NIMB 15 (12.2012) - CITTRU

dkryjPrzestrzenieNowejNaukiNAUKA | INNOWACJE | MARKETING | BIZNES

NR 15 GRUDZIEŃ 2012 | ISSN 2082-551X

(R)ewolucja w komunikacji badawczej

Cząstki w akcji

N A U K ARELACJE ndash INSPIRACJE

FANTASTYKASidey Myoo opowiada kim jest filozof wspoacutełczesności

Badania zlecone Poradnik promocji nauki Nowe centra nauki

WydawcaCentrum Innowacji Transferu Technologii

i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU) Uniwersytet Jagielloński

RedakcjaPiotr Żabicki (redaktor naczelny)

Bożena Podgoacuterni (sekretarz redakcji) Edyta GiżyckaJustyna Jaskulska

Wspoacutełpraca Towarzystwo Doktorantoacutew UJ

dr Elżbieta Witkowska (Instytut Geologii UJ)

Kontaktnimbujedupl ul Czapskich 4 31-110 KrakoacutewWydawany 3 razy w rokuNakład 500 egzemplarzy dystrybuowanych bezpłatnieKorekta Zofia WierzbickaOkładka Łukasz Studnicki na podstawie ilustracji autorstwa KUCOSkład i druk Drukarnia GO Print wwwgoprintplWszystkie prawa zastrzeżone Kopiowanie przetwarzanie i rozpowszechnianie materiałoacutew w całości lub części bez zgody Redakcji jest zabronione

Subskrypcja wwwci t t ruuj edupl

NIMB ndash Nauka Innowacje Marketing Biznes

W NUMERZE

str 3Klęskograf poszukiwanyUjmijmy w naukowe ramy porażki i klęski Każdy specjalista mile widziany

str 4-5 TEMAT NUMERUMiędzy nauką a fantastyką ndash albo romans badacza z przyszłościąCzytelnik fantastyki lub pisarz fantasta jest w gruncie rzeczy badaczem na wakacjach

str 6-7 TEMAT NUMERUPowieść SF jako eksperymentDo czego naukowcom potrzebna fantastyka ndash podpowiada Marcin Kowalczyk laureat bdquoFuturonautyrdquo

str 8-9 TEMAT NUMERUDzienniki FuturonautoacutewWizje ktoacutere pobudzają wyobraźnię

str 10-11 COŚ INNOWACYJNEGOPeerJ ndash (r)ewolucja w komunikacji badawczejPłacisz raz publikujesz wiele razy Czy rynek publikacji naukowych czeka wielka zmiana

str 12 AKTA PERSONALNE Sidey MyoobdquoNajwiększym darem jaki otrzymuje naukowiec jest możliwość poruszania się na granicach poznanego i niepoznanegordquo

str 13 NAUKABIZPo co nam fizyka cząstekPędzące cząstki na drodze do nowych wynalazkoacutew

str 14 NAUKABIZ Badania zlecone oczami naukowcoacutew To zlecenia badawcze kreują obecnie biznesowe oblicze nauki

str 15 JAK ZROBIĆ KARMNIKZ poradnika promocji naukiJuż za kilka miesięcy dostępny będzie cały poradnik Teraz ndash dla smaku ndash fragmenty

str 16 CITTRU w AKCJIZdarzyło się ostatnio trwa i zdarzy się

str 17 FELIETONYAsocjacje i aberracje Nowe centra nauki w planach dwa komentarze zaś w NIMBie

str 18-19 NIMBOSKOPRecenzje ciekawostki komiksPrzejażdżka po blogach cyfrowa humanistyka 5 na badania

Klęskograf poszukiwany

Przenosimy się do Polski kraju nieszczegoacutelnie du-żego nieszczegoacutelnie bogatego i nieszczegoacutelnie ważnego Przeciętnego a jednak w jakiś sposoacuteb pociągającego Abyście go lepiej poznali przed-stawiam listę sprawy ktoacuterymi żyją Polacy i czo-łoacutewki polskich gazet (co na jedno wychodzi)

Myśląc o zbiorze takich kwestii z ostatnich kil-ku miesięcy możemy wymienić dramatyczny krach parabanku Amber Gold masowy krach biur podroacuteży w środku wakacji efektowny krach polskich piłkarzy na Euro i olimpijczykoacutew (z nielicznymi wyjątkami) w Londynie dotkliwy krach franka szwajcarskiego krach planu auto-stradyzacji Polski do 2012 roku krach służby zdrowia i starań niejakiego Waldemara Paw-laka o reelekcję Hmmmmhellip Co z tej wyli-czanki wynika To właśnie że w tym kraju wielkie wzięcie mieliby eksperci opisujący i wyjaśniający KRACH Taka specjalizacja a przede wszystkim potrzeba rynku daje nadzieję na nowy i bezsprzecznie przy-datny typ profesjonalisty Krachologa Fiaskospeca Klęskografa Porażkoznawcy

Być może w obliczu mających miejsce w Polsce reform nauki i unijnych fundu-szy na nowe kierunki studioacutew warto wziąć pod uwagę taką rekomenda-cję Choćby po to aby przy pomocy wykształconego profesjonalisty umieć znaleźć ndash parafrazując ziemskiego filozofa Emila Ciorana ndash w niepowo-dzeniu jego dobre strony To im się może przydać Załączam ogłoszenie ktoacutere wygrze-bałem gdzieś w polskiej prasie

Korespondencję przechwycił Piotr Żabicki CITTRU

Tu Wasz wysłannik na planecie Ziemia Dziś kiedy obchodzicie rocznicę po- wstrzymania stutysięcznego impaktu oraz bawicie się w trakcie fiesty z okazji dziewiątych już żniw w tym roku chcę Wam pokazać że nie na wszyst-kich planetach jest tak seledynowo (Ziemianie moacutewią że nie jest tak roacuteżowo)

NOWA STRONA WWWCITTRUUJEDUPL

STRONA 4

TEMAT NUMERU | COŚ INNOWACYJNEGO | AKTA PERSONALNE | NAUKABIZ | JAK ZROBIĆ KARMNIK | CITTRU W AKCJI | FELIETONY | NIMBOSKOP

Aleksandra Janusz

Doktorantka w Pracowni Neurobiologii w IBD PAN

im M Nenckiego Finalistka konkursu

bdquoFuturonautardquo Po godzinach pisze

opowiadania i książki fantastyczne

Między nauką a fantastykąalbo romans badacza z przyszłością

Pisarze fantastyki lubią eksplorować przyszłość Raz na jakiś czas przewidują trafnie i tych kilka przypadkoacutew spra-wiło że przypisuje się fantastyce właściwości profetycz-ne A przecież autorzy znacznie częściej trafiają jak kulą w płot i wcale się tego nie wstydzą Fantastyczne światy powinny być nie tyle prawdziwe ile prawdopodobne Mają prowokować skłaniać do myślenia zachwycać drażnić Wywoływać stan ktoacutery z angielska nazywamy bdquosense of wonderrdquo ndash uczucie zadziwienia światem

WIZJE (NIE)SPEłNIONEWilliam Gibson bardzo się zżyma gdy prasa nazywa go ojcem Internetu bdquoPrzestrzeń wirtualna przedstawiona w Neuromancerze (wyd 1984) jest całkowicie niepodob-na do wspoacutełczesnejrdquo ndash twierdzi a zaraz potem dodaje że

podążał tylko za trendami i był przekonany że jeśli się nie pospieszy ktoś uprzedzi jego pomysł Karty kredyto-we już od dłuższego czasu były dostępne w Stanach Zjednoczonych kiedy u nas Janusz A Zajdel napisał wizjonerską dystopię bdquoLimes inferiorrdquo (1982) Do złudze-nia je przypomina elektro-niczny bdquoKluczrdquo ktoacutery funk-cjonuje roacutewnocześnie jako środek płatniczy narzędzie inwigilacji obywateli i wy-znacznik statusu (na Kluczu jest zakodowana intelektual-na kasta właściciela) Arthur C Clarke pracował przy radarach poacuteźniej wymyślił satelity telekomu-nikacyjne I voilaacute Dziś nie wyobrażamy sobie bez nich życia Gwoli sprawie-dliwości komunikacyjne

zastosowanie satelitoacutew opisał po raz pierwszy w publika-cji naukowej a nie w powieściach My najlepiej znamy twoacuterczość Clarkersquoa z filmowej adaptacji bdquoOdysei kosmicz-nej 2001rdquo Tymczasem początek wieku XXI dawno już za nami a eksploracja kosmosu jakoś przystopowała nie nadążamy roacutewnież z opracowaniem sztucznej inteligencji podobnej do komputera pokładowego HAL 9000 Może to i dobrze

Z kolei Ursula K Le Guin wymyśliła ansibl między-gwiezdne urządzenie do komunikacji szybszej niż pręd-kość światła Niestety prawdziwego ansiblu jeszcze nie wynaleziono Nic w tym nagannego autorka nie proacutebowała dokonać żadnego technologicznego odkry-cia Ansibl posłużył jej przede wszystkim jako narzędzie narracyjne Ursula K Le Guin jest pisarką o zacięciu antropologicznym Większość jej książek zwłaszcza wczesny cykl o międzygwiezdnej ludzkiej społeczności ndash Ekumenie ndash opisuje zderzenia kultur Komunikacja ktoacute-ra pokonuje ograniczenia przestrzeni międzygwiezdnej doprowadza do kontaktu między cywilizacjami oddalo-nymi od siebie o wiele tysięcy lat świetlnych

ŚWIATY WYOBRAżONECzasem fantastyka kreśli pełne rozmachu wizje alterna-tywnych światoacutew Kto wie jak będzie wyglądać życie na Ziemi u kresu żywotu jej Słońca Jack Vance pokusił się o taką wizję w cyklu nowel bdquoUmierająca Ziemiardquo W jego świecie nieuchronnie zbliżający się koniec ode-brał ludzkości ambicję Przez tysiące lat wszystko zosta-ło odkryte kilka razy od nowa Starożytną technologię uznano za magię cywilizacje dogorywają w oparach dekadencji a najlepiej się wiedzie potworom oszustom i łotrzykom Nie znajdziemy w tej plastycznej barwnej opowieści poprawności naukowej ale i nikt z autorem włącznie nie zamierzał jej tam szukaćJedyny warunek jaki się stawia fantastycznym światom to spoacutejność Literatura ktoacutera opowiada o zmyślonych rze-czywistościach musi kłaść nacisk na wewnętrzną logikę świata inaczej sypnie się cała pieczołowicie zbudowa-na konstrukcja Autorzy zaroacutewno fantastyki naukowej jak i literatury fantasy są wprawnymi budowniczymi światoacutew Jako przykład można podać Anne McCaffrey autorkę cy-klu bdquoJeźdźcy smokoacutewrdquo Opowieść wykorzystuje rekwizyty fantasy ndash jest pseudośredniowieczny świat są i smoki Szybko się jednak okazuje że mamy do czynienia z fan-tastyką naukową Mieszkańcy kontynentu są potomkami ziemskich kolonistoacutew Zagrożenie z ktoacuterym walczą tytu-łowi jeźdźcy pochodzi z jednego z księżycoacutew planety Jeżeli zaś chodzi o smokihellip coacuteż przeczytajcie samiLiteratura fantastyczna podejmuje roacutewnież zagadnienia humanistyczne Pisarze zadają pytania o granice czło-wieczeństwa o naturę cywilizacji Peter Watts w bdquoŚlepo-widzeniurdquo stawia prowokującą tezę że samoświadomość jest artefaktem ewolucji i czymś całkowicie zbędnym do utworzenia cywilizacji międzygwiezdnej Charles Stross w bdquoAccelerandordquo opisuje świat gdzie wskutek rozwoju

Jesteśmy podobni Zaryzykuję nawet twierdzenie że jesteśmy jednej krwi ndash naukowcy i fantaści odkrywcy i twoacutercy Nauka i fantastyka przyciągają ten sam typ umysłoacutew Ludzi ktoacuterych fascynują konstrukcje pomysły szczegoacuteły i granice niemożliwego Czytelnik fantastyki lub pisarz fantasta jest w gruncie rzeczy badaczem na wakacjach

