เพลงพนบานภาคกลาง : กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปรญญานพนธ ของ

ลกขณา ชมพร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

พฤษภาคม 2555

เพลงพนบานภาคกลาง : กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปรญญานพนธ ของ

ลกขณา ชมพร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

พฤษภาคม 2555 ลขสทธของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เพลงพนบานภาคกลาง : กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

บทคดยอ ของ

ลกขณา ชมพร

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

พฤษภาคม 2555

ลกขณา ชมพร. (2555). เพลงพนบานภาคกลาง: กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง. ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.กาญจนา อนทรสนานนท, รองศาสตราจารย ดร. มานพ วสทธแพทย. การศกษาวจยเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ในครงน มจดมงหมาย 1.) ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 2.)ศกษาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ผลการวจบพบวา 1. สภาพทวไปและวฒนธรรมของบานสามโก ปจจบนต าบลสามโกก าลงไดรบความเจรญในดานตางๆ เขามาผสมผสานกบวถชวตแบบดงเดม และมสงอ านวยความสะดวก รวมถงหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนเกดขนในพนทอยางมากมาย จงเปนเหตใหเกดความเปลยนแปลงในดานวฒนธรรมของชมชน การรองการเลนเพลงพนบานในพนทชมชนสามโกมความเกยวของทางวฒนธรรมในการไหวครกอนเรมท าการแสดง การขอขมาซงกนและกนหลงจากจบการแสดงซงเปนวฒนธรรมทถอปฏบตสบตอมาโดยมไดขาด และวฒนธรรมการแตงกาย นอกจากนยงเกยวของด ารงชวตแตละชวงของฤดการณตางๆ หรอ ชวงเทศกาลงานประเพณทเกยวของกบศาสนา ซงในปจจบนการรองการเลนเพลงพนบานดงกลาวนมไดมเลนในวถชวตหากแตเปนเพยงการรองการเลนในเชงอนรกษเทานน 2. เพลงพนบานสามโก เปนเพลงทใชรองใชเลนกนสบทอดโดยการรองเลนปากตอปากรนตอรนตอกนมา และในชวงเวลาหนงเพลงเหลานกเรมเลอนหายไปตามกาลเวลา ตอมาอดตผ ใหญ ทองอาบ ไขแกว และกลมคณะพอเพลงและแมเพลงทรวมตวกน ไดรวมกนสบคน รวบรวมและรอฟนเพลงจากคนเกาคนแกในทองถนทยงมชวตอย ใหกลบมารองเลนไดอกครงหนง เพลงพนบานสามโกทจะท าการศกษาวจยในครงนมจ านวน 15 เพลง ซงจะพบวาเพลงพนบานสามโกมลกษณะส าคญท คอ เพลงพนบานสามโกมรปแบบการรองทซ าไปมาโดยการรองทวนค าของลกค และมการใชภาษาชาวบานทวไปทฟงแลวเขาใจงาย นอกจากนยงพบการใชเทคนคการรองในรปแบบตางๆทท าใหบทเพลงมความไพเราะ ไดแก การโหนเสยง การยอยจงหวะ การรวบเสยง การทงเสยง การลกจงหวะ การผนเสยง การโยนเสยง การปนค า การมวนเสยงและการชอนเสยง สวนในเรองท านองของเพลงเปนท านองซ าๆทมความเรยบงายไมยาวเกนและไมสลบซบซอน ค าประพนธทใชในเพลงจะเปนค าประพนธประเภทกลอนแปดหวเดยวเปนสวนใหญ เนอหาของบทเพลงจะเกยวของกบวถชวต การเกยวพาราสและวรรณคด โดยดนตรทใชประกอบการรองการเลน จะ เปนเครองดนตรประเภทเครองประกอบจงหวะ คอ ฉง กรบ กลองร ามะนา รวมไปถงการปรบมอตามจงหวะดวย

CENTRAL THAI FOLK SONG : A CASE STUDY OF BAN SAMKO, SAMKO DISTRICT ANGTHONG PROVINCE

AN ABSTRACT BY

LAKKHANA CHUMPORN

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Fine Arts Degree in Ethnomusicology

at Srinakharinwirot University May 2012

Lakkhana Chumporn. (2012). Central Thai Folk Song : A Case Study Of Ban Samko, Samko district , Angthong province. Master thesis, M.F.A. (Ethnomusicology). Bangkok: Graduate school, Srinakharinwirot University. Advisors Committee: Assoc. Prof. Dr. Kanjana Intarasunanont, Assoc. Prof. Dr. Manop Wisuttipat. This research is an attempt to study Central Thai Folk Song Of Ban Samko, Samko district , Angthong province. The objectives of this study are to: 1.) Study the culture of Thai Folk Song at Ban Samko, Samko district , Angthong province, 2.) Study Thai folk song of Ban

Samko at Samko, Samko district , Angthong province. The results of the study are as follows: 1) The culture of Ban Samko has changed. Now new technology has blended with their traditional ways to make life easier. Agencies from both public and private sectors have helped the people in many areas causing a change in the culture of the community. Traditionally, before singing folk songs of Ban samko, it is cultural to pay respect to the goddess ( Waikhru ) to bless the show. After the show the performers apologize to each other for any offence caused, which is a cultural practice that lives on. Traditionally singing and playing folk music in the community of Ban Samko is used for the changing of the seasons, or for festivals associated with religion. However, in recent times the primary function of the music has been to keep the traditions and culture of the community intact. 2) Folk music in the community, both singing and playing, has been inherited and passed down from generation to generation through word of mouth. Unfortunately, songs began to disappear with time. Due to this, the village chief, Mr. Tongab Kaikaew, formed a group within the community to search for these missing songs. There are 15 folk songs in Ban Samko. The lyrics of Ban Samko folk songs use the common language from the region without the use of advanced vocabulary so that it’s easy to listen to and understand. The techniques used are Houn Siung technique, Yoi Jungwa technique, Rueub Siung technique, Ting Siung technique, Luk Jungwa technique, Pun Siung technique, and Moun Siung technique. Ban Samko folk melodies are often short. Some the songs have choruses that are repeated several times. Social and cultural characteristics appear in the lyrics of Ban Samko folk songs. The musical instruments for Ban Samko folk songs are mostly percussion instruments, such as drums (ramana), cymbals (ching), wooden clappers (glap), and some songs use the clapping of hands.

ปรญญานพนธ เรอง

เพลงพนบานภาคกลาง : กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ของ

ลกขณา ชมพร

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

............................................................................... คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตวฒนกล) วนท ........ เดอน พฤษภาคม พ.ศ. 2555

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมการสอบปากเปลา ...................................................... ประธาน .............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย ดร.กาญจนา อนทรสนานนท) (ผชวยศาสตราจารย ดร.รจ ศรสมบต) ...................................................... กรรมการ .............................................. กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.มานพ วสทธแพทย) (รองศาสตราจารย ดร.กาญจนา อนทรสนานนท) .............................................. กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.มานพ วสทธแพทย) .............................................. กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.เฉลมพล งามสทธ)

ประกาศคณปการ

ปรญญาฉบบนส าเรจไดดวยความอนเคราะห ความเมตตาปราณ ค าแนะน า ตลอดจนการเสยสละก าลงกายและเวลาอนมคาของบคคลหลายทาน ผ วจยถอเปนพระคณอยางสงและขอกราบขอบพระคณทกทานมาน ณ โอกาสน ขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร. กาญจนา อนทรสนานนท ประธานทปรกษาปรญญานพนธ รองศาสตราจารย ดร. มานพ วสทธแพทย กรรมการทปรกษาปรญญานพนธ ซงทานไดใหความกรณาใหค าปรกษา แนะน า และความหวงใย อนเปนประโยชนตอการท าปรญญานพนธในครงน ตลอดจนผชวยศาสตราจารย ดร.รจ ศรสมบต ประธารสอบปรญญานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร . เฉลมพล งามสทธ กรรมการทแตงตงเพมเตมและคณาจารยสาขาวชามานษยดรยางควทยา คณะศลปกรรมศาสตร ทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรใหแกผ วจย ขอกราบขอบพระคณ คณ สชาต ตาบทอง เจาหนาทเทศบาลต าบลสามโก ทไดชวยเหลอในการเกบขอมลภาคสนาม ต าบลสามโก ลงผ ใหญทองอาบ ไขแกว, ปาสงเวยน แกวมณ, ปาหยา เรมลก, ลงลขต ปาละเอยด จตตกระจาง และกลมลงปาพอเพลงแมเพลงสามโกทกทาน ทไดเออเฟอชวยเหลอในการใหขอมลในการลงภาคสนาม โดยมไมตรจตตอผวจยดจลกหลาน อาจารยปกครอง ทองสมบต,อาจารยวฒนา ศรสมบต, อาจารยยงยทธ เอยมสอาด, พวศรต สวรรณศร, นองวสดา เจยมเจม, นองกตตศกด ประเสรฐกล, นองธระศกด คชสาร พนองผองเพอนทคอยชวยเหลอ และ นายขจรศษฎ ชมพร ลกๆ ทคอยชวยเหลอและเปนก าลงใจส าคญใหแกผ วจ ยในการท าปรญญานพนธฉบบน จนส าเรจลลวง สดทายนขอกราบขอบพระคณ คณพอประชม คณแมสมลม คชสาร , คณพอสระชาต คณแมนนทพร ชมพรและ พ ปา นา อา เปนอยางสง ทเปนแรงบนดาลใจเปนก าลงใจ คอยอบรมสงสอนใหความอนเคราะหชวยเหลอในทกๆเรองเรอยมาจนผวจยประสบความส าเรจในครงน

ลกขณา ชมพร

สารบญ

บทท หนา 1 บทน า 1

ภมหลง 1 ความมงหมายของการศกษาคนควา 5 ความส าคญของการศกษาคนควา 5 ขอตกลงเบองตน 6 ขอบเขตของการศกษาวจย 6 นยามศพทเฉพาะ 7 กรอบแนวคดงานวจย 9 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 10 เอกสารทเกยวของกบวฒนธรรม 10 เอกสารทเกยวของกบเพลงพนบาน 14 งานวจยทเกยวของ 19 3 วธการด าเนนการศกษาคนควา 26 การศกษาคนควาและรวบรวมขอมล 26 วธทใชในการเกบและรวบรวมขอมล 27 ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล 28 อปกรณเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 28 การจดท าขอมล 28 การวเคราะหขอมล 28 4 เพลงพนบานภาคกลาง:กรณศกษาบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 30 ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 30 สภาพทวไปของต าบลสามโก 30

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 (ตอ) ทตงและอาณาเขตต าบลสามโก 30 ลกษณะภมประเทศ 31 ลกษณะภมอากาศ 32 การปกครอง 32 การคมนาคม 34 จ านวนประชากร 35 การสาธารณปโภค 36 การสาธารณสข 37 การศกษาและสถานศกษา 38 สภาพบานเรอน 40 ครอบครว 40 การประกอบอาชพ 41 วถชวต 41 ภาษา 42 การแตงกาย 42 ศาสนา 43 ดานวฒนธรรม 44 ความเชอและพธกรรม 44 วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบาน 45 การสบทอดเพลงพนบาน 46 การอนรกษเพลงพนบาน 46 บทบาทของเพลงพนบานทมตอสงคมในหมบาน 46 คานยมในเพลงพนบาน 46 เพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 47 เพลงเหเรอ 47 รปแบบการรอง 48

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 (ตอ) เนอเพลง 49 เทคนคการรอง 50 ท านองเพลง 57 ลกษณะโครงสรางค าประพนธ 65 ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง 66 เครองดนตรประกอบการแสดง 66 การแตงกาย 66 สถานทและโอกาสในแสดง 67 เพลงเรอ 68 รปแบบการรอง 69 เนอเพลง 70 เทคนคการรอง 72 ท านองเพลง 80 ลกษณะโครงสรางค าประพนธ 92 ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง 95 เครองดนตรประกอบการแสดง 95 การแตงกาย 96 สถานทและโอกาสในแสดง 96 เพลงเกยวขาว 97 รปแบบการรอง 98 เนอรอง 99 เทคนคการรอง 102 ท านองเพลง 107 ลกษณะโครงสรางค าประพนธ 115 ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง 118 เครองดนตรประกอบการแสดง 118 การแตงกาย 118

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 (ตอ) สถานทและโอกาสในแสดง 119 เพลงร าโทน 120 รปแบบการรอง 123 เนอเพลง 124 เทคนคการรอง 128 ท านองเพลง 138 ลกษณะโครงสรางค าประพนธ 158 ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง 163 เครองดนตรและผ รองประกอบการแสดงร าโทน 165 การแตงกาย 166 สถานทและโอกาสในแสดง 167 5 สรปผล อภปรายและขอเสนอแนะ 168 สรปผลการศกษาคนควา 168 อภปรายผล 174 ขอเสนอแนะเพอการท าวจยตอไป 176 บรรณานกรม 178 ภาคผนวก 182 ภาคผนวก ก 183 ภาคผนวก ข 197 ภาคผนวก ค 209 ประวตยอผวจย 220

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 แผนทอ าเภอสามโก 31 2 แหลงน าส าคญของต าบลสามโก 32 3 ส านกงานเทศบาลต าบลสามโก 33 4 เสนทางสต าบลสามโก 34 5 เสนทางของหมบาน 35 6 ประปาหมบาน 36 7 โรงพยาบาลสามโก 37 8 โรงเรยนอนบาลสามโก 38 9 โรงเรยนอนบาลสามโก 38 10 โรงเรยนวดสามโก 39 11 โรงเรยนสามโกวทยาคม 40 12 ลกษณะบานเรอนแบบดงเดม 42 13 ลกษณะผนนาทใชประกอบอาชพ 41 14 ลกษณะผนนาทใชประกอบอาชพ 41 15 ปาสงเวยนแกะมะขามเปยกเพอใชในการประกอบอาหาร 42 16 ลกษณะการแตงกายตามทองถน 43 17 ลกษณะการแตงกายตามทองถน 43 18 วดสามโก 43 19 ศาลพอแกรมขาวเปนสงศกดสทธประจ าหมบาน 44 20 ลกษณะการแสดงเพลงเหเรอ 47 21 ลกษณะกรบทใชประกอบจงหวะเพลงเหเรอ 66 22 ลกษณะการแตงกายประกอบการรองเพลงเหเรอ 67 23 ลกษณะการแตงกายประกอบการรองเพลงเหเรอ 67 24 ลกษณะการแสดงเพลงเรอ 68 25 ลกษณะฉงทใชประกอบจงหวะเพลงเรอ 96 26 การแสดงเพลงเกยวขาว 97

บญชภาพประกอบ (ตอ)

ภาพประกอบ หนา 27 ลกษณะการแตงกายเพลงเกยวขาว 119 28 ลกษณะการตงวงร าเพลงเบกโรง 120 29 ลงลขตตงก านนบชาครกอนเรมท าการแสดง 122 30 ผ รองและนกดนตรประกอบการแสดงร าโทน 122 31 เครองดนตรทใชประกอบร าโทน 165 32 เขาควายทใชประกอบการตงเสยงกลอง 166 33 ลกษณะการแตงกายของเพลงร าโทน 167

บทท 1 บทน ำ

ภมหลง สงคมไทยมความเปนเอกลกษณประจ าทองถนมากมาย แตละทองถนกลวนมความแตกตางดวยกนทงสน เวนแตวาวฒนธรรมของแตละทองถนนนจะแพรกระจายไปตามกลมชนจากการยายถนฐานบานเรอนไปตงอยอกทหนง ซงในทตงแหงใหมกจะซมซาบเอาวฒนธรรมของกลมชนนนๆ จากการเผยแพรและสบทอดในทางใดทางหนง จงเปนเหตใหในแตละกลมชนจงมวฒนธรรมทแตกตางกนในดานตางๆ เชน ประเพณ หรอการละเลนตางๆ เปนตน วฒนธรรมพนบานของไทยกอก าเนดขนมาจากสงคมเกษตรกรรม เพราะเปนพนฐานการด ารงชพของคนไทยมาชานาน โดยแตเดมเปนการเกษตรหรอการท านาแบบยงชพ หรอท าแคเพยงมพอกน ไมมการใชแรงงานอนนอกจากแรงงานภายในครอบครว สมาชกในชมชนในเกษตรกรรมไดเรยนรทจะมการสรางแบบแผนทางสงคมบางประการ เพอชวยผนกชมชนใหเปนอนหนงอนเดยวกน เพอรวมทกขรวมสขกนอยางเปนกลมเปนกอน ดงมตวอยาง เชน พฤตกรรมการแสดงความเออเฟอเผอแผ การแบงปนสง ทท ามาหาไดในหมเพอนบาน การก าหนดพฤตกรรมตอผ อนดวยฐานะสงต าของระบบเครอญาต การเปนผออนนอมถอมตน การยกยองธรรมชาตซงแสดงออกในรปแบบของพธกรรมบางอยาง เชน การท าขวญแมโพสพ การท าขวญโค – กระบอ แบบแผนเหลานกลายเปนกจกรรมทท ารวมกน ในขณะทท ากจกรรมยงมการประดษฐกลวธการสนทนาการ ไดแก การรองร าท าเพลงเพอกระชบสมพนธไมตร และผอนคลายความเหนดเหนอยเมอยลา ท าใหเกดการรายร าและเพลงพนบานชนดตางๆ (วรรณา นาวกมล. 2545: 173) เลนกนอยางสนกสนานในเทศกาลงานนกขตฤกษตางๆ เชน ตรษ สงกรานต ลอยกระทง ทอดกฐน ผาปา และงานไหวพระประจ าป กนยมรองเลนกนมาตงแตสมยโบราณ บทเพลงทใชรองเลนกนเรยกวา “เพลงพนบาน” (Folk song) ในแตละทองถนจะมบทรองและทวงท านองแตกตางกนไปตามธรรมชาต ความเปนอย ความนยม และส าเนยงภาษาทใชพดกนในทองถนนนๆ เพลงพนบาน เปนศลปวฒธรรมแขนงหนงทมนษยสรางขนดวยภมปญญา เพอประโยชนในการสรางความสขในการด ารงชวต เพลงพนบานจงเปนสวนหนงในวถชวตของชาวบานแตละทองถน เพลงพนบานเปนวรรณกรรมของชาวบาน ถอก าเนดในสงคมระดบชาวบานจงมความเรยบงายทงดานบทคลองจองและทวงท านอง ทงยงมลกษณะเฉพาะถนปรากฏอยดวย ความเรยบงายของบทคลองจองหรอรปแบบ คอ การซ าค า ซ าวรรค และโครงสรางของจงหวะสมผส ทงยงมการใชภาษาพดในบทเพลง ดานความเรยบงายของทวงท านองคอมท านองไมซบซอน ระดบเสยงซ าไปซ ามา มชวงจงหวะหยดทแนนอนจงท าใหจ าไดงาย สวนลกษณะเฉพาะถนนนจะปรากฏอยทภาษาถนทใชแตงบทเพลง ทวงท านอง

2

ตลอดจนภาพสงคมทสะทอนอยในเนอหา บทเพลงตางๆ ชาวบานไทยใชวธสบทอดบทเพลงของตน จากปากตอปาก จากรนตอรน โดยอาศยการจดจ าจงไมมการบนทกถงก าเนด ประวตความเปนมา และระเบยบวธในการรองการเลน แตกเปนทยอมรบ และมการสบทอดกนอยในทองถนของตน ดวยเหตน นกวชาการจงกลาวถงความหมายของเพลงพนเมองวา คอเพลงทชนในทองถนตางๆ ประดษฐเนอหา ทวงท านอง และลลาการรอง เปนแบบแผนตามความนยมของทองถนตน เพลงพนบานหรอเพลงทฝรงเรยกวา (Folk Music) เพลงพนบานกเปนเพลงดบๆ ทเลนโดยชาวบาน โดยไมมการปรงแตงแตประการใด เพลงพนบานอยในฐานะ “การละเลน” หมายถงไมมผแสดง ทกคนเปนผ รมแสดงหมด ไมมผ ฟงเพราะผ ฟงทกคนเปนทงผ เลนและผ ฟงในเวลาเดยวกน เมอเวลาเปนการละเลน ไมใชการแสดง ไมมผ เลนและผ ไมมผ ชม ทกคนมสวนเกยวของกบการรองร าท าเพลง ความเปน “ศลปะ” จงไมใชวตถประสงคส าคญของเพลงพนบาน เพลงพนบานอาศยเนอหาสาระของเพลง ความหมายของเพลงเปนส าคญ เพลงพนบานจงมความสนกสนานเพราะชาวบานตองการความสนกสนานเพอผอนคลายจากการท างาน ดงนนจงหวะของเพลงพนบานจงเราใจ ตนเตน ชวนใหรอง ชวนใหร า เพลงพนบานเปนการรวบรวมศลปะ 3 สาขา ไวดวยกน สาขาแรก คอ ภาษา และวรรณคด ดานภาษาและวรรณคดสะทอนความหมายในแงของภาษา ความหมายอยางตรงไปตรงมา สาขาท 2 ดานศลปะการแสดงทาทางการฟอนร า การแตงตว ซงเปนเรองราวของนาฏศลป แสดงถงอารมณชาวบาน วถชวตของชาวบาน ประการสดทายเรองของดนตร เพลงพนบานสามารถทจะสะทอนอารมณออกมาทางเสยงเพลง จงหวะและท านอง ซงบรรยากาศ คณคา รสนยม เปนประวตศาสตรทซอนอยในเพลง (สกร เจรญสข. 2538: 223 – 224) เพลงพนบานเปนวรรณกรรมมขปาฐะทสามารถถายทอดปรชญาความนกคดของชาวบานหรอกลมชนไดอยางใกลเคยงความเปนจรงมากทสด เนองจากเปนผลผลตทางความคดทผานกระบวนการกลนกรองมากกวาวรรณกรรมมขปาฐะประเภทอน เพลงพนบานในประเทศไทยมอยมากมายหลายประเภท เชน เพลงกลอมเดก เพลงเลนเดก เพลงประกอบการละเลน เพลงประกอบพธกรรม แตละเพลงมปรากฏทกทองถนแตอาจแตกตางกนไปบางตามสภาพสงคมและวฒนธรรมของทองถนนนๆ (สกญญา สจฉายา. 2525: 1) เพลงพนบานจดเปนสวนหนงของคตชาวบานทนาสนใจยง เพราะเปนเพลงสะทอนใหเหนชวตความเปนอยในขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอของชาวบานในทองถนนนๆ เพลงพนบานเปนวฒนธรรมอยางหนงของการบนเทงทมอยในสงคมไทยมานาน และมความสมพนธอยางใกลชดกบวถชวตของคนไทย (พรรณราย ค าโสภา. 2542: 43) นอกจากเพลงจะใชเพอการบนเทงและรองร าในงานตางๆ ลกษณะของบทเพลงยงบงบอกถงชวตของถนนนๆ อกดวย “เนอหาของเพลงพนบานในภาคตางๆ จะมเรองของความรก ความตาย ความโศกเศรา เรองเพศ ทเกดเกยวกบสงคมและการเมองกอาจมแทรกอยบาง แตละภาคกมเพลงบานหลายประเภท เชน ภาคเหนอมเพลงซอ ภาคใตมเพลงบอก เพลงนา ภาคอสาน

3

มหมอล า เพลงโคราช สวนภาคกลางเปนแหลงทมเพลงพนบานมากทสด เชน เพลงฉอย เพลงพวงมาลย เพลงเรอ ล าตด เปนตน นอกจากเพลงพนบานแลวยงมเพลงกลอมเดกซงมสวนใหความอบอนเพลดเพลนกบเดกอกดวย” (ปรยา หรญประดษฐ. 2533: 34) เพลงพนบานของภาคกลางจะแสดงออกมา ในรปแบบของการรองเปนสวนใหญ ใชส าเนยงภาษาชาวบานทองถนภาคกลาง การรองมกจะรองเกยวกบการเกยวพาราส โดยฝายชายจะรองเกยวขนมากอน ฝายหญงจะรองโตตอบกลบไป มการใชถอยค าแบบสองแงสองงาม และเนนความสนกสนานเปนหลก เพลงพนบานภาคกลางมอยหลายประเภท แยกตามวตถประสงคของเพลงและตามโอกาสทใชเลน เชน ฤดหนาน า ทอดกฐน ออกพรรษา กจะนยมเลนเพลงเรอ เพลงหนาใย เพลงครงทอน เพลงร าภาขาวสาร เพลงรอยพรรษา หนาเกยวขาวนวดขาว จะเลนเพลงเกยวขาว เพลงเตนก าร าเคยว เพลงโนเนโนนาด เพลงจาก เพลงสงฟาง เพลงพานฟาง เพลงชกกระดาน เพลงสงคอร าพวน หนาสงกรานตจะเลนเพลงพวงมาลย เพลงพษฐาน เพลงสงกรานต เพลงยว เพลงระบ าบานไร เพลงชาเจาหงส เพลงเหยย เพลงคลองชาง เพลงชกเยอ เพลงแหนางแมว และยงมเพลงทใชเลนไดทกฤดกาล ส าหรบเพอความบนเทง ใชเกยวพาราสกน ไดแก เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงเทพทอง เพลงเรอ เพลงปรบไก เพลงขอทาน ล าตด เปนตน (พนพศ อมาตยกล. 2529: 189) เพลงพนบานมอยดวยกนหลายบทเพลง เพลงทนยมใชรองเลนกนสวนมากเปนเพลงพนบานแบบยาว คอเพลงทมการรองเลนกนเปนเรองเปนราวเปนล าดบขนตอนตางๆ โดยเรมจากการไหวคร การเกรน ประ ผกรก สขอ ชงช และบทจาก หรออาจมการเลนเปนตบตางๆ ไดแก ตบเขาบาน ตบซอควาย ตบเชานา ฯลฯ เพลงพนบานภาคกลางนยมเลนกนตามชนบทแถบจงหวดสพรรณบร อางทอง สงหบร พระนครศรอยธยา กาญจนบร อทยธาน เพชรบร ฯลฯ ในสมยโบราณเมอมงานเทศกาลตางๆ พอเพลงแมเพลงในแถบจงหวดตางๆ จะมาประชนฝปากกน ดวยท านองเพลงพนบาน แตในปจจบนไมคอยไดรบความนยมเหมอนแตกอน ในอกกรณหนงทจะกลาวถงลกษณะเดนของเพลงพนบานไทยวาเพลงพนบานของไทยมลกษณะเดนตรงทพอเพลงแมเพลง ซงนอกจากจะมบทบาทส าคญในการรกษาเพลงไวมใหสญหายแลวพอเพลงแมเพลงเหลาน ยงมสวนชวยในการสรางสรรคเพลงใหเปนทนยมในหมนกฟงเพลง ทแตกตางกน และในสมยทตางกนดวย พอเพลงแมเพลงจงเปนเจาของ “คลงแหงเพลง” และเปนผก าหนดชวตของเพลงพนบานอกดวย จงอาจกลาวไดวานอกจากเพลงพนบานแลว พอเพลงแมเพลงเปนผ มความส าคญตอเพลงพนบานทงในฐานะผสรางสรรคและผ สบทอดบทเพลง การศกษาเกยวกบตวพอเพลงแมเพลง จงเปนสงจ าเปนทเพลงพนบานในทองถนใดกตาม มการเปลยนแปลงไปจากเดม ทงดานเนอหา วธการรอง และโลกทศนของชาวบาน ยอมแสดงใหเหนความส าคญของพอเพลงแมเพลง เพราะพอเพลงแมเพลงยอมเปนผ รบอทธพลจากสงคมภายนอกเขาไปในหมบานของตน เพลงพนบานทรองกนในแตละถนกยอมมเพลงของถนนนเอง และเพลงทรบอทธพลมาจากภายนอกเพราะมนษย

4

ไมไดด ารงชวตอยอยางโดดเดยว แตมการตดตอไปมาหาสระหวางสงคมหนงกบอกสงคมหนงตลอดเวลา วฒนธรรมของถนจงสามารถแพรไปอกถนหนงไดเสมอ ค าอธบายดงกลาวท าใหเขาใจความสมพนธของเพลงจากทองถนหนงกบเพลงของอกทองถนหนงทอาจเหมอนกน คลายกน หรอใกลเคยงกน ซงขนอยกบพอเพลงแมเพลงของแตละทองถนนนเอง (ศราพร ฐตะฐาน. 2524: 78) ปจจบนสงคมไทยเปลยนแปลงไปตามกระแสการเปลยนแปลงของโลก ความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลย การคมนาคมและการสอสารตางๆ เขามาบทบาทในชวตคนไทยทกสวน รวมทงชวตของชาวบานในชนบทดวย วถชวตของชาวบานจงเปลยนไป จากวนเวลาในอดตซงเพลงพนบานเคยเปนสวนหนงของวถชวตผคนในสงคมอยางลกซงนนไดผานไปแลว โดยทเราไมสามารถเรยกรองใหกลบคนมาไดอก ปจจบนชาวบานหางเหนจากเพลงพนบาน พอเพลงแมเพลงตายจากไปหลายคน ผ ทมชวตอยเรมสงอาย คนรนใหมกไมสนใจเพลงพนบาน เพลงพนบานจงสญหายไปจากหมบาน ถาไมมการรวบรวมและศกษาขอมลเพลงพนบานเหลานโดยเรวทสด แลวในอนาคตอนใกลคนไทย อาจไมเหลอรองรอยความรงเรองของเพลงพนบานซงเปนเสมอนสนทรพยส าคญทชมชนสรางสรรค มาชานานแลว การอนรกษเพลงพนบานดวยวธการตางๆ ของนกมานษยวทยาและนกคตชนวทยา จงมความจ าเปนมากในชวงทเพลงพนบานไทยก าลงประสบภาวะวกฤตจากการเปลยนแปลงทางสงคมดงกลาว จงหวดอางทองถอไดวาเปนเมองทส าคญเมองหนงในประวตศาสตร ในสมยทกรงศรอยธยาเปนราชธาน เพราะถอไดวาเปนเมองหนาดานทส าคญในการส รบกบพมา และนอกจากนอางทองยงเปนเมองทอดมสมบรณทงพชพนธธญญาหาร และมากดวยวฒนธรรมประเพณทมคณคาทางจตใจ เชน การละเลนเพลงพนบาน ทเปนเอกลกษณของชาวอางทองอกประการหนงในอดตจงหวดอางทองถอเปนแหลงทมการละเลนเพลงพนบานมากทสดกวาได เรยกไดวาทกอ าเภอกวาได และยงเปนเมองทเปนแหลงก าเนดของศลปนพนบานทมชอเสยงอกหลายทาน แตดวยวนและเวลาทผานไปท าใหเพลงพนบานในจงหวดอางทองเหลอนอยเตมทจนจะกลาวไดวา เพลงพนบานในจงหวดอางทองนนไดสญหายไปตามกาลเวลาแลว อ าเภอสามโก เปนอ าเภอหนงในจงหวดอางทอง อยหางจากจงหวดอางทองประมาณ 25 กโลเมตร แมเปนอ าเภอเลกๆ ซงเดมเปนต าบลหนงขนอยกบอ าเภอวเศษชยชาญ ไดยกฐานะเปนกงอ าเภอและเปนอ าเภอเมอ พ.ศ. 2508 ความส าคญในเชงประวตศาสตรปรากฏในพงศาวดารวา เปนเสนทางทพมาเดนทพจากดานเจดยสามองคผานเขามาตงคายพกแรมกอนเขาตกรงศรอยธยา และเปนทซงสมเดจพระนเรศวรมหาราชและพระเอกาทศรถเคยเสดจน าทพหลวงผานบานสามโกแหงน เพอทรงท าสงครามยทธหตถ ทต าบลตระพงตร จงหวดสพรรณบร จนทรงไดรบชยชนะดวยเชนกน

5

ปจจบนสามโกเปนอ าเภอทนาสนใจมากอ าเภอหนงในแงประเพณ และศลปะพนบานกลาวคอ สามโกยงเปนถนแดนของเพลงพนเมองหลากหลายชนด เชน เพลงเหเรอ เพลงเรอ เพลงเกยวขาว เพลงร าโทน ฯลฯ และยงเปนแหลงทมพอเพลงและแมเพลงทมบทบาทในการฟนฟการละเลนและอนรกษเพลงพนบานในจงหวดอางทองใหกลบมามชวตชวาไดอกครงในปจจบน แตถงอยางไรผ ทไดชอวาเปนผ ฟนฟและอนรกษกยงคงเปนศลปนรนเกา ผวจยจงเลงเหนวาควรมการสงเสรมและมการเผยแพรเพอจะไดเปนประโยชนตอคนรนหลงและผ ทจะศกษาเกยวกบเรองตอไปน ควำมมงหมำยของกำรศกษำคนควำ 1. ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 2. ศกษาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ควำมส ำคญของกำรศกษำคนควำ เพลงพนบานนบวาเปนเพลงทมความส าคญอยางยงในดานภมปญญาของชาวบาน และ ทกวนนกยากทจะหาคนทรจกและเขาใจความหมายและทมาของเพลงพนบาน รวมทงผ ทสบทอดจากศลปนรนเกา นบวนกมนอยลงเพราะคานยมสมยใหมทแทรกแซงเขามาในวถชวตการด ารงชวต จงควรอยางยงทจะตองมการศกษา เกบรวบรวมขอมลไวเพอมใหสญหายไปจากสงคมไทย ในการเกบรวบรวมขอมลวจยในครงน ไดมการบนทกขอมลเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอดไวเปนแบบอยางในการศกษา เพราะจงหวดอางทอดถอไดวาเปนแหลงภมปญญาทางเพลงพนบานทส าคญทสดอกแหงหนงของภาคกลาง ผลการศกษาคนควาจะชวยใหวฒนธรรมการขบรองเพลงพนบานสามโก ใหคงอยเพอคนรนหลง ไดศกษาคนควารปแบบ และองคประกอบของเพลงพนบานสามโก และจะเปนประโยชนตอศกษาเชงมานษยดรยางควทยา โดยแยกเปนขอๆ ไดดงน 1. ท าใหเขาใจถงบทบาทและความส าคญของเพลงพนบานในฐานะทเพลงเปนสอทสะทอนคณคาวฒนธรรมของทองถน 2. ท าใหเกดความร ความเขาใจในสาระของเพลงพนบานสามโก 3. เปนการชวยสงเสรมขอมลดานวฒนธรรมของทองถนในสวนเพลงพนบานโดยการเกบขอมลอยางเปนระบบ 4. ความรทไดจะเปนประโยชนดานการศกษาและการอนรกษวฒนธรรมพนบานเพอความยงยน 5. ความรทไดถอเปนมรดกทางภมปญญาของชมชนและประเทศชาตสบไป

6

ขอตกลงเบองตน 1. เพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ไดมาจากการบนทกภาพและเสยง เมอวนท 18 กมภาพนธ พ.ศ. 2555 ซงถอดเปนโนตไทย โดยเทยบเสยงจากขลยเพยงออ 2. ในการศกษาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ในหวขอเทคนคการรอง ใชหลกทฤษฎศกษาเทคนคการรองของ รศ. ดร. กาญจนา อนทรสนานนท ขอบเขตของกำรศกษำวจย 1. พนทในการศกษาวจยครงนผ วจยไดเลอก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง เปนพนทในการเกบขอมลภาคสนาม 2. ขอมลทางวฒนธรรมและคตชนวทยา ทเกยวกบเพลงพนบานทจะศกษา ไดแก สภาพทวไป วฒนธรรม ประเพณ และการละเลนเพลงพนบานในโอกาสตางๆ 3. สาระทางเพลง ในการศกษาคนควาครงนจะรวบรวมบทเพลงทใชรองเลนในปจจบนโดยศกษารปแบบการรอง เนอเพลง เทคนคการรอง ท านองเพลง ลกษณะโครงสรางค าประพนธ ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฎในเนอเพลง เครองดนตรประกอบการแสดง การแตงกาย สถานทและโอกาสในการแสดง โดยไดศกษาเพลงดงตอไปน 1. เพลงเหเรอ 2. เพลงเรอ 3. เพลงเกยวขาว 4. เพลงร าโทน จ านวน 12 เพลง 4.1 เพลงไตรรงคธงไทย 4.2 เพลงจดธปจดเทยน 4.3 เพลงสบนวจ านง 4.4 เพลงเสยงกลองดง 4.5 เพลงวนนเปนวนร าวง 4.6 เพลงชอมาล 4.7 เพลงยามพระพายร าเพย 4.8 เพลงจะมองดดาว 4.9 เพลงอยธยา 4.10 เพลงมโนราห 4.11 เพลงสรยาฟาสาง 4.12 เพลงรกกลา ไมรกกลา

7

นยำมศพทเฉพำะ เพลงพนบาน หมายถง เพลงทชาวบานรองหรอเลนกนทวไปในแตละทองถน พอเพลง หมายถง ผ ทเปนผน าในการรองฝายชาย แมเพลง หมายถง ผ ทเปนผน าในการรองฝายหญง กลอนแดง หมายถง กลอนทกลาวถงอวยวะเพศและพฤตกรรมทางเพศอยางตรงไปตรงมาไมมการเลยงค าเหลาน ตามปกตสงคมถอวาเปนค าหยาบไมใชพดทวไปในชวตประจ าวน กลอนหวเดยว หมายถง กลอนทลงทายดวยสระเสยงเดยวกนไปเรอยๆ เชน กลอนลา เปนกลอนทมค าสดทายของวรรคหลงลงทายดวยสระอาทกค า ท านอง หมายถง เสยงสงๆ ต าๆ ซงสลบกน แตละเพลงจะมรปแบบทแตกตางกนในการรองเพลงพนบานตองยดถอท านองของเพลงเปนหลก ประ หมายถง การโตตอบวาแกกน ลงเพลง หมายถง การรองในบรรทดสดทายของบทเพลงมกเปนถอยค าท มความหมายกนใจ การเออน หมายถง การรองท านองโดยใชเสยงเปลา ไมมถอยค า มกใชเสยงทเปนสระ“เออ” เพอตกแตงถอยค าใหเกดความไพเราะ มขปาฐะ หมายถง เ รองราวทถายทอดกนปากตอปาก ไมมการจดบนทกเปน ลายลกษณอกษร ครพกลกจ า หมายถง ครทพอเพลงแมเพลงไมไดฝากตวเปนศษยใหสอนเพลงโดยตรง แตแอบฟงหรอไดยนกลอนทรองแลวสามารถจ ากลอนมารองตอ เพลงปฏพากย หมายถง เพลงทชายหญงรองโตตอบกน สวนใหญจะเปนเรองของการเกยวพาราส ซงมจดเดนอยทโวหารการชงไหวชงพรบกน ลกค หมายถง ผแสดงเพลงพนบานโดยรองรบบทจากพอเพลงแมเพลงในชวงตางๆตามแบบฉบบของเพลงนนๆ เทคนค หมายถง ศลปะหรอกลวธในการรองเพลงและการสอดรบลกค ค าเสรม หมายถง เปนค าทเสรมเตมในบทหรอเนอรอง เชน วา ,ละ แลว, ก เปนตน เพอเตมใหจงหวะสมบรณหรอกระทงท านองใหมความสนกสนาน รปแบบการรอง หมายถง วธการรองของตนบทและวธการทวนค าสอดรบลกค การโหนเสยง หมายถง การท าเสยงใหไหลจากกระดบเสยงสงเดมใหสงขนไปอก การชอนสยง หมายถง การขบรองทท าใหเสยงออนลงมาแลวยอนเสยงขนไปเพอใหค าชดเจนและนมนวล

8

การปนค า หมายถง การบงคบเสยงตกแตงค ารองใหกลมกลอมชดเจน การมวนเสยง หมายถง การขบรองทใชความหนกเบาของระดบเสยงแสดงความชดของ ค ารองและการเออนเชนเดยวกบการชอนเสยง โดยเพมความละเอยดของทวงท านอง การทงเสยง หมายถง การรองจบของแตละค าโดยไมมเออนตอทายค า เหมอนกบการทงเสยงใหขาดไป การยอยจงหวะ หมายถง การรองทประดษฐท านองใหเสยงทควรตกลงตามจงหวะไปตกภายหลงจงหวะ เพอเพมลลาท าใหเกดความไพเราะ การลกจงหวะ หมายถง การรองทไมใหลงเสยงตามจงหวะ แตลงเสยงกอนจงหวะ การรวบเสยง หมายถง การรวบเสยง 2 เสยงเขาดวยกนใหฟงแลวไมสะดดห การโยนเสยง หมายถง การรองเพลงในชวงค ารองและเออนทตองออกเสยง เนนใหมน าหนก และกระทบเสยงในบางตอน แตตองสงเกตลลาท านองเพลง ความหนกเบา ชวงจงหวะใหเหมาะสมพอด การผนเสยง หมายถง การออกเสยงค ารองใหไดตามวรรณยกต การผนเสยงนนตอง คอยๆ เปลงเสยงชาๆ ใหค าชดๆ โดยผนจากเสยงหนงไปยงอกเสยงหนง คลายกบการผนวรรณยกต

9

แผนผงกรอบแนวคดงำนวจย

กำรศกษำเพลงพนบำนสำมโก ต ำบลสำมโก อ ำเภอสำมโก จงหวดอำงทอง

ควำมมงหมำยของกำรศกษำคนควำ

เพอศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบ เพลงพนบานสามโก

ศกษาเพลงพนบานสามโก

เพลงเหเรอ

เพลงเรอ

เพลงเกยวขาว

เพลงร าโทน

ประวต

- สภาพสงคมและวฒนธรรม

- เพลงพนบาน

- พอเพลงแมเพลง

รปแบบการรอง,เนอเพลง,เทคนคการ รอง ,ท านองเพลง ,ลกษณะโครงสรางค าประพนธ,ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏใน เนอเพลง,เครองดนตร, การแตงกาย และสถานทและโอกาสในการแสดง โดยไดศกษาเพลงดงตอไปน

- วฒนธรรม เนอรอง ท านองเพลงพนบาน ต าบลสามโก

อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง

- คณคาของเพลงพนบานต าบลสามโก อ าเภอสามโก

จงหวดอางทอง

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจยเรอง การศกษาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ผวจยไดท าการศกษาคนควาหาความรจากเอกสารตางๆ ทเกยวของกบงานวจย เพอใชเปนพนฐานในการวจย โดยไดแบงประเดนในการศกษาได ดงน 1. เอกสารทเกยวของ

1.1 เอกสารทเกยวของกบวฒนธรรม 1.2 เอกสารทเกยวของกบเพลงพนบาน

2. งานวจยทเกยวของ 1. เอกสารทเกยวของกบวฒนธรรม นกวชาการการศกษาสวนราชบณฑตยสถาน (2525: 746) ไดใหความหมายของค าวา “วฒนธรรม” วา วฒนธรรม หมายถง สงทท าใหเกดความเจรญงอกงาม และเปนวถชวตของหมคณะ ในพระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2485 หมายถง ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยวกาวหนาของชาตและความมศลธรรมอนดของประชาชน ทางวทยาการ หมายถง พฤตกรรมและสงทคนในหมคณะสรางขนดวยการเรยนรจากกนและกน และรวมใชกนในหมคณะ และในสวนของกระทรวงศกษาธการ (2537: 1 – 94) ไดจดท าหนงสอ การวฒนธรรมการศกษา โดยนายนคม มสกะคามะ เปนบรรณาธการ พมพเผยแพรป พ.ศ. 2537 และหนงสอ “วฒนธรรมกบการพฒนา” โดยนายแพทยประเวศ วะส เปนบรรณาธการ ไดอธบายวา ศลปวฒนธรรม คอ สงทแสดงถงความเจรญและวฒนธรรมของสงคมมนษย ความหลากหลายดานศลปะและวฒนธรรมของสงคมไทย มสวนสมพนธกบการพฒนาสงคม เศรษฐกจ และการเมองของชาต การละเลยในการอนรกษ พฒนา ตลอดจนการสงเสรมดานศลปวฒนธรรม จะท าใหประเทศชาตขาดความโดดเดน ขาดเอกลกษณและลกษณะเฉพาะตน นอกจากนยงกลาวถงภาษาและสนทรยศาสตรวาเปนรากฐานหนงของวฒนธรรมอนจะเชอมโยงไปสความเปนเอกลกษณ สงส าคญยง คอ การกลาววา วฒนธรรมเกดจากการปฏสมพนธ ระหวางมนษยกบสงแวดลอม สงแวดลอมแตละแหงกแตกตางกน วฒนธรรมในทองถนตางๆ จงแตกตางกน และวฒนธรรมน เปนเครองส าคญทท าใหสงคมเขมแขง โดยม “คน” เปนศนยกลางเพอเชอมโยงไปยงวฒนธรรมดานตางๆ ทงการด ารงชวต สงคม ศาสนา ภาษา และสนทรยศาสตร โดยตอนหนงไดกลาววา “ผลผลตของคนวดดวยอะไร ถาไมเอาศลปะ บานเรอน เครองมอเครองใชมาเปนเครองชวด” และระบบการวฒนธรรมน ไดจดใหเพลงพนบานอยในหมวดหมของสนทรยศาสตรศลปะ ซงจดเปนแขนงหนงของวฒนธรรม นอกจากนยงไดกลาวถงกระบวนการรกษา สบทอด และการพฒนาทางวฒนธรรมโดยแบงออกเปน 6 ระบบ คอ

11

1. การส ารวจขอมล สารสนเทศ 2. การศกษาคนควาวจย 3. การปลกฝงเผยแพรประชาสมพนธ 4. การท านบ ารงรกษาศลปะ และวฒนธรรม 5. การสบสาน การสบทอด 6. การแลกเปลยน สรางสรรคและพฒนา นอกจากนวฒนธรรมเปนเครองมอส าคญทท าใหสงคมเขมแขง ซงคณลกษณะของวฒนธรรมทม

ความเขมแขง 8 ประการ ตามทฤษฎของนายแพทยประเวศ วะส มดงน 1. มความหลากหลายกระจายอ านาจ จงสงเสรมการเมองระบอบประชาธปไตย 2. กระจายรายไดและสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ 3. สงเสรมศกดศรของชมชนทองถน 4. มความบรณาการ 5. สรางความบรรสารสอดคลอง (Harmony) และความสมดลยงยน 6. มการพฒนาจตใจและจตวญญาณอนลกซง 7. สงเสรมความเขมแขงของสงคม 8. เปนการผดงศลธรรมของสงคม ซงมความสอดคลองกบเอกสารประกอบการสอนรายวชาพนฐานมานษยวทยาภาควฒนธรรม

(Introduction to cultural anthropology) ของกาญจนา อนทรสนานนท (2542: 1 – 16) โดยมวตถประสงคทจะศกษาเรองราวตางๆ ทเกยวของในสงคมมนษย ศกษาทางดานวฒนธรรมไทย ประเพณ และระบบความเชอ ตลอดจนระบบโครงสรางทางสงคมเชงมานษยวทยา ในเนอหาไดกลาวถงกระบวนการทางวฒนธรรมโดยเรมจากการ

1. อยอยางไทย 2. ใฝใจศกษา 3. เสาะหาความร 4. เขาสคานยม 5. สรางสมอดมการณ 6. สบสานวฒนธรรม 7. จดจ าประเพณ 8. ของดศาสนา

12

ทงหมดนเปนเรองทอยในกรอบของวฒนธรรมทดงามและเมอผานกระบวนการจรยธรรมกจะขดเกลาใหเปนมนษยทงามอยางมคณคา จดเปนพนฐานทางวฒนธรรมทเหมาะสมจะน าไปใชในการวเคราะหเกยวกบมนษยและสงทมนษยสรางขน สพตรา สภาพ (2540: 34 – 38) ไดกลาวถงความหมายวฒนธรรมไววา วฒนธรรมเปนมรดกทางสงคมมความหมายครอบคลม ไปถงทกสงทกอยางทประกอบไปดวยความร ความเชอ ศลปะ ประเพณ วทยาการ กฎหมาย ศลธรรม และทกสงทกอยางทไดคดและไดกระท า ในฐานะทเปนสมาชกของสงคม วฒนธรรมมทงประเพณทเปนวฒนธรรมวตถและเปนองคการ องคพธการ องคมต ลกษณะของวฒนธรรมเปนสงทไดจากการเรยนร ซงมการถายทอดไวเปนมรดกทางสงคม เปนวถชวต หรอแบบการด ารงชวต และเปนสงทไมคงท สามารถปรบปรงใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงได เพลงพนบานจดเปนสวนหนงของวฒนธรรม องควตถไมมรปราง ใชภาษาทเปลงเสยงรองออกมา เปนสอในการบอกเลาเรองราวตางๆ เพลงพนบานถายทอดโดยการเรยนรจากครเพลงรนกอนๆ สบทอดกนมา เนอหาของเพลงยงสามารถบงบอกถงวถชวตของคนในยคตางๆ และสามารถปรบปรงใหเหมาะสมกบเหตการณปจจบนไดอก ซงอมรา พงศาพชญ (2537: 75) ไดใหความหมายของค าวาวฒนธรรมไววา วฒนธรรมคอสงทมนษยสรางขน ก าหนดขนมใชสงทมนษยท าตามสญชาตญาณ อาจเปนการประดษฐวตถ สงของขน ใช หรออาจเปนการก าหนดพฤตกรรมหรอความคด ตลอดจนวธการหรอระบบการท างาน ฉะนนวฒนธรรม คอ ระบบในสงคมมนษยทมนษยสรางขนมใชระบบทเกดขนโดยธรรมชาตตามสญชาตญาณ ในท านองเดยวกน ณรงค เสงประชา (2538: 47) กลาวถงลกษณะของวฒนธรรมวา ทกสงคมตองมวฒนธรรม และวฒนธรรมของแตละสงคมยงมลกษณะเฉพาะทแสดงออกใหปรากฏจนท าใหบางทานใชขอบเขตของวฒนธรรมเปนหลกในการแบงอาณาเขตของประเทศชาตได ลกษณะของวฒนธรรมจะประกอบดวย

1. วฒนธรรม คอ สงทมนษยสรางขน เพอใชองคประกอบชวยในการด าเนนชวต ทกสงทกอยางทมนษยสรางขนลวนเปนวฒนธรรม

