Navigatio Sancti Brendani

86
NAVIGATIO SANCTI BRENDANI LA NAVEGACI ´ ON DE SAN BRENDANO Navigatio fabulosa sancti Brendani ad terram repromissionis scripta est ab ignoto irlandico circa annum 900. Sanctus Brendanus, abbas monasterii Conflertensis, obiit anno 577. *** Traducci´on de Francisco Javier Gil Chica, basada en la edici´on electr´onica de Guy Vincent, traslaci´ondel manuscrito conservado en la Biblioteca de d’Alen¸ con. Septiembre de 2007 1

description

Latin-Spanish side by side translation of one of the classic examples of Irish christian tales. The Navigatio imitates, from christian-monastic tradition ,most of the structure and motifs of Immrama (plural for Immram), narratives of otherworld journeys of the celtic cult.Traducción espejo en latín y español de uno de los ejemplos clásicos de leyendas cristianas irlandesas. La "Navigatio" imita, desde la tradición cristiana monástica, la estructura y los motivos de los Immrama (plural de Immram), narraciones de viajes al otro mundo en el culto celta.

Transcript of Navigatio Sancti Brendani

Page 1: Navigatio Sancti Brendani

NAVIGATIO SANCTI BRENDANI

LA NAVEGACION DE SAN BRENDANO

Navigatio fabulosa sancti Brendani ad terram repromissionisscripta est ab ignoto irlandico circa annum 900.

Sanctus Brendanus, abbas monasterii Conflertensis, obiit anno 577.***

Traduccion de Francisco Javier Gil Chica, basada enla edicion electronica de Guy Vincent, traslacion delmanuscrito conservado en la Biblioteca de d’Alencon.

Septiembre de 2007

1

Page 2: Navigatio Sancti Brendani

I

Sanctuns Brendanus filius Finlocanepotis Alti de genere Eogeni stagni-li regione Mumenensium ortus fuit.Erat vir magnae abstinentiae et invirtutibus clarus trium milium fe-re monachorum pater. Cum essetin suo certamine in loco qui dici-tur saltus(1) virtutis Brendani con-tigit quidam patrum ad illum qua-dam vespera venisset nomine Ba-rinthus nepos illius. Cumque inte-rrogatus esset multis sermonibus apraedicto sancto patre cepit lacrima-ri et prostrare se in terram et diu-tius permanere in oratione. Sanc-tus Brendanus erexit illum de terraet osculatus est eum dicens: ((Patercur tristiciam habemus in adventutuo? Nonne ad consolationem nos-tram venisti? Magis laeticiam tu de-bes fratribus preparare. Indica nobisverbum Dei et refice animas nos-tras de diversis miraculis quae vidis-ti in Oceano)). Tunc Sanctus Barint-hus expletis his sermonibus Brenda-ni cepit narrare de quadam insuladicens: ((Filiolus meus Mernocatusprocurator pauperum Christi cum-fugit a facie mea et voluit se essesolitarium. Invenitque insulam iuxtamontem lapidis, nomen eius InsulaDeliciosa. Post multum vero tempo-ris nuntiatum est mihi quod pluresmonachos habuisset et Deus multamirabilia (per illum) ostendisset.))

San Brendanus nacio en la re-gion pantanosa de Munster, hijode Finnlug Ua Alta, del linaje deEoghan(1). Fue varon de gran abs-tinencia y muchas virtudes, patriar-ca de casi tres mil monjes. Estan-do una tarde ocupado en su cruza-da espiritual en el lugar despues lla-mado ((bosque de la virtud de SanBrendanus)) se llego a el uno de lospadres, de nombre Barinthus, nietosuyo. Comoquiera que San Brenda-nus lo interrogase con gran interes,comenzo a llorar y cayo postradoen tierra, donde permanecio largorato en oracion. San Brendanus lolevanto y besandolo le dijo: ((¿Porque hemos de estar tristes en tullegada? ¿Acaso no has venido pa-ra consolarnos? Has de traer masalegrıa a tus hermanos. Haznos sa-ber la palabra de Dios y confortanuestras almas con los milagros di-versos que viste en el Oceano)). Di-cho esto, San Barinthus comenzo anarrar de cierta isla diciendo: ((Mihijo Merconatus, administrador delos pobres de Cristo, quiso alejarsede mı y hacer vida solitaria. Llego auna isla rocosa(2) de nombre ”Is-la Deliciosa”. Me entere despues demucho tiempo que tenıa consigo amuchos monjes, y que Dios a travesde el habıa mostrado muchas mara-villas.))

2

Page 3: Navigatio Sancti Brendani

((Itaque perrexi visitare filiolum meum.Cumque appropinquassem (per) triumdierum (iter) in occursum mihi fes-tinavit cum fratribus suis. Revela-vit enim Dominus sibi adventummeum. Navigan (tibus nobis) inpraedicta insula occurrerunt obviamsicut examen(2) apium ex diversiscellulis fratres.(Erat enim) habita-cio eorum sparsa. Sed tamen una-nimiter illorum conversatio in speet fide et caritate (una) refectio-ne(3) ad opus Dei semper fuit coa-dunata(4). Nihil aliud cibi mons-tratur nisi poma et nuces at (que)radices et cetera genera herborum.At post completorium(5) singuli insuis cellulis usque ad gallorum can-tum seu pulsum campanae perman-serunt. Me autem pernoctante insu-lamque totam perambulante meus fi-liolus duxit me ad litus maris contraoccidentem ubi erat navicula et di-xit mihi: ”Pater ascende in navim etnavigemus contra occidentalem pla-gam ad insulam quae dicitur terrarepromissionis sanctorum quam da-turus est Deus successoribus nostrisin novissimo tempore”. Ascenden-tibus nobis et navigantibus nebulaecooperuerunt nos undique in tantumut vix potuissemus puppim aut pro-ram naviculae aspicere. Transactovero spacia quasi unius horae cir-cumfulsit nos lux ingens et apparuitterra spaciosa et herbosa pomifero-saque valde. Cum stetisset navis adterram ascendimus nos et cepimusire et perambulare per XV ut putavi-mus dies insulam et non potuimusfinem ipsius invenire.))

((Ası que fui a visitarlo. Viaje du-rante tres dıas y entonces salio a miencuentro, apresuradamente, acom-panado de muchos de sus herma-nos. Dios le habıa revelado mi lle-gada. Mientras navegabamos haciala isla, salieron de sus celdas a nues-tro encuentro una muchedumbre demonjes, como enjambre de abejas.Vivıan dispersos, pero en la mismaesperanza, fe y caridad y celebra-ban juntos los oficios divinos. No nosmostraron ningun genero de alimen-tos que no fuesen nueces, manzanas,raıces y diversas hierbas. Despues decompletas cada uno se retiro a sucelda hasta el canto del gallo(3), o eltanido de la campana. Sin embargo,yo permanecı en vela y, acompanadopor mi hijo, paseamos por la isla yme condujo a la playa, en el ladooccidental, donde habıa una barcay me dijo: ”Padre, sube conmigo ala barca y naveguemos hacia occi-dente, a la isla que se llama tierrade promision de los santos que Diosdara a nuestros sucesores al final delos tiempos”. Subimos y navegamos,y la niebla nos cubrio hasta el puntode que con dificultad podıamos dis-tinguir la popa y la proa de la nave.Habıa transcurrido como una horacuando nos envolvio una luz inten-sa, y se nos aparecio una tierra es-paciosa, herbosa y feraz. Dejando lanave, bajamos(4) a la isla y resolvi-mos recorrerla, cosa que hicimos porespacio de quince dıas, segun nos pa-recio a nosotros, sin poder encontrarlos confines.))

3

Page 4: Navigatio Sancti Brendani

((Nihil herbae vidimus nisi flores ar-borum sine fructu. Lapides enimipsius preciosi genere sunt. Po-rro quintodecimo die invenimus flu-vium vergentem(6) ab orientali par-te ad occasum. (Cum considere-mus) haec omnia dubium nobis eratquid agere debuissemus. Placuitquenobis(transire) flumen. Sed expec-tavimus Dei consilium. Cum haecexposuissemus intra nos subito ap-paruit quidam vir magno splendo-re coram nobis. Qui statim propriisnominibus nos (appelavit) atque sa-lutavit dicens: ”Euge(7) boni fratres.Dominus enim revelavit vobis is-tam terram (quam daturus est) suissanctis. Est enim medietas insulaeistius usque ad istud flumen. (Nonlicet vobis transire) ulterius. Re-vertimini igitur unde existis”. Cumhaec dixisset (statim illum interro-gavi unde esset) aut quo nomine vo-caretur, Qui ait: ”Cur me interro-gas (unde sim aut quomodo vocer?)Quare me non interrogas de ista in-sula? Sicut illam vides (modo ita abinicio) mundi permansit. Indiges-ne aliquid cibi aut potus sive vesti-menti? (unum annum enim) in hacinsula fuisti et non indiguisti ciboaut potu. (Numquam) fuisti oppres-sus somno nec nox te operuit. Diesnamque est semper sine ulla ceci-tate(8) (tenebrarum hic. Dominusnoster Jhesus Christus) Lux ipsiusest”. Confestim(9) inchoavimus(10)iter et ille vir praedictus (nobiscumpervenit usque ad... caliginem) (adinsulam deliciosam.)))

((No encontramos planta sin flo-res ni arbol sin frutos. Las piedrasallı son preciosas. Despues del deci-mo quinto dıa, llegamos a un rıoque se derramaba desde el orien-te hacia el ocaso. Dudamos sobreque debıamos hacer y finalmentedecidimos atravesarlo. Sin embar-go, aguardamos el consejo divino.Estabamos considerando entre noso-tros estos extremos cuando apare-cio de subito un varon de gran pres-tancia(5). Enseguida se dirigio anosotros por nuestros propios nom-bres y nos saludo diciendo: ”¡Bravo,buenos hermanos! Dios os ha revela-do esta isla, que sera dada a sus san-tos. Este rıo divide en dos partes laisla. No os esta permitido atravesar-lo. Volved al lugar de donde habeisvenido”. Habiendo dicho esto, en-seguida le pregunte que de dondevenıa y como se llamaba, a lo querespondio: ”¿Por que me preguntasde donde sea o como me llame? ¿Porque no me preguntas sobre esta isla?Tal y como la ves, permanece desdeel principio del mundo. ¿Estas ne-cesitado de alimento, bebida o ves-tido? Has estado aquı durante unano y no has necesitado ni comidani bebida. Nunca sentiste sueno nite cubrio la noche. Siempre es dıaclaro y esta es la luz del mismo Je-sucristo”. Iniciamos la vuelta, acom-panados de aquel hombre hasta laplaya.))

4

Page 5: Navigatio Sancti Brendani

((At ubi fratres nos viderunt exulta-bant exultatione magna de ad(ventunostro et plorabant) de absencianostra multum temporis dicentes:”Cur patres dimisistis (vestras ovessine pastore) in ista silva errantes?Novimus abbatem nostrum frequen-ter a nobis discedere (in aliquampartem sed) nescimus in quam etibidem commemorari(11) aliqandounum mensem aliquando duabus eb-domadibus (seu una ebdomada) velplusminusve(12).” Cum haec audis-sem cepi illos confortare dicens eis:”Nolite fratres (putare aliquid nisibonum. Vestra conversacio) proculdubio est ante portam Paradisi. Hicprope est insula quae vocatur (te-rra repromissionis sanctorum) ubinec nox imminet nec dies finitur.Et illuc frequentatur noster abbasMernocatus. (Angelus enim Domi-ni custodit) illam. Nonne cognos-citis in odore vestimentorum nos-trorum quod in Paradisio Dei Fui-mus?” Tunc fratres responderunt di-centes: ”Abba novimus quia fuistisin Paradiso Dei spatio maris sed ubisit ille paradisus ignoravimus. Namsaepe fragancia(m) vestimentorumabbatis nostri XL dierum spatio in-de revertenti(s) probavimus redolen-tem(13).” Illic vero mansi duas ab-damadas cum filiolo meo sine ciboet potu. Ibi in tantum habuimus desatietate corporali ut ab aliis videba-mur repleti musto(14). Post vero XLdies accepta benedictione fratrum etabbatis reversus sum cum sociis utredirem ad cellam meam ad quamiterus ero cras.))

((Cuando nos vieron nuestroshermanos se mostraron exultantes ylloraban por nuestra larga ausenciadiciendo: ”¿Por que, padres, aban-donasteis a vuestras ovejas sin pas-tor, errantes en este bosque? Ya sa-bemos que nuestro abad se apartade nosotros con frecuencia, aunqueignoramos adonde, a veces un mes,a veces dos semanas, a veces una.”Cuando oı esto, quise consolarlos di-ciendo: ”No temais, que sin dudaestais ante las puertas del paraıso.Cerca de aquı se encuentra una islallamada tierra de promision de lossantos, donde ni se cierne la nocheni acaba el dıa. Y aquel es el lugarque frecuenta nuestro abad Merco-natus. El angel del senor la guarde.¿No conocısteis en el olor de nues-tras ropas que estuvimos en el Pa-raıso de Dios?” Entonces los her-manos respondieron: ”Sabemos quenuestro abad estuvo en el Paraiso deDios, en algun lugar en el oceano,pero desconocemos donde pueda es-tar ese paraıso. En otras ocasioneshemos comprobado que las ropas delabad conservaban la fragancia cua-renta dıas despues de su llegada.”Allı permanecı durante dos semanascon mi hijo, sin comida ni bebida,pero a los ojos de los demas comosi estuviesemos saciados de mosto.Despues de cuarenta dıas, bendecidopor el abad y los hermanos, volvı conmis companeros a la celda en que denuevo me encontrare manana.))

5

Page 6: Navigatio Sancti Brendani

II

His auditis Sanctus Brendanus cumomni congregatione sua prostra-verunt se ad terram glorificantesDeum et dicentes: ((Iustus Dominusin omnibus viis suis et sanctus inomnibus operibus suis qui revelavitservis suis tanta ac talia mirabiliaet benedictus in donis suis qui ho-die nos refecit cum tali gustu(1) spi-ritali.)) His finitis sermonibus dixitsanctus Brendanus; ((Eamus ad re-fectionem corporis et ad mandatumnovum.)) Transacta autem illa nocteaccepta benedictione mane fratrumad cellam suam sanctus Barinthusperrexit.

(1)Habiendo escuchado este re-lato, San Brendanus con todos losmiembros de la congregacion queallı se encontraban se postraron entierra, glorificando a Dios y di-ciendo: ((Justo es el Senor en to-dos sus caminos y en todas susobras, quien revelo a sus siervostantas y tales maravillas, y bendi-to sea en los bienes con que hoynos ha confortado el espıritu.)) Yanadio: ((Atendamos ahora a la re-feccion corporal y al nuevo man-dato.)) Transcurrida aquella noche,San Barinthus se retiro a su cel-da, habiendo sido bendecido por losdemas hermanos.

6

Page 7: Navigatio Sancti Brendani

III

Igitur Sanctus Brendanus de omnicongregatione sua electis bis septemfratribus conclusit se in uno oratoriocum illis et locutus est ad illos di-cens: ((Combellatores mei amantissi-mi consilium atque adiutorium a vo-bis praestolor(1) quia cor meum etomnes cogitationes meae conglutina-tae sunt in una voluntate. Tantum siDei voluntas est terram de qua lo-cutus est pater Barinthus repromis-sionis sanctorum in corde meo pro-posui(2) querere. Quomodo vobis vi-detur aut quod consilium mihi vultisdare?)) Agnita vero voluntate sanctipatris quasi uno ore dicunt omnes:((Abba voluntas tua ipsa est et nos-tra. Nonne parentes nostros dimi-simus? Nonne hereditatem nostramdespeximus et corpora nostra tradi-dimus in manus tuas? Itaque paratisumus sive ad mortem sive ad vitamire. Unam tantum queramus Dei vo-luntatem.)) Definivit igitur SanctusBrendanus et hi qui cum eo erantieiunium(3) XL dierum semper partriduanas et postea proficisci. Tran-sactis iam XL diebus et salutatisfratribus commendatisque omnibuspraeposito(4) monasterii sui qui fuitpostea eius successor (in eodem) lo-co profectus est contra occidentalemplagam cum quattuordecim fratribusad insulam cuiusdam (sancti) patrisnomine Ende ibique demoratus esttribus diebus et tribus noctibus.

Ası pues, de toda su congrega-cion San Brendanus eligio a cator-ce hermanos y se retiro con ellosa un oratorio, y se dirigio a ellosen estos terminos: ((Companerosmios amantısimos, espero de voso-tros consejo y ayuda, porque micorazon y todos mis pensamientosestan puestos en un deseo(1). Si esla voluntad de Dios, es el propositode mi corazon buscar la tierra de re-promision de los santos de la que noshablo San Barinthus. ¿Que pensaisde ello y que consejo podeis dar-me?)) Habiendo escuchado la volun-tad del santo padre, como uno solodijeron: ((Tu voluntad es la nuestra.¿Acaso no nos separamos de nues-tras familias? ¿Acaso no nos des-prendimos de nuestros bienes terre-nos y pusimos en tus manos nuestroscuerpos? Estamos por tanto prepa-rados para ir, ya sea a la vida, yasea a la muerte. Nuestro deseo no esotro que la voluntad de Dios.)) De-termino San Brendanus ayunar du-rante cuarenta dıas en intervalos detres dıas y partir despues. Transcu-rrido el ayuno, despidiendose afec-tuosamente de sus hermanos y pues-to al frente del monasterio a quiendespues serıa su sucesor, partieronhacia occidente, hacia la isla de uncierto santo padre de nombre Endey allı se demoraron durante tres dıasy tres noches.

7

Page 8: Navigatio Sancti Brendani

IV

Post haec accepta benedictione sanc-ti patris monachorumque omniumqui cum eo erant profectus est in ul-timam partem regionis suae ubi de-morabantur (parentes) eius. At ta-men noluit illos videre sed in cuius-dam summitate montis extendentisse longe in (oceanum) in loco quidicitur sedes Brendani fixit tento-rium ubi erat (introitus) unius na-vis. Sanctus Brendanus (et qui) cumeo erant acceptis ferramentis fece-runt unam naviculam (levissimamcostatam et columnatam) ex silva si-cut mos est in illis partibus et coo-peruerunt illam coriis bovinis (at-que rubricatis in cortice) ruborino.Et linierunt(1) foras omnes iunctu-ras pellium ex butyro(2) (et mise-runt duas alias) paraturas navis dealiis coriis intus in navim et dispen-dia XL dierum et butyrum ad pellespreparandas ad cooperimentum na-vis et cetera utensilia quae ad usumvitae humanae pertinent. Arboremquoque posuerunt in medio navis fi-xum et velum et cetera quae ad gu-bernationem navis pertinent. Sanc-tus autem Brendanus fratribus suisprecepit in nomine Patris et Filiiet Spiritus Sancti intrare in navim.Cumque ille solus stetisset in litoreet benedixisset portum ecce tres fra-tres supervenerant de suo monaste-rio post illum (Qui statim cecideruntante) pedes sancti patris dicentes:

Despues de esto, con la bendi-cion del santo padre y de todoslos monjes que con el estaban par-tio San Brendanus hacia los confi-nes de su patria, donde vivıa su fa-milia. No quiso sin embargo verlos,sino que establecio un campamentoen la cima de cierto monte, en el lu-gar llamado la sede de San Brenda-nus, cerca de una estrecha ensenada.Tomaron entonces las herramientasy construyeron una pequena embar-cacion usando la madera del bos-que cercano, como era costumbreen aquellos lugares, y la recubrie-ron con pieles de bovino curtidas.Calafatearon las pieles con mante-ca y embarcaron pieles de repuesto,aparejos, provisiones para cuarentadıas, grasa y demas utensilios nece-sarios. Plantaron el mastil y fijaronlas velas y los aparejos precisos parael gobierno de la nave. Exhorto en-tonces San Brendanus a sus herma-nos para que ascendiesen a la nave,en el nombre del Padre, del Hijo ydel Espıritu Santo y quedo el en laplaya, bendiciendo aquel lugar. Lle-garon entonces tres hermanos de sumonasterio, que enseguida se pos-traron a sus pies diciendo:

8

Page 9: Navigatio Sancti Brendani

((Pater dimitte nos ire tecum quoiturus es; (alioquin moriemur) inisto loco fame et siti. Decrevimusenim peregrinari omnibus diebus vi-tae nostrae.)) Cumque vir Dei vi-disset illorum angustiam precepitillos intrare in navim dicens: ((Fiatvoluntas vestra filioli.)) Et addidit:((Scio quomodo vos venistis. Iste fra-ter bonum opus operatus est. NamDeus preparavit sibi altissimum lo-cum.)) Ascendit vero Sanctus Bren-danus in navim extensisque velisceperunt navigare contra solsticiumesticunum(3) valde. Habebant au-tem prosperum ventum. Nihil opusfuit eis navigare nisi tenere vela.

((Padre, permite que vayamoscontigo, donde quiera que sea; si no,moriremos aquı de hambre y sed.Hemos determinado peregrinar to-dos los dıas de nuestra vida.)) Vien-do su angustia, el varon del Senorles indico que subiesen a la nave di-ciendo. ((Sea vuestra voluntad, hi-jos.)) Y anadio: ((Se el designio porque habeis venido. Este -refiriendo-se a uno de ellos- ha obrado bien,y Dios le ha reservado un alto lu-gar.)) Subio San Brendanus a la na-ve, extendieron las velas y comen-zaron la navegacion, hacia el solsti-cio. El viento era propicio y de nadatenıan que preocuparse sino de suje-tar la vela.

9

Page 10: Navigatio Sancti Brendani

V

Post quindecim vero dies cessavitventus et ceperunt navigare usquevires eorum defecerunt. Confestimsanctus Brendanus cepit illos con-fortare admonere dicens: ((Fratresnolite formidare. Deus enim nos-ter adiutor est et nautor et guber-nator atque gubernat. Mittite intusomnes remiges et gubernamus. Tan-tum dimittite vela extensa et faciatDeus sicut vult de servis suis et desua nave.)) Reficiebant autem sem-per ad vesperam dum aliquandoven-tum habebant. Sed tamen ignorabantex qua parte veniebat aut in quampartem ferebatur navis. Consumma-tis iam XL diebus et omnibus dis-pendiis quae ad victum(1) pertine-bantur apparuit illis quaedam insulaex parte septentrionalis valde saxosaet alta. Cum autem appropinquas-sent ad litus illius viderunt ripamaltissimam sicut murum et diversosrivulos descendentes de summitateinsulae fluentes in mare. Tamen mi-nime poterant invenire portum ubistetisset navis. Fratres enim vexa-ti erant valde fame et siti. Singu-li vero acceperunt vascula ut aliquidde aqua potuissent sumere. SanctusBrendanus cum haec vidisset dixit:((Sic nolite facere. Stultum est enimquod agitis. Adhuc Deus non vultnobis ostendere portum intrandi etvultis rapinam facere.))

