MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela)...

71
Republic of Namibia MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE FOR IMPLEMENTATION: 2015 PHYSICAL EDUCATION SYLLABUS GRADES 1 3 OSHINDONGA VERSION

Transcript of MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela)...

Page 1: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

Republic of Namibia

MINISTRY OF EDUCATION

JUNIOR PRIMARY PHASE

FOR IMPLEMENTATION: 2015

PHYSICAL EDUCATION SYLLABUS

GRADES 1 – 3

OSHINDONGA VERSION

Page 2: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

Ministry of Education National Institute for Educational Development (NIED) Private Bag 2034 Okahandja Namibia © Copyright NIED, Ministry of Education, 2014 Physical Education Syllabus Grades 1 - 3 ISBN: 978-99945-2-055-8 Printed by NIED Website: http://www.nied.edu.na Publication date: 2014

Page 3: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

OSHIKALIMO

1. Efalomo Introduction .......................................................................................................1

2. Omakankameno .............................................................................................................1

3. Omalalakano ..................................................................................................................1

4. Elongo lya kwatela mo ayehe (naamboka ye na omaupyakadhi meilongo). ....................2

5. Omapambathano niilongwa iikwawo osho wo niikambakani yomusindalandu. ...............3

6. Omukalo gwokulonga nokwiilonga ..................................................................................3

7. Omapyokoko gopehulilo lyOndondo ...............................................................................5

8. Oshikalimo nelandulathano .............................................................................................5

9. Oshikalimo sheilongo .................................................................................................... 11

10. Etalontseyo ................................................................................................................... 63

11. Iitya nomafatululo gayo ................................................................................................. 66

Page 4: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

1 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

1. Efalomo Introduction

Omusindalongo nguka ogwa fatulula shono sha nuninwa okwiilonga netalontseyo mElongo lyedheulo lyolutu mOondondo dhopetameko. Oshilongwa shElongo lyedheulo lyolutu osho oshitopolwa sha simana sheilongo lyolutu, ihe oshi na wo ekwatathano niilongwa iikwawo tayi adhika momusindalandu. Oshitopolwa shoshilongwa shika osha topolwa momaludhi goontseyo gopatatu. Oludhi lwotango olu na sha nependulopo lyomainyengo golutu ngoka ga pumbiwa monkalo yesiku kehe. Oludhi olutiyali olu na sha nependulepo lyomainyengo golutu, uunkulungu wopankalathano, omagano guunongo wuuopali nomainyanyudho gopamainyengo lwa kwatela mo okudhana, elongo lyomainyengo golutu ,okututula, uunkulungu nomaudhano.Oludhi olutitatu olu na sha nehumithokomeho lyonkalo ombwaanawa yokutseya olutu lwoye ngoye mwene nolwa kwatela mo ontseyo yuunongo weilongo tali humitha komeho euvoko lyuukashike- ko- okantu, nkene olutu lwomuntu halu longo nankene ho ikaleke omundjolowele. Oshitopolwa sheilongo lyolutu osha kwatela mo okudheuka, uudhano niilongadhalwa yopamadhewo.

Iiodhekwa, omalalakano geilongo nomapyokoko ngoka ga kwatathana mokati kiilongwa oge li oshinima sha simana momusindalandu aguhe. Mpoka sha vulika, oshilongwa shika osha pumbwa ootundi mbali (2) koshiwike okuza mOndondo 1- 3 nodhi na okuyambidhidhwa kuungundu womaudhano osho wo omasiku gomaudhano posikola..

NIED okwa zimina omusindalandu gu talululwe konima yuulethimbo wontumba. Okwa tegelelwa omusindalandu gwoondondo dhoprima yopetameko gwa talululwa gu ka talululwe momumvo 2021.

2. Omakankameno

Elongo lyedheulo lyolutu, olyo oshitopolwa shelongo sha simana tashi lalakanene okuhwepopaleka ongushu yonkalathano yaagundjuka, tashi ya kwathele ya kale aandjolowele yo ya longe nawa moshigwana. Pokati kolutu lu na uukolele nompito yokupita miilongwa yosikola opu na ekwatathano enene, nomolwaasho oshi li sha simana opo aanona ya kuthe ombinga olwindji mElongo lyedheulo lyolutu.

3. Omalalakano

Omalalakano gElongo lyedheulo lyolutu ogo:

okuyambula po oonkalo, omadhewo, uunongo niinyangadhalwa mbyoka tayi humitha komeho uundjolowele wopalutu nowopamadhiladhilo;

okuyambula po elongelokumwe, omathigathano omawanawa nombepo yuudhano nokukutha ombinga momathigathano nomomaudhano ;

okuyambula po nokuhwpopaleka uunongontseyo waalongwa mokukutha ombinga momainyengo gi ili nogi ili (ehumithokomeho lyomainyengo);

okwiigwedhela ko kontseyo yomainyengo mokwiilikolela uuyambiitya womainyengo golutu, mokukutha ombinga momainyengo ga yooloka (ehumithokomeho lyomainyengo);

okukwathela mokukaleka po edheuko lyolutu nomainyengo nolutu lu li nawa, ge li nawa (ehumitho komeho lyedheuko lyolutu);

okuhumitha komeho euvoko lyuukwatya wonkalo nawa nosho wo yi itule mo mokusimaneka omalutu gawo (ehumitho komeho lyonkalonawa yolutu);

okuulika onkalo yenyanyu lyomainyengo nehumokomeho lyomikalo omiwanawa melongo lyedheulo lyolutu nosho woe halo lya hwama ;

okunkondopaleka ehalo li li nawa mwa kwatelwa einekelo mwene, eipangelo mwene, emanguluko, omukumo, okuninga omatokolo nokweeta po sha shi ikwatelela komikalo omiwanawa (ehumithokomeho lyomahalo);

Page 5: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

2 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

okuhumitha komeho omikalo omiwanawa dhopankalathano (ehumithokomeho lyopankalathano);

okuhumitha komeho euvoko lyomikalo omiwanawa dhokwiilhumbata shi ikolelela kongushu yuundjololwele (ehumithokomeho lyomikalo).

Oondondo 1-3 otadhi vulu dhi kale onkatu yokumona yoyene iinima melongo lyedheulo lyolutu Aalongwa. Naa mone yoyene oompito dhomainyengo mokukutha ombinga momainyengo giilongadhalwa ya fa omaudhano moka tamu adhika enyanyu, omashongo, egandjo lyomaivo gopaumwene, nookweeta po oonkalo moka omuntu ta vulu okwiitseya mwene. Ethano lyElongo lyedheulo lyolutu olyo okuputudha omulongwa aguhe, palutu, paonongo, pamaiuvo nopausosiale (pankalathano) omunene gwElongo lyedheulo lyolutu, olyo okuputudha omunona aguhe meudhililo.

4. Elongo lya kwatela mo ayehe (naamboka ye na omaupyakadhi meilongo).

Elongo lya kwatelela mo ayehe olyo uuthemba wokanona kehe moku ka pa ompito yokukutha ombinga moopolohalama nomomayakulo agehe haga gandjwa moosikola dhaambo yaa na uupyakadhi meilongo. Olya kankamekelwa komauthomilandu dhokukwatha nodhokutaamba ko omayooloko mokati kaalongwa ayehe nosho wo mokukandula po omandangalati agehe mondjila yeilongo lyawo. Elongo lyopetameko olyo tali longekidhile oshigwana mokwaadha oshilalakanenwa shondjodhithaneko yaNamibia yomumvo 2030, moku shi pa elongo lyaahe na nando okayoya. Aalongwa mbono ye na uupyakadhi mokwiilonga, naambono ye na oompumbwe dhopaumwene nenge dhopashito nayo oya kwatelelwa mo moosikola dhaayehe. Oompumbwe dhawo odhi na okutalwa mokulonga oosikola dhi ili nodhi ili, melongo lyolyene nosho wo mokulongitha iikwathithilongo yi ili noyi ili, pankalo ngashi tayi shi pula. Aalongwa ye na uulema uunene noitaa vulu okukala melongo lyaayehe, oye na okumonenwa elongo li ili, li ikalekelwa, shi ikwatelela koompumbwe nokiilongitho tayi ya opalele mootundi dheyambidhidholongo nenge moosikola dgi ikalekelwa, sigo taa adha ondondo yoku ka ya mosikola yaayehe mpono tashi vulu ku ningwa.Omusindalandu, omikalolongo niikwathithilongo yomomahala ngono (gi ikalekelwa) otayi opalele aalongwa mboka.

Elongo mono omulongwa oye ta dhana onkandangala olyo opalela unene aalongwa ye na omaunkundi mokwi ilonga, oshoka olya kankamekelwa kwaashoka ye shi nale nenge taa vulu oku shi ninga. Otali ya kwatha wo okumona nokulikola oowino oompe. Omusindalandu gwelongo lya kwatela mo ayehe ogwa ulika kondandalunde omapyokoko ngono ge na okwaadhika kaalongwa mboka ye na oompumbwe dhi ikalekelwa.

Ondunge yokukwathela omulongwa kehe, e na uunkundi mokwiilonga, (ILSP) oyo nayi wilike etalontseyo meyokomeho lyomulongwa kehe goludhi nduka.Omauyelele gamwe (omakwawo) osho wo elongekidho lyeilongo nolyokulonga melongo lya kwatela mo ayehe, mongulu yosikola, otaga adhika momusindalandu gwelongo lya kwatelela mo ayehe gwomomumvo 2012.Omauyelele ga tya ngaaka otaga kwathele mokugandja uunongo, oowino noonkalo (omagamo) kaalongwa ayehe, opo ya vule okupita monkalo yuuyuni ndjono tayi lunduluka notayi shendje neendelelo,noyi na omayelithilo nomakwatathano ogendji gopauteknika. Moondondo dhopetameko aalongwa ayehe aamati naakadhona oya pewa noye na ompito yokukutha ombinga shi thike pamwe. Aalongi oye na okukala yu uvite ko noye shi nkene aalongwa ayehe ye na okukaliwa nayo.Iikwathithilongo nayi kale yo opalela uukashike-kookantu waalongwa.

Aalongwa aakadhona moongundu dhopetameko, ohaa kala olwindji nontseyo yelaka yi vule yaamati, nomolwaasho hapu monika omayooloko mokati kawo, uuna taa longitha elaka.

Page 6: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

3 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Omayooloko ngono otaga vulu ku longithwa, uuna aanona taa tulwa muungundu ya longe , pu kale aamati naakadhona mokangundu kehe , opo shi kwathele.Omaukwatya ngaashi uuilili/uukwaafaathana (identity), omaiuvo oohokwehogololo nomaidhengomumwe,ohaga kundathanwa olwindji miilongwa yelaka.Omayooloko nomagamo komaukwatya gaamati naakadhona otage ya kwatha notaga vulu ga logithwe moku ya dheula, ya dhiladhile muule, shono tashi vulu lela okweetela oonkundathana dhawo ongushu nesindano.

5. Omapambathano niilongwa iikwawo osho wo niikambakani yomusindalandu. Omapambathano giilongwa otaga adhika miilongwa ngaashi: Eilongo lyomudhingolokolongo: HIV no AIDS: Elongo lyOmayululo gOpashigwana:Elongo lyUuthemba womuntu nUudemokoli; Elongo lyOmauyelele nomakwatathano gopaUtekenika (ICT) nElongo lyEgameno lyomoondjila. Ayihe mbika oye etwa mo momusindalandu,oshoka kehe shimwe shomuyo otashi popi sha kombinga yuupyakadhi nomashongo monkalo yaakalimo yomoNamibia. Aalongwa yetu ayehe oya pumbwa:

Okuuva ko omaukwatya , gomaupyakdhi nomashongo

Okuuva ko kutya iinima mboyono otayi eta iilanduli yashike moshigwana .

Okuuva ko nkene omashogo nomaupyakadhi ngoka taga vulu okuungaungwa nago momidhingoloko dhawo.

Omaupyakadhi nomashongo omanene ga konekiwa ongaashi:

Esiloshimpwiyu nekalekepo lyoonzo dhopaunshitwe.

Iilanduli yoHIV noAids

Omaupyakadhi ga guma uukalinawa, taga etwa kenyateko lyombepo mewangandjo; uuyogoki wa nkundipala osho wo iiyekelwahi.

Onkalthano yekuyunguto,ye etwa kuukwaathikepamwe nokomalelo, nosho wo kokwaahenakonasha niinakugwanithwa nokwaahayalula uuthemba wayalwe.

Enkundipalo meiutho lyoompango dhegameno lyomoondjila

gOmaupyakadhi gi ili nogi ili gomuuyunil

Iilongwa yimwe iipu okulongwa mepambathano niilongwa iikwawo momusindalandu. Momusindalongo nguka omu na iiholelwa oyindji yomapambathano osho wo iikambakani yomomusindalandu, ihe opwa gandjwa owala oshiholelwa shimwe mpaka shiilongwa mbyo ya pambathana.

Omudhigolokolongo

HIV no AIDS

Eindjipalo lyaakwashi

gwana

Elongo lyUuthemba womuntu nUudemok

o- li

Omauyelele nomakwatat

hano gopaUteken

ika

Egameno lyomoondjila

Ondondo 1 Iinamwenyo: Nyola okahokololo kombinga yiinamwenyo yomegumbo

Ondondo 2 Okupopya nokuyamukula. Nyola nkene to tonatele omuvu

Ondondo 3 Okunyola : nyola okahokolo kombinga yaane- gumbo yaandjeni

Ondondo1 Okupopya nokuyamu-kula. Pulakena kaapopi yomalaka ga yooloka.

Ondondo 2 Ondondo 3 Eleshotalululo/koneneno. Lesha oompango dhaalondi yuuthanguthangu.

6. Omukalo gwokulonga nokwiilonga

Page 7: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

4 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Omukalo nguno ogwa tungilwa komukanka gwelongo mono omulongwa ta dhana onkandangala (LCE) ngashi sha fatululwa momauthomilandu dhuuMinisteli nodhelongo ndika (LCE). Omukalo gwokulonga gwa tya ngeyi otagu shilipaleke ongushu yeilongo, uuna omauthomilandu dhagwo dha tulwa miilonga. Elongo lyelongelomumwe lyiilongwa patema oli li notali kala oshitsa shopokati melongo nomeilongo moongundu dhopetameko. Shono sha odhekwa mpano, osho okuhumithwa komehookwiilongwa neuvoko, uunongo, oowino noonkalo tadhi kwathele mependulopo lyoshigwana. Kehe omulongwa te ya kosikola, ote etelele uuyamba wuunongo noontseyo ndhono ye a likola maandjawo, moshigwana nomekwatathano nomudhingoloko gwopuyo. Elongo lyomosikola nail kwatele mo,lyo nali tungile ko, nali gwedhela ko,lyo nali shonge oowino nuunongo mbono wa adhika wu niwe nale komulongwa Aalongwa ohaa ilongo nawa lela nonuupu, uuna ya pewa ompito yokukutha ombinga meilongo, okugwedhela po nokweeta po sha shongushu/ tashi kwatha. Omulongwa kehe oku na oompumbwe dhe dhi ili, omagano gokwiilonga, uunongo a likola / mona monkalamwenyo nookondo dhokupondola sha. Omulongi na kale ta vulu okuyamukula oompumbwe dhaalongwa ye ayehe, nokumbwalangandjeka wo oowino dhawo, dhono ya adhika ye na nale. Omikalo dhe dhokulonga inadhi kala pamufango gumwe aguke,ihe nadhi kale hadhi vulu ku lundululwa, shi ikwatelelela komaukwatya giileshwa. Okulonga muungundu,ooyaali oohandimwe nenge ongundu ayihe mElaka lyOtango (Oshindonga) nayi longekidhwe, yo nayi unganekwe nawa.Elongelokumwe nekwatathano pamuhanga melongo nali tsuwe omukumo mpono tashi vulika. Oshiholelwa ongaashi andola tashi vulika pu kale oondjila odhindji dhepotokonono lyomukundu, onkee uuna aalongwa taa longo muugundu, otaa topolelathane oowino dhepotokonono ndyoka kehe yamwe pandjila yawo. Oshinima shoka shi na oshilonga mpoka osho owala kutya, shono tashi longwa nashi kale shi na eityo li uvitike ko, opo aalongwa ya mone ekwatathano lyasho naashono ya longwa. Elongo lyOmadheulo golutu otali kala li na sho tali ti kaalongwa ngele shoka taa longwa osha pamba oonkalamwenyo dhawo dhesiku kehe.Oshiholelwa, iilongadhalwa yokuyelekela/holela iinamwenyo, aanyandi nomaudhano moka aantu ya kutha ombinga mokutondoka kwa manguluka otayi vulu okudhanwa kaanona naanona ooyakwawo momudhingoloko gwawo Opo ku adhike omalalakano nomapyokoko ga halika, mElongo lyomadheulo golutu,omulongi ota vulu a tokole kutya, uunake ta longo oshikalimo kondandalunde,uunake,aalongwa taa vulu okukonakona nokukonga/ nokumona omauyele kuyo yene, uunake ya pumbwa ethindilomo negwedhelwopo, uunake aalongwa taa tsuwa omukumo ya mone kuyo yene ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo lyotango, oya likola nale oowino dhelaka noye na wo nale uuyambiitya owindji, omanga inaaya tameka osikola, ihe kuyamwe kasha li ngaaka. Moompito dhimwe omutungilo lyomawi ohagu adhika gu shiwike nale kaalongwa, noshilonga shomulongi gwElaka lyOtango, okweendekulula owala nokuhumitha komeho okutumbula iitya mondjila nuupu noneendelelo. Aalongwa yamwe otaa adhika ya tseya nale oompango dhelaka, omanga yamwe taa ningi omapuko sho taa kambadhala okulandula omadhiladhilo gawo, shono ye shi tala ko aniwa kutya elaka osho tali longithwa pamukalo ngoka, nani omepuko ye li. Aalongi naa tungile kuunongo waashono shi shiwike nale kaalongwa nokwaashono haa vulu ku shi ninga., Aalongwa naa longwe omutungilo gwelaka gu li mondjila ya vule okulongitha elaka pamukalo tagu ulike nkene ya pyokoka mulyo.

