Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus : MERS-CoV Handbook

ทปรกษา

นายแพทยโสภณ เมฆธน อธบดกรมควบคมโรค

นายแพทยโอภาส การยกวนพงศ รองอธบดกรมควบคมโรค

รองศาสตราจารย (พเศษ) นายแพทยทว โชตพทยสนนท สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

ศาสตราจารยนายแพทยยง ภวรวรรณ คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

นายแพทยศภมตร ชณหสทธวฒน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

นายแพทยภาสกร อครเสว นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

กองบรรณาธการ แพทยหญงวรยา เหลองออน ผอำานวยการสำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค

ผเรยบเรยง

1. คณะทำางานจดทำาคมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

สำาหรบบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

2. นายแพทยชาโล สาณศลปน

3. นางสาวพนดา ประทมวน

4. นางสาวอรยา เชยงจนทร

พมพครงท 1 2557

จำานวน 3,000 เลม

เผยแพรโดย สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

พมพท สำานกงานกจการโรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก ในพระบรมราชปถมภ

ISBN 978-616-11-2492-2

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 พบการระบาดในประเทศแถบตะวนออกกลาง พบรายงาน

ผปวยทงหมดจาก 22 ประเทศ ดงน จอรแดน ซาอดอาระเบย กาตาร สหรฐอาหรบเอมเรตส องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน ตนเซย

อตาล โอมาน คเวต มาเลเซย ฟลปปนส กรซ อยปต สหรฐอเมรกา เยเมน เลบานอน เนเธอรแลนด อหราน แอลจเรย

และออสเตรเลย ซงพบการระบาดตงแตเดอนเมษายน 2555 ในกลมแพทย พยาบาล ในประเทศจอรแดนทดแลผปวย

ทมอาการปอดบวมรนแรง จนกระทงเดอนเมษายน-กนยายน 2556 มการระบาดในโรงพยาบาลหลายแหงในประเทศ

ซาอดอาระเบยรวมทงมการระบาดในชมชนประปราย และมการแพรกระจายของเชอในกลมบคลากรทางการแพทย

และสาธารณสข ความเสยงสำาหรบประเทศไทย ประชาชนชาวไทยผนบถอศาสนาอสลามทเดนทางไปแสวงบญ

ทงไปประกอบพธฮจญ ในชวงเดอนกนยายน-พฤศจกายน และประกอบพธอมเราะหทสามารถทำาไดตลอดทงป

นกทองเทยวชาวไทยทวไปทเดนทางไป รวมถงนกทองเทยวจากประเทศในพนททพบการระบาดของโรคดงกลาว

เดนทางเขามาเพอทองเทยวหรอทองเทยวในเชงสขภาพในประเทศไทย ตลอดจนแรงงานไทยทเดนทางไปทำางาน

ในประเทศทพบการระบาด หากเกดการตดเชอและกลบเขามาแพรเชอและเกดการแพรระบาดภายในประเทศ ผลกระทบ

ทอาจเกดขนจากการระบาดของโรคดงกลาวในหลายๆ ดาน นอกจากนนยงมความกงวลวาเชอไวรสอาจกลายพนธ

และนำาไปสการระบาดทมความรนแรงสงได

กระทรวงสาธารณสข เลงเหนถงความสำาคญในการเตรยมความพรอมปองกนและควบคมโรคตดเชอไวรส

โคโรนา สายพนธใหม 2012 จงไดรวมมอกบหนวยงานทเกยวของภายใตคำาสงคณะอนกรรมการพฒนาระบบเฝาระวง

ปองกน รกษา และควบคมโรค ภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว ท 20/2557 ลงวนท 30 มถนายน 2557

เรอง แตงตงคณะทำางานจดทำาคมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

สำาหรบบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข และรวมกนจดทำาคมอเปนรปเลมทรวมเอาแนวทางปฏบตงาน

ทครอบคลมในสวนทจำาเปน ทงในดานการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค ดานหองปฏบตการ เพอทจะสามารถ

นำาองคความรตางๆ และแนวทางปฏบตงาน สอใหกบบคลากรการแพทยและสาธารณสขทวประเทศ และใชคมอน

ในการปฏบตงานทมประสทธภาพ ถกตองเหมาะสมตอไป และเพอประโยชนในการปรบปรงเนอหาใหสมบรณยงขน

ในโอกาสตอไป คณะผจดทำาคมอ ขอนอมรบทกขอคดเหน และขอเสนอแนะตอคมอเลมน และขอขอบคณทกทาน

มา ณ ทนดวย

คณะทำางานจดทำาคมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012


2557

คำ�นำ�

คมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012


ก



ข

คำ�ยอ

AIIR = Airborne Infection Isolation Room ARDS = Acute Respiratory Distress SyndromeBMI = Body Mass IndexBPD = Borderline personality disorderBUN = Blood urea nitrogenCBC = Complete Blood CountCOPD = Chronic obstructive pulmonary disease CI = Confidence IntervalCXR = Chest x-rayECDC = European Centre for Disease Prevention and ControlEDTA = Ethylene Diamine Tetraacetic AcidEMC = Erasmus Medical CenterHCoV = Human Corona VirusHct = HematocrithMPV = Human metapneumovirusIC = Infectious ControlMERS = Middle East respiratory syndromeMERS-CoV = Middle East Respiratory Syndrome Corona VirusMDMs = Human monocyte-derived macrophagesORF = Open reading framePHEIC = Public Health Emergency of International ConcernsPPE = Personal protective equipment RdRp = RNA-dependent RNA polymerase RNA = Ribonucleic acidRT-PRC = Real-time polymerase chain reactionRSV = Respiratory syncytial virusR0 = Reproductive numberSARS = Severe Acute Respiratory SyndromeSRRT = Surveillance and Rapid Response Team TNF = Tumor necrosis factorUTR = Untranslated regionURI = Upper Respiratory tract InfectionUS-CDC = United States Centers for Disease Control and PreventionVTM = Viral transport mediaWHO = World Health Organizat ซม. = เซนตเมตรมล. = มลลลตรรพ. = โรงพยาบาลสคร. = สำานกงานปองกนควบคมโรค สสจ. = สำานกงานสาธารณสขจงหวดศวก. = ศนยวทยาศาสตรการแพทย



ค



ง

ส�รบญ

คำานำา ก

คำายอ ค

บทนำา ช

บทท 1 สถานการณโรค ความเสยงของประเทศไทยและการเตรยมความพรอม 1

บทท 2 ระบาดวทยา และองคความรเรอง โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 9

บทท 3 แนวทางการสอบสวนโรคและตดตามผสมผสโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 29

บทท 4 แนวทางการเกบและนำาสงตวอยางผปวยหรอผสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 55

บทท 5 แนวทางการวนจฉย และดแล รกษาผปวยสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 65

บทท 6 แนวทางการปองกน และควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล และการแพรกระจายเชอผปวยสงสย

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 77

บทท 7 มาตราการปองกนและควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 93

• มาตรการการดำาเนนงานของกระทรวงสาธารณสข

กรณโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

บทท 8 การสอสารความเสยงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 99

บรรณานกรม 105

ภาคผนวก 111

1. คำาสงแตงตงคณะทำางานจดทำาคมอ 113

2. คำาถามทพบบอย โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 117

3. ขอมลการสนบสนน Viral transport media (VTM) รองรบสถานการณ MERS-CoV 127

• หนงสอราชการทเกยวของ 129



จ



ฉ

โดย สำานกโรคตดตออบตใหม

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (Middle East Respiratory Syndrome (MERS)) พบรายงาน