Despues de quince dıas ceso elviento, y comenzaron a remar has-ta que les faltaron las fuerzas. SanBrendanus los conforto con estas pa-labras: ((No temais hermanos. Dioses nuestro sosten, nuestro piloto ynuestro patron. Recoged los remos,extended la vela y haga Dios su vo-luntad con sus siervos y con su na-ve.)) Descansaban siempre a la caıdade la tarde, cuando a veces sopla-ba algo de viento, pero ignorabande donde venıan ni adonde el vientolos llevaba. Ası transcurrieron cua-renta dıas(1) y habıan ya consumidotodas sus provisiones cuando apa-recio hacia el norte cierta isla muyescarpada. Al acercarse a la orilla,apreciaron que esta era como un mu-ro altısimo por donde se precipita-ban al mar diversos riachuelos quebajaban desde la parte mas eleva-da de la isla. No pudieron encon-trar parte alguna a la que acercar-se para desembarcar. Los hermanossufrıan de hambre y sed, y cada unotomo un vaso con el que recoger al-go de agua. Viendo esto, dijo SanBrendanus: ((No hagais esa necedad.Dios todavıa no ha querido ensenar-nos puerto y vosotros quereis apro-visionaros sin su permiso.))

10

Page 11: Navigatio Sancti Brendani

((Dominus Ihesus Christus post tresdies ostendet portum et locum ma-nendi et reficientur corpora vexato-rum.))

((El Senor Jesucristo, despues detres dıas, nos mostrara puerto y unlugar para estar y donde recuperarnuestros cuerpos de estos trabajos.))

11

Page 12: Navigatio Sancti Brendani

VI

Cum autem circuissent per tres diesillam insulam tertia die circa horamnonam invenerunt portum ubi erataditus(1) unius navis. (Et) statimsurrexit sanctus Brendanus et bene-dixit introitum. Erat autem (petra)incisa ex utraque parte mirae altitu-dinis sicut murus. Cum vero omnesascendissent de navi et stetissent(2)foras ad terram precepit sanctusBrendanus (et) nihil de suppellecti-le tulissent de navi foras. Porro am-bulantibus (per) ripas maris occuritillis canis per quandam semitam(3)et venit ad pedes sancti Brendanisicut solent canes venire ad pedesdominorum suorum. Tunc SanctusBrendanus cum suis fratribus secutisunt canem usque ad oppidum. In-trantibus autem in (oppidum) vide-runt aulam magnam ac stratam(4)lectulis et sedibus aquamque (ad) pe-des lavandos. Cum autem resedis-sent precepit sanctus Brendanus suis(sociis) dicens: ((Cavete fratres neSathanas perducat vos in temptatio-nem. Video illum suadentem unumex tribus fratribus qui post nos vene-runt (de) nostro monasterio de furtopessimo. Propterea orate pro anima(eius). Nam caro eius tradita est inpotestatem Sathane.)) Illa domus inqua residebant erat quasi inserta perparietes in circuitu de appendenti-bus(5) (vasculis diversi) generis me-talli frenis et cornibus circumdatisargento.

Por tres dıas navegaron alrede-dor de aquella isla, y cerca de lahora nona del tercer dıa avistaronun estrecho puerto, suficiente parauna nave. San Brendanus ensegui-da se levanto, bendiciendo aquellaentrada. Estaba tallada en la pie-dra, de gran altura por ambos la-dos, como un muro. Como ensegui-da todos descendiesen de la nave,San Brendanus les advirtio que notomaran nada de lo que llevaban abordo. Despues, deambulando por laorilla, llego hasta ellos un perro yse echo a los pies de San Brenda-nus, como suelen los perros ir a lospies de sus duenos. Siguieron enton-ces todos al perro, que los condujohasta un recinto amurallado. Halla-ron una amplia entrada empedraday allı dispuestos asientos y lechos,y agua para lavar los pies. Toma-ron asiento, y San Brendanus les ad-virtio con estas palabras: ((Cuidadhermanos de que Satanas no os ha-ga caer en la tentacion. Lo veo en-ganando a uno de los tres hermanosque vinieron tras nosotros para quecometa un robo. Orad por su alma,pues su carne callo ya en manos deSatanas.)) De las paredes de aquellaestancia colgaban vasijas de metalesdiversos, bridas y cuernos de plata.

12

Page 13: Navigatio Sancti Brendani

(Tunc sanctus) Brendanus dixit mi-nistro suo qui solebat panem appo-nere fratribus: ((Fer prandium quodnobis Deus misit.)) Qui statim su-rrexit invenitque mensam positam etlinteamina(6) et panes singulos miricandoris et pisces. Cum allata fuis-sent omnia benedixit sanctus Bren-danus prandium et dixit fratribus:((Qui dat escam omni carni confite-mini(7) Deo caeli.)) Residebant igi-tur fratres et magnificabant Domi-num. Similiter inveniebant et de po-tu quantum volebant. Finita iam ce-na et opere Dei perfinito dixit pre-dictus vir: ((Requiescite; ecce singulalectura et bene strata. Opus est vobisut repausetis membra vestra ex la-bore nimio fatigat(a).)) Cum autemobdormissent fratres vidit sanctusBrendanus opus diaboli scilicet in-fantem aethiopem habentem frenumin manu et iocantem ante fratrempredictum. Statim sanctus Brenda-nus surrexit et cepit orare pernoc-tans usque ad diem. Iam vero manefacto cum fratres ad opus Dei festi-nassent post peracta misteria divinadum ut egissent ad navim ecce appa-ruit mensa parata sicut et pridie. Itaet per tres dies et tres noctes prepa-ravit Deus prandium servis suis.

San Brendanus se dirigio a suasistente, el que solıa servir el pana los hermanos, diciendole: ((Sirvelos alimentos que Dios nos envıa.))Enseguida estuvo la mesa dispues-ta, con sus manteles de lino, pan deadmirable blancura para cada unoy pescado. San Brendanus bendi-jo la mesa y dijo a los hermanos:((Alabemos al Dios del cielo, queprovee de alimentos a todas sus cria-turas.)) Allı estaban los hermanos,y alababan al Senor. Y de la mis-ma forma que alimentos, encontra-ban toda la bebida que necesitaban.Cuando acabo la cena, y despuesdel oficio divino, dijo San Brenda-nus: ((Descansad; cada uno en unode estos lechos tan bien dispues-tos. Conviene reposar los miembros,tan fatigados de los ultimos traba-jos.)) Dormıan los hermanos, peroSan Brendanus velaba, y pudo vercomo obraba el diablo por medio deun mancebo etıope que bromeabacon una brida en la mano frente almonje antes citado. San Brendanusse levanto y paso la noche orando,hasta la llegada del dıa. A la mananasiguiente, los hermanos se apresura-ron a completar los oficios divinos,y ya se aprestaban para embarcarde nuevo cuando aparecio dispues-ta la mesa, como en la vıspera. Yası durante tres dıas y tres nochespreparo Dios la mesa para sus sier-vos.

13

Page 14: Navigatio Sancti Brendani

VII

Post haec Sanctus Brendanus cumsuis sociis iter agere et fratribus di-cere ((Videte ne aliquis ex vobis ali-quid ex substancia istius insulae to-llat secum.)) At illi omnes respon-derunt: ((Absit pater ut aliquid furtiviolet nostrum iter.)) Tunc SanctusBrendanus dixit: ((Ecce frater nosterquem predixi vobis heri habet frenumargenteum in sinu suo quem hacnocte tradidit sibi diabolus.)) Cumhaec dixisset predictus frater iactavitillum frenum de sinu suo et ceciditante pedes viri Dei dicens: ((Peccavipater ignosce et ora pro anima meane pereat.)) Confestim omnes simulprosternebant se ad terram depre-cantes Dominum pro anima fratris.Elevantes autem se a terra elevato-que fratre a predicto sancto patre ec-ce viderunt aethiopem parvulum sa-lire de sino suo et ululantem vocemagna ac dicentem: ((Cur me virDei iactas de mea habitatione in quahabitavi septem annos et facis mealienari ab hereditate mea?)) Sanc-tus Brendanus ad hanc vocem di-xit: ((Precipio tibi in nomine Domininostri Ihesu Christi ut nullum homi-nem laudas usque ad diem judicii.))Iterum conversus vir Dei ad predic-tum fratrem ait:

Despues de esto San Brendanusy sus acompanantes reanudaron elviaje, siendo advertidos con estaspalabras: ((Mirad no sea que algunode vosotros lleve consigo nada de es-ta isla.)) Respondieron todos: ((Queningun hurto deshonre nuestro ca-mino.)) Entonces dijo San Brenda-nus: ((He aquı que vuestro hermano,sobre el que os advertı ayer, guardaentre sus ropas una brida de plata,que esta noche le llevo el diablo.)) Di-ciendo esto, el hermano al que se re-ferıa San Brendanus arrojo la briday cayo ante los pies del varon de Diosdiciendo: ((Peque padre, perdonamey ora por mi alma, que no perezca.))Enseguida, todos se posternaron, ro-gando por el alma del hermano. Des-pues se levantaron y asımismo SanBrendanus levanto del suelo al peca-dor y he aquı que vieron al mance-bo etıope que salıa ululando de entresus ropas y con grandes voces decıa:((¿Por que varon de Dios me arrojasde la morada donde habite por sieteanos y me alejas de ella?)) A lo cualrespondio San Brendanus: ((Te ad-vierto en el nombre de nuestro SenorJesucristo que no tientes a ningunhombre hasta el dıa del juicio.)) Des-pues, vuelto hacia el hermano ante-dicho:

14

Page 15: Navigatio Sancti Brendani

((Sume corpus et sanguinem Domi-ni quia anima tua modo egredie-tur de corpore. Hic enim habebis lo-cum sepulturae tuae, Et frater tuusqui venit tecum de monasterio nos-tro in inferno habet locum sepul-turae.)) Itaque accepta eucharistiaanima fratris egressa est de corpo-re suscepta ab angelis lucis viden-tibus fratribus. Corpus autem eiusconditum est in eodem loco a predic-to sancto patre.

((Toma el cuerpo y la sangredel Senor porque pronto tu almaabandonara su cuerpo. Aquı tendrastu sepultura, como el hermano quevino contigo de nuestro monasteriola tendra en el infierno.)) Ası, toma-da la eucaristıa, abandono el alma elcuerpo del hermano, sostenida porangeles de luz a la vista de todos losdemas. Su cuerpo fue sepultado enaquel lugar.

15

Page 16: Navigatio Sancti Brendani

VIII

Igitur fratres cum Brendano vene-runt ad litus eiusdem insulae ubierat illorum navis. Ascendentibusautem illis navim occurrit illis juve-nis portans cophinum plenum pani-bus et amphoram aquae. Qui dixitillis: ((Sumite benedictionem de ma-nu fratris vestri. Restat enim lon-gum iter usque dum inveniatis con-solationem. Tamen non deficiet vo-bis panis neque aqua ab isto dieusque in Pascha.)) Accepta autembenedictione ceperunt navigare inoceanum semper per biduanas refi-cientes. Itaque per diversa loca ocea-ni ferebatur navis.

Ası pues, volvieron a la pla-ya donde estaba su embarcacion.Mientras se embarcaban de nuevollego corriendo hacia ellos un jovenllevando una canasta llena de pa-nes y un anfora con agua, que lesdijo: ((Tomad la bendicion de ma-nos de vuestro hermano. Queda unlargo viaje hasta que encontreis ali-vio. Sin embargo, no os faltara nipan ni agua desde este dıa hasta laPascua.)) Aceptaron la bendicion yreiniciaron el viaje por el oceano,siempre reponiendo fuerzas cada dosdıas. Ası era llevada la nave por dis-tintas partes del oceano.

16

Page 17: Navigatio Sancti Brendani

IX

Quadam die viderunt insulam nonlonge ab illis. Cumque cepissent na-vigare ad illam subvenit illis pros-per ventus in adiutorium ut non la-borassent plus quam vires poterantsustinere. Cum vero navis stetis-set in portum precepit vir Dei om-nes exire foras. Ipse autem egres-sus est post illos. Cumque cepis-sent circuire illam insulam videruntaquas largissimas manare ex diver-sis fontibus plenas piscibus. DixitqueSanctus Brendanus fratribus suis:((Faciamus hic opus divinum. Sacri-ficemus Deo immaculatam hostiamquia hodie est Cena Domini.)) Et ibimanserunt usque in sabbatum sanc-tum Paschae. Perambulantes autemillam insulam invenerunt diversesturmas ovium unius coloris id estalbi ita ut non possent ultra vide-re terram prae multitudine ovium.Convocatisque fratribus suis Sanc-tus Brendanus dixit illis: ((Accipitequae necessaria ad diem festum degrege.)) Fratres vero secundum man-datum viri Dei festinabant ad gre-gem. Qui statim acceperunt de gregeunam ovem. Et cum illam alligas-sent per cornua sequebatur illa quasidomestica illum qui tenebat ligatu-ram in manu sua usque ad locum ubistetit vir Dei. Iterum ait vir Dei uniex fratribus: ((Accipite agnum imma-culatum de grege.))

Cierto dıa, avistaron una islano lejos de donde se encontraban.Comenzaron a remar hacia ella y en-tonces sobrevino un viento favorableen su ayuda, de forma que no tuvie-sen que esforzarse mas de lo que susfuerzas les permitıan. Al llegar a tie-rra, el varon de Dios les indico quesaliesen del barco. El mismo les si-guio fuera. Al recorrer la isla encon-traron aguas abundantes que mana-ban de fuentes diversas, llenas de pe-ces. Dijo San Brendanus a sus her-manos: ((Hagamos aquı el oficio di-vino. Sacrifiquemos a Dios una hos-tia inmaculada porque hoy es la ce-na del Senor.)) Y allı permanecie-ron hasta el sabado santo de Pas-cua. Deambulando por la isla en-contraron rebanos de ovejas blan-cas que con su multitud cubrıan to-da la tierra visible. San Brendanusconvoco a sus hermanos, diciendo-les: ((Tomad del rebano cuanto seanecesario para celebrar la fiesta.)) Ysegun este mandato, se apresuraronlos hermanos hacia el rebano, dedonde enseguida tomaron una oveja.Y como la atasen, ella seguıa comosi fuese domestica a aquel que lle-vaba la cuerda de la mano hasta elmismo lugar en que se encontraba elvaron de Dios. De nuevo, dirigiendo-se a uno de los hermanos: ((Tomaddel rebano un cordero inmaculado.))

17

Page 18: Navigatio Sancti Brendani

Qui festinavit et fecit sicut sibiiniunctum fuerat. Cum illi parassentomnia ad opus crastinae diei ecceapparuit illis vir habens in manusportam plenam panibus subcineri-ciis et cetera quae necessaria erant.Cum haec posuisset ante virum Deicecidit pronus super faciem suamtribus vicibus ad pedes sanctis patrisdicens: ((Unde mihi merito margari-ta Dei ut pascharis in istis sanctisdiebus de labore manuum mearum?))Sanctus Brendanus elevato eo de te-rra et dato osculo dixit: ((Fili Domi-nus noster Ihesus Christus proponitnobis locum ubi celebrare possimussanctam suam resurrectionem.)) Cuiait predictus vir: ((Pater hic celebra-bitis istud sabbatum sanctum. Vigi-lias vero et missas cras in illa insu-la quam vos videtis proposuit Deuscelebrare suae resurrectionis.)) Dumhaec dixisset cepit obsequium famu-lorum Dei et omnia quae necessa-ria erant in crastinum(1) prepara-re. Finitis omnibus et illatis in na-vim dixit ad Sanctum Brendanum:((Vestra navicula non potest ampliusportare. Ego vobis transmittam quaevobis necessaria sunt de cibo et depotu usque in pentecostem.)) Sanc-tus Brendanus dixit: ((Unde tu nostiubi erimus post octo dies?)) Cui ait:((Hac nocte eritis in illa insula quamvos videtis prope et cras usque insextam. Postea navigabitis ad aliaminsulam quae est non longe ab istainsula contra occidentalem plagamquae vocatur paradysus avium. Ibi-que manebitis usque in octavas Pen-tecostes.))

Enseguida se hizo ası. Cuandotenıan todo preparado para la fiestadel dıa siguiente, he aquı que apa-recio un hombre ante ellos, llevandoen la mano un cesto lleno de panesy algunas cosas mas necesarias. Pu-so todo esto ante el varon de Diosy cayo inclinando por tres veces elrostro al suelo a los pies del santopadre diciendo: ((¿Merecere oh per-la de Dios que te alimentes en estosdıas santos del trabajo de mis ma-nos?)) San Brendanus, levantando-lo del suelo y besandolo dijo: ((Hijo,nuestro senor Jesucristo nos ha indi-cado este lugar para que celebremossu resurreccion.)) Y respondio aquelhombre: ((Padre, aquı celebrareis es-te sabado santo. Pero las vigilias ylas misas por su resurreccion las ce-lebrareis manana en aquella isla queveis.)) Y diciendo esto tomo los obse-quios de los siervos del senor y todolo que era preciso para la celebraciondel dıa siguiente y lo llevo a la na-ve. Despues, dijo a San Brendanus:((Vuestra nave es pequena, y no pue-de transportar mas cosas. Yo os en-viare todo lo que necesiteis de comi-da y bebida hasta Pentecostes.)) SanBrendanus dijo: ((¿Como sabes don-de estaremos dentro de ocho dıas?))Y respondio aquel hombre: ((Estanoche estareis en aquella isla queveis cerca de aquı, y allı os quedareishasta manana a la hora sexta. Des-pues, navegareis a otra isla, no lejoshacia occidente que se llama Paraisode los pajaros. Y allı permanecereishasta octavas de Pentecostes.))

18

Page 19: Navigatio Sancti Brendani

Interrogabat quoque Sanctus Bren-danus illum quomodo potuissentoves esse tam magnae sicut ibi vi-sae sunt. Erant enim maiores quamboves. Cui ille dixit: ((Nemo colli-git lac de ovibus in hac insula nechiemps distringit(2) illas sed in pas-cuis semper commorantur die noctu-que. Ideoque maiores sunt hic quamin vestris regionibus.))

Le pregunto tambien San Bren-danus como podıan las ovejas deaquella isla tener tamano tan gran-de, ya que eran mayores que bueyes.Respondio el hombre: ((Nadie las or-dena, ni las molesta el invierno, sinoque siempre estan en los pastos, dıay noche. Por ese motivo, son ma-yores que las que se encuentran envuestras regiones.))

19

Page 20: Navigatio Sancti Brendani

X

Profectique sunt ad navim et ce-perunt navigare data benedictionevicissim. Cum autem venissent adaliam insulam, cepit illa navis sta-re antequam portum illius potuissenttenere. Sanctus Brendanus precepitfratribus exire de navi et ita fece-runt. Tenebantque navim ex utra-que parte cum funibus usque dum adportum venit. Erat autem illa insu-la petrosa sine ulla herba. Silva raraerat ibi et in litore illius nihil de are-na fuit. Porro pernoctantibus in ora-tionibus et in vigiliis fratribus foras(de) navi vir Dei sedebat intus.

Se embarcaron de nuevo, y ben-diciendose mutuamente, se hicierona la mar. Llegaron a otra isla y SanBrendanus ordeno detener la naveantes de tomar puerto. Les indico alos hermanos que bajasen de la navey ası lo hicieron. Tenıan amarradala nave de ambos extremos y tiran-do de ella, la acercaron a la orilla.Era una isla pedregosa, sin hierba.No habıa casi arboles en ella, ni are-na en la playa. Pasaron los hermanosla noche en vela y oracion fuera dela nave y el varon de Dios sentadodentro de ella.

20

Page 21: Navigatio Sancti Brendani

XI

Sanctus vero Brendanus sciebat qua-lis erat illa insula sed tamen noluitillis indicare ne fuissent perterri-ti. Mane autem facto precepit sa-cerdotibus ut singuli missas cantas-set et ita fecerunt. Cum ergo sanc-tus Brendanus et ipse cantasset mis-sam in navim ceperunt fratres cru-das carnes portera foras de naviut condidissent sale et etiam piscesquos secum tulerunt de alia insu-la. Cum haec fecissent posuerunt ca-cabum(1) super ignem. Cum autemministrassent lignis ignem et ferve-re cepisset cacabus cepit illa insu-la se movere sicut unda. Fratres ve-ro ceperunt currere ad navim depre-cantes patrocinium sancti patris. Atille singulos per manus trahebat in-tus. Relictisque omnibus quae porta-bant in illam insulam ceperunt navi-gare. Porro illa insula ferebatur inoceanum. Tunc poterant videre ig-nem ardentem super duo miliaria.Sanctus Brendanus narravit fratri-bus quod hoc esset dicens: ((Fratresadmiramini quod fecit haec insu-la?)) Aiunt: ((Admiramur valde necnon(2) et ingens pavor penetravitnos.)) Qui dixit illis: ((Filioli meinolite expavescere. Deus enim reve-lavit mihi hac nocte per visionem sa-cramentum huius rei. Insula non estubi fuimus sed piscis.))

Bien sabıa San Brendanus cualera aquella isla, pero no quisodecırselo a los hermanos, no fuesen aaterrorizarse. Cuando se hizo de dıa,ordeno a cada uno de los sacerdotesque cantase una misa, y ası se hi-zo. Despues que cantase misa el mis-mo San Brendanus, tomaron los her-manos algo de carne y pescado quetraıan de la otra isla. Pusieron unamarmita sobre el fuego. Al anadirlena para avivarlo y cuando el aguadio en hervir comenzo la isla a mo-verse, como una ola. Corrieron enverdad los hermanos hacia el barco,invocando el auxilio del santo, quientomando a cada uno de la manoles ayudo a subir a bordo. Aban-donaron todo cuanto habıan baja-do a la isla y retomaron la navega-cion mientras la isla se desplazabapor el oceano. Desde dos millas dedistancia pudieron ver aun arder elfuego que habıan encendido sobre laisla. San Brendanus les explico losucedido con estas palabras: ((¿Oshabeis admirado de lo que ha hechola isla?)) Dijeron: ((Mucho nos ad-miramos y nos invadio gran pavor.))Continuo el santo: ((Hijos mıos, notemais. Esta noche pasada Dios merevelo mediante una vision el miste-rio de esta isla. No es una isla dondeestuvimos, sino un pez, el mayor))

21

Page 22: Navigatio Sancti Brendani

((Prior omnium natancium in oceanoquerit semper suam caudam ut simuliungat capiti et non potest pro lon-gitudine quam habet nomine Iasco-nius.))

((de los que viven en el oceano,siempre tratando de juntar su cabe-za con su cola, cosa que no puedeconseguir dado su gran tamano. Sellama ”Iasconius”.))

