MMP27-1

การศกษาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร A Study of Quality of Emergency Patient Triage at Srinagarind Hospital

กลยารตน หลาธรรม (Kanlayarat Larthum)* ดร.ชจคเณค แพรขาว (Dr.Chatkhane Pearkao)**

บทคดยอ

การศกษาเชงพรรณนาแบบเกบขอมลยอนหลงโดยมวตถประสงคเพอศกษาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จากเวชระเบยนของผปวยฉกเฉนทมคณสมบตสอดคลองกบเกณฑการคดเลอก มจ านวนทงสน 246 ฉบบ ผวจยคดเลอกกลมตวอยางจากเวชระเบยนของผปวยฉกเฉน ชวงเวลาระหวางเดอนมถนายนถงสงหาคม พ.ศ. 2559 โดยวธสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling) เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมลคอ Srinagarind Emergency Severity Index: SESI ซงมคาดชนความตรงเชงเนอหา (Content Validity Index) เทากบ 0.90 วเคราะหขอมลดวยสถตสดสวน รอยละและความถ ผลการศกษาพบวาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน พยาบาลคดแยกถกตอง รอยละ 67.50 คดแยกไมถกตอง รอยละ 32.50 โดยคดแยกสงกวาเกณฑและต ากวาเกณฑ รอยละ 28.40 และ 4.10 ตามล าดบ

ABSTRACT

This is retrospective-descriptive study, which aim to study the quality of emergency patients triage (EPT) at Srinagarind Hospital, Faculty of Medicine, Khon Kaen University. We collected data from 246 outpatient medical records by systematic sampling method of emergency patients who visited to emergency department between June to August, 2016. Our EPT tool was Srinagarind Emergency Severity Index (SESI) which had Content Validity Index was 0.90. Data was analyzed by average, percentage, and frequency. The result of this study indicated the accuracy of triage using SESI by triage nurse was 67. 50 percent. Whereas incorrect triage was 32. 50 percent including of overtriage and undertriage (28.40 and 4.10 respectively percent).

ค าส าคญ: ระบบคดแยก คณภาพการคดแยก แผนกอบตเหตและฉกเฉน Keywords: Triage system, Quality of triage, Emergency department * นกศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ** ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

- 1035 -

MMP27-2

บทน า ระบบการคดแยกชวยใหพยาบาลมแนวทางมาตรฐานการคดแยกประเภทผปวย สงผลใหการปฏบตงานคด

แยกประเภทผปวยเปนระบบมากขน สามารถคดแยกผปวยและจดล าดบความส าคญของการใหบรการตามความเรงดวนไดอยางถกตองและเหมาะสม อตราการไหลเวยนของผปวยรวดเรวขน เพมคณภาพและผลลพธทดในการดแลผปวยฉกเฉน นอกจากนการน าระบบการคดแยกเขามาใชเพอเปนแนวทางวดและประเมนผลคณภาพบรการพยาบาลดานการจดระดบความรนแรงของภาวะความเจบปวยของงานบรการผปวยอบตเหตและฉกเฉน (กองการพยาบาล กระทรวงสาธารณสข, 2544)

จากการทบทวนวรรณกรรมการคดแยกประเภทผปวยในตางประเทศพบวา ระบบการคดแยกประเภททมความละเอยด เทยงตรงและมความคลาดเคลอนนอยทสดจะชวยใหพยาบาลสามารถคดแยกผปวยไดถกตองตามความเรงดวน สามารถสงผปวยไปยงพนทรกษาทมความเหมาะสมกบอาการผปวย ลดความลาชาในการรกษาผปวยทมภาวะฉกเฉนอยางแทจรง ลดอตราการตายทไมสมควรตายทแผนกฉกเฉน ลดคาใชจายและทรพยากรขององคกรทตองน ามาใชเกนความจ าเปน ลดอตราความคลาดเคลอนในการคดแยก (Christ et al., 2010) ลดระยะเวลานอนโรงพยาบาล (Yurkova & Wolf, 2011) และลดความแออดในพนทการรกษา (Hoot et al., 2008) สอดคลองกบการทบทวนวรรณกรรมในประเทศไทยพบวาระบบการคดแยกประเภททมความละเอยด เทยงตรงจะชวยใหพยาบาลสามารถคดแยกผปวยไดถกตองตามความเรงดวน สามารถสงผปวยไปยงพนททมความเหมาะสม (ปรวฒนและพนอ, 2557) ชวยลดความเครยดของพยาบาลทท าหนาทในการคดแยกและลดอตราความไมพงพอใจของผใชบรการ (จนทรา, 2546; บบผาและคณะ, 2554) สวนระบบการคดแยกทมความคลาดเคลอนมาก จะสงผลท าใหภาระงานของหนวยงานเพมมากขน มการใชทรพยากรทมากเกนความจ าเปน เชน การสงตรวจทางหองปฏบตการ การสงเอกซเรยเพอการวนจฉย เปนตน เพมอตราบคลากรทตองปฏบตงานโดยไมมความจ าเปน เพมคาใชจายในการรกษาพยาบาลทสงขนรวมถงระยะเวลาในการเขาถงการรกษาส าหรบผปวยเรงดวนฉกเฉนอาจจะเกดความลาชาซงอาจสงผลตอโอกาสรอดชวตของผปวย (Yurkova & Wolf, 2011)

หนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนไดเรมพฒนาระบบการคดแยกผปวยฉกเฉนครงแรกในป พ.ศ. 2533 โดยแบงผปวยออกเปน 3 ระดบ ไดแก ฉกเฉน รบเรงและไมฉกเฉน ตอมาในป พ.ศ. 2547 จ านวนผปวยเพมขนเปนอยางมากพบปญหาในการท างานหลายอยาง เชน พบอบตการณผปวยมอาการทรดลงขณะรอตรวจมากขน ความรบรความเรงดวนระหวางผปวยและทมผรกษาไมตรงกน ท าใหพยาบาลคดแยกเกดความเครยดและไมอยากท าหนาทในการคดแยก (พนอ และสนทราพร, 2547) จากเหตผลดงกลาวในป 2550 หนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนจงไดพฒนาการคดแยกโดยใชแนวคดของ Canadian triage and acuity scale (CTAS) โดยแบงกลมผปวยออกเปน 4 ระดบ จนกระทงในป พ.ศ. 2554 ทางหนวยงานไดมการทบทวนงานวจยในตางประเทศพบวาการใชระดบการคดแยกแบบ 5 ระดบ มความแมนย าและถกตองมากกวา 4 ระดบ ประกอบกบสถานบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและประกาศคณะกรรมการการแพทยฉกเฉนไดแนะน าใหใชการจดระดบความรนแรงผปวยเปน 5 ระดบ โดยอางองเกณฑของของ Emergency Severity Index (ESI) ดงนนในป พ.ศ. 2555 จงไดปรบปรงเกณฑการคดแยกประเภทผปวยขนใหมอกครงเปน 5 ระดบ (ปรวฒนและพนอ, 2555) ทเรยกวา Srinagarind Emergency Severity Index: SESI โดยท าการประยกตมาจากมาตรฐานของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและ Emergency Severity Index (ESI) โดยพยาบาลท าหนาทในการคดแยกประเภทผปวย จากการประเมนอาการส าคญ อาการแสดง สญญาณชพ การใชทรพยากรในหองฉกเฉน

จากประสบการณการท างานในหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนตงแตน าระบบ Srinagarind Emergency Severity Index: SESI มาใชในการคดแยกประเภทผปวย พบอบตการณความคลาดเคลอนในการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนคอ ในป พ.ศ. 2555 พบสถานการณการคดแยก ผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจขาดเลอดเฉยบพลน (Acute

- 1036 -

MMP27-3

myocardial infarction) ซงมอาการส าคญ จกแนนใตลนปมา 1 วน พยาบาลผท าการคดแยกจดใหเปนกลมรบเรง (Urgent) และสงผปวยไปรอในหองตรวจแตขณะรอแพทยตรวจนนผปวยมอาการเจบแนนหนาอกมากขน เหงอแตก หมดสต จงท าการยายเขาหองกชพเพอชวยชวตและสงตอผปวยไปศนยหวใจอยางเรงดวนเพอท าหตถการใสสายสวนหลอดเลอดหวใจ จ านวน 1 ราย ในป พ.ศ. 2556 พบสถานการณการคดแยกผปวยโรคตบแขง (Cirrhosis) มปญหาเลอดออกในทางเดนอาหารรบสงตอจากหองตรวจผปวยนอกอายรศาสตรเพอมารอเตยงนอนโรงพยาบาลและสงเกตอาการทหองฉกเฉน พยาบาลคดแยกจดใหเปนกลมฉกเฉนไมรนแรง (Less-Urgent) สงผปวยไปนอนรอทหองสงเกตอาการเพอรอเตยงวาง ขณะนอนรอผปวยเกดภาวะความดนโลหตต า มภาวะชอก จงท าการยายเขาหองกชพ จ านวน 1 ราย ในป พ.ศ. 2557 พบสถานการณการคดแยกผปวยอบตเหตทศรษะ (Head injury) อาการส าคญมบาดแผลทศรษะ สลบจ าเหตการณไมได หนวยกชพน าสงทหองฉกเฉน พยาบาลคดแยกจดใหเปนกลมรบเรง (Urgent) และสงผปวยไปยงหองท าแผลเพอท าความสะอาดบาดแผล หลงจากนนยายไปจดสงเกตอาการเพอรอแพทยตรวจ ขณะรอแพทยผปวยมอาการซมลง จงท าการยายเขาหองกชพ จ านวน 1 ราย ในป พ.ศ. 2558 พบสถานการณการคดแยกผปวยโรคหลอดเลอดหวใจขาดเลอดเฉยบพลน (Acute myocardial infarction) อาการส าคญจกแนนใตลนปมา 1 วน พยาบาลคดแยกจดใหเปนกลมรบเรง (Urgent) สงผปวยไปรอในหองตรวจ ขณะแพทยตรวจผปวยมอาการเจบแนนหนาอกมากขน เหงอแตก ตวเยน จงท าการยายเขาหองกชพ จ านวน 1 ราย จากสถานการณการเกดอบตการณจากการคดแยกประเภทผปวยของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนดงทกลาวไปขางตน จะเหนไดวากยงคงพบปญหาทเกดจากความคลาดเคลอนในการคดแยกประเภทผปวยอยในแตละหวงเวลาเปนระยะๆ

