Një Vizion Drejt Të Ardhmes Për Ballkanin

Prof. Dr. Ahmet DAVUTOGLUMinistër i Punëve të Jashtme

Republika e TURQISË

PËRMBAJTJA

SADRŽINA

HYRJE 3PROCESI I BAHKËPUNIMIT NË EVROPËN 4JUGLINSORE (SEECP): NGA SHEKULLI I 20-të NË SHEKULLIN E 21-të 5PARIMET E METODOLOGJISË 6PARIMET E POLITIKËS 10

Ahmet Davutogllu u lind në Konia / Tashkent në vitin 1959. Pas përfundimit të arsimit të mesëm në Shkollën e Lartë të Stambollit, zakonisht e njohur si Istanbul Erkek Lisesi, ai u diplomua në degën e Ekonomisë dhe Shken-cave Politike në Universitetin Boğaziçi, ku pastaj kreu Magjistraturën në fushën e Administratës Publike dhe Doktoraturën në Shkencat Politike dhe Marrëdhëniet Ndërkombëtare. Pas emërimeve akademike jashtë ven-dit në mes të vitit 1990 dhe 1995, ai punoi në Universi-tetin Marmara ndërmjet viteve 1996 dhe 1999. Ai u bë ndihmës profesori në vitin 1993 dhe profesor në vi-tin 1999. Ndërmjet 1999 dhe 2004, ai ishte anëtar i fa-kultetit dhe kreu i Departamentit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin Beykent. Ai gjithash-tu shërbeu si Këshilltar i Lartë i Kryeministrit dhe si Ambasador-në-

Large midis vitit 2002 dhe 2009 dhe ka qenë Ministër i Punëve të Jashtme që nga 1 Maji i vitit 2009.

Botimet e tij përfshijnë Paradigmat Alternative (Lanham: Shtypi Universitar i Amerikës, 1993), Transformimi Civi-lizuese dhe Bota Myslimane (KL: Penda, 1994), Stratejik Derinlik (Thellësia Strategjike, Publikime Globi, 2001) dhe Küresel Bunalım (Kriza Globale, Publikime Globi, 2009). Ai ka ndjekur një qasje multi-disiplinore në punën e tij dhe ka shkruar në gjuhë të ndryshme në fusha të tilla siç janë marrëdhëniet ndërkombëtare, analiza rajona-le, filozofi krahasuese politike, dhe histori krahasuese e qytetërimeve. Profesor Davutogllu është i martuar ka katër fëmijë dhe flet anglisht, gjermanisht dhe arabisht.

©All rights reserved

3

një botë të rajoneve ku proceset lokale dhe rajonale gjithnjë e më shumë fitojnë rëndësi. Realiteti i bashkëpunimit rajonal dhe sub-rajonal gjithnjë e më shumë është bërë fakt i shekullit 21 kur shumë popuj shkojnë drejt bashkëveprimit më të ngushtë kulturor, ekonomik dhe politik nëse jo drejt integrimit në nivel rajonal. Rajoni i Ballkanit i cili tradicionalisht është referuar si prototip i ndarjes (fragmentimit), dhe dezintegrimit, tani ka rast të shfaqet si një rregull tjetër

rajonal ku bashkëpunimi kulturor dominon. Ky ese propozo një vizion alternativ të bashkëpunimit të mëtejmë rajonal rreth SEECP-it bazuar në një strukturë të metodologjisë dhe principeve të politikës (normave), në përpjekjen që të stimulohet një debat më i gjerë për tematikën në qarqet intelektuale dhe politike në rajonin e Ballkanit. Në veçanti ky ese nënvizon bazat normative dhe principet e politikës për

Rajoni I Ballkanit është në një pikë historike kur SEECP-it (Procesi I bashkëpunimit të Evropës Juglindore) së shpejti do të festojë 15 vjetorin e tij. Është koha për vendet e rajonit të përkujtojnë 15 vitet e kaluara dhe të rivlerësojnë rolin potencial që ky proces mund të luaj në të ardhmen e rajonit. Cili ishte vizioni i përbashkët që shtiu popujt e Ballkanit të iniciojnë këtë proces? Cilat kanë qenë të arriturat e SEECP-it? Cilët janë faktorët që e bëjnë këtë proces komponent

jetik të çështjeve rajonale? Cilat janë sfidat që duhet të përmbushen për zhvillimin e mëtejshëm të SEECP-it? Këto janë vetëm disa pyetje që ne si grupe të interesit në krijimin e një rendi paqësor dhe të qëndrueshëm në Ballkan duhet seriozisht ti mendojmë.