Czytelnik fantastyki lub pisarz fantasta jest w gruncie rzeczy badaczem na wakacjach ilustr Kuco


technologii informatycznych oraz sztucznych inteligencji stopniowo dochodzi do pojawienia się osobliwości ndash czyli punktu w ktoacuterym postęp technologiczny staje się zbyt szybki aby ludzie byli w stanie za nim nadążać Poul Anderson w kroacutetkiej powieści bdquoOlśnienierdquo przewi-duje jaki wpływ na cywilizację miałby globalny gwał-towny wzrost ogoacutelnej inteligencji aż do wartości daleko przekraczających możliwości ludzkiego umysłu Uderzyłam w wysokie bdquoCrdquo a tymczasem fantastyka jest przede wszystkim literaturą rozrywkową W prostej li-nii wywodzi się bowiem od powieści przygodowych i nie odcina się od swojego dziedzictwa Wszyscy autorzy ktoacuterych wymieniłam ndash w przeważającej czę-ści klasycy gatunku ndash kładą nacisk na fabułę wiary-godnych bohateroacutew nie stronią roacutewnież od humoru Oczywiście w gronie pisarzy fantastyki są i tacy ktoacuterzy eksperymentują z formą W Polsce należy do nich Ja-cek Dukaj Jego powieści uchodzą za trudne istnieje nawet zjawisko snobowania się na czytanie Dukaja Gdyby ktoś chciał zatopić zęby w twardszym kawał-ku literatury polecam bdquoPerfekcyjną niedoskonałośćrdquo Z wymienionych przeze mnie autoroacutew trudniejsi są też Watts i Stross Natomiast McCaffrey to doskonały wy-boacuter jeżeli chcemy wrzucić na ząb coś lekkostrawnego z nutą romansu

NAUKA ZAINSPIROWANAPrzez lata twoacutercy fantastyki budowali relacje ze światem naukowym Niektoacuterzy jak Mary Shelley we bdquoFrankenste-inierdquo ostrzegali przed zgubnymi konsekwencjami nieprze-myślanych eksperymentoacutew Motyw naukowca ukarane-go za złamanie praw przyrody coraz rzadziej spotyka się w literaturze pokochało go za to Hollywood Jeżeli w filmie hollywoodzkim występuje naukowiec możemy przypuszczać że najpierw a) stworzy on monstrumwi-rusarobota b) monstrum wymknie się spod kontroli c) co stworzy pole do popisu dla bohateroacutew pozytywnych

Może zamiast straszyć filmowcy powinni dla roacutew-nowagi zekranizować powieść gdzie nauka jest siłą pozytywną Nadałby się do tego cykl bdquoFundacjardquo Isa-aca Asimova Autor z wykształcenia fizyk (przeszedł na zawodowe pisarstwo w kilka lat po doktoracie) spopularyzował także kon-cepcję robotyki Twoacuterca japońskiego egzoszkieletu Hal5 Yoshiyuki Sankai bez żenady przyznaje się do inspiracji powieściami Asimova ndash oraz fantastyką naukową w ogoacuteleGdyby ktoś chciał nato-miast sięgnąć po pioacutero czy też raczej po klawia-turę i sproacutebować samemu ndash znajdzie się w dobrym towarzystwie Naukow-cami byli między innymi Clarke i Asimov Le Guin wychowała się w otocze-niu uczonych (jej ojciec był cenionym antropologiem) Znam osobiście dwoacutejkę pisarzy ndash doktoroacutew bio-logii warto sięgnąć po twoacuterczość Agnieszki Ha-łas i Wawrzyńca Podrzuckiego Badania wykazują roacutewnież że najwybitniejsi naukowcy często pielęgnują twoacutercze hobby Pisarstwo nie zrobi z was automatycznie kandydatoacutew do Nobla ale da ujście wyobraźni i po-prawi humor Co więcej może się zdarzyć że uda się wam przeka-zać wiedzę w formie atrakcyjnej przygodowej fikcji A to już bardzo dużo

Autorzy zaroacutewno fantastyki naukowej jak i literatury fantasy są wprawnymi budowniczymi światoacutew ilustr Kuco

38 39Futuronauta ndash wwwfuturonautacittruujeduplStanisław Witecki A jednak Babel

Globalne Forum Komunikacyjne 25072047 rWszystkim sceptykom i roacuteżnorodnym zaklinaczom rzeczywistości od kilkudziesięciu lat proacutebującym odgrywać bdquoboskąrdquo rolę popsujprogramu pozostało wyłączyć nadajniki bądź podłączyć się do świętującej Globalnej Społeczności Babel Dzisiaj Wielojęzyczny Tłumacz Cybernetyczny prze-szedł Test Bioludzkiej Poprawności wygrywając z grupą najwybitniej-szych przekładatoroacutew

Od dawna monitorujemy zmagania GSB więc techniczne rozwiązanie problemu elastycznego przekładu nie może być dla nikogo zaskoczeniem WTC nieustannie skanuje wszelkie publikowane w sieci dane w tym szczegoacutelnie międzyjęzykowe roacutewnoległości uzupełniając swoacutej zasoacuteb słoacutew i poprawiając swoacutej gramatyczny algorytm

Najnowsza wersja WTC uzyskała dodatkowo zrozumienie własnych działań

Popełnia błędy (choć rzadziej niż bioczłowiek) ale rozumie znaczenie tłu-maczonych przez siebie zdań WTC Babel 32110 to bdquowszystkowiedzą-cyrdquo inteligentny program komunikujący się z urządzeniami każdego typu od interaktywnych soczewek kontaktowych i dousznych implantoacutew po klasyczne przeglądarki tekstowej zawartości sieci Dzięki niemu istoty ro-zumne odbierają wszystkie komunikaty we własnym języku niezależnie od nawet najbardziej hermetycznego kodu nadawcy

Wczoraj ewolucja technologii tłumaczeń dobiegła kresu rozpoczynając rozwoacutej nowych wersji przyszłości By przewidzieć ich parametry skierujmy wzrok wstecz by przedstawić wytyczający je kursor historii

A jednak Babel

Wyroacuteżnienie Jury Na starcie był entuzjazmNiestety nie dla algorytmoacutew tłumaczących ale dla pamięciowej nauki językoacutew obcych i bdquoprzyszłościowegordquo zawodu tłumaczahellip

Niewirtualnie u progu XXI w pełzająca globalizacja zaczynała wymagać coraz większej ilości przekładoacutew Międzynarodowe organizacje polityczne i biznesowe wydawały miliardy euro i yuanoacutew na armie pewnych siebie tłumaczy Projektanci pro-gramoacutew szkolnych jak man-trę powtarzali że język obcy jest kluczem do sukcesoacutew szkoły średnie prześcigały się w oferowaniu coraz bar-dziej egzotycznych kursoacutew a młodzi ludzie spędzali całe dnie zapisując w pamięci glo-balnie dominujące języki

Roacutewnolegle w zaciszu in-ternetowych przeglądarek 10 rozwijała się tech-nologia Wielojęzycznych Tłumaczy Cybernetycznych Gdy najpopularniejszy z nich osiągnął średniozaawanso-waną poprawność zaczęła się rewolucja Na począt-ku bardzo cicha z linią po- działu przebiegającą między nauczycielskim biurkiem a uczniowskimi ławkami

Bunt postprzemysłowych

bdquomasrdquo szkolnychWychowane w nieustannym podłączeniu do sieci pierw-sze pokolenie XXI w zadało sobie nad wymiar heretyckie i ignoranckie pytanie po co uczyć się języ-koacutew skoro każdy telefon komoacuterkowy umożliwia rozmowę z przyjacie-lem z zagranicy Bardziej ambitni uczniowie celowali jakiś czas jeszcze

Dzięki temu społeczność twoacutercoacutew zrozumienia zostanie zintegrowana zamieniając się w globalny

moacutezg zasilany jednolitością rynku publikacji i brakiem konieczności nauki językoacutew

TT OF U R A ANU UPRZEWIŃ DO PRZODU

TT OF U R A ANU UPRZEWIŃ DO PRZO DU

NA JLEPSZE TEKST Y FUTURYST YCZNO-NAUKOWE


Uniwersytet Jagielloński Centrum Innowacji Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu


TT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

UTT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

U

Patroni

portalwiedzyonetpl Wydawnictwo Literackie

ISBN 978-83-922464-8-0ISBN 978-83-922464-8-0

zar etbdquoi utbdquo ogezsan od mezratne

mok tsej akytsatnaf żydg icśozsjeinźareto ymiwoacutem ędwarpan kat icśołzsyzM roacutew o piąc



Marcin Kowalczyk autor opowiadania

bdquoRoślina jako twoacuterca kultury



futuronauta_okladka_grzbiet_17mm DRUK

rze nia 1 11

32 futuronautoacutew zanurzyło się w przyszłość by opracować literackie raporty dotyczące tego jacy będziemy kiedyś tam za lat 100 1000 1 000 000

Śladem ich pracy jest dwustustronicowy zbioacuter tekstoacutew bdquoFuturonauta Najlepsze teksty futurystyczno-naukowerdquo ktoacutery z dumą prezentuje CITTRU

Maszyny do pisania książek aplikacja gwarantująca szczęście klinika leczenia zniewolenia to tylko przykłady futurystycznych wizjiZapraszamy do zwiedzania tych literacko-naukowych ogrodoacutew przyszłości

Książka dostępna w wersji elektronicznej na nowej stronie wwwcittruujedupl oraz na wwwfuturonautacittruujedupl

na licencji CC-BY-ND

Wersję drukowaną będzie można wygrać w konkursach organizowanych przez CITTRU Info wwwfacebookcomnimbcittru


STRONA 6


Marcin Kowalczyk

Kulturoznawca nauczyciel akademicki

Interesuje się kulturą PRL-u i literaturą SF zdobywca Nagrody

Rektora UJ w konkursie FUTURONAUTA

Powieść SF jako eksperyment

W drugiej połowie XIX wieku Emil Zola w swej bdquoPowie-ści eksperymentalnejrdquo napisał że bdquowszystkie przejawy inteligencji ludzkiej stopniowo zmierzają w kierunku tej samej drogi naukowejrdquo (za J Kulczycka-Saloni bdquoPozyty-wizmrdquo Warszawa 1971) Francuski twoacuterca konsekwent-nie starał się tego dowieść Jego naturalistyczne utwory były szczegoacutelnego rodzaju eksperymentem umieszczał on bohateroacutew w określonych środowiskach-proboacutew-kach a potem obserwował ich zachowania postulując wywodzenie z nich ogoacutelnych praw Abstrahując od sku-teczności tej metody była to ambitna proacuteba nadania pisarstwu naukowej wiarygodności i użyteczności Dziś wpływ nauki najpełniej manifestuje się nie w utwo-rach naturalistycznych jak chciał tego Zola lecz w po-wieściach science fiction Jednak fantastyka to nie pa-sożyt ktoacutery zakłada wynalazkom i ideom fabularny płaszcz Czasem to literackie pomysły inspirują naukow-coacutew o czym pisze obszernie choćby profesor Michio Kaku w swych niezwykle popularnych książkach

LABORATORIUM bdquoAPOSTEZJONrdquoW czasach PRL-u krążył taki dowcip bdquoCzy Marks był naukowcem Nie bo w przeciwnym razie najpierw przetestowałby komunizm na szczurachrdquo Widać tu nie tylko nawiązanie do nadużywania przez komunistoacutew przymiotnika bdquonaukowyrdquo ale także intuicyjne łączenie nauki z eksperymentem A przecież oacutew eksperyment nie zawsze jest możliwy Oczywiście zostają jeszcze mo-dele intelektualne Jednak i w ich konstrukcji nauka musi się ograniczać z roacuteżnych czasem pozanaukowych przyczyn Natomiast zaletą pisarstwa science fiction jest to że pozwala ono na budowanie intelektualnych modeli ktoacutere nie respektując w pełni naukowych reguł wciąż pozostają użyteczne W latach 70 dostrzegł to socjolog Edmund Wnuk-Lipiński i chcąc opisać pewne mechanizmy społeczne wykorzystał powieść scien-ce fiction W jednym z wywiadoacutew na łamach Czasu Fantastyki (nr 3 z 2011) tak wyjaśniał tamten wyboacuter bdquo[hellip] uważałem że najważniejszych rzeczy o świecie w ktoacuterym żyłem nie da się powiedzieć w konwencji socjologicznejrdquo Zapoczątkowana woacutewczas trylogia o Apostezjonie (bdquoWir pamięcirdquo (1979) bdquoRozpad po-łowicznyrdquo (1988) bdquoMord założycielskirdquo (1989)) była intelektualnym eksperymentem opartym na pytaniu co by było gdyby komunizm odnioacutesł sukces gospodarczy Szukając odpowiedzi autor skonstruował świat przy-szłości ekstrapolując wszystkie elementy ustroju proacutecz problemoacutew ekonomicznych Świat Wnuka-Lipińskiego zanurzony w przyszłości led-wie skrywa czytelne nawiązania do rzeczywistości lat 70 i 80 w krajach demokracji ludowej Państwo ufun-