จากปญหาและความส าคญดงกลาว ผวจยจงสนใจทจะท าการศกษาเกยวกบคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร เพอน าขอมลทไดมาแกไข ปรบปรง พฒนาระบบคณภาพการบรการพยาบาลในการคดแยกประเภทผปวยของหนวยงานใหมประสทธภาพ วตถประสงคการวจย

เพอศกษาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร วธการวจย

การค านวณหาขนาดตวอยางโดยไมทราบขนาดของประชากรทแนนอนใชสตรการค านวณขนาดกลมตวอยางเพอประมาณคาสดสวนของประชากรของ Cochrane (1977 อางถงใน วรรณชนก, 2545) ดงน

n = 𝑍2𝑍𝑍

𝑍2

เมอแทนคาการค านวณตามสตรไดตวอยางทเหมาะสมในการศกษาครงน มจ านวนทงสน 246 ฉบบ โดยชวงระยะเวลาของการศกษาทบทวนเวชระเบยนยอนหลง ผวจยเลอกตงแตวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2559 ถงวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2559

เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมลคอ Srinagarind Emergency Severity Index: SESI คาดชนความตรงเชงเนอหา (Content Validity Index) เทากบ 0.90 ประกอบดวย

1) สวนท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล

- 1037 -

MMP27-4

2) สวนท 2 เกณฑการแบงระดบความฉกเฉน ของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร ซงท าการประยกตมาจากมาตรฐานของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและ Emergency Severity Index (ESI)

3) สวนท 3 ผลลพธการประเมนคณภาพการคดแยก 4) สวนท 4 คมอทใชเปนเกณฑในการตดสนคาระดบความฉกเฉน ของหนวยผปวยนอก

อบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร ซงท าการประยกตมาจากมาตรฐานของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและ Emergency Severity Index (ESI) การเกบขอมลและการวเคราะหขอมล

ผวจยด าเนนการเกบรวมรวมขอมลโดยผานการรบรองจรยธรรมในมนษยจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยมหาวทยาลยขอนแกน ไดรบหนงสออนญาตจากผอ านวยการโรงพยาบาลศรนครนทรและหวหนางานเวชระเบยนและสถตเพอศกษาทบทวนเวชระเบยนยอนหลง ตงแตวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2559 ถงวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2559 ท าการเกบกลมตวอยางครอบคลมทกเวรโดยเลอกใชวธสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling) วเคราะหขอมลคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกนดวยสถตสดสวน รอยละและความถ

ผลการวจย

คณลกษณะทวไปของกลมตวอยาง คณลกษณะทวไปของเวชระเบยนผปวยฉกเฉนพบวา เพศหญงมากกวาเพศชาย เพศหญง รอยละ 58.50 เพศชาย รอยละ 41.50 อายสงสด 90 ป อายต าสด 0 ป อายเฉลย 35.09 ป (S.D.= 21.80) นอยกวาหรอเทากบ 20 ป รอยละ 30.50 รองลงมาอาย 21-30 ป รอยละ 21.10 และอาย 31-40 ป รอยละ 10.20 ตามล าดบ สทธการรกษา สทธขาราชการ/สทธรฐวสาหกจ รอยละ 31.70 รองลงมา ช าระเงนเอง รอยละ 30.10 และสทธบตรทองโรงพยาบาลศรนครนทร รอยละ 20.70 ตามล าดบ การน าสง มาเอง รอยละ 85.80 รองลงมาญาตน าสงรอยละ 10.60 และรบจากหองตรวจผปวยนอก รอยละ 2.00 ตามล าดบ อาการส าคญทพบมากทสดคอ ปวดทอง รอยละ 13.80 รองลงมามบาดแผล รอยละ 13.40 และมไข รอยละ 12.60 ตามล าดบ ผลลพธการรกษาทายสด จ าหนายกลบบาน รอยละ 98.4 นอนรกษาตวในโรงพยาบาล รอยละ 1.20 สงตอไปยงโรงพยาบาลอน รอยละ 0.40 ตามล าดบ ดงตารางท 1 ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉน ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉนของเวชระเบยนผปวยฉกเฉนทมาใชบรการทหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉน พบวา ฉกเฉนวกฤต (SESI 1) รอยละ 0.40 ฉกเฉนวกฤต (SESI 2) รอยละ 2.00 ฉกเฉนเรงดวน (SESI 3) รอยละ 11.80 ฉกเฉนไมรนแรง (SESI 4) รอยละ 69.40 และผปวยทวไป (SESI 5) รอยละ 15.90 ตามล าดบ ดงตารางท 2 ชวงระยะเวลาทผปวยฉกเฉนมาใชบรการ

