nederlanders & MOndIaal BUrGersCHaP 2012 Nederlanders en...Deze publicatie is onderdeel van een...
Transcript of nederlanders & MOndIaal BUrGersCHaP 2012 Nederlanders en...Deze publicatie is onderdeel van een...
ONDERZOEKSREEKS 9
nederlanders & MOndIaal BUrGersCHaP 2012
In dit rapport wordt de mate waarin Nederlanders van 18 jaar en ouder zich gedragen als mondiaal burger onderzocht. Bij het begrip mondiaal burger-schap staan de individuele bijdragen van mensen aan de leefbaarheid van de wereld centraal. Het draait daarbij niet enkel om het draagvlak voor internationale samenwerking, maar ook hoe het gedrag van burgers invul-ling geeft aan de betrokkenheid bij internationale vraagstukken.
Is de Nederlandse bevolking zich bewust van de wederzijdse afhankelijk-heid in de wereld? Is men overtuigd van de gelijkwaardigheid van mensen wereldwijd en ervaart men een gedeelde verantwoordelijkheid voor mondi-ale vraagstukken? Wat weten Nederlanders van de wereld? En hoe verhoudt het dagelijkse gedrag zich tot deze inzichten?
Juist dat is wat dit onderzoek in kaart brengt.
Deze publicatie is onderdeel van een reeks onderzoekspublicaties van NCDO. Met onderzoek, trainingen en andere activiteiten bevordert NCDO het publieke bewustzijn over internationale samenwerking en het belang voor Nederland om op dit terrein actief te zijn.
Deze onderzoekspublicatie is een uitgave van NCDO, september 2012
Ne
de
rla
Nd
er
s & M
ON
dIa
al B
Ur
Ge
rsC
Ha
P 20
12
NCDO is het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en interna-tionale samenwerking. NCDO voert onderzoek uit, geeft trainingen en stimuleert de meningsvorming over mondiale thema’s door publicaties te verzorgen en de discussie op gang te brengen. NCDO werkt daarbij samen met overheid en poli-tiek, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en wetenschap.
Heeft u vragen of opmerkingen over dit onderzoek of wilt u op de hoogte worden gehouden van nieuw onderzoek, neem dan contact op met NCDO via [email protected].
Illustratie omslag: Kim Verschoor
ISBN: 978-90-74612-24-1
Amsterdam, september 2012
NCDO is het centrum voor mondiaal burgerschap.Postbus 94020, 1090 AD Amsterdamtel +31 (0)20 568 87 [email protected], www.ncdo.nl
nederlanders & MOndIAAL BUrGersCHAP 2012Christine CarabainMarije van Gentevelien boonstoppel
ONDERZOEKSREEKS 9
NCDO is het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en interna-tionale samenwerking. NCDO voert onderzoek uit, geeft trainingen en stimuleert de meningsvorming over mondiale thema’s door publicaties te verzorgen en de discussie op gang te brengen. NCDO werkt daarbij samen met overheid en poli-tiek, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en wetenschap.
Heeft u vragen of opmerkingen over dit onderzoek of wilt u op de hoogte worden gehouden van nieuw onderzoek, neem dan contact op met NCDO via [email protected].
Illustratie omslag: Kim Verschoor
ISBN: 978-90-74612-24-1
Amsterdam, september 2012
NCDO is het centrum voor mondiaal burgerschap.Postbus 94020, 1090 AD Amsterdamtel +31 (0)20 568 87 [email protected], www.ncdo.nl
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20124 3
InHOUdsOPGAve Samenvatting 4
1. inleiding 9 1.1. Wat iS mondiaal burgerSchap? 11 1.2. duurzaamheid van de natuur en Samenleving 12 1.2.1. zuinig met Water en energie 13
1.2.2. mobiliteit 13
1.2.3. recycling & omgang met afval 14
1.2.4. conSumptiegedrag 14
1.2.5. informatie zoeken en mening geven 15
1.3. dit onderzoek 16
2. gedrag 17 2.1. zuinig omgaan met energie en Water 17 2.2. mobiliteit 18 2.3. recycling en omgang met afval 19 2.4. conSumentengedrag 20 2.5. informatie zoeken over mondiale vraagStukken 21 2.6. mening geven over mondiale vraagStukken 22 2.7. politieke participatie 23 2.8. doneren aan goede doelen 24 2.8.1. Wie geeft aan Welke goede doelen? 24
2.8.2. hoeveel Wordt gegeven? 25
2.9. vrijWilligerSWerk 26 2.9.1. Wie iS Waar actief alS vrijWilliger? 26
2.9.2. Werken nederlanderS regelmatig alS vrijWilliger? 27
2.10. index mondiaal burgerSchap 28 2.11. concluSie 30
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20123
3.principeS 32 3.1. gelijkWaardigheid van menSen 32 3.2. WederzijdSe afhankelijkheid in de Wereld 33 3.3. gedeelde verantWoordelijkheid
voor het oploSSen van mondiale vraagStukken 35 3.4. concluSie 36
4.kenniS over mondiale vraagStukken 37
5.mondiaal burgerSchap 39 5.1. de rol van de principeS 39 5.2. de rol van kenniS 41 5.3. de rol van perSoonSkenmerken 42 5.4. de rol van altruïStiSche Waarden. contact met
andere culturen en vertrouWen 43 5.5. het effect van alle aSpecten Samen 46 5.6. concluSie 48
6. houding ten aanzien van ontWikkelingSSamenWerking 51
6.1. het belang van ontWikkelingSSamenWerking 51 6.2. nederlanderS en het budget voor
ontWikkelingSSamenWerking 53 6.3. concluSie 55
literatuur 57
verantWoording 60
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20124 5
sAMenvATTInG InditrapportwordtdematewaarinNederlandersvan18jaarenouderzichgedragenalsmondiaalburgeronderzocht.Bijhetbegripmondiaalburgerschapstaandeindividuelebijdragenvanmensenaandeleefbaarheidvandewereldcentraal.Hetdraaitdaarbijnietenkelomhetdraagvlakvoorinternationalesamenwerking,maarookhoehetgedragvanburgersinvullinggeeftaandebetrokkenheidbijinternationalevraagstukken.Juistdatiswatditonderzoekinkaartbrengt.
gedragennederlanderszichalsmondiaalburger?NCDOonderscheidtnegensoortengedragingendieverbondenzijnaanduurzaamheidvandenatuurofsamenleving:1)zuinigomgaanmetwaterenenergie;2)mobiliteit;3)recyclingenomgangmetafval;4)consumentenge-drag;5)informatiezoekenen;6)jemeninggevenovermondialevraagstukken;7)politiekeparticipatie;8)donerenaangoededoelenen9)vrijwilligerswerk.
zuinigmetwaterenenergieNederlandersgaanwatbetreftverspillingvanwaterenenergie–zoalshetlatenlopenvandekraantijdenshettandenpoetsenenhetinhetstopcontactlatenzittenvanopladers–verantwoordelijkmetenergieom.VerrewegdemeesteNederlandersvertonengedragdatleidttotminderenergieverspilling.Echter,Nederlandersblijkenminderverantwoordelijkmetenergieomtegaanalshungebruikersgemakcentraalstaat,zoalshetgebruikvaneenwasdroger.BijnadehelftvandeNederlandersgebruikzo’napparaatvaakof(bijna)altijd.
mobiliteitWelkekeuzesmakenNederlandersophetterreinvanmobiliteit?Kiezenzijvoordetrein?Gebruikenzedeautovoorkorteafstanden?SlechtseenkleindeelvandeNederlanderskiestvaakof(bijna)voordetrein.DaartegenoverstaatdatookslechtseenkleindeelvandeNederlandersvaakof(bijna)altijddeautobinnendewoonplaatsgebruiktofmethetvliegtuigopvakantiegaat.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20125
recyclingenomgangmetafvalNederlanderslijkenverantwoordelijkomtegaanmetafval.SlechtseenkleindeelvandeNederlandersgooitvaakvoedselwegdateigenlijknoggoedisenditgeldtookvoorhetbijhetandereafvalweggooienvanbatterijen.OokdoneerteenaanzienlijkdeelvandeNederlandsebevolkinggoederenopdatzeopnieuwgebruiktkunnenworden.
consumentengedragZijnNederlandersduurzameconsumenten?BuitenhetkiezenvoorgroenestroomlijktdeNederlandernoginbeperktemateeenduurzameconsument.EenkleindeelvandeNederlanderskooptvaakof(bijna)altijdfairtradepro-ducten.Ookishetcompenserenvaneenvliegreisgedragdatnognietgebrui-kelijkisonderdeNederlandsebevolking.BovendienkooptmaareenkleindeelvandeNederlanderstweedehandsspullen.DaarnaasteetdeovergrotemeerderheidvandeNederlandsebevolkingvaakof(bijna)altijdvlees.
informatiezoekenenjemeninggevenovermondialevraagstukkenDeovergrotemeerderheidvandeNederlandersvolgtnieuwsoverproblemeninhetbuitenland.Hetiswelopvallenddatditnogvoornamelijkgebeurtviadezogenaamde‘oude’media,zoalskrant,televisieenradio.HetdeelvandeNederlandersdatditnieuwsviainternetvolgt,isnogaltijdveellager.OngeveeréénopdeachtNederlanderszegtervaakof(bijna)altijdietsvanalsfamilieofvriendenietsdoendatnietgoedisvoorhetmilieu.HeelvaakpratenovermilieuproblemenenarmoededoetslechtseenkleindeelvandeNederlanders.Echter,alshierookdeNederlandersbijwordengerekenddiesomshieroverpraten,doetdeovergrotemeerderheidvandeNederlandersdit.Meedoenaaneen(online)handtekeningactieofhetsteunenvangoededoelenviadesocialemediawordtslechtsdoorheelkleindeelvandeNederlandersgedaan.
politiekeparticipatiePolitiekeparticipatiebeperktzichingrotematetotstemmenbijverkiezingen.EénopdevierNederlandersislidvaneenvakbond.DaarentegenisslechtseenheelkleindeelvandeNederlandersactieflidvanpolitiekepartij.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20126 7
donerenNederlandersgevenrelatiefveelenvaak.DriekwartvandeNederlandersgeeftaangoededoelen.Populairedoelenzijndoelenopgebiedvanontwikkelingshulp,gezondheidennatuurenmilieu.GemiddeldhebbendeNederlandsegeversin2011224eurogegevenaangoededoelen.Erzijngroteverschillentussendehoogtevandegemiddeldegiftenpersector.Traditioneelwordengemiddelddehoogstebedragengegevenaanlevensbeschouwelijkeorganisatieszoalskerkenmoskee.
vrijwilligerswerk42procentvandeNederlandersverrichtvrijwilligerswerk.Ditvrijwilligers-werkisnietevenredigoverdeverschillendesectorenverdeeld.Decategorie‘overige’ishetgrootst.DezecategorielaatdediversiteitvanhetNederlandsevrijwilligerswerkzien,dievarieertvanactiviteitenopschool,jealsvrijwilligerinzettenvoordeVerenigingvanEigenaren(VVE)totcollecterenvoordeKWFenbesturenvandefanfare.Sportverenigingen,buurthuizenengebedshuizen(bijvoorbeeldkerk,moskeeentempel),zijnookpopulaireplaatsenomvrijwil-ligerswerktedoen.DeNederlandersdiealsvrijwilligeractiefzijn,blijkenditopzeerregelmatigebasistedoen,73procentvandeNederlandsevrijwilligersisminstenseenkeerpermaandactiefalsvrijwilliger.DegebedshuizeninNederlandkunnenhetmeestrekenenopvrijwilligersdietenminsteeenkeerpermaandactiefzijnalsvrijwilliger.
gelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheiden(gedeelde)verantwoordelijkheidNCDOonderscheidtdrieprincipesdiewordenverondersteldmondiaalburgerschaptedragen:gelijkwaardigheidvanmensen,hetbesefvanweder-zijdseafhankelijkheidenhetnemenvangedeeldeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken.DezeprincipeswordenbreedaangehangendoordeNederlandsebevolking.Ditgeldtinhetbijzondervoorhetbesefvanwederzijdseafhankelijkheidenhetnemenvangedeeldeverantwoordelijkheideninietsminderematevoordegelijkwaardigheidvanmensen.
OpleidingspeelteenbelangrijkerolbijdematewaarinNederlandersdezeprincipesaanhangen.HogeropgeleideNederlandershangendedrieprincipesvakeraandanlageropgeleideNederlanders.Drieandere
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20127
persoonskenmerkenspeleneenrolbijdedrieprincipesafzonderlijk.Zozienvrouwenmensenalsgelijkwaardigerdanmannen.Nederlandersouderdan35jaarzijnmeerbereidhunverantwoordelijkheidtenemendanNederlandersjongerdan35jaar.Nederlandersdiemeerverdienenzijnzichmeerbewustvandewederzijdseafhankelijkheidindewereld.
Ookspelendematewaarinmensenbelanghechtenaanaltruïstischewaar-deneenbelangrijkerolindematewaarinzijdedrieprincipesaanhangen.Ditgeldtinhetbijzondervoordebereidheidtothetnemenvan(mede)verantwoordelijkheid.DaarnaastspeeltookdematevanvertrouwendieNederlandershebbenininstitutieseenrelatiefbelangrijkerol.Mensendiehiermeervertrouweninhebbenhangeningroterematedeprincipesaan.
Welkerolspeeltpolitiekevoorkeurbijhetaanhangenvandedrieprincipes?Erishierineentamelijkduidelijkpatroonteherkennen:NederlandersdieopGroenLinksenD66stemmenhangendeprincipeshetmeestaan.OokNederlandersdieopdekleinechristelijkepartijenstemmen(ChristenUnieenSGP)scorengoedopdeprincipes.DeNederlandersdievoordePVVkiezenhangenalleprincipesminderaan.
mondiaalburgerschap?Deverwachtingdatmensendiededrieprincipes–gelijkwaardigheidvanmen-sen,wederzijdseafhankelijkheidindewereldengedeeldeverantwoordelijk-heidnemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken–meeraanhangenzichvakeralseenmondiaalburgergedragen,lijktdoordeverzameldegegevenstewordenbevestigd.Metnamehetprincipevangedeeldeverantwoordelijk-heidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenweethetbestedeverschil-lenindematevanmondiaalburgerschapteverklaren.
Ookandereachtergrondkenmerkenblijkenverschilinmondiaalburgerschapgedragtendeletekunnenverklaren.Mensendiemeerkennishebbenovermondialevraagstukkengedragenzichvakeralseenmondiaalburgerdanmensendieminderkennishebbenoverdezevraagstukken.
Ooksekse(vrouw),leeftijdenopleidingsniveauhebbenalledrieeenposi-tieveinvloedopmondiaalburgerschapgedrag.Hetfrequenteregedragvanhogeropgeleidenenmetnamevrouwenkantendelewordenverklaarddoorhetfeitdatzij–vakerdanlageropgeleidenenmannen–dedrieprincipesondersteunen.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20128 9
Altruïstischewaarden,hetincontactkomenmetandereculturenendehoeveel-heidsociaaleninstitutioneelvertrouwenvertonenookeenpositievesamenhangmetdematewaarinmensenzichgedragenalsmondiaalburger.Metnamehetbelangdatmenhechtaanaltruïstischewaardenheefteensterkpositiefeffectopmondiaalburgerschap.Hoehogerdewaarden,hoevakerhetgedrag.Dezealtruïstischewaardenverminderenookdeeerdergevondeneffectenvandedrieprincipes.Hetblijktdatmetnamehetpositieveeffectvanhetprincipevangelijkwaardigheidopmondiaalburgerschaptendelekanwordenverklaarddoorhetfeitdatmensendieditprincipeaanhangen,óókeengroterbelanghechtenaanaltruïstischewaarden.
