1

รายงานการไปฝกอบรม ดงาน ประชม / สมมนาโดยทนภายนอก

1. ชอ นางสภาวด นามสกล ธรธรรมากร ตาแหนง รองศาสตราจารย สงกด สาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไป สมมนา เรอง BIOPOLPAK ณ MilanoFiera เมอง Milan ประเทศ Italy ตงแตวนท 10 พฤษภาคม 2555 ถงวนท 11 พฤษภาคม 2555 รวมระยะเวลา 2 วน 2. รายละเอยดเกยวกบการไปฝกอบรม ดงาน ประชม และสมมนา

รายงานการสมมนา 2.1 เรอง BIOPOLPAK วตถประสงค เพอตดตามความกาวหนาในดานพอลเมอรชวภาพและบรรจภณฑทผลตจากพอลเมอร ชวภาพ 2.2 รปแบบการสมมนา 2.2.1 มการสมมนาเปน 2 สวน คอ การนาเสนอปากเปลา และการนาเสนอดวยโปสเตอร 2.2.2 การนาเสนอปากเปลา แบงเปน 3 หวขอหลก ดงน 1) มาตรฐานทเกยวของกบพอลเมอรชวภาพ 2) การพฒนาดานเทคนคในการผลตพอลเมอรชวภาพ 3) การประยกตใชพอลเมอรชวภาพ 4) ความยงยนของพอลเมอรชวภาพ 2.3 ผเขารวมสมมนา ประกอบดวยอาจารย นกศกษา ผประกอบการในอตสาหกรรมพลาสตกและบรรจภณฑจากหลายประเทศ รวม 68 คน สวนใหญมาจากประเทศอตาล ซงเปนเจาภาพจดงาน ตามรายชอในภาคผนวก 1

2.4 กจกรรมทเขารวมสมมนา ในการเขารวมสมมนาครงนไดเขารวมกจกรรมทง 2 วน โดยมลกษณะของกจกรรมทเขารวม 3 ลกษณะ ไดแก 1) ฟงการบรรยาย 2) นาเสนอปากเปลา และ 3) เปนประธานการนาเสนอปากเปลา 1 หวขอหลก โดยมตารางกาหนดการตามรายละเอยดในภาคผนวก 2 และภาพการเขารวมกจกรรมในภาคผนวก 3

2

2.5 กจกรรมฟงการบรรยาย เนอหาในการสมมนา มสาระสาคญ ในแตละหวขอหลก ดงน

2.5.1 มาตรฐานทเกยวของกบพอลเมอรชวภาพ ในหวขอนมผบรรยายในหวขอยอย 4 หวขอ โดยแตละขอมสาระสาคญ ดงน

1) Testing and Certification of Biodegradable and Compostable Polymers โดย S. Deconninck, Organic Waste System ประเทศเบลเยยม ผบรรยายไดกลาวถง การใชพอลเมอรทสลายไดทางชวภาพ ทง biodegradable และ

compostable จาเปนตองไดรบการรบรองวา เปนพอลเมอรทสลายไดทางชวภาพ เนองจาก การพฒนาทางการตลาดทมการใชวสดหลายชนดโดยเฉพาะกบบรรจภณฑ อาท วสดประสมหลายชน หมกพมพ สารเตมแตง เปนตน การกลาวอางวา เปนวสดพอลเมอรทสลายไดทางชวภาพ จงตองมการทดสอบ โดยมาตรฐานทมอยสาหรบการทดสอบ ไดแก มาตรฐานตามกลมสหภาพยโรป คอ EN 13432 และมาตรฐานสากล ISO DIS 18606 ซงยงพบวา มโมเลกลทยงไมสามารถสลายไดเปนชวมวลเนองจากเปนวสดฐานปโตรเลยม อาท พลาสตกชนดออกโซ การทดสอบการสลายไดทางชวภาพใหเปนปย ตองอยในสภาพทอณหภมสงถง 60 องศาเซลเซยส อณหภมยงสง ชวยใหเกดการสลายไดด เชน พลาสตก PLA ไมสามารถสลายตวไดในสภาพอณหภมหอง ตองอยในสภาพอณหภม 50-60 องศาเซลเซยส เปนตน

