në itali sipas rregullave në itali sipas rregullave

RREGULLAVE

ITALInënë

N Ë B A S H K Ë P U N I M M E

sipassipas

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a

Administrator

A cura di:Ministero dell’Interno

Realizzazione: Servizi Editoriali Srl - Via Pagliano, 37 - 20149 Milano

Foto di: Francesco Laera, Shutterstock, Ministero dell’Interno

Stampa: PuntoWeb Srl - Zona Industriale, Via Nettunense - 00040 Ariccia (Roma)

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a

Sot, njohja e informacioneve është një e drejtë që i përket tëgjithëve e aq më tepër atyre që jetojnë larg nga vendi i tyre,

duke përballuar vështirësitë e gjuhës dhe nevojën për t’jupërshtatur regullave që shpesh janë të panjohura. Shfrytëzimi iinformacioneve ndihmon imigrantët të jetojnë më mirë këtu nëvendin tonë por na ndihmon edhe ne të jetojmë më mirë meimigrantët. Në fakt, njohja e rregullave është hapi i parë drejtrespektimit të tyre për të jetuar ligjshmërisht.Përmirësimi i ligjeve nuk mjafton nëse nuk jepen informacionet eduhura mbi rolin e seicilit, mbi çfarë duhet bërë, si, ku dhe kurduhet vepruar. Me këtë botim, që do të azhurnohet herë pas hereedhe në faqen e internetit www.interno.it, Ministria e Punëve tëBrendshme bën një hap të mëtejshëm për të dhënë informacionegjithmonë e më të qarta e më të plota mbi procedurat dhe normatligjore që kanë të bëjnë me Imigracionin, duke ju drejtuar njëpubliku imigrantësh por edhe të gjithë italianëve të interesuar, dukefilluar nga punëdhënësit – familje o ndërmarrje – deri tek organizatathumanitare e strukturat institucionale.Proçesi i informimit të imigrantëve mund të përbëjë një “reformë”po aq domethënëse sa reformat e tjera për thjeshtësimin eintegrimit dhe të bashkëjetesës midis italianëve dhe të huajve.Është shumë e rëndësishme që qeveria të veprojë në bashkëpunimme të gjithë në këtë fushë.

Ministri i Punëve të BrendshmeGiuliano Amato

Përse janë hartuarudhëzuesit

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a

2

Treguesi➧➧➧➧➧➧➧

➧➧➧➧

Punësimi i parë i punonjësve të huaj faq. 4

Lëshimi – përtëritja e lejeqëndrimit faq. 5

Lejeqëndrimet në Kuesturë faq. 7

Lejeqëndrimi “BE” për qëndrim afatgjatë faq. 8

Kërkesa për strehim politik faq. 11

Bashkimi familjar faq. 14

Të miturit e huaj faq. 15

Të huajt dhe zyra e gjendjes civile (anagrafe) faq. 19

Të huajt dhe arsimi faq. 21

Shërbimi sanitar për nënshtetasit e huaj faq. 23

Nënshtetësia faq. 25

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a

Me Udhëzuesit mbi imigracionin, Ministria e Punëve tëBrendshme i jep mundësinë të huajve dhe nënshtetasve italian

të interesuar të përdorin një mjet të ri për t’ju përgjigjur në mënyrë tëthjeshtë të gjitha pyetjeve mbi procedurat që kanë të bëjnë meimigrantët.Në 11 skeda, të thjeshta për t’u konsultuar, janë përshkruarprocedurat për përtëritjen e lejeqëndrimeve, bashkimin familjar,marrjen e nënshtetësisë, regjistriminnë shkollë e kështu me radhë. Në këtëmënyrë, plotësohet nevoja për qartësie transparencë, veçanërisht endjeshme nga ana e të huajve poredhe nga familjet dhe ndërmarrjetitaliane të interesuara në proceduratqë varen nga oferta e punës.Përkthimi në shtatë nga gjuhët më të përhapura të imigrantëve tëpranishëm në Itali – anglisht, frëngjisht, spanjisht, shqip, rusisht,arabisht e në gjuhë kineze – përbën një element qartësie plus.Por procedurat dhe rregullat ndryshojnë. Për këtë arsye udhëzuesitdo të plotësohen më tej në versionin telematik në faqen e internetitwww.interno.it ku të gjitha skedat në fjalë do të azhurnohenvazhdimisht për të ecur në një hap me modifikimet legjizlative dheprocedurale.

Parathënie

3

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 3

Punësimi i parë i punonjësve të huaj

➧➧

Nëse dëshëron të punësosh punëtorë jo-komunitarë, me vendbanim jashtë

shtetit, duhet të paraqesësh kërkesë përautorizim “nullaosta” pranë Sportelit Unikpër Imigracionin (Sportello Unico perl’Immigrazione) të provincës ku banon osetë asaj ku ka qendrën ndërmarrja ose ku dotë kryhet aktiviteti i punonjësit në bazë tëkuotave vjetore të parashikuara nga“dekreti i flukseve” që përcakton numrinmaksimal të shtetasve jo-komunitarë, qëpranohen për të punuar në territorin italian.

1. Si paraqitet kërkesaNëse e njeh punonjësin që dëshëron të

punësosh, duhet të paraqesësh nëSportelin Unik: ■ kërkesë në emrin tënd për autorizim“nullaosta” për punë;■ dokumentacionin që vërteton mundësinëe një strehimi të përshtatshëm përpunonjësin e huaj, sipas rregullave tëparashikuara nga çdo krahinë (Regione);■ propozim kontrate qëndrimi që përmban,përveç elementeve thelbësorë tëmarrëveshjes, angazhimin tënd përpagesën e udhëtimit të kthimit të të huajitnë vendin nga i cili vjen;■ deklaratë me të cilën merr përsipër t’itransmetosh Sportelit Unik çdo ndryshim nëlidhje me marrëdhënien e punës (përfundimtë marrëdhënies, ndryshim adrese etj).

Nëse nuk e njeh drejtpërdrejtpunonjësin mund të kërkosh, dukeparaqitur dokumentacionin emësipërm, autorizimin “nullaosta”për punë për një o më shumëpersona të regjistruar në listat ehartuara pranë përfaqësivediplomatike dhe konsullore italianetë atyre vendeve që kanënënshkruar marrëveshje dypalëshe.

Këto lista, specifike për çdo shtet,përmbajnë një listë emrash me të dhënatpersonale të plota, kualifikiminprofesional, nivelin e njohjes së gjuhësitaliane, ç’marrëdhënie pune parapëlqehet(stinore, me kohë të kufizuar ose tëpakufizuar), përshkrimin e formimitprofesional të kryer si edhe të sektoritpërkatës të punësimit.

2. Aktivitetet e Sportelit Unik për Imigracionin: Faza e ParëSporteli Unik, për t'i dhënë mundësinë

Qendrës së Punësimit lokale (CPI) tëreklamojë si duhet kërkesat e bëra përpersonat e regjistruar në listat e punësimit,ua shpërndan të dhënat CPI-ve të tjeraterritoriale në rrugë telematike dhe ipublikon, po ashtu, në faqen e internetit,ose me çdo mjet tjetër të mundshëm.

Sporteli Unik:■ vihet në dijeni nga Kuestori nëse kapengesa për dhënien e autorizimit“nullaosta” për punësimin dhe hyrjen e tëhuajit në Itali;■ vihet në dijeni nga Drejtoria Provinciale ePunës rreth plotësimit apo jo të kushteveminimale kontraktuale dhe të shpërblimit tëpunëdhënësit.

Në rast përgjigjeje negative, qoftëedhe prej njërës nga këto zyra, Sportelihedh poshtë kërkesën.

Në rast përgjigjeje pozitive:■ thërret punëdhënësin për dorëzimin eautorizimit “nullaosta” dhe për nënshkrimine kontratës;■ i trasmeton dokumentacionin zyravekonsullore në rrugë telematike.

duhet ditur seAutorizimi “nullaosta” për punë të

nënvarur vlen 6 muaj nga data e lëshimit,

4

NË ITALI SIPAS RREGULLAVENË ITALI SIPAS RREGULLAVE

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a

5

➧

➧

➧

kohë gjatë të cilës punonjësi duhet të hyjënë Itali e të paraqitet pranë Sportelit Unikpër të lidhur kontratën.

3. Çfarë duhet të bëjë punonjësi Punonjësi i huaj pasi ka marrë autorizimin

“nullaosta” që ti i ke dërguar sipunëdhënës, duhet të kërkojë një takim meambasadën ose konsullatën italiane nëvendin e tij. Kjo e fundit, të cilës, në tënjëjtën kohë, i është dërguar në rrugëtelematike dokumentacioni që përfshinedhe autorizimin “nullaosta” përkatës, enjofton shtetasin e huaj mbi propozimin ekontratës dhe i lëshon vizën e hyrjes në Italibrenda 30 ditëve, duke ia komunikuar poashtu Ministrisë së Punëve të Brendshme,Ministrisë së Punës dhe të SigurimeveShoqërore, INPS-it, dhe INAIL-it.

Brenda 8 ditësh që nga hyrja në Itali,punonjësi duhet të paraqitet pranë Sportelitqë i ka lëshuar autorizimin “nullaosta” përtë nënshkruar kontratën e qëndrimit dhepër të paraqitur kërkesën për lejeqëndrimpërndryshe qëndrimi i tij në Itali dokonsiderohet i parregullt.

4. Aktivitetet e Sportelit Unik për Imigracionin: Faza e dytë

Kur punonjësi paraqitet në Sportel:

Lëshimi – përtëritjae lejeqëndrimit

✓ Studim (për më shumë se 3 muaj)✓ Shërbim✓ Strehim politik (përtëritje)✓ Stazh për formim profesional✓ Pritje për rimarrje nënshtetësie✓ Pritje për punësim✓ Kartë qëndrimi për të huajt (që tashmëquhet lejeqëndrim BE për qëndrim të gjatë)✓ Punë e pavarur✓ Punë e nënvarur✓ Punë e nënvarur stinore✓ Familje

➧1. Kujt duhet t'i drejtoheshNëse je nënshtetas i huaj mund të kërkosh,

për arsyet e renditura më poshtë, lëshiminose përtëritjen e lejeqëndrimit pranë zyravetë postës ku dallohet sigla Sportello Amico.Për përpilimin e paketës së formularëve (kit)mund t’i drejtohesh bashkive që marrin pjesënë këtë fazë eksperimentale apo njëpatronati pa asnjë shpenzim. ✓ Kujdestari✓ Arsye fetare✓ Banim i përzgjedhur (residenza elettiva) ▼

✓ verifikohet viza e lëshuar ngaautoritetet konsullore dhe të dhënat egjendjes civile të punëdhënësit;✓ dorëzohet çertifikata për lëshimin ekodit fiskal;✓ nënshkruhet, nga ana e punonjësit tëhuaj, kontrata e qëndrimit;✓ dorëzohet formulari i kërkesës përlejeqëndrim dhe i nisen të dhënatKuesturës përkatëse.

5. Lëshimi i i lejeqëndrimitPas Sportelit Unik, punonjësi duhet të

shkojë në një zyrë poste ku duhet të postojëformularin e tërhequr pranë Sportelit Unikbashkë me paketën e posaçme (kit). Zyra epostës lëshon një kupon me dy kodepersonale (userid dhe password) nëpërmjettë cilave i interesuari, duke u lidhur mewww.portaleimmigrazione.it, mund të ndjekëecurinë e praktikës.

Kuestura do t’a njoftojë në adresën epërcaktuar në kërkesë apo me telefon,mbi datën e takimit në zyrat e saj përtë kryer marrjen e shenjave të gishtavee të fotografive dhe më pas do tënjoftojë sërish për dorëzimin elejeqëndrimit.

{{

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 5

➧➧

➧

➧

➧

➧

✓ Familje për të miturit 14-18 vjeçarë✓ Qëndrim pune neni 27✓ Kërkesë e statusit të apolidit (përtëritje)

për ç’do arsye tjetër duhet t'i drejtoheshKuesturës.

Nëse ke autorizim “nullaosta” dhe kërkonlëshimin e lejeqëndrimit për punë ose përarsye familjare drejtoju Sportelit Unik përImigracionin.