Ondankseenafgenomensamenhangblijvendeprincipesvanwederzijdseafhankelijkheidengedeeldeverantwoordelijkheideenrolspeleninhetverklarenvandematewaarinmensenzichgedragenalsmondiaalburgers,ookwanneerergecontroleerdwordtvoordezeachtergrondkenmerkentezamen.
Watisdehoudingvannederlanderstenaanzienvanontwikkelingssamenwerking?HetbelangdatNederlandershechtenaanontwikkelingssamenwerkingblijftookin2012onverminderdgroot.DeruimemeerderheidvandeNederlandsebevol-kingvindthet(zeer)belangrijkomarmelandentehelpenzichteontwikkelen.
Ondanksdezesteunvindtin2012bijnadehelftvandeNederlandersdathetoverheidsbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingmoetwordenverkleind.Daarstaattegenoverdateenevengrotegroepvindtdathetbudgetgelijkmoetblijvenofverhoogdmoetworden.Erisdusaanhoudendesteunvoorhetoverheidsbud-get,maardezesteunstaatwelonderdruk.
Integenstellingtotvorigejareniserindezestudienietgevraagdnaarderedenwaarommenvanmenigisdathetoverheidsbudgetverkleindmoetworden.UitdeBarometerInternationaleSamenwerking2011bleekechterdatdevoornaamsteredenomhetoverheidsbudgettewillenverminderenwasdatNederlandersvindendateerstdeeigeneconomieopordemoetkomen.Geziendevoortdurenderecessiezouhetgoedkunnendatditargumentooknueengroterolspeeltindemotivatieomhetbudgettewillenverkleinen.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 20129
HOOFdsTUK 1
InLeIdInG
Vooruligthetonderzoek‘Nederlanders&MondiaalBurgerschap2012’:eennieuwonderzoekdataansluitopdelangetraditievandeBarometerInternationaleSamenwerking.DecennialangishetwerkenaandraagvlakvoorontwikkelingssamenwerkingeenbelangrijkepijlergeweestvanhetNederlandseontwikkelingsbeleid.Tot2011brachtNCDOdanookjaarlijksdeBarometerInternationaleSamenwerkinguitwaarindepubliekesteunvoorontwikkelingssamenwerkingonderNederlandersinkaartwerdgebracht.NCDOheeftdelaatsteanderhalfjaareentransformatieondergaanenisnietlangereenorganisatiediezichrichtopdraagvlakvoorontwikkelingssamen-werking,maarisnuhetkennis-enadviescentrumophetgebiedvanmondiaalburgerschapinNederland.
Deverschuivingvandraagvlakvoorontwikkelingssamenwerkingnaarmondiaalburgerschapsluitaanbijtweebelangrijkeverschuivingeninhetdenkenoverinternationalesamenwerkinginhetalgemeen,namelijkdeverschuivingvandefocusoparmoedebestrijdinginontwikkelingslandennaarmondialeverbonden-heidendeverschuivingvandraagvlaknaarparticipatie.Dezeverschuivingenhebbenertoegeleidtdatdefocusnietlangerligtbij‘problemenenuitdagingendaar’maarbij‘problemenenuitdagingenhieréndaar’.DaarnaastisdeaandachtverschovenvanpubliekesteunvanNederlandseburgersvoorhetregeringsbe-leidophetterreinvanontwikkelingssamenwerkingnaarwathetindividudoormiddelvanzijngedragkanbijdragenaanhetoplossenvanmondialevraagstuk-ken(Carabainetal.,2012).
Defocusop‘hieréndaar’komtooktotuitingineenreactievanderegering(TweedeKamerderStaten-Generaal,2011)ophetrapport‘Minderpretentie,Meerambitie’vandeWetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid(WRR,2010)waarinzijdeonontkoombaarheidvaninternationalesamenwerkingommondialevraagstukkenophetterreinvanveiligheid,stabiliteitofklimaatver-anderingaantepakken,onderschrijft.Publiekegoederenzijngoederendieinprincipevrijbeschikbaarzijnenwaarmensennietmetelkaaromhoevente
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201210 11
wedijveren.In1890alidentificeerdedeItaliaanseeconoomUgoMazzola(1890)hetbelangrijkstekenmerkvaneenpubliekgoed,namelijkdatdeconsumptievaneenpubliekgoedvandeenepersoonniethetvermogenvandeanderomhetteconsumerenbeperkt.Voorbeeldenvaninternationalepubliekegoederenzijnschonelucht,financiëlestabiliteitengezondheid.
DefocusopparticipatiesluitookaanbijeenaantaltrendsophetterreinvanontwikkelingssamenwerkingindeNederlandsesamenleving.Ondanksdatersprakeisvaneenafnemenddraagvlakvoorhetbeleidopontwikkelingssa-menwerking(Hento,2011)onderdeNederlandsebevolking,iserbijvoorbeeldweleentoenameinhetaantalNederlandersdatfairtradelevensmiddelenkoopt(DeGoede&Ruben,2012).OoklijkenNederlanderssteedsmeerviaindividueleparticipatiehunverantwoordelijkheidtenemenvoormondialeproblemen.Relatiefnieuweontwikkelingsorganisaties,zoalsbijvoorbeeldde1%Club,sluitenaanbijdezetrendenstellenmenseninstaatzelftekiezenaanwelke(kleine)projectenzijwillendoneren.Ookdetraditioneleontwik-kelingsorganisatiesspeleninopdetrendvanmeerindividuelebetrokkenheid,onderanderedoorhetfaciliterenenopzettenvaninteractievenetwerken,zoalshetDoenersnetvanOxfamNovib.
NederlandheefteenvoortrekkersrolinEuropawatbetreftmondiaalburger-schap.In2009steldeministerBertKoendersvastdatdetijdvraagtommondiaalburgerschap(DGIS,2009).Bijhetbegripmondiaalburgerschapstaandeindividuelebijdragenvanmensenaandeleefbaarheidvandewereldcentraal.Hetdraaitdaarbijnietenkelmeeromhetdraagvlakvoorinternationalesamen-werking,maarookhoehetgedragvanburgersinvullinggeeftaandebetrokken-heidbijinternationalevraagstukken.Ditiswathetonderzoek‘Nederlanders&MondiaalBurgerschap2012’inkaartbrengt.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201211
1.1.Watismondiaalburgerschap?NCDOpubliceerdebegin2012eentheoretischeverkenningnaarhetbegrip‘mondiaalburgerschap’(Carabainetal.2012).Dezeverkenningresulteerdeineendefinitievanmondiaalburgerschap.Mondiaalburgerschapwordtindezedefinitiebeschouwdalsdemondialedimensievanactiefburgerschap,waarbijdenadrukligtopdeelnameaanenverantwoordelijkheidnemenvoordepubliekezaak(“StichtingActiefBurgerschap”,z.j.):
‘De mondiale dimensie van burgerschap uit zich in gedrag dat recht doet aan de principes van wederzijdse afhankelijkheid in de wereld, de gelijkwaardigheid van mensen en de gedeelde verantwoordelijkheid voor het oplossen van mondiale vraagstukken.’
Figuur 1.Grafischeweergavevandedefinitie
Gedragstaatcentraalindezedefinitievanmondiaalburgerschap.Erwerdeerdergeconstateerddatgoedebedoelingenweinigimpacthoeventehebbenopeenbeterewereld.Goedgedragkanweleendaadwerkelijkebijdrageleverenaaneenbeterewereld.Gedragdatinlijnismetmondiaalburgerschapdoetrechtaaneendrietalprincipes,namelijkgelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhanke-lijkheidindewereld,engedeeldeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvan
WEDERZIJDSE AFHANKELIJKHEID VAN DE WERELD
GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HET OPLOSSEN VANMONDIALE VRAAGSTUKKEN
GELIJKWAARDIGHEID VAN MENSEN
GEDRAG
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201212 13
mondialevraagstukken.Alleaanmondiaalburgerschapgerelateerdegedragingen(zoalsbeschrevenindezepublicatie)doenrechtaandezeprincipes,maarhoevenhiernietbewustopgestoeldtezijn.Metanderewoorden,menkanzichgedragenalseenmondiaalburgerzonderdezeprincipesbewustaantehangen.Zonderhardeuitsprakentedoenoverdeoorzakelijkheidvanmondiaalburgerschapgedrag,zalindezepublicatiewelwordengekekennaardematevansamenhangtussendedrieprincipesengedragingengerelateerdaanmondiaalburgerschap.
1.2.duurzaamheidvandenatuurensamenlevingErwordengrofwegtweetypengedraggerelateerdaanmondiaalburgerschaponderscheiden.Dezetypegedragingenzijnófverbondenmetduurzaamheidvandenatuurófmetdeduurzaamheidvandesamenleving.
Gedragingendieinverbandgebrachtkunnenwordenmetduurzaamheidvandesamenlevingzijngedragingenverbondenmetsociale-eneconomischerechtvaardigheid(Carabainetal.,2012).Metanderewoorden,dezegedragingenrichtenzichopgelijkwaardigheidvanmensenenverdelingsvraagstukken.Consumentengedrag,zoalshetkopenvanfairtradeproductenofhetnietkopenvandoorkinderengemaakteproducten,kunnenbijdragenaandeduurzaam-heidvandesamenleving.Ditgeldtookvooractieveparticipatieineenpolitiekepartijofvakbond.Gedragingengerelateerdaanduurzaamheidvandenatuurzijngedragingenwaarbijderelatietussendebehoeftenvandehuidigegeneratieenhetmogelijkingevaarbrengenvandebehoeftenvantoekomstigegeneratiesessentieelzijn(WorldCommissiononEnvironmentandDevelopment,1987).Gedragingendiehierondervallenzijnzuinigomgaanmetenergie,waterenafval,recycling,hetverminderenvandeuitstootvanbroeikasgassenetc.
NCDOonderscheidtvooralsnognegensoortengedragingenverbondenaanduurzaamheidvandenatuurofsamenleving:1)zuinigomgaanmetwaterenener-gie;2)mobiliteit;3)recyclingenomgangmetafval;4)consumentengedrag;5)informatiezoekenen6)jemeninggevenovermondialevraagstukken;7)politiekeparticipatie;8)donerenaangoededoelenen9)vrijwilligerswerk.NCDOzietdezenegengedragingenalsmondiaalburgerschap.Echter,hierdienttewordenopgemerktdatNCDOnietpretendeertdatdezelijstuitputtendis.
InnavolgingvanKaiserenzijncollega’s(2003)wordtgestelddatgedragingenophetvlakvanenergie-enwaterbesparing,mobiliteitenhergebruikenomgangmetafvalmetnameeenpositieveinvloedhebbenopdeduurzaamheidvandenatuur,terwijlpolitiekeparticipatievoornamelijkeenpositieveinvloedopde
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201213
duurzaamheidvandesamenlevingheeft.Voordeoverigegedragingenishetlastigeromeenonderscheidtemakentusseninvloedenopduurzaamheidvannatuurofsamenleving.Consumentengedrag,informatiezoekenenjemeninggevenovermondialevraagstukken,donerenaangoededoelenofvrijwilligerswerkkunnenzowelbijdragenaanduurzaamheidvandenatuuralsduurzaamheidvandesamenleving.
1.2.1.zuinigmetwaterenenergieDevraagnaarwaterisdeafgelopendecenniasterktoegenomenalsgevolgvanbevolkingsgroei,wereldwijdetoenamevandeconsumptieeneconomischeontwikkeling.Waterschaarstekanlokaalenmondiaalenormegevolgenhebben.Waterisnamelijknietalleenessentieelvoorhetoverlevenvanmensen,maarookvoordelandbouwenallerleiandereeconomischeprocessen(Spitz,2012).Mensenkunnendoorzuinigomtegaanmetwaterbinnenhethuishoudeneenbijdrageleverenindemondialestrijdtegenwaterschaarste.
Zuinigomgaanmetenergiebegintdoordedreigendeuitputtingvandefossielebrandstoffensteedsmeereennoodzaakdaneenkeuzeteworden.Daarnaastdraagtzuinigzijnmetenergieookbijtotverminderingvandeuitstootvankoolstofdioxidetengevolgevandeverbrandingvandezebrandstoffen(Muskens,2012).Ditheeftnegatievegevolgenvoorhetzelfherstellendvermogenvandenatuur(OECD,2012).Eenoplossingvoordeenergieproblematiekzijndeduurzamealternatievenvoorfossielebrandstoffen.Dezealternatieven(inclusiefbiomassaenwaterkracht)dekkenanno2012nogslechts13%vandewereldwijdevraagnaarenergie.HetInternationaalEnergieAgentschap(IEA)voorspeltinhaarmeestpositievescenariodathetaandeelduurzameenergiein2035mogelijkzalstijgentotzo’n27%(IEA,2011).Bijditscenariowordenwelkanttekeningengeplaatst.Anderenverwachtendatwanneerdesituatierondomeentekortaanfossielebrandstoffennijpendwordt,demensheidinstaatisveelsnellerdeover-staptemakennaarduurzameenergiebronnen(Gilding,2012).Mensenkunnenopverschillendemanierenergiebesparenenzopositiefbijdragenaandeenergie-schaarste,bijvoorbeelddoorhunhuisgoedteisoleren,energiezuinigeapparatuurtegebruikenmaarookdoorlampennietonnodigaantelaten.
1.2.2.mobiliteitMobiliteitisverbondenaanhetmondialevraagstukvanenergieschaarste.Deverwachtingisdatdemobiliteitindekomendetweedecenniaopmondiaalniveauenormzalstijgen,onderanderetengevolgevandeeconomischegroeiinbepaaldedelenvandewereldendoorverstedelijking.HetInternationaal
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201214 15
EnergieAgentschapvoorspeltdathetaantalauto’sindewereldin2050met250tot375%zaltoenemen.Transportzorgtmomenteelvoor80%vanalleschade-lijkeluchtvervuilingenlevertzoeensubstantiëlebijdrageaandeuitstootvankoolstofdioxideenaanklimaatveranderinginhetalgemeen.Eenduurzamereaanpakvanvervoer,zoalshetvoorkomenvanonnodiggemotoriseerdreizen,hetpromotenvanduurzamevormenvanmobiliteitenhetverhogenvandeefficiëntievanvervoer,levereneenbelangrijkebijdrageaanhetterugdringenvankoolstof-dioxideuitstootenhetbesparenvanschaarsegrondstoffen(Repogle&Hughes,2012).Mensenkunnenbijvoorbeeldduurzamermetmobiliteitomgaandoormethetopenbaarvervoertereizen,ofdoordefietstepakkenvoorkleineafstandenalsalternatiefvoordeauto.