dowane jest tu na przekonaniu że prawdziwą wartość stanowi kolektyw Dlatego Apostezjonem rządzi grupa ekspertoacutew ktoacuterzy decydują o każdym aspekcie życia społecznego ndash nawet o restauracyjnym menu Prawo-rządnym obywatelom żyje się nieźle mają pracę zaro-bek wystarczy na zaspokojenie nawet ponadpodstawo-wych potrzeb Ludzie łączą się w kroacutetkotrwałe związki a państwo wydaje pozwolenia na rodzenie dzieci ktoacutere potem wychowuje Nie są to już czasy terroru jednak każdy kto sprzeciwia się zasadom proponuje alternatywny sposoacuteb życia uznany zostaje za chorego Jednostki takie państwo kieruje na resocjalizację gdzie poddawane są drastycznej presji psychofizycznej Za-kład resocjalizacyjny opuszczają jako osoby przystoso-wane do życia w społeczeństwie Jaki wniosek może więc płynąć z powieściowego ekspe-rymentu Wnuka-Lipińskiego Otoacuteż aby odpowiedzieć na to pytanie należy zestawić rzeczywistość Apostezjo-nu z propagandą PRL-u Oacutewczesna władza przez cały czas obiecywała dobrobyt i szczęście czekające tuż za zakrętem historii Niestety czas mijał a niewiele się zmieniało proacutecz chwilowych skokoacutew gdy zardzewiałe tryby gospodarki smarowano pożyczkami z Zachodu Dziś w rozmowach o historii PRL-u na pierwszy plan wysuwają się często problemy gospodarcze o nich się moacutewi je wspomina Pozornie wydaje się iż to cykliczne kryzysy ekonomiczne leżały u podstaw strajkoacutew i przesi-leń Jednak w omawianych powieściach widać wyraź-nie że sukces gospodarczy komunizmu bynajmniej nie zmniejszyłby deficytu wolności czy stopnia niezadowo-lenia z życia części obywateli Słowem nie nastałby obiecywany raj na Ziemi Parafrazując Marka Hłaskę można powiedzieć że zamiast świata w ktoacuterym nie da się żyć otrzymalibyśmy taki w ktoacuterym nie można wytrzymać Dlatego każdy kto interesuje się historią tamtego okresu powinien sięgnąć po trylogię o Aposte-zjonie (i nie tylko po nią) Pełen obraz przeszłości i teraź-niejszości zyskamy bowiem analizując rożne warianty przyszłości W tym kontekście lektura science fiction jest szczegoacutelnego rodzaju przygodą intelektualną

LABORATORIUM bdquoKSIrdquoInnym z wielu przykładoacutew takiego eksperymentu może być bdquoCała prawda o planecie Ksirdquo (1983) Janusza A Zajdla ndash cenionego autora fantastyki socjologicznej Zajdel rekonstruuje etapy budowania nowego ustroju w warunkach całkowitej izolacji Znika skomplikowany kontekst geopolityczny zostaje tylko garstka ludzi na dalekiej planecie Dużo łatwiej można tu więc dostrzec bdquonagierdquo mechanizmy społeczne charakterystyczne dla ro-dzącego się totalitaryzmu Fabuła dotyczy opanowania

Do pewnego stopnia dwie sfery działalności człowieka ndash naukowa i literacka ndash są podobne Wszak obie odkrywają tajemnice otaczającej nas rzeczywistości I choć posługują się odmiennymi narzędziami to jednak możliwość ich wspoacutełdziałania istnieje

WWWFACEBOOKCOMNIMBCITTRU

STRONA 7


przez dobrze zorganizowaną grupę konwoju osiedleń-czego lecącego na Ksi Grupa ta terroryzując załogę przejmuje całkowitą kontrolę nad statkiem i zahibernowa-nymi na czas podroacuteży kolonistami Następnie oszuku-jąc wybudzonych z hibernacji zaczyna budować spo-łeczeństwo według zasad przypominających komunizm Rządzący ukrywają cały sprzęt ktoacutery miał ułatwić zasie-dlenie planety i przekonują wybudzonych kolonistoacutew że zostali oni wysłani na pewną śmierć Szanse na prze-życie daje tylko kolektywna zgoda na zasady nowego

ustroju opartego na rzekomo naukowych podstawachPowieść Zajdla dotyka wielu problemoacutew przede wszystkim jednak odkrywa pewne mechanizmy spo-łeczne ktoacutere widać dużo wyraźniej w stworzonej przez autora rzeczywistości Pokazuje w jaki sposoacuteb zespoacuteł wpojonych obywatelom przeświadczeń doty-czących przeszłości determinuje ich zachowanie w te-raźniejszości Utwoacuter ten może być użytecznym kluczem do lepszego zrozumienia wielu aspektoacutew życia w tuż powojennej Polsce ndash tamtych wyboroacutew i rozterek

INNE LABORATORIAOczywiście literatura science fiction to sięganie do wielu innych dziedzin nauki Dzieje się to często na prawach

intelektualnego eksperymentu w znaczeniu nieco innym niż ten socjologiczny W bdquoGłosie Panardquo Stanisława Lema pojawia się tajemnicza wiadomość zaszyfrowa-na w szumie neutrinowym W momencie ukazania się powieści (1968) nie było możliwości rejestracji tych niezwykle przenikliwych cząstek Dziś istnieją już tele-skopy neutrinowe i wiadomo że neutrina są dobrym no-śnikiem informacji (choć jak do tej pory ludzkość żadnej nie odebrała) Z kolei Jacek Dukaj w bdquoKatedrzerdquo (2000) pokazuje fascynujący owoc technologii nanorodnych ndash

żywokryst Z ziaren tej rośliny wyrastają budowle a na-wet sprzęty codziennego użytku Lem i Dukaj są o krok przed nauką Natomiast Brian Aldiss ndash wyciąga z niej ostateczne konsekwencje bdquoCzłowiek ze swoim czasemrdquo (1965) pokazuje co w praktyce wynika z teorii względ-ności Astronauta wracający z Marsa bdquoprzywozirdquo ze sobą inny czas Żyje na Ziemi ale w niedalekiej przy-szłości Wyprzedza wszystkich ludzi o ponad 3 minuty Czy w zarysowanych pokroacutetce utworach autorzy upra-wiali naukę Odpowiedź brzmi bdquonierdquo Jednak można tu moacutewić o szczegoacutelnego rodzaju eksperymentach Oczy-wiście nie będzie z nich pożytku w postaci teorii nauko-wych niemniej literacka diagnoza jako składnik dyskusji z pewnością może być dla naukowcoacutew inspirująca

Zaletą pisarstwa science fiction jest to że pozwala ono na budowanie intelektualnych modeli ktoacutere nie respektując w pełni naukowych reguł wciąż pozostają użyteczne ilustr Kuco


STRONA 8


Bożena Podgoacuterni

Polonistka z doświadczeniem

w mediach W CITTRU zajmuje się promocją

nowoczesnej nauki

Dzienniki Futuronautoacutew

DUCh ZNIEWOLONY

Filip Gęsiarz w opowiadaniu bdquoKlinika leczenia zniewo-leniardquo przenioacutesł nas w czasy gdzie problem modyfikacji ciała mamy już za sobą To co nas dręczy to zniewolony defektami umysł Poprawiamy go zatem pozbawiając choroacuteb psychicznych i patologii a nawet ulepszając jego szlachetne cechy Autor nie wnika tutaj w kwestie praw-ne bo przyjął przecież świadomie styl ulotki informacyj-nej czy też reklamowej Jednakże dla mnie to właśnie prawna ewolucja stała się tutaj największą zagadkąNa myśl przychodzi mi kroacutetka opinia profesora Jamesa Ta-bery pod tytułem bdquoScience in the Courtroomrdquo opublikowana niedawno na the-scientistcom Dotyczy ona wyrokoacutew ktoacutere zapadają w sprawach o brutalne zbrodnie Kwestię wyko-rzystywania wiedzy naukowej (neurologicznej) jako podsta-wy formułowania wyrokoacutew nazywa bdquomieczem obosiecz-nymrdquo Zastanawia się nad tym w ktoacuterym kierunku to ostrze powinno poacutejść Jak traktować wskazania neurologiczne

Czy genetycznie uwarunkowane wady w budowie moacutezgu wywołujące agresję stają się okolicznością łagodzącą czy też wręcz przeciwnie stają się dowodem na to że oskar-żony nie rokuje nadziei na resocjalizację A teraz w wy-obraźni przenieśmy ten dylemat do sytuacji przedstawionych w omawianym tekści e Piętrzą się pytania o konsekwencje działań podejmowanych po takiej modyfikacji Być może wiele wyjaśniłby tekst futurologa-prawnika ktoacutery pokazałby jak zmodyfikowało się na tym polu prawo

MIłOŚĆ FATALNA

Z wizjami Ziemi opuszczonej stykaliśmy się już nie raz Moglibyśmy się zastanawiać nad tym czy taki exodus jest możliwy ze względoacutew czysto technicznych ale nie o to chodziło autorowi Adam zasiedlił planetę i Adam wypełnił plan odejścia bo to co ewoluowało w czło-wieku najbardziej to jego samoświadomość Żadna wspoacutełczesna wizja ekologiczna nie zakłada ochrony natury w sensie tak absolutnym jak przedstawia nam to autor tego opowiadania Ekologia zajmuje się interakcjami organizmoacutew żywych (w tym przecież także człowieka oraz zwierząt i roślin) z tym wszystkim co nie jest żywe a stanowi część całości zwanej potocznie

Jak widzą przyszłość naukowcy lub ci ktoacuterzy w przyszłości nimi zostaną Publikacja bdquoFuturonauta ndash najlepsze teksty futurystyczno-naukowerdquo ktoacutera jest nowością na naszej poacutełce z publikacjami CITTRU zawiera aż trzydzieści trzy takie wizje To zbioacuter ciekawych i inspirujących pomysłoacutew Przyjrzałam się im i skonfrontowałam z moimi wyobrażeniami o przyszłości

Często nasi klienci proszą by uczynić z nich lepszych ludzi mniej podatnych na pokusy i bardziej oddanych innym tak by łatwiej mogli spełnić kryteria wymagane do zbawienia we własnej religii Przychodzą do nas roacutewnież zakochane pary proszące o to by scementować ich miłość ndash tak by zawsze patrząc na daną osobę odczuwali to magiczne uczucie sprawiające że nic innego na świecie się nie liczy

[fragment tekstu bdquoKlinika leczenia zniewoleniardquo Filipa Gęsiarza s69] ilustr Kuco Poacutełprzezroczysty ekran pada wyświetlił status bdquoWiadomość wysłanardquo

Do każdego obywatela Strefy pomknął przekaz bdquoDziś od godziny 800 UTC zgodnie z 3518921 dyrektywą Sekretarza Dyrektoriatu planeta macierzysta Ziemia posiada status rezerwatu stopnia zero Zakazana zostaje jakakolwiek ludzka i mechaniczna obecność i aktywność w obrębie orbity i globurdquo

[fragment tekstu bdquoCiszardquo Jakuba Jana Bażeli s34] ilustr Kuco


STRONA 9


światem Jako pełnoprawni członkowie tego ekosyste-mu powinniśmy raczej czynić starania aby żyć z nim w symbiozie niż go opuszczać Z opowiadania wyłania się więc nie tylko kwestia bdquogatunkowej odpowiedzialno-ści za ekosystemrdquo o ktoacuterej wspomina autor Tutaj Czło-wiek poszedł o krok dalej postanowił zadośćuczynić planecie a to już na pewno wydaje się wizją niemożli-wą do spełnienia Jest w tym jakiś romantyzm ndash miłość fatalna A przecież miłość i poświęcenie są domeną jednostki ndash trudno mi wyobrazić sobie takie porozumie-nie gdzie wszyscy obywatele Ziemi zgodnie maszerują ku lepszej przyszłości planety rezygnując z osobistych przekonań także z kultywowanej tradycji miejsc gdzie prochy przodkoacutew też lękoacutew i nadziei

WSPoacuteLNE LęKI

bdquoSumienie Morlokoacutewrdquo to kroacutetkie odbicie jednego z naj-bardziej powszechnych lękoacutew naszej cywilizacji Wie-rzymy że dzięki posiadanej wiedzy i technologii jeste-śmy niezniszczalni W zakresie medycyny coraz więcej staje się możliwe Tym mocniej przerażają nas wybu-chające to tu to tam epidemie ptasiej grypy czy śmier-telne zakażenia niezwykle odpornym szczepem bakterii ecoli Nasza bezradność wobec tego zagrożenia jest w takich momentach doszczętnie obnażona a naga prawda jest trudna do zniesieniaMożliwe że staniemy w obliczu epidemii na skalę świa-tową ndash sprzyjają temu możliwości swobodnego podroacuteżo-wania i nieustanny transport doacutebr i towaroacutew Trudno jed-nak wyobrazić sobie podział populacji ktoacutery oparty jest na zaufaniu w metody naukowe bądź ndash z drugiej strony

ndash powrocie do wierzeń i tradycji plemiennych A może się mylę Niezależnie od moich wątpliwości wizja jest ciekawa tym bardziej że dotyczy także wykorzystania mechanizmoacutew tłumienia emocji w obliczu sytuacji trud-nych do zniesienia

