 1900/1903: kut.1; 0,1. AI.

Podatocite za sredenosta na fondot i za nau~no-informativnite

sredstva se priklu~uvaat po podatokot za koli~estvoto na arhivskata gra|a.

8. Struktura na vodi~ot

na arhivskite fondovi i zbirki

Vodi~ot na arhivskite fondovi i zbirki na Dràvniot Arhiv na

Republika Makedonija - Oddelenie Skopje ima tri dela:

A. arhivski fondovi (osven semejnite i li~nite);

B. semejni i li~ni fondovi i

V. zbirki

Arhivskite fondovi i zbirki se grupirani spored grankata na dejnosta,

grupi/podgrupi i periodi, a vo soglasnost so klasifikaciskata {ema, koja

sluì kako osnova za raspredeluvawe na arhivskite fondovi.

Klasifikaciskata {ema e od strukturno-hierarhiski tip, so primena

na decimalen sistem. Se sostoi od: a) naziv na dejnosta, grupata i podgrupata

vo grankite i periodot i b) oznaki so bukvi i brojki (simboli), so koi

nazivite se kontinuirano pretstaveni.

Na korisnicite na publikacijata im se prepora~uva pred da pristapat

kon barawe podatoci za arhivskite fondovi i zbirki, da ja prou~at

klasifikaciskata {ema odnosno principite i kriteriumite vrz osnova koi e

izvr{eno raspredeluvawe na arhivskite fondovi i zbirki i e vospostaven

nivniot poredok vo vodi~ot.

Vodi~ot na „Arhivski fondovi i zbirki 1993-2005“ ja prikaùva

sostojbata na fondovite i zbirkite zaklu~no so 2005 godina.


13

KLASIFIKACISKA [EMA

A. ARHIVSKI FONDOVI NA DR@AVNI ORGANI, USTANOVI,

ZDRU@ENIJA, ORGANIZACII I DRUGI INSTITUCII

1. UPRAVA I JAVNI SLU@BI

1.2. Arhivski fondovi do 1918.

1.3. Arhivski fondovi 1918-1941.

1.4. Arhivski fondovi 1941-1944.

1.4.1. Narodnoosloboditelni organi

1.4.2. Okupatorski i kvislin{ki organi

1.5. Arhivski fondovi po 1944.

1.6. Lokalna samouprava

Vnatre vo periodite, fondovite se naveduvaat po redosled na nivnite

teritorijalni i vistinski nadle`nosti (od povisoki kon poniski).

Arhivskite fondovi od ist rang se naveduvaat po azbu~en redosled na mestoto-

sedi{teto na fondoobrazovatelot.

2. PRAVOSUDSTVO

2.1. Period do 1944 g. i

2.2. Period po 1944 g.

Vnatre vo ovie periodi, nivniot redosled e odreden po rang, a vo

ramkite na ednakov rang - po azbu~en redosled na nazivite na mesto -

sedi{teto na fondoobrazovatelot.

3. VOENI EDINICI, USTANOVI I ORGANIZACII

3.1. Period do 1944

3.2. Period po 1944

3.2.1. Narodnoosloboditelni edinici, ustanovi i organizacii

3.2.2. Okupatorski edinici, ustanovi i organizacii.

Vnatre vo periodite (i podgrupite) redosledot e odreden po rang,

odnosno spored organizaciskata struktura na vojskata.

4. PROSVETNI, KULTURNI I NAU^NI USTANOVI

I ORGANIZACII

4.1. Prosvetni ustanovi i organizacii

4.2. Kulturni ustanovi i organizacii

4.3. Nau~ni ustanovi i organizacii


14

Vnatre vo podgrupite, redosledot na arhivskite fondovi e odreden

spored vidovite na ustanovite i rangot, a vo ramkite na rangot - po azbu~en

redosled na nazivite na mestata/sedi{tata na fondoobrazuva~ite.

5. SOCIJALNI I ZDRAVSTVENI USTANOVI

5.1. Socijalni ustanovi

5.2. Zdravstveni ustanovi

Vnatre vo podgrupite redosledot na arhivskite fondovi e odreden

spored vidovite na ustanovi i rangot, a vo ramkite na ednakov rang - po

azbu~en redosled na nazivite na mestoto/sedi{teto na fondoobrazuva~ite.

6. STOPANSTVO I BANKARSTVO

6.1. PERIOD DO 1944

6.1.1. Banki i pari~ni zavodi

6.1.2. Stopanski zdru`enija

6.1.3. Stopanski pretprijatija

6.1.3.1. Industrija i rudarstvo

6.1.3.2. Zemjodelie i {umarstvo

6.1.3.3. Trgovija, ugostitelstvo i turizam

6.1.3.4. Soobra}aj

6.1.3.5. Ostanati

6.1.4. Zanaet~istvo

6.1.5. Zadrugi

6.1.6. Ostanato

6.2. PERIOD PO 1944

6.2.1. Banki i pari~ni zavodi






6.2.3.4. Soobra}aj

6.2.3.5. Ostanati

6.2.4. Zanaet~istvo

6.2.5. Zadrugi

6.2.6. Ostanato

Vnatre vo grupite i vo podgrupite redosledot na arhivskite fondovi e

odreden po azbu~en redosled na nazivite na mestata/sedi{tata na

fondoobrazuva~ite.


15

7. OP[TESTVENO-POLITI^KI ORGANIZACII

POLITI^KI PARTII, DRU[TVA I ZDRU@ENIJA

7.1. Politi~ki i op{testveno-politi~ki organizacii

7.1.1. Napredni politi~ki i op{testveno-politi~ki organizacii

7.1.2. Gra|anski i drugi

7.2. Stale{ki korporacii

7.3. Humanitarni dru{tva

7.4. Kulturno-prosvetni dru{tva

7.5. Umetni~ki dru{tva i zdru`enija

7.6. Sportski dru{tva i zdru`enija

7.7. Ostanato

7.8. Nevladini organizacii

Redosledot na arhivskite fondovi vnatre vo podgrupite e odreden po

vidovi i rang, a potoa po azbu~en redosled na nazivite na mestata/sedi{tata

na fondoobrazuva~ite.

8. VERSKI ORGANIZACII

8.1. Isto~na pravoslavna crkva

8.1.1. Gr~ka Patrijar{ija vo Makedonija

8.1.2. Bugarska Egzarhija vo Makedonija

8.1.3. Srpska Patrijar{ija vo Makedonija

8.1.4. Makedonska pravoslavna crkva

8.2. Islamska verska zaednica vo Makedonija

8.3. Evangelisti~ko-metodisti~ka crkva.

Vo ramkite na podgrupite redosledot na arhivskite fondovi e odreden

spored rangot, a vo ramkite na istiot rang - po azbu~en redosled na nazivite

na mestata/sedi{tata na fondoobrazuva~ite.

9. OSTANATO

B. SEMEJNI I LI^NI FONDOVI

1. Semejni fondovi

2. Li~ni fondovi

Arhivskite fondovi se navedeni po azbu~en redosled na prezimiwata

na fondoobrazuva~ite na semejnite i li~ni fondovi.

V. ZBIRKI


16

ISTORIJAT NA DR@AVNIOT ARHIV

NA REPUBLIKA MAKEDONIJA - ODDELENIE SKOPJE

Dràven Arhiv na Republika Makedonija - Oddelenie Skopje, ul.

„Moskovska“ br.1, 1000 Skopje, tel. 02/ 3076-461, 02/ 3076-462, 02/ 3076-463; faks

02/ 3076-462; raboti od ponedelnik do petok od 8,00 - 16,00 ~asot.

Oddelenieto raspolaga so posebna prostorija za ~italna; ima uslovi za

koristewe arhivska gra|a i bibliote~en materijal sekoj raboten den od 8,30 -

14,00; na istraùva~ite im ja nudi uslugata kserografirawe.

So cel da se pronajdat, za{titat i evidentiraat site arhivi, delovi od

arhivi i grupi dokumenti, na 18 juli 1951 godina e formirano Arhivsko

sredi{te za podra~jeto na grad Skopje i okoliite Skopska i \or~epetrovska.

Me|utoa, dejnosta na toa sredi{te ne izlegla i ne moèla da izleguva od

ramkite na volonterizmot.

Sogleduvaj}i ja nesomnenata potreba od profesionalna organizacija za

za{tita na arhivskata gra|a, nepolna godina po osnovaweto na Sredi{teto,

Narodniot odbor na grad Skopje, na svoeto edinaesetto redovno zasedanie od

tretoto svikuvawe, odnosno na 15 fevruari 1952 godina, donesuva Re{enie br.

1026 za osnovawe Dràvna arhiva so nadle`nost na teritorijata na Narodniot

odbor na grad Skopje i Skopska okolija.

Nazivot Okoliski istoriski arhiv - Skopje, koj{to ustanovata go nosi

od krajot na 1953 godina, se menuva vo Istoriski arhiv - Skopje, spored

Re{enieto za upis na Okru`niot stopanski sud - Skopje Us. br. 322/65 od

31.12.1965 godina.

Konstituiraweto na rabotnata organizacija bez osnovni organizacii

na zdruèn trud Arhiv na Skopje - Skopje e zapi{ano vo sudskiot registar na

Okru`niot stopanski sud vo Skopje na 06.01.1974 godina pod Fi. br. 1733/73, a

usoglasuvaweto so Zakonot za zdruèniot trud pod Fi. br. 1847/78.

So Zakonot za arhivskata gra|a („Sl. Vesnik na SRM“ br. 36/90) Arhivot

na Skopje se transformira vo Podra~no oddelenie, kako organizaciska

edinica na edinstvenata upravna organizacija Arhiv na Makedonija.

Spored Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata

uprava („Sl. Vesnik na RM“ br. 58/2000) Podra~noto oddelenie - Skopje

prodolùva da raboti kako Dràven Arhiv na Republika Makedonija -

Oddelenie Skopje.


17

Prostorniot problem odnosno pra{aweto za smestuvawe se re{avalo

mo{ne te{ko. Vo prvite denovi po osnovaweto Arhivot nemal sopstveni

prostorii. Vo 1953 godina na vremeno koristewe gi dobiva prostoriite na ul.

„11 Oktomvri“ br. 105a i na ul. „Belasica“ br. 1 so vkupna povr{ina od 95 m2.

Tie prostorii ni oddaleku ne gi zadovoluvale elementarnite uslovi za

rabota. Sostojbata delumno se podobruva koga Arhivot se vseluva vo

novoizgradenata zgrada na Narodniot odbor na Skopska okolija, na ul. „Luj

Paster“ br. 2, locirana sproti kinoto „Kultura“ (urnata vo zemjotresot).

Prostoriite imale vkupno 172 m2 od koi 52 m

2 se koristeni kako rabotni, a 215

m2 za depoa, vklu~uvaj}i gi i prethodno dobienite prostorii. Po

katastrofalniot zemjotres vo 1963 godina, Arhivot e vremeno smesten vo

Gradskiot park i vo ruiniranite prostorii na @enskata gimnazija. Vo 1964

godina se vseluva vo niskite administrativni zgradi na ul. „29 Noemvri“ br.

10. Vo toj period raspolaga so povr{ina od vkupno 374 m2.

Polo`bata e celosno podobrena koga Arhivot se vseluva vo sopstvena,

namenski izgradena zgrada na ul. „Moskovska“ br. 1, vo proletta 1968 godina.

Sve~eno e otvoren na 13 Noemvri 1968 godina, na denot na osloboduvaweto na

Skopje. Zgradata ima vkupno 1437 m2 neto korisna povr{ina, od koja 729 m

2 -

depoa. Nivniot vkupen kapacitet iznesuva 3528 dolìnski metri.

Arhivot ima zada~a da ja za{tituva, evidentira, sobira, sreduva,

obrabotuva, odbira i stru~no da ja odrùva arhivskata gra|a; da ja prou~uva,

istraùva i so nau~ni metodi da ja obrabotuva arhivskata gra|a i da ja

unapreduva arhivskata dejnost; da vr{i stru~en nadzor na arhiviraweto,

~uvaweto, odrùvaweto i pravilnoto odbirawe arhivska gra|a od

dokumentarniot materijal {to se nao|a nadvor od Arhivot; da objavuva

arhivska gra|a, nau~no-informativni sredstva i drugi trudovi; da ja

popularizira arhivskata dejnost po pat na predavawa, izlo`bi i sl; da gi

usluùva istraùva~ite i drugite zainteresirani {to sakaat da gi koristat

podatocite sodràni vo arhivskata gra|a, a ~ija sodrìna zboruva za

sevkupniot op{testven ìvot na Skopje i za negovoto geografsko-ekonomsko

podra~je.

Vrz osnova na takvata orientacija, organiziraweto seopfatna za{tita

na arhivskata gra|a od osnovaweto do 1980 godina, se realiziralo preku:

- Oddelenie za evidencija i za{tita na arhivskata gra|a so otsecite

za poseta na registraturite i za rabota vo depoata;

- Oddelenie za sreduvawe i obrabotka na arhivskata gra|a so

otsecite za sreduvawe i obrabotka na arhivskata gra|a sozdadena

pred osloboduvaweto i za sreduvawe i obrabotka na arhivskata gra|a

od socijalisti~kiot period, i

- Oddelenie za op{ti raboti so direktor, administrativna slu`ba i

slu`ba za finansisko-materijalno rabotewe.


18

Zaradi zgolemeniot priliv na arhivska gra|a i razvojot na kadrovskata

i materijalnata osnova, soglasno Statutot od 1981 godina funkcioniraat

oddelenijata:

- Za evidencija i za{tita na arhivskata gra|a;

- Za za{tita i koristewe arhivska gra|a vo Arhivot (pri koe

funkcionira i mikrofilmska laboratorija);

- Za sreduvawe i obrabotka na arhivskata gra|a;

- Za klasifikacija i sistematizacija na publikuvani informacii i

- Za op{ti raboti (pri koe funkcionira referat za sobirawe i

obrabotka na memoarska gra|a i izdava~ka dejnost od NOV i

Revolucijata).

Vo periodot 1991-2005 godina vo celost funkcioniraat istite

oddelenija vo sostav na:

- Sektorot za za{tita i nadzor na arhivskata gra|a kaj imatelite

i sreduvawe i obrabotka na arhivskata gra|a;

- Sektorot za za{tita, informacii, koristewe i publikuvawe

arhivska gra|a i

- Op{tiot sektor pri Dr`avniot arhiv na Republika Makedonija.

Rakovodnite lica - direktor (na~alnik, rakovoditel) nesomneno

zazemaat zna~ajno mesto vo sevkupniot razvoj na arhivskata dejnost.

Od dvajca vraboteni vo 1952 godina i devet vo 1963 godina, ve}e vo 1986

godina se vraboteni 47, glavno stru~ni lica. Vo 2002 godina brojot na

vrabotenite iznesuva 27, a vo 2005 godina 31, od koi eden e magister, 11 so

visoka stru~na podgotovka, eden so vi{a stru~na podgotovka, 16 so sredna

stru~na podgotovka, a 2 lica se tehni~ki personal.


19

SREDENI I OBRABOTENI ARHIVSKI FONDOVI I ZBIRKI

OBJAVENI VO VODIÎTE OD 1982 I 1994 GODINA

A. ARHIVSKI FONDOVI NA DR@AVNITE ORGANI,

USTANOVI, ORGANIZACII I DRUGI INSTITUCII


1.3. ARHIVSKI FONDOVI 1918 - 1941

1. GRADSKO POGLAVARSTVO NA OP[TINATA NA GRAD SKOPJE

(SUDOT NA OP[TINATA NA GRADOT SKOPJE) - SKOPJE

(1918-1941); 1918/1941: kn. 609, kut. 370; 67,7. AI, a.e. 81202,

listovi 323917, NIS 13230 str.

Istorijat na fondoobrazovatelot:

Gra|ata na fondot Gradsko poglavarstvo na op{tinata na gradot Skopje

vremenski e smestena vo periodot me|u dvete svetski vojni, od 1918-1941

godina, koga Vardarska Makedonija se nao|a vo sostav na Kralstvoto SHS. Vo

vrska so toa bile prezemeni merki za organizirawe lokalna samouprava. Vo

Skopje se osnova op{tina ~ija prva sednica na Odborot e odràna na

29.11.1918 godina. Vo tekot na svoeto postoewe Gradskata op{tina nekolku

pati ja menuva svojata organizaciona postavenost, no bez zna~ajni su{tinski

promeni, za da so Statutot za ureduvawe na Gradskoto poglavarstvo od 1940

godina, celokupnoto negovo rabotewe se vr{i spored upatstvata na

pretsedatelot na Gradskata op{tina. Za pogolema efikasnost vo rabotata

slu`bata se odviva po oddelenija, otseci i oddeli.

Sodrìnski podatoci za arhivskata gra|a:

Fondot sodrì knigi i dokumenti (zapisnici, izboren materijal,

uverenija, dogovori, izve{tai, izvestuvawa, spisoci), vonredno dobro

so~uvani, koi davaat podatoci za asimilacija na makedonskoto naselenie,

razvojot na prvite industriski kapaciteti, podobra organizacija na

soobra}ajot, pomagawe na esnafskite zdruènija, obezbeduvawe finansiski

sredstva za realizacija na programite za izgradba na gradot, unapreduvawe na

prosvetnata i kulturnata dejnost, masovno praktikuvawe na fizi~kata

kultura, za{tita i zgriùvawe socijalno zagrozeni lica, materijalno

pomagawe na siroma{ni lica odnosno grià na Op{tinata za unapreduvawe na

site sferi na ìveewe.

Tehni~koto oddelenie ja vr{elo celata tehni~ka dejnost vo gradot

Skopje. Bilo zadolèno za izrabotka na proekti, pravilnici i uredbi vo

smisla na Grade`niot zakon, izrabotuvalo odluki za izdavawe grade`ni

dozvoli za izgradba na privatni i javni objekti, vodelo smetka za nivnoto

izvr{uvawe vo smisla na Grade`niot zakon vo koj bila propi{ana aktuelnata

grade`na politika i sl. Oddelenieto rabotelo so pove}e otseci i oddeli.


20

Sledej}i gi dokumentite, sodràni vo ovoj del od fondot (skici,

protokoli, uverenija, tehni~ki elaborati, grade`ni dozvoli) moè da se

prosledi idejata za urbanisti~koto osmisluvawe na gradot, izveduvawe

vodovoden i kanalizacionen sistem, regulirawe na koritoto na rekata

Vardar, izrabotka i realizacija na proektot za izgradba na HEC „Sv. Andreja“

(kawonot na rekata Treska kaj s. Matka), mostovi na Vardar, mnogu novi ulici,

ugostitelski objekti, zanaet~iski du}ani, novi u~ili{ni zgradi i sl.

Arhivskata gra|a e na srpski jazik.

243. (308) NAÊLSTVO NA SKOPSKIOT OKRUG - SKOPJE (1918-1922);

1919/1922: kut. 5; 0,5. AI, a.e. 209, listovi 3864, NIS 28 str.


Fondot se karakterizira so pove}e nadle`nosti: postojana kontrola vo

gradskite kvartovi vo bezbednosna smisla, evidencija na pritvoreni lica na

teritorijata na Skopje, sostojbite vo Skopskiot zatvor i sl.

Ovoj period se karakterizira so golema materijalna nemo} na

naselenieto, pa Na~elstvoto vodi grià za siroma{nite, begalcite i

nezgriènite deca i siraci. Toa e period na raspa|awe na Turskata imperija i

se karakterizira so mnogu promeni koi {to se slu~uvaat na Balkanot.


Arhivskata gra|a sodrì: prijavi na patnici koi se nao|ale vo

skopskite hoteli i privatnite stanovi, brojna sostojba na policijata vo

Skopje vo period od 1918-1919 godina, obrasci za paso{i, spisok na

pritvoreni lica vo zatvorot vo Skopje vo 1919 godina, javna bezbednost i

vnatre{ni raboti, socijalna politika, snabduvawe, trgovija, bezbednost na

soobra}ajot i drugo.


244. (310) KOMESAR NA @ELEZNI^KA POLICIJA - SKOPJE

(1920-1921); 1920: kut. 2; 0,2. AI, a.e. 15, listovi 1566, NIS 5 str.


Arhivskata gra|a sodrì evidencii na patnici koi dopatuvale ili

otpatuvale od Skopje vo period 1 januari 1920 do 30 juni 1920 godina.


245. (309) MESTEN ODBOR ZA ISHRANA - SKOPJE (1918-1920); 1919:

kut. 1; 0,1. AI, a.e. 12, listovi 880, NIS 14 str.


Arhivskata gra|a sodrì: prepiska dostavena do Mesniot odbor so koja

se bara pomo{ vo prehranbeni produkti za lica, trebuvawa za izdadeni


21

prehranbeni produkti za gra|anite, uverenie i barawe za dodeluvawe pomo{

na siroma{ni lica, dodeluvawe pomo{ od Mesniot odbor za ishrana, spisok na

straàri i rabotnici od Tretiot Bunarxiski kvart i privatna prepiska na

borci do nivnite semejstva.


246. (316) SUD NA OP[TINA KATLANOVO - SKOPJE (1918-1941);

1918/1941: papka 1; 0,05. AI, a.e. 271, listovi 359, NIS 45 str.


Arhivskata gra|a sodrì: popisni listi na naselenieto na teritorijata

na Sudot na op{tina Katlanovo; elaborat za ureduvawe na zemji{teto vo

op{tinata; napatstvie isprateno od okoliskata finansiska uprava do Sudot

na op{tina Katlanovo za na~inot na sproveduvawe na prirezite (akcizi) i

danocite vo op{tinata i naredba za uplata na parite od prirez na smetka na

op{tinata; dokumenti {to se odnesuvaat na regrutacija na naselenieto;

soop{tenija isprateni od Na~alnikot na Skopska okolija do Op{tinata za

zabrana za distribucija na vesnicite: „Rabotni~ka prosveta“, „Nova slobodna

{tampa“, „Hrvatska gruda“, „Glas Podunavqa“ i dr.


247. (315) SUD NA OP[TINA KO@LE - SKOPJE (1918-1935); 1918/1935:

kn. 1, papka 1; 0,05. AI, a.e. 95, listovi 133, NIS 20 str.


Fondot sodrì: delovoden protokol na Mesniot odbor vo Ko`le za 1919

godina; naredbi, informacii, izvestuvawa i dr. dostavuvani od na~alnikot na

Skopskata okolija do op{tinata i toa: za podobruvawe na zemjodelskoto

stopanstvo, sumata na sobraniot danok od gra|anite kako prihod od op{tinata,

akciza, regulirawe invalidski nadomestoci i sreduvawe dokumentacija na

invalidite i drugite o{teteni od vojnata, raspi{uvawe na poternici za lica

koi {to se obvineti i dr.



22


1.4.2. Okupatorski i kvislin{ki organi 1941-1944

3. SKOPSKA OBLASNA DANO^NA UPRAVA - SKOPJE (1941-1944);

1942/1943: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 40, listovi 48, NIS 3 str.

4. SKOPSKA GRADSKA OP[TINA (1941-1944); 1941/1944:

kn. 114, kut. 35; 5,5. AI, a.e. 2245, listovi 29837, NIS 726 str.


Vo periodot na bugarska okupacija, 10 april 1941 - 9 septemvri 1944

godina na teritorijata na Vardarska Makedonija e izvr{ena administrativna

podelba po model na Carstvoto Bugarija, pri {to e vovedena i soodvetna

policiska i civilna vlast. Na lokalno nivo se formirani oblasni direkcii vo

Bitolskata i Skopskata oblast, okoliski upravi i gradski i selski op{tini.

Skopskata gradska op{tina e formirana so Re{enie na Minister-

stvoto za vnatre{ni raboti i narodno zdravje od 10 april 1941 god. Na ~elo na

Op{tinata se nao|a Gradski sovet so koj pretsedava kmetot na Skopskata

gradska op{tina, a ~lenuvaat negovite pomo{nici i sekretarot.

Dejnosta na Skopskata gradska op{tina prestanala so kapitulacija na

bugarskata vojska od 9 septemvri 1944 godina ili poto~no, so vospostavuva-

weto na novata vlast vo noemvri 1944 godina.


Arhivskata gra|a se sostoi od: podatoci za utvrduvawe i rasporeduvawe

na buxetot; odreduvawe i pribirawe op{tinski taksi i danoci; otu|uvawe

fabriki i drugi imoti na privatni lica; stopanisuvawe so fabriki,

elektri~ni centrali i drugi pretprijatija; obezbeduvawe prihodi za potrebite

na policijata i vojskata; sproveduvawe voena mobilizacija na naselenieto;

rekvizicija na stoka i vozila za potrebite na vojskata; komunalno ureduvawe na

gradot, organizacija na zdravstvoto, prosvetata, kulturata, socijalnata

za{tita, penzisko osiguruvawe i statisti~ki podatoci.

Arhivskata gra|a e na bugarski jazik.

5. DELEGAT NA KOMESARSTVOTO ZA EVREJSKI PRA[AWA PRI

SKOPSKA EVREJSKA OP[TINA - SKOPJE (1915-1947); 1915/1947:



Za postoeweto na Evrejskata op{tina se govori u{te vo 1915 godina vo

pismoto isprateno od toga{niot pretsedatel na novoformiranoto dru{tvo na

Crveniot krst, mitropolitot Neofit, do pretsedatelot na Evrejskata

op{tina Eliezer Navaro, no bez nikakvi podatoci za organizacijata i


23

na~inot na rabota na op{tinata. Duri so „Pravilata na Evrejskata

veroispoved na op{tinata vo Skopje“, doneseni vo 1936 godina, se dobiva

celosna slika za organiziranosta na Evrejskata op{tina. Taa e samoupravno

telo i samostojno upravuva so versko-upravnite, kulturnite i dobrotvornite

ustanovi, kako i so verskiot imot, dvièn i nedvièn, za {to e oslobodena od

pla}awe na site javni dava~ki.

Nejzina najva`na funkcija e verski da gi obedini i educira site

evrejski semejstva vo Skopje, preku izgradba na sinagogi, u~ili{ta i drugi

ustanovi, vo koi se jakne Mojsievata vera, svest i tradicija.

Najaktiven period od rabotata na op{tinata e periodot od formira-

weto do po~etokot na 1942 godina.

Za vreme na Vtorata svetska vojna taa prodolùva da postoi, no vo novi,

izmeneti uslovi, nametnati so zakonite na fa{isti~ka Bugarija. Vo tekot na

mesec avgust 1942 godina se formira Komesarstvo za evrejski pra{awa pri

Ministerstvoto za vnatre{ni raboti i narodno zdravje, {to e mnogu vaèn

moment za ponatamo{nata rabota na evrejskite op{tini, vo negativna smisla.

Tie ja gubat svojata samostojnost i se pod direktna jurisdikcija na

Komesarstvoto.

Paralelno so formiraweto na Komesarstvoto, Ministerskiot sovet

donesuva i „Pravilnik za organizacija i upravuvawe na evrejskite op{tini“.

Spored ovoj pravilnik, evrejska op{tina moè da oformi sekoj grad koj ima

pove}e od 50 evrejski semejstva. Upravata na vakvite evrejski op{tini ja

so~inuvaat: delegatot, pretsedatel i 4 do 6 ~lenovi, koi gi nazna~uva

delegatot. So pravilnikot za organizacija i upravuvawe so evrejskite

op{tini prestanuvaat da postojat site evrejski dobrotvorni dru{tva,

zdruènija i fondacii, a sledi i zabrana za otvorawe novi sinagogi.

Vo periodot po osloboduvaweto, vo Skopje, na 26 dekemvri 1944 godina, e

odràna konstitutivna sednica na Makedonsko-evrejskiot narodnooslobodi-

telen odbor, za nabrzo potoa da bide preimenuvan vo Makedono-evrejska verska

op{tina. Obnovenata Skopska evrejska op{tina seriozno se zanimavala so

problemite za pomagawe na Evreite, re{avawe na nivnite stanbeni i socijalni

potrebi, obnovuvawe na sinagogite, utvrduvawe brojot na `rtvite, kako i

otkrivawe na licata direktno odgovorni za egzodusot na Evreite.

1.5. ARHIVSKI FONDOVI OD 1944 g.

6. OBLASTEN NARODEN ODBOR - SKOPJE (1949-1950); 1949/1950:



Izvornata gra|a na fondot Oblasten naroden odbor - Skopje se odnesuva

na celokupnata dejnost na organite na vlasta i upravata na podra~jeto na

Skopska oblast. Osnovan e na 18 april 1949 god., so novata administrativno-

teritorijalna podelba, spored koja Makedonija e podelena na tri oblasti:

Skopska, Bitolska i [tipska. Vo sostav na Skopskata oblast vleguvaat sedum


24

okolii: Gostivarska, \or~epetrovska, Krivopalane~ka, Kumanovska, Skopska,

Tetovska i Titovvele{ka.

Osnovnata dejnost na fondoobrazovatelot se sostoi vo utvrduvawe i

rasporeduvawe na buxetot i vo koordinirawe na rabotata pome|u

poverenstvata i narodnite odbori {to bile pod negova nadle`nost i

ministerstvata na Narodna Republika Makedonija.

Dejnosta na Oblasniot naroden odbor - Skopje prestanala na 31 januari

1950 godina kako posledica od novata administrativno-teritorijalna podelba

na Makedonija.


Fondot sodrì dokumenti {to ja karakteriziraat dejnosta na organite

na vlasta i upravata, odnosno administrativno-upravnata, zdravstveno-

socijalnata, komunalnata, prosvetno-kulturnata, stopanskata, finansiskata i

dr. dejnosti. So~uvani se akti vo vrska so buxetskata politika, izborite,

izgradba i komunalno ureduvawe, aktivnosti i sostojbi vo organite na

upravata, organizaciite i ustanovite, opismenuvawe i unapreduvawe na

obrazovanieto, razvoj na zanaet~istvoto, zemjodelstvoto, industrijata,

trgovijata, turizmot, ugostitelstvoto i dr. stopanski dejnosti, unapreduvawe

na zdravstvoto, socijalnata politika i dr.

Arhivskata gra|a e na makedonski jazik.

7. OKRU@EN NARODEN ODBOR (1945-1946); 1945/1946:



So administrativno-teritorijalnata podelba na Makedonija od 1945

god. vo Skopje e formiran Okruèn naroden odbor, koj pod svoja nadle`nost

gi opfa}a i porane{niot Kumanovski i Tetovski okrug kako i Skopska i

Debarska okolija. Konstituiraweto na Odborot e izvr{eno na plenarna

sednica odràna na 25 noemvri 1945 godina.

Za sproveduvawe na izvr{nite i upravnite raboti Okru`niot naroden

odbor gi formira slednite organizacioni edinici: Sekretarijat, Planska

komisija, Stopanski oddel, Prosveten oddel, Zdravstven oddel, Socijalen

oddel, Oddel za trgovija i snabduvawe, Oddel za trud, Otsek za narodni imoti,

Upraven oddel, Finansov oddel i Tehni~ki oddel.

So prestanuvaweto so rabota na krajot od 1946 i po~etokot na 1947 god.

negovite ingerencii se prenesuvaat na gradskite i okoliskite narodni odbori.


Gra|ata se sostoi od: zapisnici od sednici na Plenumot; izve{tai;

programi i planovi za rabota; formirawe komisii pri okru`nite,

okoliskite i gradskite odbori; formirawe zemjodelski odbori za re{avawe

problemi od agrarot kako: proletna i esenska seidba, plasman na

zemjodelskite proizvodi i dr.



25

48. NARODEN ODBOR NA SKOPSKA OKOLIJA - SKOPJE

(1955-1963); 1955/1963: kn. 100, kut. 147; 17,7. AI, a.e. 11423,



Narodniot odbor na Skopska okolija e op{testveno-ekonomska i

politi~ko-teritorijalna zaednica na op{tinite i naselenieto od podra~jeto

na grad Skopje i Skopska okolija. Formiran e so „Zakonot za podra~jata na

Okoliite i op{tinite vo Narodna Republika Makedonija“ (Sl. Vesnik na NRM

br. 20/55 god.). Spored ovoj zakon vo Skopska okolija vleguvaat op{tinite:

Butel, \or~e Petrov, Dra~evo, Petrovec, Rakotinci i gradskite op{tini

Idadija, Kale, Kisela Voda i Saat Kula. So vleguvaweto vo sila na ovoj Zakon

prestanuva da vaì „Zakonot za podelba na NRM na okolii, gradovi, gradski

op{tini i op{tini“ od 10 april 1952 god. Narodniot odbor na grad Skopje i

Okoliskiot naroden odbor prestanuvaat so rabota, a nivnite ingerencii gi

prezema novoformiraniot Narodniot odbor na Skopska okolija.

Konstituiraweto na Narodniot odbor na Skopska okolija e ivr{eno na

I-ta zaedni~ka sednica, odràna na 29 juni 1955 god. a otpo~nuva so rabota na 1

septemvri 1955 god.

Narodniot odbor na Skopska okolija go so~inuvaat Okoliskiot sobor i

Soborot na proizvoditelite. Za sproveduvawe izvr{ni raboti Odborot

formira soveti so pretsedatel i ~lenovi.

Za vr{ewe raboti od edna, dve ili pove}e dejnosti narodniot odbor

formira sekretarijati, a vo zavisnost od delokrugot na rabotata

sekretarijatite formiraat: otseci, referati, upravi, zavodi, komisii i dr.

Za finansiraweto i kreditiraweto na podra~jeto na grad Skopje i

Skopskata okolija, Narodniot odbor formira fondovi, koj {to svojata

dejnost ja vr{at isklu~ivo na sednica na upravnite odbori.

Za oddeleni pra{awa od svojata nadle`nost Narodniot odbor od svoite

~lenovi formira postojani i privremeni komisii.

Sevkupnite aktivnosti od rabotata na Narodniot odbor ja izvr{uva

administracijata. Narodniot odbor na Skopskata okolija do ukinuvaweto vo

1963 godina i vospostavuvaweto na Gradskoto sobranie na grad Skopje, pove}e

pati ja menuva organizacionata struktura, no negovoto ime vo celiot period

ostanuva nepromeneto.


Arhivskata gra|a se karakterizira so bogati i raznovidni dokumenti od

aktivnosta na Narodniot odbor i negovite organi i tela; podatoci za buxetot

i op{testvenite planovi; osnovawe fondovi za kreditirawe stanbena

izgradba i pomo{ na nastradanite od poplavi; akti za eksproprijacija na

zemji{te za stanbena izgradba, pokrivawe zagubi vo stopanski organizacii,

prezemawe garancii za investicioni krediti za potrebite na stopanski i

nestopanski organizacii; akti za likvidacija na pretprijatija, nazna~uvawe

direktori na rabotni organizacii, pregledi i analizi za dvièweto na

produktivnosta na trudot, kako i dokumenti koi se odnesuvaat na zdravstvoto,

socijalnata za{tita i dr.



26

9. NARODEN ODBOR NA GRAD SKOPJE (GRADSKI NARODEN

ODBOR SKOPJE) - SKOPJE (1945-1955); 1945/1955:



Po donesuvawe na Povelbata, na 18 april 1945 godina, formiran e

Gradskiot naroden odbor - Skopje, kako organ na vlasta i upravata, koj go

prezel organiziraweto na ìvotot (vo site negovi sferi) na teritorijata na

gradot Skopje.

Vo tekot na svoeto funkcionirawe Gradskiot naroden odbor - Skopje

pretrpel tri reorganizacii.

Na 18 april 1945 godina, so sednica na Izvr{niot naroden odbor na

Gradskiot naroden odbor - Skopje, zapo~nala rabotata na novoformiraniot

organ na vlasta i upravata na teritorijata na gradot Skopje. Organizacijata i

nadle`nosta na Odborot vo periodot od 18 april 1945 do 23 dekemvri 1948

godina e slednata:

ORGANI NA VLASTA: Plenum; Pretsedatelstvo; Sekretarijat i

Izvr{en naroden odbor

ORGANI NA UPRAVATA (ODDELI): upraven; vnatre{ni raboti;

sudski; stopanski; finansov; soop{tenija i gradeì; prosveten; socijalni

griì i narodno zdravje; trudov; ishrana.

So oddelite rakovodat pro~elnici koi se istovremeno i ~lenovi na

Izvr{niot naroden odbor.

So Uredbata na Vladata na NRM za organizirawe na poverenstva vo

okoliskite i gradskite narodni odbori i organizacija na upravnite aparati

na odborite, donesena na 20 noemvri 1948 godina, se utvrduva organizacijata i

nadle`nosta na Gradskiot naroden odbor - Skopje za periodot od 24 dekemvri

1948 do 10 april 1952 godina:

ORGANI NA VLASTA: Plenum; Pretsedatel; Sekretar; Izvr{en

odbor; Kontrolna komisija i Planska komisija.

ORGANI NA UPRAVATA: Poverenstvo za vnatre{ni raboti;

Poverenstvo za lokalna industrija i zanaet~istvo; Poverenstvo za

zemjodelie, veterina i {umarstvo; Poverenstvo za trgovija i snabduvawe;

Poverenstvo za dràvni nabavki; Poverenstvo za ugostitelstvo i turizam;

Poverenstvo za lokalen soobra}aj; Poverenstvo za gradeì; Poverenstvo za

tehni~ki raboti; Poverenstvo za stanovi; Poverenstvo za komunalni raboti;

Poverenstvo za prosveta i kultura; Poverenstvo za narodno zdravje i

socijalni griì; Poverenstvo za finansii i Personalno oddelenie.

So poverenstvata rakovodat poverenici koi istovremeno se i ~lenovi

na Izvr{niot odbor.

So Zakonot za reorganizacija na narodnite odbori, od 28 april 1952

godina, pri Gradskiot naroden odbor - Skopje, za periodot od 11 april 1952 do

28 juni 1955, se obrazuvaat:

ORGANI NA VLASTA:

- Gradski sobor;

- Sobor na proizvoditeli; i postojanite odborni~ki komisii za:

mandatno-imunitetna, smetkovodstvena, molbi i àlbi, op{testven

plan i buxet, propisi i organizacioni pra{awa, izbor i imenuvawa.


27

ORGANI NA UPRAVATA se sovetite za stopanstvo; finansii;

komunalni raboti; prosveta i kultura; narodno zdravje i socijalni griì;

vnatre{ni raboti. So sovetite rakovodat na~alnici koi istovremeno se i

~lenovi na soborite.

Osnovnata dejnost na fondoobrazovatelot se sostoi vo utvrduvawe i

rasporeduvawe na buxetot i vo koordiniraweto na rabotata pome|u: sovetite

(poverenstvata, oddelite); gradskite stopanski i nestopanski organizacii pod

administrativno i operativno rakovodstvo na Gradskiot naroden odbor -

Skopje; mesnite narodni odbori, op{tinskite narodni odbori, narodnite

odbori na I, II, III i IV reon - Skopje i ministerstvata na Narodna Republika

Makedonija. Site aktivnosti se vr{ele so cel da se razvie gradskoto podra~je.

Dejnosta na Narodniot odbor na grad Skopje (Gradski naroden odbor -

Skopje) prestanuva po donesuvaweto na „Zakonot za podra~jata na okoliite i

op{tinite vo Narodna Republika Makedonija“, od 28 juni 1955 godina.


Fondot Naroden odbor na grad Skopje (Gradski naroden odbor - Skopje)

e sostaven od arhivska gra|a {to se odnesuva na sevkupnata dejnost na organite

na vlasta i upravata na podra~jeto na gradot Skopje, sozdadena vo periodot

1945-1955 godina. Gra|ata sodrì dokumenti od rabotata na:

- Plenumot na Gradskiot naroden odbor - Skopje;

- Izvr{niot odbor na Gradskiot naroden odbor - Skopje;

- Gradskiot sobor na Narodniot odbor na grad Skopje;

- Soborot na proizvoditelite na Narodniot odbor na grad Skopje;

- Postojanite odborni~ki komisii na Narodniot odbor na grad Skopje;

- Pretsedatelstvoto i Sekretarijatot na Gradskiot naroden odbor - Skopje;

- Komisiite: Planska i Kontrolna;

- Sovetite (sekretarijatite, poverenstvata, oddelite) za: uprava; vnatre{ni

raboti; stopanstvo (lokalna industrija i zanaet~istvo; zemjodelie,

veterina i {umarstvo; lokalen soobra}aj; trgovija i snabduvawe; dràvni

nabavki; ugostitelstvo i turizam; soop{tenija i gradeì; tehni~ki

raboti; komunalni raboti); prosveta i kultura; trud; narodno zdravje i

socijalni griì; finansii i Personalno oddelenie;

- Op{testveno-politi~kite organizacii na Narodniot odbor na grad Skopje.

Fondot sodrì izborna gra|a od tri izborni mandati i sedni~na gra|a

sozdadena na sednicite na: Plenumot; Izvr{niot odbor; Gradskiot sobor;

Soborot na proizvoditelite; postojanite odborni~ki komisii; sovetite na

organite na upravata; i sobirite na izbira~i. Re~isi vo sekoja organizaciona

edinica se sre}avaat takanare~eni „dokumenti od op{t karakter“ (zapisnici,

zaklu~oci, planovi, izve{tai, informacii, analizi i drugo) {to sodràt

podatoci za organizacijata i rabotata na organizacionata edinica i se

locirani na po~etokot.

Pri sreduvaweto na gra|ata osobeno vnimanie e posveteno na

tematskata klasifikacija, odnosno grupirawe na dokumenti spored temata

{to ja evidentiraat, kako na primer od slednite oblasti:

- INDUSTRIJA: industrisko proizvodstvo;

- VETERINARSTVO: bolesti kaj ìvotnite;


28

- ZEMJODELSTVO: seidbi; vr{idbi; ètvi; razvoj na ovo{tarstvoto i

lozarstvoto; zemjodelski povr{ini i dobitok; rabota i razvoj na

zadrugarstvoto;

- [UMARSTVO: po{umuvawe na gradot;

- GRADE@NI[TVO: kapitalna i investiciona izgradba; rekonstrukcija i

izgradba na ulici i mostovi; vodovodna i kanalizaciona mreà;

- SOOBRA]AJ: soobra}ajna mreà;

- TRGOVIJA: razvoj na trgovskata mreà; snabduvawe na gradot; otkupna

mreà;

- UGOSTITELSTVO I TURIZAM: ugostitelska mreà; razvoj na

turizmot;

- STANBENO KOMUNALNI DEJNOSTI: stanbena politika; stanben

fond; stanbeni zaednici;

- FINANSII: narodni zaemi; krediti; voena {teta;

- PROSVETA (OBRAZOVANIE) I KULTURA: narodno prosvetuvawe

(analfabetska kampawa); u~ili{na mreà; u~ili{ni odbori; edukacija na

kadri; dosieja na: predu~ili{ni ustanovi, osnovni i sredni u~ili{ta,

detski domovi i gradinki, kulturno-umetni~ki dru{tva i organizacii,

ènski dru{tva, kulturni ustanovi, sportski objekti; kulturno-umetni~ki

nastani;

- ZDRAVSTVENA I SOCIJALNA ZA[TITA: zdravstveni domovi; detska

za{tita.

Na krajot na fondot se nao|aat dokumentite od imotno-praven karakter.

Toa se dokumenti {to po svoeto sozdavawe pripa|aat vo sedni~nata gra|a ili

vo gra|ata od oblasta na finansiite, me|utoa kako grupa se izdvoeni zaradi

poednostavno manipulirawe, usloveno od potrebata na baratelite.


OKOLISKI NARODNI ODBORI

10. DRAÊVO (1945-1947); 1945/1947; kn. 2, kut. 7; 0,7. AI, a.e. 1721,



So Zakonot za novata teritorijalna podelba na Makedonija od 2

noemvri 1945 godina se ukinuva Skopskata okolija i se formiraat okoliskite

narodni odbori me|u koi i Okoliski Naroden odbor - Dra~evo.

Okoliskiot Naroden odbor - Dra~evo prestanuva so rabota vrz osnova

na noviot Zakon za administrativno teritorijalna podelba na NRM donesen

na 3 januari 1947 od Sobranieto na NRM.


Fondot sodrì dokumeni koi se odnesuvaat na rabotata na Okoliskiot

naroden odbor Dra~evo i toa: formiraweto i rabotata na selskite rabotni


29

zadrugi, otkup na zemjodelski proizvodi, raspredelba na podarenata stoka od

UNRA, statisti~ki pregledi za naselenieto, elaborati za razni objekti i sl.


11. \ORÊ PETROV (1945-1952); 1945/1952: kn. 11, kut. 17; 3,0. AI, a.e. 787,



Okoliskiot naroden odbor - \or~e Petrov e op{testveno-ekonomska i

politi~ko teritorijalna zaednica na mesnite narodni odbori i naselenieto

od \or~epetrovska okolija.

Spored prvata administrativno-teritorijalna podelba na Federativna

Makedonija od 1945 godina, Makedonija e podelena na okruzi, okolii i mesni

narodni odbori. Edna od okoliite e i \or~epetrovska okolija so 55 naseleni

mesta raspredeleni vo 26 mesni narodni odbori.

So administrativno-teritorijalnata podelba na Makedonija vo 1947

godina, \or~epetrovska okolija se sostoi od 38 naseleni mesta raspredeleni

vo 16 mesni narodni odbori.

Spored odredbite na Zakonot za administrativno-teritorijalna

podelba na Makedonija od mesec septemvri 1950 godina, \or~epetrovska

okolija i natamu ostanuva so 38 naseleni mesta raspredeleni po mesni narodni

odbori.

Vo organizacionen pogled, kako i drugite narodni odbori, taka i ovoj

Odbor pri samoto formirawe ima poednostavna organiazciona postavenost,

koja vo natamo{niot period pretrpuva transformacii i organizaciono se

uslo`nuva.

Odborot se konstituira na I-ta plenarna sednica, odràna na 26

noemvri 1945 godina. Na ovaa sednica e izvr{en izbor na Izvr{niot odbor i

se formirani oddelite: Finansov, Prosveten, Oddel za ishrana i trgovija,

Stopanski, Zdravstveno-socijalen i Upraven oddel.

Na sednicata na Izvr{niot odbor, odràna na 27 noemvri 1945 godina,

me|u drugoto, se nazna~eni i pro~elnici na oddelite. Oddelite ponatamu se

transformiraat i prerasnuvaat vo poverenstva, koi vo svojot sostav imaat

oddeli, otseci, upravi, slu`bi i sl. Taka na primer Oddelot za finansii vo

1949 godina prerasnuva vo Poverenstvo za finansii, Oddelot za stopanstvo se

transformira vo Poverenstvo za zemjodelie, Poverenstvo za {umarstvo i

Poverenstvo za lokalna industrija i zanaet~istvo.


