N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður
description
Transcript of N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður
![Page 1: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/1.jpg)
Náttúruvernd og atvinnufrelsi:
Hliðstæður, ekki andstæður
Hannes Hólmsteinn GissurarsonRSE, Laugarvatni 7. júlí 2007
![Page 2: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/2.jpg)
Hrakspá VésteinsHrakspá Vésteins
Vésteinn Lúðvíksson í Lesbók Mbl. 6. janúar 2007:
„Hver tæki sé far með flugvél þó að ekki væru nema eins prósents líkur á að vængirnir dyttu af henni í 35.000 feta hæð? Ef við vitum að stutt er í að það verði óafturkræfar breytingar á lífsskilyrðum á jörðinni erum við þá tilbúin að fórna eigin stundarhag?“
Vésteinn Lúðvíksson í Lesbók Mbl. 6. janúar 2007:
„Hver tæki sé far með flugvél þó að ekki væru nema eins prósents líkur á að vængirnir dyttu af henni í 35.000 feta hæð? Ef við vitum að stutt er í að það verði óafturkræfar breytingar á lífsskilyrðum á jörðinni erum við þá tilbúin að fórna eigin stundarhag?“
![Page 3: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/3.jpg)
Hrakspá CarsonsHrakspá Carsons
Rachel Carson: Raddir vorsins þagna (1962)
Kenningin: DDT eyðir fuglalífi og veldur krabbameini
DDT bannaðMýrarkalda (malaría) stórhættuleg í þróunarlöndum
WHO nú endurskoðað afstöðu sína
Rachel Carson: Raddir vorsins þagna (1962)
Kenningin: DDT eyðir fuglalífi og veldur krabbameini
DDT bannaðMýrarkalda (malaría) stórhættuleg í þróunarlöndum
WHO nú endurskoðað afstöðu sína
![Page 4: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/4.jpg)
Hrakspá RómarhópsinsHrakspá Rómarhópsins
Endimörk vaxtarins (1972)Þróunarlínur framlengdar, sbr. kenningu Malthusar
Spáin: Gull þrotið 1979, jarðolía 1990, kopar 1991, ál 2001 o. s. frv.
Nú nóg til af þessum efnumVerð á 34 algengustu hrávörum lækkað frá 1980
Endimörk vaxtarins (1972)Þróunarlínur framlengdar, sbr. kenningu Malthusar
Spáin: Gull þrotið 1979, jarðolía 1990, kopar 1991, ál 2001 o. s. frv.
Nú nóg til af þessum efnumVerð á 34 algengustu hrávörum lækkað frá 1980
![Page 5: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/5.jpg)
Hrakspá um fiskistofnaHrakspá um fiskistofna
Science (nóvember 2006): Hrun fiskistofna innan 40 ára
Morgunblaðið átaldi Jóhann Sigurjónsson fyrir að gera lítið úr skýrslunni
Boris Worm sendi í misgáningi blaðamanni Seattle News tölvuskeyti
„Fréttabeita til að vekja athygli“
Science (nóvember 2006): Hrun fiskistofna innan 40 ára
Morgunblaðið átaldi Jóhann Sigurjónsson fyrir að gera lítið úr skýrslunni
Boris Worm sendi í misgáningi blaðamanni Seattle News tölvuskeyti
„Fréttabeita til að vekja athygli“
![Page 6: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/6.jpg)
StaðreyndirStaðreyndir
Matvælaframleiðsla jókst með „grænu byltingunni“
Hungur aðeins vegna slæms stjórnarfars
Meðalaldur tvöfaldastDregið úr barnadauða og smit- og hörgulsjúkdómum
Skógar þekja jafnmikil svæði og áður
Matvælaframleiðsla jókst með „grænu byltingunni“
Hungur aðeins vegna slæms stjórnarfars
Meðalaldur tvöfaldastDregið úr barnadauða og smit- og hörgulsjúkdómum
Skógar þekja jafnmikil svæði og áður