Përkundër argumentit që forcat e globalizimit do ti reduktojnë dallimet lokale dhe do ta lehtësojnë urgjencën për një shoqëri të vetme globale edhe më tutje jetojmë në

VIZIONI I PARAPARË PËR BALLKANIN

4

tri luftërave: luftërat ballkanike, lufta e parë dhe e dytë botërore. Në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të e pranishme ishte edhe lufta e ftohtë e gjatë. Këto luftëra të nxehta apo të ftohta vendosën vija të demarkacionit në rajon dhe krijuan pasiguri, jo stabilitet dhe paragjykime. Këto tensione, deri në një masë të caktuar, mbijetuan në dekadat e pas luftës së ftohtë dhe kultura e dhunës e rritur gjatë atyre dekadave të gjata akoma ndjek njerëzit e rajonit.

Popujt e Ballkanit janë në një pikë kritike të zgjidhjes, nëse do të përjetësojnë mentalitetin e dekadave paraprake të cilat ishin të bazuara në armiqësi dhe konflikt, ose do ta adoptojnë një gjuhë të re politike e cila do të vendos theksin në fatin e përbashkët dhe bashkëpunim. Kjo qasje e re vetëm mundet të shfaqet nga kuptimi i përbashkët për të priturat e popujve të Ballkanit për të ardhmen e rajonit. Më me rëndësi, një vizion i paraparë i tillë nënkupton se ne duhet ti përkushtojmë përpjekjet tona intelektuale që të imagjinojmë se si Ballkani dhe SEECP-i do të duken, le të themi, në vitin 2015 ose 2050, në vend që të merremi me debate të ashpra se çka ndodhur në vitin 1950 ose 1990.

Në këtë pikë, ne duhet të pauzojmë dhe t`ia parashtrojmë vetes pyetjen se çfarë roli ne parashikojmë për rajonin në marrëdhëniet

bashkëpunimin rajonal kur popujt e Ballkanit parashikojnë si ta riorganizojnë arkitekturën e tyre institucionale në këtë epokë të re.

SEECP-I: NGA SHEKULLI I 20-TË NË SHEKULLIN E 21-TËEdhe pse u formua në vitin 1996 kah fundi i shekullit 20 SEECP-i gjithsesi ka evoluar si një organizatë e cila do të jetoj deri tek kushtet e veçanta të shekullit 21. Mbetet gati të shfaqet si një organizatë që do të shtroj rrugën drejt për vendet e rajonit ashtu si ata kërkojnë të shpikin një të ardhme të re në rajon dhe ndarje me mentalitetin e shekullit të kaluar i cili ishte i karakterizuar me dy luftëra botërore dhe me një numër të madh të konflikteve tjera. SEECP-i siguron një drejtim të përsosur për vendet e rajonit në kërkimin e tyre të vetë emancipohen nga kujtimet e këqija të shekullit të 20-të dhe që ta evitojnë rrezikun e rënies në grackë në një cikël të egër të tensioneve, krizave, konflikteve dhe problemeve që ishin endemike për atë kohë të caktuar. Një ndarje e tillë psikologjike në të kaluarën është një parakusht nëse vendet e rajonit sinqerisht dëshirojnë që ta shohin SEECP-in të evoluojë si një organizatë kryesore e cila do ti jep formë të ardhmes së Ballkanit.