Arhivskata gra|a sodrì: izborni materijali, sedni~ni materijali od

Plenumot i Izvr{niot odbor, dokumenti koi se odnesuvaat na rabotata na

sekretarijatot i poverenstvata za zemjodelie i {umarstvoto; trgovija i

snabduvawe; razvojot na lokalnata industrija i zanaet~istvoto; osnovawe

stopanski organizacii; unapreduvawe na zdravstvoto i re{avawe socijalni

pra{awa; razvojot na prosveta i kultura so otvorawe prosvetno-vospitni

ustanovi; tehni~kata dokumentacija za izgradba na objekti za potrebite na

selskite rabotni zadrugi; ìvinarski farmi; grade`ni pretprijatija;


30

rudnikot „Radu{a“; izgradba na individualni stanbeni objekti; finansova

dokumentacija za investicioni vloùvawa i dr.


12. MAXARI - SKOPJE (1945-1946); 1945 /1946: kn. 8, kut 7; 0,9. AI, a.e. 2266,



So Zakonot za novata administrativno-teritorijalna podelba na

Makedonija od 21 noemvri 1945 godina se ukinuva Skopskata okolija, a se

formira okolija Maxari so sedi{te vo s. Maxari.

Okoliskiot naroden odbor Maxari prestanuva so rabota vrz osnova na

noviot Zakon za administrativno-teritorijalna podelba na N.R.M. donesen na

3 januari 1947 godina od Sobranieto na NRM.


Dokumenti koi se odnesuvaat na rabotata na Izvr{niot odbor i

oddelite; podatoci za posetiteli na analfabetski kursevi; izvr{eni revizii

po u~ili{ta; spisoci na nastaven kadar; izve{tai za sostojba na

bibliotekite; nabavka na prehranbeni proizvodi; otkup na ìtarici i

snabduvawe na naselenieto so ìtarici, seme i stoka; re{enija za odzemawe

zemja po pat na agrarna reforma; spisoci i drug materijal za begalcite od

Egejska Makedonija.


13. OKOLISKI NARODEN ODBOR - SKOPJE (1947-1955); 1947/1955:



Okoliskite narodni odbori ja zapo~nuvaat svojata dejnost so

donesuvaweto na Uredbata na Ministerskiot sovet na Federalna Makedonija

od 27 noemvri 1945 godina, so koja se opredeluva brojot na teritorijalnite

podra~ja i sedi{tata na okoliskite i mesnite narodni odbori. Teritorijata

na Makedonija e podelena na 5 okru`ni narodni odbori, 33 okoliski i 872

mesni narodni odbori.

Narodniot odbor na Skopska okolija od krajot na 1944 godina go nosi

nazivot Okoliski narodnoosloboditelen odbor Skopje, a so negovo ukinuvawe

vo noemvri 1945 se formiraat: Okolija Maxari so sedi{te vo s. Maxari;

Dra~evska okolija so sedi{te vo s. Dra~evo i \or~epetrovska okolija so

sedi{te vo \or~e Petrov, a za podra~jeto na grad Skopje funkcionira

Gradskiot naroden odbor.

So administrativno-teritorijalnata podelba od 3 januari 1947 godina,

gradot Skopje e odvoen od sostavot na administrativnite okolii i kako

Okoliski naroden odbor Skopje }e deluva sè do 1955 godina.


31

So Op{t zakon za narodnite odbori donesen od Narodnoto sobranie na

FNRJ na 25 maj 1946 godina1, narodnite odbori dobivaat status na najvisoki

organi na dràvnata vlast od lokalno zna~ewe preku koi narodot ja vr{i

svojata vlast. Tie se izbrani na osnova op{to, neposredno i ednakvo izbira~ko

pravo so tajno glasawe i donesuvaat propisi vo ramkite na svojata nadle`nost.

Sekoj okoliski naroden odbor ima svoj buxet i raspolaga so svoite

prihodi i rashodi, a od nego se podmiruvaat li~nite i materijalnite tro{oci

na site organi, ustanovi i pretprijatija vo negova nadle`nost.

Organizacionata postavenost na okoliskite narodni odbori (so

odredeni izmeni) e slednata:

1. Izvr{en odbor (sostaven od pretsedatel i sekretar), koj rakovodi so

rabotata na poverenstvata za zemjodelie i {umarstvo; trgovija i

snabduvawe; komunalni raboti; finansii; trud; prosveta i kultura;

narodno zdravje; socijalni griì; lokalen soobra}aj i za industrija i

rudarstvo;

2. Sekretarijat, vo ~ij sostav spa|aat: personalen otsek, slu`ba za

evidencija, upraven otsek, pravna slu`ba, katastarski otsek, voen otsek

i slu`ba za administracija;

3. Postojani komisii - Kontrolna, Planska i Komisija za àlbi i

poplaki, po potreba se formiraat i vremeni komisii i slu`bi i

4. Sobir na izbira~ite kako najvisok organ.

Okoliskite narodni odbori se transformiraat vo 1952 godina.

(Istorijatot se odnesuva na site okoliski narodni odbori.)


Fondovite na okoliskite narodni odbori naj~esto sodràt zapisnici i

sedni~ni materijali od organite i telata, pravilnici za rabota, spisoci na

personalot, programski i izve{tajni materijali, analizi - informacii za

sostojbite od site domeni na dejnosta na odborite, re{enija za osnovawe

zemjodelski, industriski, zanaet~iski, trgovski, kreditni, transportni i

drugi pretprijatija, za osnovawe ustanovi (prosvetni, kulturni, zdravstveni,

socijalni i sl.), dokumenti vo vrska so agrarnata reforma, kolonizacijata,

eksproprijacijata, konfiskacijata, nacionalizacijata, kupo-proda`ni

dogovori, grade`ni dozvoli i sl.


14. GRADSKO SOBRANIE NA GRAD SKOPJE (1963-1968); 1963/1968;

kn. 16; kut. 160; 16,0. AI, a.e. 24590, listovi 145985, NIS 358 str.


Gradskoto sobranie na grad Skopje e organ na op{testvenoto

samoupravuvawe i najvisok organ na vlasta vo ramkite na pravata i

dol`nostite na gradot. Formirano e za vr{ewe na opredeleni raboti od

zaedni~ki interes za gradot Skopje, a kako rezultat od ustavnite promeni vo

1 „Slu`ben list na FNRJ“ br. 43/46 god.


32

1963 godina namesto toga{niot Gradski sovet na grad Skopje do krajot na 1968

godina go nosi imeto Gradsko sobranie - Sobranie na grad Skopje. Vo svoja

nadle`nost gi prezema i vr{i pravata i dol`nostite i na okolijata na

podra~jeto na gradot Skopje, a vo toj period Skopje i okolijata go so~inuvaat

op{tinite: Idadija, Kale, Kisela Voda, Saat Kula, \or~e Petrov, Dra~evo i

Petrovec.

Prvata zaedni~ka sednica na Gradskoto sobranie na grad Skopje e

odràna na 10 juni 1963 godina, koga e donesena odluka za rabota na Gradskoto

sobranie na grad Skopje i za organizacija i delokrug na negovite organi. Ima

pretsedatel i dvajca potpretsedateli, a negovite odbornici gi izbiraat

op{tinskite sobranija na podra~jeto na gradot od redot na svoite odbornici,

kako delegati na op{tinite, proporcionalno sprema brojot na ìtelite na

op{tinata. Vo negoviot sostav rabotat komisii i soveti, a za izvr{uvawe na

rabotite od oblasta na op{testveniot plan i finansiite postoi i Odbor za

op{testven plan i finansii.

Katastrofalniot zemjotres od 26 juli 1963 godina }e nametne novi

uslovi {to }e se odrazat i na reorganizacijata na Gradskoto sobranie i vo

ovoj period negovata organizaciona struktura e naso~ena kon pokrivawe na

op{testvenite potrebi, nastanati kako posledica na zemjotresot.

So stapuvawe vo sila na Zakonot za izmeni na Ustavniot zakon za

sproveduvawe na Ustavot na SRM, na Gradskoto sobranie mu se odzemeni

funkciite na Okolijata.

Na 15 juli 1965 godina donesen e Ukaz za proglasuvawe na Zakonot za

Gradskoto sobranie na grad Skopje, a so donesuvawe na Statutot na gradot

kone~no e zaokruèn procesot na organizacijata i delokrugot na rabotata na

Gradskoto sobranie i negovite organi. Pa taka, kako organ na samoupravuvawe

vr{i opredeleni raboti od zaedni~ki interes za gradot Skopje kako celina,

so prava i dol`nosti na op{tina, a za vr{ewe na svoite nadle`nosti

Gradskoto sobranie sorabotuva so op{tinskite sobranija i op{testveno-

politi~kite i drugite samoupravni organizacii na podra~jeto na gradot, koi

vo ovoj period gi so~inuvaat podra~jata na op{tinite: Idadija, Kale i Kisela

Voda. Za izvr{uvawe na svoite zada~i Gradskoto sobranie i vo ovoj period e

organizirano vo komisii, soveti, a za vr{ewe na upravnite, stru~nite,

op{testvenite i drugi raboti, obrazuva zavodi, direkcii, upravi, oddelenija,

otseci i drugi edinici.


Vo periodot na svoeto postoewe od 1963-1968 godina, Gradskoto

sobranie razgleduva i re{ava niza pra{awa od vitalno zna~ewe za gradot. Vo

sedni~niot materijal vo najgolem broj slu~ai se razgleduvaat problemite

okolu obnovata na gradot po katastrofalniot zemjotres. So~uvani se analizi,

izve{tai, informacii, elaborati, programi, re{enija vo vrska so rabotata na

rabotnite organizacii, dvièweto na vrabotenosta vo Skopje, razvojot na

komunalnata dejnost po zemjotresot, razvojot na u~ili{nata mreà od vtor

stepen, soobra}ajnite problemi, zdravstvenata sostojba, izgradba zdravstveni

ustanovi vo novite naselbi, zgriùvawe stari lica, snabduvawe na gradot so

prehrambeni produkti potrebni za naselenieto i sl.



33

250. (520) SOBRANIE NA GRAD SKOPJE - SKOPJE (1969-1990); 1969/1990:

kut. 140; 14,0. SI, a.e. 13669, listovi 109400, NIS 32 str.


Vo periodot na svoeto rabotewe, od osloboduvaweto na gradot vo 1944

godina, fondoobrazovatelot pove}e pati go menuval svojot naziv. Posledniot

naziv, pred donesuvawe nov Statut na grad Skopje vo 1969 godina, za periodot

1963-1968 godina glasi - Gradsko sobranie na grad Skopje.

So Zakonot za obrazuvawe op{tina na grad Skopje1 donesen na

sednicata na Organizaciono-politi~kiot sobor na Sobranieto na SRM,

odràna na 25 dekemvri 1968 godina i na Republi~kiot sobor, odràna na 26

dekemvri 1968 godina, op{tinite Idadija, Kale i Kisela Voda se spojuvaat vo

edna op{tina pod naziv: Op{tina na grad Skopje.

Sobranieto na grad Skopje po~nuva so rabota na 31 dekemvri 1968

godina. Organizacijata, pravata, dol`nostite i nadle`nostite na Sobranieto

na grad Skopje i negovite tela se reguliraat so Statutot na grad Skopje 2 :

Organizacija i delokrug na rabota na Sobranieto (1969-1973):

- Op{t sobor na gradot - go so~inuvaat odbornicite na Sobranieto na

Gradot i pretstavnicite na op{testveno-politi~kite organizacii

vo Gradot i razgleduva pra{awa {to se od posebno zna~ewe za

Gradot.

Sobranieto na gradot Skopje go so~inuvaat: Gradskiot sobor;

Stopansko-komunalniot sobor; Prosvetno-kulturniot sobor i Socijalno-

zdravstveniot sobor.

Sobranieto na gradot svoite prava i dol`nosti i rabotite od svoja

nadle`nost gi vr{i na zaedni~ki sednici na site sobori ili na zaedni~ki

sednici na Gradskiot sobor i soodvetnite sobori za opredeleni oblasti.

Sekoj sobor, oddelno, gi vr{i rabotite od svojot delokrug na sednici na

soborot. Za vr{ewe na opredeleni raboti od nadle`nosta na Sobranieto na

Gradot, se obrazuvaat: soveti, komisii i upravni odbori na fondovite.

So noviot Statut na op{tinata na grad Skopje, donesen na 55-ta

zaedni~ka sednica na Gradskiot sobor i site sobori na rabotnite zaednici,

odràna na 28 fevruari 1974 godina3, a vrz osnova na ~l. 192 od Ustavot na

SRM i edinstvenite osnovi na socijalisti~kiot samoupraven op{testven i

politi~ki sistem na zemjata, se regulira statusot, pravata, dol`nostite i

organizacijata na Sobranieto na grad Skopje.

Organizacija i delokrug na rabota na Sobranieto (1974 - 1990):

Sobranieto kako organ na op{testveno samoupravuvawe i najvisok

organ na vlasta vo ramkite na pravata i dol`nostite na gradot go so~inuvale:

- Sobor na zdruèniot trud;

- Sobor na mesnite zednici i

- Op{testveno politi~kiot sobor.

1. Slu`ben vesnik na SRM, br.44 od 27.12.1968 godina.

2. Slu`ben list na grad Skopje - Statut na grad Skopje (juni 1969).

3. Slu`ben glasnik na grad Skopje, br.9 od 02.03.1974 godina.


34

Za pra{awa od poseben interes za gradot, Sobranieto rasprava i

odlu~uva na zaedni~ki sednici na site sobori, a na posebni sednici na

soborite rasprava za pra{awa od poedini oblasti od op{testveno-

politi~kiot ìvot vo Gradot {to se vo niven delokrug.

Za razgleduvawe predlog-odluki i drugi akti za pretresuvawe drugi

pra{awa od nadle`nosta na Sobranieto i negovite sobori, se obrazuvaat

odbori, komisii i drugi postojani i povremeni rabotni tela.

Izvr{en organ na Sobranieto e Izvr{niot sovet. Za pretresuvawe

pra{awa od delokrugot na svojata rabota Izvr{niot sovet moè da obrazuva

odbori i drugi tela.


Arhivskata gra|a sodrì: Izborni materijali; zapisnici i materijali

od odrànite zaedni~ki sednici od soborite, sovetite, komisiite, upravnite

odbori na fondovite, oddelenijata.


SOBRANIJA NA OP[TINI

16. \ORÊ PETROV (1955-1965); 1955/1965:

kn. 48, kut. 153; 17,7. SI, a.e. 28857, listovi 133659, NIS 893 str.


Narodniot odbor na op{tina \or~e Petrov zapo~nuva so rabota od 1

septemvri 1955 godina i opfa}al 36 naseleni mesta, a od 1960 godina, vo aktot

br. 0349-6381, postoi spisok vo koj se odbeleàni 32 sela i gradot \or~e

Petrov. Od 3 juni 1963 godina go menuva nazivot vo Sobranie na op{tina

\or~e Petrov i pod toj naziv raboti s# do 31 januari 1965 godina.


Narodniot odbor na op{tina \or~e Petrov, a potoa Sobranie na

op{tina \or~e Petrov, preku rabota na svoite slu`bi, organi i tela, a

posebno preku rabota na sednicite, razgleduval i donesuval razni akti {to se

od posebno zna~ewe za op{testveno-politi~kiot, ekonomskiot, kulturno

prosvetniot i drug ìvot na op{tinata i za niv nosel odluki i re{enija,

preporaki i zaklu~oci.

Pova`ni pra{awa {to se razgleduvale na sednicite se: polo`ba i

funkcionirawe na komunalniot sistem na NO \or~e Petrov, razgleduvawe i

donesuvawe zavr{ni smetki na stopanski organizacii, opredeluvawe naseleni

mesta {to se smetaat za sela na podra~jeto na op{tinata \or~e Petrov.

Fondot sodrì:

- izve{tai za: rabotata na Sobranieto, sovetite, sprovedenite izbori itn;

- informacii za: izvr{ena naplata na prihodi od naselenieto, sostojba

na fizi~kata kultura na podra~jeto na op{tinata, dvièwe i polo`ba


35

na stopanstvoto po katastrofalniot zemjotres za teritorijata na

op{tinata, informacii za zdravstvena polo`ba na naselenieto na

teritorija na op{tinata, locirawe novi naselbi na teritorijata na

op{tinata;

- obrazloènija za: otvorawe novi naselbi;

- odluki za: dodeluvawe placevi za trajno koristewe, za izgradba

stanbeni objekti; dodeluvawe pomo{ na deca na padnati borci i `rtvi

na fa{izmot i obezbeduvawe besplatna zdravstvena za{tita; izmena na

Generalniot urbanisti~ki plan na „\or~e Petrov“; opredeluvawe

mesto za stru~na i tehni~ka izrabotka za podigawe spomenik na

revolucionerot \or~e Petrov; postapkata za popravka na stanbeni

zgradi sopstvenost na individualni i gra|anski pravni lica koi se

o{teteni od zemjotresot vo „\or~e Petrov“;

- preporaki za: zgolemuvawe na fizi~kiot obem i pravilno sproveduvawe

na izborite za RS i UO vo rabotnite organizacii;

- programi za: perspektivniot razvitok na {kolstvoto;

- re{enija za: otvorawe novi i ve~erni u~ili{ta; donesuvawe statut,

op{testven plan i buxet na Op{tinata; formirawe mirovni soveti;

likvidacija na stopanski pretprijatija; formirwe komisii za upis na

naroden zaem, za raspredelba na stanovi vo monta`nite naselbi, za

sproveduvawe statisti~ki popis na zemjodelskite stopanstva; za

formirawe narodni komisii i delegirawe ~lenovi vo u~ili{nite

odbori; za otvorawe novi u~ili{ta i gimnazija vo op{tina „\or~e

Petrov“.

Arhivskata gra|a e na makedonski jazik

17. PETROVEC (1955-1965); 1955/1965: kn. 79, kut. 83; 12,25. SI, a.e. 16629,



Sobranieto (Naroden odbor) na op{tina Petrovec, e osnovna

op{testveno - politi~ka zaednica na svoeto podra~je, formirana so Zakonot

za ureduvawe na op{tinite i okoliite od 29.06.1955 godina (Sl. vesnik na SRM

br.20 od 1955 godina), kako najvisok organ na vlasta i organ na op{testveno

samoupravuvawe vo ramkite na pravata i dol`nostite na Op{tinata.

Vo sostav na Op{tinata Petrovec vleguvaat 44 sela: Agino selo,

Ajvatovci, Ara~inovo, Badar, Blace, Breznica, Brzak, Bujkovci, Bunarxik,

Bu~inci, Gorno Kowari, Gradmanci, Brwarci, Gru{ino, Deqadrovci, Divqe,

Dolno Kowari, Idrizovo, Inxikovo, Jurumleri, Kadino, Katlanovo, Ko`le,

Kru{je, Letevci, Marino, Maxari, Miladinovci, Mojanci, Mralino,

Mr{evci, Niku{tak, Ogwanci, Petrovec, 'Ràni~ino, Sin|eli}, Sredno

Kowari, Stajkovci, Studena Bara, Su{ica, Trubarevo, ]ojlija i îflik.

Sedi{teto na teritorijalno-administrativniot centar bilo vo s.

Petrovec.

Od vkupno 44 sela na podra~jeto na op{tinata formirani se 31 mesni

narodni odbori i 3 mesni kancelarii so sedi{te vo selata Katlanovo,

Bunarxik i Sredno Koware.


36

Sobranieto (Narodniot odbor) gi vr{elo svoite prava i dol`nosti vrz

osnova i vo ramkite na Ustavot, Zakonot i Statutot na op{tinata.

Sobranieto (Narodniot odbor) na op{tinata Petrovec go so~inuvale:

- Op{tinski sobor;

- Soborot na proizvoditelite (Sobor na rabotnite zaednici

„Sl.vesnik na NRM“ br. 15 od 12. 04. 1963 godina)

Sobranieto svoite funkcii i nadle`nosti gi ostvaruvalo na zaedni~ki

sednici na dvata sobora i na posebnite sednici na soborite.

Od 1955 godina do izborite vo 1957 godina funkcioniral samo

Op{tinski sobor (ednodomno sobranie) sostaven od 35 odbornici.

Vo toj period se odràle 24 sednici. Po izborite vo 1957 godina,

Narodniot odbor na op{tinata „Petrovec“ bil sostaven od Op{tinski sobor

(40 odbornici) i Sobor na proizvoditeli (30 odbornici).

Konstitutiven del na Narodniot odbor na op{tinata Petrovec bile

sovetite za: Op{ta uprava i vnatre{ni raboti; Stopanstvo; Narodno zdravje i

socijalna politika; Komunalni raboti; Prosveta; Finansii i komisiite za:

Izbori i imenuvawa; Molbi i poplaki; Narodna odbrana; Op{testven nadzor;

Odlikuvawe; Povratnici i Slu`beni~ki pra{awa.

Sovetite i komisiite, kako rabotni tela na Sobranieto (Narodniot

odbor), igrale golema uloga vo re{avaweto na niza pra{awa {to bile od

osobeno zna~ewe za razvitok i podobruvawe na ìvotnite i rabotnite uslovi

vo op{tinata.

Komisiite, kako i sovetite, raspravale i donesuvale odluki za niza

pra{awa {to im bile odredeni so Statutot na op{tinata.

Spored odlukata za osnivawe organite na upravata od 21.12.1959 godina

se ukinale prethodnite organi na uprava, i se formirale novi: Oddelenie za

op{ta uprava i op{testveni slu`bi; Oddelenie za stopanstvo i finansii;

Otsek za narodna odbrana i Referat za imotno-pravni odnosi.

Vo 1963 godina, po donesuvaweto na Ustavot na SRM, se izvr{ila nova

reorganizacija na Narodeniot odbor - Sobranieto na op{tina Petrovec - i se

formirani novi organi: Sekretarijat na op{tinsko sobranie; Oddelenie za

stopanstvo i finansii i Otsek za narodna odbrana.

Kako posebni organi na upravata na op{tinskoto sobranie na op{tina

Petrovec se osnivaat: sudija za prekr{oci i mesni kancelarii.

Sobranieto na op{tina Petrovec prestanalo so svojata rabota vo tekot

na 1965 godina, odnosno po donesuvaweto na Zakonot za podra~jata na

op{tinite vo SRM (Sl.na NRM br. 2 od 1965 godina) i odrànite izbori za

op{tinski sobranija. Nadle`nostite od rabotata na ova Sobranie preminale

vo nadle`nost na Sobranieto na op{tina „Kale“ - Skopje.

Sodrìnski podatoci na arhivskata gra|a:

Sedni~ni materijali od Sobranieto na op{tina Petrovec, od

Op{tinskiot sobor, Soborot na proizvoditelite i Soborot na rabotnite

zaednici, Sovetite i komisiite, analizi, buxeti, dogovori, izve{tai,

planovi, pregledi, presmetki, re{enija, spisoci, grade`ni dozvoli i

materijali za izgradba na stanbeni objekti za op{testveni i privatni lica.



37

19. KALE - SKOPJE (1955-1968); 1955/1968:

kn. 63, kut. 373; 38,5. AI, a.e. 10028, listovi 159764, NIS 1363.


Op{tinata „Kale“ bila osnovna op{testveno-politi~ka zaednica na

gra|anite i taa funkcionirala vo periodot od 1955 do 1968 godina.

Vo ovoj period taa pretrpela administrativno-politi~ki i

teritorijalni promeni, {to se gleda i od dokumentite {to gi sodr`i fondot.

Tokmu zaradi vakvite promeni, fondot go sre}avame pod dva naziva:

- Naroden odbor na op{tina Kale (1955-1963);

- Sobranie na op{tina „Kale“ (1963-1968).

So Ustavot na SRM od april 1963 godina (Sl.vesnik br.15 od 12.03.1963

godina), prestavni~ki tela na op{tinite se sobranijata. Taka vo periodot od

1963 do 1968 godina nazivot na op{tinata se menuva i glasi „Sobranie na

op{tina Kale“ - Skopje, pod koj naziv fondot e sreduvan i obrabotuvan.

Vo periodot 1955-1963 godina teritorijata na Narodna Republika

Makedonija bila podelena na okolii, a okoliite na op{tini.

Narodniot odbor na op{tina „Kale“ vo ovoj period se protegal vo

slednite teritorijalni granici: po levata strana na rekata Vardar,

po~nuvaj}i od Katastarska Op{tina \or~e Petrov, do sredinata na ul.„Boris

Kidri~“, ul.„Cvetan Dimov“, sredinata na Butelski pat vo pravec na Butel,

vklu~uvaj}i go vo op{tinata i naselenoto mesto Vizbegovo. (Sl. Vesnik 1955

godina). Sedi{teto na Narodniot odbor na op{tinata „Kale“ bil vo Skopje.

So Statutot na Narodniot odbor na op{tina „Kale“ bile formirani

slednite upravni organi: Oddelenie za op{ti raboti i buxet; Oddelenie za

stopanstvo; Oddelenie za komunalni raboti i stanbeni pra{awa; Oddelenie

za narodno zdravje i socijalna za{tita; Uprava za prihodi i Otsek za

prosveta.

Osven ovie upravni organi postoele i posebni organizacioni edinici:

Sudija za prekr{oci i Mati~na slu`ba.

Isto taka postojat inspekciski slu`bi, kako posebni organi na

op{tinata i toa: Pazari{na inspekcija; Sanitarna inspekcija i Grade`na

inspekcija.

Site ovie organi dejstvuvale vo ramkite i delokrugot na Narodniot

odbor na op{tinata, spored pozitivnite zakonski odredbi.

So Zakonot za menuvawe na podra~jata na oddelni op{tini vo NRM

donesen na 07.02.1962 godina, doa|a do promena na teritorijalnite granici na

op{tina „Kale“ i se pripojuvaat slednite naseleni mesta: Bawani, Blace,

Brazda, Brest, Brodec, Butel, Vizbegovo, Gluvo, Gorwani, Gorno Orizare,

Ku~evi{te, Qubanci, Quboten, Mirkovci, Pobo`je, Radi{ani, Tanu{evci i

^u~er, od ukinata op{tina Butel.

So Ustavot na SRM od april 1963 godina objaven vo Sl.vesnik na SRM“

br.15 od 12.04.1963 godina, prestavni~ko telo na op{tinata bilo Sobranieto.

Taka vo periodot od 1963-1968 godina nazivot na op{tinata se menuva i glasi:

„Sobranie na op{tina Kale“ - Skopje.

Vo tekot na 1965 godina („Sl. vesnik na SRM“ br. 2 od 23.01.1965 godina),

op{tinata „Kale“ pretrpela u{te edna teritorijalna promena i se protegala

na slednata teritorija: del od podra~jeto na gradot Skopje od levata strana na

rekata Vardar i naselenite mesta: Ajvatovci, Ara~inovo, Badar, Bawani,


38

Belimbegovo, Blace, Brazda, Brest, Brwarci, Brodec, Bujkovci, Bula~ani,

Bunarxik, Butel, Bu~inci, Vizbegovo, Gluvo, Gorwani, Gorno Kowari, Gorno

Orizari, Gradmanci, Gru{ino, Deqadrovci, Divle, Dolno Kowari, Idrizovo,

Inxikovo, Jurumleri, Katlanovska Brezica, Kadino, Ko`le, Kowarska

Su{ica, Ku~evi{te, Letevci, Qubanci, Quboten, Marino, Maxari,

Miladinovci, Mirkovci, Mojanci, Mr{evci, Mralino, Ogwanci, Orlanci,

Petrovec, Pobo`je, Radi{ani, Ra{tak, 'Ràni~ino, Sin|eli}, Sredno

Kowari, Stajkovci, Stra~inci, Tanu{evci, Tekija, Trubarevo, ]ojlija,

Cre{evo i û~er. Sedi{teto na „Sobranie na op{tina Kale“ - Skopje i

ponatamu ostanalo vo Skopje.

Vo ovie granici op{tinata funkcionirala do nejzinoto ukinuvawe na

31.12.1968 godina, koga se formira „Gradsko sobranie na grad Skopje“.

So Zakonot za prenesuvawe na nadle`nostite od okoliskite na

op{tinskite i republi~kite organi (Sl.vesnik broj 4 od 1.02.1965 godina),

nadle`nostite na okoliskite organi {to gi vr{ele do 1.02.1965 godina se

prenesuvaat na op{tinskite sobranija i nivnite organi.

Op{tinskoto sobranie e najvisok organ na vlasta i op{testvenoto

samoupravuvawe vo ramkite na pravata i dol`nostite na op{tinata.

Op{tinskoto sobranie go so~inuvale: Op{tinski sobor i Sobor na rabotni

zaednici. Op{tinskoto sobranie izbiralo pretsedatel od redot na ~lenovite

(odbornicite). Pretsedatelot go pretstavuva Sobranieto, gi svikuva

sednicite, se griì za izvr{uvaweto na odlukite doneseni na sednicite i

nadle`nostite koi proizleguvaat od rabotata na Sobranieto.

Organite na Upravata gi so~inuvaat site osnovni i posebni organi i

stru~nite slu`bi.

So cel za neposredno primenuvawe na propisite po koi odlu~uva

Sobranieto na op{tinata i negovite organi, za izvr{uvawe na zaklu~ocite na

Sobranieto, sovetite i komisiite za vr{ewe nadzor na zakonite i drugite

propisi, se formiraat slednite osnovni organi: Oddelenie za op{ta uprava;

Oddelenie za upravni raboti; Oddelenie za finansii; Oddelenie za

komunalno stanbeni objekti; Oddelenie za nadzor i kontrola; Oddelenie za

stopanstvo; Oddelenie za op{testvena dejnost; Oddelenie za vnatre{ni

raboti i Oddelenie za narodna odbrana; posebni organi: Javno

pravobranitelstvo; Mesni kancelarii i Slu`ba za pravna pomo{ na

gra|anite; stru~ni slu`bi: Biro za organizacija i propisi; zaedni~ki organi

na op{tinite: Katastarska uprava; Op{tinski sudija za prekr{oci;

Mati~na slu`ba i Veterinarna inspekcija.

Vaka postaveno, „Sobranie na op{tina Kale“ - Skopje funkcioniralo

s# do negovoto ukinuvawe na 31.12.1968 godina, koga, so Zakonot za formirawe

op{tina na grad Skopje (Sl. Vesnik na SRM od 27.12.1968 godina), se

formiralo „Gradskoto sobranie na grad Skopje“.


Izborni materijali, sedni~na gra|a od zaedni~kite i posebnite sednici

na Op{tinskiot sobor i Soborot na rabotnite zaednici, sedni~na gra|a na

sovetite, sedni~na gra|a na upravnite odbori na fondovite i gra|a od

organite na upravata (sredena po organizacioni edinici).



39

20. KISELA VODA - SKOPJE (1955-1968); 1955/1968:

kn. 60, kut. 360; 40. AI, a.e. 12746, listovi 228360, NIS 1741 str.


Godinite po zavr{uvaweto na NOV se karakteriziraat so za~esteni

administrativno - teritorijalni i op{testveni promeni, {to e osobeno

vpe~atlivo za gradskoto podra~je na Skopje.

Vo 1945 godina, so Zakonot za administrativno - teritorijalnata

podelba na Makedonija na okruzi, gradskoto podra~je na Skopje, kako posebna

teritorijalna edinica e podeleno na ~etiri reoni, s# do donesuvaweto na

Zakonot za podra~jata na okolinite i op{tinite vo NRM, na 28.06.1955 godina

so koj podra~jeto na Skopska okolija se deli na devet op{tini, me|u koi e i

op{tinata Kisela Voda.

Soglasno novite zakonski odredbi Narodniot odbor na op{tina Kisela

Voda - Skopje e konstituiran na negovata Prva sednica odràna na 8.08.1955

godina. Op{tinata Kisela Voda go opfa}ala podra~jeto na grad Skopje na

desnata strana na rekata Vardar, od granicite na op{tina Idadija, se do

krajot na gradot, vo pravec na Dra~evo, vklu~uvaj}i gi i naselenite mesta

Gorno Lisi~e i Usje.

So statutot na op{tinata, taa e definirana kako osnovna politi~ko

teritorijalna organizacija na samoupravuvawe na rabotniot narod i osnovna

op{testveno - ekonomska zaednica na naselenieto na podra~jeto na Op{tinata.

Narodniot odbor e najvisok organ na vlasta na op{tina Kisela Voda i

se griì za obezbeduvawe uslovi za razvoj na proizvodnite sili, stopanskiot

razvitok i podobruvawe na uslovite za ìveewe na podra~jeto na op{tinata.

Vo negoviot sostav rabotat pove}e komisii i soveti.

So donesuvawe na „Zakonot za podra~jata na okoliite i op{tinite vo

NRM“. „Zakonot za nadle`nosta na op{tinskite i okoliskite narodni

odbori“, dvata vo 1957 godina, kako i „Odlukata za izmeni i dopolnuvawa na

Statutot na op{tina Kisela Voda“, vo sostav na Narodniot odbor na

op{tinata, se obrazuvani Op{tinski sobor i Sobor na proizvoditeli.

Tie odrùvaat zaedni~ki sednici na koi re{avaat po pra{awata od

op{testveniot plan i buxet na Op{tinata, zavr{ni smetki na buxetot i

fondovite, investiciite i sl. no odrùvaat i posebni sednici kade sekoj

sobor razgleduva i odlu~uva za pra{awa od svojot domen.

Pokraj ovie dva sobira NO na op{tinata za prou~uvawe na oddelni

pra{awa obrazuva postojani i povremeni komisii i soveti.

So noviot ustav na SRM se opredeluva op{testveno-politi~koto

ureduvawe na SRM, so koe, kako op{testveno-politi~ki zaednici se

utvrduvaat op{tinite, okoliite i Socijalisti~ka Republika Makedonija.

Funkciite na vlasta i upravuvaweto so op{testvenite raboti gi vr{at

pretstavni~kite tela, a pretstavni~ko telo za op{tina Kisela Voda e

Op{tinskoto sobranie na op{tina Kisela Voda koe go so~inuvaat:

Op{tinskiot sobor i Soborot na rabotnite zaednici, a za prou~uvawe na

odredeni pra{awa i pretresuvawe na predlozi Op{tinskoto sobranie

obrazuva komisii (postojani i povremeni) i soveti koi se griàt za

ostvaruvawe na politikata, utvrdena od Op{tinskoto sobranie.

Po katastrofalniot zemjotres od 26.07.1963 godina OS na op{tina

Kisela Voda gi prevzema potrebnite merki za zgriùvawe, pomo{ i


40

snabduvawe na nastradanite ìteli od podra~jeto na op{tinata i za taa cel

formira razni komisii i {tabovi.

So Zakonot za izmeni na Ustavot na Socijalisti~ka Republika

Makedonija i Odlukata za proglasuvawe na Ustavniot zakon za izmeni na

Ustavot na SRM2 se ukinuvaat okoliite i okoliskite sobranija, a na nivno

mesto vo SRM (so Zakon za podra~jata na op{tinite vo SRM3) se osnovaat 32

op{tini.

So donesuvaweto na Ustavot na SRM vo 1963 godina nastanuvaat

teritorijalni i organizaciski promeni, a op{tinite se ureduvaat kako

op{testveno-politi~ki zaednici na gra|anite. Funkciite na vlasta i

upravuvaweto so op{testvenite raboti gi vr{at pretstavni~ki tela, kako

op{ti organi na op{testvenoto samoupravuvawe na op{testveno-politi~kite

zaednici i organite {to im se odgovorni.

Pretstavni~ko telo na op{tinata e Sobranieto, koe obrazuva

politi~ko-izvr{ni organi i organi na upravata.

Op{tinskoto sobranie go so~inuvaat Op{tinskiot sobor i Soborot na

rabotnite zaednici so ednakov broj ~lenovi, koj se utvrduva so Statut na

op{tinata.

^lenovite na Op{tinskiot sobor gi izbiraat gra|anite neposredno, a

~lenovite na Soborot na rabotnite zaednici rabotnite lu|e na podra~jeto na

op{tinata.

Rabotite od svoja nadle`nost op{tinskoto sobranie gi vr{i na

sednici (zaedni~ki sednici i posebni sednici na soborite).

Izvr{nite funkcii po pravilo se vr{at preku sovetite, a upravnite

preku svoite organi na upravuvawe-organizaciski edinici.

Op{tinskite sobranija obrazuvaat postojani i povremeni komisii.

Za obezbeduvawe finansiski sredstva i unapreduvawe na stopanskite i

drugi dejnosti op{tinskite sobranija obrazuvaat fondovi rakovodeni od

upravni odbori.

Op{tinskite sobranija se konstituirani na 1.2.1965 godina i

egzistiraat do 14.9.1996 godina, odnosno do donesuvaweto na Zakonot za

teritorijalna podelba na Republika Makedonija i opredeluvawe na

podra~jata na edinicite na lokalnata samouprava4.

Na 1.02.1965 godina odràna e zaedni~ka sednica na Op{tinskiot sobor

i Soborot na rabotnite zaednici i konstituirano e novo izbranoto Sobranie

na op{tina Kisela Voda i e donesena Odluka za utvrduvawe na organizacijata

i delokrugot na rabotata na Sobranieto na op{tina Kisela Voda - Skopje i

negovite organi; izbrani se pretsedatel i potpretsedatel na Op{tinata,

pretsedatel i ~lenovi na komisiite, sovetite i UO na fondovite na

Op{tinata.

Reorganizaciite, nadle`nostite i delokrugot na rabota, vo periodot

1955-1968 god., se odvivale vo soglasnost so donesenite zakoni za

organizacijata i nadle`nosta na op{tinite vo 1955 (koga Op{tinata Kisela

2 „Sl. vesnik na SRM“, Skopje, 25.01.1965 god. XXI, br. 2, str. 18-19; Dràven arhiv na

Republika Makedonija, f. Sobranie na NRM, 1.158.8.2/8-11. 3 „Sl. vesnik na SRM“, Skopje 25.01.1965 god., XXI, br. 2, str. 19-27; Dràven arhiv na

Republika Makedonija, f. Sobranie na NRM, 1.158.8.3/12-33. 4 „Sl. vesnik na Republika Makedonija“, Skopje, 14 septemvri 1996 godina LII, br. 49, str. 2757-

2770.


41

Voda nosi naziv - Naroden odbor na Op{tina Kisela Voda - Skopje), 1963 (koga

nazivot e Op{tinsko sobranie na Op{tina Kisela Voda - Skopje) i 1965

godina (nazivot e Sobranie na Op{tina Kisela Voda - Skopje).

Na zaedni~kata sednica na Sobranieto na op{tina Kisela Voda,

odràna na den 27.11.1968, soglasno Zakonot za obrazuvawe op{tina na grad

Skopje, donesen e zalu~ok za obedinuvawe na op{tinite: Idadija, Kale i

Kisela Voda i obrazuvawe edna op{tina na podra~jeto na grad Skopje, koja gi

prezema site imotni prava i obvrski na porane{nite op{tini i na Gradskoto

sobranie na Skopje.


Fondot sodrì knigi i dokumenti od rabotata na oddelenijata koi go

prenesuvaat sevkupniot op{testveno-politi~ki i ekonomski razvoj na

op{tinata vo dadeniot period.


NARODNI ODBORI NA OP[TINI

22. BUNARXIK (1952-1955); 1952/1955: kn. 17, kut. 1; 0,3. SI, a.e. 944,


23. BUKOVI] (1945-1955); 1946/1955: kn. 14, kut. 6; 0,75. SI, a.e. 2599,


24. VUÎDOL (1945-1955); 1946/1955: kn. 16, kut. 9; 1,1. SI, a.e. 4042,


25. GORNO KOLIÂNE (1945-1955); 1945/1955: kn. 29, kut. 5; 0,8. SI,

a.e. 1919, listovi 4979, NIS 53 str.

28. KATLANOVO (1945-1955); 1945/1955: kn. 27, kut. 9; 1,4. SI,


29. PETROVEC (1945-1955); 1945/1955: kn. 44, kut. 12; 1,4. SI,


30. RAKOTINCI (1955-1962); 1955/1962: kn. 8, kut. 15; 1,6. SI,


31. RA[Ê (1945-1955); 1945/1955: kn. 18, kut. 4; 0,6. SI, a.e. 2204,


32. SARAJ (1945-1955); 1945/1955: kut. 10; 1,0. SI, a.e. 471,



42

33. SIN\ELI] (1945-1955); 1945/1955: kn. 46, kut. 9; 1,5. SI,


34. SREDNO KOWARE (1945-1955); 1945/1955: kn. 20, kut. 3; 0,7. SI,


35. ZELENIKOVO (1945-1955); 1945/1955: kn. 11, kut. 5; 0,6. SI,


Istorijat na fondoobrazovatelite:

Vo 1952 godina so ukinuvaweto na mesnite narodni odbori, a vrz osnova

na Zakonot za podelbata na NRM na okolii, gradovi, gradski op{tini i

op{tini, Zakonot za sproveduvaweto na reorganizacijata na narodnite

odbori i Zakonot za narodnite odbori na op{tinite (Slu`ben vesnik na NRM

br.13/1952), se formiraat op{tinski narodni odbori.

Vo 1955 godina postojnite op{tinski narodni odbori se ukinuvaat so

Ukazot za proglasuvawe na Zakonot za podra~jata na okoliite i op{tinite na

NRM i Zakonot za sproveduvawe i ureduvawe na op{tinite i okoliite

(Slu`ben vesnik na NRM br. 20/1955).

(Istorijatot se odnesuva na site narodni odbori na op{tinite)


MESNI NARODNI ODBORI

41. ARAÎNOVO (1945-1952); 1946/1952: kn. 12, kut. 4; 0,6. SI,


42. BARDOVCI (1945-1952); 1946/1952: kn. 15, kut. 2; 0,4. SI,


44. BELIMBEGOVO (1945-1952); 1946/1951: kn. 8, kut. 1; 0,2. SI,


45. BOJANE (1945-1952); 1945-1952: kn. 20, kut. 3; 0,7. SI,


46. BREZNICA (1945-1952); 1946/1952: kn. 6, kut. 1; 0,2. SI,


47. BULAÂNI (1945-1952); 1946/1952: kut. 3; 0,3. SI,


48. BUÎNCI (1947-1952); 1947/1951: kn. 5, kut. 1; 0,2. SI,



43

49. GLUMOVO (1945-1952); 1946/1952: kn. 7, kut. 2; 0,3. SI,


50. GUMALEVO (1945-1952); 1946/1951: kn. 1, kut. 2; 0,2. SI,


51. DEQADROVCI (1945-1952); 1946/1947: kn. 1, kut. 1; 0,1. SI,


53. DOLNO SVILARE (1945-1952); 1947/1951: kn. 5, kut. 2; 0,26. SI,


55. ZELENIKOVO (1945-1952); 1945/1952: kn. 1, kut. 3; 0,3. SI,


56. KADINO (1945-1952); 1945/1952: kn. 10, kut. 2; 0,3. SI,


57. KOPANICA (1945-1952); 1946/1952: kn. 10, kut. 1; 0,34. SI,


59. KU^KOVO (1945-1952); 1946/1952: kn. 14, kut. 3; 0,4. SI,


61. MARINO (1945-1952); 1946/1947: kn. 3, kut. 1; 0,1. SI,


62. MAXARI (1945-1952); 1945/1951: kut. 2; 0,2. SI,


63. MILADINOVCI (1945-1952); 1945/1950: kn. 6, kut. 2; 0,3. SI,


64. MR[EVCI (1945-1952); 1946/1951: kn. 20, kut. 2; 0,3. SI,


65. NEREZI (1945-1952); 1946/1952: kut. 1; 0,1. SI,


66. ORIZARI (1945-1952); 1945/1952: kn. 15, kut. 5; 0,6. SI,


68. RADU[A (1945-1952); 1946/1952: kn. 29, kut. 5; 0,7. SI,


70. STUDENI^ANI (1945-1952); 1945/1952: kn. 19, kut. 3; 0,3. SI,



44

71. SU[ICA (1945-1952); 1945/1952: kn. 9, kut. 1; 0,2. SI,


72. CRE[EVO (1945-1952); 1945/1952: kn. 24, kut. 7; 0,8. SI,


Istorijat na fondoobrazovatelite:

Spored prvata administrativno-teritorijalna podelba na Federalna

Makedonija, utvrdena so Zakon od mesec septemvri 1945 godina, Makedonija e

podelena na okruzi, okolii i mesni narodni odbori.

Mesnite narodni odbori se formirani vo 1945 godina vrz osnova na

Uredbata za opredeluvawe na brojot, teritorijalnite podra~ja i sedi{tata na

okoliskite i mesnite narodni odbori, donesena od strana na Ministerskiot

sovet na Federalna Makedonija od 21 noemvri 1945 godina (Slu`ben vesnik na

FM br.24/45 god.). So Uredbata se ukinati op{tinskite narodni odbori i

NOO i se formiraat mesni narodni odbori.

Mesnite narodni odbori se reorganiziraat vo op{tinski narodni

odbori vrz osnova na Zakonot za podelbata na NRM na okolii, gradovi,

gradski op{tini i op{tini, Zakonot za sproveduvaweto na reorganizacijata

na narodnite odbori i Zakonot za narodnite odbori na op{tinite5.

Mesnite narodni odbori vo Makedonija, kako organi na vlasta i

upravata, imaat zada~a da gi re{avaat najosnovnite potrebi na naselenieto,

rabotnite organizacii i ustanovite na teritorijata za koja se zadolèni so

Zakon. Tie se griàt za snabduvawe na naselenieto so najosnovnite

prehranbeni proizvodi, tekstil, osvetluvawe, ogrev, u~ili{en pribor i

kancelariski materijal za obrazovanieto na nivniot teren i drugi

elementarni potrebi vo soglasnost so ekonomskite i politi~ki uslovi vo koi

funkcioniraat odborite.

So novata administrativno-teritorijalna podelba na Makedonija vo 1952

godina se ukinuvaat mesnite narodni odbori i se formiraat op{tinskite

narodni odbori koi imaat po{iroki ovlastuvawa i ingerencii od prethodnite.