จากองคการอนามยโลกครงแรกเมอวนท 23 กนยายน 2555 ในประเทศแถบตะวนออกกลาง ซงเปนเชอทอยในตระกล

เดยวกบโรคซารส แตเปนคนละสายพนธ จากขอมลพบวาเรมมการพบผปวยและผเสยชวตตงแตเดอนเมษายน 2555

ในกลมแพทย พยาบาล ในประเทศจอรแดนทดแลผปวยทมอาการปอดบวมรนแรง โดยในชวงแรกยงไมทราบวาเกดจาก

เชอใด หลงจากนนมการตรวจยนยนวาเปนการตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ภายหลงจากทมรายงานในเดอน

กนยายน 2555 เกยวกบการตรวจพบโรคนในผปวยชาวซาอดอาระเบยซงสงเชอไปตรวจยนยนทประเทศเนเธอรแลนด

หลงจากนนมรายงานการพบผปวยเปนระยะๆ จากหลายประเทศ แตพบไมมากนก จนกระทงเดอนเมษายน-กนยายน

2556 มการระบาดในโรงพยาบาลหลายแหงในประเทศซาอดอาระเบยรวมทงมการระบาดในชมชนประปราย

และมการแพรกระจายของเชอในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

สำาหรบการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 จากรายงานขององคการอนามยโลก

พบผปวยบางรายไมมรายงานการยนยนทางหองปฏบตการ และในบางรายมประวตสมผสกบสตว แมวาอฐจะเปนแหลง

สงสยหลกทนำามาสการตดเชอในมนษย แตยงไมทราบถงเสนทางการตดตอวาเกดจากการสมผสทางตรง หรอทางออม

อยางไร ทงนยงคงมการตรวจสอบเพอระบหาแหลงทมาของการตดเชอตอไป สวนชองทางการตดตอคาดวาสามารถ

ตดตอได 3 ทาง ไดแก การสมผสใกลชดกบผปวยโดยตรง ผานทางละอองฝอยจากการทผปวยไอหรอจาม และมอท

สมผสของใชของผปวย และนำามาสมผสโดยตรงกบจมก ปาก หรอตา ถงแมยงไมพบรายงานผปวยโรคนในประเทศไทย

อยางไรกตามประเทศไทยยงมความเสยงของประชาชนชาวไทยผนบถอศาสนาอสลามทเดนทางไปแสวงบญ รวมถง

นกทองเทยวจากประเทศในพนททพบการระบาดของโรคดงกลาว เดนทางเขามาเพอทองเทยวหรอทองเทยว

ในเชงสขภาพในประเทศไทย ตลอดจนแรงงานไทยทเดนทางไปทำางานในประเทศทพบการระบาด ซงหากพบการระบาด

ของโรคนเปนวงกวางในประเทศไทย จะสงผลกระทบตอสขภาพ ระบบเศรษฐกจ และสงคมในภาพรวม

ดงนนจงจำาเปนอยางยงทแพทย พยาบาล รวมทงบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทเกยวของ

จะตองมความร ความเขาใจ ตระหนกถงความสำาคญของโรคดงกลาว และรวมมอกนในการเฝาระวงอยางเขมแขง

เพอวตถประสงคในการตรวจวนจฉย และคนหาผปวยทตดเชอไวรสในระยะเรมตน (Early Detection)

ไดอยางทนเหตการณ ระบบการสงตอผปวยใหไดรบการรกษาอยางทนทวงท และเหมาะสม (Referral System)

ระบบการปองกนการตดเชอภายในโรงพยาบาลใหไดตามมาตรฐาน (Infection Control : IC) นำาไปสการดำาเนน

มาตราการในการปองกนควบคมโรคอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ ไมใหเกดการแพรระบาดของโรคในประเทศไทย

เปนวงกวาง ซงบทบาททสำาคญของบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข จำาเปนจะตองดำาเนนกจกรรมดานตางๆ

ทสำาคญ อนประกอบดวย การเฝาระวง การตรวจวนจฉยและรกษา การตรวจทางหองปฏบตการ การปองกนควบคม

บทนำ�



ช

การระบาด นอกเหนอจากการดำาเนนงานตามบทบาทภารกจทเกยวของกบบคลากรทางสาธารณสขขางตนแลว

กระทรวงสาธารณสขยงมการดำาเนนงานภายใต “แผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหา

โรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)” ใชในการบรหารจดการโรคตดตออบตใหมแบบบรณาการ โดยเนนการม

สวนรวมจากภาครฐ รฐวสาหกจ และภาคเอกชน ซงยทธศาสตรทง 5 ยทธศาสตร ประกอบดวย

1. ยทธศาสตรพฒนาระบบเฝาระวง ปองกน รกษา และควบคมโรคภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว

2. ยทธศาสตรการจดการระบบการเลยง และสขภาพสตว และสตวปา ใหปลอดโรค

3. ยทธศาสตรพฒนาระบบจดการความร และสงเสรมการวจยพฒนา

4. ยทธศาสตรพฒนาระบบบรหารจดการเชงบรณาการและเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน

5. ยทธศาสตรการสอสาร และประชาสมพนธความเสยงของโรคตดตออบตใหม

โดยยทธศาสตรทง 5 มความสมพนธเชอมโยงกนอยางเปนระบบ ตงแตการพฒนาระบบเฝาระวง และปองกน

ควบคมโรคในคน สตว สตวปา และสงแวดลอม ใหมประสทธภาพอยางตอเนอง เพอสามารถควบคมโรคไดอยางรวดเรว

ทนเหตการณ สรางความปลอดภยใหกบประชาชนกลมเสยง และประชาชนทวไป ในขณะเดยวกน กมการเตรยมความพรอม

เพอรองรบการระบาดของโรคตดตออบตใหม ซงจะชวยสรางศกยภาพใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองได

ลดผลเสยหายทจะเกดขนทงทางเศรษฐกจและสงคม



ซ



1

สถ�นก�รณโรค

คว�มเสยงของประเทศไทยและก�รเตรยมคว�มพรอม

บทท 1



2



3

สถ�นก�รณโรค

คว�มเสยงของประเทศไทยและก�รเตรยมคว�มพรอม

โดย สำานกโรคตดตออบตใหม

• สถ�นก�รณโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

จากรายงานขององคการอนามยโลก ณ วนท 23 กรกฎาคม 2557 พบผปวยยนยนตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม

2012 แลวจำานวน 837 ราย เสยชวต 291 ราย โดยพบรายงานผปวยทงหมดจาก 22 ประเทศ ดงน จอรแดน

ซาอดอาระเบย กาตาร สหรฐอาหรบเอมเรตส องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน ตนเซย อตาล โอมาน คเวต มาเลเซย ฟลปปนส

กรซ อยปต สหรฐอเมรกา เยเมน เลบานอน เนเธอรแลนด อหราน แอลจเรย และออสเตรเลย สวนใหญผปวยมกม

ประวตเดนทางมาจากประเทศในแถบตะวนออกกลาง ซงพบผปวยในกลมผเดนทางไปแสวงบญ ผสมผสอฐ/ดมนมอฐ