Opwa gandjwa omathaneko kutya ethimbo lyootundi dhopetameko dhElongo lyOmadheulo golutu nali longithwe mokugandja omalombwelo/uuyelele kombinga yoompango

Page 8: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

5 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

dhomaihumbato nodhegameno, ngaashi okuzalulula iizalomwa, okuvulika komalombwelo, esiloshimpwiyu lyiilongitho, okudhana nawa megameno, nosho tuu, omanga inaa ku tamekwa niilongadhalwa yomadhewulo golutu.

Omaudhano nomathigathano ngoka ge shiwike momudhingoloko naga humithwe komeho (ga yelwe) Omaudhano nomathigathano gopamithigululwakalo dhaAfrika naga kale oshitopolwa, unene tuu ngele opu na anuunongo naatseyinawa yoku ga longa.

7. Omapyokoko gopehulilo lyOndondo

Petameko lyOondondo dhOprima dhopetamekoOn entry to the Junior Primary Grade 1, all learners are expected to be able to start school with motivation to move and use their energy, and have experiences of playing games and sports. Physical Education should build on and sustain this motivation and those experiences. The first five weeks of Grade 1 should be dedicated to school readiness activities.

On completing Grade 3 of the Lower Primary Phase of education in Physical Education, learners are expected to be able to:

Omadheulo golutu Okukutha ombinga olwindji miilongadhalwa yokudheula olutu ngaashi, okuyelekela, okukindja/ okwiidhidhimika, iiyehamekilongadhalwa, elama, okundonyoka nelongelokumwe. Okulandula omalombwelo nomalandulathano miilongadhalwa yokudheula olutu nomomaudhano.

Ogiminastika Okuulika nokutula miilonga oshinamumwe shomaunongo noompatolona dhago ngaashi: okwiinyenga, okutanauka, okunuka, ontengelelwa taa longitha iilongitho iishona niinene.

Oateletika Okuulika elama pakulonga iilongadhalwa ngaashi: okumatuka, okunuka, okuumba niilongadhalwa yopamathigathano. Okuulika elongelokumwe nayalwe nonkalo ombwaanawa yomathigathano.

Uunongo womaudhano Okuulika ombepo ombwaanawa yomudhani noompango dhegameno ngaashi: okudhana niikutu tayi opalele omaudhano, okuvulika komalombwelo nokusila oshimpwiyu iilongitho yomaudhano. Okulongitha oontumba dholutu ngaashi: okulela, okuthanga, okuumba nokukwata. Omathigathano momahala ga ngambekwa Fatulula kutya omolwashike ya pumbwa okukala ya ndjanga palutu nankene omalutu gawo haga kala gu uvite momaudhano gi ili nogi ili. Fatulula nokuulika nkene ye na okudhana nawa megameno.Aalongwa naa dhane melongelokumwe pamapando, paungundu nokuulika okudhana nawa, opo ya adhe omalalakano gawo ga faathana. , .8. Oshikalimo nelandulathano

In order to show the progression of skills, knowledge and attitudes throughout the Junior Primary Phase the following scope and sequence is from Pre-Primary to Grade 3. However,

Page 9: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

6 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

the learning content for Pre-Primary is not included in this document and can be found in the Pre-Primary Syllabus.

ONDONDO YA TETEKELA OPRIMA

ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

EDHEULO LYOLUTU

OMAHOLELA, OKUKINDJA, ELAMA, OKUNDONYOKA NELONGELOKUMWE

Okumona elongelokumwe ewanawa lyopamainyengo

Okuulika elongelokumwe lyolutu pakuyelekela iinamwenyo

Okuulika elongelokumwe lyolutu pakuholela omaukwatyankalo gontumba

Okuulika elongelokumwe lyolutu pakuholela aadhani yomaudhano

Ulike omainyengo ge li mondjila goontumba oonene dholutu

Okuulika elama noonkondo dhompadhi,dhokugulu, dhombunda, dhoombwetelo dhepepe nokwaako

Okuulika elama noonkondo dhompadhi,dhokugulu, dhombunda,dhoombwetelo, dhepepe nokwaako

Okuulika elama noonkondo dhompadhi,dhokugulu, dhombunda,dhoombwetelo, dhepepe nokwaako

Okuninga omadhewo gelongelokumwe lyiitopolwa yolutu

Okuulika endonyoko lyomatsakaneno gomasipa, ye na nenge yaa na iilongitho yasha

Okuulika endonyoko lyomatsakaneno gomasipa ye na nenge yaa na iilongitho yasha

Okuulika endonyoko lyomatsakaneno gomasipa ye na nenge yaa na iilongitho yasha

OGIMINASTIKA

OKWIINYENGA, OKUTANAUKA, OKUNUKA, ONTENGELELWA, IILONGADHALWA NOOKUUME, ONDJIGILILE YOLUTU MELONGITHO LYIILONGITHO IISHONA NIINENE

Elongelokumwe nayakwawo pamapando

Elongelokumwe nayakwawo pamapando nomuungundu

Elongelokumwe nayakwawo pamapando, muungundu, nomoongundu oonene

Okupangela omainyengo golutu taa longitha iilyo yolutu ngaashi taa wilikwa komeho

Okwiinyenga pamikalo dhi ili nodhi ili taa longidha iitopolwa oyindji yolutu

Okwiinyenga pamikalo dhi ili nodhi ili taa longidha iitopolwa oyindji yolutu

Okwiinyenga pamikalo dhi ili nodhi ili taa longidha iitopolwa oyindji yolutu

Okutanauka pamikalo dhi ili nodhi ili pakudhingolokitha olutu

Okutanauka pamikalo dhi ili nodhi ili pakudhingolokitha olutu okutameka poshitsa shontumba nonondapo yontumba

Okutanauka taa dhingoloka oshitine, etata nedhingoloko lyu udha

Okwiinyenga taa longitha omikalo dhokunuka dhopatano taa ndjakele puufupi

Okwiinyenga etata edhingoloko meudhililo sho taa nuka yo taa ndjakele puule

Taa nuka muule nokundjakela puule

Page 10: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

7 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDONDO YA TETEKELA OPRIMA

ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Okukaleka olutu lu ukilila sho ya thikama ontengelela

Okuthikama ontengelela pehala lyontumba taa longitha iitopolwa yolutu ya yooloka .

Ontengelela momaudhano paitopolwa yi ili noyi ili yolutu

Ontengelela momaudhano paitopolw Ontengelela momaudhano paitopola yi ili noyi ili yolutu

Page 11: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

8 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDONDO YA TETEKELA OPRIMA PRE- PRIMARY

GRADE 1 GRADE 2 GRADE 3

Okuhila nokuundula mukwawo taa longitha iitopolwa yi ili noyi ili yolutu okuziilila pomahala gi ili nogi ili ga yooloka

Okuhila nokuundula mukwawo taa longitha iitopolwa yi ili noyi ili yolutu okuziilila pomahala gi ili nogi ili ga yooloka

Okuhila nokuundula mukwawo pehala/kehala lya ulikwa e na/kee na oshilongitho

Okudhana okaudhano kopaukuume ye/ yaa na iilongitho

Okudhana okaudhano kopaukuume ye/ yaa na iilongitho

Okudhana okaudhano kopaukuume taa longitha iilongadhalwa yokuyelekela niilongitho iishonaye/ yaa na iilongitho iishona

Ye li ontengelela yo taa inyenge taa longitha iilongitho iishona Taa inyenge ontengelela ya humbata uulongitho uushona ngaashi uushako womakunde

Ye li ontengelela manga ya humbata uulongitho uushona ngaashi, uuti

Ye li ontengelela manga ya humbata uulongitho uushona ngaashi, uungonga

Ye li ontengelela okunuka /nokunukila kombanda yoshilongitho oshishona

Ye li ontengelela okunuka /nokunukila kombanda yoshilongitho oshishona

Ye li ontengelela okunuka /nokunukila kombanda yoshilongitho oshishona

OATELETIKA

OKUMATUKA, OKUNUKA OKUUMBA NOKUTHIGATHANA PO

Okutameka okulongela pamwe nooyakwawo nokuulika omukalo omuwanawa gomathigathano omawanawa

Okulongela kumwe nooyakwawo nokuulika omukalo omuwanawa gomathigathano omawanawa

Okulongela kumwe nooyakwawo moosipana nokuulika omukalo omuwanawa gomathigathano omawanawa nomudhani omunandungi

Okuulika elama mokumatuka

Okuulika elama mokumatuka miilongadhalwa yomuungundu

Okuulika elama mokumatuka moospana

Okuulika uunongo wokunuka iinano nuule

Okuulika uunongo wokunuka iinano nuule

Okuulika uunongo wokunuka iinano nuule

Okuulika uunongo Okuulika uunongo Okuulika uunongo

Page 12: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

9 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDONDO YA TETEKELA OPRIMA PRE- PRIMARY

GRADE 1 GRADE 2 GRADE 3

wopaumwene mokuumba painano

wopaumwene mokuumba painano

wolela wopaumwene mokuumba painano

Okuulika okuthigathana kolela paumwene

Okuulika okuthigathana kolela pamwe nookuume

Okuulika okuthigathana kolela pangundu

OWINO YOMAUDHANO

OOMPANGO DHOMAIHUMBATO NOKUGALANGATA, OKULELA/OKUDIRIPELA, OKUTHANGA, OKUNDJOMBAGULA, OKUUMBA, OKUKANKAMEKA OSHINIMA MOKAPALE KOKUDHANENA, PAKWATHO NENGE PWAA NA EKWATHO LYIILONGITHO:

Kutha ombinga meudhililo momaudhano nomomainyanyudho

Tameke okulongelakumwe nooyakwawo nokuulika ombepo ombwaanawa momathigathano gomaudhano

Okulongelakumwe nooyakwawo nokuulika ombepo ombwaanawa momaudhano nomomathigathano

Okulongelakumwe nooyakwawo moosipana dhawo, okuulika ombepo ombwaanawa yomadhigathano nokuulika uukwatyamaudha- no wu li nawa.

Okuulika nkene taa tonatele iizalomwa/ iikutu yawo, iilongitho, taa longitha omaityo giitya yiinima gomondjila notaa vulika komalombwelo.

Okuulika omapyokoko giinima mbyoka ya ninga mOndondo yotango, osho wo omaityo giitya ga gwedhwa ko nokuulika omukalo omwaanawa gokulonga muungundu.

Okuulika omapyokoko gaashoka sha kwandjangelwa nasho mOndondo 2 , osho wo okulongitha omaityo ga gwedhwa po nokutaamba ko omatokolo ngoka ga ningwa

Okuulika uunongo wokugalangata nokukankama mekwatathano niilongitho nenge pwaa na iilongitho yopamadhewo

Okuulika uunongo wokugalangata nokukankama mekwatathano niilongitho nenge pwaa na iilongitho yopamadhewo

Okuulika uunongo wokugalangata nokukankama mekwatathano niilongitho nenge pwaa na iilongitho yopamadhewo

Okulongitha oshikaha nenge ompadhi ndjoka tayi vulu nenge a hogolola okulongitha mokulonga iilongadhalwa.

Okuhenuna/Okudripela/okulela nokukankameka iinima yomokapale komaudhano

Okuhenuna/Okudripela/okulela nokukankameka iinima yomokapale komaudhano

Okuhenuna/ Okulela/Okudripela nokukankameka iinima yomokapale komaudhano

Okupangela Okuthanga, okuumba Okuthanga, Okuthanga,

Page 13: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

10 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

ONDONDO YA TETEKELA OPRIMA PRE- PRIMARY

GRADE 1 GRADE 2 GRADE 3

omainyengo nomaukombinga golutu ta longitha omagulu, oompadhi ngaashi tashi uthwa komeho ge.

nukudhenga iinima pakwatho/ pwa na ekwatho lyiilongitho

okuumba nukudhenga iinima pakwatho/ pwa na ekwatho lyiilongitho

okuumba nukudhenga iinima pakwatho/ pwa na ekwatho lyiilongitho

Okudhana okaudhano ‘Ngame’ moka omuthindo gu li pauhandimwe

Okudhana okaudhano ‘Tse’ moka omuthindo gu li ‘kungoye to kondjitha ndje’

Dhana omaudhano ga kindja moka omuthindo gu li ‘ kungoye nangame’tu li kumwe tatu ya kondjitha’

OMAUDHANO NGOKA HAGA DHANENWA MOMAHALA GA NGAMBEKWA

OKUYELEKELA , ONGUNDU ONENE LARGE , EHILULULA LYAANYENGE OKUHOLAMA , NOMAUDHANO GOPAMUTHIGULULWAKALO

Okutameka okulongelakumwe nooyakwawo nokuulika ombepo ombwaanawa yomathigathano

okulongelakumwe nooyakwawo nokuulika ombepo ombwaanawa yomathigathano

okulongelakumwe nooyakwawo moosipana, okuulika ombepo ombwaanawa yomathigathano nokuulika onkalo yomudhani ombwaanawa

Okupangela olutu opo lu inyenge nokudhingoloka nuupu mokuyanda iikateki. Okuulika ekwatathano lyolutu noonkondo dhevi pakwatathano nomainyengo golutu.

Okudhana omaudhano gokuholela/ iilongadhalwa ya pamba iinamwenyo, okudhano okaudhano kehilulula lyaanyenge, okaudhano kokuholama mongundu onene osho wo omaudhano gopauthigululwakalo.

Okudhana omaudhano gokuholela omaukwatya gontumba

Okuholela omaudhano gopamathigathano

Page 14: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

11 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

9. Oshikalimo sheilongo Aalongwa yOndondo 1 oya pumbwa okupewa uuyelele kombinga yiilongadhalwa yepyakudhukilolongo konyala mule wiiwike itano yopetameko mOshikako shotango, omanga elongo lyolela inali tameka. Tala mondokumende, A School Readiness/Preparatory Programme (5 weeks), published by NIED in 2011.

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

OKUDHEUKA PALUTU

OMADHEWO GOKUYELEKELA

Iilalakanenwa yeilongo

Aalongwa otaa ka mona ompito yokwiiuva ko yoyene osho wo okuuva ko omalutu gawo yene

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okuuulika omadhewo gokuyelekela iinamwenyo tayi tondoka, hol.

- Uudhila tawu tuka :

Okumatuka nemanguluko nomaako taga inyenge ga fa guudhila tawu tuka

- Uukambe tawu matuka : okumatuka nemanguluko to tondoka omalondo shonkambe, oongolo dha yelukila pombanda, to longitha omainyengo goonkondo nomaako

- Okampo taka tondoka : Okumatuka nemanguluko omagulu gu ukilila, olutu lwa tagananena konima, omaako ge li mooha nenge ga egamena kontulo.

- Ondjima tayi tondoka : Okutondoka wa manguluka nomagulu nomaako, to thikama konima yoometa dhontumba ti iyaga moonkwapa

Okuulika iilongadhalwa yokuyelekela / omaholela gokuholela uukwatya wakwalukehe wa kwatela mo okumatuka/ tondoka memanguluko, hol.

- Okutengelela: Omaako ge li mooha, okutondoka nemanguluko ta tengelele koombinga noombinga

- Okuhinga ohauto: Okumatuka/okutondoka nemanguluko to ifethitha wa fa to hingi ehauto.

Okuulika okuyelekela / omaholela gokuholela aadhani mboka haa matuka memanguluko, hol.

- Omuumbi: Ta matuka e ta petama, a fa to toola okatanga pevi , e te ka umbu a fa te ka umbile komudhengi.

- Ondapo yoshimvumvu

Ta tondoka ondapo yoshimvumvu okuza pomusinda gwopetamekelo a uka kombinga onkwawo

Page 15: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

12 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

ENKONDOPALEKO NEKINDJIKO LYOONTUMBA DHOLUTU (omadhewo gokuthikama memanguluko )

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa ka tseya iilongadhalwa yi ili noyi ili yelongo lyomadhewulo golutu

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okuulika iilongadhalwa yokuyelekela enkondopaleko lyoontumba dholutu , hol.

- Ompadhi:

Egungu tali ende nominwe

dhoompadhi.

Ti inyenge u uka komeho ta longitha ominwe dhokoompadhi

- Okugulu:

Ta nuka afa okadhila a gonya omaako poongolo niikaha tayi lemuka popepi nomapepe Ta ndjombokaa memanguluko, omagulu ga kukuta ,oongolo itadhi igonyo

- Epunda:

Omudhengi gwongoma :Ta kuutumba a fa a kwatelela iikaha pevi konima ta dhenge iithi pevi kooshimwe ongmuhikingoma

Okuulika iilongadhalwa ya nkondopekwa yokuyelekela kombinga yoontumba ngaashi tashi landula: hol.