(Istorijatot se odnesuva na site mesni narodni odbori)


Arhivskata gra|a sodrì podatoci za:

- pomagaweto na NO vojska so hrana i obleka, organiziraweto ishrana na

naselenieto, voveduvaweto zadolìtelen otkup na site zemjodelski

proizvodi;

- popravka na pati{tata, mostovi i stanbeni objekti, podatoci za brojot

na krupen i siten dobitok i za povr{inite zaseani so zemjodelski

proizvodi;

- planirawe na proizvodstvoto so razni kulturi i normirawe na cenite

na zemjodelskite proizvodi;

- podatoci za kolonizacijata vo Vojvodina; formiraweto i rabotata na

agrarnite komisii i eksproprijacijata na imoti;

- vra}awe na ku}ite koi bile odzemeni od biv{ite kolonisti;

- otvorawe analfabetski i op{toobrazovni kursevi;

5 „Slu`ben vesnik na NRM“ br. 13/52


45

- pomo{ vo formiraweto selskite rabotni zadrugi;

- otvorawe ~itali{ta i biblioteki i

- zapisnici i sedni~ni materijali od odrànite sednici na plenumite i

odborite, na izvr{nite odbori i na komisiite; na tie sednici najmnogu

se tretirani pra{awata za formiraweto selski zemjodelski zadrugi,

esenskite seidbi, pribiraweto i smestuvaweto na dobito~nata hrana.

(Sodrìnskite podatoci se odnesuvaat na site mesni narodni odbori)


DRUGI ORGANI NA UPRAVATA

73. BIRO ZA POSREDUVAWE NA TRUDOT PRI NARODEN ODBOR

NA SKOPSKA OKOLIJA - SKOPJE (1956-1958); 1956/1958:



Arhivskata gra|a sodrì:

Re{enija i prijavi za priznavawe raboten sta` za period 1956-1958

Zabele{ka:

Od fondovite „Biro za posreduvawe na trudot pri Narodniot odbor

na Skopska okolija“ - Skopje i „Biro za posreduvawe na trudot pri

Gradskiot naroden odbor“ - Skopje, po izvr{enoto sreduvawe i obrabotka

formiran e fondot „Biro za posreduvawe na trudot pri Narodniot odbor

na Skopska okolija“ - Skopje, 1956-1958 godina.


75. GRADSKA KOMISIJA ZA VOENA [TETA - SKOPJE (1945-1946);

1945/1946: kn. 2, kut. 31; 3,1. SI, a.e. 9926, listovi 38686, NIS 18 str.


Komisijata e formirana so akt na Zemskata komisija za voena {teta, so

re{enie na Narodnata vlada na DFM (Sl. Vesnik na DFM 12/45). Komisijata

imala zada~a da gi sobere podnesenite prijavi od podnositelite na {tetite

(`rtvi na okupatorskite voeni i civilni organi), da gi proveri, utvrdi i

izvr{i procena na {tetite vo tekot na vojnata so sostojba na 5 april 1945 god.


Arhivskata gra|a sodrì anketni listovi, prijavi i zapisnici za

procenki na {tetite koi se sostoele od uni{teni zgradi, du}ani, magacini,

poku}nina, pari~ni sredstva, dragocenosti i dr.



46

76. KOMISIJA ZA REVIDIRAWE NA IDEJNI I GLAVNI PROEKTI

PRI NARODEN ODBOR NA GRAD SKOPJE I NARODEN ODBOR

NA SKOPSKA OKOLIJA - SKOPJE (1945-1963); 1945/1963;



Komisijata za revidirawe na proekti e formirana od strana na

Narodniot odbor na grad Skopje i Narodniot odbor na Skopska okolija.

Arhivskata gra|a od ovoj fond e sozdavana vo periodot od osloboduvaweto do

1963 godina. Fondot sodrì isklu~ivo tehni~ka dokumentacija: lokacii,

protokoli za regulaciona i nivelaciona linija, dozvoli za gradba, idejni i

glavni proekti razraboteni vo fazite: arhitektura, statika, elektrika,

vodovodna i kanalizaciona instalacija, kako i tehni~ki priem, za izgradba,

dogradba, popravka ili preadaptacija na op{testveni objekti i objekti vo

sopstvenost na fizi~ki lica.

Op{testvenite objekti se klasificirani spored edinstvenata

nomenklatura na dejnosti, objavena vo Slu`ben vesnik na SFRJ od 1976 godina.

Ovoj period se karakterizira so intenzivna izgradba na gradot Skopje,

so cel novoizgradenite objekti da se vklopat vo Generalniot i Detalniot

regulacionen plan, za ~ija izrabotka postoi obemna dokumentacija, izdvoena

na po~etokot na fondot. Vo ovoj period se izgradeni mnogu industriski

objekti, renovirani se i doopremeni postojnite energetski kapaciteti,

obrnato e vnimanie na iskoristuvaweto i upotrebata na vodite i za{tita od

nivnoto {tetno dejstvo, trasirani se i probieni mnogu novi pati{ta i ulici

vo gradot, razviena e soobra}ajnata mreà, izgradeni se mnogu objekti od

oblasta na trgovijata, kako i golem broj ugostitelski i turisti~ki

kapaciteti. Uredeni se mnogu naselbi i rekreativni povr{ini, izgradeni se

zna~itelen broj obrazovni objekti i objekti za nau~no-istraùva~ka rabota -

instituti. Rabotat i mnogu kulturno-obrazovni ustanovi. Vo oblasta na

zdravstvoto izgradeni se pove}e novi ambulanti, dispanzeri, polikliniki,

kako i objekti za stacionarna zdravstvena za{tita.

Na krajot se smesteni elaborati za izgradba na objekti nameneti za

potrebite na toga{nata JNA.

Dosijeata na fizi~ki lica, sodràt tehni~ka gra|a, izdadena zaradi

izgradba ili dograduvawe isklu~ivo na individualni semejni objekti.


77. OKOLISKA KOMISIJA ZA VOENA [TETA - SKOPJE (1945-1946);



Arhivskata gra|a sodrì anketni listovi, prijavi za storeni {teti i

zapisnici za procenki na {tetite od selata vo Skopska okolija.


47

2. PRAVOSUDSTVO

2.2. ARHIVSKI FONDOVI PO 1944 GODINA

81. OKRU@EN SUD - KRIVI^NO ODDELENIE - SKOPJE (1945- );

1945/1950: kut. 21; 2,1. AI, a.e. 306, listovi 22142, NIS 490 str.


Sogleduvaj}i go zna~eweto na sudovite vo interesot na dràvata

Prezidium na ASNOM, na svojata sednica odràna na 31 mart 1945 a vrz

osnova na predlogot na Poverenstvoto za pravosudstvo, ja donese Povelbata za

ustrojstvo na redovnite narodni sudovi na Federalna Makedonija. Istata

vleguva vo sila po nejzinoto objavuvawe (Sl.vesnik br. 4 od 9.04.1945 godina).

Okru`niot naroden sud vo Skopje e osnovan na 15 juni 1945 godina i

zapo~nuva so rabota, smesten vo zgradata na Inicijativniot odbor na crkvite

na ul. „Kej Dimitar Vlahov“ br.32. Vo sostavot na sudot, odnosno pod

kompetencii na istiot, imalo 10 okoliski sudovi: Skopski, Kumanovski,

Krivopalane~ki, Kratovski, Kavadarski, Svetinikolski, Vele{ki, Tetovski,

Gostivarski i Debarski. Na 1 januari 1946 zapo~nuva so rabota Okru`niot sud

vo Veles. Kon istiot se pripoile okoliskite sudovi vo Veles, Sveti Nikole i

Kavadarci. Kratovskiot okoliski sud se pripoil kon [tipskiot okruèn sud.

Pri organiziraweto na Okru`niot sud vo Skopje bile izbrani 7 sudii

so pretsedatel, 4 slu`benici i tehni~ki personal od 4 lica.

Vo sudot bile organizirani 4 soveti za re{avawe dela vo vtorostepena

postapka, po àlbi kako i 4 soveti za re{avawe dela vo prv stepen.

Organizirani se i oddelenija za rabotni~kite dela; invalidskite predmeti i

sud za re{avawe na delata za socijalnoto osiguruvawe na rabotnicite;

krivi~no oddelenie za re{avawe na dela od I i II stepen; gra|ansko oddelenie

za re{avawe na dela od I i II stepen i sekvestraciono oddelenie.

Pokraj redovnite sudii za nepre~ena rabota vo sudstvoto bile izbrani

23 sudski zasedateli - porotnici, ~ij broj odreden period variral.

Ministerstvoto na pravosudstvoto na DFM na 5.12.1945 donesuva

Re{enie za opredeluvawe brojot na sudovite. So nego vo Makedonija se

obrazuvaat 4 okru`ni sudovi: Skopski, Bitolski, Vele{ki i [tipski.

Teritorijalnata nadle`nost na ovie sudovi se poklopuva so nadle`nosta na

okru`nite narodni odbori.

So Uredbata za opredeluvawe brojot i teritorijalnata nadle`nost na

okru`nite i okoliskite sudovi od 1949 (Sl. Vesnik na NRM 19 od 16.09.1949

god.) na teritorijata na NRM postojat slednite okru`ni sudovi: Bitola - za

bitolska oblast, Skopje - za podra~jeto na gradot i skopskata oblast i [tip -

za podra~jeto na gradot i oblasta.

So Uredbata za izmena na Uredbata za opredeluvawe brojot i

teritorijalna nadle`nost na imenuvanite sudovi br.1497 od 31.07.1951 godina,

se osnivaat okru`ni sudovi vo Kumanovo, Ohrid i Tetovo. Okru`niot sud vo

Skopje, spored ovaa Uredba, teritorijalno e nadleèn za podra~jeto na

okoliskite sudovi Skopje I i II. Imenuvaniot sud neprekinato raboti do sega i

kontiniurano sozdava gra|a.


48

Vo Arhivot na Skopje deponiran e del od gra|ata na ovoj fond {to

datira od 1945-1950.

Organizaciska struktura: a) krivi~no b) gra|ansko i v) istra`no

oddelenie.


Arhivskata gra|a gi sodrì slednite vidovi dokumenti: obvinitelni

akti, zapisnici, uverenija, re{enija, presudi i otpusni listi.


84. JAVNO PRAVOBRANITELSTVO NA SKOPSKA OKOLIJA - SKOPJE

(1955-1968); 1955/1967: kn. 96, kut. 4; 3,4. SI, a.e. 4499,



Rabotata na Javnoto pravobranitelstvo, organizacijata, delokrugot,

dol`nostite i ovlastuvawata se utvrdeni so Zakonot za Javno pravobra-

nitelstvo. Toa bil poseben organ na Narodniot Odbor na Skopska Okolija.

So rabotata rakovodel Javen obvinitel na Narodniot Odbor na

Skopska Okolija.

Pravata i dol`nostite na Javnoto pravobranitelstvo bile:

- Da gi zastapuva imotnite prava i obvrski pred sudovite i drugite

dràvni organi;

- Zastapuvawe, po nivno ovlastuvawe, na ustanovite osnovani od

okoliskite narodni odbori {to ne se finansiraat od buxetot na

okolijata;

- Davawe pravno mislewe vo vrska so sklu~uvaweto imotno-pravni

dogovori i pra{awa po nivno barawe (po slu`bena dol`nost);

- Pravni mislewa po dogovorite {to se sklu~uvaat so privatni fizi~ki

ili pravni lica, kako i po sporovite ili drugite imotno-pravni odnosi

so tie lica;

- Da baraat od narodnite odbori, nivnite organi, kako i od ustanovite,

stopanskite i op{testvenite organizacii odredeni izvestuvawa i

podatoci {to im se potrebni za prezemawe dejstvija za koi se

ovlasteni;

- Da podnesuvaat predlozi za eksproprijacija.

Ovlastuvawata na Javnoto pravobranitelstvo bile:

- Da podnesuva i prima tu`bi, da gi vr{at site pari~ni manipulacii

okolu sporovite;

- Da podnesuvaat barawa (predlozi) za pokrenuvawe postapka;

- Da sklu~uva spogodbi po predlog-sporovi ili po drugi barawa;

- Da donesuva predlozi za izdavawe privremeni naredbi;

- Da bara izvr{uvawe za obezbeduvawe ili za naplata, i da gi prezema

site merki {to bi se pokaàle nu`ni vo taa postapka, kako i da gi

prima dosudenite tro{oci od sprotivnata strana;


49

- Da pokrenuva krivi~ni prijavi i prigovori za stopanski kriminal,

op{t kriminal, obvinitelni predlozi, zastapuvawe pred sudovi

(Okruèn i Okruèn stopanski sud), predlozi za kaznuvawe i predlozi

za primena na vospitni merki.


Arhivskata gra|a sodrì delovodni protokoli, analizi, bilteni,

izve{tai, spisoci na lica na koi se izdadeni re{enija za nacionalizacija i

popisni listi na nedvièn imot na ustanovi za 1959 godina.


259. (314) OKOLISKI SUD - SKOPJE (1945-1955); 1945/1955: papka 1; 0,05.

SI, a.e. 5, listovi 13, NIS 22 str.


Arhivskata gra|a sodrì: tapii za nedvièn imot i dogovori za

kupoproda`ba za nedvi`nosti.


263. (432) VOEN SUD PRI SKOPSKATA VOENA OBLAST - SKOPJE

(1945-1951); 1945/1951: kut. 3; 0,3. SI, a.e. 46, listovi 2181,

NIS 101 str.


Arhivskata gra|a sodrì: dosieja za krivi~ni dela od rabotata na

Voenite sudovi na:

- Skopskata voena oblast i Sovet pri Komandata na grad Skopje;

- Diviziski voen sud;

- Skopskata voena oblast - Sovet pri Vele{ko voeno podra~je - Veles;

- [tipska voena oblast - [tip i

- Ni{ka voena oblast.


264. (318) AGRAREN SUD PRI OKRU@NIOT NARODEN ODBOR - SKOPJE

(1945-1947); 1945/1947: kut. 2; 0,2. SI, a.e. 476, listovi 1603,

NIS 26 str.


Agrarniot sud pri Okru`niot Naroden Odbor - Skopje bil formiran

vrz osnova na izdaden Pravilnik za rabotata na okru`nite agrarni sudovi od

strana na Ministerstvoto za zemjodelie i {umarstvo - Skopje, objaven vo Sl.

Vesnik br. 3 od 9. 02.1946. Toj bil formiran od strana na Okru`niot Naroden

Odbor - Skopje na 12.02.1946 godina koga otpo~nal so rabota kako


50

vtorostepena izvr{na vlast za sproveduvaweto na Zakonot za agrarna

reforma i vnatre{na kolonizacija.

Vo negova nadle`nost spa|alo donesuvawe vtorostepeni i izvr{ni

odluki za utvrduvawe na objekti po site `albi i sporovi i izvr{uvawe na

site raboti vo vrska so sproveduvaweto na agrarnata reforma i vnatre{na

kolonizacija, kako i seta prepiska dostavena od mesnite agrarni komisii i

drugi do Agrarniot sud.

Zaradi itnosta vo sproveduvaweto na agrarnata reforma i to~nosta vo

raboteweto pri sekoj odbor se formirale mesni agrarni komisii.

Pokraj Mesnite agrarni komisii postoela i Me{ovite agrarna

komisija koja re{avala po pra{awa na dodelenata zemja po pat na agrarna

reforma na biv{ite kolonisti dobiena pred 6 april 1941 godina. Mesnite

agrarni komisii pretstavuvale prvostepena agrarna vlast koja vo narednite

dve godini (1946/1947) ja izvr{ile celata eksproprijacija na zemjata koja

potpa|ala pod udar na Zakonot za agrarna reforma, kako i dodeluvawe zemja na

agrarnite interesenti i vnatre{ni kolonisti.

So donesuvawe na Zakonot za izmena i dopolnuvawe na Zakonot za

agrarna reforma i kolonizacija na teritorijata na Federalna Makedonija,

do{lo do povtorna revizija na ekspropriranata zemja i nejzino povtorno

dodeluvawe.

Najvisoka agrarna vlast vo Republikata pretstavuvalo Oddelenieto za

agrarana reforma pri Ministerstvoto za zemjodelie i {umarstvo, a pak

najvisoka agrarna vlast vo Federacijata bila Komisijata za agrarna reforma

i kolonizacija pri Vladata na FNRJ.

Razdeluvaweto na zemjata, nejzina revizija, sostavuvaweto novi odluki,

protokoli, parcelacioni spisoci i oformuvawe novi svedenija za izvr{enoto

sproveduvawe na agrarnata reforma, kako i popolnuvawe kompleten elaborat

za dodelenata zemja po pat na agrarna reforma po novo nastanatite izmeni i

dopolnuvawa na Zakonot za agrarnata reforma pretstavuvaat vtora faza vo

rabotata okolu nejzionoto sproveduvawe.

Arhivskata gra|a so koja raspolaga imenuvaniot fond poteknuva od

periodot od 1945 do 1947 godina. Vo nea nema podatoci koga ozna~eniot fond

prestanal so svojata dejnost.


Arhivskata gra|a sodr`i: barawa, zapovedi, izvestuvawa, izve{ati,

napatstvija, naredbi, pregledi, planovi, raspisi, referati, re{enija,

svedenija i spisoci povrazani so rabotata na Sudot.


265. (433) OKRU@EN SUD - KRIVI^NO ODDELENIE - VELES (1946); 1946:



Vo sklop na gra|ata na Okru`niot sud - Krivi~no oddelenie - Skopje, se

pronajdeni dve arhivski kutii {to fondovski pripa|aat na Okru`niot sud -

Krivi~no oddelenie - Veles.


51

Spored donesenata Povelba za ustrojstvo na redovnite narodni sudovi

na Federalna Makedonija od strana na Prezidiumot na ASNOM na sednicata

od 31.03.1946 godina, vo ~len 1 se ukaùva deka do donesuvaweto na

principielnite raspredelbi od Centralno zakonodavno telo na DFJ, na

teritorijata na Makedonija, za vr{ewe sudska vlast, se obrazuvani redovni

narodni sudovi, okoliski, oblasni i Vrhoven naroden sud.

Pri sekoj op{tinski odbor bile formirani op{tinski sudovi. Za

ustrojstvoto na sudovite, sudskata rabota i advokaturata se primenuvale

soodvetni zakoni, uredbi, naredbi, odluki, napatstvija, povelbi i pravilnici

na Kralstvoto Jugoslavija koi bile na sila do 6 april 1941 godina, do kolku ne

bile vo sprotivnost so odlukite na AVNOJ, re{enijata na Nacionalniot

komitet na jugoslovenskata vlada, na ASNOM ili negoviot Prezidium.

So Re{enieto za opredeluvawe na sudovite doneseno od strana na

Ministerstvoto na DFM na 5.12.1945 godina, vo Makedonija se formirani 4

okru`ni sudovi: Skopski, Bitolski, Vele{ki i [tipski. Teritorijalnata

nadle`nost na ovie sudovi e ednakva so nadle`nostite na Okru`nite narodni

odbori (Sl. Vesnik br. 25/45).

Vo sostav na Okru`niot sud - Veles imalo pretsedatel so trojca sudii.

Imenuvaniot sud rabotel samostojno od negovoto formirawe pa s# do

17.08.1947 godina, na {to ukaùva Ukazot na Prezidiumot na ASNOM za

odrùvaweto na prvata sednica na okru`nite sobranija na delegiranite

odbornici za izbor na pretsedateli, sudii i sudii-porotnici na okru`nite

sudovi. So ovoj Ukaz do{lo do ukinuvawe na Okru`niot sud vo Veles i del od

krivi~nite dela od sudot bile preostapeni na Okru`niot sud vo Skopje. Toj

bil vo sostav na Okru`niot sud - Skopje do 31.07.1951 godina.

So Uredbata za izmena na Uredbata za opredeluvawe brojot na

teritorijalnata nadle`nost na okru`nite i okoliskite sudovi br.1497 od

31.07.1951 godina se ukinuva Okru`niot sud vo Gostivar i se osnovaat okru`ni

sudovi vo Kumanovo, Ohrid, Tetovo i Veles.


Arhivskata gra|a gi sodrì slednite vidovi dokumenti: obvinitelni

akti, zapisnici, uverenija, re{enija, presudi i otpusni listi.


266. (319) OKOLISKI SUD NA SKOPSKA I \ORÊPETROVSKA

OKOLIJA - SKOPJE (1951-1952); 1951/1952: kut. 4; 0,4. AI,



Arhivskata gra|a sodrì: gra|anski dela od imotno-praven karakter,

brakorazvodni parnici, sudski sporovi za dokaùvawe tatkovstvo i

odreduvawe alimentacija.



52

267. (431) SUD ZA SUDEWE PRESTAPI PROTIV MAKEDONSKATA

NACIONALNA ÊST - SKOPJE (1945); 1945: kut. 1; 0,1. AI,



Sudot za sudewe prestapi protiv makedonskata nacionalna ~est bil

formiran so Re{enie na Prezidiumot na ASNOM od 30.12.1944 godina so

sedi{te vo Skopje. Vo tekot na mesec fevruari 1945 godina donesen e Zakon za

izmenuvawe i dopolnuvawe na imenuvanoto re{enie ~l. 7, 8 i 9 (Sl. Vesnik

br.1 od 18.02.1945 godina).

Sudot ja izvr{uval sudskata vlast vo sostav od pet sudii. Sudskite

sostavi bile podvi`ni i sudele po pravilo vo sedi{tata na okru`nite

odbori. Narodniot obvinitel vleguval vo sostav na Javnoto obvinitelstvo na

Makedonija.

Po predlog na Ministerskiot sovet na Narodnata Vlada na DFM i

izve{tajot na Zakonodavniot odbor pri Prezidiumot na Narodnoto sobranie

na Makedonija, na sednicata od 1.07.1945 godina, e donesen Zakon za ukinuvawe

na Re{enieto na Prezidiumot na ASNOM od 30.12.1944 i Zakon za izmena i

dopolna na dadenoto re{enie od 16.04.1945 godina, taka {to, spored ~len 1 od

ovoj zakon, sudovite se ukinale i se stavile von zakon, od pri~ini {to tie ja

izvr{ile svojata zada~a vo eden opredelen period i ve}e nemalo potreba od

niv, a predmetite bile razgleduvani od strana na redovnite sudovi.


Arhivskata gra|a sodrì: barawa do G[ na NOV i POM i drugi

institucii, dosieja na krivi~ni dela, izvestuvawa, izve{tai za rabota na

sudot, presudi, spisoci i dr.


4. PROSVETNI, KULTURNI I NAU^NI USTANOVI

4.1. PROSVETNI USTANOVI I UÎLI[TA

SREDNI UÎLI[TA

86. DR@AVNA POLNA PRVA MA[KA GIMNAZIJA - SKOPJE (1919-1944);



Gimnazijata pod naziv „Dràvna ma{ka gimnazija“ postoela od 1921 do

1941 godina. Poradi dominacijata na golemosrpskata buròazija vo

Makedonija, toga{na Vardarska Banovina, nastavata se izveduvala vo

golemosrpski duh.

Od 1941 do 1944 godina, gimnazijata prodolìla so rabota pod nazivot

„Prva ma{ka gimnazija“ - Skopje, so {to golemosrpskiot duh vo nastavata se


53

zamenuva so golemobugarski duh. Osnovnata cel na nastavata }e bide da ja

zabludi mladata generacija deka Makedonija ne e okupirana, tuku oslobodena i

pretstavuva „prirodno“ pro{iruvawe na Bugarija. Poradi seto ova,

celokupnata rabota vo gimnazijata }e se izveduva pod direktiva na

Ministerstvoto za narodna prosveta od Sofija.


Arhivskata gra|a sodrì: zapisni~ki knigi, delovodni protokoli,

upisnici za u~enici, glavni oddelenski knigi, u~ili{ni dnevnici, sedni~ni

materijali, analizi, bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci, zapisnici,

izve{tai, informacii, napatstvija, naredbi, odluki, planovi, pravilnici,

pregledi, predlozi, raspisi, referati, re{enija, spisoci, statisti~ki

podatoci, statuti i dr.

Arhivskata gra|a e na srpski i bugarski jazik.

87. VTORA MA[KA GIMNAZIJA „SV. KLIMENT OHRIDSKI“ -

SKOPJE (1941-1944); 1942/1944: kn. 21; 0,2. SI, NIS 27 str.


Gimnazijata e formirana po okupacijata na Makedonija od strana na

bugarskata vlast, so cel da obezbedi kadri so op{to i sredno obrazovanie. Vo

nastavata bile zastapeni op{toobrazovnite predmeti kako: bugarski jazik,

istorija, matematika, geografija, fizika, hemija i drugi predmeti.

Po kapitulacijata na fa{isti~ka Bugarija, Gimnazijata prodolìla so

rabota kako „Vtora ma{ka gimnazija“.


Delovoden protokol i u~ili{ni dnevnici so podatoci za u~enicite i

nivnite roditeli, brojot na u~enici po klasovi, nastavni predmeti i uspehot

na u~enicite.


88. DR@AVNA @ENSKA GIMNAZIJA - SKOPJE (1919- ); 1929/1944:

kn. 16; 0,2. NIS

89. DR@AVNO ME[ANO UÎTELSKO UÎLI[TE - SKOPJE (1919-1941);



Po~etocite na ova u~ili{te datiraat od vremeto na Balkanskite vojni,

poto~no od 1913 godina.

Ova obrazovno-vospitno u~ili{te imalo zada~a da osposobuva u~itelski

kadri so soodvetno pedago{ko obrazovanie. Me|utoa, so ogled na op{tata

politi~ka polo`ba vo zemjata, ovoj kadar imal posebni obvrski vo oìvotvoru-

vaweto na golemosrpskite tendencii za asimiliraweto na makedonskiot narod.


54

Zavr{enite u~enici na ova u~ili{te bile ispra}ani kako osnovni

u~iteli vo razni kraevi na zemjata.

Pokraj realiziraweto na nastavnite planovi i programi, se grièle i

za razvojot na niza vonnastavni aktivnosti, vo prv red vo kulturno-prosvetni,

socijalni i drugi aktivnosti.


Dnevnici za site klasovi, delovodni protokoli, upisnici za site

klasovi, nabavni knigi, knigi za naredbi, (naredbi za voveduvawe novi

predmeti vo nastavata, za rangirawe na u~ili{teto, za zadolìtelno fizi~ko

obrazovanie i prisustvo na bogoslu`ba), odluki za dodeluvawe pari~na pomo{

na u~enici i primena na disciplinski merki, godi{ni izve{tai, personalna i

finansova dokumentacija i dr.


269. (421) NEPOLNA MA[KA GIMNAZIJA „ORCE NIKOLOV“ -

SKOPJE (1945-1950); 1945/1950: kn. 20, kut. 1; 0,4. SI, a.e. 319,



Nepolnata ma{ka gimnazija „Orce Nikolov“ za prvpat e otvorena na

1.09.1945 godina. Imala za cel da podgotvi kadri za natamo{no {koluvawe na

vi{i i visoki {koli. Poradi nedostatok na poobemna arhivska gra|a od ovoj

fond ne moè celosno da se razotkrie istorijatot na ovaa gimnazija.


Zapisni~ki knigi na nastavni~kiot sovet, zapisnici od polumaturskite

ispiti i od nastavni~kiot sovet, delovodni protokoli, inventarna kniga,

evidentni knigi, knigi za naredbi za u~enici i nastavnici, sedni~ni

materijali, analizi, bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci, izvestija,

informacii, odluki, pravilnici, referati, re{enija, spisoci, statuti i

statisti~ki podatoci.


TRGOVSKO-ZANAETÎSKI UÎLI[TA

90. DR@AVNO MA[KO ZANAETÎSKO UÎLI[TE - SKOPJE ( - 1941);

1931/1938: kn. 4, kut. 1; 0,1; SI, a.e. 14, listovi 45, NIS 20 str.


Osnovano e so zada~a da obrazuva kadri so sredno obrazovanie od

oblasta na elektro-ma{inskata i grade`nata struka. Poradi toa nastavata

bila prete`no od stru~en karakter i bile izu~uvani slednite predmeti:


55

nacrtna geometrija, fizika, mehanika, tehni~ko crtawe, tehnologija, nauka za

materijali, ma{inski konstrukcii, grade`ni konstrukcii, elementi na

ma{ini i presmetki i dr. Nastavata traela 4 godini, a vo u~ili{teto se

primani u~enici so najmalku zavr{ena polumatura (4 klasa gimnazija) ili

soodvetno drugo stru~no u~ili{te.


Zapisni~ki knigi od sednici na nastavni~kiot sovet i ispitnite

komisii za zavr{nite ispiti, molbi, prijavi i dr.


91. @ENSKO ZANAETÎSKO MUSLIMANSKO UÎLI[TE „[EFKET“

- SKOPJE (1935-1941); 1935/1940: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 62,



Re{enija, izve{tai, odluki, raspisi, soop{tenija i drugi materijali za

rabotata na u~ili{teto.


92. @ENSKO STRU^NO PRODOL@ITELNO UÎLI[TE - SKOPJE

( - 1941); 1933/1941: kut. 4; 0,4. SI, a.e. 481, listovi 795, NIS 17 str.


Re{enija, izve{tai, odluki, odobrenija, naredbi, raspisi, soop{tenija

i drugi materijali za rabotata na u~ili{teto.


93. OP[TO ZANAETÎSKO UÎLI[TE - SKOPJE (1945-1950); 1945/1950:



Neposredno po osloboduvaweto, vo 1945 godina zapo~nalo so rabota

Op{toto zanaet~isko u~ili{te. Tokmu vo ovoj period se ~uvstvuvala

neophodna potreba na kadri od vakov vid, so koi vsu{nost se udiraat temelite

na povoenoto stopanstvo.

Mati~noto u~ili{te pogolem del od vremeto, nastavata ja izveduvalo

vo prostoriite na osnovnoto u~ili{te „Goce Del~ev“. Vo pove}e

pretprijatija i rabotilnici vo Skopje se otvorale paralelki so po nekolku

u~enici, koi paralelki pretstavuvale posebni oddelenija na u~ili{teto.

Takvi paralelki bile otvoreni vo pretprijatijata: „Progres“, „Autoremont“,

„FAP“ i dr.

Vo 1950 godina u~ili{teto prestanuva so rabota.


56


Delovodni protokoli, glavni knigi, sedni~ni materijali, analizi,

bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izvestija, izve{tai, in-

formacii, naredbi, odluki, planovi, pravilnici, statisti~ki materijali i dr.


94. TRGOVSKO UÎLI[TE NA SKOPSKATA TRGOVSKA MLADINA -

SKOPJE (1919-1941); 1919/1941: kn. 37, kut. 3; 1,2. SI, a.e. 1087,



U~ili{teto bilo osnovano od Ministerstvoto na trgovija i industrija

so cel preku odreden nastavno-vospiten plan i programa da obezbedi

kvalifikuvan trgovski kadar. Vo nastavnata programa osobeno vnimanie &

bilo posveteno na matematikata, knigovodstvoto, korespondencijata i

stranskite jazici.

Vo u~ili{teto bile primenuvani niza vonnastavni aktivnosti, osbeno

vo razvivaweto na kulturno-prosvetnata dejnost. Vo ovaa nasoka zna~ajna bila

pomo{ta na KUD „Mladinec“ i Kulturno-umetni~koto zdruènie „Zora“, {to

vsu{nost bilo zdruènie na u~enici od ova u~ili{te.

Organizaciona postavenost:

- Direktor;

- Sekretarijat (so nadle`nost za administrativno i finansovo rabotewe)

- Nastavni~ki kolegium;


Delovodni protokoli, zapisni~ki knigi na Upravata, Upravniot odbor

i na KUZ „Zora“. Finansova dokumentacija na u~ili{teto so raznovidni

pregledi za materijalnata sostojba na u~ili{teto, buxeti, planovi, spisoci

na u~enici, izve{tai za rabotata na U~ili{teto, personalni dokumenti na

nastavniot kadar, zapisnici od polagawe ispiti i dr.


UÎLI[TA ZA UÊNICI VO STOPANSTVOTO

96. GRAFI^KO UÎLI[TE „BLAGOJ [O[OLÊV“ - SKOPJE ( -1951);



Specijalnoto grafi~ko u~ili{te „Blagoj [o{ol~ev“ bilo formirano

vo 1949 godina, pri pe~atnicata „Goce Del~ev“ i postoi pod ovoj naziv do 1951

godina. Negovata cel bila da osposobi kvalifikuvani kadri od grafi~kata

struktura.


57


Sedni~ni materijali, analizi, bilteni, dogovori, elaborati,

zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii, napatstvija, naredbi, odluki,

planovi, pravilnici, pregledi, predlozi, raspisi, referati, re{enija,

spisoci, statisti~ki podatoci, statuti i dr.


97. @ENSKO PROFESIONALNO UÎLI[TE - SKOPJE (1946-1947);

1946/1947: kn. 3; 0,1. SI, NIS 5 str.


Glavni knigi od u~ili{teto za periodot 1946 - 1947 godina.


98. UÎLI[TE ZA UÊNICI VO STOPANSTVOTO

„KRSTE MISIRKOV“ - SKOPJE (1949-1958); 1949/1958:



U~ili{teto za u~enici vo stopanstvoto „Krste Misirkov“, pod ovoj

naziv se javuva od 1949 godina. Osnovna cel na u~ili{teto bila da osposobi

kvalifikuvani kadri od najrazli~ni struki, sposobni aktivno da se vklu~at

vo natamo{niot stopanski razvoj na zamjata.

Na 1.09.1952 godina e izvr{eno spojuvawe na ova u~ili{te so

u~ili{teto „Orce Nikolov“, od ist rang. Taka formiranoto u~ili{te }e go

nosi nazivot UZUZ „Krste Misirkov“.

Vo po~etokot na u~ebnata 1954/55 e razdeleno na dve u~ili{ta: Stru~no

metalno u~ili{te za u~enici vo stopanstvoto „Koce Metalec“ i Me{ovito

u~ili{te za u~enici vo stopanstvoto „Krste Misirkov“.

Krajnata godina na u~ili{teto pod ovoj naziv e 1958, no i ponatamu

prodolùvaat so rabota u~ili{tata od ovoj rang, kako {to se: „Dimitar

Vlahov“, „Dimitrije Tucovi}“, „Koce Metalec“ i drugi.


Zapisni~ki knigi, delovodni protokoli, upisnici za u~enici, glavni

oddelenski knigi, u~ili{ni dnevnici, sedni~ni materijali, analizi,

bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii,

napatstvija, naredbi, odluki, planovi, pravilnici, pregledi, predlozi,

raspisi, referati, re{enija, spisoci, statisti~ki podatoci, statuti i dr.



58

OSNOVNI UÎLI[TA

100. @ENSKA PROGIMNAZIJA „CARICA JOANA“ - SKOPJE (1941-1944);

1941/1944: kn. 52; 0,8. SI, NIS 56 str.


Delovodni protokoli i u~ili{ni dnevnici.


102. „GOCE DELÊV“ - SKOPJE (1945-1963); 1945/1958:



Osnovnoto u~ili{te, od vremeto na bugarskata okupacija na

Makedonija „Simeon Trnovski“, po osloboduvaweto vo 1945 godina go dobiva

imeto Narodno osnovno u~ili{te „Goce Del~ev“.

Po voveduvaweto na zadolìtelno osmogodi{no {koluvawe od

~etirigodi{no prerasnuva vo osmogodi{no u~ili{te i go dobiva nazivot

Osmoletka „Goce Del~ev“.

Zaradi zgolemuvaweto na brojot na u~enicite, a so toa i nastavnite

te{kotii okolu rakovodeweto so tolkav broj u~enici i paralelki, pri krajot

na septemvri vo u~ebnata 1956/57 godina, osmogodi{noto u~ili{te „Goce

Del~ev“ se deli na dve organizaciono samostojni u~ili{ta: Osmoletka „Goce

Del~ev“ br. 1 i Osmoletka „Goce Del~ev“ br. 2. Vaka podelenoto u~ili{te ja

prodolùva rabotata pod ovie nazivi s# do u~ebnata 1962/63 godina.


Zapisni~ki knigi od nastavni~kiot sovet, delovodni protokoli,

mati~na kniga na u~iteli, u~ili{ni dnevnici, prozivnici, analizi, bilteni,

dogovori, elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii,


raspisi, referati, re{enija, spisoci, statisti~ki podatoci, statuti i dr.


103. „JOVAN JOVANOVI] - ZMAJ“ - SKOPJE ( - 1941); 1933/1941:



U~ili{teto e osnovano so zada~a da obezbedi redovno ~etirigodi{no

elementarno obrazovanie. Nastavata vo u~ili{teto se izveduvala na srpski

jazik, a vo tekot na ~etirigodi{noto u~ewe na u~enicite im se predavale

glavno slednite predmeti: pi{uvawe, ~itawe, smetawe, crtawe, gimnastika,


59

veronauka, peewe i dr. Vo treto i ~etvrto oddelenie nastavnata programa bila

pro{irena so predmetite: srpski jazik, nacionalna istorija, geografija i dr.


- Upravitel;

- Sekretarijat (so nadle`nost za administrativno i finansovo rabotewe);

- Nastavni~ki sovet i

- U~ili{en odbor


Raznovidni izvestuvawa po povod proslavi na razni praznici,

sproveduvawe humanitarni aktivnosti i dr. izve{tai: za brojot na u~enicite,

za rabotata na u~ili{teto, za uspehot na u~enicite i dr; odluki so koi se

odobruvala upotrebata na odredeni u~ebnici, opredeluvawe fond na ~asovi.

Vo gra|ata se sre}avaat i pogolem broj naredbi izdadeni od Ministerstvoto za

prosveta, mnogubrojni raspisi i drug vid dokumenti {to na odreden na~in ja

tretiraat prosvetnata problematika.


105. „VLADIMIR ILI^ - LENIN“ (1957- ); 1957/1962:

kn. 33; 0,9. SI, NIS 39 str.


U~ili{ni dnevnici i prozivnici za u~enicite od prvo do osmo oddelenie.


107. „RAJKO @INZIFOV“ - SKOPJE (1944-1949); 1944/1949:



Za po~etna godina na osnovnoto u~ili{te „Rajko @inzifov“ se smeta

1944 godina, odnosno od ovaa godina pa natamu vo tekot na negovoto postoewe,

nastavata se izveduvala na makedonski literaturen jazik. Celta na

u~ili{teto bila na mladite kadri da im se pru`i osnovno obrazovanie,

osnovni elementi na pismenosta, prisposobuvajki gi za natamo{no

{koluvawe. Nastavata vo godinite po osloboduvaweto se izveduvala vo mnogu

te{ki uslovi. Se ~ustvuvala potreba od soodveten nastaven kadar, u~ebnici na

makedonski jazik, nastavni pomagala i sl.

Vo ramkite na ova u~ili{te, kako i vo drugite osnovni u~ili{ta se

organizirale analfabetski kursevi za opismenuvawe vozrasni od okolinata

na u~ili{teto. U~ili{teto prestanalo so rabota vo 1949 godina.


Delovoden protokol, sedni~ni materijali, analizi, bilteni, dogovori,

elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii, napatstvija,


60

naredbi, odluki, planovi, pravilnici, pregledi, predlozi, raspisi, referati,

re{enija, spisoci, statisti~ki podatoci, statuti i dr.


108. SRPSKO-EVREJSKO - SKOPJE (1919-1941); 1919/1933:



U~ili{teto bilo osnovano od strana na Evrejskata verska op{tina, so

cel da se obezbedi osnovno obarzovanie na decata od 7 do 10 godi{na vozrast.

Op{tinata imala za cel da obezbedi osnovno i versko obrazovanie

isklu~ivo na u~enici od evrejskite semejstva vo Skopje. Nastavata se odvivala

spored zakonskite planovi i programi za rabota na osnovnite u~ili{ta.

Evrejskoto-srpsko u~ili{te od 24.11. do 16.12.1922 godina imalo

tretman na privatno u~ili{te i za negovo funkcionirawe celosno se grièla

Evrejskata verska op{tina. Po ovoj datum toa bilo priklu~eno kon op{tata

u~ili{na mreà, za koja se grièle nadle`nite dràvni organi.

Nastavata vo u~ili{teto se izveduvala dvojazi~no, za op{to

obrazovnite predmeti na srpski jazik, a za veronauka na evrejsko-{panski

jazik (jazikot na Evreite Sefardi).

U~ili{teto prestanalo so rabota vo 1941 godina po fa{isti~kata

okupacija na zemjata.


Raspisi za prosvetniot kadar, u~enicite, op{tiot uspeh i dr; naredbi

za izmeni vo nastavnite planovi i programi, organizirawe proslavi po povod

dràvni i verski praznici, pretplati na stru~ni spisanija i dr; tabelarno-

statisti~ki pregledi na u~enicite; izve{tai za rabotata na u~ili{teto;

razni izvestuvawa, barawa, rasporedi na ~asovi i druga zavedena i nezavedena

prepiska.


109. OSNOVNO UÎLI[TE NA MAKEDONSKI NASTAVEN JAZIK

NA EVAKUIRANITE DECA OD SKOPJE VO LESKOVAC

- SKOPJE (1963-1964); 1963/1964: kn. 13, kut. 2; 0,3. SI, a.e. 1291,



Osnovano od Sobranieto na op{tinata Leskovac, so Re{enie br. 02-

13747/1 od 21.10.1963 godina, so cel da obezbedi normalno prodolùvawe na

nastavata i obrazovanieto na evakuiranite deca od Skopje.

Gradskoto sobranie na grad Skopje ispratilo barawe na Sobranieto na

op{tina Leskovac, da ja razgleda mo`nosta za osnivawe osnovno u~ili{te na

makedonski nastaven jazik za evakuiranite deca od Skopje, za da moàt da go


61

prodolàt obrazovanieto spored Planot i programata za osnovni u~ili{ta

vo SR Makedonija.

Za normalno odvivawe na nastavata, smestuvaweto i ishranata bil

obezbeden kadar, sredstva i zgradata na Tekstilniot u~ili{en centar.

U~ili{teto prekinalo so rabota na 31.08.1964 godina, po

obezbeduvaweto uslovi za vra}awe na nastavni~kiot kadar i decata vo Skopje.


Delovodni protokoli, u~ili{ni dnevnici, ekspediciona kniga,

izve{tai, analizi, napatstvija za rabota na u~ili{teto, pregledi na

nastavni~kiot kadar i u~enicite, re{enija od personalen karakter, izjavi na

roditelite ili staratelite za povlekuvawe na decta i drug vid prepiska {to

vo celost se odnesuva na rabotata na u~ili{teto

Arhivskata gra|a e na makedonski i srpski jazik.


NA EVAKUIRANITE DECA OD SKOPJE VO PORE^ - SKOPJE

(1963-1964); 1963/1964: kn. 16, kut. 1; 0,3. SI, a.e. 137,



Osnovano od Op{tinskoto sobranie - Pore~ so Odluka br.143 od

11.10.1963 godina, so cel so cel da obezbedi normalno prodolùvawe na

nastavata i obrazovanieto na evakuiranite deca od Skopje na makedonski

nastaven jazik spored Planot i programata za osnovni u~ili{ta vo SR

Makedonija.

U~ili{teto imalo vkupno 14 paralelki od prvo do osmo oddelenie. Vo

nego, pokraj u~itelite i predmetnite nastavnici, rabotele i nekolku

vospituva~i {to vodele celosna grià za organizacijata i internatskiot

ìvot na u~enicite.

U~ili{teto prestanalo so rabota so akt na Sekretarijatot za prosveta

i kultura na op{tinskoto sobranie - Pore~ br.10 od 9.04.1964 godina, po

obezbeduvaweto uslovi za vra}awe na nastavni~kiot kadar i decata vo Skopje.


Zapisni~ka kniga na U~ili{niot odbor, odelenski knigi za site

oddelenija, mati~na kniga na u~enici, kniga za soop{tenija na u~enicite,

bibliote~na kniga, analizi, bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci,

zapisnici, izvestija, izve{tai, informacii, napatstvija, naredbi, odluki,

planovi, pravilnici, pregledi na nastavni~kiot kadar i u~enicite, predlozi,

raspisi, referati, re{enija od personalen karakter, spisoci, statistika,

statuti, uverenija i {emi.

Arhivskata gra|a e na makedonski i srpskohrvatski jazik.


62


NA EVAKUIRANITE DECA OD SKOPJE VO CRIKVENICA

- SKOPJE (1963-1964); 1963/1964: kn. 15, kut. 2; 0,3. SI,



Katastrofalniot zemjotres vo Skopje od 26.07.1963 godina, me|u

drugoto, te{ko o{tetil i golem broj u~ili{ni zgradi, vo koi nastavata vo

u~ebnata 1963/64 godina na moèla da se izveduva. Od tie pri~ini bile

prezemeni merki za osnivawe u~ili{ta na makedonski nastaven jazik vo onie

mesta na toga{nata SFRJ vo koi bile evakuirani deca od Skopje.

Osnovnata zada~a na novoosnovanoto u~ili{te vo Crikvenica se

sostoela vo obezbeduvaweto osnovno i op{to obrazovanie na u~enici od prvo

do osmo oddelenie, vo duhot na Nastavniot plan i programa za osnovni

u~ili{ta vo SR Makedonija. Istovremeno, osobeno vnimanie se posvetuvalo

na pravilno vospituvawe, tokmu zaradi specifi~nite uslovi vo koi ìveele i

u~ele evakuiranite deca od Skopje.

U~ili{teto bilo smesteno vo odmarali{teto „Vladimir Nazor“ vo

Crikvenica, a kon nego bil priklu~en i U~ili{niot centar od

odmarali{teto „Punat“ i od domot „Zenica“, koj dotoga{ rabotel vo Omi{.

Oddelot za op{ta uprava i op{testveni slu`bi na Op{tinskoto

sobranie - Crikvenica (Hrvatska) so svoj akt br.02-2592 od 1964 godina, go

izvestila Sekretarijatot za prosveta i kultura pri Gradskoto sobranie na

grad Skopje, deka u~ili{teto prestanalo so rabota, zaradi toa {to se

obezbedeni uslovi za vra}awe na evakuiranite deca i drugiot personal na

u~ili{teto vo Skopje.


Oddelenski knigi za site oddelenija (13), mati~ni knigi (2), izve{tai za

rabota na u~ili{teto, napatstvija za rabota, pogolem broj raspredelenija na

materijalot po razli~ni predmeti spored nastavniot plan i programa,

personalni re{enija na nastavniot kadar, anketni listovi na u~enici, izjavi

od roditeli koi gi povlekuvaat svoite deca vo Skopje, kako i druga zavedena i

nezavedena prepiska vo vrska so rabotata na U~ili{teto, U~ili{niot centar

„Punat“ i domot „Zenica“ od Omi{.