และมการแพรกระจายของเชอในกลมบคลากรทางการแพทย

• คว�มเสยงของโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

ความเสยงสำาหรบประเทศไทย ประชาชนชาวไทยผนบถอศาสนาอสลามทเดนทางไปประกอบศาสนกจ

ทงไปประกอบพธฮจญ ในชวงเดอนกนยายน-พฤศจกายน และประกอบพธอมเราะหทสามารถทำาไดตลอดทงป

นกทองเทยวชาวไทยทวไปทเดนทางไป รวมถงนกทองเทยวจากประเทศในพนททพบการระบาดของโรคดงกลาว

เดนทางเขามาเพอทองเทยวหรอทองเทยวในเชงสขภาพในประเทศไทย ตลอดจนแรงงานไทยทเดนทางไปทำางาน

ในประเทศทพบการระบาด หากเกดการตดเชอและกลบเขามาแพรเชอและเกดการแพรระบาดภายในประเทศ

ผลกระทบทอาจเกดขนจากการระบาดของโรคดงกลาวในหลายๆ ดาน คอ ผลกระทบดานสขภาพ ผลกระทบ

ทางเศรษฐกจ ผลกระทบตอการสงออก ผลกระทบทางสงคม และกระทบดานความมนคงของประเทศ ดงนน

ประเทศไทยจงจำาเปนตองมการเตรยมความพรอมสำาหรบการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

เพอปองกนและบรรเทาความสญเสยใหไดมากทสด

• ก�รเตรยมคว�มพรอมของประเทศไทย

1. แผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)

แผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)

ใชในการบรหารจดการโรคตดตออบตใหมแบบบรณาการ โดยเนนการมสวนรวมจากภาครฐ รฐวสาหกจ และ

ภาคเอกชน ลดการปวย การตาย และผลกระทบทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทงนใชเปนแผนแมบทใหหนวยงาน

ตางๆ ไดรวมขบเคลอนและจดทำาแผนปฏบตราชการ

สำาหรบแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)

ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร 25 กลยทธ 140 มาตรการ ดงน



4

1. ยทธศาสตรพฒนาระบบเฝาระวง ปองกน รกษา และควบคมโรคภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยวประกอบดวย

5 กลยทธ 41 มาตรการ

2. ยทธศาสตรการจดการระบบการเลยง และสขภาพสตว และสตวปา ใหปลอดโรค ประกอบดวย 8 กลยทธ

36 มาตรการ

3. ยทธศาสตรพฒนาระบบจดการความร และสงเสรมการวจยพฒนา ประกอบดวย 3 กลยทธ 19 มาตรการ

4. ยทธศาสตรพฒนาระบบบรหารจดการเชงบรณาการและเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน ประกอบดวย

4 กลยทธ 26 มาตรการ

5. ยทธศาสตรการสอสาร และประชาสมพนธความเสยงของโรคตดตออบตใหม ประกอบดวย 5 กลยทธ 18

มาตรการ

โดยยทธศาสตรทง 5 มความสมพนธเชอมโยงกนอยางเปนระบบ ตงแตการพฒนาระบบเฝาระวง และปองกน

ควบคมโรคในคน สตว สตวปา และสงแวดลอม ใหมประสทธภาพอยางตอเนอง เพอสามารถควบคมโรคไดอยางรวดเรว

ทนเหตการณ สรางความปลอดภยใหกบประชาชนกลมเสยง และประชาชนทวไป ในขณะเดยวกน กมการเตรยมความพรอม

เพอรองรบการระบาดของโรคตดตออบตใหม ซงจะชวยสรางศกยภาพใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองไดลดผลเสย

หายทจะเกดขนทงทางเศรษฐกจและสงคม

นอกจากน ยทธศาสตรการพฒนาระบบและกลไกการบรหารจดการเชงบรณาการ และเตรยมความพรอม

ตอบโตภาวะฉกเฉน จะชวยใหทกภาคสวนในสงคมไดผนกกำาลงเสรมสรางศกยภาพและองคความรในการปองกน

ควบคม และแกไขปญหารวมกน ซงจำาเปนตองมกจกรรมการเตรยมความพรอมหลก คอ การจดทำาแผนและฝกซอม

ตามแผนเพอใหมการบรณาการงานและแนวทางปฏบต โดยเฉพาะอยางยงการฝกซอมทตอเนอง เพอผลกดนให

ทกหนวยงานมความรความเขาใจวธการปฏบต และสามารถนำาไปปรบระบบงานทสามารถปฏบตไดจรงตามมาตรการ

ของยทธศาสตรนนๆ

2. แผนปฏบตการแมบท ภายใตแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม

แหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)

แผนปฏบตการแมบท ภายใตแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหม

แหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559) เปนแผนงานใหหนวยงานทเกยวของในทกภาคสวน สามารถนำาไปใชเปนกรอบการจดทำา

แผนปฏบตราชการของหนวยงานและใชในการเตรยมความพรอมรบมอกบปญหาการระบาดใหญของโรคตดตออบตใหม

ไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถกำาหนดกจกรรม แผนงาน โครงการตามบทบาท และภารกจของหนวยงาน

ทสอดคลองกบแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอม ปองกน และแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต (พ.ศ. 2556 - 2559)

และการขบเคลอนแผนยทธศาสตรของหนวยงานภาครฐ รวมกบภาคสวนทเกยวของอยางเปนเอกภาพและ

มประสทธภาพ



5

3.แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 – 2557

แผนปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553-2557 เปนแผนเตรยมความพรอมแหงชาต เพอใชเปน

แผนหลกของชาตในการเตรยมพรอมดานทรพยากรและมาตรการในการปองกนและแกไขปญหาทเกดขนในสถานการณ

ฉกเฉน เพอรกษาความอยรอดปลอดภยของประชาชน และความตอเนองในการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน

ไดอยางมประสทธภาพ และการรกษาความสงบเรยบรอยของประเทศ ครอบคลมภยตงแตระยะกอนเกดภย ระยะเกดภย

และระยะหลงเกดภย โดยเกยวของกบสาธารณภยทกประเภท ทงภยธรรมชาต ภยทเกดจากมนษย และภยทเกยวกบ

ความมนคง เพอใหหนวยงานไดจดทำาแผนปฏบตการและงบประมาณรองรบใหสอดคลองกบภารกจและเหมาะสม

ของแตละพนท รวมทงมการตดตามและประเมนผลอยางเปนระบบและตอเนอง เพอลดความสญเสยทงดานชวตและ

ทรพยสนของประชาชนทอาจเกดขนใหมนอยทสดซงประกอบไปดวย 4 ยทธศาสตร คอ

ยทธศาสตรท 1 การปองกนและลดผลกระทบ

ยทธศาสตรท 2 การเตรยมความพรอม

ยทธศาสตรท 3 การบรหารจดการในภาวะฉกเฉน

ยทธศาสตรท 4 การจดการหลงเกดภย

ทงน โรคระบาดในมนษย ถอไดวาเปนภยประเภทหนงทมกเกดขนในพนทใดพนทหนงแบบฉบพลน

และมการระบาดทรวดเรว รนแรง สามารถแพรกระจายจากพนทหนงไปสพนทอนๆ หรอประเทศอนไดโดยงาย เนองจาก