Sfida esenciale të cilën duhet ta adresojmë është si të nxisim një vizion të përbashkët që do ti bashkonte vendet e Ballkanit rreth objektivave të përbashkëta në kohën kur ne përgatitemi të përballemi me sfidat e shekullit 21. Për fat të keq shekulli 20 ishte i zhytur në kujtesa të këqija dhe eksperienca e rajonit në këtë periudhë ishte larg e të qenit burim i inspirimit për detyrën tonë për tu përgatitur për një të ardhme më të qetë dhe më me prosperitet. Në gjysmën e parë të shekullit të 20-të rajoni ishte dëshmitar i

Sfida esenciale të cilën duhet ta adresojmë është si të nxisim një vizion të përbashkët që do ti bashkonte vendet e Ballkanit rreth objektivave të përbashkëta në kohën kur ne përgatitemi të përballemi me sfidat e shekullit 21.

5

Pjesa e mbetur e esesë nënvizon bazat normative dhe principet të cilat sugjerojnë një rrugë përpara, si ne parashikojmë si të ndërtojmë këtë epokë të re në Ballkan. Qasja e re duhet të jetë e bazuar në metodologji dhe në parimet e politikës. Këtu, ju prezantoj 3 metodologji dhe 4 parime të politikës të cilat në tërësinë e tyre mund të ndihmojnë të formulojmë një qasje për bashkëpunimin rajonal në Ballkan.

PARİMET E METODOLOGJİSË Parimi I parë I metodologjisë nënvizon rëndësinë e të pasurit një qasje të orientuar kah vizioni përkundër asaj të orientuar kah kriza. Liderët dhe popujt e rajonit të Ballkanit akoma i kujtojnë krizat ndër të tjerat në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në Kosovë. Qasja e orientuar kah krizat mbetet e fiksuar në detajet e këtyre krizave të kaluara ashtu si ata i trajtojnë problemet bashkëkohore dhe si e tillë, ata,me qëllim apo jo, vazhdimisht riprodhon trashëgimi negative të këtij episodi të hidhur në konteste të ndryshme. Qasja e orientuar kah vizioni, përkundrazi kërkon të veprohet përtej këtyre krizave dhe propozon të zgjidhen çështjet aktuale në një kornizë të re dhe vizion të freskët.

Parimi i dytë i metodologjisë më tepër bën thirrje për miratimin e një qasjeje të orientuar me vështrim nga e ardhmja se sa nga ajo me vështrim nga e kaluara. Shoqëritë dhe udhëheqësit e interpretojnë dhe e përdorin historinë në mënyra të ndryshme. Ndoshta mënyra më e rrezikshme është ajo që e koncepton historinë si një barrë e së kaluarës dhe një pengesë për të ardhmen. E vërteta është se historia është ajo që e bën botën e sotme. Megjithatë si aktorë të cilët posedojnë vendosmëri dhe vullnet të lirë, ne nuk jemi të detyruar nga trashëgimitë tona të kaluara

globale në vitin 2015 dhe më pas. Sugjerimi i Turqisë është që ti qasemi kësaj epoke të re si një periudhe të restaurimit, bashkëpunimit dhe ndërtimit : restaurimit në kuptimin e restaurimit të pikave të përbashkëta kulturore, ekonomike dhe politike ; bashkëpunimit në kuptimin e zhvillimit të një fryme të përbashkët të veprimit ; dhe ndërtimit në kuptimin e mënyrës që të tejkalohet trashëgimia e dekadave të kaluara dhe ti përgjigjemi sfidave të dekadave të ardhshme. Këto janë parakushtet që të kemi një atmosferë të re të partneritetit dhe një qasje konstruktive për ndërtimin e një epoke paqësore dhe me prosperitet në rajon.

Ne duhet të pauzojmë dhe t`ia parashtrojmë vetes pyetjen se çfarë roli ne parashikojmë për rajonin në marrëdhëniet globale në vitin 2015 dhe më pas.