Arhivskata gra|a e na makedonski i srpskohrvatski jazik.

DRUGI PROSVETNI INSTITUCII

112. MESTEN UÎLI[EN ODBOR - SKOPJE (1919-1941); 1922/1941:



Mesniot u~ili{en odbor bil osnovan od strana na Sudot na op{tinata

na grad Skopje vo tekot na 1919 godina so cel da se griì i da ja usmeruva

rabotata na osnovnoto obrazovanie.


63

Negoviot delokrug na rabota bil da gi sproveduva odlukite, naredbite,

re{enijata i drugite barawa na Ministerstvoto za prosveta i Prosvetnoto

oddelenie na Kralskata banska uprava vo vrska so finansiraweto na

osnovnite u~ili{ta, izgradbata na novi u~ili{ni zgradi, adaptiraweto na

postojnite i opremuvaweto so soodveten u~ili{en inventar. Odborot nosel

sopstveni odluki i re{enija za navedenite pra{awa i vr{el raspredelba na

sredstvata za izvr{uvawe na programite i planovite na u~ili{tata, se

grièl za zdravstvenata za{tita na u~enicite preku otvorawe detski

odmorali{ta/letuvali{ta i organiziral menzi za siroma{ni u~enici.

Voedno organiziral kulturno-prosvetna dejnost na u~enicite i po predlog na

Ministerstvoto za prosveta, odlu~uval za otvorawe i zatvorawe u~ili{ta.


- Upravitel;

- Mesen u~ili{en odbor (~lenovite gi izbirale odbornicite na Sudot na

op{tinata na gradot Skopje) i

- Blagajnik na odborot


Devet kasovi dnevnici za u~ili{ta i crkvi, ~etiri delovodni

protokoli, ~etiri kasovi dnevnici na Odborot, edna zapisni~ka kniga na

sednici na Odborot, edna kniga za upis na u~enici, parcijalni izvodi po

prihodi i rashodi na buxetski sredstva na osnovnite u~ili{ta vo Skopje,

finansiski presmetki na osnovnite u~ili{ta vo Skopje, ponudi za raznovidni

uslugi i drugo. Zapisnici od sednici, re{enija, molbi, raspisi od

Ministerstvoto za prosveta i Prosvetnoto oddelenie na Kralskata banska

uprava vo vrska so izgradba na novi u~ili{ta, adaptirawe na postojnite,

finansiraweto i druga zavedena i nezavedena prepiska za rabotata na

detskoto odmorali{te na Gorno Vodno.


4.2 KULTURNI USTANOVI

113. PRIRODNONAUÊN MUZEJ (MUZEJ NA JU@NA SRBIJA

- ZOOLO[KO ODDELENIE) - SKOPJE (1926-1941); 1927/1946:



Prirodnonau~niot muzej vo Skopje e osnovan kako „Muzej na Ju`na

Srbija - Zoolo{ko oddelenie“ od strana na Kralskata banska uprava na

Vardarska Banovina vo 1926 godina so cel, vo prv red, da se prou~uva

ìvotinskiot svet vo Makedonija, a posebno na Ohridskoto, Prespanskoto i

Dojranskoto Ezero.

Osnovna zada~a na muzejot bila da isleduva, sobira, nabavuva, prou~uva

i izloùva zbirki ili poedine~ni vidovi primeroci od ìvotinskiot svet i


64

da gi prezentira na po{irokata i na nau~nata javnost. Muzejot vo zaednica so

Zoolo{kata gradina imal i kulturen karakter, so postojano izlo`uvawe

`ivotni za {irokata javnost, a posebno za mladite od u~ili{na vozrast.


- Upravitel - Direktor;

- Sekretar;

- Knigovoditel i

- Op{tinska zoolo{ka gradina


Delovodni protokoli; zavedena prepiska sozdadena od rabotata na

Zoolo{koto oddelenie na Muzejot (1927-1940 godina) i od prepiskata na

Prirodnonau~niot muzej (1945-1946 godina). Gra|ata e fragmentarno so~uvana,

glavno se odnesuva na rabotata na Zoolo{koto oddelenie na Muzejot,

Zoolo{kata gradina i parkot pokraj Vardar.


5. SOCIJALNO-ZDRAVSTVENI USTANOVI

5.1. SOCIJALNI USTANOVI

DOMOVI

114. „ALEKSANDAR RANKOVI] “ - SKOPJE (1946-1952); 1946/1952:


115. „DOBRO DETE“ - SKOPJE (1946-1952); 1946/1947: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 248,


116. „KUZMAN JOSIFOVSKI - PITU“ - SKOPJE (1947-1950); 1947/1949:


117. „CVETAN DIMOV“ - SKOPJE (1947-1950); 1947/1949: kut. 1; 0,1. SI,



Delovodni protokoli, barawa, buxetski akreditivi, zapisnici,

izve{tai, izvestuvawa, informacii, napatstvija, planovi, prijavi, pregledi,

raspisi, re{enija, spisoci, trebuvawa i drugi akti koi se odnesuvaat na

sekojdnevnata rabota na domot.



65

INTERNATI

118. INTERNAT ZA MEDICINSKI UÎLI[TA - SKOPJE (1946-1964);



Internatot na medicinskite u~ili{ta vo Skopje bil osnovan od

Narodniot odbor na Skopska okolija vo 1946 godina, no vo arhivskata gra|a

postoi re{enie za registracija na internatot vo Registerot na dràvnite

stopanski ustanovi so samostojno finansirawe, vo koe se naveduva slednoto:

„Internatot za sredno-medicinski u~ili{ta vo Skopje e osnovan so Re{enie

na Vladata na NR Makedonija br.1286 od 1.12.1952 godina.“


- Upravniot odbor se sostoel od 9 ~lenovi koi se grièle za celokupniot

ìvot na u~enicite vo Internatot, go pomagal organiziraweto na

op{testveniot, kulturniot i zabavniot ìvot na u~~enicite,

odobruval ku}en red, ja utvrduval i predlagal presmetkata na prihodi i

rashodi i vr{el nadzor vrz raspredelbata na materijalnite sredstva;

- Sovetot na vospituva~i go so~inuvale upravnikot, vospituva~ite,

zdravstveniot personal na Internatot i direktorite na medicinskite

u~ili{ta. Sovetot se grièl za podobruvawe na rabotata, za vospitnata

dejnost (nagraduvawe, pofaluvawe i kaznuvawe na u~enicite);

- Upravnikot rakovodel, organiziral i vr{el instruktorsko-pedago{ki

nadzor vo Internatot.


Zapisni~ka kniga od sednici na Upravniot odbor, dve zapovedni knigi,

kniga na re{enija; pravilnik; re{enija za organizacija i reorganizacija na

Internatot; akti za zapi{uvawe vo Registerot na stopanski ustanovi;

zapisnici; izve{tai i informacii za rabotata na Internatot; napatstvija;

pregledi za rakovodeweto i polo`bata na u~enicite, nastavniot, administra-

tivniot i tehni~kiot personal; personalna i finansiska dokumentacija.


OSTANATI

120. UPRAVA ZA DETSKI LETUVALI[TA PRI NARODNIOT ODBOR

NA GRAD SKOPJE - SKOPJE (1953-1957); 1953/1957:



Upravata za detski letuvali{ta pri NO na Grad Skopje i Medicinskata

Detska fondacija za pomo{ se zavedeni vo registerot na dràvnite stopanski

ustanovi so samostojno finansirawe so Re{enie br. 7699 od 13.03.1953 godina i

rabotele kako dve samostojni ustanovi na teritorijata na grad Skopje.


66

Vo 1954 godina so Re{enie br.14442/54 na Narodniot odbor na grad

Skopje, ovie dve ustanovi se spojuvaat vo edna i prodol`uvaat so rabota pod

naziv „Uprava na Detski oporavili{ta i {kolski kujni“.

Zada~ite na ovaa ustanova bile da rakovodi so letuvali{tata i

u~ili{nite kujni; da organizira i upatuva deca vo soodvetni letuvali{ta i

oporavili{ta; da organizira logoruvawe za deca; da gi pomaga masovnite

organizacii; da gi vodi u~ili{nite kujni i da vr{i raspredelba na pomo{ta

od UNICEF. Vo sostav na ovaa Uprava se letuvali{tata/oporavili{tata:

Detski oporavili{ta „Lazar Koli{evski“ vo I}i}i; Detsko letuvali{te vo

s. Qubanci i Detskoto letuvali{te vo Kru{evo; kako i u~ili{nite kujni: vo

u~ili{tata „Goce Del~ev“, „Petar Petrovi} - Wego{“, „Bra}a Miladinovci“,

„Lirija“ i U~ili{noto zabavi{te „Orce Nikolov“.


Akti za zapi{uvawe vo Registerot na stopanski ustanovi, analizi,

re{enija za organizacija i reorganizacija, zapisnici; izve{tai i

informacii za rabotata, pregledi, finansiska dokumentacija za rabotata na

ustanovata i dr.


5.2 ZDRAVSTVENI USTANOVI

121. ZABOTEHNI^KA LABORATORIJA - SKOPJE (1948-1953); 1948/1953:



Delovodni protokoli, evidentni knigi, zapisnici, izve{tai, planovi,

pregledi, re{enija, referati, spisoci i finansova dokumentacija (zavr{ni

smetki) za rabotata na Laboratorijata.


122. LE^ILI[TE ZA BOLNI OD TUBERKULOZA „GORNO VODNO“




Le~ili{teto za zaboleni od TBC „Gorno Vodno“ - Skopje, bilo osnovano

so Re{enie br. 27 od 18.11.1953 godina na Narodniot Odbor na Grad Skopje.

Celta na ovaa specijalizirana zdravstvena ustanova bila da lekuva

zaboleni od TBC (socijalno osigurani i neosigurani pacienti) na

teritorijata na grad Skopje. Le~ili{teto raspolagalo so zemji{te i zgradi

dodeleni od voenite vlasti.

Le~ili{teto za zaboleni od TBC „Gorno Vodno“ prestanalo so rabota na

1.10.1955 godina i se premestilo vo le~ili{teto „Jasenovo“ - Vele{ka okolija.


67


Delovodni protokoli, analizi, dogovori, zapisnici, izve{tai,

pravilnik za plati, predlozi i spisoci za rabotata na ovaa specijalizirana

zdravstvena ustanova.



6.1. PERIOD DO 1944

6. 1. 2. Stopanski zdruènija

123. ZANAETÎSKA KOMORA NA SKOPJE - SKOPJE (1921-1944);



Vo periodot na turskoto vladeewe vo Makedonija, ne postoele re~isi,

nikakvi propisi od oblasta na stopanskiot ìvot. Zatoa, vedna{ po

Balkanskite vojni (1912-1913 godina) vo Vardarskiot del na Makedonija, koj

potpadnal pod srpska okupacija, zapo~nale da se primenuvaat odredbite od

srpskiot Zakon za du}anite od 1910 godina. Spored nego, ne samo {to se vr{ela

registracija na zanaet~iski du}ani, tuku i im se odobruvalo natamo{no

rabotewe, nezavisno dali gi ispolnuvale ili ne, potrebnite uslovi.

Spored ovoj Zakon, komorite pokraj profesionalno-stale{ki

zdruènija, bile i organizacii vo koi dràvnata vlast (preku delegirani

pretstavnici) vr{ela vlijanie vrz stopanskiot ìvot. Du}ani moèlo da se

osnovaat samo vrz osnova na odobrenija dobieni od komorite, {to

ovozmoùvalo da se izvr{i registracija pred nadle`nite sudovi.

Zanaet~iskata komora vo Skopje, kako organizacija na site esnafi, so

to~no opredelini zada~i i delokrug na rabota, bila osnovana na 24 dekemvri

1932 godina. Inaku, u{te vo 1913 godina Trgovskata komora od Belgrad

osnovala svoja ekspozitura vo Skopje, so cel da vnese pogolem red vo

trgovskata dejnost. So zapo~nuvawe na Prvata svetska vojna i navleguvaweto

na bugarskite okupatorski sili vo Vardarskiot del na Makedonija, vo 1915

godina, taa prestanala so rabota. Po zavr{uvawe na vojnata i povtornata

srpska okupacija na Vardarskiot del na Makedonija, Komorata bila obnovena

vo 1919 godina, a vo 1931 godina bila osnovana Trgovsko-industriska komora,

soglasno Uredbata od 23 juni 1931 godina, vo koja se za~lenile 40-tina

trgovski zdruènija.

Toa pridonelo taa da bide postavena na posovremena osnova i da

prerasne vo zadolìtelna asocijacija, a pred nejzinite tela se polagale

majstorski ispiti i se vr{ele niza drugi dejnosti. Me|utoa ovlastuvawata i

dozvolite za rabota preminale vo nadle`nost na organite na op{tata uprava.

Zanaet~iskata komora imala nadle`nost na teritorijata na toga{nata

Vardarska Banovina koja ja opfa}ala Vardarska Makedonija i delovi od Ju`na


68

Srbija i Kosovo i Metohija. Vo nea ~lenuvale 40 zdruènija (13 od niv bile

okru`ni odbori, a edno zdruènie na grade`ni rabotnici).


Arhivskata gra|a od ovoj fond ja karakterizira prepiska vo koja se

zboruva za vkupnite sostojbi vo zanaet~istvoto, odnosno unapreduvaweto na

ovaa stopanska granka, {to spa|ala vo redot na vode~kite granki.


275. (402) - PODODBOR NA DRU[TVOTO NA IZVOZNICITE - SKOPJE

(?-1941); 1927/1931: kn. 1; 0,01. AI, listovi 38, NIS 4 str.


Delovoden protokol od rabotata na Pododborot na dru{tvoto za

izvoznici vo periodot od 1927 do 1931 godina.


276. (411) - TRGOVSKO ZDRU@ENIE SKOPJE - SKOPJE (?-1941);

1927/1931:kn. 3; 0,04. AI, listovi 240, NIS 6 str.


Fondot se sostoi od tri knigi:

- Delovoden protokol od 1921 godina (100 listovi);

- Ekspediciona kniga od 1933 do 1938 (76 listovi) i

- Kniga na pokani za sostanoci od 1930 do 1935 (64 listovi)




124. PARNA PIVARA - AKCIONERSKO DRU[TVO - SKOPJE (1923-1947);

1923/1947: kn. 214; 6,0. SI, NIS 216 str.


Mati~na kniga; azbu~nici za kupuva~i, dol`nici i doveriteli;

blagajni~ki knigi i dnevnici; glavni knigi; dnevnici: na kasa i za vratena

ambalaà; dostavna kniga; evidentni knigi; ekspedicioni knigi; pregled na

kupuva~i na pivo; indeksi na dol`nici i poverenici; knigi: za proda`ba na

pivo, za platena kaucija, za isplatuvawe razni ~ekovni smetki, za bilansi, za


69

pivski marki, za tro{oci, , za sobrani danoci, za korespondenti, za saldo i

konta, za banovinska tro{arina na pivo, za konsumatori na pivo, za

kreditori, za depoziti i drugi knigi.

Arhivskata gra|a e na srpski, bugarski i makedonski jazik.

126. FABRIKA ZA KO@I NA DIMÊ VUÎDOLOV - SKOPJE (1890-1947);



Firmata e osnovana kon krajot na XIX vek od semejstvoto Vu~idolovi,

prvo kako Rabotilnica (Tabana) za prerabotka na sirova koà vo „boks“ i

„{evro“ i nivno prodavawe vo zemjata i na stranskiot pazar.

Vo po~etokot firmata raspolagala so mnogu mal kapital na osnovni

sredstva i vo golemata konkurencija so sli~ni firmi i visoki danoci, taa

bila zatvorena vo 1922 godina. So dobivawe kredit ovozmoèno bilo nejzino

povtorno prorabotuvawe i prerasnuvawe vo fabrika so zgolemeno

proizvodstvo (vo 1939 godina proizvodstvoto iznesuvalo 24 toni, a vo 1946

godina 56 toni tele{ki koì). So vaka zgolemeno proizvodstvo firmata

uspeala da se probie i na stranskiot pazar, osobeno vo Grcija i Germanija.

Fabrikata bila nacionalizirana vo 1947 godina, soglasno Zakonot za

nacionalizacija na privatnata industrija, a od sredstvata za proizvodstvo

formirana e Fabrikata za koì „Goce Del~ev“.


Delovna prepiska so komintenti od zemjata i stranstvo, vo vrska so

kupuvawe sirova koà, boi i lakovi, prodavawe prerabotena koà so ponudi

od razni firmi, reklamacii za primena stoka, zaklu~oci za kupuvawe i

prodavawe stoka, oglasi za zastapni{tva, izvestuvawa za dvièwe na cenite,

dokumenti vo vrska so odzemena stoka vo tekot na Prvata svetska vojna;

finansiska dokumentacija; mati~ni listi za pla}awe ~lenarina; tetratki so

bele{ki za konstataciite vo vrska so tehnologijata na koàta i

tehnolo{kite procesi na rabota.

Arhivskata gra|a e na srpski, gr~ki, germanski, bugarski i makedonski

jazik.

127. FABRIKA ZA PROIZVODSTVO NA [AMII NA PETAR I RAJKO

MITROVI] - SKOPJE (1922-1947); 1922/1948:



Firmata e osnovana vo 1922 godina od Bo{wacite Petar i Rajko

Mitrovi}, so cel da proizveduvaat i trguvaat so tkaenini.

Osnovnata dejnost na rabotilnicata bila proizvodstvo na {amii i drug

vid tkaenini. Za ovie proizvodi postoela golema pobaruva~ka na doma{niot i

stranskiot pazar. Od druga strana, toa dovelo do pro{iruvawe kako na


70

proizvodstvenite kapaciteti, taka i na trgovskata dejnost. Od so~uvanite

podatoci se gleda deka firmata odrùvala delovni vrski so nekolku gradovi

vo Anglija, Avstrija, Bugarija, Grcija, Francija i dr. (Man~ester, Viena,

Burgas, Solun, Pariz i drugi).

Ovaa firma nemala reorganizacii, me|utoa Kralskata Banska uprava vo

Skopje im dala povtorno odobruvawe za rabota so Re{enie br. 12724 od 25. 12.

1930 godina. Firmata prestanala so rabota vo 1948 godina koga bila

nacionalizirana.


Azbu~nik-registar na delovni firmi; tefter za pobaruvawa, dolguvawa

i dneven promet na potro{uva~ite; xepni bele`nici za dneven promet na

potro{uva~i i saldo-konta; trgovska prepiska so doma{ni i stranski firmi

za kupoproda`ba na {amii i drugi tkaenini i finasiska dokumentacija.

Arhivskata gra|a e na srpski, francuski, gr~ki, angliski, germanski,

bugarski i makedonski jazik.

277. (387) KNI@ARSKO PEÂTARSKO PRETPRIJATIE NA VASIL

DIMITROV PUPKOV (1929-1947); 1930/1947:



Od sodrìnata na gra|ata proizleguva deka Vasil Dimitrov Pupkov

(Vasilije Dimitrijevi}) e roden vo Skopje vo 1897 godina. Negovata firma se

sostoela od pe~atarska rabotilnica i kniàrski du}an. Taa bila formirana

vo 1929 g. Vo arhivskata gra|a od fondot postoi nekompletnata dokumentacija

za nejzinata rabota od krajot na maj 1930 do krajot na mart 1947 godina.

Firmata se zanimavala so pe~atewe: knigi; u~ebnici; u~ili{ni i

kancelariski materijali; formulari i sli~no. Osven so pe~atarska dejnost

taa se zanimavala, istotaka, i so trgovija so kniàrski stoki. Sorabotuvala

so golem broj firmi od Kralstvoto Jugoslavija i stranstvo, kako i so pove}e

dràvni i voeni ustanovi.

Za po~etokot na rabota na firmata se doznava od „Oglasot“ na

Skopskiot prvostepen sud od 05.06.1929 godina i dozvolata za rabota, izdadena

od Kralskata banska uprava na 25.04.1933 godina. Vo arhivskata gra|a od

fondot ne postojat dokumenti za prestanokot so rabota.


278. (398) PETAR A. NAUNÊV(I]), TRGOVEC SO ALKOHOLNI

PIJALOCI (1922-1944); 1922/1944: kn. 11, papka 1; 0,5. AI, a.e. 1,



Od sodrìnata na arhivskata gra|a {to ja poseduva fondot, so ogled na

maloto koli~estvo, moè malku da se doznae za rabotata na firmata na Petar

A. Naun~ev(i}).


71

Sopstvenikot bil roden vo Kumanovo 1891 godina. Ne postojat

dokumenti za po~etokot i prestanokot za rabota na firmata, no ima drugi

dokumenti (knigi i gra|a) za periodot od 1922 do 1944 godina od koi se gleda

deka Petar A. Naun~ev(i}) se zanimaval so trgovija so alkoholni pijaloci na

golemo i malo.

Vo gra|ata se sretnuva i eden dokument od koj se gleda deka vo 1942

godina postoela „Fabrika za ocet na Petar A. Naun~ev“.

Bidej}i ne postojat dokumenti za po~etokot i prestanuvaweto so rabota

na firmata, za grani~ni godini se zemeni grani~nite godini na arhivskata

gra|a.


Dokumenti za rabotata na firmata od fevruari 1930 do mart 1944 godina

i toa: dokumenti od dano~ni ustanovi; dràvni obvrznici; osnova~ki inventar

na firmata; statisti~ki podatoci za rabotata na fabrikata za ocet na Petar

Naun~ev vo 1942 godina i drugo.


279. (391) FABRIKA ZA ALKOHOLNI I BEZALKOHOLNI PIJALOCI

NA ALEKSANDAR ANÊV - SKOPJE (1920-1950); 1920/1950:



Firmata na Aleksandar An~ev se zanimavala so proizvodstvo i trgovija

na alkoholni i bezalkoholni pijaloci, no vo tekot na svoeto postoewe

trguvala i so drugi proizvodi.

Najgolem del od arhivskata gra|a e od periodot na bugarskata okupacija,

taka {to najgolem del od komintentite so koi sorabotuval Aleksandar An~ev

bile so sedi{te vo Sofija.

Arhivskata gra|a od fondot {to e razgrani~ena za drugi fondovi se

sostoi od dokumenti za rabotata na fabrikata alkoholni i bezalkoholni

pijaloci „Tikve{“ vo periodot od 1946 do 1950 godina. Ovaa fabrika, ~ij

direktor vo navedeniot period bil tokmu Aleksandar An~ev, e najverojatno

formirana 1945 ili 1946 godina, kako prodolènie na negovata firma. Od

raspoloìvata dokumentacija ne moè da se donesat zaklu~oci za po~etokot i

prestanuvaweto so rabota na Fabrikata za alkoholni i bezalkoholni

pijaloci na Aleksandar An~ev, pa zatoa za grani~ni godini se zemeni

grani~nite godini na arhivskata gra|a.


Delovna prepiska na firmata so najrazli~ni komintetnti; dano~ni

kni{ki i carinski dokumenti; finansiska dokumentacija; raspisi, dopisi,

re{enija i drugi dokumenti dostaveni od pove}e dràvni organi do

Fabrikata: Dogovor za osnovawe DOO za kilimi „Ov~e Pole“ (18.10.1944);

dokumenti od rabotata na u~itelskata kasa - osiguritelno dru{tvo (1941-

1944), period vo koj Aleksandar An~ev bil negov oblasten inspektor za

Skopskata oblast i li~na prepiska na Aleksandar An~ev.


72

Fondot sodr`i i 4 knigi: dva trgovski dnevnika (1942-1943, 1945); Edna

kasova kniga (1943-1944) i edna trgovska kniga (S.D.)

Arhivskata gra|a e na srpski, bugarski, germanski i makedonski jazik.

280. (307) JUGOSLOVENSKA FABRIKA ZA ALKALOIDI

NA SOFRONIE I FILIP OGWANOVI] - SKOPJE (1935-1944);

1935/1944: kn. 4, kut. 1; 0,15. AI, a.e. 7, listovi 1000, NIS 11 str.


Sopstvenici na „Jugoslovenskata fabrika za alkaloidi“ bile bra}ata

Sofronie i Filip T. Ogwanovi}, rodeni vo Gali~nik.

Firmata bila osnovana vo 1935 godina i registrirana vo Skopskiot

prvostepen sud na 2 januari 1936 godina. So rabota zapo~nala na 15 oktomvri

1936 godina. Osnovnata dejnost na fabrikata e nabavka i otkup na sirov opium

i negova prerabotka. Odgovoren tehni~ki rabotovoditel i direktor na

fabrikata bil in`. Vladimir Mirkovi}. Vo tekot na svoeto postoewe,

fabrikata sorabotuvala so golem broj firmi od Kralstvoto Jugoslavija i od

Evropa.

Vo periodot od 1941 do 1944 godina nazivot na firmata bil promenet vo

„Bugarska fabrika za alkaloidi na S. i F. Ogwanovi“.

Periodot na postoeweto na fondoobrazovatelot e identi~en so

grani~nite godini na arhivskata gra|a od fondot.


Delovna prepiska na firmata so najrazli~ni komintetnti;

dokumentacija od rabotata na personalnata slu`ba na fabrikata; del od

tehni~kata dokumentacija izdadena za izgradba na industriski objekti za

„Jugoslovenskata fabrika za alkaloidi“ i druga dokumentacija vo vrska so

rabotata na fabrikata.

Fondot sodr`i i 4 knigi dve knigi za isplata na rabotnicite

(1936/1940); eden dnevnik za rabota (1939) i eden partijalnik na prihodite i

rashodite (1941).

Arhivskata gra|a e na srpski, bugarski i germanski jazik.

281. (405) UPRAVA NA HROMNITE RUDNICI NA MOIS ASEO - SKOPJE

(1919-1943); 1919/1931: papka 1; 0,04. AI, a.e. 5, listovi 351, NIS 5 str.


Dokumentite vo fondot poteknuvaat od nekolku firmi, ~ij sopstvenik

ili sosopstvenik bil Mois Aseo, koi se zanimavale so dejnosti od oblasta na

rudarstvoto. Vo po~etokot na dvaesettite godini na XX vek postoela firmata

„Musafia i Aseo“, za ~ija rabota postojat dokumenti do 1924 godina. Podocna

se sretnuvaat: „Mois Aseo, rudarstvo“, „Biro Aseo“ i „Mesna bratska blagajna

za osiguruvawe na rudarskite rabotnici Aseo“.


73

Firmata „Mois Aseo, rudarstvo“ bila koncesioner za istraùvawe

rudi i vr{ewe nivno iskopuvawe. Vo avgust 1928 godina, del od pravoto mu

bilo otstapeno na @ivoin Zlatkovi}, advokat od Belgrad i za nego bile

vr{eni geolo{ki istraùvawa. Firmata poseduvala odreden broj pomali

rudnici vo Kosovo-Metohija i Makedonija: Orahovac, Kori{, Petkovi},

Saldare, Ostrovica, Ninika, Zatri}, Grekovci, Deva, Krst, Budinac i drugi.

Direktor i praven zastapnik bil Moric Alkalaj. Ovaa firma, kako i „Biro

Aseo“ mnogu sorabotuvale, vr{ele istraùvawa i drugi raboti za golemata

stranska firma na bra}ata Alatini. „Mesnata bratska blagajna za

osiguruvawe na rudarskite rabotnici Aseo“, participirala vo tro{ocite za

lekuvawe na svoite rabotnici, nivnite semejstva, isplata na penzii i

pogrebni tro{oci.

Vo arhivskata gra|a od fondot ne postojat dokumenti za po~etokot i

prestanokot so rabota na fondoobrazovatelot (1941 godina, viorot na Vtorata

svetska vojna go zafa}a Vardarskiot del na Makedonija i toj potpa|a pod nova

- dvojna okupacija: bugarska i italijanska. Sedi{teto na firmite na Mois

Aseo bile vo Skopje, zna~i del {to se nao|al pod bugarska okupacija i na{a

pretpostavka e deka tie bi moèle da prodolàt so rabota i vo periodot 1941-

1942, no ne podocna od mart 1943 godina, koga bugarskite okupatorski vlasti

site Evrei od teritorijata na Vardarska Makedonija pod nivna okupacija, gi

deportirale vo Koncentracioniot logor na smrtta „Treblinka“ vo Polska.

Zatoa godinata 1943 e zemena, aproksimativno, kako krajna godina na

raboteweto na firmite na Mois Aseo).


Delovna prepiska na firmata so najrazli~ni komintetnti; dokumenti od

rabotata na firmite na Mois Aseo; finansiska dokumentacija (fakturi,

smetkopotvrdi i tovarni listovi); dokumenti od sorabotkata na Mois Aseo so

nekolku bankarski i osiguritelni kompanii i dr.

Arhivskata gra|a e na srpski, germanski, francuski, {panski i

angliski jazik.


128. GALANTERISKI DU]AN NA DIMKO ANTOVSKI - SKOPJE

(1925-1948); 1925/1926: papka 1; 0,05. SI, a.e.5, listovi 50, NIS 15 str.


Firmata e osnovana vo tekot na 1925 godina. Osnovna cel bila da vr{i

trgovija so site vidovi galanteriska stoka. Pobaruva~kata bila prili~no

golema, a toa se gleda od zgolemeniot promet vo 1925 godina, koga od januari do

oktomvri porasnal za pove}e od 50%.

Firmata prestanala so rabota vo 1948 godina, so Zakonot za

nacionalizacija na privatnite du}ani.


74


Dneven promet na firmata so finansiski pokazateli, kako i mese~ni

prihodi {to gi ostvaruvala firmata.


129. KNI@ARNICA NA BRA]A ZEKMANOVI - SKOPJE (1934-1946);



Kniàrnicata bila osnovana vo 1934 godina od bra}ata Zekmanovi so

cel da trguvaat so kniàrska stoka. Osnovna zada~a bila trguvawe, kupuvawe i

prodavawe knigi: u~ebnici, razna literatura, u~ili{en pribor, razglednici

i razni obrasci za potrebite na administracijata za sekojdnevnata rabota.

Vo vremeto na Kralstvoto SHS/Jugoslavija, trgovijata se odvivala samo

so komintenti od Kralstvoto, a za vreme na bugarskata okupacija so firmi od

Bugarija. Po osloboduvaweto Kniàrnicata prodolìla so rabota so firmi

od toga{nata jugolovenska federacija.

Vo 1946 godina, prestanala da vr{i trgovija so knigi, zaradi otvarawe

na specijalizirani izdava~ki ku}i vo dràvna sopstvenost.


Trgovska prepiska so doma{ni i stranski firmi za kupoproda`ba na

knigi, kancelariski materijali i u~ili{en pribor i finasiska dokumentacija.

Arhivskata gra|a e na bugarski, srpski i makedonski jazik.

130. KOLONIJALEN DU]AN NA BRA]ATA ILI] - SKOPJE (1915-1939);

1915/1939: papka 1; 0,05. SI, a.e. 4, listovi 38, NIS 6 str.


Firmata bila osnovana vo 1915 godina, od bra}ata Ili}, so cel da

trguvaat so kolonijalni stoki, a od 1927 godina i so proizvodstvo i proda`ba

na olovna ruda.

Osnovna cel na firmata bila trgovija so kolonijalni stoki, a podocna

taa ja pro{iruva svojata dejnost so eksploatacija na olovna ruda. Za taa cel

investirala vo rudnikot „Sultana“ 84.618,50 toga{ni dinari. Vo prvo vreme

vo rudnikot bile vraboteni 6, a vo 1930 godina 20 rabotnici.

Eksploatcijata na rudnikot prestanala vo 1941 godina, poradi okupa-

cija na zemjata, a so trgovska dejnost vo 1948 godina poradi nacionalizacija.


Dokumentacija za prihodi i rashodi od koi moè da se vidi dvièweto

na kolonijalnata stoka, cenata na olovnata ruda, {to firmata go rabotela so

odobrenie na Rudarskoto poglavarstvo (Re{enie br. 14-9 od 1936 godina).



75

131. KOLONIJALEN DU]AN NA BRA]ATA POPEVI - SKOPJE (?-1948);

1907/1944: kn. 4, kut. 1; 0,15. SI, a.e. 12, listovi 65, NIS


Delovna prepiska koja se odnesuva na firmata na bra}ata Popevi i

Zdravevi, a zboruva za primenite prehranbeni artikli od strana na Glavnoto

voeno komesarstvo na bugarskata vojska.


132. KOOPERACIJA ZA SNABDUVAWE NA DR@AVNITE

SLU@BENICI - SKOPJE (1920-1945); 1933/1945:



Kooperacijata e osnovana po inicijativa na grupa dràvni slu`benici

so cel da se obezbedi poredovno i poevtino snabduvawe na dràvnite

slu`benici so prehranbeni artikli. Spored re{enieto na Op{tiot sobor

kooperacijata bila zadolèna da organizira mreà na prodavnici, skladi{ta

i magacini.

Kooperacijata svoite ~lenovi gi snabduvala so bra{no, ogrev, drva,

mast, maslo i dr. Spored dokumentacijata ovaa zadruga bila formirana vo 1920

godina i bila ~len na Glavniot sojuz na snabduva~kite zadrugi.

Vo vreme na germanskoto bombardirawe na Skopje, april 1941 godina,

nastradale nejzinite magacini i rabotni prostorii. Vo juni 1941 godina

bugarskata okupatorska vlast ja prezema kooperacijata, zabranuva sekakvo

prodavawe stoki i nazna~uva svoj rakovoden kadar koj rakovodi s# do esenta

1942 godina.

Na 18 noemvri 1942 godina bilo svikano Op{to Sobranie na koe bilo

izbrano novo upravno telo. Vo 1943 godina Kooperacijata bila zakonski

preregistrirana i rabotela do 30 mart 1945 godina.


Delovna prepiska; godi{ni izve{tai; osiguritelni polisi; popisi na

inventari; spisoci; stokovo-delovna kniga i druga dokumentacija od

sekojdnevnata rabota na zadrugata.


133. PRODAVNICA ZA BOI I HEMISKI PROIZVODI

NA SVETISLAV I MILORAD BRANKOVI] - SKOPJE (1927-1938);

1927/1938: kn. 2, kut. 1, 0,1. SI, a.e. 5, listovi 208, NIS 10 str.


Raznovidna trgovska prepiska; izve{tai na trgovskata berza za

sostojbata vo zemjata i stranstvo; akti vo vrska so pla}awe danoci i àlbi


76

protiv visokata dano~na stapka i Finansiska dokumentacija: platni spisoci

za rabotnicite i kalfite.


134. TEKSTILNO INDUSTRISKO PRETPRIJATIE NA DIMO

TRAJKOVSKI I SIN - SKOPJE (1870-1948);1905/1948:

kn. 56; kut. 25; 3,1. SI, a.e. 5667, listovi 14005, NIS 76 str.


Firmata bila osnovana 1870 godina od semejstvoto Trajkovski so cel da

trguva so jaàrski, a podocna so tekstilno-jaàrski proizvodi.

Trgovskiot du}an vo prvo vreme se zanimaval so trgovija na jaàrski

proizvodi na doma{niot i stranskiot pazar, a transportot se odvival preku

èleznicata i so pomo{ na kowski karavani. Podocna du}anot ja pro{iril

svojata dejnost, a so toa i prerasnal vo izvozno-uvozna firma koja odrùvala

delovni vrski so golem broj firmi od cela Evropa. Razvienata materijalna

baza vo firmata ovozmoìlo vo 1938 godina da prerasne vo tekstilno-

industrisko pretprijatie.

Firmata prestanala so rabota vo tekot na 1948 godina so donesuvaweto

na Zakonot za nacionalizacija.


Patrijalni knigi, dnevni bilansi, azbu~nici za trgovski knigi, knigi za

dneven promet, raznovidna trgovska prepiska so firmite od zemjata i stranstvo

vo vrska so kupoproda`bata na jaàrski proizvodi (jaìwa, oglavnici,

poprazi, podpa}nici i dr.) za kuporodavawe na tekstilna, industriska, prehram-

bena i druga stoka, bankarska prepiska za promet so strana valuta, finansova

dokumentacija (ponudi za prodavawe na stoka, zaklu~nici, fakturi, priemnici,

deklaracii za proizvodstvo, reklamacii, tovarni listovi, dostavnici, trgovski

nalozi i smetki, dokumenti za ostvarenite prihodi i rashodi).

Arhivskata gra|a e na germanski, francuski, srpski i makedonski jazik.

282. (400) TRGOVSKI ZASTAPNIK STEVAN SKALOVI] (1910-1941);

1910/1941: kn. 14, kut. 1; 0,4. AI, a.e. 5, listovi 372, NIS 20 str.


Od najstarata kniga vo fondot, kniga na dol`nici (1910/1926 godina), se

sogleduva deka vo raniot period Stevan Skalov(i}) se zanimaval so trgovija

so me{ovita stoka, a vo podocne`niot period, po 1922 godina, bil zastapnik

na firmi proizvoditeli na grade`ni materijali. Dejnosta na firmata se

protegala na podra~jeto na toga{noto Kralstvo SHS/Jugoslavija, a se

sretnuva delovna prepiska i so firmi od Italija i Grcija.

Vo gra|ata ne postojat dokumenti za osnovawe i prestanok so rabota na

firmata na Stevan Skalovi}, pa za grani~ni godini se zemeni grani~nite

godini na arhivskata gra|a.


77


Delovna prepiska na firmata so najrazli~ni komintetnti (banki, {tedilnici

i osiguritelni dru{tva); li~na prepiska na Stevan Skalovi}; raspis od

Ministerstvoto za gradeì na Kralstvoto SHS (20 juli 1924); dokumenti od

sudski sporovi vodeni pome|u firmata na Stevan Skalovi} i firmite na

Mile Atevi}, Petar Krsti} i Mihajlo Todorovi} i raznovidna finansiska

dokumentacija od rabotata na firmata.

Arhivskata gra|a e na bugarski, srpski, gr~ki i italijanski jazik.

283. (386) KNI@ARNICA „POLET“ NA MOJSO AVRAMOVSKI (KRSTEV)

- SKOPJE (1935-1952); 1916/1954: kut. 3; 0,3. AI, a.e. 23,



Od dokumentite koi gi sodrì fondot moàt da se izvle~at slednite

podatoci za fondoobrazovatelot: Mojso Avramovski (Krstev) e roden na 18

mart 1907 godina vo selo Treson~e, Gali~nik. Osnovno u~ili{te posetuval vo

rodnoto Treson~e i vo Sofija, kade {to negoviot tatko, Krsto Avramov, se

zanimaval so trgovija. Podocna vo periodot od 1922 do 1928 godina, go zavr{il

„Trgovskoto u~ili{te na srpskata trgovska mladina“.

Vo 1935 godina, ja otvoril kniàrnicata „Polet“ i uspe{no ja vodel

rabotata s# do novata okupacija vo 1941 godina. Od bugarskite okupatorski

vlasti toj bil proglasen za „neblagonadeèn“ i interniran vo selo Rogoz~e,

Mom~ilgradsko (Bugarija). Vo 1942 godina dobil dozvola za rabota, no ne se

vratil vo Skopje, zaradi realnata opasnost da bide uapsen. Za seto toa vreme

du}anot go vodelo edno vraboteno lice. Do osloboduvaweto Mojso Avramovski

(Krstev) ostanal vo seloto Dobri Dol, Skopsko.

Po osloboduvaweto, vo 1945 godina, toj bil proglasen za voen profiter

i bil osuden da plati golema suma pari na ime danok na pe~alba za vreme na

vojnata. Poradi nemo`nost da ja plati celata suma, vo 1947 godina mu bil

konfiskuvan du}anot i celata stoka vo nego. Ku}ata mu ostanala vo privatna

sopstvenost, no vo nea se vselile drugi stanari, pa taka s# do 1952 godina

Mojso ne moèl da si go ostvari pravoto da dobie soodveten stanben prostor

za ìveewe vo sopstvenata ku}a.

Po konfiskacija na kniàrnicata Mojso Avramovski (Krstev) rabotel

kako slu`benik vo Oblasniot naroden odbor na Skopskata oblast.

Od raspoloìvata dokumentacija moè da se vidi i dejnosta na

kniàrnicata „Polet“ .Mojso Avramovski (Krstev) brzo ja pro{iril dejnosta

na kniàrnicata. Se zanimaval so trgovija so hartija, kancelariski

materijal, pribor za pi{uvawe, u~ebnici, knigi, ma{ini za pi{uvawe i

sli~no. Vo periodot od 1935 do 1947 godina, negovata firma sorabotuvala so

preku dvestotini firmi od teritorijata na: Kralstvoto Jugoslavija,

Germanija, Avstrija i Bugarija. Vo istiot period negovata firma snabduvala

so hartija i razli~en kancelariski materijal mnogu op{tinski, gradski i

dràvni organi na vlasta.


78

Vo 1947 godina, so konfiskacijata na stokata i kniàrnicata,

prestanuva dejnosta na fondoobrazovatelot. Zaradi podocne`nata prepiska

koja se vodela vo vid na àlbi, re{enija, naplata na dolgovi i sli~no, za

grani~ni godini na fondoobrazovatelot se smetaat od 1935 do 1952 godina.

Treba da se napomene deka na krajot na fondot e smesten del od gra|ata

vo vid na li~no i semejno dosie. Tuka se opfateni biografski podatoci i

dokumenti {to ne se odnesuvaat na dejnosta na kniàrnicata. Grani~ni godini

na ovoj del od arhivskata gra|a go opfa}aat periodot od 1916 do 1954 godina.


Delovna prepiska na firmata so najrazli~ni komintetnti (fizi~ki i

pravni lica); sudska dokumentacija (tu`bi, presudi i drugi materijali vo vrska

so sudski sporovi); tetratki vo koi se sodràni knigi na dol`nici, komisiona

kniga na firmata „Frawo [najder“ od Zagreb, kniga za proda`ba na benzin i

sli~no; li~na prepiska na Mojso Avramovski; personalna dokumentacija na

Mojso Avramovski (svidetelstva i u~eni~ki kni{ki, ~lenski kni{ki, li~na

karta i drugo); molbi; dogovori; finasiska dokumentacija, izvestuvawa,

tehni~ki izve{taj za podigawe stanben objekt i sli~no.

Arhivskata gra|a e na srpski, bugarski, i makedonski jazik.

284. (393) KO@ARSKI DU]AN NA PANKO D. DIMITROV I SINOVI

- SKOPJE (1928-1946); 1928/1946: kn. 22, kut. 2; 0,5. AI, a.e. 11,



Od sodrìnata na knigite i gra|ata doznavame za dejnosta na firmata

na Panko D. Dimitrov. Toj bil eden od najgolemite i najugledni trgovci so

koà vo gradot. Se zanimaval so trgovija so koà i ~evlarska galanterija na

golemo i malo.

Vo periodot od 1928 do 1946 godina, negovata firma sorabotuvala so nad

160 firmi od Kralstvoto SHS/Jugoslavija, Bugarija, Ungarija, Germanija,

Italija i Urugvaj.

Vo postojnata dokumentacija od fondot ne postojat podatoci za toa koga

fondoobrazovatelot ja zapo~nal i prekinal svojata rabota, pa zatoa za

grani~ni godini se zemeni grani~nite godini na arhivskata gra|a.


Delovna prepiska na firmata so razni komintetnti (fizi~ki i pravni

lica: voeni ustanovi, banki, kreditni zavodi, trgovski zdruènija, komori i

sl.); dopis od spisanieto „Industriske Novine“, nezavisen organ na

nacionalnoto stopanstvo; dokumenti od vodeni sudski sporovi vo period 1932 -

1942 godina; li~na prepiska na semejstvoto na Panko Dimitrov; raspisi,

dano~ni kni{ki i drugi dokumenti od dano~nite vlasti dostaveni do

koàrskiot du}an vo periodot: avgust 1935 - noemvri 1945 godina i dr.

Arhivskata gra|a e na srpski, bugarski, ungarski, germanski,

italijanski, {panski i makedonski jazik.


79

285. (395) KOLONIJALEN DU]AN NA \ORGI DIMITROV MANEV

- SKOPJE (1921-1945); 1921/1945: kn. 8, papka 1; 0,3. AI, a.e. 9,



Dokumenti vo vrska so registracijata i izdavawe dozvoli za rabota na

du}anot vo period 1921-1928 godina; polisi za osiguruvawe; dokumenti od

vodeni sudski sporovi so razni dol`nici vo period 1936-1939 godina; dano~ni

dokumenti; delovna prepiska so komintenti - pravni lica: trgovski zdruè-

nija, banki, direkcija na dràven tutunov monopol, dano~ni i dràvni vlasti

i druga finansiska dokumentacija (smetki, fakturi, tovarni listovi i sl.).

Vo fondot se sretnuvaat u{te osum knigi, site t.n. „Knigi za veresija“

(1923/1944).


286. (392) KOLONIJALEN DU]AN NA RISTO PIPERKOVI]- SKOPJE

(1924-1927); 1924/1927: kn. 1, papka 1; 0,03. AI, a.e. 1,



Delovna prepiska, fakturi, pora~ki i sli~ni dokumenti od rabotata na

kolonijalniot du}an na Risto Piperkovi}, vo periodot dekemvri 1926 -

dekemvri 1927 godina, so ~etirinaeset pravni i fizi~ki lica.

Fondot sodrì i edna kasova kniga za 1924 godina.


287. (390) KOLONIJALEN DU]AN NA TOME TODOROV - SKOPJE

(1924-1947); 1924/1947: kn. 5, papka 1; 0,1. AI, a.e. 3,



Dokumenti od rabotata na kolonijalniot du}an na Tome Todorov vo

periodot 1944 - 1947 (spisoci na lica koi se snabduvale so {e}er, sapun i

maslo od du}anot; nalozi za nabavka na kolonijalna stoka i deklaracii za

koli~estvata na nabavenata stoka).

Fondot sodrì i 5 knigi i toa: dnevnik (1924-1939); kniga na dol`nici

(1933-1939); presmetkovna kniga (1941) i dve trgovski knigi (1939/1947).


288. (397) TRGOVSKI DU]ANI NA SEMEJSTVOTO KORNETI - SKOPJE

(1916-1944); 1916/1944: kn. 5, papka 1; 0,15. AI, a.e. 16,



80


Od sodrìnata na gra|ata se gleda deka dokumentite proizleguvaat od

rabotata na nekolku trgovski du}ani na semejstvoto Korneti:

- Trgovski du}an na Mihajlo Korneti (1916-1938);

- Manufakturen du}an na malo na Ta{ko Korneti (1926-1944);

- Korneti i Di~a, manufaktura na golemo (1922-1934) i

- Trgovski du}an na Mihajlo i Ta{ko Korneti (1927- 1941).