POTęGA NASZEJ WYOBRAźNI

Nie podobała mi się wizja feelstorersquooacutew Wszczepy ktoacutere ulepszą nasze zmysły ktoacutere umożliwią przyswa-janie emocji przenoszonych przez muzykę literaturę podroacuteże i wszystko w mgnieniu oka w sposoacuteb bardzo bezpośredni trochę przerażają Jednak bdquoKompresjardquo to jeden z tych tekstoacutew ktoacutery zdobywał moją przychylność z każdym kolejnym czytaniem Moja nieufność wynika-ła chyba z wrodzonego oporu wobec zmian dotyczą-cych tak intymnej sfery To coś jak proacuteba pogodzenia się z faktem że czytniki e-bookoacutew mogą zastąpić (i to całkiem godnie) papierowe książki Innowacje ktoacutere poszerzały paletę naszych doznań poprzez umożliwie-nie nowej formy kontaktu z kulturą i rozrywką zawsze na początku wzbudzały ogoacutelny niepokoacutej jednak nigdy nie zdarzyło się tak że obawy były uzasadnione a rozwoacutej wstrzymany Wbrew wewnętrznym sprzeciwom przeję-liśmy do naszej kultury patefony radia magnetofony telewizory komputery itd bo w pewnym sensie stały się przedłużeniem naszych zmysłoacutew Prace naukowe nad tym jak poszerzyć możliwości czy gamę naszych zmysłoacutew mają miejsce już teraz Zmiany w tym zakresie na pewno będą miały miejsce Tym lepiej jeśli w ślad za użyciem komercyjnym poacutejdą także zaawansowane przemiany w dziedzinach bardziej pożytecznych ndash me-dycynie czy edukacji

Dzisiejsza wycieczka nie powinna robić na mnie wrażenia Prognozy nie ostrzegają o migrujących hordach Lekki opance-rzony egzoszkielet chroni mnie przed zagrożeniem fizycznym a komplet szczepień przed biologicznym Mimo wszystko czuję suchość w ustachObszar ktoacutery monitorowała nasza enklawa był stabilny prawie od dwoacutech dekad i zaczynał właśnie wchodzić w fazę wzrostu Pojawiało się coraz więcej potomstwa społeczność zaczynała produkować dość pożywienia żeby dać sobie radę bez naszej pomocy Na swoje nieszczęście byli bardzo religijni Konwencja zabrania nam wprowadzania szczepień bez zgody miejscowej ludności

[fragment tekstu bdquoSumienie Morlokoacutewrdquo Aleksandry Janusz s110] ilustr Kuco

Po sklepie (feelstore ndash przyp aut) kręcą się klienci Ive od razu podbiega do każdego z działoacutew Chwilę przy każdym się namyśla Finalnie decyduje się na poemat Rainera Marii Rilke bdquoPieśni o miłości i śmierci korneta Krzysztofa Rilkerdquo (feelbook) Zadowolona pod-chodzi do ekranu siada na ziemi i powoli zbliża palec do złotego kwadracika na pozycji książkowej Gasną wszystkie światła Jedyną oświetloną postacią jest Ive Na skraju plamy światła stoi Darren z uwagą obserwując coacuterkę W momencie kiedy Ive dotyka złotego kwadracika ciemny ekran wybucha milionem koloroacutew Z głośnikoacutew słychać tętent koni podzwanianie zbroi w powietrzu unosi się swąd dymu Na ekranie pojawiają się kolejne obrazy

[fragment tekstu bdquoKompresjardquo Łukasza Gamrota s132] ilustr Kuco


STRONA 10


Wieść odbiła się w środowisku naukowym sporym echem Nie dlatego że brak nam pism w ktoacuterych można publikować prace z tego zakresu A także nie dlatego że brak nam pism w ktoacuterych można publi-kować w otwartym dostępie Wiadomość ta spowo-dowała szum ze względu na nowatorski model bizne-sowy w jakim działać będzie nowe wydawnictwo W tym nowym systemie jednorazowa opłata w wyso-kości zaledwie $99 może nam zapewnić prawo do publikowania za darmo do końca życia

PłACISZ RAZ PUBLIKUJESZ WIELE RAZYW tradycyjnym systemie wydawniczym koszt publika-cji naukowej ponoszony jest przez czytelnika czy to w formie wykupionego dostępu do pojedynczych arty-kułoacutew czy też w formie subskrypcji bibliotecznej Alter-natywa dla tego systemu ndash otwarty dostęp (z ang open access OA) ndash pojawiła się nieco ponad dekadę temu W systemie open access kosztem publikacji obciążany jest autor Praca przechodzi przez ten sam proces re-cenzji co w pismach tradycyjnych a po zatwierdzeniu jej do publikacji autor ponosi opłatę za przygotowanie tekstu (z ang article processing charge APC) wyno-szącą zazwyczaj między $1000 a $3000 w zależ-ności od dziedziny naukowej wydawnictwa i impact factoru pismaW PeerJ jak w każdym piśmie typu open access koszt publikacji przeniesiony jest na autoroacutew pracy Nowo-ścią jednak jest to że opłata w PeerJ nie jest pobierana za każdy opublikowany przez autora artykuł Zamiast tego autorzy mają możliwość wykupienie członkostwa w PeerJ ktoacutere uprawnia ich do publikacji za darmo W zależności od ceny członkostwa autorzy są upraw-nieni do publikacji jednej ($99) dwoacutech ($199) lub nieograniczonej liczby publikacji rocznie ($299) Za-znaczyć tu trzeba że członkostwo kupuje się raz i na całe życie ndash co oznacza że za roacutewnowartość trzystu złotych można publikować w otwartym dostępie do końca kariery

REWOLUCJA OPEN ACCESSPeerJ jest przełomem w sposobie publikowania prac naukowych od czasu powstania 12 lat temu pierw-szych pism open accessowych Udostępnianie prac na

zasadach OA obecne było znacznie wcześniej ndash fi-zycy swoje prace składali w publicznym repozytorium online arxiv już od 1991 roku Serwerowi arxiv braku-je jednak formalizmu wydawnictwa naukowego prace na nim nie są recenzowane i traktowane są raczej jak preprinty Innymi słowy open access nie był woacutewczas jeszcze urynkowiony To zmieniło się w 2000 roku kiedy Vitek Tracz woacutewczas dyrektor Current Science Group założył BioMed Central (BMC) pierwsze na świecie wydawnictwo publikujące w otwartym dostę-pie specjalizujące się w publikacjach biomedycznych To pionierskie dzisiaj trochę zapomniane posunięcie Tracza pokazało że open access ndash do tej pory trakto-wany raczej jako nieco ekscentryczny ruch akademicki ndash może być działającym modelem biznesowymKroacutetko po tym w 2001 roku prawie 35 tysięcy na-ukowcoacutew podpisało bdquoList Otwarty do Wydawcoacutew Naukowychrdquo w ktoacuterym domagało się stworzenia dar-mowej biblioteki publicznej online gromadzącej prace z zakresu nauk przyrodniczych i medycznych To wy-darzenie doprowadziło do utworzenia Public Library of Science (PLoS) ndash największego na świecie wydawcy OA właściciela pisma PLoS ONE ndash pisma naukowego publikującego prawie 25 tysięcy artykułoacutew naukowych z wszystkich dziedzin rocznie

NAUKOWCY KONTRA WYDAWNICTWAChociaż wydawnictw oferujących możliwość publiko-wania w trybie OA jest dzisiaj bardzo wiele podkre-ślić trzeba że trzon najbardziej szanowanych pism publikujących w otwartym dostępie wciąż stanowią pisma wydawane przez BMC oraz PLoS Na rynek zaczęli otwierać się także tradycyjni wydawcy Pierw-sze skrzypce zagrała grupa Springera ktoacutera kilka lat temu kupiła BMC z nadzieją że pomoże jej to łatwiej wejść na rynek publikacji OA Swoje podwoje dla open access otworzyła grupa wydawnicza Nature rozpoczynając publikację pisma Scientific Reports Brytyjska fundacja Wellcome Trust sponsorująca granty badawcze w zakresie nauk biomedycznych stworzyła niedawno eLife ktoacutere ma być open acces-sowym odpowiednikiem Nature i Science ndash presti-żowym mierzącym w wysoki impact factor pismem przyjmującym do publikacji jedynie niewielki procent wszystkich złożonych w nim prac

Rafał MarszałekRedaktor w piśmie

Genome Biology bloguje na nicprostszegopl

oraz w portalu naTemat (nicprostszegonatematpl)

Rzadkie wolne chwile spędza odkrywając

uroki goacuter brytyjskich

12 czerwca 2012 roku dwoacutech weteranoacutew naukowego przemysłu wydawniczego Peter Binfield do niedawna wydawca największego na świecie pisma naukowego PLoS ONE oraz Jason Hoyt uprzednio wiceprezydent ds badań i rozwoju w Mendeleyrsquou ogłosili otwarcie podwojoacutew nowego pisma poświęconego naukom przyrodniczym i działającego w trybie open access ndash PeerJ

ndash (r)ewolucja w komunikacji badawczej

STRONA 11


Ruch open access zaczął nabierać solidnego rozpędu gdyż sytuacja zmieniła się dramatycznie w ostatnich kilku latach Wellcome Trust w Wielkiej Brytanii oraz National Institutes of Health w USA zaczęły wyma-gać aby wyniki finansowanych przez nie badań były dostępne publicznie Na początku 2012 roku słynny amerykański matematyk Timothy Gowers poirytowany i tak wysokimi cenami subskrypcji zawyżanymi jesz-cze bardziej przez niektoacuterych wydawcoacutew a także lobbingiem firmy Elsevier za nowymi przepisami do-tyczącymi praw autorskich rozpoczął głośny bojkot tego wydawnictwa do ktoacuterego przyłączyło się do dnia dzisiejszego ponad 12 tysięcy naukowcoacutew z ca-łego świata Wydawcy znaleźli się pod presją z jed-nej strony instytucjonalną z drugiej zaś bdquoobywatelskąrdquo I chociaż model biznesowy dla pism OA zdaje się nie-źle funkcjonować Binfield i Hoyt wyczuli że można zrobić to inaczej i ndash być może ndash lepiej

OSTROżNY OPTYMIZMNie trzeba być jednak mistrzem biznesu by dostrzec że to co dla autoroacutew wygląda jak spełnienie marzeń z punktu widzenia wydawcy jest posunięciem co naj-

mniej ryzykownym Cze-mu zatem nowy model jednak się opłaca Po pierwsze aby opubli-kować pracę w PeerJ członkami muszą być wszyscy autorzy chyba że jest ich więcej niż dwunastu ndash woacutewczas członkostwo posiadać musi tylko tuzin Ta zniż-ka dla większych grup jest jednak nikłym ustęp-stwem w naukach przyrod-niczych większość prac ma więcej niż 5 autoroacutew a już przy tej liczbie nazwisk cena publikacji zaczyna być poroacutewnywalna z opłatami za przygoto-wanie tekstu (APC) Po drugie wszyscy członkowie są zo-bowiązani przynajmniej raz w roku wes-przeć PeerJ recenzją Może to być niefor-malna rada komentarz pod opublikowanym artykułem lub formalna recenzja pracy ndash forma jest bez znaczenia Z jednej strony wymoacuteg ten jest krokiem w stronę formowania związanej z pismem społeczno-ści Z drugiej zaś istnieje spora szansa że najwięksi płatnicy ndash profesorowie ktoacuterzy najpewniej będę wyku-

pywać najdroższe członkostwa ndash będą najczęściej zapominać ignorować lub po prostu nie mieć

czasu na dokonanie tej małej formalnościPomimo tych nie tak znowu dotkliwych niu-ansoacutew reakcja środowiska naukowego na otwarcie PeerJ była bardzo entuzjastycz-na Biolog molekularny w Imperial Colle-ge of London Stephen Curry rozważając na swoim blogu za i przeciw nowego modelu OA podsumowuje To fascynu-jąca zagrywka ktoacutera jednak może się bardzo opłacić[hellip] Czy to zadziała Ja z pewnością nie będę temu projek-towi przeciwny Zbyt wiele zmienia się

obecnie w świecie wydawniczym aby ktokolwiek moacutegł przewidzieć co się wy-

darzy Wygląda jednak na to że Binfield i Hoyt wzięli pod uwagę wiele z możliwych

zagrożeń Chemik Peter Murray-Rust z Uni-wersytetu w Cambridge dodaje Jak nikt inny

do tej pory zrozumieli że przemysł wydawniczy jest rynkiem oferującym produkt ktoacutery jest zdecy-

dowanie za drogiŻeby nie popadać w hurraoptymizm trzeba tutaj do-

dać że pojawiać się też zaczęły głosy sceptyczne po-wątpiewające w to czy ten model biznesowy jest w stanie

przetrwać zadowalając zaroacutewno autoroacutew ktoacuterzy za publika-cją chcą płacić jak najmniej jak i inwestoroacutew ktoacuterzy oczekiwać

będą szybkiego zwrotu inwestycji Trudno jest jednak w tej chwili wypowiadać się w tej kwestii definitywnie w końcu PeerJ nie opubliko-

wał jeszcze nawet swojego pierwszego artykułu Jakkolwiek nie potoczą się jednak losy tego pisma jedno jest pewne Binfield i Hoyt kopnęli właśnie

pierwszy kamień ktoacutery wywołać może lawinę

AktaPersonalne Imię i nazwisko

Sidey Myoo (dr hab Michał Ostrowicki) ndash filozof pracownik Zakładu Estetyki Instytutu Filozofii UJ Wspoacutełpracuje z Akademią Sztuk Pięknych i Aka-demią Goacuterniczo-Hutniczą Członek Collegium Invisi-bile Zainteresowany estetyką traktowaną jako teoria sztuki głoacutewnie w odniesieniu do sztuki wspoacutełczesnej w tym sztuki elektronicznej W 2007 stworzył Aca-demia Electronica ndash bdquouczelnięrdquo działającą na wzoacuter uniwersytecki w Second Life Rok poacuteźniej rozpoczął prowadzenie w niej ogoacutelnopolskiego oficjalnego kursu akademickiego bdquoŚrodowisko elektroniczne jako rzeczywistość człowiekardquo a od 2012 prowa-dzi kurs bdquoSztuka elektronicznardquo