ปจจบนการคมนาคมเจรญกาวหนา สามารถขนสงหรอเคลอนยายวตถสงของหรอการเดนทางของมนษยไดอยางรวดเรว

และมชองทางการเดนทางหลายรปแบบ ซงหากมการระบาดเกดขนจะเปนอนตรายตอสาธารณชนอยางมาก ทงดาน

เศรษฐกจและสงคม ถาไมมมาตรการปองกน ควบคม และแกไขทมประสทธภาพเพยงพอจะสงผลกระทบตอ

ระบบเศรษฐกจของประเทศได



6

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



7

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



8

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



9

ระบ�ดวทย� และองคคว�มร

เรอง โรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

(Middle East Respiratory Syndrome (MERS))

บทท 2



10



11

ระบ�ดวทย� และองคคว�มร ของโรคตดเชอ

ไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

(Middle East Respiratory Syndrome (MERS))

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 มแหลงรงโรคอยในพนทแถบตะวนออกกลาง ซงเปนเชอทอยในตระกล

เดยวกบโรคซารส แตเปนคนละสายพนธ ทำาใหเกดอาการปวยในคนและสตว ซงเชอไวรสโคโรนา มสายพนธทกอใหเกด

อาการปวยในคน ทแสดงความรนแรงแตกตางกนตงแตเปนไขหวดธรรมดา จนถงสายพนธททำาใหเกดโรคซารส ผปวย

สวนใหญมประวตสมผสใกลชดกบผปวยทตดเชอไวรสโคโรนา หรอเปนบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

หรอสมผสอฐ หรอดมนำานมอฐดบ การตดตอคาดวาสามารถตดตอได 3 ทาง ไดแก การสมผสใกลชดกบผปวยโดยตรง

ผานทางละอองฝอยจากการทผปวยไอหรอจาม และมอทสมผสของใชของผปวย และนำามาสมผสโดยตรงกบจมก ปาก

หรอตา ซงมรายละเอยดองคความร ดงน



12

ประเทศ ผปวย ผเสยชวต วนทเรมปวย/การรายงานลาสด

ซาอดอาระเบย 723 300 06/08/2014

สหรฐอาหรบเอมเรตส 73 9 11/06/2014

การตา 7 4 04/11/2013

จอรแดน 18 5 23/05/2014

โอมาน 2 2 20/12/2013

คเวต 3 1 07/11/2013

อยปต 1 0 22/04/2014

เยเมน 1 1 17/03/2014

เลบานอล 1 0 22/04/2012

อหราน 5 2 25/06/2014

องกฤษ 4 3 06/02/2013

เยอรมน 2 1 08/03/2013

ฝรงเศส 2 1 08/05/2013

อตาล 1 0 31/05/2013

กรซ 1 1 08/04/2014

เนเธอรแลนด 2 0 05/05/2014

ด�นระบ�ดวทย�

1. ระบ�ดวทย�ในคน

โดย นายแพทยโรม บวทอง

สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

ตงแตพบผปวยตดเชอ Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus (MERS-CoV) ในป

พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) จนถงวนท 20 สงหาคม 2557 ศนยปองกนควบคมโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre

for Disease Prevention and Control (ECDC)) รวบรวมรายงานจากแหลงตางๆ พบผปวยยนยนทางหองปฎบตการ

855 รายทวโลก ในจำานวนนเสยชวต 333 ราย อตราปวยตายรอยละ 38.94 (ตารางท 1) โดยประเทศทรายงาน

สวนใหญอยในตะวนออกกลาง รอยละ 97.5 ไดแก ซาอดอาระเบย สหรฐอาหรบเอมเรตส การตา จอรแดน โอมาน

คเวตอยปต เยเมน เลบานอน และอหราน และผปวยทรายงานนอกกลมประเทศตะวนออกกลางลวนมประวตเดนทาง

ไปประทศตะวนออกกลางหรอสมผสกบคนปวยทไปตะวนออกกลางทงสน (รปท 1)

ตารางท 1 จำานวนผปวยยนยนและเสยชวตของโรคตดเชอ MERS-CoV จำาแนกตามประเทศทรายงาน

มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557



13

ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))

ประเทศ ผปวย ผเสยชวต วนทเรมปวย/การรายงานลาสด

ตนเซย 3 1 01/05/2013

แอลจเรย 2 1 24/05/2014

มาเลเซย 1 1 08/04/2014

ฟลปปนส 1 0 11/04/2014

สหรฐอเมรกา 2 0 01/05/2014

รวม 855 333



14

รปท 1 ลกษณะการแพรเชอของผปวยยนยนการตดเชอ MERS-CoV ไปยงประเทศตางๆ และประเทศทเปนแหลงแพรเชอ (วงกลมสแดง) ณ วนท 20 สงหาคม 2557 (n=855)


7 | คมอโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ประเทศ ผปวย ผเสยชวต วนทเรมปวย/ การรายงานลาสด

องกฤษ 4 3 06/02/2013 เยอรมน 2 1 08/03/2013 ฝรงเศส 2 1 08/05/2013 อตาล 1 0 31/05/2013 กรซ 1 1 08/04/2014 เนเธอรแลนด 2 0 05/05/2014 ตนเซย 3 1 01/05/2013 แอลจเรย 2 1 24/05/2014 มาเลเซย 1 1 08/04/2014 ฟลปปนส 1 0 11/04/2014 สหรฐอเมรกา 2 0 01/05/2014 รวม 855 333 ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) รปท 1 ลกษณะการแพรเชอของผปวยยนยนการตดเชอ MERS-CoV ไปยงประเทศตางๆ และประเทศทเปนแหลงแพรเชอ (วงกลมสแดง) ณ วนท 20 สงหาคม 2557 (n=855)



15

เสนโคงก�รระบ�ด (Epidemic curves) ของโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

ตงแตพบการระบาดในเดอนมนาคม 2555 เปนตนมา ชวงแรกของการระบาดพบประปรายจนกระทง

พบการระบาดใหญตงแตมนาคม-เดอนพฤษภาคม 2557 ซงกลาวไดวาจำานวนผปวยตงแตมนาคม-สงหาคม 2557

รวมแลวมากกวาผปวยสะสมยอนหลงในป พ.ศ. 2555 และ 2556 รวมกน โดยผปวยสวนใหญยงรายงานมาจากประเทศ

ซาอดอาระเบยรอยละ 84.56 และ สหรฐอาหรบเอมเรตสรอยละ 8.54

รปท 2 จำานวนผปวยโรคตดเชอ MERS-CoV จำาแนกตามวนเรมปวยและประเทศทรายงานทวโลก มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557 (n=855) ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))

ขอมล ณ วนท 20 สงหาคม 2557 มเพยง 655 รายทมขอมลทสามารถระบเพศ และทงนเกอบประมาณ

สองในสามของผปวยเปนเพศชาย อตราสวนเพศชายตอเพศหญงเทากบ 1.8 : 1 และมคามธยฐานของอายเทากบ 48 ป

ตำาสด 1 ป และสงสด 94 ป โดยผปวยสวนใหญเปนเพศชายทมอายตงแต 40 ปขนไปรอยละ 44.5 เมอจำาแนกตามเพศ