Nëse je i huaj, i afërm i një nënshtetasi italianapo BE, dhe kërkon kartën e qëndrimit si iafërm i një nënshtetasi BE, mund tëparaqesësh kërkesën nëpërmjet zyrës sëpostës ose drejtpërdrejt në Kuesturë.

2. Ç’duhet bërë në zyrën e postësNë të gjitha zyrat e postës do të gjesh

paketën e verdhë (kit giallo) të formularëveqë duhet të përpilosh duke ndjekur mekujdes udhëzimet.

3. Ç’duhet bërë në Bashki ose në Patronat

Në këtë rast nuk ke nevojë për paketënme formularë (kit). Për të përpiluar kërkesënmund të përfitosh asistencë falas dhe tëkualifikuar.

4. Ku duhet dorëzuar paketa e formularëve

Paketa me formularë (kit) duhet dorëzuar nëZyrat e Postës me Sportello Amico, e zarfiduhet të jetë i hapur.

Kujtohu që duhet të tregosh gjithmonëpasaportën dhe, nëse je duke kërkuarpërtëritjen, duhet të dorëzosh edhe një kopjetë lejeqëndrimit me afat në mbarim.

Nënpunësi i postës të dorëzon një kuponqë ja bashkëngjit lejeqëndrimit, afati i të cilit kambaruar dhe që zëvendëson e ka vlerën ekuponit që lëshonte më parë Kuestura.

5. Shpenzimet■ 27,50 euro, me gjithë buletinin postar nësekërkon lejeqëndrim për më shumë se 90 ditë.Faturën mund ta gjeni pranë zyrës së postësme Sportello Amico.■ 14,62 euro për pullën-taksë.■ 30,00 euro i duhen paguar punonjësit të

6

zyrës së postës kur dorëzohet kërkesa eplotësuar.■ nëse je i huaj, i afërm i një nënshtetasi italianose i një nënshtetasi BE, dhe kërkon kartën eqëndrimit si i afërm i një nënshtetasi BE, nukduhet të bashkëngjitësh as pullë-taksë, asfaturën e pagesës për lejeqëndrimin elektronik.

6. Për lëshimin e lejeqëndrimit Zyra e Imigracionit e Kuesturës do të të

thërrasë, për marrjen e shenjave të gishtave,me letër rekomandé dhe me sms në adresënapo numrin telefonik të specifikuar në kërkesëdhe do të të japë takim për të tërhequrlejeqëndrimin.

7. Informacione të dobishmeNë faqen e internetit

www.portaleimmigrazione.it mund tëkërkosh:■ informacione të përgjithshme mbiprocedurën;■ adresat e Bashkive dhe të Patronatëve tëautorizuar;■ adresat e zyrave të postave me SportelloAmico;■ ecurinë e praktikës duke përdorur, në njëfaqe të mbrojtur, userid-in dhe password-in especifikuar në kuponin e lëshuar nga posta nëmomentin e paraqitjes së kërkesës.

Po ashtu mund të telefonosh në këtonumra: 800.309.309 (falas) i administruar nëbashkëpunim me Anci-n.Për informacione të përgjithshme, përadresat e bashkive dhe të patronatevetë kualifikuara.Në shërbim, çdo ditë, 24 orë në ditë, nëitalisht, anglisht, spanjisht, arabisht dhefrëngjisht.803.160 (falas) i Postave Italiane.Për të njohur adresën e zyrave të postësme Sportello Amico.Nga e hëna deri të shtunën, me orar 8°°-20°°.848.855.888 (tarifë urbane),për informacione mbi ecurinë epraktikës tënde.Nga e hëna deri të premten, me orar8°°-20°°.


N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 6

{{

7

▼

Marrëveshja midis Ministrisë së Punëvetë Brendshme dhe shoqërisë së

Postave Italiane përcakton që Kuesturamund të pranojë kërkesat e kryera për tëlëshuar 9 lloje lejeqëndrimesh për:

✓ Kura mjekësore✓ Gara sportive✓ Pushime pune✓ Arsye humanitare✓ Strehim politik (kërkesë dhe njohje)✓ Moshë të mitur✓ Arsye drejtësie✓ Kërkesë për statusin e apolidit(lëshim)✓ Integrimin e të miturit

Azhurnime mbi lejeqëndrimet nën 3 muaj

Nga 2 qershori 2007 të huajt qëdëshërojnë të qëndrojnë në Itali për njëperiudhë më të shkurtër se 3 muaj, përturizëm, biznes, vizitë, ose studim nukduhet të kërkojnë lejeqëndrim.

Ky azhurnim ka marrë formë në bazë tëligjit n. 68 i 28 majit 2007, i botuar nëGazetën Zyrtare të 1 qershorit 2007. Sipasudhëzimeve të reja, nënshtetasit e huaj qëdëshërojnë të qëndrojnë në Itali për njëperiudhë më të shkurtër se 3 muaj, duhetvetëm të deklarojnë praninë e tyre nëterritorin italian si parashikohet nga Dekretii Ministrit të Punëve të Brendshëm të 26korrikut 2007 (të publikuar në GazetënZyrtare të 6 gushtit 2007, n. 181). Zbatimi ikëtij detyrimi vërtetohet nga vula Schengene vendosur nga Policia Kufitare nëdokumentin e udhëtimit, nëse i huaji vjennga një shtet që nuk ka nënshkruarMarrëveshjen Schengen. Por, nëse i huajivjen nga një shtet që ka nënshkruarMarrëveshjen Schengen, deklarata epranisë në Itali mund të bëhet në Kuesturëbrenda 8 ditësh nga data e hyrjes. Nësebanon në një strukturë hoteli/pritjeje ky

detyrim duhet vërtetuar duke i dhënë tëhuajit kopjen e deklaratës së parashikuarnga ligji për këto raste.

Është e rëndësishme që qëndrimi në Itali të mos zgjasë më shumë se 3 muajose që të mos tejkalohet periudha minimale e përcaktuar nga viza e hyrjes(kur kjo nevojitet) e të respektohen kushtete hyrjes.

Hyrja dhe qëndrimi në Itali për më shumë se 3 muaj

Të huajt që dëshërojnë të qëndrojnë nëItali duhet të kërkojnë lejeqëndrim.

Ata që vijnë në Itali për herë të parë duhettë kërkojnë lejeqëndrimin brenda 8 ditësh.Ata që ndodhen në Itali me lejeqëndrim tëcilit po i mbaron afati, duhet të bëjnëkërkesë për përtëritje brenda afateve tëpërcaktuara si më poshtë por sidoqoftëbrenda 60 ditësh pas mbarimit të afatit.

Për lëshimin e lejeqëndrimit janë tënevojshëm:■ formulari i kërkesës;■ pasaporta e vlefshme (ose një dokumenttjetër i barasvlershëm) me vizë hyrjeje nësenevojitet;■ një fotokopje e këtij dokumenti;■ 4 fotografi pasaporte, të njëjta dhe tëbëra kohët e fundit;■ një pullë-taksë prej 14,62 euro;■ dokumentacioni i përshtatshëm për llojine lejeqëndrimit të nevojshëm.

Lejeqëndrimet në Kuesturë

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 7

8

➧1. Kush mund ta kërkojëMund të kërkosh lejeqëndrim për qëndrim

afatgjatë (Permesso di Soggiorno CE perSoggiornanti di Lungo Periodo - S.L.P.), mëparë e quajtur Kartë Qëndrimi, për vete dhepër të afërmit e tu nëse:■ ke një lejeqëndrim të rregullt në Itali prej tëpaktën 5 vjetësh;■ ke të ardhura minimale baraz me gjysmëne shumës së çekut social. Nëse bënkërkesë edhe për të afërmit e tu, të ardhuratduhet të jenë si në tabelën që vijon:

Të afërmit e nënshtetasve të BashkimitEvropian

Nëse je i huaj, i afërm i një nënshtetasiitalian ose i një nënshtetasi të BashkimitEvropian, dhe ke hyrë në mënyrë të rregulltnë Itali, mund të kërkosh kartën e qëndrimitsi i afërm të një nënshtetasi BE në Kuesturëose në zyrën e postës.

Në këtë rast duhet të plotësoshformularët e kërkesës dhe tëbashkëngjitësh:

✓ fotokopjen e pasaportës ose të njëdokumenti të barasvlershëm, të pajisurme vizë kur kjo është e nevojshme;✓ 4 fotografi pasaporte;✓ fotokopjen e dokumentit që vërtetonlidhjen farefisnore, e nëse nevojitet, njëdokument që verteton të qënit në ngarkim;✓ fotokopjen e kërkesës së regjistrimit nëzyrën e gjendjes civile të të afërmitnënshtetas BE.Konsiderohen të afërm të nënshtetasit BE

që mund të bëjnë kërkesë për këtë lloj karte:■ bashkëshorti;■ pasardhësit e drejtpërdrejtë nën moshën21 vjeç ose në ngarkim si edhe ata tëbashkëshortit;■ paraardhësit e drejtpërdrejtë në ngarkimsi edhe ata të bashkëshortit. ●●

{{

Kërkesa për përtëritjen e lejeqëndrimitduhet të dorëzohet të paktën:■ 90 ditë para mbarimit të afatit, përlejeqëndrimet 2-vjeçare;■ 60 ditë para mbarimit të afatit përlejeqëndrimet 1-vjeçare;■ 30 ditë para mbarimit të afatit për të gjitharastet e tjera.

Afati i lejeqëndrimit është i njëjtë me atë tëvizës së hyrjes:■ maksimumi 9 muaj për punë stinore;■ deri në një vit, për punë të nënvarur mekontratë me kohë të kufizuar, për ndjekjen enjë kursi studimi ose formimi profesional;■ deri në dy vjet për punë të pavarur, përpunë të nënvarur me kohë të pakufizuar dhepër bashkimet familjare.

Nënshtetasit e Bashkimit Evropian (BE)

Nëse je nënshtetas i BashkimitEvropian nuk është e nevojshme tëkërkosh kartën e qëndrimit. Nësedëshëron të qëndrosh në Itali mëshumë se 3 muaj duhet t'i drejtoheshzyrës së gjendjes civile të bashkisë kubanon dhe të kërkosh të regjistroheshsi edhe lëshimin e vërtetimit përkatës.

Lejeqëndrimi BEpër afat të gjatë


NUMRI I TË ARDHURAT VJETORE FAMILJARËVE MINIMALE(përfshirë kërkuesin)

1-2 (një -dy) baraz me çekun social(për 2007-n është 5.061,68 euro)

3-4 (tre ose katër) baraz me dyfishine çekut social

5 (pesë dhe baraz me trefishin më shumë) e çekut social

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 8

9

▼

➧

u kërkohet të paraqesin bolletino INPSose listën e përmbledhur të kontributevetë sigurimeve shoqërore (estrattocontributivo analitico) të lëshuar ngaINPS-i;✓ çertifikatën e regjistrit gjyqësor(casellario giudiziale) dhe çertifikatën eregjistrimit të procedurave penale nëngarkim (iscrizioni relative ai procedimentipenali) që duhen kërkuar pranë Zyrës sëRegjistrit të Gjykatës (Ufficio Casellariodel Tribunale);✓ kopjen e faturave të rrogave (bustapaga) të vitit në zhvillim;✓ çertifikatat e vendbanimit (residenza)dhe e gjendjes familjare;✓ buletinin postar të pagesës sëlejeqëndrimit elektronik (27,50 euro);✓ pullë-taksë prej 14,62 euro.

KINI PARASYSH QËLejeqëndrimi BE për qëndrim afatgjatë:■ ka afat të pakufizuar;■ është dokument identifikimi personal 5-vjeçar që mund të përtërihet dukedorëzuar fotografi të reja;■ nuk mund t’i lëshohet shtetasit të huajqë është i rrezikshëm për sigurinë eShtetit dhe rendin publik;■ nuk mund të kërkohet nga personat qëkanë lejeqëndrim për studime, formimprofesional, mbrojtje të përkohshme,motive humanitare, kërkesë për strehimpolitik nëse statusi nuk është njohurende, apo nga personat që kanëlejeqëndrim për kohë të shkurtër.