Co było wcześniej ndash naukowiec czy humanistaSidey Myoo Przede wszystkim jestem człowiekiem Staram się o tym zawsze pamiętać ale przez to że jestem tylko człowiekiem czasem o tym zapomi-nam niestety Potem jestem humanistą ktoacutery stał się naukowcem gdyż uważam że bycie humanistą jest wartością ponad wszelkimi dalszymi wyborami Moż-na ndash albo lepiej trzeba pozostać humanistą w każdej sytuacji życiowej ndash to pozwala pozostawać człowie-kiem a zawoacuted można wykonywać dowolny Największym darem jaki otrzymuje naukowiec jest możliwość poruszania się na granicach pozna-nego i niepoznanego tego co znane i tego co odkrywane Nie chodzi o to by podążać jedynie przetartymi ścieżkami ale by szukać własnych droacuteg Łączy się to trochę z fascynacją bdquozapadaniemrdquo w daną dziedzinę lub czasem wręcz zapominaniem o przysłowiowym bdquobożym świecierdquo niemniej jest to wspaniałe doznanie jest to sposoacuteb na przeżywanie własnego czasu Przy tym nie można zapomnieć o odpowiedzialności za formułowanie wypowiedzi naukowych lub wypowiadanych sądoacutew wartościują-cych zwłaszcza gdy odnoszą się one do niezna-nych obszaroacutew wiedzy Mogą one przecież stać się dla innych wyznacznikami podejmowania decyzji i w ten sposoacuteb rodzić konsekwencje

Second Life ndash moje forumWykłady w Second Life i Academia Electronica (wwwacademia-electronicanet) to część mojego ży-cia Bez Academii z pewnością odczułbym brak takie-go forum dla wygłaszania poglądoacutew filozoficznych Sam się w niej wiele nauczyłem jak zajmować i za-chować postawę naukowca w środowisku otwartym jak reprezentować Uniwersytet w sieci Podczas spotkań w Academii uczestnicy mogą doświadczyć relacji jakie niekoniecznie są spotykane poza kontaktem sieciowymZ kolei kursy akademickie łączą w sobie głoszone przeze mnie poglądy filozoficzne z praktyką co-dzienności Mam na myśli to że większość osoacuteb

używa przez wiele godzin codziennie komputera (niekoniecznie przebywając w Second Life) nie zawsze zastana-wiając się jaką dużą to stanowi część ich czasu lub jak intensywna jest ta ich aktywność życiowa ndash dla mnie to za-gadnienia filozoficzne i najlepiej o tym moacutewić właśnie w sieci Poza wykłada-mi kursowymi jeszcze szerszą wymianę poglądoacutew naukowych i popularyzację nauki umożliwiają zajęcia prowadzone przez zaproszonych gości

Dlaczego nie inne platformyW przypadku Second Life nie chodzi o na-rzędzie do e-learningu ale o świat w ktoacute-rym można tworzyć Uniwersytet z całą jego zawartością np działalnością artystyczną popularyzowaniem nauki tworzeniem pogadanek lub koncertoacutew Nie chodzi jedynie o zdalne nauczanie ale właśnie o Uniwersytet w sieci ndash wierzę że do tego zmierzamy Nie wystarczy narzędzie do edukacji zdalnej ale świat stwarzający możliwość przyjęcia do siebie wszelkiej akademickiej aktywności ndash wspoacutelne miej-sce jakim staje się Uniwersytet w sieci

Humanistyka ma wyjaśniać nasz świat W moim przypadku humanistyka wiąże się z filozoficznym wyjaśnianiem zjawisk dzisiejszych czasoacutew Ponieważ poważny wpływ na świat człowieka ma technolo-gia uważam że zobowiązaniem huma-nistyki jest odpowiadać na pytania i wyja-śniać np to kim jest człowiek i jego świat w czasach galopującej i pochłaniającej ludzką aktywność technologii Nie sądzę by zaprzeczanie i strach przed opisem technologicznej wspoacutełczesności były za-sadne ndash rozwoju technologii nie zatrzyma-my a myślę że człowiek oczekuje opisu i wyjaśnienia tego co się w nim samym jak i w otaczającej rzeczywistości dzieje Trudno zaprzeczać istnieniu wirtualnej rzeczywistości gdy komputery dotyczą właściwe wszystkich a poświęcany im czas jest coraz większy Raczej daleki jestem od nadawania tym zjawiskom od razu pejoratywnego znaczenia Chodzi o to aby wiedzieć z czym mamy do czy-nienia jako żyjący w czasach powszech-nej i rozwijającej się komputeryzacji i związanych z nią zmian

Co lubięCzas spędzony poza siecią coraz bardziej się kurczy Głoacutewnie dlatego że rzeczywistość jest coraz bogatsza i angażuje na roacuteżne sposoby Relaksuję się w piątek w sobotę wspoacutelnie z rodziną lub w wychodząc wieczorem do miasta z żonąLubię kiedy wokoacuteł mnie jest ruch potrafię się skupić w każdym miejscu nie mam specjalnego biurka Od czasu posiadania laptopa tzw gabinet przekształciliśmy w pokoacutej gościnny (załadowany książkami i dokumentami niemniej jest to pokoacutej gościnny)Sportem interesuję się mało jeśli w ogoacutele to rajdy i wyścigi samochodowe oraz narciarstwo

Muzyka lubię i słucham muzyki jest to głoacutewnie wspoacutełczesna elek-tronika od ambientu i noisu poprzez house do industrialu i elektronicznej muzyki eksperymentalnej Lubię gotować ale wspoacutelnie z żoną nawet czasami jestem wybredny jeśli chodzi o dodatki np winoNajważniejsze marzenie mam szalone marzenia aż trochę wstyd o nich moacutewić ale należą do nich podroacuteż turystyczna na Księżyc i podroacuteż statkiem dookoła świata ale tylko wspoacutelnie z żonąGdybym miał do wykorzystania drugie życie życie filozofa jest najlepszym jakie mogę sobie wyobrazić ale wraz z miłością karmiczną do drugiej osoby Bo tak naprawdę tylko miłość się liczy

Sidey Myoo podczas krakowskiego Forum Nowej Nauki foto Spheresis

Fizyka cząstek

w Instytucie Fizyki UJW Instytucie Fizyki UJ prowadzone są prace nad zastosowaniem

fizyki cząstek w medycynie i obronności Grupa pod kierownictwem prof Pawła Moskala pracuje nad nowym typem tomografoacutew PET opartych na polimerowych materiałach scyntylacyjnych (szczegoacuteły można znaleźć na stronie wwwcittruujedupl w części bdquoOferta technologicznardquo) Pozwoli to na znaczne obniżenie kosztoacutew produkcji

urządzeń oraz obrazowanie całego ciała pacjenta jednocześnie W grupie tej rozpoczynają się roacutewnież prace nad projektem

przenośnego wykrywacza materiałoacutew niebezpiecznych wykorzystującym oddziaływanie neutronoacutew

z jądrami materii (tzw neutronowe techniki aktywacyjne)


STRONA 13


TO NIE ZABAWAZbudowany za ponad 7 miliardoacutew frankoacutew szwajcar-skich LHC ma dać odpowiedź na najbardziej funda-mentalne pytania wspoacutełczesnej fizyki przede wszystkim czy istnieje bozon Higgsa (często określany jako bdquoboska cząstkardquo) oraz jaka jest natura ciemnej materii Przezna-czenie tak dużych środkoacutew na jeden projekt wymaga ciągłego przekonywania opinii publicznej że nie jest to inwestycja w kolejną bdquozabawkęrdquo uczonych lecz w ba-dania ktoacutere będą stanowiły przełom w naszym rozu-mieniu Wszechświata Co więcej wyniki tych eksperymentoacutew sprzyjają opracowaniu wielu nowych technologii ktoacutere prędzej czy poacuteźniej trafią bdquopod strzechyrdquo Na przykład zaprojektowane na potrzeby LHC elektromagnesy nadprzewodzące wyko-rzystywane są w urządzeniach wykonujących badania metodą magnetycznego rezonansu jądrowegoPoza CERN-em istnieje wiele mniejszych i nie tak zna-nych centroacutew badawczych zajmujących się fizyką czą-stek Program ich badań nie jest jednak mniej ważny Skupia się przede wszystkim na testowaniu Modelu Standardowego (teorii opisującej wszystkie znane cząst-ki i ich oddziaływania) poszukiwaniu nowych egzo-tycznych form materii (np jąder i molekuł mezonowych układoacutew wielokwarkowych itp) oraz na fizyce neutrin

CZąSTKI W AKCJIWszystkie eksperymenty prowadzone w ramach badań fizyki cząstek stymulują powstawanie i rozwoacutej techno-logii szczegoacutelnie w obrębie nowoczesnych systemoacutew elektronicznych i informatyki Ogromne ilości przetwa-rzanych danych oraz wymagana precyzja pomiaru np czasu wymusza opracowanie niestandardo-wych rozwiązań ktoacutere po pozytywnym przetesto-waniu znajdują zastosowanie w przemyśle lub nawet trafiają do naszych domoacutew Najlepszym przykładem jest GRID system światowej sieci obliczeniowej i gro-madzenia danych zapewniający możliwość analizy olbrzymiej ilości informacji w rozproszonych po całym świecie centrach komputerowych Rozwiązanie to po-zwala wykorzystać niewyobrażalne moce obliczeniowe dla potrzeb dowolnej dziedziny wiedzy i gospodarki (obecne GRID stosowany jest min w meteorologii)Ponadto a może przede wszystkim fizyka cząstek ofe-ruje nam roacutewnież szereg metod wykorzystujących same cząstki W medycynie dobrze znane od kilku-dziesięciu lat metody wytwarzania i prowadzenia wią-

zek w akceleratorach mogą pozwolić wkroacutetce na zastą-pienie uciążliwej chemioterapii naświetlaniem wiązkami protonoacutew lub jonoacutew (np węgla) Metody te rozwijane są min w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w KrakowieOd kilkudziesięciu lat wykorzystuje się roacutewnież kwanty gamma (czyli błyski światła o wysokiej energii) w ob-razowaniu ciała oraz procesoacutew fizjologicznych w nim zachodzących Wśroacuted nich chyba najmłodsza tomografia PET pozwala na diagnozowa-nie wczesnych zmian nowotworo-wych poprzez rejestrację kwan-toacutew gamma powstających w procesie tzw anihilacji Wprowadzony do ciała pacjenta znacznik zawie-ra radioaktywne izotopy ulegające rozpadom beta W ich wyniku powstają antyelektrony ktoacutere przy zetknięciu z elektronami w ciele pacjenta znikają a ener-gia obu cząstek zamie-niana jest na dwa kwanty gamma Ich rejestracja za pomocą detektoroacutew pozwala na określenie intensywności roz-padoacutew izotopoacutew i w konsekwencji na obrazowanie przebiegu procesoacutew za-chodzących w organizmie