1.2.3.recycling&omgangmetafvalAfvaliseenvandegrotemondialevraagstukkenvandezetijd.Metzijnallenproducerenweinmiddelsjaarlijksgemiddeld12miljardtonaanafval(OECD,2012).Afvalalsprobleemiseenrelatiefnieuwfenomeen(Strasser,1999).Totongeveereeneeuwgeledenwasafvaleenkleinenvoornamelijklokaalprobleem(Carabain,Spitz&Keulemans,2012).Datafvalhedentendageeengrootenmondiaalprobleemis,vindtzijnoorsprongintweebelangrijkeveranderingenindemondialesamenleving.Teneersteiserdeopkomstvandeconsumptiemaat-schappijmetproductenvanniet-natuurlijkematerialendienietverterenofeenvoudighergebruiktkunnenworden.Tentweedeverplaatstafvalzichsteedsmeer.ZotransporterenWesterselandenhunafvalnaarontwikkelingslandenvoorrecycling.Indezelandenbelandengrotehoeveelhedenafvalweerrelatiefvaakindenatuur,bijgebrekaangoedestructurenvoorverzamelingenver-werking.Afvaldatindenatuurterechtkomt,kaneengevaarvoormensendiervormen(Carabain,Spitz&Keulemans,2012).Mensenkunnenindividueeleenbijdrageleverenaanhetoplossenvanditmondialevraagstukdoorbijvoorbeeldterecyclen,hunafvaltescheiden,ofdoornogbruikbarekledingenapparatuurtedonerenvoorhergebruik.
1.2.4.consumptiegedragDehuidigemondialeconsumptiepatronenleidentotoverbelastingvandeplaneetendesamenleving(Mattar,2012).Hierbijdientookinogenschouwgenomentewordendatdegroeivandeeconomieenbevolkinginopkomendelanden,zoalsChina,IndiaenBrazilië,onherroepelijkleidttottoenamevandemondialeconsumptie.Eenanderemondialetrendwatbetreftconsumptiegedragiseentoenamevanmondialeproductieketenseneenafnamevanlokalepro-ductieketens.Ofwel,consumptievanmensendieopdeeneplaatslevenkanhet
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201215
levenvanmensenopandereplaatsenbeïnvloeden.DenkhierbijbijvoorbeeldaandeproductievangroentenenfruitvoorwesterseconsumenteninOost-Afrikawaarbijhetrelatiefschaarsewaterenvruchtbaregrondvan‘daar’gebruiktwordtvoordeconsumptie‘hier’.Eenandervoorbeeldisdeproductievankledingenelektronischeproductendieomeconomischeredenenveelalplaatsvindtindezogenaamde‘lageloonlanden’(NCDO,2012).Vleeseteniseenspecifiekaspectvanconsumentengedrag.Hetconsumerenvanvleesheeftindirectrelatiefgroteinvloedopdeduurzaamheidvandenatuur.Dewereldwijdeproductievanvleesenmelkproductenisverantwoordelijkvoor18%vanhettotalebroeikaseffecten8%vandemondialewaterconsumptie.Toenamevanconsumptievanvleesenmelkproductenzoudanookkunnenleidentoteenernstigeoverbelastingvandenatuur(Steinfeldetal.,2006).Mensenkunnendusindividueeleenbijdrageaandeduurzaamheidvandenatuurleverendoormindervleesenzuivelteeten.Anderevoorbeeldenvanduurzaamconsumerenzijnhetkopenvanproductenmeteenduurzaamheids-ofsociaalkeurmerk.Belangrijkhierbijisookhetvoorkomenvanverspillingvanbijvoorbeeldvoedsel(NCDO,2012).
1.2.5.informatiezoekenenmeninggevenHetopzoekenendelenvaninformatieovermondialevraagstukkenwordteveneensbeschouwdalsmondiaal-burgerschapgedrag.Jezelfinformerenen/ofdezeinformatiedeleniseenvormvanparticipatiewaarmeemensenzichbezighoudenmetdemondialevraagstukkenvandezetijd.HierinwordenKaiserenWilson(2004)gevolgd,diehetopzoekenendelenvanmilieu-gerelateerdeinformatiezienalsvoorbeeldenvansociaalgedragverbondenaanmilieubescherming.
Vrijwilligerswerk,donerenenparticipatieincivieleorganisatieswordengezienalsdecentralecomponentenvanburgerparticipatie(Putnam,1995).Erwordtindezepublicatiegeenonderscheidgemaaktofhetgeefgedrag,vrijwilligerswerkofanderevormvan(politieke)participatieincivieleorganisatieszichrichtopNederlandofhetbuitenland.Aanhetbeginvandezeinleidingwerdalgeconsta-teerddatmondiaalburgerschapbijdragenaanhetoplossenvanproblemen‘hieréndaar’betreftennietalleenaanhetoplossenvanproblemen‘daar’.Daarnaastheeftpolitiekeparticipatie,zelfsindeminimalevormvanstemmen,invloedopwatregeringendoen(ziebijv.LehmanSchlozmanetal.1999).Deinvloedvanregeringenreiktinvelegevallenverderdandelandsgrenzen.
1.3.ditonderzoekInditonderzoekwordtdematewaarinNederlandersvan18jaarenouderzich
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201216 17
gedragenalsmondiaalburgerinkaartgebracht.Erwordthierbijspecifiekgeke-kennaargedragingengerelateerdaanduurzaamheidvandenatuurofsamenle-ving.DaarnaastwordtgekekeninhoeverrevolwassenNederlandersdeprincipesvangelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheidindewereldenhetnemenvanmedeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenaanhangen.Hetrapportbevattevenseenanalysehoemondiaalburgerschapenhetaanhangenvandedrieprincipesmetelkaarsamenhangen.TenslottewordtdehoudingvanNederlanderstenaanzienvanontwikkelings-samenwerkinggerapporteerd.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201217
HOOFdsTUK 2
GedrAG
Erwordennegentypegedragingenverbondenaanmondiaalburgerschapdiegebaseerdzijnopduurzaamheidvandesamenlevingendenatuuronderschei-den.Dezegedragingenrichtenzichopverschillendeaspectenvanenergie-enwaterverbruik,mobiliteit,recyclingenafval,consumentengedrag,informatiezoeken,politiekeparticipatie,jemeninggeven,donerenenvrijwilligerswerk.IndefigurenindithoofdstukwordthetpercentagevandevolwassenNederlandersgerapporteerddateenbepaaldgedragingvaakof(bijna)altijdvertoond1.
2.1.zuinigomgaanmetenergieenWaterNederlandersgaanwatbetreftpureverspillingvanwaterenenergie,zoalshetlatenlopenvandekraantijdenshettandenpoetsenenhetinhetstopcontactlatenzittenvanopladers,verantwoordelijkmetenergieom.VerrewegdemeesteNederlandersvertonengedragwatleidttotminderverspillingvanenergie.Echter,Nederlandersblijkenminderverantwoordelijkmetenergieomtegaanwatbetreftgedragwaaringemakvoordegebruikercentraalstaat,zoalshetgebruikvaneenwasdroger.BijnadehelftvandeNederlanders(44%)gebruikzo’napparaatvaakof(bijna)altijd.
Figuur 2.1Zuinigomgaanmetenergieenwater(%vaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
1Indedatasetontbreekthelaaseengoedeindicatorvoorreligiositeit.Deonderzoekerszijnzichervanbewustdathetnegerenvanditachtergrondkenmerkderesultatenkanvertekenen.
Ik gebruik een wasdroger
Ik laat de oplader in het stopcontactzitten als ik mijn mobieltje heb opgeladen
Ik laat de kraan lopentijdens het tandenpoetsen
0 10 20 30 40 50
44
18
14
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201218 19
Vrouwengaanzuinigermetenergieenwateromdanmannen.Nederlandersouderdan35jaarzijnopditterreinzuinigerdanjongereNederlanders.Nederlandersmeteenmiddelbareopleiding2zijnhetminstzuinigmetenergieenwater.NederlandersindelaagstedrieinkomensgroepenzijnzuinigermetwaterenenergiedanNederlandersdiemeerverdienen(4een5ekwintiel).Hetlijktzeeraannemelijkdathierookdekostenbesparingvanzuinigheideenrolspeelt.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaarden3hebbenendegenendievakerincontactkomenmetandereculturenzijnzuinigermetwaterenenergie.
NederlandersdieopdeVVDstemmengaanminderzuinigommetenergieenwaterdanandereNederlanders.NederlandersdieopGroenLinksstemmengaanjuistweerrelatiefzuinigommetwaterenenergie.
2.2.mobiliteitWelkekeuzesmakenNederlandersophetterreinvanmobiliteit?Kiezenzijvoordetrein?Gebruikenzedeautovoorkorteafstanden?SlechtseenkleindeelvandeNederlandersgeeftaanvaakof(bijna)altijdvoordetreintekiezen(16%).DaartegenoverstaatdatookslechtseenkleindeelvandeNederlandersvaakof(bijna)altijddeautobinnendewoonplaatsgebruikt(28%).OngeveeréénopdevijfNederlandersgaatvaakof(bijna)altijdopvakantiemethetvliegtuig.
Figuur 2.2Mobiliteit(%vaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
0 5 10 15 20 25 30
Als ik binnen mijn woonplaats ergens naartoe moet, neem ik de auto
Als ik op vakantie ga, neem ik het vliegtuig
Ik neem de trein 16
21
28
2Hetopleidingsniveauisindrieniveausingedeeld.Laag=basisschool/lbo/vboenvmbokaderenberoepsgerichteleerweg/mavo/eerste3jaarhavoenvwo/vmbo(theoretischeengemengdeleerweg).Middelbaar=mbo/havoenvwobovenbouw/woenhbopropedeuseofhoger.Hoog=HBO\WO-bachelorofkandidaats/WO-doctoraalofmaster.
3Vanaltruïstischewaarden,vertrouwenencontactmetandereculturenzijnschalengeconstrueerd.Voormeerinformatieoverdeschaalconstructieendeitemsindeschalenverwijzenwijudoornaardeonderzoeksverantwoordingvanditrapportdieopdewebsitewww.ncdo.nltedownloadenis.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201219
Vrouwenzijnduurzamerophetterreinvanmobiliteitdanmannen.NederlandersmeteenHBO-ofWO-diplomagedragenzichhetmeestduurzaamophetterreinvanmobiliteit.Nederlandersmetdehoogsteinkomenszijnhetminstduurzaam.Diteffectblijftovereindwanneerwecontrolerenvoorhetbezitvaneenauto.Metanderewoorden:Nederlandersmetlageinkomensdieeenautobezittengedragenzichnogsteedsduurzamerdandegenenmeteenhogerinkomendieookeenautobezitten.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenhebben,gedragenzichduur-zamerophetterreinvanmobiliteit.OokNederlandersmetmeersociaaleninstitutioneelvertrouwenenmakenduurzamerekeuzesopditterrein.NederlandersdieopdeVVDenPVVstemmenzijnrelatiefhetminstduurzaamwatbetreftmobiliteit.NederlandersdieopD66,dekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)eninhetbijzondermensendieopGroenLinksstemmenmakenophetgebiedvanmobiliteitdemeestduurzamekeuzes.
2.3.recyclingenomgangmetafvalNederlanderslijkenverantwoordelijkomtegaanmetafval.SlechtseenkleindeelvandeNederlanders(12%)gooitvaakvoedselwegdateigenlijknoggoedisenditgeldteveneensvoorhetbijhetandereafvalweggooienvanbatterijen(11%).OokdoneerteenaanzienlijkdeelvandeNederlandsebevolkinggoederenopdatzeopnieuwgebruiktkunnenworden(41%).
Figuur 2.3Recyclingenomgangmetafval(%vaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
Vrouwenrecyclenmeerengaanverantwoordelijkermethunafvalomdanman-nen.Nederlandersbovende35jaargedragenzichopditpuntookverantwoor-delijkerdanjongereNederlanders.HogeropgeleideninNederlandgedragenzichopditpuntverantwoordelijkerdanmiddelbaar-enlaagopgeleiden.DaarentegengedragenNederlandersdieindeRandstadwonenzichopditpuntjuistminderverantwoordelijkdandegenendiebuitendeRandstadwonen.
0 10 20 30 40 50
Ik gooi lege batterijen thuis bij de rest van mijn afval
Ik gooi eten weg dat over is,ook als het nog goed is
Ik doneer goederen(kleding, schoenen, computers, etc.)
41
12
11
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201220 21
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenhebben,gedragenzichduurza-merwatbetrefthunomgangmetafvalenrecyclen.OokNederlandersmetmeersociaaleninstitutioneelvertrouwenmakenduurzamerekeuzesopditgebied.NederlandersdienietstemmenofopdePVVofVVDstemmengedragenzichophetgebiedvanomgangmetafvalenrecyclenrelatiefweinigduurzaam.MensendieopGroenLinksenD66stemmengaanjuistrelatiefverantwoordelijkmethunafvalenrecyclingom.
2.4.consumentengedragZijnNederlandersduurzameconsumenten?Erwordenverschillendeaspectenvanconsumentengedragbelicht.Buitenhetkiezenvoorgroenestroom(48%)lijktdeNederlandernoginbeperktemateeenduurzameconsument.Slechts12%vandeNederlanderskooptvaakof(bijna)altijdfairtradeproductenenookishetcompenserenvaneenvliegreisgedragdatnognietgebruikelijkisonderdeNederlandsebevolking.Slechts3%vandeNederlandersmaaktvandegelegen-heidgebruikomhunvliegreizentecompenseren.OokkooptmaareenkleindeelvandeNederlanderstweedehandsspullen(15%).DaarnaasteetdeovergrotemeerderheidvandeNederlandsebevolkingvaakof(bijna)altijdvlees(82%).
Figuur 2.4Consumentengedrag(%ja(*)envaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
VrouwenenNederlandersvan35jaarenoudergedragenzichvakeralseenduurzameconsumentdanmannenenjongereNederlanders.Hogeropgeleiden
0 20 40 60 80 100
Ik eet vlees
Ik koop producten, ook al weet ik dat ze door kinderen zijn gemaakt
Als ik vlieg, compenseer ik de CO2-uitstoot (dat wil zeggen dat ikeen extra geldbedrag betaal waarmee bomen geplant kunnen worden)
Het geld op mijn rekening wordt geïnvesteerd in zaken die goed zijn voor mens, natuur en klimaat (groen/duurzaam sparen)*
Ik koop fairtrade producten (producten met een keurmerk van eerlijke handel)
Ik koop tweedehands spullen
Ik heb in mijn huishouden een contract voor groene stroom* 48
15
12
11
6
82
3
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201221
consumerenduurzamerdanmiddelbaar-enlaagopgeleideNederlanders.Echter,Nederlandersindetweelaagsteinkomensgroepenzijnmeerduurzameconsu-mentendanNederlandersindehoogsteinkomensgroep.HetverschiltussendezegroepenblijktvooraltezittenindatNederlandersmetlageinkomensvakereencontractvoorgroenestroomhebbenenvakertweedehandsspullenkopen.Nederlandersmethogerealtruïstischewaardenzijnduurzamereconsumen-ten.OokNederlandersdiemeerincontactkomenandereculturenhebbenendegenenmetmeersociaaleninstitutioneelvertrouwenzijnduurzamereconsumenten.
PVV,CDAenVVD-stemmersendeNederlandersdienietstemmenzijnminderduurzameconsumenten.NederlandersdieopGroenLinksstemmenzijnver-rewegdeduurzaamsteconsumenten.