2. วฒนธรรม เปนผลรวมของหลายสงหลายอยาง เชน ความร ความเชอ วถในการด าเนนชวต สงของเครองใชตางๆ

3. วฒนธรรมเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรวฒนธรรมมใชเกดขนเองโดยปราศจากการเรยนรมากอน และลกษณะขอนเองทท าใหมนษยแตกตางไปจากสตว กลาวคอ พฤตกรรมสวนใหญของสตวเกดจากสญชาตญาณ สวนมนษยนนมสมองอนทรงคณภาพ จงสามารถรจกคด ถายทอด และเรยนรกระบวนการดงกลาวเกดขน จากการทบคคลมการตดตอกบบคคลอน ในสถานะทเปนสมาชกของสงคม ดงนนการเรยนรจงเปนองคประกอบทส าคญยงของวฒนธรรม

13

4. วฒนธรรมมลกษณะเปนมรดกทางสงคม วฒนธรรมเปนผลของการถายทอดและการเรยนร และเครองมอเครองใชทใชในกระบวนการดงกลาว กคอ การสอสาร โดยใชสญลกษณ ไดแก การทมนษยมภาษาใชทแนนอน ซงมสวนชวยใหการถายทอดวฒนธรรมจากคนรนกอนๆ ด าเนนตอเนองกนมามขาดสาย ดงนนวฒนธรรมจงมลกษณะเปน “มรดกทางสงคม”

5. วฒนธรรมมลกษณะเปน Super Organic หมายถง สงทเปนปรากฏการณอยางเดยวกนในทางกายภาพ หรอชวภาพอาจเปนปรากฏการณทแตกตางกนไปในแงของวฒนธรรมของแตละสงคมทงๆ ทเปนสงคมเดยวกนนนเอง

6. วฒนธรรมเปนวถชวต หรอเปนแบบแผนการด าเนนชวตของมนษย 7. วฒนธรรมเปนผลจากการชวยกนสรางสรรคของมนษยและไดมการปรบปรงดดแปลงสงใดท

ไมด หรอลาสมยกเลกใชไป สงใดทดกยงคงเอาไวใชตอไป วฒนธรรมมการเปลยนแปลงและมการปรบตวได 8. วฒนธรรมมใชเปนของบคคลหนง แตเปนของสวนรวม สงทจะถอวาเปนวฒนธรรมไดจะตอง

เปนสงทสงคมยอมรบปฏบต มใชเฉพาะคนใดคนหนงยอมรบถอปฏบตเทานน โดยปราณ วงษเทศ (2525: 62 – 67) กลาววา วฒนธรรมทมลกษณะเปนพนบานนน ควรม

ลกษณะดงน 1. มการถายทอดดวยปากตอปาก 2. ก าเนดหรอทมาของความคดในการผลตเปนพนบาน คอ มลกษณะทเปนตามแบบประเพณ

(Conservative) แลมไดเปนสวนหนงของการเปลยนแปลงตามสมยนยม 3. ผลงานนนๆ ตองด ารงอยในชมชน มความเกยวของกบชมชน มบทบาทหนาท และเปนเครอง

แสดงเอกลกษณของชมชน 4. ชมชนทเปนเจาของมกเปนชมชนทไมรหนงสอ สมาชกสวนใหญสามารถมการเกยวของตดตอกน

ตวตอตว โดยไมตองอาศยสอกลางใดๆ 5. ศลปนหรอปจเจกชนทผลตหรอสรางสรรคเพลงพนบาน มไดผลตงานพนบานโดยท าเปนอาชพ

แตจะท างานนนๆ ในเวลาวางจากอาชพหลก คอ ท าไร ท านา 6. สงคมแบบพนบาน มไดอยโดดเดยวแยกออกจากสงคมอน แตจะมความสมพนธทางสงคมกบ

สงคมใหญทอารยธรรมทพฒนากวาดวย 7. มลกษณะทางเศรษฐกจแบบ Self – Sufficiency คอ เศรษฐกจทเลยงตนเองได 8. เปนสงคมเครงประเพณและศาสนา ลกษณะดงกลาว เปนลกษณะสงคมพนบานแบบอดมคต (Ideal Type) เพราะตามสภาพความ

เปนจรงแลว สงคมพนบานทเปนผใหก าเนดวฒนธรรมพนบานกมลกษณะบางอยางทรบมาจากสงคมเมองและอยในสภาพทเปลยนแปลงไปสสงคมเมองตลอดเวลา

14

2. เอกสารทเกยวของกบเพลงพนบาน ในเรองของเพลงพนบานนน กาญจนา อนทรสนานนท (2536: 52) ไดกลาววา การศกษาดนตรท

เจาะลกลงไปถงวฒนธรรม และสวนประกอบของสงคม สวนมากมงไปทสงคมของชาวบานตามชนบทหางไกล ซงโดยธรรมชาตดนตรและเพลงพนบานเหลาน มกมไดมการจดบนทกไวลายลกษณอกษรจงมการเปลยนแปลงอยเสมอ ดงนน นกวชาการบางสวนกมงศกษาประวตศาสตรไปดวย จะเหนไดวาดนตรหรอเพลงพนบานเหลาน นบวนแตจะสญไปเพราะสภาพสงคมและสงแวดลอมในสงคมทเปลยนไปและขาดการสบทอดอยางตอเนอง รวมทงการเสอมความนยมของดนตรและเพลงพนบานกเปนอกสาเหตหนง ทงเนองจากธรรมชาตมนษยทพยายามเสาะแสวงหาความบนเทงใหมเทาทตนเองพอใจ ความบนเทงอนๆ ไดเขามาแทนท “เพลงพนบาน” ซงเปนความบนเทงสงสดในอดต โดยเฉพาะอยางยงการศกษาเรองชาตพนธในประเทศไทยนน พงจะไดรบความสนใจเมอไมนานมาน ซงสอดคลองกบเฉลมศกด พกลศร (2538: 87 – 96) ทเขยนบทความเรอง “วธการศกษาดนตรพนบาน” ไวในดนตรไทยอดมศกษา ครงท 26 โดยกลาวถงวธการศกษาดนตรพนบาน ขอมลทวไปเกยวกบวฒนธรรมดนตร บทเพลง เครองดนตร และวธวเคราะหเสยงดนตรในลกษณะใกลเคยงกน นอกจากนยงมเอกสารทเกยวของกบเพลงพนบานทนาสนใจ และสามารถน ามาเปนแนวทางการศกษาได ดงเชน มนตร ตราโมท (2540: 52) ไดใหความหมายของเพลงพนเมองวา หมายถงเพลงของชาวบานในทองถนตางๆ ซงในแตละทองถนจะมการรองเลนทแตกตางกนออกไปตามสภาพของทองถนนนๆ นยมเลนกนในงานเทศกาลตางๆ หรองานทมารวมรนเรงกน หรอแมแตในขณะทท างาน และยามวางจากการท างาน ในท านองเดยวกน กระทรวงศกษาธการ (2522: 130 – 132) กไดอธบายถงลกษณะของเพลงพนเมองไววา เปนเพลงทมท านองงายๆ ถอยค าภาษทใชเปนค าไทยแทเรยบงาย แตฟงแลวกนใจ เขาใจไดทนท ค าพดโตตอบกนระหวางหญง ชาย อาจมถอยค าหยาบคายบาง แตกถอเปนโวหารของศลปน เครองประกอบจงหวะนน ในขนแรกกเปนเพยงการปรบมอตอมาจงน าเครองดนตรบางอยางเขามาประกอบ เชน ฉง กรบและกลอง เปนตน เพลงพนบานในภาคกลางแยกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. เพลงทเลนตามเทศกาล ไดแก เพลงพวงมาลย เพลงเหยย เพลงเรอ เพลงสกวา 2. เพลงทเลนตามฤดกาล เชน ฤดเกยวขาว ไดแก เพลงเกยวขาว เพลงสงฟาง ฤดน าหลาก เชน เพลงเรอ เปนตน 3. เพลงทวไป เลนไมจ ากดฤดกาล ไดแก เพลงอแซว เพลงฉอย ล าตด เพลงพนบานของภาคกลาง นอกจากจะมเนอหาในทางเกยวพาราสแลว ยงแสดงใหเหนความเปนกวปากเปลาของชาวบาน ซงรองไดอยางคลองแคลว ไมขดเขน และทสงเกตใหดจะพบวาในบทเพลงเหลานได บรรจเรองของขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ คานยมตางๆ แนวคด ตลอดจนความเปนอยของชาวบานทสบตอกนมาแตโบราณแทรกอยดวยเสมอ

15

ซงประเทอง คลายสบรรณ (2528: 43) ไดกลาวถงเรองเพลงของเพลงชาวบาน ซงมความหมายเดยวกนกบเพลงพนบาน กลาวคอ เพลงชาวบาน เปนเพลงพนเมองซงชาวบานรองเลน รนเรงกนอยางสนกสนาน ในโอกาสทหญงชายไดมาพบปะชวยกนท างานในไร ในลานบาน หรอใชรองเลนกนเนองในเทศกาลหรองานนกขตฤกษ เชน ตรษ สงกรานต ลอยกระทง ทอดกฐน ผาปา และไหวพระประจ าปมหลกฐานการเลนมาตงแตสมยกรงสโขทย เรอยมาจนถงปจจบน ทงเพลงทรองเลนกนเปนวงหรอเปนหมเพลงรองโตตอบกนระหวางหญงชายและรองเลนคนเดยว ส าหรบเพลง สวนใหญจะเปนเพลงโตตอบกนระหวางหญงชาย มกมบทรองตามล าดบดงน

1. บทไหวคร ใชรองไหวคร อาจารยและผ มพระคณ 2. บทเกรนหรอบทปรอบ ฝายชายรองชวนใหฝายหญงเลน 3. บทประ ใชรองโตตอบกนในเรองทวไปหรอรองโตตอบคารมในเรองตางๆ 4. บทผกพน ฝายชายรองฝากรกประคารมกบหญงยดยาวไปจนถงลกพาหน ชมปาดง 5. บทชงช ใชรองประคารมชงรก ระหวางชายสองหญงหนง 6. บทตหมากผว ใชประคารมชงรก ระหวางชายหนงหญงสอง 7. บทลาหรอบทจาก ใชส าหรบล าลากน โดยอเนก นาวกมล (2527: 3-120) ไดรวบรวมขอมลเกยวกบเพลงพนบานไวในหนงสอเรอง

เพลงนอกศตวรรษ โดยกลาวถงเพลงพนบานในแงมมตางๆ ซงเปนเพลงทไรต านาน หมายความวา เปนเพลงทสบทอดกนมาโดยการจ า ไมมการบนทกไวเปนลายลกษณอกษร เพลงพนบานมลกษณะคลายเพลงลกทงอยหลายประการ อนอาจกลาวไดวา เพลงพนบานคอ ตนแบบของเพลงลกทงนนเอง นอกจากนยงไดกลาวถงเรองราวตางๆ ของเพลงพนบานอยหลายประการ เชน เพลงพนบานเปนเพลงทเกดในชนบทการใชภาษาและการแสดงออกแหงเรองราว และบรรยากาศของเพลงเปนไปอยางซอๆ ตรงๆ ใชถอยค างายๆ ตรงเปาหมายทนท และยงกลาวถงเพลงพนบานในลกษณะทโดดเดนวา 1. มความเรยบงายในดานถอยค า การรองและการเลน 2. เนนความสนกสนานเปนหลก มการใชค าสองแงสองงามและเวนซงเรองทกขมาก 3. การมรปแบบทคลายคลงกนในแตละทองถนกจะมรปแบบคลายๆ กนทงในดานเนอหาการเรยงล าดบเรองและดานถอยค า ในเรองคณคาของเพลงพนบาน อเนก นาวกมล ไดกลาวไวหลายดานดวยกน เชน 1. คณคาในตวเอง ซงจดเปนมรดกทางวรรณกรรมไดอยางหนง และยงแสดงให เหนถงวถชวตของชาวบานไดเดนชดยงขน 2. คณคาจากสงคม กลมคนทเปนคนรองเองกจะรสกดใจ ยนดทงานของเขาไดรบความสนใจ ซงชาวเพลงเหนวามคา เพราะเปนสวนหนงของชวตของเขานนเอง สวนกลมคนทเปนผ ฟงกจะไดสอดซมทวงท านองและอารมณ ไดรบความบนเทงเรงใจและอาจไดรบความร ค าสอนสอดแทรกไปโดยไมรตว

16

นอกจากน อเนก นาวกมล (2531: 225 - 242) ยงเขยนหนงสอเรองของเพลงพนบานสพรรณบรในหนงสอคนเพลงและเพลงพนบานภาคกลาง โดยกลาวถงบรรยากาศของงานเทศกาลในหนาน าสมยกอนทวดปาเลไลย จะมงานไหวพระหลวงพอโตประจ าป และไดจดใหมการเลนเพลงพนบานกนอยางสนกสนานไดเกณฑพอเพลงแมเพลงทมชอเสยงจากจงหวดใกลเคยงเชน อางทอง สงหบร พระนครศรอยธยา กาญจนบร อทยธาน ฯลฯ มาประชนแขงขนวาเพลงกนอยางสนกสนานซงแนวคดดงกลาวสอดคลองกบการศกษาและวเคราะหเกยวกบรปแบบของเพลงพนบานของกาญจนา อนทรสนานนท (2532: 56 - 86) โดยเขยนลงในวารสาร “มนษยศาสตรปรทรรศน” ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร วา เพลงพนบานเปนเพลงทมตนก าเนดมาจากเพลงรอยกรองมากกวาเพลงบรรเลง บทเพลงตางๆ มาจากผแตงทเปนชาวบานเพลงพนบานภาคกลางมมากมายแยกแยะไดหลายบทเพลง มลลาท านองทแตกตางกนไป แตละเพลงพนบานกมลกษณะเฉพาะของเพลงหลายประการเชน 1. ลลาท านอง จะเปนทวงท านองสนๆ วนไปวนมา ซ าและยอนกลบตนใหมอยเสมอ ทงน เพอสะดวกในการจดจ าและสบทอดตอๆ กนมา 2. ภาษาทใชในเพลงพนบานนนเปนภาษาพด ไมใชภาษาเขยน ฟงเขาใจงาย ไมมศพทสง เรยกกนวา ภาษาชาวบาน และยงมค าประเภทสองแงสองงามแทรกอยดวยเสมอ

3. ลกษณะค าประพนธ เพลงพนบานจดอยในประเภทวรรณกรรมมขปาฐะ สบทอดโดยการไดยนไดฟงตอ ๆ กนมา บทกลอนตาง ๆ กน ามาจากภาษาพด ทใชกนในปจจบน โดยมค าประเภทค าคลองจอง จ าพวกสภาษต หรอค าพงเพยตาง ๆ กลอนเพลงพนบานสวนใหญเปนกลอนแปดทเรยกวา กลอนหวเดยว 4. เรองราวในบทเพลง สวนใหญเปนเรองราวทเกดขนในชวตประจ าวน การท ามาหากน ความเปนอย เรองในครอบครว ความเชอถอตาง ๆ บทเพลงจะเปนลกษณะเพลงปฏพากย คอม การรองโตตอบกนระหวางชายหญง สวนใหญเปนการเกยวพาราส จดเดนอยทส านวนโวหารและชงไหวชงพรบกน การด าเนนเรองราวในเพลงพนบานนน เรมจากการไหวคร บทเกรนหรอปรอบ บทประหรอบททกทาย การผกรก การสขอ ลกหาพาหน ชงชหรอตหมากผว และบทลาจาก นอกจากนยงมการแทรกเรองราวตางๆ ทนาสนใจในขณะนน หรออาจแทรกเรองราวทสนกสนานอกกได 5. การแทรกคตสอนใจ ในบทเพลงพนบานสวนใหญมกพบวามการแทรกคตสอนใจอยเสมอเพอใหผ ฟงไดรบรและน าไปปฏบตใหเกดสงทดงามตอสงคม 6. โอกาสในการรองเลนเพลงพนบานนนรองเลนกนไดหลายโอกาสทงงานบญงานกศลในงานเทศกาลหรอตามโอกาสตาง ๆ โดยสามารถแยกออกไดหลายโอกาส เชน รองเลนเพอความสนกสนานรองประกอบการท างาน รองในโอกาสการเฉลมฉลองตางๆ และสามารถรองเลนในงานอนๆ ทผชมมความประสงคจะใหเลน

17

และสกญญา ภทราชย (2527: 220 - 254) ยงกลาวไววา เพลงพนบานของไทยมลกษณะค าประพนธ จดเปนรอยกรองมขปาฐะ คอมการจดจงหวะของค า จงหวะของเสยงและสมผสงายๆ ไมมกฎเกณฑตายตว เพลงพนบานเปนวรรณกรรมปากเปลา และไดมการสบทอดกนมาจากปากตอปากจากคนรนหนงไปยงอกรนหนง กลอนเพลงพนบานจะมค าสมผสทไมแนนอนตายตวจ านวนค าจะมากหรอนอย ขนอยกบเสยง และความหมายของค าทลงในแตละวรรค เพลงพนบานโดยทวๆ ไป จะมลกษณะทคลายกนท าใหสามารถน ากลอนเพลงไปรองดวยกนได โดยการเปลยนท านองรองใหเปนไปตามลกษณะของเพลงนนๆ ความส าคญของเพลงพนบาน จะอยทเสยง และจงหวะในการรองมากกวาการเครงในจ านวนค าและสมผส เนองจากเพลงพนบานไมมการบนทกโนตดนตรไวจงไมมท านองทถกตองทสด จงพบวา เพลงพนบานชนดเดยวกน แตลลาการรองแตกออกไปหลายทางในเทศกาลสงกรานตเปนเทศกาลทส าคญของเพลงพนบาน เพราะเพลงพนบานไทยสวนใหญรองเลนอยในเทศกาลนทงสน เพลงพนบานท รองเลนกนเปนชดๆ ไดแก เพลงพวงมาลย เพลงฉอย เพลงอแซว มลกษณะเปนการแสดงใชรองโตตอบกนในตอนกลางคน คนรองจะเปนคนในกลมทเกงกวาคนอน สวนคนอนท าหนาทเปนลกครองรบ สวนเดนดวง พมศร (2528: 7 - 10) ไดใหความส าคญของการศกษาเพลงพนบาน โดยไดเขยนเปนบทความเรอง การวจยวฒนธรรมพนบาน ณ ศนยสงเสรมภาษาและวฒนธรรมภาคใต โดยกลาววา การวจยทางดานวฒนธรรมพนบาน สวนมากเปนการวจยทางภาษา ความหมายของถอยค า เปรยบเทยบเรองราว วเคราะหความหมายความรสกตางๆ แตการวจยทเปนการศกษาเพอบนทกการแสดงไวเปนแบบตนฉบบทจะไวเปนหลกฐานทจะฝกหดการแสดงกนตอไปยงไมมและไดเสนอแนะแนวทางในการท าวจยวาการท าวจยวฒนธรรมพนบานทางเพลงพนเมองน ควรอธบายหลกและวธการแสดงทงหมด การเกบขอมล ใชวธการบนทกเทปสวนใหญ จากนนจงไปสมภาษณผแสดง เพอใหอธบายวธการและหลกเกณฑในการแสดงโดยละเอยด แลวจงมาจดล าดบความร ตงแตแรกเรมการเตรยมตวการฝกหดขนตน การฝกหดขนตอไปจนถงขนเปนผล ถาเปนเพลงพนเมองกบนทกเนอรองไวตงแตเรมไหวครเรอยไป จนถงการหดแสดงใหเปนไวเพอจะไดตอชวตของการแสดงนนใหยงยนตลอดไป เปนการสบทอดวฒนธรรมใหคงอยสบไป ในการศกษาเรองราวเกยวกบเพลงพนบาน ไดมผ ใหแนวทางในการศกษาวเคราะหเพลงพนบานไวหลายทานดวยกน ประสทธ เลยวศรพงศ (2529: 9 - 10) ไดวเคราะหถงการศกษาเรองเพลงพนบานวา นกวชาการทศกษาเรองของเพลงพนบานสวนมากมาจากสาขาทไมเกยวของกบดนตร และผลของการศกษาจากนกวชาการดนตรกไมคอยมปรากฏใหเหนตอหนาสาธารณชน ผลงานทออกมาสวนมากเปนผลการวเคราะห “ค ารอง” ใหไปสมพนธกบเรองอนๆ เพลงขบรองทกเพลงไดมาจากการรวบรวมเอาศลปะสองสาขาเขาดวยกน คอ “ภาษา” กบ “ดนตร” การน าค ารองเพลงไปศกษาจงเปนการศกษาเพยงครงเดยวเทานน เพราะการศกษาเพยงแตภาษายงขาดอกครงหนง คอ ดนตร ดนตรมองคประกอบเชนเดยวกบศลปะอนๆ องคประกอบของดนตรไดแก

18

1. ท านองเพลงพนบานทกเพลงมท านองและท านองชวยใหระบสญชาตของดนตรได 2. ลลาและจงหวะ ชวยใหเกดความรสกและอารมณตามบทเพลงนนๆ 3. เสยงผ รองเพลงพนบานอาจมการใชเสยงรองทแตกตางกนขนอยกบความคดความนยมของแตละสงคม 4. พนผว บางแหงนยมรองเสยงเดยวกนหมด บางแหงกมการประสานเสยงจากค าอธบายดงกลาว ท าใหการศกษาเรองเพลงพนบานมองเหนความแตกตางของแตละสงคมไดชดเจนขนและนนคอสงทท าใหเพลงพนบานแตละทองถนมลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง นอกจากนกาญจนา อนทรสนานนท (2525: 151) ไดกลาวถงแนวทางในการศกษาเพลงพนบาน จะตองมขนตอนตางๆ ดงน 1. สบหาแหลงเพลงพนบาน สวนใหญจะอยตามชนบท ตามต าบล ตามหมบาน ทยงมชาวบานจดจ าเพลงได 2. บนทกเพลงพนบาน ท าไดหลายรปแบบ เชน บนทกโดยใชแถบบนทกเสยง วดโอ เขยนและท าโนตเพลง ถายภาพนงทาทางของผ เลนและผ รอง 3. น าเพลงพนบานทสบคนและบนทกไวมาวเคราะห ซงสามารถวเคราะหไดหลายรปแบบ คอ วเคราะหเชงคตชนวทยา วเคราะหเชงปรชญา วเคราะหเชงสงคมวทยา และวเคราะหเชงดนตร (ศกษาเกยวกบเพลง และเครองดนตรทใชประกอบเพลง ลกษณะของการขบรอง ลลาท านองของเพลงพนบาน บนทกโนตเปนทางรอง ทางรบ โนตเครองประกอบจงหวะ ฯลฯ) 4. จดการศกษาเพลงพนบาน สามารถจดไดทงทางตรง เชน จดการเรยนการสอนโดยตรงและทางออม เชน การจดการแสดง จดรายการเพลงพนบานผานสอมวลชนตางๆ และเนองจากเพลงพนบานภาคกลางเนนการใชเสยงรองเปนหลกในการเลนเพลง ดงนนผ ทจะเลนเพลงพนบานไดดจ าเปนอยางยงทจะตองมเสยงรองทด รจกวธการรอง การใชเสยงใหออกมาในรปแบบตางๆ ซงสอดคลองกบหลกการขบรองอยหลายประการ ถงแมวาในการรองเพลงพนบานนนจะมการแตกตางจากการรองเพลงไทยเดมอยบาง แตกมสงทเหมอนกน และสามารถน าหลกทฤษฎในการขบรองมาฝกหดเพอหาวธการใชเสยงใหดยงขน หลกและทฤษฎของการขบรองน ไดมผ เชยวชาญทางดานขบรองเพลงไทยเขยนบนทกไว ซงนาจะเปนประโยชนตอผ ฝกหดรองเพลงพนบานอยหลายประการ ดงเชน ทวม ประสทธกล (ม.ป.ป.) ศลปนแหงชาตสาขาศลปะการแสดง (คตศลป) พ.ศ. 2529 ผ เชยวชายพเศษของกรมศลปากร ไดเขยนหลกของการขบรองไว โดยไดกลาวถงศลปะแหงการขบรองเพลงไทย ซงไมมอปกรณเปนสวนประกอบ เปนสงทอยกบตวเอง ผ ทรองไดดตองสามารถบงคบตวเองใหได สวนประกอบของรางกายทจ าเปนในการรองเพลง ไดแก ปาก แกม คาง ลน จมก คอ เสยง ลม รวมดวยจตและสมอง บงคบให สง ต า ดง คอย ไพเราะ ออนหวานอยางไรนน ขนอยกบจตเจตนา นอกจากนนยงตองอาศยความฉลาดดวย ตองเปนผ มปญญาด ม

19

ไหวพรบด ตงใจจรง มความอดทน ตองมปฏภาณวองไว มความสงเกต รอบคอบ รจกการใชก าลง ผอนก าลง ผอนลมหายใจไปตามระยะของเพลง และตองมการทองจ าอยเสมอ นอกจากนยงไดกลาวถงคณสมบตของผขบรองทดจะตองแมนจงหวะ แมนเสยง แมนเพลง มก าลงเสยงด มอกขระด มความกลา ไมประหมา และตองสมาธด อยางไรกตาม กาญจนา อนทรสนานนท (2540: 66 – 95) ยงไดเขยนเทคนคการขบรองเพลงไทย การใชเสยงตางๆ เชน เสยง เออ เอย ออ เอย............ฯลฯ แตละเสยงนนมวธท าแตกตางกน อกทงยงไดกลาวถงองคประกอบของการขบรองเพลงไทย ซงไดแก ถอยค า ตองเปลงออกมาใ หสละสลวย ถกตองอกขระวธ ตองมการฝกหดหลายรปแบบ ขนตอนและวธการเปลงเสยง รวมทงในการกลาวถงเทคนคในการเปลงเสยงตางๆ เชน เสยงครน คอ การท าเสยงรองใหสะดดเพอใหเกดความไพเราะ เสยงกระทบ เนนเสยง การกลงเสยง การท าเสยงครวญ การปนเสยง ปนค า การผอนเสยง การไหลเลอน เสยงหนก เสยงเบา เสยงอาศย (การท าเสยงทสงกวาเสยงจรง) รอนใบไมรวง สะบดเสยง ทงเสยง บบเสยง ฯลฯ แตละวธการสามารถน ามาใชฝกหดรองเพลงพนบานไดเปนอยางด งานวจยทเกยวของ กาญจนา อนทรสนานนท, มานพ วสทธแพทย และเมธ พนธวราธร (2543: บทคดยอ) ไดศกษาวเคราะหเพลงระบ าบานนา ต าบลบางลกเสอ อ าเภอองครกษ จงหวดนครนายก พบวา ในเพลงระบ าบานนา ไดกลาวถงคานยมในการนบถอสาสนาพทธ พอ แม คร และสงศกดสทธ มารยาทในการตอนรบ การแตงกาย อาชพ เศรษฐกจ การเมอง ยาเสพตด ความรกระหวางชายหญง ผวเมย พอแม ลก ความรกชาต พระมหากษตรย และเรองเพศ และเพลงระบ าบานนายงมบทบาทตอสงคมในการสรางความบนเทง ความสามคค การแจงขาวสาร บนทกเรองราว และความรดานตางๆ นอกจากนนยงสรปตามทฤษฎความเขมแขงทางวฒนธรรม 8 ขอ ของศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะส 1. เพลงระบ าบานนานนสงเสรมการเมองในระบบประชาธปไตย 2. เพลงระบ าบานนานนไมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ มการเลนนอยเพราะขาดความนยม อาชพพอเพลงแมเพลงนนอยทการท าไรท านา ท านาก ง เศรษฐกจไมด 3. การสงเสรมศกดศรของชมชนทองถน เพลงระบ าบานนาไดสงเสรมศกดศรของชมชนทองถน เพราะมบทเพลงเปนสวนหนงของวฒนธรรมทองถน และพอเพลงแมเพลงกเปนทยกยองนบถอในชมชนนนๆ 4. วฒนธรรมของเพลงระบ าบานนานน บรณาการศาสตรดานตางๆ มารวมรองอยในเพลงเพออนรกษวฒนธรรมไทย อาท ชาต ศาสนา พระมหากษตรยและเรองทองถน 5. การสรางความประสานสอดคลองและสมดลยงยน มในกลมคนกลมเลกเปนทรจกในหมบานเลกๆ แตสแรงกระแสของวฒนธรรมทางซกโลกตะวนตกไมไหว ไมมผ สบทอดทสามารถท าใหระบ าบานนายงยนได

20

6. เพลงระบ าบานนานนในบทเพลง ไดแทรกการพฒนาจตใจและวญญาณอนลกซงจะเหนไดในบทกลอนตางๆ ตงแตตนจนจบ ทมความละเอยดออนทางดานพฒนาจตใจ วฒนธรรมของคนไทย การไหวคร การเชญขนบาน ความรกของพอแมทมตอลก ความรกชาต ศาสน กษตรย 7. สงเสรมความเขมแขงของสงคม ในขอนเพลงระบ าบานนามสวนชวยสงเสรมอยในวงแคบเฉพาะในหมบานในทองถน คนกลมเลก แตเปนทรจกดใหความเคารพนบถอกน โดยเฉพาะทางดานวฒนธรรม จรยธรรม และตอตานยาเสพตด 8. การผดงศลธรรม เพลงระบ าบานนาชวยผดงศลธรรมในกลมคน การสอนใหท าความด อนรกษเรองศาสนา ผลการศกษาวจยพบวา รปแบบของเพลงระบ าบานนา มลกษณะค าประพนธเปนเอกลกษณ เปนกลอนแปดหวเดยว แตกลอนทพบสวนใหญมมากกวา 8 ค า และบางบาทกมนอยกวา 8 ค า เปนลกษณะของกลอนชาวบานมค าเสรมมาก เชน เสย มา กนละเหวย ฯลฯ และพบลกษณะของท านองเชน ท านองรองสรางบนกลมเสยงเชนเดยวกบเพลงทใชโนต 5 เสยง ท านองรองขนอยกบวรรณยกต ใชท านองตางกนทเสยงวรรณยกตเดยวกน ใชเสยงรองซ าทค ารองมเสยงวรรณยกตเสยงเดยวกนและตางเสยงกน นอกจากน ส ารวม ฉ ากมล (2530: 201 – 208) ไดเสนอวทยานพนธการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พษณโลก เรอง เพลงพนบานจากต าบลลานดอกไม : การวเคราะหเนอหาเกยวกบความรก โดยเลอกแหลงขอมลจากต าบลลานดอกไม อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร ผลการวจยพบวา มขอมลเพลง 4 ประเภท คอ เพลงกลอมเดก เพลงปฏพากย เพลงร าวง และเพลงประกอบการเลนเบดเตลด มเนอหาเกยวกบความรกในลกษณะตางๆ ปรากฏอยเปนจ านวนมาก โดยพบความรกระหวางชายหญงมากทสด รองลงไปคอความรกระหวางแมกบลก สวนความรกทองถน ความรกของศษยกบคร ตลอดจนความรกประเทศชาตพบเพยงเลกนอย ซงเนอหาสาระทงหมดสะทอนใหเหนชวตความเปนอย ความสนกสนานรนเรงและความมน าใจของชาวบานผ เปนเจาของ สมามาลย เรองเดช (2518: 259 – 263) ไดเขยนปรญญานพนธศกษาวจยเกยวกบเรอง เพลงพนบานจากพนมทวน อ าเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร โดยไดส ารวจ รวบรวมและศกษาวเคราะหเพลงพนบานประเภทเพลงเดก เพลงประกอบการเลนเพลงพนเมอง และเพลงประกอบพธ ผลของการวจยพบวา ใจความของเพลงเกยวของกบสภาพชวต ความเปนอย ประเพณ ความเชอ ทศนะคต ของชาวบานซงยดมนในหลกธรรมของพระพทธศาสนา และยดถอคณธรรมเกยวกบความกตญญกตเวทเปนหลกในการด าเนนชวต บทเพลงมบทหรรษาเกยวกบเรองเพศตามความนยมของชาวบาน เพลงสวนใหญเปนมหรสพทชวยผอนคลายจากความเหนดเหนอยในการท างาน ขอมลบางเพลงประเภทเดยวกน แตวทยากรตางบคคลมโอกาสจะซ า คลายคลง หรอแตกตางกนในรายละเอยดได แสดงวาการถายทอดเรองราวมขปาฐะนน มโอกาสทจะเปลยนแปลงไปไดตามทองถนและผถายทอด เชน เพลงเก เพลงแหนางแมว จงมกพบวา

21

คลายคลงกนหลายภมภาคในท านองเดยวกน วบลย ศรค าจนทร (2536: 687 – 688) ไดท าการศกษาวเคราะหเพลงพวงมาลยโดยศกษาในเขตอ าเภออทอง จงหวดสพรรณบร และอ าเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร สรปผลการวจยไดวา เพลงพวงมาลยทมาจากภาษาพดของคนในชวตประจ าวน นยมเลนกนมาตงแตกรงรตนโกสนทรตอนตน จนถงปจจบน ลกษณะของเพลงพวงมาลยม 2 รปแบบ คอ เพลงพวงมาลยชนดสน ทใชเปนเพลงปรบในการกฬาพนบาน และเพลงพวงมาลยชนดยาว ทเปนชดเหมอนเพลงปฏพากยทวไป เลนเปนวงกลมอยฝายละครงวงกลมรองโตตอบกน เนอหาทใชเลนจะเก ยวกบการเกยวพาราส หรอการบอกเลาเรองราวตางๆ เพลงพวงมาลยนยงชวยสรางความบนเทงใหกบสงคม ซงไดจากเนอหากระบวนการเลนทวงท านอง จงหวะ เสยงรอง และส านานโวหาร การรองเพลงพวงมาลยจะขนตนดวย “เออระเหย.....” และลงทายดวยค าวา “เอย” มท านองเดยวตงแตตนจนจบ นอกจากนดวงเดอน สดแสงจนทร (2544: 145 – 150) ไดท าการศกษาเพลงพนบานของคณะขวญจต ศรประจนต การเปรยบเทยบตามทฤษฎของนายแพทยประเวศ วะส พบวา วฒนธรรมสามารถสรางความเขมแขงใหกบชมชนอ าเภอศรประจนต โดยใชเพลงพนบานในการรวบรวมคนในหมบานใหเปนกลมเดยวกน มความรบผดชอบรวมกน ท าใหเกดความสามคค ความเปนน าหนงใจเดยวกน จงท าใหวฒนธรรมและชมชนเกดความเขมแขงได บทรองทแตงโดยขวญจต ศรประจนต จะมถอยค าทไพเราะ มการเลอกใชค าทสละสลวย เหมาะสมกบโอกาสตางๆ ทวงท านองในการรองเปนส าเนยงออกภาษาถนจงหวดสพรรณบร มการใชเทคนคและลลาในการรองมาก ทงการเออนและการออกเสยงในค ารองตางๆ มการศลปะในการใชมขตลก ไมหยาบคาย แสดงถงความมชนเชงในการแสดง เพลงพนบานมองคประกอบดานท านองเพลงคลายคลงกบดนตรไทย ท านองเพลงพนบานแตละเพลงมรปแบบทแตกตางกน การรองเพลงพนบานผ รองตองยดท านองหลกของเพลงนนชวยในการออกเสยงค ารองเพอใหไดตรงตามท านองเพลงนนๆ และสกญญา สจฉายา(2525: 166 - 170) ไดศกษาเพลงปฏพากย:บทเพลงแหงปฏภาณของชาวบานไทย สรปไดวาเพลงปฏพากยภาคกลางเปนเพลงรองโตตอบระหวางชายหญง มทงรองโตตอบชนดวรรคตอวรรคจนถงโตตอบแบบบทตอบท โดยมลกคฝายชายและฝายหญงรองรบ รองกระท ง สอดแทรก และใหจงหวะ เพอใหเวลาคดเนอรองบทตอไป เพอสรางความสนกสนานทวงท านองของเพลงตางๆ คลายคลงกน เครองดนตรทใชประกอบเปนเครองประกอบจงหวะ ไดแก โทน กรบ ฉง หรออาจใชเสยงปรบมอแทน เนอหาเพลงพนบานเปนการเกยวพาราสระหวางหนมสาว ตางฝายตางสรรหาโวหารมา โตตอบชงไหวพรบกนโดยเฉพาะโวหารเชงสงวาส มทงชนดตรงทเรยกวา “กลอนแดง” และชนดออมทเรยกวา “กลอนสองแงสองงาม” จากการศกษาพบวา พอเพลงแมเพลงนยมโตตอบดวยค าสงวาสชนดออม มากกวาการพดตรงๆ เพลงปฏพากยแบงไดตามลกษณะของเนอเพลงได 2 ประเภท คอ เพลงปฏพากยสน และปฏพากยยาว เพลงปฏพากยสนมความยาวไมเกน 6 วรรค เปนบทเกยวพาราส เยาแหยกน เชน เพลงเกยวขาวสน เพลงแหดอกไม เพลงระบ าบานไร เพลงแหนาค ฯลฯ เพลงปฏพากยยาวเปนเพลงทมความยาว

22

หลายบทในการโตตอบกนแตละครง มการด าเนนเรองเปนชด คอ เรมตงแตบทไหวคร บทเกรนชายชวนหญงออกมาเลน บทประหรอบททกทายชายเกยวพาราสหญง หญงโตตอบชาย บทผกรก ตามดวยบทสขอ หรออาจเปนลกพาหน บทชงชหรอบทตหมากผวและจบดวยบทจาก นอกจากเพลงทเปนชดนแลวยงมเพลงเบดเตลดแทรกอยมากมาย เชน บทเชานา บทวนย บทเซนผ ฯลฯ เพลงปฏพากยยาวไดแก เพลงเกยวขาว เพลงฉอย เพลงอแซว ฯลฯ ปจจบนบทบาทเพลงปฏพากยนอยลง อาจกลาวไดวาหมดบทบาทไปแลว จากสงคมไทย ทงนเพราะวถชวตของคนเปลยนแปลงไป ไมมเวลาวางมาฝกหดหรอเลนเพลงกน แตเพลงปฏพากยไปปรบปรงใหเขากบดนตรสมยใหม เชน เพลงหนมสพรรณ ของเมองมนต สมบตเจรญ เพลงกบขาวเพชฌฆาต ของขวญจต ศรประจนต และในเพลงไทยสากลทเปนเพลงลกทงของคณะสนทราภรณ กมรปแบบและลกษณะรองคโตตอบกนเหมอนเพลงปฏพากยนนเอง ซงภากร เชาวขนทด (2545: 189 – 193) ไดท าการศกษาเรองเพลงพนบานนครไทย ต าบลหนองน าสราง อ าเภอนครไทย จงหวดพษณโลก พบวาเพลงพนบานนครไทยเกดจากความเชอและพธกรรมทเหมอนกนของชาวบานหนองน าสราง โดยมเพลงพนบานท าหนาทรบใชสงคมในฐานะสนองความเชอและพธกรรม มการใชภาษาถนในการรองเปนสวนมากมจ านวนเพลงทพบถง 30 เพลง สามารถจดหมวดหมไดเปน 3 ประเภท คอ เพลงพธกรรม 10 เพลง เพลงรองเลน 18 เพลง และเพลงกลอมลก 2 เพลง เนอหาสาระเพลงสะทอนภาพสงคมหมบานในลกษณะประวตศาสตรทองถน ทสอดคลองกบวถชวตชาวบานโครงสรางของเพลงมสวนขนตนและสวนทลงทายทมเอกลกษณเฉพาะของบทเพลงนนๆ ลกษณะการด าเนนท านองของเพลงนางดงมทงหมด 31 วรรค 23 รปแบบ ท านองเพลงประกอบดวยโนต 5 เสยง ความยาว 62 หองเพลง เพลงพวงมาลย มทงหมด 15 วรรค 11 รปแบบ ท านองประกอบดวยโนต 6 เสยง ความยาว 32 หองเพลง และเพลงงอนหลนซา มทงหมด 48 วรรค ท านองประกอบดวยโนต 5 เสยง ความยาว 98 หองเพลง โดยพรรณราย ค าโสภา (2542: 122) ไดศกษาวเคราะหเพลงพนบานกนตรม ของหมบานดงมน จงหวดสรนทร โดยศกษาบทเพลงทใชประกอบการแสดง ใชวงกนตรมบรรเลง 4 บทเพลง ไดศกษาวเคราะหประวตความเปนมา การแตงกาย โอกาสและวธการแสดง มาตรเสยง การเทยบเสยง ค ารอง ท านอง โครงสรางของบทเพลง การประสานเสยง จงหวะและโครงสรางของฉนทลกษณบทเพลง พบวา เพลงพนบานทนยมใชประกอบการแสดงแตเดมมจดประสงคเพอความสนกสนานราเรงของชาวบาน เปนท านองสนๆ ไมมรปแบบทแนนอน ตอมาไดมการปรบปรงใหมการแตงกายตามประเพณนยมทสวยงามมากขน รปแบบของบทเพลงจะมท านองสนๆ ไมสลบซบซอน ท านองซ าๆ กลบไปกลบมา จงหวะและท านองมความไพเราะงายตอการจดจ า นอกจากน สาคร พรมนน (2539: 298) ไดท าปรญญานพนธเรอง วเคราะหวฒนธรรมทปรากฏในเพลงกลอมเดก อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช ซงความมงหมายของการศกษาคนควา คอ เพอศกษาวเคราะหวฒนธรรมทปรากฏในเพลงกลอมเดก ของอ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช โดยแบงเนอหาออกเปน 2 ประเดนใหญ คอ

23

วฒนธรรมทเปนวตถ เชน การสรางทอยอาศย การประกอบอาชพ การแตงกาย และดานอาหาร ผลการศกษาพบวาชาวอ าเภอปากพนงนยมสรางทอยอาศยแบบเรยบงายชนเดยว มอาชพเกษตรกรรมเปนสวนใหญ แตงกายตามสมยนยมแบบภาคใตทวไป และนยมอาหารทมรสจด วฒนธรรมทไมใชวตถ เชน ความเชอ คานยม ประเพณ ผลการศกษาพบวา ดานความเชอจะเชอกฎแหงกรรม เชอทางดานไสยศาสตร การบ าเพญกศลในดานตางๆ และมคานยมในความเปนอสระ รกพวงพอง ยดมนในจารตประเพณ ในท านองเดยวกนองคณา ใจเหม (2538: 94 – 95) ไดท าการศกษาเกยวกบเพลงหรอดนตรพนบานทางมานษยดรยางควทยา วาจ าเปนตองอาศยการเกบขอมลภาคสนามเปนหลกทงดวยวธการ สงเกตการณ สอบถาม และเขาไปอยรวมกบชาวบาน เพอใหไดขอมลทถกตองและละเอยดทสด นอกเหนอ จากการศกษาสภาพทางกายภาพของชมชนหรอหมบานทเราเขาไปอยแลว ขอมลทางสงคมวฒนธรรมทกๆ ดานกควรไดรบความสนใจและบนทกไวเพอใหผ ทไมเคยไดเขาไปในชมชนนนอานแลวเขาใจได ไดแก ประวตความเปนมาของหมบานผคนทอาศย สภาพทางเศรษฐกจ การเมอง ความเชอ การศกษา นทาน ต านานทองถน ฯลฯ ซงกคอการศกษาในดานชาตพนธวรรณา (Ethnography) นนเอง ขอมลเหลานจะเปนพนฐานทชวยในการท าความเขาใจและวเคราะหดนตรหรอเพลงของชมชนนนอกดวย ซงจฑามณ บานมอญ (2550: 102 – 109) ไดท าการศกษาเกยวกบเพลงพนบานทาโพ ต าบลทาโพ อ าเภอหนองขาหยาง จงหวดอทยธาน ในการศกษาครงนมจดมงหมายเพอการศกษา รวบรวมประวตและวฒนธรรมทเกยวของของเพลงพนบานทาโพ โดยศกษาบทเพลงทใชรองในงานเทศกาลตรษสงกรานตเปนสวนใหญ ซงเปนเพลงทมเอกลกษณโดดเดนเฉพาะตว เปนการรองทมการใชทาร าประกอบเพลงตามความหมายของบทรอง มการถายทอดดวยวธมขปาฐะ ตามวธชาวบานโดยใชขอมลภาคสนาม ขอมลจากเอกสาร ต ารา หนงสอทางวชาการและหนงสอทเกยวของกบเพลงพนบานทาโพ ศกษาประวตของพอเพลงแมเพลงพนบานทาโพ ผลการวจยพบวา 1. สภาพทวไปของชมชนทาโพเปนหมบานทเปนชมชนใหญ ปลกบานเรอนอยใกลชดตดกน มความเจรญในดานการศกษา เศรษฐกจ สงคมเปนอยางด 2. เพลงพนบานทาโพ เปนเพลงทมการองเลนกนมาตงแตสมยโบราณ มการถายทอดดวยวธ มขปาฐะ จากพอเพลงแมเพลงรนเกาโดยมคณยายบญเรอน สพรรณเปนผถายทอด และมการฝกหดเปนกลมจนท าใหเพลงพนบานทาโพยงคงปรากฏจนถงปจจบน 3. บทเพลงทมการน ามาศกษาวจยครงนมจ านวน 5 เพลง คอ เพลงพษฐาน เพลงชกเยอ เพลงเกยวขาว เพลงกรน เพลงโลม พบลกษณะทส าคญ คอ

24

3.1 รปแบบการรองและเนอหาการรอง มลกษณะเหมอนกบการรองเพลงปฏพากยทวไป แตมเอกลกษณโดดเดนทตงมการใชทาร าตามบทรอง ลกษณะค าประพนธเปนกลอนแบบหวเดยวเปนสวนใหญ มความไพเราะ มสมผสนอกสมผสใน เนอหาของเพลงกลาวถงเรองการเกยวพาราสกนของหนมสาวและกลาวถงเรองของชวตความเปนอยวฒนธรรมทองถน 3.2 ท านองเพลง ท านองเพลงพนบานทาโพ มลกษณะของการรองซ าท านองโดยลกคเปนสวนใหญ ระดบเสยงในการรองขนอยกบระดบเสยงของผ รอง และขนอยกบเสยงของวรรณยกตทปรากฏในค ารอง เพลงพนบานทาโพ ถกทาทายจากความเปลยนแปลงทางสงคมอยางรนแรง ถงขนวกฤตทเสยงตอการสญสน แตชมชนไดใชวธลดผลกระทบนนดวยการสงตอการขบรองเพลงพนบาน ดวยการรวบรวมกลมของคนในชมชนทหลากหลายวย เพอใหเกดการขบเคลอนพรอมกนทงในชมชนในการปลกจตส านก การอนรกษเพลงพนบานทาโพใหคงอยสบไปและธนวฒ ตงสอนบญ (2548: 193 – 199) ไดท าการศกษาเพลงพนบานนครชม จงหวดก าแพงเพชร การศกษาครงนมงศกษาเพลงในวฒนธรรมทยงคงอย ซงเปนเพลงทมการถายทอดดวยปากเปลา ตามแบบวธดงเดมของชาวบาน ผลการวจยสรปไดดงน 1. สภาพทวไปของชมชน ปจจบนชมชนนครชมเปนชมชนใหญ มความเจรญในดานตางๆ เปนอยางมาก มหนวยงานและองคกรทเกยวของทงภาครฐและเอกชนมากมายตงอยในพนท 2. เพลงพนบานนครชม ไดมการละเลนมาตงแตกอนสมยสงครามโลกครงท 2 เพลงทขบรองกนตอๆ มา นนเปนวธการสบทอดดวยการรองปากตอปาก จากนนเพลงกไดเลอนหายไปจากชมชนนครชม ตอมานางล าภ ทองธรรมชาตและกลมแมบานนครชม ไดรวมกนสบคนเพลงจากรองรอยคนเกาแกในทองถนทยงมชวตอย และไดรวมกนฝกซอมจนสามารถเผยแพรและอนรกษมาจนถงปจจบน 3. บทเพลงทไดท าการศกษาวจยในครงนมจ านวน 12 เพลง โดยไดท าการวเคราะหถงโครงสรางทเปนลกษณะส าคญของเพลง ซงพบวา เพลงพนบานนครชมมลกษณะส าคญทพบไดคอ 3.1 ดานเนอหาค ารอง เพลงพนบานนครชมจะมค ารองเปนลกษณะค าคลองจองทไพเราะ มค าสมผสนอกใน เนอหาของเพลงเปนเรองราวเกยวกบสภาพแวดลออมชมชนและวถชวต 3.2 ดานท านองเพลง เพลงพนบานนครชมมกเปนเพลงสนๆ ทไมมความยาวมากนก เวลาน ารองกจะมการรองซ าๆ หลายรอบ เพลงมรปแบบโครงสรางเพลงหลายแบบทงแบบทอนเดยวและแบบหลายทอน ในแตละเพลงจะมประโยคและจงหวะท านองหลายๆ ประโยค มลกษณะของการเลยนแบบจงหวะท านอง ในท านองทพบนนมการเคลอนทของท านองทใชขนคทเปนแบบขนบนไดมากทสด และในเพลงพนบานนครชมพบวาใชบนไดเสยงเพนโทนคเปนหลกเสยงของท านองเพลง

25

จากการศกษาทขอมลมาจากงานวจยและเอกสารดงกลาว ท าใหสามารถน าแนวคดและวธการศกษาคนควาทไดพบไปใชในการศกษาเพลงพนบานสามโกได ตามแนวทางของนกมานษยวทยา เนองจากแนวทางทใชในการศกษาและวเคราะหจากเอกสารและงานวจยในเรองตางๆ ทจะพบท าใหเกดเปนองคความรใหม ทนาจะเปนประโยชนตอการศกษาคนควาในเรองของเพลงพนบานตอไป