Ovie trgovski du}ani, voglavno, se zanimavale so trgovija so tekstil i

proizvodi {to gi koristele manufakturnite rabotilnici vo gradot.


Dokumenti od rabotata na trgovskite du}ani na semejstvoto Korneti:

prijavi i odjavi za vraboteni; izvestuvawe od Vardarskata direkcija na po{ti

i telegraf; dogovor za zakup na lokal; delovna prepiska so pravni i fizi~ki

lica; dano~na dokumentacija; dozvoli i uverenija za rabota; deklaracii za

zalihi i promet i drugi dokumenti od sekojdnevnata rabota na du}anite.

Arhivskata gra|a e na srpski, gr~ki i bugarski jazik.

289. (374) POMODNA GALANTERIJA NA BRA]ATA KRSTI] - SKOPJE

(1928-1944); 1928/1944: kn. 15, papka 1; 0,2. AI, a.e. 2,



Od sodrìnata na gra|ata {to ja poseduva fondot, se zaklu~uva deka

firmata se zanimavala so trgovija so tekstilni i trikota`ni proizvodi, kako

i so galanterija.

Taa zapo~nala so rabota na 21 juli 1928 godina, a ostanatite dokumenti

zboruvaat za nejzinata rabota do krajot na 1944 godina. Poradi seto toa, za

grani~ni godini na fondoobrazovatelot se zemeni godinite 1928-1944.


Delovna prepiska na firmata so firmite: „Jugoslavija“ od Zagreb i

„Elka“ od Belgrad, kako i smetkovodstvena (finansiska) dokumentacija od

rabotata na firmata na bra}ata Krsti} od osnovaweto vo 1928 do krajot na

1944 godina. Vo fondot, isto taka, se sretnuvaat i 15 knigi.


290. (399) STOVARI[TE NA GRADE@EN MATERIJAL NA TODOR

KIROVI] - SKOPJE (1915-1941); 1915/1941:



Od sodrìnata na gra|ata {to se sretnuva vo fondot, moè da se

zaklu~i deka firmata se zanimavala so trgovija so gradeèn materijal na

golemo i malo, vo periodot od 1915 do 1941 godina. Firmata sorabotuvala so


81

golem broj firmi, kako i so pove}e dràvni i voeni ustanovi od Kralstvoto

SHS/Jugoslavija. Vo podocne`nite godini firmata zaedni~ki ja vodele

tatkoto Todor i sinot.


Dokumenti od rabotata na Stovari{teto na gradeèn materijal na

Todor Kirovi}: dogovor za zakup na plac; spisok na vraboteni; delovna i

li~na korespondencija so pravni i fizi~ki lica; ponudi za dostavuvawe

gradeèn materijal; platni nalozi i ostanata finansiska (smetkovodstvena)

dokumentacija (smetki, fakturi, trebuvawa i sli~no).


291. (410) TRGOVSKA FIRMA „BREGALNICA“ NA PAVLE MIHAJLOV

- SKOPJE 1944: kn. 1; 0,01. SI, listovi 48, NIS 4 str.


Od sodrìnata na knigata moè da se zaklu~i deka trgovskata firma na

Pavle Mihajlov se zanimavala so trgovija na tutun. Vo nea nema podatoci za

grani~nite godini na fondoobrazovatelot i zatoa tie ne se ni navedeni.


Edinstvenata kniga od fondot sodrì samo platni spisoci za periodot

od januari do dekemvri 1944 godina.


292. (375) TRGOVSKA FIRMA NA BRA]ATA KURTI] - SKOPJE

(1927-1942); 1927/1942: kn. 6, papka 1; 0,16. AI, a.e. 1,



Od sodrìnata na gra|ata i knigite moè da zaklu~ime deka trgovskata

firma na bra}ata Kurti} se zanimavala so trgovija na ìtarici, prehranbeni

i kolonijalni proizvodi, a bile sopstvenici i na Komision so tekstilna

stoka.

Interesno e da se odbeleì deka vo knigata br. 4 na po~etokot e vodena

kniga na sportskiot klub „SSK“ od Skopje, za periodot od 1923 do 1927 godina,

a vo vtoriot del e upotrebena kako trgovska kniga na firmata na bra}ata

Kurti}. Verojatno do ova do{lo bidej}i edniot od bra}ata, Petar Kurti}, bil

~len na sportskiot klub.

Gra|ata go opfa}a periodot od 1927 do 1942 godina, pa zatoa tie se

zemaat istovremeno i kako grani~ni godini na fondoobrazovatelot.


Dokumenti od rabotata na trgovskata firma na bra}ata Kurti} vo

periodot od april 1928 do juni 1935 godina.


82

Vo fondot pokraj siroma{nata arhivska dokumentacija, se nao|aat

{est knigi od koi: tri Partijalnici (1930/1941); Dnevnik (1931-1933) i dve

Kasovi knigi (1927/1942)


293. (376) TRGOVSKA FIRMA NA PEÊNOVI] I KOMPANIJA

- SKOPJE 1923: papka 1; 0,01. SI, a.e. 1, listovi 49, NIS 4 str.


Od sodrìnata na gra|ata se zaklu~uva deka firmata na Pe~enovi} i

kompanija se zanimavala so trgovija na grade`ni materijal.


Fondot na trgovskata firma Pe~enovi} i kompanija sodrì edna papka

arhivska gra|a, koja pretstavuva kopii od delovnata prepiska na firmata vo

periodot noemvri - dekemvri 1923 godina. Kopiite na pismata se podvrzani vo

edna kniga.

Arhivskata gra|a e na francuski i srpski jazik.

294. (379) TRGOVSKI DU]AN NA MILAN ATANASOV - SKOPJE

(1924-1927); 1924/1927: kn. 2; 0,05. SI, listovi 294, NIS 5 str.


Od sodrìnata na knigite moè da se vidi deka du}anot rabotel so

trgovija na tekstil i tekstilni proizvodi. Drugi dokumenti od rabotata na

fondoobrazovatelot ne se sretnuvaat, taka {to ne moè da se zboruva za

grani~ni godini na postoewe na firmata.


Vo fondot postojat samo dve Trgovski knigi za periodot 1924/1925 i

1926/1927 godina. Vo knigite e vodena evidencija za razni nara~ki i isporaka

na stoka, kako i za dolgovite na razni lica od pove}e sela vo Skopska okolija.


295. (408) TRGOVSKA FIRMA NA ADAM GRGUROVI] - SKOPJE

(1919-1946); 1919/1946: kn. 11, papka 1; SI, a.e. 1,



Od sodrìnata na gra|ata i knigite od fondot, doznavame deka

fondoobrazovatelot, pred s#, se zanimaval so trgovija na ogrevno drvo i

volna, no, istotaka, i so razni drugi proizvodi od {iroka potro{uva~ka.


83


Delovna prepiska na trgovskata firma na Adam Grgurovi}, vodena vo

periodot od oktomvri 1921 do mart 1946 godina. Vo preostanatiot del od ovoj

fond se sretnuvaat i edinaeset trgovski knigi za periodot 1919/1937 godina.


296. (385) TRGOVSKI DU]AN NA TODOR DIMITROV - SKOPJE

1928-1936: kn. 4; 0,1. SI, listovi 439, NIS 7 str.


Fondot se sostoi od samo ~etiri trgovski knigi za periodot 1928/1936

godina, vo koi se vodela evidencija za stokite dadeni na veresija na pove}e

lica od Skopje i Skopska okolija.


297. (429) TRGOVSKA FIRMA NA XARTOV I MITOV - SKOPJE

1942/1945: kn. 4; 0,09. SI, listovi 503, NIS 7 str.


Od sodr`inata na knigite mo`e da se vidi deka du}anot rabotel so

trgovija na heterogeni stoki vo prv red: galanteriski, kancelariski i

parfimeriski proizvodi.

Fondot se sostoi od ~etiri trgovski knigi za periodot 1942/1945 godina

i toa: glavna kniga (1942); dnevnik (1942) i dva dnevnika za obrt (1942/1945).

Arhivskata gra|a e na bugarski i makedonski jazik.

298. (404) NIKOLA JAKIMOV, KO@ARSKI TRGOVEC - SKOPJE



Fondot se sostoi od devet trgovski knigi za navedeniot period i toa:

dve glavni knigi (1942/1944); dva dnevnika (1943); partijalnik (1940-1941);

blagajni~ka kniga (1940-1941) i tri Kasovi knigi (1942/1944).


299. (430) TRGOVSKI DU]AN NA ZAFIR JANEV - SKOPJE

(?-1942); 1938/1941: kn. 3; 0,07. SI, listovi 401, NIS 7 str.


Fondot se sostoi od tri trgovski knigi za periodot 1938/1941 g., vo koi

se vodela evidencija za stokite dadeni na veresija na mu{terii od Skopje i

Skopska okolija.



84

300. (407) \OR\E KOMMATIS, TRGOVEC - SKOPJE (1920-1923);

1920/1923: kn. 3, papka 1; 0,09. SI, a.e. 1, listovi 14, NIS 8 str.


Semejstvoto se zanimavalo so trgovija na alkoholni pijaloci. Delovna

prepiska na trgovskata firma na \or|e Kommatis, vodena vo periodot od 1920

do 1921 godina.

Arhivskata gra|a e na gr~ki jazik.

301. (396) STOLARSKA RABOTILNICA NA LAZAR MALEZANOVI]

- SKOPJE (1922-1923); 1922/1923: papka 1; 0,01. SI, a.e. 1,



Dokumenti vo vrska so nabavkata na ma{ini i oprema za stolarskata

rabotilnica na Lazar Malezanovi}.


302. (409) TRGOVSKA FIRMA NA KRUM D. STANI[EV - SKOPJE



Trgovskata firma na Krum D. Stani{ev se zanimava so trgovija na

tutun. So~uvana e Glavna trgovska kniga od rabotata na firmata, vodena vo

periodot od 1942 do 1944 godina.


303. (401) KOCE TRAJKOVI], TRGOVEC - SKOPJE 1933/1941:

kn. 2; 0,02. SI, listovi 48, NIS 5 str.


Trgovski knigi, takanare~eni kontrolnici za uvoz za period 1933-1936 i

1936-1941 godina. Od sodr`inata na knigite me`e da se zaklu~i deka Koce

Trajkovi} se zanimaval so uvoz na sitni~arska stoka.


304. (394) BRA]A HAXI BO[KOVI], TRGOVCI - SKOPJE (1922-1923);

1922/1923: papki 2; 0,02. SI, a.e. 2, listovi 194, NIS 4 str.


Fondoobrazovatelot Trgovska firma na bra}ata Haxi Bo{kovi}, se

zanimaval so trgovija na pamuk i pamu~ni proizvodi. So~uvani se knigi od


85

obligaciski i finansiski karakter: kupoproda`ni dogovori so nekolku

firmi od Grcija, smetki za naplata na telefonski razgovori, potvrdi za

dostaveni i podignati pari, dogovori za nabavka na proizvodi i sli~no, kako i

delovna prepiska so firmata na Konstantin N. Sanidis, od Solun vodena vo

periodot od 16 april do 11 avgust 1923 godina vo vrska so razni trgovski

zdelki so pamuk i pamu~na pre|a (kupoproda`ba, ispra}awe i primawe paketi,

informacii za dvièwe na kursnata lista, za berzanskoto rabotewe, za

dvièwe na cenite i sli~no).

Arhivskata gra|a e na gr~ki, francuski i srpski jazik.

305. (403) MANUFAKTURNA RABOTILNICA NA STEVAN

K. CVETANOVI] - SKOPJE (1936-1939); 1036/1939:

kn. 1, papka 1; 0,03. SI, a.e. 1, listovi 31, NIS 6 str.

306. (388) BRANKO STEVANOVI], TRGOVSKI ZASTAPNIK - SKOPJE

(1930-1938); 1930/1938: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 6, listovi 1042, NIS 5 str.


Firmata na Branko Stevanovi} vo tekot na svoeto postoewe se

zanimavala so trgovsko zastapni{tvo na pove}e firmi od Kralstvoto

SHS/Jugoslavija. Vo gra|ata od fondot postoi evidencija za pove}egodi{na

sorabotka so pove}e firmi.

Branko Stevanovi}, kako zastapnik se grièl za pretstavuvawe,

reklamirawe na proizvodite na pazarot na teritorijata na grad Skopje,

primawe nalozi za nabavka na proizvodi, nivno dostavuvawe do nara~atelite

i naplata na dostasanite fakturi. Za izvr{enata rabota zastapnikot dobival

provizija, soglasno poodelno potpi{aniot dogovor so sekoja od firmite {to

gi zastapuval.


Delovna prepiska pome|u zastapnikot i odnosnata firma. Vo nea se

sodràni dokumenti okolu prezemaweto na zastapni{tvoto, upatstva i nasoki

za rabota, izvestuvawa za novi proizvodi, cenovnici, barawa da se izvr{i

naplata na fakturi, opomeni za neplateni smetki isprateni do mu{teriite,

poplaki za nekoi proizvodi dostaveni od mu{teriite, presmetki na

provizijata, finasiski dokumenti, prospekti i reklami na proizvodite.


307. (406) UGOSTITELSKI DU]AN NA JANE PANTOV - SKOPJE

(1925-1947); 1925/1947: kn. 8, papka 1; 0,16. SI, a.e. 2,



Delovna prepiska pome|u ugostitelot Jane Pantov i lica, dobavuva~i i

kupuva~i na alkoholni pijaloci, vodena vo periodot pome|u mart 1936 i mart


86

1941 godina; finasiski dokumenti od rabotata na ugostitelskiot du}an na Jane

Pantov za periodot 1933–1947 godina: spisok na primena stoka, smetkopotvrdi

za platena taksa, patarina i sli~no, dano~ni dokumenti, registri za nabaveni

i potro{eni alkoholni pijaloci i fakturi za primena i ispratena stoka.


308. (389) BLAGOJA TASEV, TRGOVEC I UGOSTITEL - SKOPJE

(1938-1948); 1938/1948: kn. 4, papka 1; 0,06. SI, a.e. 1,



Dokumenti vo vrska so rabotata na ugostitelskiot du}an (prenoki{te -

an) na Blagoja Tasev od Skopje, za periodot 1946 - 1948 godina. Fondot sodrì

u{te i 4 knigi: dve trgovski knigi (1938/1948); kniga za upis na gosti vo anot

(1946) i kniga za upis na promet od uslugi i proizvodi (1947-1948).

Arhivskata gra|a e na srpski i makedonski jazik.

6.1.3.4. Soobra}aj

136. [PEDITERSKO PRETPRIJATIE „TRANS-MAKEDONIJA“

NA KALEV I TEVÊV - SKOPJE (1921-1948); 1939/1948;

kn. 3, kut 3; 0,3. SI, a.e. 1769, listovi 1769, NIS 20 str.


Tefteri za izvr{eni uslugi, raznovidna prepiska za prevzemena i

ispratena stoka vo gradovite - Sofija, Gabrovo, Zagreb, Belgrad, Leskovac,

Ni{, Pirot, Vrawe, Kumanovo, Prilep, [tip, Tetovo i dr.

Arhivskata gra|a e na srpski i makedonski jazik.

6.1.4. Zanaet~istvo

137. KROJA^KI DU]AN NA TOME TANEV - SKOPJE (1907-1923);

1907-1923: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 5, listovi 123, NIS 8 str.


Delovna prepiska (pismo vo vrska so kupuvawe {tofovi i drugi

materijali); li~na prepiska (dokumenti za osiguruvawe nedvièn imot: ku}a i

du}an) i finansiska prepiska (smetki za kupena i prodadena stoka).



87

6.1.5. Zadrugi

135. PROIZVODITELNA KOOPERACIJA „JAGODA“ - SKOPJE

(1937-1947); 1941/1947: kn. 1, kut. 1; 0,1; SI, a.e. 15,



Osnovana od grupa kooperanti vo 1937 godina, so cel da se griì za

plasman na gradinarsko-ovo{tarskite kulturi i unapreduvawe na ovie

dejnosti, a pred s# da go obezbedi nivniot plasman.

Vo 1941 godina koperacijata ja pro{irila svojata dejnost blagodarej}i

na kreditot {to go dobila vo iznos od 3 milioni levovi od Sojuzot na

narodno-koperativni banki. So ovie sredstva bile kupeni izvesen broj

zemjodelski ma{ini, {to & ovozmoìlo od 9 juni 1942 godina do 1 april 1944

godina, a i potoa do 1946 godina da kooperira so Konzervnata fabrika

„Vardar“. Vo koperacijata ~lenuvale 224 proizvoditeli, bruto promet na

istata iznesuvala 6.837.102 dinari.

Likvidirana e so akt br.753 od 1 fevruari 1947 godina od Glavniot

kooperativen sojuz na Makedonija, poradi toa {to Kooperacijata namesto so

proizvodstvo se zanimavala so kupoproda`na dejnost, {to & bila doverena na

trgovskite pretprijatija od dràvniot sektor.


Kasova kniga, raznovidna prepiska, dogovori so bankite, osiguritelna

polisa, zapisnici od konstatiranata finansova polo`ba, nadomestuvawe na

voeni {teti napraveni od strana na bugarskata okupaciona vlast, barawe za

isplata na fakturi za prodadeni stoki, dogovori za koperirawe so

konzervnata fabrika „Vardar“, prihodi, rashodi i drugo.

Arhivskiata gra|a e na bugarski i makedonski jazik.

6.1.6. Ostanati

138. TRGOVSKI INVESTITELEN ZAVOD „KREDIT INFORM“

- SKOPJE - BELGRAD (? -1941); 1924/1941:



Zavodot bil osnovan od Miodrag Markovi} vo 1924 godina kako

privatna organizacija, so cel da pribira podatoci za site vidovi

stopanstvenici, delovni firmi i drugi koi se javuvale vo uloga na

kreditobara~i. Negovata osnovna zada~a bila preku razgraneta mreà na

sorabotnici da pribira brojni informacii za semejnata i materijalna

sostojba, povedenieto, kredito-sposobnosta i sli~no, glavno za lica koi imaat


88

trgovski ili drug vid firmi. Pribranite informacii Zavodot gi otstapuval

na bankite, za da moàt istite vrz osnova na podatocite, da odlu~uvaat za

odobruvawe na kredit.


Podatoci za delovni pretstaviteli, pra{alnici za lica koi barale

krediti i sli~no.

Arhivskata gra|a e na srpski, germanski i francuski jazik.

6.2. PERIOD PO 1944


KOMORI

141. REGIONALNA STOPANSKA ZA SKOPSKA, TITOVVELE[KA,

KUMANOVSKA I TETOVSKA OKOLIJA - SKOPJE (1962-1965);

1962/1965: kn. 1, kut. 88; 7,3. SI. a.e. 9033, listovi 73108, NIS 104 str.


Zapisnici i sedni~ni materijali od Upravniot odbor i sovetite na

Komorata; analizi; informacii; planovi; programi; investicioni programi

na pretprijatata za rekonstrukcija, izgradba i integracija; predlog-programi

i programi za perspektivniot razvitok na regionot; elaborati; zapisnici;

tezi; pregledi; odluki; dogovori; obrazloènija i drugo.


142. OKOLISKA ZANAETÎSKA - SKOPJE (1945-1962); ?/1962:



Zanaet~iskata komora bila osnovana u{te vo periodot na Kralstvoto

SHS/Jugoslavija. Me|utoa, nejzinoto obnovuvawe bilo izvr{eno po

inicijativa na Akcioniot odbor vo 1945 godina, koga bilo osnovano

Zanet~iskoto zdruènie {to nabrgu prerasnalo vo Komora. Od 1946 godina

toa rabotelo kako Gradska zanaet~iska komora, a od 1954 godina kako

Okoliska zanaet~iska komora.

Osnovnata zada~a na Komorata bila da se griì za unapreduvaweto na

zanaet~istvoto i vo vrska so toa da sorabotuva so lokalnite organi na

upravata so cel da obezbedi stru~no kvalifikuvani mladi kadri, nu`no

koli~estvo surovini, pravilno nagraduvawe, soodvetno odano~uvawe i dr.

Istovremeno so ova, Komorata se grièla i za utvrduvawe normi vo oddelni


89

zanaet~iski granki, za podobruvawe na kvalitetot na proizvodstvoto i

uslugite i dr.

Prestanala so rabota pri krajot na 1962 godina poradi obedinuvawe na

site komori vo edinstvena Regionalna stopanska komora - Skopje.


Zapisni~ki knigi za izdadeni dozvoli; knigi so imiwa na ~lenovi;

registri; delovodni protokoli; op{ta prepiska - zapisnici i re{enija za

polagawe ispiti za kvalifikuvani rabotnici; vremeni re{enija, dozvoli i

odluki za obezbeduvawe na zanaet~iska dejnost i dr.


143. OKOLISKA ZEMJODELSKA I [UMARSKA (1956-1963); 1956/1963:



Osnovana e so Odluka na Osnova~koto sobranie na Zemjodelsko-

{umarskata komora od 6 juli 1960 godina. Osnovna zada~a na Komorata bila da

raboti za unapreduvawe na zemjodelstvoto i {umarstvoto i unapreduvawe na

dejnostite na stopanskite organizacii i ustanovi, za~leneti vo nea. Isto

taka, Komorata posebno se grièla za zgolemuvawe na proizvodstvoto,

produktivnosta na trudot i sozdavaweto na socijalisti~kite odnosi na selo.

Komorata vr{ela odredeni raboti od nadle`nostite na dràvnite

organi {to i bile preneseni so soodvetni propisi (upravuvawe so sredstvata

od Okoliskiot fond za unapreduvawe na zemjodelstvoto i {umarstvoto i dr.) i

da vr{i stru~en i op{testven nadzor na stru~nite zdruènija.


Sobranie, upraven odbor, nadzoren odbor, sud na ~esta i sekcii za:

poledelstvo i gradinarstvo, sto~arstvo, ovo{tarstvo i lozarstvo, ekonomski

problemi, veterinaren lekar i sekretarijat.


Delovodni protokoli; analizi; bruto bilansi; zapisnici; zaklu~oci;

informacii; pravilnici; programi; presmetki; predlozi; pregledi; referati;

sedni~en materijal i drugo.


144. OKOLISKA TRGOVSKA - SKOPJE (1952-1962); 1952/1962:



Sedni~ni materijali od Upravniot odbor na Komorata; analizi na

problemite za unapreduvawe na trgovijata, kadrite, organizacijata i

rasperedelbata na li~nite dohodi; zaklu~oci od sednici na: rabotni~kite


90

soveti na pretprijatijata i Upravniot odbor na komorata; izve{tai od

rabotata na Komorata i toa na: Upravniot odbor, sekciite i otsecite pri

Komorata; informacii za integracionite dvi`ewa, sostojbata na pazarot,

postignatite rezultati vo raboteweto, snabdenosta na pazarot so prehranbeni

i industriski stoki, rabotata na organite na rabotni~koto samoupravuvawe;

prijavi i re{enija za utvrduvawe na stru~nata podgotovka na rabotnicite;

programi za: rabota, upotreba na sredstvata od fondovite, unapreduvawe na

dejnosta i sli~no; re{enija za osnovawe pretprijatija i otvarawe op{ti i

specijalizirani prodavnici, odobruvawe investicioni programi, formirawe

stru~ni i dr. komisii i drugo; spisoci na: rabotni organizacii od oblasta na

trgovijata i nivni prodavnici, ~lenovi na komorata i sli~no.


145. OKOLISKA UGOSTITELSKA - SKOPJE (1954-1962); 1954/1962:



Po osloboduvaweto, vo 1945 godina, bila formirana ovaa komora vo

sostav na Trgovskata komora pod naziv Trgovsko-ugostitelska komora za grad

Skopje i pod ovoj naziv rabotela s# do 1954 godina. Na 19 maj 1954 godina, so

Re{enie br. 2075 od Narodniot odbor na grad Skopje se izdvojuva Trgovskata

komora od Ugostitelskata komora i se vika Ugostitelska komora za grad i

okolija Skopje, a od 1956 godina se preimenuva vo Okoliska ugostitelska

komora.

Nejzini osnovni celi bila da go unapreduva ugostitelstvoto vo Skopje i

okolijata; da podgotvuva normativni akti za ugostitelstvoto; da opredeluva

ispitni komisii za polagawe kvalifikacioni ispiti; da organizira stru~ni

kursevi, sovetuvawa i drugo; da vodi evidencii za brojot na ugostitelski

pretprijatija, prometot i realizacijata na op{testveniot plan vo

ugostitelstvoto; da prou~uva i analizira problemi vo ugostitelstvoto, i vrz

osnova na toa da dava predlozi do Sovetot na proizvoditeli na Narodniot

odbor na gradot.

Prestanala so rabota pri krajot na 1962 godina, poradi okrupnuvawe vo

Regionalna stopanska komora - Skopje.


Analizi za rabotata na Ugostitelskata komora; bilansi; dogovori;

zaklu~oci; zapisnici od odr`anite sostanoci na Upravniot odbor; izve{tai

za rabotata na komorata; planovi; pregledi; referati od godi{ni sobranija;

upatstva; statuti; informacii i drugo vo vrska so rabotata na Komorata.



91

SOJUZI

146. OKOLISKI ZADRU@EN SOJUZ - SKOPJE (1948-1961); 1948/1961:

kn. 4, kut. 39; 4. SI, a.e. 5811, listovi 44069, NIS 174 str.


Analizi za rabotata na Okoliskiot zadruèn sojuz, za polo`bata na

mehanizacijata vo zemjodelstvoto vo SRZ od Skopska okolija; Bilten za

izvr{eni revizii vo zemjodelskite zadrugi vo 1956 i 1959 godina. Elaborati

za registracija na ZZ od Skopska okolija; zaklu~oci za pro{ireniot plenaren

sostanok na Upravniot odbor na Glavniot sojuz na zemjodelskite zadrugi na

NRM; Zakon za stopanski prestapi; zapisnici od sostanoci i sednici na

Pretsedatelstvoto, Upravniot odbor, godi{ni i polugodi{ni sobranija,

sovetuvawa; komisiski zapisnici i drugi izvestuvawa od strana na Glavniot

zadruèn sojuz na NRM za istapuvawe na zadrugari od ~lenstvoto vo zadrugite;

izve{tai za rabota na Upravniot odbor i slu`bite za revizija, za kadrovite

vo zdruènite organizacii, za organizacionata polo`ba vo zadrugite i dr;

investicioni krediti za selski rabotni zadrugi; investicioni programi za

unapreduvawe na lozarstvoto; informacii za novoformirani zadrugi vo

Skopska okolija i kadrovski pra{awa vo zadrugite; napastvija, naredbi i

planovi za rabotata. Pravilnici i tarifni pravilnici; pregledi; programi;

re{enija za odobreni zavr{ni smetki vo SRZ od Skopska okolija; spisoci od

vkupniot broj na zemjodelski zadrugi od Skopska okolija i finansova

dokumentacija.




148. MA[INO-TRAKTORSKA STANICA - SKOPJE (1945-1951);



Sedni~ni materijali; analizi; bilteni; dogovori; elaborati;

zaklu~oci; zapisnici; izve{tai; informacii; napastvija; naredbi; odluki;

planovi; pravilonici; pregledi; predlozi; raspisi; referati; re{enija;

spisoci od rabotata na ma{ino-traktorska stanica Skopje i druga

dokumentacija od rabotata na stanicata.



92

337. (420) FOND ZA MEHANIZACIJA I INVESTICIONA IZGRADBA

NA ZADRU@NOTO POLEDELSTVO - \ORÊ PETROV (1951-1952);



Fondot za mehanizacija i investiciona izgradba na zadru`noto

poledelstvo - \or~e Petrov bil zapi{an vo Registerot na dràvnite

stopanski pretprijatija na 29 mart 1951 godina.

Fondovite za mehanizacija na 13 oblasni narodni odbori se formirani

so re{enie na Sovetot za zemjodelie i {umarstvo pri Vladata na NRM od 14

septemvri1950 godina, a vo drugite okolii se formirani pokasno.

Fondot za mehanizacija i investiciona izgradba na zadru`noto

poledelstvo - \or~e Petrov zapo~nal so rabota vo mart 1951 godina. So

re{enie na ONO - \or~e Petrov od 27 fevruari 1952 godina, Fondot za

mehanizacija i investiciona izgradba na zadru`noto poledelstvo gi opfa}al

so svojata dejnost selskite rabotni zadrugi od podra~jeto na Okoliskiot

naroden odbor na \or~epetrovska okolija.

Na 20 mart 1952 godina, na zaedni~ko sobranie, Fondot za mehanizacija

pri ONO - \or~e Petrov, Fondot za mehanizacija pri ONO - Skopje, Fondot

za mehanizacija i okoliskite sojuzi na zemjodelskite zadrugi vo Skopje i

\or~e Petrov se fuzionirale vo Okoliski zadruèn sojuz - Skopje.

Fondot za mehanizacija bil upravuvan od Zadruèn sovet i Upraven

odbor na fondot vo ramkite na stopanskite planovi na selskite rabotni

zadrugi, na stopanskiot plan na Fondot i na zadru`niot stopanski plan.

Zada~i na Fondot bile, me|u drugoto: da se griì za dodeluvawe

traktori, zemjodelski ma{ini i alati na selskite rabotni zadrugi;

servisirawe na ma{inite i nivno snabduvawe so gorivo i mazivo; izvr{uvawe

na planot za izgradba na dràvnite objekti vo SRZ; obezbeduvawe i

raspredelba na investicioni materijali od centralizirani izvori i

proizvodstvo na materijali od lokalni izvori; opredeluvawe stru~waci za

rabota vo SRZ; podignuvawe stru~ni kadri vo samite zadrugi; vodi smetka za

nabavuvawe na priploden i raboten dobitok i sadnici za potrebite na SRZ;

dava pomo{ na SRZ za izrabotka na stopanskite planovi; organizirawe i

unapreduvawe na proizvodstvoto i pravilno organizirawe na raboteweto;

prezema merki za obezbeduvawe krediti od bankata za SRZ i sorabotka so

bankata vo vrska so kontrolata na izvr{uvaweto na finansiskite planovi na

SRZ; im pomaga na SRZ vo prodavaweto na nivnite proizvodi i da gi snabduva

so potrebni materijali; se griì za organizaciono zacvrstuvawe na SRZ i

pravilno sproveduvawe na zakonskite propisi i zadru`nite pravila; da vr{i

revizija na raboteweto na SRZ i sl.


Arhivskata gra|a se sostoi od: dogovori, zaklu~oci, zapisnici,

izvestuvawa, izve{tai, napastvija, naredbi, planovi, pravilnici, pregledi,

re{enija, spisoci, finansiska i personalna dokumentacija.



93


TRGOVSKI UVOZNO-IZVOZNI PRETPRIJATIJA

149. STANICA ZA OTKUP NA PAMUK - SKOPJE „MAKOTEKS“

- PRETPRIJATIE I GLAVNA DIREKCIJA ZA OTKUP I PROMET

SO KO@I I VOLNA - SKOPJE, BITOLA, KAVADARCI, KO^ANI,

GEVGELIJA, KUMANOVO , TITOV VELES: (1948-1959); 1948/1959:



Analizi za rabotata na pretprijatieto; dogovori za kontrahirawe

pamuk i izdavawe pod zakup nedvi`en imot; izve{tai i informacii za

rabotata na pretprijatieto; napatstvija i naredbi za proizvodstvo i otkup na

pamuk; planovi; pravilnik za organizacija i rabota na Glavnata direkcija na

otkupni pretprijatija; pregledi; re{enija; spisoci i druga dokumentacija od

rabotata na pretprijatieto.


TRGOVSKI PRETPRIJATIJA

151. - OKOLISKO „ISKRA“ - SKOPJE (1949-1951); 1950/1951:



Okoliskoto trgovsko pretprijatie „Iskra“ bilo osnovano od

Narodniot odbor na Skopska okolija so Re{enie br.5923 od 06.04.1949 godina.

Osnovnite sredstva na pretprijatieto iznesuvale 2.000.000 dinari, a obrtnite

10.000.000 dinari.

Plenumot na Okoliskiot naroden odbor na Skopska okolija, vrz osnova

Zapisnik br.2 od 02.02.1951 godina donel re{enie da se izvr{i fuzionirawe

na pretprijatieto „Iskra“ so Okoliskoto trgovsko zadru`no pretprijatie

„Okops“, pod naziv Okolisko trgovsko pretprijatie „Iskra“ na edro i drebno

so 12 prodavnici vo gradot i 26 prodavnici vo selata na Skopska okolija.

Izvr{niot odbor pri Narodniot odbor na Skopska okolija, imaj}i ja vo

predvid ostvarenata zaguba vo tekot na 1949 godina, poradi nedostatok na

obrtni sredstva, nestru~en kadar za trgovska dejnost i nedostatok na

magacinski prostor, donel re{enie za prestanok so rabota na pretprijatieto

„Iskra“.

So Re{enie na Okoliskiot naroden odbor na Skopska okolija br. 6952

od 05.06.1951 godina, formirana e Likvidaciona komisija, so zada~a svojata

rabota da ja izvr{i vo rok od eden mesec.


94



zaklu~oci, zapisnici, izvestija, izve{tai, informacii, napatstvija, naredbi,

odluki, planovi, pravilnici, pregledi, predlozi, spisoci i drugo od rabotata

na pretprijatieto.


152. - ZA ZEMJODELSKI PROIZVODI „BISTRA“ - SKOPJE

(1947-1954); 1947/1954: kn. 14, kut. 5; 0,7. SI, a.e. 1866,



Trgovskoto pretprijatie za zemjodelski proizvodi „Bistra“, bilo

osnovano na predlog od Ministerstvoto za dràvni zemjodelski stopanstva

pri Vladata na NR Makedonija, na 15.09.1950, a prestanalo so rabota, bidej}i

ne postoele ekonomski uslovi za ponatamo{no rabotewe, na 01.01.1954 god.


153. „@ELEZNIÂR“ - SKOPJE (1949-1953); 1952/1953:



Arhivskata gra|a ukaùva deka vo Skopje vo periodot 1949-1951 godina

postoele: „Direkcija za snabduvawe na èlezni~arite“ i „Pretprijatie za

snabduvawe na èlezni~arite“. Ovie dve pretprijatija prestanale so rabota

vo po~etokot na 1952 godina koga, so Zakonot za dràvnite pretprijatija, bilo

formirano Trgovsko pretprijatie „@elezni~ar“ - Skopje.

Taka fuzioniranoto pretprijatie prestanalo so rabota soglasno

donesenoto Re{enie za likvidacija od 01.09.1952 godina, no fakti~ki

prodolìlo so rabota i vo 1953 godina kako Trgovsko pretprijatie

„@elezni~ar“ vo likvidacija.


Doverliv delovoden protokol i delovodni protokoli, zapisnici,

dogovori, zaklu~oci, izve{tai, informacii, napatstvija, naredbi, planovi,

pravilnici, predlozi, re{enija i drugo.


154. - ZA PROMET SO UNIVERZALNI STOKI NA GOLEMO I MALO

„INTERPROMET“ - SKOPJE (1963-1968); 1963/1968:



95


Trgovskoto pretprijatie „Interpromet“ - Skopje bilo formirano so

integrirawe na trgovskite pretprijatija: „Angrometal“, „Raznopromet“,

„Angrotekstil“, „Jugouniverzal“, „Univerzal“ od [tip i „NA - MA“ od

Kumanovo. Taka fuzioniranoto pretprijatie, soglasno Re{enieto na

Narodniot odbor na op{tina Kale br.256 od 25.12.1962 godina, bilo

registrirano vo Okru`niot stopanski sud vo Skopje (zapi{ano, so Re{enie

br. 1/63, vo Registerot na stopanski pretprijatija i du}ani pod registerski

br.171, strana 457).

Ova pretprijatie, pod naziv Trgovskoto pretprijatie „Interpromet“ -

Skopje po~nalo so rabota od 1 januari 1963 godina. Toa go nasledilo bogatoto

iskustvo na porane{nite „Angrometal“, „Raznopromet“ i „Angrotekstil“, koi

so svojata rabota bile vbrojuvani vo najrenomiranite trgovski pretprijatija

vo zemjata. Osnovnata trgovska dejnost Pretprijatieto ja vr{elo preku svoite

tri sektori na golemo i preku postojnite stokovni ku}i vo Skopje, Kumanovo

i [tip (promet na malo).


Zapisnici, dogovori, zaklu~oci, izve{tai, informacii, napatstvija,

naredbi, planovi, pravilnici, predlozi, re{enija i drugo.


156. - „VI[NA“ – SKOPJE (1954-1958); 1956/1957:

kut. 1; 0,1, SI, a.e. 68, listovi 656, NIS 15 str.


Trgovskoto pretprijatie „Vi{na“ bilo formirano od Narodniot odbor

na Skopska okolija so re{enie broj 7221 od 1 septemvri 1954 godina.

Dejnosta na pretprijatieto bila trgovija so ovo{je, zelen~uk i sto~na

hrana, koja se izvr{uvala preku 6 prodavnici vo gradot i raspolagalo so 20.000

dinari osnovni sredstva i 500.000 dinari obrtni sredstva. Vo 1955 godina

pretprijatieto otvorilo u{te 3 prodavnici, a od septemvri 1956 godina

vospostaveno e rabotni~koto samoupravuvawe.

Dejnosta ja obavuvalo do po~etokot na 1958 godina, {to se gleda od

elaboratot za investicionen zaem, za gradewe sobiren magacin za smestuvawe

zemjodelski proizvodi.


Zapisnici od odr`ani sednici na rabotni~kiot sovet; dogovori za

ispora~ana stoka; pregledi za nabavena stoka; statisti~ki pokazateli za

brojot na vrabotenite; elaborati za investicioni zaemi i sli~no.



96

PRETPRIJATIJA ZA PROMET SO MESO

158. GRADSKO PRETPRIJATIE ZA OTKUP NA MESO I MESNI

PROIZVODI „BRZOVEC“ - SKOPJE (1950-1966); 1950/1966:



Gradskoto pretprijatie za otkup na meso i mesni proizvodi „Brzovec“,

deluvalo vo Skopje i drugi gradovi vo Makedonija. Osnovano e so Re{enie na

Narodniot odbor na grad Skopje br.13370 od 22 juli1950 godina, a prestanalo

so rabota na 31 dekemvri 1951 godina.

Vo sostav na pretprijatieto „Brzovec“ vleguvale i prodavnicite od

toga{noto pretprijatie „Meso-Riba“ i „Crevopromet“. Pretprijatieto

vr{elo snabduvawe i na Jugoslovenskata narodna armija.


Bilansi, naredbi, napatstvija, zapisnici, pregledi, re{enija za



159. PRETPRIJATIE ZA OTKUP NA MESO „QUBOTEN“ - SKOPJE

(1953-1957); 1955/1959: kn. 2, kut. 1; 0,1. SI, a.e. 44,



Delovodni protokoli, zapisnici za rabotata na pretprijatieto,

dogovori za pora~ka na meso, pravilnici (tarifen pravilnik), re{enija

(re{enie so koe se stava pod prinudna uprava vo 1956 god.) i zavr{ni smetki.


160. „MESOPROMET“ (GRADSKI PRETPRIJATIJA ZA SUVOMESNI

PROIZVODI) - SKOPJE (1948-1958); 1948/1958:



Grupa od pove}e fondovi na trgovski pretprijatija ~ija dejnost bila

promet so meso i mesni proizvodi, prestavuvaat fondovi ~ija {to gra|a e

malku za~uvana.

Trgovskoto pretprijatie za suvomesnati proizvodi „Zdravje“ - Skopje,

ima mal del so~uvana gra|a {to datira od 1956 godina, a od 1 januari 1957

godina se fuzioniralo kon novata Klanica so Ladilnik - Skopje.

Pretprijatieto - Otkupna stanica „Mesopromet“ - Skopje ima so~uvana

arhivska gra|a od periodot 1948 - 1952 godina.


97

Gradskoto narodno pretprijatie za suvomesnati proizvodi „Meso-Riba“

- Skopje, bilo osnovano so Re{enie br. 1074 od 17 januari 1948 godina, a

prestanalo so rabota, na 27 oktomvri 1953 godina so Re{enie za likvidacija

br. 18417.

Trgovskoto pretprijatie za otkup na creva i siri{ta „Crevopromet“ -

Skopje, bilo osnovano so re{enie br. 2939 od 16 april 1948 godina.

So Re{enie na Vladata na NRM br.858 od 13 april 1951 godina

Pretprijatieto za otkup i prerabotka na site vidovi creva i siri{ta

„Crevopromet“ - Skopje, bilo izbri{ano od Registerot na pretprijatija od

republi~ko zna~ewe i preneseno pod uprava na Narodniot odbor na grad

Skopje, kako pretprijatie od lokalno zna~ewe vo gradot.

Gradskoto pretprijatie „Klanica“ - Skopje bilo osnovano vo 1948

godina, na Prvata sednica na Plenumot na Narodniot odbor na grad Skopje

odràna na 17 januari 1948 godina, so Re{enie br. 4711. Vo tekot na svoeto

postoewe i neprekinato rabotewe toa ima promeneto pove}e nazivi.


Bilansi, dogovori, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, naredbi,

napatstvija, odluki, pregled kniga na rabotnici po kvalifikacii, re{enija,

cenovnici i drugo.


OSTANATI

342. (419) SELSKI RABOTNI ZADRUGI VO SKOPSKA OKOLIJA

(1945-1961); 1945/1961: kut 14; 1,4, SI, a.e. 4533,



Analizi za rabota na zadrugite; dogovori za dodeluvawe na dràvno

zemji{te na zadrugite i za razmena na zemji{te pome|u zadrugite; zaklu~oci

doneseni od strana na Plenumot na glavniot zadruèn sojuz na NRM vo vrska

so aktuelnite problemi vo zadrugarstvoto vo NRM; sreduvawe na imotnite

odnosi pome|u zadrugite i zadrugarite; zapisnici od godi{ni, polugodi{ni i

vonredni sobranija na zadrugite, od sostanoci na upravnite odbori i od

konferencii; izve{tai od godi{ni sobranija na zadrugite; napastvija za

izgotvuvawe na planovi za razvojot na stopanstvoto; planovi za rabota; za

obrabotka na zemjata; za proletni i esenski seidbi; programi za investicioni

izgradbi, za unapreduvawe na zemjodelstvoto; spisoci za ~lenovite i

doma}instvata, na ~lenovite na upravnite i kontrolnite odbori vo zadrugite,

za lica vraboteni vo zadrugite i dr. i finansova dokumentacija - zavr{ni

smetki, polugodi{ni presmetki i bilansi na zadrugite.



98

TRGOVSKI PRETPRIJATIJA NA GOLEMO I MALO

344. (490) ME[OVITO TRGOVSKO PRETPRIJATIE NA GOLEMO

„JUGOUNIVERZAL“ (ME[OVITO TRGOVSKO PRETPRIJATIE

NA GOLEMO „ZADRUGAR“) - SKOPJE (1952-1962); 1961/1962:



Me{ovitoto trgovsko pretprijatie na golemo „Zadrugar“ bilo

formirano vo 1952 godina so Odluka na rabotni~kiot sovet na pretprijatieto

i re{enieto doneseno od Rabotniot odbor na Op{tina Kale br. 549 od 28

januari 1961 godina. Na po~etokot pretprijatieto go noselo imeto „Zadrugar“,

a potoa e preimenuvano so imeto „Jugouniverzal“.

Soglasno re{enieto na Narodniot odbor na Op{tina Kale pod br. 102

od 24 juli 1962 godina trgovskoto pretprijatie „Jugouniverzal“ se stava pod

prinudna uprava.


Zapisnici, dogovori, izve{tai, tarifni pravilnici za rabotata na

pretprijatieto.


378. (489) TRGOVSKO PRETPRIJATIE ZA PROMET NA ME[OVITA

STOKA „RAZNOPROMET“ - (1949-1962); 1949/1962:



Delovodni protokoli, zapisnici, dogovori, izve{tai, informacii,

naredbi, planovi, pregledi i re{enija za rabotata na pretprijatieto.


379. (491) TRGOVSKO PRETPRIJATIE ZA PROMET SO METALNI,

GRADE@NI I HEMISKI MATERIJALI „ANGROMETAL“

- SKOPJE (1949-1962); 1949/1962: kn. 1, kut 9; 0,9. SI, a.e. 1902,



Trgovskoto pretprijatie „Angrometal“ bilo osnovano vo 1949 godina.

So rabota zapo~nalo na 1 maj 1949 godina kako naslednik na porane{noto

„Trgovsko stovari{te“ - Skopje so specifi~na namena za promet na metali,

elektrotehni~ki, grade`ni materijali i sadovi za doma}instvoto za {iroka

potro{uva~ka.


99

Podocna Trgovskoto pretprijatie se fuzioniralo so „Raznopromet“,

„Zadrugar“ i „Jugouniverzal“ a na kraj preminuva vo trgovsko pretprijatie

„Interpromet“.


Evidentna kniga, zapisnici, dogovori, izve{tai, informacii, naredbi,

planovi, pregledi i re{enija za rabotata na pretprijatieto.

Arhivskata gar|a e na makedonski jazik.

6.2.3.4. Soobra}aj

173. FEDERALNO AVTOMOBILNO PRETPRIJATIE „FAP“ - SKOPJE

(1945-1949); 1945-1949: kn. 30, kut 6; 0,8. SI, a.e. 1509,

listovi 5317, NIS 50 str


Federalnoto avtomobilsko pretprijatie „Fap“ bilo pretprijatie od

republi~ki karakter koe deluvalo vo Skopje i Makedonija (Bitola, Vladi~in

Han, Ko~ani, Kumanovo, Ohrid, Prilep, Rabrovo, Strumica, Tetovo, Veles i

[tip). Federalnoto avtomobilsko pretprijatie „Fap“ bilo formirano po

osloboduvaweto, a prestanalo so dejnosta vo 1949 godina.

Zada~ite na ova pretprijatie vo periodot od 1945-1949 godina se sostoele

vo mobilizirawe na site raspolo`livi motorni vozila (koli i avtomobili) za

potrebite na Narodnata vlast za prenesuvawe na hrana na borcite, prenesuvawe

na bolni i raneti borci, prenesuvawe na `itarici od Bitola vo Albanija, za

kreditiran prevoz na voeni lica, na rabota pri JNA i drugo.