2) Common Difficulties faced by Biopolymers and Plastics Containing Pro-

degradation and Oxo-degradation additives with compliance criteria embedded in the disintegration test (UNI EN 14045) โดย P.Broglio Ecologia Applicata Srl ประเทศอตาล

ผบรรยายเนน มาตรฐาน UNI EN 14045 วา เมอมการทดสอบวสดทกลาวอางวา เปนวสดสลายไดทางชวภาพ (biodegradable material) พบวา พลาสตกทมความหนาตงแต 20 ไมครอนขนไปสามารถผานการทดสอบวา ตองแตกตว (disintegration) หลงจาก 12 สปดาหในสภาพของการสลายทางชวภาพ (compost condition) แตไมสามารถผานการทดสอบปรมาณรอยละ 90 ของขนาดการแตกตวผานตะแกรง (sieve) ขนาด 12 มลลเมตร ผบรรยายพบวา พลาสตกหลายชนดและหลายรปแบบทไมสามารถผานมาตรฐานทกาหนดได อาท ชอนไอศครมพลาสตก ไมผาน EN 13432 ตามการกลาวอางวา เปนพลาสตกทสามารถสลายไดทางชวภาพ และสลายไดเปนปย สวนหนงเปนเพราะความหนาของพลาสตกทหลากหลาย รวมทงมตดานขนาดทกาหนดในการทดสอบ คอ 10 เซนตเมตร × 10 เซนตเมตร สาหรบบรรจภณฑ ซงผบรรยายเสนอแนะวา การทดสอบควรเปนไปตามขนาดบรรจภณฑทใชจรงทงชน เพราะการตดชนสวนมาทดสอบ ยากตอการใหไดขนาดตามตองการเนองจาก บรรจภณฑบางรปทรงมความหนาบางไมเทากน และมมตไมเทากน

3) Future Biobased Material โดย V.Dalal, Nature Tech ประเทศอตาล ผบรรยายไดกลาวถงประเดนเกยวกบการใชคารบอนใหม หรอ คารบอนจากชวมวล (biomass

carbon) เพอลดปรมาณการปลดปลอยคารบอนตามวฏจกรคารบอน ดงภาพขางลาง สามารถแสดงใหเหนวา คารบอนใหมไปเปนคารบอนเกา หรอ คารบอนจากซากพชซากสตว (fossil carbon) ใชเวลา 1 ลานป เมอนาคารบอนใหมมาใชผลตเปนพลาสตกดวยอตสาหกรรมชวเคม การสลายตวใหกาซคารบอนไดออกไซดใชเวลาประมาณ 1-10 ป นาไปสการเกดคารบอนใหมภายใน 1-2 ปตอมาได ตามมาตรฐาน ASTM D6866 สามารถ

3

ตรวจสอบคารบอนใหม และคารบอนเกาไดจากปรมาณเรดโอคารบอน (radiocarbon) ถาปรมาณเรดโอคารบอนมาก 100% จดเปนคารบอนใหม สวนคารบอนเกาไมมปรมาณเรดโอคารบอน ซงจะชวยในการตรวจสอบพลาสตกทผลตไดวา มาจากแหลงคารบอนชนดใด

นอกจากน ผบรรยายไดกลาวถงมาตรฐานตาง ๆ ทเกยวของในการทดสอบการสลายไดทางชวภาพ

ของพลาสตก อาท ASTM D6400, EN 13432, ISO 17088 เปนตน รวมทงการกลาวอางของการสลายไดสาหรบถงพลาสตกชนด OXO ซงเปนพลาสตกฐานปโตรเลยม ไมสามารถสลายไดตามการทดสอบ ดงนนในการกลาวดานสงแวดลอมเพอผลประโยชนทางการตลาดตองไดรบการตรวจสอบอยางจรงจงเพอปองกนการกลาวอางทไมเปนจรง