Lejeqëndrimi BE për qëndrim afatgjatë për bashkëshort/e bashkëjetues/e

Si kërkohetNëse je bashkëshort/e i/e një të huaji/e

që ka lejeqëndrim BE ose i/e një tëhuaji/e që ka bërë kërkesë për këtë llojlejeqëndrimi, mund të kërkoshlejeqëndrim BE për arsye familjare dukeplotësuar formularin 1 (formulari 2duhet të plotësohet nëse edhe ti ke tëardhurat e tua), me pullë-taksë prej14,62 euro.

Formularit të përpiluar dhe tënënshkruar i duhen bashkëngjitur:

Të afërmit për të cilët mund të kërkoshlejeqëndrim BE (permesso di soggiornoCE) janë po ata për të cilët mund tëkërkosh bashkim familjar (bashkëshorti,fëmijët e mitur, edhe të bashkëshortit, osetë lindur jashtë martese, fëmijë në moshëmadhore në ngarkim që nuk mund tupërgjigjen nevojave të domosdoshme tëjetesës për shkak të gjendjes së tyreshëndetësore; prindërit në ngarkim).

Nëse bën kërkesë për lejeqëndrim BE edhepër familjarët e tu duhet të bashkëngjitëshfotokopjen e çertifikatës së përshtatshmërisëtë banesës.

2. Si kërkohetDuhet të paraqitesh në një zyrë të postës

ku gjenden falas formularët e nevojshëm përtë dërguar kërkesën (kit con banda gialla-paketa me shirit të verdhë).

Përpilimi i kërkesës duhet bërë dukendjekur udhëzimet e paketës (kit) dhe tëskedës “Lëshimi – Përtëritja e Lejeqëndrimit”.

Bashkë me formularin (të plotësuar dhe tënënshkruar) duhet të paraqesësh:✓ fotokopjen e të gjithë pasaportës (ose tëndonjë dokumenti tjetër të barasvlershëm);✓ fotokopjen e deklaratës së të ardhurave(Modello Unico, CUD,... të vitit të kaluar).Bashkëpunëtorëve shtëpiakë (colf/badanti)

N S ( ) 7 007 5: 9 ag a 9

10

✓ fotokopja e çertifikatës së përshtatshmërisësë strehimit;✓ buletinin postar të pagesës së lejeqëndrimitelektronik (27,50 euro).

Lejeqëndrimi BE për qëndrim afatgjatë për prindërit bashkëjetues në ngarkim

Si kërkohetNëse je prind bashkëjetues i një nënshtetasi

të huaj që ka lejeqëndrim BE për qëndrimafatgjatë ose i një të huaji që ka bërë kërkesëlejeqëndrimi BE për qëndrim afatgjatë, mund tëkërkosh të të jepet ky lloj lejqëndrimi për arsyefamiljare duke plotësuar formularin 1 të paketësme shirit të verdhë (kit con banda gialla) tëformularëve, me pullë-taksë 14,62 euro.

Bashkë me formularin duhet të paraqesësh;✓ fotokopjen e të gjithë pasaportës (ose tëndonjë dokumenti tjetër të barasvlershëm);✓ fotokopjen e deklaratës së të ardhurave(Modello Unico, CUD,... të vitit të kaluar).Bashkëpunëtorëve shtëpiakë (colf/badanti) ukërkohet të paraqesin bolletino INPS oselistën e përmbledhur të kontributeve tësigurimeve shoqërore (estratto contributivoanalitico) të lëshuar nga INPS-i;✓ çertifikatën e regjistrit gjyqësor (casellariogiudiziale) dhe çertifikatën e regjistrimit tëprocedurave penale në ngarkim (iscrizionirelative ai procedimenti penali) që duhenkërkuar në Zyrën e Regjistrit të Gjykatës(Ufficio Casellario delTribunale); ✓ fotokopjen e dokumentacionit të gjendjescivile që vërteton lidhjen farefisnore. Nëseështë lëshuar jashtë shtetit , çertifikata duhettë përkthehet e të legalizohet nga përfaqësiadiplomatike ose konsullore italiane;✓ fotokopjen e çertifikatës sëpërshtashmërisë së banesës; ✓ deklaratën personale (autocertificazione)mbi rezidencën dhe gjendjen familjare;✓ buletinin postar të pagesës së lejeqëndrimitelektronik (27,50 euro).Për ç’do kërkesë lejeqëndrimi BE për afat tëgjatë, që do ti dorëzohet nënpunësit të zyrëssë postës, duhen derdhur 30 euro.

FËMIJËT E MITUR■ Fëmijët e mitur nën 14 vjeç nuk duhet tëbëjnë një kërkesë më vete nga ajo e prindit(ose e prindërve) me të cilët jetojnë. Në këtë

✓ fotokopja e të gjithë pasaportës (ose tëndonjë dokumenti tjetër të barasvlershëm);✓ fotokopja e deklaratës së të ardhurave tëbashkëshortit (Modello Unico, CUD,... të vitittë kaluar) ose vetjake (nëse ke të ardhura).Bashkëpunëtorëve shtëpiakë (colf/badanti) ukërkohet të paraqesin bolletino INPS oselistën e përmbledhur të kontributeve tësigurimeve shoqërore (estratto contributivoanalitico) të lëshuar nga INPS-i;✓ çertifikata e regjistrit gjyqësor (casellariogiudiziale) dhe çertifikata e regjistrimit tëprocedurave penale në ngarkim (iscrizionirelative ai procedimenti penali) që duhenkërkuar në Zyrën e Regjistrit të Gjykatës(Ufficio Casellario delTribunale); ✓ fotokopja e dokumentacionit të gjendjescivile që vërteton lidhjen martesore. Nëseështë lëshuar jashtë shtetit, çertifikata duhettë përkthehet, legalizohet nga përfaqësiadiplomatike ose konsullore italiane;✓ fotokopja e çertifikatës së përshtashmërisësë banesës;✓ buletinin postar të pagesës së lejeqëndrimitelektronik (27,50 euro).

Lejeqëndrimi BE për qëndrim afatgjatëpër fëmijët e mitur mbi 14 vjeçSi kërkohetNëse je fëmijë i mitur mbi 14 vjeç i një të

huaji me lejeqëndrim BE për qëndrim afatgjatëapo që ka bërë kërkesë për lejeqëndrim BEpër qëndrim afatgjatë dhe me të cilinbashkëjeton, duhet të përpilosh dhe tënënshkruash formularin 1 duke i bashëngjiturnjë pullë-taksë 14,62 euro për të kërkuarlejeqëndrimin BE për qëndrim afatgjatë përarsye familjare.

Formularit të përpiluar dhe të nënshkruar iduhen bashkëngjitur:✓ fotokopja e të gjithë pasaportës (ose e tënjë dokumenti tjetër të barasvlershëm);✓ fotokopja e dokumentacionit të gjendjescivile që vërteton lidhjen prindërore mefëmijën e mitur. Nëse ky dokumentacionështë lëshuar jashtë shtetit duhet tëpërkthehet, të noterizohet dhe të legalizohetnga përfaqësia diplomatike ose konsulloreitaliane (dokumentet nuk nevojiten nëse fëmijai mitur ka hyrë në Itali me vizë për bashkimfamiljar);


N S ( ) 7 007 5:50 ag a 0

rast prindi kur bën kërkesë për lejeqëndrim,apo për lejeqëndrim BE për qëndrim afatgjatëduhet të kërkojë regjistrimin e fëmijës nën 14vjeç në dokumentin e vet, duke plotësuarpjesën përkatëse të formularit 1. ■ Pasi kanë mbushur moshën 14 vjeçare, tëmiturve të regjistruar në lejeqëndrimin ose nëkartën e qëndrimit të njërit prej prindërve, ulëshohet një lejeqëndrim për arsye familjarederi në moshën madhore, ose lejeqëndrimi BE.■ Lejeqëndrimi për arsye familjare jepmundësinë të shfrytëzohet asistenca sociale eshëndetësore; lejon regjistrimin në kurset e

11

Kërkesa për strehim politik

➧

➧ ➧

➧

1. Mund të kërkosh statusin e refugjatit nëse:në vendin tënd je persekutuar

drejtpërdrejt dhe personalisht për arsyerace, feje, kombësie, pjesëmarrjeje në grupetë ndryshme shoqërore ose për bindjet e tuapolitike, apo nëse ke arsye reale dhe tëdokumentuara për të menduar se mund tëjesh viktimë përndjekjesh nëse kthehesh nëatdhe (në bazë të Konventës së Gjenevës).

2. Nuk mund të kërkosh statusin e refugjatit në Itali nëse:

■ të është njohur statusi i refugjatit në njështet tjetër;■ vjen nga një vend i ndryshëm nga i yti,që ka nënshkruar Konventën e Gjenevësdhe në të cilin ke qëndruar për një kohë tëmjaftueshme por pa kërkuar njohjen estatusit të refugjatit;■ je dënuar në Itali për krime kundërautoritetit ose sigurisë së shtetit, kundërrendit publik, ose për krime si skllavërimi,vjedhja, rrëmbimi, rrënimi dhe plaçkitja, osepër aktivitete të lidhura me shitjen osetrafikun e paligjshëm të armëve o tësubstancave narkotike, e më së fundi përmarrëdhënie me organizatat mafioze oseterroriste;

■ nëse ke kryer krime lufte ose kundërpaqes dhe njerëzimit.

3. Ku kërkohet ✓ Pranë zyrës së Policisë Kufitare, nëmomentin e hyrjes në Itali ose✓ pranë Zyrës së Imigracionit të Kuesturëskompetente të territorit, nëse në pikëhyrjenuk ka një Zyrë të Policisë Kufitare

4. Si kërkohetMund të paraqesësh kërkesën pranë

Zyrës së Policisë, që do të të japëformularët e posaçëm ku duhet:■ të shpjegosh arsyet për të cilat kërkonstatusin e refugjatit■ të japësh çdo informacion osedokumentacion në dispozicion nëmbështetje të arsyeve për të cilat bënkërkesën

studimit ose të formimit profesional;punësimin e pavarur ose të nënvarur vetëmnëse e lejon mosha.■ Lejeqëndrimi për arsye familjare ka tënjëjtën kohëzgjatje si lejeqëndrimi i të afërmittë huaj që ka marrë autorizimin “nullaosta”për bashkimin familjar dhe është ipërtëritshëm si ky i fundit.■ Pas mbushjes së moshës madhore, tëhuajit që ka një lejeqëndrim për arsyefamiljare i lëshohet një lejeqëndrim për arsyestudimi, për punësim, ose për punë sipasaktivitetit që kryen. ●●

▼

{{

N S ( ) 7 007 5:50 ag a

12

➧

➧

➧

➧

arsye humanitare. Ky tip lejeqëndrimi ështënjë-vjeçar, i përtëritshëm dhe të lejon tëpunosh;✓ hedh poshtë kërkesën, e në këtë rastKuestori do të të kërkojë të largohesh ngaterritori italian.

7. Nëse nuk di italisht

Nëse nuk di italisht mund të kërkoshndihmën e një përkthyesi ose të njëndërmjetësi kulturor për të pëpiluar dhehartuar, nëse është e mundur, nëgjuhën tënde ose në një nga gjuhët mëtë njohura (anglisht, frëngjisht,spanjisht, arabisht) formularininformativ, dhe deklaratat që kanë tëbëjnë me kërkesën.

8. Çfarë ndodh pas paraqitjes së kërkesës

■ Nëse Autoritetet e Policisë kanë verifikuarse dokumentacioni i paraqitur është i rregullt,lëshohet nga Kuestori i provincës ku ështëparaqitur kërkesa, një lejeqëndrim 3-mujor, ipërtëritshëm deri në ditën e marrjes sëvendimit nga ana e Komisionit Territorialpërkatës.■ Nëse ke mbërritur në Itali pa asnjë llojdokumenti që vërteton kombësinë dhe tëdhënat personale, ose nëse kërkesa përstatusin e refugjatit bazohet në elemente qëduhen verifikuar do të strehohesh për njëperiudhë prej së shumti 20 ditësh në njëQendër Identifikimi. Nëse brenda kësajperiudhe, Komisioni Territorial nuk do të ketëmarrë akoma vendim mbi kërkesën tënde,mund të largohesh nga qendra dhe do të tëlëshohet një lejeqëndrim 3-mujor, ipërtëritshëm deri në përfundimin e praktikës.

