Müzik Teorisi Serisi · 2019. 9. 24. · B2 B3 T4 T5 B6 B7 T8 La (A) Doğal Minör Dizisinin Tonik...

[2]

Müzik Teorisi Serisi-II

“Dinleme Örnekleriyle”

Tampere Sistemde

ve

Arel-Ezgi Sisteminde

ARALIKLAR

H. Gürkan ABALI

&

Mehmet Ali ALKUŞ

[3]

Kitap adı:

“Dinleme Örnekleriyle”

Tampere Sistemde ve Arel-Ezgi Sisteminde

ARALIKLAR

Yazarlar: H. Gürkan ABALI & Mehmet Ali ALKUŞ

Sayfa Düzeni ve Grafik Tasarım: e-Kitap PROJESİ

Editorial & Kapak Tasarım: © e-Kitap Projesi

Kapak Resmi: "Tampere Sistemde & Arel-Ezgi Sisteminde Aralıklar"

Yayıncı (Publisher): e-KİTAP PROJESİ,

www.ekitaprojesi.com, 2019

Yayıncı Sertifika No: 32712

İstanbul, Eylül / 2019

eISBN: 978-605-9285-68-1

İLETİŞİM:

E-posta: [email protected]

Cevap ve yorumlarınız için:

{For reply and your comments}

www.ekitaprojesi.com/books/tampere-sistemde-ve-arel-ezgi-sisteminde-araliklar

www.facebook.com/EKitapProjesi

http://www.ekitaprojesi.com/mailto:[email protected]://www.ekitaprojesi.com/books/tampere-sistemde-ve-arel-ezgi-sisteminde-araliklarhttp://www.facebook.com/EKitapProjesi

[4]

YAZARLAR HAKKINDA

H. Gürkan ABALI

1972 Mersin Erdemli doğumlu olan yazar, orta ve lise öğrenimini Ġçel Anadolu Lisesi’nde

tamamladı. 1995 yılında Boğaziçi Üniversitesi Ġktisadi Ġdari Bilimler Fakültesi ĠĢletme

Bölümü’nden mezun olan yazar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde Eğitim

Ekonomisi ve Planlaması alanında master ve doktora derecesi almıĢtır.

ĠletiĢim: [email protected]

Mehmet Ali ALKUġ

1976’da Adana’da doğdu. Ġlk, orta ve lise öğrenimini Adana’da tamamlayan yazar, 2008’de

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nden mezun oldu.

ĠletiĢim: [email protected]

mailto:[email protected]:[email protected]

[5]

TEŞEKKÜR

Yaşamlarını çocuklarının mutluluğuna adayan annem Feride, babam

Turgut ABALI’ya ve kardeşlerim Ayşegül ve Derya ile şimdi ışıklar içinde

olan yeğenim Berke’ye adanmıştır…

H. Gürkan ABALI

Sayılamaz sevgileri ve destekleri için annem Zahide ve babam Mehmet

ALKUŞ’A…

M. Ali ALKUŞ

[6]

SES DOSYALARINA ERİŞİM

Midi Ses Dosyaları SıkıĢtırılmıĢ Tek Bir Dosya Olarak AĢağıdaki Dinamik Linkten

Ġndirilebilir. SıkıĢtırılmıĢ Dosya Ġndirildikten Sonra WinRAR Programıyla (“Extract” /

“Çıkart” ĠĢlevi Kullanılarak) veya WinZip Programıyla Açılabilir (“Unzip” ĠĢlevi

Kullanılarak):

https://drive.google.com/file/d/1TjOdOXlFgqbKXxbpWAdjDMHtEtEtbZrl/view?usp=sharing

İÇİNDEKİLER YAZARLAR HAKKINDA ............................................................................... 4

TEŞEKKÜR .................................................................................................. 5

SES DOSYALARINA ERİŞİM ....................................................................... 6

İÇİNDEKİLER ............................................................................................... 6

GİRİŞ ............................................................................................................ 8

Tampere Sistemde Aralıklar ...................................................................... 9

Kısaltmalar, İşaretler ve Semboller ............................................................... 10

Müzikte Aralık Tanımı ................................................................................... 11

Perde Mesafesi Ölçü Birimi Olarak Tam ve Yarım Adımlar .......................... 12

Diyatonik ve Kromatik Aralıklar ..................................................................... 13

Aralıkların Adlandırılması .............................................................................. 14

a- Aralıkların Derecelere Göre Adlandırılması .......................................... 14

b- Aralıkların Perde Mesafelerine Göre Adlandırılması ............................ 16

“Tam” Aralıklar………………………………………………………………..16

“Büyük” ve “Küçük” Aralıklar………………………………………………...17

“Artık” ve “Eksik” Aralıklar…………………………………………………...21

Anarmonik Aralıklar…………………………………………………………. 22

Basit ve Birleşik Aralıklar .............................................................................. 24

Aralıklarda Çevrim ........................................................................................ 26

Uyuşumlu ve Uyuşumsuz Aralıklar ............................................................... 29

Aralıklarda Durağanlık ve Çözümsellik ..................................................... 30

CD İçeriği ...................................................................................................... 33

Tampere Sistemde Dinleme Örneklerinin ..................................................... 35

Notaları ......................................................................................................... 35

https://drive.google.com/file/d/1TjOdOXlFgqbKXxbpWAdjDMHtEtEtbZrl/view?usp=sharing

[7]

Arel-Ezgi Sisteminde Aralıklar ................................................................... 84