22

Page 23: Navigatio Sancti Brendani

XII

Cum autem navigassent iuxta illaminsulam per triduum antea et ve-nissent ad summitatem illius contraoccidentalem plagam viderunt aliaminsulam prope sibi iunctam interve-niente freto(1) magno herbosam etnemorososam(2) plenamque floribuset ceperunt querere portum per cir-cuitum insulae. Porro navigantibuscontra meridianam plagam eiusdeminsulae invenerunt rivulum vergen-tem in mare ibique navim ad terrammiserunt. Ascendentibus autem illisde navi precepit Sanctus Brendanusut navim per funes contra alveumfluminis traxissent quantum plus po-tuissent. Erat autem illud flumentam latum sicut et latitudo illiusnavis. Predictus vero pater sedebatin navi et ita fecerunt per spaciumunius miliarii usque dum ad fon-tem venerant eiusdem fluminis. Di-xit Sanctus Brendanus: ((Ecce Do-minus, noster Ihesus Christus nobisdedit locum ad manendum (usque)insuam sanctam resurrectionem.)) Etaddidit: ((Si non habuissemus aliadispendia excepto isto fonte suffice-ret credo nobis ad victum et ad po-tum ille.)) Erat autem super illumarbor mirae latitudinis in girum nonnimiae(3) altitudinis cooperta avi-bus candidissimis. In tantum coo-perverunt illam ut folia et rami eiusvix viderentur.

Siguieron a la isla durante tresdıas, al termino de los cuales avis-taron hacia occidente otra isla cer-cana(1), separada por un brazo demar. Era una isla herbosa, frondo-sa y llena de flores y comenzaron abuscar puerto navegando alrededorhasta que, yendo hacia el mediodıa,avistaron un rıo que vertıa en elmar y allı decidieron tomar tierra.San Brendanus les ordeno que baja-ran de la nave y mediante cuerdasla arrastraran todo cuanto pudiesencontra corriente, ya que tenıa anchu-ra suficiente para acoger la embar-cacion. Sentado San Brendanus enla nave, los hermanos la arrastraronpor espacio de una milla, hasta quellegaron a las mismas fuentes del rıo.Dijo San Brendanus: ((He aquı quenuestro senor Jesucristo nos ha da-do un lugar para que permanezca-mos hasta su santa resurreccion.)) Yanadio: ((Si no tuviesemos provisio-nes, creo que esta fuente serıa sufi-ciente para abastecernos de comiday bebida.)) Se elevaba sobre la fuen-te un arbol de diametro asombroso,aunque no demasiado alto, cubiertode aves blanquısimas, hasta tal pun-to que difıcilmente podıan verse lasramas y hojas.

23

Page 24: Navigatio Sancti Brendani

Ergo cum vidisset vir Dei cepit in-tra se cogitare et tractare quidnamesset aut quae causa fuisset quodtante multitudo avium potuisset essein una collectione. Ad hoc in tan-tum sibi erat taedium ut effunde-ret lacrimas provolutis genibus at-que deprecasset Deum dicens: ((Deuscognitor incognitorum et revelatorabsconditorum omnium tu scis an-gustiam cordis mei. Deprecor tuammaiestatem ut mihi peccatori digne-ris per tuam magnam misericordiamrevelare tuum secretum quod modoprae oculis meis est. Non dignita-tis aut meriti presumo sed clemen-tiae tuae.)) Cum haec dixisset in-tra se atque resedisset ecce una exillis avibus volabat de arbore et so-nabant alae eius quasi tintinnabu-lum(4) contra navim ubi vir Dei se-debat. Quae sedit in summitate pro-rae et cepit extendere alas quasi sig-num laetitiae et placido vultu as-picere sanctum patrem. Statim ag-novit vir Dei quia Deus recordatusesset deprecationem Cordis eius. Etait ad avem: ((Si nuntius Dei es na-rra mihi unde sunt aves istae autpro qua re illarum est collectio hic?))Quae statim ait: ((Nos sumus de illamagna ruina antiqui hostis. Namquemox ut simul creati sumus peccandoillius omnino non contradiximus la-bente illo cum suis satellibus conti-git et nostra ruina. Deus autem nos-ter iustus et verax per suum magumiudicium misit nos in istum mun-dum ubi penas non sustinemus nisiquod presentiam Dei videre non pos-sumus.))

Cuando vio esto el santo varoncomenzo a pensar que podıa seraquello y por que causa podıa ha-berse reunido bandada tan nume-rosa de aves. Hasta tal extremose agoto en estas consideracionesque, de rodillas, con lagrimas en losojos, rogo a Dios con estas palabras:((Dios, conocedor de lo incognito, re-velador de todo lo oculto, sabes biencual es la angustia de mi corazon. Teruego que reveles a este pecador elsecreto que tengo ante mis ojos. Nopor mi dignidad o meritos, sino portu clemencia.)) Dijo estas palabrasen su interior y tomando de nuevoasiento he aquı que una de aque-llas aves volo desde el arbol hasta elbarco donde el santo varon se senta-ba. Sus alas sonaban como campani-llas. El ave se poso sobre la proa y,como senal de alegrıa, extendio lasalas, mirando complaciente al san-to padre. Reconocio este enseguidaque Dios habıa atendido a los ruegosde su corazon y le hablo ası al ave:((Si acaso eres mensajera de Dios, di-me de donde son estas aves y porque causa se encuentran aquı reu-nidas.)) Enseguida respondio el ave:((Somos de la gran ruina del antiguoenemigo. Pues fuimos creados en pe-cado y no nos opusimos a aquel que,en su caıda y la de los suyos nosarrastro a nosotros(2). Dios nuestrosin embargo, justo y verdadero, me-diante justo y grande designio nosenvio a este mundo, donde no su-frimos otras penas que el no poderestar en su presencia.))

24

Page 25: Navigatio Sancti Brendani

((Sicque misericorder alienavit nosa consortio aliorum qui fuerunt su-perbi. Pervagamur quoque per diver-ses partes aeris et firmamenti et te-rrarum sicut alii (s)piritus qui mit-tuntur. Sed in sanctis diebus at-que dominicis accipimus corpora ta-lia qualia tu nunc vides et commora-mur hic laudamusque nostrum crea-torem. Tu autem cum tuis fratribushabes unum annum in tuo itinere.Adhuc restant sex. Ubi hodie cele-brasti pascha ibi omni anno celebra-bis et postea invenies quae posuistiin corde tuo id est terra repromis-sionis sanctorum.))

((De esta forma misericordiosanos separo de otros que fueron so-berbios. Vagamos pues al igual queotros espıritus por diversas partesdel aire y del firmamento. Pero losdomingos y dıas del Senor acquiri-mos los cuerpos que ves y nos reu-nimos aquı para alabar a nuestrocreador. Llevas ya un ano de viajecon tus hermanos, y aun te restanseis. Donde hoy celebraste la Pas-cua allı la celebraras cada ano has-ta que finalmente encuentres aquelloque anhelas en tu corazon, es decir,la tierra de repromision de los san-tos.))

25

Page 26: Navigatio Sancti Brendani

XIII

Cum haec dixisset levavit se de pro-ra illa avis et cepit volare ad alias.Cum autem vespertina hora appro-pinquasset ceperunt omnes qui inarbore erant quasi una voce canta-re percucientes latera sua atque di-centes: ((Te decet hymnus Deus inSion et tibi reddetur votum in Ieru-salem.)) Et semper reciprocabant(1)predictum versiculum quasi per spa-tium unius horae et videbatur vi-ro Dei et illis qui cum eo erantilla modulatio et sonus alarum qua-si canticum planctus(2) pro suavita-te. Tunc sanctus Brendanus ait fra-tribus ((Reficite corpora vestra quiahodie animae nostrae divina refec-tione satiatae sunt.)) Finita iam ce-na ceperunt opus Dei peragere. Hisomnibus finitis vir Dei et qui cumeo erant dederunt corporibus quie-tem usque ad terciam vigiliam noc-tis. Evigilans vero Dei cepit susci-tare fratres suos ad vigilias sanc-tae noctis incipiens illum versicu-lum: ((Domine labia mea aperies.))Finita iam oratione viri Dei om-nes aves alis et ore resonabant di-centes: ((Laudate Dominum omnesangeli eius laudate eum omnes vir-tutes eius.)) Similiter et ad vespe-ras per spatium horae semper can-tabant. Cum aurora refulsisset cepe-runt cantare:

Habiendo dicho esto, el ave seelevo de la proa y volo para reunir-se con las otras. Al llegar la caıdade la tarde, todas las que se en-contraban en el arbol comenzarona cantar como una sola voz, gol-peando las alas y diciendo: ((¡OhDios, que habitas en Sion, a tı debe-mos alabarte, por tı hay que cum-plir lo prometido!))(1) Repetıan unay otra vez este versıculo, y ası porespacio de una hora, y aquella mo-dulacion y aleteo les parecıan alsanto varon y a quienes le acom-panaban como un cantico de dulcequeja. Al termino, dijo San Brenda-nus a sus hermanos: ((Reconfortadahora vuestros cuerpos, porque hoyya nuestras almas estan saciadas conel alimento divino.)) Despues de lacena cumplieron con el oficio di-vino y una vez terminado el santovaron y sus hermanos descansaronhasta terceras(2), en que San Bren-danus los desperto para la santa vi-gilia nocturna entonando el versıcu-lo que dice: ((Senor, tu abriras mislabios.)) Cuando termino sus oracio-nes el santo varon, resonaban todaslas aves con sus voces y sus ale-teos diciendo: ((Alabad al Senor to-dos los angeles, alabadlo todas lasvirtudes(3).)) Al igual que lo hicieronal caer la tarde, cantaron por espa-cio de una hora, y cuando rompio laaurora decıan:

26

Page 27: Navigatio Sancti Brendani

((Et sit splendor)) et cetera equalimodulatione et longitudine psallen-di(3) sicut et in matutinis laudi-bus. Similiter ad tertiam horam is-tum versiculum: ((Psallite Deo nos-tro psallite)) et cetera. Ad sextam:((illumina Domine vultum tuum su-per nos et miserere nostri.)) Adnonam psallebant: ((Ecce quam bo-num et quam jucundum habitarefratres in unum.)) Ita die et nocteaves reddebant Domino laudes. Igi-tur Sanctus Brendanus usque in oc-tavum diem reficiebat fratres suosfestivitate Paschali. Consummatisitaque diebus festis dixit: ((Accipitede isto fonte stipendia quia usquemodo non fuit nobis opus nisi autmanus aut pedes lavare.)) His dic-tis ecce predictus vir cum quo anteafuerunt tribuum ante Pascha qui tri-buit illis alimonia(4) paschalia venitad illos cum sua navi plena victuet potu. Allatisque omnibus de na-vi coram sancto patre locutus est di-cens: ((Viri fratres hic habetis suffi-cienter usque ad diem sanctum Pen-tecostem et nolite bibere de hoc fon-te. Fortis namque est bibendum . Di-cam vobis naturam illius. Quisquisex eo biberit irruet super eum so-por et non evigilat usque dum com-pleantur XXIIII horae. Dum ema-nat de fonte habet soporem aquas etnaturam.)) Acceptaque benedictionepatris reversus est in locum suum.Sanctus autem Brendanus mansit ineodem loco usque in octavas Pente-costem. Nam illorum erat refocilatioavium cantus.

((Sea el esplendor)) y salmodia-ban por el mismo espacio y con lamisma entonacion como en las ala-banzas de la manana. Y de la mismaforma, a la hora tercia este versıculo:((Alabad a nuestro Senor, alabadlo))y ası sucesivamente. A la hora sex-ta: ((Ilumina tu rostro Senor sobrenosotros, y apiadate de nosotros.))A la hora nona salmodiaban: ((Heaquı que es bueno y placentero quelos hermanos vivan unidos.)) Ası, dıay noche, las aves alababan al Senory San Brendanus confortaba a sushermanos a lo largo de los ocho dıasde la Pascua. Termino la fiesta, y di-jo San Brendanus: ((Tomad provisio-nes de esta fuente, de la que hastaahora lo unico que hicimos fue la-varnos las manos o los pies.)) Dichoesto, vieron llegar a aquel hombreque tres dıas antes les habıa sumi-nistrado alimentos para la Pascua.Traıa su nave llena de comida y be-bida, que trajo a los pies del santopadre, despues de lo cual se dirigio ael en estos terminos: ((Varones her-manos, aquı teneis suficiente hastaPentecostes, pero no bebais de estafuente, que sus aguas no son ade-cuadas. Os explicare por que. Aquelque bebe de ellas cae en un profun-do sopor, del que no despierta hastapasadas veinticuatro horas.)) Toma-da la bendicion, el hombre volvio allugar de donde venıa. San Brenda-nus permanecio en aquel lugar hastaoctavas de Pentecostes, pues les re-gocijaba en extremo el canto de lospajaros.

27

Page 28: Navigatio Sancti Brendani

Dis vero pentecostem cum sanctusvir cum suis familis cantasset ve-nit illorum procurator portans om-nia quae ad opus diei festi neces-saria erant. Cum autem simul dis-cubuissent ad prandium locutus estillis idem vir Dei dicens: ((Restatvobis magnum iter. Accipite de is-to fonte vestra vascula plena et pa-nes siccos quos potestis observare inalium annum. Ego quidem vobis tri-buam quantum vestra navis potestportare.))

El mismo dıa de Pentecostes,mientras cantaba el santo varonacompanado de su familia llego has-ta ellos un enviado con todo lo nece-sario para la celebracion de la fies-ta. Como se echase con ellos paracomer, les dijo: ((Aun os queda unlargo camino. Llenad de esta fuen-te vuestros vasos y tantos panes se-cos como necesiteis para un ano. Yoos proporcionare todo lo que podaiscargar en vuestra nave.))

28

Page 29: Navigatio Sancti Brendani

XIV

Cum autem hoc perfinitum esset ac-cepta benedictione reversus est in lo-cum suum. Sanctus vero Brendanuspost octo dies fecit navim onerari deomnibus quae sibi tribuit predictusvir et de illo fonte omnia vasculaimpleri fecit. Ductis autem omnibusad litus ecce predicta avis cito volatuvenit et resedit super proram navis.Et vero vir Dei agnovit quod aliquidsibi voluisset indicare. Tunc huma-na voce ait predicta avis: ((Nobiscumcelabrabitis diem sanctum Paschaeet istud tempus preteritum in futuroanno. Et ubi fuistis in isto anno incena Domini ibi eritis (in anno) fu-turo in praesenti die. Similiter noc-tem dominicam paschae celebrabitisubi prius celebrastis super dorsumJasconii. Invenietis quoque insulamet post octo menses quae vocatur in-sula familiae Albei et ibi celebrabitisNativitatem Domini.)) Et cum haecnarrasset reversa est in locum suum.Fratres vero ceperunt extendere velaet navigare in oceanum et aves can-tabant quasi voce: ((Exaudi nos Deussalutaris noster spes omnium finiumterrae et in mari longe.)) Igitur sanc-tus pater cum sua familia per equoraoceani huc atque illuc agitabatur pertres menses et nihil poterant viderenisi caelum et mare. Reficienbanturautem semper per biduum aut tri-duum.

Terminada la comida, aquelhombre tomo la bendicion y volvio asu lugar de origen. Despues de ochodıas, San Brendanus hizo cargar lanave con todo aquello que el ante-dicho varon les habıa suministradoe hizo llenar todas las vasijas delagua de aquella fuente. Cuando seencontraban ya en la playa, el ave seacerco en rapido vuelo y se poso so-bre la proa. Conocio el santo varonque algo querıa indicarle. Entonces,con voz humana, dijo el ave: ((El anoque viene celebrareis con nosotrosel dıa santo de Pascua, y los dıasanteriores que habeis estado aquı.Donde estuvısteis este ano, estareisel proximo, celebrando la cena delSenor. E igualmente la noche del do-mingo de Pascua la celebrareis don-de lo hicısteis por primera vez, so-bre el dorso de Jasconius. Encon-trareis tambien despues de ocho me-ses una isla llamada de la familia deAlbes y allı celebrareis la natividaddel Senor.)) Dicho esto, volvio a sulugar. Los hermanos dieron la vela yse hicieron a la mar, y las aves canta-ban al unısono: ((Escuchanos Senorsalvador, esperanza nuestra en losconfines de la tierra y el ancho mar.))Durante tres meses fueron llevadosde aquı alla sobre el oceano, sin vermas que cielo y mar. Descansabansiempre cada dos o tres dıas.

29

Page 30: Navigatio Sancti Brendani

XV

Quadam vero die apparuit illis insu-la non longe. Et cum appropinquas-sent ad litus, traxit illos ventus inparte. Qui ita per XL dies per in-sulae circuitum navigabant nec po-terant portum invenire. Fratres ve-ro qui in navi erant, ceperunt Do-minum deprecare cum fletu et illisadiutorium prestaret. Vires enimillorum prae nimia lassitudine pae-ne defecerant. Cum autem perman-sissent in crebris orationibus par tri-duum et in abstinentia, apparuit illisportus angustus, tantum unius re-ceptionis et apparuerunt illis ibi-dem duo fontes, unus turbidus et al-ter clarus. Porro fratres festinabantcum vasculis ad hauriendam aquam.Intuens vir dei illos dixit: ((Filioli,nolite peragere illicitam rem sine li-centia seniorum qui in hac insulacommorantur. Tribuent namque vo-bis has aquas spontanee quas modovultis furtim bibere.))

Cierto dıa aparecio ante ellos, nomuy lejos, una isla. Pero cuando seacercaban a la playa, el viento losalejaba y de esta forma navegaronalrededor de la isla durante cuarentadıas, sin poder entrar a puerto. Loshermanos rogaban entre lagrimas alSenor que los socorriese, pues casifaltaban las fuerzas debido al ex-tremo cansancio. Multiplicaron losrezos y ayunaron durante tres dıasy entonces encontraron un estrechoentrante, capaz solo para una em-barcacion, y habıa allı dos fuentes,una clara y otra turbia. Enseguidase apresuraron los hermanos con susvasos a llenar agua, y viendolos elvaron de Dios les dijo: ((Hijos mıos,no tomeis nada ilıcitamente, sin per-miso de los mayores que viven en es-ta isla. Ellos os ofreceran de buengrado las aguas que ahora quereistomar furtivamente.))

30

Page 31: Navigatio Sancti Brendani

XVI

Igitur descendentibus illis de navi etconsiderantibus qua parte ituri es-sent, occurit eis senex nimiae gravi-tatis capillis niveo candore et facieclarus qui tribus vicibus se ad te-rram prostravit antequam osculare-tur virum dei. At vero Sanctus Bren-danus et qui cum eo erant elevave-runt eum de terra. Osculantibus au-tem se invicem, tenuit manum sanc-ti patris idem senex et ibat cum illoiter unius stadii usque ad monaste-rium.

Y ası, habiendo bajado de la na-ve y considerando hacia donde se di-rigirıan, llego hasta ellos un ancianode pelo blanco, expresion grave yrostro esclarecido que por tres vecesse postro en tierra antes de besar alvaron de Dios. San Brendanus y sushermanos lo ayudaron a levantarse.Despues de que se besaran mutua-mente, el anciano tomo la mano delsanto padre y lo condujo breve tre-cho(1) hasta llegar al monasterio.

31

Page 32: Navigatio Sancti Brendani

XVII

Tunc Sanctus Brendanus cum fra-tribus suis stetit ante portam(1) mo-nasterii et dixit seni: ((Cuius est is-tud monasterium aut (quis) praeestilli vel unde sunt qui commoran-tur ibi?)) Itaque sanctus pater diver-sis sermonibus interrogabat et num-quam poterat ab illo unum respon-sum suscipere, sed tantum incredi-bili mansuetudine insinuabat. Sta-tim ut agnovit sanctus pater illiusloci decretum, fratres suos admone-bat dicens: ((Custodite ora a locutio-nibus ne polluantur isti fratres pernostram scurrilitatem.)) His inter-dictis verbis ecce XI fratres occu-rerant obviam cum capsis et cruci-bus et hymnis, dicentes istud capi-tulum: ((Surgite sancti de mansioni-bus vestris et proficiscimini obviamcum capsis veritati. Locum sanctifi-cate, plebem benedicite, et nos famu-los vestros in pace custodire digne-mini.)) Finito iam praedicto versicu-lo, pater monasterii osculatus estSanctum Brendanum et suos sociosper ordinem. Similiter et sui famu-li osculabantur familiam sancti viri.Data pace vicissim, duxerunt illos inmonasterium, sicut mos est in oc-cidentalibus partibus fratres ducereper orationes. Post haec abba mo-nasterii cum monachis ceperunt la-vare pedes hospitum et cantare istamaritiphonam ((Mandatum novum dovobis.))

Entonces San Brendanus y sushermanos se detuvieron a las puer-tas del monasterio e interrogo al an-ciano: ((¿De quien es este monaste-rio? ¿Quien lo dirige? ¿De dondeson los que en el viven?)) Y ası elsanto padre de diversas formas lepreguntaba, sin obtener respuestadel anciano, que solo mostraba unaincreıble mansedumbre. Enseguidaadvirtio el santo padre el voto de si-lencio que se observaba en aquel lu-gar, y dijo a sus hermanos: ((Cuidadde abrir vuestra boca, no contami-nemos a estos padres con nuestrasbufonadas.)) Dijo esto y he aquı queles salieron al paso once hermanoscon sus cajas(1), cruces e himnos,recitando ası: ((Levantaos santos devuestras moradas y salid al camino.Santificad el lugar, bendecid al pue-blo y dignaos guardar en paz a estosvuestros siervos.)) Terminaron esteversıculo y el abad del monasteriobeso a San Brendanus, y a sus her-manos por orden. De igual forma,sus sirvientes besaban a la familiadel santo varon. Dada mutuamentela paz entre ellos, los condujeron almonasterio y como es costumbre ha-cia occidente invitaron a los herma-nos a orar. Despues de esto, el abadcon sus monjes lavaron los pies a sushuespedes y cantaron el ((Mandatonuevo os doy.))

32

Page 33: Navigatio Sancti Brendani

XVIII

His finitis cum magno silentio duxitillos ad refectorium et pulsato signolavatisque manibus fecit omnes resi-dere. Iterum pulsato secundo signosurrexit unus ex fratribus patris mo-nasterii et cepit ministrare mensampanibus miri candoris et quibusdamradicibus incredibilis senoris. Sede-bant autem mixti (fratres) cum hos-pitibus per ordinem. Et inter duosfratres semper panis integer pone-batur. Idem minister pulsato signoministrabat potum fratribus. Abbasquoque hortabatur cum magna hila-ritate fratribus dicens: ((Ex hoc fontequem hodie furtim bibere voluistis,ex eo modo facite caritatem cum io-cundidate et timore Domini. Ex aliofonte turbido quem vidistis lavan-tur pedes fratrum cotidie, quia omnitempore calidus est. Panes vero quosmodo videtis ubi preparantur igno-tum nobis est aut quis portat ad nos-trum cellarium. Sed tamen notumest nobis quod ex Dei magna elemo-sina ministrantur servis suis par ali-quam creaturam subiectam. Nos su-mus hie XXIIII fratres. Omnie diehabemus XII panes. In festivitatibuset in dominicis diebus integros panessingulis fratribus addidit Deus ut ce-nam habeant ex fragmentis.))