บทท 3 วธการด าเนนการศกษาคนควา

การศกษาคนควาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง ในครงน ผ วจยไดเรมตนจากการเกบขอมลจากเอกสาร ต ารา งานวจยตางๆ ทเกยวของและเกบขอมลภาคสนาม เพอรวบรวมขอมลจรงเชงประจกษของชมชน โดยไดศกษาสภาพพนฐานทวไปของพนท ผคน และเพลงพนบานทยงมการละเลนกนอยในปจจบน จากนนจงน าขอมลทงหมดทรวบรวมเอามาวเคราะหเรยบเรยงเปนรายงานการวจยในรปแบบของการบรรยายเชงพรรณนาขอมล และผ วจยไดก าหนดแนวทางวธการด าเนนการศกษาคนควาตามขนตอน ดงน การศกษาคนควาและรวบรวมขอมล ขอมลและแหลงขอมลจ าแนกออกไดเปน 2 ระดบ ไดแก ขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม 1. ขอมลปฐมภม แยกสวนทจะศกษาออกไดเปน ขอมลเกยวกบสภาพทวไปและวฒนธรรมทเกยวของ และขอมลในสวนของเพลงพนบาน 1.1 ขอมลเกยวกบสภาพทวไปและวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ไดแก ลกษณะทตง ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ การปกครอง การคมนาคม จ านวนประชากร การสาธารณปโภค การสาธารณสข การศกษาและสถานศศกษา สภาพบานเรอน ครอบครว การประกอบอาชพ วถชวต ภาษา การแตงกาย ศาสนา ความเชอและพธกรรม วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบาน การสบทอดเพลงพนบาน การอนรกษเพลงพนบาน บทบาทของเพลงพนบานทมตอสงคมในหมบาน และคานยมในเพลงพนบาน จะใชวธการส ารวจ สงเกต บนทกภาพ รวมทงการสอบถาม การสมภาษณจากชาวบานและผ ทเกยวของ 1.2 ขอมลเกยวกบเพลงพนบานสามโก ไดแก รปแบบการรอง เนอเพลง เทคนคการรอง ท านองเพลง ลกษณะโครงสรางค าประพนธ ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฎในเนอเพลง เครองดนตรประกอบการแสดง การแตงกาย สถานทและโอกาสในการแสดง ขอมลในสวนนจะใชวธการบนทกเสยง บนทกภาพ สอบถาม สมภาษณจากชาวบานและวทยากรทมความร 2. ขอมลทตยภม ไดจากการศกษาคนควา รวบรวมเอกสารและงานวจยตางๆ ทเกยวของ โดยผวจยไดศกษาคนควาจากแหลงตางๆ ดงน 2.1 หอสมดแหงชาต กรมศลปากร 2.2 หอสมดกลางมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร 2.3 หอสมดมหาวทยาลยมหดล

27

2.4 หองสมดประชาชน จงหวดอางทอง 2.5 หองสมดชมชน อ าเภอสามโก วธทใชในการเกบและรวบรวมขอมล 1. รวบรวมขอมล 1.1 ขอมลความรดานประวต แผนภมทเกยวของกบทองถน 1.2 บทความ วารสาร งานวจยและสงพมพอนๆ ทมเนอหาเกยวของดานประวตความเปนมา ประเพณ วถชวต ขอมลเพลงทมผ เคยศกษาและรวบรวมไว 2. สมภาษณ เพอใชในการสมภาษณวทยากรและบคคลทเกยวของ เชน ประวตสวนตว วทยากร สถานภาพ การศกษา ประสบการณการรองเพลง การแตงกาย รปแบบการแสดง การถายทอด การรองเพลงในโอกาสตางๆ รายนามวทยากรทใหขอมลเกยวกบสภาพทวไปและเพลงพนบาน 1. นายทองอาบ ไขแกว 2. นางหยา เรมลก 3. นายลขต จตตกระจาง 4. นางละเอยด จตตกระจาง 5. นางสงเวยน แกวมณ 6. นางสมนก มขเชด 7. นายแสวง คงออน 8. นางประทน รกญาต 9. นางประยงค สขเจรญ 10. นางชะลอ นภาดล 11. นางอจฉรา โพธศร 3. บนทกภาพ โดยใชกลองถายภาพและวดโอ เพอบนทกภาพของสภาพแวดลอมของชมชนและภาพกจกรรมการแสดง รองเลนเพลง 4. บนทกเสยง การสมภาษณวทยากรและบคคลทเกยวของ ตลอดจนใชในการบนทกเสยงจากการรองเพลงของวทยากร

28

ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล 1. ตดตอผน าชมชน แจงความประสงคการเกบขอมล 2. แนะน าตนเองและแจงวตถประสงคของการท าวจยในครงน 3. สอบถามและสมภาษณผน าชมชน ชาวบานทวไป วทยากร และผ ทเกยวของ 4. ตดตอนดหมายวทยากรทเปนพอเพลง แมเพลง เพอท าการสมภาษณเกบขอมล 5. บนทกขอมลดวยการจดบนทก บนทกเสยงและบนทกภาพ อปกรณเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล อปกรณเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ไดแก 1. อปกรณในการจดบนทก 2. เทปบนทกเสยง 3. กลองถายภาพและวดโอ การจดท าขอมล 1. ถอดขอมลจากเทปบนทกเสยงและเทปบนทกภาพ แลวบนทกเปนลายลกษณอกษร 2. ขอมลถอดจากเทปโดยบนทกเปนโนตไทยและโนตสากล 3. ศกษาเปรยบเทยบเอกสาร ต ารา หนงสอ รายงานการวจย รวมทงวทยานพนธ เพอใหไดขอมลทสมบรณยงขน และเปนแนวทางในการท าการวจย 4. ปรกษา ขอความคดเหนและค าแนะน าจากผ มความรและผ มความช านาญ เพอเปนแนวทางในการปรบปรงและแกไขงานวจย 5. น าขอมลทไดมาตรวจสอบแกไข ปรบปรง เรยบเรยงเนอหาใหมความสมบรณ การวเคราะหขอมล เมอไดศกษาคนควาและรวบรวมขอมลจากงานวจยและเอกสารทเกยวของแลว วเคราะหแนวคดตามแนวคตชนวทยา จากขอมลเอกสารและภาคสนามดานเพลงพนบาน ผ วจยจะน าเสนอเปรยบเทยบในเชงพรรณนาในหวขอ ดงน 1. ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโกจงหวดอางทอง 1.1 ดานสภาพทวไปของต าบลสามโก 1.1.1 ทตงและอาณาเขตต าบลสามโก 1.1.2 ลกษณะภมประเทศ 1.1.3 ลกษณะภมอากาศ

29

1.1.4 การปกครอง 1.1.5 การคมนาคม 1.1.6 จ านวนประชากร 1.1.7 การสาธารณปโภค 1.1.8 การสาธารณสข 1.1.9 การศกษาและสถานศกษา 1.1.10 สภาพบานเรอน 1.1.11 ครอบครว 1.1.12 การประกอบอาชพ 1.1.13 วถชวต 1.1.14 ภาษา 1.1.15 การแตงกาย 1.1.16 ศาสนา 1.2 ดานวฒนธรรม 1.2.1 ความเชอและพธกรรม 1.2.2 วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบาน 1.2.3 การสบทอดเพลงพนบาน 1.2.4 การอนรกษเพลงพนบาน 1.2.5 บทบาทของเพลงพนบานทมตอสงคมในหมบาน 1.2.6 คานยมในเพลงพนบาน 2. ศกษาเพลงพนบานสามโก ต าบลสามโก อ าเภอสามโก จงหวดอางทอง 2.1 รปแบบการรอง 2.2 เนอเพลง 2.3 เทคนคการรอง 2.4 ท านองเพลง 2.5 ลกษณะโครงสรางค าประพนธ 2.6 ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง 2.7 เครองดนตรประกอบการแสดง 2.8 การแตงกาย 2.9 สถานทและโอกาสในการแสดง ขอมลทไดทงหมดไดน ามาเรยบเรยงในรปการพรรณนาบรรยายเปนความเรยงและสรปเปนรายงานการวจย

บทท 4 เพลงพนบานภาคกลาง : กรณศกษาบานสามโก ตาบลสามโก

อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

อาเภอสามโก เปนอาเภอหนงในจงหวดอางทองและเปนอาเภอทนาสนใจมากอกอาเภอหนงในแงวฒนธรรมการรองการเลนเพลงพนบาน เชน เพลงเหเรอ เพลงเรอ เพลงเกยวขาวและเพลงราโทน นอกจากน ยงเปนแหลงทมพอเพลงแมเพลงทมบทบาทในการละเลนและอนรกษเพลงพนบานในจงหวดอางทองใหกลบมามชวตชวาไดอกครงในปจจบน 1. ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง 1.1 สภาพทวไปของตาบลสามโก ประวตความเปนมา ทชอวาตาบลสามโกนน ตามคาบอกเลาของผ เฒาผ แกวา ครงหนงมชายหนมอยสามคนเดนทางไปเยยมเพอนฝงทบานลาสนน ซงอยหางจากสามโกไปทางเหนอไมไกลมากนก ขณะนนมชาวบานสามจน ขดไดแกว แหวน เงนทองมจานวนถงสามตม เมอชายสามคนไปพบเขาจงแบงใหชายสามคน คนละหนงหาบชายสามคนดใจรบหาบกลบบานหาบมาไดซกพกรสกวาเหนอยยงนก ทาทาวาจะไปไมไหว ทงสามคมจงเทแกวแหวนเงนทองออกเสยบาง เพอใหเบาลงจะไดหาบไดสะดวกขน บรเวณทชายสามคนเททองทงเขาเรยกวาบานลานเท อยระหวางบานสามจนกบสามโกแลวเดนทางตอไปจนถงบานของคนซงใกลๆ กน เมอกลบถงบานชายทงสามจงนาแกวแหวนเงนทองมาแตงเนอแตงตวจนสวยงามเปนพเศษ และดเหลองอรามไปทวรางเหมอนตทองเคลอนท จะเดนทางไปทางไหนมแตคนมองออกปากรองออองกนแทบทกคน เพราะไมเคยเหนคนทแกวแหวนเงนทองมากมายอยางน คนทงแถวบานมคนทแตงตวสวยงามโดดเดน หรหราหรอโกเกอยสามคน บรเวณทชายสามคนอาศยอยจงเรยกกนวา “บานสามโก”

ทตงและอาณาเขตของตาบลสามโก ตาบลสามโกอยในเขตอาเภอสามโกอยหางจากตวจงหวดอางทองไปทางทศตะวนตกตาม

ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3064 แลวแยกเขาทางหลวงแผนดนหมายเลข 3195 ระยะทางประมาณ 29 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบตาบลตาง ๆ ในอาเภอสามโก จงหวดอางทองและจงหวดใกลเคยงดงน

31

ทศเหนอ ตดตอกบ ตาบลมงคลธรรมนมต อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ทศใต ตดตอกบ ตาบลอบทม อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ทศตะวนออก ตดตอกบ ตาบลมงคลธรรมนมต และตาบลราษฎรพฒนา อาเภอสามโก

จงหวดอางทอง

ทศตะวนตก ตดตอกบ ตาบลอบทม อาเภอสามโก จงหวดอางทอง และอาเภอศรประจนต

จงหวดสพรรณบร

แผนท อาเภอสามโก

N

ภาพประกอบ 1 แผนทอาเภอสามโก

ทมา: หนงสออางทอง อขาวอนาแหงทราบภาคกลาง.

ลกษณะภมประเทศ

ตาบลสามโก ตงอยในเขตการปกครองของเทศบาลตาบลสามโกพนทสวนใหญเปนทราบลม

มระบบนาชลประทานครอบคลมเกอบเตมพนท มการคมนาคมไปมาสะดวกเหมาะแกการประกอบ

อาชพดานการเกษตร

32

ภาพประกอบ 2 แหลงนาสาคญของตาบลสามโก

ลกษณะภมอากาศ

ตาบลสามโกโดยทวไปสามารถแบงฤดกาลออกไดเปน 3 ฤด คอ

ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคม-พฤษภาคม เดอนทมอากาศรอนทสด คอชวงเดอนเมษายน

ฤดฝน เรมตงแตเดอนมถนายน-ตลาคม จะเปนชวงทมลมมรสมตะวนตกเฉยงใตจากมหาสมทรอนเดย พดปกคลมประเทศจะทาใหมอากาศชมชนและมฝนตกในชวงน

ฤดหนาว เรมตงแตเดอนพฤศจกายน-กมภาพนธ จะเปนชวงทมลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดผานทาใหอากาศในชวงนเยน การปกครอง ตาบลสามโก เปนตาบลหนงอยในเขตเทศบาลสามโก สาหรบเขตการปกครองของตาบลสามโก ตามกฎหมายลกษณะการปกครองทองท พ.ศ. 2457 โดยการปกครองออกเปน 10 หมบาน ประกอบดวย

33

ภาพประกอบ 3 สานกงานเทศบาลตาบลสามโก

โดยการปกครองออกเปน 10 หมบาน ประกอบดวย

หมท 1 บานหวกระบง

หมท 2 บานหนาวดโบสถ

หมท 3 บานสวนมะมวง

หมท 4 บานเการวมใจ

หมท 5 บานคอตน

หมท 6 บานลาสนน

หมท 7 บานโพธคอม

หมท 8 บานดอนกระเบอง

หมท 9 บานทงตะเพยน

หมท 10 บานหวยกรอ

โดยมกานนผ ใหญบาน ผชวยผ ใหญบาน สารวตรกานน และแพทยประจา ตาบลทมหนาท

รกษาความสงบ และรกษาความมนคง ในพนทตาบลสามโก ดงน

34

ท ชอตว – ชอสกล ตาแหนง หมท

1 นายสเทพ บญเลศรตน ผใหญบาน 1 2 นายประยทธ สแตงสก ผใหญบาน 2 3 นางละมาย นลเผอก กานน 3 4 นายธงชย มาลยนาค ผใหญบาน 4 5 นางดวงจนทร วงษเขยว ผใหญบาน 5 6 นายเสทอน นชประภา ผใหญบาน 6 7 นายประจวบ สแตงสก ผใหญบาน 7 8 นายสมานพ หวานฉา ผใหญบาน 8 9 นายวชาญ มสงา ผใหญบาน 9 10 นายสมล สขรตน ผใหญบาน 10 การคมนาคม - ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3195 (แยกทางหลวงหมายเลข 340 (โพธพระยา) -บรรจบทางหลวงหมายเลข 3064 (ปางว) - ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3373 (แยกทางหลวงหมายเลข 3195 (สามโก) -บรรจบทางหลวงหมายเลข 340 (ศรประจนต)

ภาพประกอบ 4 เสนทางสตาบลสามโก

35

การเดนทางจากอาเภอเมองอางทองไปยงอาเภอสามโกสามารถเดนทางโดยรถยนตตามทาง

หลวงจงหวดหมายเลข 3064 แยกซายเขาทางหลวงจงหวดหมายเลข 3195 แลวแยกขวาเขาอาเภอรวมระยะทาง 29 กโลเมตร การคมนาคมระหวางอาเภอกบตาบลตางๆ มถนนลาดยาง คอนกรตและลกลกรง เชอมตอกนไดตลอดสาย

ภาพประกอบ 5 เสนทางของหมบาน

จานวนประชากร

ประชากรในเขตตาบลสามโกมทงสน 4,984 คน

ชาย จานวน 2,343 คน

หญง จานวน 2,641 คน

จานวนครวเรอน 1,541 ครวเรอน

โดยจานวนประชากรสามารถแยกเปนรายหม ดงน

36

หมท ชาย หญง รวมจานวนประชากร

จานวน ครวเรอน

1 127 115 242 72 2 161 167 328 98 3 268 335 603 169 4 284 326 610 177 5 304 382 686 183 6 376 365 741 321 7 139 170 309 94 8 209 270 479 120 9 238 282 520 134

10 222 219 441 141 การสาธารณปโภค แหลงนาเพอการอปโภค – บรโภค ประชาชนในเขตตาบลสามโก ทกครวเรอนใชนาเพอการอปโภค – บรโภค จากนาประปาหมบาน (นาใตดน) ครบทกหมบาน

ภาพประกอบ 6 ประปาหมบาน

37

ไฟฟา ทกหมบานมไฟฟาใชทกครวเรอน และมไฟฟาสาธารณะทเปนศนยรวมภายในชมชน จานวน 10 หมบาน และมหนวยใหบรการแกผ ใชไฟฟา จานวน 1 แหง คอการไฟฟาสวนภมภาคสาขายอยอาเภอสามโก การสอสาร - ไดรบบรการใชโทรศพทจากบรษท TOT จากด - บรษท กสท โทรคมนาคม จากด (มหาชน) - บรษท ไปรษณยไทย จากด - ระบบเสยงตามสายและหอกระจายขาว การสาธารณสข มสถานบรการดานการสาธารณสข ดงน - โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลสามโก จานวน 1 แหง - โรงพยาบาลสามโก จานวน 1 แหง

ภาพประกอบ 7 โรงพยาบาลสามโก

38

การศกษาและสถานศกษา ศนยพฒนาเดกเลกจานวน 3 แหง คอ 1. ศนยพฒนาเดกเลกเทศบาลตาบลสามโกวดเกษทอง 2. ศนยพฒนาเดกเลกเทศบาลตาบลสามโกอนบาลสามโก 3. ศนยพฒนาเดกเลกเทศบาลตาบลสามโกวดสามโก

ภาพประกอบ 8 โรงเรยนอนบาลสามโก ภาพประกอบ 9 โรงเรยนอนบาลสามโก มสถานศกษาในระดบประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาแหงชาต จานวน 3 แหง

คอ

1. โรงเรยนวดสามโก

2. โรงเรยนวดเกษทอง

3. โรงเรยนอนบาลสามโก

39

ภาพประกอบ 10 โรงเรยนวดสามโก

มโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาอางทอง จานวน 1 แหง คอ 1. โรงเรยนสามโกวทยาคม

ภาพประกอบ 11 โรงเรยนสามโกวทยาคม

40

สภาพบานเรอน

สภาพบานเรอนในตาบลสามโกนน มทงสภาพบานเรอนทเปนแบบสงคมเมอง คอเปนบาน

ตก 2 ชนหรอไมกเปนอาคารพาณชย แตกยงคงมบานทเปนสงคมชนบทดงเดมกยงคงมอย คอจะเปน

บานไม 2 ชน ยกใตถนสงแบบสมยกอนเพอรองรบเวลาถงหนานาหลาก ซงรปทรงกยงคงเปนทรงไทย

บางหรอทรงทวๆ ไปบางตามฐานะของครอบครว

ภาพประกอบ 12 ลกษณะบานเรอนแบบดงเดม

ครอบครว

เนองจากตาบลสามโก ประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ จงทาใหการดารงชวตของ

ประชากรในตาบลเปนแบบครอบครวใหญ มป ยา พอแมลก หรอ ตา ยาย พอแมลก อาศยอยรวมกน

ซงคนสงอายกจะอยเฝาบานเลยงหลาน ใหคนทเปนวนกลางคนออกไปทางาน ตกเยนกกลบมาพรอม

หนาพรอมตารบประทานอาหารดวยกน

41

การประกอบอาชพ

การประกอบอาชพสวนใหญ คอการทานา แตดวยปจจยหลายๆ อยางทเปลยนแปลงไปทาให

การทานาซงเปนอาชพหลกตองถกเปลยนมาเปนการเกษตรดานอนทดแทน และทนาสนใจจะกลาวใน

ทน คอ การทานาบว และการทาสวนมะมวงพนธด และสวนคนทไมไดทาการเกษตร กมกจะไปเปน

ลกจาง ทานา ทาไร ตามแตเหมาะสมเปนตน

ภาพประกอบ 13 ลกษณะผนนาทใชประกอบอาชพ ภาพประกอบ 14 ลกษณะผนนาทใชประกอบอาชพ

วถชวต

การดารงชวตของคนในตาบลสามโกนนจะเหนไดวามทงการดารงชวตแบบสงคมเมองและ

สงคมชนบทซงผสมผสานกนอย ไมวาจะเปนสภาพบานเรอน อาหาร รวมถงเรองการแตงกายโดยคน

เกาแกทมอายประมาณ 40 ปขนไป ยงคงใชวถชวตตามเดมเหมอนสมยกอน แต คนทเปนคนรนใหม

กจะใชชวตตามสงคมเมองในยคปจจบน จงทาใหแตละครอบครวสวนใหญในตาบลสามโกมการ

ดารงชวตทงแบบสงคมเมองผสมผสานกนไป

42

ภาพประกอบ 15 ปาสงเวยนแกะมะขามเปยกเพอเกบไวใชในการประกอบอาหาร

ภาษา

ประชาชนในทองถนใชภาษากลางเหมอนคนในกรงเทพมหานคร แตสาเนยง”เหนอ” คอนขาง

ใกลเคยงไปทางจงหวดสพรรณ

การแตงกาย

การแตงกายของคนในตาบลสามโกเปนการแตงกายแบบชาวบานทวไป ไมไดมลกษณะโดดเดน

อะไรเปนพเศษ คนสงอายกมกจะแตงกายธรรมดา ผหญงสวมเสอ ยด หรอเสอคอกระเชานงผาถง ถา

เปนวยกลางคนกจะนงกางเกงเปนสวนใหญ สวนผชายกมกจะใสกางเกงสวมเสอบางไมสวมบางตาม

ความเหมาะสม และสวนทเปนวยรนหนมสาวกมกจะแตงกายตามสมนนยม ตามแฟชนของยคนนๆ

43

ภาพประกอบ 16 ลกษณะการแตงกายตามทองถน ภาพประกอบ 17 ลกษณะการแตงกายตามทองถน ศาสนา - ประชาชนสวนมากนบถอศาสนาพทธรอยละ 99.8 ของจานวนประชากรทงหมดและศาสนาอนๆ รอยละ 0.02

ภาพประกอบ 18 วดสามโก

44

1.2 ดานวฒนธรรม

ความเชอและพธกรรม

ความเชอและพธกรรมทเกยวของกบประชาชนในตาบลสามโก เปนความเชอและพธกรรมท

สบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ รนตอรนทถอปฏบตกนมาโดยมไดขาด เพราะเชอวาถาปฏบตขาดตก

บกพรองกจะทาใหเกดสงทไมเปนมงคลกบคนในครอบครว เชนอาจเกดเจบไขไดปวย หรอประสบอบตเหต

นอกจากนยงมศาลพอแกรมขาว ทเปนสถานท ทชาวบานเคารพบชากราบไหวเปนทยดเหนยวจตใจ

อกสงหนงนอกจากพทธศาสนา

ภาพประกอบ 19 ศาลพอแกรมขาวเปนสงศกดสทธประจาหมบาน

45

พธกรรมทรวบรวมไดจากการสมภาษณจากคนในหมบาน มดงน 1. การไหวผโลง เปนความเชอเกยวกบเดก เชอกนวา บานใดทมการสบทอดการไหวผโลงจะตองเลยงหมไวทบานและเมอมเดกเกดใหมแลวมอายประมาณ 2-3 ขวบ แลวพดคาวา “หม” ไดกจะตองทาพธสงผโลง โดยจะตองนาหม 1 ตว มาทาเปนอาหารขนไหวทศาลและแจกจายเพอนบาน ซงศาลนนกจะตองสรางขนใหมและทาจากไมไผ โดยมกาหนดระยะเวลาวา จะสงไดเฉพาะ วนจนทร และวนศกรในเดอนทเปนเดอนค กอนทจะเขาพรรษาและหลงเขาพรรษาเทานน โดยใหเวนในชวงเขาพรรษาไป 2. การไหวผขนมกง เปนอกพธกรรมหนงทเชอสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ โดยกาหนดใหไหวปละครง ถาไมไดทาเชอกนวาจะเกดเรองไมดตางๆ กบคนในครอบครว ซงของทใชในการทาพธกจะไดแกเครองกระยาบวชทงหลาย สงปละ 5 สารบ ในสาหรบ จะประกอบดวย ขนมกง, ขนมเปด, ขนมตม, ขนมกลวยทอด, ขนมไขปลา, ขนมหชาง และขนมบวลอบ เปนตน โดยจะตองมบายศรปากชาม กาหนดระยะเวลาไหวไดเฉพาะเดอน 6 เทานน 3. งานปหรอการไหวผหมอ มลกษณะและพคลายกบผขนมกง แตผหมอ ถาปใดขาดสง หรอลมไหว ปตอไปตองเพมสารบตามจานวนปทขาด ทงสามพธกรรมนชาวตาบลสามโกถอปฏบตสบทอดกนมไดขาด ซงแตละครอบครวกจะนบถอไมเหมอนกนแลวแตวาบรรพบรษจะไหวผหมอหรอผขนมกงกจะไหวตามนนทกป โดยการไหวผโลงนนทกบานทมลกหลานกจะถอปฏบตเหมอนกน ซงความเชอและพธกรรมดงกลาวนไมมการรองเพลงพนบานสามโกเขาไปเกยวของ วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบาน วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานในสามโกนน จากการศกษาคนควาสามารถแบงได ดงน 1. การหวคร กอนทจะเรมทาการแสดงในแตละครง ผแสดงทกคนจะตองรวมกนไหวคร โดยมตวแทนทอาวโสทสด หรอเปนหวหนาคณะ เปนผตงกานนในการไหวคร โดยมจดประสงคเพอ ขอพรครอาจารยใหชวยปกปองคมครองใหการแสดงสาเรจลลวงไปไดดวยด เปนทชนชอบของผชม เปนตน 2. การแตงกายและอปกรณทใชในการแสดง เปนสงทบงบอกถงวฒนธรรมและเอกลกษณไดอกประการหนงทจะบงบอกใหเหนถงตวตนของเพลงพนบานแตละชนดไดเปนรปธรรมมากยงขน 3. การขอขมา ลาโทษ เมอจบการแสดง เปนวฒนธรรมทงดงามอกประการหนง คอ ในการรองการเลนเพลงพนบานในการโตตอบกน อาจจะใชภาษาทไมสภาพ และมไดคานงถงความอาวโสของกนและกน ดงนนเมอเลนจบกจะมการขอโทษ บางครงกเปนการขอบคณทสอนวากลอน

46

การสบทอดเพลงพนบาน จากการสมภาษณวทยากรทองถน ทสาคญหลายๆ ทาน ในเรองการสบทอดจะเปนการทไดยนไดฟงจาก พอ แม ป ยาตายาย หรอคนเกาทในสมยอดตนยมเลนเพลงเหลาน และไมเพยงแตทไดยนและไดฟง แลวนามาทองจาพยงอยางเดยวเทานน วทยากรเลาตอวา เวลาทมการละเลนหรองานรนเรงในสมยกอนกมกจะนยมไปนงดและชวยเคาะจงหวะอกดวย จงทาใหซมซบไปโดยไมรตว และเพลงเหลานทคนสมยกอนนยมรองเลนกน การอนรกษเพลงพนบาน สงนถอเปนสงสาคญทจะทาใหเพลงพนบานนนยงคงอย เพราะหลายๆ พนททเคยรงเรองในเรองการรองการเลนเพลงพนบานกเรมเหลอเพยงรองรอยของวฒนธรรมการรองการเลนเพลงพนบาน

เทานน จากการสมภาษณวทยากรทองถน แนวทางในการอนรกษทจะทาใหเพลงเหลานยงคงอยคอ การยนดทจะถายทอดความรใหกบผทสนใจ โดยไดมการเขาไปฝกซอมการรองการเลนเพลงพนบานใหแกเยาวชนในโรงเรยนในเขตตาบล และนอกจากนยงยนดทจะเปนวทยากรในการสาธตและใหขอมลเกยวกบเพลงพนบานแกผ ทตองการจะศกษา เพอทจะทาใหเพลงพนบานสามโกเปนทรจกและยงคงอย โดยผานบคคลหรอเยาวชนทมความสนใจในเพลงพนบานสามโก ซงถอไดวาเปนแนวทางในการอนรกษใหเพลงพนบานใหคงอยคกบชาวสามโกไดอยางดทเดยว บทบาทของเพลงพนบานทมตอสงคมในหมบาน การรองการเลนเพลงพนบานของชาวสามโกทคงอยจนถงในปจจบนน ถอไดวามาจากการรวมตวของบคคลในหมบานทชวยกนสบสาน รอฟน และฝกซอมจงทาใหยงคงอย ซงการทจะรองจะเลนไดนนทกคนจะใชเวลาวางจากการออกไรออกนามารวมกนฝกซอมรองเพลงตางๆ ใหแกกน จงทาใหเพลงพนบานมบทบาทสาคญทชวยใหเกดความสามคคในกลมชมชนและสรางเปนความเขมแขง

ทางวฒนธรรมดานเพลงพนบานสามโกใหบคคลรนหลงไดรจกชาวสามโกในดานเพลงพนบานเหมอน

เชนทเคยรงเรองในอดตทผานมา คานยมในเพลงพนบาน ปจจบนเพลงพนบานสามโกเปนการรองการเลนเพลงในเชงอนรกษเสยสวนใหญ หาใชเปนเพลงทใชเลนตามฤดกาลหรอเทศกาลเหมอนแตเกากอน จากการลงเกบขอมลในพนทสงทสงเกตเหนไดนน คอ บคคลทรองเพลงพนบานจะเปนคนสงอายและวยกลางคนในชวงตอนปลาย ซงเยาวชรนหลงมกไมคอยใหความสนใจเทาทควรนก อาจจะเปนเพราะสภาพแวดลอมและสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา แตในสวนนอยทจะกลาวถงตอไปน สงทสงเกตไดอกประการหนงของคานยมในเพลง

47

พนบานทมาจากคนรนเกา ในชวงเวลาทไดมการเกบขอมลถายวดโอการรองการเลนเพลงตางๆ จะไดรบความสนใจจากคนเกาคนแกในหมบานมานงชม โดยมรอยยมและเสยงหวเราะไปพรอมกบเนอหาใจความของการรองการเลนเพลงพนบานเหลาน ซงจะสะทอนใหเหนวาคานยมในเพลงพนบานสามโก ในกลมคนทงสองชวงวย จะมคานยมทแตกตางกน

2. ศกษาเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง 2.1 เพลงเหเรอ

ความเปนมาของเพลงเหเรอ

เพลงเหเรอถอวาเปนเพลงพนบานของตาบลสามโก อกชนดหนงทมความไพเราะในทวงทานอง

การรองและสอดรบลกค และอาจเรยกไดวาเปนเพลงทเกดขนจากปราชญชาวบานอยางแทจรงอกชนดหนง

จากการสมภาษณปาหยา เรมลกและปาสงเวยน แกวมณ ทเปนแมเพลงคนสาคญ กลาววา เพลงเหเรอน

ทในสมยกอน เรมแรกกมการหยบยกบทวรรณคดไทยทสาคญ และนามารองเลนใสทานองและลกค

กนเองจนตดปากและตดหกนในหมบานและกลมพอเพลงแมเพลง และสบทอดปากตอปาก รนตอรน

มาเรอยจนปจจบน

ภาพประกอบ 20 ลกษณะการแสดงเพลงเหเรอ

48

ชวงทเหมาะสมและนยมเลนมกเลนในหนานาหลาก เดอน 11 คา เดอน 12 ในงานแหองค

กฐนและผาปาไปวด โดยจะนาองคกฐนหรอองคผาปาใสเรอกะแชงแลวใชเรออปาบหลายๆ ลาโยงเรอ

กะแชงลากไปวดโดยในเรออปาบกจะมพอเพลง แมเพลงนงพายเรอ ในระหวางนนกจะมการรองเลน

เพลงกนเชนเดยวกบการเลนเพลงเรอ สาเหตทเรยกวา เหเรอ จากการสมภาษณวทยากรทเกยวของนน

เพลงเหเรอมกจะเลนกอนทจะมการแขงเรอ ซงเปนประเพณทสาคญอกประเพณหนงของคนทอาศยอย

ในทราบลมแมนา อาจจะเลนในชวงระหวางการเดนทางไปรวมงาน หรอในระหวางทรอการแขงขนเพอ

เพมความสนกสนานมากขน ซงการทาทาทางประกอบกมกจะเปนทางายๆ ตามบทรอง

นอกจากน เพลงเหเรอยงเปนหนงความภาคภมใจทสาคญของกลมพอเพลงแมเพลงชาวสามโก

ทไดมโอกาสเลนเพลงเหเรอถวายหนาพระพกตรสมเดจพระเทพพระรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร

ณ สวมอมพร ในงานทองเทยวไทย เมอป 2526 ซงสรางความปต และภมใจมาจนถงปจจบน

เพลงเหเรอเปนเพลงทเลนกนในหมคณะชาวบานดวยกน จานวนผ เลนมทงหญงและชายคละกน

ไปไมจากดจานวน ไมจาเปนตองครบคกได ลกษณะการเลน จะเรมจากการตงกานนบชาครสงศกดสทธ

แลวเรมเลนโดยจะมตนเสยง หรอ ทเปนพอเพลงแมเพลงคนสาคญรองดาเนนทานอง และทเหลอก

สอดแทรกการรบลกค

รปแบบการรอง

การขบรองเพลงเหเรอ ผ ทเปนตนเสยงจะเปนผ รองเพลงคนเดยวเทานน โดยมลกครองเออน

รบสอดทละวรรคจนจบเพลง

ตวอยาง

ตนเสยง จะกลาวถงพราหมณเกสร ลกค(เออ- เอง-เอย) ตนเสยง สมรนอย ลกค(เออ-เออ (เฮอเองเอย)

ตนเสยง ใหระหอยโหยให ลกค(เออเออ-เอง-เอย) ตนเสยง ในไพรสน ลกค (เออ-เออ (เฮอเองเอย) (รบดวยเสยงบน)

ตนเสยง เกดเปนพราหมณตามองค ลกค(เออ- เอง-เอย) ตนเสยง) พระทรงธรรม ลกค(เออ-เออ (เฮอเองเอย)

ตนเสยง ทรงครรภโอรส ลกค(เออเออ-เอง-เอย) ตนเสยง กาหนดนาน ลกค (เออ-เออ (เฮอเองเอย) (รบดวยเสยงบน)

หมายเหต จะดาเนนการรองลกษณะนไปจนจบเพลง

49

เนอเพลง

เนอรองเพลงเหเรอในบทพราหมณเกสรน เปนบททนามาจากเรองในวรรณคดเพราะฉะนน

ภาษาทใชจะมความสละสลวยมากกวาเพลงอนๆ โดยจะไมมคาสองแงสองงาม

เนอรองพราหมณ เกสร

จะกลาวถงพราหมณเกสรสมรนอย ใหระหอยโหยใหในไพรสน

เกดเปนพราหมณ ตามองคพระทรงธรรม ทรงครรภโอรสกาหนดนาน

รปนมตปดปองแลไมเหน ดดงเปนชายชาตอนอาจหาญ

ระทมทกขเวทนามาชานาน เดนกนดารดนดงมาองคเดยว

ยงมพรานไพรไลมฤก ดคกๆ คลาไคลในไพรเขยว

เหนเจาพราหมณ ดนดงมาองคเดยว ใหเฉลยวนกอนาจประหลาดใจ

แอบพฤกษา เพงพศพนจนง ชางเพรศพรงนวลละอองดผองใส

เอยมสะอาด อรชรออนละมย งามวลยกรยาคลายนาร

ดจรตกเปนหญง ทกสงสรรค เวนแตถนมไดเหมอนสตรศร

ชงแนงนอยครรนาจะปราณ ไฉนนจงมาเทยวผ เดยวเดน

จงรองถามพอพราหมณ จะไปไหน พราหมณตกใจงง งวยใหขวยเขน

จงทรดองค ลงนงยงบนเนน พรานจงเดนเขาไป ใหใกลพราหมณ

จะตกใจไปเลยเจา อยาเศราสรอย พอหนมนอย รปหลอพขอถาม

จะไปไหนเจา จงแจงแสดงความ มาเดนตามทางเถอน เปนเพอนกน

พราหมณกลว แกตวไปตามขด นองมาพลด พวกเพอนในไพรสรรค

มวหลงเพลน เดนชมพนมวลย มาพลดกนเพราะมกรรมจงจาเปน

จะกลบคนธาน บรราช กแคลวคลาด หาทางไมพบเหน

คดคดวาจะตาย ไมหมายเปน ทกเชาเยน ชอกชาระกากาย

มาพบพดใจ เหนไมมวย จะไปดวย กบพชาย เหมอนไดแกว

50

เทคนคการรองเพลงเหเรอของชมชนสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง จดเปน

วฒนธรรมในการใชภาษา และสาเนยงทองถนซงเปนการสบทอดตามชาตพนธของกลมชนนนๆ อกทง

ยงเปนภมปญญาของบรรรพชนทไดสบทอดกนมาจากรนสรน ในเพลงเหเรอนมเทคนคทพอจะพบได

ดงน

- การโหนเสยง คอการทาเสยงใหไหลจากกระดบเสยงสงเดมใหสงขนไปอก

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล - ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ทรง ครรภ โอ รส เออ เออ เอง เอย กา หนด นาน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ล ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ด ดง เปน ชาย ชาต เออ เออ เอง เอย อน อาจ หาญ เออเออ เฮอเองเอย

- ล ล ล - ด ฟ - ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เดนกนดาร ดน ดง เออ เออ เอง เอย มา องค เดยว เออ เออ เฮอเอง เอย

ล ล ล ล ด - ล - ล ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ละ ด คก คก คลา ไคล เออ เออ เอง เอย ใน ไพร เขยว เออ เออ เฮอเองเอย

51

- ซ ฟ ซ ล ด - ล ซฟ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ฉ เหลยว นก อนาจ เออ เออ เอง เอย ประ หลาด ใจ เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ล ล ล ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ชาง เพรศ พรง นวล ละออง เออ เออ เอง เอย ด ผอง ใส เออเออ เฮอเองเอย

- ล ด ล - ฟ ซ ซ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ซ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

งาม ว ลย ก ร ยา เออ เออ เอง เอย คลาย นา ร เออ เออ เฮอเอง เอย

- ล ล ล ด ล ฟ ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ฟ - ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เวน แต ถน ม ไดเหมอน เออ เออ เอง เอย ส ตร ศร เออเออ เฮอเองเอย

ล ล - ด ฟ ล ล ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ฉ ไน น จง มา เทยว เออ เออ เอง เอย ผ เดยว เดน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ซ ล - ล - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พรามณตก ใจ งง งวย เออ เออ เอง เอย ให ขวย เขน เออเออ เฮอเอง เอย

52

ล ล ล ล ด ฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พรานจงเดน เขา ไป เออ เออ เอง เอย ให ใกล พราหมณ เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ด ฟ - ฟ ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พอหนม นอย รป หลอ เออ เออ เอง เอย พ ขอ ถาม เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ล - ล - ล ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

มา เดน ตาม ทาง เถอน เออ เออ เอง เอย เปน เพอน กน เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ล ด - ซ ฟ - ซ ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

นอง มา พลด พวก เพอน เออ เออ เอง เอย ใน ไพร สรรค เออ เออ เฮอเองเอย

ล ด - ล - ด ล ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

มา พลด กน เพราะ ม กรรม เออ เออ เอง เอย จง จา เปน เออ เออ เฮอเองเอย

ล ด - ด ฟ - ล ด -ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ก แคลว คลาด หา ทาง เออ เออ เอง เอย ไม พบ เหน เออ เออ เฮอเอง เอย

ล ล ด -ล - ซ ฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ทก เชา เยน ชอก ชา เออ เออ เอง เอย ระ กา กาย เออ เออ เฮอเองเอย

53

ล ล - ด ฟฟซฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รซ - ฟ ร ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

จะ ไป ดวย กบ พ ชาย เออ เออ เอง เอย เหมอน ได แกว เออ เออ เฮอเองเอย

- การชอนสยง คอ การขบรองททาใหเสยงออนลงมาแลวยอนเสยงขนไปเพอใหคาชดเจนและนมนวล

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

- ท ด ท - ด ด ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท - - ด ด - ท - ด - ร ด ด

เอยม สะอาด อ ร ชร ฉะ เออ เอง เอย ออน ละ มย เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ด ล - ฟ ซ ซ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ซ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

งาม ว ลย ก ร ยา เออ เออ เอง เอย คลาย นา ร เออ เออ เฮอเอง เอย

- ล ล ล ด ล ฟ ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ฟ - ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เวน แต ถน ม ไดเหมอน เออ เออ เอง เอย ส ตร ศร เออเออ เฮอเองเอย

ล ล - ด ฟ ล ล ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ฉ ไน น จง มา เทยว เออ เออ เอง เอย ผ เดยว เดน เออ เออ เฮอเองเอย

54

ด ท - ด - ด ด ร ท - - ร - ฟ - ด - - - ด ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ ตก ใจ ไป เลย เจา เออ เอง เอย อยา เศรา สรอย เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด ซ -ด ท - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท ร - ด ท - ด ร - ท - ด - ร ด ด

มา พบ พ ด ใจ ฉะ เออ เอง เอย เหน ไม มวย เออ เออ เฮอเองเอ

- การปนคา คอ การบงคบเสยงตกแตงคารองใหกลมกลอมชดเจน

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ล ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ด ดง เปน ชาย ชาต เออ เออ เอง เอย อน อาจ หาญ เออเออ เฮอเองเอย

- ท ร ร ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ด - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

เหน เจาพราหมณ เดน ดง ฉะ เออ เอง เอย มา องค เดยว เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ล ล ล ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ชาง เพรศ พรง นวล ละออง เออ เออ เอง เอย ด ผอง ใส เออเออ เฮอเองเอย

55

ดท - ร ฟ - ด ด ด - - - ร - ฟ - ด - - - ด ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

ชางแนง นอย ครรนา เออ เอง เอย จะ ปรา ณ เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด ฟ - ท ด - ด ทด - - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด ทด - ท –ด - ร ด ด

จง รอง ถาม พอพราหมณ เออ เอง เอย จะ ไป ไหน เออเออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ด ฟ - ฟ ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พอหนม นอย รป หลอ เออ เออ เอง เอย พ ขอ ถาม เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด - ท ร ด ด ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ ไป ไหน เจา จง แจง เออ เอง เอย สะ แดง ความ เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด ซ -ด ท - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท ร - ด ท - ด ร - ท - ด - ร ด ด

มา พบ พ ด ใจ ฉะ เออ เอง เอย เหน ไม มวย เออ เออ เฮอเองเอย

- การมวนเสยง คอ การขบรองทใชความหนกเบาของระดบเสยงแสดงความชดของคารอง

และการเออนเชนเดยวกบการชอนเสยง โดยเพมความละเอยดของทวงทานอง

ล ล - ด ฟ ล ล ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ฉ ไน น จง มา เทยว เออ เออ เอง เอย ผ เดยว เดน เออ เออ เฮอเองเอ

56

ล ล ฟ - ด - ด ฟ - ฟ ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พอหนม นอย รป หลอ เออ เออ เอง เอย พ ขอ ถาม เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ล - ล - ล ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

มา เดน ตาม ทาง เถอน เออ เออ เอง เอย เปน เพอน กน เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ล ด - ซ ฟ - ซ ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

นอง มา พลด พวก เพอน เออ เออ เอง เอย ใน ไพร สวรรค เออ เออ เฮอเองเอย

ด ท - ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท ด - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ กลบ คน ธา น ฉะ เออ เอง เอย บ ร ราช เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ด ฟฟซฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รซ - ฟ ร ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

จะ ไป ดวย กบ พ ชาย เออ เออ เอง เอย เหมอน ได แกว เออ เออ เฮอเองเอย

- การทงเสยง คอ การรองจบของแตละคาโดยไมมเออนตอทายคา เหมอนกบการทงเสยงให

ขาดไป

- ล ล ล - ด ฟ - ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เดนกนดาร ดน ดง เออ เออ เอง เอย มา องค เดยว เออ เออ เฮอเอง เอย

57

- ซ ฟ ซ ล ด - ล ซฟ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ฉ เหลยว นก อนาจ เออ เออ เอง เอย ประ หลาด ใจ เออ เออ เฮอเองเอย

- ด ด ด ท - ท ด ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ด - ด ท - ด ทด - ท - ด - ร ด ด

ด จ รต ก เปน หญง เออ เอง เอย ทก สง สรรค เออเออ เฮอเอง เอย

- ด - ด - ร ท ด - - - ร - ฟ - ด - - - ร - ด - ท - ท - ด - ร ด ด

พราม กลว แก ตว เออ เอง เอย ไป ตาม ขด เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ด -ล - ซ ฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ทก เชา เยน ชอก ชา เออ เออ เอง เอย ระ กา กาย เออ เออ เฮอเองเอย

ทานองเพลง

เพลงเหเรอ

ท ท ร ด - ด - ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด รด - ท - ด - ร ด ด

จะกลาวถงพรามณ เก ษร เออ เอง เอย ส มร นอย เออ เออ เฮอเองเอย

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

- ท ด ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - ด ร ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

เกดเปนพราม ตาม องค ฉะ เออ เอง เอย พระ ทรง ธรรม เออ เออ เฮอเองเอย

58

- ล - ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ทรง ครรภ โอ รส เออ เออ เอง เอย กา หนด นาน เออ เออ เฮอเองเอย

- ดท ด ด ฟ - ท - ด ท - - ร - ฟ - ด - - - ด - ด ท - ท ดม - ท - ด - ร ด ด

รป น มต ปด ปอง เออ เอง เอย แล ไม เหน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ล ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ด ดง เปน ชาย ชาต เออ เออ เอง เอย อน อาจ หาญ เออเออ เฮอเองเอย

ด ด - ร ฟ ฟท ด ด - - - ร - ฟ - ด - - - ด - ด ร ท ด - ท - ด - ร ด ด

ระทม ทกข เวท ทนา เออ เอง เอย มา ชา นาน เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ล ล - ด ฟ - ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เดนกนดาร ดน ดง เออ เออ เอง เอย มา องค เดยว เออ เออ เฮอเอง เอย

- ด - ด - ด - ด - - - ร - ฟ - ด - - - ด ท - ท ด ด ร - ท - ด - ร ด ด

ยง ม พราน ไพร เออ เอง เอย ไล ก ม ฤก เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ล ล ด - ล - ล ซฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ละ ด คก คก คลา ไคล เออ เออ เอง เอย ใน ไพร เขยว เออ เออ เฮอเองเอย

- ท ร ร ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ด - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

เหน เจาพราหมณ เดน ดง ฉะ เออ เอง เอย มา องค เดยว เออ เออ เฮอเองเอย

- ซ ฟ ซ ล ด - ล ซฟ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ฉ เหลยว นก อนาจ เออ เออ เอง เอย ประ หลาด ใจ เออ เออ เฮอเองเอย

59

- ท ด ท ม - ดท - ร - - ท ร - ฟ - ด - - - ด ร - ร - ด ท ด -ท - ด - ร ด ด

แอบ พฤกษา เพง พศ ฉะ เออ เอง เอย พ นจ นง เออเออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ล ล ล ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ชาง เพรศ พรง นวล ละออง เออ เออ เอง เอย ด ผอง ใส เออเออ เฮอเองเอย

- ท ด ท - ด ด ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท - - ด ด - ท - ด - ร ด ด

เอยม สะอาด อ ร ชร ฉะ เออ เอง เอย ออน ละ มย เออ เออ เฮอเองเอย

- ล ด ล - ฟ ซ ซ - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ซ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

งาม ว ลย ก ร ยา เออ เออ เอง เอย คลาย นา ร เออ เออ เฮอเอง เอย

- ด ด ด ท - ท ด ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ด - ด ท - ด ทด - ท - ด - ร ด ด

ด จ รต ก เปน หญง เออ เอง เอย ทก สง สรรค เออเออ เฮอเอง เอย

- ล ล ล ด ล ฟ ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ฟ - ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

เวน แต ถน ม ไดเหมอน เออ เออ เอง เอย ส ตร ศร เออเออ เฮอเองเอย

ดท - ร ฟ - ด ด ด - - - ร - ฟ - ด - - - ด ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

ชางแนง นอย ครรนา เออ เอง เอย จะ ปรา ณ เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ด ฟ ล ล ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ฉ ไน น จง มา เทยว เออ เออ เอง เอย ผ เดยว เดน เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด ฟ - ท ด - ด ทด - - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด ทด - ท –ด - ร ด ด

จง รอง ถาม พอพราหมณ เออ เอง เอย จะ ไป ไหน เออเออ เฮอเองเอย

60

- ล ซ ล - ล - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พรามณตก ใจ งง งวย เออ เออ เอง เอย ให ขวย เขน เออเออ เฮอเอง เอย

ด ด ฟ - ด - ด - - ร ท - - ร - ฟ - ด - - - ด - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จง ทรด องค ลง นง เออ เอง เอย ยง บน เนน เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ล ล ด ฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พรานจงเดน เขา ไป เออ เออ เอง เอย ให ใกล พราหมณ เออ เออ เฮอเองเอย

ด ท - ด - ด ด ร ท - - ร - ฟ - ด - - - ด ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ ตก ใจ ไป เลย เจา เออ เอง เอย อยา เศรา สรอย เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ฟ - ด - ด ฟ - ฟ ซ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ ร - ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

พอหนม นอย รป หลอ เออ เออ เอง เอย พ ขอ ถาม เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด - ท ร ด ด ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ ไป ไหน เจา จง แจง เออ เอง เอย สะ แดง ความ เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ล - ล - ล ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

มา เดน ตาม ทาง เถอน เออ เออ เอง เอย เปน เพอน กน เออ เออ เฮอเองเอย

- ด - ด - ร ท ด - - - ร - ฟ - ด - - - ร - ด - ท - ท - ด - ร ด ด

พราม กลว แก ตว เออ เอง เอย ไป ตาม ขด เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล ล ด - ซ ฟ - ซ ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

นอง มา พลด พวก เพอน เออ เออ เอง เอย ใน ไพร สวรรค เออ เออ เฮอเองเอย

61

ด ท ร - ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ด ร - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

มว หลง เพลน เดน ชม ฉะ เออ เอง เอย พระ นม วลย เออ เออ เฮอเองเอย

ล ด - ล - ด ล ล - - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

มา พลด กน เพราะ ม กรรม เออ เออ เอง เอย จง จา เปน เออ เออ เฮอเองเอย

ด ท - ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท ด - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