Arel-Ezgi Sisteminde Perdelerin Adlandırılması ve Notasyonu ................ 87

İKİLİ ARALIKLAR ......................................................................................... 91

Koma veya Fazla Aralığı .......................................................................... 91

Eksik Bakiye Aralığı .................................................................................. 92

Bakiye Aralığı ........................................................................................... 92

Küçük Mücenneb Aralığı .......................................................................... 93

Büyük Mücenneb Aralığı .......................................................................... 93

Tanînî Aralığı ............................................................................................ 94

Artık İkili Aralığı ........................................................................................ 95

ÜÇLÜ ARALIKLAR ....................................................................................... 95

En Küçük Üçlü Aralığı .............................................................................. 95

Küçük Üçlü (Artık İkili) Aralığı ................................................................... 96

Orta Üçlü Aralığı ....................................................................................... 97

Büyük Üçlü Aralığı .................................................................................... 97

En Büyük Üçlü Aralığı .............................................................................. 98

DÖRTLÜ ARALIKLAR .................................................................................. 98

Eksik Dörtlü Aralığı ................................................................................... 98

Tam Dörtlü Aralığı .................................................................................... 99

Artık Dörtlü Aralığı .................................................................................... 100

BEŞLİ ARALIKLAR ....................................................................................... 100

Küçük Beşli Aralığı ................................................................................... 100

Eksik Beşli Aralığı ..................................................................................... 101

Büyük Eksik Beşli Aralığı .......................................................................... 102

Tam Beşli Aralığı ...................................................................................... 102

ALTILI ARALIKLAR ...................................................................................... 103

Küçük Altılı Aralığı .................................................................................... 103

Orta Altılı Aralığı ....................................................................................... 104

Altılı Aralığı ............................................................................................... 104

Büyük Altılı Aralığı .................................................................................... 105

YEDİLİ ARALIKLAR ..................................................................................... 105

Küçük Yedili Aralığı .................................................................................. 105

Orta Yedili Aralığı ..................................................................................... 106

Yedili Aralığı ............................................................................................. 107

Büyük Yedili Aralığı .................................................................................. 107

SEKİZLİ ARALIKLAR.................................................................................... 108

Eksik Sekizli Aralığı .................................................................................. 108

Tam Sekizli Aralığı ................................................................................... 109

Arel-Ezgi Sisteminde Aralıkların Çevrimi ...................................................... 110

Akort Sistemleri ............................................................................................ 112

CD İçeriği ...................................................................................................... 113

Arel-Ezgi Sisteminde Aralık Dinleme Örneklerinin ........................................ 115

Notaları ......................................................................................................... 115

BİBLİYOGRAFYA ......................................................................................... 188

[8]

GİRİŞ

“Dinleme Örnekleriyle Tampere Sistemde ve Arel-Ezgi Sisteminde Aralıklar” adlı bu

çalıĢma, müziğin temel yapılarını özlü olarak tanıtmayı amaçladığımız serinin bir parçasını

oluĢturmaktadır. Bu seri; “müzikte ölçüler”, “aralıklar”, “diziler-modlar-makamlar-çeĢniler”

ve “akorların” dinleme örnekleri ve notalarıyla tanıtıldığı 4 kitaptan oluĢmaktadır.

Elinizdeki bu çalıĢmada müzikte aralık kavramı, aralıkların adlandırılması ve

özellikleri ile ilgili bilgiler her iki müzik sisteminde olabildiğince özlü bir biçimde

aktarılmaya çalıĢılmıĢtır. Ayrıca kitapla birlikte yayınlanan ses CD’sinde iki sistemde

aralıkların dinleme örnekleri ve bunların notaları okuyucuyla paylaĢılmıĢtır. Böylece

okuyucuların, aralıkları iki müzik sisteminde karĢılaĢtırmalı olarak inceleyebilmeleri

hedeflenmiĢtir.

* * *

[9]

Tampere Sistemde Aralıklar

[10]

Kısaltmalar, İşaretler ve Semboller

Tonları iĢaret eden harf ve sözcükler:

Aralıklara iliĢkin sembol ve iĢaretler:

T Tam

Y Yarım

B Büyük

K Küçük

+ Artık

o Eksik

Çevrim

C1 : 1. Oktav Do C2 : 2. Oktav Do C3 : 3. Oktav Do

C#1/ Db1 : 1. Oktav Do diyez / Re bemol C#2/ Db2 : 2. Oktav Do diyez / Re bemol C#3/ Db3 : 3. Oktav Do diyez / Re bemol

D1 : 1. Oktav Re D2 : 2. Oktav Re D3 : 3. Oktav Re

D#1 / Eb1 : 1. Oktav Re diyez / Mi bemol D#2 / Eb2 : 2. Oktav Re diyez / Mi bemol D#3 / Eb3 : 3. Oktav Re diyez / Mi bemol

E1 : 1. Oktav Mi E2 : 2. Oktav Mi E3 : 3. Oktav Mi

F1 : 1. Oktav Fa F2 : 2. Oktav Fa F3 : 3. Oktav Fa

F#1 / Gb1 : 1. Oktav Fa diyez / Sol bemol F#2 / Gb2 : 2. Oktav Fa diyez / Sol bemol F#3 / Gb3 : 3. Oktav Fa diyez / Sol bemol