![Page 7: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/7.jpg)
NáttúruspjöllNáttúruspjöll
Sóun auðlindaÚtrýming sjaldgæfra dýrategunda
Mengun lofts og lagarSpjöll á útivistarsvæðumRót vandans: Kostnaður af náttúruspjöllum ekki tekinn með í reikninginn
Sóun auðlindaÚtrýming sjaldgæfra dýrategunda
Mengun lofts og lagarSpjöll á útivistarsvæðumRót vandans: Kostnaður af náttúruspjöllum ekki tekinn með í reikninginn
![Page 8: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/8.jpg)
Sóun auðlindaSóun auðlinda
Ótakmarkaður aðgangur að takmarkaðri auðlind
Auðlindarentu sóað í of mikinn tilkostnað
Olíulindir, gullnámur, skógar, fiskimið
Lausnin: Takmarkaður aðgangur, nýtingarréttur, eignarréttur
Ótakmarkaður aðgangur að takmarkaðri auðlind
Auðlindarentu sóað í of mikinn tilkostnað
Olíulindir, gullnámur, skógar, fiskimið
Lausnin: Takmarkaður aðgangur, nýtingarréttur, eignarréttur
![Page 9: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/9.jpg)
Kvótakerfið íslenskaKvótakerfið íslenska
16 bátar sóttu afla, sem 8 gátu sóttLausnin: Bátarnir fengu allir framseljanlegar, varanlegar aflaheimildir
Framseljanlegar aflaheimildir: 8 keyptir út, ekki hraktir út = Allir ánægðir
Varanlegar aflaheimildir: meiri ábyrgðarkennd útgerðarmanna
16 bátar sóttu afla, sem 8 gátu sóttLausnin: Bátarnir fengu allir framseljanlegar, varanlegar aflaheimildir
Framseljanlegar aflaheimildir: 8 keyptir út, ekki hraktir út = Allir ánægðir
Varanlegar aflaheimildir: meiri ábyrgðarkennd útgerðarmanna
![Page 10: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/10.jpg)
Einfalt líkan af fiskveiðum
Einfalt líkan af fiskveiðum
0
20
40
60
80
100
120
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Sókn (fjöldi báta)
Heildartekjur
0
20
40
60
80
100
120
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Sókn (fjöldi báta)
Heildartekjur
![Page 11: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/11.jpg)
Hliðstæðar reglurHliðstæðar reglur
Ítala að fornu: Beitarréttindi einstakra jarða
Veiðiréttindi í laxveiðiám
Útvarpsréttindi
Ítala að fornu: Beitarréttindi einstakra jarða
Veiðiréttindi í laxveiðiám
Útvarpsréttindi
![Page 12: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/12.jpg)
Útrýming sjaldgæfra tegunda
Útrýming sjaldgæfra tegunda
Hvers vegna eru sauðir ekki í útrýmingarhættu ólíkt fílum?
Fílar og nashyrningar ekki í einkaeigu
Skynsamlegast að létta af banni við veiðum, en skilgreina eigendur
Hvers vegna eru sauðir ekki í útrýmingarhættu ólíkt fílum?
Fílar og nashyrningar ekki í einkaeigu
Skynsamlegast að létta af banni við veiðum, en skilgreina eigendur
![Page 13: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/14.jpg)
Ernir, hvalir og mennErnir, hvalir og menn
Margar hvalategundir ekki í útrýmingarhættu
Mega hvalir drepa, en ekki menn?Arnarstofninn íslenski friðaður á kostnað æðarvarps
Hvers vegna aðeins umhyggja um stórar dýrategundir, fíla, hvali o. fl, en ekki litlar, t. d. köngulær, mýs og flugur?
Margar hvalategundir ekki í útrýmingarhættu
Mega hvalir drepa, en ekki menn?Arnarstofninn íslenski friðaður á kostnað æðarvarps
Hvers vegna aðeins umhyggja um stórar dýrategundir, fíla, hvali o. fl, en ekki litlar, t. d. köngulær, mýs og flugur?