4) The Role of Standardization in the Field of Biodegradable Materials โดย F.Degli,

Novamont S.p.A ประเทศอตาล ผบรรยายเนนมาตรฐานการทดสอบความสามารถดานการสลายไดทางชวภาพ (biodegradability)

ซงตองพจารณาถงปจจยสาคญ 3 ประการ 1) สถานทสาหรบการสลายไดทางชวภาพ 2) นานแคไหนถงสลายได และ 3) ปรมาณมากเทาไรทสลายได โดยเนนทมาตรฐานทตกลงรวมกน (harmonized standards) EN 13428-13432 รวมทงขอกาหนดจาเปนทมสาหรบบรรจภณฑ แตมขอสงเกตวา EN 13432 ทมการใชมากกวา 12 ป ไมมการกลาวถงการทดสอบการสลายทางชวภาพ กลาวแตการสลายเปนปย ซงควรตองมการปรบใหเหมาะสมตอไป

2.5.2 การพฒนาดานเทคนคในการผลตพอลเมอรชวภาพ ในหวขอนมผบรรยายในหวขอยอย 3

หวขอ โดยแตละขอมสาระสาคญ ดงน

4

1) Tuning Materials and Film Processing of PLA-based Nanocomposites โดย L. DiMaio, University of Salerno ประเทศอตาล ผบรรยายไดกลาวถงงานวจยเกยวกบการผลต PLA ทมการใชนาโนคอมโพสต (nonocomposite) เพอปรบปรงสมบตดานการสกดกน โดยมการเตมนาโนคอมโพสตปรมาณรอยละ 2-5 นาโนคอมโพสตทนยมใชเปนตวเตมไดแก montmorillonite, bentonite และ kaolinite clays ซง montmorillonite clay เปนตวทปลอดภยสาหรบการใชกบอาหารแตตองมการใสในปรมาณทไมมากเกนไปโดยเฉพาะบรรจภณฑทสมผสอาหาร จากทดลองใช nanoclays ชนดตาง ๆ ผสมไปกบ PLA 2 ประเภท คอ 4032 D และ 4042 D ในสดสวนตาง ๆ กน ผลการทดลองพบวา ชนด nonoclay มผลตอสมบตของ PLA ทผลตได และกระบวนการผลตฟลมบรรจภณฑสงทแสดงถงความสามารถของฟลมทผสม กลาวคอ เมอเปาฟลมแลวยงคงใหความทรงรปของลกโปงมานอยอยางไร 2) Layer by Layer Assembly of Nanostructured Coatings on Polylactic Acid films for Food Packaging โดย F. Carosio, Politecnico ประเทศอตาล ผบรรยายไดกลาวถงเทคนค layer by layer เปนเทคนคการเคลอบสารโดยใชสารแขวนลอยทมประจมาชวยใหเกดการเคลอบผวหนาสารทตองการไดโดยสารทตองการมประจเปนตรงขาม เชน การทา layer by layer ของ PLA nonocomposite แทนการผสมไปในเนอ PLA วธนมขอดทชวยไมทาใหสมบตของพอลเมอรหลกเปลยนไป อกทงยงเพมสมบตทตองการได 3) Copolymer Based on Polyester and Aromatic Polycarbonate โดย A. Lazzeri, University of Pisa ประเทศอตาล ผบรรยายแสดงงานวจยททาเพอปรบปรงสมบตของ PLA ดวยเทคนคการทาพอลเมอรรวม (copolymer) กบ polycarbonate (PC) ซงผลการทดลองทไดพบวามสมบตเชงกลและความตานทานความรอนของพอลเมอรทไดเพมขน แตตองควบคม ปรมาณ PC เพราะมผลตอการสลายไดของพอลเมอร 4) Processing and Validation of Whey Protein Coated Films and Laminates at Semi-Industrial scale as novel recyclable food packaging materials with excellent barrier properties. โดย E. Bugnicourt, Innovacio I Recerca Industrial I Sostenible ประเทศสเปน ผบรรยายไดนาเสนองานวจยเกยวกบการนา whey protein มาใชสารเคลอบหรอเปนฟลมลามเนตเปนชนหนงในการผลตบรรจภณฑออนตวเพอชวยเพมความสามารถดานการสกดกนไอนาและออกซเจน และทาการทดสอบโดยการนามาใชบรรจอาหาร อาท ขนมขบกรอบ หรอบสกต (biscuit) เนยแขง ไสกรอก เปนตน สามารถเกบไดนาน 42 วน การใช whey protein ชวยลดผลกระทบสงแวดลอมโดยมการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเทยบเทานอยกวา EVOH ถง 10 เทา