จะ กลบ คน ธา น ฉะ เออ เอง เอย บ ร ราช เออ เออ เฮอเองเอย

ล ด - ด ฟ - ล ด -ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ ร ร ซ - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ก แคลว คลาด หา ทาง เออ เออ เอง เอย ไม พบ เหน เออ เออ เฮอเอง เอย

ด ด ฟ - ฟ ด - ด - ร - - ท ร - ฟ - ด - - - ด ท ท ร - ด - ท - ด - ร ด ด

คด คด วา จะ ตาย ฉะ เออ เอง เอย ไม หมาย เปน เออ เออ เฮอเอง เอย

ล ล ด -ล - ซ ฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รฟ - ฟ - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ทก เชา เยน ชอก ชา เออ เออ เอง เอย ระ กา กาย เออ เออ เฮอเองเอย

ด ด ซ -ด ท - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด - - - ท ร - ด ท - ด ร - ท - ด - ร ด ด

มา พบ พ ด ใจ ฉะ เออ เอง เอย เหน ไม มวย เออ เออ เฮอเองเอย

ล ล - ด ฟฟซฟ - ล ซ ฟ - ล - ด - ซ - - - ฟ รซ - ฟ ร ฟ รฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

จะ ไป ดวย กบ พ ชาย เออ เออ เอง เอย เหมอน ได แกว เออ เออ เฮอเองเอย

ลลาทานองเพลงมความเรยบงายไมยาวเกนไปและไมสลบซบซอน มทานองซาไปมาโดยลกค

เปนสวนใหญเพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา โดยมลกษณะตวอยางทานองเพลงดงน

62

หมายเหต ในการจดรปแบบของทานองเพลงเหเรอน จะมทานองเพลง 2 บรรทด หรอ 4 วรรค

เพลงแรกเปนตนแบบ ของทานองเพลงทงหมด โดยบรรทดอนๆ ทเหลอตอไปจะเปลยนเนอเพลงไปตาม

ทานองเดยวกน อาจจะมรปแบบของทานองทแตกตางกนออกไปบางตามเสยงของคารอง แตรปแบบ

ทานองหลกใหญนนยงคงเดม

บรรทดท 1

ท ท ร ด - ด - ด ทด - - ร - ฟ - ด - - - ท - ด - ด รด - ท - ด - ร ด ด

จะกลาวถงพรามณ เก สร เออ เอง เอย ส มร นอย เออ เออ เฮอเออเอย

บรรทดท 2

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ - - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

ตวอยาง รปแบบท1

ในวรรคแรกของบรรทดท 1 จะมลกษณะทานอง เดยวกนในบรรทดท 3 และ 5 ดงน

ท ท ร ด - ด - ด ทด - - ร - ฟ - ด

จะกลาวถงพรามณ เก ษร เออ เอง เอย

- ท ด ด - ด - ด - - ท ร - ฟ - ด

เกดเปนพราม ตาม องค ฉะ เออ เอง เอย

- ดท ด ด ฟ - ท - ด ท - - ร - ฟ - ด

รป น มต ปด ปอง เออ เอง เอย

63

พระ ทรง ธรรม เออเออ เฮอเองเอย

ตวอยาง รปแบบท2

ในวรรคทสองของบรรทดท 1 จะมลกษณะทานอง เดยวกนในบรรทดท 3 และ 5 ดงน

- - - ท - ด - ด รด - ท - ด - ร ด ด

ส มร นอย เออ เออ เฮอเองเอย

แล ไม เหน เออ เออ เฮอเองเอย

ตวอยาง รปแบบท3

ในวรรคแรกของบรรทดท 2 จะมลกษณะทานอง เดยวกนในบรรทดท 4 และ 6 ดงน

- ล - ล ด ฟ - ล - ด ฟ - ฟ ล - ด - ซ

ให ระ หอย โหย ให เออ เออ เอง เออ

ทรง ครรถ โอ รส เออ เออ เอง เอย

ด ดง เปน ชาย ชาต เออ เออ เอง เอย

- - ด ร ท - ด - ด - ท - ด - ร ด ด

- - - ด - ด ท - ท ดม - ท - ด - ร ด ด

- ล - ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ

- ล ล ล - ล - ด ซฟ - ฟ ล - ด - ซ

64

ตวอยาง รปแบบท 4

ในวรรคทสองของบรรทดท 2 จะมลกษณะทานอง เดยวกนในบรรทดท 4 และ 6 ดงน

- - - ฟ - ฟ - ฟ ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

ใน ไพร สน เออ เออ เฮอเองเอย

กา หนด นาน เออ เออ เฮอเองเอย

- - - ฟ - ฟ ร - ร ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

อน อาจ หาญ เออเออ เฮอเองเอย

ทานองเพลงเหเรอมรแปบบการดาเนนทานองทงหมด 76 วรรคเพลง มรปแบบสาคญ 4 รปแบบ

ม 304 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง ประกอบดวยโนต 7 เสยง คอ “ซอล” “ลา” “ท” “โด” “เร” “ม”

“ฟา” “ซอล” โนตเสยงตาสด คอ “ซอล” และโนตเสยงสงสด คอ “ซอล” ความกวางของชวงเสยง คอ 1

Octave แนวทานองเพลงมลกษณะชาโดยวรรคท1,5,9,13,17,21,25,29,33,37,41,45,49,53,57,61,65,69

และ 73 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 2 ,6,10,14,18,22,26,30,34,38,42,46,50,54,58,62,66,70 และ

74 ใชรปแบบดยวกน วรรคท 3,7,11,15,19,23,27,31,35,39,43,47,51,55,59,63,67,71 และ 75 ใช

รปแบบเดยวกน วรรคท 4,8,12,16,20,24,28,32,36,40,44,48,52,56,60,64,68,72 และ76 ใชรปแบบ

เดยวกน ซงมทานองสาคญอยทการเออนทายของแตละวรรคและเสยงทานองเออนทายของแตละวรรค

ถอเปนเอกลกษณของการรองเพลงเหเรอ

- - - ฟ - ฟ ร - ฟ - ร - ฟ - ซ ฟ ฟ

65

ลกษณะโครงสรางคาประพนธ

ลกษณะโครงสรางคาประพนธจะเปนลกษณะแบบกลอนแปด โดยในแตละวรรคจะมคา

ประมาณ 7-9 คา และจะมคาสมผสทบงคบโครงสรางอยางชดเจน โดยมโครงสรางสมผส ดงน

66

ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง

เนอหาในการรอง จะเปนการเลาเรองวรรณคดทสาคญของไทย โดยเลาเปนบทกลอนและ

สอดแทรกทานองสอดรบลกค ใหเหนวาสมยกอนคนไทยทกคนใหความสาคญในวรรณคดไทยแตละ

เรองคอนขางมาก ซงในวรรณคดแตละเรองกจะมการสอดแทรกและสอนแงคดคตธรรมตางๆ แตกตาง

กนไปตามเนอเรอง นอกจากนสงสาคญอกประการหนง คอ วรรณคดตางๆ ทปรากฏในชาตบานเมอง

จะเปนสงสาคญสะทอนทบงบอกถงความเจรญดานศลปะ วฒนธรรมอนเปนเอกลกษณของชาตไทยได

อยางด

เครองดนตรประกอบการแสดง

เนองจากเปนเพลงพนบาน จงไมจาเปนตองมเครองดนตรทดาเนนทานองกได แตสงทจาเปน

แกการเลนเพลงเหเรอ เหนจะเปน กรบหรอจะเปนการปรบมอตามจงหวะของพอเพลงและแมเพลง

แทนกได

ภาพประกอบ 21 ลกษณะกรบทใชประกอบจงหวะเพลงเหเรอ

การแตงกาย

การแตงกายทงชายและหญงจะแตงกายแบบชาวบานในสมยกอน ดงน

ผชาย สวมเสอลายดอกคอกลม นงกางเกงขายาว หรอนงผาโจงตามสะดวก มผาคาดเอว

สวมหมวกสาน

ผหญง สวมเสอคอกลมแขนกระบอก นงผาโจงกระเบน แลวหมสไบทบ สวมงอบ

67

ภาพประกอบ 22 ลกษณะการแตงกายประกอบ ภาพประกอบ 23 ลกษณะการแตงกายประกอบ

การรองเพลงเหเรอ การรองเพลงเหเรอ

สถานทและโอกาสในการแสดง

ในอดตมกนยมเลนในฤดนาหลาก ชวงเดอน 11 – เดอน 12 ในชวงประเพณ หรองานประจาป

ทมการทาบญกฐนผาปา และมกมการแขงเรอ ซงในปจจบนการคมนาคมมการเปลยนแปลงไปตามยค

สมย มถนนมรถยนตททาใหการเดนทางสะดวกขน จงทาใหผคนหนมาสญจรทางบกมากกวาทางนา

เปนเหตใหการเลนเพลงเหเรอเสอมความนยมและกาลงจะเลอนหายไปตามกาลเวลา มเพยงการเลน

เพอการอนรกษและสบทอดในโอกาสงานเฉลมฉลองหรองานรนเรง บางครงเลนบนเวทการแสดง

ซงมไดลงเรอจรง ๆ อยางแตกอน แตยงคงอนรกษการแตงกายและการรองเลนไวเหมอนเดม

68

2.2 เพลงเรอ ความเปนมาของเพลงเรอ เพลงเรอ เปนเพลงพนบานทสาคญของชาวสามโกอกประเภทหนงทมมาตงแตสมยโบราณ ในสมยกอนชวงเดอน ๑๑–๑๒ นาจะนองหลากไปทวทงนาและแมนาลาคลอง ประชาชนจงใชการเดนทางโดยเรอ ทาใหเกดการละเลน เพลงเรอขน โดยเฉพาะในชวงเวลานนจะเปนชวงงานกฐน ผาปา ตามวดตางๆ จะจดงานประเพณไหวพระหลายวน เพอใหประชาชนไดมโอกาสมาทาบญปดทองไหวพระ เปนเทศกาลประจาปทแตละวดกาหนดขนเปนประเพณเกยวกบศาสนา มมหรสพฉลองทงกลางวนและกลางคน และเพลงทนยมเลนกมหลายเพลง หนงในนนกมกนยมเลนเพลงเพลงเรอกน

ภาพประกอบ 24 ลกษณะการแสดงเพลงเรอ

การเลนเพลงเรอนน ผ เลนแบงออกเปน ๒ ฝาย คอ ฝายหญงและฝายชาย ซงนงเรอมาฝายละลา จานวนคนกมกจะขนอยกบขนาดของเรอในแตละลาจะมแมเพลง พอเพลง และลกค มการตงกานนเพอไหวครกอนทจะเลนเพลง โดยเครองกานนกจะเหมอนกบการตงกานนเพลงราโทน จากนนกจะนาพวงมาลยมาวางทหวเรอเพอบชาแมยานางเรอ แลวจงเรมโดยเรอฝายชายพายมาพบเรอฝายหญง ฝายชายจะจอดเทยบเรอแลวรอง เพลงปลอบ ขนกอน เนอหาเปนทานองเชญชวนฝายหญงใหมาเลนดวยกน ถาฝายชายปลอบไปหลายบทแตฝายหญงไมยอมตอบ แสดงวาฝายหญงไมเตมใจจะเลนเพลงดวย ฝายชายตองลาไปหาเรอฝายหญงลาใหม ถาฝายหญงพอใจจะรองตอบกลบมาแสดงวาตกลงเลนเพลงดวยกน เมอปลอบเสรจตอดวย บทประ คอ รองโตตอบระหวางฝายชายกบฝายหญงในการแกเนอหาทฝายชายรองกลอนมาในลกษณะขอฝากรกหรอขอไปเทยวบาน โดยฝายหญงกจะโตตอบในเชงปฎเสธ แตแฝงอยในลกษณะเชญชวนไปในท จากนนจะเปนการโตตอบเปลยนลกษณะของคากลอนทรองไปในเชง สองแงสองงาม คอนขางจะถงเนอถงตว เรยกวา “ชดลกพาหน ชดชงช ชดตหมาก”

69

รปแบบการรอง การรองเพลงเรอเปนการรองโตตอบกนระหวางชายหนมและหญงสาวในลาเรอ ผ ทเปนตน

เสยงทงหญงและชาย สดแลวแตวาจะใหฝายใดขนรองกอน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออน เออ เออ เอง เอย ลกคทงหมดจะรบวา ฮา ไฮ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ ตอจากนน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออนเหมอนเดม คอ เออ เออ เอง เอย ตอจากนนจะเปนคารองตอไปจนถงคาทตองบากลง ซงเปนท รกนเฉพาะเพลง ลกคจะรบวา ฮาไฮ แลวตนเสยงจะรองคาทเหลอตอไปอก ตอจากนนตนเสยงจะขนวรรคใหมเปนดงนทกคารอง โดยมเครองดนตรทใชกากบจงหวะ คอ ฉง ตจงหวะคลายลกษณะจงหวะจน คอ ฉงฉง – ฉบ เปนดงน เรอยไปตลอดทงเพลง ตอจากนนในวรรคสดทายของบทรองแตละบท ลกคจะเปนผรบทวนคาสอดแทรกกบตนเสยง ไปมาสองเทยวแลวจบดวยสรอยคอ ฮา ไฮ เชยบ เชยบ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ เชยบ เชยบ ตวอยาง ตนเสยง (เออ เออ เอง เอย) ลกค (ฮา ไฮ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ) ตนเสยง (วา เออ เออ เอง เอย)พเผลอพลงฟงเพลนกนไปดวยเสยงเพลง เสยงชงหวานวงเวง ลกค (ฮาไฮ) ตนเสยง เสยจรงพบผา ตนเสยง แมขาวเรอนารงพอยากจะฟงคารม ประชาชนมานงชม ลกค (ฮาไฮ) ตนเสยง ซงวาจา ตนเสยง วาเปนรสหวานหรอขมวามนจะกลมหรอเกลยง เราจะไมหลกไมเลยง ลกค (ฮาไฮ) ตนเสยง นะหลอนจา (ลง) ตนเสยง มาวากนเรอยเรอยเหมอนยงกบเลอยลนดา คนละลงสองลงสองโมงกลา นานนานจะไดมาพบเอย ลกค นานนานไดมาพบเอย ตนเสยง คนละลงสองลง สองโมงกลา ลกค สองลงสองลงสองโมงกลา ตนเสยง นานนานไดมา ลกค ไดมาพบเอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ เชยบ เชยบ

70

หมายเหต การขนเกรนเออนและลกครบในลกษณะ ตอไปน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออน เออ เออ เอง เอย ลกคทงหมดจะรบวา ฮา ไฮ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ จะเปนการขนเฉพาะเรมบทแรกเทานน เนอเพลง ลกษณะของเนอรองจะเปนภาษาทเปนภาษาชาวบานทวไปฟงเขาใจงาย อาจจะมการใชภาษาหรอคาสองแงสองงามบางเพอเพมความสนกสนาน

เนอรองเพลงเรอ ชาย พเผลอพลงฟงเพลนกนไปดวยเสยงเพลง เสยงชงหวานวงเวง(ฮาไฮ)เสยจรงพบผา แมขาวเรอนารงพอยากจะฟงคารม ประชาชนมานงชม(ฮาไฮ)ซงวาจา เปนรสหวานหรอขมมนจะกลมหรอเกลยง เราจะไมหลกไมเลยง(ฮาไฮ)นะหลอนจา (ลง) มาวากนเรอยเรอยเหมอนยงกบเลอยลนดา คนละลงสองลงสองโมงกลา นานนานจะไดมาพบเอย หญง แตพอเรยกหานองแตพอรองหาหญง ตวนองกไมนง(ฮาไฮ)เสยใหมนชา เสยงพมาชวนรองเชญนองกไมเมนทาเฉย เสยงพมาเอนรองเอย(ฮาไฮ)นองกวา ครนจะไมวากไดฉนกลวจะอายแกเขา ตามประดาหนมสาว(ฮาไฮ)ทมา (ลง) จะขอรบหนาเธอเอาไวเสมอหนาทา ไมใหสาลกนาคลากนอยในลานาวา จงเอยขนพาทเอย ชาย นองจะเอยกเอยนองจะเฉยอยนาน นกวาสงสาร(ฮาไฮ)พวกพยา พเอาหวานเขามาวอนพเอาสนทรเขามาปลอบ เหตไฉนนองไมตอบ(ฮาไฮ)กบพยา (ลง) เองอยามวนงจบบทเสยเลยแมรจนา เงาะนอยหอยสงขคสรางของเองมา ขอใหแมเสยงมาลากนเอย หญง เมอไดฟงคารมมากลาวชมไปเสยกบฉน เหมอนดงเพลงสวรรค(ฮาไฮ)ขนมาวา ครนวาจะไมเลนจะเหนวาเปนหญงชว จะหาวานองถอตว(ฮาไฮ)นะพจา มาเจอนองกลางทางมาเจอนางกลางนา มาเจอกนเสยในลา(ฮาไฮ)นาวา จะไมใหถอยพตาจะไมใหคาพตก จะชวยพยงหยบยก(ฮาไฮ)ขนบชา นองจะไมเหยยบใหตานองจะไมยาใหทรด เหนพเปนเพอนมนษย(ฮาไฮ)ทเกดมา (ลง) จะรองทกแกเกอกบพวกเธอทมา ไมใหนงหนามอยลงอายไอนะพวกขา เหนวาพเปนคนนองจงสนทนา ไปกบพอตนตาราเพลงเอย

71

ชาย วาเดอนสบเอดนานองเดอนสบสองนาทรง พกเขนเรอลง(ฮาไฮ)หนาทา ชกชวนพวกพองลกนองลกค ชกชวนกนอย(ฮาไฮ)เรอยมา ฉนมาจอดเรอฉนมาจากเหนอนะแมหน ฉนมาจอดเรออย(ฮาไฮ)หนาทา พอขนไปบนบานฉนเหนแตชานชายคา พมาคอยพบพเหนกแตราว(ฮาไฮ)ตากผา (ลง) กแมนมอนงคทาไมจงไมลงมา ใหพเหนโฉมหนาเสยหนอยเอย หญง ไดยนเสยงถอยพราไดยนเสยงคาพมารอง แหมมนชางลอดทองนอง(ฮาไฮ)ของพวกขา มาเลาะและลวนลามฟงถอยคาชนชม พนเปนคนปากคม(ฮาไฮ)จรงพขา วาเปนคนเคยเหนเคยเลนกนออกบอย มาหกคะแนนนบรอย(ฮาไฮ)กวากวา ยงไมรจกมกจวาบานพอยไหน มาพดจาปราศย(ฮาไฮ)แกลงมสา (ลง) มนไมไดเลยสองรมของแมพมประภา มนไมไดจบสองแกมไอทมนแยมปากกา นานนานจะไดมาพบเอย ชาย ไมใหพขนขยมเหมอนยงกบสมพทรา ใหขนคลองลงคลองเหมอนยงกบบอง(ฮาไฮ)กญชา แตพอพเรยกหากน แมสาวนอยกหน(ฮาไฮ)หนามา (ลง) หาไหนไมเหมอนยงกบเลอนลอยฟา พนกชอบในคาเอยรมเอย หญง มาพดจาปราศยไมอายฝปาก ชางพดไดไมกระดาก(ฮาไฮ)พวกแมงดา พอหนาโคกอกขนชางไมเจยมสงขาร พอหนาเนนเหมอนหนาผาน(ฮาไฮ)จรงพบผา มาพดจาเกาะแกะทาเหลาะแหละลวนลาม จะขดของแลวมองขาม(ฮาไฮ)พวกขา ฉนไมใชคนตางชาตจะไดประมาทกนงายงาย นองกไทยพกไทย(ฮาไฮ)นะพจา (ลง) เราเปนคนไทยรวมธงกนอยในวงนาวา ไดยนเสยงพหอนโจนองกโมทนา เหนวาอาศยนองกใหอาชา พอรปวาดเหมอนยงกบวานรเอย ชาย เลยบระเรยงพกเคยงประทบ สองมอพกจบ(ฮาไฮ)นาวา ใหแมเอาเสยงรองทเพราะพองขนมาเอย ขอใหแมจงเฉลย(ฮาไฮ)วาจา (ลง) ถามบางกไขถาวาไดกวา ไมมากสกหาเอยคาเอย หญง นองสงสยไตถามไมหยาบหยามเยอหยง ตวของนองกเปนหญง(ฮาไฮ)ไมมารยา จะมาธระปะปงกนไปดวยอยางอะไร ฉนถามวาพไปไหน(ฮาไฮ)กนมา พมากนตงหาแลวพกมากนทงแปด พมดดอดลอดแดด(ฮาไฮ)กนมา ถาแมนธระเยนใหแวะบานนองกอน มาหยดรมพกรอน(ฮาไฮ)สกเวลา มากนพลทงรากมากนหมากทงขน มากนกนเลนตามจน(ฮาไฮ)เถดพจา พมาเทยวบานนองรบรองไมใหอด ถาสงใดมนหมด(ฮาไฮ)จะไปหา หรอจะกนสราแกลมปลาตามแบ รบรองวาไมแพ(ฮาไฮ)จรงพบผา ทงเหลาขาวแมโขงทงเหลาโรงกลนแรง ทงเหลาดองสแดง(ฮาไฮ)นะพจา

72

(ลง) พมาเทยวบานหญงนองจะไมนงอยชา เหนวาพแกหวพากนหวทองมา มนกจวนเวไลมนกไดเวลา คนละคาสองคาเอาไวเปนธรรมดา คนละลงสองลงสองโมงกลา นานนานไดมาพบเอย เทคนคการรองเพลงเรอของชมชนสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง จดเปนวฒนธรรม

ในการใชภาษา และสาเนยงทองถนซงเปนการสบทอดตามชาตพนธของกลมชนนนๆ อกทงยงเปน

ภมปญญาของบรรรพชนทไดสบทอดกนมาจากรนสรน ในเพลงเรอนสามารถพบเทคนคการรอง ไดดงน

- การยอยจงหวะ คอการรองทประดษฐทานองใหเสยงทควรตกลงตามจงหวะไปตก

ภายหลงจงหวะ เพอเพมลลาทาใหเกดความไพเราะ

- ร ด ร - ด ร ร ด ท ล ร ร ซ - ซ ล ซ - ท ท ท ล ท - ซ ซ ร - ท ท ล ท - ซ - ซ

ฮา ไฮ นอง ก วา ครนจะไม วา ก ได ฉนกลว จะอาย แก เขา ตาม ประดา หนมสาว

- ร ด ร - ด ท ด ด ร ร ท - ร ด - ด ด ร ร ร ท ด - - ด ด ท ด ร ร - ท ร ร - ซ

ฮา ไฮ พวกแมงดา พอหนา โคก อก ขน ละชางไมเจยม สง ขารพอหนาเนน เหมอนหนาผาน

- การลกจงหวะ คอ การรองทไมใหลงเสยงตามจงหวะ แตลงเสยงกอนจงหวะ

- ร ด ร ด ด ด ร - ด ร ม ด ด ด - ม ร ร ม ร ร - - ร ร ม - ร ม ด - ด ร

ฮา ไฮ กบ พ ยา อยามวนง จบบท เสยเลยแมรจ จ นา วา เงาะ นอย หอย สงข

73

- ร ด ร ร ด - ร ล - - ซ ท ล - ซ ล - ซ ท ล ซ ซ ท ล ซ ซ ท ม ล ซ ซ ม - ซ - ม

ฮา ไฮ เรอย มา ฉน มา จอด เรอ ฉนมาจากเหนอ นะ แม หน ฉนมา จอด เรอ อย

- ร ด ร ด ด – ด ล ด - ร ร ร ท - ล ล ร - ร ด - ด ร ร ด ท - ท ล ร - - ร ล ล ซ

ฮา ไฮ เถด พ จา พมาเทยว บานนอง รบรอง วาไมใหอด ถาสง ใด ละ มน หมด

ท - - ท - ท ร - - ซ ซ ซ ร - - ร ท ซ ซ ซ ล ท ร ท - ท ท ร ด - ร - ร ร -

ท เอย ไมใหสาลก นา คลา กนอยในลา นาวา วา นา คลา นา คลา

- ร ด ร - ด ด ล ด ด ด ด ล ด ล - ร ร - ร ล - ซ ซ ท ร ร ท ล - ล ซ ท -

ฮา ไฮ กวา กวา ยง ไม ร จก มก จ วา บาน พ อย ไหน มา พดจา ปราศย

‐การรวบเสยง คอ การรวบเสยง 2 เสยงเขาดวยกนใหฟงแลวไมสะดดห

- ร ด ร ล ท - ซ ท ร ร - ม ซ ร ร - ด ท ด ด - - ด ร ล ซ ท ร - - ร ท ล

ฮา ไฮ นะพ จา มาเจอ นอง กลางทาง มา เจอ นาง กลางนา มาเจอกนเสย ใน ลา

- ร ด ร - ด ด ด ท - ม ร ด ร ด ร ร ท ล ร ด - - ท ร ซ ท ล ท ร - ซ ร ท

ฮา ไฮ ขน มา วา ครนวาจะ ไมเลน จะเหนวาเปน หญง ชว จะหาวานอง ถอ ตว

74

- ร ด ร ท ท ด - ร ร - ร - - ท ท ซ ล ซ - ล - - ล ซ ล ร ร ร ร ซ - - ล ล ซ

ฮา ไฮ ท เกด มา จะรอง ทก แก เกอ กบพวก เธอ ท มา จะไมให นง หนามอย

- ร ด ร ล ด - ดลด ร ม ร ร - - ด ล ลด - ร ด - ร - - ร ร ร ร ร ร ล -ทล -ทร

ฮา ไฮ จะ ไป หา หรอพจะกน ส รา แกลม ปลา ตาม แบ ละนองรบ รอง ไม แพ

- ร ด ร - ด ด ด ล ด ด ล - ล ด - - ด ล ด ร ร ด - ร - - ล ด ท ร ซ - ล - ซ ร - ล

ฮา ไฮ จรงพบผา ทง เหลา ขาว แม โขง ทงเหลาโรง กลนแรง ทงเหลา ดอง ส แดง

- ร ด ร ด ด ล ด - ร ร ร ร - - ท ล ร ร ร ร ร - - ซ ท ร ร ร ร - - ล ล ร

ฮา ไฮ นะ พ จา แลวพมาเทยว บาน หญง นองจะไมนง อยชา ละเหนวาพ แก หว

- ท ท ท ซ - ร ร ล - - ท ท ร - - ร ท ล ล ท ล ล ซ - - ซ ท - ร ร ร - ท ม ร -

พา กน หว ทอง มา มน ก จวน เว ไล ละมนก ได เว ลา คน ละ คา สอง คา

ร ร ร ท ลซ - - ซ ล - ร ร ร - ท ม ร - ท ซ - ร ท - - ซ ล - ท ร - ร - ล ซ - ลท

เอาไวเปนธรรม ม ดา คน ละ ลง สอง ลง พอ สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา

75

- ร ด ร ด ด ด ล ด ร ม ด ร - ร - ร ล ล ท ร ล - - ซ ล ล ร ร ล - - ร ร

ฮา ไฮ แกลง ม สา มน ไม ได เสย สอง รม ละของแมพม ประภา มนไมไดจบ สอง แกม

- การทงเสยง คอ การรองจบของแตละคาโดยไมมเออนตอทายคา เหมอนกบการทงเสยงให

ขาดไป

- ร ด ร ล ล ด - ด ร ท ด ด ท-ร ด ด ท - ด - ร ร - - ซ ร ร ร ร ร ท - ท ร

ฮา ไฮ ขน บ ชา นองจะไมเหยยบ เสยใหตา จะ ไม ยา ใหทรด เหนพเปนเพอน มนษย

- ร ด ร ล ล ด ด - - ร ร ร - - ร ท ล ซ ล ล ซ - - - ล ล ท ร ร ร ร ท - ร ท - ล

ฮา ไฮ สก เว ลา มากนพล กนทงราก มากนหมาก ทง ขน มากนก เลา ตาม จน

- ร ด ร ล ด - ดลด ร ม ร ร - - ด ล ลด - ร ด - ร - - ร ร ร ร ร ร ล -ทล -ทร

ฮา ไฮ จะ ไป หา หรอพจะกน ส รา แกลม ปลา ตาม แบ ละนองรบ รอง ไม แพ

- การโยนเสยง คอ การรองเพลงในชวงคารองและเออนทตองออกเสยง เนนใหมนาหนก และ

กระทบเสยงในบางตอน แตตองสงเกตลลาทานองเพลง ความหนกเบา ชวงจงหวะใหเหมาะสมพอด

ล ซ ล ซ ร - ท ท ซ - ร ด ร ด ร ร ด ด ด - ด - ร ร - ท ล ซ ล ท ร ท - ท ท

ละเสยงชง หวาน วง เวง ฮา ไฮ เสยจรงพบผา แมขาว เรอ นา รง พอยากจะฟง คารม

ล ซ - - ท ร ท - ล ร ด ร ร ด - - ร ร - - - ท - ท ร - - ร ด ร ม ด - ร ร

เพลง เอย ไปกบพอ ตน ตา รา เพลง เอย ละเหนวา พ เปน คน

76

- - ร ร - - ร ด ร - ท - ท - ร - - - ร ร ร - ด ม ร ร ซ ร ท - - ซ ท

นาน นาน ได มา พบ เอย คน ละ ลง สอง ลง วา สอง โมง ก ลา

- การชอนสยง คอ การขบรองททาใหเสยงออนลงมาแลวยอนเสยงขนไปเพอใหคาชดเจนและ

นมนวล

- - - ร - - ด ร - ซ - ล - ร - ร ล ซ - ร ด ร ร - ท ท ล ท ลซ - ล รท

ฮา ไฮ เออ เออ เอง เอย พเผลอ พลง ฟงเพลน ละกน ไปดวย เสยงเพลง

- ร ด ร ด ด ด ร - ด ร ม ด ด ด - ม ร ร ม ร ร - - ร ร ม - ร ม ด - ด ร

ฮา ไฮ กบ พ ยา อยามวนง จบบท เสยเลยแมรจ จ นา วา เงาะ นอย หอย สงข

-การปนคา คอ การบงคบเสยงตกแตงคารองใหกลมกลอมชดเจน

ล ซ ล ซ ร - ท ท ซ - ร ด ร ด ร ร ด ด ด - ด - ร ร - ท ล ซ ล ท ร ท - ท ท

ละเสยงชง หวาน วง เวง ฮา ไฮ เสยจรงพบผา แมขาว เรอ นา รง พอยากจะฟง คารม

ร ด - ท ร - - ร ท ร - ซ ร ท - ซ ท - - - ร ร - - ร ด ร - ท - ร ท ล ซ - ล

วา ขน สอง ลง สอง สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา พบ เอย

ซ - ร ด ร ด ด ด ด ร ม ร ร - ซ ร - ร ท ท ด - ด ท ด - ร ร ร ร ท - ล ท ซ

ฮา ไฮ เสยใหมนชา เสยงพมาชวน รองเชญ นองกไมเมน ทา เฉย เสยงพมาเอน รองเอย

77

ซ ซ ล ท - - ท ท ร ร - ร ซ - ซ ท - ซ - ท ร ท - ล ร ด - ร ม - ร ร ด ร

กนอยในลา นา วา จง เอย ทก ขน พา ท เอย จง เอย ทก นะขน พา

- ร ด - ร ด ด ม ร ร ซ ท ล ซ - - ร ร - ล ร ท ล ซ - ล ด ร ร ด - - ร ร

ค สราง ของ เอง มาขอใหแมเสยง มาลา เอย กน เอย ขอใหแมเสยง มาลา

- ซ - ล - ร ร - - ร ซ ท ด ด ด - ด ท - ด ด ร ท ร ร ร - ท ซ - ท ท ร

เออ เออ เอง เอย เมอ ได ฟง คารม มา กลาว ชม ไปเสยกบฉน เหมอนดง เพลง สวรรค

- ร ด ร ร ด - ร ล - ล ท ซ - ล ล ท ซ ล ซร ซล - ล - ล - - ซ ล - ล - ล ท

ฮา ไฮ หนา ทา พอ ขน ไปบนบาน ฉนเหนแตชาน ชาย คา พ มา คอย พบ

- ม ร ม ล - ซ ม ซ - ร ด ร ซ ม - ซ ม - ร ร ม ด ร ร - ร ร ร ม ด ร ร -

พ เหน กแตราว ฮา ไฮ วา ตาก ผา กแม นม อ นงค ทา ไม จง ไม ลง มา

- ซ ท ล - - ล ท ซ - ร ด ร - ด ด ร ร - - ซ ล ท ซ - ล ร ล ล ซ ล - ท ล ท ซ

เหมอน ยง กบ บอง ฮา ไฮ วา กญชา แตพอ เรยก หา กน แม สาว นอย ละ ก หน

ร - ร ด ร ด ร ด - ร ร ด ร - ด ร - ร ด ร ซ ร ร ร ด - ร - ม ร ร ร - ร ซ - ร ร

ฮา ไฮ วา หนา มา วา หา ไหน ไม เหมอนยงกบ เลอย ลอย ฟา พ นก ชอบ ใน คา

78

ซ - - ล ท ร ท - ล - ร ด - ร ด ม ร ด ร - ร ท ท - ท ร - - - ร ร ร ท - - ร ร ท

นร เอย รป วาด เหมอนยงกบ วา นร เอย ละ วา พ อา ศย

- ร ด ร ด ด ร ร - - ร ร ร ด ร - ด ร ร - ล ล ร - ล ร - ท ล ล ซ - ซท ลท ซ - ร ร ด

ฮา ไฮ ละ นา วา ละใหแมเอา เสยง รอง ท เพราะ พอง ขน มา เอย ขอใหแม จงเฉลย

- ร ด ร ล ด - ดลด ร ม ร ร - - ด ล ลด - ร ด - ร - - ร ร ร ร ร ร ล -ทล -ทร

ฮา ไฮ จะ ไป หา หรอพจะกน ส รา แกลม ปลา ตาม แบ ละนองรบ รอง ไม แพ

- ร ด ร - ด ด ด ล ด ด ล - ล ด - - ด ล ด ร ร ด - ร - - ล ด ท ร ซ - ล - ซ ร - ล

ฮา ไฮ จรงพบผา ทง เหลา ขาว แม โขง ทงเหลาโรง กลนแรง ทงเหลา ดอง ส แดง

-การมวนเสยง คอ การขบรองทใชความหนกเบาของระดบเสยงแสดงความชดของคารองและการ

เออนเชนเดยวกบการชอนเสยง โดยเพมความละเอยดของทวงทานอง

- - - ร - - ด ร - ซ - ล - ร - ร ล ซ - ร ด ร ร - ท ท ล ท ลซ - ล รท

ฮา ไฮ เออ เออ เอง เอย พเผลอ พลง ฟงเพลน ละกน ไปดวย เสยงเพลง

- ท ซ ล ซ - - ล ท ซ - ร ด ร ร ด ด ร - ร ด - ร - - ร ร ม ร ร ร ท - ท ท ร

เราจะไมหลก ไมเลยง ฮา ไฮ นะหลอนจา จะ วา กน เรอยเรอย เหมอนยงกบเลอย ลนดา

79

- ซ - ล - ร ร - - ด ท ท ซ - ล ร - - ท ล ท - ซ ซ - ท - - ท ท ร - ร ท ทท

เออ เออ เอง เอย แตพอเรยก หานอง แตพอรอง หา หญง ตว นอง ก ไมนง

- ซ - ล - ร - ร ล ล ซ ซ - ท ล - ท ล ซ ล ท - ท ล - ซ ม ม ม ล - ซ - ซ

เออ เออ เอง เอย วาเดอนสบเอด นา นอง เดอนสบสอง นา ทรง พ ก เขน เรอ ลง

ล ท ล ซ ร ซ ร - ร ท ท ร ซ ล - - ล - - ร ด ร ด ร - ร ท - - ล - ล ร - -

ละใหพ เหน โฉม หนา ละ เสย หนอย เอย พ เหน โฉม หนา หนอย เอย

- ร ด ร - ด ด ล ด ด ด ด ล ด ล - ร ร - ร ล - ซ ซ ท ร ร ท ล - ล ซ ท -

ฮา ไฮ กวา กวา ยง ไม ร จก มก จ วา บาน พ อย ไหน มา พดจา ปราศย

- ซ - ล - ร - ร - - ร ร ด - ร ร - - ท ล - ล ล ท ล ซ ท - ล - ท ล ซ

เออ เออ เอง เอย วา เลยบ ระ เรยง พ ก เคยงประทบ ละ สอง มอ พ ก จบ

ร - ร ด ร ด ด ร ร - ด ด ร - ร ด - - ร ด ร - ร ด - ด ร - - ร ร ด ร - ล ล ซ - ร ร

ฮา ไฮ ละ วา จา ถา ม ได ก ไข ถาวา ได ก วา ไม มาก สก หา

80

ทานองเพลง เพลงเรอ

ชาย

- ซ - ล - ร - ร - - - ร - - ด ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร

เออ เออ เอง เอย ฮา ไฮ วานอละนอ ละนอละนอย นอละนอ ละนอลนอย

- - - ร - - ด ร - ซ - ล - ร - ร ล ซ - ร ด ร ร - ท ท ล ท ลซ - ล รท

ฮา ไฮ เออ เออ เอง เอย พเผลอ พลง ฟงเพลน ละกน ไปดวย เสยงเพลง

ล ซ ล ซ ร - ท ท ซ - ร ด ร ด ร ร ด ด ด - ด - ร ร - ท ล ซ ล ท ร ท - ท ท

ละเสยงชง หวาน วง เวง ฮา ไฮ เสยจรงพบผา แมขาว เรอ นา รง พอยากจะฟง คารม

ท ด - ด ท ท ซ - ท ซ - ร ด ร ด ร ร - - ร ร ด ร - ร ร ซ ท - ร ร ทท - ซ ล ท

ประชา ชน มา นง ชม ฮา ไฮ ซง วา จา เปน รส หวาน หรอ ขม มน จะกลม หรอเกลยง

- ท ซ ล ซ - - ล ท ซ - ร ด ร ร ด ด ร - ร ด - ร - - ร ร ม ร ร ร ท - ท ท ร

เราจะไมหลก ไมเลยง ฮา ไฮ นะหลอนจา จะ วา กน เรอยเรอย เหมอนยงกบเลอย ลนดา

ร ด - ท ร - - ร ท ร - ซ ร ท - ซ ท - - - ร ร - - ร ด ร - ท - ร ท ล ซ - ล

วา ขน สอง ลง สอง สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา พบ เอย

- - ร ร - - ร ด ร - ท - ท - ร - - - ร ร ร - ด ม ร ร ซ ร ท - - ซ ท

นาน นาน ได มา พบ เอย คน ละ ลง สอง ลง วา สอง โมง ก ลา

- ด ม ร - ด ม ร - ท ซ ร ท - - ซ ท - - ร ร - - ร ด ร - - ร ซ ท - ร - ล

สอง ลง สอง ลง ละ สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา ได มา พบ เอย

81

- ร - ร - - ด ร - - - ร - - - ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร ด ร ม ซ ซ ฟ ม ร

เอา ฮา ไฮ เชยบ เชยบ นอละนอ ละนอละนอย วานอละนอ ละนอละนอย

- - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

หญง

- ซ - ล - ร ร - - ด ท ท ซ - ล ร - - ท ล ท - ซ ซ - ท - - ท ท ร - ร ท ทท

เออ เออ เอง เอย แตพอเรยก หานอง แตพอรอง หา หญง ตว นอง ก ไมนง

ซ - ร ด ร ด ด ด ด ร ม ร ร - ซ ร - ร ท ท ด - ด ท ด - ร ร ร ร ท - ล ท ซ

ฮา ไฮ เสยใหมนชา เสยงพมาชวน รองเชญ นองกไมเมน ทา เฉย เสยงพมาเอน รองเอย

- ร ด ร - ด ร ร ด ท ล ร ร ซ - ซ ล ซ - ท ท ท ล ท - ซ ซ ร - ท ท ล ท - ซ - ซ

ฮา ไฮ นอง ก วา ครนจะไม วา ก ได ฉนกลว จะอาย แก เขา ตาม ประดา หนมสาว

ร - ร ด ร - ซ ท - ร ร - ร - ล ท - - ร - ร ร - - ท ท ซ - ซซ ทร - - ร ท ซ

ฮา ไฮ ท มา จะ ขอ รบ หนา เธอ ไว เสมอ หนา ทา ไมใหสาลก นาคลา

ซ ซ ล ท - - ท ท ร ร - ร ซ - ซ ท - ซ - ท ร ท - ล ร ด - ร ม - ร ร ด ร

กนอยในลา นา วา จง เอย ทก ขน พา ท เอย จง เอย ทก นะขน พา

ท - - ท - ท ร - - ซ ซ ซ ร - - ร ท ซ ซ ซ ล ท ร ท - ท ท ร ด - ร - ร ร -

ท เอย ไมใหสาลก นา คลา กนอยในลา นาวา วา นา คลา นา คลา

ล ซ ล ท - - ท ท ร ร - ร ซ - ซ ท - ท ซ ท - ท ซ ล - - - ร - - ด ร

กนอยในลา นาวา จงเอย พก ขนพา ละ ขน พา ท เอย ฮา ไฮ

82

- - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร

         เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย นอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ

- - - ร - - - ร

เชยบ เชยบ 

ชาย  

- ซ - ล - ร - ร - ท ล ซ - - ร ด ร ร ร ซ ร - ซ ล ท ร - ร ซ - ท ท ซ

เออ เออ เอง เอย นองจะเอย ก เอย ละนองก เฉย อย นาน ละ นก วา สง สาร

- ร ด ร ด ด ร - - ม ร ด ร – ม ร ร ร ท ร ท - ท ล ซ ล ซ ล ซ ล ท ล ซ

ฮา ไฮ พวกพ ยา พ เอา หวาน เขามาวอน พเอาสนทร เขามาปลอบ เหต ไฉน นอง ไม ตอบ

- ร ด ร ด ด ด ร - ด ร ม ด ด ด - ม ร ร ม ร ร - - ร ร ม - ร ม ด - ด ร

ฮา ไฮ กบ พ ยา อยามวนง จบบท เสยเลยแมรจ จ นา วา เงาะ นอย หอย สงข

- ร ด - ร ด ด ม ร ร ซ ท ล ซ - - ร ร - ล ร ท ล ซ - ล ด ร ร ด - - ร ร

ค สราง ของ เอง มา ขอใหแมเสยง มาลา เอย กน เอย ขอใหแมเสยง มาลา

- ล ร ท - - ท ร ร ร ม - ร ม ด - ด ร - ร ด - ร ด ด ม ร ร - ด ร - ด ร ด ร ด ร -

เอย กน เอย วา เงาะ นอย หอย สงข ค สราง ของ เองมา หอย สงข หอย สงข

ร ม ร - ร ด ด ม ร -ร ซ ท ล ซ - - ร ร ร ม ร ด - - ร ร - ล ร - ล ล ซ - ล

ละ ค สราง ของ เองมา ขอใหแมเสยง มาลา ขอใหแมเสยง มาลา เอย กน เอย

- - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ นอ ละ นอ ละนอละนอย นอละนอ ละนอละนอย

83

- - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

หญง

- ซ - ล - ร ร - - ร ซ ท ด ด ด - ด ท - ด ด ร ท ร ร ร - ท ซ - ท ท ร

เออ เออ เอง เอย เมอ ได ฟง คารม มา กลาว ชม ไปเสยกบฉน เหมอนดง เพลง สวรรค

- ร ด ร - ด ด ด ท - ม ร ด ร ด ร ร ท ล ร ด - - ท ร ซ ท ล ท ร - ซ ร ท

ฮา ไฮ ขน มา วา ครนวาจะ ไมเลน จะเหนวาเปน หญง ชว จะหาวานอง ถอ ตว

- ร ด ร ล ท - ซ ท ร ร - ม ซ ร ร - ด ท ด ด - - ด ร ล ซ ท ร - - ร ท ล

ฮา ไฮ นะพ จา มาเจอ นอง กลางทาง มา เจอ นาง กลางนา มาเจอกนเสย ใน ลา

- ร ด ร - ท ด ด - ร ร ร ร - - ล ซ ซ ล ท ซ ล ท - ล ซ ซ ร ร ซ ท ท ท ซ - ร

ฮา ไฮ นา วา จะไมใหถอย พ ตา จะไมใหคา พ ตก จะชวยพยง ละหยบ ยก

- ร ด ร ล ล ด - ด ร ท ด ด ท-ร ด ด ท - ด - ร ร - - ซ ร ร ร ร ร ท - ท ร

ฮา ไฮ ขน บ ชา นองจะไมเหยยบ เสยใหตา จะ ไม ยา ใหทรด เหนพเปนเพอน มนษย

- ร ด ร ท ท ด - ร ร - ร - - ท ท ซ ล ซ - ล - - ล ซ ล ร ร ร ร ซ - - ล ล ซ

ฮา ไฮ ท เกด มา จะรอง ทก แก เกอ กบพวก เธอ ท มา จะไมให นง หนามอย

ซ ท - - ร ร ร ร ซ ซ ร ร ซ - ร ท ล ท ท ร ท ล ซ - - ล ล ท ท ท ร ซ - ซ ล ท

ลงอาย ไอนะพวกขา ละเหนวา พ เปน คน ละนองจง สน ท นา ไปกบพอ ตน ตา รา

ล ซ - - ท ร ท - ล ร ด ร ร ด - - ร ร - - - ท - ท ร - - ร ด ร ม ด - ร ร

เพลง เอย ไปกบพอ ตน ตา รา เพลง เอย ละเหนวา พ เปน คน

84

ท ท ร ท ซ ร - ล ล - ร - ร - ร ร - ท ท ร ท ซ ร - ล ล ท ท ท ร ซ - ท ท

ละนองจง สน ท นา เปน คน เปน คน ละนองจง สน ท นา ไปกบพอ ตน ตา รา

- - - ท ร ท - ล - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร

เพลง เอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย

ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

ชาย 

- ซ - ล - ร - ร ล ล ซ ซ - ท ล - ท ล ซ ล ท - ท ล - ซ ม ม ม ล - ซ - ซ

เออ เออ เอง เอย วาเดอนสบเอด นา นอง เดอนสบสอง นา ทรง พ ก เขน เรอ ลง

- ร ด ร - ร ด - ร ล – ท - ล - ท ซ ท - ท ล ซ - ล ท ล - ล ซ - ล - ซ - ล ซ ซ ม

ฮา ไฮ วา หนา ทา ชก ชวน พวก พอง ละ ลก นอง ลก ค ชก ชวน กน อย

- ร ด ร ร ด - ร ล - - ซ ท ล - ซ ล - ซ ท ล ซ ซ ท ล ซ ซ ท ม ล ซ ซ ม - ซ - ม

ฮา ไฮ เรอย มา ฉน มา จอด เรอ ฉนมาจากเหนอ นะ แม หน ฉนมา จอด เรอ อย

- ร ด ร ร ด - ร ล - ล ท ซ - ล ล ท ซ ล ซร ซล - ล - ล - - ซ ล - ล - ล ท

ฮา ไฮ หนา ทา พอ ขน ไปบนบาน ฉนเหนแตชาน ชาย คา พ มา คอย พบ

- ม ร ม ล - ซ ม ซ - ร ด ร ซ ม - ซ ม - ร ร ม ด ร ร - ร ร ร ม ด ร ร -

พ เหน กแตราว ฮา ไฮ วา ตาก ผา กแม นม อ นงค ทา ไม จง ไม ลง มา

ล ท ล ซ ร ซ ร - ร ท ท ร ซ ล - - ล - - ร ด ร ด ร - ร ท - - ล - ล ร - -

ละใหพ เหน โฉม หนา ละ เสย หนอย เอย พ เหน โฉม หนา หนอย เอย

85

- - ร ร ม ด ร ร - ร ร ร ม ด ร ร - - - ร ร ม ด ร ร - ร ร ร ม ด ร ร -

ละแม นม อ นงค ทา ไม จง ไม ลง มา โอ แม นม อ นงค ทา ไม จง ไม ลง มา

- ท ล ซ - ซ - ร ล – ร ร ด ร - ด ร - ร ท - ร ซ - - - ล - - - ร - - ด ร

ให พ เหน โฉม หนา ให พ เหน โฉม หนา เสย หนอย เอย ฮา ไฮ

- - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร

เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ

- - - ร - - - ร

เชยบ เชยบ

หญง

- ซ - ล - ร ร - ท ด ด ร ด - ท ล ท ท ด ร ด - ร ร ร ล ร ท ล ล ซ- ล - ซ ม

เออ เออ เอง เอย ไดยนเสย ถอย พ รา ไดยนเสยงคา พ มา รอง แหมมนชางลอด ทง นอง

- ร ด ร ด ท - ท ด ด ด - ด - ร ร - ล ท ซ - ล - - ซ ซ ร ร ล ล ล ซ - ล

ฮา ไฮ ของพวก ขา มาเลาะและ ลวนลาม ฟง ถอย คา ชน ชม พ น เปน คน นะ ปาก คม

- ร ด ร ล ท - ล ด ม ร ร - ด ด ท ด ร ร - ร ร ท ล ซ ซ ซ ซ ซ ท – ซ - ร

ฮา ไฮ จรง พ ขา หา วา เปน คน เคย เหน เคยเลน กน ละกออกบอย มาหกคะแนน นบ รอย

- ร ด ร - ด ด ล ด ด ด ด ล ด ล - ร ร - ร ล - ซ ซ ท ร ร ท ล - ล ซ ท -

ฮา ไฮ กวา กวา ยง ไม ร จก มก จ วา บาน พ อย ไหน มา พดจา ปราศย

- ร ด ร ด ด ด ล ด ร ม ด ร - ร - ร ล ล ท ร ล - - ซ ล ล ร ร ล - - ร ร

ฮา ไฮ แกลง ม สา มน ไม ได เสย สอง รม ละของแมพม ประภา มนไมไดจบ สอง แกม

86

ท ท ท ท ร - ซ ล - ท ร - ร - ล ซ - ล - - - ท ร ท - ล ท ร - ร - - ร ท ร

ไอ ท มน แยม ปากกา นาน นาน ได มา พบ เอย วา นาน นาน ได มา

- - - ล - ล ร - ร ร ท ร - - ร ร ล ล ท ร ล - - ซ ล ด ด ม - ร - ด ม ร -

พบ เอย มนไมไดเสย สองรม ละของแมพม ประภา วา สอง รม สองรม

ล ซ ร ท - - ซ ท - - ร ร ร ซ - ท - ซ - ท - ร - ล - - - ร - - ด ร

ละของแมพม ประภา นาน นาน ได มา ได มา พบ เอย ฮา ไฮ

- - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร

เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ

- - - ร - - - ร

เชยบ เชยบ

ชาย

- ซ - ล - ร - ร ล ล ล ท ซ - ล ซ ร ล ล ท ซ - ท ล ล ท ล - ท ล – ล ท ล

เออ เออ เอง เอย ไม ให พ ขน ข ยม เหมอนยงกบสม พทรา ให ขน คลอง ลงคลอง

- ซ ท ล - - ล ท ซ - ร ด ร - ด ด ร ร - - ซ ล ท ซ - ล ร ล ล ซ ล - ท ล ท ซ

เหมอน ยง กบ บอง ฮา ไฮ วา กญชา แตพอ เรยก หา กน แม สาว นอย ละ ก หน

ร - ร ด ร ด ร ด - ร ร ด ร - ด ร - ร ด ร ซ ร ร ร ด - ร - ม ร ร ร - ร ซ - ร ร

ฮา ไฮ วา หนา มา วา หา ไหน ไม เหมอนยงกบ เลอย ลอย ฟา พ นก ชอบ ใน คา

- ท ร - ท ล ซ - ล ร ร ม - ร ด - ร ร - ท - ท - ท ร - ร ด ร - ด ร - ร ด

เอย ลม เอย พ นก ชอบ ใน คา รม เอย วา หา ไหน ไมเหมอน

87

ร ม ร ร ร ด - ร - ม ร - ร ด - ด ร - ร ด ร - ม ร ร ร ด - ร – ร ม ร ล ท - ท ซ - ร ร

