Mineralak apunteak (2)
Click here to load reader
-
Upload
belenlopez68 -
Category
Documents
-
view
182 -
download
13
Transcript of Mineralak apunteak (2)
MINERALAK
Kontzeptua: ELEMENTU KIMIKOEN KONBINAZIO KIMIKOEZ; HAU DA, MOLEKULEZ EGINDAKO SOLIDOAK DIRA. HARRIAK OSATZEN DUTE.
EZAUGARRIAK:
1. SUBSTANTZIA NATURALAK DIRA.
2. JATORRI EZ-ORGANIKOA DUTE
3. KONPOSIZIO KIMIKO HOMOGENEOA DUTE (MINERALEN ZATI GUZTIAK SUBSTANTZIA BERBERAZ OSATUAK DAUDE)
KONPOSIZIOA:
1. OSAGAIAK: SUBSTANTZIA PURUAK DIRA MOLEKULA MOTA BAKAR BAT DUTE.
EZPURUTASUNA (BATZUETAN BESTE SUBSTANTZIA BAT AGERTZEN DA ETA KASU HORRETAN BARIETATEA DEITZEN ZAIO MINERALARI)
2. ANTOLAMENDUA: OSAGAIAK; HAU DA MOLEKULAK, ANTOLATUAK EGOTEN DIRA
- ORDENATU GABE BADAUDE (MINERAL AMORFOA DA)
- ORDENEAN BADAUDE, MATERIA KRISTALINOAK OSATZEN DUTE (MINERAL KRISTALDUAK). AURPEGIAK, ERPINAK ETA ERTZAK BADITUZTE KRISTALAK DERITZE
MINERALEN JATORRIA:
1. BALDINTZAK: Osagaiak kantitate nahikoan egotea Osagaiak temperatura egokian egotea Denbora igarotzea (milaka urte)
a) Lurraren gainazalean: Uretan disolbatuta dauden zenbait substantziaren kristaltzea. Igeltsua eta kaltzia
b) Lurrazalaren barnealdean: Harri urtuen masen barruan edo presio eta temperatura altuen eraginpean sortzen dira mineralak.
MINERALEN PROPIETATEAK:
KOLOREA: ARGI ZURIZ ARGITUTA ISLATZEN DUEN ARGI MOTA
DISTIRA: ARGIA ISLATZEKO MODUA (METALIKOA, BEIRAKADA, KOIPETSUA MATEA)
GOGORTASUNA: BESTE MINERALAK MARRA EZ DEZATEN EGITEN DUEN ERRESISTENTZIA (MOHS-ESKALA)
MARRAREN KOLOREA: MARRA EGITEAN SORTZEN DEN HAUTSAREN KOLOREA.
ESFOLIAZIOA: APURTZEAN SORTZEN DUTEN ZATIAREN FORMA
MOHS- ESKALA:
MINERAL GOGORTASUNA ADIERAZTEKO 1ETIK 10RA BITARTEKO ZENBAKIAK OSOAK ETA HAMARTARRAK ERABILTZEN DIRA.
Harriak
Kontzeptua:
Elkarri lotutako mineral zatiz osatutako solidoak dira.
Mineral berdinez osatuta badaude, mineralbakarrak esango diegu.
Hiru harri mota daude: sedimentarioak, magmatikoak eta metamorfikoak.
Harrien erabilerak
• Eraikuntzarako material gisa : Harri asko euren gogortasuna, isolatzaileak izatea edota beste ezaugarriengatik oso aproposak dira eraikuntzarako (arbela, granitoa..), edo zenbait material lortzeko à zementua (kareharritik), eskiola (igeltsu harritik), material zeramikoak (buztinetik..)
• Apaingarriak egiteko: marmola etab. eskulturak egiteko (lantzeko erraza da eta disdira ederra du).
• Ontziak egiteko: zeramikagintzan buztin harriak erabiltzen dira (modelatu eta gero egosten dira gogortasuna emateko)
• Erregai gisa : Ikatza, petrolioa eta honen deribatuak erregai gisa erabiltzen dira (ibilgailuetan,.)
• Industria kimikoan ; petrolioaren deribatuak plastikoak, pinturak, etab. egiteko erabiltzen dira.