2.5.informatiezoekenovermondialevraagstukkenDeovergrotemeerderheidvandeNederlandersvolgtnieuwsoverproblemeninhetbuitenland.Hetiswelopvallenddatditnogvoornamelijkgebeurdviadezogenaamde‘oude’media,zoalskrant,televisieenradio(74%).HetdeelvandeNederlandersdatditnieuwsviainternetvolgtisnogaltijdveellager(39%).
Figuur 2.5Informatiezoeken(%vaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
MannenenNederlandersouderdan35jaarvolgenvakerhetnieuwsoverpro-blemenindewerelddanvrouwenenjongereNederlanders.Hogeropgeleidenvolgenvakerhetnieuwovermondialevraagstukkendanmiddelbaar–enlageropgeleideNederlanders.MiddelbaaropgeleideNederlandersvolgenhetnieuwswelvakerdanlageropgeleideNederlanders.DeNederlandersmetde20%hoogsteinkomensvolgenvakerhetnieuwsoverproblemenindewerelddanNederlandersdieminderverdienen.
Nederlandersdievakerincontactkomenmetandereculturenvolgenvakerhetnieuwsoverproblemenindewereld.Ookbijinformatiezoekenisersprakevan
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Ik volg nieuws over problemen in de wereld via internet
Ik volg nieuws over problemen inde wereld via televisie, radio of krant
74
39
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201222 23
eenmatigepositieverelatiemetaltruïstischewaarden,sociaaleninstitutioneelvertrouwen.NederlandersdieopD66,VVDenGroenLinksstemmenvolgenvakerhetnieuwsoverproblemenindewereld.Nederlandersdienietstemmenvolgenverreweghetminstditnieuws.
2.6.meninggevenovermondialevraagstukkenInhoeverregevenNederlandershunmeningovermondialevraagstukken?OngeveeréénopdeachtNederlanderszegtervaakof(bijna)altijdietsvanalsfamilieofvriendenietsdoendatnietgoedisvoorhetmilieu.DezepercentageszijnveelhogeralsweookdeNederlanderserbijbetrekkendiehiersomsoverpraten.Inditgevalpraat77%vandeNederlandersoverarmoedeen75%vandeNederlandersovermilieuproblemen.SlechtseenheelkleindeelvandeNederlandsebevolkingondertekentvaakeen(online)handtekeningactie(5%)ofsteuntgoededoelenviadesocialemedia(4%).
Figuur 2.6Meninggeven(%vaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
Vrouwengevenvakerhunmeningovermondialevraagstukkendanmannen.HogeropgeleidengevenvakerhunmeningdanmiddelbaaropgeleideNeder-landers,dezelaatstegroepgeeftechterweervakerhaarmeningdanlageropgeleideNederlanders.OokgevenNederlandersindelaagstetweeinkomens-groepenvakerhunmeningovermondialevraagstukkendanNederlandersdiemeerverdienen.DitverschilwordtveroorzaaktomdatNederlandersuitdelaagsteinkomensgroepenmeeroverarmoedepratenenmeeronlineactieflijkentezijn.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenhebben,gevenvakerhunmening.
0 3 6 9 12 15
Ik steun goede doelen op Facebook of Hyves door ‘vindik leuk’ (of ‘like’) aan te klikken of door fan te worden
Ik doe mee aan (online) handtekeningenacties
Ik praat over de armoede in de wereld
Ik praat over milieuproblemen
Ik zeg er wat van als familie of vriendeniets doen dat niet goed is voor het milieu
14
12
11
5
4
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201223
OokNederlandersdiemeerincontactzijnmetandereculturenhebbendoenditvaker.Vertrouwenspeelteenbeperkterolbijmeninggeven.
CDA-,VVD-enPVV-stemmersgevenrelatiefweinighunmeningovermondialevraagstukken,ditintegenstellingentotmensendieopGroenLinksenopdeoverigepartijenstemmen.Zijgevenjuistrelatiefvaakhunmeningoverditsoortvraagstukken.
2.7.politiekeparticipatieDrieaspectenvanpolitiekeparticipatiewordeninkaartgebracht:stemmenbijverkiezingen;lidzijnvaneenvakbondenactieflidmaatschapvaneenpolitiekepartij.Stemmenbijverkiezingenisverrewegdepopulairstevormvanpolitiekeparticipatie.DemeesteNederlanders(80%)stemmenvaakof(bijna)altijdbijverkiezingen.OngeveereenkwartvandeNederlandersislidvaneenvak-bond.SlechtseenheelkleindeelvandeNederlanders(3%)isactieflidvaneenpolitiekepartij.
Figuur 2.7 Politiekeparticipatie(%ja(*)envaakof(bijna)altijd,n=2250,gewogenresultaten)
Mannenzijnvakerpolitiekactiefdanvrouwen.OudereNederlanderszijnookpolitiekactieverdanjongereNederlanders.HogeropgeleideNederlanderszijnhetactiefstindepolitiekearena,gevolgddoormiddelbaarenlageropge-leideNederlanders.Nederlandersdiemeerverdienen(hoogste3kwintielen)zijnactieverophetterreinvanpolitiekdandeNederlandersuitdelaagsteinkomensgroepen.
NederlandersdiealtruïstischerzijnendiegenendiemeervertrouwenhebbenininstitutieshebbeneenhogerepolitiekeparticipatieenditgeldttevensvoorNederlandersdiemeercontacthebbenmetandereculturenendieeenhogerematevansociaalvertrouwenhebben.
Ik ben actief lid van een poltieke partij
Ik ben lid van een vakbond
Ik stem als er verkiezingen zijn 80
23
3
0 10 20 30 40 50 60 70 80
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201224 25
NederlandersdieopPartijvandeArbeid,D66endekleinechristelijkepartijenstemmenzijnrelatiefactiefwatbetreftpolitiekeparticipatie.
2.8.donerenaangoededoelen
2.8.1.Wiegeeftaanwelkegoededoelen?Donerenaangoededoelenwordtookbeschouwdalseenvandebelangrijkegedragingenvaneenmondiaalburger.Nederlandersgevenrelatiefvaak.AlswekijkennaarallesectorengeeftdriekwartvandeNederlandersaangoededoelen.DeNederlandsegeversgevenrelatiefvaakaanontwikkelingshulp,natuurenmilieu.DaarnaastzegteenrelatiefgrotegroepNederlanderstegevenaaneen‘ander’goeddoel.Ditheeftvermoedelijktemakenmethetfeitdatindezestudiedecategorie‘gezondheid’nietexplicietaanderespondentenisaangeboden.Uitdeantwoordenopdeopenvragenblijktdanookdatdemeerderheidvandegiftengerapporteerdindecategorie‘anders’giftenwarenaangoededoelenophetterreinvangezondheid.
VrouwengevenvakerdanmannenenookgevenoudereNederlandersvakerdanjongereNederlanders.HogeropgeleidengeveninNederlandhetvaakstaangoededoelen,gevolgddoormiddelbaar-enlageropgeleideNederlanders.Nederlandersmetlagereinkomens(delaagste2inkomensgroepen)donerenmindervaakdanNederlandersdiemeerverdienen.
Nederlandersdiemeerbelanghechtenaanaltruïstischewaardenenmeervertrouwenhebbenininstitutiesdonerenvakeraangoededoelen.Ditgeldtookvoormensendievakerincontactkomenmetandereculturenenmensenmetmeersociaalvertrouwen.
PVV-stemmersenmensendienietstemmendonerenhetminstvaakenaanhan-gersvandekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)hetvaakst.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201225
Figuur 2.8 Donerenaangoededoelen(%gevers,n=2250,gewogenresultaten).
2.8.2.hoeveelwordtgegeven?GemiddeldhebbendeNederlandsegevers224euroin2011gegevenaangoededoelen.Erzijngroteverschillentussendehoogtevandegemiddeldegiftenpersector.Traditioneelwordengemiddelddehoogstebedragengegevenaanlevens-beschouwelijkeorganisatieszoalskerkenmoskee(ziebijvoorbeeldSchuytetal.2011).GemiddeldwerderonderdeNederlandsedonateurs359eurogegevenaanlevensbeschouwelijkeorganisaties,zoalskerk,moskeeoftempel.Nederlandersouderdan35jaargevenhogerebedragendanjongereNederlanders.HogeropgeleidengevendehoogstebedragengevolgddoormiddelbaaropgeleideNederlandersdieweerhogerebedragengevendanlageropgeleiden.Nederlandersmetdehoogsteinkomens(4een5ekwintiel)gevenhogerebedragendanNederlandersdieminderverdienen.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenaanhangenenmeervertrouwenhebbenininstitutiesdonerenhogerebedragen.
Nederlandersdieopdekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)stemmengevenverrewegdehoogstebedragen.GemiddeldrelatieflagebedragenwordengegevendoorNederlandersdiestemmenopdePVV,SPendemensendienietstemmen.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Buurthuis of andere activiteiten in de buurt
Mensenrechten
Sport
Levensbeschouwing
Overige
Natuur & Milieu
Ontwikkelingshulp
Alle sectoren 75
38
33
30
19
15
15
11
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201226 27
Figuur 2.9 Donerenaangoededoelen(gemiddeldegift,n=2250,gewogenresultaten).
2.9.vrijwilligerswerk
2.9.1.Wieiswaaractiefalsvrijwilliger?Ookhetdoenvanvrijwilligerswerkvaltonderdemondialedimensievanburger-schap.TweeënveertigprocentvandeNederlandersverrichtvrijwilligerswerk.Ditvrijwilligerswerkisnietevenredigoverdeverschillendesectorenverdeeld.Decategorie‘overige’hetgrootst.DezecategorielaatdediversiteitvanhetNederlandsevrijwilligerswerkzien,dievarieertvanactiviteitenopschool,jealsvrijwilligerinzettenvoordeVerenigingvanEigenaren(VVE)totcollecterenvoordeKWFenbesturenvandefanfare.Sportverenigingen,buurthuizenengebedshuizen(bijvoorbeeldkerk,moskeeentempel),zijnookpopulaireplaat-senomvrijwilligerswerktedoen.
Hogeropgeleidenzijnvakeractiefalsvrijwilliger,gevolgddoormiddelbaaropge-leideNederlanders(dieweervakeractiefzijnalsvrijwilligerdanlageropgeleideNederlanders).NederlandersdiebuitendeRandstadwonenzijneerderactiefalsvrijwilligerdanmensendieindeRandstadwonen.
Nederlandersmethogerealtruïstischewaardenhebbenmeervertrouwenininstitutieszijnvakeractiefalsvrijwilliger.Omgangmetandereculturenen
0 50 100 150 200 250 300 350 400
Alle sectoren (n=1678) 224
Buurthuis of andere activiteitenin de buurt (n=249) 30
Sport (n=326) 29
Mensenrechten (n=333) 45
Levensbeschouwing (n=427) 359
Overige (n=665) 99
Natuur & Milieu (n=734) 54
Ontwikkelingshulp (n=834) 102
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201227
sociaalvertrouwenheeftookeenlichtpositiefeffectopdekansdatmensenvrijwilligerswerkverrichten.
Nederlandersdieopdekleinechristelijkepartijenstemmen,zijnrelatiefhetvaakstactiefalsvrijwilliger.NederlandersdieopdePVV,SPendeoverigepartijenstemmenendegenendienietstemmenzijnhetminstvaakactiefalsvrijwilliger.
Figuur 2.10Vrijwilligerswerkpersector(%vrijwilligers,n=2250,gewogenresultaten)
2.9.2.Werkennederlandersregelmatigalsvrijwilliger?VervolgensisgekekennaarderegelmaatwaarmeeNederlandersvrijwilligers-werkdoenindeverschillendesectoren.DeNederlandersdieactiefzijnalsvrijwilligerblijkenditopzeerregelmatigebasistedoen:73%vandeNederlandsevrijwilligersisminstenseenkeerpermaandactiefalsvrijwilliger.Degebedshui-zeninNederlandkunnenhetmeestrekenenopvrijwilligersdietenminsteeenspermaandactiefzijnalsvrijwilliger.
Onderdevrijwilligerszijnmannenen35-plussersvakeractiefalsvrijwil-ligerdanvrouwenenNederlandersjongerdan35jaar.Hetbetrefthiermetnamemannenindepensioengerechtigdeleeftijd.MannenenNederlandersouderdan35jaardoendusnietinhetalgemeenvakerdanvrouwenenjongereNederlandersvrijwilligerswerk,maaralszijzichinzettenalsvrijwilligerdoenzijditfrequenterdanvrouwenenjongereNederlandersdieookactiefzijn
0 10 20 30 40 50
Mensenrechten
Natuur & Milieu
Ontwikkelingshulp
Levensbeschouwing
Buurthuis of andere activiteiten in de buurt
Sport
Overige
Alle sectoren 42
16
12
10
8
1
1
1
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201228 29
alsvrijwilliger.Nederlandersdieeengroterbelanghechtenaanaltruïstischewaardenzijnookvakerminstenseenkeerpermaandactiefalsvrijwilliger.
Figuur 2.11 Tenminste1xpermaandactiefalsvrijwilligerswerkpersector(%vrijwilligers,n=2250,gewogenresultaten)
2.10.indexmondiaalburgerschapIndevoorafgaandeparagrafenzijnverschillendetypengedragvaneenmondiaalburgerafzonderlijkgerapporteerd.IndezeparagraafwordteenIndexMondiaalBurgerschapgepresenteerdwaarinalleeerderbesprokengedragingenzijnopge-nomen.Eriseenindexgeconstrueerdwaaropmenseneenscorevanminimaal0enmaximaal100kunnenscoren.Iemanddie100scoortheeftinhetafgelopenjaaralle(zoalsindezepublicatiegedefinieerde)mondiaalburgerschapsgedragin-genvaakof(bijna)altijdvertoond,eniemanddieeen0scoortgeenenkelekeer.
Vrouwengedragenzichietsvakeralsmondiaalburgerdanmannen.DitgeldteveneensvoorNederlandersouderdan35jaar.DehoogstopgeleideNederlandersgedragenzichhetmeestalsmondiaalburger,gevolgddoormiddelbaarenlageropgeleiden.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Ontwikkelingshulp (n=30)
Natuur & Milieu (n=36)
Mensenrechten (n=15)
Buurthuis of andere activiteiten in de buurt (n=241)
Sport (n=256)
Overige (n=352)
Levensbeschouwing (n=182)
Alle sectoren (n=942) 73
79
72
68
65
53
50
50
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201229
Figuur 2.12IndexMondiaalBurgerschap(gemiddeldescoresschaal0-100,n=2250,gewogenresultaten).
Figuur 2.13 IndexMondiaalBurgerschapenpolitiekevoorkeur(gemiddeldescoresschaal0-100,n=2250,gewogenresultaten).