Nëse nuk ke mundësi të përballosh vetëshpenzimet e jetesës, mund t’i kërkoshPrefekturës përkatëse, nëpërmjet Zyrës sëPolicisë ku ke paraqitur kërkesën, të tëstrehojë gjatë gjithë periudhës së shqyrtimittë kërkesës për strehim politik në njësitë eposaçme për strehim të bashkisë.

9. Ki parasysh se në Qendrën e Identifikimit

✓ do të të sigurohen kurat mjekësore urgjente;

➧

■ duhet të bashkëngjitësh kopje të njëdokumenti identifikimi (pasaportë, letërnjoftim,etj) personal të vlefshëm nëse e ke, ose duhett’i japësh të dhënat personale policisë, dukespecifikuar adresën në të cilën mund të tëdërgojnë njoftimet e duhura.

Kuestura do të të lëshojë një kopje tëkërkesës dhe të dokumentacionit të paraqiture do të të bëjë fotografitë e të marrë shenjat egishtërinjve.

5. Kush vendos për kërkesën tënde

Kërkesa e plotësuar medokumentacionin e nevojshëm, do t’idërgohet menjëherë nga KuesturaKomisionit Territorial për Njohjen eStatusit të Refugjatit kompetent që do tëvendosë nëse do të të njihet statusi apojo. Në Itali ka 7 të tilla (Gorizia, Milano,Roma, Foggia, Siracusa, Crotone dheTrapani). Kuestura do të të dërgojëfletëftesën me datën në të cilën do tëparaqitesh në Komision në adresën qëke specifikuar kur ke bërë kërkesën.

Është e rëndësishme që Kuesturës tibësh të njohur çdo ndryshim adrese ku tëtë dërgojë të gjitha njoftimet që mund të tëinteresojnë. Ki parasysh që seanca që do tëmbahet në datën në të cilën do të paraqiteshështë shumë e rëndësishme për të shpjeguarmirë situatën tënde dhe për të përshkruar siduhet frikën e persekutimit; prandaj nëse nukparaqitesh në seancë, Komisioni mund tëvendosë duke u bazuar vetëm në shqyrtimine dokumentacionit të disponueshëm padëshminë tënde të drejtpërdrejtë.

6. Cilat janë vendimet që mund të marrë Komisioni

Komisioni Territorial, brenda tre ditësh pasdatës së seancës, merr një prej vendimeve tëmëposhtme:✓ njeh statusin e refugjatit;✓ hedh poshtë kërkesën, por edhe nëse ivlerëson të pamjaftueshme arsyet për tëkërkuara statusin e refugjatit, mund tëvlerësojë në mënyrë indipendenterrezikshmërinë e riatdhesimit dhe t'i kërkojëKuestorit të të lëshojë një lejeqëndrim për


N S ( ) 7 007 5:50 ag a

13

➧

➧✓ do të mund të presësh pa kushtëzime tëveçante vizitat e të afërmve, të avokatittënd, të UNHCR-së (Komisariati i Lartë iKombeve të Bashkuara për Refugjatët) dhetë organizatave ose enteve për mbrojtjen erefugjatëve të njohura nga Ministria ePunëve të Brendshme;✓ nuk je i detyruar të qëndrosh brendaQendrës, përveç gjatë orëve të natës, nëserespekton kushtet e përcaktuara ngarregullorja e entit administrues të saj.Përveç kësaj mund edhe të kërkosh tëlargohesh për kohë të gjatë, përtej orarevetë përcaktuara në rregullore për arsye tëveçanta (familjare, shëndeti etj), meautorizim paraprak të nënpunësitkompetent të qendrës;✓ largimi i zgjatur, i paautorizuar ose paarsye të konsideruara të mjaftueshme ngaqendra, kuptohet si heqje dorë ngakërkesa për njohjen e statusit të refugjatit.

10. Si mund të kërkosh rishqyrtimin e çështjes

Nëse strehohesh në një QendërIdentifikimi, mund t’i paraqesëshPresidentit të Komisionit Territorial, brenda5 ditësh nga marrja e vendimit negativ, njëlutje për rishqyrtimin e kërkesës tënde,bazuar në elemente të verifikuar pasvendimit të komisionit ose në fakte tëmëparshme që nuk janë vënë në dukjegjatë seancës së parë. Vendimi mbirishqyrtimin e kërkesës do të merretbrenda 15 ditësh.

Sidoqoftë, mund të paraqesësh, brenda15 ditësh nga njoftimi i vendimit tëKomisionit, një apel pranë Gjykatës sëshkallës së parë të territorit (nëse nuk jenë Itali apeli mund të kryhet nëpërmjetpërfaqësisë diplomatike).

Në të dyja rastet mund t’i kërkoshPerfektit të provincës ku banon tëautorizojë qëndrimin tënd në Itali derinë ditën e vendimit të marrë mbi apelin.Vendimi i prefektit do të të bëhet injohur brenda 5 ditësh nga kërkesa,dhe në rast pranimi, do të të njoftojëedhe mbi kushtet e qëndrimit në Itali.

11. Çfarë ndodh në rast njohjeje të statusit të refugjatit

■ Komisioni, kur të të njohë të drejtën estatusit të refugjatit, do të të lëshojë njëfletë-vërtetim.■ Së bashku me këtë dokument, Kuestura përkatëse do të të dorëzojë edhe një dokument personal (me po të njëjtin afat të lejeqëndrimit) që do të të lejojë, nëse dëshëron, të shkosh jashtë shtetit dhe të rikthehesh në Itali.■ Për të marrë dokumentet e identifikimitduhet t’i drejtohesh Bashkisë ku keregjistruar vendbanimin.■ Do të të njihet një lejeqëndrim dyvjeçar.■ Do të kesh të gjitha të drejtat dhe do t’ipërgjigjesh të gjitha detyrimeve që kanënënshtetasit italian, me përjashtim të atyrepër të cilat nevojitet nënshtetësia italiane(p.sh. e drejta e votimit, pjesëmarrja nëkonkurse për punësim në administratënshtetërore etj).■ Nëse të nevojiten dokumente oseçertifikata nga vendi yt për të ushtruar një të drejtë çfarëdo në Itali, autoritetetitaliane do të angazhohen për të t’i siguruar ose do të t’i zëvendësojnë meakte italiane me të njëjtën vlerë të atyre të vendit tënd.■ Nuk mund të kthehesh në vendin tëndpër asnjë arsye. Kjo rrethanë mund tëshkaktojë heqjen e statusit, me qënë seshpreh dëshirën për të rifituar mbrojtje prejshtetit tënd. Po ashtu, edhe kërkesa epasaportës pranë përfaqësive diplomatiketë vendit tënd në Itali do të kuptohet sishprehje e vullnetit për rifitimin e mbrojtjesprej shtetit tënd.■ Dokumenti personal që do të të dorëzojëKuestura do të të japë mundësine tëshkosh jashtë shtetit pa vizë për njëperiudhë që nuk i tejkalon tre muajt. Nëseke nevojë të qëndrosh jashtë shtetit përperiudha më të gjata, p.sh për arsye pune,duhet të kërkosh vizën pranë përfaqësisëdiplomatike të vendit ku dëshiron tëshkosh, dhe të fillosh procedurën për “transferimin e kompetencave” në shtetin tjetër. ●●

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 3

➧ ➧

Bashkimi familjar

14

➧

➧

➧

1. Kush mund të bëjë kërkesë Nëse je nënshtetas i huaj me lejeqëndrim

BE për qëndrim afatgjatë ose melejeqëndrim për punë të nënvarur, të pavarur,strehim politik, studim, arsye familjare earsye fetare, me kohëzgjatje prej të pakënnjë viti, mund të bësh kërkesë për tubashkuar me të afërmit e tu më të ngushtë,në mënyrë që familja jote të jetë e bashkuar.

2. Familjarët për të cilët parashikohet bashkimi familjar

✓ bashkëshorti;✓ fëmijët e tu të mitur, apo të bashkëshortitedhe nëse kanë lindur jashtë martese (prakur prindërit janë të pamartuar ose ligjërishttë ndarë), me kusht që prindi tjetër, në rastse jeton, të japë pëlqimin e tij;✓ fëmijët në moshë madhore në ngarkim,nëse nuk mund të përballojnë shpenzimet etyre për shkak të gjendjes shëndetësore qëpengon përgjithmonë plotësimin e nevojaveelementare;✓ prindërit në ngarkim që nuk kanëmbështetje familjare të përshtatshme kudoqë të jenë.

3. Aktivitetet e Sportelit Unik■ Nëse mendon se plotëson kushtet esipërpërmendura, mund t’i dorëzosh ose t'idërgosh Sportelit Unik kompetent formularine posaçëm për kërkesën e autorizimit“nullaosta”, së bashku me kopjen epasaportës, të lejeqëndrimit si edhedokumentacionin mbi përshtatshmërinë ebanesës dhe mbi të ardhurat minimale tënevojshme.■ Familjari për të cilin kërkon bashkiminfamiljar duhet t'i paraqesë autoritetitkonsullor italian në vendin ku jeton,dokumentacionin që provon marrëdhënietfarefisnore, moshën e mitur ose gjendjenshëndetësore.

{{


➧

■ Sporteli Unik lëshon një kupon të kërkesësdhe të dokumentacionit të paraqitur.■ Pasi është verifikuar plotësimi i kushteve tësipërpërmendura, brenda 90 ditësh ngamarrja e kërkesës, Sporteli Unik të lëshonautorizimin “nullaosta”, ose vendimin erefuzimit, duke ia përcjellë edhe autoritetitkonsullor.■ Nëse Sporteli Unik nuk ka lëshuar endeautorizimin “nullaosta”, pas 90 ditësh ngadata e kërkesës, personi që dëshëron tëbashkohet me të afërmin e tij në Itali duhet tëparaqesë, në përfaqësinë diplomatike okonsullore italiane, kopjen e kuponit dhedokumentacionin përkatës, që i afërmi kadorëzuar në Sportelin Unik, për të marrëvizën e hyrjes.■ Brenda 8 ditësh nga hyrja në Itali i afërminë fjalë duhet të paraqitet pranë SportelitUnik që ka lëshuar autorizimin “nullaosta”, qëpërpilon e dorëzon formularin e kërkesës sëlejeqëndrimit, përndryshe do të konsideroheti parregullt në territorin italian.■ Lejeqëndrimi për arsye familjare lejon tëkryhet punë e nënvarur ose e pavarur,regjistrimin në kurse shkollore dheshfrytëzimin e Shërbimin ShëndetësorItalian.

4. Procedura për të afërmit që merrni me vete

Për të favorizuar mirëkuptimin dhebashkimin në familje, nëse ke një vizëhyrjeje për punë të nënvarur mekontratë pune të paktën një vjeçare,për punë të pavarur të vazhdueshme,për studime, ose për arsye fetare, ilejohet hyrja edhe të afërmve qëmerrni me vete dhe me të cilët ështëe mundur të realizohet bashkimifamiljar.

N S ( ) 7 007 5:50 ag a

15

Për të afërmit në fjalë zbatohet e njëjtapraktikë e parashikuar për bashkimin familjar dhe nevojitet i njëjti dokumentacion.

Për kërkesën e autorizimit “nullaosta”mund të shfrytëzosh një person (i ngarkuar)me prokurë speciale.

Dokumentacionit të mësipërm duhet t'i bashkëngjitet:

✓ një fotokopje e një dokumentiidentifikimi të të ngarkuarit;✓ prokura e nënshkruar (para nënpunësittë konsullatës) nga i huaji që ka marrëvizën për arsyet e sipërpërmendura, përnënshtetasin italian ose të huaj melejeqëndrim të rregullt në Itali që ështëngarkuar të kërkojë autorizimin “nullaosta”për të afërmit që do të marrësh me vete(formulari i duhur gjendet pranëpërfaqësive diplomatiko-konsullore).