Cuando hubo terminado, loscondujo con gran silencio al refecto-rio y dando una senal, ya con las ma-nos lavadas, hizo que todos se sen-taran. A una nueva senal uno de loshermanos del abad del monasteriocomenzo a servir la mesa con pa-nes de maravillosa blancura y algu-nas raıces de delicioso sabor. Esta-ban los hermanos intercalados en lamesa con los invitados. Y entre ca-da dos hermanos habıa un pan. Elmismo hermano que habıa servidola comida a una senal era tambienel que servıa la bebida. Con granalegrıa hablaba ası el abad: ((Fuegracioso ver como os abstenıais hoyde beber furtivamente de la fuentey al mismo tiempo mostrasteis ca-ridad y temor de Dios. La otra, laque esta turbia, es donde los herma-nos lavan sus pies cada dıa, ya queesta calida siempre. Los panes queestais viendo no sabemos donde sepreparan ni quien los trae. Pero esclaro que son limosna de Dios, ofre-cida a sus siervos a traves de algu-na criatura que cumple su voluntad.Somos aquı veinticuatro hermanos.Cada dıa tenemos doce panes, perolos domingos y fiestas tenemos unpan para cada uno, de forma que so-bre para la cena.))

33

Page 34: Navigatio Sancti Brendani

((Modo in adventu vestro dupplicemannonam habemus et ita donavitnobis Christus a tempore sancti Pa-tricii et sancti Albei, patris nos-tri usque modo post octoginta an-nos. Attamen senectus aut languorin membris nostris minime amplifi-catur. In hac insula nihil ad come-dendum indigemus quod igni para-tur. Neque frigus neque aestus su-perat nos unquam. Sed cum tempusmissarum venit aut vigiliarum in-cenduntur luminaria in nostra eccla-sia quae duximus nobiscum de terranostra, divina praedestinatione, etardent usque ad diem, et non immi-nuitur ullum ex illis luminaribus.))

((Si hoy tenemos doble numerode panes se debe a vuestra llegada.Esto ocurre ası desde tiempos de lossantos patriarcas San Patricio y SanAlbes, hace por lo menos ochentaanos, a pesar de lo cual ni enveje-cemos ni pierden vitalidad nuestrosmiembros. Aquı no nos falta de na-da que pueda prepararse al fuego,ni nos resultan molestos el verano oel invierno. Cuando llega la hora dela vigilia o de la misa, las lumina-rias que con ayuda de Dios trajimoscon nosotros de nuestra tierra se en-cienden y arden sin consumirse has-ta que llega el dıa.))

34

Page 35: Navigatio Sancti Brendani

XIX

Postquam autem biberunt tribus vi-cibus, abbas solito more pulsavitsignum et fratres unanimiter cummagno silentio et gravi labore leva-verunt se a mensa, antecedentes pa-tres ad ecclesiam. Gradiebantur ve-ro post illos sanctus Brendanus etpraedictus pater monasterii. Cumergo entrassent in ecclesiam, eccealii XII fratres obviam illis, flecten-tes genua cum alacritate. Sanctusvero Brendanus cum illos vidisset,dixit: ((Abba, cur isti nobiscum nonmanducaverunt?)) Cui ait: ((Proptervos, quia non potuit nostra mensanos omnes capere in unum. Modoreficientur et nihil illis deerit. Nosautem in ecclesiam et cantemus ves-peras ut fratres nostri qui modo re-ficientur possint ad tempus cantarepost nos.)) Dum autem perfinissentdebitum vespertinale, cepit SanctusBrendanus considerare quomodo illaecclesia erat aedificata. Erat enimquadrata quam longitudinis tam la-titudinis et habebat septies tria lu-minaria tria vero ante altare quoderat in medio, et bina ante alia al-taria. Erant autem altaria de crista-llo quadrata facta et eorum vasculasimiliter ex cristallo, id est patenaeet calices et urceoli(1) et cetera vasaquae pertinebant ad cultum divinumet sedilia XXIIII per circuitum ec-clesiae.

Despues de que hubiesen bebi-do por tres veces, el abad, como eracostumbre, dio una senal y los her-manos de forma disciplinada y res-petuosa se levantaron de la mesa ysiguieron a los padres a la iglesia.Caminaban tras ellos San Brenda-nus y el abad del monasterio. Al en-trar en la iglesia se cruzaron a do-ce hermanos, quienes diligentemen-te se arrodillaron. Al verlos dijo SanBrendanus: ((Padre, ¿por que estosno han comido?)) A lo que respon-dio el abad: ((Por causa vuestra, yaque no cabemos todos en la mismamesa. Ahora comeran ellos, y nadales va a faltar. Cantemos nosotrosahora vısperas de forma que ellos, alterminar de comer puedan tambiencantar.)) Mientras terminaban el ofi-cio de vısperas, pudo San Brendanusconsiderar el modo en que aquellaiglesia estaba edificada. Era de plan-ta cuadrada, tan larga como ancha,y tenıa siete luminarias de tres bra-zos, tres ante el altar principal, y dosdelante de cada uno de los dos al-tares laterales. Los altares eran decristal, ası como los calices, vasos,patenas, cantarillos y, en fin, todolo necesario para el culto divino yveinticuatro asientos dispuestos enderredor.

35

Page 36: Navigatio Sancti Brendani

Locus vero erat ubi abbas sedebat in-ter duos choros. Incipiebat enim abillo una turma et in illum finiebat etalia turma similiter. Nullus ex utra-que parte erat ausus inchoare ver-bum nisi praedictus abbas. Non inmonasterio ulla vox aut ullus strepi-tus. Nihil ibi quisque praesumebat.Si aliquod opus necesse fuisset ali-cui fratri, ibat ante abbatem et ge-nuflectebat coram illo postulans incorde suo quae fieri necesse fuerat.Statim sanctus pater accepta tabulaet grafio per revalationem Dei scri-bebat et dabat fratri qui ab illo con-silium postulabat. Cum autem Sanc-tus Brendanus haec omnia intra seconsideraret, dixit ei abbas: ((Pater,iam tempus est ut revertamur ad re-fectorium, ut omnia fiant cum lu-ce.)) Et ita fecerunt ad hunc mo-dum in cena sicut ad prandii refec-tionem fecerant. Finitis omnibus se-cundum ordinem cursus diei, om-nes cum magna alacritate festina-bant ad completorium. At vero ab-bas inchoabat predictum versiculum,id est ((Deus in adiutorium meumintende)) et dabant simul honoremTrinitati: ((Iniuste egimus, iniquita-tem fecimus. Tu qui pius es paterparce nobis Domine. In pace in idipsum dormiam et requiescam, quo-niam tu Domine singulariter in speconstituisti me.)) Post haec canta-bant quod pertinet ad hanc horam.Iam consummato ordine psallendi,omnes egrediebantur foras fratres adillorum singulas cellulas, accipien-tes secum hospites. Abbas vero cumSancto Brendano residebat in eccle-sia expectantes adventum luminis.

El abad se sentaba entre doscoros de monjes, a ninguno de loscuales le estaba permitido hablar. Niuna voz, ni un estrepito se escucha-ban en el monasterio. Cuando unode los hermanos necesitaba de algo,se dirigıa al abad, se arrodillaba einterrogaba en su corazon que debıahacer. Entonces el abad tomaba unatablilla y un estilo y escribıa por re-velacion divina la respuesta, que en-tregaba al postulante. San Brenda-nus reflexionaba sobre todas estascosas y finalmente se dirigio al abad:((Padre, ya es tiempo de que volva-mos al refectorio, para tener luz.)) Yası hicieron en la cena, como antesen el almuerzo. Terminaron segun larutina diaria y se apresuraron todosalegremente para cumplir la ulti-ma hora del oficio divino. El abadentonaba aquel versıculo que dice:((Dios, acude en mi ayuda.)) y hon-raban todos a la Trinidad diciendo:((Obramos injustamente y pecamos.Tu Senor que eres padre piadoso,intercede por nosotros. En tu mis-ma paz dormire y descansare por-que tu Senor me infundiste la espe-ranza.)) Despues de esto cantaron lossalmos propios de la hora y al ter-minar cada uno se retiro a su celda,llevando tambien a los invitados. Elabad sin embargo, acompanado deSan Brendanus, esperaba en la igle-sia la llegada de la luz.

36

Page 37: Navigatio Sancti Brendani

Interrogavit vero beatus Brendanussanctum patrem de illorum silen-tio et de conversione, quomodo itapotuissent in humania carne. Tuncpredictus pater cum immensa reve-rentia et humilitate respondit: ((Abbacoram christo meo fateor; octogin-ta anni sunt postquam venimus inhanc insulam. Nullam vocem audi-mus humanam excepto quando can-tamus Deo laudes. Inter nos XXIIIIvox non excitatur nisi per signumdigiti aut oculo rem tantum a maio-ribus natu. Nullus ex nobis sus-tinuit infirmitatem carnis aut spi-rituum qui vagantur circa huma-num genus postquam veninus in is-tum locum.)) Sanctus Brendanus ait:((Licet nobis nunc hic esse annon?))Qui ait: ((Non licet quia non est Deivoluntas. Cur me interrogas pater?Nonne revelavit tibi Deus quae teoportet facere antequam hunc venis-ses ad nos? Te enim oportet rever-ti ad locum tuum cum XIIII fratri-bus tuis. Ibi enim preparavit Deuslocum sepulturae duo vero qui super-sunt, unus peregrinabitur in insu-la anachoritarum. Porro alter morteturpissima condemnabitur apud in-feros.)) Cum haec inter se loqueren-tur ecce illis videntibus sagitta igneadimissa per fenestram incendit om-nes lampades quae erant positae an-te altaria. Confestimque, reversa estforas predicta sagitta. Tamen lumenpretiosum remansit in lampadibus.Iterum interrogavit beatus Brenda-nus:

San Brendanus interrogo al abadsobre el silencio que allı se obser-vaba, y sobre como habıa sido po-sible aquella mutacion de la carnemortal que habıan experimentado.Entonces el abad, con enorme hu-mildad y reverencia respondio: ((Meconfieso ante Cristo; hace ya ochen-ta anos que llegamos a la isla. Noescuchamos voz alguna, salvo cuan-do cantamos alabanzas al Senor. En-tre nosotros no se levanta una voz,bastan senales con los dedos o la mi-rada y esto solo entre los de mayoredad. Ninguno de nosotros ha su-frido la enfermedad o a los espıri-tus que vagan alrededor del generohumano desde que llegamos a estelugar.)) Dijo San Brendanus: ((¿Nosesta permitido quedarnos?)) A lo querespondio el abad: ((No os esta per-mitido, porque no es la voluntad deDios. ¿Por que me preguntas? Aca-so no te revelo Dios que has de ha-cer antes de que llegases aquı? De-beras volver a tu lugar de origen conlos catorce hermanos que te acom-panan. Para los dos que quedan deaquellos tres que se unieron a vo-sotros preparo Dios ya sus sepultu-ras. Uno de ellos peregrinara a la is-la de los anacoretas. Mas adelante,el otro sera condenado al infierno ytendra muerte vergonzosa.)) Apenastermino de hablar cuando contem-plaron una flecha ignea que penetra-ba por una ventana, encendıa todaslas lamparas que habıa ante los alta-res y volvıa a salir. Quedaron las lu-minarias ardiendo con luz preciosa,y volvio a preguntar San Brendanus:

37

Page 38: Navigatio Sancti Brendani

((A quo extinguentur mane lumina-ria?)) Cui ait sanctus pater: ((Veniet vide sacramentum huius rei. Ec-ce tu vides candelas ardentes in me-dio vasculorum. Tamen nihil de eisexuritur ut minus sint aut decres-cant neque remanebit mane ulla fa-villa quia spiritale lumen est.)) Sanc-tus Brendanus ait: ((Quomodo potestin corporali creatura lumen incorpo-rale corporaliter ardere?)) Responditsenex: ((Nonne legisti rubum arden-tem in monte Sinai? Et tamen re-mansit ipse rubus illesus ab igne.))Et vigilantibus totam noctem usquead mane, Sanctus Brendanus petivitlicentiam proficiscendi in suum iter.Cui ait senex: ((Non pater. Tu debesnobiscum celebrare nativitatem Do-mini usque ad octabas Epiphaniae.))Mansit igitur sanctus pater cum suafamilia per predictum tempus cumXXIIII patribus in insulam quae vo-catur insula familiae Albei. Transac-tis autem festivitatibus, accepta an-nona et benedictione sanctorum vi-rorum beatus Brendanus cum suissequacibus tetendit vela in oceanumnaviculae suae quantocius(2) et siveper navigium sive per vela ferebaturnavis per diversa loca usque (in) ini-tium Quadragesimae(3).

((¿Y quien las apagara manana?))El abad le respondio: ((Ven, y con-templa este hecho sagrado. Mira lascandelas que arden en medio de susrecipientes. No hay nada que se que-me ni se consuma, y manana no que-dara ni una pavesa, porque esta luzes luz espiritual.)) Dijo San Bren-danus: ((¿Y como puede en criatu-ra corporal arder con luz corporeaun ente incorporeo?)) Respondio elanciano: ((¿Acaso no leıste como ar-dio la zarza en el monte Sinaı y nofue sin embargo danada por el fue-go?)) Permanecieron en vigilia todala noche y a la manana pidio SanBrendanus licencia para continuarsu viaje. Dijo el abad: ((No hermano,debes celebrar con nosotros el naci-miento del Senor, y quedarte hastaoctavas de Epifanıa.)) Y ası perma-necio el santo padre con sus herma-nos en la isla, acompanando a losveinticuatro monjes. Terminaron lasfestividades, se aprovisionaron y conla bendicion de aquellos santos varo-nes San Brendanus y los suyos ten-dieron vela y se hicieron a la mar sinmas demora y ası, a veces remando,a veces impulsados por el viento, re-corrieron el oceano hasta principiosde Cuaresma.

38

Page 39: Navigatio Sancti Brendani

XX

Quadam autem die viderunt insu-lam a regione non longe ab illis.Cum fratres illam vidissent cepe-runt acriter navigare quia iam val-de vexati erant fame et siti. Antetriduum enim deficit victus et po-tus. At vero cum sanctus pater be-nedixisset portum et omnes exissentde navi invenerunt fontem lucidis-simum et herbas diversas ac radi-ces in circuitu fontis diversaque ge-nera piscium discurrentes per al-veum in mare. Sanctus vero Bren-danus fratribus suis ait: ((Deus de-dit nobis hic consolationem post la-borem. Accipite pisces quantum suf-ficit ad nostram cenam atque assa-te eos igni. Colligite herbas et radi-ces quas Dominus servis suis prepa-ravit.)) Et ita fecerunt. Cum autemeffudissent aquam ad bibendum, di-xit vir dei: ((Fratres cavete ne su-pra modum utamini his aquis, negravius vexentur corpora vestra.)) Atvero fratres inequaliter diffinitionemviri dei considerabant et alii singu-los calices bibebant, alii binos cete-ri vero ternos in quos irruit soportrium dierum et noctium, in aliosquoque duorum dierum in reliquosvero unius diei et noctis. At sanctuspater sine intermissione deprecaba-tur Dominum pro fratribus suis quodper ignorantiam contigerit illis talepericulum. Transactis his tribus die-bus dixit fratribus suis sanctus pa-ter:

Cierto dıa avistaron una isla nolejos de donde estaban. Al verlacomenzaron a remar con vehemen-cia, porque ya sentıan el castigo delhambre y la sed, pues hacıa tres dıasque les faltaba la comida y la be-bida. Alcanzaron la isla, San Bren-danus bendijo el lugar y bajaron dela nave. Entonces encontraron unafuente clarısima; sus orillas estabanllenas de hierbas y raıces diversas ydiscurrıan en su seno hasta el marpeces de varias especies. San Bren-danus dijo a sus hermanos: ((Diosnos dio este consuelo despues deltrabajo. Tomad los peces que seansuficientes para preparar la cena yasadlos al fuego. Tomad tambien delas hierbas y raıces que Dios ha pre-parado para sus siervos.)) Y ası sehizo. Tomaron agua para beber yadvirtio el varon de Dios: ((Cuidadono abuseis de este agua, no empeorevuestro estado.)) Pero cada uno en-tendio de una forma la advertenciay ası unos bebieron una copa, otrosdos y otros tres copas, sobre los quecayo un sopor que a los ultimos lesduro tres dıas, dos dıas a los segun-dos y un dıa a los que solo tomaronuna copa. El santo padre rogaba aDios sin descanso por sus hermanos,a quienes por ignorancia habıa acon-tecido aquel peligro. Transcurrieronlos tres dıas y dijo el santo padre:

39

Page 40: Navigatio Sancti Brendani

((Fratres fugiamus istam mortem nedeterius(1) nobis contingat. Domi-nus enim dedit nobis pastum et vosfecistis inde detrimentum. Egredi-mini igitur foras de hac insula et ac-cipite dispendia de istis piscibus at-que preparate quantum necesse estper triduum usque in Cenam Domi-ni. Similiter de aqua singulos calicesfratribus per singulos dies et ex radi-cibus equaliter.)) Onerantibus autemnavim de omnibus quae vir Dei pre-ceperat, tetenderunt vela et ceperuntnavigare in oceanum contra septen-trionalem plagam. Porro post tresdies et noctes, cessavit ventus et ce-pit mare esse quasi coagulatum praenimia tranquillitate. Sanctus paterdixit: ((Mittite remiges in navin, etlaxate vela. Ubicumque vult Deusenim gubernare illam, faciat.)) Fe-rebatur itaque navis per diversa lo-ca oceani circiter per XX dies. Posthaec igitur ventum Deus illis susci-tavit prosperum ab occidente contraorientem. Tunc ceperunt simul ten-dere vela in altum et navigare. Refi-ciebant autem semper post triduum.

((Hermanos, alejemonos de estelugar, no nos sucedan cosas peores.Nos dio el Senor alimento y voso-tros abusasteis. Salgamos de aquı ytomad los peces necesarios y pre-parad lo que necesitamos para tresdıas, hasta la Cena del Senor. To-mad tambien para cada uno unacopa de agua por cada dıa y de lamisma forma de las raıces.)) Car-garon pues en la nave todo lo queSan Brendanus habıa determinado,tendieron vela y se hicieron de nue-vo a la mar, en direccion al norte.Despues de tres dıas y tres nochesceso el viento y el mar quedo comosolidificado por su extrema quietud.Dijo el santo padre: ((Recoged los re-mos y soltad la vela(1). Dios diri-gira la nave alla donde sea su volun-tad.)) Y ası la nave fue impulsadadurante casi veinte dıas. Despues deesto, Dios movio el viento, que so-plaba de occidente a oriente, y vol-vieron a navegar a vela. Descansa-ban siempre cada tres dıas.

40

Page 41: Navigatio Sancti Brendani

XXI

Quadam vero die apparuit illis in-sula a longe quasi nubes dixitqueSanctus Brendanus: ((Filioli cognos-citis vos illam insulam?)) At illi di-xerunt: ((Minime.)) At ille ait: ((Egoautem cognosco. Ipsa est enim illainsula in qua fuimus altero annoin Cena Domini ubi noster bonusprocurator commoratur.)) Tunc fra-tres ceperunt navigare acriter praegaudio, quantum vires eorum pote-rant sustinere. Cum haec vidisset virDei dixit: ((Nolite pueri stulte fa-tigare membra vestra. Nonne Deusomnipotens est gubernator et nau-tor nostrae naviculae? Dimittite si-bi quia ipse dirigit nostrum iter si-cut vult.)) Cum autem appropinquas-sent ad litus praedictae insulae oc-curit illis obviam in navicula idemprocurator et duxit illos ad portumubi preterito anno descenderunt denavi magnificans Deum et osculanspedes singulorum incipiens a sanctopatre usque ad novissimum dicens :((Mirabilis Deus in sanctis suis)), us-que ((benedictus Deus)). Finito iamversiculo et omnibus ablatis de na-vi extendit tentorium et preparavitbalneum. Erat enim cena Domini etinduit omnes fratres novis vestimen-tis et fecit illorum obsequium per tri-duum.

Otro dıa, aparecio una isla en lalejanıa, como una nube. Dijo SanBrendanus: ((Hermanos, ¿conoceisaquella isla?)) Y respondienron: ((Enabsoluto.)) Dijo el santo: ((Yo sı laconozco. Es la misma isla en don-de estuvimos el ano pasado para laCena del Senor, donde mora nues-tro buen procurador.)) Entonces loshermanos comenzaron a remar contodas sus fuerza, por la alegrıa queesta noticia les produjo. Al verlosel varon de Dios les dijo: ((No fati-gueis vuestros miembros inutilmen-te. ¿Acaso no es Dios omnipotente elpatron y piloto de esta nave? Aban-donaos a El, porque El guıa nuestranave segun su voluntad.)) Al acer-carse a la costa, les salio al encuen-tro en una pequena embarcacion elmismo procurador y los condujo almismo puerto donde habıan toma-do tierra el ano anterior. Alabando aDios les beso los pies, desde el santopadre hasta el ultimo de sus acom-panantes, recitando aquel versıculoque comienza con ((Admirable es elSenor en sus santos)) hasta donde di-ce ((bendito sea Dios)). Termino derecitar el versıculo y, habiendo yabajado todos de la nave, monto latienda y preparo el bano. Era la fes-tividad de la Cena del Senor y vis-tio con nuevas ropas a los hermanosy los agasajo durante tres dıas.

41

Page 42: Navigatio Sancti Brendani

Fratres quoque Passionem Domi-ni celebrantes cum magna diligen-tia usque in Sabbatum morabantursanctum. Finitis ordinibus diei sab-bati immolatisque victimis spirita-libus Deo atque cena consummatadixit idem procurator ad sanctumBrendanum et ad illos qui cum eoerant: ((Proficiscimini et ascenditenavim ut celebretis sanctam domini-cam noctem resurrectionis ubi cele-brastis altero anno et diem similiterusque in, sextam horam. Postea na-vigate ad insulam quae vocatur pa-radisus avium ubi fuistis praeteritoanno a Pasca usque ad octabas pen-tecosten et asportate vobiscum om-nia quae necessaria sunt de cibo etpotu. Ego vero visitabo vos die domi-nica altera.)) Et ita fecerunt. Onera-vit autem ipse navim panibus et potuac carnibus et ceteris deliciis quan-tum poterant capere. Sanctus Bren-danus data benedictione ascendit innavim et ceperunt statim navigaread aliam insulam. Cumque appro-pinquassent ad locum ubi ascende-re debuissent de navi apparuit illiscacabus quem altero anno dimise-runt. Tunc Sanctus Brendanus as-cendens de navi cum suis fratribuscepit cantare (h)ymnum trium pue-rorum usque in finem. Finito au-tem predicto (h)ymno vir dei admo-nebat suos fratres dicens: ((O Filio-li vigilate et orate ut non intretisin temptationem. Considerate quo-modo Deus subiugat immanissimambestiam subtus(1) nos sine ullo im-pedimento.)) Fratres vero vigilabantsparsim per illam insulam ad vigi-lias matutinas.