G1 : 1. Oktav Sol G2 : 2. Oktav Sol G3 : 3. Oktav Sol

G#1 / Ab1 : 1. Oktav Sol diyez / La bemol G#2 / Ab2 : 2. Oktav Sol diyez / La bemol G#3 / Ab3 : 3. Oktav Sol diyez / La bemol

A1 : 1. Oktav La A2 : 2. Oktav La A3 : 3. Oktav La

A#1 / Bb1 : 1. Oktav La diyez / Si bemol A#2 / Bb2 : 2. Oktav La diyez / Si bemol A#3 / Bb3 : 3. Oktav La diyez / Si bemol

B1 : 1. Oktav Si B2 : 2. Oktav Si B3 : 3. Oktav Si

[11]

Müzikte Aralık Tanımı

Müzikte aralık, aralarında belirli bir perde farkı olan iki müzikal sesten oluĢur. Sesler

arasındaki perde mesafeleri, seslerin “göreli” tizliklerini-pesliklerini ve birbirlerine

uzaklıklarını-yakınlıklarını belirler.

Müzikal sesler, tek tek ve/veya aynı anda duyulurlar. Müzik literatüründe, tek tek

tınlayan sesler melodik, aynı anda tınlayan sesler ise armonik sesler olarak

adlandırılmaktadır.

Benzer bir biçimde, kendisini oluĢturan sesleri, sırayla duyduğumuz aralıklar

melodik aralıklar, seslerini aynı anda duyduğumuz aralıklar armonik aralıklar olarak

isimlendirilirler:

Melodik aralıkların sesleri tek tek tınlar

Armonik aralıkların sesleri aynı anda tınlar

Tiz-pes seslerin sıralanma iliĢkisi, aralıklara inicilik çıkıcılık niteliklerini kazandırır.

Bir baĢka ifadeyle:

Aralığın birinci sesi pes, ikinci sesi tiz ise o

aralık çıkıcıdır.

Aralığın birinci sesi tiz, ikinci sesi pes ise o

aralık inicidir.

I.ses II. ses

Pes Tiz

I.ses II. ses

Tiz Pes

[12]

Perde Mesafesi Ölçü Birimi Olarak Tam ve Yarım Adımlar

Tampere sistem olarak adlandırılan müzik sisteminde bir oktav aralığındaki perde

mesafesi eĢit parçalara / adımlara bölünmektedir:

Tampere sistemde 1oktav 6 eĢit tam adıma

C1 T T T T T T

C2 Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y

veya 12 eĢit yarım adıma bölünmektedir.

EĢit tampere sistem dıĢındaki müzik sistemlerinde bir oktav perde mesafesi birbirine

eĢit veya eĢit olmayan farklı sayıda parçaya bölünebilmektedir (bkz. Arel-Ezgi Sistemi).

Tampere sistemde, 1 tam adım 2 yarım adıma eĢittir (1T = 2Y).

T Y + Y

Yukarıdaki örnekte C – D arası tam adım, C - C# / Db ve C# / Db - D arası yarım

adımdır.

Diziler, modlar ve makamlar aralık dizilimleridir (adım kalıplarıdır). Diziler, modlar

ve makamlar baĢka tonlara aralık dizilimleri veya adım kalıpları korunarak transpoze

edilirler.

AĢağıda doğal majör dizi ve kromatik dizi üzerinde aralıkların dizilimleri

örneklenmiĢtir:

Do (C) Doğal Majör Dizisinin Aralık Dizilimi

Do (C) Kromatik Dizisinin Aralık Dizilimi

Y Y …

[13]

Y Y …

Diyatonik ve Kromatik Aralıklar

Diyatonik sözcüğü diyatonik dizilerden çıkarılan aralık ve akor gibi müzikal

elemanları nitelemek için kullanılmaktadır. Diyatonik diziler, 5 tam ve 2 yarım adımdan

oluĢan 7 (oktav sesle birlikte 8) sesli dizilerdir. Bir oktav içindeki bütün majör–minör

diziler, bu dizilerin transpozeleri, bütün tam aralıklar, büyük ve küçük aralıklar, “+4'lü veya

o5'li aralığı diyatoniktir.”1

Kromatik nitelemesi ise kromatik diziden çıkarılan müzikal yapılar için

kullanılmaktadır. Kromatik dizi sadece yarım adımlardan oluĢan 12 (oktav sesle birlikte 13)

sesli bir dizidir. Bu dizinin sesleri arasındaki yarım adımlar kromatik aralıklar olarak

adlandırılırlar:

AĢağıda çeĢitli diziler üzerindeki diyatonik ve kromatik aralıklar örneklenmiĢtir:

Do (C) Doğal Majör Dizisinin Tonik Sesi Üzerindeki Diyatonik Aralıklar

B2 B3 T4 T5 B6 B7 T8

La (A) Doğal Minör Dizisinin Tonik Sesi Üzerindeki Diyatonik Aralıklar

B2 K3 T4 T5 K6 K7 T8

Do (C) Kromatik Dizi Üzerindeki Kromatik Aralıklar

Y Y …

1 HACIEV, ParaĢkev, Temel Müzik Teorisi, Çev. Ahter Destan, Pan Yayıncılık, Ġkinci Basım, 2005, s.116.

[14]

La (A) Kromatik Dizi Üzerindeki Kromatik Aralıklar

Y Y …

Aralıkların Adlandırılması

Aralıklar derecelere ve perde mesafelerine göre adlandırılmaktadır. Bunları açalım:

a- Aralıkların Derecelere Göre Adlandırılması Dizileri oluĢturan sesler dizi içerisindeki sıralarına göre derece adları alırlar. Örneğin