I afërmi i huaj i një nënshtetasi italianapo i BE-së nuk duhet të kërkojëautorizim “nullaosta” në Sportelin Unik,por duhet të kërkojë vizën direkt nëambasadë.

{{Të miturit e huaj

Të miturit e huaj, edhe nëse kanë hyrënë Itali si klandestinë, kanë të gjitha

të drejtat e garantuara nga Konventa e New Yorkut mbi të drejtat e të vegjëlve të 1989, ku gjithashtu, ështëvendosur që të gjitha vendimet në lidhje me të miturit duhet të kenë si prioritet “interesin superior të tëmiturit”.

Organi i caktuar nga ligji për vëzhgimine konditave të qëndrimit të të miturve tëhuaj, të pranuar përkohësisht në territorinitalian, dhe që koordinon aktivitetet eadministratave të interesuara ështëKomiteti për të miturit e huaj, i inkuadruarnë Ministrinë e Solidaritetit Shoqëror.

Të miturit që ndodhen në Itali mund tëjenë: ▼

➧

■ “të shoqëruar”, që me vendim zyrtarjanë nën kujdestarinë e të afërmve deri në shkallën e tretë e me qëndrim të rregullt;■ “të pashoqëruar”, që ndodhen në Italipa prindërit o të rritur të tjerë që kanëpërgjegjësinë ligjore t’i ndihmojnë apo t’ipërfaqësojnë.

1. Të drejtat e të miturve:Edukimi shkollor Të gjithë të miturit e huaj, edhe në

mungesë të lejeqëndrimit, kanë të drejtë tëregjistrohen në ç’do lloj shkolle apo nivelshkollor (jo vetëm në shkollën e detyrimit).Regjistrimi i tyre bëhet në të njëjtat mënyrae kushte si edhe për të miturit italian, e nëç’do periudhë të vitit.

➧5. Lëshimi i lejeqëndrimit■ Pas vajtjes në Sportelin Unik, i afërmi ibashkuar me ju ose që mund të keni marrëme vete duhet të paraqitet në një zyrë postepër të dërguar kërkesën për lejeqëndrim.Zyra e Postës lëshon një kupon me dy kodeidentifikues (userid dhe password) nëpërmjettë cilëve i interesuari mund të njohë ecurinëe praktikës duke u lidhur me faqen einternetit www.portaleimmigrazione.it.■ Kuestura do t’a njoftojë në adresën epërcaktuar në kërkesë apo me telefon, mbidatën e takimit në zyrat e saj për të kryermarrjen e shenjave të gishtave e tëfotografive dhe më pas do të njoftojë sërishpër dorëzimin e lejeqëndrimit. ●●

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 5

{{

16

Të miturit që duhet të përfundojnëshkollën e detyrimit regjistrohen ngaprindërit ose tutorët në klasën që ipërket moshës përveç rasteve kurtrupi mësimor vendos regjistrimin nënjë klasë tjetër në bazë të disakritereve të veçanta si:

■ programi mësimor në vendin ku janë kryerstudimet e mëparshme;■ verifikimi i njohurive, aftësive dhe nivelitpërgatitor të nxënësit;■ dëftesat e studimeve të përfunduara nganxënësi.

Kurat mjekësoreTë miturit e huaj me lejeqëndrim (për arsye

të moshës, nën kujdestari, për arsyefamiljare, për përkrahje sociale, për kërkesëstrehimi politik o për strehim politik) janë tëdetyruar të regjistrohen nga tutorët e tyre nëSistemin Sanitar Kombëtar (S.S.N.). Pra,kanë të drejtë të plotë të shfrytëzojnë tëgjitha shërbimet shëndetësore që garantonsistemi ynë sanitar.

Për regjistrimin e të miturve në S.S.N.duhet vajtur në Qendrën Sanitare Lokale ASL(Azienda Sanitaria Locale) të zonës ku kanëvendbanimin (residenza) ose ku jetojnë (siçështë e specifikuar në lejeqëndrim) të pajisurme:

✓ dokument identifikimi personal;✓ kodin fiskal;✓ lejeqëndrim;✓ deklaratë personale të vendbanimit(autocertificazione di residenza) ose tëbanesës (konsiderohet banesë qendra estrehimit ku jeton prej të paktën tre muajsh)

Në momentin e regjistrimit mund tëzgjidhet mjeku i familjes ose pediatri e tëmiturit.

Pas regjistrimit do t’ju lëshohet njëdokument, “Tesera sanitare personale” qëjep të drejtën të shfrytëzoni falas ose mepagesën e një shume të caktuar (Ticketsanitario) – sipas krahinës – shërbimet qëndjekin: vizitat mjekësore të përgjthshmeose të specializuara, vizitat mjekësore nështëpi, shtrimin në spital, vaksinimet,

➧

analizat e gjakut, radiografitë, ekografitë,ilaçet, asistencën rihabilituese dhe përprotesa.

Të miturit e huaj pa lejeqëndrim nukmund të regjistrohen në S.S.N., porsidoqoftë kanë të drejtë të shfrytëzojnëkurat, në ambulator ose në spital, tëdomosdoshme, të vazhdueshme apourgjente për sëmundje, aksidente apo përprograme mjeksore parandaluese tësëmundjeve. Sidoqoftë, do të garantohenshërbimet e mëposhtme:■ tutela sociale e shtatzanisë dhe ematernitetit;■ tutela e shëndetit të të miturit;■ vaksinimi sipas normave ligjore apo sipasfushatave për mbrojtjen kolektive parapraketë autorizuar nga Krahinat (Regione);■ masat ndërkombëtare për parandalimin esëmundjeve;■ parandalimi, diagnosa dhe kurimi isëmundjeve infektive.

PunësimiTë miturve të huaj u aplikohen të njëjtat

norma ligjore që vlejnë për të miturit italianpër sa i përket punës (mund të fillojnë tëpunojnë pasi kanë mbushur 16 vjeç dhe pasitë kenë përfunduar shkollën e detyrimit).

2. Të miturve të huaj të pashoqëruari njihen po ashtu edhe të drejtat si:

Përkrahja dhe asistenca

Të huajve të mitur të pashoqëruar uaplikohen të njëjtat norma tëparashikuara nga ligjet italiane mbipërkrahjen e asistencën e të miturve.Aplikohen në mënyrë të veçantënormat lidhur me:

✓ vendosjen e të miturit të braktisur në njëvend të sigurtë: i takon entit përkatës tëzonës (zakonisht Bashkisë) përgjegjësia egjetjes së vendbanimit;✓ nisja e praktikës për kujdestarinë e tëmiturit, prindërit e të cilit nuk kanëobjektivisht mundësinë të ushtrojnë tëdrejtat prindërore;✓ kujdestaria e të miturit në një familje apo

{{


N S ( ) 7 007 5:50 ag a 6

{{

në një komunitet kur gjendet përkohësishtnë një ambjent familjar të papërshtatshëm.

Nëse prindërit ose tutori i të miturit nukkanë mundësinë të ushtrojnë të drejtat edetyrimet prindërore ndaj të miturit,kujdestaria vendoset nga Gjykata për tëmiturit (kujdestari gjyqësore) ose ngashërbimet sociale të Bashkisë. Në këtë rast iduhet kërkuar miratimi prindërve ose tutoritnë fjalë dhe Gjykatësit Tutelar që merrvendim dhe ekzekuton kujdestarinë(gjyqësore).

Ç’do i mitur i huaj e i pashoqëruar qëgjendet në territorin italian duhet senjalizuarnga Autoritetet tek:

✓ Prokura e Republikës pranë Gjykatëspër të miturit, përveç rastit kur i mituriështë i strehuar nga të afërm me lidhjefarefisnore deri në shkallën e katërt, tëpërshtatshëm për kujdesjen e tij;✓ Gjykatësi Tutelar, për nisjen epraktikës së kujdestarisë;✓ Komitetit për të miturit e huaj, përveçrastit kur është bërë kërkesë përstrehim politik.

▼

17

MospërjashtimiTë miturit e huaj nuk mund të

përjashtohen, përveçse për arsye që kanëtë bëjnë me rendin publik apo sigurinë eshtetit (në këtë rast kompetenca i përketGjykatës për të miturit).

Por, të miturit e huaj të pashoqëruarmund të riatdhesohen me anë tëriatdhesimit nën mbikëqyrje, me objektivgarancinë e bashkimit të familjes.

Kjo masë merret vetëm nëse Komitetipër të miturit e huaj, pasi ka kryer njëhetim specifik në vendin e të miturit,mendon se ky veprim bëhet në interes tëtë miturit.

Riatdhesimi nën mbikëqyrje realizohetnga Komiteti për të miturit e huaj dhekryhet duke shoqëruar të miturin deri sa t’iribesohet familjes apo autoriteteve tëvendit të tij.

Ndryshe nga përjashtimi, riatdhesimi nukndalon për 10 vjet rihyrjen në Itali.

Nëse i mituri mendon se riathdesimi nukështë në interesin e tij, ai ka të drejtë tëparaqesë apel, me anë të prindërve apo tëtutorit, pranë Magjistraturës (Gjykata eshkallës së parë – TAR) për të anulluarvendimin.

LejeqëndrimiTë gjithë të miturit e huaj të pashoqëruar

kanë të drejtë të marrin lejeqëndrim përmoshë të mitur për vetë faktin e moshës.

Lejeqëndrimi për moshë të mitur mundtë shndërrohet në lejeqëndrim përkujdestari në rast se, pas një vendimi“pamundësi riatdhesimi” të Komitetit përtë miturit e huaj, të miturit jepen nëkujdestari me vendim të Gjykatës për tëmiturit o me iniciativë të ShërbimeveSociale që ekzekutohet nga GjykatësiTutelar.

Lejeqëndrimi për kujdestari i jepmundësinë të miturit të huaj tëpunojë në ato rase kur ligji italian elejon për të miturit në përgjithësi.Kur i mituri mbush 18 vjeç,lejeqëndrimi mund të shndërrohetnë lejeqëndrim për punë apo studim.

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 7

➧

Të miturit nën kujdestarinë e njënënshtetasi të huaj me qëndrim të rregulltnë Itali me të cilin bashkëjetojnë,regjistrohen në lejeqëndrimin e këtij tëfundit deri sa të mbushin moshën 14vjeçare, moment në të cilin mund të marrinnjë lejeqëndrim për arsye familjare.

Kërkesa, për lejeqëndrim për të miturine pashoqëruar, duhet paraqitur ngapersonat që ushtrojnë autoritetin tutelarmbi të miturin, që mund të jetë:✓ tutori, nëse është emëruar;✓ përfaqësuesi ligjor (avokati) i institutit,komunitetit apo Entit lokal, nëse i mituriështë caktuar në një institut o komunitetose kur Enti lokal i jep asistencë;

Të kërkojnë strehim politik Të miturit e huaj të pashoqëruar për të

cilët mendohet se mund të persekutohennë vendin e tyre për arsye race, feje,kombësie, pjesmarrjeje në një grupshoqëror të caktuar apo për idetë politike,kanë të drejtë të paraqesin kërkesë përstrehim politik me anë të tutorit.

Kërkesa për strehim shqyrtohet ngaKomisioni Territorial për Njohjen e Statusittë Refugjatit kompetent. Nëse të miturit injihet statusi i refugjatit, atij i lëshohet njëlejeqëndrim për strehim politik; nësekërkesa nuk pranohet, Komisioni kaautoritetin t’i kërkojë Kuestorit mundësinëe lëshimit të një lejeqëndrimi për arsyehumanitare, nëse mendohet se riatdhesimii të miturit mund të jetë i rrezikshëm apothjesht i papërshtatshëm. Sioqoftë, i miturika të drejtë të paraqesë apel në Gjykatëne shkallës së parë kundër vendimit tëKomisionit (SHIH UDHËZUESIN PËRSTREHIM POLITIK).

3. Kur mbushet mosha 18 vjeçareMundësia që i mituri të qëndrojë në Itali

me lejeqëndrim të rregullt, pasi kambushur moshën 18 vjeçare, varet ngalejeqëndrimi (për kujdestari o për arsyefamiljare) që ka pasur kur ishte i mitur enga arsye të tjera.