![Page 15: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/15.jpg)
Mengun lofts og lagarMengun lofts og lagar
„Peningalykt“ í sjávarþorpum
Hávaði við flugvelli
StöðuvötnBergvatnsár
„Peningalykt“ í sjávarþorpum
Hávaði við flugvelli
StöðuvötnBergvatnsár
![Page 16: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/16.jpg)
Viðbrögð við mengunViðbrögð við mengun
Sé mengun lítt mælanleg og dreifist á marga, þá á vart að bregðast við
Ella: Skilgreining eigna- eða nýtingarréttinda
Hugsanlega mengunargjöld
Sé mengun lítt mælanleg og dreifist á marga, þá á vart að bregðast við
Ella: Skilgreining eigna- eða nýtingarréttinda
Hugsanlega mengunargjöld
![Page 17: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/17.jpg)
Hlýnun jarðarHlýnun jarðar
Hlýnun og kólnun hafa skipst áVatnajökull hét t. d. KlofajökullHlýindaskeið á landnámsöld og síðar„Lítil ísöld“ um 1550-1900Núverandi hlýnunarskeið hið fyrsta af mannavöldum?
Eða eðlilegar sveiflur á hitastigi?
Hlýnun og kólnun hafa skipst áVatnajökull hét t. d. KlofajökullHlýindaskeið á landnámsöld og síðar„Lítil ísöld“ um 1550-1900Núverandi hlýnunarskeið hið fyrsta af mannavöldum?
Eða eðlilegar sveiflur á hitastigi?
![Page 18: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/18.jpg)
Kólnun jarðar?Kólnun jarðar?
![Page 19: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/19.jpg)
Þrjár spurningarÞrjár spurningar
Er að hlýna?Jafnvel þótt sé að hlýna, er það að mestu leyti af mannavöldum?
Jafnvel þótt hlýnun sé að mestu leyti af mannavöldum, borgar sig að gera eitthvað?
Lomborg: Já, já og nei
Er að hlýna?Jafnvel þótt sé að hlýna, er það að mestu leyti af mannavöldum?
Jafnvel þótt hlýnun sé að mestu leyti af mannavöldum, borgar sig að gera eitthvað?
Lomborg: Já, já og nei
![Page 20: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/20.jpg)
Orkuvinnsla á ÍslandiOrkuvinnsla á Íslandi
Orkuvinnsla annars staðar: Brennsla olíu eða kola
Hér gufu- eða vatnsaflSkv. Stern-skýrslunni minnsta losun koltvísýrings í OECD-ríkjum
Ál létt og minnkar eldsneytisþörf véla
Ef ekki framleitt með raforku hér, þá með brennslu eldsneytis annars staðar
Orkuvinnsla annars staðar: Brennsla olíu eða kola
Hér gufu- eða vatnsaflSkv. Stern-skýrslunni minnsta losun koltvísýrings í OECD-ríkjum
Ál létt og minnkar eldsneytisþörf véla
Ef ekki framleitt með raforku hér, þá með brennslu eldsneytis annars staðar
![Page 21: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/21.jpg)
Spjöll á útivistarsvæðum?
Spjöll á útivistarsvæðum?
![Page 22: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/22.jpg)
KárahnjúkarKárahnjúkar
Hjörleifur Guttormsson í Árbók Ferðafélagsins 1987: „Þetta eru afar afskekkt svæði og fáfarin, nema helst af smalamönnum á haustin. Þangað er líka fremur fátt að sækja fyrir ferðamenn, nema þá til að skoða hreindýr og minjar um framrás Brúarjökuls. Hvort tveggja er þó aðgengilegt með auðveldari hætti annars staðar.“
Hjörleifur Guttormsson í Árbók Ferðafélagsins 1987: „Þetta eru afar afskekkt svæði og fáfarin, nema helst af smalamönnum á haustin. Þangað er líka fremur fátt að sækja fyrir ferðamenn, nema þá til að skoða hreindýr og minjar um framrás Brúarjökuls. Hvort tveggja er þó aðgengilegt með auðveldari hætti annars staðar.“
![Page 23: N áttúruvernd og atvinnufrelsi: Hliðstæður, ekki andstæður](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042703/56815433550346895dc235c4/html5/thumbnails/23.jpg)
NiðurstöðurNiðurstöður
„Sjaldan grær gras í almenningsgötu“
„Garður er granna sættir“Vernd krefst verndaraVerðmæta náttúru ber að verðleggjaTil þess er einkaeignarréttur á auðlindum og frjálst framsal þeirra heppilegastur
„Sjaldan grær gras í almenningsgötu“
„Garður er granna sættir“Vernd krefst verndaraVerðmæta náttúru ber að verðleggjaTil þess er einkaeignarréttur á auðlindum og frjálst framsal þeirra heppilegastur