ชวงระยะเวลาทผปวยฉกเฉนมาใชบรการทหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนพบวา ชวงเวลาทผปวยฉกเฉนมาใชบรการมากทสดคอ ชวงระยะเวลา 16.01 น. – 24.00 น. พบรอยละ 46.70 แบงเปนระดบฉกเฉนไมรนแรง (SESI 4) รอยละ 33.30 ผปวยทวไป (SESI 5) รอยละ 7.30 ฉกเฉนเรงดวน (SESI 3) รอยละ 5.30 และฉกเฉนวกฤต (SESI 2) รอยละ 0.80 รองลงมาคอชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. รอยละ 36.20 แบงเปนระดบฉกเฉนไมรนแรง (SESI 4) รอยละ 22.40 ผปวยทวไป (SESI 5) รอยละ 7.70 ฉกเฉนเรงดวน (SESI 3) รอยละ 4.90 ฉกเฉนวกฤต (SESI 2)

- 1038 -

MMP27-5

รอยละ 0.80 และฉกเฉนวกฤต (SESI 1) รอยละ 0.40 และชวงระยะเวลา 24.01 น. – 07.59 น. รอยละ 17.10 แบงเปนระดบฉกเฉนเรงดวน (SESI 3) รอยละ 14.30 ฉกเฉนวกฤต (SESI 2) รอยละ 1.60 และฉกเฉนไมรนแรง (SESI 4) รอยละ 1.20 ตามล าดบ ดงตารางท 3

ผลลพธการประเมนคณภาพการคดแยก ผลลพธการประเมนคณภาพการคดแยกของพยาบาลคดแยก จากการตรวจสอบการแบงระดบความฉกเฉนของ

เวชระเบยนผปวยฉกเฉนยอนหลงทมาใชบรการทหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนโดยผวจย พบวา พยาบาลคดแยก คดแยกประเภทผปวยฉกเฉนถกตอง รอยละ 67.50 คดแยกประเภทผปวยฉกเฉนไมถกตอง รอยละ 32.50 โดยคดแยกต ากวาเกณฑ รอยละ 4.10 โดยระดบความฉกเฉนในการคดแยก SESI 4 คดแยกเปน SESI 5 รอยละ 3.69 และ SESI 5 คดแยกเปน SESI 6 รอยละ 0.41 คดแยกสงกวาเกณฑ รอยละ 28.40 โดยระดบความฉกเฉนในการคดแยก SESI 4 คดแยกเปน SESI 3 รอยละ 21.60 SESI 5 คดแยกเปน SESI 4 รอยละ 5.70 SESI 4 คดแยกเปน SESI 2 รอยละ 0.80 และ SESI 3 คดแยกเปน SESI 2 รอยละ 0.40 ตามล าดบ ดงตารางท 4 ชวงระยะเวลาทมการคดแยกคลาดเคลอน จากการตรวจสอบการแบงระดบความฉกเฉนของเวชระเบยนผปวยฉกเฉนยอนหลงทมาใชบรการทหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนโดยผวจย พบวา ชวงระยะเวลาทมการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนต ากวาเกณฑ (Under Triage) มากทสดคอ ชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. พบรอยละ 50.00 รองลงมาคอ ชวงระยะเวลา 16.01 น. – 24.00 น. พบรอยละ 30.00 และชวงระยะเวลา 24.01 น. – 07.59 น. พบรอยละ 20.00 สวนชวงระยะเวลาทมการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนสงกวาเกณฑ (Over Triage) มากทสดคอ ชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. พบรอยละ 38.60 รองลงมาคอ ชวงระยะเวลา 16.01 น. – 24.00 น. พบรอยละ 34.30 และชวงระยะเวลา 24.01 น. – 07.59 น. พบรอยละ 27.10 ตามล าดบ ดงตารางท 5