5

5) Improvement of barrier properties in biodegradable food packaging by coating with a biodegradable layer and by nanotechnology combined with supercritical CO2 โดย P. Cinelli, University of Pisa ประเทศอตาล ผบรรยายทาการศกษาการใช whey protein เคลอบไปบน PLA เพอชวยปรบปรงความสามารถดานการสกดกนออกซเจนเนองจาก whey protein มความสามารถดานการสกดกนกาซออกซเจนสง อกทงยงเมอทาการทดสอบตาม ISO 20200 ซงเปนมาตรฐานการทดสอบการแตกสลายของพลาสตกใหเปนปย ในสภาพการทดสอบในหองปฏบตการ ผลทดสอบของ PLA และPLA/whey protein ใหผลทไมแตกตางกน

6) Transglutaminase-Crosslinked Pectin/whey protein coating act as effective water and oil absorption hydrocolloid barrier in bakery food โดย G. Rossi-Marquez, University of Naples ประเทศอตาล

6

ผบรรยายนาเสนอการใช Whey protein เคลอบบนอาหารเพอทาหนาทเปนฟลมเคลอบอาหารททานได (edible film) ซงการเคลอบสามารถทาได 3 วธ คอ การสเปรย การจม (dipping) และการรดเปนแผนฟลม (cast film) การใช whey protein พบวา เมอทาการเคลอบไปบนโดนทกอนการทอด จะชวยใหโดนทไมดดซบนามนททอดมาก และชวยใหความชนในโดนทลดลง เมอเทยบกบโดนททไมไดเคลอบ 7) Improved barrier properties for innovative food packaging applications by nanoscale surface modification- a chemical grafting process โดย D. Samain, -Bt3 Technologies ประเทศฝรงเศส ผบรรยายไดนาเสนอวสดบรรจภณฑออนตวแบบใหม ซงเปนกระดาษทมการเคลอบดวย PVOH (polyvinyl alcohol) ทไดรบการปรบปรงใหมดวยวธการกราฟต (grafting) กบหมเอสเทอร (esterification) ชวยทาใหผวกระดาษใหมทไดมสมบตดานการสกดกนไขมนและนาดขน

8) Lasting Antimicrobial Protection for Bio-based Plasticizers โดย H. Studer, Sanitized AG ประเทศสวตเซอรแลนด ผบรรยายไดนาเสนอใหเหนวา แนวโนมการใชวสดพอลเมอรชวภาพมทศทางเพมมากขน แตการเปนพลาสตกชวภาพ ตองคานงถงการนาไปใชงาน เพอการปองกนการเสอมสภาพของอาหารทบรรจจากการทาปฏกรยาดวยจลนทรยไดงายดวย สาหรบสงทผบรรยายเนน คอ การใชพลาสตไซเซอรฐานชวภาพ แทนการใช ฟทาเลตใน PVC พลาสตไซเซอรชวภาพทนยมใช ไดแก soybean derivatives, levulinic ketals, glycerol