เหมอนยงกบเลอน ลอย ฟา ไม เหมอน ไมเหมอน เหมอนยงกบเลอน ลอย ฟา พ นก ชอบ ใน คา

ท - ท ท - ร ท - ล - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร

ในคา รม เอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย

ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

หญง

- ซ - ล - ร - ร ด ด ท - ด - ร ร ซ - - ร ท ด - - ร ด ท ร ร - ร ซ ร ท ล ซ

เออ เออ เอง เอย มา พด จา ปราศรย ชางไมอาย ฝ ปาก ชางพดได หนอไมกระดาก

- ร ด ร - ด ท ด ด ร ร ท - ร ด - ด ด ร ร ร ท ด - - ด ด ท ด ร ร - ท ร ร - ซ

ฮา ไฮ พวกแมงดา พอหนา โคก อก ขน ละชางไมเจยม สง ขารพอหนาเนน เหมอนหนาผาน

- ร ด ร ร ด ด ท - ร ด ร - - - ด ท ด ท - ด ท -ด - ร ร - ล ล ซ - ร ร ท ล - ล

ฮา ไฮ ละ จรงพบผา มาพดจา เกาะ แกะ ทาเหลาะแหละ ลวนลาม จะ ขด ของ แลวมอง ขาม

ซ - ร ด ร - ด ท ท ด- ม ซ ด ร - - ท ล ร ท ด ด ด ท – ร ร ร ซ – ร ร ล ล ร ร ล

ฮา ไฮ พวก ขา ฉนไมใชคน ตางชาต จะไดประ มาท กน งายงาย นองกไทย หรอพกไทย

- ร ด ร ด ด - ด ท ด ร ร ร ร - ร ท ล - - ซ ซ ล - ล ล - ล ร ร ร ท ท ร -

ฮา ไฮ นะ พ จา เราเปนคนไทย รวม ธง อย ใน วง นา วา ไดยนเสยง พ หอนโจ

ท ร ร ท - - ซ ท - ร ร ร ท - ล ซ ท ร ร ร ร ท - ล ท ท ร - ล ซ ร ท ล ท

เลยนองกโม ท นา เหน วา พ อา ศย เลยนองก ให อา ชา พอรปวาดเหมอนยงกบวา

88

ซ - - ล ท ร ท - ล - ร ด - ร ด ม ร ด ร - ร ท ท - ท ร - - - ร ร ร ท - - ร ร ท

นร เอย รป วาด เหมอนยงกบ วา นร เอย ละ วา พ อา ศย

- ร ร ร ท - - ซ ล - ร - ด ร - ร - ร ด ร - ร ร ร ท - ซ ท - ร ท - ร ท ร ท ซ ท

นอง ก ให อา ชา อา ศย อา ศย นองก ให อา ชา รป วาดเหมอนยงกบวา

- - - ท - ร ท - ล - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร

นร เอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย

ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

ชาย

- ซ - ล - ร - ร - - ร ร ด - ร ร - - ท ล - ล ล ท ล ซ ท - ล - ท ล ซ

เออ เออ เอง เอย วา เลยบ ระ เรยง พ ก เคยงประทบ ละ สอง มอ พ ก จบ

- ร ด ร ด ด ร ร - - ร ร ร ด ร - ด ร ร - ล ล ร - ล ร - ท ล ล ซ - ซท ลท ซ - ร ร ด

ฮา ไฮ ละ นา วา ละใหแมเอา เสยง รอง ท เพราะ พอง ขน มา เอย ขอใหแม จงเฉลย

ร - ร ด ร ด ด ร ร - ด ด ร - ร ด - - ร ด ร - ร ด - ด ร - - ร ร ด ร - ล ล ซ - ร ร

ฮา ไฮ ละ วา จา ถา ม ได ก ไข ถาวา ได ก วา ไม มาก สก หา

ท - ล ร - ท - ล ซ - ล - ร - ร ด - ร ร ท - - ท - ท ร - - ด ด ร - ร ด - - ร ด

เอย คา เอย ม มาก สก หา คา เอย ถา ม ได ก ไข

ร - ร ด - ด ร - - ร ร ด - ร ด - ด ม - - ร ด ม ร ร ด - ร ด - - ร ร ด ร ร ร ด - - ด ร

ถาวา ได ก วา ก ไข ก ไข ละ วา ได ก วา ก ไม มาก สกหา

89

- - - ท ร ซ - ล - ล - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร

สกหา คา เอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอย

ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

หญง

- ซ - ล - ร - ร ร ล ด - ล ด - - ด ล ด ด ดล -ล - ร ซ - - ล ล ล ร - ร ด ด

เออ เออ เอง เอย นอง สง สย ไต ถาม ไมหยาบหยาม เยอหยง ตวของนอง กเปนหญง

ลด - ร ด ร ล ล ด ด - ท ท ด ร ม - ด ร - ร ร ร ล ด- ดล -ลด ท ร ร ร ท - ท ล ซ

ฮา ไฮ ไม มาร ยา จะ มา ธ ระ ปะ ปง กนดวย อยาง อะ ไร ฉน ถาม วา พ ไป ไหน

ท – ร ด ร -ดลด - ลด - ด ร ม - - ร ร ด ด ล ล ล ด -ด ด ดล ร ร - ท ล - ร ท - ล ซ

ฮา ไฮ กน มา ละ พ มา ตง หา แลว พ ก มา กน ทง แปด พ มด ดอด ลอด แดด

- ร ด ร - ล ล ด - ด ด ด ด - ม ม ร - ท ร - ร ท - -ด ดล ล ล - ร ท - ท - ร

ฮา ไฮ กน มา ถาแมนมธ ระ เยน ให แวะ บาน นองกอน มาหยด รม พกรอน

- ร ด ร ล ล ด ด - - ร ร ร - - ร ท ล ซ ล ล ซ - - - ล ล ท ร ร ร ร ท - ร ท - ล

ฮา ไฮ สก เว ลา มากนพล กนทงราก มากนหมาก ทง ขน มากนก เลา ตาม จน

- ร ด ร ด ด – ด ล ด - ร ร ร ท - ล ล ร - ร ด - ด ร ร ด ท - ท ล ร - - ร ล ล ซ

ฮา ไฮ เถด พ จา พมาเทยว บานนอง รบรอง วาไมใหอด ถาสง ใด ละ มน หมด

- ร ด ร ล ด - ดลด ร ม ร ร - - ด ล ลด - ร ด - ร - - ร ร ร ร ร ร ล -ทล -ทร

ฮา ไฮ จะ ไป หา หรอพจะกน ส รา แกลม ปลา ตาม แบ ละนองรบ รอง ไม แพ

90

- ร ด ร - ด ด ด ล ด ด ล - ล ด - - ด ล ด ร ร ด - ร - - ล ด ท ร ซ - ล - ซ ร - ล

ฮา ไฮ จรงพบผา ทง เหลา ขาว แม โขง ทงเหลาโรง กลนแรง ทงเหลา ดอง ส แดง

- ร ด ร ด ด ล ด - ร ร ร ร - - ท ล ร ร ร ร ร - - ซ ท ร ร ร ร - - ล ล ร

ฮา ไฮ นะ พ จา แลวพมาเทยว บาน หญง นองจะไมนง อยชา ละเหนวาพ แก หว

- ท ท ท ซ - ร ร ล - - ท ท ร - - ร ท ล ล ท ล ล ซ - - ซ ท - ร ร ร - ท ม ร -

พา กน หว ทอง มา มน ก จวน เว ไล ละมนก ได เว ลา คน ละ คา สอง คา

ร ร ร ท ลซ - - ซ ล - ร ร ร - ท ม ร - ท ซ - ร ท - - ซ ล - ท ร - ร - ล ซ - ลท

เอาไวเปนธรรม ม ดา คน ละ ลง สอง ลง พอ สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา

ล ซ - ท ล ซ - ล ท ท ร - ร - - ร ท ร - - - ท - ท ร - - - ร ร ร - ท ม ร -

พบ เอย วา นาน นาน ได มา พบ เอย คน ละ คา สอง คา

ร ร ร ท ล ซ - ซ ล ร ด ม - ร - ด ม ร - - ร ร ร - ท ม ร - ท ซ - ร ท - - ล ซ ล

เอาไวเปนธรรม ม ดา ละ สอง คา สอง คา คน ละ ลง สอง ลง พอ สอง โมง ก ลา

- ด ม - ร - ด ม ร - ท ซ ร - ท - - ซ ท - ร - ร - - ล ซ ท - ท ลซ ลท - ร - ล

สอง ลง สอง ลง พอ สอง โมง ก ลา นาน นาน ได มา ละ ได มา พบ เอย

- - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ วานอละนอ ละนอละนอยวานอละนอ ละนอละนอย

- - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

ลลาทานองเพลงมความเรยบงายไมยาวเกนไปและไมสลบซบซอน แตละบทมทานองซาไปมาโดยลกคเปนสวนใหญเพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา มรปแบบทานองเพลงสาคญในแตละบทดงน

91

ตวอยางรปแบบท 1 (ขนเพลง)

- ซ - ล - ร - ร - - - ร - - ด ร ด ร ม ร ซ ฟ ม ร - ร ม ร ซ ฟ ม ร

เออ เออ เอง เอย ฮา ไฮ วานอละนอ ละนอละนอย นอละนอ ละนอละนอย

- - - ร - - ด ร - ซ - ล - ร - ร

ฮา ไฮ เออ เออ เอง เอย

ตวอยางรปแบบท2(กลางเพลง)

ล ซ - ร ด ร ร - ท ท ล ท ลซ - ล รท ล ซ ล ซ ร - ท ท ซ - ร ด ร ด ร ร ด

พเผลอ พลง ฟงเพลน ละกน ไปดวย เสยงเพลง ละเสยงชง หวาน วง เวง ฮา ไฮ เสยจรงพบผา ด ด - ด - ร ร - ท ล ซ ล ท ร ท - ท ท ท ด - ด ท ท ซ - ท ซ - ร ด ร ด ร ร -

แมขาว เรอ นา รง พอยากจะฟง คารม ประชา ชน มา นง ชม ฮา ไฮ ซง วา จา - ร ร ด ร - ร ร ซ ท - ร ร ทท - ซ ล ท - ท ซ ล ซ - - ล ท ซ - ร ด ร ร ด ด ร -

เปน รส หวาน หรอ ขม มน จะกลม หรอเกลยง เราจะไมหลก ไมเลยง ฮา ไฮ นะหลอนจา

ตวอยางรปแบบท3(ลงเพลง)

ร ด - ร - - ร ร ม ร ร ร ท - ท ท ร ร ด - ท ร - - ร ท ร - ซ ร ท - ซ ท -

จะ วา กน เรอยเรอย เหมอนยงกบเลอย ลนดา วา ขน สอง ลง สอง สอง โมง ก ลา

92

- - ร ร - - ร ด ร - ท - ร ท ล ซ - ล - - ร ร - - ร ด ร - ท - ท - ร - -

นาน นาน ได มา พบ เอย นาน นาน ได มา พบ เอย

- ร ร ร - ด ม ร ร ซ ร ท - - ซ ท - ด ม ร - ด ม ร - ท ซ ร ท - - ซ ท

คน ละ ลง สอง ลง วา สอง โมง ก ลา สอง ลง สอง ลง ละ สอง โมง ก ลา

- - ร ร - - ร ด ร - - ร ซ ท - ร - ล - ร - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

นาน นาน ได มา ได มา พบ เอย เอา ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

- ร ม ร ซ ฟ ม ร ด ร ม ซ ซ ฟ ม ร - - - ร - - ด ร - - - ร - - - ร

นอละนอ ละนอละนอย วานอละนอ ละนอละนอย ฮา ไฮ เชยบ เชยบ

เพลงเรอมลกษณะทานองสนยาวแตละบทไมเทากน ทงนขนอยกบบทรองของแตละบท จง

ทาใหวรรคเพลงและหองเพลงของแตละบทมจานวนไมเทากน ซงแตละบท จะม 3 รปแบบทานองท

สาคญ ดงทไดยกตวอยางมาดงขางตน ซงในบทอนๆ กจะมรปแบบสาคญ 3 รปแบบเชนเดยวกน

เพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา แตละบทจะประกอบไปดวยโนต 7เสยง คอ “ซอล” “ลา” “ท”

“โด” “เร” “ม” “ฟา” “ซอล” โนตเสยงตาสด คอ “ซอล” และโนตเสยงสงสด คอ “ซอล” ความกวางของ

ชวงเสยง คอ 1 Octave แนวทานองเพลงมลกษณะชา เชนเดยวกบเพลงเหเรอ สวนทานองโนตสาคญ

ทเปนเอกลกษณทบงบอกวาเปนเพลงเรอ คอ ทานองการขนตนเพลง ทานองสวนกลางเพลงและ

ทานองลงเพลงตามทไดทาสญลกษณไว ซงจะเปนโนตเสยงหลกทไมเปลยนแปลง

ลกษณะโครงสรางคาประพนธ ลกษณะโครงสรางคาประพนธจะเปนกลอนพนบาน ทนยมเรยกวา กลอนหวเดยว ซงจะม

สมผสระหวางวรรคและลกษณะพเศษคอ คาทายของแตละบทจะตองลงทายดวยสระเดยวกน โดยใน

บทเพลงเรอนจะเปนการใช “กลอนลา” ซงในแตละบทอาจจะมการใชคาเสรมเพมเตมไดในเวลารอง

เพอใหกระชบจงหวะหรอเพอสรางอรรถรสในการรองมากขน โดยโครงสรางคาสมผส ดงน

93

เพลงเรอ

 

ชาย (ฮาไฮ)  

(ฮาไฮ)  

(ฮาไฮ)  

(ลง)

 

หญง (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง)  

 

ชาย (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

 

หญง (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

                     (ฮาไฮ)     

  (ฮาไฮ) 

(ลง) 

 

 

94

ชาย                      (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ)

                      (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง)

หญง (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

 

ชาย (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

หญง (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

 

ชาย (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

 

95

หญง (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

                       (ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ฮาไฮ) 

(ลง) 

                         

 

ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฎในเนอเพลง จากบทเบองตนจะมเนอหาในการเกยวพาราส โดยผานเสยงเพลงและบทกลอนทใชภาษาชาวบาน บางคากเปนคาเปรยบเทยบ สองแงสองงามเพอเพมความสนกสนาน นอกจากนในการเลนเพลงเรอยงแฝงดวยวฒนธรรมทงดงามในการเกยวพาราสในอดต คอ เรมแรกกจะขนดวยบทปลอบ โดยฝายชายจะเชอเชญใหฝายหญงมารวมเลนเพลงดวยกน ถาฝายหญงมนาใจตอบกจะรองแกฝายชาย จากนนกจะเขาสบทประ โดยเปนการโตตอบระหวางฝายชายกบหญง ในเนอหาขอความรกความเหนใจ เกยวพาราสกน ซงถอวาเปนวฒนธรรมทหาไดอยากในปจจบน

เครองดนตรประกอบการแสดง เครองดนตรทใชประกอบการรองเพลงเรอทเหนจะขาดไมได กคอ ฉง หรออาจจะเปนกรบ กได

แลวแตความสะดวก บางทถาไมมอะไรเลยกใชการปรบมอแทนได โดยจงหวะฉงในการตประกอบเพลงเรอจะมลกษณะพเศษดงน

- - - ฉง - ฉง - ฉบ - - - ฉง - ฉง - ฉบ - - - ฉง - ฉง - ฉบ - - - ฉง - ฉง - ฉบ

96

ภาพประกอบ 25 ลกษณะฉงทใชประกอบจงหวะเพลงเรอ

การแตงกาย การแตงกายทงชายและหญงจะแตงกายแบบชาวบานในสมยกอนคลายกบการแสดงเพลงเหเรอ

สถานทและโอกาสในการแสดง

ในอดตมกนยมเลนในฤดนาหลากเชนเดยวกบเพลงเหเรอ ชวงเดอน 11 – เดอน 12 ในชวง

ประเพณ หรองานประจาป ทมการทาบญกฐนผาปา ซงในปจจบนกมกมเพยงการเลนเพอการอนรกษ

และสบทอดในโอกาสงานเฉลมฉลองหรองานรนเรง บางครงเลนบนเวทการแสดงซงมไดลงเรอจรง ๆ

อยางแตกอน แตยงคงอนรกษการแตงกายและการรองเลนไวเหมอนเดม ซงมเหตผลเชนเดยวกบเพลง

เหเรอ

97

2.3 เพลงเกยวขาว

ความเปนมาของเพลงเกยวขาว

เพลงเกยวขาว เนองจากอาชพหลกของชาวสามโก คอ การทานา โดยสมยกอนชาวนามกจะทานาและเกบเกยวไดในชวงเดอน สงหาคม-กนยายน ซงชาวบานจะเรยกวา “นาป” โดยจะใชแรงคนเกบเกยวใหเสรจกอนจะถงฤดนาหลาก โดยทไมมเครองชวยทนแรงอยางในปจจบน จงเปนทมาของคาศพทวา “ลงแขก” หรอ “แขกอาสา” คอ การทเจาของนาบอกขอความรวมมอจากเพอนบานใหระดมกาลงกนมาชวยเกบเกยวขาว เพอใหขาวทสกเหลองอรามเกบเกยวไดทนเวลา โดยทจะปกธงไวทคนนาเพอใหรวานานมการลงแขก และเมอมผคนมารวมกนจงมการเลนเพลงเกยวขาว ซงการรองเลนเพลงเกยวขาวกเพอคลายความเหนดเหนอยจากการลงแขกเกยวขาวอาจจะรองเลนในระหวางเกยวขาว

ไดหรอรองเลนในชวงเวลาแดดออนเมอเกยวขาวเสรจ และทสาคญอกประการหนง หนมสาวทมารวมลงแขกเกยวขาวในอดตนนอาจจะอยคนละหมบานและไดมโอกาสพบกน กจะใชเสยงเพลงเปนสอในการเกยวพาราสอกดวยเชนกน

ภาพประกอบ 26 การแสดงเพลงเกยวขาว

ผ เลนเพลงเกยวขาวม ๒ ฝาย คอ ฝายหญง และฝายชาย ฝายละกคนกได มการตงกานนเพอบชาครตามแบบแผนทสบทอดมาแตโบราณ ตอจากนนจะมการรองเลนกนในระหวางหยดพกการเกยวขาวหรอรองเลนกนในลานนวดขาว แลวเรมรองเลนกนในระหวางเกยวขาวในนาและมการหยดพกในทงนา

98

หรอรองเลนในลานนวดขาว เพลงเกยวขาวเปนเพลงทตองใชปฏภาณและไหวพรบในการรองโตตอบกนระหวางพอเพลงกบแมเพลงโดยการวากลอน ซงเรยกวา”กระทกลอนสดโตตอบกน” หลงจากทโตตอบกนไดซกพกหนง กจะเปนการรองออกเพลงหงส ซงลกษณะการรองกเหมอนกบในชวงแรกเพยงแตแตกตางตรงท ขนตนดวยคาวา “หงสเอย” การออกเพลงหงสนสามารถแทรกขนมาตอนใดกได เพอเพมความสนกสนาน

รปแบบการรอง ผ รองเพลงเกยวขาวทงฝายหญงและฝายชายจะตกลงกนวาฝายใดจเปนผขนรองกอน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออน (เองเงอ เองเงอ ชะเองเงงเงอ ชะเองเงงเงย) ลกครบวา (เฮว เอา เฮว เฮว) ลกษณะการขนดงกลาวนถาเปนฝายหญงจะรองทวนสองครง ถาเปนฝายชายจะรองเพยงเทยวเดยว ตอจากนน ตนเสยง จะเปนผขนคารอง ทายคาลกคจะรบวา (เฮว เอา เฮว เฮว) ในแตละวรรคของคารองจะรองทวน สองครงรองดงนเรอยไปจนถงวรรคสดทายของบทรองแตละบท ลกคจะเปนผรบทวนสอดแทรกกบตนเสยงไปมาสองครงวา (โหง เอย แลวทวนคารองเดมของวรรคสดทาย สองรอบ แลวจบ) ตวอยาง บทหญง ตนเสยง(เองเงอ เองเงอ ชะเองเงงเงอ ชะเองเงงเงย) ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) (ซา) ตนเสยง คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร ตนเสยง ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด ตนเสยง พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน ตนเสยง ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว ตนเสยง กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ ลกค (เฮวเอาเฮวเฮว) ตนเสยง กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ ตนเสยง กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม ตนเสยง มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม ลกค(เฮว เอาเฮว เฮว) ตนเสยง มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม

99

ตนเสยง ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม ลกค (เฮวเอาเฮว เฮว) ตนเสยง ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม ตนเสยง มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ ลกค (เฮว เอา เฮวเฮว) ตนเสยง มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ ตนเสยง บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรง นะแมศร ลกค(เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรง นะแมศร ตนเสยง พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน ลกค(เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยง พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน ตนเสยงไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว ลกค(เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว ตนเสยงมากนขาวตงกบหนงหม กนเสยทเถดชายเอย ลกค หงสเอยชายเอย มากนขาวตงกบหนงหม มากนขาวตงกบหนงหม กนเสยเถดพชายเอย ตวอยาง บทชาย ตนเสยง(เองเงอ เองเงอ ชะเองเงงเงอ ชะเองเงงเงย) ลลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร ตนเสยงพจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงพจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ ตนเสยงตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป ตนเสยงสายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ ลกค (เฮว เอา เฮว เฮว) ตนเสยงสายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ ตนเสยงตอยตะลดตดต กะดจะเขาหอเอย ลกค หงสเอยหอเอย ตอยตะลดตดต ตอยตะลดตดต กะดจะเขาหอเอย

เนอรอง

ลกษณะของเนอรองจะเปนภาษาทเปนภาษาชาวบานทวไปฟงแลวเขาใจงายไมสลบซบซอน อาจจะมการใชภาษาหรอคาสองแงสองงามและกลอนแดงบางเพอเพมความสนกสนาน

100

เนอรองเพลงเกยวขาว

หญง คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร (เฮว เฮว)

คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร

ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด (เฮว เฮว)

ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน (เฮว เฮว)

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว (เฮว เฮว)

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว

กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ (เฮว เฮว)

กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ

กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม (เฮว เฮว)

กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม

มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม (เฮว เฮว)

มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม

ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม (เฮว เฮว)

ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม

มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ (เฮว เฮว)

มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ

บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรงนะแมศร (เฮว เฮว)

บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรง นะแมศร

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน (เฮว เฮว)

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว (เฮว เฮว)

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว

(ลง)มากนขาวตงกบหนงหม กนเสยเถดพชายเอย

101

ชาย ลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร (เฮว เฮว)

ลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร

พจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ (เฮว เฮว)

พจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ

ตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป (เฮว เฮว)

ตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป

สายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ (เฮว เฮว)

สายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ

(ลง) ตอยตะลดตดต กะดจะเขาหอเอย

ชาย จะกลาวกลอนยอนกลบ ตวพกจบเปนกลอนนก (เฮว เฮว)

จะกลาวกลอนยอนกลบ ตวพกจบเปนกลอนนก

นกอะไรเลาหนอ จบอยทกอไผกก (เฮว เฮว)

นกอะไรเลาหนอ จบอยทกอไผกก

ไมเหนเนอไมเหนตว มนทาแตหวผงกๆ (เฮว เฮว)

ไมเหนเนอไมเหนตว มนทาแตหวผงกๆ

(ลง) เรยกแมอหนมาดนก จบอยทกกไมเอย

หญง จะกลาวกลอนยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก (เฮว เฮว)

จะกลาวกลอนยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก

มาเรยกแมโฉมตร ใหไปดรปรางนก (เฮว เฮว)

มาเรยกแมโฉมตร ใหไปดรปรางนก

ฉนพศเพงเลงด เหมอนไมใชตวนก (เฮว เอว)

ฉนพศเพงเลงด เหมอนไมใชตวนก

จะเลาละลอกบอกกบชาย ใหแกเขาใจเขาอก (เฮว เฮว)

จะเลาละลอกบอกกบชาย ใหแกเขาใจเขาอก

(ลง) แมโฉมตรกดนก ทแมมงกกไขเอย

102

ออกเพลงหงส

หญง หงสเอยเจาวดหวยโรง หงสเอยเจาวดหวยโรง

(ลง)จบปลาชอนมานอนโคง อยในโพรงแตด(ตาล)เอย

หญง หงสเอยเจาวดสามขาว หงสเอยเจาวดสามขาว

(ลง) ดหนาเจาลายอยางใบขาว จมกเปนหงาวเคยวเอย

ชาย หงสเอยแมยอดผกกะเฉด หงสเอยแมยอดผกกะเฉด

(ลง)ถาเลอยมาขามเขต ไมโดนยงกโดน......... เดดยอดเอย

ชาย หงสเอยแมยอดเซง หงสเอยแมยอดเซง

(ลง) กระแทกหวไหลกหงายเครง ไมตองกระเดากเขาไปเอง

แมยอด เซงออนเอย

เทคนคการรองเพลงเกยวขาวของชมชนสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง จดเปน

วฒนธรรมในการใชภาษา และสาเนยงทองถนซงเปนการสบทอดตามชาตพนธของกลมชนนนๆ อกทง

ยงเปนภมปญญาของบรรรพชนทไดสบทอดกนมาจากรนสรน ในเพลงเกยวขาวนสามารถพบเทคนค

การรอง ไดดงน

- การโยนเสยง คอ การรองเพลงในชวงคารองและเออนทตองออกเสยง เนนใหมนาหนก

และกระทบเสยงในบางตอน แตตองสงเกตลลาทานองเพลง ความหนกเบา ชวงจงหวะใหเหมาะสมพอด

- ด ร - - ด ด ร -ด ร - ล ล - - ร ด ด ล ร ล ด ด ด ม ร - ด ล ด - ด ด ร ด ด ล

เฮว เอา เฮว เฮว คอย หรา ระ คา ไข วา กน แต ใน นะ กลอน ร ไอรนณรงค หรอ กงกรรม

- - ด ล - - ด ร ล - ด ด - ด ร - - - - - ซ - - ล ล - - - ซ - - - ล

วา จบ ปลา ชอน มา นอน โคง อย ใน โพรง แตด เอย

103

‐ การรวบเสยง คอ การรวบเสยง 2 เสยงเขาดวยกนใหฟงแลวไมสะดดห

ด ร ร ด ด ล – ด ด ร ด ล -ด ด -ด ด - ด ด - ล ด -ด ด ซ ล - ล ล ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

ทา ไม ถง มาจน ปาน ฉ น ไปนง ตะบอย ไปคอยตะบน ไมด ตะวน ไมด ตะว เฮว เอาเฮว เฮว

ร ร ล ด ร - ร ซ - ท ท ซ ท ซ - ร ล ล ซ - - ล ด ลด - ด ร – ด ร ล ล ซ ท ล ร ล ซ – ล

วา ตอยตะลด ตด ตอด นาแหง นาหยอด ท ใน ร ป สาย ไหม ของนองไมเตน มาเอาสายเอน วาท พ

- - - ด ร - - - ร - - ด ร - ด ล - ด - - - - - ร - ร - - ด ร - ด ล - ด

หงส เอย เจา วด หวย โรง หงส เอย เจา วด หวย โรง

-การโหนเสยง คอการทาเสยงใหไหลจากกระดบเสยงสงเดมใหสงขนไปอก

ล ร - ร - ด ด ล ร ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร- ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร- ล ลซ ท ล ท ซ – ล – ล

วาหงส เอย ชายเอย มากนขาวตง กบหนงหม มากนขาวตง กบหนงหม กนเสยเถด พ ชาย เอย

-ด ด ร - ด ร - ดร ล-ด ด ด ล ด ล ร- ดด ด- ร ด ด ล ด ล ร -ด ด ด-ร ซ ซ ล ซ - ล ท - ล

วา หงส เอย ไม เอย เรยกแม อ หน มา ด นก เรยกแม อ หน มา ด นก จบ อย ท กก ไม เอย

ด ด ร – ร -ด ล ล- ด ด ล ร – ด ล ด ด - ร ด ล ร - ด ล ด ด- ร ล ท ซ ล ซ - ซ - ล

วา หงส เอย ไข เอย แม โฉม ตร ก ด นก แม โฉม ตร ก ด นก ท แม มน กก ไข เอย

104

ล ล ล ท ซ – ซ ท ล - ร - ร - ลด ล – ด ด ร ล ด ร - ร ซ - ด ร ล ด ร - ร ซ -

กระ ด จะ เขา หอ เอย หงส เอย หอ เอย วาตอย ตะลด ตด ต วาตอย ตะลด ตด ต

‐ การลกจงหวะ คอ การรองทไมใหลงเสยงตามจงหวะ แตลงเสยงกอนจงหวะ 

 

- ด ร - - ด ด ร -ด ร - ล ล - - ร ด ด ล ร ล ด ด ด ม ร - ด ล ด - ด ด ร ด ด ล

เฮว เอา เฮว เฮว คอย หรา ระ คา ไข วา กน แต ใน นะ กลอน ร ไอรนณรงค หรอ กงกรรม

 

- ด ร - - ด ด ร -ด ร - -ล ด ล ด - ด ร ด ร ล ล ซ ท ล ร ล ซ - ล ด ร ล ด ร - ร ซ -

เฮว เอา เฮว เฮว สาย ไหม ของ นอง ไมเตน มาเอาสายเอน วาท พ วาตอย ตะลด ตด ต

 

ร ร ล ด ร - ร ซ - ท ท ซ ท ซ - ร ล ล ซ - - ล ด ลด - ด ร – ด ร ล ล ซ ท ล ร ล ซ – ล

วา ตอยตะลด ตด ตอด นาแหง นาหยอด ท ใน ร ป สาย ไหม ของนองไมเตน มาเอาสายเอน วาท พ

 

- - - - - ด ร - ร - - ด ร - ร ล - - - - - - - ล - ด ร - - ด ร - ร ล - -

หงส เอย แม ยอด เซง หงส เอย แม ยอด เซง

 

- - ด ร ล - ล ร ล - - ด ด ล - ด ร - - - - ด ร - - ด ร ล - - ด ร ล ด ด -

กระ แทก หว ไหล กหงาย เครง ไม ตอง กระ เดา ก เขา ไป เอง

105

- การทงเสยง คอ การรองจบของแตละคาโดยไมมเออนตอทายคา เหมอนกบการทงเสยงใหขาด

ไป

-ด ล - ด ด -ด ด - ด ด -ล ด – ด ด ซ ล ล ล ซ ล ด ล ล ด ด ด ด ล ด ร ร ล ล ท ซ ล ร ล ท ซ

ไปนง ตะบอย ไปคอย ตะบน ไมด ตะวน ไมด ตะว กบขาวกบปลา เตรยมมามากมาย ฉนเตรยมมาให เฉพาะพวกพ

- ด ร ล ด - ด ร ล ด ล ซ ล ล ร ล ท ซ ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร - ด ร ล ด - ด ร ล ด

มทง เสนดา มทง เสนแดง เสนออน เสนแขง ของนองกม เฮว เอา เฮว เฮว มทง เสนดา มทง เสนแดง

ล ท - ล ซ - ล ล ล -ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ด ล ด - - ด ร ล - ล ท – ล ซ -ล ล ล – ท

ตวพ กจบ เปนกลอนนก เฮว เอา เฮวเฮว จะกลาวกลอน ยอน กลบ ตวพ กจบ เปนกลอนนก

ร ล ล ล ร ล ล ล ท – ด ร - ด ด ร - ด ร ด ด ล ด- - ด ร ล - ล ซ ท ล ซ ล ล ล – ท

ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว จะกลาวกลอน ยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก

- - - - - ด ร - ร - - ด ร - ร ล - - - - - - - ล - ด ร - - ด ร - ร ล - -

หงส เอย แม ยอด เซง หงส เอย แม ยอด เซง

-การปนคา คอ การบงคบเสยงตกแตงคารองใหกลมกลอมชดเจน

ล ด ล ล - ด ด ล ด ด ร ร ด ด ล – ด ด ร - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล - ด ด ล ด

พมาเกยวแขก อา สา ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น เฮว เอา เฮว เฮว พมาเกยวแขก อา สา

106

ล ด ล ล - ด ด ล ด ด ร ร ด ด ล – ด ด ร - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล - ด ด ล ด

พมาเกยวแขก อา สา ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น เฮว เอา เฮว เฮว พมาเกยวแขก อา สา

ล ท ล ซ ท ร ซ – ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล ด ด ด ล ด ร ล ท ล ซ ท ร ซ – ซ

มทงแกง หอย และผด หม เฮว เอา เฮว เฮว กบขาวกบปลา เตรยมมาไมนอย มทงแกง หอย และผด หม

ล ล ทล ล ล ซ ล ท ล ซ ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล ด ร ล ด ด ด ล ล ทล ล ล ซ ล ท ล ซ

จะ วา อรอย จรงนะแม ศร เฮว เอา เฮว เฮว บอก ให พ ลม ให ชม สก หนอย จะ วา อรอย จรงนะแม ศร

ล ล ล ท ซ ล ซ ร - ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ด ล ดล ด ด ดร ล ล ล ท ซ ล ซ ร - ล

มาชวนนองกลอม มโห ร เฮว เอา เฮว เฮว ลก ค ลก ค กมมาพรอม มาชวนนองกลอม มโห ร

ด ร ล ล ด ร ด ร ล - ล ท ล ล ร ล ท ซ - - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ล ล ด ร ด ร ล -

วาพ จะเปน วา ซอ อ ใหนองเปนร วา ซอ อ เฮว เอา เฮว เฮว วาพ จะเปน วา ซอ อ

ล ท ล ล ร ล ท ซ - ร ร ล ด ร - ร ซ - ท ท ซ ท ซ - ร ล ล ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

ใหนองเปนร วา ซอ อ วา ตอยตะลด ตด ตอด นาแหง นาหยอด ท ใน ร ป เฮว เอา เฮว เฮว

ด ร ด ด - ร ล ล ร - ซ ซ ร ล - ซ - ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ด - ร ล ล ร -

วา นก อะ ไร เลา หนอ จบ อย ท กอ ไผ กก เฮว เอา เฮว เฮว วา นก อะ ไร เลา หนอ

107

ซ ซ ร ล - ซ - ซ ด ด ล ด -ร ด ด ล ด-ล ล ล ซ ซ ร - ลซ- ลซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

จบ อย ท กอ ไผ กก ไม เหน เนอ ไม เหน ตว มน ทา แต หว ผงก ผงก เฮว เอา เฮว เฮว

- ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ด ล ด - - ด ร ล - ล ซ ท ล ซ ล ล ล - ท ด ร ล - ร ล ล ร ด -

เฮว เอา เฮว เฮว จะกลาวกลอน ยอนกลบ แมหนกจบ เปนกลอนนก มาเรยก แม โฉมตร

ด ร ด ร ล ด ด ด-ล -ซ ท ล ท ซ - ล -ล ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ร ล ด ด ด-ล

ฉน พศ เพง วาเลง ด เหมอนไม ใช ตว นก เฮว เอา เฮว เฮว ฉน พศ เพง วาเลง ด

ทานองเพลง

เพลง เกยวขาว

หญง

- ล - ล - ร ร ด- ร ล ล ล ร ล ล ล ท ด ร - - ด ด ร -ด ร - ล -ล - ร ร ด -

เอง เงอ เอง เงอ ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว เอง เงอ เอง เงอ

ร ล ล ล ร ล ล ล ท - ด ร - ด ด ร - ด ร - ล ล - - ร ด ด ล ร ล ด ด ด ม ร - ด

ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว ถอย หรา ระ คา ไข วา กน แต ใน นะ กลอน ร

- ด ร - - ด ด ร -ด ร - ล ล - - ร ด ด ล ร ล ด ด ด ม ร - ด ล ด - ด ด ร ด ด ล

เฮว เอา เฮว เฮว คอย หรา ระ คา ไข วา กน แต ใน นะ กลอน ร ไอรนณรงค หรอ กงกรรม

ล ซ ซ ล ท ล ซ - ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด - ด ด ร ด ด ล ล ซ ซ ล ท ล ซ - ล

ท วา พ ทา ไว ดบ ด เฮว เอา เฮว เฮว ไอ รน ณรงค หรอ กง กรรม ท วา พ ทา ไว ดบ ด

108

ล ด ล ล - ด ด ล ด ด ร ร ด ด ล – ด ด ร - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล - ด ด ล ด

พมาเกยวแขก อา สา ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น เฮว เอา เฮว เฮว พมาเกยวแขก อา สา

ด ร ร ด ด ล – ด ด ร ด ล -ด ด -ด ด - ด ด - ล ด -ด ด ซ ล - ล ล ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น ไปนง ตะบอย ไปคอย ตะบน ไมด ตะวน ไมด ตะว เฮว เอาเฮว เฮว

-ด ล - ด ด -ด ด - ด ด -ล ด – ด ด ซ ล ล ล ซ ล ด ล ล ด ด ด ด ล ด ร ร ล ล ท ซ ล ร ล ท ซ

ไปนง ตะบอย ไปคอย ตะบน ไมด ตะวน ไมด ตะว กบขาวกบปลา เตรยมมามากมาย ฉนเตรยมมาให เฉพาะพวกพ

- ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล ด ด ด ด ล ด ร ร ล ล ท ซ ล ร ล ท ซ ล ด ล ล ด ด ด ล ด ร

เฮว เอา เฮว เฮว กบขาวกบปลา เตรยมมามากมาย ฉนเตรยมมาให เฉพาะพวกพ กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย

ล ท ล ซ ท ร ซ – ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล ด ด ด ล ด ร ล ท ล ซ ท ร ซ – ซ

มทงแกง หอย และผด หม เฮว เอา เฮว เฮว กบขาวกบปลา เตรยมมาไมนอย มทงแกง หอย และผด หม

- ด ร ล ด - ด ร ล ด ล ซ ล ล ร ล ท ซ ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร - ด ร ล ด - ด ร ล ด

มทง เสนดา มทง เสนแดง เสนออน เสนแขง ของนองกม เฮว เอา เฮว เฮว มทง เสนดา มทง เสนแดง

ล ซ ล ล ร ด ร ล ด ด ด ร ล ล ล ด ล ด ล ล ร ล ซ -ล ท ลซ ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร

เสนออน เสนแขง ของนองกม ลองชมสกหนอย อรอยไมเบา อก ทง แกงเตา ของนอง กม เฮว เอา เฮว เฮว

ด ด ร ล ล ล ด ล ด ล ล ร ล ซ -ล ท ลซ ล ด ร ล ด -ด ร ล ด ล ล ซ ซ ซ ร ล ท ล ท

ลองชมสกหนอย อรอยไมเบา อก ทง แกงเตา ของนอง กม ม ทง เตา ดา ม ทง เตานา อรอย นก หนา เชยว นะคณพ

ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ล ด -ด ร ล ด ล ล ซ ซ ซ ร ล ท ล ท ล ด ล ล ด ร ล ด ด ด

เฮว เอา เฮว เฮว มทงเตาดา มทงเตานา อรอยนกหนา เชยว นะคณพ บอก ให พ ลม ให ชม สก หนอย

ล ล ทล ล ล ซ ล ท ล ซ ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล ด ร ล ด ด ด ล ล ทล ล ล ซ ล ท ล ซ

จะ วา อรอย จรงนะแม ศร เฮว เอา เฮว เฮว บอก ให พ ลม ให ชม สก หนอย จะ วา อรอย จรงนะแม ศร

109

ท ล ด ล ล - ด ด ล ร ร ร ร ด ด ด ล ด ด ร - ด ร - - ด ด ร -ด ร ล ด ล ล - ด ด ล ร

พ มา เกยวแขก อา สา ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น เฮว เอา เฮว เฮว พ มา เกยวแขก อา สา

ร ร ร ด ด ด ล ด ด ร ด ร ล ด ด ด ด ด ด ร ล ด ด ด ร ล ล ล ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

ทา ไม ถง มา จน ปาน ฉะ น ไปนง ตะบอย ไปคอย ตะบน ไมด ตะวน ไมด ตะว เฮว เอา เฮว เฮว

ด ร ล ด ด ด ด ด ด ร ล ด ด ด ร ล ล ล ซ ด ด ดล ด ด ด ล ล ร - ล ร ล ล ซ – ล – ล

ไปนง ตะบอย ไปคอย ตะบน ไมด ตะวน ไม ด ตะ ว มากนขาวตง กบหนงหม กนเสยเถด พ ชาย เอย

ล ร - ร - ด ด ล ร ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร- ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร- ล ลซ ท ล ท ซ – ล – ล

วาหงส เอย ชายเอย มากนขาวตง กบหนงหม มากนขาวตง กบหนงหม กนเสยเถด พ ชาย เอย

ชาย

- ล - ล - ร ร ด - ร ล ล ล ร ล ล ล ท - ด ร - - ด ด ร - ด ร ด ร ด ด ล ด ล ด ด ด ร

เอง เงอ เอง เงอ ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว ลก ค ลก ค กมมาพรอม

ล ล ล ท ซ ล ซ ร - ล - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ด ล ดล ด ด ดร ล ล ล ท ซ ล ซ ร - ล

มาชวนนองกลอม มโห ร เฮว เอา เฮว เฮว ลก ค ลก ค กมมาพรอม มาชวนนองกลอม มโห ร

ด ร ล ล ด ร ด ร ล - ล ท ล ล ร ล ท ซ - - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ล ล ด ร ด ร ล -

วาพ จะเปน วา ซอ อ ใหนองเปนร วา ซอ อ เฮว เอา เฮว เฮว วาพ จะเปน วา ซอ อ

ล ท ล ล ร ล ท ซ - ร ร ล ด ร - ร ซ - ท ท ซ ท ซ - ร ล ล ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

ใหนองเปนร วา ซอ อ วา ตอยตะลด ตด ตอด นาแหง นาหยอด ท ใน ร ป เฮว เอา เฮว เฮว

ร ร ล ด ร - ร ซ - ท ท ซ ท ซ - ร ล ล ซ - - ล ด ลด - ด ร – ด ร ล ล ซ ท ล ร ล ซ – ล

วา ตอยตะลด ตด ตอด นาแหง นาหยอด ท ใน ร ป สาย ไหม ของนองไมเตน มาเอาสายเอน วาท พ

- ด ร - - ด ด ร -ด ร - -ล ด ล ด - ด ร ด ร ล ล ซ ท ล ร ล ซ - ล ด ร ล ด ร - ร ซ -

เฮว เอา เฮว เฮว สาย ไหม ของ นอง ไมเตน มาเอาสายเอน วาท พ วาตอย ตะลด ตด ต

110

ล ล ล ท ซ – ซ ท ล - ร - ร - ลด ล – ด ด ร ล ด ร - ร ซ - ด ร ล ด ร - ร ซ -

กระ ด จะ เขา หอ เอย หงส เอย หอ เอย วาตอย ตะลด ตด ต วาตอย ตะลด ตด ต

ล ล ล ท ซ – ซ ท ล

กระ ด จะ เขา หอ เอย

ชาย

- ล - ล - ร ร ด - ร ล ล ล ร ล ล ล ท – ด ร - ด ด ร – ดร ด ด ล ด - - ด ร ล -

เอง เงอ เอง เงอ ชะเองเงงเงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว จะกลาวกลอน ยอน กลบ

ล ท - ล ซ - ล ล ล -ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ด ล ด - - ด ร ล - ล ท – ล ซ -ล ล ล – ท

ตวพ กจบ เปนกลอนนก เฮว เอา เฮวเฮว จะกลาวกลอน ยอน กลบ ตวพ กจบ เปนกลอนนก

ด ร ด ด - ร ล ล ร - ซ ซ ร ล - ซ - ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ด - ร ล ล ร -

วา นก อะ ไร เลา หนอ จบ อย ท กอ ไผ กก เฮว เอา เฮว เฮว วา นก อะ ไร เลา หนอ

ซ ซ ร ล - ซ - ซ ด ด ล ด -ร ด ด ล ด-ล ล ล ซ ซ ร - ลซ- ลซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

จบ อย ท กอ ไผ กก ไม เหน เนอ ไม เหน ตว มน ทา แต หว ผงก ผงก เฮว เอา เฮว เฮว

ด ด ล ด -ร ด ดล ด -ล ล ล ซ ซ ร - ลซ -ลซ ด ด ล ด ล ร -ด ด ด-ร ซ ซ ล ซ - ล ท - ล

ไม เหน เนอ ไม เหน ตว มน ทา แต หว ผงก ผงก เรยกแม อ หน มา ด นก จบ อย ท กก ไม เอย

-ด ด ร - ด ร - ดร ล-ด ด ด ล ด ล ร- ดด ด- ร ด ด ล ด ล ร -ด ด ด-ร ซ ซ ล ซ - ล ท - ล

วา หงส เอย ไม เอย เรยกแม อ หน มา ด นก เรยกแม อ หน มา ด นก จบ อย ท กก ไม เอย

หญง

- ล - ล - ร ร ด - ร ล ล ล ร ล ล ล ท – ด ร - ด ด ร - ด ร – ล – ล - ร ร ด -

เอง เงอ เอง เงอ ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว เอง เงอ เอง เงอ

111

ร ล ล ล ร ล ล ล ท – ด ร - ด ด ร - ด ร ด ด ล ด- - ด ร ล - ล ซ ท ล ซ ล ล ล – ท

ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว จะกลาวกลอน ยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก

- ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ด ล ด - - ด ร ล - ล ซ ท ล ซ ล ล ล - ท ด ร ล - ร ล ล ร ด -

เฮว เอา เฮว เฮว จะกลาวกลอน ยอนกลบ แมหนกจบ เปนกลอนนก มาเรยก แม โฉมตร

ล ล ซ ล ล ล ล ซ -ลท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ล – ร ล ล ร ด - ล ล ซ ล ล ล ล ซ -ลท