Do majör dizisinde C = I. derece, D = II. derece, E = III., … gibi:

Do majör dizisinin tonik sesi üzerinde, iki oktav içindeki aralıklar, ikinci seslerinin

derecelerine göre Ģöyle adlandırılır:

[15]

AĢağıdaki tabloda iki oktav içindeki aralıklar derece adlarıyla 12 tonda gösterilmiĢtir:

AR

AL

IKL

AR

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Unison C1 C1 C#1 - Db1 C#1 - Db1 D1 D1 D#1 – Eb1 D#1 – Eb1 E1 E1 F1 F1

2’li Aralıklar C1 C#1 - Db1 C#1 - Db1 D1 D1 D#1 – Eb1 D#1 – Eb1 E1 E1 F1 F1 F#1 – Gb1

C1 D1 C#1 - Db1 D#1 – Eb1 D1 E1 D#1 – Eb1 F1 E1 F#1 – Gb1 F1 G1

3’lü Aralıklar C1 D#1 – Eb1 C#1 - Db1 E1 D1 F1 D#1 – Eb1 F#1 – Gb1 E1 G1 F1 G#1 - Ab1

C1 E1 C#1 - Db1 F1 D1 F#1 – Gb1 D#1 – Eb1 G1 E1 G#1 - Ab1 F1 A1

4’lü Aralıklar C1 F1 C#1 - Db1 F#1 – Gb1 D1 G1 D#1 – Eb1 G#1 - Ab1 E1 A1 F1 A#1 - Bb1

C1 F#1 – Gb1 C#1 - Db1 G1 D1 G#1 - Ab1 D#1 – Eb1 A1 E1 A#1 - Bb1 F1 B1

5’li Aralıklar C1 G1 C#1 - Db1 G#1 - Ab1 D1 A1 D#1 – Eb1 A#1 - Bb1 E1 B1 F1 C2

6’lı Aralıklar C1 G#1 - Ab1 C#1 - Db1 A1 D1 A#1 - Bb1 D#1 – Eb1 B1 E1 C2 F1 C#2 – Db2

C1 A1 C#1 - Db1 A#1 - Bb1 D1 B1 D#1 – Eb1 C2 E1 C#2 – Db2 F1 D2

7’li Aralıklar C1 A#1 - Bb1 C#1 - Db1 B1 D1 C2 D#1 – Eb1 C#2 – Db2 E1 D2 F1 D#2 – Eb2

C1 B1 C#1 - Db1 C2 D1 C#2 – Db2 D#1 – Eb1 D2 E1 D#2 – Eb2 F1 E2

8’li Aralıklar C1 C2 C#1 - Db1 C#2 – Db2 D1 D2 D#1 – Eb1 D#2 – Eb2 E1 E2 F1 F2

9’lu Aralıklar C1 C#2 – Db2 C#1 - Db1 D2 D1 D#2 – Eb2 D#1 – Eb1 E2 E1 F2 F1 F#2 – Gb2

C1 D2 C#1 - Db1 D#2 – Eb2 D1 E2 D#1 – Eb1 F2 E1 F#2 – Gb2 F1 G2

10’lu Aralıklar C1 D#2 – Eb2 C#1 - Db1 E2 D1 F2 D#1 – Eb1 F#2 – Gb2 E1 G2 F1 G#2 – Ab2

C1 E2 C#1 - Db1 F2 D1 F#2 – Gb2 D#1 – Eb1 G2 E1 G#2 – Ab2 F1 A2

11’li Aralıklar C1 F2 C#1 - Db1 F#2 – Gb2 D1 G2 D#1 – Eb1 G#2 – Ab2 E1 A2 F1 A#2 – Bb2

C1 F#2 – Gb2 C#1 - Db1 G2 D1 G#2 – Ab2 D#1 – Eb1 A2 E1 A#2 – Bb2 F1 B2

12’li Aralıklar C1 G2 C#1 - Db1 G#2 – Ab2 D1 A2 D#1 – Eb1 A#2 – Bb2 E1 B2 F1 C3

13’lü Aralıklar C1 G#2 – Ab2 C#1 - Db1 A2 D1 A#2 – Bb2 D#1 – Eb1 B2 E1 C3 F1 C#3 – Db3

C1 A2 C#1 - Db1 A#2 – Bb2 D1 B2 D#1 – Eb1 C3 E1 C#3 – Db3 F1 D3

14’lü Aralıklar C1 A#2 – Bb2 C#1 - Db1 B2 D1 C3 D#1 – Eb1 C#3 – Db3 E1 D3 F1 D#3 – Eb3

C1 B2 C#1 - Db1 C3 D1 C#3 – Db3 D#1 – Eb1 D3 E1 D#3 – Eb3 F1 E3

15’li Aralıklar C1 C3 C#1 - Db1 C#3 – Db3 D1 D3 D#1 – Eb1 D#3 – Eb3 E1 E3 F1 F3

AR

AL

IKA

R

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Unison F#1 – Gb1 F#1 – Gb1 G1 G1 G#1 - Ab1 G#1 - Ab1 A1 A1 A#1 - Bb1 A#1 - Bb1 B1 B1

2’li Aralıklar F#1 – Gb1 G1 G1 G#1 - Ab1 G#1 - Ab1 A1 A1 A#1 - Bb1 A#1 - Bb1 B1 B1 C2