Të miturit e pashoqëruar me lejeqëndrimpër kujdestari mund t’a shndërrojnë në

{{lejeqëndrim për studim, për fillim pune, përpunë të nënvarur e të pavarur kur mbushinmoshën 18 vjeçare nëse:

✓ kanë hyrë në Itali të paktën tre vjetmë parë, pra, para se të kenë mbushurmoshën 15 vjeçare;✓ kanë ndjekur për të paktën 2 vjet njëprojekt për integrim social e civil tëorganizuar nga një ent publik o privat ipërfaqësuar në nivel kombëtar e iregjistruar në regjistrat e posaçëm e tëparashikuar nga ligji;✓ frekuentojnë kurse studimi opunojnë me pagesë e sipas kushteveqë përshkruan ligji ose kanë njëkontratë pune, edhe nëse nuk ka filluarende punën.

Të miturit me lejeqëndrim për arsyefamiljare, mund t’a shndërrojnë nëlejeqëndrim për studim, për punë tënënvarur ose të pavarur kur mbushinmoshën 18 vjeçare.

Të miturit që kanë kryer një krim për tëcilin janë burgosur para mbushjes sëmoshës madhore, nëse kanë marrë pjesënë një program asistence e integrimisocial, në përfundim të dënimit, mund tëmarrin një lejeqëndrim për përkrahjesociale.

Lejeqëndrimi për përkrahje sociale mundtë lëshohet nga Kuestori, merekomandimin e shërbimeve të asistencëssociale të Bashkisë, edhe për të miturit tëkërcënuar konkretisht nga situata të rëndashfrytëzimi e dhune (prostitucion,shrytëzimi në punë, etj.) Lejeqëndrimi përpërkrahje sociale lejon që të punohet dheështë i përtëritshëm. ●●

18


N S ( ) 7 007 5:50 ag a 8

➧

➧

Regjistrimi i banorëve në zyrën egjendjes civile është një masë për të

cilën Kryetari i Bashkisë o i deleguari i tijvërtetojnë që vendbanimi yt i zakonshëmndodhet në zonën e bashkisë.

1. Si mund të regjistroheshPër t’u regjistruar në zyrën e gjendjes civile

duhet të jesh anëtar familjeje në moshëmadhore. Duhet të paraqitesh personalisht nëzyrën e gjendjes civile të bashkisë ku ndodhetbanesa jote ku do të të dorëzohet një formularqë duhet të përpilosh e nënshkruash.

Nëse keni fëmijë të mitur duhet tëdeklaroni edhe vendbanimin (residenza) e tyre.

Kur të paraqiteni duhet të keni me vete:✓ një lejeqëndrim me afat prej tëpaktën 3 muajsh;✓ pasaportën ende të vlefshme osenjë dokument të barasvlershëm;✓ kodin fiskal;✓ dokumentet që japin informacioneqë nuk ndodhen në pasaportë(çertifikata e lindjes, e martesës, endarjes, lidhjet farefisnore etj.). Këtodokumente duhet të jenë ose,- origjinale e të lëshuara nga shteti kukanë ndodhur ngjarjet në fjalë, tëpërkthyera në italisht e të legalizuara;ose,- origjinale, të lëshuara nga autoritetetkonsullore të vendit tënd, të pranishmenë Itali, e me firmë të legalizueshme ngaPrefektura përkatëse.

Nëse banon në një institut osekomunitet, të duhet një deklaratëvendbanimi (residenza) e lëshuar ngapërgjegjësi i strukturës.

Regjistrimi i kërkesave në zyrën e gjendjescivile bëhet vetëm pasi nënpunësi i kësajzyre, me anë të Policisë Bashkiake, do tëketë verifikuar që ti (dhe familja jote, në ke

{{19

bërë kërkesë edhe për të) jeton me të vërtetënë adresën e deklaruar. Në rast përgjigjejepozitive, data e regjistrimit do të jetë ajo eparaqitjes së kërkesës në sportelin e zyrëssë gjendjes civile të Bashkisë.

2. Duhet të dini që:regjistrimi në zyrën e gjendjes civile është i

domosdoshëm për shumë veprimeadministrative si p.sh. lëshimi i patentës eregjistrimi në Sistemin Sanitar Kombëtar (S.S.N.).■ Të gjitha informacionet në pasaportë (emri,mbiemri, datëlindja, vendlindja, nënshtetësia)dhe në lejeqëndrim duhet të përputhenplotësisht.■ Regjistrimet, ndryshimet apo çregjistrimetdo t’i transmetohen zyrtarisht Kuesturëskompetente për zonën.■ Nëse nuk je i regjistruar në zyrën egjendjes civile, duhet t’i transmetoshndryshimet e vendbanimit Kuesturëskompetente të zonës.■ Po ashtu je i detyruar të njoftosh (edhe nërast ndryshimi të vendbanimit o të adresës)Drejtorinë Tatimore të Bashkisë për taksën etretjes së mbeturinave urbane. Formulari qëduhet përpiluar do t’ju dorëzohet në sporteline zyrës së gjendjes civile.■ Banesa e të huajit konsiderohet sivendbanim i zakonshëm edhe në rastin kurmund të vërtetosh se banon prej më shumëse 3 muajsh në një qendër strehimi. ▼

Të huajt dhe zyra egjendjes civile (anagrafe)

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 9

20

➧

➧

➧

➧

Brenda 60 ditësh nga ripërtëritja elejeqëndrimit je i detyruar t’ipërsëritësh nënpunësit të zyrës sëgjendjes civile të Bashkisëdeklaratën e banesës së zakonshme,duke i bashkëngjitur kopjen elejeqëndrimit të ri. Në rast të kundërtmund të të heqin nga lista ebanorëve të Bashkisë.

3. Ç’duhet bërë për të ndërruar vendbanimin (residenza)

Nëse dëshëron të shpërngulesh në njëBashki tjetër, duhet t’i paraqesësh njëkërkesë Bashkisë, ku do të banosh,brenda 20 ditësh nga data eshpërnguljes.

Kur të bësh kërkesën duhet të paraqesësh:✓ një dokumet identiteti personal të vlefshëm;✓ lejeqëndrimin ose kuponin e kërkesës sëripërtëritjes së lejeqëndrimit afati i të cilit kambaruar;✓ patentën italiane dhe/ose kartën eqarkullimit të automjeteve që ke (nëse i ke).

Nëse kërkesa përfshin edhe familjentënde, duhet të japësh edhe të dhënat e tëgjithë anëtarëve. Në kërkesë duhet tëjapësh të dhënat e tua personale dheadresën ku ke ndër mend të vendosesh.Nëse do të shpërngulesh në një familjetjetër do të nevojitet edhe miratimi ikryefamiljarit të saj.

4. Ç’duhet bërë për të ndërruar adresën

Nëse do thjesht të ndryshosh adresënbrenda të njëjtës Bashki ku kevendbanimin (residenza), duhet tëparaqesësh kërkesë të posaçmenë zyrën e gjendjes civile dukeparaqitur po ashtu edhe njëdokument identiteti të vlefshëm(pasaportë ose letërnjoftim),lejeqëndrimin e vlefshëm (edhe tëgjithë anëtarëve të familjes që dotë ndërrojnë adresën), patentënitaliane dhe/ose kartën e qarkullimittë automjeteve që ke (nëse i ke).

{{

5. Çregjistrimi nga zyra e gjendjescivile

Ki parasysh që të dhënat e tua do të hiqennga regjistrat e zyrës së gjendjes civile tëBashkisë ku ke vendbanimin (residenza) ezakonshëm nëse:■ shpërngulesh me vendbanim (residenza) nënjë Bashki apo shtet tjetër;■ kontrolli i përgjithshëm i regjistrimit tëpopullsisë verifikon mungesën tënde nëvendbanimin e regjistruar, ose në rast se, pasverifikimesh të numërta, nuk je i pranishëm nëvendbanimin e deklaruar;■ nuk është përtëritur deklarata e vendbanimittë zakonshëm 1 vit pas mbarimit të afatit tëlejeqëndrimit e nuk ke bërë kërkesë përpërtëritjen e tij. Sidoqoftë, në këtë rast, do tëlajmërohesh e do të të jepet mundësia tëndërhysh brenda 30 ditësh.

6. Letërnjoftimi Për të marrë letërnjoftimin duhet të

paraqitesh në zyrën e gjendjes civile me:✓ 3 fotografi të njëjta e të bëra kohët efundit;✓ pasaportë të vlefshme;✓ lejeqëndrim të vlefshëm apo kërkesëpër ripërtëritjen e lejeqëndrimit, afati i tëcilit ka mbaruar.

Duhet të kesh parasysh se letërnjoftimi: ■ ka afat pesë-vjeçar dhe nuk vlen për të dalënga Italia; ■ nuk vlen për të dalë nga Italia, dhe nuk ijep të drejtën të huajit të qëndrojë në Itali nëmungesë të lejeqëndrimit apo kur i kambaruar afati, përveçse në rastin kur kamarrëveshje ndërkombëtare që parashikojnënjë trajtim tjetër. ●●


N S ( ) 7 007 5:50 ag a 0

21

Të huajt dhe arsimi

▼

➧

➧

➧

➧

Arsimi në sistemin tonë është një edrejtë-detyrim: një e drejtë dhe në të

njejtën kohë është i detyrueshëm deri nëmoshën 16-vjeçare. Kjo e drejtë-detyrim igarantohet nënshtetasit të huaj që qëndronrregullisht në Itali njësoj si një nënshtetasiitalian.

NJOFTIM: normativa ligjore mbilejeqëdrimet është modifikuar ngaDekreti Legjislativ i 10 gushtit 2007, n.154: “Zbatimi i udhëzimit 2004/114/CE,mbi kushtet e nevojshme për pranimine nënshtetasve të shteteve të treta përarsye studimi, shkëmbim nxënësish,stazh pa pagesë o shërbim vullnetar”,i publikuar në Gazetën Zyrtare(Gazzetta Ufficiale) n. 216 i 17 shtatorit2007.

1. E drejta e studimit për të miturit e huaj që ndodhen në Itali

Të miturit e huaj:■ kanë të drejtë të studjojnë njësoj sinënshtetasit italian pamvarësisht nga gjendjatyre e rregullt apo jo, në Itali;■ i nënshtrohen detyrimit shkollor sipasligjeve në fuqi mbi arsimin;■ mund të kërkojnë të regjistrohen nëçfarëdo periudhë të vitit shkollor.

Në mungesë të dokumentacionit tëgjendjes civile apo duke pasur vetëmdokumente të parregullt o të pakompletuar,njëri prej prindërve ose tutori do të deklarojëtë dhënat e fëmijës nën përgjesinë e tij. Nëkëtë rast, regjistrimi i të miturit është ikushtëzuar, por kjo nuk pengon përfundimin ekurseve apo marrjen e dëshmive të tyre nëcilindo nivel o forme shkollore.

2. Si bëhet regjistrimi Të miturit e huaj që duhet të ndjekin

shkollën e detyrimit, regjistrohen nga prindëritose nga tutori në klasën që i përket moshëssë tij, përveç rastit kur trupi mësimor vendosregjistrimin në një klasë tjetër në bazë të disakritereve të veçanta (programi mësimor në

vendin ku janë kryer studimet e mëparshme;verifikimi i njohurive, aftësive dhe nivelitpërgatitor të nxënësit; studimet e përfunduaranga nxënësi).

3. E drejta e studimit e nënshtetasve të huaj në moshë madhore që ndodhen në Itali

E drejta e studimit i njihet me ligj edhe tëhuajve në moshë madhore.

Kjo e drejtë shprehet mbi të gjitha nësajë të nevojës tënde për të njohur gjuhënitaliane (me anë të alfabetizimit në nivele tëndryshme).

Por, nëse do të përfundosh shkollëntetë-vjeçare e të marrësh dëftesën e lirimit,duhet t’i paraqesësh kërkesë drejtorit tëshkollës ku duhet të përcaktosh edhe tëdhënat e tua personale e studimet ekryera, po ashtu duhet të njohësh mirëitalishten e të kesh një lejeqëndrim tërregullt.

Nëse ke kryer shkollën e detyrimit dhe dëshëron të vazhdosh studimet për të përfunduar shkollën e mesme, mund të regjistrohesh direkt në klasat mëtë larta.