7

esters และ isosorbid diesters ซงเมอทาการตรวจสอบดานการตานทานจลนทรยรวมทงเชอราดวย โดย วธการตรวจสอบการตานทานเชอรา องตามมาตรฐาน ISO 846 procedure A และการตรวจสอบการตานทานจลนทรยตามมาตรฐาน SNV 195 920 การทดสอบดงกลาวพบวา ใหผลดและหยดการเจรญเตบโตของเชอจลนทรยได

2.5.3 การประยกตใชพอลเมอรชวภาพ ในหวขอนมผบรรยายทมสาระสาคญทนาสนใจทขอนาเสนอ ในหวขอยอย 5 หวขอ โดยแตละขอมสาระสาคญ ดงน

1) Release of Odorous Substance from paper and paperboard for food โดย V. Sberveglieri, University of Modena and Reggio Emillia ประเทศอตาล ผบรรยายไดนาเสนอเครองมอในการตรวจสอบกลนทปลดปลอยจากบรรจภณฑกระดาษหรอกระดาษแขง เพอใหแนใจวา สามารถทาหนาทดานการปองกนอาหารไดด ไมมการปนเปอนจากสารอน อาท ตวทาละลายของหมกพมพ สารยดตด พลาสตไซเซอร และอาหารไมเสอมสภาพกอนถงผบรโภค เครองมอดงกลาวทาหนาทเปนจมกอเลกทรอนกส (electric nose) ทใชตวตรวจจบกลนเพอแยกแยะกลนทตรวจสอบทมนษยไมสามารถแยกแยะกลนได พรอมเปรยบเทยบผลทไดกบ GC-MS ซงพบวา สามารถใหผลการทดสอบทตรงกน เครองมอนมองคประกอบสาคญ 6 sensors (MOX-metal oxide semiconductors) ปม detector และตวพากาซ (carrier)

4) From Emilia Romagna, the Culinary tradition of Fresh Filled Pasta in a Biodegradable Packaging made of PLA โดย S. Codelupi, Coopbox ประเทศอตาล ผบรรยายไดนาเสนอการนาบรรจภณฑททาจากพลาสตกชวภาพชนด PLA รปแบบตาง ๆ ไดแก ถาดใส PLA ถาดโฟมเคลอบดวย PLA แลว เมอมปดผนกดวยฟลม PLA ทเคลอบการสกดกนไอนาหรอความชน ชนด เมอนามาใชในการบรรจพาสตาสดรปแบบตาง ๆ อาท ไมมเนอ มเนอปน มผกสดปน มชสปน จดเกบท 4 องศาเซลเซยส พบวา สามารถเกบได 32 วน สวนทมเนอปนสามารถเกบไดนานกวา และการใชปดผนกดวยฟลม PLA ทเคลอบการสกดกนไอนากบการใชถาดโฟม สามารถเกบอาหารไดนานขน ซงแสดงใหเหนวา การนา PLA มาใชควรตองมการปรบปรงดานการสกดกนเพอใหสามารถชวยยดอายการเกบของอาหารทบรรจ 5) PLA Packaging and its Effects on the Shelf Life of Vegetable : Case Study โดย P. Serafin, TI films ประเทศอตาล

8

ผบรรยายนาเสนอการใชฟลม PLA ทมการจดเรยงโครงสราง (bioriented) มาหอหมผลไม และผกสด เทยบกบ BOPP และเมอไมมการหอ พบวา การหอสามารถยดอายการเกบในสภาพการจาหนายในซเปอรมารเกต ไดนานถง 13 วน เมอเทยบกบไมหอ อยไดเพยง 8 วน