- 1039 -

MMP27-6

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของเวชระเบยนผปวยฉกเฉน

ขอมลทวไป เวชระเบยนผปวยฉกเฉน จ านวน (N=246) รอยละ

เพศ ชาย 102 41.50 หญง 144 58.50 อาย (ป) นอยกวาหรอเทากบ 20 ป 75 30.50 21 – 30 ป 52 21.10 31 – 40 ป 25 10.20 41 – 50 ป 27 11.00 51 – 60 ป 31 12.60 61 – 70 ป 17 6.90 มากกวา 70 ป 19 7.70 Mean 35.09, S.D. 21.80, Max 90, Min 0 สทธการรกษา สทธขาราชการ/สทธรฐวสาหกจ 78 31.70 ช าระเงนเอง 74 30.10 สทธบตรทองโรงพยาบาลศรนครนทร 51 20.70 สทธประกนสงคมโรงพยาบาลศรนครนทร 33 13.40 สทธขาราชการสวนทองถน 8 3.30 สทธบตรทองโรงพยาบาลอน 2 0.80 การน าสง มาเอง 211 85.80 ญาตน าสง 26 10.60 รบจากหองตรวจผปวยนอก 5 2.00 หนวยบรการการแพทยฉกเฉน 3 1.20 หนวยกภย/มลนธน าสง 1 0.40 อาการส าคญ ปวดทอง 34 13.80 แผล 33 13.40

- 1040 -

MMP27-7

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของเวชระเบยนผปวยฉกเฉน(ตอ)

ขอมลทวไป เวชระเบยนผปวยฉกเฉน จ านวน (N=246) รอยละ

อาการส าคญ ไข 31 12.60

ตารางท 2 ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉน

ระดบความฉกเฉน เวชระเบยนผปวยฉกเฉน

จ านวน (N=246) รอยละ

ระดบความฉกเฉน (SESI) ฉกเฉนวกฤต (SESI 1) 1 0.40 ฉกเฉนวกฤต (SESI 2) 5 2.00 ฉกเฉนเรงดวน (SESI 3) 29 11.80 ฉกเฉนไมรนแรง (SESI 4) 172 69.90 ผปวยทวไป (SESI 5) 39 15.90

ตารางท 3 ชวงระยะเวลาทผปวยฉกเฉนมาใชบรการ

ชวงระยะเวลา เวชระเบยนผปวยฉกเฉน จ านวน (N=246) รอยละ

ชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. 89 36.20 ระดบความฉกเฉน SESI 1 1 0.40 SESI 2 2 0.80 SESI 3 12 4.90 SESI 4 55 22.40 SESI 5 19 7.70

- 1041 -

MMP27-8

ตารางท 3 ชวงระยะเวลาทผปวยฉกเฉนมาใชบรการ(ตอ)

ชวงระยะเวลา เวชระเบยนผปวยฉกเฉน จ านวน (N=246) รอยละ

16.01 น. – 24.00 น. 115 46.70 ระดบความฉกเฉน SESI 1 0 0 SESI 2 2 0.80 SESI 3 13 5.30 SESI 4 82 33.30 SESI 5 18 7.30 24.01 น. – 07.59 น. 42 17.10 ระดบความฉกเฉน SESI 1 0 0 SESI 2 4 1.60 SESI 3 35 14.30 SESI 4 3 1.20 SESI 5 0 0

ตารางท 4 ผลลพธการประเมนคณภาพการคดแยก

ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉน เวชระเบยนผปวยฉกเฉน

จ านวน (N=246) รอยละ

ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉน ถกตอง (Correct) 166 67.50 ไมถกตอง (Incorrect) 80 32.50 ไมถกตอง ต ากวาเกณฑ (Under Triage) 10 4.10 ระดบความฉกเฉน SESI 4 คดแยกเปน SESI 5 9 3.69 SESI 5 คดแยกเปน SESI 6 1 0.41

- 1042 -

MMP27-9

ตารางท 4 ผลลพธการประเมนคณภาพการคดแยก (ตอ)

ผลลพธการแบงระดบความฉกเฉน เวชระเบยนผปวยฉกเฉน

จ านวน (N=246) รอยละ

สงกวาเกณฑ (Over Triage) 70 28.40 ระดบความฉกเฉน SESI 3 คดแยกเปน SESI 2 1 0.40 SESI 4 คดแยกเปน SESI 2 2 0.80 SESI 4 คดแยกเปน SESI 3 53 21.60 SESI 5 คดแยกเปน SESI 4 14 5.70