พบวาเพศชายมคามธยฐานของอายเทากบ 50 ซงสงกวาคามธยฐานของอายของเพศหญงท 46 ป


ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) เสนโคงการระบาด (Epidemic curves) ของโรคตดเชอ MERS-CoV

ตงแตพบการระบาดในเดอนมนาคม 2555 เปนตนมา ชวงแรกของการระบาดพบประปรายจนกระทงพบการระบาดใหญตงแตมนาคม-เดอนพฤษภาคม 2557 ซงกลาวไดวาจ านวนผปวยตงแตมนาคม-สงหาคม 2557 รวมแลวมากกวาผปวยสะสมยอนหลงในป พ.ศ. 2555 และ 2556 รวมกน โดยผปวยสวนใหญยงรายงานมาจากประเทศซาอดอาระเบยรอยละ 84.56 และ สหรฐอาหรบเอมเรตสรอยละ 8.54

รปท 2 จ านวนผปวยโรคตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามวนเรมปวยและประเทศทรายงานทวโลก มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557 (n=855) ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))

ขอมล ณ วนท 20 สงหาคม 2557 มเพยง 655 รายทมขอมลทสามารถระบเพศ และทงนเกอบประมาณสองในสามของผปวยเปนเพศชาย อตราสวนเพศชายตอเพศหญงเทากบ 1.8 : 1 และมคามธยฐานของอายเทากบ 48 ป ต าสด 1 ป และสงสด 94 ป โดยผปวยสวนใหญเปนเพศชายทมอายตงแต 40 ปขนไปรอยละ 44.5 เมอจ าแนกตามเพศพบวาเพศชายมคามธยฐานของอายเทากบ 50 ซงสงกวาคามธยฐานของอายของเพศหญงท 46 ป รปท 3 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามเพศ และกลมอาย มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557



16

รปท 3 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จำาแนกตามเพศ และกลมอาย มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557

ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) แตเมอพจารณาแยกวเคราะหชวงเวลา โดยแบงเปนชวงแรก ตงแตเดอนมนาคม 2555 ถงวนท 31 มนาคม

แตเมอพจารณาแยกวเคราะหชวงเวลา โดยแบงเปนชวงแรก ตงแตเดอนมนาคม 2555 ถงวนท 31 มนาคม

2557 และ ชวงหลงตงแตวนท 1 เมษายน 2557 ถง 22 พฤษภาคม 2557 (รปท 4) พบวาการระบาดไดกระจายไป

ในกลมประชากรเพศหญงมากขนอยางชดเจน ทงนผปวยเพศหญงทเพมขนนสวนใหญเปนบคลากรทางการแพทยและ

สาธารณสข รวมทงอาจมผปวยเพมขนในครอบครวและชมชนดวยเชนกน


ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) เสนโคงการระบาด (Epidemic curves) ของโรคตดเชอ MERS-CoV

ตงแตพบการระบาดในเดอนมนาคม 2555 เปนตนมา ชวงแรกของการระบาดพบประปรายจนกระทงพบการระบาดใหญตงแตมนาคม-เดอนพฤษภาคม 2557 ซงกลาวไดวาจ านวนผปวยตงแตมนาคม-สงหาคม 2557 รวมแลวมากกวาผปวยสะสมยอนหลงในป พ.ศ. 2555 และ 2556 รวมกน โดยผปวยสวนใหญยงรายงานมาจากประเทศซาอดอาระเบยรอยละ 84.56 และ สหรฐอาหรบเอมเรตสรอยละ 8.54

รปท 2 จ านวนผปวยโรคตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามวนเรมปวยและประเทศทรายงานทวโลก มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557 (n=855) ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))

ขอมล ณ วนท 20 สงหาคม 2557 มเพยง 655 รายทมขอมลทสามารถระบเพศ และทงนเกอบประมาณสองในสามของผปวยเปนเพศชาย อตราสวนเพศชายตอเพศหญงเทากบ 1.8 : 1 และมคามธยฐานของอายเทากบ 48 ป ต าสด 1 ป และสงสด 94 ป โดยผปวยสวนใหญเปนเพศชายทมอายตงแต 40 ปขนไปรอยละ 44.5 เมอจ าแนกตามเพศพบวาเพศชายมคามธยฐานของอายเทากบ 50 ซงสงกวาคามธยฐานของอายของเพศหญงท 46 ป รปท 3 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามเพศ และกลมอาย มนาคม 2555 – 20 สงหาคม 2557



17

รปท 4 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จำาแนกตามเพศ กลมอาย และชวงระยะเวลาทรายงาน


ขอมล ณ วนท 22 พฤษภาคม 2557 รายงานผปวย 665 ราย ตงแตเรมมการระบาด สามารถแยกเปนผปวย

ปฐมภม (primary case) 354 ราย ซงหมายถง ผปวยทไมมประวตสมพนธหรอเชอมโยงกบผปวยรายอน ๆ ตามขอมล

ทปรากฎ สวนทเหลอ 311 ราย เปนผปวยทตยภม (secondary case) ซงผปวยกลมนมประวตสมผสกบผปวยรายอนๆ

อยางชดเจน (รปท 5) โดยจะสงเกตเหนวาสดสวนของผปวยปฐมภมและผปวยทตยภมยงอยในเกณฑเทาๆ กน ทงน

จำานวนผปวยทตยภมจะเปนตวบงบอกถงความสามารถในการแพรเชอของไวรส หากเราพบวาจำานวนผปวยทตยภม

เพมขน ทงนจากการศกษาวจย Reproductive number (R0) ซงหมายถง ความสามารถในการแพรเชอของผปวย

1 ราย ไปยงประชากรทไมมภมตานทานตอเชอนนๆ (susceptible host) ของ Poletto C. และคณะ พบวา R0 ของไวรส

MERS-CoV ยงนอยกวา 1 (0.50 95%CI 0.30-0.77)3 และผลการศกษาเปนไปในแนวเดยวกบ Breban R. และ

คณะ ทศกษาคา R0 ในคนปวย 77 ราย ไดเทากบ 0.69 (95% CI 0.50-0.92) ซงบงชวาโอกาสการแพรระบาดไปทวโลก

(pandemic) ยงเปนไปไดนอย และประเดนนเองทองคการอนามยโลกยงไมประกาศโรคตดเชอ MERS-CoV

เปน Public Health Emergency of International Concerns (PHEIC)


ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) แตเมอพจารณาแยกวเคราะหชวงเวลา โดยแบงเปนชวงแรก ตงแตเดอนมนาคม 2555 ถงวนท 31 มนาคม 2557 และ ชวงหลงตงแตวนท 1 เมษายน 2557 ถง 22 พฤษภาคม 2557 (รปท 4) พบวาการระบาดไดกระจายไปในกลมประชากรเพศหญงมากขนอยางชดเจน ทงนผปวยเพศหญงทเพมขนนสวนใหญเปนบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข รวมทงอาจมผปวยเพมขนในครอบครวและชมชนดวยเชนกน รปท 4 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามเพศ กลมอาย และชวงระยะเวลาทรายงาน ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) ขอมล ณ วนท 22 พฤษภาคม 2557 รายงานผปวย 665 ราย ตงแตเรมมการระบาด สามารถแยกเปนผปวยปฐมภม (primary case) 354 ราย ซงหมายถง ผปวยทไมมประวตสมพนธหรอเชอมโยงกบผปวยรายอน ๆ ตามขอมลทปรากฎ สวนทเหลอ 311 ราย เปนผปวยทตยภม (secondary case) ซงผปวยกลมนมประวตสมผสกบผปวยรายอนๆ อยางชดเจน (รปท 5) โดยจะสงเกตเหนวาสดสวนของผปวยปฐมภมและผปวยทตยภมยงอยในเกณฑเทาๆ กน ทงนจ านวนผปวยทตยภมจะเปนตวบงบอกถงความสามารถในการแพรเชอของไวรส หากเราพบวาจ านวนผปวยทตยภมเพมขน ทงนจากการศกษาวจย Reproductive number (R0) ซงหมายถง ความสามารถในการแพรเชอของผปวย 1 ราย ไปยงประชากรทไมมภมตานทานตอเชอนนๆ (susceptible host) ของ Poletto C. และคณะ พบวา R0 ของไวรส MERS-CoV ยงนอยกวา 1 (0.50 95%CI 0.30-0.77)3 และผลการศกษาเปนไปในแนวเดยวกบ Breban R. และคณะ ทศกษาคา R0 ในคนปวย 77 ราย ไดเทากบ 0.69 (95% CI 0.50-0.92) ซงบงชวาโอกาสการแพรระบาดไปทวโลก (pandemic) ยงเปนไปไดนอย และประเดนนเองทองคการอนามยโลกยงไมประกาศโรคตดเชอ MERS-CoV เปน Public Health Emergency of International Concerns (PHEIC) รปท 5 จ านวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามวนเรมปวยและชนดของผปวย มนาคม - 22 พฤษภาคม 2555 ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))



18


ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) แตเมอพจารณาแยกวเคราะหชวงเวลา โดยแบงเปนชวงแรก ตงแตเดอนมนาคม 2555 ถงวนท 31 มนาคม 2557 และ ชวงหลงตงแตวนท 1 เมษายน 2557 ถง 22 พฤษภาคม 2557 (รปท 4) พบวาการระบาดไดกระจายไปในกลมประชากรเพศหญงมากขนอยางชดเจน ทงนผปวยเพศหญงทเพมขนนสวนใหญเปนบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข รวมทงอาจมผปวยเพมขนในครอบครวและชมชนดวยเชนกน รปท 4 สดสวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามเพศ กลมอาย และชวงระยะเวลาทรายงาน ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)) ขอมล ณ วนท 22 พฤษภาคม 2557 รายงานผปวย 665 ราย ตงแตเรมมการระบาด สามารถแยกเปนผปวยปฐมภม (primary case) 354 ราย ซงหมายถง ผปวยทไมมประวตสมพนธหรอเชอมโยงกบผปวยรายอน ๆ ตามขอมลทปรากฎ สวนทเหลอ 311 ราย เปนผปวยทตยภม (secondary case) ซงผปวยกลมนมประวตสมผสกบผปวยรายอนๆ อยางชดเจน (รปท 5) โดยจะสงเกตเหนวาสดสวนของผปวยปฐมภมและผปวยทตยภมยงอยในเกณฑเทาๆ กน ทงนจ านวนผปวยทตยภมจะเปนตวบงบอกถงความสามารถในการแพรเชอของไวรส หากเราพบวาจ านวนผปวยทตยภมเพมขน ทงนจากการศกษาวจย Reproductive number (R0) ซงหมายถง ความสามารถในการแพรเชอของผปวย 1 ราย ไปยงประชากรทไมมภมตานทานตอเชอนนๆ (susceptible host) ของ Poletto C. และคณะ พบวา R0 ของไวรส MERS-CoV ยงนอยกวา 1 (0.50 95%CI 0.30-0.77)3 และผลการศกษาเปนไปในแนวเดยวกบ Breban R. และคณะ ทศกษาคา R0 ในคนปวย 77 ราย ไดเทากบ 0.69 (95% CI 0.50-0.92) ซงบงชวาโอกาสการแพรระบาดไปทวโลก (pandemic) ยงเปนไปไดนอย และประเดนนเองทองคการอนามยโลกยงไมประกาศโรคตดเชอ MERS-CoV เปน Public Health Emergency of International Concerns (PHEIC) รปท 5 จ านวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จ าแนกตามวนเรมปวยและชนดของผปวย มนาคม - 22 พฤษภาคม 2555 ทมา : ศนยควบคมปองกนโรคแหงสหภาพยโรป (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC))

รปท 5 จำานวนผปวยตดเชอ MERS-CoV จำาแนกตามวนเรมปวยและชนดของผปวย มนาคม - 22 พฤษภาคม 2555


ตารางท 2 เปนการเปรยบเทยบลกษณะตางๆ ของผปวยตดเชอ MERS-CoV ในสองชวงเวลา ชวงแรก 35 เดอน

ตงแตพบการระบาดในเดอนมนาคม 2555 จนถงวนท 31 มนาคม 2557 และชวงหลงคอตงแตวนท 1 เมษายน

ถง 22 พฤษภาคม 2557 พบวาชวงสองเดอนหลงมสดสวนของผทตดเชอไมแสดงอาการ (asymptomatic infection)

เพมขน และสงผลใหอตราปวยตายมแนวโนมลดลงเชนกน จากรอยละ 48 ในชวงแรกลดลงมาเหลอรอยละ 34 ในชวงหลง

สดสวนของผตดเชอทเปนบคลากรทางสาธารณสขไมคอยเปลยนแปลงมากนก รอยละ 16 ในชวงแรก และรอยละ 17

ในชวงหลง โดยพบวาบคลากรทางการแพทยทตดเชอมอายระหวาง 20-39 ป อายเฉลยของทงสองชวงเทากน คอ 39 ป

แตพบวาบคลากรทางการแพทยเพศชายตดเชอมากขนในชวงหลง



19

ตารางท 2 ลกษณะของผปวยยนยนการตดเชอ MERS-CoV ในชวงกอนและหลงวนท 1 เมษายน 2557

ก�รระบ�ดในกลมบคล�กรท�งก�รแพทย

ตงแตป พ.ศ. 2555 พบบคลากรทางการแพทยตดเชอ MERS-CoV 111 ราย และ 78 ราย (รอยละ 70.27)

ตดเชอระหวางเดอนเมษายน 2556 ถง พฤษภาคม 2557 ในจำานวนนเปนบคลากรในประเทศซาอดอาระเบย 70 ราย

(รอยละ 63.03) สหรฐอาหรบเอมเรตส 29 ราย (รอยละ 26.13) จอรแดน 8 ราย (รอยละ 7.21) สหรฐอเมรกา 2 ราย

(รอยละ 1.80) เลบานอน และฟลปปนส ประเทศละ 1 ราย อายเฉลยของบคลากรทางการแพทยทตดเชอมอาย

ทนอยกวาผปวยทวไป (คามธยฐานอายเทากบ 39 ป) อตราสวนเพศชายตอเพศหญงในกลมบคลากรนไมคอย

แตกตางกนมากนก โดย 93 รายทมขอมลทสามารถระบเพศพบวาเปนเพศชาย 51 ราย และเพศหญง 42 ราย

แตอยางไรกตามอตราสวนเพศชายตอหญงเทากบ 0.4 ในชวงกอน เมษายน 2557 และเพมขนเปน 1.9 ในชวง