วาให ไปด รปราง นก เฮว เอา เฮว เฮว มาเรยก แม โฉมตร วาให ไปด รปราง นก

ด ร ด ร ล ด ด ด-ล -ซ ท ล ท ซ - ล -ล ท - ด ร - - ด ด ร -ด ร ด ร ด ร ล ด ด ด-ล

ฉน พศ เพง วาเลง ด เหมอนไม ใช ตว นก เฮว เอา เฮว เฮว ฉน พศ เพง วาเลง ด

-ซ ท ล ท ซ - ล -ล ท ด ร ด ด ร ด ล ล ด ล ซ ล ท ซ ล ล ท ล – ซ - ด ร - - ด ด ร -ด ร

เหมอนไม ใช ตว นก จะเลาละลอก วาบอกกบชายใหแก เขาใจ เขา อก เฮว เอา เฮว เฮว

ด ร ด ด ร ด ล ล ด ล ซ ล ท ซ ล ล ท ล – ซ ด ล ร - ด ล ด ด- ร ล ท ซ ล ซ - ซ - ล

จะเลาละลอกวาบอกกบชายใหแกเขาใจ เขา อก แม โฉม ตร ก ด นก ท แม มน กก ไข เอย

ด ด ร – ร -ด ล ล- ด ด ล ร – ด ล ด ด - ร ด ล ร - ด ล ด ด- ร ล ท ซ ล ซ - ซ - ล

วา หงส เอย ไข เอย แม โฉม ตร ก ด นก แม โฉม ตร ก ด นก ท แม มน กก ไข เอย

หญง

- - - ด ร - - - ร - - ด ร - ด ล - ด - - - - - ร - ร - - ด ร - ด ล - ด

หงส เอย เจา วด หวย โรง หงส เอย เจา วด หวย โรง

- - ด ล - - ด ร ล - ด ด - ด ร - - - - - ซ - - ล ล - - - ซ - - - ล

วา จบ ปลา ชอน มา นอน โคง อย ใน โพรง แตด เอย

112

- - - ด ร - - - ร - - ด ด ล - ล - ด - - ด ล - - ด ร ล - ด ด - ด ร - -

หงส เอย วา ตาล เอย วา จบ ปลา ชอน มา นอน โคง

- - ด ล - - ด ร ล - ด ด - ด ร - - - - - ซ - - ล ล - - - ซ - - - ล

วา จบ ปลา ชอน มา นอน โคง อย ใน โพรง แตด เอย

หญง

- - - ด ร - - - ร - - ด ร - ล ด - ล ด - - - - ด ร - ร - - ด ร - ล ด -ล ด

หงส เอย เจา วด สาม ขาว หงส เอย เจา วด สาม ขาว

- ด - ร ล – ล - ด - - ร ด - ร ล - - - ล - ซ - ล - ท ซ - - ล - - - ล

ด หนา เจา ลาย อยางใบ ขาว จ มก เปน หงาว เคยว เอย

- - - ด ร - - - ร - - - ด - ล ด - - - ด - ร ล - ล - ด - - ร ด - ร ล - -

หงส เอย เคยว เอย ด หนา เจา ลาย อยางใบ ขาว

- ด - ร ล – ล - ด - - ร ด - ร ล - - - ล - ซ - ล - ท ซ - - ล - - - ล

ด หนา เจา ลาย อยางใบ ขาว จ มก เปน หงาว เคยว เอย

ชาย

- - - - - ล - ด ร - - ด ร ล - ล ด ล - - - - - ล - ด ร - - ด ร ล - ล ด ล

หงส เอย แม ยอด ผก กะ เฉด หงส เอย แมยอด ผก กะ เฉด

- - ด ด ล - ด ร - ด - - - ร ล - ล - - - - ร ด - - - ด - - ล ล ด - - - -

ถา หาก เลอย มา ขาม เขต ไม โดน ยง ก โดน

113

- - - - - - - ซ - - - ท - ซ - ล - - - ด ร - - ร - - - ด ล - ล ด

เดด ยอด เอย หงส เอย ยอด เอย

- - ร ด - - - ด - - ล ล ด - - - - - - - ร ด - - - ด - - ล ล ด - - - -

ไม โดน ยง ก โดน ไม โดน ยง ก โดน

- - - - - - - ซ - - - ท - ซ - ล

เดด ยอด เอย

ชาย

- - - - - ด ร - ร - - ด ร - ร ล - - - - - - - ล - ด ร - - ด ร - ร ล - -

หงส เอย แม ยอด เซง หงส เอย แม ยอด เซง

- - ด ร ล - ล ร ล - - ด ด ล - ด ร - - - - ด ร - - ด ร ล - - ด ร ล ด ด -

กระ แทก หว ไหล กหงาย เครง ไม ตอง กระ เดา ก เขา ไป เอง

- ล - ล ซ - - ล ซ - - ซ - - - ล - - - ด ร - - ร - - ด ด ล - ล ด - -

แม ยอด เซง ออน เอย หงส เอย วา ออน เอย

- - ด ร - - ด ร ล - - ด ร ล ด ด - - - ด ร - - ด ร ล - - ด ร ล ด ด -

ไม ตอง กระ เดา ก เขา ไป เอง ไม ตอง กระ เดา ก เขา ไป เอง

- ล - ล ซ - - ล ซ - - ซ - - - ล

แม ยอด เซง ออน เอย

ลลาทานองเพลงมความเรยบงายไมยาวเกนไปและไมสลบซบซอน แตละบทมทานองซาไปมาโดยลกคเปนสวนใหญเพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา โดยแตละบทจะมทานองสาคญดงน

114

ตวอยางรปแบบท 1 (ขนเพลง)

- ล - ล - ร ร ด - ร ล ล ล ร ล ล ล ท ด ร - - ด ด ร - ด ร - ล - ล - ร ร ด -

เอง เงอ เอง เงอ ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว เอง เงอ เอง เงอ

ร ล ล ล ร ล ล ล ท - ด ร - ด ด ร - ด

ชะ เอง เงง เงอ ชะ เอง เงง เงย เฮว เอา เฮว เฮว

ตวอยางรปแบบท2 (กลางเพลง)

- ล ล - - ร ด ด ล ร ล ด ด ด ม ร - ด - ด ร - - ด ด ร -ด ร - ล ล - - ร ด ด ล

ถอย หรา ระ คา ไข วา กน แต ใน นะ กลอน ร เฮว เอา เฮว เฮว คอย หรา ระ คา ไข

ร ล ด ด ด ม ร - ด ล ด - ด ด ร ด ด ล ล ซ ซ ล ท ล ซ - ล - ด ร - ด ด ร - ด

วา กน แต ใน นะ กลอน ร ไอรนณรงค หรอ กงกรรม ท วา พ ทา ไว ดบ ด เฮว เอา เฮว เฮว

ตวอยางรปแบบท3(ลงเพลง)

ซ ด ด ดล ด ด ด ล ล ร - ล ร ล ล ซ – ล – ล ล ร - ร - ด ด ล ร ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร-

มากนขาวตง กบหนงหม กนเสยเถด พ ชาย เอย วาหงส เอย ชายเอย มากนขาวตง กบหนงหม

ด ด ด ล ด ด ด ล ล ร- ล ลซ ท ล ท ซ – ล – ล

มากนขาวตง กบหนงหม กนเสยเถด พ ชาย เอย

เพลงเกยวขาวมลกษณะทานองสนยาวแตละบทไมเทากน ทงนขนอยกบบทรองของแตละบท จงทาใหวรรคเพลงและหองเพลงของแตละบทมจานวนไมเทากนเชนเดยวกบเพลงเรอ ซงแตละบท จะม 3 รปแบบทานองทสาคญ ดงทไดยกตวอยางมาดงขางตน โดยในบทอนๆ กจะมรปแบบสาคญ 3 รปแบบเชนเดยวกน เพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา แตละบทจะประกอบไปดวยโนต 5 เสยง คอ “ซอล” “ลา” “ท” “โด” “เร” โนตเสยงตาสด คอ “ซอล” และโนตเสยงสงสด คอ “เร” ทานองมระดบเสยงคอนขางสงแนวทานองเพลงมลกษณะเรวและกระชบ ทาใหทานองมความสนกสนาน เราใจ สวนทานองโนตสาคญทเปนเอกลกษณทบงบอกวาเปนเพลงเรอ คอ ทานองการขนตนเพลง ทานองสวนกลางเพลงและทานองลงเพลงตามทไดทาสญลกษณไว ซงจะเปนโนตเสยงหลกทไมเปลยนแปลง โดยแตละบทกจะเปนโนตลกษณะนเชนเดยวกน

115

ลกษณะโครงสรางคาประพนธ ลกษณะโครงสรางคาประพนธจะเปนกลอนพนบาน ทนยมเรยกวา กลอนหวเดยว ซงจะม

สมผสระหวางวรรคและลกษณะพเศษคอ คาทายของแตละบทจะตองลงทายดวยสระเดยวกน โดยในบทเพลงเกยวขาวนจะเปนการใช “กลอนล และกลอนลก” ซงในแตละบทอาจจะมการใชคาเสรมเพมเตมไดในเวลารองเพอใหกระชบจงหวะหรอเพอสรางอรรถรสในการรองมากขน โดยโครงสรางคาสมผส ดงน

เพลง เกยวขาว

หญง (เฮวเฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

116

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(ลง)

ชาย (เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(ลง)

117

ชาย (เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(ลง)

หญง (เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(เฮว เฮว)

(ลง)

ออกเพลงหงส

หญง

(ลง)

หญง

(ลง)

118

ชาย

(ลง)

ชาย

(ลง)

ลกษณะทางสงคมและวมนธรรมทปรากฎในเนอเพลง ลกษณะทางสงคมเนอหาเพลงสวนใหญจะแสดงออกในรปแบบของการเกยวพาราส โดยใชภาษาทเปนภาษาชาวบาน เปนคาสองแงสองงาม กลอนแดง เปรยบเทยบ โดยสมยกอนการทหนมสาวตางถนกนจะไดมาพบกนนนหาโอกาสไดนอย ดงนนการขอแรงในการลงแขกเกยวขาวจงถอเปน การเปดโอกาสใหหนมสาวมาพบกน และมกจะรองเลนในชวงทพกจากการเกยขาวแลวรองเพอใหเกดความสนกสนานคลายความเหนดเหนอยจากการทางานไดอกเปนอยางด

เครองดนตรประกอบการแสดง

จะใชเสยงปรบมอเปนเครองกากบจงหวะแทนเครองดนตร การแตงกาย

ผหญงแตงกายนงโจงกระเบน สวมเสอแขนยาว สวมงอบ ถอเคยวและรวงขาว ผชายนงกางเกงขายาว สวมเสอ สวมหมวกสาน ถอเคยวและรวงขาว

119

ภาพประกอบ 27 ลกษณะการแตงกายเพลงเกยวขาว

สถานทและโอกาสในการแสดง ในอดตมกเลนในฤดเกบเกยว เลนในนาทลงแขกเกยงขาว สวนในปจจบนนนการลงแขกเกยวขาว ฉะนนเพลงเกยวขาวทเลนทรองกจะเปนการแสดงทบงบอกถงวฒนธรรมของทองถน สามารถแสดงไดตามงานทวไปเพอความสนกสนานและอนรกษสบสาน

120

2.4 เพลงราโทน

ความเปนมาของเพลงราโทน

เพลงราโทน เปนเพลงพนบานประเภทหนง ซงเพลงพนบานเปนงานเพลงชาวบานทถายทอด

มาโดยการเลาปากตอปาก อาศยการฟงและการจดจาไมมการจดบนทกเปนลายลกษณอกษร

ราโทน คอ เพลงราวงทชาวบานนยมเลนกนแพรหลายในชวงสงครามโลกครงท 2 และมา

แพรหลายมากๆ ในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม เนองจากวฒนธรรมราโทนภายใตนโยบายแหงชาต

และภายใตการนาของจอมพล ป. ไดแพรกระจายออกสทองถนไทยทวทกภาคอยางรวดเรว โดย

กระทรวงธรรมการเปนกาลงหลกในการเผยแพรแนะนาราษฎร จนกระทงราโทนไดกลมกลนเขากบ

สงคมไทยจนกลายเปนการละเลนอยางหนงของไทยไปในทสด ราวงหรอราโทนจงถอวาเปนการเลนท

สงเสรมโดยรฐและประสบความสาเรจอยางสง เปนทยอมรบของประชาชนโดยทวไป

ราโทนเปนศลปะของคนในทองถน สาเหตทเรยกวาราโทน เนองจากใช “โทน” ลกษณะเปน

กลองหนาเดยว เปนเครองดนตรหลกในการใหจงหวะ บางครงเรยกวา ราวง โดยเรยกตามลกษณะการ

กาวเทาเคลอนยายตามกนเปนวงของผ รา

ภาพประกอบ 28 ลกษณะการตงวงราเพลงเบกโรง

121

จากการสมภาษณวทยากรอดตผใหญทองอาบ ไขแกว เปนผ ฟนฟเพลงราโทนขนมาในระยะหลง ซงผใหญทองอาบ ไขแกว เลาใหฟงวา ยคสงครามโลกครงท 2 ชาวบานสามโกแรนแคนมาก ดวยขาวยากหมากแพง และบรเวณนยงเปนแหลงซองสมของโจรผ ราย ชายฉกรรจในหมบานตองอาสารบใชชาตดวยการเปนทหารประจากองทมณฑลทหารบกจงหวดลพบร ยามวางกมาจบกลมฝกฝนรองเพลงราโทนหลงจากปลดประจาการกนาเพลงราโทนมาเลนกนแพรหลายในทองถน ประกอบกดวยทางรฐบาลสงกองปราบฝมอด มาตงกองกาลงทบานกะเรนและบานสามโก เพอรบอาสาปราบปรามผ ราย ยามวางจากการปราบเสอทกคาคนกจะมารวมรองเพลงราโทนกบชาวบานวดโบสถจงเปนจดเรมตนของการเลนราโทนในทองถนสามโก ชาวบานสามโกในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 พ.ศ. 2493 – 2494 เมอชาวบานเสรจจากภารกจการงานในไรนาแลวประมาณ 2 ทม กจะมการพกผอนหยอนใจในรปความบนเทง คอ การเลนราโทน ตอมาไดนามาประยกตการเลนโดยใชเครองดนตรรามะนาผสมเขาไปพรอมกบ กรบ และฉง สวนเนอเพลงกรองตามกนมา แบบของเดม เรมจากเพลงไหวคร ตอจากเพลงไหวครจะเปนเพลงเชญ ใหหนมสาวมาเลนมารา การเลนราโทนระยะหลงเปลยนมาเปนรองราและมกองเชยร การราโทนนนผเลนดนตรจะเปนผ รองและราดวย การราเปนคๆ ทาราจะเปนการราตามบทรอง ปจจบนอดตผ ใหญทองอาบ ไขแกว ไดรวบรวมผคนในหมบานขนเปนคณะราโทนชอวา “ราโทนสามโก” การแตงกายเวลาแสดงผหญงนงจงกระเบน ผชายนงกางเกงขายาวมผาขาวมาเคยนเอว วงราโทนของสามโกเปดการแสดงทตวจงหวดหลายครงรวมทงไดเคยแสดงทเวทสวนอาพร กรงเทพฯ ดวย และมโรงเรยนตางๆ สนใจเชญไปเปนผสอนเพอเผยแพรใหเยาวชนรนหลงโดยไมคดคาตอบแทน

ลาดบขนตอนในการเลนราโทนนอกจากจะมเอกลกษณในการราใชบทเฉพาะตวแลว ลาดบเพลง ขนตอนการเลนคลายผกเปนเรอง เรมตงแตไหวคร เพลงเชญชวนและเกยวพาราส ตามดวยบทเพลงราโทนชดรบรก จาก ลา ซงเปนกระบวนการจดวางเพลงการเลนตามลาดบขนตอนการแสดง การเลนราโทนสามโก จะมลาดบขนตอนการเรมเลนจนจบแตละครง 3 ลาดบขนตอน ดงน - การไหวคร กอนการเลนราโทนจะมการประกอบพไหวคร โดยนายลขต จตตกระจาง ผอาวโสในกลมราโทน และเปนผ รบมอบพธไหวครมาจากพสาวซงพสาวกไดรยถายทอดจากหลวงพอทองใบ วดอบทม ผ เชยวชาญในการประกอบพธไหวครตางๆ เปนผ นาการไหวคร สวนเครองประกอบในพธไหวคร ไดแก ธป 9 ดอก เทยน 1 เลม ดอกไม สรา 1 ขวด บหร 1ซอง เงนคากานน 12 บาท พรอมดวยอปกรณประกอบจงหวะทกชนด ไดแก กลองรามะนา ฉง กรบ และผ เลนราโทนจะตองเขารวมในพธไหวครดวย

122

ภาพประกอบ 29 ลงลขตตงกานนบชาครกอมเรมทาการแสดง

- ผ รองและผ เลนเครองประกอบจงหวะจะออกไปนงตรงกลางวง บรเวณทเตรยมไว หรอ

บางครงจะนงดานหนาราวง หรอดานขาง แลวแตสถานทจะอานวย โดยการขนเพลงนน จะมพอเพลง

หรอเปรยบเสมอนหวหนาวงเปนตนเสยงในการขนเพลงทกเพลง พรอมกบทาหนาทตกลองประกอบดวย

ภาพประกอบ 30 ผ รองและนกดนตรประกอบการแสดงราโทน

123

- ผ รา จะยนเรยงแถวหนากระดานสลบชาย หญงตามจานวนครา หรอจะยนเปนแถวหนา

กระดานสองแถวโดยใหฝายชายยนดานหลงฝายหญงกได และรวมรองเพลงแรกดวยเพลงไตรรงคธง

ไทย จบเพลง ตอจานนผ ราผ ราเดนเปนวงกลมนงคกเขา เพอรวมรองและราในเพลงไหวคร (เพลงจด

ธปเทยนและเพลงสบนวจานง) ตอเนองกนจนจบเพลงไหวคร จากนนผ ราทกคนจะยนยนขน แลว

เดนราเปนวงตามทานองและจงหวะเพลงเรอยไปเปนลาดบจนจบกระบวนการ

การเลนราโทนแตเดมเปนการเลนเพอความบรรเทงทวไป และเปนการเลนเพอความสนกสนาน

จะไมไดจากดจานวนผ เลน เพยงแตตองครบคชายหญง แตในปจจบนมไดเลนเพอความบรรเทงเพยง

อยางเดยว แตมการเลนโดยเพออนรกษสบทอดและมผวาจาง แตละครงกอาจจะมการกาหนดจานวน

ผ ราประมาณ 4-5 ค ตามแตเหมาะสม และสงสาคญอกประการหนงเนองจากผ เลนราโทนรนเกา

คอนขางมอายมากและมผ ทเปนเยาวชนรนหลงในหมบานมประสบการณ การแสดงนอยและไมคอยให

ความสาคญ การเลนในปจจบนบางคอาจจะตองใหผหญงแตงกายเปนฝายชายแทนในการเลนบาง

รปแบบการรอง

การขบรองเพลงราโทน ผทเปนตนเสยงหรอหวหนาวง จะเปนผขนเพลงในวรรคแรก

ของบทรองตอจากนนลกคหรอลกวง จะเปนผรองรบในวรรคตอไปจนจบแตละเพลง

ตวอยาง

1.เพลงไตรครงธงไทย

(ตนเสยง) ไตรรงคธงไทย (ลกค) ปลวไสวสวยงามสงา แปดนาฬกา

สญญากนวายนตรง สญญากนวาเคารพธง

สแดงคอชาต สขาวคอศาสนา

สนาเงนนนหนา คอมหาพระจกรพงษ

ไตรรงคคอธง ทไดมาโคงใหกบทาน

เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย เอย เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย

หมายเหต ในกรณเพลงทสองและเพลงทสามจะรองตดตอกนกน โดยไมมการหยด

จงหวะจดเปนเพลงชดเดยวกน สาหรบสองเพลงนเทานน

124

2. จดธปจดเทยน

(ตนเสยง)จดธปจดเทยนวนเวยน(ลกค)ยกกรขนไหว ไหวเทพทาวไทจงไดเขามาคมครอง

แนะนาทาบท เอย โปรดชวยแนะนาทานอง ในเมอลกจะรอง ทานองเสนาะและนาฟง (ซา)

คนดตดใจเมอจะไปใหละลาละลง ราวงเรมตง ขอใหทานมาทศนา (ซา)

3.สบนวจานง

(รองพรอมกนทงหมด)สบนวจานงจะไหวองคพระพทธคณ ททานไดการณ เกอหนนกบประชาชน

ลกจะไหวพระธรรมทแนะนาอยในสากล ใหเขามาใจดล ประชาชนทมาทศนา

ลกจะไหวพระสงฆแทนองคพระสมมา ใหคมครองรกษา ลกยาทงหญงและชาย

คณบดรอยขางขวา คณมารดาอยขางซาย ใหคมครองลกไวโพยภยอยาไดบฑา (ซา)

เนอเพลง

เนอรองเพลงราโทนใชภาษาชาวบานทวๆไปมลกษณะพเศษกวาเพลงพนบานของสามโก

ชนดอนเพราะแตละเพลงจะมความหมายตางกนออกไป และลกษณะคลายจะผกเปนเรองเรมตงแต

ไหวคร เพลงเชญชวนและเกยวพาราส ตามดวยบทเพลงราโทนชดรบรก จาก ลา ซงเปนกระบวนการ

จดวางเพลงการเลนตามลาดบ

เพลงทใชเบกโรงเรมแสดง

1. เพลงไตรรงคธงไทย

ไตรรงคธงไทย ปลวไสวสวยงามสงา แปดนาฬกา

สญญากนวายนตรง สญญากนวาเคารพธง

สแดงคอชาต สขาวคอศาสนา

สนาเงนนนหนา คอมหาพระจกรพงษ

ไตรรงคคอธง ทไดมาโคงใหกบทาน

เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย เอย เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย

2. จดธปจดเทยน

จดธปจดเทยนวนเวยนยกกรขนไหว ไหวเทพทาวไทจงไดเขามาคมครอง

แนะนาทาบท เอย โปรดชวยแนะนาทานอง ในเมอลกจะรอง ทานองเสนาะและนาฟง (ซา)

คนดตดใจเมอจะไปใหละลาละลง ราวงเรมตง ขอใหทานมาทศนา (ซา)

125

3. สบนวจานง

สบนวจานงจะไหวองคพระพทธคณ ททานไดการณ เกอหนนกบประชาชน

ลกจะไหวพระธรรมทแนะนาอยในสากล ใหเขามาใจดล ประชาชนทมาทศนา

ลกจะไหวพระสงฆแทนองคพระสมมา ใหคมครองรกษา ลกยาทงหญงและชาย

คณบดรอยขางขวา คณมารดาอยขางซาย ใหคมครองลกไวโพยภยอยาไดบฑา (ซา)

บทเพลงทใหความหมายเกรนนาและเชญชวนราวง

1. เสยงกลองดง

เสยงกลองดง ฉนฟงยนอยเปนนาน บานโนน ทาเขาจะมงาน (ซา)

จะออกจากบานไปดเขารา

วายงไงไปไหมเพอนรก (ซา) กนละมเพลงมา ฉนอยากจะรา

ไปเถด ไปเถด ละเพอนชาย (ซา) พวกเรารบไป ไปพบสาวงาม

แตพอดเดนมาพบนอง (ซา) พจะตกลองใหนองรา

โจะ พรม โจะ พรม ละโจะพรม เอาละวา (ซา) พรม พรม พรม พรม โตะ พรม พรม (ซา)

2. วนนเปนวนราวง

วนนเปนวนราวง เรามาเลนราโคงในวงราไทย

กระชกกระซอพะนอกนไป ระรนชนใจ อยในวงฟอนรา

ดเถดดวงตะวน(ซา) เรามายนใฝฝนอยรอบขอบฟา

จนทรยอแสงลงมา มนนาเพลนตา มนนาเพลนใจ(ซา)

บทเพลงทใหความหมายในเชงเกยวพาราส

1. ชอมาล

ชอมาล มาล ชอนมาลของใคร หอมระรนชนใจ(ซา) จวนจะไดเวลาสายณห

(สรอย) หนอ ละนอ ละนอ หนอ ละหนอ นอหนอย

หนอย นอย ละหนอนอย หนอหนอ ละนอหนอนอ หนอหนอ ละนอหนอนอย

เตรยมจะไดเดดดม ชนชมใหเสยวใหกระสน (ช) รกนองไมมวนลม (ญ) รกพไมมวนลม

หวใจปลาบปลมไมลมรกกน ( สรอย)

126

2. ยามพระพายราเพย

ยามพระพายราเพย เยนเยอกเจาเอย จตใจไหวหวน

หนาวใจฉนสาน จตใจไหวหวน เมอยามคา

ใครหนอใคร เสยงใครมารองรา เมอยามคา เสยงใครมาดดพณ

พณ พณ พณ พณ เอาพณฟงเพลน ฟงเสนาะเหลอเกน ฉนหลงเพลนเดนไปฟงซอ

ออ ออ ออ ออ ออ(ซา) ฟงเสยงซอประทบใจฉน

บทเพลงทใหความหมาย ปลกใจ เชอผนา การรบ สงคราม

1. จะมองดดาว

จะมองดดาว แสงดาวกเคลอน จะมองดเดอน เดอนไมแลเหน

หนหนามาหายอดรก (เอาละวา) (ซา) วนนตองจากแมตาหวานเยน

ขาศกเขามารกเมองไทย (ซา) พตองจากไปเสยเมอคราวจาเปน

ไปแลวพไมไปลบ ไปแลวจะกลบมาใหนองแลเหน

จากไปเมอคราวจาเปน (ซา) เมอไรจะเหนหนานอง

เอย โอละยา มาสดสายตาทเฝาแลมอง ตองจากคเกาหงอยเหงาเศราใจ(ซา)

มายนรองไห นาตาไหลนอง เอย วรกรรม วรกรรม วางไว

เอย เราเปนไทยตองรกชาตเอย

2. อยธยา

อยธยา อยธยา เปนนกรบมาตงแตใดใด ศกมาทไร ชาวไทยไมทอถอยหน

ถงตวจะตาย ไมเสยดายแตชว จรงหรอ จรงซ(ซา) ฉนกลวจะหนเขาไปเสยจรง

อยาประมาทผหญง ตวอยางยงม(ซา) ดแตแมศรสรโยทย ทานเปนใหญยอดยง

ถงตวเปนหญง กยงไมยอม ยกใหทานเปนยอดสตรไทย ยอมไวลายอยธยา

บทเพลงทใหความหมายในเชงวรรณกรรม

1. มโนหรา

มโนหรามาดวยกน 7 นาง ถอดปกและถอดหางลงลอยเลนนา

ปะละโทนโทน ปะละโทน ปะละโทนโทน ปะละโทนโทน

ฝายวาตาพรานบญเลา รบอาสาเจาพระสธนตดตาม

127

แอบมองยองมาวนยงคา (ซา) มาถงสระนา มโนดาษ

ตาพรานปลอยบวงนาคราช รวบตวดรดมโนหรา

วย – วาย รองหวดผวา วย – วาย รองหวดผวา

มโนหราอกสนขวญหาย รวบกาลงดนสลด นาคราชกรดไมคลาย

จงออนวอนแกตาพรานไพร (ซา) จบฉนทาไม ปลอยฉนเถดตา

สงสารฉนเถดตาจา (ซา) มโนหราตาปลอยไมได

มโนหราจงเรยกพหกนาง (ซา) มาสวมปกหางแลวบนหนไป

มทกขละมาทงนองไว (ซา) ชางใจรายแกนองจรงจรง

ไปเถอะไปเถอะมโนราห ตาจะพาไปไมทอดทง

มโนราหเจาเกดมาเปนหญง(ซา) งามพรอมทกขสงพระสธนประสงค

ตาจบแมนมอนงค(ซา) ดวยความประสงคของพระสธน

ปะ ละโทนโทน โทนปะ โทนโทน ปะ ละโทนโทน โทน ปะ ละโทนโทน

บทเพลงทมความหมาย จาก ลา จบการแสดง

1. สรยาฟาสาง

สรยาฟาสาง เหนลาง ลางหมไมไพรพนา ยามเมอเดอนจากฟา นองยาคงลาคนไพร

ยามเมอเดอนขนฟา นองยาจะมาเยอนใหม จากเธอนนไป หวใจฉนใหอาวรณ(ซา)

ลากอนนะเธอ วนหนาคอยเจอกนใหม ลากอนสายใจ อยไดแลวฉนจะอย

เปนเวร เปนกรรม ถอยหนา ถอยหลง ทาใจจากค อยไดกจะอย เปนคในวงฟอนรา แหม (ซา)

2. รกกลา ไมรกกลา

รกกลา ไมรกกลา..................................................

ลากอนแมเกสรดอกแกว(ซา) หมดเวลาแลวจะตองขอลา

128

เทคนคการรองเพลงราโทนของชมชนสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง จดเปน

วฒนธรรมในการใชภาษา และสาเนยงทองถนซงเปนการสบทอดตามชาตพนธของกลมชนนนๆ อกทง

ยงเปนภมปญญาของบรรรพชนทไดสบทอดกนมาจากรนสรน ในเพลงราโทนนสามารถพบเทคนคการ

รอง ไดดงน

- การโยนเสยง คอ การรองเพลงในชวงคารองและเออนทตองออกเสยง เนนใหมนาหนก และ

กระทบเสยงในบางตอน แตตองสงเกตลลาทานองเพลง ความหนกเบา ชวงจงหวะใหเหมาะสมพอด

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ด ฟ - ร - - ร ม - ร - ร

แปด นา ฬ กา สญ ญา กน วา ยน ตรง

- - - ร ร - ด - ร ฟ - - ร - - ด ด - ล - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ

ท ได มา โคง ให กบ ทาน เพอ เปน ธง สา คญ

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ด ร ม - ร

ใน เมอ ลก จะ รอง ทา นอง เสนาะ และนา ฟง

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ร ด - รซ - - ฟ ฟ - ซ - ร

ททานได กา รณ เกอ หนน กบ ประ ชา ชน

- ล - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ล - ร - - - ม ฟ - - ม ร

ใหคมครอง ลก ไว โพย ภย อยาได บ ฑา

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ม - ร - ฟ

ศก มา ทไร ชาว ไทย ไมทอ ถอย หน

129

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ม - ร - - ม ร - ด - ล

จาก เธอ นน ไป หว ใจ ฉน ให อา วรณ

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ด - ร - - ร ม - - ด ด

ลา กอน สาย ใจ อย ได แลวฉน จะอย

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล ซ ฟ - - - - - ร - ร ม ด - ร ร - ม - ร

อย ได ก จะ อย เปน ค ในวง ฟอน รา

-การผนเสยง คอ การออกเสยงคารองใหไดตามวรรณยกต การผนเสยงนนตองคอยๆเปลง

เสยงชาๆใหคาชดๆ โดยผนจากเสยงหนงไปยงอกเสยงหนง คลายกบการผนวรรณยกต

- - - ร ร - ด - ร ฟ - - ร - - ด ด - ล - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ

ท ได มา โคง ให กบ ทาน เพอ เปน ธง สา คญ

- ล - - - ร ฟ - ร ฟ - ร ด - - ร ร ฟ - - - - - - - - ฟ ล ซ - ล - ฟ

ต ส ขาว คอ ศาส ส นา ส นา เงน นน หนา

-การโหนเสยง คอการทาเสยงใหไหลจากกระดบเสยงสงเดมใหสงขนไปอก

- - - - - - - ม ซ - ร ร - มรด - ร - - - ล - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ

ของ ประ ชา ชาต ไทย เอย เพอ เปน ธง สา คญ

130

- - - - - ล - ร - - - ม ฟ - - ม ร

โพย ภย อยาได บ ฑา

- - - - - - - ด - - ร ฟ - - ร ด - ล - ซ - ล ด - - ล - ด - ร - ล

ยาม พระ พาย รา เพย เยน เยอก เจา เอย จต ใจ ไหว หวน

- - ด ด - - ด ด - ร ฟ ด - - ท ล - - ซ ฟ - ซ ล - - - ด ด ท ด - ท ด

จะมอง ด ดาว แสง ดาว กเคลอน จะมอง ดเดอน ก ไม แล เหน

- - - - - ม - ฟ - - ม ด - ม ฟ - - - ด ร - - ด ท ท - ด ร - ด - ด ม

ไป แลว พ ไม ไป ลบ ไป แลว จะ กลบ มา ใหนอง แล เหน

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ม - ร - - ม ร - ด - ล

จาก เธอ นน ไป หว ใจ ฉน ให อา วรณ

- การยอยจงหวะ คอการรองทประดษฐทานองใหเสยงทควรตกลงตามจงหวะไปตกภายหลง

จงหวะ เพอเพมลลาทาใหเกดความไพเราะ

- - - ม - - ร ด - - ร ร - ด ม ร - - - - - - - ล - - ด ร - - ด ร

จวน จะได เวลา สายนต หนอ ละ นอ ละ นอ

131

‐การรวบเสยง คอ การรวบเสยง 2 เสยงเขาดวยกนใหฟงแลวไมสะดดห

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ด ฟ - ร - - ร ม - ร - ร

แปด นา ฬ กา สญ ญา กน วา ยน ตรง

- - - - - - - - - ร ฟ - ร - ร - ร ด ร - - ฟ - - - ล - - ด ร - - ร ร

แนะ นา ทา บท เอย โปรด ชวย แนะ ทา นอง

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ด ร ม - ร

ใน เมอ ลก จะ รอง ทา นอง เสนาะ และนา ฟง

- ฟ ฟ ฟ - ร ร ฟ - ฟ ซ - ฟ ร - ฟ - - ฟ ด - ฟ - ร - - ท ท ซ - ท ท

อา ละ วา วา ยง ไง ไป ไหม ละเพอน รก กนม เพลง มา ฉน อยาก จะ รา

- - - ด ล - ด ร - ด ด ร - - ด ด - - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ

เมอ จะ ไป ให ละ ลา ละ ลง รา วง เรม ตน

- - - - - - - - - ด - รฟ - - ร ร - - - - ด ด ล - ร - - ด ร - - ด ด

สบ นว จานง จะไหว องค พระพทธ ธ คณ

132

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ร ด - รซ - - ฟ ฟ - ซ - ร

ททานได กา รณ เกอ หนน กบ ประ ชา ชน

- - - - - - - - - ร ร ร ด - - ร ร - - - - ร ร ฟ - ร - - ด ด - ด ล ร - ด

ลกจะไหว พระธรรม ท แนะนา อยใน สา กล

- - - - - - - ร - - - - - ร ฟ ร - ร ฟ ด ด ร - ด - - - ล - ด - ล

ใคร หนอ ใคร เสยง ใคร มารอง รา เมอ ยาม คา

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - ล ล - ล - - - ล - ล - ท - ร

วย วาย รอง หวด ผวา มโนห รา อก สน ขวญ หาย

- การทงเสยง คอ การรองจบของแตละคาโดยไมมเออนตอทายคา เหมอนกบการทงเสยงให

ขาดไป

- - - - - - - - - ร - ร - ร - ร - - - ร - - ด ร ฟ - ร ฟ - ร - - ด ล

ไตร รง ธง ไทย ปลว ส ไว สวย งาม ส งา

- ฟ ฟ ฟ - ร ร ฟ - ฟ ซ - ฟ ร - ฟ - - ฟ ด - ฟ - ร - - ท ท ซ - ท ท

อา ละ วา วา ยง ไง ไป ไหม ละเพอน รก กนม เพลง มา ฉน อยาก จะ รา

การมวนเสยง คอ การขบรองทใชความหนกเบาของระดบเสยงแสดงความชดของคารอง

และการเออนเชนเดยวกบการชอนเสยง โดยเพมความละเอยดของทวงทานอง

133

- - - ม - - ร ด - - ร ร - ด ม ร - - - - - - - ล - - ด ร - - ด ร

จวน จะได เวลา สายนต หนอ ละ นอ ละ นอ

- - ล ม - ร ม ด - - ด ร - ม - ร

หวใจ ปลาบปลม ไมลม รก กน

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - ล ล - ล - - - ล - ล - ท - ร

วย วาย รอง หวด ผวา มโนห รา อก สน ขวญ หาย

- - - - - ท - ร - - ร ล - ท - ร - - ล ล - ล - - - ล - ซ - - ล ท

สง สาร ฉน เถด ตา จา มโนห รา ตา ปลอย ไม ได

- - ท ร - ล - ร - ร - ท - ล ร ท - - - - - ท - ม - ม ฟ ม - ร - ท

มา สวม ปก หาง แลว บน หน ไป ม ทกข ละ มา ทง นอง ไว

- - - - ท ร - ม - ฟ - ม - - ร ท - - - - ท ร - ม - ฟ - ม - - ร ท

มโนห รา เกด มา เปน หญง มโนห รา เกด มา เปนหญง

- - - - - - - ซ - - ล ซ - ฟ - ล - - - - - ม - ร - - ม ฟ - ม - ร

ยาม เมอเดอน จาก ฟา นอง ยา คง ลา คน ไพร

134

-การลกจงหวะ คอ การรองทไมใหลงเสยงตามจงหวะ แตลงเสยงกอนจงหวะ

- - - - - - - ด - - ร ฟ - - ร ด - ล - ซ - ล ด - - ล - ด - ร - ล

ยาม พระ พาย รา เพย เยน เยอก เจา เอย จต ใจ ไหว หวน

- - ท ล - ด - ท - - ท ล - ท - ท - - ฟ ม - ฟ ม - - ฟซ - ฟซ - ซ ม ฟ

มาสด สาย ตา ท เฝา แล มอง ตองจาก ค เกา หงอย เหงา เศราใจ

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - ล ล - ล - - - ล - ล - ท - ร

วย วาย รอง หวด ผวา มโนห รา อก สน ขวญ หาย

- - - - - - - - - ล ล ด - ร - ร ฟ - - - ด - ฟ ร - - - ด ร - ด - ด

ส ร ยา ฟา สาง เหน ลางลาง หม ไม ไพร พนา

- การปนคา คอ การบงคบเสยงตกแตงคารองใหกลมกลอมชดเจน

- - - - - - - - - ร - ร - ร - ร - - - ร - - ด ร ฟ - ร ฟ - ร - - ด ล

ไตร รง ธง ไทย ปลว ส ไว สวย งาม ส งา

- - - - - ด ฟ - ร - - ร ม ร ม - ร - - - - - - - - - รฟ - ร - - ด ด

สญ ญา กน วา เคารพ ธง ส แดง คอ ชา

135

- ล - - - ร ฟ - ร ฟ - ร ด - - ร ร ฟ - - - - - - - - ฟ ล ซ - ล - ฟ

ต ส ขาว คอ ศาส ส นา ส นา เงน นน หนา

- - - - - - - - - ด - ด ล - ด - ร - - - ร - ร - - - ร ฟ - ร - - ร ร

จด ธป จด เทยน วน เวยน ยก กร ขน ไหว

- - - ม ซ - ร ร ด - ร ม ซ - - ร ร - - - ม ซ - ร ร ด - - ร ม ซ - - ร ร

ขอ ให ทาน มา ทศ ศ นา ขอ ให ทาน มา ทศ ศ นา

- - - - - - - - - ร ร ร ด - - ร ร ซ - - - - ร - ร - - - ร - ล ร - ด

ลกจะไหว พระ สงฆ แทน องค พระ สม มา

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ด - ร - - ม ม ซ - - ม ร

ใหคมครอง รก ษา ลก ยา ทง หญง และ ชาย

- - - - - - - ร ฟ - - - - ร ด ท - - - - - ร ซ ฟ - ซ - ร - - ฟ ฟ

เสยง กลองดง ฉนฟง ยน อย เปนนาน

- - - - - ท - ซ - ท - ซ ท ด - ท - - - - - ท - ซ - ท - ซ ท ด - ท

ไป เถด ไป เถด ละเพอนชาย ไป เถด ไป เถด ละเพอนชาย

136

- - ร ด - - ฟ ร - - ด ท - ซ ด ท - - - - - ซ ซ ท - ท - ด ท ซ - ท

พวก เรา รบ ไป ไป พบ สาว งาม แต พอ ด เดน มา พบ นอง

- - - - - ด - ฟ - - ด ด - ด ด - - ด ด ด - ด - ฟ - - ด ด - ด - ด

วน น เปนวน ราวง เรามาเลน รา โคง ในวง รา ไทย

- - ด ฟ - - ด ฟ - - ด ด - - ด ด - - ท ล - ท ด - - ท ด ด - ร - ด

กระซก กระซอ พะนอ กนไป ระรน ชนใจ อยในวง ฟอน รา

- ด ด ด - ร ฟ - - ฟ ฟ ด - ร ฟ - - - - ด - ร - ร ฟ - - - - ร ด ท

เรามายน ใฝ ฝน ละอยรอบ ขอบ ฟา จนทร ยอ แสง ลง มา

- - - - - - - ล - - ด ร - - ด ร - - - - - ด ร ม - - ร ด - ท ร ล

ชอ มา ล มา ล ชอ น มา ล ของ ใคร

- - - - - - - ฟ - - ม ร - ม - ฟ - - - - - - - ฟ - - ม ร - ม - ฟ

หอม ระ รน ชน ใจ หอม ระ รน ชน ใจ

- - ล ท - - ด ม - - - ด - - - ด - ม - ด ม - - - ด - - - - - ท - ล

เมอไร จะ เหน หนา นอง เอย โอ ละ ยา

- - ฟ ม - ฟ ม - - ฟซ - ฟซ - ซ ม ฟ - - ด ด - ร - ท - - ร ด - ท ร ด

ตองจาก ค เกา หงอย เหงา เศราใจ มา ยน รอง ไห นา ตา ไหลนอง

137

- - - ด - ม - ด - - - - - ท - ล - - - ท - - ด ล - - - ท - - - ท

เอย ว ระ กรรม ว ระ กรรม วาง ไว

- - ร ฟ - - ร ร - - ร ฟ - - ร ร - - ร ฟ - ฟ - ร - - ด ล - ด - ด

อยธ ธยา อยธ ธยา เปนนก รบ มา ตงแต ใด ใด

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ม - ร - ฟ

ศก มา ทไร ชาว ไทย ไมทอ ถอย หน

- ซ - ฟ ล ซ - ล - ซ - ฟ ล ซ - ล - - ฟ ร - - ร ฟ - - ฟ ร - ร ฟ ร

จรง หรอ จรง ซ จรง หรอ จรง ซ ฉนกลว จะหน เขาไป เสยจรง

ท - ท ร - ล - ร - - - - ล ล - ม - - - - - ล - ล - ซ - ซ - ล ล ล

มา ถง สระ นา ม โน ดาษ ตา พราน ปลอย บวง นา ค ราช

- - - ซ - - ล ซ - ร - - ท ท - ท - - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท

รวบ ตวด รด ม โนห รา วย วาย รอง หวด ผวา

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - ล ล - ล - - - ล - ล - ท - ร

วย วาย รอง หวด ผวา มโนห รา อก สน ขวญ หาย

138

- ท - ร - - ร ล - ร ท ท - - ท ร - - - - - ท - ซ - - ล ซ - - ล ล

งาม พรอม ทกสง พระสธน ประสงค ตา จบ แม นม อนงค

- - - - - - - - - ล ล ด - ร - ร ฟ - - - ด - ฟ ร - - - ด ร - ด - ด

ส ร ยา ฟา สาง เหน ลางลาง หม ไม ไพร พนา

- - - - - - - ซ - - ล ซ - ฟ - ล - - - - - ม - ร - - ม ฟ - ม - ร

ยาม เมอเดอน จาก ฟา นอง ยา คง ลา คน ไพร

- - - - - - - ร - - ม ฟ - ม - ร - - - - - ล - ร - - ม ร - ด - ล

ยาม เมอเดอน ขน ฟา นอง ยา จะ มา เยอนใหม

ทานองเพลง

เพลงราโทนจะเปนเพลงทมลกษณะพเศษทเปนเอกลกษณ คอทานองของแตละเพลงจะ

แตกตางกนออกไป โดยจะสามารถจดรปแบบตามแตละบทเพลงได ซงแตละเพลงจะมทานองไมยาว

มากนกเพอสะดวกในการจดจา โดยมทานองเพลงดงน

เพลงราโทน

1. เพลงไตรรงคธงไทย

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - - - ร - ร - ร - ร - - - ร - - ด ร ฟ - ร ฟ - ร - - ด ล

ไตร รง ธง ไทย ปลว ส ไว สวย งาม ส งา

139

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ด ฟ - ร - - ร ม - ร - ร

แปด นา ฬ กา สญ ญา กน วา ยน ตรง

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - ด ฟ - ร - - ร ม ร ม - ร - - - - - - - - - รฟ - ร - - ด ด

สญ ญา กน วา เคารพ ธง ส แดง คอ ชา

วรรคท7 วรรคท8

- ล - - - ร ฟ - ร ฟ - ร ด - - ร ร ฟ - - - - - - - - ฟ ล ซ - ล - ฟ

ต ส ขาว คอ ศาส ส นา ส นา เงน นน หนา

วรรคท9 วรรคท10

- - - ร - - ร ร ซ - ร ด - - ร ร - - - - - - - - - ร - ร - ร - ร

คอ ม หา พระจกษ พงษ ไตร รง คอ ธง

วรรคท11 วรรคท12

- - - ร ร - ด - ร ฟ - - ร - - ด ด - ล - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ

ท ได มา โคง ให กบ ทาน เพอ เปน ธง สา คญ

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - - - ม ซ - ร ร - มรด - ร - - - ล - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ

ของ ประ ชา ชาต ไทย เอย เพอ เปน ธง สา คญ

140

วรรคท15

- - - - - - - ม ซ - ร ร - มรด - ร

ของ ประ ชา ชาต ไทย

เพลงไตรรงคธงไทยมรปแบบทานองทงหมด 15 วรรค 60 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 13และ 15 ใชรปแบบเดยวกน สวนวรรคอนๆทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 7 เสยง

คอ “ลา” “โด” “เร” “ม” “ฟา” “ซอล” “ลา” โนตเสยงสงทสดคอ “ลา” และโนตเสยงตาสดคอ “ลา”

ความกลางของชวงเสยงคอ 1 Octave เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “เร” ทานองเพลงม

ระดบเสยงคอนขางตา โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง

ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

2. เพลง จดธปจดเทยน

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - - - ด - ด ล - ด - ร - - - ร - ร - - - ร ฟ - ร - - ร ร

จด ธป จด เทยน วน เวยน ยก กร ขน ไหว

วรรคท3 วรรคท4

ด ล - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - ร - ร - ม รด - ร ร - ม - ร

ไหว เทพ ทาว ไท จง ได เขามา คม ครอง

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - - - - - ร ฟ - ร - ร - ร ด ร - - ฟ - - - ล - - ด ร - - ร ร

แนะ นา ทา บท เอย โปรด ชวย แนะ ทา นอง

141

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ด ร ม - ร

ใน เมอ ลก จะ รอง ทา นอง เสนาะ และนา ฟง

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - ร - ร - - ร ด ร ม - ร - - - - - - - - ด ร - ร - ด - ร

ทา นอง เสนาะ และ นา ฟง ให คน ด ตด ใจ

วรรคท11 วรรคท12

- - - ด ล - ด ร - ด ด ร - - ด ด - - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ

เมอ จะ ไป ให ละ ลา ละ ลง รา วง เรม ตน

วรรคท13 วรรคท14

- - - ม ซ - ร ร ด - ร ม ซ - - ร ร - - - ม ซ - ร ร ด - - ร ม ซ - - ร ร

ขอ ให ทาน มา ทศ ศ นา ขอ ให ทาน มา ทศ ศ นา

เพลงจดธปจดเทยนมรปแบบทานองทงหมด 14 วรรค 56 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 8และ 9 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 13และ14 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆทเหลอ

ไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 7 เสยง คอ “ลา” “โด” “เร” “ม” “ฟา” “ซอล” “ลา” โนตเสยง

สงทสดคอ “ลา” และโนตเสยงตาสดคอ “ลา” ความกลางของชวงเสยงคอ 1 Octave เสยงโนตทพบ

ในทานองมากทสดคอเสยง “เร” ทานองเพลงมระดบเสยงคอนขางตา โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-

ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

142

3. เพลง สบนวจานง

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - - - ด - รฟ - - ร ร - - - - ด ด ล - ร - - ด ร - - ด ด

สบ นว จานง จะไหว องค พระพทธ ธ คณ

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ร ด - รซ - - ฟ ฟ - ซ - ร

ททานได กา รณ เกอ หนน กบ ประ ชา ชน

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - - - - - ร ร ร ด - - ร ร - - - - ร ร ฟ - ร - - ด ด - ด ล ร - ด

ลกจะไหว พระธรรม ท แนะนา อยใน สา กล

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - ร ร - ร - ด ร ร ซ - - ร ร

ใหเขามา ใจ ดล ประชา ชน ทมา ทศ ศ นา

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - - - - - ร ร ร ด - - ร ร ซ - - - - ร - ร - - - ร - ล ร - ด

ลกจะไหว พระ สงฆ แทน องค พระ สม มา

วรรคท11 วรรคท12

- - - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ด - ร - - ม ม ซ - - ม ร

ใหคมครอง รก ษา ลก ยา ทง หญง และ ชาย

143

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - - - - - ร ด ร - ด ร ร ฟ - - - - ร ร ร - - ด ล - ด ด ร

คณ บ ดร อย ขาง ขวา คณ มาร ดา อย ขาง ซาย

วรรคท15 วรรคท16

- ล - - - - - - - ฟ ฟ ซ - ล - ฟ - - - - - ร - ร - - - ม ฟ - - ม ร

ใหคมครอง ลก ไว โพย ภย อยาได บ ฑา

วรรคท17

- - - - - ล - ร - - - ม ฟ - - ม ร

โพย ภย อยาได บ ฑา

เพลงสบนวจานง มรปแบบทานองทงหมด 17 วรรค 68 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 3,7และ 11 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 16และ17 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ ท

เหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 7 เสยง คอ “ลา” “โด” “เร” “ม” “ฟา” “ซอล” “ลา” โนต

เสยงสงทสดคอ “ลา” และโนตเสยงตาสดคอ “ลา” ความกลางของชวงเสยงคอ 1 Octave เชนเดยว

กบสองเพลงแรก เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “เร” ทานองเพลงมระดบเสยงคอนขางตา

โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟง

เหมาะแกการราตามบท

4. เพลง เสยงกลองดง

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - ร ฟ - - - - ร ด ท - - - - - ร ซ ฟ - ซ - ร - - ฟ ฟ

เสยง กลองดง ฉนฟง ยน อย เปนนาน

144

วรรคท3 วรรคท4

- - - - ฟ ร - ซ - ฟ - ร ซ ฟ ฟ - ฟ - - - - ฟ ร - ซ - ฟ - ร ซ ฟ ฟ - ฟ

บาน โนน ทา เขา จะ ม งาน บาน โนน ทา เขา จะม งาน

วรรคท5 วรรคท6

- - - ร ด - - ฟ ร - - ด ท - ซ ดท - - - - - ร ร ฟ - ฟ ซ - ฟ ร - ฟ

จะออก จากบาน ไป ด เขา รา วา ยง ไง ไป ไหม ละเพอนรก

วรรคท7 วรรคท8

- ฟ ฟ ฟ - ร ร ฟ - ฟ ซ - ฟ ร - ฟ - - ฟ ด - ฟ - ร - - ท ท ซ - ท ท

อา ละ วา วา ยง ไง ไป ไหม ละเพอน รก กนม เพลง มา ฉน อยาก จะ รา

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - ท - ซ - ท - ซ ท ด - ท - - - - - ท - ซ - ท - ซ ท ด - ท

ไป เถด ไป เถด ละเพอนชาย ไป เถด ไป เถด ละเพอนชาย

วรรคท11 วรรคท12

- - ร ด - - ฟ ร - - ด ท - ซ ด ท - - - - - ซ ซ ท - ท - ด ท ซ - ท

พวก เรา รบ ไป ไป พบ สาว งาม แต พอ ด เดน มา พบ นอง

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - ซ ซ ท - ท - ด ท ซ - ท - - ร ด - ร ฟ ร - - - ท ท ซ - ท