0 10 20 30 40 50
5e kwintiel
4e kwintiel
3e kwintiel
2e kwintiel
Inkomen: 1e kwintiel
Hoog
Middelbaar
Opleiding: Laag
Ouder dan 35 jaar
Lee�ijd: 35 jaar en jonger
Mannen
Sekse: Vrouwen
Alle Nederlanders 39
39
39
39
39
38
38
40
40
40
42
36
36
0 10 20 30 40 50
Niet stemmers
Overigen
D66
CU/SGP
GROEN LINKS
PVV
VVD
SP
PvDA
CDA
Alle Nederlanders 39
47
43
43
43
40
40
37
36
35
42
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201230 31
ErisvervolgensookgekekennaarderelatietussenpolitiekevoorkeurvanNederlandersengedragingengerelateerdaanmondiaalburgerschap.Erzijngroteverschillentussendestemmersopdeverschillendepolitiekepartijen.NederlandersdieopGroenLinksstemmenscorenverreweghethoogstopdeIndexMondiaalBurgerschap,terwijlstemmersopdePVVenVVDrelatieflaagscoren.
Figuur 2.14IndexMondiaalBurgerschapenaltruïsme,omgangmetandereculturen,sociaaleninstitutioneelvertrouwen(gemiddeldescoresschaal0-100,n=2250,gewogenresultaten).
Nederlandersdiemeerbelanghechtenaanaltruïstischewaarden,degenediemeercontacthebbenmetandereculturen,enNederlandersmetmeersociaaleninstitutioneelvertrouwengedragenzichvakeralsmondiaalburger.
2.11.conclusieInhetalgemeenkunnenwestellendatNederlanderszichnognietinhogemategedragenalsmondiaalburgers.Erwordenwelverschillengevondentussendeverschillendesoortengedraggerelateerdaanduurzaamheidvandenatuurensamenleving.Sommigegedragingen–zoalszuinigomgaanmetenergieenwater,omgangmetafval,gevenaangoededoelen,informatiezoe-ken,jemeninggevenovermondialevraagstukkenenvrijwilligerswerk–zijnmeergebruikelijkdanpolitiekeparticipatie,duurzaamconsumentengedragen
0 10 20 30 40 50
hoog
midden
Institutioneel vertrouwen: laag
hoog
midden
Sociaal vertrouwen: laag
hoog
midden
Omgang met ander culturen: laag
hoog
midden
Altruisme: laag
Alle Nederlanders 39
41
36
36
38
41
40
33
44
39
36
42
38
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201231
mobiliteit.Indezelaatstetweecategorieënvaltnogveelwinsttebehalen.Voorbijnaalhetmondiaalburgerschapsgedraggeldtdatvrouwenzichvakeralsmondiaalburgergedragendanmannen.Erishierbijweleenaantalinteressanteuitzonderingen,namelijk‘hetnieuwsvolgenovermondialeproblemen’en‘politiekeparticipatie’.Ditwordtweervakergedaandoormannen.
Opleidingspeelteenbelangrijkerolbijmondiaalburgerschap.HogeropgeleideNederlandersgedragenzichvakeralsmondiaalburgerdanNederlandersmeteenlagereopleiding.Derolvaninkomenheefteencomplexererelatietotmon-diaalburgerschap.Eriseenaantaltypegedragingen–zoalszuinigomgaanmetenergieenwater,hetgevenvanjemeningovermondialevraagstukken,mobili-teitenconsumentengedrag–waarbijdeNederlandersmetdelagereinkomenszichvakergedragenalsmondiaalburgerdandegenendiemeerverdienen.Terwijlgedragingenzoalsbijvoorbeeld‘informatiezoeken’en‘politiekepartici-patie’weermeervertoondwordendoorNederlandersmethogereinkomens.
WatbetreftleeftijdkanwordengeconstateerddatNederlandersouderdan35jaarzichmeergedragenalseenmondiaalburgerdanjongereNederlanders.OfNederlandersaldannietindeRandstadwonenspeelteenbescheidenrolbijmondiaalburgerschap;alleenophetterreinvanrecyclenenomgaanmetafvalwordteenverschilgevonden.
Mensendiemeerbelanghechtenaanaltruïstischewaardengedragenzichookvakeralsmondiaalburger.Ookvergrotenmeersociaalenpolitiekvertrouwendekansdatmenzichgedraagtalseenmondiaalburger.Politiekvertrouwenlijkteenbelangrijkevoorwaardevoorpolitiekeparticipatieenjeinzettenalsvrijwilliger.Altruïsmeisvooralvanbelangbijdonerenaangoededoelen,afvalenrecycling,meninggevenenhetaldannietdoenvanvrijwilligerswerk.Matevanomgangmetandereculturenspeeltvooraleenrolbijhetnieuwsvolgenovermondialeproblemen.
Watbetreftpolitiekevoorkeurwordteenaantaltrendsonderscheiden.InhetalgemeenkunnenwestellendatmensendiePVVofVVDstemmenzichrelatiefweiniggedragenalseenmondiaalburger,terwijlGroenLinks-enD66-stemmersdatrelatiefvaakjuistweldoen.Destemmersopdezogenaamdekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)gedragenzichookvaakalsmondiaalburger,metnameophetterreinvanmobiliteit,donerenaangoededoelenenvrijwilligerswerk.Inhoofdstuk5wordtdeinteractietussendezeverschillendepersoonskenmerkennaderbekeken.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201232 33
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201233
HOOFdsTUK 3
PrInCIPes
Erwordendrieprincipesonderscheidenwaarvanwordtverwachtdatzijsamen-hangenmethetgedragvaneenmondiaalburger:gelijkwaardigheidvanmensen,hetbesefvanwederzijdseafhankelijkheidenhetnemenvan(gedeelde)verant-woordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken.IndithoofdstukwordtdematewaarinNederlandersdezeprincipesaanhangenbeschreven.
3.1.gelijkwaardigheidvanmensenErisgekekennaarverschillendeaspectendiehetprincipevangelijkwaardigheidvanmensenbenadrukken,namelijkgeloof,rechtoparbeid,superioriteitvanNederlanders,nabijheidvanmensenuitandereculturen,vrijheidvanmenings-uitingennormenenwaarden.Nederlandersblijkenhetprincipevangelijkwaar-digheidvakerteondersteunenophetterreinvanvrijheidvanmeningsuitingennormenenwaardendanophetterreinvangeloof,rechtoparbeid,superioriteitvanNederlandennabijheidvanmensenuitandereculturen.HetprincipevandegelijkwaardigheidvanmensenwordtgemiddeldgenomendoorietsmeerdandehelftvandeNederlandersonderschreven.
Vrouwenonderschrijvenvakerstellingenwaarindegelijkwaardigheidvanmensencentraalstaatdanmannen.HogerenmiddelbaaropgeleidendoenditookvakerdanlageropgeleideNederlanders.
Nederlandersdiemeerwaardehechtenaanaltruïstischewaardenonder-schrijvenvakerhetprincipevangelijkwaardigheidvanmensen.OokNederlandersdiemeercontacthebbenmetandereculturenendegenemetmeersociaaleninstitutioneelvertrouwenhangenditprincipevakeraan.
NederlandersdieopGroenLinksstemmenhangenrelatiefvakerhetprincipevangelijkwaardigvanmensenaan.NederlandersdieopdePVVendekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)stemmen,onderschrijvendit
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201234 35
principemindervaak.Datstemmersopdekleinechristelijkepartijenhetprincipevangelijkwaardigheidvanmensenminderonderschrijvenisvolledigteherleidentotdeeerstestelling‘Ikvindhetchristendomnetzogoedofslechtalsdeislam’.Indiendezestellinguitdeanalysewordtverwijderddanwijktdematewaarindestemmersopdekleinechristelijkepartijenhetprincipevangelijk-waardigheidaanhangennietinnegatievezinaf.
Figuur 3.1 Gelijkwaardigheid(%(helemaal)meeeens,n=2025(min.),gewogenresultaten).
3.2.WederzijdseafhankelijkheidindewereldHetprincipevanwederzijdseafhankelijkheidindewereldbehelstvoorna-melijkhetbesefvanrelatiestussen‘hier’en‘daar’.Deovergrotemeerder-heidvandeNederlanderslijktzichbewustvanderelatietussendeprijsvankledinginNederlandendelagelonenvandemensendiedekledingmakeninarmelanden(72%).OokzietdemeerderheidvandeNederlandsebevol-kinghetverbandtussenslechtomgaanmetnatuureldersenhetklimaatinNederland(kappenvangrotebossenenhetsmeltenvandeijskappen).SlechtseenkleindeelvandeNederlandersdenktdatwijanderelandennietnodighebbenomgeldteverdienen.InhetalgemeenkunnenwestellendatdeovergrotemeerderheidvandeNederlanderszichbewustlijktvandeweder-zijdseafhankelijkheidindewereld.
0 10 20 30 40 50
Ik vind de normen en waarden van mijn eigen cultuur beter dan die van andere culturen
Vrijheid van meningsuiting is voor mensen in arme landen minder belangrijk dan voor mensen in Nederland
Ik heb liever mensen van mijn eigen cultuur naast me wonen dan mensen uit een andere cultuur
Wij zijn in Nederland rijkeromdat we zaken beter aanpakken
Ik vind dat ik meer kansen moet hebben op een baan in Nederland dan een Pool die hier een baan zoekt
Ik vind de Islam net zo goed of slecht als het Christendom 50
49
48
45
23
18
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201235
Figuur 3.2Wederzijdseafhankelijkheid(%(helemaal)meeeens,n=1984(min.),gewogenresultaten).
HogeropgeleideNederlandershebbenmeerbesefvanwederzijdseafhanke-lijkheidindewerelddanmiddelbaar-enlageropgeleideNederlanders.OokhebbenNederlandersdiemeerverdienenvakerditbesefdandegenedieminderverdienen.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenhebben,hebbenmeerbesefvanwederzijdseafhankelijkheidindewereld.OokNederlandersdievakerincontactkomenmetandereculturenendiegenendiemeersociaaleninstitutioneelvertrouwenhebben,zijnzichhiermeervanbewust.
NederlandersdieopGroenLinks,D66dekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)stemmenbeseffenzichrelatiefvaakdatersprakeisvanwederzijdseafhankelijkheidindewereld.NederlandersdienietstemmenendegenedieopdePVVhebbengestemd,hebbenrelatiefweinigbesefvandezeafhankelijkheid.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Als de ijskappen op de Noord- en Zuidpool smelten,merken wij daar in Nederland niets van
Nederland hee� andere landen niet nodig om geld te verdienen
Ik kan een bijdrage leveren aan het oplossen van wereldproblemen door de keuzes die ik maak in mijn dagelijks leven
Het beschermen van grote bossen in Brazilië, zodat die niet gekapt worden, is goed voor het klimaat in Nederland
Sommige kleding is in Nederland zo goedkoop omdat het wordt gemaakt in arme landen door mensen die weinig geld verdienen 72
71
37
8
7
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201236 37
3.3.gedeeldeverantwoordelijkheidvoorhet
oplossenvanmondialevraagstukken
InhoeverrezijnNederlandersbereiddegedeeldeverantwoordelijkheidtenemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken?Wanneerhetslachtoffersvannatuurrampenbetreft,isdeovergrotemeerderheidvandeNederlandersheterovereensdatzijgeholpendienenteworden(72%).AlsheteenmeeralgemenestellingbetreftdiezichrichtopproblemeninarmelandenblijkteenveelkleinerdeelvandeNederlanders(42%)zichdaarverantwoordelijkvoortevoelen.OpvallendisookdateenkwartvandeNederlanderszichzelfverantwoordelijkvoeltvoordearmoedeindewereld.
Figuur 3.3 Gedeeldeverantwoordelijkheid(%(helemaal)meeeens,n=2183(min.),gewogenresultaten).
HogeropgeleideNederlanderszijnmeerbereidhunverantwoordelijkheidtenemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkendanmiddelbaaropgeleideNederlanders,maardezelaatstegroepisweermeerbereidtothetnemenvandezeverantwoordelijkheiddanlageropgeleideNederlanders.OokzijnNederlandersmetdehoogsteinkomensmeerbereidhunverantwoordelijkheidtenemendanNederlandersindelaagstetweeinkomensgroepen.
Nederlandersdiehogerealtruïstischewaardenhebben,zijnookmeerbereidtothetnemenvanhunmondialeverantwoordelijkheid.DitgeldtookvoorNederlandersdiemeersociaaleninstitutioneelvertrouwenhebbenendegenediemeeromgaanmetandereculturen.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Mensen in arme landen moetenzelf hun armoede oplossen
Nederland moet zich niet bemoeien met hoe andere landen omgaan met hun natuur
Ik voel me verantwoordelijk als ik zie hoe arm sommige mensen in de wereld zijn
Nederland moet arme landen helpen met het oplossen van hun problemen
Mensen hebben gezamenlijk de plicht om slachtoffers van natuurrampen overal ter wereld te helpen
72
42
27
15
15
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201237
NederlandersdieopGroenLinksendekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)stemmenzijnhetmeestbereidhunverantwoordelijkheidtenemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken,enNederlandersdieopdePVVstemmenhetminst.
3.4.conclusieDeprincipesvangelijkwaardigheidvanmensen,hetbesefvanwederzijdseafhankelijkheidenhetnemenvangedeeldeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenwordenbreedaangehangendoordeNederlandsebevolking.Ditgeldtinhetbijzondervoordelaatstetweeprincipeseninietsminderematevoordegelijkwaardigheidvanmensen.
OpleidingspeelteenbelangrijkerolbijdematewaarinNederlandersdezeprin-cipesaanhangen.HogeropgeleideNederlandershangendedrieprincipesvakeraandanlageropgeleideNederlanders.Drieanderepersoonskenmerkenspelenbijdedrieprincipesafzonderlijk.Vrouwenzienmensenalsgelijkwaardigerdanmannen.OudereNederlanderszijnmeerbereidhunverantwoordelijkheidtenemendanjongeren.Nederlandersdiemeerverdienenzijnzichmeerbewustvandewederzijdseafhankelijkheidindewereld.
Ookspelendematewaarinmensenbelanghechtenaanaltruïstischewaardeneenbelangrijkerolindematewaarinzijdedrieprincipesaanhangen.Ditgeldtinhetbijzondervoordebereidheidtothetnemenvan(mede)verantwoordelijk-heid.DaarnaastspeeltookdematevanvertrouwendieNederlandershebbenininstitutieseenrelatiefbelangrijkerol.Mensenmetmeervertrouwenhierinhangeningroterematedeprincipesaan.
Welkerolspeeltpolitiekevoorkeurbijhetaanhangenvandedrieprincipes?Erishierineentamelijkduidelijkpatroonteherkennen:NederlandersdieopGroenLinksenopD66stemmenhangendeprincipeshetmeestaan.OokNederlandersdieopdekleinechristelijkepartijenstemmen(ChristenUnieenSGP)scorengoedopdeprincipes.DeNederlandersdiePVVstemmenhangenalleprincipesminderaan.
Inhoofdstuk5wordtdeinteractietussendezedrieprincipesendeverschillendepersoonskenmerkennaderbekeken.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201238 39
HOOFdsTUK 4
KennIs Over MOndIALe vrAAGsTUKKen
OmeenindruktekrijgenvandekennisvanNederlandersovermondialevraagstukkenzijnderespondentennegenmultiple-choicevragenvoorgelegd.DeonderwerpenvandezevragenzijnafgeleidvandeUNMillenniumverklaringendemillenniumdoelen.Erblijkengroteverschillenindekennisoverdeverschillendemondialevraag-stukkenonderNederlanders.BijnaalleNederlanderskennendeoorzaakvanmalariaofwetenhoedebondskanseliervanDuitslandheet.Echter,erlijktveelminderkennisoverdeonderwijsparticipatievanmeisjesenkinderarbeid.