F#1 – Gb1 G#1 - Ab1 G1 A1 G#1 - Ab1 A#1 - Bb1 A1 B1 A#1 - Bb1 C2 B1 C#2 – Db2

3’lü Aralıklar F#1 – Gb1 A1 G1 A#1 - Bb1 G#1 - Ab1 B1 A1 C2 A#1 - Bb1 C#2 – Db2 B1 D2

F#1 – Gb1 A#1 - Bb1 G1 B1 G#1 - Ab1 C2 A1 C#2 – Db2 A#1 - Bb1 D2 B1 D#2 – Eb2

4’lü Aralıklar F#1 – Gb1 B1 G1 C2 G#1 - Ab1 C#2 – Db2 A1 D2 A#1 - Bb1 D#2 – Eb2 B1 E2

F#1 – Gb1 C2 G1 C#2 – Db2 G#1 - Ab1 D2 A1 D#2 – Eb2 A#1 - Bb1 E2 B1 F2

5’li Aralıklar F#1 – Gb1 C#2 – Db2 G1 D2 G#1 - Ab1 D#2 – Eb2 A1 E2 A#1 - Bb1 F2 B1 F#2 – Gb2

6’lı Aralıklar F#1 – Gb1 D2 G1 D#2 – Eb2 G#1 - Ab1 E2 A1 F2 A#1 - Bb1 F#2 – Gb2 B1 G2

F#1 – Gb1 D#2 – Eb2 G1 E2 G#1 - Ab1 F2 A1 F#2 – Gb2 A#1 - Bb1 G2 B1 G#2 – Ab2

7’li Aralıklar F#1 – Gb1 E2 G1 F2 G#1 - Ab1 F#2 – Gb2 A1 G2 A#1 - Bb1 G#2 – Ab2 B1 A2

F#1 – Gb1 F2 G1 F#2 – Gb2 G#1 - Ab1 G2 A1 G#2 – Ab2 A#1 - Bb1 A2 B1 A#2 – Bb2

8’li Aralıklar F#1 – Gb1 F#2 – Gb2 G1 G2 G#1 - Ab1 G#2 – Ab2 A1 A2 A#1 - Bb1 A#2 – Bb2 B1 B2

9’lu Aralıklar F#1 – Gb1 G2 G1 G#2 – Ab2 G#1 - Ab1 A2 A1 A#2 – Bb2 A#1 - Bb1 B2 B1 C3

F#1 – Gb1 G#2 – Ab2 G1 A2 G#1 - Ab1 A#2 – Bb2 A1 B2 A#1 - Bb1 C3 B1 C#3 – Db3

10’lu Aralıklar F#1 – Gb1 A2 G1 A#2 – Bb2 G#1 - Ab1 B2 A1 C3 A#1 - Bb1 C#3 – Db3 B1 D3

F#1 – Gb1 A#2 – Bb2 G1 B2 G#1 - Ab1 C3 A1 C#3 – Db3 A#1 - Bb1 D3 B1 D#3 – Eb3

11’li Aralıklar F#1 – Gb1 B2 G1 C3 G#1 - Ab1 C#3 – Db3 A1 D3 A#1 - Bb1 D#3 – Eb3 B1 E3

F#1 – Gb1 C3 G1 C#3 – Db3 G#1 - Ab1 D3 A1 D#3 – Eb3 A#1 - Bb1 E3 B1 F3

12’li Aralıklar F#1 – Gb1 C#3 – Db3 G1 D3 G#1 - Ab1 D#3 – Eb3 A1 E3 A#1 - Bb1 F3 B1 F#3 – Gb3

13’lü Aralıklar F#1 – Gb1 D3 G1 D#3 – Eb3 G#1 - Ab1 E3 A1 F3 A#1 - Bb1 F#3 – Gb3 B1 G3

F#1 – Gb1 D#3 – Eb3 G1 E3 G#1 - Ab1 F3 A1 F#3 – Gb3 A#1 - Bb1 G3 B1 G#3 – Ab3

14’lü Aralıklar F#1 – Gb1 E3 G1 F3 G#1 - Ab1 F#3 – Gb3 A1 G3 A#1 - Bb1 G#3 – Ab3 B1 A3

F#1 – Gb1 F3 G1 F#3 – Gb3 G#1 - Ab1 G3 A1 G#3 – Ab3 A#1 - Bb1 A3 B1 A#3 – Bb3

15’li Aralıklar F#1 – Gb1 F#3 – Gb3 G1 G3 G#1 - Ab1 G#3 – Ab3 A1 A3 A#1 - Bb1 A#3 – Bb3 B1 B3

[16]

b- Aralıkların Perde Mesafelerine Göre Adlandırılması Aralıkların isimlendirilmesindeki ikinci ölçüt aralıkların ilk sesleriyle ikinci sesleri

arasındaki perde mesafeleridir. Tampere sistemde, perde mesafesine göre aralıkların derece

adlarına, “tam (tüm)”, “büyük”, “küçük”, “artık”, “eksik” sözcükleri eklenmektedir. Açalım:

“Tam” Aralıklar “Tam (veya Tüm)” sözcüğü, ilgili aralığın, derece adında belirtilen konumdan “ne

fazla ne de eksik perde mesafesine sahip olmadığını” anlatır. AĢağıdaki, Do (C) notası temel

alınarak hazırlanmıĢ tam aralık örneklerini incelemenizi öneririz:

Tam Birli (Unison)