2.6 กจกรรมการนาเสนอปากเปลา ไดเขารวมกจกรรมนาเสนอปากเปลาในหวขอเรอง Current Trend in Biodegradable Flexible Packaging in Thailand ในวนท 11 พฤษภาคม 2555 การบรรยายเนนบรรจภณฑทผลตจาก PLA โดยมการปรบปรงสมบตของฟลมทผลตไดดวยเทคนคการใชสารเตมแตงผสมเขาไปในพอลเมอร อยางไรกตามสมบตทเปลยนไปจากการใสสารเตมแตงมผลทาใหคาความแขงแรงตอแรงดงมผลลดลงในบางสดสวนผสม ทอาจมผลสงตอไปยงการใชงานในการผลตเปนบรรจภณฑออนตว อาท การพมพ การขนรป นอกจากนแลว การปรบปรงสมบตดวยสารเตมแตงมผลทาใหคา Tg ของฟลมลดลง เพอปรบสภาพฟลมใหออนตวขน อยางไรกตามอาจมผลตอการทาใหเกดการเคลอนยายสาร (migration) ทเปนอนตรายตามมาภายหลงไดโดยเฉพาะการนามาใชเปนบรรจภณฑทตองสมผสกบอาหารโดยเฉพาะอยางยงกบประเทศไทยทเปนประเทศทมอากาศรอนและชน ซงเปนสภาพทเรงทาใหเกดการเคลอนยายสารไดดมากขน 2.7 กจกรรมประธานรวมการนาเสนอปากเปลารวมกบ Professor C.Corradini, University of Parma ประเทศอตาล ในหวขอ ความยงยนของพอลเมอรชวภาพ ในสวนนมการนาเสนอปากเปลาทอยในสวนน 6 เรอง แตผนาเสนอเรองแรกไปมา จงเหลอเรองทนาเสนอเพยง 5 เรอง ดงน 1) Evaluation of the Environmental Impacts of PLA-Waste Chemical Recycling as Lactic Acid Production Method: The LCA Approach โดย P.Tecchio, Politecnico di Torino ประเทศอตาล 2) Bioplastics in the Packaging Field: Ecodesign Approach and Critical Issues โดย D.Toso, P.Tecchio, Politecnico di Torino ประเทศอตาล 3) Identification of PLA within PET recycling Stream using NIR Hyperspectral Imaging โดย S.Serranti, University of Rome ประเทศอตาล 4) Every Packaging Material fits in a Preferred End-of–Life Option; IngeoTM PLA has the ability to fit in Three End-of-Life Infrastructures โดย S. Cavallo, Natureworks ประเทศอตาล 5) Characterization of the Degradation of Poly(butylenes succinate) at Mild Ambient โดย F. Freyermouth, University of Lyon ประเทศฝรงเศส จากนนเชญ Professor Dr. Ingo Bueren จาก International Packaging Institute ประเทศสวตเซอรแลนด กลาวสรปการสมมนา ซงไดมการฝากประเดนของการพจารณาพอลเมอรชวภาพทนามาใชทางบรรจภณฑตองไดรบการตรวจสอบอยางระมดระวงถงความปลอดภยทงในการทาหนาททางบรรจภณฑ และ

9

ตอผบรโภค อกทงการลดผลกระทบตอสงแวดลอม อกทงการคานงถงการผลตวสดทางบรรจภณฑแตใหมการสลายได บางทอาจไมใชคาตอบของการใชวสดทยงยนกได ซงไดรบการตอบรบจากผเขารวมสมมนารวมกนแสดงความคดเหนเปนอยางดถงการพฒนาตอไปของพอลเมอรชวภาพในอนาคต

10

ภาคผนวก 1 รายนามผเขารวมสมมนา BIOPOLPAK

11

12

13

ภาคผนวก 2 ตารางกาหนดการสมมนา BIOPOLPAK

14

15

16

ภาคผนวก 3 ภาพประกอบการเขารวมกจกรรมสมมนา BIOPOLPAK

1. กจกรรมในฐานะผเขารวมสมมนา

17

2. กจกรรมในฐานะผนาเสนอปากเปลา

18

3. กจกรรมในฐานะประธานรวมในสวนการนาเสนอปากเปลาดานความยงยนทางพอลเมอรชวภาพ