- Ompadhi:

Enda nominwe dhokoompadhi wa fa onduli ondeendeka.

- Okugulu:

Okangaruu taka ndjomboka : Ta nuka memanguluko a fa Kangaruu, a tonya omagulu niikaha ya tonyenwa popepi nontulo ya taalela komeho.

- Epunda:

Edhugo lyokambautu :Na kuutumbe a gonya omagulu kashona , omaako taga inanene komeha a fa omudhungi gwokambautu

Okuulika iilongadhalwa ya nkondopekwa yokuyelekela kombinga yoontumba ngaashi tashi landula: hol.

- Ompadhi:

Te enditha oongenge dhoompadhi dha tala meni nenge kombanda

- Okugulu:

Efuma tali nuka :Ta nuka a tsa ehunda nomaako ge li pokati komagulu, yo iikaha tayi.Ta ndjakele po oompadhi tango, opo ihe iikaha tayi landulako a fa efuma tali nuka okuza kemanya limwe lya uka kemanya ekwawo ta kwatelele pevi

- Epunda:

Merry-ta-dhingoloka:a kuutumba a igonya, a egamena komake , a yambula po oompadhi pevi ta undululie olutu lwe lu dhingoloke nomake.

Page 16: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

13 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

- Ombunda:

Okuteta iiti : A thikama omagulu ga pingathana nomaako gu uka mombanda, ombunda tayi inyenge; yu uka pevi ;yu uka pombanda a fa omuntu ta tete omiti.

- Omapepe nomaako:

Okalimba taka ndjombo : a tsa enyoti niikaha yi li popepei nomakutsi, ta ndjomboka memanguluko , ta ndjakele po tango iikaha tango nopo ihe oompadhi

- Ombunda:

Okadhila taka nu omeya:

A nyongama a tsa oongolo Oshipala tashi gumu pevi, a fa okadhila taka nu omeya.

- Omapepe nomaako:

Oondoongi tadhi thanganya: A thikama a kwatelela omaako agehe pevi nomagulu taga thanganya shandoongi.

- Ombunda:

A kuutumba ta kongo ohi: A lala a uka komeho, a kwatelela omaako konima, ta yelula ontulo neinyengo tali dhedhema ta pungululile omutse kombinga numbinga

- Omapepe nomaako:

Ombwa yoshilema : Na petame , omaako ga kwatelela pevi , ye ta matuka ta tina, okugulu kumwe kwa za po pevi

Page 17: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

14 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 2 ONDONDO 3 ONDONDO 3

OMADHEWO GOKWIINYENGA NUUPU/POMAHALA GOKUNDONYOKELA

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa ulike okwiinyenga nuupu pamadhewo gi ili nogi ili

Omapyokoko Omapyokoko Omapyokoko:

Naa ulike omukalo gwiilongadhala yokuyelekela omandonyoko pomahala gomandonyokelo , hol.

- Ompando:

Odinosau tayi ende. Te ende a petama omaako ga kwatelela pevi nomagulu ga kukuta, a fa odinosau. Na ende ta ti mbandumbandu, omaako tango nopo ihe omagulu.

- Ongolo:

Emwanka tali ende. Ta ende a kwatelela pevi omaako nomagulu ga ukilila, itaga itonyo ti inyengitha okwaako nokugulu kokombinga yimwe pashikando a uka komeho.

Naa ulike omukalo gwiilongadhala yokuyelekela omandonyoko pomahala gomanonyokelo , hol.

- Ompando:

Omudhengingoma. A kuutumba, omagulu ga itonya nomaako ga kwatelela pevi konima, oongolo dha tala mombanda , a fa ta dhenge ongoma ta longitha ominwe dhokoompadhi niithi

- Ongolo:

Okuyalula ominwe dhokoopmadhi. A kuutumba a taandela, ta petama ta yalula nokukwata ominwe dhokompadhi kehe.

Naa ulike omukalo gwiilongadhala yokuyelekela omandonyoko pomahala gomanonyokelo , hol.

- Ompando:

Ekenya enenene lyokumanga. Aanona yaali taa tsu oongolo ya taalelathana, taa iningitha ya fa ye limekenya li li komapepe gawo Taa inyenge ya fa taa yaathana kokule, ya nana ekenya.

- Ongolo:

Okudhuga okambautu pamwe. Ya kuutumba ya taandela, yo ya pilamenathana, oonto nomapepe ga gumathana ya fa ya kwiininathana. Gumwe ta uka

komeho nosho wo omukwawo ya

fa ya landula omadhengo

gontumba.

Page 18: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

15 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

- Onto:

Okulya okaleke. Na thikame ti iningitha a fa a kwatela okaleke pokati koongolo, ta petamene komeho a fa ta li ko kokaleke

- Epepe:

Okulonda kompani: A thikama ti iningitha a fa ta londo kompani yongodhi ta longitha owala omaako.

- Esipa lyombunda:

Omiti: A thikama, ti iningitha a fa omuti omule gu na iitayi ya yalalala (omaako ge li pombanda yomutse) omuti nagu kale gwa fa gwa endekithilwa mooha kombepo onene nosho tuu.

- Onto:

Oongala dha lemba/ dha sa nota noongala dhi na omwenyo. A thikama a pashalaleka omaako ga hilulukamo ga taalela mombanda, ongala otayi lembe kashona nakashona momutenya gwa pupyala, e tayi golimana ya tala pevi. Ngele ya tekelwa otayi ningi omwenyo ya nyanyukwa.

- Epepe:

Opomba yombepo. A thikama komagula agehe nokwaako kumwe kwi ikwatelela ponto, ko okwaako okukwawo taku dhingoloka ku uka konima.

- Esipa lyombunda:

Onkambe tayi dhana epele. Na nuke a fa onkambe tayi dhana epele, a uka komeho, a uka konima.

- Onto:

Okupopitha mOshiarab.Okwa kuutumba a tsa oongolo, ontulo nomaako pevi, ye ta yeluka pampatolona yomainyengo ga faathana.

- Epepe:

Omagulu ga thikama ga paganyana. Na iningithe a fa omuyogi gwomeya ta yogo ontente, ta kookaya , ta yogo a fa okambilimbili taka tuka

- Esipa lyombunda:

Omayoka ge li kohi yontopa Okuume: Gumwe na ninge a fa ontopa manga gumwe ta iningitha a fa eyoka tali galangatele montopa. Naa ninge omalufo.

Page 19: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

16 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA YOPOMANDONYOKELOGOMASIPA GGGgomasip GOMASIPA

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa ulike omainyengo ga manguluka taa longitha uuongitho uushona (oongaku, oondjato omatanga uuti nuungongowali/ uuluuli

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okuulika omadhewuko ga manguluka nuushako womakunde nenge noongaku pomatsakaneno giilyo taga landula, hol.

- Ompando:

Na dhingolokithe ompadhi ye yokolumoho, omunwe dhokompadhi dha humbata okampunda komakunde. Okampunda komakunde ne ka gandje kompadhi yokolumoho, e ta endulula ishewe omukalo ngoka a ningile nompadhi yokolulyo.

- Ongolo:

Kuutumba wa taandela e to humbata okapunda nomaako agehe gu ukilila kombanda yomutse. Itonya e to tula okampunda konima yoompadhi yolumoho.Ukilila natango, e to petamene komeho to toola po okampunda. Endulula ishewe nompadhi yokolulyo.

Okuulika omadhewuko ga manguluka nuuti pomatsakaneno giilyo taga landula, hol.

- ompando:

Kuutumba pevi,iikaha yakwatelela pevi konima noshiti shili pokati koopadhi.dhenga oshiti koombinga nombinga niithi nomimwe.

- Oongolo:

Kuutumba wataandela, kutha okati kuule wopokati,ka kwata koombinga adhihe.Gonya okugulu kokolumoho, to lyata okati pokati noshithi.Ukililitha okugulu kokolumoho mombanda, ku galulila monkalo yako. Endulula ishewe nokugulu kokolulyo.

Okuulika omadhewuko ga mangulukaomatanga nuungongolo/uuluuli pomatsakaneno giilyo taga landula, hol.

- Ompando:

Na dhingoloke

netanga

mokangonga te li henuna nekombo lyompadhi osho wo nolungenge

lwompadhi

- Ongolo

1.Thikama. Kwata etanga nomaako agehe we li ukitha komeho.T

hanga mo etanga miikaha nokugulu kokolumoho.

Endulula ishewe nokugulu kokolulyo.

2. Thikama wa paganyaneka omagulu koongenge dhokang

onga.

Kwatelela omaako koongenge

dhokangonga

Kwatelela ishewe koongenge

dhokangonga shanimanima .

Thikama ishewe wa ukilila

Page 20: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

17 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

- Onto:

Tsa oongolo, a kwatela okampunda komakunde komutse neke limwe, nyongamena pevi komeho, kwatela ishewe okampunda konima nokwaako okukwawo nosho tuu.

- Epepe:

Thikama omagula ga pingathana, kwata okampunda komakunde nokwaako kumwe. Thugadhuga okwaako ku uka konima. Lundulula omaako nomukalo gwokuthikama, e to dhugaadhuga ishewe wu ikitha konima nenge komeho.

- Omugongo gombunda:

Thikama omaako gu uka mombanda ga kaminina okampunda komakunde noonyala adhihe. Ukitha omugongo konima, e to umbile okampunda komakunde pevi, to petama wu uka pevi, e to ka landulile po noku ka kaminina pokati komagulu goye.

- Onto:

Thikama wa paganyana noshiti sha shigakana konima we shi kwata noongolo dhomaako ngoye to inyengitha olutu koombinga noombinga.

- Epepe:

Thikama. Kutha oshiti shuule wopokati. Shi kwata nomaako agehe kominkulo sha shigakana. Nuka oshiti. Shi pititha kombanda yomutse, e to shi galulile komeho ino shi etha.

- Omugongo gombunda:

Thikama, neyambidhidho lyoshiti sha kwatwa kondungu koshikaha shokolulyo omanga shokolumoho sha kwata pevi. Inyengitha olutu kombinga hoka ku na oshiti sha tsa mevi. Endulula wo kombinga onkwawo.

- Onto:

A kuutumba a petama netanga li li momake ge. Omagulu ga pashalala, e ta galangatitha etanga tali dhingoloka koompadhi.

Okudhingolokitha okaluuli/okangongoli taka dhingoloka oonto (ohuula-huupu)

- Epepe:

Wa lala egombe nontulo ya yelukila pombanda, pitithila okatanga kombunda noshikaha shimwe. Lundululila ishewe okatanga koshikaha oshikwawo nosho tuu.

Thikama nokangongongoli we ka kwatela kombanda yomutse niikaha ayihe. Kulula okangongongoli, pita muko to thikama ishewe natango ngaashi wa li tango nosho tuu

- Omugongo gombunda:

Thikama mongonga wu ukilila. Omulongwa gotango mongonga na pitithe etanga pombanda yomutse, tu umbile ngoka e li konima ye. Ngoka e li yakele te li pititha pokati komagulu, opo li ye komulongwa omutitatu.

Lala egombe, e to kwatele okangoongowali mombamba yoshipala.

Page 21: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

18 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

OGIMINASTIKA

OMANYENGO POMAHALA GIITOPOLWA YOLUTU

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa inyengele pomahala ga yooloka taa longitha omikalo dha yooloka.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okwiinyengitha iitopolwa ya yooloka yolutu ,pamikalo dha yooloka, hol.

- Ompadhi:

Enditha iithi, ominwe dhokoompadhi, noongenge dhoompadhi.

Ta ende, a ikwatelela omaako pomahala gi ili nogi ili /ti inyengitha omaako pamikalo dhi ili nodhi ili.

Te ende omagulu ga ukilila, oongolo dhi igonya nosho tuu.

- Iikaha noompadhi (twiinanene pevi):

okumatuka memanguluko wa fa okambwa.

Okambwa okalema kokugulu kokomeho. Matuka memanguluko wa fa okambwa nokwaako kumwe kwa yeluka po.

Okambwa okalema kokugulu kokonima. Matuka memanguluko wa fa okambwa nokugulu kumwe kwa

Okwiinyengitha iitopolwa ya yooloka yolutu ,pamikalo dha yooloka, ngaashi mOndondo 1

- Oompadhi

Enda wa manguluka, enditha oondungu dhominwe, enditha iithi yoompadhi.

- Iikaha noompadhi

- Enditha oonyala noompadhi oshita okuya koombinga dha yoolokathana.

Inyenga moondjila dha kitakana niitopolwa yolutu ya yooloka, payambidhidho lyiilyo yolutu. Hol,ngaashi mondondo 2, nomalombwelo ga gwedhwa po:

Matuka mpaka, naampeyaka nosho woo shaa mpoka itoo ipumu maantu.

Enda mpaka naampeyaka to ningi ekudhilo noompadhi nokonima to ende meimweneneno.

Matuka pehala nokupulakena komalombwelo gomulongi ngaashi: kankama, enda, nyanya muunkatu uushona, matuka kashona nakashona nsht.

Enda kiikaha nokoompadhi, to ende olumbebe noshikaha shimwe osho wo nompadhi yimwe, pethimbo limwe.

Ombinga yepunda ya taalela pevi, pakweenda nomaako agehe

Page 22: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

19 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

yeluka po. nompadhi yimwe nenge oompadhi adhihe noshikaha shimwe.

- Okukookaya kwegungu:

Lala egombe, omagulu gu ukilila payambidhidho lyiikaha yoye, e to kookaya wu uka komeho muunkatu uushona.

Iikaha noompadhi (ombunda yu uka pevi):

- Amuundula ta kookaya

Payambidhidho lyomaako nomagulu, lalela kombunda yoye, e to matuka wu uka komeho nokonima.

- Okatemba . wa lala ongali wa fa okatemba, omagulu konyala we ga thikitha pevi to enditha owala omaako goye.

Iikaha noompadhi (ombinga yu uka pevi):

- Ekolofishi tali matuka

Oonyala noompadhi tadhi endele olumbembe kombinga nombinga

Tameka okweenda pamikalo dha yooloka okuza pomahala ga yooloka.

Iikaha noompadhi

Yelutha epunda lyoye pombanda, payambidhidho lyiikaha noompadhi, e to ende wu uka komeho

Iitopolwa yilwe yolutu

Kookaya/ipwedha

Inyenga pwaa na elongitho lyiikaha

Okuthikama

Opamikalo ngapi to vulu oku inyenga wa thikama pehala limwe?

Enda pamikalo dha yooloka shi ikwatelela mpa wa thikama.

Oompadhi

Enda wa manguluka, enditha oondungu dhominwe, enditha iithi yoompadhi

Iikaha noompadhi

Ulika omikalo dhokweenda dha yooloka to longitha iikaha noompadhi.

Inyenga wu uka koombinga dha yooloka

Yelutha epunda lyoye pombanda, payambidhidho lyiikaha noompadhi, e to ende wu uka komeho.

Page 23: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

20 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

TOPICS Ondondo 1 Ondondo 2 Ondondo 3

- Eyako lyowili- Lala olupati to yambidhidhwa kokwaako kumwe kwa yelutha po olutu, e to ku dhingolokitha nolutu ngaashi okati kowili.

- Iikaha noongolo

- Nikitha ta kookaya- Oongolo dhuuka komeho e to matuka mo uunkatu uushona nokonima to igonyo ngaashi okanikitha.

-

- Omutumba noompadhi

- Egungu- Kuutumba wa taandela e twi ipwedha wu uka komeho wa fa egungu.

- Inyenga pamikalo dha yooloka pamainyengo omanene nomashona.

- Endulula omainyengo ngoka wa dhenga omuthindo komainyengo omanene nomashona hol,

- Enda koondungu dhominwe dhoye onga omuti omunene nenge omushona.

- Okukuutumba wi igonya/ wa taandela

- Inyenga wu uka komeho wa kuutumba wi igonya pwaa na

elongitho lyiikaha

- Okulangela komeho

- Ulika omikalo dha yooloka to vulu okwiinyenga wa langela komeho payambidhidho lyomaako

- Oto vulu ngiini okwiinyengela pombanda nenge pevi pehala nga ndino?

- Okanyonti/omutyonke

Inyenga komeho/konima/mooha wa tsa okanyonti.

- Iitopolwa yilwe yolutu

- Longitha iitopolwa yoye yolutu mokwiinyenga momudhiingoloko gongulu yosikola.

- Omainyengo geni to vulu okuninga?

Okukookaya/okwiipwedha

Inyenga pwaa na elongitho lyiikaha.

Inyenga momikalo dha yooloka koombinga dha yooloka.

Endulula omainyengo ga tumbulwa metetekelo ihe dhenga omuthindo mokwiinyenga wu uka koombinga dha yooloka ngaashi, komeho, konima, mooha nsht.

Kambadhala wo wu shi ninge to longitha oompadhi niikaha mokuulika koombinga dha yooloka

Page 24: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

21 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO Ondondo 1 Ondondo 2 Ondondo 3

Inyenga momikalo dha yooloka to shendje, ondapo tu ulike oombinga dha yooloka ngaashi konima, komeho, mooha nsht.