สองเดอนหลง (เมษายน-พฤษภาคม 2557)




20

ก�รตดตอจ�กคนสคน (Human-to-human transmission)

ถงแมวาหลกฐานการตดตอจากคนสคนยงมจำากด แตทมหลกฐานการตดตอจากคนสคนไดในกรณทเปน

การสมผสทใกลชดกบผปวยมาก และการระบาดของบคลากรทางการแพทยทรกษาผปวย จากขอมลผปวย 77 ราย

พบวาคา Reproductive number (R0) เทากบ 0.69 (95% CI 0.50-0.92)4 ซงบงบอกถงการตดตอจากคนสคน

ยงเปนไปไดไมดนก เมอไปศกษาการตดตอในชมชน 26 เหตการณ โดยมผสมผส 280 คน พบวามคา Reproductive

number ตำาลงเหลอ 0.35 ซงดเหมอนวาการระบาดในชมชนยงไมดนก

การระบาดในโรงพยาบาล (Nosocomial transmission) เปนการตดเชอทพบขนมากโดยเฉพาะในฤดใบไมผล

ของป พ.ศ. 2557 ทงนพบการระบาดใหญในโรงพยาบาลเมอง Al-Ahsa ประเทศซาอดอาระเบยในป พ.ศ. 2556

โดยพบผปวยยนยน 23 ราย และนาจะเปน 11 ราย หนวยลางไตเปนจดเสยงตอการแพรเชอเนองจากผปวยตองอยใน

หนวยลางไตนาน แตอยางไรกตามการตดเชอมาจากหอผปวยวกฤตและหอผปวยสามญมากทสด

ไวรสสามารถพบไดในปสสาวะของคนปวยไดนานถง 13 วนหลงจากปวย พบในอจจาระและบรเวณรอยตอ

โพรงจมกกบชองปาก (nasopharynx) ไดนาน 16 วนหลงปวย นอกจากนยงตรวจพบในสารคดหลงจากหลอดลมและ

ปอดไดนานถง 20 วนหลงปวย แตอยางไรกตามในปจจบนยงไมมรายงานผปวยทตดเชอจากปสสาวะ แตการตดเชอ

ทางอจจาระมความเปนไปได โดยนาจะเปนสาเหตของการระบาดในโรงพยาบาลทประเทศฝรงเศส



21

2. ด�นระบ�ดวทย�ในสตว

วทวช วรยะรตน คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดลวรงรอง หนสวรรณ กรมปศสตว

สธดา มวงนอยเจรญ กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช

เมอมการระบาดของเชอ Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus หรอ MERS-CoV เกดขน

ในประเทศแถบตะวนออกกลาง โดยพบผปวยเสยชวตรายแรกในประเทศจอรแดน ในเดอน เมษายน พ.ศ. 2555

จากนนไดแพรระบาดไปในประเทศตางๆ อาท ซาอดอาระเบย กาตาร องกฤษ สหรฐอาหรบเอมเรตส ฝรงเศส ตนเซย

เยอรมน อตาล โอมาน คเวต มาเลเซย ฟลปปนส กรซ อยปต สหรฐอเมรกา เยเมน เนเธอรแลนด เลบานอน

และแอลจเรย ทำาใหพบผปวยเสยชวตจำานวนมากจากการตดเชอ ดงนนเพอทำาใหเขาใจถงวงจรการตดตอของโรค

หรอแหลงรงโรค (Reservoir) ในธรรมชาตมากยงขน เพอใชเปนขอมลในการดำาเนนการควบคมและปองกนโรคใหม

ประสทธภาพจงมการสำารวจหาเชอ MERS-CoV ในสตวชนดตางๆ ทงในสตวเลยง และ สตวปาในธรรมชาต ซงมกพบ

วาเปนแหลงกำาเนดของโรคอบตใหมจำานวนมากในอดต จากขอมลการวจยเชงสำารวจ ในระยะแรก นกวทยาศาสตร

และนกวทยาการระบาด ตางกมงเปาพสจนแหลงรงโรคในสตวกลมคางคาว เนองจากพบวาไวรสโคโรนาทเปนไวรส

กอโรคซารส (SARS, Severe Acute Respiratory Syndrome) ในอดต มคางคาวเปนแหลงรงโรคจากการสำารวจ

เชอ MERS-CoV ในคางคาว บรเวณพนทๆ ทพบโรคในมนษยมากและเปนแหลงทอยอาศยของคางคาวจำานวนมาก

ในประเทศซาอดอาระเบย สามารถพบสารพนธกรรมของเชอไวรส MERS-CoV ในตวอยางทเกบจากคางคาว 1 ตวอยาง

จากทงหมด 29 ตวอยาง หากแตกลบยงหาความเชอมโยงสมพนธกนระหวางการเกดโรคในผปวยและเชอโรคกบคางคาว

ยงไมได จากนนนกวทยาศาสตรจงขยายการสำารวจหาเชอ MERS-CoV ในสตวชนดอนๆ สบเนองจาก มประวตผปวย

รายหนง จากประเทศกาตาร ซงเปนเจาของฟารมอฐ และฟารมแพะ ทมสตวหลายตวทลมปวย มไขโดยไมทราบสาเหต

กอนทเขาเองจะปวย แตสามารถรอดชวตจากการตดเชอ MERS-CoV ได

ในเดอนตลาคม พ.ศ. 2556 ReuskenCB. และคณะไดรายงานผลการสำารวจทางซรมวทยาเพอหา

แอนตบอดจำาเพาะตอเชอ MERS-CoV ของสตวชนดตางๆ ไดแก วว แกะ แพะ และอฐหนอกเดยว หรออฐอาหรบ

(dromedary camels) อฐสองหนอก (Bactrian camel), อลปากา (alpaca) และลามะ (llama) ทเกบจาก

ประเทศโอมาน เนเธอรแลนด สเปน และชล พบวา ซรมจากอฐหนอกเดยว 50 ตวอยางจากประทศโอมาน ทเกบใน

เดอนมนาคม พ.ศ. 2556 จากหลายๆ ภมภาคของประเทศ พบแอนตบอดตอเชอ MERS-CoV ทกตวอยาง (100%)

และพบแอนตบอดระดบตำาๆ ใน 15 ตวอยาง (14%) ทเกบจากอฐ 2 ฝง จำานวน 150 ตว เปนอฐจากเกาะคานาร

(ประเทศสเปน) ซงเปนดนแดนทไมเคยมรายงานผปวยโรค MERS-CoV มากอน ขณะทผลการทดสอบซรมจาก

โค แพะ แกะ จำานวน 160 ตวอยาง จากสตวในประเทศเนเธอรแลนดและสเปน ไมพบแอนตบอดตอไวรส MERS-CoV

จากผลสำารวจอธบายไดวานาจะมไวรส MERS-CoV-like virus แพรกระจายอยในอฐของประเทศโอมาน และไวรสน

คงจะมลกษณะทแตกตางกนบางระหวางไวรสในตะวนออกกลางกบไวรสในสเปน นอกจากน ReuskenCB และคณะ

ยงไดรายงานผลการสำารวจเพมเตมจากประเทศจอรแดน ซงเปนททพบผปวยเสยชวตรายแรก โดยผลการตรวจตวอยาง

เลอดจากอฐหนอกเดยว 11 ตวอยาง แพะ 150 ตวอยาง แกะ 126 ตวอยาง และ วว 91 ตวอยาง ทเกบตวอยาง