Figuur 4.1Kennisovermondialevraagstukken(%goedbeantwoord,n=2250,gewogenresultaten)
GemiddeldbeantwoordenNederlanders5,5vandenegenvragengoed.Indienweditomrekenennaareen10-puntsschaalmoetgeconstateerdwordendatdeNederlandsebevolkingeenmagerezesscoortopkennisovermondialevraagstukken.
0 20 40 60 80 100
In welk land werken naar verhouding de meeste kinderen onder de 14 jaar?
In welk land gaan naar verhouding de minste meisjes naar school?
Wie is de (demissionaire) staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking op dit moment?
Waaraan overlijden jonge kinderen in arme landen het vaakst?
In welk land wonen naar verhouding de meeste mensen met honger?
Welk dier wordt met uitsterven bedreigd?
In welk land is het nu burgeroorlog?
Hoe heet de regeringsleider (of bondskanselier) van Duitsland?
Hoe krijg je de ziekte malaria? 96
94
85
66
51
49
41
38
32
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201239
Mannenhebbenietsmeerkennisovermondialevraagstukkendanvrouwen(gem.5,7versus5,3goedeantwoorden).DitgeldteveneensvoorNederlandersouderdan35jaartenopzichtevanhendiejongerzijn.HogeropgeleideNederlandershebbenmeerkennisdanmiddelbaaropgeleideNederlanders.DielaatstegroepheeftweermeerkennisovermondialevraagstukkendanlageropgeleideNederlanders(resp.gem.6,2,5,4en4,7goedeantwoorden).Nederlandersmetdelaagsteinkomens(1een2ekwintiel)hebbenminderkennisvanmondialevraagstukkendandiegenenmetdehogereinkomens(gem.5,1versus6,1goedeantwoorden).MensendieindeRandstadwonenwetenmeervragengoedtebeantwoordendanmensendaarbuiten(gem.5,6versus5,4goedeantwoorden).
Nederlandersdiemeercontacthebbenmetandereculturenenmetmeervertrouwenininstitutieshebbenmeerkennisovermondialevraagstukken.
NederlandersdieopD66,VVDenGroenLinksstemmenhebbenrelatiefveelkennisovermondialevraagstukken.Niet-stemmersenNederlandersdieopdePVVstemmenhebbenrelatiefweinigkennisoverdezevraagstukken.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201240 41
HOOFdsTUK 5
MOndIAAL BUrGersCHAP
IndevorigehoofdstukkenisgerapporteerdinhoeverreNederlanderszichgedragenalsmondiaalburger,alsmededematewaarinzijdeprincipesvangelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheidengedeeldeverant-woordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenaanhangen.Indithoofdstukwordendeverbandentussendeprincipesendegedragingengerap-porteerd.Ookwordtgekekennaardesamenhangtussenkennisovermondialevraagstukkenenhetaanhangenvandedrieprincipesengedrag.Kortom,indithoofdstukwordtgepoogdmeerinzichttegeveninwelkeaspecteneenrolspelenbijdematewaarinNederlanderszichgedragenalsmondiaalburger.
5.1.derolvandeprincipesDedoorNCDOgehanteerdedefinitievanmondiaalburgerschapsuggereerteenpositievesamenhangtussenhetaanhangenvandeprincipesenmondiaalburgerschap.Figuur5.1toontdesamenhangtussendeverschillendeprincipesonderlingendesamenhangtussendeprincipesengedrag(opbasisvanscoresopdeIndexMondiaalBurgerschap).Deverwachtingdatmensendiededrieprinci-pesmeeraanhangenzicheerderalseenmondiaalburgergedragen(Carabainetal.2012),lijktdoordeverzameldegegevenstewordenbevestigd.Nederlandersdiehetprincipevangelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheidindewereldeninhetbijzondergedeeldeverantwoordelijkheidnemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenmeeraanhangen.zijneerdergeneigdzichtegedragenalseenmondiaalburger.Letop;hetbetrefthieruitsluitenddesamenhangtussengedragendedrieprincipes,endedrieprincipesonderling.Ditzegtdusnognietsoverderichtingvandezesamenhang4.
4Hetisnogonduidelijkofsamenhangdiewordtgevonden,ookcausaalis(indezindatonderschrijvingvandeprincipesleidttotmeergedrag).Theoretischishetmogelijkdatderelatieandersomwerktendatmensendiemeergedragvertonenbijvoorbeeldmeergedeeldeverantwoordelijkheidvoelen.Omdieredenwordtvolgendjaarhetzelfdeonderzoekbijdezelfderespondenten(longitudinaleonderzoeksopzet)uitgevoerd.Metdiedatakunnenrelatiesonderzochtwordenopcausaliteit.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201241
Erbestaateenverschiltussendeverschillendeprincipesindematevansamen-hangmetaanmondiaalburgerschapgerelateerdegedragingen.Hetprincipevangedeeldeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenblijkthetbestinstaatverschillenindematevanmondiaalburgerschaptever-klaren;17%vandeoorspronkelijkgevondengedragsverschillenwordtverklaarddoordematewaarinmensenbereidzijn(gedeelde)verantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkentenemen.Hetbesefvanwederzijdseafhankelijkheidverklaart11%vandeverschillenindematevanmondiaalburgerschapgedragenvoorhetprincipevangelijkwaardigheidvanmensenisditslechts6%6.
Figuur 5.1.Samenhangtussengedragenprincipesengedrag7,n=2159(min)8.
WEDERZIJDSE AFHANKELIJKHEID VAN DE WERELD
GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HET OPLOSSEN VANMONDIALE VRAAGSTUKKEN
GELIJKWAARDIGHEID VAN MENSEN
GEDRAG.53
.41.25
.33.32
.41
6Dezeresultatenwordennietineentabelgerapporteerd,vooraanvullendeinformatiehieroverkuntuzichrichtentotdeauteursvandezepublicatie.7Devermeldecijferszijncorrelatiecoëfficiënten.Dezecorrelatiecoëfficiëntengevendesterktevaneen
lineairverbandtussendeprincipesendescoresopdeIndexMondiaalBurgerschapweer.Dewaardenvancorrelatiecoëfficiëntenkunnenliggentussen-1en+1.Hoedichterdewaardevandecorrelatiecoëfficiëntbij1ligthoesterkerdeconstructenpositiefsamenhangen.
8Allegerapporteerdecorrelatieszijnsignificantop0,01niveau.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201242 43
Totnutoeisafzonderlijkgekekennaarhetverklarendvermogenvandedrieprincipes.VanafhierwordtergekekennaardegemeenschappelijkebijdragevandedrieprincipestezameninhetverklarenvanverschillenindematewaarinNederlanderszichgedragenalsmondiaalburger.
Tabel 5.1(n=2250,ongewogenresultaten)
Beta9
Gelijkwaardigheid van mensen .08**
Wederzijdse afhankelijkheid .15**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30**
Aangepaste R2 .19
Significantie:*p<.05,**p<.01
Indienalledriedeprincipestegelijkertijdinhetverklarendemodelwordenopgenomen,ishetopvallenddathetverklarendvermogenvanalledriedeprincipestezamennauwelijksmeerisdandatvanhetnemenvangedeeldeverantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenalleen.Hetpercentageverklaardevariantieingedragstijgtslechtsmet2%van17%naar19%.
Samenvattendkanergeconcludeerdwordendatersprakeisvaneenpositieverelatietussendeprincipesvangelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheidindewereldenhetnemenvan(gedeelde)verantwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukken.Inhetvervolgwordtderelatietussendezedrieprincipesenaanvullendeaspecten(zoalskennisovermondialevraagstukkenenpersoonskenmerken)metbetrekkingtotmondiaalburgerschapnaderbekeken.
5.2.derolvankennisMensendiemeerkennishebbenovermondialevraagstukkengedragenzichvakeralseenmondiaalburgerdanmensendieminderkennishebbenoverdezevraagstukken.Kennisovermondialevraagstukkenalleenverklaart6%vandeverschilleninmondiaalburgerschapgedragingen.
9DegerapporteerdeBetaisdegestandaardiseerderegressiecoëfficiënt.DezeBeta’sliggeninderegeltussen-1en+1.Deconstanteinderegressieisinhetgevalvangestandaardiseerderegressiecoëfficiëntengelijkaan0.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201243
Tabel 5.2 Kennisenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
BasismodelModel met kennis
Basismodel met kennis
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .07**
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .11**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .29**
Kennis .24** .12**
Aangepaste R2 .19 .06 .20
Significantie:*p<.05,**p<.01
Indienkenniswordttoegevoegdaanhetbasismodelmetdedrieprincipesblijvendeeffectenvandezedrieprincipesopmondiaalburgerschapgedragnagenoegonveranderd.Hetpercentageverklaardevariantieindeverschilleninmondiaalburgerschapsgedragingenneemtslechtsmet1%toe.Heteffectvanwederzijdseafhankelijkheidenvooralheteffectvankennisneemtinditmodelwelaf.Eriseenduidelijkesamenhangtussenkennisenhetprincipevanwederzijdseafhan-kelijkheid.Metanderewoorden:mensenmetmeerkennishebbeneenbeterbesefvanwederzijdseafhankelijkheidindewereld,wathetinitiëlepositieveeffectvankennistendeleverklaart.
5.3.derolvanpersoonskenmerkenEerderindezepublicatiewerdaleenaantalpersoonskenmerkengeïdentificeerddiepositiefsamenhingenmetverschillendeuitingenvanmondiaalburgerschapgedrag.
Tabel 5.3 Persoonskenmerkenenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
BasismodelModel met persoonskenmerken
Basismodel met persoonskenmerken
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .05**
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .13**
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201244 45
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .27**
Vrouw .08** .05*
leeftijd .28** .23**
Opleiding .32** .19**
Bruto jaarinkomen huishouden -.09** -.11**
Wonend in randstad .00 -.01
Aangepaste R2 .19 .14 .25
Significantie:*p<.05,**p<.01
Wanneererwordtgekekennaardezekenmerkentezamen,blijktdatsekse(vrouw),leeftijdenopleidingsniveaualledrieeenpositieveinvloedhebbenopdeMondiaalBurgerschapIndex.Brutojaarinkomenheeftechtereennegatiefeffect:hoehogerhetinkomen,hoemindergedragingen.Dezekenmerkenverklarengezamenlijk14%vanhetgevondenverschilingedrag.Wanneerdepersoonskenmerkenwordentoegevoegdaanhetbasismodelmetdaarindedrieprincipes,blijvendeoorspronkelijkgevondeneffectenvandezeprincipesovereind.Bijdepersoonskenmerkenvaltopdathetoorspronkelijkgevondenpositieveeffectvanopleiding–enmetnamesekse–wordtverkleind.Hieruitkanwordenafgeleiddathogeropgeleiden–enmetnamevrouwen–vakerdedrieprincipesondersteunen,wathunfrequenteregedragtenopzichtevanlageropgeleidenenmannentendeleverklaart.
Depersoonskenmerkentezamenverklareneenaanvullenddeelvandeverschil-lenindematevanmondiaalburgerschapsgedragdatnietdoordedrieprincipesalleenkanwordenverklaard.Doordetoevoegingvandepersoonskenmerkenaanhetbasismodelneemtdeverklaardevariantietoevan19%tot25%.
5.4.derolvanaltruïstischewaarden.contactmetandereculturenenvertrouwen
Uitdevolgenderesultatenblijktdataltruïstischewaarden,hetincontactzijnmetandereculturenendehoeveelheidsociaaleninstitutioneelvertrouwenalleneenpositievesamenhanghebbenmetdematewaarinmensenzichgedra-genalsmondiaalburger.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201245
Tabel 5.4Altruïstischewaardenenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
BasismodelModel met altruïstische waarden
Basismodel met altruïstische waarden
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .05*
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .13**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .20**
Altruïstische waarden .41** .26**
Aangepaste R2 .19 .17 .24
Significantie:*p<.05,**p<.01
Hetbelangdatmenhechtaanaltruïstischewaardenheefteensterkpositiefeffectopmondiaalburgerschap.Hoehogerdewaarden,hoefrequenterhetgedrag.Altruïstischewaardenverklaren17%vanhetgevondenverschilingedrag.Ditisbijnanetzoveelalsdedrieprincipestezamen.
Hettoevoegenvanaltruïstischewaardeninhetbasismodeldruktdeeerdergevondeneffectenvandedrieprincipes.Metnameheteffectvanhetonder-schrijvenvandegelijkwaardigheidvanmensenopmondiaalburgerschapwordtbijnawegverklaard.Hetprincipevangelijkwaardigheidblijktdusvooreengrootdeelmondiaalburgerschapteverklaren,omdatmensendieditprincipeaan-hangenookeengroterbelanghechtenaanaltruïstischewaarden,wateensterkpositieveinvloedheeftopdematewaarinmenzichgedraagtalsmondiaalburger.Ondanksdeinvloedvanaltruïstischewaardenopdematewaarinmensenzichgedragenalsmondiaalburger,blijvendeoorspronkelijkgevondeneffectenvandedrieprincipestendeleovereind.Methettoevoegenvanaltruïstischewaardenis5%extravariantieverklaard.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201246 47
Tabel 5.5Contactandereculturenenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
BasismodelModel met contact met andere culturen
Basismodel met contact
met andere culturen
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .06**
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .13**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .30**
Contact met andere culturen .20** .13**
Aangepaste R2 .19 .04 .21
Significantie:*p<.05,**p<.01
Ookinhetgevalvancontactmetandereculturenisersprakevaneenpositiefeffectopmondiaalburgerschapsgedrag.Hoefrequenterditcontact,hoevakermenzichgedraagtalsmondiaalburger.Inditgevalwordtnatoevoegingvanditcontactaanhetbasismodelheteffectvandedrieprincipesnauwelijksverminderd,enookblijfheteffectvanditcontactovereind.Welneemtditlaatsteeffectinsterkteaf.Mensendievaakincontactkomenmetandereculturenonderschrijvendusvakerdedrieprincipesenvertonendaaromvakermondiaalburgerschapsgedrag,ennietandersom.Methettoevoegenvancontactmetandereculturenwordt2%extravariantieverklaardtenopzichtevanhetbasismodel.
Tabel 5.6 Sociaalvertrouwenenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
Basismodel Model met sociaal vertrouwen
Basismodel met sociaal vertrouwen
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .07**
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .14**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .29**
Sociaal vertrouwen .16** .09**
Aangepaste R2 .19 .03 .20
Significantie:*p<.05,**p<.01
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201247
Sociaalvertrouwenheefteenpositiefeffectopmondiaalburgerschapgedrag.Hoehogerhetsocialevertrouwen,hoemeermensenzichgedragenalsmondiaalburger.Ookinhetgevalvansociaalvertrouwenwordtnatoevoegingaanhetbasismodelhetoorspronkelijkgevondeneffectvandedrieprincipesnauwelijksverminderd.Hetpositieveeffectvansociaalvertrouwenblijftookovereind,maarneemtwelinsterkteaf.Mensenmetmeersociaalvertrouwenonderschrij-vendusvakerdedrieprincipesenvertonendaaromvakermondiaalburger-schapsgedrag,ennietandersom.Methettoevoegenvansociaalvertrouwenneemtdeverklaardevariantiemetslechts1%toe.