4. Asistenca shkollore për nënshtetasit e huaj me vendbanim jashtë Italisë

Nëse ke vendbanim jashtë Italisëdhe do të frekuentosh kurse studimitë mesme apo studime tekniko-profesionale mund të kërkosh vizëhyrjeje për arsye studimi nëambasadën o konsullatën italiane nëvendin tënd.

Kushtet që duhen përmbushur:✓ mosha mbi 14-vjeçare✓ çertifikatë regjistrimi e lëshuar ngashkolla apo instituti italian në kursinprofesional o të specializimit të përzgjedhur;✓ policë sigurimi për kurat mjekësore o përshtrimin në spital nëse nuk ke të drejtë të

N S ( ) 7 007 5:50 ag a

22

➧

➧

➧

➧

bashkë me informacionet mbi shkallën evlerësimit e sistemin ku mbështetet gjykimi idhënë në dëftesë.

1. Ku mund të kërkosh vizën për studime

Mund të kërkosh vizën e hyrjes (edhe përtë afërmit që do merrni me vete) nëpërfaqësinë diplomatike o konsulloreitaliane në vendin tënd.

Në kërkesë duhet të specifikosh:✓ të dhënat personale të plota e ato të tëafërmve që do merrni me vete;✓ të dhënat e pasaportës apo të njëdokumenti tjetër të barazvlershëm;✓ vendin ku do të shkosh;✓ arsyet dhe kohëzgjatjen e lejeqëndrimit. Duhet po ashtu të bashkëngjitësh:✓ pasaportën apo një dokument tjetër tëbarazvlershëm;✓ dokumentacionin që përshkruanobjektivin e udhëtimit;✓ kushtet e strehimit;✓ ekzistencën e mjeteve të jetesës tëmjaftueshme për rrugën dhe qëndrimin;✓ deklaratën e vlefshmërisë së dëftesës sëshkollës së mesme që lëshojnë përfaqësitëdiplomatike e konsullore të pranishme nëvendin tënd.

2. Si dhe kur mund të përtërish lejeqëndrimin

Lejeqëndrimi për arsye studimi mund të

shfrytëzosh shërbimet shëndetësore në Itali;✓ dokumente që provojnë se të ardhuratvjetore janë baraz me të paktën gjysmën eshumës vjetore të çekut social;✓ dokumente që provojnë ekzistencën eshumës së nevojshme për rrugën e kthimitnë vendin tënd mbasi të kesh përfunduarstudimet. Duhet verifikuar edhe:■ përputhshmëria e kurseve që do tëndiqen në Itali me ato të kryera më parë;■ përputhshmëria e programit shkollor qëdo të ndiqet në Itali me kërkesat e tuaformuese e kulturore reale.

Kur bëhet fjalë për një të mitur, duhenverifikuar edhe masat tutelare në favor të tij.

5. Çfarë duhet bërë pas marrjes së vizës

Pasi të kesh marrë vizën, brenda 8 ditëshnga hyrja në Itali, duhet të paraqitesh nëKuesturën e zonës ku do të vendosëshvendbanimin e të kërkosh lejeqëndrimin përarsye studimi.

Nëse bëhet fjalë për një të mitur, atëherëkëto veprime do të bëhen nga prindërit onga tutori: lejeqëndrimi do të lëshohetbrenda 20 ditësh dhe do të ketë afatin evizës së hyrjes.

6. Studim e PunëMe lejeqëndrimin për arsye studimi mund

edhe të kryesh punë të nënvarur për tëshumtën 20 orë në javë ose 1040 orë në vit,me autorizimin e institutit shkollor dhe dukerespektuar kufizimet dhe përkujdesjet eduhura që parashikon ligji në rastin e tëmiturve.

PRANIMI NË UNIVERSITETBrenda 31 Dhjetorit të ç’do viti, institutet e

studimeve të larta vendosin numrin estudentëve të huaj që do të pranojnë për herëtë parë në kurset e studimeve universitare përvitin e ardhshëm. Pranimi varet po ashtu edhenga kapaciteti i strukturave dhe nga kalimi iprovave të pranimit.

Përfaqësitë diplomatike o konsullore italianekompetente, për pranimin në universitet,lëshojnë një deklaratë mbi vlefshmërinë edëftesës së shkollës së mesme të vendit tënd,


N S ( ) 7 007 5:50 ag a

23

➧

paktën 1 viti e me një diplomë shkolle tëmesme të kryer në Itali;■ nëse, kudo qoftë vendbanimi(residenza), ke një diplomë përfundimtaretë një shkolle italiane jashtë shtetit ose tënjë shkolle të huaj o internacionale në Italiapo jashtë saj por të njohur ngamarrëveshje të dyanshme o nga normaligjore të veçanta.

4. Shndërrimi i lejeqëndrimit për studim në lejeqëndrim për punë

Nëse ke marrë një diplomë universitaremund të shndërrosh lejeqëndrimin përstudim në lejeqëndrim për punë pa hyrënë quotat e parashikuara (që si rrjedhimdo të modifikohen për vitin që do tëndjekë). Për këtë, duhet të paraqitëshkërkesë të posaçme, bashkë mediplomën universitare, pranë SportelitUnik. ●●

Shërbimi sanitar për nënshtetasit e huaj▼

➧

➧

për kujdestari, për marrjen e nënshtetësisëitaliane apo për arsye fetare;■ të afërmit në ngarkim (me lejeqëndrim tërregullt) të atyre nënshtetasve të huaj që ipërkasin kategorive të mësipërme.

Nuk janë të detyruar të regjistrohen nëS.S.N. nënshtetasit e huaj që nuk hyjnë nëkategoritë e mësipërme, por sidoqoftë, ataduhet të sigurohen për sëmundje, aksidentedhe për shtatzani me anë të një police sigurimitë vlefshme edhe për familjarët në ngarkim nëterritorin italian.

2. Ku bëhet regjistrimiPër t’u regjistruar në S.S.N. duhet të

paraqitesh në ASL-in (qendër sanitare lokale)të zonës ku ke vendbanimin ose ku jetonefektivisht (siç është specifikuar nëlejeqëndrim), me:✓ një dokument identiteti personal

Për nënshtetasit e huaj, komunitar ose jo-komunitar, regjistrimi në Shërbimin Sanitar

Kombëtar (S.S.N.) garanton ç’do shërbimshëndetësor të parashikuar nga ligji njësoj sipër nënshtetasit italian për sa i përketkontributeve të detyrueshme, shërbimeveshëndetësore të ofruara në Itali nga S.S.N.dhe kohëzgjatjes.

1. Kush është i detyruar të regjistrohet në S.S.N.

■ Nënshtetasit e huaj që kanë lejeqëndrim tërregullt dhe kryejnë punë të nënvarur o tëpavarur apo që janë të regjistruar në listat epunësimit;■ nënshtetasit e huaj me lejeqëndrim tërregullt o që kanë kërkuar ripërtëritjen elejeqëndrimit për punë të nënvarur o tëpavarur, për arsye familjare, për strehim politikose për kërkesë strehimi, në pritje adoptimi,

➧

përtërihet nëse:■ gjatë vitit të parë shkollor do të keshkaluar pozitivisht një provim dhe■ në vitet më pas, do të kesh kaluarpozitivisht dy provime në vit (e sidoqoftënuk mund të përtërihet përtej tre vjetëshpas kohëzgjatjes së kursit të përzgjedhur)

Lejeqëndrimi mund të përtërihetedhe për të ndjekur një kursspecializimi apo doktorati të plotëduke e përtëritur vit për vit.

3. Nëse gjendesh në ItaliMund të ndjekësh kurset universitare

njësoj si studentët italian:■ në qoftë se ke vendbanim (residenza) nëItali dhe ke një lejeqëndrim për periudhë tëgjatë, ose për punë të nënvarur, për punëtë pavarur, për arsye familjare, për strehimpolitik o humanitar e për arsye fetare;■ n.q.s. qëndron rregullisht në Itali prej të

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 3

24

➧

➧

{{

✓ kodin fiskal✓ lejeqëndrim✓ një deklaratë personale (autocertificazione)mbi vendbanimin apo banesën tënde(konsiderohet banesë, vendi ku jeton prej tëpaktën tre muajsh).

Në momentin e regjistrimit mund tëzgjedhësh mjekun e familjes o pediatrin efëmijëve të tu.

3. Ç’afat ka regjistrimi■ Regjistrimi ka afat të njëjtë me atë tëlejeqëndrimit dhe nuk skadon gjatë periudhëssë përtëritjes së tij: pra mund të përtërihetduke paraqitur në ASL dokumentacionin epërtëritjes së lejeqëndrimit.■ në rast se përtëritja e lejeqëndrimit nukrealizohet ose anullohet apo në rast përjashtiminga Italia, regjistrimi nuk ka më vlerë përveçsekur i interesuari mund të vërtetojë se ka bërëapel kundër vendimeve në fjalë.

4. Ç’farë shërbimesh ke të drejtë të shfrytëzosh

Në momentin që do të regjistrohesh do të tëdorëzojnë një dokument “Tesserino sanitariopersonale”, që të jep të drejtën të përfitoshfalas ose me pagesën e një shume të caktuar(Ticket sanitario) – varet nga krahina kundodhesh – shërbimet që ndjekin: vizitatmjekësore të përgjthshme ose të specializuara,vizitat mjekësore në shtëpi, shtrimin në spital,vaksinimet, analizat e gjakut, radiografitë,ekografitë, ilaçet, asistenca rehabilituese dhepër protesa.

NËNSHTETASIT E HUAJ TËPAREGJISTRUAR NË S.S.N.

Nëse qëndron rregullisht në Itali dhe nuk hynnë kategoritë e atyre që janë të detyruar tëregjistrohen në S.S.N., ke dy mundësi:a) të regjistrohesh vullnetarisht në S.S.N.bashkë me të afërmit e tu n.q.s. janë në Itali.Mund të kryesh regjistrimin vullnetarisht nëse:✓ ke një lejeqëndrim me afat më të gjatë se tremuaj (përveç lejeqëndrimit për studim)✓ je i regjistruar bashkë me të afërmit e tu nëlistat e atyre që mund të shërbehen nga ASL-ii zonës së vendbanimit (residenza) ose tëbanesës (në rast regjistrimi për herë të parë) tëspecifikuar në lejeqëndrimin tënd.


Regjistrimi nuk është i mundshëm nëse ke njëlejeqëndrim për kura mjekësore.

Në këtë rast shërbimet do të garantohen nëASL vetëm duke paguar tarifat e parashikuaranga ligji dhe që mund të ndryshojnë ngakrahina në krahinë. N.q.s. nuk ke të ardhura tëmjaftueshme do të të sigurohen shërbimetmjekësore në ambulator ose në spital kur janëtë domosdoshme, të vazhdueshme apourgjente për sëmundje, aksidente apo përprograme mjeksore parandaluese tësëmundjeve (si p.sh. vaksinimi), në strukturatpublike o private të autorizuara. b) mund të sigurohesh, me një institutsigurimesh italian o të huaj me një policë që kavlerë në Itali, për sëmundje, aksidente oshtatzani.

Cilat janë shërbimet që garantohen ✓ ato në mbrojtje të shtatzanisë dhe tëmaternitetit;✓ ato në mbrojtje të shëndetit të të miturit;✓ vaksinimi sipas normave ligjore apo sipasfushatave për mbrojtjen kolektive parapraketë autorizuar nga Krahinat (Regione);✓ masat ndërkombëtare për parandalimin esëmundjeve;✓ parandalimi, diagnosa dhe kurimi isëmundjeve infektive.Mund të deklarosh gjendjen e varfërisë dhe

pamundësinë për të paguar shërbimet eS.S.N.-së me një deklaratë personale që duhettë paraqisësh në strukturën shëndetësore qëdo të ofrojë shërbimet.

TË HUAJT ME QËNDRIM TË PARREGULLTEdhe nëse hyrja apo qëndrimi yt në Itali janë

të parregullt sipas normave ligjore, ke të drejtëtë shfrytëzosh shërbimet shëndetësoreurgjente ose të domosdoshme, edhe kur janëtë vazhdueshme, në ambulator o spital për

N S ( ) 7 007 5:50 ag a

▼

25

Nënshtetësia

➧

kërkosh, edhe për personin që mund të tëshoqërojë, një vizë të posaçme nëpërfaqësinë diplomatike o konsulloreitaliane në vendin tënd.