Con gran diligencia celebraronlos hermanos la Pasion del Senor ypermanecieron allı hasta el SabadoSanto. Cuando terminaron el oficiodivino de ese dıa, acabada ya la ce-na, dijo el procurador a San Brenda-nus y a los que con el iban: ((Partidy subir a vuestra nave para que ce-lebreis la noche del Domingo de Re-surreccion en el mismo lugar y hastala misma hora en el que celebrasteisel ano pasado. Despues navegad has-ta el paraıso de las aves, donde es-tuvisteis desde Pascua hasta octavasde Pentecostes, y llevad con voso-tros todo lo que necesiteis de comiday bebida. Yo os visitare al siguien-te domingo.)) Y ası lo hicieron. Elmismo cargo la nave de San Bren-danus con panes y bebida y carne yotras delicias, tantas como cupieron.Le dio la bendicion el santo varon,subieron todos a la nave y navega-ron hacia la siguiente isla. Cuandose estaban acercando al lugar don-de debıan bajar de la nave encon-traron la marmita que habıan per-dido el ano anterior. Entonces SanBrendanus, bajando de la nave consus hermanos comenzo a cantar el((himno de los tres ninos (1))), hastasu fın. Cuando termino, advirtio conestas palabras a sus hermanos: ((¡Ohhermanos! Estad atentos y orad, nocaigais en la tentacion. Consideradla forma en que Dios sujeta bajonosotros a la enorme bestia, sin es-fuerzo alguno.)) Los hermanos per-manecieron en vela, dispersos por laisla, hasta la vigilia matutina.

42

Page 43: Navigatio Sancti Brendani

Postea omnes sacerdotes singulasmissas Deo offerebant usque ad ter-tiam horam. Tunc Sanctus Bren-danus immolavit agnum immacula-tum Deo et dicabat fratribus: ((In al-tero anno hic celebravi resurrexio-nem Domini. Similiter ita volo ethoc anno.)) Ac inde profecti sunt adinsulam avium. Appropinquantibusautem ad portum destinatum ipsiusinsulae omnes aves cantabant quasiune voce dicentes: ((Salus Deo nostrosedenti super thronum et agno.)) Etiterum ((Dominus Deus illuxit nobis.Constituite(2) diem solem in con-densis(3) usque ad cornu altaris.))Tam vocibus quam alis resonabantdiu quasi dimidium horae usque dumsanctus pater cum sua sancta fa-milia et omnibus quae erant in na-vi egressus fuisset et resedisset intentorio suo. Cumque ibi cum suisfamulis celabrasset festa Paschaliapraedictus iam procurator venit adillos sicut praedixerat in die domini-ca in octabas Paschae portans secumomnia alimonia quae ad usum vitaehumanae pertinent. Cum autem re-sedissent ad mensam ecce predictaavis resedit in prora naviculae exten-sis alis strepitum faciens sicut so-nitum organi magni. Agnovit igitursanctus quia volebat ei aliquid indi-care. Ait namque eadem avis ((Deusomnipotens et clemens praedestina-vit vobis IIII loca per IIII temporadum finiantur VII anni peregrina-tionis vestrae id est cenam Dominicum vestro procuratore qui praesensest omni anno.))

Ofrecieron despues misas hastala hora tercera. Entonces San Bren-danus inmolo a Dios un cordero in-maculado, y decıa a sus hermanos.((El ano pasado celebramos aquı laresurreccion del Senor. Ası quierohacerlo este ano.)) Ası lo hicieron, ypartieron despues hacia la isla de lasaves. Segun se aproximaban a puer-to, cantaban al unısono: ((Salvo seanuestro Senor que se sienta en eltrono, y salvo el Cordero.)) Y tam-bien: ((El Senor Dios nos ilumina.Acercaos en procesion a la esquinadel altar.(2))) Resonaron las voces ylas alas durante media hora, hastaque todos hubieron descendido de lanave y tomado asiento en la tienda.Celebraron allı la fiesta de Pascuay despues llego el antedicho procu-rador, como habıa anunciado, el do-mingo, octavas de Pascua, trayendoconsigo todas las provisiones nece-sarias a la vida humana. Se senta-ron a la mesa y he aquı que el avevolvio a posarse sobre la proa de lanave, extendidas las alas y haciendoestrepito como de gran instrumentomusical. Conocio el santo que el avequerıa indicarle algo, y en efecto di-jo: ((Dios omnipotente os ha predes-tinado para que habiteis en cuatrolugares distintos a lo largo del ano,y ası hasta que terminen los sietede vuestra peregrinacion, con la Ce-na del Senor que celebrareis con es-te vuestro procurador, presente cadaano.))

43

Page 44: Navigatio Sancti Brendani

((In dorso beluae Pascha celebrabi-tis; nobiscum festa paschalia usquein octabas Pentecosten. Apud fami-liam Albei nativitatem Domini cele-brabitis. Post VII vero annos antece-dentibus magnis ac diversis pericli-tationibus invenietis terram Repro-missionis sanctorum quam quaeritiset ibi habitabitis XL diebus et posteareducet vos Deus ad terram nativita-tis vestrae.)) Sanctus pater ut audivitprostravit se ad terram coram fra-tribus suis referens gratias et laudessuo salvatori.

((En la espalda de la bestia laPascua; con nosotros los dıas de Pas-cua, hasta octavas de Pentecostes.Junto a la familia de Albes el na-cimiento del Senor. Pasados los sie-te anos, despues de grandes y di-versos peligros alcanzareis la Tie-rra de Promision de los Santos quebuscais, y habitareis allı por espa-cio de cuarenta dıas al termino delos cuales Dios os conducira de nue-vo a vuestra tierra.)) El santo padrese postro a tierra en presencia de sushermanos dando gracias y alabanzasa su salvador.

44

Page 45: Navigatio Sancti Brendani

XXII

Cum haec perfinisset venerabilis se-nex avis reversa est in locum suum.Porro praedictus procurator finitarefectione dixit: ((Deo adiuvante re-vertar ad vos in die adventus sanc-ti spiritus super apostolos cum dis-pendiis vestris.)) Accepta benedictio-ne sancti patris et omnium qui cumeo erant reversus est in locum suum.Porro venerabilis pater mansit ibi-dem praedictos dies. Consummatisitaque diebus festis Sanctus Bren-danus fratribus suis praecepit pre-parare navigium et implere vasculade fonte. Ducta iam navis ad ma-re ecce praedictus socius cum navionerata escis ad fratres venit. Cumhaec posuisset in naviculam sanctiviri osculatis omnibus reversus estunde venerat. Venerabilis autem pa-ter cum suis sodalibus navigavit inoceanum et ferebatur per XL diesnavis.

Terminando estas alabanzas, elave volvio a su sitio. Entonces elprocurador, terminada la comida,dijo: ((Con la ayuda de Dios vol-vere aquı en el dıa del advenimientodel Espıritu Santo a los apostoles,con provisiones para vosotros.)) Unavez recibidas las bendiciones de SanBrendanus y de los que con el es-taban, volvio a su lugar de origen,mientras los primeros permanecıanen aquel lugar por el espacio esta-blecido. Cuando terminaron los dıasfestivos, San Brendanus insto a sushermanos a que preparasen la na-vegacion y repostasen agua. Esta-ban ya preparados para hacerse ala mar cuando llego el procuradorcon su nave cargada de provisiones.Hecho el traslado de una a otra na-ve beso a cada uno de los herma-nos y volvıo tal como habıa llega-do. El venerable padre con sus com-paneros comenzo una nueva navega-cion y durante cuarenta dıas la navefue impulsada sobre el oceano.

45

Page 46: Navigatio Sancti Brendani

XXIII

Quadam vero die apparuit illisbestia immensae magnitudinis postillos a longe quae iactabat de na-ribus spumas et sulcabat(1) undasvelocissime cursu quasi ad illos de-vorandos. Cum hoc fratres vidissentad Dominum clamabant dicentes:((Libera nos Domine ne nos devoretista belua.)) Sanctus vero Brendanusconfortabat illos dicens: ((Nolite ex-pavescere minime fidei Deus qui estsemper noster defensor ipse nos li-berabit de ore istius bestiae et deceteris periculis.)) At vero cum ap-propinquasset illis antecedebant un-dae mirae altitudinis usque ad na-vim. Quare fratres magis ac ma-gis timebant. Venerabilis quoque se-nex extensis manibus in caelum di-xit: ((Domine libera servos tuos si-cut liberasti David de manu Goliaegigantis; Domine libera nos sicut li-berasti Danielem de lacu(2) leonum;Domine libera nos sicut liberasti Jo-nam de ventre ceti magni.)) His fi-nitis tribus versibus ecce ingens be-lua ab occidente iuxta illos transibatobviam alterius bestiae. Quae sta-tim inivit bellum contra illam ita utignem emisisset ex ore suo. At ve-ro senex fratribus suis ait: ((Videtefilioli magnalia Redemptoris nostri.Videte obedientiam bestiarum crea-tori suo.))

Cierto dıa, aparecio a lo lejostras ellos una bestia de enorme ta-mano que arrojaba espuma por lanariz y surcaba velocısima las olas,tal como si fuese a devorarlos. Alver esto, los hermanos clamabanal Senor: ((Liberanos Senor, no nosdevore esa bestia.)) San Brendanussin embargo los confortaba dicien-do: ((No temais, que la misma fede Dios, siempre defensor nuestro,nos liberara de la boca de esa bes-tia y de otros peligros.)) Al apro-ximarse la bestia a la nave, la an-tecedıa una ola de gran altura, loque infundıa cada vez mas temor alos hermanos. El venerable ancianoentonces, extendiendo los brazos alcielo dijo: ((Senor, libera a tus sier-vos como liberaste a David de ma-nos del gigante Goliat; Senor, libera-nos como liberaste a Daniel de la cis-terna de los leones; Senor, liberanoscomo liberaste a Jonas del viente dela gran ballena.)) Al terminar estaspalabras, vieron una segunda bes-tia que se acercaba desde occiden-te al encuentro de la primera. Arre-metio contra ella enseguida, lanzan-do fuego por la boca. San Brenda-nus dijo a sus hermanos: ((Ved hijosmıos la grandeza de nuestro Reden-tor. Ved la obediencia de las bestiashacia su creador.))

46

Page 47: Navigatio Sancti Brendani

((Tantum modo expectate finem rei.Nihil enim ingerit(3) nobis haecpugna mali sed pro gloria Dei repu-tabitur.)) His dictis misera beluaquae persequebatur famulos Christiinterfecta est in tres partes coramillis et altera post victoriam unde ve-nerat redibat. Altera vero die vide-runt insulam procul arbustam val-de et speciosam. Appropinquantibusautem eis ad illius litus atque as-cendentibus de navi viderunt pos-teriorem partem illius beluae quaeerat interfecta. Ait Sanctus Brenda-nus: ((Ecce quae voluit nos devora-re. Ipsam devorabitis quia nos ex-pectabimus multum tempus in hacinsula. Levate ergo naviculam ves-tram altius in terram et quaeritelocum in ista insula ubi tentoriumvestrum possit stare.)) Ipse sanctuspater predestinavit locum illis ad ha-bitandum. Cum autem fecissent se-cundum preceptum viri Dei ac mi-sissent omnia utensilia in tentoriumdixit Sanctus Brendanus fratribussuis: ((Accipite dispendia vestra deista belua ut sufficiat nobis per tresmenses. Hac enim nocte illud ca-daver devoratum erit a bestiis.)) Illivero usque ad vesperas asportabantcarnes quantum eis opus erat secun-dum mandatum sancti patris. At ve-ro fratres cum haec omnia perfecis-sent dixerunt: ((Abba quomodo pos-sumus hic vivere sine aqua?)) Qui-bus ipse ait: ((Numquid difficilius estDeo vobis tribuere aquam quam vic-tum?))

((Nada malo hemos de esperar deesta lucha, sino que redundara en lagloria de Dios.)) Y en efecto, la bes-tia que perseguıa a los siervos delSenor fue muerta, separada en trespartes ante sus ojos. La segunda,victoriosa, se alejo por donde habıavenido. Otro dıa avistaron a lo le-jos una hermosa y frondosa isla. Alllegar a la playa vieron allı la parteposterior de la bestia que habıa si-do muerta. Dijo San Brendanus: ((Heaquı la bestia que quiso devorarnos.La misma que devoraremos noso-tros, porque vamos a quedarnos mu-cho tiempo en esta isla. Arrastrad lanave hacia tierra y buscad un lugardonde podamos montar la tienda.))El mismo santo padre determino unlugar para habitar. Allı establecie-ron el campamento los hermanos,segun las instrucciones de San Bren-danus, y transportaron los utensiliosnecesarios. Dijo entonces: ((Tomaddel cuerpo de la bestia carne paratres meses. Esta noche, lo que quededel cadaver sera devorado por otrasbestias.)) Y ası estuvieron transpor-tando carne hasta vısperas, segun elmandato del santo padre. Al termi-nar, dijeron: ((Padre, ¿de que modopodremos vivir aquı sin agua?)) A loque respondio: ((Acaso es mas difıcilpara Dios proveeros de agua que decomida?))

47

Page 48: Navigatio Sancti Brendani

((Ite igitur contra meridianam pla-gam insulae istius et invenietis fon-tem lucidissimum et herbes multasac radices et inde mihi dispendia su-mite secundum mensuram.)) Et in-venerunt omnia sicut vir Dei pre-destinavit. Mansit ergo ibi Sanc-tus Brendanus tres menses quia erattempestas in mari et ventus fortis-simus et inequalitas aeris de pluviaet grandine. Fratres vero ibant vide-re de illa belua. Cum autem venis-sent ad locum ubi cadaver erat an-tea nihil invenerunt nisi tantum os-sa. Reversique sunt confestim ad vi-rum Dei dicentes: ((Abba sicut dixistiita est.)) Quibus ille ait: ((Scio filioliquia voluistis me probare si verumdixissem annon. Aliud signum di-cam vobis. (Portio cuiusdam piscishac nocte venit illuc, et cras reficie-mini inde).)) Sequenti vero die exie-runt fratres ad locu et invenaruntsicut vir Dei praedixerat. Et attule-rant quantum poterant portare. Aitautem illis venerabilis pater: ((Istudvero diligenter observate condituminde habebitis necessitatem. Facietenim Dominus serenum tempus ho-die et cras et post cras et cessabitimpetus maris ac fluctuum. Posteaproficiscemini de loco isto.))

((Id hacia el sur y encontrareisuna fuente clarısima y muchas hier-bas y raıces. Tomad de ellas unacantidad adecuada.)) Encontraronefectivamente todo lo que San Bren-danus habıa dicho. Allı permanecie-ron durante tres meses debido almal tiempo. El mar era tempestuo-so, el viento fortısimo y el tiempo re-vuelto, con lluvia y granizo. Un dıalos hermanos se acercaron a ver elcuerpo de la bestia, pero solo halla-ron los huesos. Volvieron apresura-damente adonde estaba el abad di-ciendo: ((Ocurrio como dijiste.)) Yrespondio: ((Se que habeis queridoprobar si dije o no la verdad. Osdire algo: esta noche llegara a la pla-ya otro trozo, del que podreis comermanana.)) Al dıa siguiente, en efec-to, volvieron a la playa y encontra-ron allı lo que San Brendanus habıapredicho. Tomaron todo lo que pu-dieron transportar. Les advirtio elsanto padre: ((Poned en conserva es-to que traeis, porque tendreis nece-sidad de ello. Hoy Dios aplacara eltiempo y pasado manana se cal-mara el mar. Despues, abandonare-mos este lugar.))

48

Page 49: Navigatio Sancti Brendani

XXIV

Transactis autem diebus praedictisprecepit Sanctus Brendanus suis fra-tribus onerare navim et utres imple-re atque alia vascula herbes ac ra-dices ad suum opus colligere quiapraedictus pater postquam fuit sa-cerdos nihil gustavit in qua spiri-tus vitae esset de carne. Onera-tisque omnibus in navim velisqueextensis profecti sunt contra sep-tentrionalem plagam. Quadam ve-ro die videntes insulam longe abillis dixit illis Sanctus Brendanus:((Videtis illam insulam?)) Aiunt illi:((Videmus.)) Dixitque illis: ((Tres po-puli sunt in illa insula unus puero-rum et alius iuvenum tertius veroseniorum. Porro unus ex fratribusnostri illic peregrinabitur.)) Fratresautem interrogabant quisnam essetex eis. Cum autem perseverassent inilla sententia, et videsset illos tristesait: ((Iste est ille frater qui perman-surus est ibi.)) Fuit autem praedic-tus frater unus ex tribus fratribus quisubsecuti sunt sanctum Brendanumde isto monasterio. De quibus prae-dixerat fratribus antea quando as-cenderunt navim in patria sua. Ap-propinquabant ergo fratres ad prae-dictam insulam usque dum navisstetit in litore. Erat autem illa insu-la mirae planitiae in tantum ut illisvideretur equalis mari sine arboribusaut aliquo quod a vento moveretur.

Transcurrieron los dıas predichosy San Brendanus pidio a sus herma-nos cargar la nave y llenar de agualos cueros y otros recipientes y parael recolectar hierbas y raıces, porquedesde que fue sacerdote no gusta-ba de comer carne, por haber estadoanimada de espıritu vital. Hecha lacarga y extendidas las velas partie-ron en direccion norte. Un dıa vie-ron una isla en la lejanıa, y les pre-gunto San Brendanus a sus herma-nos: ((¿Veis aquella isla?)) Y respon-dieron: ((La vemos.)) Y San Brenda-nus: ((Tres pueblos habitan en aque-lla isla: uno de ninos, otro de jovenesy otro de ancianos. Mas adelante,uno de vosotros se quedara allı.)) Loshermanos se preguntaban quien deellos serıa, y como persistiesen en lacuestion y San Brendanus advirtieseque se entristecıan les dijo: ((Este esel que habra de quedarse)), indican-do a uno de aquellos tres que habıanseguido a San Brendanus desde elmonasterio y se habıan unido a laexpedicion en el momento en quepartıan. Se acercaron a la isla has-ta detener la nave en la playa. Eraaquella isla de sorprendente plani-tud y hasta donde veıan tan llanacomo el mismo mar y sin arboles nivegetacion alguna que el viento pu-diese mover.

49

Page 50: Navigatio Sancti Brendani

Valde enim erat speciosa coopertascaltis albis et purpureis. Ibique vi-derunt tren turmas sicut vir Deipraedixerat. Nam inter turmam etturmam spacium erat quasi iactuslapidis de funda et semper ibant hucatque illuc et una turma cantabatstando in uno loco dicens ((Ibuntsancti de virtute in virtutem et vide-bunt Deum Deorum in Sion.)) Dumuna turma perfiniebat illum versicu-lum altera turma stabat et incipie-bat cantare carmen praedictum et itafaciebant sine cessacione. Erat au-tem prima turma puerorum in ves-tibus candidissimis et secunda iniacinctinis et tertia turma in pur-pureis dalmaticis. Erat autem ho-ra quarta quando tenuerunt por-tum insulae. Cum autem VI ve-nisset ceperunt cantare turmae si-mul dicentes: ((Deus misereatur nos-tri)) usque in finem et ((Deus inadiutorium meum intende)). Simili-ter et tertium psalmum ((Credidi))et orationem ut supra. Similiterad horam nonam alios tres psal-mos: ((De profundis)) ((Ecce quam bo-num)) et ((lauda Jerusalem Domi-num)). Et cantabant ad vesperas ((Tedecet hymnus)) ((Benedic anima)). Ettertium psalmum: ((Laudate pueriDominum)). Et quindecim graduumcantabant sedendo. Cum autem per-finissent illum cantum statim obum-bravit insulam nubes mirae clarita-tis sed non poterant videre quae an-tea viderant prae spissitudine nu-bis. At tamen audiebant voces ca-nentium praedictum carmen sine in-termissione usque ad vigilias matu-tinas.

Estaba cubierta la superficie deuvas blancas y purpuras. Vieronallı tres muchedumbres, como pre-dijera el varon de Dios. Entre una yotra mediaba el espacio como de ti-ro de honda, y se movıan de un ladoa otro y, deteniendose en un lugar,cantaba una de las muchedumbres:((Iran los santos de una a otra virtudy veran al Dios de dioses en Sion.))Y mientras uno de los grupos termi-naba estos versıculos otro se detenıay comenzaba a cantar los mismos,y ası sin descanso. La primera erauna muchedumbre de ninos, vesti-dos con ropas blanquısimas, la se-gunda de jovenes vestidos de violetay la tercera de ancianos de purpu-ra dalmatica(1). Habıan llegado ala isla a la hora cuarta, y al lle-gar la hora sexta los tres gruposcomenzaron a cantar juntos dicien-do: ((Dios se apiadara de nosotros))hasta el final y ((Dios ven en mi ayu-da)). De la misma forma el salmo((Creed)) y a la hora nona ((De pro-fundis))(2) ((Que alegrıa)) y ((Alabaa Dios Jerusalem)). Y cantaban envısperas ((Himno)), ((Bendice el al-ma)) y el tercero ((Alabad ninos alSenor)). Y ası hasta quince salmospor su orden. Cuando terminaronaquellos cantos la isla quedo cubier-to por nubes de maravillosa clari-dad pero tan espesas que no podıanver nada. Podıan sin embargo oır loscantos que de nuevo se prolongaronhasta la vigilia matutina.

50

Page 51: Navigatio Sancti Brendani

Tunc ceperunt turmae cantare di-centes: ((Laudate Dominum de cae-lis)) ((Cantate Domino novum (can-tum))); ((Laudate Dominum in sanc-tis eius)). Post haec cantabant XIIpsalmos per ordinem psalterii. Atvero dum dies illuscesceret discoo-perta est insula de nube et confestimcantabant VI psalmos . ((Misereremei Deus)) ((Deus meus ad te)) et((Domine refugium)) ((Omnes gen-tes)) ((Deus in nomine tuo)) ((Dilexiquoniam)) sub Alleluia. Deinde im-molabant agnum immaculatum etomnes ad communionem veniebantdicentes: ((Hoc sacrum corpus Do-mini et salvatoris sanguinem sumi-te vobis in vitam aeternam)). Itaquefinita immolatione duo ex turma iu-venum portabant cophinum plenumde scaltis purpureis et miserunt innavim dicentes: ((Sumite de fructuinsulae virorum fortium et redditenobis fratrem nostrum ac proficisci-mini in pace.)) Tunc Sanctus Bren-danus vocavit praedictum fratrem adse et ait: ((Osculare fratres tuos etvade cum illis qui te invocant. Bonahora concepit te mater tua quia me-ruisti habitare cum tali congregatio-ne)). Osculatisque omnibus et sanc-to patre ait illi Sanctus Brendanus:((Fili recordare quanta beneficia pro-posuit tibi Deus in hoc seculo. Vadeet ora pro nobis)). Protinus secutusest duos iuvenes ad eorum scolam.Venerabilis pater cum suis sodalibuscepit navigare.