ตารางท 5 ชวงระยะเวลาทมการคดแยกคลาดเคลอน

ชวงระยะเวลาทมการคดแยกคลาดเคลอน เวชระเบยนผปวยฉกเฉน

จ านวน (N=246) รอยละ

การคดแยกผปวยฉกเฉนต ากวาเกณฑ (Under Triage) ชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. 5 50.00 16.01 น. – 24.00 น. 3 30.00 24.01 น. – 07.59 น. 2 20.00 การคดแยกผปวยฉกเฉนสงกวาเกณฑ (Over Triage) ชวงระยะเวลา 08.00 น. – 16.00 น. 27 38.60 16.01 น. – 24.00 น. 24 34.30 24.01 น. – 07.59 น. 19 27.10

อภปรายและสรปผลการวจย

คณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร จากการศกษาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทรพบวา พยาบาลคดแยก คด

แยกประเภทผปวยฉกเฉนถกตอง รอยละ 67.50 เปรยบเทยบกบการศกษาทผานมา พบวาผลของการศกษามความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกนกบการศกษาของ พนอและปรวฒน (2557) ไดด าเนนงานอบรมพยาบาลผทท าหนาทในการคดแยกประเภทผปวยในหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร หลงจากทไดน าแนวทางในการคดแยกประเภทผ ปวยแบบ 5 ระดบ เขามาใชในหนวยงาน ท าการเกบขอมล 3 ไตรมาส ผลการด าเนนงานพบวา พยาบาลคดแยกถกตอง รอยละ 77.00 (เกณฑเปาหมาย > 80%) ซงผลการด าเนนงานไดเสนอแนะไววาหนวยงานควรมการตรวจสอบคณภาพในการคดแยกประเภทผปวยอยางตอเนอง นอกจากนนยงสอดคลองกบการ

- 1043 -

MMP27-10

ศกษาวจยในตางประเทศของ Goransson et al. (2005) ท าการศกษาความถกตองและความสอดคลองในการคดแยกประเภทผปวยของพยาบาลหองฉกเฉนในประเทศสวเดนโดยใชสถานการณจ าลอง ใชมาตรวดความเรงดวนและการคดกรองชาวแคนาดา (CTAS) ทแบงความเรงดวนออกเปน 5 ระดบ ผลการวจยพบวา พยาบาลคดแยกมความถกตองและมความสอดคลองกบผลลพธทคาดการณไวลวงหนา รอยละ 57.60 และสอดคลองกบการศกษาของ Goransson et al. (2006) ทท าการศกษาความเชอมโยงระหวางลกษณะสวนบคคลของพยาบาลคดแยกกบความถกตองในการตดสนใจในการคดแยกประเภทผปวย โดยท าการศกษาในโรงพยาบาลแหงหนงในประเทศสวเดนโดยเครองมอทน ามาใชในการคดแยกประเภทผปวยใชมาตรวดความเรงดวนและการคดกรองชาวแคนาดา (CTAS) ทแบงความเรงดวนออกเปน 5 ระดบ ผลการวจยพบวา พยาบาลวชาชพคดแยกประเภทผปวยมความถกตองรอยละ 58.00 โดยไมสมพนธกบลกษณะสวนบคคล

นอกจากนนผลการศกษาพบวา พยาบาลคดแยกประเภทผปวยไมถกตอง รอยละ 32.50 โดยในจ านวนนเปนการคดแยกประเภทผปวยต ากวาเกณฑ (Under Triage) รอยละ 4.10 และการคดแยกประเภทผปวยสงกวาเกณฑ (Over Triage) รอยละ 28.40 สอดคลองกบการศกษาทผานมาซงมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกนของ Storm-Versloot et al. (2009) ท าการศกษาความสอดคลองกนของระบบคดกรองแมนเชสเตอร(MTS) และระบบคดกรองของ Emergency Severity Index(ESI) ทแบงความเรงดวนออกเปน 5 ระดบ ในประเทศเนเธอรแลนด โดยศกษาสถานการณจ าลองตวแทนจากแผนกฉกเฉนจ านวน 50 คน สถานการณจ าลองไดมาจากสถานการณจรงของพยาบาล 18 คน ซงมาจาก 3 โรงพยาบาลทมความแตกตางกน ผลการศกษาพบวา ในการใชมาตรวดแบบ ESI พบความถกตองในการคดกรองรอยละ 57.00 โดยพบ Under Triage รอยละ 13.50 และ Over Triage รอยละ 29.50 และการใชมาตรวดแบบ MTS พบความถกตองในการคดกรองรอยละ 88.60 โดยพบ Under Triage รอยละ 5.40 และ Over Triage รอยละ 6.10 และจากการศกษาวจยของ Wong et al. (1994) ไดท าการศกษากระบวนการคดแยกประเภทผปวยของพยาบาลแผนกอบตเหตและฉกเฉนในประเทศฮองกง วตถประสงคเพอตรวจสอบความถกตองในการคดแยกประเภทผปวย ความสมบรณของการบนทกเวชระเบยนและความตอเนองของการใชแนวปฏบตในการคดแยก โดยท าการวจยในโรงพยาบาลขนาด 1,500 เตยง กลมตวอยางเปนผปวยทมารกษาทแผนกฉกเฉน จ านวน 560 ราย จากประชากรทงหมด 11,670 ราย คดเลอกโดยวธการสม พบวาพยาบาลคดแยกต ากวาเกณฑรอยละ 3.37 และพบวาไมมการคดแยกทสงกวาเกณฑ จากผลการวจยขางตนไดเสนอแนะวาการคดแยกทถกตองตามความเรงดวนสงผลเกยวกบระยะเวลารอคอยทลดลงของผปวยในการเขาถงการรกษาและเพมคณภาพในการใหบรการ