UWAGA BOMBACząstki stosuje się roacutewnież w obronności do wykry-wania substancji niebezpiecznych np bomb lub narkotykoacutew naświetlając podejrzane przedmioty wiązkami neutronoacutew Ze względu na duża przenikli-wość tych cząstek możliwe jest badanie przedmiotoacutew ukrytych np w bagażnikach samochodoacutew Metody te są wciąż rozwijane także w Polsce i mają duże szanse istotnie zwiększyć bezpieczeństwo naszych granic urzę-doacutew a także żołnierzy na misjachFizyka cząstek należąc do tzw nauk podstawowych ma bardzo duży wpływ na rozwoacutej nowych technologii i innowacji Ma ona roacutewnież ogromny potencjał aplika-cyjny ograniczony chyba tylko ilością przeznaczanych na nią środkoacutew bo przecież wyobraźnia i pomysło-wość ludzi jest (prawie) nieskończona

Fizyka cząstek elementarnych to chyba najbardziej bdquomedialnardquo dziedzina fizyki ostatnich lat A wszystko za sprawą Wielkiego Zderzacza Hadronoacutew LHC największego i najdroższego akceleratora cząstek na świecie

Michał SilarskiAsystent w InstytucieFizyki UJ Zajmuje się badaniami mezonoacutew K oraz zastosowaniami fizyki jądrowej Amator szachoacutew oraz tańca ludowego


STRONA 14


Krystian GurbaUkończył prawo pracuje

nad doktoratem z nauk o zarządzaniu W CITTRU

zajmuje się kwestiami prawnymi w tym badaniami

zleconymi Chciałby kiedyś wyreżyserować film kinowy

Badania zlecone oczami naukowcoacutew

WE WSZYSTKICh DZIEDZINACh NAUKIUniwersytet Jagielloński jest przykładem uczelni z dużym potencjałem w dziedzinie badań zamawianych Pięt-naście wydziałoacutew to wszechstronność i roacuteżnorodność bdquoCzęść projektoacutew wykonywanych dla firm to typowe ba-dania naukowe poznawanie mechanizmoacutew działania potencjalnych lekoacutew W tym przypadku najważniejsze kryterium podjęcia wspoacutełpracy to ciekawy temat ściśle związany z na-szymi zainteresowaniami oraz jakość me-rytoryczna prowadzonych wspoacutelnie prac dająca szansę przygotowania dobrych publikacji Część projektoacutew ma natomiast charakter usługowyrdquo ndash tłumaczy prof Alicja Joacutezkowicz z Wydziału Biochemii Biofizyki i Biotechnologii UJ Roacutewnież dla przedstawicieli nauk spo-łecznych (ktoacuterych sfera patentoacutew zupeł-nie nie dotyczy) wspoacutełpraca w formie ba-dań zleconych wydaje się być najlepszą drogą kontaktu z praktyką bdquoDodatkowym atutem oproacutecz aspektoacutew finansowych jest możliwość wprowadzania do świa-ta biznesu rozwiązań opartych na bdquotwardejrdquo wiedzy naukowej Wspoacutełpraca przynosi też spory bagaż doświadczeń Podczas realizacji prac zleconych czę-sto spotykamy pytania na ktoacutere nie mamy gotowych odpowiedzi Czasem kończy się to uruchomieniem badań podstawowych czasem analizami rozwiązań stosowanych już gdzie indziej Prawie zawsze jednak wykonywane prace owocują kolejnymi po-mysłamirdquo ndash podkreśla Grzegorz Żmuda z Instytutu

Psychologii UJ wspoacutełtworzący zespoacuteł zajmujący się min opracowywaniem symulacyjnych gier menadżer-skich To spostrzeżenie potwierdza prof Joacutezkowicz ndash bdquoNajważniejszy efekt wspoacutełpracy to dopracowanie metod badawczych tak by przy zachowaniu jakości pomiaroacutew ich stosowanie było możliwie szybkie i jak najmniej pracochłonne To bardzo przydaje się w wy-konywaniu poacuteźniejszych doświadczeńrdquo

BłYSKAWICZNE ZASTOSOWANIE WYNIKoacuteW BADAŃNa zastosowanie wynikoacutew w praktyce nie trzeba cze-kać w przypadku prac zleconych tak długo jak przy sa-modzielnym rozwijaniu i wdrażaniu technologii bdquoEfektem realizacji jednego z nich było wprowadzenie potencjalne-go leku przeciwcukrzycowego do proacuteb klinicznych Przy

pracach usługowych wiem że ich wyniki potrzebne są jak najszybciej i mają bezpośrednie znaczenie przy podej-mowaniu przez firmy decyzji o dalszych etapach rozwoju lekoacutewrdquo ndash moacutewi prof Joacutezkowicz bdquoCzęsto nie kończy się na jednym zleceniu Z niektoacuterymi partnerami wspoacutełpracuje-my długofalowo zdarza się też że występujemy wspoacutel-nie na konferencjachrdquo ndash zaznacza Grzegorz ŻmudaWspoacutełpraca świata akademickiego i biznesowego bywa trudna choćby ze względu na roacuteżnice w sty-lu pracy Naukowcy zwracają też uwagę na inne problemy bdquoSporą barierą okazywały się być kwestie for-malne i biurokracja Zapewne nie udałoby się z powo-dzeniem zrealizować tylu projektoacutew gdyby nie wspar-cie centrum transferu technologii często nie dotyczące tylko procesu nawiązania wspoacutełpracy ale roacutewnież ne-gocjacji z partnerami biznesowymi i dbania o ochronę własności intelektualnej ndash podkreśla Grzegorz Żmuda Na wielu polskich uczelniach wykonywane są setki zle-ceń badawczych czasem wieloletnich ale często też drobnych i kroacutetkich Są mniej spektakularne niż duże projekty badawcze i mniej medialne od spoacutełek spin-off To one są jednak najlepszym przykładem codziennej wspoacutełpracy naukowcoacutew i przedsiębiorcoacutew

W polskiej rzeczywistości w ktoacuterej liczba oferowanych do przemysłu wynalazkoacutew nie jest wysoka a tworzenie firm naukowych jest nadal utrudnione najskuteczniejszym sposobem wspoacutełpracy nauki i biznesu są badania zlecone Są one podstawową drogą otwarcia firmom dostępu do wiedzy i umiejętności naukowcoacutew

O badaniach zleconych na UJ czytaj na wwwcittruujedupl

w dziale Nauka ltgt Biznes


STRONA 15

MATERIAłY DLA SłUChACZYAUTOPREZENTACJA Dlaczego warto poświęcić czas na przygotowanie materiałoacutew Po pierwsze wśroacuted słuchaczy znajdą się tacy ktoacuterym Twoacutej kroacutetki wy-kład nie wystarczy będą chcieli zgłębić zagadnienie samodzielnie Zadbaj o to aby nie wyszli z pustymi rękami Po drugie poziom koncentracji każdego z nas jest inny w zależności od tego na jakie zmysły od-działujemy Im bardziej zroacuteżnicowana forma przekazu (wykład prezentacja multimedialna video materiały drukowane itp) tym większe prawdopodobieństwo że przykujemy uwagę większej ilości słuchaczy Oczy-wiście niekoniecznie musisz zaopatrywać uczestnikoacutew w wydruki Dowiedz się więcej na temat swojej grupy docelowej Potem przygotuj materiały broszury wpis na blogu specjalną podstronę na ktoacuterej gromadzisz wszystkie zagadnienia wideo prezentację zaprosze-nie do grupy dyskusyjnej itp

bullPamiętaj że nie wystarczy podać adres strony zaprezentuj kroacutetko z czym zainteresowani będą mie-li do czynienia co zawiera się w materiałach

FAQINTERNET FAQ (skroacutet od angielskiego Frequently Asked Questions) to zbioacuter odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania ndash narzędzie stosowane głoacutewnie w internecie Obejmuje roacuteżnorodne wyjaśnienia symu-lując rzeczywisty kontakt między twoacutercą (organizato-rem nadawcą) a użytkownikiem (uczestnikiem adre-satem) Zawartość FAQ dotyczyć może wielu spraw poczynając od tego gdzie na stronie można znaleźć daną informację skończywszy na odpowiedzi na py-tanie jak spędzić cudowne wakacjeFAQ jest niezastąpionym sposobem na poukładanie ważnych informacji i sprawdza się przy okazji roacuteżnych naukowych wydarzeń konkursoacutew projektoacutew Zawiera zaroacutewno informacje merytoryczne (np dokładnie opi-suje tematykę zdjęć ktoacutere mają nadsyłać uczestnicy konkursu) jak i techniczne (np wyjaśnia dlaczego or-ganizator konkursu nie dopuszcza udziału zdjęć czarno-

-białych) Innymi słowy dopowiada to co nie znalazło się w oficjalnej ndash często skroacutetowej informacji ndash oraz co być może zbyt zawile ujęte jest w regulaminie (o ile taki jest)

FAQ to też ciekawy sposoacuteb pisania artykułoacutew Czemu np nie urozmaicić bdquociężkawegordquo tekstu o procedurach patentowych dodatkiem w postaci kilku pytań i odpo-wiedzi W ten sam sposoacuteb można też zaprezentować swoją ofertę oraz własną instytucję

bullOdpowiadaj przede wszystkim na najpopularniej-sze często zadawane pytania Jeśli jest ich dużo zorganizuj je w działy i kategorie Staraj się być rzeczowy i pisać kroacutetko FAQ to nie miejsca na popi-sy dramatopisarskie co nie wyklucza oryginalnego języka o ile wpływa on pozytywnie na czytelność wyjaśnień

bullZapisuj pytania ktoacutere pojawiają się w kontaktach z użytkownikami zapytaj o nie znajomych zorgani-zuj sondę w sieci Używaj też FAQ do wyjaśnienia kwestii ktoacutere są ndash z Twojego punktu widzenia ndash istot-ne ale mogą być źle zrozumiane Twoja wyobraź-nia ma tutaj niebagatelne znaczenie

bullAktualizuj FAQ uzupełniaj o nowe pytania i odpo-wiedzi modyfikuj już zamieszczone Informuj po-przez e-mail i w mediach społecznościowych gdzie FAQ można znaleźć


Z poradnika promocji naukiPowoli nabierają rozpędu prace nad kompleksowym poradnikiem promocji nauki Chcemy go wydać w połowie 2013 roku Zawierał będzie między innymi kroacutetkie notki-pigułki dotyczące najważniejszych pojęć z zakresu naukowej komunikacji Jako anons poradnika ndash mała proacutebka takich opisoacutew

Poradnik promocji naukiPlanowany termin wydania połowa 2013Wydawca CITTRUMacie swoje uwagi propozycje zastrzeżenia Piszcie na adres nimbujedupl

Nietypowe formy promocji nauki Zajęcia Science Busking krakowski rynek 2011 Fot Anna Woacutejcik

STRONA 16



Fundusze na patentyPowłoki ochronne zabezpieczają-ce implanty ekologiczne urządze-nia dla przemysłu chemicznego oraz płyn do pielęgnacji soczewek kontaktowych to trzy z projektoacutew technologicznych w ofercie CITTRU ktoacutere zostaną ochronione dzięki fi-nansowaniu pozyskanemu z fundu-szy strukturalnych Prawie 600 tys zł wydatkowane będzie na ochronę patentową w kraju i za granicą oraz na promocję projektu i eksper-tyzy dotyczące ich potencjału ko-mercjalizacyjnegoOferta technologiczna UJ na nowej stronie CITTRU wwwcittruujeduplnauka-biznesoferta-technologiczna

Noc Naukowcoacutew i TEDx KrakowW takcie wrześniowej Nocy Na-ukowcoacutew 2012 Uniwersytet Jagiel-loński odwiedziło ponad 14 000 osoacuteb Naukowe pokazy warsztaty i prezentacje odbywały się w 15 roacuteżnych miejscach uczelni

Do poacuteźnych godzin nocnych dzieci młodzież i dorośli mogli zwiedzać zwykle zamknięte dla szerokiej pu-bliczności laboratoria samodziel-nie sprawdzać działanie praw fizyki czy podglądać sekretne życie roślin i zwierząt Noc naukowcoacutew była roacutewnież nocą humanistoacutew Rozmo-wy przy świecach o religiach świata nauka kaligrafii arabskiej spotkania z wybitnymi polskimi historykami czy warsztaty z twoacuterczego myślenia

ndash to tylko niektoacutere punkty programu proponowane przez humanistoacutew Przygotowany przez Uniwer- sytet Jagielloński (CITTRU było koordynatorem tego wydarzenia na całym UJ) program tegorocznej edy-cji Nocy Naukowcoacutew po raz kolejny pokazał jak ważna jest popularyzacja nauki i jak ogromna jest ciekawość i chęć odkrywania tajemnic Nieco inną formę populary-zacji nauki przybrała impreza TEDxKrakow bdquoSecret Li-vesrdquo ktoacuterej CITTRU było part-nerem Podczas szybkich o s i e m n a s t o m i n u t o w y c h prezentacji naukowcy wzięli pod lupę roacuteżnorodne zagadnienia ktoacutere można podpisać przymiotni-kami bdquoukryterdquo bdquonieznanerdquo bdquotajemnerdquo Na przykład dr hab Wojciech Ma-cyk z Wydziału Chemii UJ odkrywał przed widzami procesy zachodzące w obecności światła i katalizatoroacutew oraz możliwości ich zastosowania

w roacuteżnych dziedzinach życia codziennego Zobacz bdquoWydarzeniardquo na no-wej stronie CITTRU wwwcittruujeduplaktualnosciwydarzenia