Ondapo (okweendelela,okweenda kashona) ngaashi:

Okambwa kokalema taka matuka, taka endelele notaka ende kashona

Oonkatu (pombanda nopevi), hol,

Enda nomaako pamithika dha yooloka pombanda nopevi ngaashi tashi vulika

Inyenga pamikalo dha yooloka pawiliko/longitho lyoompatolona nomalupe ga yooloka ngaashi: . Ombine , ongonga

Omalupe galwe nago otaga vulu okulongithwa

Oonomola hol,

8 6 3

oondanda, hol

b m s

Inyenga pamikalo dha yooloka to shendje ondapo, oonkatu nsht.

Neendelelo nakashona

Enda oonkatu ne meendelelo noonkatu ne kashona natango.

Page 25: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

22 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO Ondondo 1 Ondondo 2 Ondondo 3

Omalalakano geilongo Aalongwa naa ninge omainyengo gi ili nogi ili gokudhingoloka ondingandinga

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Inyenga nokulongitha omadhingoloko ga yooloka to dhiingoloka oshinima shontumba.

Okuthikama

Koondungu dhominwe, kiithi nompadhi yimwe to dhingoloka wa fa okasiikilitho.

Okanyonti

Dhingoloka wa fa okasiikilitho noshiviha shi li kominwe dhokompadhi yimwe.

Okukuutumba ombunda yaandalala

Dhingoloka wa fa okasiikilitho noshiviha shi li omatako

Okutsa oongolo wu uka komeho

Dhingoloka wa fa okasiikilitho noshiviha shi li kongolo yimwe

Ongali

Nomaako gu ukulila ga pitilila omutse, galangata e to lala egombe

Inyenga nokulongitha omadhingoloko ga yooloka to dhingoloka oshinima shontumba, to tamekele pomahala ga yooloka, kolumoho, kolulyo nondapo tayi shendje. Hol.

Dhingoloka nompadhi yimwe wa fa wa yeluka, ngoye to shuna pevi natango.

Endulula omainyengo ngaka koombinga adhihe kolumoho nokolulyo.

Iitopolwa ingapi kolutu lwoye ha yi vulu okutanauka ngaashi okasiikilitho?

Dhingoloka edhingoloko lyu udha, lyetata, lyoshitine ta dhingoloka oshinima shontumba a thikama pamikalo dha yooloka payambidhidho lyiitopolwa yolutu ya yooloka ngaashi:

Pomahala gokutameka ga yooloka

Kolulyo nokolumoho

Nondapo tayi shendje

Ngaashi mondondo 2, ashike ninga omadhingoloko gi ihwa po, gomatata nogiitine hol,

Ninga edhiingoloko li ihwa po to ongitha ompadhi yimwe.

Shi endulula natango koombinga dha yooloka

Aalongwa naa papatele omaako gawo momadhewo ngaka.

Page 26: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

23 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO Ondondo 1 Ondondo 2 Ondondo 3

Omalalakano geilongoLearning

Aalongwa naa ninge omainyengo gokudhingoloka ondingandinga mosagittal okuya (konima nokomeho)

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Dhingoloka momudhingoloko gwosagittal omanga to longitha iitopolwa yi ili noyi ili yolutu okuyambidhidha, hol.

Iikaha oompadhi noongolo A tsa oongolo a uka komeho ta galangatitha ombunda / omapepe opo ihe konima nokomeho a fa oshingulu tashi galangata montata

Iikaha Okalimba taka nuka koombinga noombinga ka tsa omutyonke/ okanyoti

Dhingoloko pamikalo dhi ili nodhi ili momudhingoloko gwosagittal , iikaha tayi dhingoloka pamikalo dhi ili nodhi ili dhoaxa yosiggital, okuyambidhidha , hol nukila koombinga noombinga wa fa okalimba taka nuka moluhwa/ mokuti.

Galangatela koombinga noombinga wa fa okugulu kwetemba taku ende.

Galangatela ishewe kombinga onkwawo.

Dhingoloka momudhingililo gwopaxa yosaggital ngaashi tashi ningwa mOndondo 2, to gwedha ko hol.

Okuukutumba olukata. Igonya wu uka komeho , epunda nontulo ya guma komatundji.Galangatitha omugongo, omagulu ge li konima yoongoloko , to inyenganyenga wu uka koombinga noombinga. Vungavunga olutu lwoye mongonga koombinga noombinga wu ukitha kepepe , to kuutumba ishewe olukata ,wa taalela ombinga yimwe

Page 27: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

24 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa vule okuninga omainyengo gokudhingoloka pamikalo dhi ili nodhi ili modhingililo gwoaxa yokomeho (ya odhekelwa ontulo )

Omapyokoko: Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko: Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko: Aalongwa naa vule oku:

Tanauna oshiviha sholutu lwoye konima nokomeho to longitha iitoplolwa ya yooloka yolutu yi ku yambidhidhe hol,

Seat/back/shoulders/Kuutumba/konima/omapepe

Kuutumba wa tonya ombunda, omaako taga dhingoloka omagulu ta ga tsakanene, galangata wu uka konima yomapepe. e to shuna ko natango kokukuutumba wa tonya ombunda.

Ontulo/epunda/omatundji

Lala egombe, omaako gu ukilila komutse to yambula po ontulo,omutse nomaako wu uka pombanda nopevi

Fulunganya to pitilile omusinda gu li komeho goye. Hol,

Petama pekwathelo lyomagulu nomaako goye wa yeluka po, tula oshikaha shokolulyo pokahala ke li pokati kokugulu kokolumoho nokwaako kokolumoho, nomutse gwa landula okwaako kokolulyo, e to fulunganya.

Endulula edhewo tolongitha okwaako kokolumoho e to fulunganya natango kombinga yepepe lyokolulyo.

Okupetama wa pashalaleka

omagulu- Tula omaako goye

kokule pokati komagulu goye, e to

fulunganyene komapepe, e to

thikile po wa kuutumba wa

taandela.

Fulunganya to pitilile omusinda gu li komeho goye. Hol,

Okanyonti , thikama, petama wa pashalaleka omagulu

- Omahala gomaako nomagulu, uuna to galangata. Hol, omagulu ge li pamwe, gi ili kokule nenge gu ukilila nsht.

- Hugunina, aalongwa naa kuutumbe ya tonya ombunda nomagulu, ya taandela, ya tsa okanyonti, ya thikama nsht.

Ondapo, hol. To galangata to endelele ngoye to ende ishewe kashona

- Galangata nehala, e to tala omalupe giinima ngoka to vulu okumona naangoka we enda mugo.

Page 28: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

25 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

OKUNUKA PEHALA LYONTUMBA PAMIKALO DHI ILI NODHI ILI

Omalalakno geilongo

Aalongwa naa vule okunuka nokundjakela ta thikile po oongolo

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Nuka nokundjakela po kashona hol,

To nuka onga okatanga taka “taka ndete’ pevi/polupanda

Nuka muule, e to ndjakele po wa dhiginina. Hol. Nuka mombanda unene, e to ndjakele po wa tsa okanyonti.

Nuka, e to ndjakele po noongolo wa fa okalimba taka holama oombidhi.

Nuka muule eto ndjakele po wa dhiginina,hol.

To nuka wu li pehala limwe oshikando shimwe nenge iikando ya tsikilathana to ndjakele po noompadhi adhihe. Ino itula unene komukalo gokunuka, ashike kotokela omukalo ngoka to ndjakele po nago.

Nyanya kashona, yelutha po ompadhi yimwe. e to ndjakele po noompadhi adhihe wa kotokela omukalo ngoka omwaanawa to ndjakele po.

Nuka wu li pehala limwe to lundulula omikalo dha yooloka dhokudhuga omaako nomagulu sho ge li mombanda, hol. To nuka wa kwata omaako goye omanga ge li mombepo.

To nuka wa kwata egulu limwe.

To nuka nokuninga olupe lwonyothi

Nuka wu li pehala limwe to lundulula omikalo dhokudhuga olutu lwoye omanga wu li mombanda, hol. To inana nenge to tonyo olutu lwoye manga to nuka.

Nuka nokuulika omalupe omanene, omashona, ga tonywa uuna wu li mombanda.

Nuka wu li pehala limwe to lundulula omikalo dhokunuka dhomaako nomagulu sho ge li mombanda, hol. Okundjakela po kashona nenge wa dhiginina Omukalo ngoka oompadhi dhoye ta dhi ndjakele po

To nuka to ndjakele po momukalo omwaanawa no nuupu.

Nuka pamikalo odhindji dha yooloka ngaashi to vulu.

Page 29: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

26 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Inyenga to longitha oonkatu ntano dhokunuka dhopetameko. Hol, To nuka noompadhi mbali oshita To nuka nompadhi yimwe, e to tsikile noompadhi adhihe To nuka noompadhi adhihe, to tsikile nompadhi yimwe To nuka nompadhi yimwe, e to tsikile nompadhi oyo tuu ndjoka. To nuka nompadhi yimwe, e to tsikile nompadhi onkwawo.

Manga tonuka mombanda, dhingoloka omadhingoloko guudha naangoka ge li omatata. Hol.

Nuka to longitha oompadhi momikalo dha yooloka to lundulula uule woonkantu dhoye, ondapo, oombinga, to endulula ashihe wa ningi. Kambadhala wu tale kutya oto vulu okunuka lungapi uuna to nuka nokugulu kumwe nenge to nuka nomagulu agehe osho wo ngele to ndjakele nompadhi yimwe nenge adhihe. Thikama ngoye to nuka oshinano wu uka konima, komeho, mooha Kwatakanitha omikalo dhokunuka dha yooloka

Nuka shi ikwatelela koshinano nokuule wa gandjwa ngoye to inyengitha omagulu nomaako pomahala ga yolooka uuna to nuka. Ho.l Nyanya eto nuka mokule ngaashi tashi vulika.

Nyanya, e to nuka niikaha yu uka mombanda mokule. Thikama, e to nuka mokule to ndjakele oshinano shometa yimwe komeho/konima/mooha.

Page 30: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

27 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

ONTENGELELA Omalalakno geilongo

Aalongwa naa vule okukala ontengelela pehala lyontumba, pamikalo dhi ili nodhi ili .

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Kankama pehala limwe omanga to longitha/to yambidhidhwa kiitopolwa yilwe yolutu. .

Oompadhi Thikama

Wa thikama koondungu dhominwe

Thikama wa golimana

Thikama wa fa okakonde keekama

Thikama wa tonya ongolo yokolumoho yu uka komeho omanga egulu lyokolulyo lyu ukilila lyu uka konima

Thikama kegulu , olutu lu uka komeho lwi inkankamekela komeho

Kankama pehala limwe to lundulula omainyengo giitopolwa yolutu (komeho, mooha nenge wuuka pevi) hol, Omahala gomaako nomagulu

Iitopolwa yolutu itatu nayi kankamene paungundu ndatu. Kankameka oshiviha shoye kiitopolwa yolutu ya yooloka yi li pamapando hol, koompadhi, kiikaha, koongolo nsht. Kankameka oshiviha shoye kiilyo yolutu ya yooloka ngaashi ontulo, kombunda, omatako nsht.

Kankama pehala limwe to lundulula omainyengo giitopolwa yolutu (komeho, mooha nenge wuuka pevi) hol, Omahala gomaako nomagulu

Iitopolwa yolutu itatu nayi kankamene paengundu ndatu.

Kankameka oshiviha shoye kiitopolwa ya yolutu ya yooloka yili pamapando hol, koompadi, kiikaha, koongolo nsht.

Kankameka oshiviha shoye kiilyo yolutu ya yooloka ngaashi ontulo, kombunda, omatako, nsht.

Page 31: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

28 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OAHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Oongolo Okutsa oongolo

Tsa ongolo yimwe to yambidhidhwa kokugulu kumwe ku uka komeho.

Iikaha, oongolo noompadhi

Enditha omagulu pamwe nomaako wa yeluka po.

Kookaya

Thikama Komaako noompadhi wa tala mombanda.

Lala ongali wa yeluka po.

Lala olumbembe wa yeluka po

Inyenga wu na omakankameno, opo wu vule okukankama uule wokathimbo ka gandjwa.

Konga omikalo dha yooloka dhokukankama . Inyengitha iitopolwa yilwe yolutu kashona to kambadhala wu kale nomakankameno.

Thikama koompadhi adhihe. Kuthapo ompadhi yimwe pevi kashona, e to kambadhala wu yi inyengithe koombinga dha yooloka.

Inyenga wuna omakankameno opo wu vule okukankama uule wokathimbo ka gandjwa.

Konga omikalo dha yooloka dhokukankama . Inyengitha iitopolwa yilwe yolutu kashona to kambadhala wu kale nomakankameno.

Thikama koompadhi adhihe. Kutha po ompadhi yimwe pevi kashona, e to kambadhala wu yi inyengithe koombinga dha yooloka.

Page 32: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

29 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

TOPICS GRADE 1 GRADE 2 GRADE 3

Omutumba A kuutumba ontengelela

Nape/omapepe A thikama komapepe A thikama nomutse

Egombe A lala egombe a fa eti lya lala a lala ongali

a lala olupati

Iikaha nomutse

Mbulunganya wa tsa omutse mevi

a thikama komaako

ondoongi tayi thanganya

Page 33: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

30 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA PAMWE NAMUKWENI

Omlalakano geilongo

Aalongwa naa ninge iilongadhalwa yokuundula nokuhila/okunana yi ili noyi ili pamwe nayakwawo.

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku: okuoku:Competencies

Learners should be able to:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku: okokuoku:Competencies

Learners should be able to:

Hila/nana, e to undula mukweni to longitha iitopolwa ya yooloka yolutu to zi pomahala gomatamekelo ga yooloka. Hol,

Hila/nana Enanathano noshikaha shimwe.Taalelathaneni, e tamu kwatathana niikaha yokombinga yimwe tamu kambadhala oku nanathana, opo mu kuthathane po pomahala mpa mu li.

Ehilulula /Enanathano lyomaako agehe : Taalelathaneni etamu kwatathana miikaha ayihe tamukambadhala kunanathana kehe gumwe ta hilile kombinga ye.

Ndhindhilika: Uuna uudhano womapando tawu dhanwa osha simana, opo aainanathani ya kale ye thike pamwe momithika nomoshiviha ngele otashi vulika.

Nana e to undula mukweni to longitha iitopolwa ya yooloka yolutu to zi pomahala gomatamekelo ga yooloka. Hol,

Hila/nana Enanathano nokangolo kokokwaako. Hakathaneni nuungolo wokomaako, e tamu kambadhala mu nanathane mu ze pomahala mpa mu li.

Okunuka mwa hilathana/nanathana Nuka nokagulu kamwe, kwata oshikaha shokombinga yimwe shamukweni, e tamu kambadhala okunanathana.

Nana ,et o undulile mukweni kondje yomusinda itoo longitha oshilongitho shasha.

Ehala lya ngambekwa Longitha omadhewo ga tumbulwa mondondo 1,2 ashike mehala ndyoka namu thikame omulongwa gumwe nenge yaali hol, Okangongowali, ongonga ya thanekwa pevi, ongodhi nenge oshiti.

Okulongitha iilongitho

Longitha omadhewo ga tumbulwa mondondo 1, 2 , ihe mompito ndjika longitha oshiti peha lyokulongitha oonyala ngele tamu hilathana/

nanathana.

Manga mwa kuutumba pamapando kwateleni oshiti pombanda yoompadhi dheni, e tamu nanathana.

Page 34: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

31 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA PAMWE NAMUKWENI

Undula Undulathaneni nepepe limwe.Aakondjithathani thikameni pwame mwi itaalelathana, omapepe gokolulyo ga gumathana. Kambadhaleni nduno mwi iyundule nomapepe.

Eundulathano lyomapepe agehe. Aakondjithathani naa thikame yi itaalela momukalo gokakonde, kehe gumwe na kwate mukwawo komapepe agehe, kambadhaleni mwi iyundulile konima.

Undula Ngaashi mondondo 1, gwedha mo mbi: Eundulathano mwi ipa: lyoombunda- mwi ipa oombunda mwa thikama, uungolo weni womaako nawu hakathane ,e tamu kambadhala okwiiyundula.

Omapulo

Oniitopolwa ingapi yolutu lwoye to vulu okuundula mukweni? Oto vulu okuundula nenge okuhila mukweni wu li pomahala ta ga landula:

Wa thikama, nokugulu

kumwe, wa tsa oongolo, wa

kuutumba wi igonya, nsht?

Olugodhi lwoonani

Aakondjithathani ya thikama ya petama ya kwata koohulo dhoshiti kombanda yomitse dhawo. Lunduleni ihe, e tamu yelekele oongombe tadhi kondjo.

Page 35: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

32 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO

ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA PAMWE NAMUKWENI

Omalalakno geilongo

Aalongwa naa ninge iilongadhalwa yokulandula nokuhenuka ookuume kawo.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Dhana okaudhano kokutidhathana, hol. Kwata omushila gwamukweni Omudhani gumwe ti itula okandhindhilikolwaala konima onga omushila. Iyutha komalombwelo ,omudhani gumwe ta tidha omukwawo, opo a dhone ko omushila kumukwawo.

Uuna omutidhi a dhona ko omushila negu tule moshiya she,e ta vululukwa po kashona, manga inaa tameka okutidhwa.

Dhana okaudhano koku tidhathana, hol.

okulyatathana kominwe

Aakondjithtathani taa tula omaako gawo konima ,e taa tamak`e okulyatathana kominwe iikando oyindji ngaashi tashi vulika.