Perde Mesafesi 0 Y

Aralık Sembolü T1

Örnek Notalar C1 – C1, C2 – C2

Tam Dörtlü

Perde Mesafesi 5Y

Aralık Sembolü T4

Örnek Notalar C1 – F1

Tam BeĢli

Perde Mesafesi 7Y

Aralık Sembolü T5

Örnek Notalar C1 – G1

Tam Sekizli (Oktav)

Perde Mesafesi 12Y

Aralık Sembolü T8

Örnek Notalar C1 – C2

Tam Onbirli

Perde Mesafesi 17Y

Aralık Sembolü T11

Örnek Notalar C1 – F2

Tam Onikili

Perde Mesafesi 19Y


Örnek Notalar C1 – G2

Tam OnbeĢli

Perde Mesafesi 24Y


Örnek Notalar C1 – C3

[17]

AĢağıdaki tabloda iki oktav içindeki tam aralıklar bütün tonlarında gösterilmiĢtir:

Tam

Aralıklar Perd

e M

esa

fesi

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Unison 0 C1 C1

C#1 -

Db1

C#1 -

Db1 D1 D1

D#1 –

Eb1

D#1 –

Eb1 E1 E1 F1 F1

Tam Dörtlü 5 C1 F1

C#1 -

Db1

F#1 –

Gb1 D1 G1

D#1 –

Eb1

G#1 -

Ab1 E1 A1 F1

A#1 -

Bb1

Tam BeĢli 7 C1 G1

C#1 -

Db1

G#1 -

Ab1 D1 A1

D#1 –

Eb1

A#1 -

Bb1 E1 B1 F1 C2

Tam Sekizli 12 C1 C2

C#1 -

Db1

C#2 –

Db2 D1 D2

D#1 –

Eb1

D#2 –

Eb2 E1 E2 F1 F2

Tam Onbirli 17 C1 F2

C#1 -

Db1

F#2 –

Gb2 D1 G2

D#1 –

Eb1

G#2 –

Ab2 E1 A2 F1

A#2 –

Bb2

Tam Onikili 19 C1 G2

C#1 -

Db1

G#2 –

Ab2 D1 A2

D#1 –

Eb1

A#2 –

Bb2 E1 B2 F1 C3

Tam OnbeĢli 24 C1 C3

C#1 -

Db1

C#3 –

Db3 D1 D3

D#1 –

Eb1

D#3 –

Eb3 E1 E3 F1 F3

Tam

Aralıklar Perd

e M

esa

fesi

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Unison 0

F#1 –

Gb1

F#1 –

Gb1 G1 G1

G#1 -

Ab1

G#1 -

Ab1 A1 A1

A#1 -

Bb1

A#1 -

Bb1

B

1 B1

Tam Dörtlü 5

F#1 –

Gb1 B1 G1 C2

G#1 -

Ab1

C#2 –

Db2 A1 D2

A#1 -

Bb1

D#2 –

Eb2

B

1 E2

Tam BeĢli 7

F#1 –

Gb1

C#2 –

Db2 G1 D2

G#1 -

Ab1

D#2 –

Eb2 A1 E2

A#1 -

Bb1 F2

B

1

F#2 –

Gb2

Tam Sekizli 12

F#1 –

Gb1

F#2 –

Gb2 G1 G2

G#1 -

Ab1

G#2 –

Ab2 A1 A2

A#1 -

Bb1

A#2 –

Bb2

B

1 B2

Tam Onbirli 17

F#1 –

Gb1 B2 G1 C3

G#1 -

Ab1

C#3 –

Db3 A1 D3

A#1 -

Bb1

D#3 –

Eb3

B

1 E3

Tam Onikili 19

F#1 –

Gb1

C#3 –

Db3 G1 D3

G#1 -

Ab1

D#3 –

Eb3 A1 E3

A#1 -

Bb1 F3

B

1

F#3 –

Gb3

Tam OnbeĢli 24

F#1 –

Gb1

F#3 –

Gb3 G1 G3

G#1 -

Ab1

G#3 –

Ab3 A1 A3

A#1 -

Bb1

A#3 –

Bb3

B

1 B3

“Büyük” ve “Küçük” Aralıklar Aralığın derece adının, aralığı oluĢturan sesler arasındaki perde mesafesini saptamaya

yeterli olmadığı durumlarda, “büyük” ve “küçük” sözcükleri kullanılmaktadır.

Ġki oktav içinde 2, 4, 9, 11, 14, 16, 21 ve 23 yarım perde mesafesindeki aralıklar

büyük aralıklar; 1, 3, 8, 10, 13, 15, 20 ve 22 yarım perdeden oluĢan aralıklar ise küçük

aralıklardır.

AĢağıdaki tabloda, aynı derece adını taĢıyan büyük ve küçük aralıklar arasındaki

perde farklarının 1(Y) olduğu kolaylıkla fark edilecektir:

Aralığın Adı Sembolü

Perde

Mesafesi Aralığın Adı Sembolü

Perde

Mesafesi

Büyük Ġkili B2 2Y Küçük Ġkili K2 1Y

Büyük Üçlü B4 4Y Küçük Üçlü K3 3Y

Büyük Altılı B6 9Y Küçük Altılı K6 8Y

Büyük Yedili B7 11Y Küçük Yedili K7 10Y

Büyük Dokuzlu B9 14Y Küçük Dokuzlu K9 13Y

Büyük Onlu B10 16Y Küçük Onlu K10 15Y

[18]

Büyük Onüçlü B13 21Y Küçük Onüçlü K13 20Y

Büyük Ondörtlü B14 23Y Küçük Ondörtlü K14 22Y

AĢağıda büyük ve küçük aralıklara iliĢkin Do (C) notası temel alınarak hazırlanmıĢ

gösterimler bulunmaktadır.