6

parime të politikës. I pari është pronësia rajonale dhe gjithëpërfshirës. Premisa jonë fillestare është ajo që rajoni i takon popujve vendas të cilët kanë jetojnë aty me shekuj dhe do të vazhdojnë të jetojnë në këtë rajon. Të gjithë grupet etnike, religjioze dhe sektare, janë pjesë integruese e rajonit dhe do të mbeten të tillë në vitet e ardhshme. Askush nuk duhet të mendojë asnjë dëbim të popullsisë apo ekzil të një individi të vetëm. Popujt e rajonit të Ballkanit janë jo vetëm fqinj që jetojnë krah për krah, por ato gjithashtu formojnë një familje me lidhje të dendura shoqërore dhe kulturore që i lidhin ata. Ky rajon është si çorba dhe do të ketë shije të mirë vetëm nëse kripa dhe të gjitha përbërësit janë siç duhet aty. Nëse ndonjëri e nxjerr ndonjërën prej tyre jashtë, ajo çorbë do të jetë pa shije; që këtu del, rëndësia e pronësisë së rajoni. Serbët, Shqiptarët, Turqit, Grekët, Boshnjakët, Bullgarët, Kroatët, Rumunët, ndër të tjerët, të gjithë do të jetojnë së bashku në shekullin e ardhshëm, duke sjellë pasurinë e tyre në tryezë.

Pronësia rajonale dhe gjithpërfshirja nuk do të thotë që asnjëherë nuk do të ketë mosmarrëveshje, por qasja familjare në thelb kërkon që vendet e rajonit duhet ti menaxhojnë krizat me frymën familjare. Ashtu si askush nuk mund të mohojë vëllanë apo motrën e tij, ne nuk mund thjeshtë ti kthejmë shpinën njëri tjetrit dhe të shkojmë

në ndërtimin e ardhmërisë sonë. Duke pasur këtë parasysh vendet e Ballkanit më tepër duhet të kenë një pamje nga e ardhmja se sa të jenë të robëruar në të kaluarën kur përballen me sfidat e moshës.

Parimi i tretë i rëndësishëm i metodologjisë më tepër sugjeron një qasje të bazuar në vlera se sa qasje të bazuar në ideologji për problemet rajonale. Vizioni i bazuar në vlera supozon se popujt e Ballkanit pajtohen për disa vlera të përbashkëta pa marrë parasysh dallimet etnike, religjioze ose dallime të sekteve. Ky vizion i kundërvihet qasjes së bazuar në ideologji e cila thellësisht riprodhon dogmatizëm ideologjik që përkujton epokën e luftës së ftohtë ose më vonë ideologjitë etno-nacionaliste të cilat kanë shkatërruar rajonin me efekte të përhapura në zonat fqinje.

Si përmbledhje, një qasje e re ndaj bashkëpunimit rajonal më tepër është e orientuar kah vizioni se sa kah kriza, më tepër me vështrim nga e ardhmja se sa nga ajo me vështrim nga e kaluara, dhe kuptimi i tyre më tepër bazohet në vlera se sa në ideologji. Këto parime mund të shërbejnë si parime udhëzuese për SEECP-in si një forum që ka të bëjë me çështjet në këtë rajon.

PARİMET E POLİTİKËSKëto parime të metodologjisë duhet të plotësohen me parime të politikës në mënyrë që të jenë efektive në aspektin praktik. Në këtë kategori, do të mund ti përfshijmë katër

Një qasje e re ndaj bashkëpunimit rajonal më tepër është e orientuar kah vizioni se sa kah kriza, më tepër me vështrim nga e ardhmja se sa nga ajo me vështrim nga e kaluara, dhe kuptimi i tyre më tepër bazohet në vlera se sa në ideologji.

Qasja e orientuar kah vizioni, përkundrazi kërkon të veprohet përtej këtyre krizave dhe propozon të zgjidhen çështjet aktuale në një kornizë të re dhe vizion të freskët.