Brenda 8 ditësh, nga data e hyrjes nëItali, duhet të kërkosh lejeqëndriminpërkatës në Kuesturën e zonës ku do tëkurohesh, në rast të kundërt, qëndrimi ytdo të konsiderohet i parregullt.

2. Dokumentacioni i nevojshëm✓ çertifikata mjekësore që vërtetonpatologjinë tënde✓ deklarata e strukturës shëndetësoreitaliane të përzgjedhur, publike o privatenë të cilën përshkruhet terapia, data efillimit, kohëzgjatja e mundshme eparashikuar e saj dhe e shtrimit në spital;✓ dëshmia e derdhjes së njëparadhënieje garancie (30% e shumës) tëshpenzimeve të parashikuara për kurat enevojshme në favor të strukturës sëzgjedhur;✓ documentacioni që vërtetondisponueshmërinë e të ardhurave tëmjaftueshme për të paguar shpenzimetshëndetësore e të qëndrimit në Italijashtë strukturës shëndetësore;✓ documentacioni që vërtetondisponueshmërinë e të ardhurave tëmjaftueshme për ty e për personin qëmund të të shoqërojëShënim: Dokumentacionit të lëshuar

jashtë shtetit i duhet bashkëngjiturpërkthimi në gjuhën italiane.

➧

➧

sëmundje apo aksidente, në strukturat publikeo në strukturat private të njohura nga shteti.

Për këtë arsye duhet të kërkosh në një ASLteserën STP (I Huaj me Qëndrim tëPërkohshëm), që ka afat gjashtë mujor memundësi përtëritjeje. Për ta marrë duhet tëdeklarosh:✓ të dhënat e tua personale;✓ që nuk ke të ardhura të mjaftueshme.

Mund të kërkosh teserën edhe paspecifikimin e emrit dhe mbiemrit.Me teserën S.T.P. ke të drejtë:✓ të shfrytëzosh shërbimet shëndetësorekryesore;✓ të shtrohesh urgjent ose normalisht në spitale në day-hospital (shtrim ditor);✓ shërbime urgjente ose thelbësore nëambulator ose në spital edhe nëse janë tëvazhdueshme, për sëmundje o aksidente.

Shfrytëzimi i strukturave shëndetësorenuk do të thotë, në asnjë mënyrë, qëprania jote në Itali do t’i bëhet e njohurautoriteteve publike. Por duhet të keshparasysh se për raste të veçanta (përarsye rendi apo për shkaqe të rënda)Autoritetet Publike mund të marrininformacione ashtu siç ndodh edhe përnënshtetasit italian.

HYRJA DHE QËNDRIMI PËR KURA MJEKËSORE

1. Ku dhe kur duhet kërkuar viza e hyrjes

Nëse do të kurohesh në Itali mund të

Nënshtetësia italiane bazohet nëprincipin e prejardhjes për të cilin

fëmijët e lindur nga nënë e/o baba menënshtetësi italiane kanë të drejtë të jenëitalianë. Për nënshtetasit e huaj,nënshtetësia italiane mund të merret nërast:

A. martese me nënshtas italianB. vendbanimi (residenza) në itali

A. DHËNIA E NËNSHTETËSISË PËR MARTESË

1. Mund të bësh kërkesë nëse:■ je martuar me një nënshtetas/e italian/edhe ke vendbanim (residenza) të rregulltnë Itali prej të paktën gjashtë muajsh ngadata e martesës;■ ke vendbanim jashtë shtetit, për trevjet, nga data e martesës.

Ndërkohë nuk duhet të kenë ndodhur

{{

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 5

26

➧

➧

➧

➧

zgjidhja, anullimi, ose ndërprerja emartesës në gjendjen civile apo të jetë nëzhvillim e sipër një ndarje ligjore.

2. Çfarë duhet bërë Kërkesa për nënshtetësinë prezantohet

në Prefekturën (UTG) e zonës ku kevendbanimin (residenza); duhet të përpiloshformularin e pëcaktuar, ku duhet të ngjitëshnjë pullë-taksë prej 14,62 euro.

Nëse ke vendbanimin (residenza) jashtështetit, mund t’ja paraqesësh kërkesën pastre vjet martese, Autoriteteve Konsullore.

3. Dokumentacioni i duhurKërkesës i duhen bashkëngjitur këto

dokumente:✓ çertifikata e lindjes e përkthyer, dhe elegalizuar siç është e specifikuar nëformularin e kërkesës;✓ çertifikata penale e lëshuar në vendintënd, po ashtu e përkthyer dhe legalizuarsiç është e specifikuar në formularin ekërkesës;Mund të bësh një deklaratë personale

(autocertificazione) duke përpiluar pikat eposaçme në formularin e kërkesës në vendtë dokumenteve që specifikojnëinformacionet e mëposhtme:✓ vendbanimin sipas zyrës së gjendjescivile;✓ përbërjen e grupit familjar;✓ gjendjen penale aktuale në territorinitalian;

Në mënyrë të ngjashme mund tëpërpilosh dhe nënshkruash në vendin ecaktuar në formularin e kërkesës, njëdeklaratë zëvendësuese të aktit noterial nëvend të çertifikatave:✓ të nënshtetësisë së bashkëshortit;✓ kushtet e vlefshmërisë së martesës.

Nëse je nënshtetas BE, mund të bëshnjë deklaratë personale mbi gjendjen tëndepenale në vendin tënd. Mjafton të përpiloshformularin në pikat e posaçme.

Nëse je refugjat politik, mund tënënshkruash një deklaratë zëvendësuese tëaktit noterial mbi të dhënat personale apogjendjen penale në vendin tënd.

Nëse kur paraqet kërkesën,dokumentacioni nuk është i plotë,

{{

Prefektura do të të kërkojë të riparaqiteshpër ta kompletuar brenda një periudhe tëcaktuar përtej të cilës kërkesa do tëdeklarohet e papranueshme.

Kohëzgjatja për shqyrtimin e praktikësështë 730 ditë nga data e paraqitjes sëkërkesës nëse është e plotë dhe e rregullt.

Nëse shqyrtimi i praktikës nga ana ePrefekturës ka resultat pozitiv dhe pasverifikimit të mungesës së pengesave nëlidhje me sigurinë e Shtetit italian, jepenudhëzimet për vendimin e dhënjes sënënshtetësisë italiane.

Ministri i Punëve të Brendshmenënshkruan dekretin e dhënies sënënshtetësisë, që do të të bëhet i njohurnga Prefektura e zonës ku ke vendbanimin.

Brenda 6 muajsh nga njoftimi ivendimit, duhet të bësh betimin nëBashkinë ku ke vendbanimin dhenga dita e nesërme do të jeshnënshtetas italian.

Pasi të kesh marrë nënshtetësinëitaliane, nuk duhet të heqësh dorë nganënshtetësia e mëparshme.

4. Rastet kur parashikohet që kërkesa të hidhet poshtë

■ në rast rreziku për sigurinë e Republikës;■ në rast vendimi fajësie, të marrë në Italiapo jashtë shtetit, për krime të rënda.

B. DHËNIA E NËNSHTETËSISË PËR VENDBANIM (RESIDENZA)

1. Mund të kërkosh nënshtetësinë italiane nëse:

■ nuk je nënshtetas BE dhe ke vendbanimtë rregullt në Itali prej të paktën 10 vjetësh;■ je nënshtetas BE dhe ke vendbanim tërregullt në Itali prej të paktën 4 vjetësh;■ je apolid ose refugjat politik dhe kevendbanim të rregullt në Itali prej të paktën5 vjetësh;■ je fëmijë ose nip/mbesë (pasardhës nëlinjë të drejtpërdrejtë të shkallës së dytë injë nënshtetasi të lindur italian) dhe kevendbanim të rregullt në Itali prej të paktën3 vjetësh;■ ke lindur në Itali dhe ke vendbanim të


N S ( ) 7 007 5:50 ag a 6

27

➧

➧

➧

{{

rregullt në Itali prej të paktën 3 vjetësh;■ je në moshë madhore e i adoptuar nganjë nënshtetas italian, me vendbanim tërregullt në Itali prej 5 vjetësh, nga data eadoptimit;■ ke kryer shërbim, edhe jashtë shtetit, përtë paktën 5 vjet nën vartësinë e ShtetitItalian (në rast shërbimi jashtë shtetit nukështë e nevojshme të vendosëshvendbanim në Itali e mund t’i paraqesëshkërkesë autoriteteve konsullorekompetente).

2. Çfarë duhet bërë Kërkesa për lejeqëndrim prezantohet në

Prefekturën (UTG) e zonës ku kevendbanimin (residenza); duhet të përpiloshformularin e caktuar, ku duhet të ngjitëshpullë-taksën prej 14,62 euro.

3. Dokumentacioni i duhur✓ çertifikata e lindjes e përkthyer, dhe elegalizuar siç është e specifikuar nëformularin e kërkesës;✓ çertifikata penale e lëshuar në vendintënd, po ashtu e përkthyer dhe elegalizuar siç është e specifikuar nëformularin e kërkesës;

Mund të bësh një deklaratë personale(autocertificazone) duke përpiluar pikat e posaçme në formularin e kërkesës në vendtë dokumenteve të mëposhtëm:✓ vendbanimi sipas zyrës së gjendjescivile;✓ përbërja e grupit familjar;✓ gjendja penale aktuale në territorinitalian;✓ të ardhurat e tre viteve të fundit.

Nëse je nënshtetas BE, mund të bëshnjë deklaratë personale mbi gjendjen tëndepenale në vendin tënd. Mjafton të përpiloshformularin në pikat e posaçme.

Nëse je refugjat politik, në vend të

dokumentacionit të mësipërm, mund tënënshkruash një deklaratë zëvendësuesetë aktit noterial mbi të dhënat personale tësakta dhe gjendjen penale në vendin tëndsi edhe kopjen e vërtetimit të statusit tërefugjatit politik.

Mund të deklarosh, në vendin e caktuartë formularit, që një paraardhësi yt ështënënshtetas i lindur italian me anë të njëdeklarate zëvendësuese të aktit noterial.

Nëse kur paraqit kërkesën,dokumentacioni nuk është i plotë,Prefektura do të të kërkojë të riktheheshpër ta kompletuar brenda një periudhe tëcaktuar përtej të cilës kërkesa do tëdeklarohet e papranueshme.

Nëse shqyrtimi i praktikës nga anae Prefekturës ka resultat pozitiv dhepas verifikimit të mungesës sëpengesave në lidhje me sigurinë eShtetit italian, jepen udhëzimet përvendimin e dhënjes sënënshtetësisë italiane.

Kohëzgjatja për shqyrtimin e praktikësështë 730 ditë nga data e paraqitjes sëkërkesës nëse është e plotë dhe e rregullt.Ministri i Punëve të Brendshmenënshkruan dekretin e dhënies sënënshtetësisë, që do të të bëhet i njohurnga Prefektura e zonës ku ke vendbanimin.

Brenda 6 muajsh nga njoftimi i vendimit,duhet të bësh betimin në Bashkinë evendbanimit dhe nga dita e nesërme do tëjesh nënshtetas italian.

Pasi të kesh marrë nënshtetësinëitaliane, nuk duhet të heqësh dorë nganënshtetësia e mëparshme.

4. Raste në të cilat kërkesa hidhet poshtë

Në këto raste, ligji i njeh Administratës tëdrejtën e vlerësimit të elementeve që ka nëdorë. Mospranimi mund të varet përveçsenga arsye lidhur me sigurinë e Republikës,edhe nga mungesa e kohës së kërkuar tëvendbanimit të rregullt, pamjaftueshmëria etë ardhurave, dënime penale,pamjaftueshmëria e integrimit në shoqërinëitaliane. ●●

N S ( ) 7 007 5:50 ag a 7

në itali sipas rregullave në itali sipas rregullave

Documents

Transcript of në itali sipas rregullave në itali sipas rregullave