แต พอ ด เดน มา พบ นอง พ จะ ต กลอง ให นอง รา

วรรคท15 วรรคท16

- - - - - ร - ฟ - ฟ - ซ ฟ ร - ฟ - ฟ ฟ ฟ - ร - ฟ - ฟ - ซ ฟ ร - ฟ

โจะ พรม โจะ พรม ละโจะ พรม เอาละวา โจะ พรม โจะ พรม ละโจะ พรม

145

วรรคท17 วรรคท18

- - - ด - ฟ ร - - ร ด ฟ - ท - ท - - - ด - ฟ ร - - ร ด ฟ - ท - ท

พรม พรมพรม พรม โจะ พรม พรม พรม พรมพรม พรม โจะ พรม พรม

เพลงเสยงกลองดง มรปแบบทานองทงหมด 18 วรรค 72 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 3และ 4 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 5และ11 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 9,10และ 15 ใช

รปแบบทานองเดยวกน วรรคท 12และ13ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 17และ18 ใชรปแบบ

ทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ ทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 6เสยง คอ “ซอล” “ท”

“โด” “เร” “ฟา” “ซอล” โนตเสยงสงทสดคอ “ซอล” และโนตเสยงตาสดคอ “ซอล” ความกลางของ

ชวงเสยงคอ 1 Octave เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “ฟา” ทานองเพลงมระดบเสยง

คอนขางสงเพมความเราใจยงขน โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงม

จงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

5. เพลง วนนเปนวนราวง

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - ด - ฟ - - ด ด - ด ด - - ด ด ด - ด - ฟ - - ด ด - ด - ด

วน น เปนวน ราวง เรามาเลน รา โคง ในวง รา ไทย

วรรคท3 วรรคท4

- - ด ฟ - - ด ฟ - - ด ด - - ด ด - - ท ล - ท ด - - ท ด ด - ร - ด

กระซก กระซอ พะนอ กนไป ระรน ชนใจ อยในวง ฟอน รา

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - ซ - ฟ - - - ซ - - ด ล - - - - - ซ - ฟ - - - ซ - - ด ล

ด เถด ดวง ตะวน ด เถด ดวง ตะวน

146

วรรคท7 วรรคท8

- ด ด ด - ร ฟ - - ฟ ฟ ด - ร ฟ - - - - ด - ร - ร ฟ - - - - ร ด ท

เรามายน ใฝ ฝน ละอยรอบ ขอบ ฟา จนทร ยอ แสง ลง มา

วรรคท9 วรรคท10

- - ท ล - ท - ด - - ท ล - ท - ด - - ท ล - ท - ด - - ท ล - ท - ด

มนนา เพลน ตา มนนา เพลน ใจ มนนา เพลน ตา มนนา เพลน ใจ

เพลงวนนเปนวนราวง มรปแบบทานองทงหมด 10 วรรค 40 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 5และ 6 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 9 และ10 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ ทเหลอ

ไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 6เสยง คอ “ฟา” “ซอล” “ลา” “ท” “โด” “เร” โนตเสยงสงทสดคอ

“เร” และโนตเสยงตาสดคอ “ฟา” เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “โด” ทานองเพลงมระดบ

เสยงคอนขางสงเพมความเราใจใหสนกยงขนยงขน โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด

แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

6. เพลง ชอมาล

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - ล - - ด ร - - ด ร - - - - - ด ร ม - - ร ด - ท ร ล

ชอ มา ล มา ล ชอ น มา ล ของ ใคร

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - ฟ - - ม ร - ม - ฟ - - - - - - - ฟ - - ม ร - ม - ฟ

หอม ระ รน ชน ใจ หอม ระ รน ชน ใจ

147

วรรคท5 วรรคท6

- - - ม - - ร ด - - ร ร - ด ม ร - - - - - - - ล - - ด ร - - ด ร

จวน จะได เวลา สายนต หนอ ละ นอ ละ นอ

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - ด ร ม - - ร ด - ท - ล - - - - - ม ล - ฟ - - ม ร - ม - ฟ

นอ ละ นอ ละ นอ นอย นอย นอย นอย ละนอย นอ นอย

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - ม ล - ฟ - - ม ร - ม - ฟ - - - ล - - - ม - - ร ด ร ม - ร

นอย นอ ละนอ นอ นอ นอย นอย ละนอย นอยนอย นอ

วรรคท11 วรรคท12

- - - - - - - ร - - ด ล - ด - ร - - - - - ด - ม - - ร ด - ท - ล

เตรยม จะ ได เดด ดม ชน ชม ใหเสยง กระ สน

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - ม ล ฟ - - ม ร - ม - ฟ - - - - - ม ล ฟ - - ม ร - ม - ฟ

รกนอง ไมม วน ลม รกพ ไมม วน ลม

วรรคท15

- - ล ม - ร ม ด - - ด ร - ม - ร

หวใจ ปลาบปลม ไมลม รก กน

เพลงชอมาล มรปแบบทานองทงหมด 15 วรรค 60 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง วรรคท 1, และ 6 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 3, 4 และ 11 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 8, 9 และ 13 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 9 เสยง คอ “โด” “เร” “ม” “ฟา” “ลา” “ท” “โด” “เร” “ม” โนตเสยงสงทสดคอ “ม” และโนตเสยงตาสดคอ “โด” ความกลางของชวงเสยงคอ มากกวา 1 Octave เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “เร” แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

148

7. เพลง ยามพระพายราเพย

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - ด - - ร ฟ - - ร ด - ล - ซ - ล ด - - ล - ด - ร - ล

ยาม พระ พาย รา เพย เยน เยอก เจา เอย จต ใจ ไหว หวน

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - ร - - - ด - ด ร ล - ล - ด - ด ร ล - ด - ล - ด - ด

หนาว ใจ ฉน สน จต ใจ ไหว หวน เมอ ยาม คา

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - - - ร - - - - - ร ฟ ร - ร ฟ ด ด ร - ด - - - ล - ด - ล

ใคร หนอ ใคร เสยง ใคร มารอง รา เมอ ยาม คา

วรรคท7 วรรคท8

- ล ฟ ด ด ล - ร - - - - - - - ร - - - ด - ร - ล - ซ - ซ - ล - ด

เสยงใคร มาดด พณ พณ พณ พณ พณ เอา พณ ฟง เพลน

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - - - ด - - ร ด - ด ฟ ร - - - ด - ร ฟ ร - ด - - ล ด - ด

ฟง เสนาะ เหลอ เกน ฉน หลงเพลน เดน ไปฟง ซอ

149

วรรคท11 วรรคท12

- - - - - ล - ร - - - ด - ร - ล - - - - - ล - ร - - - ด - ร - ล

ออ ออ ออ ออ ออ ออ ออ ออ ออ ออ

วรรคท13

- - - ซ - ล ด ซ - - ฟ ซ - ล - ด

ฟง เสยงซอ ประทบ ใจ ฉน

เพลงยามพระพายราเพย มรปแบบทานองทงหมด 13 วรรค 52 หองเพลง ไมมการเปลยน

บนไดเสยง วรรคท 11และ 12 ใชรปแบบเดยวกน สวนวรรคอนๆทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวย

โนต 5เสยง คอ “ฟา” “ซอล” “ลา” “โด” “เร” โนตเสยงสงทสดคอ “เร” และโนตเสยงตาสดคอ “ฟา”

ชวงเสยงคอนขางแคบ เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “โด” ทานองเพลงมระดบเสยง

คอนขางสงเพมความเราใจยงขน โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงม

จงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

8. จะมองดดาว

วรรคท1 วรรคท2

- - ด ด - - ด ด - ร ฟ ด - - ท ล - - ซ ฟ - ซ ล - - - ด ด ท ด - ท ด

จะมอง ด ดาว แสง ดาว กเคลอน จะมอง ดเดอน ก ไม แล เหน

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - ฟ - ซ ม - ฟ ฟ - ม - ฟ - ฟ ฟ ฟ - ฟ - ซ ม - ฟ ฟ - ม - ฟ

หน หนา มาหา ยอด รก เอาละวา หน หนา มาหา ยอด รก

150

วรรคท5 วรรคท6

- - ด ร - - ด ท - - ด ด - ฟ - ด - - - - - ฟ - ม - ม ฟ ซ - ฟ - ฟ

วน น ตองจาก แม ตา หวาน เยน ขา ศก เขามารก เมอง ไทย

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - ฟ - ม - ม ฟ ซ - ฟ - ฟ - - ด ร - ท - ด - ด ฟ ด - ด - ด

ขา ศก เขามารก เมอง ไทย พ ตอง จาก ไป เสยเมอคราว จา เปน

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - ม - ฟ - - ม ด - ม ฟ - - - ด ร - - ด ท ท - ด ร - ด - ด ม

ไป แลว พ ไม ไป ลบ ไป แลว จะ กลบ มา ใหนอง แล เหน

วรรคท11 วรรคท12

- - - - - ท - ด - ด ม ด - ท - ล - - - - - ท - ด - ด ม ด - ท - ล

จาก ไป เสย เมอ คราว จา เปน จาก ไป เสย เมอคราว จา เปน

วรรคท13 วรรคท14

- - ล ท - - ด ม - - - ด - - - ด - ม - ด ม - - - ด - - - - - ท - ล

เมอไร จะ เหน หนา นอง เอย โอ ละ ยา

วรรคท15 วรรคท16

- - ท ล - ด - ท - - ท ล - ท - ท - - ฟ ม - ฟ ม - - ฟซ - ฟซ - ซ ม ฟ

มาสด สาย ตา ท เฝา แล มอง ตองจาก ค เกา หงอย เหงา เศราใจ

วรรคท17 วรรคท18

- - ฟ ม - ฟ ม - - ฟซ - ฟซ - ซ ม ฟ - - ด ด - ร - ท - - ร ด - ท ร ด

ตองจาก ค เกา หงอย เหงา เศราใจ มา ยน รอง ไห นา ตา ไหลนอง

151

วรรคท19 วรรคท20

- - - ด - ม - ด - - - - - ท - ล - - - ท - - ด ล - - - ท - - - ท

เอย ว ระ กรรม ว ระ กรรม วาง ไว

วรรคท21 วรรคท22

- - - - - - - - - ด ม ด - ท - ล - - - - - ท - ด - ม - ล - ท - ด

เอย เรา เปน ไทย ตอง รก ชาต เอย

เพลงจะมองดดาว มรปแบบทานองทงหมด 22 วรรค 88 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 6,7,11และ 12 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 16และ17 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ

ทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 9เสยง คอ “ม” “ฟา” “ซอล” “ลา” “ท” ”โด” “เร” “ม” “ฟา”

โนตเสยงสงทสดคอ “ฟา” และโนตเสยงตาสดคอ “ม” ความกลางของชวงเสยงมากกวา 1 Octave

เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “โด” แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟง

เหมาะแกการราตามบท

9. เพลง อยธยา

วรรคท1 วรรคท2

- - ร ฟ - - ร ร - - ร ฟ - - ร ร - - ร ฟ - ฟ - ร - - ด ล - ด - ด

อยธ ธยา อยธ ธยา เปนนก รบ มา ตงแต ใด ใด

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - - - ฟ - ซ - - ล ฟ - - - - - ร - ร - - ร ม - ร - ฟ

ศก มา ทไร ชาว ไทย ไมทอ ถอย หน

152

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - - - - - ร ฟ ร - - ร ร - - - ด - - ฟ ร - - - ล - ด - ด

ถง ตว จะตาย ไม เสยดาย แต ช ว

วรรคท7 วรรคท8

- ซ - ฟ ล ซ - ล - ซ - ฟ ล ซ - ล - - ฟ ร - - ร ฟ - - ฟ ร - ร ฟ ร

จรง หรอ จรง ซ จรง หรอ จรง ซ ฉนกลว จะหน เขาไป เสยจรง

วรรคท9 วรรคท10

- ฟ ซ ฟ - - ซ ฟ ล - ซ ฟ - - ซ ซ - ฟ ซ ฟ - - ซ ฟ ล - ซ ฟ - - ซ ซ

อยา ประมาท ผ หญง ตวอยาง ยงม อยา ประมาท ผ หญง ตวอยาง ยงม

วรรคท11 วรรคท12

- - ร ด - - ร ฟ - - - ด ฟ ร - ร - - - ด - - ด ท - - - ด - ท - ด

ด แต แมศร ส รโย ทย ทาน เปนใหญ ยอด ยง

วรรคท13 วรรคท14

- ด - ด - - ด ท ร - - ด ด - - ท ด - - - - - ร - ร ท - - ฟ - - ซ ฟ

ถง ตว เปน หญง กยง ไม ยอม ยก ให ทาน เปนยอด

วรรคท15

- - - - ซ ซ - ซ - ร - ฟ - - - ร - - ร ฟ - - ร ร

สตร ไทย ยอม ไว ลาย อยธ ธยา

เพลงอยธยา มรปแบบทานองทงหมด 15 วรรค 62 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 6 และ 12 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 9 และ10 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ ทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต12เสยง คอ “ลา” “ท” “โด” “เร” “ม ”“ฟา” “ซอล” “ลา” “ท” “โด” “เร” “ฟา” โนตเสยงสงทสดคอ “ซอล” และโนตเสยงตาสดคอ “ซอล” ความกลางของชวงเสยงมากกวา 1 Octave เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “เร” แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

153

10. มโนหรา

วรรคท1 วรรคท2

- - - - ร ท - ท - ล ซ ล - ท ท - ท ล - ล - - ท - ร - - ท ท - ล ซ ท

มโนห รา มา ดวย กน 7 นาง ถอด ปก ถอด หาง ลง ลอย เลนนา

วรรคท3 วรรคท4

- - - ฟ ร ม - ม - ม - ฟ ร ม - ม - - - ร ล ท - ท - ท ร ล ท - ท

ปะ ละโทน โทน โทน ปะ ละโทน โทน ปะ ละโทน โทน โทน ปะ ละโทน โทน

วรรคท5 วรรคท6

- - - - ซ - ล ซ - ท ท - ท - ท - ร - ท - ร - - ท ร ท ท ล ซ - ล

ฝาย วา ตาพราน บญ เลา รบ อา สา เจาพระสธน ตด ตาม

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - ร - ม - ฟ - ม - ร ร ร - ท ท ท ท - ร - ม - ฟ - ม - ร ร ร

แอบ มอง ยอง มา วน ยง คา อะละวา แอบ มอง ยอง มา วน ยง คา

วรรคท9 วรรคท10

ท - ท ร - ล - ร - - - - ล ล - ม - - - - - ล - ล - ซ - ซ - ล ล ล

มา ถง สระ นา ม โน ดาษ ตา พราน ปลอย บวง นา ค ราช

วรรคท11 วรรคท12

- - - ซ - - ล ซ - ร - - ท ท - ท - - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท

รวบ ตวด รด ม โนห รา วย วาย รอง หวด ผวา

154

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - ล ล - ล - - - ล - ล - ท - ร

วย วาย รอง หวด ผวา มโนห รา อก สน ขวญ หาย

วรรคท15 วรรคท16

- - - ล ซ - ล ล - - - ท - - ล ซ - - - ล - - ล ล - - ท ร - - ล ท

รวบ กาลง ดน สลด นาค คราช ก รด ไม คลาย

วรรคท17 วรรคท18

- - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท - - - - - ท - ม - ฟ - ม - - ร ท

ออน วอน แก ตา พรานไพร ออน วอน แก ตา พรานไพร

วรรคท19 วรรคท20

- ล - ร - - ท ท - ล - ร - - ล ท - - - - - ท - ร - - ร ล - ท - ร

จบ ฉน ทา ไม ปลอย ฉน เถด ตา สง สาร ฉน เถด ตา จา

วรรคท21 วรรคท22

- - - - - ท - ร - - ร ล - ท - ร - - ล ล - ล - - - ล - ซ - - ล ท

สง สาร ฉน เถด ตา จา มโนห รา ตา ปลอย ไม ได

วรรคท23 วรรคท24

- - - - ท ร - ม - ฟ - ม - ร - ท - ท ท ท ท ร - ม - ฟ - ม - ร - ท

มโนห รา จงเรยก พ หก นาง อะละวา มโนห รา เรยก พ หก นาง

วรรคท25 วรรคท26

- - ท ร - ล - ร - ร - ท - ล ร ท - - - - - ท - ม - ม ฟ ม - ร - ท

มา สวม ปก หาง แลว บน หน ไป ม ทกข ละ มา ทง นอง ไว

155

วรรคท27 วรรคท28

- - - - - ท - ม - ม ฟ ม - ร - ท - - - ล - ท - ร - - ท ร - - ท ท

ม ทกข ละ มา ทง นอง ไว ชาง ใจ ราย แกนอง จรงๆ

วรรคท29 วรรคท30

- - - - - ท - ม - ท - ม ท ท - ท - - - ล - - ซ ล - ล - - ท ล - ท

ไป เถอะ ไป เถอะ มโนห รา ตา จะพา ไป ไมทอด ทง

วรรคท31 วรรคท32

- - - - ท ร - ม - ฟ - ม - - ร ท - - - - ท ร - ม - ฟ - ม - - ร ท

มโนห รา เกด มา เปน หญง มโนห รา เกด มา เปนหญง

วรรคท33 วรรคท34

- ท - ร - - ร ล - ร ท ท - - ท ร - - - - - ท - ซ - - ล ซ - - ล ล

งาม พรอม ทกสง พระสธน ประสงค ตา จบ แม นม อนงค

วรรคท35 วรรคท36

- - - - - ท - ซ - - ล ซ - - ล ล - - ร ม - - ม ฟ - ม - ฟ - - ร ม

ตา จบ แม นม อนงค ดวยความ ประสงค ของ พระ ส ธน

วรรคท37 วรรคท38

- - - ฟ ร ม - ม - ม - ฟ ร ม - ม - - - ร ล ท - ท - ท - ร ล ท - ท

ปะ ละโทน โทน โทน ปะ ละโทน โทน ปะ ละโทน โทน โทน ปะ ละโทนโทน

เพลงมโนราห มรปแบบทานองทงหมด 38 วรรค 152 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 3, 4,37 และ 38 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 7และ 10 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 11 และ

30 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 12,13,17 และ 18 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 20 และ 21

ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 23,31 และ 32 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 26 และ 27 ใช

156

รปแบบทานองเดยวกน วรรคท 34 และ 35 ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆ ทเหลอไมมรปแบบ

ทซากน ประกอบดวยโนต เสยง คอ “ซอล” “ลา” “ท” “โด” “เร” “ม” “ฟา” โนตเสยงสงทสดคอ “ฟา”

และโนตเสยงตาสดคอ “ซอล” เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “ท” ทานองเพลงมระดบเสยง

คอนขางสงเพมความเราใจยงขน โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด แนวทานองเพลงม

จงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟงเหมาะแกการราตามบท

11. สรยาฟาสาง

วรรคท1 วรรคท2

- - - - - - - - - ล ล ด - ร - ร ฟ - - - ด - ฟ ร - - - ด ร - ด - ด

ส ร ยา ฟา สาง เหน ลางลาง หม ไม ไพร พนา

วรรคท3 วรรคท4

- - - - - - - ซ - - ล ซ - ฟ - ล - - - - - ม - ร - - ม ฟ - ม - ร

ยาม เมอเดอน จาก ฟา นอง ยา คง ลา คน ไพร

วรรคท5 วรรคท6

- - - - - - - ร - - ม ฟ - ม - ร - - - - - ล - ร - - ม ร - ด - ล

ยาม เมอเดอน ขน ฟา นอง ยา จะ มา เยอนใหม

วรรคท7 วรรคท8

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ม - ร - - ม ร - ด - ล

จาก เธอ นน ไป หว ใจ ฉน ให อา วรณ

วรรคท9 วรรคท10

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ม - ร - - ม ร - ด - ร

จาก เธอ นน ไป หว ใจ ฉน ให อา วรณ

157

วรรคท11 วรรคท12

- - - - - - - - - ร - ด - - ม ร - - - - - ด - ร - - ม ร - - ด ล

ลา กอน นะเธอ วน หนา คอยเจอ กนใหม

วรรคท13 วรรคท14

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล - ฟ - - - - - ด - ร - - ร ม - - ด ด

ลา กอน สาย ใจ อย ได แลวฉน จะอย

วรรคท15 วรรคท16

ร - - - - - - - - ร - ร - ร - ร - ร ฟ - ฟ - ร - ฟ - ร - ร - - ด ล

เปน เวร เปน กรรม ถอย หนา ถอย หลง ทา ใจ จาก ค

วรรคท17 วรรคท18

- - - - - - - - - ฟ - ซ - ล ซ ฟ - - - - - ร - ร ม ด - ร ร - ม - ร

อย ได ก จะ อย เปน ค ในวง ฟอน รา

วรรคท19

- ร ฟ - - - ร - ร ม ด -ร ร - ม - ร

แหม เปน ค ในวง ฟอน รา

เพลงสรยาฟาสาง มรปแบบทานองทงหมด 19 วรรค 76 หองเพลง ไมมการเปลยนบนไดเสยง

วรรคท 3และ 5 ใชรปแบบเดยวกน วรรคท 4, 6, 8 และ 10 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 7, 9 และ

13 ใชรปแบบทานองเดยวกน วรรคท 12 และ 14ใชรปแบบทานองเดยวกน สวนวรรคอนๆทเหลอไมม

รปแบบทซากน ประกอบดวยโนต 11เสยง คอ “ลา” “ท” “โด” “เร” “ม” “ฟา” “ซอล” “ลา” “โด” “เร”

“ม” “ฟา” โนตเสยงสงทสดคอ “ฟา” และโนตเสยงตาสดคอ “ลา” ความกลางของชวงเสยงมากกวา 1

Octave เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “เร” แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ

นาฟงเหมาะแกการราตามบท

158

12. รกกลา ไมรกกลา

วรรคท1 วรรคท2

- - - ฟ - - ด ร - - ร ฟ - - ด ร - - - - - ด - ท - ท ด ท ร - ท - ด

รก ก ลา ไม รก ก ลา ลา กอน แม เกสร ดอก แกว

วรรคท3 วรรคท4

ท - - - - ด - ท - ท ด ท ร - ท - ด ท - ด - ร - ร - ฟ - - ร ฟ - ด ฟ ร

ลา กอน แมเกสร ดอก แกว หมด เว ลา แลว จะตอง ขอ ลา

เพลงรกกลา ไมรกกลา มรปแบบทานองทงหมด 4 วรรค 16 หองเพลง ไมมการเปลยนบนได

เสยง วรรคท 2 และ 3 ใชรปแบบเดยวกน สวนวรรคอนๆ ทเหลอไมมรปแบบทซากน ประกอบดวยโนต

4 เสยง คอ “ท” “โด” “เร” “ฟา” โนตเสยงสงทสดคอ “ฟา” และโนตเสยงตาสดคอ “ท” ชวงเสยงแคบ

โดยพจารณาจากเสยงทตาสด-ถงเสยงทสงสด เสยงโนตทพบในทานองมากทสดคอเสยง “โด” ทานอง

เพลงมระดบเสยงคอนขางตา ใหความรสกเศรา แนวทานองเพลงมจงหวะปานกลาง ไพเราะ นาฟง

เหมาะแกการราตามบท

ลกษณะโครงสรางคาประพนธ

ลกษณะโครงสรางคาประพนธจะเปนลกษณะแบบกลอนเปลา คอ เปนกลอนทมคาสมผสแต

ไมมการบงคบตายตวในรปแบบฉนทลกษณ โดยมโครงสรางสมผส ดงน

159

เพลงทใชเบกโรงเรมแสดง

1. เพลงไตรรงคธงไทย

(เอย)

2. จดธปจดเทยน

(ซา)

(ซา)

3. สบนวจานง

(ซา)

160

บทเพลงทใหความหมายเกรนนาและเชญชวนราวง

1. เสยงกลองดง

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา) (ซา)

2. วนนเปนวนราวง

(ซา)

(ซา)

บทเพลงทใหความหมายในเชงเกยวพาราส

1. ชอมาล

(สรอย) หนอ ละนอ ละนอ หนอ ละหนอ นอหนอย

หนอย นอย ละหนอนอย หนอหนอ ละนอหนอนอ หนอหนอ ละนอหนอนอย

(ช) (ญ)

(สรอย)

161

2. ยามพระพายราเพย

(ซา)

บทเพลงทใหความหมาย ปลกใจ เชอผนา การรบ สงคราม

1. จะมองดดาว

(เอาละวา)(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

2. อยธยา

(ซา)

(ซา)

162

บทเพลงทใหความหมายในเชงวรรณกรรม

1. มโนหรา

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

(ซา)

163

บทเพลงทมความหมาย จาก ลา จบการแสดง

1. สรยาฟาสาง

(ซา)

2. รกกลา ไมรกกลา

............................................................

ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง

1. เพลงไตรรงคธงไทย เปนบทเพลงทแสดงใหเหนถงความรกชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

ซงเปนสถาบนทเปนศนยรวมใจของคนไทย โดยมธงชาตเปนสอในความแสดงออกซงความรก ความเทดทน

ในความเปนชาตไทย

2. เพลงจดธปจดเทยน เปนบทเพลงทมเนอหาใจความเกยวกบพธกรรมทถอวาผกพนมา

กบวถชวตคนไทยตงแตอดตจนถงปจจบน คอ พธการไหวครกอนทจะเรมทาการแสดง โดยมการกลาว

ขอพรจาก ครทวยเทพ ครบาอาจารย ใหการแสดงสาเรจลลวงราบรนไปไดด และถกตาตองใจแกผชม

การแสดง

3. เพลงสบนวจานง เปนบทเพลงหนงทมเนอหาในการไหวคร วถชวตของคนไทยนนยง

ผกพนกบศาสนา บดามารดา นอกจากทจะกลาวไหวเคารพครทใหความร เรายงตองระลกถงและให

ความสาคญกบศาสนา บดามารดา เพอขอพรใหคมครองการแสดงใหราบรน ถกตาตองใจผมาชมรก

เชนกน

164

4. เพลงเสยงกลองดง เปนบทเพลงทใหความหมายเกยวกบการเชอเชญใหมารวมสนกใน

การราวง และแฝงในเรองการเกยวพาราสของหนมสาวในสมยกอน เพราะในสมยกอนสงคมไทย

คอนขางจะใหความสาคญของจารตประเพณ การจะพบกนของหนมสาวนนจะพบกนไดแคเฉพาะกาล

ทเหมาะสมเทานน

5. เพลงวนนเปนวนราวง เปนบทเพลงอกบทเพลงหนงทมเนอหาในการเชอเชญใหชาย

หญงรวมสนกในการราวง ซงเปนการเกยวพาราสทแฝงไวในเนอเพลงอยางสวยงาม

6. เพลงชอมาล เนอหาของบทเพลงเปนการเปรยบเทยบในเชงเกยวพาราส โดยเปรยบสตร

เปนดอกไมงาม ทมกลนหอมยวยวนใจชายใหใฝหา จนไมมวนลม

7. เพลงยามพระพายราเพย เปนอกบททมเนอหาสาระเกยวกบการเกยวพาราสอยางชดเจน

โดยใชสานวนภาษาเปรยบเทยบผานสายลม และเสยงดนตร ซงถอวาการใชภาษาทแสดงถงวฒนธรรม

ในอดตไดอยางด เกยวกบเกยวพาราส

8. เพลงจะมองดดาว เปนบทเพลงทสะทอนใหเหนวถชวตของคนไทยในสมยกอน เกยวกบ

การทาศกสงคราม ทตองพลดพรากจากคนรก และครอบครวเพอไปรบใชชาตแผนดน ซงในเนอเพลง

ยงกลาวถงการราลา และกลาวถงการสงคนรกไปทาศกสงครามจงทาใหเหนภาพยอนไปในอดตได

อยางชดเจน ตรงกบคาทวา หนาทตองมากอนอนใด

9. เพลงอยธยา อยธยา เปนบทเพลงทกลาวถงความกลาของวรสตรคนสาคญของประวตศาสตร

ชาตไทยในอดต ทยอมเสยสละเพอแผนดน ถงแมตวจะเปนหญง แตความเดดเดยวและกลาหาญหา

แพผชายแตอยางใด จงถอเปนแมแบบทดของสตรในปจจบน ทผชายไมควรมองขามความเปนสตรไป

10. เพลงมโนราห เปนบทเพลงทกลาวถงวรรณคดไทยเรองทถอวาเปนอมตะอกเรองของคน

ไทย คอเรอง พระสธน – มโนราห ซงในเนอเพลงจะกลาวถงตอนสาคญทจะทาใหคขวญ วรรณคด ได

พบกน โดยไดบอกเลาเรองราวผานบทเพลง

11. เพลงสรยาฟาสาง เปนบทเพลงทมเนอหาเกยวกบการลา เนอหาสาระของบทเพลงจะ

เปนการกลาวราลา และการใหสญญาเพอจะไดพบกนใหมในโอกาสตอไป และยงสะทอนใหเหนนสย

คนไทยทกลาววา ไปลา มาไหว อกดวย

12. เพลงรกกลา ไมรกกลา เปนอกบทเพลงทมเนอหาสาระในการลา เมอถงเวลาทจบการ

แสดง

165

เครองดนตรและผรองประกอบการแสดงราโทน

เครองดนตรทใชประกอบการแสดงราโทนของสามโกนน จากการสมภาษณลงลขตทเปน

ผบรรเลงเลาวาแตเดมใชโทนเปนเครองประกอบการรอง แตเนองจากเวลาไปทาการแสดงเสยงของ

เครองดนตรส เสยงของการแสดงอนๆไมได จงลองเปลยนมาเปนใชรามะนาแทน เนองจากมเสยงทดง

และเราใจมากกวา ในชวงแรกทเปลยนมาใชรามะนานน ใชรามะนา 2 แตตอมาระยะหลงไดลดเหลอ

เพยงใบเดยว นอกจากนกยงมเครองประกอบจงหวะอก คอ ฉงและกรบ สวนผ ททาหนาทตรามะนาก

ทาหนาทเปนตนเสยงในการขนเพลงอกดวยโดยผ ทบรรเลงเครองประกอบจงหวะกทาหนาทเปนผ รอง

ดวยหลงจากทตนเสยงขนเพลงแลว โดยมหนาทบกลองรามะนาทใชประกอบการรองทานองหลกดงน

---โจง ---ทง -ทง-โจง -ทง-ทง -โจง-- -โจง-ทง -ทง-โจง -ทง-ทง

ภาพประกอบ 31 เครองดนตรทใชประกอบราโทน

166

ภาพประกอบ 32 เขาควายทใชประกอบการตงเสยงกลอง

การแตงกาย

การแตงกายผ ราโทน จากการสมภาษณพบวา ผ ราฝายหญงจะแตงกายอย 2 แบบ คอ แบบ

แรกนงโจงกระเบน สวมเสอแขนยาวคอกลมหลากสบาง สเดยวกนบางตามโอกาส แบบทสอง คอนง

โจงกระเบน หมสไบ สวนเครองประดบกใสตามความเหมาะสมทเปนของสวนตว ผ ราฝายชายจะนง

กางเกงขายาว เสอคอกลมแขนสน จะเปนเสอผาพนหรอลายดอก ตามเหมาะสม และมผาคาดเอวจะ

เปนผาสหรอผาขาวมากได

167

ภาพประกอบ 33 ลกษณะการแตงกายของเพลงราโทน

สถานทและโอกาสในการแสดง

การเลนราโทนของหมบานสามโก เมอไดรบการฟนฟขนในระยะแรกๆ คอ พ.ศ. 2521 ยงเปน

การเลนในงานประจาปในทองถน และเปนการเลนของผ ใหญทคอนขางจะมอาย ซงเดกรนใหมไมคอย

ไดพบเหนมากนก จงทาใหตอมานอกจากจะเลนเพยงแตในหมบาน กไดรบเชญไปแสดงในงานตางๆ

ตางถน ซงทาใหราโทนของสามโกเปนเอกลกษณอยางหนงของจงหวดอางทอง

ดงนนราโทนของสามโกตงแตอดตจนถงปจจบนไมไดเพยงแตเลนแคในงานประจาปของ

หมบานเพยงอยางเดยว แตยงไดไปแสดงในงานตางๆทมผ วาจางหรอเชญไปเปนวทยากรสาธต

เกยวกบเพลงในโอกาสตางๆ ซงจะไดรบคาตอบแทนตามความเหมาะสมของผวาจางโดยผานความ

เหนชอบของอดตผใหญบาน นายทองอาบ ไขแกวและคณะรวมกนทรวมกนฟนฟ  

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง ซงดาเนนมาเปน

ลาดบ สามารถสรปผลการศกษาไดดงน

ความมงหมายของการศกษาคนควา

1. ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อา เภอสามโก จงหวด

อางทอง

2. ศกษาเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

สรปผลการศกษาคนควา 1. ศกษาวฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก

จงหวดอางทอง

1.1 ดานสภาพทวไปของตาบลสามโก

ทตงและอาณาเขตตาบลสามโก

ตาบลสามโกอยในเขตอาเภอสามโกอยหางจากตวจงหวดอางทองไปทางทศ

ตะวนตกตามทางหลวงแผนดนหมายเลข 3064 แลวแยกเขาทางหลวงแผนดนหมายเลข 3195 ระยะทาง

ประมาณ 29 กโลเมตร มอาณาเขตตดตอกบ ตาบลมงคลธรรมนมต ตาบลอบทม ตา บลราษฎรพฒนา

ตาบลอบทม อาเภอสามโก จงหวดอางทอง และอาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร

สภาพภมประเทศ

ตาบลสามโก ตงอยในเขตการปกครองของเทศบาลตาบลสามโกพนทสวนใหญเปนท

ราบลม มระบบนาชลประทานครอบคลมเกอบเตมพนท มการคมนาคมไปมาสะดวกเหม าะแกการ

ประกอบอาชพดานการเกษตร

สภาพภมอากาศ

ตาบลสามโกโดยทวไปสามารถแบงฤดกาลออกไดเปน 3 ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน

ฤดหนาว

การปกครอง

ตาบลสามโก เปนตาบลหนงอยในเขตเทศบาลสามโก สาหรบเขตการปกครองของ

ตาบลสามโก ตามกฎหมายลกษณะการปกครองทองท พ.ศ. 2457 โดยการปกครองออกเปน 10 หมบาน

169

การคมนาคม

การเดนทางจากอาเภอเมองอางทองไปยงอาเภอสามโกสามารถเดนทางโดยรถยนต

ตามทางหลวงจงหวดหมายเลข 3064 แยกซายเขาทางหลวงจงหวดหมายเลข 3195 แลวแยกขวาเขา

อาเภอรวมระยะทาง 29 กโลเมตร การคมนา คมระหวางอาเภอกบตาบลตางๆ มถนนลาดยางและ

ลกลงลกรง เชอมตอกนไดตลอดสาย

จานวนประชากร

ประชากรในเขตตาบลสามโกมทงสน 4,984 คน และมจานวนครวเรอน 1,541 ครวเรอน

การสาธารณปโภค

แหลงนาเพอการอปโภค – บรโภค

ประชาชนในเขตตาบลสามโก ทกครวเรอนใชนาเพอการอปโภค – บรโภค จาก

นาประปาหมบาน (นาใตดน) ครบทกหมบาน

ไฟฟา

ตาบลสามโกมการไฟฟาสวนภมภาคสาขายอยอาเภอสามโก จานวน 1 แหง

การสอสาร

ตาบลสามโกมระบบสอสารและการโทรคมนาคม จานวน 4 แหง

การสาธารณสข

ตาบลสามโกมสถานบรการดานการสาธารณสข จานวน 2 แหง

การศกษาและสถานศกษา

ตาบลสามโกม ศนยพฒนาเดกเลกจานวน 3 แหง มสถานศกษาในระดบประถมศกษา

จานวน 3 แหง และมสถานศกษาระดบมธยมศกษา จานวน 1 แหง

สภาพบานเรอน

สภาพบานเรอนในตาบลสามโกนน มทงสภาพบานเรอนทเปนแบบสงคมเมอง และ

สงคมชนบทดงเดมผสมผสานกนอย

ครอบครว

ตาบลสามโกเปนแบบครอบครวใหญ มป ยา พอแมลก หรอ ตา ยาย พอแมลก

อาศยอยรวมกน

การประกอบอาชพ

การประกอบอาชพสวนใหญ คอการทานาและการเกษตรอนๆ

170

วถชวต

การดารงชวตของคนในตาบลสามโกนนจะเหนไดวามทงการดารงชวตแบบสงคมเมอง

และสงคมชนบทซงผสมผสานกนอย ไมวาจะเปนสภาพบานเรอน อาหาร รวมถงเรองการแตงกาย

โดยคนเกาแกทม อายประมาณ 40 ปขนไป ยงคงใชวถชวตตามเดมเหมอนสมยกอน แตคนทเปนคน

รนใหมกจะใชชวตตามสงคมเมองในยคปจจบน จงทาใหแตละครอบครวสวนใหญในตาบลสามโกม

การดารงชวตทงแบบสงคมเมองผสมผสานกนไป

ภาษา

ใชภาษากลางเหมอนกรงเทพมหานคร

การแตงกาย

แตงกายแบบชาวบานทวไปธรรมดา ไมมเอกลกษณทองถนทโดดเดน

ศาสนา

ประชาชนสวนมากนบถอศาสนาพทธ เปนศาสนาประจาทองถน

1.2 ดานวฒนธรรม

ความเชอและพธกรรม

ความเชอและพธกรรมทเกยวข องกบประชาชนในตาบลสามโก เปนความเชอและ

พธกรรมทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ รนตอรนทถอปฏบตกนมาโดยมไดขาด เพราะเชอวาถา

ปฏบตขาดตกบกพรองกจะทาใหเกดสงทไมเปนมงคลกบคนในครอบครว เชน อาจเกดเจบไขไดปวย

หรอประสบอบตเหต ความเชอและพธกรรมทรวบรวมไดจากการสมภาษณ คอ การไหวผโลง การไหวผ

ขนมกงและการไหวผหมอ

วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบาน

วฒนธรรมทเกยวของกบเพลงพนบานในสามโกนน แบงได ดงน

1. การตงกานนกอนเรมทาการแสดง

2. การแตงกายรวมถงอปกรณทใชในการประกอบการแสดง

3. การขอขมาซงกนและกนหลงจากจบการแสดง

การสบทอดเพลงพนบาน

สบทอดกนมาปากตอปากจากรนสรน โดยการไดยนไดฟงและจดจามารองเลนกน

การอนรกษเพลงพนบาน

การยนดทจะเปนวทยากรเผยแพร และถายทอดใหแ กผ ทสนใจในการรองการเลน

เพลงพนบาน

171

บทบาทของเพลงพนบานทมตอสงคมในหมบาน

สรางความเขมแขงในกลมชมชนและเสรมสรางความเขมแขงทางวฒนธรรมทาง

เพลงพนบาน

คานยมในเพลงพนบาน

เพลงพนบานสามโกยงเปนคานยมทมคณคาในกลมผสงวยและวยกลางคนตอนปลาย

สวนในกลมเยาวชนรนใหมไมคอยใหความสาคญกบเพลงพนบานเทาทควรนกเพราะยคสมยทเปลยนแปลง

ไป

2. ศกษาเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ผ วจยไดศกษาบทเพลงในครงน จานวน 15 เพลง ดงน

1. เพลงเหเรอ

2. เพลงเรอ

3. เพลงเกยวขาว

4. เพลงราโทน จานวน 12 เพลง

4.1 เพลงไตรรงคธงไทย

4.2 เพลงจดธปจดเทยน

4.3 เพลงสบนวจานง

4.4 เพลงเสยงกลองดง

4.5 เพลงวนนเปนวนราวง

4.6 เพลงชอมาล

4.7 เพลงยามพระพายราเพย

4.8 เพลงจะมองดดาว

4.9 เพลงอยธยา

4.10 เพลงมโนราห

4.11 เพลงสรยาฟาสาง

4.12 เพลงรกกลา ไมรกกลา

โดยสรปตามหวขอดงน

รปแบบการรอง

- เพลงเหเรอ เปนเพลงทนยมเลนกอนหรอระหวางการรอการแขงขนเรอยาว พอเพลงแมเพลง

จะหยบเอาบ ทวรรณคดมารองเลนใสทานองกน การขบรองเพลงเหเรอ ผ ทเปนตนเสยงจะเปนผ รอง

เพลงคนเดยวเทานน โดยมลกครองเออนรบสอดทละวรรคจนจบเพลง

172

- เพลงเรอกนยมรองในเรอ มบทปลอบ บทประ ลกพาหน ชงช ตหมาก วากนไปตามลาดบ

ของแตละชนดเพลง การรองเพ ลงเรอเปนการรองโตตอบกนระหวางชายหนมและหญงสาวในลาเรอ

ผ ทเปนตนเสยงทงหญงและชาย สดแลวแตวาจะใหฝายใดขนรองกอน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออน

เออ เออ เอง เอ ย ลกคทงหมดจะรบวา ฮา ไฮ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละน อย ฮา

ไฮ ตอจากนน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออนเหมอนเดม คอ เออ เออ เอง เอย ตอจากนนจะเปนคารอง

ตอไปจนถงคาทตองบากลง ซงเปนทรกนเฉพาะเพลง ลกคจะรบวา ฮาไฮ แลวตนเสยงจะรองคาทเหลอ

ตอไปอก ตอจากนนตนเสยงจะขนวรรคใหมเปน ดงนทกคารอง โดยมเครองดนตรทใชกากบจงหวะ คอ

ฉง ตจงหวะคลายลกษณะจงหวะจน คอ ฉงฉง – ฉบ เปนดงนเรอยไปตลอดทงเพลง ตอจากนนในวรรค

สดทายของบทรองแตละบท ลกคจะเปนผ รบทวนคาสอดแทรกกบตนเสยง ไปมาสองเทยวแลวจบดวย

สรอยคอ

- เพลงเกยวขาวเปนเพลงทแสดงใหเหนถงปฏภาณไหวพรบของผ ทเปนพอเพลงแมเพลงใน

การวากระทกลอนสดโตตอบกน แลวเสรมดวยการออกเพลงหงส การรองเพลงเกยวขาวทงฝายหญง

และฝายชายจะตกลงกนวาฝายใดจเปนผขนรองกอน ตนเสยงจะขนเกรนดวยเออน

ฮา ไฮ เชยบ เชยบ นอ ละนอ ละนอ ละนอย นอ ละนอ ละนอ ละนอย ฮาไฮ เชยบ เชยบ

(เองเงอ เอ งเงอ

ชะเองเงงเงอ ชะเอง เงงเงย) ลกครบวา (เฮว เอา เฮว เฮว) ลกษณะการขนดงกลาวนถาเปนฝายหญง

จะรองทวนสองครง ถาเปนฝายชายจะรองเพยงเทยวเดยว ตอจาก นน ตนเสยง จะเปนผขนคารอง

ทายคาลกคจะรบวา (เฮว เอา เฮว เฮว) ในแตละวรรคของคารองจะรองทวน สองครงรองดงนเรอยไป

จนถงวรรคสดทายของบทรองแตละบท ลกคจะเปนผ รบทวนสอดแทรกกบตนเสยงไปมาสองครงวา

- เพลงราโทน กจะเปนการราตามบทรอง มลกษณะเปนวง ลาดบขนตอนการเลนคลายผก

เปนเรอง เรมตงแตไหวคร เพลงเชญชวนและเกยวพาราส ตามดวยบทเพลงราโทนชดรบรก จาก ลา ซง

เปนกระบวนการจดวางเพลงการเลนตามลาดบขนตอนการ แสดง การขบรองเพลงราโทน ผ ทเปนตน

เสยงหรอหวหนาวง จะเปนผขนเพลงในวรรคแรกของบทรองตอจากนนลกคหรอลกวง จะเปนผ รองรบ

ในวรรคตอไปจนจบแตละเพลง

(

โหง เอย แลวทวนคารองเดมของวรรคสดทาย สองรอบ แลวจบ)