Entonces las tres muchedumbrescomenzaron con ((Alabad al Senorde los cielos)), ((Cantad un cantonuevo para el Senor)) y ((Alabad alSenor en sus santos)). Despues de es-to, entonaron otros doce salmos pororden. Al amanecer, a medida quevolvıa la luz se retiraban las nubesy cantaban los seis salmos ((Apiada-te de mı Senor)), ((Dios me vuel-vo hacia tı)), ((Dios es mi refugio)),((Todas las gentes)), ((En tu nombreSenor)), ((Creı))(3). Despues inmola-ron un cordero inmaculado y to-dos acudıan a la comunion diciendo:((Esto es el cuerpo sagrado de Dios,tomad la sangre del Salvador en lavida eterna)). Cuando termino la in-molacion, dos del grupo de los jove-nes llegaron hasta la nave portan-do una canastilla de uvas purpu-ras y dijeron: ((Tomad de los frutosde la Isla de los Hombres Fuertesy devolvednos a nuestro hermano;partid en paz despues.)) Entoncesllamo San Brendanus al antedichohermano y le dijo: ((Besa a tus her-manos y ve con los que te recla-man. En buena hora te pario tu ma-dre, porque has merecido vivir enesta congregacion.)) Despues que be-sara a sus hermanos de nuevo se di-rigio a el San Brendanus diciendo:((Hijo, acuerdate de cuantos bieneste ofrecio Dios en esta vida. Ruegapor nosotros.)) Enseguida el monjesiguio a los dos jovenes. El venera-ble padre junto con sus companerosse hicieron a la mar de nuevo.

51

Page 52: Navigatio Sancti Brendani

Cum autem hora nona venisset pre-cepit suis fratribus reficere corpo-ra de scaltis insulae virorum for-tium. Cum haec dixisset vir dei ac-cepit unam de illis. Ut autem vi-dit magnitudinem eius et illam ple-nam esse succo admiratus est et ait:((Nunquam vidi nec legi de scaltistantae magnitudinis.)) Erant enimequalis staturae in modum pilaemagnae. Tunc cepit vir Dei vascu-lum sibi afferri expressitque unamex illis et attulit de suo succo unamlibram quam sanctus pater dividensin duodecim uncias dedit unicuiquesingulam unciam. Ita per XII diesfratres reficiebantur de singulis scal-tis tenentes semper in ore saporemmellis.

Al llegar la hora nona les in-dico que repusiesen fuerzas conaquellas uvas de la Isla de los Hom-bres Fuertes. El mismo tomo una deaquellas uvas; se admiro de su ta-mano y de la cantidad de jugo quecontenıan y dijo: ((Nunca vı o leı deuvas de tal tamano.)) Eran todas deigual tamano, y formaban un granmonton. Tomo una San Brendanusy exprimiendola en un vaso obtuvouna libra de zumo, que dividio endoce partes y dio una para cada unode los hermanos (4). Y ası durantedoce dıas una sola uva era suficien-te para alimentar a los hermanos, ytenıan siempre en la boca el saborde la miel.

52

Page 53: Navigatio Sancti Brendani

XXV

Finitis iam aliquantis diebus sanc-tus pater precepit triduanum ieiu-nium. Porro transacto triduo ecceuna avis grandissima volabat a re-gione navis tene(n)s ramum cuius-dam arboris ignotae habentem insummo bhotrum magnum mirae ru-bicunditatis. Quem ramum misit deore suo in sinum sancti viri. TuncSanctus Brendanus vocavit fratressuos ad se et ait: ((Videte et sumi-te prandium quod Deus misit nobis.))Erant enim uvae illius sicut poma.Quas divisit vir Dei par singulasuvas et habebant victum usque adXII dies. Iterum vir Dei cepit pre-dictum ieiunium cum fratribus suis.Tertia namque die viderunt insu-lam non longe ab illis totam cooper-tam arboribus densissimis habenti-bus fructum in mensura praedicta-rum uvarum incredibili fertilitate itaut omnes arbores incurvatae fuis-sent ad terram unius fructus unius-que coloris. Nulla erat sterilis arbornullaque erat alterius generis in ea-dem insula. Tunc fratres tenueruntportum. Vir Dei vero ascendit denavi et cepit circuire illam insulam.Erat odor illius sicut odor domusplena malis punicis. Fratres adhucexpectabant in navi donec vir Deiad eos rediret. Interim flabat illisventus odorem suavissimum ita utad odorem illius eorum conarenturanimi.

Pasaron varios dıas y San Bren-danus ordeno un ayuno por tresdıas, al termino de los cuales heaquı que avistaron un ave enormeque volaba en las cercanıas de la na-ve en cuyo pico sostenıa una ramade un arbol desconocido y en la ra-ma un racimo de uvas intensamen-te rojas, que dejo caer sobre el san-to. Tomandolas, les dijo a los her-manos: ((Ved y tomad del alimentoque Dios nos envıa.)) Eran uvas deltamano de manzanas, que dividio enpartes San Brendanus y tuvieron deeste modo alimento por otros docedıas. Despues volvieron al ayuno. Altercer dıa avistaron una isla no lejosde donde estaban, densamente po-blada de arboles y estos incurvadospor el peso de los frutos, de diver-sos colores y del tamano de las uvasque habıan comido dıas antes. To-dos los arboles eran del mismo gene-ro, y todos tenıan frutos. Atracaron.El varon de Dios bajo de la nave ycomenzo a recorrer aquella isla. Lafragancia era como la de una casallena de granadas. Entretanto, loshermanos esperaban en el barco suvuelta. Soplaba el viento y les lleva-ba aquella fragancia que les regalabael animo.

53

Page 54: Navigatio Sancti Brendani

At venarabilis pater invenit sex fon-tes irriguos herbis virentibus ac di-versis radicibus. Post haec reversusad fratres suos portans secum de pri-mitiis insulae dixit illis: ((Ascenditede navi et fingite tentorium et con-fortamini de fructibus terrae istiusquos Dominus ostendit nobis.)) Itaper XL dies reficiebantur de uvis etherbis seu radicibus fontium.

Encontro el santo padre seisfuentes refrescantes rodeadas de ver-dor y raıces diversas. Volvio al barcocon una muestra de lo que habıa en-contrado y les dijo: ((Bajad del bar-co, montad la tienda y confortaoscon los frutos que Dios os muestra.))Durante cuarenta dıas descansaronen aquel lugar, alimentandose de lasuvas y de las hierbas y raıces de lasfuentes.

54

Page 55: Navigatio Sancti Brendani

XXVI

Beatus vero Brendanus atque sui di-lecti post predictum tempus ascende-runt navim portantes secum de fruc-tibus quantum poterat naevis (eo-rum) portare. Ascendentibus illosporro tendebatur velum in classi quoventus direxisset. (Et) cum navigas-sent apparuit illis avis quae voca-tur griffa a longe volans obviam illis.Cum haec vidissent fratres dicebantad Sanctum Brendanum: ((Ad de-vorandum nos venit illa avis.)) qui-bus ait: ((Nolite timere. Deus nosteradiutor est qui nos defendet etiamhac vice.)) Illa extendebat ungulasad servos Dei capiendos. Ecce sub-ito avis quae illis altera vice portavitramum cum fructibus venit obviamgriffae rapidissimo volatu quam sta-tim voluit devorare illa. At vero de-fendebat se usque dum superassetac abstulisset oculos griffae praedic-ta avis. Porro griffa volabat in al-tum ut vix fratres potuissent illamvidere. At tamen interfectrix non di-missit illam donec eam interemis-set. Nam cadaver eius coram fra-tribus iuxta navim cecidit in mare.Altera vero avis reversa est in lo-cum suum. Sanctus vero Brendanuscum suis nautis non post multos diesviderunt insulam predictae familiaeAlbei. Ibique Natalem celebravit Do-mini cum suis fratribus.

Transcurrida la estancia en aque-lla isla, San Brendanus y sus ele-gidos subieron de nuevo a la na-ve, llevando tantos frutos de aquellugar como pudieron cargar. Ten-dieron velas y se dejaron condu-cir por el viento. Navegaban de es-te modo cuando avistaron a lo le-jos un ave grifa que se dirigıa ha-cia ellos. Al verla los hermanos dije-ron: ((Viene a devorarnos.)) Los tran-quilizo San Brendanus: ((No temais.Dios esta con nosotros y tambien es-ta vez nos defendera.)) El pajaro ex-tendıa sus garras tratando de cap-turar a los siervos de Dios, cuandode pronto aparecio el ave que mu-chos dıas antes se habıa acercado ala nave llevando el ramo de uvas.Con vuelo rapidısimo le salio al en-cuentro al ave grifa, tratando de de-vorarla. Trabaron combate, y el avegrifa huyo hacia las alturas, hastadonde apenas podıa verse desde elbarco. Pero no cejo la cazadora has-ta acabar con su presa, cuyo cadavervieron por fin caer al mar, cerca dela nave, mientras la primera se ale-jaba, acabado el combate. No mu-chos dıas despues alcanzaron la islade San Albes, donde celebraron elnacimiento del Senor.

55

Page 56: Navigatio Sancti Brendani

His perfinitis diebus festis venerabi-lis pater accepta benedictione abbatiset famulorum suorum circuibat ocea-num per multum tempus nisi in pre-dictis festivitatibus id est Paschae etNatalis Domini. Nam in illis habebatrequiem in praedictis locis.

Cuando pasaron las fiestas se hi-cieron de nuevo a la mar con la ben-dicion del abad, y navegaron duran-te mucho tiempo, pues solo en lasfiestas senaladas tenıan descanso entierra firme.

56

Page 57: Navigatio Sancti Brendani

XXVII

Quodam vero tempore cum Sanc-tus Brendanus celebrasset sancti Pe-tri Apostoli festivitatem in sua na-vi invenerunt clarum mare ita utpossent videre quidquid subtus erat.Cum autem aspexissent intus vide-runt diversa genera bestiarum iacen-tia super arenam. Videbatur quoqueillis quod potuissent manu tangereillas prae nimia claritate illius ma-ris. Erant enim sicut iacentes gre-ges in pascuis. Et prae multitudinetales videbantur sicut civitas in gi-rum applicantes capita ad posterio-ra iacendo. Rogabant vero fratres ve-nerabilem patrem ut celebraret cumsilentio suam missam ne bestiae au-dissent ac levassent se ad persequen-dos eos. Sanctus pater subrisit atquedicebat illis: ((Miror valde vestramstultitiam. Cur timetis istas bestiaset non timuistis omnium bestiarummaris devoratorem et magistrum se-dentes atque psallentes multis vici-bus in dorso eius? Immo et silvamscindistis carnemque coxistis. Ergocur timetis istas? Nonne Deus om-nium bestiarum est Dominus nosterIhesus Christus qui potest humilia-re omnie animancia?)) Cum haec di-xisset cepit cantare in quantum po-tuit altius. Ceteri namque ex fratri-bus aspiciebant semper bestias. Cumautem audissent bestiae vocem ca-nentis levaverunt se a terra et na-tabant in circuitu navis ita ut non

Una vez, cuando celebraban lafestividad del apostol San Pedro, seencontraron en un lugar del oceanodonde la claridad del agua era talque podıan ver todo lo que tenıanbajo la nave. Al asomarse, contem-plaron diversos generos de bestiasque descansaban sobre la arena delfondo. Era el agua tan transparenteque parecıa que podıan tocarlas. Pa-recıan como un rebano en el prado,moviendose en cırculo. Temieron loshermanos, y pidieron a San Brenda-nus que celebrase en silencio, no fue-sen a oirlo las bestias y subiesen ala superficie para perseguirlos. Son-rio el santo padre y les dijo: ((Me ma-ravillo de vuestra estulticia. ¿Acasono habeis descansado sobre el dorsode la mayor de las bestias marinas?¿No habeis cantado sobre ella? ¿Nohabeis ya troceado y cocinado a unabestia marina? ¿Acaso no es nuestroJesucristo el Dios y Senor de todaslas bestias y no puede humillar a to-do genero de animales?)) Dijo estoSan Brendanus y comenzo a cantarcon todas sus fuerzas. Algunos delos hermanos no dejaban de mirara los animales del fondo. Estos, aloir el canto, se elevaron y comenza-ron a nadar en torno a la nave, en talcantidad que no podıan verse alrede-dor mas que todo genero de anima-les marinos. Mantenıan sin embargo

57

Page 58: Navigatio Sancti Brendani

potuissent fratres ultra videre in om-ni parte prae multitudine diversa-rum natantium. Tamen non appro-pinquabant naviculae se(d) longe la-teque natabaht et ita huc atque illucdonec vir Dei finisset missam seretinebant. Post haec quasi fugien-do omnes bestiae per diversas se-mitas oceani a facie servi Dei na-tabant. Sanctus vero Brendanus perocto dies prospero vento et velis ex-tensis vix potuit mare clarum trans-meare.

las distancias. Cuando San Bren-danus termino de cantar, huyerontodos. Tuvieron despues de estoocho dıas de viento favorable y conlas velas hinchadas apenas pudie-ron abandonar esta region de aguastransparentes.

58

Page 59: Navigatio Sancti Brendani

XXVIII

Quadam vero die cum celebrassentmissas apparuit illis columna in ma-re et non longe ab illis videbatur sedtamen non poterant ante tres diesappropinquare. Cum autem appro-pinquasset vir Dei aspiciebat sum-mitatem illius tamen minime vide-re potuit prae altitudine illius. Nam-que altior erat aere. Porro coopertafuit ex raro conopeo qui in tantumrarus erat ut navis posset transirepar foramina illius. Ignorabant au-tem de qua creatura factus esset ip-se conopeus. Habebat enim coloremargenti sed tamen durior illius vide-batur quam marmor. Columna ve-ro erat de cristallo clarissima. Tuncdixit Sanctus Brendanus fratribussuis: ((Mittite remiges intus in na-vim et arborem atque vela et alii te-nebunt ex vobis interim fibulas cono-pei.)) Spatium namque magnum te-nebat in omnem partem predictussagus a columna quasi unius mila-rii et ita extendebatur in profundum.Cum haec fecissent ait ad illos virDei: ((Mittite navim intus per ali-quod foramen ut videamus diligentermagnalia creatoris nostri.)) Cum au-tem intus intrasset huc atque illucmare apparuit illis vitreum prae cla-ritate ita ut omnia quae subtus erantpossent videre.

Otro dıa, mientras celebrabanmisa, avistaron una columna en elmar, y aunque parecıa estar cercales llevo tres dıas acercarse. El varonde Dios miraba hacia la cima de lacolumna, pero su altura era tal queno podıa distinguirse. Parecıa tocarel cielo. La columna se cubrio conun raro velo de color argenteo ytan duro como el marmol. Ignora-ban que criatura habıa podido fa-bricarlo. Tenıa aberturas por dondela nave podıa transitar. La columnaen sı era de cristal clarısimo. Enton-ces dijo San Brendanus a sus her-manos: ((Recoger los remos y la ve-la y desmontad el mastil, y que al-gunos de vosotros sujeten los bro-ches del conopeo.)) Habıa un espa-cio como de una milla entre el cono-peo y la columna, y se extendıa ha-cia el fondo. Dijo el varon de Dios:((Conduzcamos la nave por algunaabertura y veamos las maravillas denuestro creador.)) Al penetrar trasel velo, el mar aparecio transparentecomo el vidrio, de forma que podıanverse las profundidades.

59

Page 60: Navigatio Sancti Brendani

Nam bases columnae poterant consi-derare et summittatem chonopei si-militer iacentem in terra. Lux so-lis non minor erat intus quam foris.Tunc Sanctus Brendanus mensura-bat foramen unum in quatuor perchonopeos quatuor cubitis in omnem(partem).

Podıan apreciar las bases de lacolumna y la parte inferior del cono-peo posada en el fondo. La luz eratan intensa dentro como fuera(1).

60

Page 61: Navigatio Sancti Brendani

XXIX

Igitur navigabant per totum diemiuxta latus unum illius columnaeet per umbram solis calorem pote-rant sentira ultra. Ita usque horamnonam. Ipse vir dei semper mensu-rabat latus unum mille quadringen-tis cubitis. Mensura una per qua-tuor latera illius columnae erat. Sicet per quatriduanum operabatur ve-nerabilis pater inter quatuor angu-los pradictae turris. Quatuor autemdie invenerunt calicem de genereconopei et patenam de colore colum-nae erat iacentem in quadam fenes-tra in latere columnae contre aus-trum(1). Quae statim vascula Sanc-tus Brendanus apprehendit dicens:((Dominus noster Ihesus Christusostendit hoc miraculum et ut osten-datur multis ad credendum mihiquededit ista bina munera.)) Statim pre-cepit vir Dei fratribus divinum offi-cium peragere et postea corpora refi-cere quia nullum taedium habebat decibo sumere aut potu postquam vide-rent illam columnam.

Navegaron junto a una de las pa-redes de la columna a lo largo detodo el dıa, sintiendo el calor delsol a pesar de navegar a la som-bra de la columna. Ası hasta la ho-ra nona. San Brendanus midio milcuatrocientos codos para la longi-tud de aquel lado, y durante cua-tro dıas circunnavegaron la colum-na por sus cuatro lados, todos de lamisma longitud. Al cuarto dıa en-contraron un caliz de una materiasimilar a la del velo y una patenadel color de la misma columna. Es-taban en una ventana, en el lado dela columna orientada al austro. En-seguida los tomo San Brendanus, di-ciendo: ((El Senor nuestro Jesucristonos ha mostrado este milagro, y pa-ra mover a muchos a creer me ha da-do estos dos obsequios.)) Enseguidaordeno a los hermanos que celebra-sen el oficio divino, y que tomarandespues algo de alimento, pues nohabıan comido nada desde que avis-taron la columna.

61

Page 62: Navigatio Sancti Brendani

XXX

Transacta vero illa nocte ceperuntfratres navigare contra septentriona-lem plagam. Cum autem transissentquoddam foramen posuerunt arbo-rem et vela in altum et alii tenebantex fratribus fibulas chonopei quo us-que omnia preparassent in navi. Ex-tensis omnibus cepit prosper ventuspost illos flare ita ut nihil illis opus(fuisset) navigare nisi tantum tenerefuniculos et gubernaculum.

Paso la noche y continuaronnavegando hacia el Norte, hastaque encontraron una abertura en elconopeo, que traspasaron sujetandoalgunos de los monjes las fıbulas delvelo. Levantaron el mastil, extendie-ron la vela y los impulso un vien-to propicio, de tal forma que solotenıan que preocuparse por el timony los aparejos de la vela.

62

Page 63: Navigatio Sancti Brendani

XXXI

Sic ferebantur per octo dies. Iam au-tem viderunt insulam non longe abillis valde rostam et saxosam atquescoriosam sine arboribus et herbisplenam officinis fabrorum. Venara-bilis pater ait fratribus suis: ((Videtefratres; angustia est mihi de hacinsula quia nolo in illam ire autetiam sibi appropinquare. Sed ven-tus illuc subtrahit nos recto cur-su.)) Ergo illis praetereuntibus pa-rumper(1) quantum iactus est la-pidis audierunt sonitum follium(2)sufflantium quasi tonitruum atquemalleorum(3) collisiones. His audi-tis venarabilis pater armavit se do-minico tropheo in quattuor partesdicens: ((Domine Jhesu Christe libe-ra nos de hac insula.)) Finito autemsermone viri Domini ecce unus exhabitatoribus eiusdem insulae egres-sus est foras quasi ad aliquod opusperagendum et erat ille hispidus(4)valde et ingens atque tenebrosus.Cum vero vidisset famulos Christitransire iuxta illam insulam rever-sus est in suam officinam. Vir Deiiterum se armavit et ait fratribus:((Filioli tendite vela in altum et si-mul navigate quantotius atque fu-giamus istam insulam.)) Citius dic-to ecce predictus barbarus occurritad litus illis e regione portans for-cipem(5) in manibus cum massa ig-nea de scoreo immensae magnitudi-nis atque fervoris.

Navegaron ası durante ocho dıasy vieron una isla rocosa y aspera,sin arboles ni hierbas, donde habıauna multitud de fraguas. El venera-ble padre dijo a sus hermanos: ((Vedhermanos; me causa angustia aque-lla isla, a la que no quiero ni acer-carme. Y sin embargo, el viento nosempuja a directamente hacia ella.))Habıan avanzado como un tiro depiedra cuando empezaron a escu-char el sonido de los fuelles que re-sonaban como truenos y los golpesde los martillos. Al escuchar esto,San Brendanus se santiguo diciendo:((Senor Jesucristo, lıbranos de estaisla.)) Nada mas terminar esta invo-cacion vieron que uno de los habi-tantes de la isla salıa fuera de la for-ja, como si fuese a hacer algo. Era unhombre de gran estatura, sombrıo yaspero. Al ver a los siervos de Cristotransitar en las cercanıas de la isla,volvio rapidamente al interior de laforja. De nuevo se santiguo el santovaron y dijo a sus hermanos: ((Hijosmıos tended la vela y al mismo tiem-po remad con todas vuestras fuerzaspara que podamos huir de esta isla.))En menos de lo que tarda en decirse,aquel hombre barbaro corrio haciala playa sujetando con unas tenazasuna enorme masa ardiente de escoriatomada de la fragua que lanzo con-tra los siervos de Cristo, sin lograr

63

Page 64: Navigatio Sancti Brendani

Qui statim super famulos Christiiactavit predictam massam. Sed illisnon nocuit. Transivit enim illos qua-si spatium unius stadii ultra. Namubi cecidit in mare cepit fervere qua-si ruina montis ignei fuisset ibi etascendebat fumus de mari sicut declibano ignis. At vero vir Dei cumtransisset quasi unius miliarii ultralocum ubi cecidit massa omnes quiilla insula erant occurrerunt ad li-tus portantes singuli singulas mas-sas. Alii iactabant post famulos Ch-risti massa in mare alter super al-terum iactabat suam massam sem-per revertentes in illorum officinaset incenderunt eas et simul apparuitquasi tota arderet illa insula sicutunus clibanus et mare estuabat si-cut cacabus plenus carnibus plenusestuans quando ministratur ab igneet audiebant, par totum diem ingen-tem ululatum ab illa insula et etiamquando non poterant illam videre etad aures eorum attingebat ad hucululatus habitantium in illa atque adnares ingens fetor. Tunc sanctus pa-ter suos monachos confortabat di-cens: ((O milites Christi robaraminiin fide non ficta et in armis spiri-talibus quia sumus in confinibus in-fernorum; propter ea vigilate et agi-te viriliter.)) Altera vero die appa-ruit illis mons altus in oceano contraplagam septemtrionalem non longequasi par tenues nubilas. Sed valdefumosus erat in summitate et statimrapidissimo cursu ventus traxit illaslitus insulae eiusdam usque dum na-vis resedit non longe a terra.

danarlos ya que paso sobre ellosy fue a caer al agua. Sin embar-go, allı donde cayo aquella masael agua hirvio emitiendo vapor. Pa-recıa el hundimiento de un volcan.Habıa traspasado la embarcacion yael lugar donde cayo la masa ardien-te cuando todos los habitantes deaquella isla corrieron hacia la pla-ya, llevando cada uno una de aque-llas masas ardientes de escoria de lasfraguas, lanzandolas contra los sier-vos de Cristo y volviendo una y otravez a sus talleres y avivando los fue-gos hasta tal punto que parecıa ar-der toda la isla como un horno, yel mar hervıa como un caldero pues-to al fuego. Escucharon durante to-do el dıa el griterıo inmenso proce-dente de la isla e incluso cuando laperdieron de vista seguıan escuchan-do aquellos alaridos y les llegaba elhedor. Confortaba el santo padre asus monjes diciendoles: ((¡Oh solda-dos de Cristo! Fortaleced vuestra feautentica y vuestras armas espiri-tuales, porque estamos en los con-fines del infierno; vigilad y mostraosviriles.)) Otro dıa aparecio ante ellos,hacia el norte, no lejos de donde es-taban, una montana muy alta, ve-lada por nubes tenues y de cuya ci-ma salıa una gran columna de hu-mo. Rapidamente el viento les im-pulso casi hasta la playa, sobre laque se elevaba un acantilado de al-tura tal que difıcilmente podıa versesu cima, del color del carbon y rectocomo si fuese un muro.