แตอยางไรกตามจากประสบการณในการท างานทหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนของผวจยและจากการสอบถามจากพยาบาลทท าหนาทในการคดแยกประเภทผปวย อธบายไดวา ผลการคดแยกต ากวาเกณฑ (Under Triage) และสงกวาเกณฑ (Over Triage) ของพยาบาลทปฏบตหนาทในการคดแยก ณ จดคดแยก ของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉน อาจเกดไดจากหลายปจจยดงน 1) บคลากรทปฏบตงาน ณ จดคดแยกมความหลากหลายของวชาชพ พบวามท งพยาบาล ผชวยพยาบาลและเจาหนาทเวชกจฉกเฉน 2) ประสบการณและความสามารถในการท านายเหตการณลวงหนาของพยาบาลคดแยกทมความแตกตางกน 3) ชวงระยะเวลาของการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนโดยเฉพาะนอกเวลาราชการ ซงพบวาในบางชวงเวลาผทท าหนาทในการคดแยกเปนพยาบาลนองใหมทมประสบการณในการท างานนอยกวา 1 ป หรอเปนผชวยพยาบาล 4) ความรและความแมนย าของพยาบาลในการใชเกณฑการจดแบงระดบความฉกเฉนของหนวงงาน 5) อาการฉกเฉนของผมาใชบรการซงจากการสอบถามพยาบาลทท าหนาทในการคดแยกประเภทผปวยใหขอมลวา ผปวยบางรายตองการไดรบการตอบสนองจากแพทยในการตรวจรกษาทนททมาถงโรงพยาบาลจงมการรองขอจากพยาบาลทท าหนาทในการคดแยกในการใหคาคะแนนของตนเองอยในระดบฉกเฉนเรงดวนกวาความ

- 1044 -

MMP27-11

เปนจรง ซงจากสาเหตดงทกลาวมาขางตนจงอาจเปนปจจยทสงผลใหการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนของหนวยงานมการคดแยกทสงกวาเกณฑมาตรฐานทหนวยงานก าหนดไว ประกอบกบโรงพยาบาลศรนครนทรเปนโรงพยาบาลระดบตตยภมซงค านงถงความปลอดภยและการปองกนความเสยงทอาจเกดกบผมาใชบรการเปนศนยกลาง นอกจากนนยงพบวาการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนทต ากวาเกณฑ (Under Triage) สงผลใหผปวยทมอาการเรงดวนฉกเฉนจรงเกดความลาชาในเรองของระยะเวลาในการเขาถงการรกษาสอดคลองกบงานวจยของ Yurkova & Wolf (2011) พบวา การคดแยกประเภทผปวยทต ากวาเกณฑเปนปจจยทมผลตอระยะเวลาในการสงตอผปวยจากแผนกฉกเฉนไปยงหอผปวยวกฤตซงอาจมผลตอโอกาสในการรอดชวตของผปวยไดและการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนทสงกวาเกณฑสงผลใหเกดความสญเสย สนเปลองทรพยากรไปกบผปวยทอาการไมรนแรงและท าใหผปวยทมอาการรนแรงจรงๆเสยโอกาส (ปาณรกล, 2550; พรทพยและคณะ, 2559) สอดคลองกบงานวจยของ Yurkova & Wolf (2011) และบบผาและคณะ(2554) พบวา การคดแยกผปวยฉกเฉนทสงกวาเกณฑ (Over Triage) จะสงผลใหเกดการใชทรพยากรทมากเกดความจ าเปน เพมคาใชจายในการรกษาพยาบาลทสงขนและเพมความแออด คบคงของผปวยทมากเกนความเปนจรง นอกจากการสนเปลองทรพยากรแลวการคดแยกผปวยฉกเฉนทสงกวาเกณฑมาตรฐานยงกอใหเกดปญหาการมผปวยลนหองฉกเฉน (Emergency Room Overcrowding) ซงเปนปญหาใหญของหองฉกเฉนทกแหง ไมเฉพาะโรงพยาบาลใหญๆทงในโรงพยาบาลทอยรอบนอกเมองในประเทศไทย ในตางประเทศ อเมรกา ยโรปและออสเตรเลย ตางประสบปญหาเหลานท งสน มากกวารอยละ 90 ของหองฉกเฉนรายงานวาปญหานเปนปญหาส าคญของหองฉกเฉน (ครองวงศและพงศธร, 2549) สรปผลการวจย

การวจยศกษาคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร ครงนสะทอนใหเหนสถานการณการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนในหนวยงานทปรากฏในเวชระเบยน เพอเปนแนวทางน าขอมลทไดจากการวจยไปใชเปนพนฐานพจารณาตงเกณฑคาความคาดหวงในการบงชคณภาพการคดแยกของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนเพอพฒนาคณภาพอยางตอเนอง (Continual quality improvement) ในระบบการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนของหนวยงานอบตเหตและฉกเฉนตอไป ขอเสนอแนะ

1. น าผลการวจยทไดในครงนมาใชเปนขอมลพนฐานก าหนดเกณฑชวดคณภาพการคดแยกผปวยอบตเหตและฉกเฉนของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนและเปนขอมลพนฐานและแนวทางส าหรบผบรหารน าไปพฒนาสมรรถนะพยาบาลในการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนตอไป

2. ผบรหารทางการพยาบาลสามารถน าขอมลไปใชในการบรหารความเสยง (Risk management) การประกนคณภาพ (Quality assurance) และการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง (Continual quality improvement) ในระบบการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนตอไป

3. ศกษา ตดตามการประเมนคณภาพการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนตามระดบความเรงดวนอยางตอเนองและน ามาพฒนารปแบบการคดแยกประเภทผปวยฉกเฉนของหนวยผปวยนอกอบตเหตและฉกเฉนตอไป

- 1045 -

MMP27-12

กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.ชจคเณค แพรขาว อาจารยทปรกษาวทยานพนธในครงนและ

ผทรงคณวฒทกทานทกรณาตรวจสอบ ใหขอชแนะและปรบปรงเครองมอวจย ตลอดจนผอ านวยการโรงพยาบาลศรนครนทร หวหนากลมงานบรการพยาบาล งานเวชระเบยนและสถต โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เอกสารอางอง ครองวงศ มสกถาวร, พงศธร เกยรตด ารงวงศ. Overcrowding in Emergency Room: The Global Problem. ใน: ชษณา

สวนกระตาย, วรพนธ โขวฑรกจ. Update in Emergency Medicine. พมพครงท 1. กรงเทพ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2549.

จนทรา จนดา. ผลของการใชรปแบบการคดกรองผปวยตามระดบความเรงดวนตอความพงพอใจของผใชบรการและความพงพอใจในงานของพยาบาลหนวยงานอบตเหตและฉกเฉนวทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและ วชรพยาบาล.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2546.

พนอ เตชะอธก, ปรวฒน ภเงน. กระบวนการคดแยกผปวยในหองฉกเฉน. ใน: ฐปนวงศ มตรสงเนน, ปรวฒน ภเงน, กมลวรรณ เอยงฮง, กรกฏ อภรตนวรากล, พนอ เตชะอธก. Essential knowledge in emergency care. พมพครงท 1. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานา; 2557.

พรทพย วชรดลก, ธระ ศรสมด, สนนช ชยสทธ, อนชา เศรษฐเสถยร. การคดแยกผปวยของแผนกอบตเหต-ฉกเฉนในประเทศไทย. วารสารสภาการพยาบาล 2559; 31(2): 96-108.

Christ, M., Goransson, F., Winter, D., Bingisser, R., Platz, E. Modern Triage in the Emergency Department. Medicine 2010; 107(50): 892-898.

Goransson, K., Ehrenberg, A., Marklund, B., Ehnfors, M. Accuracy and concordance of nurses in emergency department triage. Scand J Caring Sci 2005; 19: 432-438.

Hoot, N., Aronsky, D. Systematic review of emergency department Crowding: Cause, effects, and solutions. Annuals of Emergency Medicine 2008; 53(2): 126-136.

Wong, T.W., Tseng, G., Lee, L.W. Report of an audit of nurse triage in an accident and emergency department. Journal of Accident and Emergency Medicine 1994; 11: 91-95.

Yurkova, I., Wolf, L. Under-triage as a significant factor affecting transfer time between the emergency department and the intensive unit. Journal of Emergency Nursing 2011; 37(5): 491-496.

- 1046 -