Finansova i personalna dokumentacija.


6.2.3.5. Ostanati

GRADE@NI PRETPRIJATIJA

174. „BALKAN“ - SKOPJE (1953-1957); 1953/1957:



So re{enie na NO na grad Skopje na 15 fevruari 1952 godina so

fuzionirawe na Grade`noto uslu`no pretprijatie na III reon i Grade`noto

uslu`no pretprijatie na IV reon, se formira Gradskoto grade`no uslu`no

pretprijatie so sedi{te vo Skopje. Toa vo svojata rabota e samostojno vo


100

operativna i komercijalna smisla, no i pod kontrola na GNO - Skopje.

Pretprijatieto ima lokalen karakter, vr{i grade`ni i uslu`ni dejnosti i na

teritorijata na NO na grad Skopje raboti kako pravno lice so site prava i

obvrski {to proizleguvaat od nivnata rabota.

So re{enie na NO na grad Skopje od 10 juni 1953 godina pretprijatieto

se registrira kako „Grade`no Pretprijatie Balkan“, ili skrateno „Balkan“,

i dejnosta ja prodol`uva pod istata organizaciona forma. Pretprijatieto gi

vr{i site vidovi niska, visoka i hidro gradba.


Prepiska {to se odnesuva na celokupnata rabota na ovoj fond; analizi,

dogovori, elaborati, zapisnici za odreduvawe rabotni grupi, davawe na

garantirani plati, ekonomska sostojba na pretprijatieto, za izvr{en

tehni~ki priem na objekti, za zagubite na pretprijatieto, za nedostatoci vo

raboteweto, za raspi{uvawe izbori za Rabotni~ki sovet, za finansovo

rabotewe, disciplinata, za organizaciona struktura na pretprijatieto, za

strukturata na vrabotenite i sl; izve{tai, naredbi, planovi, podatoci,

pravilnici, pregledi, predlozi, re{enija, referati, spisoci i {emi.


175. „BETON“ - SKOPJE (1947-1952); 1947/1952: papka 1; 0,05. SI, a.e. 31,



Gradskoto grade`no pretprijatie „Beton“ - Skopje imalo za cel

gradewe visoka gradba, industriska gradba, niskogradba, hidrogradba,

stanbeni objekti i `elezni~ki linii. Ovaa dejnost pretprijatieto ja

izvr{uvalo preku svoite gradili{ta vo: Skopje, Veles, Bitola, Tetovo,

Demir Kapija i drugi mesta. Pokraj toa vr{elo i stopanisuvawe na

izgradenite, kupenite i na drug na~in pribaveni stanbeni zgradi, stanovi,

delovni prostorii i sl.


Finansiska prepiska: bilans, zavr{ni smetki, pregled, presmetka.


176. ZA NISKA GRADBA „VARDAR“ - SKOPJE (1953-1957); 1953/1957:



Delovodni protokoli, analizi, dogovori, elaborati, izve{tai,

napastavija, naredbi, re{enija, tarifni pravilnici, zaklu~oci, zapisnici.



101

177. „DEBARCA“ - SKOPJE (1948-1958); 1948/1958: papka 1; 0,05. SI, a.e. 309,



Grade`noto pretprijatie „Debarca“ formirano e od Gradskiot naroden

odbor Skopje so Re{enie br.1072 od 17 januari 1948 g. Osnovna dejnost na pret-

prijatieto bila izgradba na objekti od visoka, niska, industriska gradba i dr.

So Zaklu~ok na Rabotni~kiot sovet, potvrden so Re{enie br. 4714 od 29

dekemvri 1955 godina pretprijatieto prestanalo so rabota, a so Re{enie br.

818 od 21 juli 1958 godina, izdadeno od Narodniot odbor na op{tina „Idadija“,

se pripoilo kon grade`noto pretprijatie „Granit“ - Skopje.


Analizi, zapisnici od rabotata na pretprijatieto.


178. GRADSKO „ASFALT“ - SKOPJE (1948-1952); 1948/1952:



Na ^etvrtata sednica na Izvr{niot odbor na Narodniot odbor na grad

Skopje odr`ana na 17 januari1948 godina, bilo doneseno re{enie da se

rasformira Gradskoto grade`no pretprijatie „Skograp“ i od nego da se

formiraat 4 novi oddelni pretprijatija: „Debarca“, „Asfalt“, „@eleznik“ i

„Zograf“.

Gradskoto grade`no pretprijatie za niska gradba „Asfalt“ bilo

osnovano so re{enie na Gradskiot naroden odbor - Skopje br.1072 od 17

januari 1948 g. Kako lokalno pretprijatie toa imalo pravo da u~estvuva i na

konkursite nadvor na teritorijata na NRM. Osnovna zada~a na pretprijatieto

bila da gradi objekti od oblasta na niskata gradba, odnosno poplo~uvawe

trotari, asfaltirawe i rekonstrukcija na ulici, mostovi, pati{ta i dr.


Delovodni protokoli, analizi, dogovori, elaborati, zapisnici,

izve{tai, planovi, pregledi, referati, re{enija, spisoci i finansova

dokumentacija.


179. REONSKO „MLAD GRADITEL“ - SKOPJE (1948-1950); 1948/1950:

kn. 7, papka 1; 0,1. SI, a.e. 69, listovi 130, NIS 11 str.


Mati~ni knigi, kniga za zapovedi, kniga - re{enija za postavuvawe na

slu`benici, bilteni, zaklu~oci, izve{tai i pregledi za rabotata na

pretprijatieto.



102

180. GRADSKO PROIZVODNO „SKOGRAP“ - SKOPJE (1946-1949);

1946/1949: kn. 2, papka 1; 0,05. SI, a.e. 50, listovi 201, NIS 5 str.


Delovodni protokoli, zapisnici, dogovori, izve{tai, napastvija i

naredbi.


181. GRADSKO USLU@NO - SKOPJE (1952-1953); 1952/1953:

papka 1; 0,05. SI, a.e. 79, listovi 222, NIS 4 str.


Spisoci, naredbi i finansova dokumentacija.


182. OKOLISKO „KITKA“ - SKOPJE (1949-1952); 1949/1952:



Grade`noto pretprijatie „Kitka“ bilo formirano so Re{enie br.20360

od 17 januari 1947 godina od Okoliskiot Naroden odbor Skopje.

Pretprijatieto bilo samostojno-komercijalno-operativno pod nadzor

na Okoliskiot naroden odbor - Skopje, kako administrativno-operativen

organ. Toa imalo lokalno zna~ewe, a mo`elo da u~estvuva i konkurira i

nadvor od teritorijata na Makedonija, po prethodno odobruvawe od svojot

administrativno-operativen organ.

Pretprijatieto imalo zada~a da vr{i obnova na izgorenite naseleni

mesta vo svojot reon, da gradi stanbeni zgradi koi ne se vo sklop na nekoj

kombinat ili na drugo pretprijatie; da gradi pomali javni zgradi bez slo`eni

armirano-betonski i drugi konstrukcii, u~ili{ta, kulturni i detski domovi,

letuvali{ta , da gi izveduva site grade`ni raboti na pomali delnici na

pati{ta i ulici, rekonstrukcii , kako i da gradi gradski i selski vodovodi.

Pretprijatieto rabotelo kako pravno lice so site prava i obvrski koi

proizleguvale od delokrugot na rabotata. Za svoite obvrski odgovoralo so

celokupniot imot koj mu bila daden na upravuvawe. So rabotata na

pretprijatieto upravuval direktor.


Zapisnici, izve{tai, pregledi, spisoci i finansova dokumentacija.



103

183. FOND ZA MEHANIZACIJA I INVESTICIONA IZGRADBA

NA ZADRU@NOTO POLEDELSTVO - SKOPJE (1950-1952); 1950/1952:



Delovoden protokol, analizi, bilteni, barawa, dogovori, zaklu~oci,

zapisnici, izvestuvawa i izve{tai za rabotata na pretprijatieto.


184. GRADSKI NARODEN ODBOR - UPRAVA ZA NARODNI IMOTI

(GRADSKO STOPANSKO PRETPRIJATIE ZA NARODNI IMOTI)

- SKOPJE (1945-1954); 1945/1954: kut. 11; 1,1. SI, a.e. 2064,


Istorijat na fodnoobrazuva~ot:

Slu`bata za Narodni imoti postoela u{te vo 1944 godina i go nosela

nazivot Poverenstvo za narodna stopanska i ekonomska obnova na zemjata –

oddel zaAgrarna reforma i dràvni imoti. Koga to~no e formirana Upravata

za narodni imoti pri GNO ne e poznato. Na sostanokot odràn pome|u

Dràvnata uprava za narodni imoti na Jugoslavija i Zemskite upravi na

narodni imoti na Jugoslavija od 30 juli do 2 avgust 1945 godina bil donesen

zaklu~ok deka sekoja Zemska uprava na narodni imoti moè po potreba da

osnova svoi oddelenija i referati.

Osnovni celi na ovaa Uprava bile: da upravuva i da gi opfati site

imoti koi bile bez sopstvenici i koi trebalo da pripadnat pod dràvna

sopstvenost, da upravuva so imotite koi bile staveni pod sekvestar na

dràvata, da upravuva so dràvni polski i zemjodelski imoti: nivi, lozja,

livadi, ovo{ni gradini i sl. Predmet na nejzino rabotewe bilo i

utvrduvaweto na voenite pe~albi na izvesni lica.

So Re{enie na Stopanskiot sovet na FNRJ - Belgrad, br. 37802 od 27

dekemvri 1945 godina, Dràvnta Zemskata uprava na narodni imoti na

Makedonija, so site svoi podra~ni upravi vo Skopje, Bitola, Veles i [tip,

pravno prestanale da postojat od 1 januari 1946, a nivnata likvidacija trebala

da se zavr{i zaklu~no so 15 januari istata godina. (Re{enie br.5206/45 od 10

januari 1946 godina). So istoto Re{enie na sojuzniot Stopanski sovet,

izdadena bila i Naredba da se likvidiraat i podra~nite organi; odnosno

okru`nite upravi i okoliskite referati.

Spored Pravilnikot za organizacija i nadle`nosti na Uprava za

narodni imoti na Makedonija „UNIMA“ spa|alo: opfa}awe i evidentirawe

na celokupniot imot pod dràvna sopstvenost stavena pod privremena

dràvna uprava ili dràven sekvestar vrz osnova na:

1. Re{enieto na ASNOM od 21 noemvri1944 godina;

2. Zakonot za postapuvawe so imoti ~ii sopstvenici bile prinudeni da gi

napu{tat vo tekot na vojnata, a koj istovremeno bil odzemen od

okupatorot i negovite pomaga~i, 24 maj 1945;

3. Zakonot za za{tita na Narodnite imoti i upravuvaweto so niv, od 24 maj

1945;


104

4. Zakonot za konfiskacija na imotot i za izvr{enite konfiskacii od 9.

Juni 1945 godina;

5. Napatstvija za sproveduvawe na Zakonot za postapuvawe so imot ~ii

sopstvenici bile prinudeni da go napu{tat vo tekot na vojnata, a koj bil

odzemen od okupatorot i negovite pomaga~i, 20. Juli

Na Osmata sednica na Grdskiot Naroden odbor, kako treta to~ka od

dnevniot red bilo doneseno re{enie za prestanok na dejnosta na dotoga{nata

Uprava na narodni imoti i formirawe novo Gradsko stopansko pretprijatie

na narodni imoti. Toa i formalno se konstituira na 27 dekemvri 1946 godina

i nemu mu se stavile na raspolagawe site nedvi`ni imoti koi na 1 januari

1947 godina bile zate~eni kako narodni imoti, staveni pod sekvestar ili

prinudna uprava s# dodeka traela dejnosta na ova pretprijatie.

Ovaa uprava bila pod administrativno-operativno rakovodstvo na

Izvr{niot odbor na Gradskiot naroden odbor - Skopje.

Sodrìnski podatoci za arhivskata gra|a

Zapisnici od redovni sednici na Gradskata komisija za utvrduvawe na

voeni pe~albi za vreme na okupacijata; izve{tai za rabotata na Komisijata za

voeno-vremeni pe~albi (od 25.12.1945 do 15.05.1946 god.); spisoci na ostvareni

voeni pe~albi i drugo; re{enija so propratna dokumentacija za konfiskacija,

eksproprijacija, nacionalizacija i sekvestracija na imot na lica i

op{testveni objekti; izve{tai za rabotata na UNIMA; komisiski zapisnici

za odrùvawe na imotite; napatstvija za postapuvawe so narodnite i

sekvestriranite imoti koi bile izloùvani na javna proda`ba ili davani pon

naem; prijavi; protokoli; referati; re{enija i dogovori od rabota.

Arhivskata gra|a e na makedonski jazik

385. (425) - GRADSKO „LEPENEC“ - \ORÊ PETROV - SKOPJE (1949-1951);



Dogovori, zapisnici, izve{tai, napastvija, re{enija i spisoci za



386. (426) - „TRESKA“ - \ORÊ PETROV - SKOPJE (1951-1952);



Analizi, dogovori, zapisnici, izve{tai, planovi, spisoci i finansova

dokumentacija za rabotata na pretprijatieto.



105

388. (424) - OKOLISKO PROIZVODNO „OGRAP” - \OR^E PETROV

- SKOPJE (1947); 1947; papka 1; 0,02; SI; a/e 72;

listovi 153; NIS 3 str.


Dogovori, zapisnici, naredbi, napastvija, planovi i spisoci za



6.2.4. Zanaet~istvo

185. DIREKCIJA ZA METALNI I DRVNI PRETPRIJATIJA

I RABOTILNICI - SKOPJE (1951-1952); 1951/1952:



Delovodni protokoli i evidentna kniga, zapisnici, izvestija,

izve{tai, informacii, pregledi, re{enija, spisoci za rabotata na

direkcijata za metalni i drvni pretprijatija i rabotilnici.


187. GRADSKA [IVA^KA RABOTILNICA „NAPREDOK“ - SKOPJE

(1949-1950); 1949/1950: kut. 1; 0,1. SI, a.e. 26, listovi 31, NIS 3 str.


Zapisnici, zaklu~oci, izvestija i napastvija za rabotata na

rabotilnicata.


188. ZANAET^ISKO USLU@NO PRETPRIJATIE „TERACER“ - SKOPJE

(1960-1961); 1960/1961: papka 1; 0,05. SI, a.e. 142,



Izve{tai i spisoci za rabotata na pretprijatieto.



106

189. KOMBINAT ZA ZANAET^ISKI USLUGI ZA II REON - SKOPJE

(1950-1951); 1950/1951: kn. 2; 0,2. SI, NIS 6 str.


Knigi - re{enija za nazna~uvawe.


193. REONSKO ZANAET^ISKO USLU@NO PRETPRIJATIE

NA IV REON - SKOPJE (1951-1952); 1951/1952:



Zanaet~iskoto uslu`no pretprijatie bilo osnovano so re{enie od

Narodniot odbor na IV reon na grad Skopje br.1280 od 1950 godina.

Pretprijatieto imalo za zada~a da vr{i zanaet~iski uslugi i toa:

popravka na elektri~ni uredi i drugi elektri~ni predmeti, popravka na

~evli i drugo. Spored malku zapazenata gra|a pretprijatieto deluvalo do

krajot na 1951 godina, koga bilo priklu~eno kon Narodniot odbor na IV reon

na grad Skopje.


Zapisnici, zaklu~oci, izve{tai, napastvija, pravilnici, planovi,

pregledi, re{enija, spisoci i finansova dokumentacija za rabotata na

pretprijatieto.


194. REONSKO ZIDARSKO - MOLERSKO PRETPRIJATIE NA I REON




Pretprijatieto bilo osnovano od Reonskiot odbor na I reon Skopje.

Osnovna zada~a na Pretprijatieto bila da izveduva zidaro-molerski

zanaet~iski raboti na razli~ni stanbeni zgradi i drugi objekti.


Analizi, dogovori, zapisnici, izve{tai, napastvija, naredbi, planovi,

pregledi, predlozi i finansova dokumentacija za rabotata na pretprijatieto.



107

7. OP[TESTVENO-POLITI^KI ORGANIZACII,

DRU[TVA I ZDRU@ENIJA

7.1. POLITI^KI I OP[TESTVENO-POLITI^KI

ORGANIZACII

7.1.1. Op{testveno-politi~ki organizacii

197. OBLASEN KOMITET NA KPM - SKOPJE (1949-1950); 1949/1950:


198. OKRU@EN KOMITET NA KPM - SKOPJE (1945-1946); 1945/1946:



So Povelbata na Prezidiumot na ASNOM, od 22 januari 1945 godina, za

privremena administrativna podelba na Federalna Makedonija, Makedonija e

podelena na sedum okruzi so sedi{te vo Skopje, Kumanovo, [tip, Strumica,

Veles, Bitola i Ohrid. So nejzinoto donesuvawe prestanuva da vaì

Re{enieto na Prezidiumot na ASNOM od 21 oktomvri 1944 godina za podelba

na Federalna Makedonija na oblasti.

So cel za pobrzo osposobuvawe na partiskata organizacija za re{avawe

na sloènite zada~i {to pretstoele, vo januari 1945 godina CK na KPM nosi

odluka za rasformirawe na postojnite oblasni komiteti na KPM, formirawe

na okru`ni komiteti na KPM.

Na 30 avgust 1945 godina, Prezidiumot na Narodnoto sobranie, po

predlog na Pretsedatelstvoto na Narodnata vlada na DFM, donesuva Zakon za

teritorijalna podelba na Makedonija na okruzi. So nego Makedonija se deli

na ~etiri okruzi: Skopski, Vele{ki, [tipski, Bitolski i gradot Skopje kako

posebna edinica. Skopskiot okrug gi opfa}a dotoga{nite Kumanovski i

Tetovski okruzi zaedno so Skopskata i Debarskata okolija.

So donesuvaweto na noviot Zakon za teritorijalna podelba na

Makedonija od 1946 godina, nametnata e potrebata od reorganizacija na

partiskata mreà. Na 17 oktomvri 1946 godina, CK na KPM nosi re{enie za

prestanuvawe na rabotata na okru`nite komiteti i novo pregrupirawe na

Gradski i Okoliski komiteti.

Od vidovite akti, pred se od zapisnicite, moàt da se izdvojat izvesen

broj pra{awa i zada~i na koi im se obrnuvalo najmnogu vnimanie. Pred se

stanuva zbor za organizacionata rabota i zada~ite za obezbeduvawe na redoven

partiski ìvot na Komitetot i negovite kelii. Vo vrska so ova istaknuvana e

nu`nosta od prodirawe na Partijata vo onie sela kade {to ne postojat

partiski kelii, a zaedno so toa i potrebata od objasnuvawe na ulogata i


108

zna~eweto na Partijata i nejzinite ~lenovi na {irokite narodni masi.

Analogno na ova, razgleduvani se i pra{awa vo vrska so me|usebnite odnosi na

~lenovite na partiskite organizacii, projavenite slabosti vo rabotata, kako

i teoretskoto i politi~koto izdignuvawe na partiskoto ~lenstvo.

Sledena e rabotata na masovnite organizacii na terenot: NF, AF@,

SKOJ i sindikatite i u~estvuvano e vo organiziraweto na izborite za NF i

za narodni pratenici na NRM, kako i vo organiziraweto na I-ot Kongres na

AF@ za Makedonija.

Razgleduvani se pra{awa vo vrska so raspredelbata na ekspropriranata

zemja, agrarnata reforma, nacionalizacijata na privatnite pretprijatija.

Zasilena e rabotata so malcinskoto naselenie na terenot, sledena e rabotata

na kooperaciite, otkupot na `itoto i volnata, obnovata na zapalenite sela.

Organizirani se analfabetski kursevi, seminari za u~iteli, sekretari i itn.


Sedni~ni materijali od odr`ani sednici na OK KPM - Skopje;

Materijali od partiski sovetuvawa, od rabotata na Organizaciono -

instruktorsko oddelenie, Sektorot za evidencija, statistika i partiski

kni{ki, Otsekot za {koli i kursevi, Oddelenieto za agitacija i propaganda,

Otsekot za ideolo{ko-vospitna rabota i Ekonomsko-finansiskoto oddelenie.


199. OKOLISKI KOMITET NA SKM - SKOPJE (1945-1955) 1945-1955;

kn. 14; kut. 34; 3,5; AI; listovi 30720; NIS 600 str.


So novata administrativno-teritorijalna podelba na Makedonija vo

1946 godina adekvatno se reorganizira i partiskata organizacija. Na 17

oktomvri 1946 godina so re{enie na CK se ukinuvaat okru`nite komiteti i

na nivno mesto se sozdavaat gradski i okoliski komiteti.

Vo noemvri 1948 godina organizaciskata postavenost na partiskata

organizacija vo Makedonija e so 9 gradski, 27 okoliski, 4 reonski, 7 mesni

komiteti i 12 komiteti vo pogolemite pretprijatija (vo nadle`nost na

Oddelenieto Skopje se OK na SKM Skopje, Maxari, \or~e Petrov, Dra~evo i

GK na SKM Skopje, kako i op{tinskite komiteti na SKM Butel, Dra~evo,

\or~e Petrov, Idadija, Kale, Kisela Voda, Petrovec, Rakotinci i Saat Kula).

So Zakonot za administrativno-teritorijalna podelba od april 1949

godina Makedonija e podelena na tri oblasti - {to e prosledeno i so podelba

po partiska linija - na Skopska, Bitolska i na [tipska oblast. Vo po~etokot

na januari 1950 godina Skopskata oblast e ukinata, a se formiraat

Kumanovska i Gostivarska oblast. Vakvata podelba po linija na vlasta i po

partiska linija egzistira do 5 juni 1950 godina, koga so nov zakon za

administrativno-teritorijalna podelba Makedonija povtorno e podelena na

okolii i gradovi.

Po I kongres na KPM vo 1949 godina pa s¢ do po~etokot na 1952 godina

partiskite organizacii funkcioniraat preku svoite upravi: Organizacisko-


109

instruktorska uprava; Uprava za kadri; Uprava za agitacija i propaganda;

Komisija za selo i Ekonomsko-finansisko oddelenie.

Od 1952 godina se ukinuvaat upravite i se formiraat komisii (za

agitacija i propaganda, za selo, za partiska izgradba, za masovni i

op{testveni organizacii, za stopanstvo i Komisija za narodna vlast).

Po VI kongres 1952 godina KPJ go menuva imeto vo Sojuz na

komunistite, a na mestoto na komisiite povtorno se osnovaat: Organizaci-

onen sekretarijat; Kadrovo oddelenie; Kontrolna komisija; Ekonomsko-

finansisko oddelenie i Istorisko oddelenie (zada~a na ova oddelenie bilo

sreduvawe i sistematizirawe na arhivskata dokumentacija na Partijata).

So novata administrativno-teritorijalna podelba na Makedonija od

1952 godina po linija na vlasta se sozdavaat op{tinite, a po partiska linija

se sozdavaat op{tinskite komiteti na SKM (egzistiraat do 1990), ~ija

osnovna zada~a e da im davaat pomo{ na osnovnite partiski organizacii i da

ja razvivaat idejno-vospitnata rabota srede masite.


Zapisnici i materijali od izbornite konferencii, analizi za razvojot

na partiskata organizacija, izve{tai za postignati rezultati, bilteni za

stopanskite dvi`ewa, informacii za aktivnosta na ~lenovite, planovi za

rabota, pregledi, referati, spisoci i drugo.


200. GRADSKI KOMITET NA SKM - SKOPJE (1944-1955 ); 1944/1955:

kn.18, kut.27; 2,85. AI, a.e. 5481, listovi 23879, NIS 901 str.


Delovodni protokoli, analizi, zapisnici, informacii, bilteni,

izve{tai, odluki, planovi, pregledi, predlozi, rezolucii, referati, spisoci

i drugo.


OP[TINSKI KOMITETI NA KPM/SKM

201. - DRA^EVO (1955-1965); 1955/1965: kn. 1, kut. 5; 0,5. SI, a.e. 2041,



Delovoden protokol, analizi, zalu~oci, zapisnici, izve{tai, programi,

spisoci za rabotata na op{tinskiot komitet na SKM „Dra~evo”.



110

202. - \ORÊ PETROV (1948-1965); 1948/1965:



Op{tinskiot komitet na SKM \or~e Petrov bil osnovan vo 1948

godina so cel da ja pomaga socijalisti~kata izgradba na zemjata. Osnovna cel

bila da gi vospituva idejno-politi~kite ~lenovi na SK i drugi rabotni lu|e,

da ja organizira i naso~uva osnovnata dejnost na op{testveno-politi~kite

organizacii i teritorijalno-politi~kite zaednici.

Komitetot se grièl za pravilna kadrovska politika vo politi~kite

organizacii, organite na upravata i stopanstvoto, za {to po{iroko

proniknuvawe na socijalisti~kite idei, razvivawe na socijalisti~kata etika

kako i za soodvetna kulturno-prosvetna dejnost. Naporedno so ova, Komitetot

nastojuval da gi oìvotvori vo praktika odlukite i re{enijata na site

povisoki partiski formi, da gi aktivira rabotnite lu|e vo izgradbata na

zemjata, vo razvivaweto na sistemot na rabotni~koto samoupravuvawe,

kolektivizacija na seloto itn.

Od osnivaweto do 2 mart 1952 godina Komitetot dejstvuval kako „Mesen

komitet na KPM - \or~e Petrov”. Vo negov sostav namesto komisii

funkcionirale sektori. Od 2 mart 1952 godina Komitetot bil preimenuvan vo

Op{tinski komitet na KPM - \or~e Petrov, pod ~ija organizaciona

nadle`nost spa|ale i op{tinskite komiteti na selata Bukovi}, Saraj i

Ra{~e, kako i rudni~kiot komitet na KPM - Radu{a. Od 10 juli 1955 godina

ostanal da funkcionira edinstveno Op{tinskiot komitet na KPM „\or~e

Petrov”, vo ~ija nadle`nost bile osnovnite organizacii na KPM vo 27 sela.

Vo 1964 godina Komitetot bil pripoen kon Op{tinskiot komitet na

SKM - Idadija, kako rezultat na toga{ izvr{enata administrativno-

teritorijalna podelba, {to pridonelo da se izvr{i reorganizacija na

postojnite teritorijalno-politi~ki edinici, a so cel da se postigne

okrupnuvawe na komunite i stopanstvoto.


Delovodni protokoli, evidentni knigi za ~lenstvoto na SKM od

op{tinskiot komitet i osnovnite organizacii, zapisnici od odrànite

sednici na Komitetot i sostanocite od osnovnite organizacii vo selata,

stopanskite i drug vid rabotni organizacii, analizi, izve{tai, informacii,

planovi, pregledi, programi za idejno politi~kite problemi vo selata i

zadrugite, rabotata na osnovnite organizacii, predizborni i izborni

aktivnosti, rotacii na rakovodni kadri, migracioni dvièwa, sproveduvawe

odluki na samoupravni organi, polo`bata na bibliotekite, materijalnite

problemi vo u~ili{tata i sl.


203. - PETROVEC (1950-1965); 1950/1965: kut. 15; 1,5. SI, a.e. 3951,



111


Sedni~ni materijali (grupa akti), analizi, biletni, dogovori,

elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izvestija, izve{tai, informacii,


raspisi, referati, re{enija, spisoci, statisti~ki materijali, statuti,

uverenija i {emi za rabotata na Op{tinskiot komitet „Petrovec”.


204. - RAKOTINCI (1952-1962); 1952/1962:



Op{tinski komitet na SKM - Rakotinci bil formiran 1952 godina so

teritorijanata podelba na NRM na op{tini (Sl.vesnik na NRM br.13/52), kako

partisko-politi~ko telo na op{tinata Rakotinci.

Vo sostav na Komitetot vleguvale 18 sela. So ukinuvaweto na

Op{tinata vo tekot na 1962 godina se ukinal i Komitetot, a funkciite i

nadle`nostite bile preneseni na Op{tinskiot Komitet na SKM - Kisela

Voda.

Osnovna zada~a na Komitetot bila: da ja obedinuva rabotata na

Osnovnite Organizacii na svoeto podra~je, da ja organizira ideolo{ko-

politi~kata rabota i da se griì za pravilen vnatre{en partiski ìvot na

svoeto ~lenstvo, da ja naso~uva dejnosta na drugite op{testveno-politi~ki i

masovni organizacii, da ja objasnuva i sproveduva politikata na SK po site

pra{awa od oblasta na stopanskiot i kulturniot ìvot, da re{ava zadru`ni

problemi i da sproveduva merki vo vrska so unapreduvaweto na zemjodelstvoto

i drugite granki od ovaa oblast.


Evidentni knigi za ~lenovi na SKM; analizi, bilteni, dogovori,

elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izvestija, izve{tai, informacii,


raspisi, referati, re{enija, spisoci, statistika, statuti {to se odnesuvaat

na rabotata na Op{tinskiot komitet na SKM - Rakotinci.


205. - IDADIJA (1947-1968); 1947/1968:



Evidentni knigi, analizi, zapisnici, izve{tai, informacii, osvrti,

planovi, pregledi, referati, re{enija, spisoci, tezi, finansiska

dokumentacija za rabotata na Op{tinskiot komitet na SKM - Idadija.



112

206. - KALE (1955-1966); 1955/1966: kut. 14, 1,4. SI, a.e. 3163,



Analizi, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii, osvrti,

pregledi, predlozi, spisoci, finansiska dokumentacija za rabotata na

Op{tinskiot komitet na SKM - Kale.


207. - KISELA VODA - SKOPJE (1946-1968); 1946/1962:

kn. 28, kut. 16; 2. SI, a.e. 4599, listovi 15589, NIS 106 str.


Op{tinski komitet na SKM - Kisela Voda bil osnovan so cel da

dejstvuva za ideolo{ko-politi~koto izdignuvawe na ~lenstvoto na SKM; da gi

sledi, kanalizira i pomaga site politi~ki, stopanski, kulturno-prosvetni i

drugi aktivnosti {to pridonesuvale da se zabrza izgradbata na socijalisti~-

kite odnosi. Istovremeno, Komitetot se gri`el za re{avawe na organizaci-

ono-kadrovski pra{awa, za organizirawe i pravilno sproveduvawe na izborite,

za celosno ispolnuvawe programiranite planski zada~i vo organizaciite od

oblasta na stopanskite i nestopanskite dejnosti, kako i za uka`uvawe pomo{

na osnovnite organizacii na SKM i drugi op{testveno-politi~ki strukturi.

Celata svoja dejnost Komitetot ja sproveduval na teritorijata na

Vtoriot reon, poto~no vo del od gradskoto podra~je i vo site selski naselbi

na teritorijata na toga{nata op{tina Kisela Voda.

Vtoriot reonski komitet vo 1953 godina bil preimenuvan vo

Op{tinski komitet na KPM - Kisela Voda. Vo 1962 godina kon ovoj Komitet

bil pripoen Op{tinski komitet na SKM - Rakotinci, a vo 1965 godina i

Op{tinski komitet na SKM - Dra~evo.

Op{tinskiot komitet na SKM - Kisela Voda prestanal da dejstvuva vo

1969 godina poradi ukinuvawe na op{tinite vo Skopje.


Analizi, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii, osvrti,

pregledi, predlozi, spisoci, finansiska dokumentacija za rabotata na

Op{tinskiot komitet na SKM - Kisela Voda.


208. - SAAT KULA - SKOPJE (1945-1965); 1951/1965:



Op{tinski komitet na SKM - Saat Kula bil formiran na 5 april 1945

godina, kako III Reonski komitet na KPJ, za teritorijalnoto podra~je na

Narodniot odbor na III Reon.


113

Vo tekot na negovoto funkcionirawe bile izvr{eni nekolku

reorganizacii proizlezeni od reorganizaciite na organite na vlasta i

upravata, odnosno od 5 april 1945 godina, koga e formiran, pa se do 15.02.1947

godina, deluva kako III Reonski komitet. Od 15. 02. 1947 godina III i IV reonski

komitet se fuzioniraat i go formiraat II Reonski komitet, koj funkcionira

s# do 1948 godina.

Na 7. 08. 1948 godina, so Ukaz na Prezidiumot na Narodnata Vlada na

NRM, na teritorijata na grad Skopje, povtorno ima administrativno-

teritorijalno razgrani~uvawe, formirani se ~etiri reonski narodni odbori,

analogno na toa, ~etiri reonski komiteti.

Vo noemvri 1948 godina povtorno bil formiran III Reonski komitet so

teritorijalnata nadle`nost kako i do 15. 02. 1947 godina.

Tretiot Reonski komitet deluval s# do 1955 godina. Vo me|uvreme vo

1952 godina, imalo izvesni reorganizacii na teritorijata na grad Skopje,

odnosno bile formirani op{tinski narodni odbori.

Vo 1955 godina, so reorganizacijata na vlasta i upravata, do{lo do

reorganizacija na partiskata organizacija vo Skopje (se ukinale reonskite

komiteti na KPM i se formirale op{tinski komiteti na SKM).

Op{tinskiot komitet na SKM - Saat Kula funkcioniral s# do 1965

godina, koga se ukinuva. Nadle`nostite od ovoj komitet go prezema

Op{tinskiot komitet na SKM - Kale.

Spored Statutot na KPJ, donesen na V-ot Kongres na KPJ,

konferenciite na OK SKM, se odr`uvale na dve godini, me|utoa, vo periodot

od 1948 do 1950 godina, partiskite konferencii se odr`uvale edna{ godi{no.

Na partiskite konferencii na OK na SKM bile podnesuvani izve{tai

za rabotata, sumirani rezultatite pome|u dve konferencii, utvrduvani se

stavovi i nasoki za politi~kata platforma za naredniot period i dr.


Delovodni protokoli, evidentni knigi i registar za izdadeni ~lenski

kni{ki, analizi, zapisnici, izve{tai, informacii, osvrti, planovi,

pregledi, referati, re{enija, spisoci.


459. (416) - BUTEL (1955-1962); 1955/1962: kut. 2; 0,2. SI, a.e. 446,



Analizi, zapisnici, izve{tai, informacii, osvrti, planovi, pregledi,

referati, re{enija, spisoci.



114

SOCIJALISTI^KI SOJUZ NA RABOTNIOT NAROD

NA MAKEDONIJA

209. OKOLISKI ODBOR NA SOCIJALISTI^KIOT SOJUZ

NA RABOTNIOT NAROD NA MAKEDONIJA - SKOPJE (1945-1964);



Gradskiot odbor na Narodniot front na Skopje bil formiran vo tekot

na 1943 godina, kako masovna politi~ka organizacija na {irokite narodni

masi, dobrovolna organizacija koja gi sobirala site napredni lu|e so zada~a

da gi organizira vo edinstvena platforma i da gi aktivira masite vo borbata

protiv okupatorot. Vo mesec dekemvri 1944 godina bila odràna Pravata

gradska konferencija na NOF - Skopje. Na nea bil izbran nov Gradski odbor i

4 reonski odbori na NOF za podra~jeto na gradot. Vo 1955 godina, namesto

Gradski odbor bil formiran Okoliski odbor na SSRNM Skopje so 9

op{tinski odbori i toa: Butel, Dra~evo, \or~e Petrov, Idadija, Kale, Kisela

Voda, Petrovec, Rakotinci i Saat Kula. Ovaa organizaciona struktura na

Gradskata organizacija so mali izmeni se zadràla s# do 1963 godina.

Osnovna zada~a na Odborot vo povoeniot period bila da gi mobilizira

masite vo obnovata i izgradbata na zemjata i da pokrenuva inicijativa za

postavuvawe i pravilno re{avawe na pra{awata od site oblasti na

op{testveniot ìvot. Toj bil glaven nositel na izborite i izbornite

aktivnosti za izbirawe organi na politi~ko-teritorijalnite edinici i drugi

pretstavni~ki tela, kako i organizirawe akcii za borba protiv nepismenosta.


- 1945-1955: plenum, izvr{en odbor, sekretarijat, komisii za ideolo{ko-

vospitna rabota, organizacioni pra{awa, stopanski pra{awa, komunalni

pra{awa, po{umuvawe, socijalno-zdravstveni pra{awa, kontrolna

komisija, nadzorna komisija, finansov odbor, oddelenie za statistika.

- 1955-1964: plenum, pretsedatelstvo, izvr{en odbor, nadzoren odbor,

komisii za idejno-vospitna rabota, op{testveno upravuvawe, op{testveno

upravni organizacii, politi~ka rabota so èni, selo, zdravstveno-

prosvetuvawe, proslavi, organizacioni pra{awa.




odluki, planovi, pravilnici, pregledi, predlozi, raspisi, referati,

re{enija, spisoci, statistika, statuti.


463. (413) OKOLISKI ODBOR NA NARODNIOT FRONT

„\ORÊ PETROV“ - SKOPJE (1945-1952); 1945/1952:

kn. 3, kut. 1, 0,1. SI, a.e. 184, listovi 447, NIS 15 str.


115


Zapisnici, izve{tai, planovi, pregledi, re{enija, spisoci i finansova

dokumentacija za rabotata na Okoliskiot odbor na Narodniot front „\or~e

Petrov“.


464. (415) OKOLISKI ODBOR NA SSRNM - SKOPJE (1945-1955);



Narodniot front za Skopska okolija kako mo}na op{testveno-

politi~ka organizacija, so svoeto deluvawe igrala golema uloga vo

obedinuvaweto na op{testveno-politi~kiot, kulturno-prosvetniot i drugi

aspekti vo izdignuvaweto na masite od Skopska okolija.

Vo tekot na svoeto postoewe Okoliskiot odbor na SSRNM go menuval

imeto, no, zna~eweto vo su{tina ostanuvalo sekoga{ isto.

Okoliskiot odbor na narodniot fron t.e. Izvr{noto telo za Skopska

okolija bilo konstituirano na 18.01.1947 godina, po sproveduvaweto na

administrativno-teritorijalnata reorganizacija, odnosno so vklu~uvaweto na

okoliite Maxari i Dra~evo vo Skopska okolija. Negovata kompetencija do

1952 godina se odnesuvala samo na selata na Skopska okolija, a potoa se

pro{irila i na selata od \or~epetrovska okolija.


Zapisnici, izve{tai, planovi, pregledi, re{enija, spisoci i finansova

dokumentacija za rabotata na Okoliskiot odbor na SSRNM - Skopje.


SOJUZ NA SINDIKATITE NA MAKEDONIJA

210. GRADSKI SOVET NA SOJUZOT NA SINDIKATITE

NA MAKEDONIJA (OKOLISKI SOVET NA SSM) - SKOPJE

(1945-1970); 1946/1970: kn. 32, kut. 79; 8,3. SI, a.e. 18936,



Sojuzot na sindikatite na Jugoslavija go so~inuvale zdru`eni

sindikati koi {to gi uskladuvale interesite i go zacvrstuvale edinstvoto na

rabotni~kata klasa, zaradi razgleduvawe na pra{awa i problemi {to bile od

zaedni~ki interes na site rabotni lu|e.

Sindikatite gi organizirale rabotnicite vraboteni vo edna ili

pove}e granki vo stopanstvoto odnosno po oblasti od op{testvenite dejnosti.


116

Sindikatot rabotel vrz osnova na Statut donesen na Kongres.

Osnovna organizaciona edinica na Sindikatot e podru`nica, koja po

pravilo se formirala na principot: edna rabotna organizacija - edna

podru`nica. Vo rabotnite organizacii so pogolem broj ~lenovi i pove}e

rabotni edinici, moèle da se formiraat posebni podru`nici ~ija rabota

bila obedineta i koordinirana od Sindikalniot odbor na rabotnata

organizacija.


Vo Sindikatite po pravilo postoele slednite organi:

- Vo rabotna organizacija: Sobranie i Izvr{en odbor na podru`nicata;

- Vo rabotnite organizacii so pove}e podru`nici: Sobranie i Sindikalen

odbor na rabotnata organizacija.

Na nivo na Op{tina Skopje nemalo sindikalni organi, a na nivo na

grad Skopje postoelo Sobranie i Gradski odbori na posebni sindikati.

Kako Gradski sindikalen sovet dejstvuval vo periodot od 1945-1949,

kako Mesten sindikalen sovet od 1949-1955 godina, kako Okoliski sindikalen

sovet od 1955-1964 godina, a po 1964 kako SSJ - Gradski sovet - Skopje.


Prepiska so brojni izve{tai, analizi, informacii, programi, planovi,

pregledi i drugo vo vrska so rabotata na SSJ-Gradskiot sovet, sindikalnite

soveti, sindikalni odbori i sindikalni podru`nici.


468. (414) OKOLISKI SINDIKALEN SOVET „\ORÊ PETROV“




Okoliskiot sindikalen sovet „\or~e Petrov“ pretstavuval soodvetno

telo na sindikalnite osnovni organizacii na Okoliskiot odbor „\or~e

Petrov“.


Organite na Okoliskiot sindikalen sovet „\or~e Petrov“ se: Plenum,

Pretsedatelstvo, Izvr{en sovet, Nadzoren odbor, komisii - pretsedateli i

sekretari.

Preku gorenavedenite organi se koordinirala sevkupnata

organizaciona rabota na Sindikalnite osnovni organizacii na Okolijata.

Preku niv se razgleduvale slednite problemi: {kolstvoto, detskata za{tita,

kulturata, fizi~kata kultura, zdravstvenata za{tita, vrabotuvaweto,

komunalnite pra{awa, odrùvaweto na seminari i dr.


117




odluki, planovi, pravilnici, pregledi, spisoci i dr.


OP[TINSKI SINDIKALNI SOVETI

211. - DRAÊVO, s. DRAÊVO - SKOPJE (1960-1965); 1960/1965:


212. - \ORÊ PETROV - SKOPJE (1955-1965); 1955/1965:


213. - PETROVEC - SKOPJE (1956-1965); 1956/1965:


214. - IDADIJA - SKOPJE (1958-1967); 1958/1967:


215. - KALE - SKOPJE (1955-1966); 1955/1966:




217. - SAAT KULA - SKOPJE (1955-1965); 1955/1965:



Organite na upravuvaweto na Op{tinskite sindikalni soveti se:

Plenum, Pretsedatelstvo, Izvr{en sovet, Nadzoren odbor, pretsedatel,

sekretar i komisii. Preku niv se koordinirala sevkupnata organizaciona

rabota na sindikalnite osnovni organizacii na op{tinite. Tie tretirale

problemi vo vrska so vrabotuvawe, {kolstvoto, detskata za{tita, kulturata,

fizi~kata kultura, zdravstvenata za{tita, stanbeno-komunalnata izgradba,

izbor na delegati i kandidati vo povisokite forumi na sindikatite, finanso-

vata polo`ba na sindikalnite podru`nici, kadrova politika na rabotni~kite

soveti, odrùvawe seminari i drugi problemi vo domenot na sovetot.




odluki, planovi, pravilnici, pregledi, spisoci i dr.



118

SOJUZ NA BORCI

218. GRADSKI ODBOR NA SOJUZOT NA BORCITE OD NOV - SKOPJE

(1947-); 1950/1972: kut. 20; 2. AI, a.e. 9571, listovi 18422, NIS 299 str.


Organizacijata na SZB od NOV na Jugoslavija kako organizacija od

op{testveno politi~ki karakter, bila formirana na inicijativa na

mar{alot Josip Broz Tito i CK na KPJ. Taa imala zada~a da gi obedini site

progresivni u~esnici vo NOV {to ostanale verni na linijata na KP.

Neposredno po toa se formirale republi~ki i gradski organizacii na SZB.

Spored eden podatok, pronajden niz materijalot, Gradskiot odbor na

SZB od NOV na grad Skopje bil formiran vo mesec januari 1948 godina.

Vo po~etniot period od svoeto postoewe, ovaa organizacija imala

organizaciona postavenost {to odgovarala na dadenite uslovi. No, vo

natamo{niot tek na svoeto deluvawe, taa se doizgraduvala, razvivala i

organizaciono usovr{uvala odej}i vo ~ekor so sevkupniot op{testveno-

politi~ki razvitok. Gradskiot odbor na SZB od NOV na Skopje deluva preku

op{tinskite odbori na SZB i odborite na osnovnite organizacii. Vo dadeni

vremenski periodi vo sostavot na SZB se nao|ale i zdruènijata na voenite

invalidi i zdruènijata na rezervnite oficeri i podoficeri od gradot.

Po zaedni~kata sednica na Gradskiot odbor i Op{tinskite odbori na

ZB od NOV na Idadija, Kisela Voda i Kale od 29. 01. 1969 godina bila

donesena odluka za obrazuvawe Gradski sojuz na Zdruènijata na borcite i

voenite invalidi vo Skopje. Toa zna~i deka dotoga{nite op{tinski odbori na

ZB vo gradot i Gradskiot odbor na ZB se spoile vo edna povisoka organizacija

{to }e nosi naziv Gradski sojuz na zdruènijata na borcite od NOV.

Gradskiot sojuz na ZB od NOV go so~inuvale Zdruènijata na borcite od NOV

i Zdruènijata na voenite invalidi od podra~jeto na Skopje, koi vo svoite

redovi go opfatile celokupnoto ~lenstvo na borcite i invalidite od NOV.


Organi na Sojuzot na ZB od NOV na Skopje bile: Sobranie, Gradski

odbor (Konferencija), Ivr{en odbor, komisii i nadzoren odbor.

Najvisok forum i oblik na dogovorawe pri Sojuzot e Sobranieto.

Sobranieto od svoja strana gi izvr{uvalo slednite zada~i: razgleduvawe

izve{tai na Gradskiot odbor i Nadzorniot odbor; ocenuvawe na postignatite

rezultati; utvrduvawe zada~i na organite na Sobranieto; izbirawe delegati

za Sobranieto na SZB od NOV na Makedonija i utvrduvawe kandidati za

Republi~kiot odbor na SZB od NOV na Makedonija.

Gradskiot odbor (Konferencija) pretstavuval izvr{en organ na

Sobranieto. Za izvr{uvawe na tekovnite zada~i Gradskiot odbor izbiral

svoi organi i toa: Pretsedatelstvo od 21 ~len; Sovet za neguvawe na

revolucionernite tradicii; Komisija za bore~ki pra{awa; Komisija za

biv{ite politi~ki zatvorenici, deportirci i internirci; Komisija za

op{testveno politi~ki i organizacioni pra{awa; Komisija za stanbeni

pra{awa; Komisija za aktivnost od oblasta na narodnata odbrana; Komisija za

materijalno finansovi pra{awa; Komisija za odlikuvawa; Upraven odbor za


119

pomagawe stanbenata izgradba; Upraven odbor na fondot za pribirawe

istoriski materijali od NOV i izdava~ka dejnost; Upraven odbor na Klubot

na borcite i voenite invalidi i Redakciski odbor za izdavawe na vesnikot „13

Noemvri“.