7

hartuesit e politikës ta kenë vendosmërinë që shekullin e 21- të ta kthejnë në një shekull të ri-integrimit në rajonin e Ballkanit. Në vend të ndarjes në nivel të ulët, ne kemi nevojë të mbështesim integrimin e nivelit të lartë. Në këtë pikë, zhvillimi i dialogut politik është i një rëndësie të madhe. Duhet të pasur mekanizma të dialogut politik të nivelit të lartë bilateral dhe multilateral që takohen rregullisht, të ngjashme me mekanizmat e Bashkimit Evropian. Në vend që të ketë një samit vjetor, SEECP-i mund të mbajë dy ose tre samite, të mbështetura nga një numër i mekanizmave përkatëse bilaterale

secili rrugës së vet. Ajo që ne kemi nevojë për të zhvilluar janë më shumë iniciativa rajonale për ta përforcuar bashkëpunimin dhe të zhvillojmë mënyra dhe mjete për ti zgjidhur problemet. Në këtë kuptim, mekanizmin trelateral midis Turqisë, Bosnjës dhe Serbisë mund ta quajmë si hap historik. Askush as që ka mundur të imagjinojë vitet e 90-ta, për shembull, se Turqia dhe Serbia tani do të punonin së bashku. Përveç Ngjashëm ekziston mekanizmi trelateral Turqi, Kroaci dhe Bosnje dhe Hercegovinë, përveç atij Turqi, Greqi dhe Bullgari. Fillimi i proceseve të tilla bilaterale, trelaterale ose multilaterale do të shtrojë rrugën për iniciativa më të gjëra rajonale, të cilat do të mund të jenë fokusi kryesor i forumit të SEECP-it.

Parimi i dytë i politikës është ri-integrimi rajonal. Shekulli i 20 – të ishte një shekull i ndarjes. Në mënyrë për të normalizuar rajonin në përputhje me frymën e kohës,

Popujt e rajonit të Ballkanit janë jo vetëm fqinj që jetojnë krah për krah, por ato gjithashtu formojnë një familje me lidhje të dendura shoqërore dhe kulturore që i lidhin ata.

8

i jep prioritet ri-integrimit ekonomik dhe i largon barrierat për bashkëpunim më të afërt. Për shembull, ne kemi nevojë për lidhje të rregullt ajrore, autostrada të përshtatshme, dhe për trena të shpejtë, në Ballkan, kështu që këto komunitete më mirë mund të lidhen me njëri tjetrin.

Një fushë tjetër ku ri-integrimi është tejet i vonuar është bashkëpunimi kulturor dhe intelektual. Le ta themi atë që është e qartë. Bashkëpunimi më i madh kulturor dhe intelektual është sine qua non për secilin proces të bashkëpunimit rajonal. Për fat të keq, disa nga intelektualët në rajon janë me mendje më ngushtë dhe me vështrim më nga brenda sesa njerëzit e zakonshëm; këto intelektualë nxisin emocione armiqësore të cilat mund të zgjojnë urrejtje. Në mënyrë që të zhduken pengesat e ngritura nga paragjykimet kulturore, duhet të zhvillohet bashkëpunim më i madh në fushat siç janë bashkëpunimi dhe programet shkëmbimit midis universiteteve, si dhe midis institucioneve arsimore dhe kërkimore. Vetëm atëherë mund të shtrojmë bazë të qëndrueshme për forcimin e integrimit rajonal.

Parimi i tretë përkatës i politikës është rëndësia e marrjes parasysh procesin e integrimit Evropian. Natyrisht, e kaluara e rajonit ishte e zhytur në historinë e kontinentit të gjerë Evropian dhe e ardhmja e tij do të vazhdojë të jetë në Evropë. Duke

dhe komitete të përhershme. Një shembull i mundshëm është takimi i Këshillit strategjik të nivelit të lartë Turqi-Greqi. 87 vjet para formimit të këtij këshilli, Turqia dhe Greqia kishin nënshkruar vetëm 35 marrëveshje. Megjithatë në një ditë, më 15 Maj 2010, autoritetet Turke dhe Greke nënshkruan 25 marrëveshje dhe kishin takim të përbashkët të kabinetit me të gjithë ministrat përreth tryezës. Kjo gjë, vetëm para 5 apo 10 vjetëve ishte e pa imagjinuar. Turqia dhe Greqia do të vazhdojnë të mbajnë takime të përbashkëta të kabinetit të bashkë-kryesuar nga të dy kryeministrat.