Büyük Ġkili

Perde Mesafesi 2Y

Aralık Sembolü B2

Örnek Notalar C1 – D1

Küçük Ġkili

Perde Mesafesi 1Y

Aralık Sembolü K2

Örnek Notalar C1– Db1

Büyük Üçlü

Perde Mesafesi 4Y

Aralık Sembolü B3

Örnek Notalar C1 – E1

Küçük Üçlü

Perde Mesafesi 3Y

Aralık Sembolü K3

Örnek Notalar C1 – Eb1

Büyük Altılı

Perde Mesafesi 9Y

Aralık Sembolü B6

Örnek Notalar C1– A1

Küçük Altılı

Perde Mesafesi 8Y

Aralık Sembolü K6

Örnek Notalar C1 – Ab1

Büyük Yedili Perde Mesafesi 11Y

Aralık Sembolü B7

Örnek Notalar C1 – B1

Küçük Yedili Perde Mesafesi 10Y

Aralık Sembolü K7

Örnek Notalar C1 – Bb1

Büyük Dokuzlu Perde Mesafesi 14Y

Aralık Sembolü B9

Örnek Notalar C1 – D2

Küçük Dokuzlu Perde Mesafesi 13Y

Aralık Sembolü K9

Örnek Notalar C1 – Db2

[19]

Büyük Onlu Perde Mesafesi 16Y

Aralık Sembolü B13

Örnek Notalar C1 – E2

Büyük Onüçlü Perde Mesafesi 21Y


Örnek Notalar C1 – A2

Büyük Ondörtlü Perde Mesafesi 23Y



Küçük Onlu Perde Mesafesi 15Y

Aralık Sembolü K10

Örnek Notalar C1 – Eb2

Küçük Onüçlü Perde Mesafesi 20Y


Örnek Notalar C1 – Ab2

Küçük Ondörtlü Perde Mesafesi 22Y



Diziler ve akorların analizinde büyük-küçük aralıklar önemlidir, keza, dizilerin ve

akorların majör-minör karakterleri kapsadıkları büyük ve küçük aralıklar dikkate alınarak

belirlenmektedir.

AĢağıdaki tabloda büyük ve küçük aralıklar iki oktav içinde bütün tonlarında

gösterilmiĢtir:

[20]

Bü

yü

k&

Kü

çü

k A

ralı

kla

r

Perd

e M

esa

fesi

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Kök

Ton

2.

Ses

Küçük Ġkili 1 C1

C#1 -

Db1

C#1 -

Db1 D1 D1

D#1 –

Eb1

D#1 –

Eb1 E1 E1 F1 F1

F#1 –

Gb1

Büyük Ġkili 2 C1 D1

C#1 -

Db1

D#1 –

Eb1 D1 E1

D#1 –

Eb1 F1 E1

F#1 –

Gb1 F1 G1

Küçük Üçlü 3 C1

D#1 –

Eb1

C#1 -

Db1 E1 D1 F1

D#1 –

Eb1

F#1 –

Gb1 E1 G1 F1

G#1 -

Ab1

Büyük Üçlü 4 C1 E1

C#1 -

Db1 F1 D1

F#1 –

Gb1

D#1 –

Eb1 G1 E1

G#1 -

Ab1 F1 A1

Küçük Altılı 8 C1

G#1 -

Ab1

C#1 -

Db1 A1 D1

A#1 -

Bb1

D#1 –

Eb1 B1 E1 C2 F1

C#2 –

Db2

Büyük Altılı 9 C1 A1

C#1 -

Db1

A#1 -

Bb1 D1 B1

D#1 –

Eb1 C2 E1

C#2 –

Db2 F1 D2

Küçük Yedili 10 C1

A#1 -

Bb1

C#1 -

Db1 B1 D1 C2

D#1 –

Eb1

C#2 –

Db2 E1 D2 F1

D#2 –

Eb2

Büyük Yedili 11 C1 B1

C#1 -

Db1 C2 D1

C#2 –

Db2

D#1 –

Eb1 D2 E1

D#2 –

Eb2 F1 E2

Küçük

Dokuzlu 13 C1

C#2 –

Db2

C#1 -

Db1 D2 D1

D#2 –

Eb2

D#1 –

Eb1 E2 E1 F2 F1

F#2 –

Gb2

Büyük

Dokuzlu 14 C1 D2

C#1 -

Db1

D#2 –

Eb2 D1 E2

D#1 –

Eb1 F2 E1

F#2 –

Gb2 F1 G2

Küçük Onlu 15 C1

D#2 –

Eb2

C#1 -

Db1 E2 D1 F2

D#1 –

Eb1

F#2 –

Gb2 E1 G2 F1

G#2 –

Ab2

Büyük Onlu 16 C1 E2

C#1 -

Db1 F2 D1

F#2 –

Gb2

D#1 –

Eb1 G2 E1

G#2 –

Ab2 F1 A2

Küçük Onüçlü 20 C1

G#2 –

Ab2

C#1 -

Db1 A2 D1

A#2 –

Bb2

D#1 –

Eb1 B2 E1 C3 F1

C#3 –

Db3

Büyük Onüçlü 21 C1 A2

C#1 -

Db1

A#2 –

Bb2 D1 B2

D#1 –

Eb1 C3 E1

C#3 –

Db3 F1 D3

Küçük

Ondörtlü 22 C1

A#2 –

Bb2

C#1 -

Db1 B2 D1 C3

D#1 –

Eb1

C#3 –

Db3 E1 D3 F1

D#3 –

Eb3

Büyük

Ondörtlü 23 C1 B2

C#1 -

Db1 C3 D1

C#3 –

Db3

D#1 –

Eb1 D3 E1

D#3 –

Eb3 F1 E3

Bü

yü

k&

Kü

çü

k A

ra

lık

lar

Perd

e M

esa

fesi

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Kö

k T

on

2.