Dhana okaudhano koku tidhathana, hol. Uudhano woongolo Momapando ogaali, kehe omudhani na kambadhale okudhenga mukwawo noongolo iikando oyindji ngaashi tashi vulika

Page 36: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

33 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO

ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA PAMWE NAKUUME KOYE

Omalalakano geilongoL

Aalongwa otaa ka longa nookuume kawo taa longitha iilongadhalwa yi ili nyi ili yokuholela/yelekela

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okulonga momapando, hol. Oku yelekela omainyengo gamukweni

Landula omukwateli komeho

A ta landula B, ye A ta ningi shi tashi ningwa kuB. Lundulula omahala

Okulonga momapando, hol. Oku enda namukweni momikalo dha yoolokathana.

A naB taa thikama ya tegamathana. A na B . naa hogolole omukalo ngoka ya hala okweenda nokufaathanitha omainyengo gawo

Page 37: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

34 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA PAMWE NAMUKWENI

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa vulu oku inyenga pokati, taa dhingoloka, kombanda, meni,kohi noku pitila muulongothomwa uushona

Inyenga pokati, taa dhingoloka, kombanda, meni, kohi nokupitila muulongithomwa uushona ngaashi okampunda komakunde, oongaku, ondooha, omamanyama , uundhindhilikolapi, uukausino nenge uulapi womalwaala uundhindhiliko palupe lwoondjila, nuutogonyona wuulapi momikalo dha yooloka, hol. tula iilongithomwa pehala lyontumba momumbwalangandjo, ngoye to inyenge ihe pokati kayo, to yi dhingoloka, to yi nuka, to ende kombanda yayo pamikalo dha yooloka:

- Kiitopolwa yoye yolutu ya yooloka

- Komeho, konima nomooha

- Meendelelo ,kashona nakashona

- Muule na pevi

- Lwiikando nopamalufo

Pita pokati,to dhingoloka,kombanda nenge kohi yoshiti nenge ongodhi ya kwatwa nenge ya lala pevi momikalo dha yooloka, hol.

Pita kombanda nokohi yongodhi nenge oshiti sha kwata kumukweni

Pita pokati, dhingoloka, kombanda yuungongowali wa lala pevi,wa kwatwa nomikalo dha yooloka. .

Enda to dhingoloka uungongowali

Enda konbanda, pokati kuugongowali wa kwatwa kumukweni

IILONGADHALWA PAMWE NAMUKWENI

Omalalakno geilongo

Aalongwa otaa ka longa iilongadhalwa yomainyengo gontengelelwa nomainyengo, omanga ya humbata uulongitho uushona (uushako womakunde, oongaku, uundooha, omamanya, uulapi wa mbapekwa nuukausino, stockings)

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Yelekanitha omahala mpa tapu tulwa okapunda komakunde , oongaku,uundoosha, uumanya uundhindhililikolapi nenge

Yelekanitha omahala kombanda nenge kohi yoshiti sha lala pevi nenge sha kwatwa kumukweni momikalo dha yooloka.hol

Yelekanitha omahala pokati nokombanda yuungongowali, hol.

Page 38: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

35 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

iilogothomwa yilwe.hol,

Yelekanitha uupunda womakunde , oongaku nenge omamanya kiitopolwa yolutu ya yooloka nenge humbata iilogithomwa mbyoka niitopolwa yolutu ya yooloka noku ninga omainyengo ga yooloka Okweenda wa manguluka nokampunda komakunde nenge oongaku ontengelelwa

Okanyoti,wa kaminina okapunda komakunde nenge okandhindhilikolapi pokati koompadhi

Okalimba taka nuka Okafuma

Yelekanitha oshiti kiitopolwa yolutu ya yooloka nenge kwata oshiti nenge ongodhi niitopolwa yolutu ya yooloka nokuninga omainyengo ga yooloka.

Yelekanitha oshiti shu ukilila peke nenge koondungu dhominwe,wa kankama , okweenda wa manguluka. Longitha oshikaha oshikwawo to kwata oshiti itaashi gwile pevi. (Oshiti otashi vulu okukankamekwa kiitopolwa yilwe yolutu, hol oompadhi, oshama,eyulu, omapepe, oongolo)

Humbata uungongowali niitopolwa yolutu ya yoolokathana nokuninga omainyengo ga yooloka. Okumatuka wa manguluka , wa kwata uungongowali ngaashi oluuli. Tula uungongowali pevi noku kambathala okuthikama noonyala.

Wa thikama othika: Dhingolokitha okangongowali moombwetelo dhoye (ohuula ohoop) kolumoho nokolulyoto

Page 39: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

36 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Okulala egombe omangulu ga yeluka po noompadhi- wa tentekwa oshilongithomwa pokati komugongo to ende ihe to kookaya wu uka komeho nenge konima.

Kwata okapunda nominwe dhompadhi yimwe. To endele kokugulu kumwe.

Kuutumba wa taandela noshiti sha taakana oompadhi dhoye, iikaha yi li konima. Yelutha omagulu, sho oshiti tashi ngoongola shu uka komatundji. Neyambidhidho lyiikaha noku ukitha omagulu goye pevi sho oshiti tashi ngoongola nokuya mpoka sha tamekele.

Okulalela komeho. Idhingila lwaali ongodhi yokunuka koshikaha shoye, kogeka ongodhi kooompadhi dhoye, e to hili wa nana.Yelutha po omutse, e to kala wa fa okambautu.

Okambautu- wa lalela komeho, kwata okangongowali pombanda yomutse, kogeka oompadhi dhoye.tekateka epunda lyoye.

Page 40: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

37 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa ka nuka iinima ye yi kwata yo yene. (uushako womakunde,oongaku, uundooha, uumanya, omalapi goombapa, uusitolofa/uukausino)

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Nuka nongodhi we yi idhingila ngoye mwene.hol.

Thikama, wa kwata ongodhi nawa konima yoompadhi dhoye. Ongodhi nayi pite pombanda yomutse gwoye,e tayi ya komeho goompadhi dhoye , yi taaguluka. Endulula, e to tameke to nuka ngoye to gwedha ko kondapo

Okunuka wa petama- kwata ongodhi noshika shimwe. Dhuga ongodhi momukalo gwongonga shithike poongolo dhoye, e to nuka kombanda yongodhi,

Nuka noongodhi we yi idhingila ngoye mwene.hol.

Thikama, wa kwata ongodhi nawa konima yoompadhi dhoye. Ongodhi nayi pite pombanda yomutse gwoye,e tayi ya komeho goompadhi dhoye , yi taaguluka. Endulula, e to tameke to nuka ngoye to gwedha ko kondapo

Okunuka wa petama- kwata ongodhi noshika shimwe. Dhuga ongodhi momukalo gwongonga shithike poongolo dhoye, e to nuka kombanda yongodhi

Nuka nongodhi we yi idhingila ngoye mwene.hol.

Thikama wa tegama nongodhi, wa kwata koondungu dhoongodhi noshikaha shimwe. Dhunga ongodhi kohi yoompadhi dhoye, e to nuka kombanda yayo, shunitha ongodhi hu ya tamekele, e to nuka natango. Shi endulula momukalo gwa faathana.

Thikama, wa kwatela okangongowali lwopoombwetelo, ka taaguluka. Ka yelutha kombanda yomapepe goye noku ka dhuga pombanda yomutse gwoye. Shi endulula noku gwedha ko kondapo.

Page 41: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

38 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Kambadhala okunuka momikalo dha yooloka omanga to dhuga ongodhi tayi piti kombanda yomutse goye.hol,

Nuka nokagulu kamwe ke li komeho ngoye wu li pehala limwe.(To ende kombanda yongodhi) Lundulula omagulu.

Nuka nomagulu ge li pamwe ngoye wu li pehala limwe to shuna pevi nenge itoo shuna peni.

Nuka noongolo dhi itonya kashona (wa fa to matuka), ngoye wa kwata ongodhi)

Dhuga nokulontauka, ngoye to tumbula okatewo okafupi ngaashi;.

“Katanga okashona taka nuka

Nuka,nuka, nuka

Etanga enene tali nuka

Mbwatu, mbwatu mbwatu”

NENGE

“Omunuki Ndapewa

Ongame ngu nda thikama

Ndapewa omunuki omushona

Uuna pwaa nan go e li nangame

Ondi li awike”

Kambadhala okunuka momikalo dha yooloka omanga to dhuga ongodhi.

Nuka wu na okangongowali

Nuka wu na okangongowali ndele ino etha keku yule

Nuka nongodhi wu na okangongowali momukalo gwa faathana

Inyenga wu uka komeho nokonima omanga to nuka nongodhi.

Page 42: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

39 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

OATLETIKA

IILONGADHALWA YOKUMATUKA

Omalalkano geilongo

Aalongwa otaa ka ninga iilongadhalwa/ omaudhano , omuthindo gu li kokukalelela/kokwiidhidhimika.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okuulika okukalelela/eidhidhimiko mokudhana omaudhano, hol.

Okukala netanga: Manga etanga tali ngoongolithwa pokati komisinda, kambadhala aalongwa ya kale taya ende pamwe.

Okuudhitha okambamba.

Longitha Okambamba, e to udhitha mo nuumpunda womakunde. Omulongi ta halakanitha uumpunda yo aalongwa taye wu gongele, opo ya udhitha okambamba.

Okuulika okukalelela/eidhidhimiko mokudhana omaudhano, hol.

Tala ,e to landula sho tashi ningwa Omulongi ta yelutha okwaako kwe kombinga shaandjoka, yo aalonga taye shi ningi neendelelo mokumatuka yu uka kombinga ndjoka.

Okatoma: Aalongwa yaali nenge yatatu mongundu A taa gumu kashona oshikaha shamukwawo gwomongundu B, e li kokule kashona. Shampa a gumwa, A ta tidhwa, nongele B okwa kwata A, iitsa tayi pewa B.

Okuulika okukalelela/eidhidhimiko mokudhana omaudhano, hol.

Okuthiga po etanga Omulongi ta ngoongolitha etanga komeho gaalongwa mboka ya thikama komeho, pokati kawo pu na oometa 10. Uuna etanga lya ngongola ,sigo opoometa 5-8, aalongwa taa matuka noku keelela etanga, opo lyaa pite po. Shonopeka oshinano pokati kaalongwa netanga noku shi endulula.

Okuthiga po mukweni B ta tegelele A te ende u uka kuye. Shampa A ,a taaguluka omusinda gwontumba, B ta tameke okumatuka, a dhiginina ngaashi tashi vulika, opo akale komeho, A ta tameke okumatuka opo a thige po B, manga omutitatu ina pewa ompito.

Page 43: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

40 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Oshileyi: Tula okandhindhiliko kolwaala konima moshiya shomulongwa kehe,ka fa komuwiliki gwawo. Aalongwa otaa matuka ya landula nakuwilika golwaala lwawo.

Eshina tali tondoka: Okumatuka pehala limwe neendelelo lyokwaako neinyengo lyokugulu

Landula omuwiliki: Aalongwa otaya matuka ya landula omuwiliki ta matuka ta dhiingoloka. Omuwiliki ota lundulula ondapo omanga aalongwa taya kala noku tsikila.

Okaudhano kondanda/konomola yontumba: Dhiladhila onomola nenge ondanda yontumba e to yi nyola pehala mpoka tapu dhanenwa.Omulongi/omukuluntu gokangundu na ithane onomola nenge ondanda yontumba yo aalongwa taa matuka ya ninge po onomola nenge ondanda ndjoka.

Okaudhano komaRobot Aalongwa otaa landula olwaala ndoka lwa yeluthwa (lokampunda komakunde, lwepandela nsht.) nenge lwa igidhwa komulongi.Olwaala olutiligane

Okufadhuka po: Ongundu ya A na B taa lombwelwa ya ye pomahala ga yooloka (omahala goku -tamekela) oshinano sho 3-4m lwaampo. Palombwelo, ongundu yimwe nayi kambadhale oku kwata aalongwa yokongundu onkwawo.

Landula omuwiliki: Aalongwa otaya matuka ya landula omuwiliki ta matuka ta dhingoloka. Omuwiliki ota lundulula ondapo, omanga aalongwa taya kala nokutsikila.

Okaudhano koondanda nenge koonomola mbali: Dhiladhila oonomola nenge oondanda dhontumba etodhi shanga pehala mpoka tapu dhanenwa.Omulongi/omukuluntu gokangundu niithane oonomola nenge oondanda dhontumba yo aalongwa taa matuka ya ninge po oonomola nenge oondanda ndhoka.

Okaudhano komaRobot Aalongwa otaa landula olwaala ndoka lwa yeluthwa (lokampunda komakunde, lwepandela nsht) nenge lwa

Okukwata: Oongundu ( A na B )tadhi thikama kombinga yimwe yokampunda komakunde nenge pomisinda mbali dhi lyaathane kokule uule woometa 10 lwaampo. Omuwiliki ta igidha onomola, ye ta ithana aalongwa yaali okuza kongundu kehe ya kambadhale okukwata okampunda komakunde, yo taya ilikolele iitsa itatu ngele ye ka kwata. Ngoka e na okampunda ota tidhwa kumukwawo na ngele okwa kwatwa, naku mu tidha oti ilikolele oshitsa shoshali.

Landula omuwiliki: Aalongwa otaya matuka ya landula omuwiliki ta matuka ta dhingoloka. Omuwiliki ota lundulula ondapo, omanga aalongwa taya kala nokutsikila.

Okaudhano kiitya: Dhiladhila onomola nenge ondanda yontumba, e to yi nyola pehala mpoka tapu dhanenwa.Omulongi/omukuluntu gokangundu na ithane onomola nenge ondanda yontumba yo aalongwa taa matuka ya ninge po onomola nenge ondanda ndjoka.

Okaudhano komaRobot

Page 44: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

41 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

aalongwa na ya thikame ya kankama, olutiliganeshunga naya nyanye omanga polwaala oluzizi yo taa matuka neendelelo.Inaya pitilila oshinano shuule 400m inaya mona oluthuwo.

igidhwa komulongi.Olwaala olutiligane aalongwa na ya thikame ya kankama, olutiliganeshunga nay a nyanye omanga polwaala oluzizi yo taa matuka neendelelo.Inaya pitilila oshinano shuule 400m inaya mona oluthuwo.

Aalongwa otaa landula olwaala ndoka lwa yeluthwa (lokampunda komakunde, lwepandela nsht) nenge lwa igidhwa komulongi.Olwaala olutiligane; aalongwa na ya thikame ya kankama, olutiliganeshunga na ya nyanye, omanga polwaala oluzizi; yo otaa matuka neendelelo.Inaya pitilila oshinano shuule 400m inaya mona oluthuwo.

Page 45: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

42 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA YOKUNUKA

Omalalakno geilongo

Aalongwa naa ninge iilongadhalwa yokunuka, omuthindo gu li mokunuka kopainano

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Ulika uunkulungu wokunuka iinano, hol.

Okunukila mokangongowali matuka pokati kuungongowali waa ndjaakanekwa pevi. Pamalombwelo, omulongwa ta nukile mokangongowali. Kehe ethimbo okangongowali kamwe taka kuthwa po. Tala ngu ta kala kondje yokangongowali olundji.

Udhitha oohuke Yelekela omanuko ga yoolokathana (okalimba, okafuma, okagulu kamwe, omagulu gaali) okuza kohuke wu uka pokati mpoka ta pewa oshinima shotumba. Ta shuna koohuke ta matuka nokweendulula shoka a li ta ningi, nokutala ngoka ta gongele iinima oyindji.

Ulika uunkulungu wokunuka iinano, hol.

okuguma nokugulu kumwe Nuka nokugulu kumwe, e to kambadhala okuguma mukweni

Omanuko nuupunda womavi Omulongi ta dhugu ongodhi ndjoka yi na okapunda komavi nenge sha shilwe shi ili sha mangelwa kongodhi. Aalongwa taa nuka nomagulu gaali, nokugulu kumwe nenge komeho, konima nenge koombinga.

Ulika uunkulungu wokunuka iinano, hol.

Okunuka uungongowali omanuko ga yoolokathana taga elekelwa muungongowali pokati kuuti wa tulwa momikweyo. Hol nuka nokugulu kumwe nenge yaali to logitha oombinga adhihe. Uungongowali tau egenithwa kokule. Yelutha uuti pakwathelo lyuumanya, uundoha nenge omapakete.

Okunuka ontanu Aantu yaali ya kwata ongodhi koondungu ya thikama oometa 5-6. Yamwe ya thikama kokule kashona. Aakwati yogodhi taa tula ongodhi lwopoongolo nokutameka okumatuka, aalongwa yamwe taa matuka nokunuka ongodhi pamikalo dha yooloka.

Page 46: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

43 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakno geilongo

Aalongwa otaa ningi iilongadhalwa yokunuka,omuthindo gu li mokunuka muule

Omapopyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapopyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapopyokoko Aalongwa naa vule oku:

Ulika uunkulungu wokunuka muule, hol.

Okunuka kombanda yoshinima nuka momikalo dhayooloka to nuka iinina yayooloka. Hol oongaku,uupunda woongaku. Wa andjakanekwa nehala lyotumba.

Okunuka ongodhi nenge ekenya Aalongwa yaali taa kwata ongodhi koondungu, ontega taa nuka yu ukilila nenge olumbembe, kape na oku yi guma koompadhi mbali.