Gradskiot odbor po potreba moè da formira i dr. komisii i sekcii.

Nadzorniot odbor vr{el nadzor na celoto materijalno i finansovo

rabotewe pri Sojuzot.

Sojuzot na Zdruènijata na borcite od NOV na Skopje vo svoeto

deluvawe nastojuva da gi so~uva i razviva pridobivkite od NOV i

Socijalisti~kata revolucija na na{ite narodi i narodnosti, za razvivawe na

socijalisti~kite op{testveni odnosi, za podigawe socijalisti~kata svest, za

humani odnosi i solidarnost na rabotnite lu|e, za odbrana na zemjata i dr.


Sedni~ni materijali, analizi, ankentni listovi za u~esnici vo NOV,

bilteni, dogovori, elaborati, zaklu~oci, zapisnici, izvestija, izve{tai,

informacii, napatstvija, naredbi, odluki, planovi, pravilnici, pregledi,

prijavi i podatoci za priem vo ~lenstvoto na SB od NOV, spisoci, i dr.


SOJUZ NA MLADINA

220. OKOLISKI KOMITET NA SOJUZOT NA MLADINATA

NA MAKEDONIJA - SKOPJE (1946-1963); 1946/1963:



Gradskiot narodnoosloboditelen mladinski sojuz na Makedonija kako

legalna organizacija imala za cel da rakovodi so mladinata vo gradot. Pokraj

Gradskiot odbor na NOMSM vo isto vreme postoel i dejstvuval Gradskiot

komitet na SKOJ kako organizacija na mladinata. Vo tekot na 1946 godina

organizacijata se preimenuvala vo Narodna mladina i vo 1948 godina

rakovodstvata na dvete organizacii se obedinile vo edno telo - Gradski odbor

na narodna mladina - Skopje, koj vo 1949 godina preminal vo Gradski komitet

na NM - Skopje.

Vo 1945 godina vo sostav na Odborot odnosno Komitetot dejstvuvale

tri, odnosno ~etiri reonski komiteti na podra~jeto na gradot koi rabotele do

1955 godina. So novata teritorijalna-administrativna podelba na Makedonija

i voveduvaweto na komunalnoto ureduvawe, vo Skopje bil formiran

Okoliskiot komitet na narodna mladina na Makedonija za podra~jeto na

gradot i okolijata, vo ~ij sostav vleguvaat 9 op{tinski i 1 rudni~ki komitet.

Zada~ite na Komitetot se sostoele vo temelno prou~uvawe i sledewe na

op{testvenite, stopanskite i drugite problemi, so cel da ja naso~uvaat

aktivnosta na mladinata vo realiziraweto na obvrskite za socijalisti~kata

izgradba na zemjata; se grièl za stru~noto i op{toto obrazovanie na

mladinata za nejzinoto vklu~uvawe vo raznovidni dobrovolni akcii, kako i vo


120

mobiliziraweto na istata pri organizirawe na raznovidni mladinski i drugi

manifestacii za zbogatuvawe na kulturniot, zabavniot, sportskiot i drug

`ivot.

Organizaciona postavenost: plenum, sekretarijat, komisii za

ideolo{ko-politi~ka rabota, op{testvena aktivnost so pionerite,

obrazovanie, rabotni akcii, kulturno-prosvetna rabota, materijalni

problemi na mladinata, rabotni~ka mladina i selska mladina.

Sodr`inski podatoci na arhivskata gra|a

Delovodni protokoli, zapisnici, godi{ni izve{tai, informacii,

planovi za rabota, referati, statisti~ki {emi, op{ta prepiska i dr.


469. (418) OKOLISKI KOMITET NA NARODNA MLADINA - SKOPJE

(1946-1953); 1946/1953: kut. 2; 0,2. SI, a.e. 694,



Analizi, zaklu~oci, zapisnici, izve{tai, informacii, odluki, pregledi,

predlozi, pra{alnici za rabotata na OK na narodna mladina na Skopje.


OP[TINSKI KOMITETI

221. - IDADIJA - SKOPJE (1963-1968); 1963/1968:


222. - KALE - SKOPJE (1961-1968); 1961/1968:




224. - SAAT KULA - SKOPJE (1961-1965); 1961/1965:

kut. 1, 0,1. SI, a.e. 247, listovi 670, NIS 13 str.


Prepiski od sproveduvaweto na planovite i rabotata na komitetite,

izbori na novi mladinski rakovodstva, izbori na delegati i delegacii na

konferencii, organizirawe i u~estvo na mladinski akcii, donesuvawe na

odluki za razni kulturni i sportski smotri, proslavi i dr.



121

7.6. SPORTSKI DRU[TVA I ZDRU@ENIJA

228. SPORTSKI KLUB „GRA\ANSKI“ - SKOPJE (1938-1939); 1938/1939:



Klubot bil osnovan od grupa entuzijasti i qubiteli na fudbalot, so

cel da ja razvivaat sportskata dejnost.

Sportskiot klub „Gra|anski“ imal za zada~a da go razviva i unapreduva

fudbalskiot sport, kako eden od najpopularnite sportovi me|u {irokite masi

i da ja osposobi fudbalskata ekipa da se izbori za podobar plasman vo

nacionalnata liga. Za taa cel Upravata na klubot vloùvala napori da

angaìra poistaknati treneri koi pridonesuvale klubot da se natprevaruva

so najistaknati fudbalski ekipi vo toga{na Jugoslavija.


Prepiska pome|u Klubot i drugi sportski klubovi vo zemjata i

stranstvo.


229. SPORTSKI CENTAR „SARAJ“ - SKOPJE (1954-1955); 1954/1955:


Sodrìnski podatoci na arhivskat gra|a:

Barawa, dogovori, zapisnici, izvestuvawa, izve{tai, re{enija, spisoci

za rabotata na sportskiot centar „Saraj“ - Skopje.


8. VERSKI USTANOVI I ORGANIZACII

8.1.3. Srpska crkva

230. PAROHIJA „SVETINIKITSKA“, MANASTIR „SVETI NIKITA“,

s. ÛÊR - SKOPJE (1919-1944); 1919/1943:



Parohijata „Svetinikitska“ bila osnovana od Skopskata Mitropolija 1919

godina, so sedi{te vo manastirot „Sveti Nikita“, so cel da go organizira

duhovniot ìvot na mirjanite od selata: Brazda, Gluvo, Gorwani i û~er, kako


122

i da se griì za pravilno kanonsko izvr{uvawe na hristijanskite obredi:

kr{tevawe, ven~avawe i opelo.

Vo nadle`nost na parohijata spa|ala i obvrskata za odrùvawe na

crkvite i manastirot na terenot, kako i drug dvièn i nedvièn imot so koj

raspolagala.

Parohijata prestanala da postoi vo 1945 godina.

Organizaciona postavenost: Parohija; Crkva „Sveti \orgi“, s.

Bawani; Crkva „Sveti Trojca“, s. û~er; Crkva „Sveti Bogorodica“, s. Brazda

i Crkva „Sveti Nikola“, s. Gluvo;

Sodrìnski podatoci na arhivskat gra|a:

Kanonski dnevnici, delovodni protokoli, izve{tai za rabota na

Parohijata, raznovidna finasiska dokumentacija (godi{ni smetki, buxeti,

partijalni izvodi, inventar na dvi`niot i nedvi`niot imot), raspisi od

Okru`niot protoerej, arhierejskiot namesnik, Crkovniot sud na Skopskata

eparhija i Skopskiot mitropolit vo vrska so podigawe ekonomii vo

manastirite, za teritorijalnata podelba na arhierejskite namesni{tva, za

osloboduvawe na crkovnite fondovi od nadzorot na dràvata, za

organizirawe na {tedeweto vo manastirite i dr.


481. (327) - PRAVOSLAVNA CRKOVNA OP[TINA, s. KUÊVI[TE

- SKOPJE (1935-1941); 1935/1941:


482. (324) - SRPSKA PRAVOSLAVNA PAROHIJA PRI HRAMOT

„PRESVETA BOGORODICA“ - SKOPJE (1919-1943); 1919/1943:


483. (337) - CRKVA „SV. \OR\I“, s. BAWANI - SKOPJE (1925-1944);

1925/1944: kn. 4, papka 1; 0,18. AI, a.e. 1, listovi 131, NIS 7 str.

484. (338) - CRKVA „SV. TROJCA“, s. BARDOVCI - SKOPJE (1929-1943);


485. (341) - CRKVA „SV. BOGORDICA“, s. GORNO VODNO - SKOPJE

(1921-1943); 1921/1943: kn. 8, papka 1; 0,26. AI a.e. 1,


486. (340) - CRKVA „SV. NIKOLA“, s. GLUVO - SKOPJE (1931-1943);


488. (342) - CRKVA „SV. NIKOLA“, s. GORNO SOWE - SKOPJE (1928-1944);



123

489. (344) - CRKVA „SV. NIKOLA“, s. DOLNO VODNO (1922-1946);


490. (345) - MANASTIR „SV. \ORGIJA“, s. KU^KOVO - SKOPJE

(1929-1943); 1929/1943: kn. 4, papka 1; 0,18. AI, a.e. 3,


491. (329 - CRKVA „SV. SPAS“, s. KU^KOVO - SKOPJE (1928-1943);

1928/1943: kn. 2, papka 1; 0,1. AI a.e. 1, listovi 97, NIS 5 str.

492. (328 - CRKVA „SV. SPAS“, s. KU^EVI[TE - SKOPJE

(1931-1944); 1931/1944: kn. 4. papka 1; 0,18. AI, a.e. 1,


493. (346) - CRKVA „SV. \ORGIJA“, s. PETROVEC - SKOPJE

( -1943); 1943: kn. 2; 0,04. listovi 60, NIS 8 str.

494. (347) - MANASTIR „PRESVETA BOGORODICA“, s. POBO@JE

- SKOPJE (1919-1943); 1919-1943: kn. 4, papka 1; 0,18. AI, a.e. 2,


495. (348) - SOBORNA CRKVA „PRESVETA BOGORODICA“ - SKOPJE

( -1944); 1919/1944: kn. 21, kut. 3; 0,52. AI, a.e. 32,



Vo fondot Soborna crkva „Presveta Bogorodica“ - Skopje se sretnuva

gra|a za periodot od 1919 do 1944 godina. Vo gra|ata na fondot ne postojat

dokumenti od koi bi se utvrdile grani~nite godini na postoeweto na crkvata.

Posredno, vo eden od dokumentite, se zboruva za nejzinoto otvorawe vo 1835

godina, a vo drugi za po`arot od 05. 04. 1944 godina, po koj prestanalo

postoeweto na crkvata.

So rabotata na crkvata rakovodela Upravata na istata na ~ie ~elo se

nao|al stare{ina, eden od parosite pri hramot, a ~lenovi bile tutorite koi

se izbirale od ugledni gra|ani na gradot Skopje.

Delokrugot na rabota na Upravata na crkvata se sostoel voglavno od

donesuvawe re{enija za pra{awa od oblasta na finansiite, kako: buxeti i

zavr{ni smetki; popravki na zgradata na crkvata i objekti vo nejzina

sopstvenost; dodeluvawe pomo{ na siroma{ni lica i semejstva; nabavka na

oprema za crkvata; primawe, otpu{tawe i odreduvawe visina na platite na

klisarite i nabavka na obleka i ~evli za istite; izdavawe pod zakup crkovni

imoti; dodeluvawe pozajmici za izgradba na drugi crkvi; davawe predmeti

kako podaroci na drugi crkvi; osiguruvawe na crkovniot imot; kupuvawe

akcii od Privelegiranata agrarna banka i prepiska so povisoki crkovni

organi.

Vo periodot od 1924 godina do 1929 godina bile doneseni odluki za

sproveduvawe na vodovod vo crkvata, za otkup na knigi {to }e se dodelat na


124

u~ili{tata, za nabavka na crkovni zvona i za otvorawe crkovna rabotilnica

za izrabotka na sve}i.

Sobornata crkva „Presveta Bogorodica“, kako soborna crkva, aktivno

u~estvuvala vo op{testveniot ìvot na gradot: odrùvawe mnogubrojni

bogoslu`bi po razli~ni povodi; odbeleùvawe esnafski i u~ili{ni slavi na

u~ili{tata vo gradot; kr{tevawa, ven~avawa, zakopi i pomeni na

najuglednite semejstva vo gradot.

Od gra|ata {to ja sodrì fondot Soborna crkva „Presveta

Bogorodica“ se dobivaat slednite podatoci: Do april 1941 godina crkvata

pripa|ala na Srpskata pravoslavna crkva, a potoa preminuva pod jurizdikcija

na Bugarskata crkva. Vo posledniot period funkcionirala na istiot na~in

kako i vo prethodniot - so uprava (Crkovno nastojatelstvo) i stare{ina

(Pretsedatel na Crkovnoto nastojatelstvo), se do golemiot poàr na

05.04.1944 godina koj doveduva do, re~isi, nejzino celosno uni{tuvawe.

496. (350) - CRKVA „SV. VELIKOMAÊNIK DIMITRIJA“ - SKOPJE

(1919-1942); 1919/1942: kn. 2, papka 1; 0,14. AI, a.e. 8,


497. (351) - CRKVA „SV. \ORGIJA“, KISELA VODA - SKOPJE

(1919-1938); 1919/1938: kn. 1, papka 1; 0,03. AI, a.e. 1,


498. (352) - CRKVA „SV. VELIKOMAÊNIK MINA“ - SKOPJE

(1926-1930); 1926/1930: kn. 1, 0,02; listovi 22, NIS 6 str.

499. (349) - CRKVA „SV. CAR KONSTANTIN I SV. CARICA ELENA“



500. (339) - CRKVA „SV. PETKA“, CRNIÊ - SKOPJE (1925-1938);

1925/1938: papka 1; 0,1. AI a.e. 3, listovi 203, NIS 2 str.

501. (353) - CRKVA „SV. \OR\I“, s. SU[ICA - SKOPJE (1923-1929);


502. (326) - MANASTIR „SV. ARHANGEL MIHAIL“, s. KUÊVI[TE

- SKOPJE (1924-1944); 1924/1944: kn. 4, papka 1; 0,18. AI, a.e 2,


503. (330) - MANASTIR „SV. NIKOLA“, s. QUBANCI - SKOPJE

(1927-1942); 1927/1942: kn. 2, papka 1; 0,14. AI a.e. 5,


504. (331) - MANASTIR „PRESVETA BOGORODICA“, s. MATKA

- SKOPJE ( -1942); 1942: kn. 2; 0,04. listovi 62, NIS 8 str.


125

505. (332) - MANASTIR „SV. ILIJA“, s. MIRKOVCI - SKOPJE

(1929-1944); 1929/1944: kn. 5, papka 1; 0,2. AI, a.e. 2,


506. (333) - MANASTIR „SV. PANTELEJMON“, s. NEREZI - SKOPJE

(1919-1944); 1919/1944: kn. 12, papka 1; 0,34. AI, a.e. 6,


507. (334) - MANASTIR „SV. DIMITRIJA“, s. SU[ICA - SKOPJE

(1928-1942); 1928/1942: kn. 2, papka 1; 0,05. AI, a.e. 3,


508. (336) - MANASTIR „SV. NIKOLA“, s. [I[EVO - SKOPJE

(1942-1944); 1942/1944: kn. 2, papka 1; 0,14. AI, a.e. 1,


8.2. ISLAMSKA VERSKA ZAEDNICA

511. (354) - VAKAFSKA UPRAVA - SKOPJE (1919-1946); 1921/1946:

kn. 12, kut. 8; 1,04; AI a.e. 493, listovi 5291, NIS 114 str.


Vakafite pretstavuvaat zadu`bini, osnovani po propisite na

[erijatskoto pravo i za prv pat se sre}avaat vo Otomanskoto carstvo vo XV

vek.

Vo po~etokot od nivnoto osnovawe, naj~esto imale namena da gi

zadovolat verskite i prosvetnite potrebi na naselenieto.

Vakafite bile osnovani od osnova~i, ~ie ime podocna i go nosel

vakafot, a osnova~ot, sam, so osnova~ko pismo (vakafnama) ja opredeluval

celta na vakafot.

Pravoto na upravuvawe so vakafot naj~esto go zadr`uval osnova~ot za

sebe i svoite potomci ili pak so poseben akt (zavetuvawe) opredeluval

stare{ina od nekoe ugledno semejstvo za mutevelija na vakafot i taa funkcija

ponatamu ostanuvala vo nasledstvo vo toa semejstvo.

So tek na vreme, kako se menuvale uslovite vo Turskoto osmansko

carstvo, i vakafite pretrpuvale promeni, pa po~nale da se gradat vakafi za

razni nameni: trgovija, zanaet~istvo, amami, anovi, saat kuli, javni kujni za

ishrana na siroma{noto naselenie i sl.

Ovie vakafi bile materijalno mnogu mo}ni i bile va`en dvigatel vo

Carstvoto. Bidej}i vakafite raspolagale so golemi nedvi`ni imoti mnogu

~esto svojot imot go izdavale pod zakup na naselenieto.

Spored podatocite od gra|ata na fondot, vo Skopje vo toj period

postoele i rabotele okolu 70 vakafi.

Upravuvaweto so vakafite go vr{ele muteveliite, no nadzorot vrz

upravata go vr{ela Vakafskata uprava za materijalnite nadle`nosti i

Muftivstvoto za verskite pra{awa.


126

Vo ovoj period vakafite se nao|ale vo nezavidna polo`ba i nivnata

materijalna mo} bila svedena na zakupninata {to ja dobivale od izdadenite

imoti pod zakup.

Vakafskata uprava bila pod nadzor na Ministerstvoto za vera i

prakti~no, nitu edna odluka ne moèla da se donese bez odobrenie na

Ministerot. Vakvata centralizacija na vlasta bila potrebna za da se

prodolì opstanokot na vakafite.

Vakafskata uprava imala svoj Upravnik i Upraven odbor koj go

so~inuvale stare{ini na ugledni semejstva.

Iako mo}ta na vakafite bila vo postojano opa|awe, od dokumentite vo

ovoj fond moè da se zabeleì deka tie ne prestanale da ja vr{at svojata

funkcija. Od prihodite koi gi dobivale tie odvojuvale sredstva za odrùvawe

na vakafskite objekti, nivnite verski obredi se obavuvale po site propisi na

verata, siroma{nite semejstva dobivale pomo{ vo pari ili smestuvawe i dr.

Vakafite koi ne moèle samostojno da ja prodolàt svojata dejnost,

mnogu ~esto, gi prisoedinuvale imotite so drugi vakafi i taka stanuvale

pojaki, a onie vakafi kade {to se gasela lozata na muteveliite, bile

predavani na upravuvawe na Vakafskata uprava i taka se formiral op{tiot

vakaf koj bil isklu~itelen nadzor na Upravata.

Zaradi pokrivawe na tro{ocite, mnogu ~esto, Vakafskata uprava ili

nekoj od vakafite prodavale vakafski imot.

Po Vtorata svetska vojna Islamskata verska zaednica bila priznata i

imala pravo da gi upravuva svoite verski i imotni raboti, a toa pravo go

uìva i denes.

Fondot Vakafska uprava Skopje 1919-1946 (1921-1931) sodrì gra|a od

raboteweto i upravuvaweto so vakafite na ovie prostori vo toj vremenski

period.


521. (357) - IMAMAT NA XEMATOT „KARA KAPUXI“ - SKOPJE

(1920-1946); 1920/1946: kn. 5, kut. 3; 0,4. AI, a.e. 220,



Po raspa|aweto na Otomanskoto carstvo, muslimanskoto naselenie

prodolìlo da ìvee na prostorite na Kralstvoto Jugoslavija, organizirano

vo Islamskata verska zaednica, so svoj Ustav donesen vo 1936 godina.

Kako osnovna kletka na ovaa Islamska zaednica e vakafsko -

mearifskiot xemat. Nego go so~inuvale site muslimani od edno ili pove}e

sosedni mesta vo koi ìveele najmalku 300 islamski doma}instva. Na ~elo na

ovaa zaednica se izbiral Xematski mexlis so svoj pretsedatel, koj se izbiral

od ìtelite na samiot xemat. Brojot na ~lenovite na Xematskiot mexlis

zavisel od goleminata na Xematot i se dvièl od 5 - 9 ~lena i isto tolku

zamenici.

Xematskiot mexlis se zanimaval so site problemi so koi se sre}aval

Xematot, go ~uval negoviot ugled, gi {titel negovite interesi, se grièl za

imotot so koj raspolagale vakafite na teritorijata na nivniot xemat.


127

Verskite i versko-prosvetnite slu`benici imam - mati~arite igrale

va`na uloga vo xematite. Preku neposrednite kontakti so naselenieto tie se

grièle za sproveduvaweto na muslimanskata religija. Nivnata grià za

opismenuvaweto na muslimanskata mladina, ma{ka i ènska vo periodot od

1920-1946 godina, pridonela da se otvaraat verski u~ili{ta mektebi (osnovni

u~ili{ta) i medresi (sredni u~ili{ta) vo pove}e xemati. Nastavata vo

mektbetite ~esto ja vodele samite imam - mati~ari.

Imam - mati~arite istotaka gi vodele i mati~nite knigi na rodeni,

ven~ani i po~inati lica, kako i celokupnata druga prepiska do Xematskiot

mexlis i povisokite organi na Islamskata verska zaednica.

Potrebnite finansovi sredstva za odrùvaweto na objektite vo

xematite, xamiite, medresite, mektebite i sl. se dobivale po barawe od

Xematskiot mexlis i Islamskata verska zaednica, a se slu~uvalo nekoi

popravki da bidat izvr{eni so dobrovolna rabota na vernicite ili so

finansiska pomo{ na nekoj vernik.


V. ZBIRKI

235. - BILTENI ZA OBNOVA I IZGRADBA NA SKOPJE - SKOPJE

(1963-1967); 1963/1967: kut. 13; 1,3. AI, a.e. 24,



Bilteni i periodi~ni informacii za pristignatata solidarna pomo{

od toga{nata SFRJ i drugi stranski dràvi; prezemenite aktivnosti okolu

obnovata i izgradbata na Skopje i problemite so koi se sudruvale pri

obnovata i izgradbata na razurnatiot grad vo katastrofalniot zemjotres od 26

juli 1963 godina. Biltenite gi izdavale posebno formirani tela so

operativno-informativna zada~a pri sojuznite, republi~kite i gradskite

organi i organizacii.


236. - BILTENI ZA ODGLASOT NA ZEMJOTRESOT VO DOMA[NIOT

I STRANSKIOT PEÂT - SKOPJE (1963-1967); 1963/1967:

kut. 48; 4,8. AI, a.e 3, listovi 60033, NIS 57 str.


Dnevni informativni bilteni na „TANJUG“ (1964-1966 godina),

„BILTEN“ - pregled na pi{uvaweto na jugoslovenskiot pe~at za Makedonija,

vo izdanie na Republi~kiot sekretarijat za informacii na SRM (1965 godina)

i „PREGLED NA STRANSKIOT PEÂT I RADIOTO ZA


128

MAKEDONIJA“, vo izdanie na Republi~kiot sekretarijat za informacii na

SRM (1965-1967 godina)


237. - VESNICI ZA ODGLASOT NA ZEMJOTRESOT VO DOMA[NIOT

I STRANSKIOT PEÂT - SKOPJE (1963-1965); 1963/1965:



Vesnici (dnevni i periodi~ni), ise~oci i fotokopii od vesnici, vo koi

e daden odglasot za katastrofalniot zemjotres koj go pogodil Skopje na 27 juli

1963 godina vo doma{niot i stranskiot pe~at.

Arhivskata gra|a e na: makedonski, srpski, hrvatski, slovene~ki,

angliski, francuski, germanski, italijanski, polski, ungarski, ruski, gr~ki,

holandski, danski, ~e{ki i turski jazik.

238. - MATI^NI KNIGI NA RODENI, VENÂNI I UMRENI

(1900-1970); 1900/1970: kn. 1761, (listovi 190991); 32,41. NIS 1761 str.

239. - STATISTI^KI MATERIJALI OD PODRA^JETO NA SKOPJE

(1941-1973); 1945/1955: kut. 25; 2,5. SI, a.e. 12169,



Za arhivskata gra|a od ovaa zbirka karakteristi~no e {to taa nema svoj

„priroden-originalen“ fondoobrazuva~. Taa e nastanata po hibriden pat i so

primena na vtoriot arhivisti~ki princip - principot na pertinencija. Imeno

vo po~etocite na dejnosta na DARM - Oddelenie Skopje (toga{en Okoliski

istoriski arhiv - Skopje) po intencija na edna pleada rakovodteli (Dimov,

Zajkovska, Taleski i Konstantinov) se zapo~nalo so realizacija na edna

interesna ideja: od {to pogolem broj arhivski fondovi da se izdvoi arhivska

gra|a ~ij „zaedni~ki imenitel“ }e bidat statisti~ki pokazateli/parametri.

Ideata bila da se formira edna „baza na podatoci“, isklu~ivo od statisti~ki

domen, kade }e moè vo celost da se sledi celokupniot op{testven, kulturen i

stopanski ìvot na glavniot grad i negovata potesna okolina.

Od seto gorenavedeno, zna~ajno e da se potencira deka ovaa arhivska

zbirka }e pretrpuva postojani promeni, so sekoe novo razgrani~uvawe i

dopolnuvawe so nova arhivska gra|a od statisti~ki karakter.


Statisti~ki podatoci od fondovite: Oblasen naroden odbor - Skopje,

Okoliski naroden odbor - Skopje, Okoliski naroden odbor - \or~e Petrov i

Naroden odbor na Grad Skopje.

Adresar na gradskata {kolska mreà za u~ebnata 1953/54 godina;

zapisnici od konferencii i sednici; zaklu~oci od odràni konferencii;


129

informacii; napatstvija; statisti~ki izve{tai; statisti~ki listovi;

statisti~ki pregledi i drugi tabelarni statisti~ki pokazateli za razni

oblasti.


240. - MEMOARI I DRUGI MATERIJALI OD ISTORIJATA

NA NAPREDNOTO RABOTNI^KO DVI@EWE

I NARODNOOSLOBODITELNATA VOJNA 1900/1945:

kut. 119; 11,9. SI, a.e. 5743, listovi ?????, NIS 1283 str.


Arhivskata gra|a od Zbirkata Memoari voglavno zboruva za istorijatot

na rabotni~koto dvièwe i NOV od nivnite po~etoci do osloboduvaweto.

Pi{uvani se od aktivni u~esnici vo odredeni revolucionerni nastani i

frlaat dopolnitelno svetlina na odredeni nastani i aspekti od borbata na

rabotni~kata klasa vo predvoeniot period i vo vremeto na NOV.


241. - FOTOGRAFII: a/ OD SKOPJE 1908/1990: kut. 2; 0,2. AI, a.e. 20,

fotografii 1436, filmovi 716, NIS 42 str. b/ NA UÊSNICI,

NASTANI I MESTA OD RABOTNI^KOTO DVI@EWE

I NARODNOOSLOBODITELNATA VOJNA 1926/1975:

metalni ormari 6; 6,0. SI, kartoteka, fotografii 8307.


Zbirkata Fotografii se sostoi od dva dela i toa fotografii od Skopje

i fotografii od u~esnici, nastani i mesta od rabotni~koto dvièwe i NOV

Prviot del od zbirkata (Fotografii od Skopje) se sostoi od dva dela i

toa:

1/ Period 1908-1990 godina (arhivski obraboten vo 2001 godina) i

2/ Period 1924-1940 godina (arhivski obraboten vo 2000 godina)

1/ Zbirkata opfa}a eden mnogu po{irok period, vo èlba vo edna

zbirka da se soberat site fotografii za gradot, so koi raspolaga oddelenieto

vo Skopje, vo edna zbirka i istovremeno da se ovozmoì, delumno,

kontinuirano sledewe na razvojot na gradot od po~etok na XX. vek pa s# do

periodot na osamostojuvaweto na Makedonija vo samostojna i suverena dràva

(so sega{niot izgled).

Zbirkata e sozdavana vo eden podolg period, odnosno onaka kako

fotografiite bile prezemani i evidentirani. (Okolu 600 fotografii se

dobieni po pat na podarok, a ostanite se otkupeni od privatni imateli).

Fotografiite se so razli~en format i soodvetno na toa se smesteni vo

arhivski kutii ili vo metalen ormar.

Zbirkata sodrì 1436 fotografii i 716 negativ-snimki.


130

Fotografiite analiti~ki se obraboteni onaka kako bile prezemani i

evidentirani vo delovodnata kniga, dodeka sumarniot pregled e izgotven

hronolo{ki (podelen vo 8 grupi - od 1908 do 1990 godina). Vo sekoja poodelna

grupa fotografiite se grupirani po tematski princip.

242. - HRONOLO[KI EDINICI ZA ISTORIJATA NA SKOPJE

(podatocite se odnesuvaat na period od I vek pa zaklu~no

so 1954 godina): kartote~ni edinici 8143.


Arhivskata gra|a od Zbirkata Hronolo{ki edinici sodrì podatoci za

istorijata na Skopje po~nuvaj}i od I. vek na na{ta era do krajot na 1954. Tie se

izvlekuvani od raznovidni doma{ni i stranski publikacii (knigi, spisanija i

vesnici). Tie, voedno, pretstavuvaat sintetiziran opis na nastani, so

kompletni bibliografski podatoci.


538. (299) - VESNICI „VARDAR“ (PREZEMENA OD JOVAN KOSTOVSKI,

NOVINAR) - SKOPJE 1932/1936: kn. 6; 0,5.

Sodrìnski podatoci za pe~atenata gra|a:

Nezavisniot stopansko-kulturen dneven vesnik „Vardar“, vo formatot

koj go poseduva DARM - Oddelenie Skopje (A3 format) se pe~atel vo Skopje

po~nuvaj}i od 1932 godina.

Kako sostaven del od vesnikot, na negovata posledna stranica, se

objavuval „Slu`beniot Vesnik na Vardarska Banovina“.

DARM - Oddelenie Skopje raspolaga so nekompletni godi{ta na

vesnikot, podvrzani vo {est knigi so tvrd povez i toa za: 1932 godina - 1 kniga;

1933 godina - 1 kniga; 1934 godina - 1 kniga; 1935 godina - 1 kniga; 1936 godina -

2 knigi.


539. (442) - FOTODOKUMENTACIJA (PREZEMENA OD SOBRANIE

NA GRAD SKOPJE) - SKOPJE 1918/1983:

kn. 1, kut. 28; 3,0. AI, a.e. 517, fotografii i negativi 30699,

filmovi 50231, NIS 310 str.


Fotodokumentacijata prezemena od Sobranieto na grad Skopje e bogata

zbirka na fotografii i filmovi-negativ, za istorijata na gradot vo period

od 1918 - 1983 godina. Avtorot na fotodokumentacijata bil dolgogodi{niot

rabotnik - fotograf vo Sobranieto na gradot, Kiro Georgievski, i vo osnova

e zadràna koncepcijata na obrabotkata na filmovite i fotografiite

postavena od avtorot.


131

Zbirkata vremenski e podelena na tri dela: prviot del e za periodot

1918-1928 godina; vtoriot del e za periodot 1952 - 26.07.1963 godina i tretiot

del e za period 26.07.1963 - 1983 godina.

Prviot del sodrì 108 fotografii, smesteni vo album, i podredeni vo

10 tematski podra~ja, preku koi moàt da se vidat op{testvenite,

ekonomskite, kulturno-prosvetnite i drugite karakteristiki na ìveeweto

vo Skopje vo periodot 1918-1928 godina.

Vo vtoriot del glavno se zastapeni fotografii i negativi na oddelni

delovi na gradot, ulici i objekti, del na objekti predvideni za ru{ewe i

reoni za rekonstrukcija, noviot urbanisti~ki plan; potoa od rabotata na NO

na Skopska okolija, odbeleùvawe nastani i datumi i drugi kulturni

manifestacii. Tie iznesuvaat 3730 fotografii, so okolu 5700 negativi.

Tretiot del e periodot od zemjotresot (26. Juli 1963 godina) pa s# do

1983 godina (periodot na obnova i rekonstrukcija), poto~no ovoj del od

Zbirkata gi sodrì slednite tematski podra~ja: zemjotresot 26. juli 1963

godina i posledicite od nego; manifestacijata „Denovi na solidarnosta“ od

1963 do 1968 godina; pomo{ta dobiena za obnova i izgradba na gradot; poedini

delovi od gradot, objekti, ulici i naselbi; od rabotata na Sobranieto na

gradot i negovite komisii, patuvawa na delegacii, godi{nini i proslavi na

zna~ajni datumi i nastani, komemoracii, pu{tawe vo uptreba novi objekti i

dr.

Fotografiite od ovoj del na Zbirkata se obraboteni, evidentirani i

azbu~no-tematski klasificirani vo 32 foto-albuma.



132

PREGLED

NA ARHIVSKITE FONDOVI I ZVIRKI

VO DR@AVNIOT ARHIV NA REPUBLIKA MAKEDONIJA

- ODDELENIE SKOPJE

1993 - 2005 GODINA

A. ARHIVSKI FONDOVI NA DR@AVNITE ORGANI,

USTANOVI, ORGANIZACII I DRUGI INSTITUCII



540. (550) SUD NA OP[TINA DOLNO VODNO, s. DOLNO VODNO

- SKOPJE (-1934); 1928/1932: kn. 11; papka 1; 0,15. AI, a.e. 163,



Sudovite na op{tinite se formirani po sozdavaweto na Kralstvoto na

Srbite, Hrvatite i Slovencite i vospostavuvaweto na srpskata uprava vo

Makedonija.

Kancelariskoto rabotewe na sudovite se odvivalo soglasno Zakonot za

op{tinite donesen u{te vo XIX. vek vo Kralstvoto Srbija i so podocne`nite

izmeni i dopolnenija. Spored toa, za nadle`nostite na sudovite doznavame od

poslednata verzija na spomenatiot Zakon, objaven vo „Srpske novine“ vo 1903

godina. Tie imale svoj pe~at vo ~ija sredina e dràvniot grb a od stranata

napi{an nazivot na sudot.

Sudot na op{tinata e prva neposredna vlast vo op{tinata. Negovite

nadle`nosti se delat na policiska, samoupravna, upravna, izvr{na i sudska

vlast.

Policiskata vlast go sproveduva odrùvaweto na redot i bezbednosta

vo op{tinata soglasno propisite, zakonite i po upatstvata i naredbite od

dràvnata policiska vlast.

Samoupravnata vlast se sostoi vo toa {to vo dogovor so Op{tinskiot

odbor, rakovodi so op{tinskite raboti, gi ~uva i potpomaga op{tinskite

interesi, se griì za unapreduvaweto na op{tinata i nejzinite ~lenovi vo

sekoj pogled, a osobeno vo prosveten, stopanski, zdravstven i moralen.


133

Upravnata i izvr{nata vlast gi primenuvaat i izvr{uvaat zakonskite

propisi kako i naredbite od dràvnata vlast.

Sudskata vlast Sudot ja ostvaruva dokolku mu e dadena so poseben Zakon.


Delovodni protokoli za period od 1918-1932 godina, popisni knigi na

lu|e, stoki, prevozni sredstva, regruten spisok na mom~iwa rodeni 1918

godina.

Dokumenti koi se odnesuvaat na rabotata vo upravata, javnata

bezbednost, voeni pra{awa i finansii, re{avawe na predmeti dostaveni od

strana na Velikiot ùpan do op{tinata, obezbeduvawe statisti~ki podatoci

za brojot na naselenieto i stokata i snabduvaweto so prehrambeni artikli,

ispra}awe na poternici za lica koi ja naru{ile javnata bezbednost, naredbi,

napastvija, izvestuvawa vo vrska so regrutacija, mobilizacija, raspored i

izdavawe na legitimacii za rezervni oficeri, finansiski - partijalen izvod

za rashodite, tro{ocite, platite vo op{tinata.


541. (551) [KOLSKI NADZORNIK ZA GRAD SKOPJE II POLOVINA



Istorijat na Fondoobrazovatelot:

Vo Skopskata okolija postoele dva {kolski nadzornici vo ~ija

nadle`nost bile u~ili{tata soglasno so teritorijalnata podelba na gradot

(levata i desnata strana na rekata Vardar). [kolskiot nadzornik na grad

Skopje - II polovina - Skopje, bil nadleèn za levata strana na rekata Vardar.

Toj otpo~nal so rabota na 20.02.1920 godina {to se gleda od izvestuvawata {to

gi ispratil do Prosvetniot inspektor, na~alnikot na Sreskata finansiska

uprava i upravitelite na site u~ili{ta na levata strana na rekata Vardar.


Delovoden protokol za period od 1920-1921 godina. Od prepiskata

zavedena vo delovodniot protokol se gledaat nadle`nostite na [kolskiot

nadzornik a toa se: odobruvawe na spisoci za upis vo I oddelenie, sobirawe na

podatoci za redovnosta na u~enicite vo posetuvaweto na nastavata i

izre~enite kazni za roditelite na neredovnite u~enici, izdavawe napastvija

za odrùvawe na godi{ni ispiti i raspust na u~ili{tata, odobruvawe na

polagawe na privatni ispiti na u~enici od osnovnite u~ili{ta,

organizirawe na u~enicite na verska nastava i lekarski pregledi,

postavuvawa i razre{uvawe na u~iteli i dr.

Zapisnik od osnova~kata edinica i Pravila za rabota na

humanitarnoto dru{tvo „Dobri lu|e“.



134

542. (552) MESTEN ODBOR ZA ZA[TITA NA NASELENIETO

OD VOZDU[EN NAPAD - SKOPJE (1938-1941); 1938/1941:

papka 1; 0,01. AI, a.e. 11, listovi 25, NIS 12 str.


Mesniot odbor bil formiran so Odluka na Gradskiot sovet na

op{tinata na grad Skopje, donesena na VII-ta redovna sednica, odràna na 14

juni 1938 godina, so koja se propi{uva Pravilnik za organizacija i rabotata

na Mesniot odbor za za{tita na naselenieto od vozdu{en napad. Ovaa odluka e

odobrena od Ministerstvoto za finansii na Kralstvoto Jugoslavija so aktot

br. 8017/VII od 11. Juli 1938 godina i od Kralskata banska uprava na Vardarska

banovina so akt br. 22897 od 25 avgust 1938 godina. Spored Pravilnikot,

Mesniot odbor e sovetodaven organ na Gradskoto poglavarstvo na Skopje za

organizacija i izveduvawe na odbranata na gradot vo slu~aj na neprijatelski

napad od vozduh i za prezemawe na site podgotovki i merki za taa cel.

Vo Mesniot odbor ~lenuvaat komandantot na gradot koj e i pretsedatel

na Odborot i pretstavnici na site pova`ni organizacii, ustanovi i pretpri-

jatija. Tie go so~inuvaat po{irokiot odbor od koj se izbira Izvr{en odbor.

Izvr{niot odbor za specijalni slu`bi obrazuva specijalni sekcii:

Sekcija za obuka i propaganda; Sekcija za protivpoàrna slu`ba; Sekcija za

za{tita od bojni otrovi; Sekcija za sanitarna slu`ba; Sekcija za tehni~ka

slu`ba; Sekcija za policiska slu`ba i dr.


Dokumenti {to se odnesuvaat na nadle`nostite na Odborot: posebni

predlozi preprateni do Poglavarstvoto, nabavki na potrebni materijali,

obrazloènija na predlozi i nacrti za izgradba na objekti za za{tita na

naselenieto od vozdu{en napad, predlozi za mobilizacija, propaganda me|u

naselenieto za za{tita od vozdu{en napad, organizirawe na kursevi za op{ta

i stru~na obuka na lica, odrùva ve`bi na licata koi u~estvuvaat kako

civili, i sorabotka so ustanovi koi, isto taka, se zanimavaat so za{tita na

naselenieto od vozdu{en napad.


543. (553) UPRAVA NA POLICIJA ( - ); 1932/1940: papka 1; 0,01. AI, a.e. 10,



Dokumenti koi se odnesuvaat na obezbeduvaweto i odrùvaweto na

javniot red i mir, odrùvawe na bezbednosta vo soobra}ajot, grià za zdravjeto

na lu|eto i stokata, javniot moral, gi otstranuvat site nemili nastani i

prevzemaat soodvetni merki, izdavawe na patni ispravi na gra|anite, uverenija

za dràvjanstvo, izvr{uvawe na razni sudski odluki, me|u koi i proteruvawe od

mestoto na ìveewe i donesuvawe na odluki za namaluvawe na cenite na

proizvodite neophodni za ìvot.



135

544. (554) KATASTARSKA UPRAVA NA GRAD SKOPJE - SKOPJE

(1930-1942); 1930/1942: kn. 9, kut. 1. 0,35. AI, a.e. 445,



Delovodni protokoli za period od 1933/1940 godina, Pravilnik za

katastarski premeri za 1930 godina, raspored na zemjarina II period 1935/1942

godina, presmetki za povr{ina za KO Taftalixe za 1936 godina;

Dokumenti {to se odnesuvaat na premerot na zemji{teto koj bil

izvr{en za potrebite na op{tina Skopje, podneseni molbeni barawa od

gra|anite za osloboduvawe od poreski dava~ki za zemji{te pri nejzino

prodavawe, registri so imiwa na sopstvenicite na zemji{nite posedi vo

katastarskite op{tini Nerezi, Dolno Vodno, Taftalixe i dr.


545. (555) SUD NA OP[TINA BARDOVCI, s. NOVO SELO - SKOPJE

(1919-1934); 1919/1930: kn. 3, papka 1; 0,15. AI, a.e. 234,



Vo gra|ata ne postojat dokumenti za formirawe na Sudot na op{tina

Bardovci. Od sodrìnata na gra|ata na op{tinata Bardovci se utvrduva deka

vo atarot na ovaa op{tina pripa|ale selata: Bardovci, Vu~idol, (Volkovo),

Vlae, Zloku}ani, Novo Selo, Orizari, Orman i Saraj.

So donesuvaweto na Uredbata za spojuvawe na op{tini vo Banovinata,

op{tinata Bardovci vo 1934 godina se pripojuva kon Skopskata op{tina i

Sudot na op{tinata Bardovci prestanuva so rabota.


Naredbi, izvestuvawa, napastvija za bezbednosta na licata i imotite vo

op{tinata i nadzor na strancite {to prestojuvaat na podra~jeto na

op{tinata, vodewe na evidencija za lica koi patuvaat vo stranstvo i lica pod

policiski nadzor, spisok na ìteli na op{tinata. Dokumenti koi se

odnesuvaat na upravuvaweto i griàta za op{testveniot imot i povedenie i

imotna sostojba na ìtelite na op{tinata, pribirawe na op{tinski prihodi,

vodewe na grià za siroma{nite vo op{tinata, izdavawe na uverenija, vodewe

evidencija i nadzor na mati~nite knigi. Gi vr{i i site onie raboti koi i se

so poseben Zakon staveni vo nadle`nost.


546. (603) SUD NA OP[TINA GRADOVCI, s. GRADOVCI – SKOPJE

(1930-1941); 1930/1941: kn. 5; 0,15; NIS 11 str.


Vo gra|ata na ovoj fond postojat samo knigi od koi moè da se vidi deka

vo sostav na sudot na Op{tinata vleguvale selata: Vraàle, Gumalevo,


136

Dejkovec, Dobrino, Zelenikovo, Novo Selo, Ore{ani, Ko{evo, Paligrad,

Smesnica, Strahojadica i Tisovica.


Registri na voeni rezervisti i regruti za period od 1930-1941 godina.


547. (604) SUD NA OP[TINA RAKOTINCI, s. RAKOTINCI - SKOPJE

(1930-1931); 1930/1931: kn. 1, 0,05. SI, NIS 8 str.


Od gra|ata na ovoj fond ima samo 1 register koj {to dava podatoci za

naselenieto vo op{tina Rakotinci za periodot 1930-1931 godina.



548. (607) SKOPSKA OBLASNA DANO^NA DIREKCIJA (1941-1944);

1941/1944: papka 1; 0,05. Nesreden.

549. (605). SELSKA OP[TINA, s. DRA^EVO - SKOPJE (1941-1944);

1941/1944: papka 1; 0,05. Nesreden.

550. (606) SELSKA OP[TINA, s. KATLANOVO - SKOPJE (1941-1944);

1941/1944: papka 1; 0,05. Nesreden.

1.5. ARHIVSKI FONDOVI PO 1944

551. (560). OKRU@EN NARODNOOSLOBODITELEN ODBOR - SKOPJE

(1944-1945); 1944/1945: papka 1; 0,01. AI, a.e. 11,



Okru`nite narodnoosloboditelni odbori se osnovaat so Re{enieto na

Prezidiumot na ASNOM od 6.8.1944 godina za podelba na Makedonija na

oblasti, okolii i op{tini na teritorijata na Makedonija. Pokraj oblasnite

narodnoosloboditelni odbori (4 odbori), se formiraat i okoliski narodno-

osloboditelni odbori. Na teritorijata {to e pod nadle`nost na Oddelenieto

Skopje dejstvuvaat okoliskite narodnoosloboditelni odbori.


137

Na 22.1.1945 godina Prezidiumot na ASNOM nosi Povelba za Prvata

administrativno-teritorijalna podelba na Makedonija na okruzi, me|u koj e i

Skopskiot okrug (arhivska gra|a na Okru`niot narodnoosloboditelen odbor

Skopje e izdvoena kako posebna celina). Okru`nite narodnoosloboditelni

odbori egzistiraat do 21 noemvri 1945 godina, do donesuvawe na Uredbata za

opredeluvawe na brojot i teritorijalnite podra~ja na okruzite i okoliite.

Za~etocite za osnovawe na narodnata vlast odat paralelno so razvojot

na oruènata borba. Nivnite po~etoci datiraat od 1942 godina so

sozdavaweto na prvite slobodni teritorii vo Makedonija, a pointenzivno se

osnovaat od po~etokot na 1944 godina.


Arhivskata gra|a sodrì izvestuvawa vo vrska so nadle`nostite na

Okru`niot narodnoosloboditelen odbor - Skopje za 1945 godina i

formiraweto na Okoliskiot narodnoosloboditelen odbor - Skopje.