เนอเพลง

เนอเพลงในเพลงพนบานสามโกนนเปนภาษาชาวบานทวๆ ไป ทสามารถฟงแลวเขาใจ

ไดงาย นอกจา กนในเนอเพลงบางเพลงยงมการใชคาสองแงสองงาม และกลอนแดงเพอเพมความ

สนกสนานยงขน ซงถอวาเปนเอกลกษณของเพลงพนบานทสาคญอกประการหนง

173

เทคนคการรอง

เพลงเหเรอ เพลงเรอ เพลงเกยวขาวและเพลงราโทน ของตาบลสามโก อาเภอสามโก

จงหวด อางทอง มการใชเทคนคการรองในรปแบบตางๆ เทคนคทพบไดแก การโหนเสยง การยอย

จงหวะ การรวบเสยง การทงเสยง การลกจงหวะ การผนเสยง การโยนเสยง การปนคา การมวนเสยง

และการชอนเสยง เปนศลปะเฉพาะบคคล ซงไมสามารถลอกหรอเลยนแบบได จดเปนวฒนธรรมใน

การใชภาษา และสาเนยงทองถนซงเปนการสบทอดตามชาตพนธของกลมชนนนๆ อกทงยงเปนภมปญญา

ของบรรรพชนทไดสบทอดกนมาจากรนสรน

ทานองเพลง

ลลาทานองเพลงมความเรยบงายไมยาวเกนไปและไมสลบซบซอน แตละเพลงมทานอง

ซาไปมาโดยลกคเปนสวนใหญเพยงแตมการเปลยนบทไปตามเนอหา ยกเวนแตเพลงราโทนทแตละ

เพลงมทานองแตกตางกน ระดบเสยงในการรองขนอยกบระดบเสยงของผ รอง และขนอยกบเสยง

วรรณยกตทปรากฏในคารอง

ลกษณะโครงสรางคาประพนธ

ลกษณะโครงสรางคาประพนธไมแนนอน จานวนคาสนยาวไมเทากน แตมคาคลองจอง

มคาสมผสทเรยกวากลอนเปลา บางชนดเปนบทกลอนประเภทกลอน แปดหวเดยว รวมถงกลอนแปด

ธรรมดาอกดวย ซงลกษณะของคารองในแตละเพลงอาจจะมการใชคาเสรม เพอใหกระชบจงหวะหรอ

เพอสรางอรรถรสในการรองมากขน

ลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมทปรากฏในเนอเพลง

เนอหาของเพลงจะมการบอกเลาเรองราวทหลากหลายเชน มการเกยวพาราส รก รบ

จาก ลา อาลยอาวรณ วถชวตการทามาหากน และมบทวรรณคด บางบทอาจจะรองเปรยบเทยบ

ซงแตเพลงแตละบทจะสะทอนใหเหนถงวถชวตของคนในสมยกอนไดอยางชดเจน

เครองดนตรประกอบการแสดง

เครองดนตรทใชประกอบการแสดงเปนเครองดนตรทหาไดงาย สวนมากจะเป นประเภท

เครองประกอบจงหวะ เชน รามะนา ฉง กรบ ซงบางชนดเพลงอาจจะไมจาเปนต องตองมเครองดนตร

ประกอบกไดเพยงแตอาศยการปรบมอตามจงหวะ

การแตงกาย

การแตงกายจะแตงกายตามสามญชนชาวบานธรรมดาแบบสมยกอ นคอ ผชายอาจจะนง

โจงหรอกางเกงขายาว สวมเสอคอกลมลายดอก มผาขาวมาคาดเอว สวมหมวกสาน สวนผหญง

นงโจงกระเบน สวมเสอคอกลมแขนยาว บางเพลงกจะหมสไบ สวมงอบ

174

สถานทและโอกาสในการแสดง

ในปจจบนการแสดงเพลงพนบานสามโกไมคอยไดรบความนยมมากเหมอนในสมยกอน

สวนมากจะเปนการแสดงในเชงอนรกษ จงมกจดแสดงในงานรนเรง เทศกาลประจาป หรอแมกระทง

เกยวกบการศกษาเชนกน

อภปรายผล

จากการศกษาเพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง พบวา เพลง

พนบานสามโกนน มความเรยบงายในการรองการเลนเพลง สบทอดโดยปากตอปากรนตอรน โดยไมม

การบนทกเปนลายลกษณอกษร ซงมความคลายคลงกบข อมลเกยวกบเพลงพนบานทอเนก นาวกมล

(2527: 3-120) ไดรวบรวมขอมลเกยวกบเพลงพนบานไวในหนงสอเรอง เพลงนอกศตวรรษ โดยกลาวถง

เพลงพนบานในแงมมตางๆ ซงเปนเพลงทไรตานาน หมายความวา เปนเพลงทสบทอดกนมาโดยการจา

ไมมการบนทกไวเปนลายล กษณอกษร เพลงพนบานมลกษณะคลายเพลงลกทงอยหลายประการ อน

อาจกลาวไดวา เพลงพนบานคอ ตนแบบของเพลงลกทงนนเอง นอกจากนยงไดกลาวถงเรองราวตางๆ

ของเพลงพนบานอยหลายประการ เชน เพลงพนบานเปนเพลงทเกดในชนบทการใชภาษาและการ

แสดงออกแหงเรองราว และบรรยากาศของเพลงเปนไปอยางซอๆ ตรงๆ ใชถอยคางายๆ ตรงเปาหมาย

ทนท และยงกลาวถงเพลงพนบานในลกษณะทโดดเดนวา

1. มความเรยบงายในดานถอยคา การรองและการเลน

2. เนนความสนกสนานเปนหลก มการใชคาสองแงสองงามและเวนซงเรองทกขมาก

3. การมรปแบบทคลายคลงกนในแตละทองถนกจะมรปแบบคลายๆ กน ทงในดานเนอหา

การเรยงลาดบเรองและดานถอยคา

ในเรองคณคาของเพลงพนบาน อเนก นาวกมล ไดกลาวไวหลายดานดวยกน เชน

1. คณคาในตวเอง ซงจดเปนมรดกทางวรรณกรรมไดอยางหน ง และยงแสดงใหเหนถงวถ

ชวตของชาวบานไดเดนชดยงขน

2. คณคาจากสงคม กลมคนทเปนคนรองเองกจะรสกดใจ ยนดทงานของเขาไดรบความสนใจ

ซงชาวเพลงเหนวามคา เพราะเปนสวนหนงของชวตของเขานนเอง สวนกลมคนทเปนผ ฟงกจะไดสอด

ซมทวงทานองและอารมณ ไดรบความบนเทงเรงใจและอาจไดรบความร คาสอนสอดแทรกไปโดยไม

รตว และนอกจากนยงสอดคลองกบงานวจยของธนวฒ ตงสอนบญ (2548: 193 – 199) ไดทาการศกษา

เพลงพนบานนครชม จงหวดกาแพงเพชร การศกษาครงนมงศกษาเพลงในวฒนธรรมทยงคง อย ซงเปน

เพลงทมการถายทอดดวยปากเปลา ตามแบบวธดงเดมของชาวบาน ผลการวจยสรปไดดงน

175

1. สภาพทวไปของชมชน ปจจบนชมชนนครชมเปนชมชนใหญ มความเจรญในดานตางๆ

เปนอยางมาก มหนวยงานและองคกรทเกยวของทงภาครฐและเอกชนมากมายตงอยในพนท

2. เพลงพนบานนครชม ไดมการละเลนมาตงแตกอนสมยสงครามโลกครงท 2 เพลงทขบรอง

กนตอๆ มา นนเปนวธการสบทอดดวยการรองปากตอปาก จากนนเพลงกไดเลอนหา ยไปจากชมชน

นครชม ตอมานางลาภ ทองธรรมชาตและกลมแมบานนครชม ไดรวมกนสบคนเพ ลงจากรองรอยคน

เกาแกในทองถนทยงมชวตอย และไดรวมกนฝกซอมจนสามารถเผยแพรและอนรกษมาจนถงปจจบน

3. บทเพลงทไดทาการศกษาวจยในครงนมจานวน 12 เพลง โดยไดทาการวเคราะหถง

โครงสรางทเปนลกษณะสาคญของเพลง ซงพบวา เพลงพนบานนครชมมลกษณะสาคญทพบไดคอ

3.1 ดานเนอหาคารอง

เพลงพนบานนครชมจะมคารองเปนลกษณะคาคลองจองทไพเราะ มคาสมผสนอกใน

เนอหาของเพลงเปนเรองราวเกยวกบสภาพแวดลออมชมชนและวถชวต

3.2 ดานทานองเพลง

เพลงพนบานนครชมมกเปนเพลงสนๆ ทไม มความยาวมากนก เวลานารองกจะมการรอง

ซาๆ หลายรอบ เพลงมรปแบบโครงสรางเพลงหลายแบบทงแบบทอนเดยวและแบบหลายทอน ในแตละ

เพลงจะมประโยคและจงหวะทานองหลายๆ ประโยค มลกษณะของการเลยนแบบจงหวะทานอง ใน

ทานองทพบนนมการเคลอนทของทานองทใชขนคทเปน แบบขนบนไดมากทสด และในเพลงพนบาน

นครชมพบวาใชบนไดเสยงเพนโทนคเปนหลกเสยงของทานองเพลง ซงตรงกบสกญญา สจฉายา

(2525: 166-170) ไดศกษาเพลงปฏพากย : บทเพลงแหงปฏภารของชาวบานไทย สรปไดวาเพลง

ปฏพากยภาคกลางเปนเพลงรองโตตอบระหวางชายหญง ม ทงรองโตตอบชนดวรรคตอวรรคจนถง

โตตอบแบบบทตอบท โดยมลกคฝายชายและฝายหญงรองรบ รองกระทง สอดแทรก และใหจงหวะ

เพอใหเวลาคดเนอรองบทตอไป เพอสรางความสนกสนานทวงทานองของเพลงตางๆ คลายคลงกน

เครองดนตรทใชประกอบเปนเครองประกอบจงหว ะ ไดแก โทน กรบ ฉง หรออาจใชเสยงปรบมอแทน

เนอหาเพลงพนบานเปนการเกยวพาราสระหวางหนมสาว ตางฝายตางสรรหาโวหารมา โตตอบชงไหว

พรบกนโดยเฉพาะโวหารเชงสงวาส มทงชนดตรงทเรยกวา “กลอนแดง” และชนดออมทเรยกวา “กลอน

สองแงสองงาม ” จากการศกษาพบวา พอเพลงแมเพลงนยมโตตอบดวยคาสงวาสชนดออม มากกวา

การพดตรงๆ เพลงปฏพากยแบงไดตามลกษณะของเนอเพลงได 2 ประเภท คอ เพลงปฏพากยสน และ

ปฏพากยยาว เพลงปฏพากยสนมความยาวไมเกน 6 วรรค เปนบทเกยวพาราส เยาแหยกน เชน เพลง

เกยวขาวสน เพลงแหดอกไม เพลงระบาบานไร เพลงแหนาค ฯลฯ เพลงปฏพากยยาวเปนเพลงทม

ความยาวหลายบทในการโตตอบกนแตละครง มการดาเนนเรองเปนชด คอ เรมตงแตบทไหวคร บทเกรน

ชายชวนหญงออกมาเลน บทประหรอบททกทางชายเกยวพาราสหญง หญงโตตอบชาย บทผกรก ตาม

176

ดวยบทสขอ หรออาจเปนลกพาหน บทชงชหรอบทตหมากผวและจบดวยบทจาก นอกจากเพลงทเปน

ชดนแลวยงมเพลงเบดเตลดแทรกอยมากมาย เชน บทเชานา บทวนย บทเซนผ ฯลฯ เพลงปฏพากย

ยาวไดแก เพลงเกยวขาว เพลงฉอย เพลงอแซว ฯลฯ ปจจบนบทบาทเพลงปฏพากยนอยลง จา อาจ

กลาวไดวาหมดบทบาทไปแลวจากสงคมไทย ทงนเพราะวถชวตของคนเปลยนแปลงไป ไมมเวลาวาง

มาฝกหดหรอเลนเพลงกน แตเพลงปฏพากยไปปรบปรงใหเขากบดนตรสมยใหม เชน เพลงหนมสพรรณ

ของเมองมนต สมบตเจรญ เพลงกบขาวเพชฌฆาต ของขวญจต ศรประจนต และในเพลงไทยสากลท

เปนเพลงลกทงของคณะสนทราภรณ กมรปแบบและลกษณะรองคโตตอบกนเหมอนเพลงปฏพากย

ในทานองเดยวกนกระทรวงศกษาธการ (2522: 130 – 132) กไดอธบายถงลกษณะของเพลงพนเมอง

ไววา เปนเพลงทมทานองงายๆ ถอยคาภาษทใชเปนคาไทยแทเรยบงาย แตฟงและกนใจ เขาใจไดทนท

คาพดโตตอบกนระหวางหญง ชาย อาจมถอยคาหยาบคายบาง แตกถอเปนโวหารของศลปน เครอง

ประกอบจงหวะนน ในขนแรกกเปนเพยงการปรบมอตอมาจงนาเครองดนตรบางอยางเขามาประกอบ

เชน ฉง กรบและกลอง เปนตน เพลงพนบานในภาคกลางแยกไดเปน 3 ประเภท คอ

1. เพลงทเลนตามเทศกาล ไดแก เพลงพวงมาลย เพลงเหยย เพลงเรอ เพลงสกวา

2. เพลงทเลนตามฤดกาล เชน ฤดเกยวขาว ไดแก เพลงเกยวขาว เพลงสงฟาง ฤดนาหลาก

เชน เพลงเรอ เปนตน

3. เพลงทวไป เลนไมจากดฤดกาล ไดแก เพลงอแซว เพลงฉอย ลาตด

เพลงพนบานของภาคกลาง นอกจากจะมเนอหาในทางเกยวพาราสแลว ยงแสดงใหเหนความ

เปนกวปากเปลาของชาวบาน ซงรองไดอยางคลองแคลว ไมขดเขน และทสงเกตใหดจะพบวาในบท

เพลงเหลานได บรรจเรองของขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ คานยมตางๆ แนวคด ตลอดจนความ

เปนอยของชาวบานทสบตอกนมาแตโบราณแทรกอยดวยเสมอ ซงปจจบนเพลงพนบานสามโกทยงคง

เหลออยกไมไดเลนตามฤดหรอเทสกาลเหมอนเชนในอดต อาจเปนเพราะยคสมยทเปลยนแปลงไปตาม

กาลเวลา เพยงแตเปนการเลนในเชงอนรกษ ทยงคงยดถอรปแบบการเลน และเทคนคการรองการบของ

ลกคทเปนเอกลกษณเฉพาะทองถนเหมอนเชนเดม เพอใหเพลงพนบานยงคงอยคกบชาวสาวสามโก

ไปอกนาน

ขอเสนอแนะเพอการทาวจยตอไป

จากการศกษาวจยในเรอง เพลงพนบานสามโก ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ผ วจยมขอเสนอแนะเพอการทาวจยตอไปดงน

1. การศกษาวจยเพลงพนบานสามโก ในครงนเปนการศกษาเพลงจานวน 15 เพลงเทานน

ซงยงมเพลงประเภทอนๆ ในตาบลนทนาสนใจทาการศกษาวจยอกหลายเพลง

177

2. สามารถทาการวจยในเชงเปรยบเทยบความแตกตางของรปแบบการเลน และเทคนคการ

รองรบของพอเพลงแมเพลงของบานสามโกกบพนทอนๆ ทมเพลงพนบาน

3. สามารถทาการวจยเพลงพนบานในแหลงอนๆ ไดในลกษณะและแงมมเดยวกน

บรรณานกรม

179

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2522). เพลงและการละเลนพนบานภาคกลาง. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา

ลาดพราว.

------------. (2537). การวฒนธรรมการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว.

กาญจนา อนทรสนานนท. (2525). แนวการศกษาเพลงพนบาน, ดนตรไทยอดมศกษาครงท 8.

กรงเทพฯ: โรงละครแหงชาต.

------------. (2532). การวเคราะหรปแบบเพลงพนบาน. วารสารมนษยศาสตร ปรทรรศน. 11(2): 1-10.

------------. (2536). เพลงพนบาน. สารานกรมศกษาศาสตร ฉบบท 12. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

------------. (2540). เทคนคการขบรองเพลงไทย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

------------. (2542). เอกสารประกอบการสอนรายวชาพนฐานมานษยวทยาภาควฒนธรรม .

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

------------. (2543). การศกษาวเคราะหเพลงระบาบานนา. งานวจย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

------------. (2552). การศกษาภมปญญาการขบเสภาและการขบรองเพลงไทย เพอการสรางจตสานก

ใน การอนรกษและเหนคณคา. งานวจย. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

กรมวชาการ. (2534). อางทองอขาวอนาแถบทราบภาคกลาง. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว.

จฑามณ บานมอญ. (2550). การศกษาเพลงพนบานทาโพ ตาบลทาโพ อาเภอหนองขาหยาง

จงหวดอทยธาน. ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโร. ถายเอกสาร.

เฉลมศกด พกลศร. (2538). วธการศกษาดนตรพนบาน. ดนตรไทยอดมศกษา ครงท 26. เชยงใหม:

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ณรงค เสงประชา. (2538). มนษยกบสงคม. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตงเฮาส.

เดนดวง พมศร. (2528). การศกษาและวจยวฒนธรรมพนบานในแนวศลปกรรม, ทระลกในงาน

พระราชทานเพลงศพ. กรงเทพฯ: กองโรงพมพ กรมสารบรรณทหารอากาศ.

ดวงเดอน สดแสงจนทร. (2544). การศกษาเพลงพนบานของคณะขวญจต ศรประจนต.

ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ทวม ประสทธกล. (ม.ป.ป.). หลกคตศลป. กรงเทพฯ: กรมศลปากร.

180

ธนวฒ ตงสอนบญ. (2548). เพลงพนบาน : กรณศกษาชมชนนครชม จงกาแพงเพชร. ปรญญานพนธ

ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ถายเอกสาร.

ประเทอง คลายสบรรณ. (2528). รอยกรองชาวบาน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: สทธสาร.

ประสทธ เลยวสรพงศ. (2529). องคประกอบดนตร : สงทขาดหายไปในการศกษาเพลงพนบาน.

วารสารถนนดนตร.

ปราณ วงศเทศ. (2525). พนบานพนเมอง. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: เจาพระยา.

ปรยา หรญประดษฐ. (2533). ศลปะการละเลนและการแสดงเพลงพนบานในสงคมไทย. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พรรณราย คาโสภา. (2542). การวเคราะหเพลงพนบานกนตรมของหมบานดงมน. ปรญญานพนธ

ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ถายเอกสาร.

พนพศ อมาตยกล. (2529). ดนตรวจกษ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สยามสมย.

ภากร เชาวขนทด. (2545). การศกษาเพลงพนบานนครไทย บานหนองนาสราง ตาบลนครไทย

อาเภอนครไทย จงหวดพษณโลก. ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

มนตร ปราโมท. (2540). การละเลนของไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: พฆเณศพรนตง.

ราชบณฑตสถาน. (2525). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

วรรณา นาวกมล. (2545). ไทยศกษา. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรสาสตร.

วบลย ศรคาจนทร. (2536). เพลงพวงมาลย : การศกษาเชงวเคราะห. ปรญญานพนธ ศศ.ม.

(ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ศราพร ฐตะฐาน. (2524). เพลงพนบานตามความคดของนกคตชนวทยาตะวนตก. ใน อกษรศาสตร.

หนา 76 – 87. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศนยวจยขาวสพรรณบร, สถาบนวจยขาว. (2548). เอกสารวชาการการจดเขตศกยภาพการผลตขาว

จงหวดอางทอง. อางทอง: ม.ป.พ.

สาคร พรมนน. (2539). วเคราะหวฒนธรรมทปรากฏในเพลงกลอมเดก อาเภอปากพนง

จงหวดนครศรธรรมราช. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สกญญา ภทราชย. (2527). คตชนวทยาสาหรบคร. เอกสารประกอบการศกษาชดวชาภาษาไทย 8.

นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

181

สกญญา สจฉายา. (2525). เพลงปฏพากย : บทเพลงแหงปฏภาณของชาวบาน. กรงเทพฯ:

สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

สกร เจรญสข. (2538). ดนตรวจารณ. กรงเทพฯ: Dr. sax.

สพตรา สภาพ. (2540). สงคมวทยา. พมพครงท 19. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

สมามาลย เรองเดช. (2518). เพลงพนบานจากพนมทวน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา.

สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. (2537). 15 ป สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรม

แหงชาต. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

สารวม ฉากมล. (2530). เพลงพนบานจากตาบลลานดอกไม : การวเคราะหเนอหาเกยวกบความรก.

วทยานพนธ กศ.ม. พษณโลก: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พษณโลก.

ถายเอกสาร.

อเนก นาวกมล. (2531). คนเพลงและเพลงพนบานภาคกลาง. สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรม

แหงชาตจดพมพ. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

------------. (2527). เพลงนอกศตวรรษ. พมพครงท 3. สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต

จดพมพ. กรงเทพฯ: ธรรมสาร.

อมรา พงศาพชญ. (2537). วฒนธรรม ศาสนาและชาตพนธ : วเคราะหสงคมไทยแนวมานษยวทยา.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

องคณา ใจเหม. (2538). ดนตรพนบานทางมานษยวทยา. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (มานษยดรยางควทยา).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . ถายเอกสาร.

ภาคผนวก

183

ภาคผนวก ก

ประมวลภาพภาคสนาม

184

เสนทางมงสตาบลสามโก

สถานทตงสานกงานเทศบาลตาบลสามโก

185

ผวจยขออนญาตเขาเกบขอมลกบเจาหนาท

ผวจยสมภาษณบคคลในทองถนเกยวกบประเพณทองถน

186

สารวจสถานทในการเกบขอมล

ทองทงนาสถานทประกอบอาชพหลก

187

ผวจยเขาพบลงผใหญทองอาบ ไขแกว ครงแรกในการสารวจพนท

สมาชกพอเพลงแมเพลงของชาวตาบลสามโก

188

ผวจยสมภาษณปาสงเวยนแมเพลงคนสาคญ

ผวจยรวมฝกรองเพลงพนบานกบกลมพอเพลงแมเพลง

189

สถานทรวมตวของกลมพอเพลงแมเพลง

ผวจยสมภาษณแมเพลง

190

ปาสงเวยนถายทอดเพลงเกยวขาวกอนจะถายวดโอ

พอเพลงสมครเลนกาลงฝกเพลงเกยวขาวกอนถายวดโอ

191

งอบอปกรณสวมศรษะในการรองเพลงเกยวขาว เพลงเรอ และเพลงเหเรอ

เคยวอปกรณเกยวขาว

192

ผวจยชวยแตงตวกอนเรมแสดงเพลงเรอ

ลงลขตเตรยมตงกานนไหวครกอนเรมทาการแสดง

193

ลงลขตกาลงตงเสยงกลองรามะนา

เขาควายอปกรณชวยตงเสยงกลองรามะนา

194

ศาลพอแกรมขาวสถานทเคารพบชา

การแสดงเพลงเหเรอ

195

การแสดงเพลงเรอ

การแสดงเพลงเกยวขาว

196

การแสดงเพลงราโทน

ดนตรและนกรองประกอบการแสดงราโทน

ภาคผนวก ข

ประวตวทยากรทองถน

198

นายทองอาบ ไขแกว (อดตผใหญบาน หม 2 บานหนาวดโบสถ)

เกดวนท 15 เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2478 อาย 77 ป

บดามาดาร นายชน นางจอย ไขแกว

คสมรส นางประคอง ไขแกว

มบตร 3 คน ชาย 1 คน หญง 2 คน

อาชพ ทาสวน ทาไรผก

ทอย บานเลขท 4/2 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ในป พ .ศ. 2516 นายทองอาบ ไขแกว ไดรบคดเลอกเปนผใหญบาน หม 2 ตาบลสามโก

อาเภอสามโก จงหวดอางทอง และในป พ .ศ. 2521 นายทองอาบ ผ ม วสยทศนกวางไกลสมกบไดรบ

เลอกใหเปนผ นาหมบาน ไดมองเหนคณคาของศลปะการแสดงราโทนบานวดโบสถทเคยรงเรองมาใน

อดต สมยสงครามโลกครงท 2 ทกาลงจะเลอนหายไป จงไดทาการฟนฟการแสดง “ราโทน ” ขนโดย

รวบรวมชาวบานทมความสามารถ ทงทางดนตร การรองเพลง และผ ทเคยเลนราโทนมากอนมาทาการ

ฝกซอม การแสดงราโทน ใหเปนเอกลกษณเฉพาะของทองถนจนเปนทสนใจโดยทวไป และไดรบเชญ

ใหไปแสดงในงานเทศกาลตางๆ ในจงหวดอางทองและในตางจงหวดเสมอๆ จนถงปจจบนผลงานของ

นายทองอาบ ไขแกว จงไดรบการยกยองใ หไดรบประกาศเกยรตคณเปนผอนรกษมรดกไทยดเดน

ประจาป พ.ศ. 2538 จากศกษาธการจงหวด และผวาราชการจงหวดอางทอง และไดโลเชดชเกยรตคณ

เปนศลปนดเดนจงหวดอางทอง สาขาศลปะการแสดง จากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

ประธานกรรมการสภาวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2543

199

นางหยา เรมลก

เกดเมอวนท (จาไมได) พ.ศ. 2472 อาย 83 ป

บดามารดา นายทองคา นางเลด จตตกระจาง

คสมรส นายมานต เรมลก

มบตร 2 คน ชาย 1 คน หญง 1 คน

อาชพ ทานา

อยบานเลขท 40/1 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นางหยา เรมลก เปนผ มความสามารถในการรองเพลงเหเรอ เพลงเรอ และเพลง ราโทนโดยม

ลลาทาทางสวยงามเฉพาะตว โดยมเลอดเนอเชอไขทางดานเพลงพนบาน มาตงแตสมยคณยาย คณ

ยา มากอน ไดเรมหดเรยนตงแตอายได 15-16 ป และกอนทจะไดเรมเรยนอยางจรงจง กไดสมผสกบ

การรองการเลนเพลงพนบานเหลานอยเปนประจา เพราะหลงจากทางานในชวงเวลากลางวนเสรจกจะ

มการเลนเพลงกนในเวลากลางคนเปนอยางนอยทกวน และไดมบทบาทสาคญรวมกบนายทองอาบ

รเรมการฟนฟราโทน เมอ พ.ศ. 2521 ใหกลบมารองเลนไดอกครง

200

นางสงเวยน แกวมณ

เกดวนท (จาไมได) เดอน สงหาคม พ.ศ. 2476 อาย 79 ป

บดามารดา นายทองคา นางเลด จตตกระจาง

คสมรส เสยชวตแลว

มบตร 3 คน ชาย 2 คน หญง 1 คน

อาชพ ทานา และทาขนมไทยขาย

ทอยบานเลขท 25/1 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปาสงเวยน แกวมณ เปนแมเพลงทมความสามารถในดานเพลงเกยวขาว เพลงเรอ และเพลง

ราโทน โดยมเชอสายในการเลนเพลงพนบานมาจากรนตา รนยาย เชนเดยวกบปาหยา เรมลก เพราะ

เปนพนองกนทกคนในครอบครวจะรองและเลนเพลงเหลานไดทงหมด การรอง รองเพลงพนบานเหลาน

ตงแตจาความไดเปนเพลงทอยในสายเลอด เวลาทางานหรอทาขนมกมกจะชอบรองเพลงเลนไปดวย

มใจรกในเพลงพนบานและอยากจะถายทอดใหกบผ ทสนใจ

201

นายลขต จตตกระจาง

เกดวนท 1 เดอน สงหาคม พ.ศ. 2480 อาย 75 ป

บดามารดา นายทองคา นางเลก จตตกระจาง

คสมรส นางละเอยด จตตกระจาง

มบตร 2 คน ชาย 1 คน หญง 1 คน

อาชพ ทานา และอาสาสมครหมบาน

ทอยบานเลขท 25 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นายลขต จตตกระจาง ผ สบทอดการตกลองประกอบการรา โทน มาตงแตเดกๆ นอกจากนยง

ไดเกบเกยวประสบการณการรองเพลงราวง ของนกรองเพลงลกทงหลายๆ คน เชน เบญจมนทร สมยศ

ทศนพนธ สรพล สมบตเจรญ ฯลฯ สาหรบการฟนฟราโทน บานวดโบสถ ใน ครงนหนาททสาคญทสด

คอ เปนตนเสยงรองเพลงะและต กลองรามะนา และคดเลอกลาดบเพลง รองใหผ รา ราตามตองการได

นายลขต จตตกระจาง จงเปนหวใจของการราโทนบานวดโบสถ ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวด

อางทอง อยางแทจรง

202

นางละเอยด จตตกระจาง (นามสกลเดม รกญาต)

เกดวนท 7 เดอน มถนายน พ.ศ. 2488 อาย 67 ป

บดามารดา นายผวน นางเกบ รกญาต

คสมรส นายลขต จตตกระจาง

มบตร 2 คน ชาย 1 คน หญง 1 คน

อาชพ ทานา และเปนประธานกลมทอผาหนาวดโบสถ

ทอยบานเลขท 25 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นางละเอยด จตตกระจาง สบทอดความจดจาเพลงราโทนมาจากพอผวน และลงคม และ

เพลงเหเรอ จากปาหยา เรมลก ในตอนเยนๆ จะนงลอมวงสงสรรครองเพลงเลนกนทกวน จนทาใหบท

เพลงเขาไปอยในความทรงจาตงแตเดกๆ เมอแตงงานกบนายลขต จตตกระจาง เวลามงานทไหนกไป

ดวยกนมการเตรยมเพลงกอนนาไปแสดงและเปนตนเสยงรองเพลงนารวมกบนายลขต ผ เปนสาม และ

ทาหนาทในการตฉงประกอบจงหวะเขากบเสยงรามะนาไปดวยถอไดวาบทบาทของนางละเอยด จตต

กระจางมความสาคญตอการแสดงราโทนทกครง

203

นางสมนก มขเชด

เกดวนท จาไมได เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2491 อาย 64 ป

บดามารดา นายจา นางเกต พกลขาว

คสมรส นายสงเวยน มขเชด

มบตร 2 คน ชาย 1 คน หญง 1 คน

อาชพ ทานา รบจาง

ทอยบานเลขท 22 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นางสมนก มขเชด เปนแมเพลงรนใหมทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โดยการเปนลกคเพลง

เรอ เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟขนมา และเปนคนราในเพลงราโทนดวย เรมแรกทม

การฟนฟเพลงพนบานเหลาน กไดเขารวมฝกหดและฝกซอม ระยะเวลาทใชในการฝกหดนนคอนขาง

จะใชเวลานาน แตกสามารถฝกไดจนสาเรจ เวลามงานการแสดงกจะไปรวมแสดงพรอมๆกนทกครง

204

นางประทน รกญาต

เกดวนท จาไมได เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2487 อาย 68 ป

คสมรส เสยชวต

อาชพ อยบานทางานบาน

ทอยบานเลขท 9 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นางประทน รกญาต เปนแมเพลงรนใหมทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โดยการเปนลกคเพลง

เรอ เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟขนมา และเปนคนราในเพลงราโทน สวนใหญทกครง

ทมการแสดงจะเปนผ รา ไ ดเขารวมกบคณะเพลงพนบา นสามโ กตงแตในชวงทมการฟนฟ เกดขน

ฝกหดราจากปาหยาและคนในกลมคณะ ถามเวลาวางกจะมารวมตวกนรองเพลงพดคยเลนกนจงทา

ใหเพลงเหลานเปนสวนหนงของชวต

205

ปาประยงค สขเจรญ

เกดวนท จาไมได เดอน มนาคม พ.ศ. 2488 อาย 67 ป

อาชพ ทานา

ทอยบานเลขท 16 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปาประยงค สขเจรญ เปนแมเพลงรนใหมทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โดยการเปนลกคเพลง

เรอ เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟขนมา และเปนคนราในเพลงรา โทนตวผหญงเรมเขา

มารองเลนในชวงทมการฟนฟจนถงปจจบน โดยใชเวลาวางจากการออกไรออกนาเขารวมฝกซอม สวน

เพลงอนๆ กพอรองรบเปนลกคได และไดรวมแสดงทกครงทมงาน

206

ปาอจฉรา ภศร

เกดวนท จาไมได เดอน จาไมได พ.ศ. 2499 อาย 56 ป

อาชพ รบจาง เกษตรกร

ทอยบานเลขท 3421 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปาอจฉรา ภศร เปนแมเพลงรนใหมทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โด ยการเปนลกคเพลงเรอ

เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟข นมา และเปนคนราทเปนตวผชายในการราโทน เพราะ

เปนคนคอนขางรางใหญ และเนองจากการแสดงเพลงราโทนนนคนเกาคนแกทเปนผชายนนไดเสยชวต

บางชราบางจงรบบทเปนตวราผชายสวนใหญ สวนเพลงอนๆ กสามารถรองรบเปนลกคได

207

ปาชลอ นภาดล

เกดวนท 19 เดอน เมษายน พ.ศ. 2498 อาย 67 ป

อาชพ ทานา

ทอยบานเลขท 15/1 หม 2 ตาบลสามโก อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

ปาชลอ นภาดล เปนแมเพลงรนใหม ทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โดยการเปนลกคเพลงเรอ

เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟไดเขารวมในคณะและฝกหดการราโทนเสยเปนสวนใหญ

สวนเพลงเรอและเพลงเกยวขาวอนๆ สามารถทจะเปนลกคไดเทานนเพราะเพมเรมเขามาภายหลง

208

นายแสวง คงออน

เกดวนท 9 เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2476 อาย 79 ป

บดามารดา นายสข นางเพยม คงออน

คสมรส นางเสวก คงออน

มบตร 9 คน ชาย 3 คน หญง 6 คน

อาชพ ทานา อดตเปนผใหญบาน

ทอยบานเลขท 12 หม 7 ตาบลมวงโพธพนธ อาเภอสามโก จงหวดอางทอง

นายแสวง คงออน เปนพอเพลงรนใหมทเขามาเรมรองเพลงพนบาน โดยการเปนลกคเพลงเรอ

เพลงเหเรอ เพลงเกยวขาว ตงแตทมการฟนฟข นมา และเปนคนราในเพลงราโทนเพราะเปนคนทชอบ

ความสนกสนาน จะมความถนดในการราเพลงราโทนมากกว าเพลงอนๆ สามารถจาทาราและเนอรอง

ไดเปนอยางด เพราะการฝกซอมและออกแสดงบอยครง

ภาคผนวก ค

เนอรองเพลงพนบานสามโก

210

เนอรองเพลงเหเรอพราหมณเกสร

จะกลาวถงพราหมณเกสรสมรนอย ใหระหอยโหยใหในไพรสน

เกดเปนพราหมณ ตามองคพระทรงธรรม ทรงครรถโอรสกาหนดนาน

รปนมตปดปองแลไมเหน ดดงเปนชายชาตอนอาจหาญ

ระทมทกขเวทนามาชานาน เดนกนดารดนดงมาองคเดยว

ยงมพรานไพรไลมฤก ดคกๆ คลาไคลในไพรเขยว

เหนเจาพราหมณ ดนดงมาองคเดยว ใหเฉลยวนกอนาจประหลาดใจ

แอบพฤกษา เพงพศพนจนง ชางเพรศพรงนวลละอองดผองใส

เอยมสะอาด อรชรออนละมย งามวลยกรยาคลายนาร

ดจรตกเปนหญง ทกสงสรรค เวนแตถนมไดเหมอนสตรศร

ชงแนงนอยครรนาจะปราณ ไฉนนจงมาเทยวผ เดยวเดน

จงรองถามพอพราหมณ จะไปไหน พราหมณตกใจงง งวยใหขวยเขน

จงทรดองค ลงนงยงบนเนน พรานจงเดนเขาไป ใหใกลพราหมณ

จะตกใจไปเลยเจา อยาเศราสรอย พอหนมนอย รปหลอพขอถาม

จะไปไหนเจา จงแจงแสดงความ มาเดนตามทางเถอน เปนเพอนกน

พราหมณกลว แกตวไปตามขด นองมาพลด พวกเพอนในไพรสรรค

มวหลงเพลน เดนชมพนมวลย มาพลดกนเพราะมกรรมจงจาเปน

จะกลบคนธาน บรราช กแคลวคลาด หาทางไมพบเหน

คดคดวาจะตาย ไมหมายเปน ทกเชาเยน ชอกชาระกากาย

มาพบพดใจ เหนไมมวย จะไปดวย กบพชาย เหมอนไดแกว

211

เนอรองเพลงเรอ

ชาย พเผลอพลงฟงเพลนกนไปดวยเสยงเพลง เสยงชงหวานวงเวง(ฮาไฮ)เสยจรงพบผา

แมขาวเรอนารงพอยากจะฟงคารม ประชาชนมานงชม(ฮาไฮ)ซงวาจา

เปนรสหวานหรอขมมนจะกลมหรอเกลยง เราจะไมหลกไมเลยง(ฮาไฮ)นะหลอนจา

(ลง) มาวากนเรอยเรอยเหมอนยงกบเลอยลนดา คนละลงสองลงสองโมงกลา

นานนานจะไดมาพบเอย

หญง แตพอเรยกหานองแตพอรองหาหญง ตวนองกไมนง(ฮาไฮ)เสยใหมนชา

เสยงพมาชวนรองเชญนองกไมเมนทาเฉย เสยงพมาเอนรองเอย(ฮาไฮ)นองกวา

ครนจะไมวากไดฉนกลวจะอายแกเขา ตามประดาหนมสาว(ฮาไฮ)ทมา

(ลง) จะขอรบหนาเธอเอาไวเสมอหนาทา ไมใหสาลกนาคลากนอยในลานาวา

จงเอยขนพาทเอย

ชาย นองจะเอยกเอยนองจะเฉยอยนาน นกวาสงสาร(ฮาไฮ)พวกพยา

พเอาหวานเขามาวอนพเอาสนทรเขามาปลอบ เหตไฉนนองไมตอบ(ฮาไฮ)กบพยา

(ลง) เองอยามวนงจบบทเสยเลยแมรจนา เงาะนอยหอยสงขคสรางของเองมา

ขอใหแมเสยงมาลากนเอย

หญง เมอไดฟงคารมมากลาวชมไปเสยกบฉน เหมอนดงเพลงสวรรค(ฮาไฮ)ขนมาวา

ครนวาจะไมเลนจะเหนวาเปนหญงชว จะหาวานองถอตว(ฮาไฮ)นะพจา

มาเจอนองกลางทางมาเจอนางกลางนา มาเจอกนเสยในลา(ฮาไฮ)นาวา

จะไมใหถอยพตาจะไมใหคาพตก จะชวยพยงหยบยก(ฮาไฮ)ขนบชา

นองจะไมเหยยบใหตานองจะไมยาใหทรด เหนพเปนเพอนมนษย(ฮาไฮ)ทเกดมา

(ลง) จะรองทกแกเกอกบพวกเธอทมา ไมใหนงหนามอยลงอายไอนะพวกขา

เหนวาพเปนคนนองจงสนทนา ไปกบพอตนตาราเพลงเอย

ชาย วาเดอนสบเอดนานองเดอนสบสองนาทรง พกเขนเรอลง(ฮาไฮ)หนาทา

ชกชวนพวกพองลกนองลกค ชกชวนกนอย(ฮาไฮ)เรอยมา

ฉนมาจอดเรอฉนมาจากเหนอนะแมหน ฉนมาจอดเรออย(ฮาไฮ)หนาทา

พอขนไปบนบานฉนเหนแตชานชายคา พมาคอยพบพเหนกแตราว(ฮาไฮ)ตากผา

(ลง) กแมนมอนงคทาไมจงไมลงมา ใหพเหนโฉมหนาเสยหนอยเอย

212

หญง ไดยนเสยงถอยพราไดยนเสยงคาพมารอง แหมมนชางลอดทองนอง(ฮาไฮ)ของพวกขา

มาเลาะและลวนลามฟงถอยคาชนชม พนเปนคนปากคม(ฮาไฮ)จรงพขา

วาเปนคนเคยเหนเคยเลนกนออกบอย มาหกคะแนนนบรอย(ฮาไฮ)กวากวา

ยงไมรจกมกจวาบานพอยไหน มาพดจาปราศย(ฮาไฮ)แกลงมสา

(ลง) มนไมไดเลยสองรมของแมพมประภา มนไมไดจบสองแกมไอทมนแยมปากกา

นานนานจะไดมาพบเอย

ชาย ไมใหพขนขยมเหมอนยงกบสมพทรา ใหขนคลองลงคลองเหมอนยงกบบอง(ฮาไฮ)กญชา

แตพอพเรยกหากน แมสาวนอยกหน(ฮาไฮ)หนามา

(ลง) หาไหนไมเหมอนยงกบเลอนลอยฟา พนกชอบในคาเอยรมเอย

หญง มาพดจาปราศยไมอายฝปาก ชางพดไดไมกระดาก(ฮาไฮ)พวกแมงดา

พอหนาโคกอกขนชางไมเจยมสงขาร พอหนาเนนเหมอนหนาผาน(ฮาไฮ)จรงพบผา

มาพดจาเกาะแกะทาเหลาะแหละลวนลาม จะขดของแลวมองขาม(ฮาไฮ)พวกขา

ฉนไมใชคนตางชาตจะไดประมาทกนงายงาย นองกไทยพกไทย(ฮาไฮ)นะพจา

(ลง) เราเปนคนไทยรวมธงกนอยในวงนาวา ไดยนเสยงพหอนโจนองกโมทนา

เหนวาอาศยนองกใหอาชา พอรปวาดเหมอนยงกบวานรเอย

ชาย เลยบระเรยงพกเคยงประทบ สองมอพกจบ(ฮาไฮ)นาวา

ใหแมเอาเสยงรองทเพราะพองขนมาเอย ขอใหแมจงเฉลย(ฮาไฮ)วาจา

(ลง) ถามบางกไขถาวาไดกวา ไมมากสกหาเอยคาเอย

หญง นองสงสยไตถามไมหยาบหยามเยอหยง ตวของนองกเปนหญง(ฮาไฮ)ไมมารยา

จะมาธระปะปงกนไปดวยอยางอะไร ฉนถามวาพไปไหน(ฮาไฮ)กนมา

พมากนตงหาแลวพกมากนทงแปด พมดดอดลอดแดด(ฮาไฮ)กนมา

ถาแมนธระเยนใหแวะบานนองกอน มาหยดรมพกรอน(ฮาไฮ)สกเวลา

มากนพลทงรากมากนหมากทงขน มากนกนเลนตามจน(ฮาไฮ)เถดพจา

พมาเทยวบานนองรบรองไมใหอด ถาสงใดมนหมด(ฮาไฮ)จะไปหา

หรอจะกนสราแกลมปลาตามแบ รบรองวาไมแพ(ฮาไฮ)จรงพบผา

ทงเหลาขาวแมโขงทงเหลาโรงกลนแรง ทงเหลาดองสแดง(ฮาไฮ)นะพจา

(ลง) พมาเทยวบานหญงนองจะไมนงอยชา เหนวาพแกหวพากนหวทองมา

มนกจวนเวไลมนกไดเวลา คนละคาสองคาเอาไวเปนธรรมดา

คนละลงสองลงสองโมงกลา นานนานไดมาพบเอย

213

เนอรองเพลงเกยวขาว

หญง คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร (เฮว เฮว)

คอยหราระกาไข วากนแตในนะกลอนร

ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด (เฮว เฮว)

ไอรนณรงคหรอกงกรรม ทวาพทาไวดบด

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน (เฮว เฮว)

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว (เฮว เฮว)

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว

กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ (เฮว เฮว)

กบขาวกบปลาเตรยมมามากมาย นองเตรยมไวใหเฉพาะพวกพ

กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม (เฮว เฮว)

กบขาวกบปลาเตรยมมาไมนอย มทงแกงหอยและผดหม

มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม (เฮว เฮว)

มทงเสนดามทงเสนแดง เสนออนเสนแขงของนองกม

ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม (เฮว เฮว)

ลองชมสกหนอยอรอยไมเบา อกทงแกงเตาของนองกม

มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ (เฮว เฮว)

มทงเตาดามทงเตานา อรอยนกหนาเชยวนะคณพ

บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรงนะแมศร (เฮว เฮว)

บอกพใหลมใหชมสกหนอย จะวาอรอยจรง นะแมศร

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน (เฮว เฮว)

พมาเกยวแขกอาสา ทาไมถงมาจนปานฉะน

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว (เฮว เฮว)

ไปนงตะบอยไปคอยตะบน ไมดตะวนไมดตะว

(ลง) มากนขาวตงกบหนงหม กนเสยเถดพชายเอย

214

ชาย ลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร (เฮว เฮว)

ลกคลกคกมมาพรอม มาชวนนองกลอมมโหร

พจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ (เฮว เฮว)

พจะเปนซออ ใหนองเปนรซออ

ตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป (เฮว เฮว)

ตอยตะลดตดตอด นาแหงนาหยอดทในรป

สายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ (เฮว เฮว)

สายไหมของนองไมเตน ใหมาเอาสายเอนทพ

(ลง) ตอยตะลดตดต กะดจะเขาหอเอย

ชาย จะกลาวกลอนยอนกลบ ตวพกจบเปนกลอนนก (เฮว เฮว)

จะกลาวกลอนยอนกลบ ตวพกจบเปนกลอนนก

นกอะไรเลาหนอ จบอยทกอไผกก (เฮว เฮว)

นกอะไรเลาหนอ จบอยทกอไผกก

ไมเหนเนอไมเหนตว มนทาแตหวผงกๆ (เฮว เฮว)

ไมเหนเนอไมเหนตว มนทาแตหวผงกๆ

(ลง) เรยกแมอหนมาดนก จบอยทกกไมเอย

หญง จะกลาวกลอนยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก (เฮว เฮว)

จะกลาวกลอนยอนกลบ แมหนกจบเปนกลอนนก

มาเรยกแมโฉมตร ใหไปดรปรางนก (เฮว เฮว)

มาเรยกแมโฉมตร ใหไปดรปรางนก

ฉนพศเพงเลงด เหมอนไมใชตวนก (เฮว เอว)

ฉนพศเพงเลงด เหมอนไมใชตวนก

จะเลาละลอกบอกกบชาย ใหแกเขาใจเขาอก (เฮว เฮว)

จะเลาละลอกบอกกบชาย ใหแกเขาใจเขาอก

(ลง) แมโฉมตรกดนก ทแมมงกกไขเอย

215

ออกเพลงหงส

หญง หงสเอยเจาวดหวยโรง หงสเอยเจาวดหวยโรง

(ลง) จบปลาชอนมานอนโคง อยในโพรงแตด(ตาล)เอย

หญง หงสเอยเจาวดสามขาว หงสเอยเจาวดสามขาว

(ลง) ดหนาเจาลายอยางใบขาว จมกเปนหงาวเคยวเอย

ชาย หงสเอยแมยอดผกกะเฉด หงสเอยแมยอดผกกะเฉด

(ลง) ถาเลอยมาขามเขต ไมโดนยงกโดน......... เดดยอดเอย

ชาย หงสเอยแมยอดเซง หงสเอยแมยอดเซง

(ลง) กระแทกหวไหลกหงายเครง ไมตองกระเดากเขาไปเองแมยอด เซง

ออนเอย

216

เนอรองเพลงราโทน

เพลงทใชเบกโรงเรมแสดง

1. เพลงไตรรงคธงไทย

ไตรรงคธงไทย ปลวไสวสวยงามสงา แปดนาฬกา

สญญากนวายนตรง สญญากนวาเคารพธง

สแดงคอชาต สขาวคอศาสนา

สนาเงนนนหนา คอมหาพระจกรพงษ

ไตรรงคคอธง ทไดมาโคงใหกบทาน

เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย เอย เพอเปนธงสาคญของประชาชาตไทย

2. จดธปจดเทยน

จดธปจดเทยนวนเวยนยกกรขนไหว ไหวเทพทาวไทจงไดเขามาคมครอง

แนะนาทาบท เอย โปรดชวยแนะนาทานอง ในเมอลกจะรอง

คนดตดใจเมอจะไปใหละลาละลง ราวงเรมตง

ทานองเสนาะและนาฟง (ซา)

3. สบนวจานง

ขอใหทานมาทศนา (ซา)

สบนวจานงจะไหวองคพระพทธคณ ททานไดการณ เกอหนนกบประชาชน

ลกจะไหวพระธรรมทแนะนาอยในสากล ใหเขามาใจดล ประชาชนทมาทศนา

ลกจะไหวพระสงฆแทนองคพระสมมา ใหคมครองรกษา ลกยาทงหญงและชาย

คณบดรอยขางขวา คณมารดาอยขางซาย ใหคมครองลกไว

บทเพลงทใหความหมายเกรนนาและเชญชวนราวง

โพยภยอยาไดบฑา (ซา)

1. เสยงกลองดง

เสยงกลองดง ฉนฟงยนอยเปนนาน

จะออกจากบานไปดเขารา

บานโนน ทาเขาจะมงาน (ซา)

วายงไงไปไหมเพอนรก (ซา) กนละมเพลงมา ฉนอยากจะรา

ไปเถด ไปเถด ละเพอนชาย (ซา) พวกเรารบไป ไปพบสาวงาม

แตพอดเดนมาพบนอง (ซา) พจะตกลองใหนองรา

โจะ พรม โจะ พรม ละโจะพรม เอาละวา (ซา)

พรม พรม พรม พรม โตะ พรม พรม (ซา)

217

2. วนนเปนวนราวง

วนนเปนวนราวง เรามาเลนราโคงในวงราไทย

กระชกกระซอพะนอกนไป ระรนชนใจ อยในวงฟอนรา

ดเถดดวงตะวน(ซา)

จนทรยอแสงลงมา

เรามายนใฝฝนอยรอบขอบฟา

บทเพลงทใหความหมายในเชงเกยวพาราส

มนนาเพลนตา มนนาเพลนใจ(ซา)

1. ชอมาล

ชอมาล มาล ชอนมาลของใคร หอมระรนชนใจ(ซา)

(สรอย) หนอ ละนอ ละนอ หนอ ละหนอ นอหนอย

จวนจะไดเวลาสายณห

หนอย นอย ละหนอนอย หนอหนอ ละนอหนอนอ หนอหนอ ละนอหนอนอย

เตรยมจะไดเดดดม ชนชมใหเสยวใหกระสน (ช) รกนองไมมวนลม (ญ) รกพไมมวนลม

หวใจปลาบปลมไมลมรกกน ( สรอย)

2. ยามพระพายราเพย

ยามพระพายราเพย เยนเยอกเจาเอย จตใจไหวหวน

หนาวใจฉนสาน จตใจไหวหวน เมอยามคา

ใครหนอใคร เสยงใครมารองรา เมอยามคา เสยงใครมาดดพณ

พณ พณ พณ พณ เอาพณฟงเพลน ฟงเสนาะเหลอเกน ฉนหลงเพลนเดนไปฟงซอ

ออ ออ ออ ออ ออ(ซา)

บทเพลงทใหความหมาย ปลกใจ เชอผนา การรบ สงคราม

ฟงเสยงซอประทบใจฉน

1. จะมองดดาว

จะมองดดาว แสงดาวกเคลอน จะมองดเดอน เดอนไมแลเหน

หนหนามาหายอดรก (เอาละวา) (ซา) วนนตองจากแมตาหวานเยน

ขาศกเขามารกเมองไทย (ซา)

ไปแลวพไมไปลบ ไปแลวจะกลบมาใหนองแลเหน

พตองจากไปเสยเมอคราวจาเปน

จากไปเมอคราวจาเปน (ซา)

เอย โอละยา มาสดสายตาทเฝาแลมอง

เมอไรจะเหนหนานอง

ตองจากคเกาหงอยเหงาเศราใจ(ซา)

มายนรองไห นาตาไหลนอง เอย วรกรรม วรก รรม วางไว

เอย เราเปนไทยตองรกชาตเอย

218

2. อยธยา

อยธยา อยธยา เปนนกรบมาตงแตใดใด ศกมาทไร ชาวไทยไมทอถอยหน

ถงตวจะตาย ไมเสยดายแตชว จรงหรอ จรงซ(ซา) ฉนกลวจะหนเขาไปเสยจรง

อยาประมาทผหญง ตวอยางยงม(ซา)

ถงตวเปนหญง กยงไมยอม ยกใหทานเปนยอดสตรไทย ยอมไวลายอยธยา

ดแตแมศรสรโยทย ทานเปนใหญยอดยง

บทเพลงทใหความหมายในเชงวรรณกรรม

1. มโนหรา

มโนหรามาดวยกน 7 นาง ถอดปกและถอดหางลงลอยเลนนา

ปะละโทนโทน ปะละโทน ปะละโทนโทน ปะละโทนโทน

ฝายวาตาพรานบญเลา รบอาสาเจาพระสธนตดตาม

แอบมองยองมาวนยงคา (ซา)

ตาพรานปลอยบวงนาคราช รวบตวดรดมโนหรา

มาถงสระนา มโนดาษ

วย – วาย รองหวดผวา วย – วาย รองหวดผวา

มโนหราอกสนขวญหาย รวบกาลงดนสลด นาคราชกรดไมคลาย

จงออนวอนแกตาพรานไพร (ซา) จบฉนทาไม ปลอยฉนเถดตา

สงสารฉนเถดตาจา (ซา) มโนหราตาปลอยไมได

มโนหราจงเรยกพหกนาง (ซา) มาสวมปกหางแลวบนหนไป

มทกขละมาทงนองไว (ซา)

ไปเถอะไปเถอะมโนราห ตาจะพาไปไมทอดทง

ชางใจรายแกนองจรงจรง

มโนราหเจาเกดมาเปนหญง(ซา) งามพรอมทกขสงพระสธนประสงค

ตาจบแมนมอนงค(ซา)

ปะ ละโทนโทน โทนปะ โทนโทน ปะ ละโทนโทน โทน ปะ ละโทนโทน

ดวยความประสงคของพระสธน

219

บทเพลงทมความหมาย จาก ลา จบการแสดง

1. สรยาฟาสาง

สรยาฟาสาง เหนลาง ลางหมไมไพรพนา ยามเมอเดอนจากฟา นองยาคงลาคนไพร

ยามเมอเดอนขนฟา นองยาจะมาเยอนใหม

ลากอนนะเธอ วนหนาคอยเจอกนใหม ลากอนสายใจ อยไดแลวฉนจะอย

จากเธอนนไป หวใจฉนใหอาวรณ(ซา)

เปนเวร เปนกรรม ถอยหนา ถอยหลง ทาใจจากค อยไดกจะอย เปนคในวงฟอนรา

2. รกกลา ไมรกกลา

แหม (ซา)

รกกลา ไมรกกลา..................................................

ลากอนแมเกสรดอกแกว(ซา) หมดเวลาแลวจะตองขอลา

ประวตยอผวจย

221

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นางลกขณา ชมพร

วนเดอนปเกด 6 ตลาคม 2525

สถานทอยปจจบน 93 หม 2 ตาบลหนองแมไก อาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

สถานททางานปจจบน โรงเรยนสาธต มศว. ประสานมตร (ฝายมธยม)

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2537 การศกษาระดบประถมศกษา

จากโรงเรยนวดสนธธรรมมการาม

พ.ศ. 2540 การศกษาระดบนาฏศลปชนตน

จากวทยาลยนาฏศลปอางทอง

พ.ศ. 2543 การศกษาระดบนาฏศลปชนกลาง

จากวทยาลยนาฏศลปอางทอง

พ.ศ. 2545 การศกษานาฏศลปชนสง

จากวทยาลยนาฏศลปอางทอง

พ.ศ. 2547 การศกษาบณฑต ศป.ม. สาขาดรยางคศาสตรไทย

จากมหาวทยาลยศรนครนทาวโรฒ ประสานมตร

พ.ศ. 2555 ศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต ศป.ม. สาขาวชามานษยดรยางควทยา

จากมหาวทยาลยศรนครนทาวโรฒ ประสานมตร