64

Page 65: Navigatio Sancti Brendani

Erat namque ripa illius tantae alti-tudinis ut summitatem eius vix po-tuissent videre; et coloris carbonis etmirae magnitudinis rectitudinis si-cut murus. Unusquidam qui reman-sit ex tribus fratribus qui secuti suntSanctum Brendanum de suo monas-terio in exilium foras de navi cepitambulare usque ad fundamentum ri-pae cepitque clamare dicens: ((Vaemihi perdor a vobis et non habeopotestatem venire ad vos.)) Fratresconfestim navim retro a terra duce-bant et clamaverunt dicentes: Mise-rere nobis Domine miserere nobis.At vero venerabilis pater cum suissociis aspiciebant quomodo duceba-tur infelix ille a multitudine demo-num ad tormenta et quomodo in-cendebatur inter illos atque dicebat:((Vae tibi fili quia repperisti in vi-ta tua meriti talem finem.)) Iterumarripuit illos prosper ventus ad aus-tralem plagam. Cum autem aspexis-sent a longe retro insulam videruntmontem discoopertum a fumo et a sespumantem flammas usque ad aet-hera et iterum ad se easdem flam-mas respirantem ita ut totus monsusque in mare unus rogus apparuis-set.

Salto de la nave el unico mon-je que quedaba de aquellos tres quesiguieron a San Brendanus de sumonasterio y comenzo a caminarpor la orilla, hasta llegar a la ba-se del muro. Clamo entonces dicien-do: ((¡Ay de mı, separado de voso-tros y sin poder volver!)) Los her-manos se alejaron de allı ensegui-da diciendo: ((¡Apiadate de nosotrosSenor, apiadate!)) Y miraban todoscomo aquel infeliz era conducido altormento por una multitud de de-monios y de que forma se incendia-ba entre esos demonios y decıa: ((¡Ayde tı hijo que ganaste en vida estefin!)) De nuevo, un viento propiciolos alejo de allı, conduciendolos ha-cia el sur. Volvieron la vista desde le-jos y pudieron ver sin nubes la cimade aquella montana, expulsando lla-mas hacia las alturas y volviendo aengullirlas despues. Parecıa una pirafuneraria.

65

Page 66: Navigatio Sancti Brendani

XXXII

Igitur Sanctus Brendanus cum navi-gasset contra meridiem apparuit illisin mare quadam formula quasi ho-minis sedentis supra petram et ve-lum ante illum a longe quasi mensu-ra unius sagi pendens inter duas fur-cellas ferreas et sic agitabatur fluc-tibus sicut navicula solet quando pe-riclitatur a turbine. Alii ex fratri-bus dicebant quod avis esset alii na-vim putabant. Vir Dei cum audis-set eos inter eos conferentes taliaait: ((Sinite contendere; dirigite cur-sum navis usque ad locum illum.))Cum vero vir Dei illuc appropin-quasset restiterunt inde in circuituquasi coagulati. Et invenerunt homi-nem sedentem supra petram hispi-dum ac deformem et undae ex om-ni parte quando defluebant ad illumpercutiebant eum usque ad verticemet quando nudebant apparabat illapetra nuda in qua sedebat infelix ille.Pannus(1) quoque qui ante illumpendebat aliquando percutiebat eumper oculos et frontem. Beatus Bren-danus cepit interrogare illum quisesset aut pro qua culpa missus es-set ibi seu quid habuisset talem pe-nitentiam sustinere. Cui ait: ((Egosum infelicissimus Iudas atque ne-gociator pessimus; non pro meo me-rito habeo istum locum sed pro mi-sericordia ineffabili Ihesu Christi.))

Navegaban pues hacia el sur yvieron en el mar algo que parecıauna forma humana sentada sobreuna roca, con un velo delante suje-to por dos horquillas de hierro, lar-go como un sayo, que agitaban lasolas como agita un remolino una em-barcacion. Algunos decıan que eraun pajaro, otros, una nave. Al es-cucharlos San Brendanus discutir,dijo: ((Acerquemonos; poned rumbohacia allı.)) Al acercarse, observaronque alrededor el mar estaba tranqui-lo. Encontraron a un hombre sen-tado, barbudo y deforme al que lasolas azotaban desde todas direccio-nes, cubriendolo hasta la cabeza(1).Al retirarse dejaban desnuda la rocaen que estaba sentado aquel infeliz.La tela que pendıa ante el tambien,agitada por el viento y las olas, legolpeaba en la frente y los ojos. SanBrendanus le pregunto que quien eray a casua de que culpa se encon-traba allı, sujeto a aquel castigo.Respondio el hombre: ((Soy el infelizJudas, pesimo negociante; no estoyaquı por meritos propios, sino porla misericordia del inefable Jesucris-to.))

66

Page 67: Navigatio Sancti Brendani

((Non mihi computatur penalis istelocus sed pro indulgentia redempto-ris propter honorem dominicae re-surrectionis. Nam dies dominicuserat tunc. Mihi enim videtur quan-do sedeo hic quasi fuissem in para-diso delitiarum propter timorem tor-mentorum quae futura sunt mihi inhac vespera. Nam ardeo sicut mas-sa plumbi liquefacta in olla die acnocte in medio montis quem vidis-tis. Ibi est Leviathan cum suis sate-llibus. Ibi fui quando deglutivit fra-trem vestrum et ideo erat infernuslaetus ut emissiset foras flammasingentes et sic facit semper quan-do animas impiorum devorat. Meumvero refrigerium habeo hic omni diedominico a vespera usque ad vespe-ram et in Nativitate Domini usque(in) Theophaniam et a Pascha us-que in Pentecostem et in purificatio-ne Dei genetricis atque Assumptio-ne. Postea et antea crucior in pro-fundum inferni cum Herode et Pila-to et Anna et Caipha. Idcirco adiurovos per Redemptorem mundi inter-cedere dignemini ad Dominum Jhe-sum Christum ut habeam hic po-testatem esse usque ad ortum soliscras ne (me) daemones in adven-tu vestro crucient atque ducant admalam hereditatem quam compara-vi malo pretio.)) Cui Sanctus Bren-danus ait: ((Fiat voluntas Domini.Hac nocte non eris morsus daemo-num usque mane.)) Iterum vir Deiinterrogabat illum dicens: ((Quid si-bi vult iste pannus?))

((No se cuenta el tiempo queaquı paso en mi pena, sino que esgracias a la indulgencia del redentor,por ser domingo de resurreccion. Es-tar aquı sentado es como estar en elparaıso de las delicias, tal es el temora los tormentos que me aguardan es-ta tarde. Pues ardo como plomo de-rretido dıa y noche en el interior delmonte que habeis visto. Allı se en-cuentra Leviatan con sus ministros.Allı estaba cuando engullo a vues-tro hermano y ciertamente alegreestaba el infierno que emitıa enor-mes llamas, como siempre que de-vora las almas de los impıos. Estees mi descanso de los domingos, depuesta a puesta de sol, y tambienen la fecha del nacimiento del Senorhasta Teofanıa y desde Pascua has-ta Pentecostes y desde la purifica-cion de la Virgen hasta la Asuncion.Antes y despues sufro los tormen-tos del profundo infierno, junto aHerodes y Pilatos y Anas y Caifas.Yo os suplico por el redentor que osdigneis interceder por mı ante Je-sucristo para que pueda quedarmehasta manana y no sea en el oca-so arrebatado por los demonios yconducido al solar que compre tancaro.)) Respondio San Brendanus:((Hagase la voluntad del Senor. Es-ta noche no seras atormentado porlos demonios.)) De nuevo interrogo elsanto varon: ((¿Y para que es estepano?))

67

Page 68: Navigatio Sancti Brendani

Cui ait: ((Istum pannum dedi cui-dam leproso quando fui camera-rius(2) Domini. Sed tamen non fuitmeus quem dedi. Nam Domini etfratrum suorum erat. Ideoque abillo non habeo ullum refrigeriumsed magis impedimentum. Nam fur-cas ferreas in quibus pannus pen-det illas dedi sacerdotibus templi adcacabos sustinendos. Petram in quasedeo illam misi in fossam in publi-ca via sub pedibus transeuntium an-tequam fuissem discipulus Domini.))Cum autem vespera hora obumbras-set Tethin ecce innumerabilis mul-titudo daemonum cooperuit faciemTethidis in circuitu vociferantiumatque dicentium: ((Recede vir Dei anobis quia non possumus appropin-quare ad socium nostrum usque dumab illo recedas. Nec faciem prin-cipis nostri ausi sumus videre do-nec sibi reddamus suum amicum. Tuvero abstulisti nobis nostrum cur-sum. Noli istum hac nocte defende-re.)) Quibus ait vir Dei: ((Non ego de-fendo sed Dominus Ihesus Christusconcessit sibi istam noctem hic esseusque mane.)) Cui aiunt daemones:((Quomodo invocas nomem Dei su-per illum cum sit ipse traditor Do-mini?)) Quibus ait vir Dei: ((Precipiovobis in nomine Domini nostri Ihe-su Christi ut nihil sibi mali facia-tis usque mane.)) Transacta itaquenocte illa cum (vir) Dei cepisset iteragere ecce infinita multitudo daemo-num cooperuit faciem abyssi emi-tientes diras(3) voces atque dicentes:

Respondio: ((Una vez, cuandoacompanaba a Cristo, le dı este panoa un leproso, pero no era mıo, sinodel Senor y sus hermanos. Por esocuelga delante, mas bien como mo-lestia pues impide en cierto gra-do que me refresquen las olas. Lashorquillas de hierro que lo sostie-nen las dı una vez a los sacerdo-tes del templo, para que sostuvie-sen las marmitas. De igual modo,la piedra sobre la que me siento esla que una vez eche sobre un hoyo,bajo los pies de los transeuntes, an-tes de ser discıpulo de Cristo.)) Alcaer sobre el mar las sombras de latarde he aquı que innumerable mul-titud de demonios cubrio las aguasalrededor, vociferando y diciendo aSan Brendanus: ((Apartate de noso-tros que no podemos aproximarnosa nuestro socio mientras no te ale-jes de el. Ni podrıamos presentar-nos ante nuestro prıncipe si no ledevolvemos a su amigo. No nos per-turbes, no protejas a este durantela noche.)) Les respondio el santo:((No soy yo quien lo defiende, es Je-sucristo quien le ha concedido estanoche, hasta manana.)) Y decıan losdemonios: ((¿Invocas el nombre delSenor sobre aquel que lo traiciono?))a lo que respondio San Brendanus:((Os advierto en el nombre de nues-tro Senor Jesucristo que nada malohareis hasta manana.)) Paso aquellanoche y a la manana siguiente em-pezaban a navegar de nuevo cuandoinnumerable multitud de demonioscubrio el mar gritando execracionesy diciendo:

68

Page 69: Navigatio Sancti Brendani

((O vir Dei maledictus ingressus tuusatque exitus tuus quia princeps nos-ter hac nocte flagellavit nos ver-beribus pessimis propter quod nonpresentavimus maledictum sibi cap-tivum.)) Quibus ait vir Dei: ((Nonnobis pertinet vestra maledictio sedvobismet ipsis. Cui autem maledici-tis ille est benedictus et cui benedi-citis ille est maledictus.)) Cui dae-mones responderunt: ((Duplices pe-nas sustinebit in istis sex diebus in-felix Judas propter quod illum de-fendistis in ista praeterita nocte.))Quibus venerabilis pater dixit ((Nonhabetis potestatem inde neque prin-ceps vester sed potestas Dei erit.))Iterum subiunxit: ((Precipio vobis innomine Domini nostri Ihesus Chris-ti et principi vestro ne istum extolla-tis(4) amplius cruciatibus quam an-tea.)) Cui responderunt: ((NumquidDominus es omnium ut tuis ser-monibus obediamus?)) Quibus ait virDei: ((Servus suus sum et quicquidin suo nomine precipiam (jude fiet).Habeo ministerium de quibus illemihi concedit.)) Et ita secuti sunteum usque dum non poterant Iu-dam videre. Reversi autem daemo-nes levaverunt infelicem animam in-ter illos cum magno impetu et ulu-latu.

((¡Oh varon de Dios! Maldita tullegada y maldita tu partida, por-que esta noche hemos sido azota-dos por nuestro prıncipe, ya que nospresentamos ante el sin su cauti-vo.)) Les respondio San Brendanus:((Ninguna culpa tenemos de vues-tra maldicion, sino que es de voso-tros mismos. Bendito aquel a quienmaldecıs, maldito al que bendecıs.))Respondieron los demonios: ((Dobletormento sufrira Judas durante losproximos seis dıas, ya que esta nochelo habeis defendido.)) Dijo el venera-ble padre: ((No teneis potestad pa-ra eso, ni siquiera vuestro prınci-pe la tiene. Es potestad de Dios.))Y anadio: ((Os advierto, a vosotrosy a vuestro prıncipe, en el nom-bre de nuestro Senor Jesucristo: notraereis sobre este mayores tormen-tos que los que antes padecıa.)) Res-pondieron los demonios: ((¿Eres aca-so senor de todos nosotros para quetengamos que obedecerte?)) ((No -respondio San Brendanus- pero soysiervo del Senor y hablo en su nom-bre)) Siguieron los demonios a la na-ve del Santo hasta que perdieron aJudas de vista y entonces volvierony arrebataron al infeliz con gran gri-terıo.

69

Page 70: Navigatio Sancti Brendani

XXXIII

Sanctus vero Brendanus cum suiscommilitonibus navigavit contra me-ridianam plagam glorificans Domi-num in omnibus. Tertia vero dieapparuit illis quaedam insula parvacontra meridiem procul. Cum autemcepissent navigare acrius et appro-pinquassent praedictae insulae aitillis Sanctus Brendanus: ((Viri fra-tres nolite corpora fatigare. Satisenim habetis laborem. Septem jamanni sunt postquam egressi sumusde nostra patria usque in hoc pas-cha quod venturum erit cito. Nam-que modo videbitis Paulum heremi-tam spiritualem in hac insula si-ne ullo victu corporali commoran-tem per LX annos. Nam XXX (tri-ginta) annos antea sumpsit cibum aquadam bestia.)) Cum autem appro-pinquassent ad litus minime pote-rant aditum invenire prae altitudineripae illius. Erat autem parva nimiset rotunda illa insula quasi uniusstadii. De terra vero nichil habuit desuper sed petra nuda in modum si-licis apparuit. Quantum latitudiniset longitudinis tantum erat et altitu-dinis. Cum autem circuissent navi-gando illam insulam invenerunt por-tum strictum ita ut proram navicu-lae vix capere potuissent et ascen-sum difficillimum ad ascendendum.Tunc Sanctus Brendanus dixit fra-tribus suis: ((Expectate hic donec re-vertamur ad vos. Non licet enim vo-bis transire sine viri Dei licentia quicommoratur in hoc loco.))

Navego San Brendanus hacia elsur, alabando a Dios en todas suscriaturas. Al tercer dıa aparecio ha-cia el mediodıa una pequena isla.Comenzaron los hermanos a remarcon fuerza para acercarse, y les di-jo San Brendanus: ((Hermanos, no osfatigueis. Bastantes trabajos habeistenido ya. Siete anos hara en la Pas-cua proxima que salimos de nuestratierra. Pronto podreis ver al eremi-ta Pablo, que lleva en la isla sesen-ta anos sin alimento corporal y quedurante los treinta anteriores se ali-mento con ayuda de cierto animal.))Al acercarse a la isla de ningun mo-do podıan encontrar puerto, debi-do a lo escarpado de la orilla. Erauna isla pequena, redonda. No tenıamas que rocas desnudas y era de al-ta como de ancha, de alrededor deun estadio. Al navegarla alrededorencontraron un estrecho puerto, tanestrecho que la proa apenas cabıa yen todo caso era difıcil el desembar-co. Dijo San Brendanus a los herma-nos: ((Esperad aquı hasta que volva-mos. No os esta permitido desem-barcar sin el permiso del santo varonque vive aquı.))

70

Page 71: Navigatio Sancti Brendani

Cum autem venerabilis pater perve-nisset ad summitatem illius insulaevidit duas speluncas hostium con-tra hostium in latere insulae con-tra ortum solis habentes fontem par-vissimum rotundum in modum pa-tulae surgentem de petra de quo su-mebat vir Dei. Sanctus vero Bren-danus cum appropinquasset ad hos-tium speluncae unius de altera egres-sus est senex foras obviam sibi di-cens: ((Ecce quam bonum et quam io-cundum habitare fratres in unum.))Cum haec dixisset precepit SanctoBrendano ut omnes fratres suos ius-sisset venire de navi. Osculantibusautem se invicem ac residentibuspropriis nominibus singulos appella-bat. At ubi audierunt fratres (admi-rati) sunt valde non solum de suaprophetia verum etiam de suo habi-tu. Erat autem coopertus totus capi-llis suis et barba et ceteris pilis usquead pedes et erant candidi sicut nixprae nimia senectute. Tantum facieset oculi videbantur illius. Nihil aliuderat sibi indutum exceptis pilis quiegrediebantur de suo corpore.

Ascendio San Brendanus a la is-la y encontro, en la parte que dabaa oriente, dos cuevas cuyas entradasestaban enfrentadas y una pequenafuente redonda a la vista de dondeel eremita tomaba el agua. Al acer-carse San Brendanus a la puerta deuna de las cuevas aparecio por laotra a su encuentro el anciano, di-ciendo: ((¡Que bueno y feliz vivir loshermanos en comunidad!)) Y dichoesto indico a San Brendanus que or-denase a los hermanos bajar de lanave y acercarse. Beso a cada uno ylos llamo por sus nombres, y al oir-los quedaron admirados, no solo poreste hecho, sino tambien por el habi-to del eremita. En efecto, su cuerpoestaba, salvo la cara y los ojos, cu-bierto de largo pelo blanco como lanieve por la extrema vejez. Solo elpelo cubrıa su cuerpo.

71

Page 72: Navigatio Sancti Brendani

XXXIV

At vero Sanctus Brendanus cumhaec vidisset constritatus est intrase dicens: ((Vae mihi quia porto ha-bitum monachi et sub me consti-tuti sunt multi sub nomine illiusordinis cum videamus in angelicostatu hominem in carne adhuc se-dentem illaesum a viciis corporis.))Cui ait vir Dei: ((O venerabilis pa-ter quanta et qualia mirabilia os-tendit tibi Deus quae nulli sancto-rum patrum manifestavit. Et tu di-cis in corde tuo non esse te dig-num monachi portare habitum cumsis maior quam monachus. Mona-chus namque labore manuum sua-rum utitur et vestitur. Deus autemde suis secretis per VII annos pascitte cum tua familia. Ego vero misersedeo sicut avis in ista petra nudusexceptis pilis meis.)) Tunc SanctusBrendanus interrogabat illum de suoadventu aut unde esset aut quan-to tempore sustinuisset ibi talem vi-tam. Cui ille respondit: ((Fui nutri-tus in monasterio sancti Patricii perquinquaginta annos et custodiebamcimiterium fratrum. Quadam verodie cum locum sepulturae designas-set mihi meus decanus ut ibi quem-dam defunctum sepelissem apparuitmihi quidam senex qui dixit mihi:”Noli frater fossam ibi facere quiaalterius est.”))

Al ver esto San Brendanus se en-tristecio, diciendo para sı: ((¡Ay demı, que llevo habito y dirijo a otrossegun las reglas de la orden cuan-do vemos a este hombre aquı sen-tado aun en estado de inocencia yno tocado de los vicios corporales!))Respondio el eremita: ((¡Oh padrevenerable, cuantas maravillas y deque clase te ha mostrado Dios queno habıa antes ensenado a ningunode los santos padres! Y piensas queno eres digno de llevar el habito mo-nacal siendo mas que un monje. Por-que el monje vive y se viste de sutrabajo. Dios sin embargo por me-dios ocultos te alimento a tı y a tufamilia durante siete anos. Yo sinembargo permanezco aquı sentado,miserable, como un pajaro en es-ta roca desnuda, cubierto solo pormi pelo.)) Le pregunto entonces SanBrendanus por su llegada a aquellaisla, de donde era y cuanto tiempollevaba en aquel estado. Respondio:((Vivı durante cincuenta anos en elmonasterio de San Patricio, dondecuidaba del cementerio. Un dıa midecano(1) me ordeno abrir en cier-to sitio una sepultura para acoger auno de los hermanos. Me disponıa aello cuando aparecio ante mı un an-ciano que me dijo: ”No abras aquı lafosa, que este lugar es para otro”.))

72

Page 73: Navigatio Sancti Brendani

((Cui dixi: ”Pater quis es tu?” At illerespondit: ”Cur me non cognoscitis?Nonne vester abbas sum?” Cui di-xi: ”Sanctus Patricius fuit meus ab-bas.” At ille respondit: ”Ego sum.Ego enim heri migravi de saeculo.Ipse vero est locus meae sepulturae.Hic facies sepulchrum fratris nostriset nulli dicas quid ego dixi tibi. Crasautem proficiscere ad litus maris etinvenies navim ibi in quam intrabisquae te ducet ad locum ubi expec-tabis diem mortis tuae.” Mane ve-ro secundum praeceptum sancti pa-tris veni ad predictum litus et inveninaviculam sicut praedixit ipse mihi.Cum autem ascendissem in navicu-lam cepi navigare per tres dies ettres noctes. Quibus transactis dimi-si navim ubicumque ventus voluis-set illam iactare. Porro septimo dieapparuit ista petra in quam statimintravi dimissa navicula atque per-cussa pede meo ut iret unde vene-rat. Confestim vidi illam cursu ve-locissimo sulcatam undas per aequo-ra ut rediret in patriam suam. Egovero mansi hic. Circa horam nonamluter portavit mihi prandium de ma-ri id est piscem unum in ore suoet fasciculum de sarmentis ad fo-cum faciendum inter suos anteriorespedes ambulans super duobus poste-rioribus. Cum autem posuisset an-te me piscem et crementa reversusest unde venerat. Ego vero acceptoferro silicem percussi fecique ignemde sarmentis et paravi mihi cibos deillo pisce.))