Thellimi i ndërvarësisë ekonomike është i rëndësishëm për integrimin rajonal. Në këtë aspekt, RCC (Këshilli për bashkëpunim rajonal (KBR)) siguron një forum të rëndësishëm që duhet të forcohet. Një qasje e freskët ndaj integrimit rajonal kërkon një vështrim të ri në rolin e qyteteve në rajon. Shumë qytete kanë pësuar nga ndarjet e imponuara në rajon gjatë rrjedhës së historisë. Për shembull, Selaniku më parë ishte qendër e aktiviteteve ekonomike në Evropën lindore, duke shërbyer si portë për Evropën lindore gjatë shekujve. Në këtë aspekt, ishte e ngjashme me Edirnenë, Adrianopolisin e Turqisë. Tani, ata qytete janë larg ditëve të tyre të ndritshme të së kaluarës. Përderisa Selaniku ishte porti për tërë Ballkanin, sot është qytet i rëndësishëm vetëm për Greqinë. Edhe gjendja e Shkupin nuk dallon. Këto qytete sërish do të mund të lulëzojnë dhe të prosperojnë nëse rajoni

E kaluara e rajonit ishte e zhytur në historinë e kontinentit të gjerë Evropian dhe e ardhmja e tij do të vazhdojë të jetë në Evropë.

Hartuesit e politikës ta kenë vendosmërinë që shekullin e 21- të ta kthejnë në një shekull të ri-integrimit në rajonin e Ballkanit.

9

një qendër atraktive për BE-në dhe një zonë të bashkëpunimit ekonomik me përfitime reciproke.

Ballkani ka potencial të prezanton një model të bashkëjetesës kulturore e cila mund të jetë si një shembull për evropianët e tjerë në përballjen me çështjet e multikulturalizmit.

Përkundër përvojës së hidhur të viteve të 90-ta multikulturalizmi ashtu si i provuar dhe i praktikuar gjatë shekujve në Ballkan është autentik në kuptimin e reflektimit të diversitetit të rajonit. Kjo nuk është

vetëm nga produkti i fundit i kushteve të domosdoshme të shkaktuara nga migrimet ; multikulturalizmi i Ballkanit kryesisht është një kulminacion i përvojës autentike historike që është akumuluar gjatë shekujve. Multikulturalizmi në Paris, Londër ose Berlin është rezultat i migrimit I cili ka rezultuar në

pasur parasysh bashkimin e ngushtë të fateve të tyre, e ardhmja e Evropës gjithashtu do të formohet nga e ardhmja e Ballkanit. BE-ja duhet të vazhdojë përpjekjet e saj të bëhet më tepër multikulturore dhe ekonomikisht konkurruese, si dhe aktor politik dhe strategjik i rëndësishëm në skenën botërore. Edhe pse një Ballkan i qëndrueshëm dhe prosperues ngjan të jetë një mikrokozmos i BE-së, për fat të keq perceptimi është ndryshe. Shumë evropian mendojnë se rajoni i Ballkanit është barrë për BE-në. Njerëzit e rajonit të Ballkanit duhet të punojnë së bashku t’iu tregojnë partnerëve të tyre Evropian se Ballkani në të vërtetë nuk është barrë por përkundrazi një pasuri e çmuar e cila mund të kontribuon për kulturën Evropiane më shumë se çdo rajon tjetër në Evropë. Varet nga politikanët rajonal ta bëjnë Ballkanin

Ballkani ka potencial të prezanton një model të bashkëjetesës kulturore e cila mund të jetë si një shembull për evropianët e tjerë në përballjen me çështjet e multikulturalizmit.