552. (575) OKOLISKI NARODNOOSLOBODITELEN ODBOR - SKOPJE

(1944-1945); 1944/1945: kn. 4, kut 6; 0,6. AI, a.e. 750,



Sledej}i ja organizacijata na narodnata vlast na slobodnite teritorii

za vreme na Narodnoosloboditelnata borba, Prezidiumot na ASNOM

donesuva re{enie za organizacija i rabota na novoformiranite okoliski

narodnoosloboditelni odbori. Formiraniot odbor za Skopska okolija, za

periodot od krajot na 1944 godina do nomevri 1945 godina, go nosi nazivot

Okoliski narodnoosloboditelen odbor - Skopje. Pod nadle`nost na

navedeniov odbor vleguvaat 17 op{tinski narodnoosloboditelni odbori od

prostorot na Skopska okolija.

Okoliskiot narodnoosloboditelen odbor rabotite od svojata

nadle`nost go izvr{uva preku slednite organizacioni edinici: Izvr{en

odbor, Sekretarijat, Upraven oddel, Stopanski oddel, Prosveten oddel,

Zdravstven i socijalen oddel, Oddel za vnatre{ni raboti, Finansiski oddel,

Oddel za narodni imoti i Tehni~ki oddel.

So Zakonot za novata administrativno-teritorijalna podelba na

Makedonija od 21 noemvri 1945 godina se ukinala Skopska okolija, a se

formirale okoliite: Maxari, Dra~evo i \or~e Petrov, i site tie prezemaat

del od kompetenciite na Skopska okolija.


Zapisnici od odràni sednici na Izvr{niot odbor za 1945 godina;

naredbi; izve{tai; programi; planovi; spisoci i dr. od rabotata na oddelite.



138

553. (582) GRADSKI NARODNOOSLOBODITELEN ODBOR - SKOPJE

(1944-1945); 1944/1945: kn. 14, kut. 7; 1,15. AI, a.e. 1717,



Za~etocite i formiraweto na narodnata vlast i prvite narodno-

osloboditelni odbori zapo~nuva u{te vo tekot na Narodnoosloboditelnata

vojna, na oslobodena teritorija, i pretstavuvat edinstveni organi na

narodnata vlast.

Kako rezultat na ova, u{te od samoto osnovawe tie pretstavuvaat ne

samo zakonodavno izvr{na i sudska vlast tuku, istovremeno i voena vlast.

Kon krajot na noemvri 1944 godina Prezidiumot na ASNOM gi donesuva

prvite porazraboteni propisi: Re{enieto za organizirawe na

Narodnooslobiditelni odbori vo Federalna Makedonija i Napastvijata za

organizacija i rabotata na Narodnoosloboditelnite odbori kako organi na

dràvnata vlast vo Federalna Makedonija.

Soglasno so Upatstvoto, Gradskiot Narodnoosloboditelen odbor -

Skopje ima poseben status i e vo rang na okoliski odbor, so taa razlika {to

Izvr{niot odbor na GNOO - Skopje, broel 13, namesto 15 ~lenovi.

Odbornicite vo plenumot na GNOO - Skopje se izbiraat po klu~, eden

odbornik na sekoi iljada ìteli i po dvajca odbornici od Regionalnite

Narodnoosloboditelni odbori.

Pretsedatelstvoto na GNOO go so~inuvaat pretsedatelot na odborot,

dvajca potpretsedateli i sekretar, a pro~elnicite na oddelite se izbiraat od

redovite na odbornicite.

GNOO - Skopje, od svoite redovi izbira sudii za narodnite sudovi, a

pretsedatelot na sudot e i pro~elnik na sudskiot oddel.

Vo sostav na izvr{niot odbor na GNOO vleguvaat ~lenovite na

potpretsedatelstvoto i pro~elnicite na oddelite i pretstavuvaat izvr{no-

politi~ki organ na plenumot.

Plenumot na GNOO - Skopje raboti na plenarni sednici so koi

rakovodi pretsedatelot na odborot.


Plenum; izvr{en narodnoosloboditeln odbor i pretsedatelstvo,

sekretarijat.

Oddeli na GNOO - Skopje:

1. Upraven oddel so oddelenijata, slu`bite i otsecite vo sostav na

oddelot: a) oddelenie za administracija, b) oddelenie za kadri i v) oddelenie

za za{tita na narodot (OZNA);

2. Oddel za stopanstvo: a) oddelenie za industrija i soobra}aj, b)

oddelenie za zemjodelie, v) oddelenie za sto~arstvo, g) veterinarno oddelenie,

d) oddelenie za trgovija i snabduvawe;

3. Prosveten oddel: a) u~ili{en inspektor, b) propaganden otsek

(sekcija), v) biblioteka;

4. Sudski oddel

5. Oddel za narodno zdravje so socijalni griì: a) oddelenie za narodno

zdravje, b) oddelenie za socijalni griì, v) oddelenie za ~istota;


139

6. Oddel za soop{tenija i gradeì (Tehni~ki oddel): a) administrativen

otsek, b) tehni~ka sekcija, v) slu`ba za pati{ta i mostovi, g) arhitektonski

otsek, d) slu`ba za hidrotehnika, |) slu`ba za regulacija i snimki;

7. Finansov oddel: a) otsek za smetkovodstvo, b) gradski dano~en otsek,

v) gradska banka na grad Skopje;

8. Oddel za ishrana.

Periodot na funkcionirawe na GNOO - Skopje moè da se locira od 15.

noemvri 1944 godina do 15 april 1945 godina, poto~no do 17 april 1945 godina

koga e odràna Prvata konstitutivna sednica na novoizbraniot sostav na

Gradskiot naroden odbor - Skopje.

Sodrìnski podatoci za arhivskata gra|a :

Knigi i zapisnici od Plenarni sednici i sednici od Izvr{niot odbor

na GNOO vo periodot od 1944-1945 godina, dokumenti koi se odnesuvaat na

rabotata na Pretsedatelstvoto, Sekretarijatot i Oddelite za: stopanstvo,

pravniot oddel, prosveta, sudstvo, narodno zdravje, socijalni griì,

finansoviot i dr.


554. (680) OP[TINSKI NARODNOOSLOBODITELEN ODBOR,

s. HANRIEVO - SKOPJE (1944-1945); 1944/1945:


Istorijat na fondoobrazuvatelot:

Spored podatocite od dokumentacijata na fondot Op{tinski

narodnoosloboditelen odbor s.Hanrievo e formiran vo mesec noemvri 1944

godina. Op{tinata Hanrievo e na nekoj na~in kontinuirano prodolùvawe na

prane{nata op{tina nare~ena Generalòstovska selska op{tina, koja

postoela za vreme na bugarskata okupacija na Makedonija 1941-1944 godina

(podatok zemen od fondot kniga br.1).

So re{enie na Pretsedatelstvoto na Narodnata vlada na Makedonija vo

mesec septemvri 1945 godina s. Hanrievo se preimenuva vo \or~e Petrov, a so

toa i Odborot se preimenuva vo Op{tinski naroden odbor - \or~e Petrov.


555. (668) SOBRANIE NA OP[TINA „\ORÊ PETROV“ SOVET

NA OP[TINATA - SKOPJE (1996-2000);

1996/2000: kut 5; 0,5. OP, NIS 42 str.

556. (669) SOBRANIE NA OP[TINA „SARAJ“ SOVET NA OP[TINATA

I GRADONAÂLNIK - SKOPJE (1996-2000);

1996/2000: kut 4; 0,4. OP, NIS 14 str.


140

557. (681) MESTEN NARODEN ODBOR „\ORÊ PETROV“ - SKOPJE

(1945-1952); 1945/1952: kn. 25, kut 1; 0,4. AI, a.e. 18,



Spored prvata administrativno-teritorijalna podelba na Federalna

Makedonija postavena so Zakonot od mesec septemvri 1945 godina, Makedonija

e podelena na okruzi, okolii i mesni narodni odbori. Eden od mesnite

narodni odbori e i Mesniot naroden odbor - \or~e Petrov, koj }e

funkcionira vo sostav i pod nadle`nost na Okoliskiot naroden odbor -

\or~e Petrov s# do negovoto ukinuvawe vo mesec april 1952 godina.

Pod ingerencija na Mesniot naroden odbor - \or~e Petrov vleguvaat

selata: \or~e Petrov, Novo selo, Zloku}ani, i Vlae.

Mesnite narodni odbori na nivo na Makedonija, vklu~uvaj}i go i

Mesniot naroden odbor - \or~e Petrov, kako prvi povoeni organi na vlasta i

upravata, imaat za zada~a da gi re{avaat najosnovnite potrebi na naselenieto,

rabotnite organizacii i ustanovite na teritorijata za koja se zadolèni so

zakon. Taka na primer, tie se griàt za snabduvawe na naselenieto so

najosnovnite prehrambeni proizvodi, tekstil, osvetluvawe, ogrev, u~ili{en

pribor i kancelariski materijal za osnovnite u~ili{ta na nivniot teren i

drugi elementarni potrebi vo soglasnost so ekonomskite i politi~kite

uslovi vo koi funkcioniraat odborite.

So novata administrativno teritorijalna podelba na Makedonija vo

1952 godina se ukinuvaat mesnite narodni odbori i se formiraat op{tinskite

narodni odbori so po{iroki ovlastuvawa i ingerencii od prethodnite.

Analogno na ova se ukinuva i Mesniot naroden odbor - \or~e Petrov i se

formira Narodniot odbor na gradskata op{tina \or~e Petrov, koj pod ovoj

naziv }e ostane do novata podelba vo 1955 godina.


Zapisni~ka kniga od sednici na Mesniot naroden odbor - \or~e Petrov,

poverlivi i strogo poverlivi delovodni protokoli, izborni materijali,

dokumenti od rabotata na Upravniot oddel i oddelot za stopanstvo.


558. (563) SEKRETARIJAT NA NARODNA ODBRANA NA OP[TINA

„KISELA VODA“ - SKOPJE (1977-1990);

1977/1990: kut. 13; 1,3. OP, NIS 89 str.


„CENTAR“ - SKOPJE (1977-1990);

1977/1990: kut. 19; 1,9. OP, NIS 77 str.


„KARPO[“ - SKOPJE (1977-1990);

1977/1990: kut. 21; 2,1. OP, NIS 87 str.


141


„ÂIR“ - SKOPJE (1977-1990); 1977/1990: kut 10: 1,0. OP, NIS 84 str.


„GAZI BABA“ - SKOPJE (1977-1990);

1977/1990: kut. 22; 2,2. OP, NIS 99 str.

563. (615) GRADSKI SEKRETARIJAT NA NARODNA ODBRANA SKOPJE

- SKOPJE (1973-1990); 1973/1990: kut 4; 0,4. OP, NIS 33 str.

564. (673) MINISTERSTVO ZA @IVOTNA SREDINA I PROSTORNO

PLANIRAWE NA REPUBLIKA MAKEDONIJA (PROSTORNIOT

PLAN NA REGIONOT ZA ZA[TITNITE ZONI NA IZVOROT

RA[Ê) - SKOPJE (2004); 2004: papka 1; 0,05. OP, NIS 6 str.

2. PRAVOSUDSTVO

2.2. ARHIVSKI FONDOVI PO 1944 GODINA

565. (544) OSNOVEN SUD NA ZDRU@EN TRUD - SKOPJE (1976-1991);

1976/1991: kn. 6, kut. 73; 7,40. OP, NIS 12 str.

4. PROSVETA, KULTURA, NAUKA

4.1. PROSVETNI USTANOVI

TRGOVSKO ZANAETÎSKI UÎLI[TA

566. (585) DR@AVNO MA[KO ZANAETÎSKO UÎLI[TE - OHRID

(UÎLI[TE ZA PRIMENETA UMETNOST

„LAZAR LIÊNOSKI“) - SKOPJE (1925-1926);

1945/1946: kn. 22; 0,25. AI, listovi 1251, NIS 25 str.


Vo u~ili{teto postoele dve nasoki: ikonografska i kopani~arska {to

zboruva za neguvawe na tradicijata na ovie zanimawa karakteristi~ni za

ohridskiot kraj, a voedno i za Makedonija.

[koluvaweto vo u~ili{teto traelo 4 godini i vo nego u~enicite i

pokraj stru~nite predmeti izu~uvale i matematika, fizika, hemija, istorija

stranski jazik, i drugi predmeti, {to zboruva deka u~ili{teto imalo rang na

sredno stru~no u~ili{te.


142

Spored podatocite od izvornata gra|a moè da se vidi deka ova

u~ili{te rabotelo vo Ohrid s# do 1946 godina.


Glavna upisni~ka kniga za zanaet~iskoto u~ili{te; dnevnici od

ikonografskiot i kopani~arskiot oddel, kako i glavni oddelenski knigi.


567. (546) NARODNO OSNOVNO UÎLI[TE „GOCE DELÊV“,

s. KADINO - SKOPJE (1941-1968); 1941/1968: kn. 55; 0,45. OP.

568. (549) OSNOVNO UÎLI[TE „BRA]A MILADINOVCI“,

s. MILADINOVCI - SKOPJE (1931-1957); 1931/1957: kn. 34; 0,25. OP.

569. (624) CENTRALNO OSNOVNO UÎLI[TE

„DRAGA STOJANOVSKA“, s. RAKOTINCI - SKOPJE (1920-1963);

1920/1963: kn. 24, kut. 2; 0,3. OP.

DRUGI PROSVETNI INSTITUCII

570. (637) RABOTNA ORGANIZACIJA ZA OSNOVNO VOSPITANIE

I OBRAZOVANIE R.Z. „ILINDEN“, ÂIR - SKOPJE (1981-1991);

1981/1991: kn. 24, kut. 3; 0,3. OP.

4.2. KULTURNI USTANOVI

571. (636) KULTURNO PROSVETNA ZAEDNICA - SKOPJE (1955-1993);

1955/1993: kn. 12, kut. 28; 2,8. OP, NIS 4 str.

5. SOCIJALNO ZDRAVSTVENI USTANOVI

5.1. SOCIJALNI USTANOVI

572. (556) ME\UOP[TINSKI CENTAR ZA SOCIJALNA RABOTA

NA OP[TINITE VO GRAD SKOPJE - SKOPJE (1947-1977);

1947-1977: kn. 15, kut. 145; 14,7. OP, NIS 107 str.


143



573. (631) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE „VELURFOLK“

(TEKSTILNA HEMISKA INDUSTRIJA) CO (vo ste~aj) - SKOPJE

(1961-2000); 1961/2000: kn. 37, kut. 108; 11,0. OP, NIS 38 str.

574. (632) TRGOVSKO DRU[TVO MODNA KONFEKCIJA „EVROTEKS“ AD

(KONFEKCISKA FABRIKA I TRGOVSKA MRE@A „PROGRES“)

(vo ste~aj) - SKOPJE (1945-1993); 1945/1993:

kn. 458, kut. 68; 20,8. OP, NIS 30 str.

575. (672) TEKSTILNA INDUSTRIJA IZVOZ-UVOZ „MIRKA GINOVA“

AD (vo ste~aj) - SKOPJE (1954-2003); 1954/2003:

kn. 26, kut. 191; 19,6. OP, NIS 11 str.


576. (548) PRETPRIJATIE ZA PROMET SO ZEMJODELSKI

I STOÂRSKI PROIZVODI I ME[OVITI STOKI „ÂIR“

- SKOPJE (1984-1992); 1984/1992: kut. 10; 1,0. OP, NIS 84 str.

577. (561) ZEMJODELSKA STOÂRSKA ZADRUGA „PRVI MAJ“ - SKOPJE

(1983-1994); 1983/1994: kn. 4, kut. 7; 0,7. OP, NIS 5 str.

578. (586) ZEMJODELSKA ZADRUGA „BRESTOVICA“ - SKOPJE

(1974-1990); 1974-1990: kn. 1, kut. 3; 0,35. OP, NIS 4 str.


579. (547) DOGOVORNA ORGANIZACIJA NA ZDRU@EN TRUD

„@IVINOPROM“ (1987-1991); 1987/1991:

kn. 2, kut. 1; 0,1. OP, NIS 2 str.

580. (562) PRETPRIJATIE ZA PROMET NA GOLEMO I MALO

SO PREHRANBENI I NEPREHRANBENI PROIZVODI

„CENTROPROMET“ - SKOPJE (1986-1994);

1986/1994: kn. 5, kut. 6; 0,6. OP, NIS 4 str.


144

581. (578) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE ZA PROMET NA GOLEMO

I MALO „EVROKOMERC“ - SKOPJE (1989-1995);

1989/1995: kn. 1; kut. 2; 0,2. OP, NIS 6 str.

582. (581) „VARDAR“ CO - SKOPJE (1982-1995); 1982/1995:

kn. 2, kut. 1; 0,1. OP, NIS 5 str.

583. (583) „FEROMOTOR“ - SKOPJE (1991-1995); 1991/1995:

kn. 1, kut. 2; 0,2. OP, NIS 2 str.

584. (588) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE „AGROTRGOVIJA“

(„AGROMAKEDONIJA“;„AGROPROM“) - SKOPJE (1969-1997);

1969/1997: kn. 15, kut. 31; 3,5. OP, NIS 10 str.

585. (591) POS „PREHRANA“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1974-1992);

1974/1992: kn. 2, kut 12; 1,2. OP, NIS 11 str.

586. (593) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE „INVEST KOMERC“

IZVOZ-UVOZ (vo ste~aj) - SKOPJE (1982-1991); 1982/1991:

kn. 9, kut. 7; 0,7. OP, NIS 3 str.

587. (597) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE „KARPO[ PROMET“

(vo ste~aj) - SKOPJE (1980-1991); 1980/1991: kut. 2; 0,2. OP, NIS 3 str.

588. (618) GRADE@NA TRGOVSKA ZADRUGA „SOLITER“ (vo ste~aj)

- SKOPJE (1970-1996); 1970/1996: kn. 3, kut. 6; 0,6. OP, NIS 5 str.

589. (619) AD „INDUSTIMPEKS“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1972-1999);

1972/1999: kn. 1, kut. 4; 0,4. OP, NIS 3 str.

590. (625) TP „SREM“ UVOZ-IZVOZ DOO - SKOPJE (1990-2000);

1990/2000: kn. 1, kut. 6; 0,6. OP, NIS 4 str.

591. (627) TRGOVSKO DRU[TVO ZA PROIZVODSTVO I TRGOVIJA

„KONZUM MAKSI MARKET“ - SKOPJE (1992-2000);

1990/2000: kn. 1, kut. 1; 0,1. OP, NIS 5 str.

592. (628) ME[OVITO PRETPRIJATIE „GERMATEKS“ DOO

(vo likvidacija) - SKOPJE (1997-2000); 1997/2000: kut. 1; 0,1. OP.

593. (634) TRGOVSKO PRETPRIJATIE NA GOLEMO I MALO UVOZ

-IZVOZ MODNA KU]A DOO „CENTROTEKSTIL“ (vo ste~aj)

- SKOPJE (1995-1999); 1995/1999: papka 1; 0,05. OP, NIS 32 str.

594. (635) DRU[TVO ZA PROMET I USLUGI „NOMOS TREJD“ DOO

(vo likvidacija) - SKOPJE (1992-2001);

1992/2001: kut. 1; 0,1. OP, NIS 6 str.


145

595. (638) TRGOVSKO DRU[TVO ZA PROIZVODSTVO, TRGOVIJA

I USLUGI „SAMA KOMERC“ VASILE DOOEL UVOZ-IZVOZ


1992/2001: kut. 1; 0,1. OP, NIS 5 str.

596. (639) DRU[TVO ZA USLUGI, TRANSPORT I TRGOVIJA

„MD KOMPANI“ METODI DOOEL IZVOZ-UVOZ (vo likvidacija)


597. (640) TRGOVSKO PROIZVODNO PRETPRIJATIE „LOZAR“


598. (641) TRGOVSKO DRU[TVO ZA GRADE@NI[TVO, PREVOZ,

TRGOVIJA I USLUGI „TRIJAS KOOP“ JUSUF RU[OVI] I DR.

DOO EKSPORT-IMPORT (vo likvidacija) - SKOPJE

(1995-2001); 1995/2001: kut. 1; 0,1. OP, NIS 4 str.

599. (642) DRU[TVO ZA TRGOVIJA, USLUGI I PROMET

„NANE KOMERC“ KEMAL DOOEL EKSPORT-IMPORT


1992/2001: kut. 1; 0,1. OP, NIS 1 str.

600. (645) DRU[TVO ZA ME[OVITA SOPSTVENOST

ZA PROIZVODSTVO, TRGOVIJA I USLUGI „RURA“ DOO


1998/2002: kut. 1; 0,1. OP, NIS 3 str.

601. (646) TRGOVSKO DRU[TVO ZA PROMET, PROIZVODSTVO

I USLUGI „JORGO KOMERC“ DOOEL EKSPORT-IMPORT

(vo likvidacija) - SKOPJE (1999-2002); 1999/2002: papka 1; 0,05. OP.

602. (648) TRGOVSKO DRU[TVO „INTER ^ERMAK“ DOOEL

EKSPORT-IMPORT ( vo likvidacija) - SKOPJE (2000-2001);

2000/2001: papka 1; 0,05. OP, NIS 4 str.

603. (649) DRU[TVO ZA PROIZVODSTVO, PROMET I USLUGI

„SOFI - 21“ DOOEL (vo likvidacija) - SKOPJE

(1992-2002); 1992/2002: kut. 1; 0,1. OP, NIS ???? str.

604. (667) ZBIRKA STE^AJNI ORGANIZACII - SKOPJE

(1) Dru{tvo za trgovija na golemo i malo, uslugi i {pedicija „Mak

Pivara“ DOOEL - Skopje (2000-2002); 2000/2002: papka 1; 0,05. OP.

(2) Dru{tvo za transport, trgovija i uslugi „7 Feniks“ DOOEL - Skopje

(2001-2002); 2001/2002: papka 1; 0,05. OP.


146

(3) Dru{tvo za delovni uslugi, marketing i promet „DD Kom Stojka i dr.

“ Eksport-Import (vo likvidacija) - Skopje (1992-2002); 1992/2002: kut. 1;

0,1. OP.

(4) Dru{tvo za trgovija, proizvodstvo i uslugi „Devit MKD“ DOOEL

Uvoz-Izvoz - Skopje (2000-2002); 2000/2002: papka 1; 0,05. OP.

(5) Trgovsko dru{tvo za me|unaroden transport i {pedicija „Skanskop

Bo`idar i dr.“ DOOEL Eksport-Import - Skopje (1998-2003); 1998/2003:

papka 1; 0,05. OP.

(6) Trgovsko dru{tvo „Pe{ Komerc II Kiril Vatlev“ DOOEL (vo

likvidacija) - Skopje (1995-2002); 1995/2002: kn. 1, papka 1; 0,05. OP.

(7) Dru{tvo za transport, uslugi, proizvodi i trgovija na golemo i malo

„Bex Quba“ DOOEL - Skopje (1993-2003); 1993/2003: papka 1; 0,05. OP.

(8) Trgovsko dru{tvo za distribucija na mobil proizvodi „Pegazus

Pantelis“ DOOEL - Skopje (1998-2003); 1998/2003: papka 1; 0,05. OP.

(9) Dru{tvo za grade`ni{tvo, transport, proizvodstvo, promet i uslugi

„Kael Komerc Jordan“ DOOEL Uvoz-Izvoz - Skopje (2001-2002);

2001/2002: papka 1; 0,05. OP.

(10) Pretprijatie za proizvodstvo vnatre{na i nadvore{na trgovija na

golemo i malo marketing i zastapuvawe „Videks“ (vo ste~aj ) - Skopje

(1990-1994); 1990/1994: kut. 1; 0,1. OP.

(11) Pretprijatie za vnatre{en i nadvore{en promet „Videks Forte“

DOO Uvoz-Izvoz (vo likvidacija) - Skopje (1993-1999); 1993/1999: kut. 1;

0,1. OP.

(12) Trgovsko dru{tvo „Daevu motor“ DOOEL - Skopje (1998-2003);

1998/2003: papka 1; 0,05. OP.

(13) Dru{tvo za trgovija na golemo i malo, posreduvawe, zastapuvawe i

uslugi „Sanitarija Du{ica“ DOOEL (vo likvidacija) - Skopje (1995-

2003); 1995/2003: : papka 1; 0,05. OP.

(14) Dru{tvo za trgovija, ugostitelstvo, transport i {pedicija „Bais

Kompani Bastri“ i dr. DOO (vo likvidacija) - Skopje (1999-2003);

1999/2003: papka 1; 0,05. OP.

(15) Dru{tvo za uslugi, promet i proizvodstvo „Vlamir“ i dr. Eksport-

Import DOO - Skopje (1992-2003); 1992/2003: papka 1; 0,05. OP.


147

(16) Dru{tvo za promet na stoki, uslugi i transport „Ami Intertrans

Zoran Vrhovec“ DOOEL (vo likvidacija) - Skopje (1997-2003); 1997/2003:

papka 1; 0,05. OP.

(17) „Ka Konsalting“ DOO Uvoz-Izvoz - Skopje ( -2002); 2002: papka 1;

0,05. OP.

(18) „Rojal Milk“ DOO - Skopje Eksport-Import Skopje (2002); 2002:

papka 1; 0,05. OP.

(19) Dru{tvo za transport, trgovija i uslugi „Graneks Makedonija“

DOO (vo likvidacija) - Skopje (2000-2003); 2000/2003: papka 1; 0,05. OP.

(20) Dru{tvo za turizam i aviosoobra}aj „Kompturs“ Dejan Janevski i

dr. DOO - Skopje (1999-2003); 1999/2003: papka 1; 0,05. OP.

(21) Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi „Jasmin Sejdija“

DOOEL Eksport-Import (vo likvidacija) - Skopje (1992-2004);

1992/2004: papka 1; 0,05. OP.

(22) Pretprijatie „Male{“ DOO (vo likvidacija) - Skopje (1992-2004);

1992/2004: papka 1; 0,05. OP.

(23) Dru{tvo za proizvodstvo i promet „MDS - Informaciski

In`enering Asparuh Tasev“ DOOEL Uvoz-Izvoz (vo ste~aj) - Skopje

(1991-2003); 1991/2003: kut. 1; 0,1. OP.

(24) Dru{tvo za trgovija i uslugi „GMS 1“ DOO - Skopje (2001-2004);

2001/2004: papka 1; 0,05. OP.

(25) TDPU „Okean 98“ DOOEL - Skopje (1999-2003); 1999/2003: papka 1;

0,05. OP.

(26) DT na golemo i malo „Povardarje Prom“ DOO Izvoz-Uvoz (vo

likvidacija) - Skopje (1999-2004); 1999/2004: papka 1; 0,05. OP.

605. (670) DRU[TVO ZA GRADE@NI[TVO I TRGOVIJA NA GOLEMO

I MALO „UKRAS“ AD (vo ste~aj) - SKOPJE (1962-2003);

1962/2003: kn. 8, kut. 48; 4,8. OP, NIS 6 str.

606. (671) AD ZA UGOSTITELSTVO I TURIZAM, TRGOVIJA NA GOLEMO

I MALO I PROIZVODSTVO NA BELI PE^IVA „MERKEZ“

(vo ste~aj) - SKOPJE (1958-2003); 1958/2003:

kn. 39, kut. 100; 10,8. OP, NIS 36 str.

607. (675) AD „ANGROKO@A“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1952-2004);

1952/2004: kut. 74, vrzopi 87; 12,05. OP, NIS 21 str.


148

TRGOVSKI PRETPRIJATIJA NA GOLEMO I MALO


„JUGOPRODUKT“ (1985-1992); 1985/1992:

kn. 3, kut. 8; 0,8. OP, NIS 7 str.

609. (542) PRETPRIJATIE VO OP[TESTVENA SOPSTVENOST

ZA PROIZVODSTVO I PROMET NA STOKI NA GOLEMO

I MALO „STOKOEKSPORT“ - SKOPJE (1990-1993); 1990/1993:

kn. 1, kut. 1; 0,1. OP, NIS 2 str.

610. (590) AD ZA PROMET NA GOLEMO I MALO „UNIPROM“

CO UVOZ-IZVOZ (vo ste~aj) - SKOPJE (1974-1998);

1974/1998: kn. 6, kut. 33; 3,4. OP, NIS 74 str.

611. (594) TRGOVSKO PRETPRIJATIE NA GOLEMO I MALO

„JUGOMETAL“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1987-1992);

1987/1992: kut. 1; 0,1. OP, NIS 4 str.

612. (602) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE ZA TRGOVIJA NA GOLEMO

I MALO „MAKO TEHNA“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1980-1996);

1980/1996: kn. 14, kut. 20; 2,1. OP, NIS 8 str.

613. (610) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE ZA PROMET NA GOLEMO

I MALO „IDEAL PROMET“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1970-1995);

1970/1975: kn. 2, kut. 7; 0,7. OP, NIS 22 str.

614. (630) AD ZA TRGOVIJA NA GOLEMO „VARDARKA“ UVOZ-IZVOZ


615. (633) AD VO ME[OVITA SOPSTVENOST ZA PROMET NA GOLEMO

I MALO I USLUGI VO GRADE@NI[TVOTO „JUGOMAK“

(RO „UMETNOST“; RO „TRGOKOOP“ i OOZT „SKOPSKA

TRGOVIJA“) (vo ste~aj) - SKOPJE (1963-2001);

1963/2001: kut. 54; 5,4. OP, NIS 4 str.

616. (643) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE ZA TRGOVIJA NA GOLEMO

I MALO „INKOS“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1980-1993);

1980/1993: kn. 1, kut. 6; 0,6. OP, NIS 3 str.


NA DOMA[EN I NADVORE[EN PAZAR „MERKANT“ (vo ste~aj)



149

6.2.3.4. Soobra}aj

618. (616) PRETPRIJATIE VO OP[TESTVENA SOPSTVENOST

ZA PREVOZ NA STOKI „AVTOTRANSPORT“ CO - SKOPJE

(1969-1999); 1969/1999: kn. 5, kut. 36; 3,65. OP, NIS 10 str.

6.2.3.5. Ostanati

619. (579) AD ZA PROFESIONALNA REHABILITACIJA

I VRABOTUVAWE NA INVALIDI „TEHNOPLASTIKA“

- SKOPJE (1990-1994); 1990/1994: kn. 1, kut. 4; 0,4.OP, NIS 3 str.

620. (580) OP[TESTVENO PRETPRIJATIE „ANGROIN@ENERING“


621. (589) AD ZA PROEKTIRAWE, IN@ENERING I KONSALTING

„IN@ENERING INVEST“ - SKOPJE (1982-1997);

1982/1997: kut. 17; 1,7. OP, NIS 9 str.

622. (601) ZA[TITNO OP[TESTVENO PRETPRIJATIE

ZA PROFESIONALNO OSPOSOBUVAWE I VRABOTUVAWE

NA INVALIDI „NOVA KNIGA“ - SKOPJE (1969-1999);

1969/1999: kn. 18, kut. 41; 4,2. OP, NIS 10 str.

623. (621) DOO „SEMOS INFORMATIKA“ ZA PROIZVODSTVO

I PROMET PO (vo likvidacija) - SKOPJE (1993-1999);

1993/1999: kut. 1; 0,1. OP, NIS 2 str.

624. (622) PRETPRIJATIE ZA PROFESIONALNO OSPOSOBUVAWE

I VRABOTUVAWE NA INVALIDIZIRANI LICA,

GRADE@NI[TVO „SVETLOST“ DOO (vo ste~aj) - SKOPJE

(1974-1999); 1974/1999: kn. 2, kut. 37; 3,7. OP, NIS 8 str.

6.2.4. Zanaet~istvo

625. (543) GRADE@NA ZANAET^ISKA USLU@NA ZADRUGA „SJAJ“


626. (545) GRADE@NA ZADRUGA „VARDAR - GRADBA“ - SKOPJE

(1981-1992); 1981/1992: kn. 4, kut. 8; 0,8. OP, NIS 4 str.


150

627. (557) MONTA@NO-INSTALATERSKA ZADRUGA „GRADOMONTA@A“


628. (584) DRU[TVO ZA IZVEDBA I MONTA@A „EV ENERGOMONTA@A“

(vo ste~aj) - SKOPJE (1990-1995); 1990/1995:

kn. 1, kut. 2; 0,2. OP, NIS 2 str.

629. (587) RO „PRESPA“ - SKOPJE (1985-1989); 1985-1989:

kn. 1, kut. 1; 0,1. OP, NIS 2 str.

630. (592) ZANAETÎSKO-IZOLATORSKA ZADRUGA „IZO“

CO - SKOPJE (1974-1998); 1974/1998:

kn. 6, kut. 33; 3,35. OP, NIS 12 str.

631. (595) „METALKA“ DOO (vo ste~aj) - SKOPJE (1988-1990);

1988/1990: kut. 1; 0,1. OP, NIS 3 str.

632. (596) GRADE@NA ZADRUGA „EKSTERIER“ (vo ste~aj) - SKOPJE

(1983-1990); 1983/1990: kn. 1, kut. 3; 0,3. OP, NIS 3 str.

633. (598) GRADE@NO-ZANAETÎSKA ZADRUGA „ENERGO “ - SKOPJE

(1981-1991); 1981/1991: kut. 1; 0,1. OP, NIS 3 str.

634. (599) PRETPRIJATIE ZA PROIZVODSTVO NA GOTOVI

TEKSTILNI PROIZVODI „SOLUN“ (vo ste~aj) - SKOPJE

(1974-1998); 1974/1998: kn. 7, kut. 26; 2,7. OP, NIS 9 str.

635. (609) PRETPRIJATIE ZA GRADE@NI[TVO I ZAVR[NI

ZANAETÎSKI RABOTI VO GRADE@NI[TVOTO „SPEKTAR“


636. (617) MONTA@NO-INSTALATERSKA ZADRUGA „UNIONMONT“

(vo ste~aj) - SKOPJE (1980-1996); 1980/1996:

kn. 3, kut. 12; 1,2. OP, NIS 6 str.

637. (620) MOLERO-FARBARSKO PRETPRIJATIE „ZOGRAF“ (vo ste~aj)


638. (626) DOO ZA GRADE@NO-ZANAETÎSKI RABOTI I PROMET

NA GOLEMO I MALO „OSOGOVO“ („MAK GRADBA“)

(vo likvidacija) - SKOPJE (1984-1998); 1984/1998:

kn. 3, kut. 21; 2,1. OP, NIS 3 str.

639. (629) PRETPRIJATIE ZA ZAVR[NI RABOTI

VO GRADE@NI[TVOTO „PODOGRADBA“ - SKOPJE

(1967-2000); 1967/2000: kn. 7, kut. 33; 3,4. OP, NIS 6 str.

640. (644) AD ZA IZOLATORSKO-ZANAETÎSKI USLUGI I USLUGI

VO PROMETOT „IZOOPTIK“ (vo ste~aj) - SKOPJE (1972-2002);

1972/2002: kn. 6, kut. 55; 5,6. OP, NIS 14 str.


151

641. (674) PROIZVODNA USLU@NA I PROMETNA ZADRUGA „4 JULI“

(vo ste~aj) - SKOPJE (1964-2004); 1964/2004:

kn. 1, kut. 6; 0,6. OP, NIS 6 str.

642. (683) AD „ENTERIER“ - SKOPJE (1971-2005); 1971/2005:

kn. 3, kut. 11; 1,1. OP, NIS 5 str.

643. (684) DRU[TVO ZA ZAVR[NI RABOTI VO GRADE@NI[TVOTO

I TRGOVIJA NA GOLEMO I MALO „BISER“ DOO (vo ste~aj)

- SKOPJE (1971-2004); 1971/2004: kut. 30, vrzopi 7; 4,5. OP, NIS 5 str.

7. OP[TESTVENO - POLITI^KI ORGANIZACII,

DRU[TVAI ZDRU@ENIJA

7.1. OP[TESTVENO-POLITI^KI ORGANIZACII

644. (559) I OBLASTEN KOMITET ZA SKOPSKA OBLAST - SKOPJE


645. (573) OKOLISKI KOMITET NA KPM DRA^EVO, DRA^EVO

- SKOPJE (1945-1947); 1945/1947: papka 1; 0,05. AI, a.e. 65,


646. (574) OKOLISKI KOMITET NA KPM MAXARI, MAXARI - SKOPJE

(1945-1947); 1945/1947: papka 1; 0,05. AI, a.e. 65,


647. (564) UNIVERZITETSKI KOMITET NA KPM SKOPJE - SKOPJE,

(1948-); kut. 2; 0,2. Nesreden.

648. (565) I REONSKI KOMITET NA KPM - SKOPJE, (1944-1953);

kut. 1; 0,1. Nesreden.

649. (566) II REONSKI KOMITET NA KPM - SKOPJE, (1944-1953);


650. (567) III REONSKI KOMITET NA KPM - SKOPJE, (1944-1953); kut. 1;

0,1. Nesreden.

651. (568) IV REONSKI KOMITET NA KPM - SKOPJE, (1944-1953);


652. (569) KOMITET BR. 1 (UDB) - SKOPJE (1946-1954); kut. 1; 0,1. Nesreden.


152

653. (570) KOMITET NA VLADATA (KOMITET NA REPUBLI^KI

USTANOVI) - SKOPJE, (1946-1954); kut. 1; 0,1. Nesreden.

654. (571) KOMITET NA @TP - SKOPJE (1946-); kut. 1; 0,1. Nesreden.

655. (572) KOMITET NA UNM - SKOPJE, (1946); kut. 1; 0,1. Nesreden.

656. (576) RUDNI^KI KOMITET NA KPM - SKOPJE (1946);


657. (577) FABRI^KI KOMITET NA KPM - SKOPJE (-1946);

kut. 1; 0,1. Nesreden,

658. (540) SOVET NA SINDIKATITE NA OP[TINA „GAZI BABA“


659. (558) SOJUZ NA ZDRU@ENIJATA NA BORCITE OD NOV (NOAVM)

NA OP[TINA „CENTAR“ - SKOPJE (1976-1990); 1976/1990:

kn. 2, kut 7; 0,70. OP, NIS 25 str.

7.2. STALE[KI ORGANIZACII

660. (608) ZDRU@ENIE NA IN@INERI I ARHITEKTI SKOPJE

(1935-1941); papka 1; 0,05. Nesreden.

7.7. OSTANATI

661. (600) SEKCIJA NA PRE@IVEANITE BORCI OD XII MAKEDONSKA

NARODNOOSLOBODITELNA UDARNA BRIGADA - SKOPJE,

(1944-1965); 1944/1965: kut. 13; 1,3. AI, a.e. 1651,



Fondot „Sekcija na pre`iveanite borci od XII Makedonska NOU

brigada“ se sostoi od materijali, dokumenti, fotografii i drugo, sozdadeni

od rabotata na Sekcijata, vo koja ~lenuvaat pre`iveani borci na Brigadata.

XII Makedonska NOU brigada e formirana na 12 septemvri 1944 godina,

vo selo Fojnica, Titovele{ko. Vo nejziniot sostav, pokraj drugite, golem del

bile mladinci i mladinki od Skopje i okolinata, poradi {to taa go nosi i

nazivot „Skopska brigada”.


153

Formaciski Brigadata e sostavena od 3 bataljoni. Vo tekot na

postoeweto na Brigadata, niz nejzinite redovi se pominati pove}e od 1.200

borci.

Vedna{ po naoroùvaweto vo selo @egqawe, Brigadata otpo~nuva so

postojani borbi so neprijatelot, s# do 12 i 13 noemvri, koga zaedno so III i XVI

brigada i drugi borbeni formacii, go osloboduvaat Skopje od neprijatelot.

Po osloboduvaweto na Skopje, Brigadata prodolùva so borbenite

aktivnosti - ~istewe na terenite, preku Matka i [i{evo do Tetovo i

okolinata - od balisti~kite bandi. Potoa, Brigadata se prefrla na

teritorijata na Ju`na Srbija - Ka~anik, kade vleguva vo sostavot na 41

Makedonska divizija, so istata zada~a - ~istewe na terenite od balisti~kite

bandi, do kone~noto osloboduvawe na Jugoslavija.


Dokumenti i materijali od rabotata na Sekcijata, spisoci, dosieja,

napisi, fotografii i kli{ea.


8. VERSKI ORGANIZACII

8.1.3. Srpska crkva

662. (653) SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKOVNA OP[TINA - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na Srpskata pravoslavna crkovna op{tina -

Skopje.


663. (665) SRPSKA PRAVOSLAVNA PAROHIJA PRI CRKVATA

„SV. DIMITRIJA“ - SKOPJE (1919-1939); 1919/1939:

kn 1, papka 1; 0,05. AI, a.e. 8, listovi 171, NIS 5 str.


Kniga - popis na ìteli na IX Skopska parohija po ulici i dokumenti

od rabotata na Srpskata pravoslavna parohija pri crkvata „Sv. Dimitrija“ -

Skopje vo periodot od 1919-1939 godina.



154

664. (677) PAROHIJA PRI CRKVATA „SV. \ORGIJA“, ÂIR - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na Parohijata pri crkvata „Sv. \or|i“ âir -

Skopje vo period od 1930-1940 godina.



„SV. CAR KONSTANTIN I SV. CARICA ELENA“ - SKOPJE

(1933-1939); 1933/1939; papka 1; 0,05. AI, a.e. 10, listovi 84, NIS 4 str.


Dokumenti od rabotata na Srpskata pravoslavna parohija pri crkvata

„Sv. Konsantin i Elena“ - Skopje vo period od 1933-1939 godina.


666. (678) PAROHIJA PRI CRKVATA „SV. PETKA“, CRNIÊ - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na Parohijata pri crkvata „Sv. Petka“ Crni~e -

Skopje vo period od 1931-1941 godina.



„SV. SPAS“ - SKOPJE (1926-1940); 1926/1940; papka 1; 0,05. AI, a.e. 4,



Dokumenti od rabotata na Srpskata pravoslavna parohija pri crkvata

„Sv. Spas” - Skopje vo periodot od 1926-1940 godina.


668. (679) PAROHIJA DRAÊVO, s. DRAÊVO - SKOPJE (1925-1941);

1925-1941: papka 1; 0,05. AI, a.e. 6, listovi 11, NIS 3 str.


Dokumenti od rabotata na Parohijata Dra~evo, s. Dra~evo - Skopje vo

period od 1925-1941 godina.



155

669. (676) PAROHIJA QUBANCI, s. QUBANCI - SKOPJE (1929-1941);

1929/1941; papka 1; 0,05. AI, a.e. 2, listovi 11, NIS 2 str.


Dokumenti od rabotata na Parohijata Qubanci s. Qubanci - Skopje.


670. (661) MANASTIR „SV. ARHANGEL MIHAIL“, s.ÎÊVO - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na manastirot „Sv. Arhangel Mihail“ s. î~evo

- Skopje vo periodot od 1929-1930 godina.


671. (660) MANASTIR „SV. BLAGOVE[TENIE“, s. BAWANI - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na manastirot „Sv. Blagove{tenie“, s. Bawani -



672. (658) MANASTIR „SV. \OR\I“, s. DEQADROVCI - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na crkvata „Sv. \or|i“ s. Deqadrovci - Skopje

vo periodot od 1929-1930 godina.


673. (656) MANASTIR „SV. ILIJA“, s. RAKOTINCI - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na manastirot „Sv. Ilija“ - s. Rakotinci -




156

674. (659) MANASTIR „SV. NIKITA“, s. GORWANI - SKOPJE (1928-1931);



Dokumenti od rabotata na manastirot „Sv. Nikita“, s. Gorawani -



675. (664) CRKVA „SV. \ORGIJA“, ÂIR - SKOPJE (1927-1942); 1927/1942:

kn 1, papka 1; 0,05. AI, a.e. 3, listovi 177, NIS 4 str.


Kniga na rashodi i dokumenti od rabotata na crkvata „Sv. \orgija“

âir - Skopje vo periodot od 1927-1942 godina.


676. (655) CRKVA „SV. NIKOLA“, s. MIRKOVCI - SKOPJE (1919-1943);



Knigi - kniga na prihodi i rashodi i dokumenti od rabotata na crkvata

„Sv. Nikola“ s. Mirkovci - Skopje.


677. (650) CRKVA „SV.PETKA“, s. MIRKOVCI - SKOPJE (1925-1931);



Finansiski dokumenti od rabotata na crkvata „Sv. Petka“ („Sv.

Paraskeva“) s. Mirkovci - Skopje.


678. (651) CRKVA „SV.PETKA“, s. POBO@JE - SKOPJE (1919); 1919;



Spisok na dvièn i nedvièn imot na crkvata „Sv. Petka“ s. Pobo`je -

Skopje.



157

679. (654) CRKVA „SV. SPAS“ - SKOPJE (1924-1944); 1924/1944:



Imenik na ~lenovite na Bratstvoto „Sv. Velikoma~enik Mina“ pri

crkvata „Sv. Spas“ i dokumenti od rabotata na crkvata „Sv. Spas” - Skopje vo

periodot od 1924-1944 godina.


680. (657) CRKVA „SV. SPAS“, s. DRA^EVO - SKOPJE (1925-1933);



Dokumenti od rabotata na crkvata „Sv. Spas“, s. Dra~evo - Skopje vo

periodot od 1925-1933 godina.


681. (652) KAPELA „SV. \ORGIJA“, s. KRIVI DOL - SKOPJE (1936-1938);



Dokumenti od rabotata na kapelata „Sv. \or|i“ s. Krivi Dol, Skopje.


682. (663) KAPELA „SV. \ORGIJA“ - SKOPJE (1942); 1942:



Spisok na prihodite na kapelata „Sv. \orgija“ - Skopje vo tekot na 1942

godina.


683. (662) KAPELA „SV. JOVAN GLAVOSE^A“, KAPI[TEC - SKOPJE



Dokumenti od rabotata na kapelata „Sv. Jovan Glavose~a“ Kapi{tec -




158

B. SEMEJNI I LI^NI FONDOVI

B.1. SEMEJNI FONDOVI

684. (623) SEMEEN FOND NA SEMEJSTVOTO [UPLINOVSKI

- SKOPJE 1903/1998: kut. 9; 0,9. NIS 6 str. Nesreden.

ODDELENIE SKOPJE Vo Dr`avniot arhiv na Republika Makedo

Documents

Transcript of ODDELENIE SKOPJE Vo Dr`avniot arhiv na Republika Makedo