Okunuka kwetanga Okunuka sha sha landulathana pehala limwe koompadhi mbali.

Ulika uunkulungu wokunuka muule, hol.

Omanuko nuupunda womavi Omulongi ta dhugu ongodhi ndjoka yi na okapunda komavi nenge sha shilwe shi ili sha mangelwa kongodhi. Aalongwa taa nuka nomagulu gaali, nokugulu kumwe nenge komeho, konima nenge koombinga.

Okunuka iinima Aalongwa taa nuka pamikalo dha yooloka iinima ya yooloka.hol oongaku, uupunda womakunde wa andjakanekwa nehala lyotumba.

Ulika uunkulungu wokunuka muule, hol.

Okunuka pamapando pamapando taa yelekele omanuko ga yooloka gokunuka ongodhi.

Uunkulungu wokunuka nokumatuka Uunona tawu nuka ongodhi. Tawu matuka nokunuka ongodhi tawu nukile koshinima shilwe.

Shi endulula natango, ihe nuka kokugulu kumwe nenge gaali.

Page 47: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

44 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA YOKUUMBA

Omalalkano geilongo

Aalongwa otaa ningi iilongadhalwa/omaudhano yokuumba, omuthindo gokuumba miinano.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Ulika uunkulungu wokuumba

miinano, hol.

okuumba nokuhakela umba oshinima.hol. uumanya nenge uupunda womakunde. Meni lyonyala nenge kombanda.

Ulika uunkulungu wokuumba miinano, hol.

okuumba okuya nokugaluka umba oshinima shotumba toshi umbile mukweni noku shi galulila kugwee.

Ulika uunkulungu wokuumba miinano, hol.

okukononena nokuumba nuumanya omulongi ta tenteke oshinima shontumba,hol,( uundooha nenge omapakete )shi li oshinano oshishona okuza paaanona, e te shi umba nuumanya.

Etanga lyopombanda

Umba oshinima shotumba mombanda noku shi kwata sho tashi galuka mombanda.

Okunukitha okuya noku galuka

Okunukitha etanga lyu uka kumukweni noku li ku galulila.

Umba oshinima shili moshikwatelwa

Umba oshinima shotumba, hol,okapunda komakunde nenge uumanya wu li mokakwatelwa, e to ka umbile moshikwatelwa shi li oometa 3-5 komeho.

Page 48: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

45 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

ETHIGATHANO

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa ninge omathigathano gopauhandimwe, nayakwawo, nogopangundu.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Ulika omathigathano pauhandimwe hol.

Matuka todhingoloka edhidhiliko lyotumba pashinano sha tulwapo okuya nokugaluka. Tala ngu teya tango

Tala ngu ta vulu okuumba oshinima okuya kokule to longitha meni nenge kombanda yoshikaha. Shi galula noku shi endulula.

Okunuka nuungongowali: Tula uungongowali momikweyo oshinano shonkantu yimwe. Aalongwa naa nuke okuza mokangongowali kamwe okuya kokakwawo. Inyengitha uungongowali kokule kashona noku shi endulula

Ulika omathigathano namukweni hol, Longa pamapando. Pehala lya tulwapo omulongwa A ota nuka ngaashi ta vulu nokundhindhilika mpoka a ndjakela. Omulongwa B ta nuka okuza mpoka mukwawo a ndjakela okuuka komeho ngaashi mukwawo a nuka nokundhindhilika mpoka ta ndjakele. Epando otali gwedha iinano nepando ndyoka lya nuka oshinano oshile olyo lya sindana.

Longa pamapando. Keshe epando otali pewa oshinima , hol. okampunda komakunde. Okuza peha lya ndhindhilikwa omulongwa A ota umbu oshinima kokule ngaashi tashi vulika. Omulongwa B te shi toola po noku shi umbila kokule natango. Iinano yepando ya gwedhwa kumwe otayi talika nawa, opo yi holole omusindani. Longeni pamapando. Kwatathaneni miiya/moombwetelo/dheni/ yeni,

Ulika omathigathano pangundu hol,

Etaambathanomatuko paungundu

Etaambathanomatuko okuza moohuke: oongundu A, B, C na D. Pandhindhiliko lyasha oongundu adhihe tadhi tameke okumatuka okuza kolumoho yu uka kohuke yokolulyo. Kehe ethimbo ongundu ya mana oshinano shawo otaa thikama nokushuna muungundu. Iitsa tayi gandjwa kongundu ndjoka ya sindana. Nopehulilo ongundu ndjoka ya sindana otayi tumbulwa.

Tala kutya olye ta vulu okunuka uungongowali owundji, uuna we u lundulula. Umba oshinima mombepo nokukala ta yakela nuukeka olundji mokugaluka kwako.

Indeni momukweyo mwa thigilathana po oshinano shoometa 3-5 pokati keni nomuwilik, ngoka e mu taalela. Omuwiliki ta umbile omulongwa gwotango oshinima , ye omulongwa te shi yakele, e te shi shunitha ko te shi umbu

Page 49: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

46 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

yelutha okugulu mombanda we ku kwata nokwaako kwoye hu kwa manguluka. Yambidhidhathaneni, e tamu nuka komagulu gaali muuka peha lyotumba. Epando ndyoka tali thiki tango olyo tali sindana.

natango nokukuutumba.Omukalo gu Shi endulula ishewe.Omulongwa gwahugunina ota yakele oshinima nokumatukila komeho Endulula, sigo kehe gumwe a mono ompito.

UUNONGO WOPAMAUDHONO

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa longithe oompango dhomaihumbato gomuudhano dha yooloka

Omapyokoko

Aaalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

ulika nkene to tonatele iizalomwa niilongithomwa, longitha iitya yomondjila ngoye to iyutha komalombwelo okushendja iizalomwa okwaaneka iizalomwa okutonya iizalomwa okupungula iinima yopaumwene okwiiyoga koonyala .hol, konima yokudhana iyutha komalombwelo kuutumba, thikama, lala pevi, piluka,

nuka, esiloshimpwiyu, okupungula

nokuhumbata iilongithomwa,

iilongithomwa iishona otayi tulwa

miikwatelwa ngaashi omapakete.

Iilongithomwa inayi thindilwa pevi

Oongaku niikamusino nayi kale ya za ko uuna to dhana kiilongithomwa mbyoka.

Ulika omapyokoko gokOndondo 1, ngoye to longitha uuyambiitya wa gwedhwa po, ulika nkene taku longwa paungudu.

okukuutumba wa taandela, okukuutumba wi igonya, okutsa okanyonti

fatulula nokuulika nkene iilongadhalwa yopaungundu yi na okuningwa

Ulika omapyokoko gokOndondo 2, ngoye to longitha uuyambiitya wa gwedhwa po nokutaamba ko omatokolo.hol, okusindana

okukanitha esindano

okuthigathana othika

ethimbo lya pu ko

Page 50: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

47 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa galangatithe nokukankameka iinima pwaa na iilongitho

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Longitha iinima ya yooloka okuulika okugalagatitha iinima nowino yokuthikameka sha.hol,

Longitha iinima ya yooloka okuulika okugalagatitha iinima nowino yokuthikameka sha.hol,

Longitha iinima ya yooloka okuulika okugalagatitha iinima nowino yokuthikameka sha.hol.

Galagatitha nokuthikameka nomatanga nosho wo uungongowali

Galagatitha etanga okuya komeho noonyala adhihe

Galagatitha okangongowali nonyala wuuka komeho nonyala yokolulyo nosho wo yokolumoho

Omatanga, ga ningwa moombapila, uupunda womakunde, okatanga ka ningwa miikamusino, oonkenya/ iiyimati yiimeno ya yooloka, uungongowali nsht.

Iinima yuunene nomalupe ga yooloka, otayi longithwa,

Mpa tashi vulika okugulu nokwaako kwokolulyo osho wo okugulu nokwaako kwokolumoho naga dheulwe.

Iilongadhalwa yokugalagata

Galagatitha nokuthikameka omatanga nosho wo uungongowali

Galagatitha etanga okuya komeho noonyala adhihe

Galagatitha okangongowali nonyala wu uka komeho nonyala yokolulyo nosho wo yokolumoho

Galagatitha etanga/ okangongowali wu uka koombinga dha yooloka hol,

Galagatitha etanga/ okangongowali wu uka koombinga dha yooloka, hol. komeho. Konima nosho wo mooha

Galagatitha etanga/ okangongowali niikaha tayi ipe omalufo hol,olulyo, olumoho , olulyo

Galagatitha etanga pokati komahala gaali goodhelela.hol uundooha

Page 51: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

48 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

nokuthikameka sha:

Galagatitha etanga niitopolwa yolutu ya yooloka.hol oonyala, eyulu, omupolo,ongolo yokwaako

Galagatitha etanga etanga nokwaako kwokolulyo nenge kwokolumoho

Galagatitha etanga moombinga dha yooloka, hol. okuya komeho, konima nosho wo mooha.

komeho, konima nosho wo mooha

Galagatitha etanga/ okangongowali noonyala tadhi ipe omalufo hol,olulyo, olumoho , olulyo

Galagatitha etanga pokati komahala gaali goodhelewa.hol uundooha

Galagatitha okangongowali ku uka kumukweni.

Galagatitha okangongowali ku uka kumukweni.

Learning Objective

Aalongwa otaa vulu okutyuka nokukankameka oshinima shontumba (okampunda komakunde, etanga) pwaa na oshilongithomwa

Shuka oshinima shontumba noshikaha shokululyo wu uka pehala lyotumba. hol, okampunda komakunde. Tyuka noshikaha shokolumoho, e to ka shuna ko.

Shuka oshinima shontumba nompadhiyokululyo wu uka pehala lyotumba. hol, okampunda komakunde. Tyuka nokugulu kokolumoho, e to li shuna ko.

Shuka oshinima shontumba to longitha oompadhi adhihe

Thanga etanga niitopolwa yokompadhi ya yooloka, hol. meni,

Shuka oshinima to longitha iikaha ayihe yu ukilila momusinda

Shuka oshinima shotumba to longitha oompadhi yu ukilila momusinda gwu ukilila.

Shuka oshinima wa kambakana pokati kiinima noonyala. Shuka oshinima pokati wa kambakana noompadhi.. Shuka oshinima pokati kiinima ya thikama hol, uungongowali. Palombwelo, tyuka oshinima noonyala to dhingoloka oshinama shi li popepi.

thanga etanga mokulipititha

Shuka oshinima tologitha oonyala tadhi ipe omalufo momusinda gwuukilila. Shuka oshinima tologitha oompadhi tadhi ipe omalufo momusinda gwuukilila.

Shuka oshinima to kambakana pokati kiinima noonyala. Tyuka iinima wakambakana pokati kiinima noompadhi. Tyuka iinima noompadhi pokati kiinima ya thikama. Hol, uungongowali. Palombwelo,tyuka oshinima noonyala todhigoloka oshinima shopopepi.

Page 52: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

49 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

kominwe kompanda nsht.

Thangela mukweni etanga, ye te li toola po, e te li galangatithile kungoye.

pokati kiinima hol,uundooha nenge uumanya. Thangela etanga pehala lyoodhekwa hol, omulongwa mukweni a kwata okangongowali

Thangela mukweni etanga, ye te li toola po, e te li galangatithile kungoye.

thanga etanga mokulipititha pokati kiinima hol,uundooha nenge uumanya. Thangela etanga pehala lyoodhekwa hol, omulongwa mukweni a kwata okangongowali

Thangela mukweni etanga, ye te li toola po, e te li galangatithile kungoye.

Page 53: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

50 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa umbe iinima (uumpunda womakunde, omatanga ) noku ga kwata mondjila/ pamuhingo

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Umbila oshinima mombanda noku shi yakela noonyala adhihe, sho tashi galuka mo mombanda .hol

Umbile oshinima kokule ngaashi tashi vulika noku ke shi toola ko. Umba oshinima momikalo dha yooloka hol, kombanda yoonyala, meni yoonyala, noonyala adhihe, nonyala yokolulyo nenge yokolumoho. Umbila oshinima kumukwen, e te shi kwata , ye te shi umbile ishewe kungoye.

Umbila oshinima mombanda nokushihakela sho tashi galuka noonyala adhihe.hol

Omudhani A tu umbile oshinima kokule, ye B ta matuka noku shi toola po, e te shi umbile ishewe komudhani A. nokonima taa shendje omahala. Umba oshinima

- Pehala lyoodhekwa hol, ekuma,oshifo shi li kongodhi

- Kombanda yehala lyoodhekwa hol,ongodhi,omuti,opaala

- Meni lyehala lyoodhekwa hol, okangongowali,epakete

Tula oshinima shontumba mokashako. Kwata kondungu e to shi umbu.

umba oshinima mombanda to hakele lwaali omanga ino shi yakela

umba oshinima mombanda e to hakele lwaali omanga inoshi hakele. hol

longitha iitopolwa yilwe yolutu okuumba iinima. Shi yakela niitopolwa yilwe yolutu hol, oompadhi, ombunda oongolo Thikama oonkantu oonshona kokule nekuma, e to tala ngo ta dhenge oshinima sha thanekwa kekuma. Longitha iinima itatu( uumanya, etanga) to thenge oshifo she endjelela kongodhi Umba oshinima okuya nokugaluka ito shi palutha. Eteni o okaudhano nakuume koye, kokuumba iinima

Page 54: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

51 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongoLearning Objective

Aalongwa naa ndjombagule/nukithe omatanga niitopolwa ya yooloka yolutu.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Okundjombagula/okunukitha etanga enene pehala limwe nokuli kwata niikaha ayihe

endulula edhewo lyopombanda netanga eshona Ndjombaukitha etanga pehala limwe sha landulathana

- niikaha ayihe

- noshikaha shokolulyo

- noshikaha shokolumoho

- noshikaha shokululyo nosho wo shokolumoho tayi ipe omalufo Ndjombaukitha etanga namukweni momikalo dha yooloka Ndjombokitha etanga, omanga to tangumuna okaimbilo komiziminathano

“Ngame otandi ndjombokitha etanga pevi

mbupu, mbupu, mbupu pulakena kewi lyombupu mbupu mbupu, mbupu, mbupu”

Ndjombagula/Nukitha etanga sha landulathana omanga to ende. Nukitha etanga muule nenge puufupi pamalombwelo. (muuule , puufupi!) Nukitha etanga to ende pokati kiiyindakani, hol. uungongowali. Pamalombwelo kankama, e to nukitha etanga sha landulathana, wu uka mokangongowali/ to dhingoloka oshiimbi shontumba

Okaudhano kokunukitha.

Ndjombagula/nukitha etanga sha landulathana, omanga dhana iilongadhalwa tayi landula.

- Ndjombagula/nukitha etanga komeho goye

- Ndjombagula/nukitha kohi yokugulu kwoye kwokolulyo

- Ndjombagula/nukitha etanga kohi yokugulu kwokolumoho

- Ndjombagula/nukitha to dhingolokitha olutu lwoye.

Ndjombagula/Nukitha okatanga okashona pehala noku ka kwata nonyala adhihe/ yimwe. Ndjombagulwa/Nukitha etanga sha landulathana omanga to ende.

Ndjombagula/Nukitha etanga, omanga to ende pokati kiiyindakani.hol, uungongowali Palombwelo, kankama, e to ndjombagula/nukitha etanga sha landulathana, to dhingoloka oshiimbi shontumba,to longitha okatanga okashona Ndjombokitha/Nukitha etanga iikando ya landulathana, omanga to dhana iilongadhalwa tayi landula:

- Nukitha etanga komeho goye

- Nukitha kohi yokugulu kwoye kwokolulyo

- Nukitha etanga kohi yokugulu kwokolumoho

- Nukitha to idhingolokitha olutu lwoye.

Page 55: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

52 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Okudhenga oshinima shontumba, hol.

Okapunda komakunde, okatanga kiilapi, nsht. To ka umbile mombanda nokwaako kumwe,e to ka kwata ishewe Dhengela oshinima iikando ya landulathana mombepo:

- Noonyala adhihe

- Onyala yokolulyo/yokolumoho tadhi ipe omalufo, peke nenge oongonyo

Iinima tayi landula otayi vulu okulongithwa Okapunda komakunde, okatanga kiilapi, uungundu uushona wuuti, nomatanga.nsht Iinima tayi landula otayi longithwa mokudhenga: uuti, oshipilangi, odhimbo ,omagazine ga tonywa nsht.

Dhenga oshinima shontumba sha yambidhidhwa. Etanga li li koshipundi. Dhenga oshinima she endjelela. Hol,okatanga kiilapi ka mangelwa komuti nenge etanga lya kwatwa komuntu. Okaudhano: kaleka etanga mombanda Tala kutya omudhani guni ta kaleke etanga lye mombanda ethimbo ele. Te li dhenge noonyala adhihe.

Shuka oshinima noshilongitho we shi kwatela pevi. Kaleka oshinima pevi ngaashi tashi vulika.

Ngaashi mOndondo 2, ihe mpaka aalongwa naa wilikwe komapulo.

Shuka oshinima noshilongitho pevi koombinga dha yooloka hol, komeho , konima, mooha

Shuka oshinima pokati kiiyimbi, pamalombwelo goku shi shuka.

Page 56: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

53 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa kutha ombinga muudhano womaludhi ga yooloka.