Tabel 5.7Institutioneelvertrouwenenmondiaalburgerschapgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
Basismodel Model met institutio-neel vertrouwen
Basismodel met institu-tioneel vertrouwen
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .07**
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .14**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .29**
Institutioneel vertrouwen .22** .07**
Aangepaste R2 .19 .05 .20
Significantie:*p<.05,**p<.01
Institutioneelvertrouwenheefteenpositiefeffectopmondiaalburgerschaps-gedrag:hoehogerhetinstitutioneelvertrouwen,hoefrequenterhetgedrag.Institutioneelvertrouwenverklaartafzonderlijk5%vanhetgevondenverschilingedrag.Natoevoegingvaninstitutioneelvertrouwenaanhetbasismodelwordtheteffectvandedrieprincipesnauwelijksverminderd.Heteffectvansociaalvertrouwenblijftookovereind,maarverliestaankracht.Mensenmetmeervertrouwenininstitutiesonderschrijvendusvakerdedrieprincipesenvertonendaaromvakermondiaalburgerschapgedrag,ennietandersom.Toevoegenvaninstitutioneelvertrouwendoetdeverklaardevarianatiemetslechts1%toenemen.
5.5.heteffectvanalleaspectensamenTenslottewordteenmodelgepresenteerdwaarinalleaspectenzijnopgenomen.Inditmodelkaneenaantalinteressanteverschuivingenwordenwaargenomen.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201248 49
Tabel 5.8Achtergrondkenmerkenenmondiaalburgerschapsgedrag(n=2250,ongewogenresultaten)
Basismodel Model met achter-grondkenmerken
Basismodel met achter-grond kenmerken
Beta Beta Beta
Gelijkwaardigheid van mensen .08** .00
Wederzijdse afhankelijkheid .15** .09**
Gedeelde verantwoordelijkheid .30** .17**
Kennis .11** .07**
Vrouw .03 .03
Leeftijd .21** .21**
Opleiding .16** .13**
Bruto jaarinkomen huishouden -.11** -.11**
Wonend in randstad -.01 -.01
Altruïstische waarden .32** .23**
Contact met ander culturen .11** .11**
Sociaal vertrouwen .04 .04
Institutioneel vertrouwen .06* .02
Aangepaste R2 .19 .29 .31
Significantie:*p<.05,**p<.01
Wanneerervooralleachtergrondkenmerken(exclusiefprincipes)gecontro-leerdwordt,blijktdatkennis-enopleidingsniveau,contactmetanderecul-turen,leeftijd,institutioneelvertrouwenenmetnamealtruïstischewaardenallemaaleenpositieveinvloedhebbenopmondiaalburgerschap.Hethogerhetbrutohuishoudinkomen,hoeminderhetgedrag.Aleerderisopgemerktdatditnegatieveverbandvooreendeelkanwordengevondeninhetfeitdatlageinkomensvakereenabonnementhebbenopgroenestroom,envakertweedehandsspullenkopen.
Verdervaltopdatinditvolledigemodelhetpositieveeffectvan‘vrouwzijn’verdwijnt.Intabel5.3bleekaldatnatoevoegingvandedrieprincipesditsekse-effectsterkwerdgereduceerd.Nublijkterhelemaalgeenverschilmeer
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201249
tezijntussenmannenenvrouwen.Hieruitkangeconcludeerdwordendatvrouwenzeerwaarschijnlijkmeeraanmondiaalburgerschapgerelateerdgedragvertonenomdatzijaltruïstischewaardenhogerinhetvaandelhebbenstaandanmannen.Heteerdergevondenpositieveeffectvansociaalvertrou-wenverdwijntook.
Bijhetsamenvoegenvandemodelleniseenbelangrijkresultaatdatdeposi-tieveeffectenvandedrieprincipesafnementenopzichtevanhetbasismodel.Decoëfficiëntenvanwederzijdseafhankelijkheidengedeeldeverantwoor-delijkheidhalverenbijna,enheteffectvangelijkwaardigheidopmondiaalburgerschapverdwijntzelfshelemaal.Metnamealtruïstischewaardenblijkeneenzeerbelangrijkefactorinhetverklarenvanverschillenindematewaarinmenzichalsmondiaalburgergedraagt.Aangeziendezewaardennauwsamenhangenmethetonderschrijvenvandedrieprincipes(zoalsaleerdergezienintabel5.4),verklarenzijdaarmeeookeengrootdeelvanhetoorspronkelijkgevondenpositieveeffectvandedrieprincipesopmondiaalburgerschapinhetbasismodel.
Ditgeldtookvoordemeestevandeoverigeachtergrondkenmerkenwaarvooreerdereenpositiefeffectopburgerschapwasgevonden.Nederlandersmeteenhogeropleidingsniveau,meerkennisovermondialevraagstukken,meercontactmetandereculturenenNederlandserouderdan35jaar,scorenhogeropdeindex,ooknacontrolevandedrieprincipes.
5.6.conclusieIndithoofdstukwerdendeverbandentussendedrieprincipesenaanmondi-aalburgerschapgerelateerdegedragingennaderbekeken,alsmedeheteffectvandesamenhangtussendiverseachtergrondkenmerkenenhetaanhangenvandedrieprincipesophetgedrag.
Deverwachtingdatmensendiededrieprincipesmeeraanhangenzichvakeralseenmondiaalburgergedragen,lijktdoordeverzameldegegevenstewordenbevestigd.Nederlandersdiedeprincipesvangelijkwaardigheidvanmensen,wederzijdseafhankelijkheidindewereldengedeeldeverant-woordelijkheidnemenvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenmeeraanhangen,zijnvakergeneigdzichtegedragenalseenmondiaalburger.Uitderegressieanalyseblijktverderdatmetnamehetprincipevangedeeldever-antwoordelijkheidvoorhetoplossenvanmondialevraagstukkenhetbestinstaatisverschillenindematevanmondiaalburgerschaptekunnenverklaren.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201250 51
Ookandereachtergrondkenmerkenblijkenverschilingedragtendeletekun-nenverklaren.Mensendiemeerkennishebbenovermondialevraagstukkengedragenzichvakeralseenmondiaalburgerdanmensendieminderkennishebbenoverdezevraagstukken.Erismetnameeenduidelijkesamenhangtussenkennisenhetprincipevanwederzijdseafhankelijkheid.Mensenmetmeerkennishebbenookeenbeterbesefvanwederzijdseafhankelijkheidindewereld,wathetinitiëlepositieveeffectvankennistendeleverklaart.
Ooksekse,leeftijdenopleidingsniveauhebbenalledrieeenpositieveinvloedopdeMondiaalBurgerschapIndex.Vrouwen,Nederlandersouderdan35jaarenhogeropgeleidenvertonenvakeraanmondiaalburgerschapgerela-teerdgedrag.Uitderegressieanalysesblijktdatditfrequenteregedragvanhogeropgeleiden–enmetnamevrouwen–tendelekanwordenverklaarddoorhetfeitdatzijvakerdanlageropgeleidenenmannendedrieprincipesondersteunen.
Altruïstischewaarden,hetincontactkomenmetandereculturenendehoeveelheidsociaaleninstitutioneelvertrouwenvertonenookeenpositievesamenhangmetdematewaarinmensenzichgedragenalsmondiaalburger.Metnamehetbelangdatmenhechtaanaltruïstischewaardenheefteensterkpositiefeffectopmondiaalburgerschap.Hoehogerdewaarden,hoevakerhetgedrag.Dezealtruïstischewaardendrukkenookdeeerdergevondeneffectenvandedrieprincipes.Hetblijktdatmetnamehetpositieveeffectvanhetprincipevangelijkwaardigheidopmondiaalburgerschaptendelekanwordenverklaarddoorhetfeitdatmensendieditprincipeaanhangen,ookeengroterbelanghechtenaanaltruïstischewaarden.
Wanneeraldezeachtergrondkenmerken,inclusiefdedrieprincipestezamen,wordenopgenomenineenmodel,treedtereenaantalopmerkelijkeverschui-vingenop.Eerdergevondensignificanteverschillen(zoalsdietussenmannenenvrouwen)verdwijnen.Belangrijkernogisdatdecoëfficiëntenvanweder-zijdseafhankelijkheidengedeeldeverantwoordelijkheidbijnahalveren,endatheteffectvangelijkwaardigheidopmondiaalburgerschapzelfshelemaalverdwijnt.Hetblijktnogmaalsdataltruïstischewaardeneenzeerbelangrijkefactorspeleninhetverklarenvanverschillenindematewaarinmenzichalsmondiaalburgergedraagt.Aangeziendezewaardenooknauwsamenhangenmethetonderschrijvenvandedrieprincipes,verklarenzijdaarmeeookeengrootdeelvanhetoorspronkelijkgevondenpositieveeffectvandedrieprin-cipesopmondiaalburgerschapinhetbasismodel.Ondankseenafgenomen
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201251
samenhang,blijvendeprincipesvanwederzijdseafhankelijkheidengedeeldeverantwoordelijkheideenrolspeleninhetverklarenvandematewaarinmensenzichgedragenalsmondiaalburgers,ookwanneerergecontroleerdwordtvoordezeachtergrondkenmerkentezamen.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201252 53
HOOFdsTUK 6
HOUdInG Ten AAnzIen vAn OnTwIKKeLInGs- sAMenwerKInG
Tot2011brachtNCDOjaarlijksdeBarometerInternationaleSamenwerkinguit.DezebarometerrichttezichopNederlandersen(draagvlak)voorontwikke-lingssamenwerking.Inhetkadervancontinuïteitisbeslotenomookinditrap-portderesultatenopdetweecentralevragenuitdeBarometerInternationaleSamenwerkingterapporteren.Dezevragengaanoverhetbelangvanontwik-kelingssamenwerkinginhetalgemeenenoverdesteunvoorhetregeringsbudgetvoorontwikkelingssamenwerking.
6.1.hetbelangvanontwikkelingssamenwerkingHoebelangrijkvindenNederlandershetommenseninarmelandenzichtehelpenontwikkelen?DemeerderheidvandeNederlanders(64%)vindtditookin2012belangrijk.DezematevansteunkomtovereenmetderesultatenuitdevoorgaandeeditiesvandeBarometerInternationaleSamenwerking.Hetonder-schrijvenvanhetbelangvanontwikkelingssamenwerkingonderdeNederlandsebevolkingisdaarmeesindsdemetingin2009minofmeerstabielgebleven.
Tabel 6.1 Belangvanontwikkelingssamenwerking
2009(n=2079)
2010 (n=1500)
2011 (n=1544)
2012(n=2250)
(zeer) onbelangrijk 7% 9% 8% 7%
neutraal 23% 27% 25% 26%
(zeer) belangrijk 68% 62% 64% 64%
weet niet/geen mening 3% 2% 3% 3%
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201253
In2010leekersprakevaneenafnamevanhetbelangdatNederlandershechtenaanontwikkelingssamenwerking,maardezetrendheeftzichnietdoorgezet.In2011namhetpercentagedatontwikkelingssamenwerking(zeer)belangrijkvindtweertoetot64%.In2012blijftditpercentageonverminderdhoog.
Figuur 6.1Steunvoorontwikkelingssamenwerking(2009-2012)
HogeropgeleideNederlandersvindenhetbelangrijkerommensenuitarmelandenzichtehelpenontwikkelendanmiddelbaaroflageropgeleiden.NederlandersdieindeRandstadwonenvindenditookbelangrijkerdandiege-nendiebuitendeRandstadwonen.
Nederlandersdiegroterbelanghechtenaanaltruïstischewaardenvindenhetookbelangrijkerommensenuitarmelandenzichtehelpenontwikkelen.DitgeldtookvoorNederlandersdievakerincontactkomenmetandereculturenendiegenendiemeerinstitutioneelvertrouwenhebben.
NederlandersdieopGroenLinks,dekleinechristelijkepartijen(ChristenUnieenSGP)enD66stemmenvindenhetrelatiefbelangrijkommenseninarmelan-dentehelpen.NederlandersdiePVVstemmenvindenhethelpenvanmenseninarmelandenvanalleNederlandersverreweghetminstbelangrijk.
2009 2010
(zeer) belangrijk (zeer) onbelangrijk
2011 2012
0
10
20
30
40
50
60
70
80
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201254 55
6.2.nederlandersenhetbudgetvoorontwikkelingssamenwerking
Indeafgelopenjareniserdoordeoverheidflinkbezuinigdopontwikkelingssa-menwerking.In2011werdhetbudgetverlaagdvan0,8%vanhetBNPnaar0,75%vanhetBNP(4,6miljardeuro)enin2012daaltditverdernaar0,7%vanhetBNP(Rijksoverheid2010;ministerievanBuitenlandseZaken2011).DevraagisnuoferonderdeNederlandsebevolkingdraagvlakisvoordezebezuinigenvanuitdeoverheid.
DeoverheidsbezuinigingenlijkenaantesluitenbijdeopvattingvandeNederlandsebevolking.BijnadehelftvandeNederlanders(48%)isvanmeningdathetoverheidsbudgetvoorontwikkelingssamenwerkinginderdaadvermin-derdmoetworden.Ditdusondanksdereedsgemaaktebezuinigingenvandeafgelopenjaren.HierbijmoetwordenopgemerktdatuiteeneerderonderzoekvanNCDObleekdatslechtseenderdevandeNederlandersopdehoogteisvanhetfeitdaterindeafgelopentweejaaralflinkbezuinigdis(Carabain,Spitz&Hogeling,2012).Ookisernogaltijdeenevengrotegroepdievindtdathetbudgetgelijkmoetblijvenofverhoogdmoetworden.
Tabel 6.2 Steunvoorbudgetontwikkelingssamenwerking.
2006 (n=1512)
2007 (n=1487)
2008 (n=2525)
2009 (n=2079)
2010 (n=1500)
2011 (n=1544)
2012 (n=2250)
Vergroot worden 17% 13% 13% 10% 7% 10% 4%
Gelijk blijven 46% 53% 51% 56% 48% 48% 44%
Verminderd worden 37% 34% 36% 34% 45% 42% 48%
Weet niet 5%
Sinds2006vraagtNCDONederlandersinhoeverrezijvanmeningzijndathetbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingvergrootmoetworden,gelijkmoetblijvenofverminderdmoetworden.
DesteunonderNederlandersvoorhetvergrotenvanhetbudgetvoorontwik-kelingssamenwerkingisdelaatstejarenafgenomen.In2012ishetvoorheteerstdathetpercentagedatvindtdathetbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingverkleindmoetwordengroterdanhetpercentageNederlandersdatvinddathetbudgetgelijkmoetblijven.DaarnaastiserindeafgelopenjarenooksprakevaneenafnamevanhetaantalNederlandersdatvindtdathetbudgetvoor
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201255
ontwikkelingssamenwerkingmoettoenemen.Ditjaarmarkeerthetvoorlopigedieptepuntvandezetrend.Waarin2006nog17%voorhetvergrotenvanhetbudgetwas,isditin2012nogmaar4%.Erisdusaanhoudendesteunvoorhetoverheidsbudget,maardezesteunstaatwelonderdruk.