Staże i tymczasowe zatrudnienie W projekcie bdquoWiedza prakty-ka kadry ndash klucz do sukcesu w biznesierdquo ktoacuterego CITTRU jest jednym z realizatoroacutew pracownicy naukowi i przed-siębiorcy mogli skorzystać z płatnych staży lub tymcza-sowego zatrudnienia Staże oraz tymczasowe zatrud-nienie były szansą dla na-ukowcoacutew zainteresowanych

opracowaniem innowacyjnych rozwiązań na rzecz przedsię-biorcy zdobyciem dodatkowego doświadczenia oraz sposobem na nawiązanie lub rozwoacutej wspoacutełpracy z firmami W stażach wzięło udział 66 naukowcoacutew w tym 15 z UJW projekcie przewidziano roacutewnież możliwość płatnych staży dla pra-cownikoacutew przedsiębiorstw w jed-nostkach naukowych z wynagro-dzeniem 3500 zł brutto miesięcznie

UWAGA do 24 stycznia 2013r trwa ostatnia rekrutacja na staże dla pra-cownikoacutew przedsiębiorstw w jed-nostkach naukowychSzczegoacuteły wwwmarrplprojektywpk Kontakt na UJ patrycjadabrowskaujedupl Projekt wspoacutełfinansowany jest ze środkoacutew Europejskiego Fun-duszu Społecznego

Szkoła Promocji NaukiPonad 160 osoacuteb zgłosiło się na je-sienną edycję Szkoły Promocji Na-uki Takim zainteresowaniem te za-jęcia nie cieszyły się nigdy w swej dwuletniej historii Około 40 kan-dydatoacutew stanowili studenci zaś pozostałą grupę mniej więcej po roacutewno naukowcy i doktoranci Naj-większym powodzeniem cieszyły się zajęcia z tworzenia i prowadzenia efektownych i efektywnych prezen-tacji Nie ma się jednak co dziwić To po pierwsze nie jest łatwe za-danie ndash wyjść przed zgromadzony tłum i nie przynudzając opowiadać obrazowo o trudnych czasem zjawi-skach Po drugie wiedza o tym jak prezentować staje się coraz bardziej przydatna tak na uczelni jak i poza nią Chcesz coś uzyskać kogoś prze-konać lub zachęcić ndash konieczna jest oryginalna ale przy tym rzetelna prezentacjaKolejny cykl zajęć z prezentacji kon-taktoacutew z mediami internetu i poligra-fii już na przełomie zimy i wiosny 2013Szkolenia na nowej stronie CITTRU wwwcittruujeduplnauka-promocjaszkolenia


STRONA 17


Jacek WoźniakPełnomocnik Zarządu Wojewoacutedztwa Małopolskiego ds Planowania Strategicznego

Szukajmy Kopernikoacutew

Centrum nauki dla każdego

Ironiczne powiedzenie padające przez lata z ust młodzie-ży szkolnej bdquoUcz się ucz bo nauka to potęgi klucz a jak zbierzesz dużo kluczy to zostaniesz woźnymrdquo nie jest już bdquomanifestemrdquo uczniowskim Wyboacuter dla dziecka dobrej re-nomowanej placoacutewki takiej w ktoacuterej rozwija się kreatyw-ność prowadzi zajęcia z baletu form teatralnych nauki językoacutew obcych zaczyna się już na etapie przedszkola Nauka w dobrej szkole udział w olimpiadach przedmioto-wych uczęszczanie na koacutełka zainteresowań to przepustka do lepszej przyszłości Ci najlepsi wspierani przez rodzi-coacutew wybierają właśnie taką drogę Ale co z pozostałymi tymi ktoacuterych talenty nie zostały jeszcze bdquoobudzonerdquo tymi ktoacuterych nie wspierają wystarczająco rodzice czy nauczy-ciele Dla takich dzieci przygoda z nauką może rozpo-cząć się w miejscu gdzie nauczanie jest zabawą a z cza-sem ta zabawa może się przekształcić w życiową pasję Sukces warszawskiego Centrum Nauki Kopernik ktoacutere w ciągu niespełna dwoacutech lat jego istnienia odwiedziło już ponad dwa miliony osoacuteb (co jak przyznaje dyrekcja tej pla-coacutewki przerosło jej oczekiwania) stał się inspirujący dla in-nych regionoacutew Małopolska chce poacutejść tym śladem W Kra-

Sukces Centrum Nauki Kopernik zainspirował do my-ślenia o otwarciu podobnych ośrodkoacutew w Polsce re-gionalnej Czy temu zapałowi towarzyszy dyskusja z ktoacuterej zrodzą się kształty nowych inwestycjiO centrum nauki myśli Łoacutedź Katowice Lublin Inne mia-sta chcą rozwijać istniejące ośrodki Własne centrum planuje powołać też Krakoacutew Te dążenia podsycane są przez zbliżające się nowe rozdanie funduszy europej-skich oraz oświadczenia decydentoacutew choćby deklara-cję minister Kudryckiej ktoacutera zapowiedziała utworzenie piętnastu centroacutew naukiI wspaniale że idea centrum nauki staje się obecna w my-śleniu o nowych inwestycjach Gorzej że bardzo nikła jest debata o tym jak takie ośrodki mają wyglądać na czym się koncentrować jaka ma być ich specyfika i stra-tegia ekonomiczna bdquoCentrum nauki w każdym regionierdquo (trochę jak bdquo1000 szkoacuteł na Tysiąclecierdquo) ndash to hasło głoacutewne a resztahellip to tylko szczątkowe informacje że ktoś złożył taki a taki projekt A przecież to wielka inwestycja ktoacutera po-chłonie wiele milionoacutew może mieć wielki wpływ na wielu ludzi i w związku z tym wymaga wielkiej otwartej debatyW trakcie Forum Nowej Nauki dyrektor Kopernika Ro-bert Firmhofer opowiadał mi że prace nad powstaniem Centrum zaczęły się ponad siedem lat przed otwarciem Chciałbym wierzyć że i w innych regionach starczy cza-su na rozmowę o kształcie kolejnych gmachoacutew wiedzyAby być konstruktywnym inicjatorem dyskusji o centrum nauki rozpocznę od tego że w jego ramach edukacyj-nej rozrywce i interaktywności winna towarzyszyć cią-gła debata z nauką na pierwszym planie Nowoczesne centrum powinno inicjować i zapewniać miejsce dla

kowie z inicjatywy zarządu wojewoacutedztwa ma powstać do roku 2020 bdquoEurekardquo - Małopolskie Centrum Nauki Ekspe-rymentoacutew i Zabawy W takim miejscu młodzi ludzie będą mogli wcielić się w rolę naukowcoacutew samodzielnie przepro-wadzając eksperymenty chemiczne obserwować jak pra-wa fizyki są wykorzystywane w przedmiotach codziennego użytku dotknąć tego czego na co dzień nie zauważają Klucz do polubienia nauki to zrozumienie że nie są to nud-ne regułki ale możliwość wykorzystania w praktyce zjawisk fizycznych czy chemicznych do zmieniania świata Nauka musi wyjść poza mury uczelni laboratorioacutew na spotkanie młodych ludzi ktoacuterzy uwierzą w jej potęgę Nauka musi wyjść na spotkanie także przedsiębiorcom bo to nie liczba skryptoacutew publikacji opisoacutew teoretycznych modeli ale licz-ba patentoacutew wynalazkoacutew wdrożonych innowacji stanowi aktualnie o jej potędze Mieszanka nauki i gospodarki to najlepsze antidotum na kryzys Także dla MałopolskiWarto zatem stawiać na inicjatywy rozbudzające za-interesowanie nauką wśroacuted młodych ludzi W końcu w Krakowie studiował Mikołaj Kopernik Może docze-kamy się następcoacutew jego formatu

rozmowy o problemach wspoacutełczesności w ktoacuterych roz-wiązywaniu wiedza odgrywa niebagatelną rolę o ener-getyce klimacie GMO stopie bezrobocia lotach do gwiazd mniejszościach itd Takie debaty winny odby-wać się stale nawet codziennie ndash tak by i gość inte-raktywnej ekspozycji moacutegł być uczestnikiem spotkania z odkrywcą czy zaangażowanym badaczem Może warto także zastanowić się nad pytaniem czy two-rzyć w wojewoacutedztwie jedno budżetochłonne centrum czy może szereg mniejszych ndash tak by młodzi ludzie bdquoz terenurdquo byli nie tylko sporadycznymi gośćmi ale stałymi bywalca-mi Może takie minicentra powinny być sprofilowane np tu ośrodek nauk astronomicznych a tam biologicznych A co z naukami społecznymi ktoacutere są trudniejsze do poka-zania ale przecież nie mniej ważne Może warto byłoby bdquowpuścićrdquo gości centrum do wnętrza zasymulowanego in-ternetu aby zobaczyli przepływ informacji lub do wnętrza banku by ujrzeli przepływ kapitału A może takie centra winny prowadzić także edukację komunikacyjną pokazy-wać np jak odczytywać przekaz reklamy i odpowiadać na pytanie dlaczego woacutezki na zakupy są takie olbrzymie A może jednak stworzyć dużą (coś w skali Kopernika) ale specyficzną instytucję np centrum natury (uzupełnione np o oceanarium) lub cywilizacji (z ekspozycją historyczną i artystyczną) To wyłącznie pytania o zakres działania a przecież zostaje jeszcze cała masa kwestii dotyczących wspoacutełpracy (np w Krakowie z budującym się akcelerato-rem cząstek) sponsoringu oferty komercyjnej itdTo duża rzecz i wielkie wyzwanie uczynić centrum nauki także centrum dyskusji o świecie o nas samych o przy-szłości Ale czyż tradycja Lema nie zobowiązuje

GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU

Piotr Żabicki Socjolog i fan nowych medioacutew W CITTRU koordynuje pracami Zespołu ds Promocji i Edukacji

STRONA 18



Rys Emilia Dziubak

Cyfrowa humanistyka Wersja PLW październiku 2012 odbyły się w Lu-blinie dwie bardzo roacuteżne w formie i za-łożeniach imprezy dla humanistoacutew Obie jednak łączył temat ktoacutery można określić kroacutetko humanistyką cyfrową Konferencję Zwrot cyfrowy w huma-nistyce Internet Nowe media Kultura 20 zorganizowali pracownicy Instytu-tu Kulturoznawstwa UMCS W ciągu

dwoacutech dni usłyszeć można było wy-stąpienia humanistoacutew z całej Polski ktoacutere w roacuteżny sposoacuteb odnosiły się do zjawisk cyfrowych traktowanych to jako przedmiot badania to jako na-rzędzie badawcze edukacyjne lub or-ganizujące pracę naukowca Na czym polega oacutew zwrot cyfrowy Brakowało spoacutejnej wizji a także określenia kon-kretnego celu nowej humanistyki ndash humanistyki cyfrowej ale trudno się tego spodziewać skoro inicjatywy tego typu należą wciąż do rzadkości a liczba osoacuteb zainteresowanych sta-nowi mały procent przedstawicieli tych dziedzin Ale rozwoacutej technologii wymusza organizację tego rodzaju przedsięwzięć Dlatego można mieć nadzieję że w ślad za inicjatywą lu-belską poacutejdą inne ośrodkiO krok dalej w projektowaniu przy-szłości chciał poacutejść Marcin Wilkow-ski z Fundacji na Rzecz Nauki Pol-skiej ktoacutery zorganizował pierwszy w Polsce THATCamp Spotkanie ktoacutere miało odpowiedzieć na pyta-nie jak humaniści i przedstawiciele dziedzin informatycznych mogą ra-zem podejmować bdquocyfrowe inicjaty-wyrdquo THATCampy odbywają się już od 2008 roku w Stanach Zjednoczonych (potem impreza stała się międzyna-rodowa) Thatcamporg to nieformal-na spontaniczna tania w organiza-cji otwarta impreza polegająca na wspoacutełpracy ludzi z roacuteżnych środowisk w dążeniu do wspoacutelnego określone-go przez uczestnikoacutew celu

Pierwszy polski THATCamp nie moacutegł przybrać formy warsztatu i trudno się dziwić Atrybutami tej imprezy są do-bre wspoacutełdziałanie zebranie w jed-nym miejscu ludzi o roacuteżnych umiejęt-nościach i potencjale intelektualnym ale takich ktoacuterzy przede wszystkim będą umieli sformułować wspoacutelny cel i potem go zrealizować Tylko na jakiej podstawie miałby on być sformułowany