((Le dije ”Padre, ¿quien eres tu?”y respondio ”¿No me conoces? ¿Noves que soy tu abad?” Respondı:”San Patricio fue mi abad” a lo queinsistio: ”Yo soy. Ayer abandone es-te siglo. Este es el lugar de mi se-pultura. Haz en otro lugar la que tehan encomendado, y no digas a na-die que hable contigo. Manana iras ala playa, donde encontraras una bar-ca a la que subiras y que te condu-cira al lugar donde esperaras el dıade tu muerte.” A la manana siguien-te hice lo que se me habıa ordenadoy encontre la barca, tal y como seme dijo. Subı y a ella y navegue portres dıas y tres noches, al termino delos cuales me abandone adonde qui-siese llevarme el viento. Al septimodıa aparecio esta isla, en la que ense-guida desembarque. Baje de la bar-ca y la golpee con el pie, alejando-la de la orilla. Entonces la barca,tomo rumbo veloz surcando las olasen la direccion de donde habıa ve-nido. Yo me quede aquı. Cerca dela hora nona aparecio una foca quecaminaba sobre sus patas posterio-res. Traıa un pez en la boca, y su-jetandolos con las patas anteriores,unos sarmientos para hacer fuego.Dejo caer ante mı el pez y las ra-mas y volvio por donde habıa veni-do. Hice fuego golpeando el pedernaly prepare el pez.))

73

Page 74: Navigatio Sancti Brendani

((Ita per XXX annos semper ter-tia die idem minister easdem escas(id est) unum piscem attulit ad tresdies. Tertiam partem piscis mandu-cavi omni die et nihil erat sitis gra-tia. Sed in die dominico egredieba-tur foras pauxillum aquae de ista pe-tra et habebam unde potuissem su-mere potum et vasculum meum im-plere ad opus manuum. Post quo-que XXX annos inveni istas duasspeluncas et istum fontem. Ab ip-so vivo et postea vixi per (LX) an-nos sine nutrimento alterius cibi ni-si de hoc fonte. Nonagenarius enimsum in ista insula tringinta annosin victu piscium et sexaginta annosin pastu istius fontis. L annos fui inpatria mea. Omnes anni vitae meaeCXL sunt. Et hic debeo modo sicutfuit mihi promissum expectare diemiudicii in ista carne. Pergite igiturad patriam vestram et vobiscum as-portate vascula plena de isto fon-te. Necesse enim erit vobis quia ad-huc restat iter vestrum per XL dies(id est) usque in sabbatum Paschae.Celebrabitis vero Sabbatum SanctumPaschae ubi celebrastis per sex an-nos et postea accepta benedictioneprocuratoris vestri proficiscemini adterram repromissionis sanctorum etibi manebitis XL dies et post haecDeus patrum vestrorum ducet vossanos atque incolumes in terram na-tivitatis vestrae.))

((Durante treinta anos, cada tresdıas el mismo ministro traıa la mis-ma comida, un pez. Comıa cada dıala tercera parte y no sentıa sed. Pe-ro el domingo, de las rocas brota-ba un poco de agua y podıa llenarmi vaso y lavarme las manos. Des-pues de treinta anos encontre estasdos cuevas y esta fuente, y aquı llevosesenta anos, sin otro alimento quesu agua. Ası que llevo noventa anosaquı: comı peces durante treinta ysolo agua en los ultimos sesenta. Su-mados a los cincuenta que vivı enmi patria, hacen ciento cuarenta. Yaquı debo seguir, tal y como pro-metı, hasta el dıa del juicio. Volveda vuestra patria y llevad con voso-tros el agua de esta fuente. La nece-sitareis, ya que os quedan aun cua-renta dıas de viaje, hasta el saba-do de Pascua. Celebrareis el saba-do santo de Pascua en el lugar don-de lo habeis celebrado en los ultimosseis anos y despues con la bendicionde vuestro procurador partireis a latierra de repromision de los santos,donde estareis otros cuarenta dıas,al termino de los cuales Dios os con-ducira sanos y salvos de vuelta avuestra patria.))

74

Page 75: Navigatio Sancti Brendani

XXXV

Igitur Sanctus Brendanus cum suisfratribus accepta viri Dei benedic-tione ceperunt navigare contra me-ridiem per totum XL (quadragesi-me) tempus et ferebatur huc atqueilluc illorum navicula et erat illistantum cibus aqua quam acceperuntab insula viri Dei per triduum refi-ciendo sine ulla esurie et siti per-manentes laeti omnes. Tunc sicutpraedixerat vir Dei venerunt ad in-sulam procuratoris in Sabbato Sanc-to. Ut pervenerunt ad portum occu-rit illis obviam cum gaudio magnoomnesque de navi levavit propriisbrachiis. Peracto divino officio dieisancti apposuit coram eis cenam.Facto, iam vespere ascenderunt na-viculam et idem vir cum illis. Cumautem navigassent invenerunt sta-tim beluam in solito loco et ibi lau-des Deo cantaverunt tota nocte etmissas mane. Finita iam missa ce-pit Iasconius ire in viam suam etomnes fratres qui cum Sancto Bren-dano erant ceperunt clamare ad Do-minum dicentes: ((Exaudi nos Deussalutaris noster spes omnium finiumterrae et in mari longe.))

De esta forma San Brendanus ysus hermanos, con la bendicion deleremita partieron hacia el sur y du-rante cuarenta dıas fueron llevadosde aquı alla sobre el oceano, sin mascomida ni bebida que el agua quetomaron de la fuente, descansandocada tres dıas sin sentir hambre nised y estando todos alegres. Comoles fuese predicho, llegaron a la isladel procurador en sabado santo. Alllegar a puerto les salio al encuentrocon gran alegrıa y les ayudo a to-dos a bajar de la nave con sus pro-pios brazos. Finalizado el oficio di-vino, les presento la cena. Caıa yala tarde cuando subieron a la navede nuevo, acompanados del procu-rador y navegando enseguida avis-taron a la gran bestia en el lugar decostumbre y allı, sobre su espalda,cantaron alabanzas a Dios durantetoda la noche y celebraron la mi-sa por la manana. Al terminar esta,Jasconius comenzo a moverse y to-dos los hermanos que estaban conSan Brendanus clamaban diciendo:((¡Escuchanos Senor, salvador nues-tro y esperanza en los confines de latierra y el ancho mar!))

75

Page 76: Navigatio Sancti Brendani

XXXVI

Sanctus Brendanus confortabat suosfratres dicens: ((Nolite formidare.Nihil enim vobis erit mali sedadiutorium imminet itineris.)) Rec-to cursu belua pervenit usque ad li-tus insulae avium. Ibique demora-ti sunt usque ad octabas Pentecos-ten. Transacto iam tempore solem-nitatum procurator qui cum illis eratdixit sancto Brendano: ((Ascenditein naviculam et implete utres ex is-to fonte. Ero namque socius itine-ris vestri ista vice atque ductor. Si-ne me non poteritis invenire terramRepromissionis sanctorum.)) Ascen-dentibus autem navim omnes quaein illa insula erant quasi una vo-ce dicebant: ((Prosperum iter facietnobis Deus salutarium nostrorum.))Sanctus Brendanus et qui cum illoerant navigaverunt ad insulam pro-curatoris et ipse cum illis ibiquesumpserunt dispendia XL dierum.Erat autem navigium illorum con-tra orientalem plagam XL dierum.Porro ipse procurator illorum ante-cedebat illos. Transactis vero diebusXL vespere imminente cepit eos ca-ligo grandis ita ut vix alter alterumpotuisset videre. Procurator autemait Sancto Brendano: ((Scitis quaeest ista caligo?)) Sanctus Brendanusait: ((Quae est?)) Tunc ait ille ((Istacaligo circuit illam insulam quamqueritis per septem annos.))

Confortaba San Brendanus a sushermanos diciendo: ((No temais. Na-da malo nos va a ocurrir, al contra-rio, nos ayuda en nuestro camino.))Moviendose en la direccion correc-ta, la bestia los condujo hasta laorilla de la isla de las aves, adondese quedaron hasta octavas de Pen-tecostes. Se cumplieron las solemni-dades y entonces dijo a San Brenda-nus el procurador: ((Subid a la na-ve y llenad los cueros con el aguade esta fuente. Esta vez sere vuestroacompanante y guıa, pues sin mı nopodreis llegar a la tierra de repromi-sion de los santos.)) Subieron todosa la nave, diciendo al unısono: ((Diossalvador nuestro nos deparara buenviaje)). Navegaron hasta la isla delprocurador y allı tomaron provisio-nes para cuarenta dıas, durante losque navegaron hacia oriente, guia-dos por el procurador. Entonces, ala caıda de la tarde, los envolvio unaniebla tan densa que apenas podıanverse entre ellos. Dijo el procuradora San Brendanus: ((¿Sabeis que es es-ta niebla?)) Respondio: ((¿Que es?))Y el procurador: ((Esta niebla en-vuelve a la isla que habeis buscadodurante siete anos)).

76

Page 77: Navigatio Sancti Brendani

Post spacium unius horae iterumcircumfulsit eos lux ingens et navisstetit ad litus. Porro ascendentibusde navi viderunt terram speciosamac plenam arboribus pomiferis sicutin tempore autumnali. Cum autemcircuissent illam terram nulla affuitillis nox.

Despues de una hora se vieronenvueltos en una luz intensa en elmomento en que tocaban la arena.Bajaron de la nave y al recorrer laisla la vieron fertil y llena de arbolesfrutales, como en tiempo de otono.Recorrieron la isla y no les envol-vio la noche.

77

Page 78: Navigatio Sancti Brendani

XXXVII

Accipiebant tantum de pomis et defontibus bibebant. Et ita per XL diesperlustrabant terram et non pote-rant invenire (finem illius). Quadamvero die invenerunt flumen mag-num vergentem per medium insu-lae. Tunc Sanctus Brendanus con-versus fratribus suis ait: ((Istud flu-men non possumus transire et igno-ramus magnitudinem illius terrae.))Cum haec intra se voluissent sta-tim iuvenis occurit obviam illis os-culans eos cum magna laetitia etsingulos nominatim appellabat at-que dicebat: ((Beati qui habitant indomo t(ua) in s(aeculum) s(aeculi)l(audabunt)te.)) Cum haec dixissetait ad Sanctum Brendanum: ((Ecceterra quam quesisti per multum tem-pus. Ideo statim non potuisti inveni-re quia Deus voluit tibi ostendere di-versa sua secreta in oceano magno.Revertere itaque ad terram nativita-tis tuae portans tecum de fructibusistius insulae et de gemmis quan-tum potest tua navicula capere. Ap-propinquant enim dies peregrinatio-nis tuae ut dormias cum patribustuis. Post multa vero curricula an-norum declarabitur ista terra suc-cessoribus vestris quando Christia-norum supervenerit persecutio. Is-tud flumen quod videtis dividit istaminsulam.))

Comıan de los frutos de los arbo-les y bebıan de las fuentes. Durantecuarenta dıas recorrieron la isla sinencontrar sus confines. Un dıa lle-garon a un gran rıo que discurrıapor la isla. Entonces San Brenda-nus se dirigio a sus hermanos y lesdijo: ((No podemos traspasar esterıo, e ignoramos la extension de lastierras al otro lado.)) Asentıan en-tre sı este extremo cuando llego aellos corriendo un joven, los beso congran alegrıa nombrandolos a cadauno por su nombre y le decıa a SanBrendanus: ((Esta es la tierra quebuscasteis durante tanto tiempo, yque no lograsteis hasta ahora por-que Dios quiso mostraos sus secretosen el gran oceano. Volved a vues-tra tierra llevando con vosotros tan-tos frutos y gemas como pueda car-gar vuestra nave. Se acercan los dıasen que peregrinaras para dormir contus mayores. Pasaran muchos anosy esta tierra sera proclamada paravuestros descendientes, cuando so-brevenga la persecucion de los cris-tianos. Este rıo que veis divide a laisla.))

78

Page 79: Navigatio Sancti Brendani

((Sicut modo apparet vobis maturafructibus ita omni tempore permanetsine ulla umbra mortis. Lux enimillius Christus est.)) Tunc vero ac-ceptis de fructibus terrae et omnibusgeneribus gemmarum dimissoque be-nedicto procuratore et iuvene Sanc-tus Brendanus cum suis fratribusnaviculam ascendit et cepit naviga-re per medium caliginis. Cum au-tem pertransissent venerunt ad in-sulam quae vocatur Deliciarum. Ibi-que trium dierum hospicium pere-gerunt atque accepta benedictioneSanctus Brendanus recto itinere adlocum suum reversus est.

((Al igual que solo aparecena vuestros ojos frutas madurasası aquı el tiempo permanece inal-terable, sin sombra de muerte. Laluz es la luz de Cristo.)) Tomaronlos frutos y todo genero de piedraspreciosas, se despidieron bendicien-do al procurador y al joven y subie-ron a la nave, navegando de nuevoentre la niebla. Llegaron despues ala isla de las Delicias, donde se alo-jaron durante tres dıas y, bendecidosde nuevo, San Brendanus dirigio laproa de regreso a su patria.

79

Page 80: Navigatio Sancti Brendani

XXXVIII

Fratres autem illum gratulatissimesusceperunt glorificantes Deum quitam amabilis illos noluit (patris)aspectibus deprivari cuius absentiatam diu fuerant orbati. Tunc beatusvir praedictus caritati eorum congra-tulans narravit omnia quae accidis-sent et recordatus est in via et quan-ta ei Dominus dignatus est miracu-lorum ostendere portenta. Postremoetiam velocitatem obitus illius certaattestatione notavit secundum iuve-nis praedictum et terram repromis-sionis sanctorum. Quod etiam reiprobavit eventus quia cunctis postse bene dispositis parvo interiacentetemporis intervallo sacramentis mu-nitus divinis inter manus discipulo-rum gloriose migravit ad Dominumcui est honor et gloria in saeculasaeculorum. Amen.

Lo recibieron con gran alegrıa loshermanos, glorificando a Dios queno habıa querido privarlos de la pre-sencia del padre, de la que tantotiempo fueron huerfanos. EntoncesSan Brendanus correspondiendo alrecibimiento narro todo lo que habıaacontecido en el viaje y todos los mi-lagros que Dios habıa querido mos-trarle. Sintiendo cerca la muerte,dejo testimonio escrito del mensa-je del joven y rodeado de los suyos,fortificado con el sacramento divino,despues de breve tiempo migro des-de las manos de sus discıpulos alSenor, de quien son el honor y la glo-ria por los siglos de los siglos. Amen

80

Page 81: Navigatio Sancti Brendani

1. Notas al texto latino

I(1) saltus-us: region forestal, selva, bosque. Tambien, medida agraria.(2) examen-inis: (ex agmen) enjambre, muchedumbre.(3) refectio-onis: reparacion, alimento espiritual.(4) coadunatio-onis: reunion, asamblea.(5) completorium-ii: ultima hora del oficio divino.(6) vergo: estar inclinado o vuelto hacia.(7) euge: ¡bien!, ¡bravo!(8) ?(9) confestim: enseguida.(10) incoho o inchoo: comenzar, emprender.(11) commemoro: recordar, evocar.(12) plusminusve: mas o menos.(13) redoleo-ui: oler, desprender olor.(14) mustum-i: mosto.

II(1) gustus-us: gusto, sabor.

III(1) praestolor: esperar, aguardar.(2) propono-posui-positum: poner a la vista, presentar.(3) ieiunium-ii: ayuno, abstinencia.(4) praepositus-i: jefe, oficial, encargado.

IV(1) lino-levi-litum: untar, frotar, embardurnar.(2) butyrum-i: manteca de leche. Tambien se usa adeps-ipis, pingue-idinis

o arvina-ae, esta ultima para referirse a la grasa de cerdo.(3) esticunum ?

V(1) victus-us: sustento, vıveres.

VI(1) aditus-us: acceso, lugar de desembarco.(2) sisto-steti-statum: establecer, poner.(3) semita-ae: atajo, callejuela; aquı senda.

81

Page 82: Navigatio Sancti Brendani

(4) stratum-i: pavimento, empedrado.(5) appendix-icis: apendice, aditamento.(6) de linteum-i: lienzo, mantel de lino.(7) confiteor: confesar, declarar, manifestar.

IX(1) crastinus-a-um: el dıa de manana.(2) distringo-strinxi-strictum: estrechar, reducir la libertad, distraer

XII(1) fretum-i: estrecho, brazo de mar.(2) nemorosus-a-um: frondoso, arbolado.(3) nimius-a-um: excesivo, inmoderado.(4) tintinnabulum-i: cascabel, campanilla.

XIII(1) reciproco: moverse adelante y atras, repetir.(2) planctus-us: golpear en senal de dolor, lamento, llanto.(3) psallo-psalli: cantar salmos, salmodiar.(4) alimonium-ii: alimento.

XIX(1) urceolus-i: cantarillo.(2) quatocius: cuanto antes.(3) Quadragesimae: Cuaresma.

XX(1) deterius-a-um: peor

XXI(1) subtus: abajo, hacia abajo.(2) constituo-ui-utum: levantar, poner en pie, erigir.(3) condensus-a-um: apretado, compacto.

XXIII(1) sulco: surcar, hender.(2) lacus-us: estanque, cuba, cisterna.(3) ingero-gessi-gestum: echar, arrojar.

82

Page 83: Navigatio Sancti Brendani

XXV(1) irriguus-a-um: que riega, que bana, que refresca.

XXVIII(1) conopium-ii: velo que cubre el sagrario, cortina, pabellon de cama,

mosquitera.

XXIX(1) auster-tri: viento procedente del sur, punto cardinal.

XXXI(1) parumper: aquı, por poco tiempo.(2) follis-is: fuelle.(3) malleus-i: mazo, martillo.(4) hispidus-a-um: aspero, erizado, desigual, barbudo.(5) forcipem-ipis: tenazas.

XXXII(1) pannus-i: pano, trapo, tela.(2) camerarius-ii: camarero, camarlengo.(3) dirae-arum: imprecaciones, execraciones.(4) extollo-tuli: levantar, aumentar

83

Page 84: Navigatio Sancti Brendani

2. Notas a la traduccion

I(1) Mantenemos los nombres que constan en la edicion del arzobispo F.

P. Moran, cuya traduccion data de 1893.(2) En algunas traducciones, se habla de la isla que hay cerca de la mon-

tana ((de la piedra)) o ((de la roca)). Creemos que es un error de traduccion,al tomar la acepcion habitual de ((iuxta)) en lugar de otra acepcion validaque es ((similar a)) o ((conforme a)), en cuyo caso el autor estarıa simplementeadjetivando a la isla, no indicando su posicion relativa.

(3) mejor en singular.(4) traducimos ((ascendimus)) por ((bajamos)), ya que habitualmente, al

echar el ancla una embarcacion decimos que los tripulantes ((bajan)) a tierra.En cualquier caso, tiene sentido decir que los tripulantes ((suben)) a la isla,que siempre esta por encima del nivel del mar.

(5) Hemos preferido ((prestancia)) a ((esplendor)) porque entendemos queel autor no se refiere a un esplendor o resplandor fısico.

II(1) En otras versiones, este capıtulo es un parrafo al final del primer

capıtulo. Seguimos aquı la division por capıtulos de la version que se encuen-tra en la ((Bibliotheca Augustana))

V(1) Ya habra notado el lector el uso recurrente de ((tres dıas)) y ((cuarenta

dıas)), que por supuesto no hay que entender literalmente. Ası ((tres dıas)) son((pocos dıas)) y ((cuarente dıas)) son ((muchos dıas))

XII(1) Este pasaje no esta claro, ni en el original ni en la traduccion con

la que hemos contrastado la nuestra. Puede indicar que el documento cuyatranscripcion estamos tomando como base sea a su vez copia de otro anteriore incompleto.

(2) Lucifer.

XIII(1) Salmos 64,1; en lugar de una traduccion mas conforme con el texto,

he preferido la transcripcion literal del mismo salmo, tomada de la Biblia, enconcreto la edicion 18 de editorial San Pablo.

(2) Vigilia nocturna

84

Page 85: Navigatio Sancti Brendani

(3) Las Virtudes son una de las jerarquıas que se establecen entre los seresangelicos.

XVI(1) Un ((stadium)) es la octava parte de una milla, por lo que hemos

traducido ((breve trecho))

XVII(1) Ofrecemos una traduccion ((razonable)), aunque incompleta. La causa

de la dificultad la encontramos en la frase ((occurrerant obviam cum capsis...)).Ignoramos el significado de esas cajas (capsa-ae), a las que sin embargo enla traduccion inglesa se refieren simplemente como los habitos de los monjes,lo cual no es coherente con la siguiente aparicion de ((capsis)) en ((...capsisveritati...)) ¿Podra algun lector resolvernos esta duda?

XX(1) laxo tiene aquı un sentido ambiguo, puesto que puede interpretarse

igualmente como ((soltar)) o como ((recoger)). Por la situacion (acaban de reco-ger remos) podrıa entenderse que tendieron la vela. Por la contraposicion conla lıneas siguientes (ceperunt simul tendere vela) entendemos que aflojaronla vela, y ası es como lo hemos traducido.

XXI(1) ?(2) Salmos 117,27

XXIV(1) Dalmacia era una region de la Iliria.(2) Preferimos mantener este tıtulo, ya que la expresion no es extrana en

espanol.(3) Los tıtulos de estos salmos estan traducidos de forma libre, ya que no

hemos identificado los numeros correspondientes.(4) El autor probablemente no ha resistido la tentacion y ha forzado la

similitud con la Ultima Cena, puesto que en este momento de la narracion aSan Brendanus lo acompanan 15 hermanos.

XXVIII

85

Page 86: Navigatio Sancti Brendani

(1) Hemos preferido no traducir la ultima frase (tunc Sanctus Brendanusmensurabat foramen unum in quatuor per chonopeos quatuor cubitis in om-nem partem) ya que no alcanzamos a entender su sentido dentro del relato.La traduccion inglesa consultada tampoco es satisfactoria.

XXXII(1) No debe pasar inadvertido al lector el hecho de que las olas que azotan

a Judas no provienen del mar circundante, que como se acaba de decir seencuentra en calma.

86