10

Ballkanike të vijnë së bashku në NATO për të diskutuar dhe promovuar anëtarësinë e vendeve tjera Ballkanike? Dhënia e statusit të planit të aksionit për anëtarësim për Bosnje dhe Hercegovinën vitin e kaluar është një shembull i mirë se të gjithë vendet Ballkanike e mbështetën këtë iniciativë. Edhe pse akoma nuk është përmbushur ende është një hap pozitiv përpara. Një çështje tjetër brengos prezantimin në institucionet globale ekonomike dhe financiare sidomos në kohën kur rajoni ballafaqohet me implikime negative të krizës financiare ndërkombëtare. Turqia është vend i G-20-ës. Si shtet i vetëm Ballkanik në G-20-ën, do të mund të prezantonte interesat e Ballkanit. Një kuptim i ri i solidaritetit, konsultimit dhe zhvillimit të projekteve të përbashkëta në këto forume globale do të ndikojë pozitivisht në bashkëpunimin rajonal në Ballkan dhe anasjelltas.

PËRFUNDIMI Ky vit dhe vitet e ardhshme do të jenë një kthesë historike e një qasjeje të re të bashkëpunimit rajonal në Ballkan.

mënyrë reaksionare dhe deri në një masë të caktuar në opozitë mbrojtëse nga disa. Rajoni i Ballkanit reflekton shumë mësime praktike me vlerë dhe ka një potencial të madh të kontribuojë në formimin e sferës kulturore evropiane.

Parmi i katërt i politikës kërkon zhvillimin e një pozitë të përbashkët në organizatat rajonale dhe globale. Në OKB, aktualisht nuk ka mekanizma të konsultimit ndër-ballkanik; kjo duhet të shqyrtohet urgjentisht. Mbi disa çështje ekziston hapësirë të promovohet një dialog ndër-ballkanik I cili do të lehtësonte formimin e pozicioneve të përbashkëta. Gjithashtu një dialog dhe mekanizma të konsultimit të tillë do të kishin shumë sukses edhe në NATO. Në NATO, p.sh duhet të përpiqemi më shumë duke menduar për çështje sikur këto : si mundet vendet

2012-ën mund ta deklarojmë si vit i Paqes në Ballkan në shekullin e 21-të.

11

e gjerë “ nga luftërat Ballkanike tek paqja e Ballkanit”. 2012-ën mund ta deklarojmë si vit i Paqes në Ballkan në shekullin e 21-të. Një hap tjetër i madh në drejtimin e krijimit të një të ardhme të re për rajonin do të ishte formimi i një grupi prej “ njerëz të mençur” që do të vlerësojë sfidat e shekullit 21 dhe do të paraqet propozime për përmirësimin e bashkëpunimit rajonal.

Deri më tani është quajtur vetëm një proces, por me siguri është koha që të thellohet arkitektura institucionale e SCEEP-it ashtu që ajo lëvizë përtej një forumi të thjeshtë konsultativ ose procesi. Duhet të ketë strukturë më të institucionalizuar që të jetë e qëndrueshme dhe efektive. Në këtë aspekt një mandat i grupit të njerëzve të mençur, që është i përbërë kryesisht nga intelektualë, politikanë ose diplomatë nga të gjitha vendet anëtare, do të mund të sugjerojë mënyra për të zgjidhur korniza të reja institucionale për SEECP-in për ta drejtuar punën e hartuesve të politikës në rajon.

Presidenca serbe e SEECP-it pas presidencës së suksesshme të Malit të Zi, do të jetë një mundësi e shkëlqyeshme për tu angazhuar në një debat të përtërirë se si të qojmë përpara arkitekturën institucionale të bashkëpunimit rajonal në rajonin e Ballkanit. Idetë dhe parimet e paraqitura në këtë ese të nxjerra në të dyja, metodologjinë dhe parimet e politikës janë një përpjekje modeste në këtë drejtim dhe shumë mirë do të mund të zgjeroheshin me njohuri përkatëse intelektuale dhe politike nga grupet e tjera të interesit në rajon. Synimi i diskutimeve në këtë ese është që hartuesit e politikës duhet të miratojnë një vizion të ri në përputhje me frymën e shekullit të 21-të ashtu siç ata hartojnë zgjidhje të problemeve rajonale.

Nga ana e saj, Turqia është e gatshme të jep disa kontribute konkrete. Për një, do të mund të ndërmerrnim një projekt të përbashkët për të përkujtuar 100 vjetorin e luftërave Ballkanike. Un mund të shoh se si ne do të zhvillonim disa projekte nën temën