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku: Competencies

Learners should be able to:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku: Competencies

Learners should be able to:

Dhana uudhano moka omuthindo guli moohandimwe.(uudhano wo pa’ngame”)

Uudhano moka mukweni ta landulwa nenge ta henuka, hol.

Kwata etanga mowili. omudhani . 1 oku na etanga , a thikama nalyo posenda/ pokati kongonga . (aalongwa ±6 mongundu). Ota ndjombaukitha etanga, nenge te li umbile mombanda, ye omudhani 2 oku na okutondokela mo mongonga e te li kwata. Nashi endululwe. Uuna nee uudhana wa huma ko, otaa vulu okwwithana mo oonomola dhooyimwe ndhoka dhi na okuya okukwata etanga. Ongonga nayi tamununwe.

Dhana uudhano moka omuthindo gu li ku ‘ ngame’ tandi kondjitha ‘ngoye’, osho wo uudhano wokutidhathana, hol.

Okuthikama momusinda to dhenge oshiyahwa shoye. Aalongwa ya thikama momusinda/ momukweyo , kehe gumwe oku na okatanga- inaa kala ye vule pu ya 6 momukweyo. Gumwe nagumwe otaa ya pomusinda, e ta kambadhala okudhenga oshiyahwa taa galangatitha okatanga kusho. Taku talwa ihe kutya yangapi ya vula okudhenga oshiyahwa. Omukwati osha pumbiwa lela a kwate okatanga , kakele ngele opu na enkolo konima yoshiyahwa, nena kehe gumwe oku na okukwata okatanga ke. (iinima ngaashi okampunda komakunde, uumanya, nosho tuu otayi vulu okuumbilwa koshiyahwa).

Dhana uudhano , moka omuthindo gu li ‘kongoye nokungame’ tatu dhana pamwe, osho wo ‘Ngame nayo’ tatu kondjithathana,hol . Matukeni, mu ka hupithe oomwenyo Aalongwa oya thikama moongonga.( Naa kale yahamano sigo yahetatu). Omudhani O ta lontauka momudhingililo pondje yongonga kehe . O. ta yi a ka thikame pokati kayakwawo yaali mongonga shaandjoka, ta nanununa mo omaako ge oombinga adhihe, ta gumu aalongwa yaali kombinga ye kehe ta ti : "Matuka wu hupithe omwenyo goye”. Aalongwa otaa punguluka,e taa yi taa matuka modhingoloko gongonga yu uka komahala gi ili, ko otaku talika ngoka ta thiki pehala lyongonga lyaa na sha, oshoka O okwa kutha po ehala limwe. Ngoka inaa mona ehala nena oye ta ningi po ‘O’.

Page 57: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

54 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Galangatitha etanga pondje yongonga Aalongwa otaa thikama oompadhi dhi lyaathane kokule dho e tadhi gumathana nodhooyakwawo. Aalongwa yaali ye li posenda yongonga naa kambadhale okugalangatitha etanga momagulu gooyakwawo mboka ye li pondje yongonga, yo mboka ye li pondje naa kambadhale okukankameka etanga Lundululeni oongonga, sigo ayehe ya mono ompito okugalangatitha etanga

Kalekeni etanga kokule- oshi na oshiponga Aalongwa otaa thikama mongonga , ye gumwe ta tameke uudhano pakuthangela etanga kokule naye, Etanga nali kalekwe aluhe lya guma pevi. Aalongwa naa undulile nduno nduno etanga etanga kokule nayo nomakombo goombadhi nenge kombanda yoompadhi dhawo . Otashi ningwa meendelelo, oshoka etanga olya nika oshiponga unene. (uunene wetanga otawu vulu wu kale wa yooloka moompito noompito).

Etaambathanomatuko Omuntu kehe momukweyo kehe oku na okashako komakunde. Palombwelo, omuntu gwotango momukweyo gwa A nogwa B taa tondoka,yu uka ku C, mpoka A ta gandja okashako komakunde komuntu gwomukweyo gwa B. Omuntu gwotango momukweyo ta matukile konima taka gwila konima yomikweyo. Omuntu gwotango momukweyo gwaB ta gandja tango okashako komakunde kungoka a thikama a landula ko, omanga nayo inaa ka gwila konima yomikweyo dhawo. Omalunduluko : Konima omukweyo gwaC otagu tameke okugandja. Opo taku ya omukweyo gwaA, tagu pingathanitha uunpunda womakunde nogwa B pokati ,pehala mpoka taa tsakanene. Etaambathano umbo kekuma x1 tta umbu etanga kekuma, e ta endelele a ze mo mondjila , ta yi konima yomukweyo. x2 oku na okweendelela , opo a kuthe po ehala lyomuntu gwotango (x1), ye a kwate etanga sho tali galuka kekuma.

Yatatu taa kondjitha gumwe Yatatu taa kwatahana miikaha, e taya ningi po ongonga. Three hold hands and from a circle. Omuntu gumwe ngoka e li pondje ota matuka oku za koombinga noombinga ta kambadhala nokudhingoloka, opo a kwate gumwe e li mongonga ngoka e li lela kokule naye. Yalwe mboka ye li mongonga oya kwatahana taa inyengele koombinga noombinga, ta imbi ngoka e li pondje , opo kaa kwate ngwiyaka e li kokule lela. Otashi ningwa pakulundulula ongonga Kalekeni etanga mombanda (ooyaali) Topola aalongwa muungungu wooyaali wu na etanga li li pokati kawo yaali kehe. Aadhani naa dhengele etanga mombanda , yo taa tala kutya otaa li kaleke mo mombanda uulethimbo wu thike peni. Etanga ngele olya gwile pevi, nena oya kanitha omwenyo. Naku talike ihe mbo taa kanitha oomwenyo kashona naamboka taa kanitha oomwenyo olwindji lwindji.

Page 58: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

55 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Okambishi taka kwata ombuku Aalongwa oo (± 8 muungundu) ya thikama mongonga, e taa ipe okashako komakunde (okambishi). Okambishi sho tuu ka hala ka pite po, ko okambwa (etanga) otake ya ka kambadhale okukwata okambishi

Ninga ihe etokolo kutya aalongwa otaa kala ya thikamathana popepi ngiini nokambwa ota ka etwa mo meendelelo shi thike peni

Na pu ningwe omalunduluko: Pehala lyekuma ,omulongwa gumwe na thikame komeho ,opo a kwate etanga , e te li umbu.

Etaambathano tanga nomulongi Aalongwa yaa vule yatano otaa thikama momukweyo ya taalela omulongi, a thikama pokati netanga mokangonga. Otaku gandjwa endhindhiliko, lyo etanga tali gandjwa komulongwa 1, ye omulongwa ngoka te li shunine ko ishewe hoka lya zi. Uudhano otawu tsikile ngaaka sigo omulongwa 6 ota kwata etanga. Omulongwa omuti-6 ngele a kwata etanga ota kala nalyo, e ta kutha po ehala lyomulongi komeho mokangonga. Omulongi ota tondoka, e ta kutha po ehala lyomulongwa monomola yotango(1). Aalongwa yalwe kehe ota kala a inyenga nehala limwe. Uudhano otawu tsikile , sigo omulongi ota ka kala a galukile pehala lye mpoka a li a tamekela.

Okuhenuka etanga (gumwe muyaali) X1 na X2 naa kambadhale okudhenga omagulu ga O’, pohi lela yoongolo netanga. O na kale ta ndjombauka/ nukauka nominwe dhe , ye ta punguluka nokutaalela aluhe kungoka e na etanga. X1 na X2 inaa kala ethimbo alihe ya odheka omagulu ga O’. Naa paathane wo etanga nonando inaa odheka okudhenga omagulu ga O. Inaa kalelela netanga momake ethimbo ele, shi vulithe oosekonde 3, yo ishewe inaa umbilathana etanga nuumpwidhi, e tashi imbi gumwe kaa vule okukwata etanga.

Eteni po oompango dheni yene dhokwiipa omalufo.

Page 59: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

56 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO ONDONDO 2 OONDONDO 3

OOMAUDHANO MOMAHALA GA NGAMBEKWA

OKUHOLELA/OKUYELEKELA Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa dhana uudhano/iilongadhalwa yokuyelekela

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Ulika omaholela guudhano niilongadhalwa yokuyelekela iinamwenyo, hol.

Okakambe taka tondoka ta matuka a manguluka oongolo dha yeluka muule dha fa dhonkambe nomaako taga lapa

Efuma tali nuka A petama niikaha yi li pokari komagulu ,polupanda, na nuke memanguluko ta ndjakele po noompadhi tango opo ihe niikaha ayihe.

Uudhila tawu tuka : Okumatuka memnguluko nomaako taga ga yalalala taga teketa ga fa uudhila tawu tuka.

Ulika omaholela guudhano niilongadhalwa yokuyelekela yomaukwatya gakwalukehe , hol. Okusaaha omiti: A thikama , omagulu ga pashalala ga fa goshikonde , olutu talu inyenganyenga koombinga noombinga, omaako taga inyenge ga fa omuntu ta saaha omiti. Okupanda iikuni: A thikama a paganyaneka omagulu ga fa oshikonde, omaako ga yeluthilwa mombanda, olutu talu dhingoloka lu uka pevi , lwo talu nanunuka mo ishewe lu uka mombanda lwa fa omuntu ta panda iikuni Omuti tagu pepwa kombepo: A thikama omagulu ga pashalala, omaako ge li olumbinga niikesho ya manguluka, nuugolona konyala wa tivuka, omuti nagu imbagane nokupepwaapepelwa kombepo koombinga noombinga

Ulika omaholela guudhano niilongadhalwa yokuyelekela yopamaudhano, hol.

Omumbokisi: Na ndaanise ta mbokisa iifundja, ompadhi ye yokolumoho yu uka komeho nokwaako kwe nd kwe kolumoho ku uka uka komeho. Omushokolitondoki: Okuza pomatamekelo gomusinda, ta nuka po ta endelele nokufadhuka po omukokomoko goshinana shontumba Okuhinga okathanguthangu: A thikameka oluhahani lwe noonto dha yambidhidhwa, go omagulu taga dhingoloka ga fa omuntu ta hingi okathanguthangu.

Page 60: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

57 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO ONDONDO 2 OONDONDO 3

Page 61: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

58 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

IILONGADHALWA/ OMAUDHANO GOONGUNDU OONENE

Omalalakano geilongo

Aalongwa otaa dhana iilongadhalwa yommongundu oonene.

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku;

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Efuma li li mefuta/momeya: Aadhani, taa nyontauka ya dhingilila efuma, lya petama li li pokati taa imbi “ fuma wu li mefuta ito kwata ndje” Ombaadhilila efuma otali nuka , e tali ya tidha yu uka komagumbo gawo, tali kambadhala okunyenga po oyendji ngaashi tashi vulika

Oombanza dhuumpulile/dhiinonomi Thaneka oombine odhindji dhindji dha kalela po uumbanza wuumpulile/ wiinonomi, nenge kala wu na uumbanza uushona nenge uuluuli wa yalwa/ yalekwa pevi. Aadhani na ndjomboke taa imbi nenge itaa imbi, konima yomuwiliki. Pandhindhiliko tali gandjwa, yo otaa thikama, naamboka kaa ye li puumbanza nenge muuluuli otaa pewa oombenda ya zale. Mboka taa ka kala yaa na oombenda pehulilo luudhano oyo aasindani.

Ondhila Aeroplane: Aadhani oya topolwa moongundu dhi ili nodhi ili, ongundu kehe oyi na okapale kayo koondhila. Aadhani (oondhila) otaa tuka okuza kuupale wawo , e taa tuka taa dhingoloka memanguluko. Endhindhiliko lyokunambela tali gandjwa,dho oondhila otadhi nambele, tadhi tuka po ishewe,opo dhi shune ishewe kuupale wadho hoka dha zile.Ongundu ndjoka tayi ka shuna nokulambela tango pokapale kayo oyo ya sindana. Okupulukutilwa kokangwe “Oongwe” tadhi lontauka mekololo lyadho. Napu tendwe omisinda mbali dhi thike pamwe dha tegama dha tula osenda yehala lyokudhanena pokati. Aadhani yalwe naa kambadhale okutaaguluka okuza kombinga yimwe yu uka kombinga onkwawo,taa ende mekololo, ihe naa kambadhale kaa kwatwe koongwe. Andola naa

Ngu kee na mukwawo ota zi mo: Aadhani otaa kala ye li omapando momikweyo mbali. “Omulongi na kale oye awike “Endhindhiliko otali gandjwa, aadhani taa tondokele kombinga onkwawo , e taa galukaile kombinga yawo ishewe, kehe gumwe ta kambadhala okukwata omudhani omukwawo mongonga, moka wo mwa kwatelwa omulongi. Omulongwa ngoka taka hupa po inaa kwata mukwawo gumwe/ keena mukwawo oye taa kala “ Omukeena -mukwawo na ze mo” Okumbaka oshikuki: Ongundu oya topolwa moongundu mbali, ongundu kehe oya kalela po iinyenyepaleki/iitoyaleki /iiningithi yimwe yoshikuki noyi li ya fa yi li muulugumbo wayo wombine wa sindololwa pevi. Omulongi oku na okukala pokati , ta ithana iiningithi yoshikuki ngaashi teyi pumbwa poompito dhayo. Mboka ya ithanwa otaa

Page 62: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

59 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

ende ya mwena , taa nyowaeke, opo kaa uvike nando koongwe. Oongwe otadhi vulu owala okukwata omulongwa ngele odhi li mekololo. Aalongwa ayehe naa matukile kombinga yimwe.

gwaya mo miipakete yawo, e taa ningi po ongonga ya kundukidha ongonga. Omulongi ota popi ngeyi omanga aadhani taa gandja omafatululo gawo yene pamainyengo ngoka ga tegelelwa: "Tse otatu pilula oshikuki

Page 63: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

60 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

IIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

Omayoka Hogolola aadhani yatatu ya ninge omayoka, hol. ontoka, efu nepili. Aadhani naa tidhe nokuguma aalongwa ooyakwawo . Ngoka a gumwa keyoka kehe, nena otayi kombinga yoludhi lweyoka ndyoka. Yalula kutya eyoka kehe olya lya yangapi.

Omunafaalama nuulimba: Aadhani otaa holele uulimba, taa nuka ngaashi uulimba momudhingoloko gokapale kokudhanena. Omunafaalama ote ya noombwa dhe dhimwe po tadhi matuka dhi li oone tadhi tidha uulimba. Uulimba mboka wa kwatwa otawu ningi po oombwa. Na pu kale omahala gamwe ga ndhindhilikwa ga kalela po oomvugo dhuulimba moka tawu kala wu li megameno itawu vulu okukwatwa koombwa.

Kuku omulodhi Omulodhi ota ende a landulwa kaadhani, taa kambadhala oku mu guma, omanga taa igidha: “Kuku omulodhi a gwila moshilambo, ta toola mo osipenitha, okwa li e shi okwa ninga omuyamba”. Omulodhi ota piluka , e ta pula. Aanona yalye mbaka?” aanona otaa gandja edhina shaandyoka, ye omulodhi ta tsikile nondjila ye. Uuna aanona ya yamukula:, “oyoye”,nena omulodhi ote ya tidha ta kambadhala a kwate po oyendji ngaashi tashi vulika, omanga inaa ya kuuholameno/ kegameno lyawo, “komagumbo gawo” Ombwa mokandunda/ mokangulu: Ombwa oya lala ya kotha ‘mokandunda/mokangulu kayo’ kayo Aadhani yamwe oye li handiyaka komagumbo gawo. Otaa ipwedha yu uka komeho taa hondjunine,taa igidha: “kambwa, za mo mokagumbo koye. Okambwa poompito dhimwe ota ka tonatitha eho, e tayi gono. Sho tuu aadhani taa

“Tse otatu pilula uusila” Tse otatu pilula omayi” " "Tse otatu pilula omayi” “Oshikuki oshishona” Uuna omulongi a ti: “Otatu ka lya oshikuki”aadhani naa tondokele kuulugumbo wawo, ye omulongi ta kambadhala , opo a kwate oyendji ngaashi tashi vulika, omanga inaa thika mo muulugumbo wawo. Okatoma okoye: IMemanguluko, omudhani gumwe ota tidha omudhani omukwawo , e ta kambadhala,opo e mu pe okatoma. Ngoka a pewa okatoma oye ta kutha ombinga yokutidha ishewe. Osho taku tsikilwa taku dhanwa ngaaka…

Oyendj mokupewa okaudhano. Omulongi ota kala e na omalapi gokumanga gomalwaala ga yeleka aalongwa. Omulongwa gumwe a zala elapi ota kambadhala okuguma oyendji ngaashi tashi vulika. Kehe gumwe ngoka a gumwa oku na na oku zala elapi, e ta kwathela mokuguma oyendji natango.

Page 64: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

61 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

thiki popepi lela, yo otayi nuka mo mokagumbo kayo , e tayi kambadhala yi kwate po oyendji ngaashi tashi vulika omanga inaa thika ‘komagumbo gawo’.

Page 65: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

62 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

OSHIPALANYOLO ONDONDO 1 ONDONDO 2 ONDONDO 3

OMAUDHANO GOPAMUTHIGULULWAKALO

Omalalakano geilongo

Aalongwa naa dhane omaudhno gi ili nogi ili gopamuthigululwakalo

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko

Aalongwa naa vule oku:

Omapyokoko Aalongwa naa vule oku:

hogolola okaudhano kopamuthigululwakalo, hol.