Ses

Küçük Ġkili 1

F#1 –

Gb1 G1 G1

G#1 -

Ab1

G#1 -

Ab1 A1 A1

A#1 -

Bb1

A#1 -

Bb1 B1

B

1 C2

Büyük Ġkili 2

F#1 –

Gb1

G#1 -

Ab1 G1 A1

G#1 -

Ab1

A#1 -

Bb1 A1 B1

A#1 -

Bb1 C2

B

1

C#2 –

Db2

Küçük Üçlü 3

F#1 –

Gb1 A1 G1

A#1 -

Bb1

G#1 -

Ab1 B1 A1 C2

A#1 -

Bb1

C#2 –

Db2

B

1 D2

Büyük Üçlü 4

F#1 –

Gb1

A#1 -

Bb1 G1 B1

G#1 -

Ab1 C2 A1

C#2 –

Db2

A#1 -

Bb1 D2

B

1

D#2 –

Eb2

Küçük Altılı 8

F#1 –

Gb1 D2 G1

D#2 –

Eb2

G#1 -

Ab1 E2 A1 F2

A#1 -

Bb1

F#2 –

Gb2

B

1 G2

Büyük Altılı 9

F#1 –

Gb1

D#2 –

Eb2 G1 E2

G#1 -

Ab1 F2 A1

F#2 –

Gb2

A#1 -

Bb1 G2

B

1

G#2 –

Ab2

Küçük Yedili 10

F#1 –

Gb1 E2 G1 F2

G#1 -

Ab1

F#2 –

Gb2 A1 G2

A#1 -

Bb1

G#2 –

Ab2

B

1 A2

Büyük Yedili 11

F#1 –

Gb1 F2 G1

F#2 –

Gb2

G#1 -

Ab1 G2 A1

G#2 –

Ab2

A#1 -

Bb1 A2

B

1

A#2 –

Bb2

Küçük

Dokuzlu 13

F#1 –

Gb1 G2 G1

G#2 –

Ab2

G#1 -

Ab1 A2 A1

A#2 –

Bb2

A#1 -

Bb1 B2

B

1 C3

Büyük

Dokuzlu 14

F#1 –

Gb1

G#2 –

Ab2 G1 A2

G#1 -

Ab1

A#2 –

Bb2 A1 B2

A#1 -

Bb1 C3

B

1

C#3 –

Db3

Küçük Onlu 15

F#1 –

Gb1 A2 G1

A#2 –

Bb2

G#1 -

Ab1 B2 A1 C3

A#1 -

Bb1

C#3 –

Db3

B

1 D3

Büyük Onlu 16

F#1 –

Gb1

A#2 –

Bb2 G1 B2

G#1 -

Ab1 C3 A1

C#3 –

Db3

A#1 -

Bb1 D3

B

1

D#3 –

Eb3

Küçük Onüçlü 20

F#1 –

Gb1 D3 G1

D#3 –

Eb3

G#1 -

Ab1 E3 A1 F3

A#1 -

Bb1

F#3 –

Gb3

B

1 G3

Büyük Onüçlü 21

F#1 –

Gb1

D#3 –

Eb3 G1 E3

G#1 -

Ab1 F3 A1

F#3 –

Gb3

A#1 -

Bb1 G3

B

1

G#3 –

Ab3

Küçük

Ondörtlü 22

F#1 –

Gb1 E3 G1 F3

G#1 -

Ab1

F#3 –

Gb3 A1 G3

A#1 -

Bb1

G#3 –

Ab3

B

1 A3

Büyük

Ondörtlü 23

F#1 –

Gb1 F3 G1

F#3 –

Gb3

G#1 -

Ab1 G3 A1

G#3 –

Ab3

A#1 -

Bb1 A3

B

1

A#3 –

Bb3

YAZARLAR HAKKINDATEŞEKKÜRSES DOSYALARINA ERİŞİMİÇİNDEKİLERGİRİŞTampere Sistemde AralıklarKısaltmalar, İşaretler ve SembollerMüzikte Aralık TanımıPerde Mesafesi Ölçü Birimi Olarak Tam ve Yarım AdımlarDiyatonik ve Kromatik AralıklarAralıkların Adlandırılmasıa- Aralıkların Derecelere Göre Adlandırılmasıb- Aralıkların Perde Mesafelerine Göre Adlandırılması“Tam” Aralıklar“Büyük” ve “Küçük” Aralıklar

Müzik Teorisi Serisi · 2019. 9. 24. · B2 B3 T4 T5 B6 B7 T8 La (A) Doğal Minör Dizisinin Tonik...

Documents

Transcript of Müzik Teorisi Serisi · 2019. 9. 24. · B2 B3 T4 T5 B6 B7 T8 La (A) Doğal Minör Dizisinin Tonik...