Mimo dynamicznego rozwoju no-wych medioacutew umożliwienie dostę-pu do treści będących wynikiem pracy naukowej nadal nie jest rze-czą oczywistą w Polsce Środowisko akademickie ze swoim hermetycznym językiem i publikacjami dostęp-nymi tylko w uniwer-syteckich bibliotekach i płatnych bazach inter-netowych nie znajdzie sojusznikoacutew wśroacuted infor-matykoacutew i innych grup dopoacuteki nie dopuści ich do swojej bdquotajemnej wiedzyrdquo I nie chodzi tutaj o kom-promisy czy bdquosprzedaż na-ukirdquo Bez rozpowszechniania wiedza po prostu nie ma sensu Ta cenna ini-cjatywa jaką jest THATCamp musi w Polsce nabrać rozpęduI jeszcze o cyfrowej humanistyce Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa rozpoczęła kampanię przekonującą naukowcoacutew do udostępniania swych dzieł na zasadach otwartej licencji Kilkunastu profesoroacutew dało przykład Wśroacuted nich co cieszy mnie najbar-dziej prof Franciszek Ziejka ze swoją pracą bdquoWesele w kręgu mitoacutew pol-skichrdquo Wspominam czasy studioacutew kilkudziesięciu studentoacutew mojego roku ktoacuterzy mieli przeczytać tę książ-kę na następny tydzień i bibliotekę gdzie znajdowały się cztery egzem-plarze ndash dwa w czytelniach i dwa dawno wypożyczone


Przejażdżka po blogachNa blogu profesorskie gadanie [czachorowskibloxpl] biolog z Uni-wersytetu Warmińsko-Mazurskiego prof Stanisław Czachorowski opisuje swoje doświadczenia [13112012] z mechaniką i logistyką gromadzenia wiedzy Wspomnienia autora o fisz-kach poukładanych w szufladkach czy o kartach perforowanych brzmią już teraz jak archeowieści Ale i wspoacuteł-

czesne systemy informatyczne mimo że ułatwiają proces kolekcjonowa-nia nie są jeszcze doskonałe Nadal wymagają bdquoręcznejrdquo pracy związanej ze szczegoacutelnie uciążliwym na starcie

wprowadzeniem danych W obliczu wciąż narastającej informacyjnej hał-dy nie trudno o boacutel głowy Starsze in-formacje jeszcze nie wpisane a już na

ekranie debiutują nowe zastępy tek-stoacutew linkoacutew ilustracji bdquoŁatwo je zna-leźć trudniej przeczytać ze względu na liczbę Tonę bardziej w nadmiarze

STRONA 19



informacji Rzeczywiście kompetencją kluczową XXI w jest umiejętne wy-szukiwanie gromadzenie i zarządzanie informacjąrdquo ndash konkluduje autorA gdyby tak ndash to NIMBo-we post scriptum do wpisu prof Czachorowskiego ndash zatrzymać nagle ten za-boacutejczy proces informacyj-nego pączkowania na kilka dni tak by można choć przejrzeć i posegre-gować to co już zostało zarchiwizo-wane Gdyby wstrzymać Facebooka zakazać publikowania zamknąć blo-gi i agencje prasowe Można by usta-nowić Światowy Tydzień Bez Danych nagradzać tych ktoacuterzy nie pisnęli słoacutewka o czymś nowym i karać środo-wiskowym ostracyzmem naukowych plotkarzy Niemożliwe Niestety ab-solutnie niemożliwe Świetny wpis o dzieleniu się infor-macjami czyli społecznościowym aspekcie tworzenia rzetelnej nauki zamieszcza na blogu Nauka rzecz ludzka (nie mylić z konferencją Na-uka Ludzka Rzecz) Katarzyna Kulma [katarzynakulmablogspotcouk 21102012] Brzmi tajemniczo A ta-jemnicze nie jestOdwołując się do takich przedsię-wzięć jak The Eatery czy WeConsentus autorka namawia do dzielenia się informacjami o swoich bdquoparametrach życiardquo tak by można te masy danych (bo w ilości siła) wykorzystać do dia-gnozowania i przeciwdziałania zagro-żeniom cywilizacyjnym bdquoTak więc wy-obraźcie sobie udostępnianie swoich sezonowych wynikoacutew badań krwi wizyt u dentysty z jednoczesnym relacjonowaniem swojej diety Choć nam może się wydawać że nie jemy

dużo słodyczy dzięki istnieniu otwar-tych baz danych można by poroacutewnać się w skali danej populacji (Polakoacutew) całego świata (założę się że mimo

mej miłości do lodoacutew i tak jem mniej słodyczy niż przeciętny Szwed) to dodatkowo łatwiej byłoby zrozumieć skąd ta proacutechnica i podwyższony cu-kier krwirdquo ndash z entuzjazmem podsumo-wuje blogerka Jeśli tak czy inaczej na Facebooku czy Twitterze miliony ludzi odsłaniają swą prywatność cze-mu nie mieliby tego robić w szczyt-nym naukowym celu A zagrożenie nieuprawnionego wykorzystania da-nych Istnieje zawsze przy projektach online w skali masowej To wyłącznie kwestia oszacowania ryzyka w kon-tekście potencjalnych zyskoacutew

Piotr Żabicki

5 z firm na badaniaCzy biznes chce finansować naukę Wiele zależy od tego w jakiej formie miałoby się to odbywać Firma Eric-pol [zobacz wwwericpolplfirmanaukainicjatywa-5] postuluje utwo-rzenie systemu ktoacutery umożliwiłby przedsiębiorstwom przekazywanie części podatku od dochodoacutew (CIT) na konkretne projekty badawcze Inicjatywa 5 jest zdaniem tego przedsiębiorstwa rozwiązaniem ktoacute-re umożliwia wprowadzenie realnej wspoacutełpracy pomiędzy nauką a biz-nesem Środki kierowane będą na konkretny temat ktoacutery leży w sferze

zainteresowań danej firmy Poza tym dotujący będą mieli poczucie że mają bezpośredni wpływ na rozwoacutej badań w danej dziedzinie Takie roz-

wiązanie nie wyklucza oczywiście ist-nienia innych systemoacutew Podczas gdy część funduszy będzie przeznaczana na badania celowe pozostałe środki rozdysponowane zostaną na badania podstawowe o mniejszym bezpo-średnim przełożeniu na gospodarkę Zdaniem autoroacutew pomysłu aż 40 badań byłoby finansowane właśnie z podatku CIT


Dlaczego powinni chcieć wspoacutełpracowaćKolejna czwarta już edycja konferen-cji Nauka Ludzka Rzecz odbędzie się w dniach 15-17 marca 2013 w Krako-wie Poświęcona będzie zagadnie-niom wspoacutełpracy nauki z biznesem Mając na uwadze że pod pojęciami tymi kryją się konkretne działania konkretnych ludzi w konkretnych środowiskach organizatorzy pragną zachęcić do refleksji na temat szans i zagrożeń wynikających ze wspoacuteł-pracy naukowcoacutew z przedsiębiorca-mi w PolsceCo może sprawić by wspoacutełpraca pomiędzy przedstawicielami tych dwoacutech grup zaowocowała realnym tj mierzalnym przyrostem innowa-cyjności w Polsce Jaki jest wpływ bdquoczynnika ludzkiegordquo po obu stro-nach utrudniający bądź ułatwiający nawiązanie takiej wspoacutełpracy In-nymi słowy czy grupy naukowcoacutew i przedsiębiorcoacutew w Polsce są w sta-nie zrozumieć siebie nawzajem a jeśli nie to dlaczego W jaki sposoacuteb stosu-nek przedstawicieli obydwu grup do potencjalnej wspoacutełpracy przekłada się na stosowane po obu stronach konkretne praktyki Wszystkich zainteresowanych powyż-

szymi zagadnieniami zachęcamy do nadsyłania zgłoszeń wystąpień do 3 lutego 2013 Szczegoacutełowe informacje wwwnauka-ludzka-rzeczblogspotcom

Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak

czasOpismO nimB jest wspoacutełfinansOwane ze śrOdKoacutew unii eurOpejsKiej w ramach eurOpejsKieGO funduszu spOłeczneGO

otwieramy kawiarnie naukowa

wwwcittruujedupl

WydawcaCentrum Innowacji Transferu Technologii

i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU) Uniwersytet Jagielloński

RedakcjaPiotr Żabicki (redaktor naczelny)

Bożena Podgoacuterni (sekretarz redakcji) Edyta GiżyckaJustyna Jaskulska

Wspoacutełpraca Towarzystwo Doktorantoacutew UJ

dr Elżbieta Witkowska (Instytut Geologii UJ)

Kontaktnimbujedupl ul Czapskich 4 31-110 KrakoacutewWydawany 3 razy w rokuNakład 500 egzemplarzy dystrybuowanych bezpłatnieKorekta Zofia WierzbickaOkładka Łukasz Studnicki na podstawie ilustracji autorstwa KUCOSkład i druk Drukarnia GO Print wwwgoprintplWszystkie prawa zastrzeżone Kopiowanie przetwarzanie i rozpowszechnianie materiałoacutew w całości lub części bez zgody Redakcji jest zabronione

Subskrypcja wwwci t t ruuj edupl

NIMB ndash Nauka Innowacje Marketing Biznes

W NUMERZE

str 3Klęskograf poszukiwanyUjmijmy w naukowe ramy porażki i klęski Każdy specjalista mile widziany

str 4-5 TEMAT NUMERUMiędzy nauką a fantastyką ndash albo romans badacza z przyszłościąCzytelnik fantastyki lub pisarz fantasta jest w gruncie rzeczy badaczem na wakacjach

str 6-7 TEMAT NUMERUPowieść SF jako eksperymentDo czego naukowcom potrzebna fantastyka ndash podpowiada Marcin Kowalczyk laureat bdquoFuturonautyrdquo

str 8-9 TEMAT NUMERUDzienniki FuturonautoacutewWizje ktoacutere pobudzają wyobraźnię

str 10-11 COŚ INNOWACYJNEGOPeerJ ndash (r)ewolucja w komunikacji badawczejPłacisz raz publikujesz wiele razy Czy rynek publikacji naukowych czeka wielka zmiana

str 12 AKTA PERSONALNE Sidey MyoobdquoNajwiększym darem jaki otrzymuje naukowiec jest możliwość poruszania się na granicach poznanego i niepoznanegordquo

str 13 NAUKABIZPo co nam fizyka cząstekPędzące cząstki na drodze do nowych wynalazkoacutew

str 14 NAUKABIZ Badania zlecone oczami naukowcoacutew To zlecenia badawcze kreują obecnie biznesowe oblicze nauki

str 15 JAK ZROBIĆ KARMNIKZ poradnika promocji naukiJuż za kilka miesięcy dostępny będzie cały poradnik Teraz ndash dla smaku ndash fragmenty

str 16 CITTRU w AKCJIZdarzyło się ostatnio trwa i zdarzy się

str 17 FELIETONYAsocjacje i aberracje Nowe centra nauki w planach dwa komentarze zaś w NIMBie

str 18-19 NIMBOSKOPRecenzje ciekawostki komiksPrzejażdżka po blogach cyfrowa humanistyka 5 na badania








STRONA 4


Aleksandra Janusz

























A jednak Babel














TT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

UTT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

U

Patroni


ISBN 978-83-922464-8-0ISBN 978-83-922464-8-0










rze nia 1 11








STRONA 6


Marcin Kowalczyk











STRONA 7









STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl








STRONA 4


Aleksandra Janusz

























A jednak Babel














TT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

UTT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

U

Patroni


ISBN 978-83-922464-8-0ISBN 978-83-922464-8-0










rze nia 1 11








STRONA 6


Marcin Kowalczyk











STRONA 7









STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl












A jednak Babel














TT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

UTT

OF

UR

AA

NU

UP

RZE

WIŃ

DO

PR

ZOD

U

Patroni


ISBN 978-83-922464-8-0ISBN 978-83-922464-8-0










rze nia 1 11








STRONA 6


Marcin Kowalczyk











STRONA 7









STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 6


Marcin Kowalczyk











STRONA 7









STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 7









STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 8





nowoczesnej nauki


DUCh ZNIEWOLONY



MIłOŚĆ FATALNA








STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 9



WSPoacuteLNE LęKI










STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 10














STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl

STRONA 11



























Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl











Fizyka cząstek







STRONA 13









STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 14















STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 15













STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl

STRONA 16













STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl


STRONA 17









GOŚCINNIE

GłOS Z CITTRU


STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl

STRONA 18



Rys Emilia Dziubak










STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl

STRONA 19






Piotr Żabicki







Marta Łukowska

Rys Emilia Dziubak



wwwcittruujedupl



wwwcittruujedupl

NIMB 15 (12.2012) - CITTRU

Documents

Transcript of NIMB 15 (12.2012) - CITTRU