- okambishi nokambwa

- osheelo shoshingoli

- amangusa

Amangusa:

Aadhani oya to polwa moongundu mbali. Ongundu yimwe oyi na aamatuki nongundu onkwawo oyi na aaniilonga mokapale. Aadhani yaali yomaaniilonga otaa thikama kombinga onkwawo, taa umbu etanga huka naahwiyaka, omanga aadhani taa tondoka oku za komusinda gwaA yu uka komusinda gwa B. Aadhani yamwe otaa kwathele okutoola etanga. Ngele etanga olya gumu gumwe gwaatondoki, nena ngoka a gumwa oku na okuza mo muudhano.

Hogolola okaudhano kawo kopamuthigululwakalo, hol.

- Shimbungu naKaandje

- Amangusa

- Okambishi nokambwa

Amangusa: Aadhani oya to polwa moongundu mbali. Ongundu yimwe oyi na aamatuki nongundu onkwawo oyi na aalongi mokapale Aniilonga yaali otaa thikama kombinga yimwe yokapale. Aatondoki oye li mondambo/ pokatitii kokapale kokudhanena. Aaniilonga yomokapale otaa umbile etanga konima. Aatondoki otaa matukile momagumbo gawo, omanga taa yalula yo taa yanda okudhengwa ketanga. Ngele etanga olya gumu omudhani,nena oku na okuza mo muudhano. Ospana otayi sindana uuna ya adha esindano lyiitsa 40 kumwe.

Hogolola okaudhano kawo kopauthigululwakalo, hol.

- Shimbungu naKaandje

- Amangusa

- Okambishi nokambwa Amangusa: Aadhani oya to polwa moongundu mbali. Ongundu yimwe oyi na aatondoki nongundu onkwawo oyi na aaniilonga mokapale Aniilonga yaali otaa thikama kombinga yimwe yokapale. Aatondoki oye li mondambo/ pokatitii kokapale kokudhanena. Aaniilonga yomokapale otaa umbile etanga konima. Aatondoki otaa matukile momagumbo gawo, omanga taa yalula yo taa yanda okudhengwa ketanga. Ngele etanga olya gumu omudhani,nena oku na okuza mo muudhano. Ospana otayi sindana uuna ya adha esindano lyiitsa 40 kumwe.

Page 66: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

63 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

10. Etalontseyo Opo ku monike omuthika gwepyokoko, okwa pumbiwa ku ningwe omatalontseyo gi Ili nogi Ili, sho shi gandje efano lya yela lyeyokomeho nolyontseyo yomulongwa. Etalontseyo lya tsikilathana oli na okukala lya yela, epu notali vulu okuungaungwa nalyo nolya kankamekelwa kelongo mono omulongwa ta dhana onkandangala Omapyokoko gomomusindalongo, otaga utha euvoko noowino dhoka omulongwa e na okwaadha, nondho dhi na okutalwa. Ndele nando ongawo, omusindalongo otagu lalakanene ku longwe tango, omanga inaaku talwa ontseyo yaalongwa mushoka ya ilongo motundi, nenge momukokomoko. 10.1 Elalakano lyetalontseyo Elalakano lyetalontseyo lya tsikilathana olyo okutala eyokomeho lyaalongwa nosho wo omapyokoko gawo. Omauyelele ngano ogo naga longithwe mokugandja omayelithilo- pukululo kaalongwa kombinga yoonkondo nuunkundi wawo, mpono taa ulike ya ninga nawa naampono taa ulike ya pumbwa ya lundulule. Aavali naa pewe aluhe uuyelele wu na sha neyokomeho lyaanona yawo tashi ningwa moku ya pa oonzapo. Aavali naa tsuwe omukumo okupandula nokuyambidhidha aalongwa meilongo lyawo. . Etalontseyo lya tsikilathana otali kwatha wo aalongi ya hwepopaleke elogo lyawo, notali pe aalongwa ompito ombwanawa yokwiilonga. Omuthindo nagu tulwe pantalontseyo yokwiilonga peha lyokutala nkene yi ilonga. Ohatu ningi etalontseyo, opo tu mone kutya omulongwa kehe okwa likola shike nokwa pyokoka ngiini, opo tu gwedhe ko uupenda kelongo nokeilongo, sho shi tu kwathe tu tale ongushu yokugandja elongo lyetu yene, tse aalongi. 10.2 Omaludhi getalontseyo Etalontseyo inaali longekidhwa Omukalo gwetalontseyo inaali longekidhwa : omulongi na tale kutya omulongwa kehe okwa adha tuu omapyokoko ngono gu ulikwa momusindalongo gwElongoitaalo noohedhinkalo, hono ta mono efano lyeyokomeho lyomulongwa ngoka . Shino otashi vulu ku ningwa pamukalo inaagu longekidhwa, okutala eyokomeho lyomulongwa kehe meilongo nomiilonga uuna ta konakona , ta fatulula sha , mokulongitha uunongo , mokupopya , mokutokola nuuna taa kutha ombinga miilongadhalwa yawo. Shika otashi ti omulongi oku na okutala nokutongolola nawa iilonga yomulongwa pethimbo te mu longo nokundhindhilika shoka ta mono kombinga ye. Aalongi naa konakone aalongwa pethimbo lyotundi yElongo lyopamaitaaloo noohedhinkalo. Otaa koneke ngoka a itula mo naangoka ina itula mo, ngoka ta vulu okuninga sha kuye mwene naangoka e na uudhigu mokulonga kuye mwene. Pamukalo gwokupula omapulo, aalongi otaa ndhindhilike kutya omulongwa guni e uvite ko omaityo giinima yoPamalongo itaalo noohedhinkalo naangoka kee uvite ko. Pamukalo gwokutonatele nkene aalongwa taa longo iilongadhalwa, otaa mono nokundhindhilika kutya olye ta vulu okumana oshilonga nokutula miilonga ontseyo nuunongo naangoka ita vulu oku shi nin Ekuthombinga lyaalongwa, eitulomo nomagwedhelopo miilonga yomuungundu, nalyo nali talwe.

Page 67: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

64 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Omukalo gwetalontseyo lya longekidhwa Metalontseyo muno omwa kwatelelwa elongekidho lyonkalo yiilonga ya shewa ngaashi, uutumbutumbu omaudhitho, uukonakono uupu, uukonakono wopakana, nomalongelwambapila. Omalongelwambapila oge na oshilonga oshinene notaga vulu okulongithwa koshipelende nenge pambapila. Osha simana unene opo aalongi ya

longekidhe nokuninga ondungethaneko opo ya tale ontseyo yaalongwa nokugandja iitsa yoku 10. Elongitho lyetalontse lyuukonakono wokunyola nowopakana, otali vulu owala okutala omapyokoko omashona no inali kutha ethimbo olindji. Uukonakono uufupi otawu vulu okuningilwa moontundi dhElongo lyopamaitaalo noohedhi, nonawu talike ko wa fa iinyangadhalwa 10.3 Iimetitho yoondondo Omuthika gwomulongwa gwaashoka a pondola po mekwatathano nomapyokoko gomOmumusindalongo gOmalongoitaalo noohedhi otagu ulikwa pashiyelekithondanda. Uuna taku gandjwa iitsa osha simana unene opo dhi oondjelendandanda dhi gandjwe dha kalela po uupondoli womulongwa mwkwatathano nomapoyokoko. MOndondo 1 sigo 3, Oondjelendanda odhi na ekwatathano niitsa ihamano ngaashi tashi landula:

ONDONDO

% OMUSHOLOLO ONDONDO 1-

12

A 80% + A kangela. A funda apehe. Ota ti pii apehe meilongo nomeuvoko.

B 70-79% A pyokoko. A konda sho sha halika. Oku uvite ko.

C 60-69% A pyokoka. A adha sho sha halika. Okwa ninga ngaa hwepo kashona.

D 50-59% Okwa kambadhala ngaa hwepo. Okwa pumbwa ekwatho opendji.

E 40-49% Ina adha naanaa sho sha halika. Omukambadhali, a pumbwa eyambidhidho.

U 0-39% Ina pita, nando a kwathwa olwindji komulongi. Omwaambidhidhwa mukehe oshilongwa.

10.4 Omaludhi getalontseyo lya tsikilathana ga uthwa / ga kolekwa ( otaga adhika mo (“ Junior Primary National Policy Guide”) Etalontseyo nali kale oshitopolwa shelongekidho lyoshileshwa kehe, netalontseyo nali tulwe mo lya yela. Pethimbo lyiilonga nomanga aalongwa yi ipyakidhila niilonga, omulongi na ninge etalontseyo inaali longekidhwa naandi lya longekidhwa, a tale omapyokoko agehe noowino miilongwa. Moongundu dhopevi, etalontseyo oli ikwatelelela konkalo. Shino otashi ti , uuna iitsa nenge ondanda tayi gandjwa , osha simana shi holole onkalo , omuthika gwolela gwetaambo nepyokoko. 10.4.1 Etalontseyo lya tsikilthana inali longekidhwa

Page 68: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

65 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Etalontseyo lya tsikilathana inaali longekidhwa ohali ningwa mokukonakona (observation) nomokunyola. Shino otashi ningwa manga aalongwa yi ipyakidhila niinyangadhalwa yomoshileshwa. Omulongi ota ndhindhilike melandulathano lyomadhina, shono aalongwa ya adha , nenge omaudhigu ngo a koneke. Omulongi na gandje.ookomenda dha tya ngawo, oshoka otadhi mu kwatha moku ka longekidha iileshwa tayi ka landula, ano melongekidho lyiileshwa tayi ka landula., Elongekidho lyiileshwa yo yene pankatu, shono tashi vulu oku kwatha miileshwa yo yene ponkatu , shono tashi vulu okukwatha miileshwa nonkene iitsa tayi ka gandjwa metalontseyo lya tsikilathana, lya longekidhwa. Inashi pumbiwa ku nyolwe okomenda nenge omatseyitho mepyokoko kehe, ihe otapu vulu pu longithwe okangombe mokuulika kutya omulongwa okwa mona owino. Ihe uuna omulongwa ta shushadhala nota pumbwa ekwatho nakunyolwe omatseyitho. 10.4.2 Etalontseyo lya tsikilathana lya longekidhwa Etalontseyo lya tsikilathana lya longekidhwa ohali ningwa aluhe konima yoshitopolwa shotumba , nenge uuna oshinima sha longwa ku wetike sha pumbwa etalontseyo. Omanga onaaku ka tamekwa noshikwawo. Aalongi otaa vulu okugandja uukonakono uufupi pakana nenge pakunyola nenge pakuudhitha muule woshikako. Mwaashino omulongi ota gandja iitsa yo ko 10. Momatalontseyo agehe goshikako, limwe alike lya pumbwa li nyolwe, netalontseyo ndino, oli na okuningwa pethimbo taku longwa. Shino otashi ti hamulongwa gwomoondondo dhopetameko (1-3) ta ningilwa ekonakono nenge ta pewa elandulathano lyomakonakono Iitsa yetalontseyo lya tsikililatha, ohayi nyolwa mofooloma yayo yowina yetalontseyo lya tsikilathana. Kehulilo lyoshikako,iitsa yiilongwa ayihe ohayi tulwa kumwe mokampungu kayo. Omwaalu gwopokati ohagu monika mokutopola omwaalu aguhe gwiitsa yomatalontseyo ga ningwa (ga longekidhwa ) nomwaalu gwomatalontseyo go gene , neyamukulo ohali gandjwa noodesimaale dhalyo ngaashi dhi li ( shi keelele aalongwa yaahi itse pomuthika gumwe ano 5.4 na 5.3; 5.4 oye ngaa e vule 5.3) Omwaalu gwopokati ohagu tulwa moshiyelekithondondo ngaashi sha ulikwa mu 10.3.

Ndhindhilika : Iitsa yopehulilo lyomumvo oyo engongo lyiitsa ( ya tulwa kumwe) yoshikako sha hugunina, ihe hangongo lyiitsa yomvula ayihe.

Page 69: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

66 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

11. Iitya nomafatululo gayo Ndhindhilika : Omaity giitya ga gandjwa muno otaga longithwa owala moonkalo dhiitya pamusindalongo nguka, ihe hamoonkalo dhimwe mok itaga opalele. Iilongitho – Iinima yopamuthigululwakalo gwelongo lyopamadheulo

golutu ngaashi, omatanga, uutanga , oongonga/ oongongowali, uumpunda womakunde noongodhi

Omapyokoko – Oowino ndhoka tadhi vulu okuyelekwa/ okumetwa nodha

pumbiwa mokulonga iilonga nenge mokwaadha omuthika gwontumba meilongo.

Etalontseyo lya tsikilathana – oshiyelekitho shokutala eyokomeho lyaalongwa, shi

ikwatelela kiilonga mbyoka taa longo mongulu yosikola nenge muukonakono/ muutumbutumbu, mboka taa pewa ya ninge momukokomoko gwoshikako nenge gwomvula, kaaku shi owala mekonakono.

Iikambakani yomomusindalongo – iinima mbyoka ya guma uunongo, oowino, omaityo

noohedhi ndhoka tadhi vulu okulongithwa miilongwa oyindji nenge meilongo.

Oonkalo odhindji – omayooloko gopamihoko, osho wo gonkalathano paliko,

gopaukashike- kookantu mongundu yontumba, moshigwana nenge mioshiputudhilo shontumba.

Engongapaleko lyuuyuni (Globalization)-

Ehumokomeho nehanganitho muuyuni awuhe lya etithwa komakwatathano guutekinolohi/ uutekenika wa hwepopalithwa ,nopoompito dhimwe ohali etitha wo ekano lyuukwatya womithigululwakalo wopantu

Okulela/Okudrippela – omukalo gwokuthanga nenge gokundjombagula/etanga

olwindji lwingji. Oaxa yokofronta (Frontal axis) – omusinda gwa tapakana molutu okuza kombinga

nombinga gwa pita komapepe nomontulo OHopscotch – uudhano wa kwatela mo okunuka momahwata goombine

dha thanekwa pevia game that involves jumping into a set of squares drawn on the ground

Iilongitho – Iinima yesiku kehe ngaashi uuti , iipilangi, uumbeta .

uupakete, uutogonyona wiilapi, oongaku, uundooha nuumanya mboka tawu vulu okulongithwa miilongadhalwa yomadheulo golutu.

Ekwatelomo (Inclusivity) – uukwatya wokukwatela mo kehe gumwe. Embwindakanitho – etulomumwe lyiitopolwa nenge lyiinima mbyoka tayi vulu

okulongela kumwe nawa

Page 70: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

67 NIED Syllabus: Physical Education Junior Primary Phase 2014

Omithika dheilongo – Omatumbulo ga nyolwa ga ndjandjukununa ashihe kombinga yaashoka aalongwa ye na okukala ye shi naashoka taa vulu okuninga onga oshizemo shawo sheilongo pehulilo lyethimbo lya gandjwa, hol. pehulilolyoPrima yOpetameko. Ohaga ithanwa wo “omuthika gwoshikalimo”. Omuthika gweilongo otagu hokolola shoka aalongi ye na okulonga naasho aalongwa ye na okwiilonga.

oAxisa yopalongitudinal (Longitudinal axis) – Omusinda gu ukilila gwa taakana olutu okuza komutse

sigo okompadhi Oosikola dhaayehe (Mainstream schools) – soosikola ndhoka tadhi gwanitha po oompumbwe

dhaalongwa mboka yaa na oompumbwe dhelongo li ikalekelwa . Osikola kehe ndjoka inayi ikalekelwa.

Uunongo mboka wu shiwike nale – Uunongo mboka aalongwa ye nale oAxa yosagittal – omusinda gwa tapakana olutu moombwetelo oku za

kompanya gokomeho Epyakudhikilolongo / Elongekidhilolongo (School Readiness/Preparatory Programme )- Opolohalama ya nuninwa Ondondo 1 yaailoni aanamibia

okudhimbulula kutya aalongwa yamwe inaa longekidhilwa osikola manga inaa Tameka osikola . oya nuninwa owina okukwatha aalongwa mboka opo yam one omadhiladhilo nowino ndjoka ya pumbiwa mokwiilonga kwolela.

Okuthikama wa paganyana (Straddle standing ) – Okuthikama omagulu ga za kumwe; ko okugulu kumwe

oku li koshinima shontumba. Omapambathano patema – Omapambathano gomadhiladhilo ge lyaathane popepi

nenge iipalanyolo yi lyaathane popepi miilongwa. Nyanya/ nyugunya/ (trot) – ondapo yonkmbe nenge yoshinamwenyo uuna tashi

inyenge meendelelo shi vulithe pokweenda , ihe itayi tondoka ; otayi inyenge owala muunkatu uushonathe speed of a horse or other animal when it moves more quickly than walking but does not run; short quick steps

Page 71: MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE … · ondjila tayi ya kwatha ya funde (uve ko lela) oshikalimo lyaashono taa longwa Aalongwa oyendji mbono Oshindonga osho elaka lyawo

The National Institute for Educational Development Private Bag 2034 Okahandja NAMIBIA Telephone: +64 62 509000 Facsimile: +64 62 509033 E-mail: [email protected] Website: http://www.nied.edu.na © NIED 2014