Figuur 6.2. Ontwikkelinginsteunvooroverheidsbudgetontwikkelingssamenwerking(2006-2012)
Uitderesultatenvanhetjaar2012blijktdatNederlandsemannenenlageropgeleidenvakerwillendathetbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingwordtverkleind.
Vrouwen,NederlandersdieeengroterbelanghechtenaanaltruïstischewaardenenNederlandersmeteenHBO-diplomaofhogerzijnjuistvakertegendebezui-nigingenopontwikkelingssamenwerking.OokhebbenNederlandersdievakerincontactkomenmetandereculturenendiegenenmetmeersociaalvertrouwenvakerweerstandtegendezebezuinigingen.Mensendiezelfgeldhebbengegevenaangoededoelenophetterreinvaninternationalehulpzijnookvakertegenoverheidsbezuinigingenopontwikkelingssamenwerking.
0
10
20
30
40
50
60
2006 2007
vergroten gelijk verminderen
2008 2009 2010 2011 2012
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201256 57
Dehoogtevanhetinkomenheeftgeeninvloedophetwelofnietondersteunenvanbezuinigingenopontwikkelingssamenwerking.
NederlandersdieopGroenLinksstemmenendiegenendieopdekleinechris-telijkepartijen(ChristenUnieenSGP)stemmenwillenrelatiefhetminstvaakbezuinigenopontwikkelingssamenwerking.NederlandersdiePVVstemmenwillenrelatiefhetvaakstdathetbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingwordtverminderd.
Uitnadereanalysesblijktdatruimeenderde(38%)vandemensendiezeggenhethelpenvanarmelanden(zeer)belangrijktevinden,desondankstochvindtdathetoverheidsbudgetmoetwordenverkleind.
6.3.conclusieHetbelangdatNederlandershechtenaanontwikkelingssamenwerkingblijftookin2012onverminderdgroot.DeruimemeerderheidvandeNederlandsebevolking(64%)vindthet(zeer)belangrijkomarmelandentehelpenzichteontwikkelen.
Ondanksdezesteunvindtin2012bijnadehelftvandeNederlanders(48%)dathetoverheidsbudgetvoorontwikkelingssamenwerkingmoetwordenverkleind.Daarstaattegenoverdateenevengrotegroepvindtdathetbudgetgelijkmoetblijvenofverhoogdmoetworden.Erisdusaanhoudendesteunvoorhetover-heidsbudget,maardezesteunstaatwelonderdruk.
Integenstellingtotvorigejareniserindezestudienietgevraagdnaarderedenwaarommenvanmenigisdathetoverheidsbudgetverkleindmoetworden.UitdeBarometerInternationaleSamenwerking2011bleekechterdatdevoornaam-steredenomhetoverheidsbudgettewillenverminderenwasdatNederlandersvindendateerstdeeigeneconomieopordemoetkomen.Geziendevoortdu-renderecessiezouhetgoedkunnendatditargumentooknueengroterolspeeltindemotivatieomhetbudgettewillenverkleinen.Opmerkelijkisverderdatdematevansupportvoordegroottevanhetoverheids-budgetnietomgekeerdevenredigsamenhangtmethetdaadwerkelijkbedragdatdoordeoverheidaanontwikkelingssamenwerkingwordtuitgegeven.In2006-toennog0,8%vanhetBNPaanontwikkelingssamenwerkingwerduitgegeven-was17%vanmeningdatditbudgetmoestwordenverhoogd.Nu,in2012ennaeenrecenteverlagingvanhetbudgetmet12,5%,vindtechternogmaar4%datditbudgetmoetwordenverhoogd.Hierbijmoetwordenopgemerktdatuiteerder
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201257
onderzoekvanNCDObleekdatslechtseenderdevandeNederlandersopdehoogteisvanhetfeitdaterindeafgelopentweejaarflinkbezuinigdisendatzijdehoogtevanhetoverheidsbudgetbovendiensterkoverschatten.
Dehoogstematevansteunvoorontwikkelingssamenwerking–zowelinhetonderschrijvenvanhetbelangvanhethelpenvanarmelandenalsinhetwillenvergotenvanhetoverheidsbudget-kanwordengevondenonderdehogeropgeleidenendegenenmethogerealtruïstischewaarden.Eenhogematevanvertrouwenzorgtookvooreenhogerematevansupport.StemmersopGroenLinksendekleinechristelijkepartijenzijndegrootstevoorstandersvanontwikkelingssamenwerking.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201258 59
LITerATUUr
• Carabain,C.L.,Keulemans,S.,VanGent,M.(2012).Mondiaal Burgerschap.Amsterdam:NCDO.
• Carabain,C.L.,Spitz,G.,Hogeling,L.(2012).Nederlanders en Overheidsbudget Ontwikkelingssamenwerking.Amsterdam:NCDO.
• Carabain,C.L.,Spitz,G.,Keulemans,S.(2012).Nederlanders & Afval. Jonge en oudere Nederlanders over afval. Amsterdam:NCDO.
• DeGoede,I.,Ruben,R.(2012).Nederlanders & Fair Trade 2011.Amsterdam:NCDO.
• DGIS(Directoraat-generaalInternationaleSamenwerking)(2009).Investereninmondiaalburgerschap(TweedeKamerderStaten-Generaal,vergaderjaar2008-2009,31250,nr.58).Geraadpleegdvia:http://ikregeer.nl/documenten/kst-31250-58.
• Gilding,P.(2012).Helden uit noodzaak. Hoe onze generatie dankzij de ecologische en economische crisis de wereld gaat redden.Haarlem:MauritsGroen-MGMC.
• Hento,I.(2011).Barometer Internationale Samenwerking.Amsterdam:NCDO.
• InternationalEnergyAgency(2011).World Energy Outlook.Parijs:IEAPublications.
• Kaiser,F.G.,Wilson,M.(2004).Goal-directedconservationbehavior:thespecificcompositionofageneralperformance.Personality and Individual Differences, 36,1531-1544.
• Kaiser,F.G.,Doka,G.,Hofstetter,P.,Ranney,M.A.,(2003)Environmentalbehavioranditsenvironmentalconsequences:alifecycleassessmentofaself-reportmeasure.Journal of Environmental Psychology, 23,11–20.
• Kiesraad(2011).KerngegevensTweedeKamerverkiezing2010.Geraadpleegdvia:http://kiesraad.nl/sites/default/files/Kerngegevens_Tweede_Kamer_2010_1.pdf.
• LehmanSchlozman,K.,Verba,S.,Brady,H.(1999).CivicParticipationandtheEqual¬ityProblem.InCivic Engagement in American Democracy.ThedaSkocpolandMorrisFiorina,eds.Washington:BrookingsInstitutionPress.
• Mattar,H.(2012).PublicPoliciesonMore-SustainableConsumption.2012 State of The World Report.Washington:WorldwatchInstitute.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201259
• Mazzola,U.(1890).I Dati Scientifici Della Finanza Pubblica.Whitefish,Montana,VerenigdeStaten:KessingerPublishingLLC.
• Muskens,R.(2012).Energie.Amsterdam:NCDO.• NCDO(2012).De feiten op een rij: duurzaam consumeren.Amsterdam:NCDO.• OECD(OrganizationforEconomicCo-OperationandDevelopment)(2012).
Environmental Outlook 2050.Parijs:OECD.Geraadpleegdvia: http://www.oecdbookshop.org/oecd/display.asp?K=5KG8332XNHD4&lang=
EN&sort=sort_date%2Fd&stem=true&sf1=Title&st1=Environmental+Outlook+2050&sf3=SubjectCode&sp1=not&st4=E4+or+E5+or+P5&sf4=SubVersionCode&ds=Environmental+Outlook+2050%3B+All+Subjects%3B+&m=1&dc=2&plang=en
• Putnam,R.D.(1995).BowlingAlone:America’sDecliningSocialCapital.Journal of Democracy, 6(1),65–78.
• Replogle,M.,Hughes,C.(2012).Moving Toward Sustainable Transport. 2012State of The World Report.Washington:WorldwatchInstitute.
• Rijksoverheid.FinancieringOntwikkelingssamenwerking.Geraadpleegdvia:http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ontwikkelingssamenwerking/financiering-ontwikkelingssamenwerking.
• Rijksoverheid(2012).Kabinetsreactie WRR-rapport Minder pretentie, meer ambitie.Geraadpleegdvia:http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2011/01/21/kabinetsreactie-wrr-rapport-minder-pretentie-meer-ambitie.html.
• Schuyt,Th.N.M.,Gouwenberg,B.M.,Bekkers,R.H.F.P.(2011).Geven in Nederland 2011. Giften, Nalatenschappen, Sponsoring en Vrijwilligerswerk. Amsterdam:ReedBusinessbv.
• Spitz,G.(2012).Water. Bron van ontwikkeling, macht en conflict.Amsterdam:NCDO.
• Steinfeld,H.G.,Gerber,P.,Wassenaar,T.,Castel,V.,Rosales,M.,DeHaan,C.(2006).Livestock’s Long Shadow – Environmental Issues and Options.Rome:FAO.
• StichtingActiefBurgerschap(z.j.).Geraadpleegdvia:http://www.actiefburgerschap.nl/index.php?hact=3&sact=3.
• Strasser,S.(1999).Waste and Want: A social history of trash.NewYork:MetropolitanBooks.
• WorldCommissiononEnvironmentandDevelopment(1987).Our common future.Oxford:OxfordUniversityPress.
• WRR(WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid)(2010).Minder pretentie, meer ambitie: ontwikkelingshulp die verschil maakt.Amsterdam:AmsterdamUniversityPress.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201260 61
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201261
verAnTwOOrdInG
dataverzamelingTNSNIPOvoerdeinopdrachtvanNCDOdeBarometerMondiaalBurgerschap2012uit.HetbetrefteenrepresentatievestudieonderNederlandersvan18jaarenouder.
SteekproeftrekkingHetonderzoekisuitgevoerdbinnenhetonlinepanelvandeTNSNIPObase.DeTNSNIPObaseiseendatabasemet59.000huishoudens(133.000respondenten)dieregelmatigmeedoenaanonderzoekvanTNSNIPO.Hetpanelisrepresenta-tiefvoordeNederlandseengecertificeerdvolgensdeISOnormen(ISO20252enISO26362).
VoordestudieondervolwassenNederlanders(18jaarenouder)zijn3.000respondentenuitgenodigdomdeeltenemen.OmdatderesponsonderjongereNederlanderslageriszijnineersteinstantieeenovermatigaantalrespondentenindezegroepuitgenodigd.Intabel7.1treftuderesponsenverdelingindesteekproefaanperleeftijdscategorie.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201262 63
Tabel 7.1 Streekproeftrekking
Leeftijd Ideaalcijfers respons verdeling steekproef
70+ 12,80% 82% 10,11%
65-69 5,99% 82% 4,73%
60-64 8,29% 81% 6,71%
55-59 8,36% 78% 7,29%
50-54 9,06% 76% 8,33%
45-49 9,92% 73% 9,88%
40-44 10,03% 71% 10,56%
35-39 9,13% 68% 10,48%
30-34 7,72% 67% 9,13%
25-29 7,73% 68% 8,87%
20-24 7,81% 66% 9,52%
18-19 3,18% 62% 4,39%
100,00% 100,00%
responsDegegevensvoordezestudiezijnonlineverzameld.Hetveldwerkheeftplaatsge-vondenvandinsdag19juni2012totenmetzondag1juli2012.Derespondentenhaddengemiddeld17minutennodigomdevragenlijstintevullen.TNSNIPOheeftdemensendieuitgenodigdzijnmaarnietopdezeuitnodigingreageerden2remindersgestuurdomhenalsnogovertehalenaandestudiedeeltenemen.Aanheteindevandevragenlijstisderespondentengevraagdofzijvolgendjaaropnieuwdeelwillennemenaanditonderzoek.Debereidwilligheidhiertoewashoog,96%vanderespondentengafaanvolgendjaarweeraandestudietewillendeelnemen.
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201263
Tabel 7.2Respons
respondenten
Uitgenodigd 3.000
Respons 2.250 (75%)
Bereidheid tot deelname in 2013 2.160 (96%)
WeegverantwoordingDeresultatenvanhetonderzoekzijnherwogenopgeslacht,leeftijd,regio,opleidingengezinsgrootteomzototeenrepresentatievesteekproeftekomenvoordeNederlandsebevolking.DeideaalcijferszijngebaseerdopgegevensvanhetCentraalBureauvoordeStatistiek(CBS).
InhetdatabestandishetstemgedragvanderespondentenbijdeverkiezingenvandeTweedeKamerin2010opgenomen.Dezevariabeleislatertoegevoegdenerisbijdeverdelingvandezevariabelegeenrekeninggehoudentijdensdesteek-proeftrekking.Ditheeftertoegeleiddatindesteekproefdeniet-stemmersindesteekproefondervertegenwoordigdzijn(mensendienietstemmenneigenerookmindernaaromdeeltenemenaaneenpanel)envaneenaantalrespondentenishetstemgedragonbekend(zewarentoentertijdnoggeenlidvanhetpanel,ofhebbendevraagnaarhetstemgedragnietbeantwoord).Voorde(gewogen)beschrijvendestatistiekindezestudieisgebruikgemaaktvandeweegfactorinclusiefstemgedrag.
Tabel 7.3Steekproefefficiëntie10.
steekproefefficiëntie
Volwassenen (weging exclusief stemgedrag) 0,97
Volwassenen (weging inclusief stemgedrag) 0,67
EenvolledigeonderzoeksverantwoordingtreftuaanopdewebsitevanNCDO(www.ncdo.nl).
10Steekproefefficiëntie=ongewogenn/(som(weegfactoren2))
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201264 65
NCDO ONDERZOEK 9 NEDERlaNDERS & MONDIaal BURGERSCHaP 201265
ONDERZOEKSREEKS 9
nederlanders & MOndIaal BUrGersCHaP 2012
In dit rapport wordt de mate waarin Nederlanders van 18 jaar en ouder zich gedragen als mondiaal burger onderzocht. Bij het begrip mondiaal burger-schap staan de individuele bijdragen van mensen aan de leefbaarheid van de wereld centraal. Het draait daarbij niet enkel om het draagvlak voor internationale samenwerking, maar ook hoe het gedrag van burgers invul-ling geeft aan de betrokkenheid bij internationale vraagstukken.
Is de Nederlandse bevolking zich bewust van de wederzijdse afhankelijk-heid in de wereld? Is men overtuigd van de gelijkwaardigheid van mensen wereldwijd en ervaart men een gedeelde verantwoordelijkheid voor mondi-ale vraagstukken? Wat weten Nederlanders van de wereld? En hoe verhoudt het dagelijkse gedrag zich tot deze inzichten?
Juist dat is wat dit onderzoek in kaart brengt.
Deze publicatie is onderdeel van een reeks onderzoekspublicaties van NCDO. Met onderzoek, trainingen en andere activiteiten bevordert NCDO het publieke bewustzijn over internationale samenwerking en het belang voor Nederland om op dit terrein actief te zijn.
Deze onderzoekspublicatie is een uitgave van NCDO, september 2012
Ne
de
rla
Nd
er
s & M
ON
dIa
al B
Ur
Ge
rsC
Ha
P 20
12