ในชวงเดอนมถนายน-กนยายน พ.ศ. 2556 พบนวทราไลซงแอนตบอด (neutralizing antibody) ตอเชอ MERS-CoV

ในซรมอฐหนอกเดยว ทกตวอยาง แตไมพบนวทราไลซงแอนตบอดในตวอยางจาก วว แพะ และแกะ จากการศกษา



22

อนๆ ยงพบแอนตบอดจำาเพาะตอเชอ MERS-CoV ในอฐหนอกเดยว ในหลายๆประเทศ อาท ซาอดอาระเบย

สหรฐอาหรบเอมเรตส ไนจเรย และเอธโอเปย ซงในบางการศกษาเปนการนำาเอาซรมของสตวทเกบเอาไวระหวางป

พ.ศ. 2552-2554 มาทดสอบซงเปนชวงเวลากอนพบการระบาดในมนษย แตสามารถพบแอนตบอดจำาเพาะตอเชอ

MERS-CoV like virus ในอฐหนอกเดยวได จากการศกษาทางซรมวทยาเหลานบงบอกวา อฐหนอกเดยว สามารถ

ตดเชอโรค MERS-CoV ได และอาจมเชอ MERS-CoV หรอเชอไวรสทคลายคลงกนตดเชออยในกลมประชากรของ

อฐหนอกเดยว ในภมภาคดงกลาว กอนพบการระบาดในมนษย

ในเดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2556 กระทรวงสาธารณสขประเทศซาอดอาระเบย รายงานพบผปวยเพศชาย

อาย 43 ป ทตดเชอ MERS-CoV และมประวตสมผสอฐหนอกเดยว ในฟารมของตนเอง โดยพบวาอฐดงกลาว

ปวยมไข นำามกไหล จงไดทำาการเกบตวอยางจากอฐทปวย เพอตรวจหาสารพนธกรรมของเชอไวรส MERS-CoV

โดยทำาการตรวจทดสอบพรอมกบการตรวจทดสอบตวอยางจากผปวยไปดวย กปรากฏวาพบเชอ MERS-CoV ทงใน

ตวอยางสงตรวจจากผปวยและจากอฐ เหตการณครงน นบวาเปนครงแรกทสามารถตรวจพบ สารพนธกรรมของเชอไวรส

MERS-CoV จากอฐ ไดโดยตรง อกทงในเวลาตอมานกวทยาศาสตรของ Erasmus Medical Center ประเทศเนเธอรแลนด

ยงสามารถเพาะแยกเชอ MERS-CoV จากตวอยางปายเชอชองจมกของอฐน และพบวาเชอไวรสทแยกไดนน สามารถตดเชอ

และเพมจำานวนไดในเซลลเพาะเลยงของมนษย (human cell line) ในหองทดลองได และยงสามารถตรวจพบ

สารพนธกรรมของเชอไวรส MERS-CoV จากตวอยางอากาศ ทเกบจากฟารมอฐแหลงน ซงบงบอกถงโอกาส

ในการกระจายตวของเชอในสงแวดลอม โดยเฉพาะบรเวณทมคนหรอสตวทตดเชออาศยอยอกดวย

จากนนมรายงานเพมเตมเปนการตรวจพบเชอ MERS-CoV ในอฐจากประเทศกาตาร โดยในการตรวจตวอยาง

จากอฐจำานวน 14 ตวอยาง จากฟารมอฐทมผปวย MERS-CoV 2 ราย ไดใหประวตขอมลวาเคยสมผส กบอฐจากฟารม

ดงกลาว ผลการตรวจปรากฎวา พบสารพนธกรรมของเชอไวรส MERS-CoV จากตวอยางปายเชอชองจมก

(nasal swab) ของอฐจำานวน 3 ตว ใน 14 ตว จากผลของการศกษาน และการศกษาอนๆ ทสามารถตรวจพบเชอ

MERS-CoV ในอฐสรปไดวา ไวรส MERS-CoV สามารถเจรญแบงตวไดในอฐ ทำาใหอฐตดเชอไดอยางแนนอน

ในเดอนเมษายน พ.ศ. 2557 พบผปวยตดเชอ MERS-CoV เปนชายชาวมาเลเซย วย 54 ป ทมประวตเดนทางไปแสวงบญ

ทประเทศซาอดอาระเบย ระหวางนนไดไปเทยวฟารมอฐ และไดดมนำานมอฐอกดวย ผปวยเรมแสดงอาการปวย 4 วน

หลงดมนำานมอฐ และเสยชวตในเวลาตอมา

จากนนจงมการรายงานการศกษาผลการสำารวจหาเชอไวรส MERS-CoV จากอฐหนอกเดยวในประเทศกาตาร

ทสามารถพบสารพนธกรรมของเชอไวรส MERS-CoV ในนำานมดบของอฐหนอกเดยวได พรอมกบการพบสารพนธกรรม

ของเชอ จากตวอยางการปายเชอจากชองจมก และทวารหนก ของอฐตวเดยวกน จงเปนไปไดวาอฐทตดเชอสามารถ

แพรเชอไวรส MERS-CoV ผานทางนำามก อจจาระ และนำานมได โดยไวรส MERS-CoV สามารถคงสภาพการตดเชอ

อยในนำานมดบไดนานอยางนอยถง 72 ชวโมง แตหากนำานำานมดบทปนเปอนเชอไปผานกระบวนการพาสเจอรไรซ

(pasteurization) ทอณหภม 63 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 นาท พบวาสามารถฆาเชอไวรส MERS-CoV

ในนำานมไดสมบรณ ดงนนการตมนำานมอฐใหเดอดกอนการบรโภคนาจะเปนวธทสะดวกเพอใชในการปองกนความเสยง

ในการตดเชอไวรส MERS-CoV ผานทางการบรโภคนำานมอฐได



23

จากขอมลการศกษาตางๆ ทมจำานวนมากขน ทำาใหเชอกนวา อฐหนอกเดยวนาจะเปนแหลงรงโรค แหลงหนง

ในการแพรเชอโรค MERS-CoV มาสมนษย เนองจากผปวยรายใหมเกดขนอยตลอดเวลาและยงหาแหลงรงโรค

แหลงอนๆ ทมการแพรโรคในธรรมชาต ยงไมพบ ยกเวนในบางรายทตดจากผปวย ประกอบกบ อฐหนอกเดยวซงเปน

สตวทนยมเลยงและมจำานวนมากในตะวนออกกลาง โดยประชาชนในทองถน มกเลยงอฐไวเพอแขง เพอบรโภคเนอ

และเพอผลตนำานม ดงนน ประชาชนในพนทระบาด จงมโอกาสเสยงสง จากหลายๆทางทจะสมผสกบอฐทตดเชอไวรส

ซงอาจเปนทางทจะทำาใหมการตดโรคจากอฐมาสมนษยกเปนได แตอยางไรกตาม ยงมขอสงสยและคำาถามในการเปน

แหลงแพรเชอโรค MERS-CoV ของอฐ บางประการทยงไมมขอสรป อาท จากผลการตรวจหาแอนตบอดจำาเพาะตอเชอ

MERS-CoV ในอฐทนำาเขามาจากประเทศทยงไมเคยมรายงานการพบผปวย MERS-CoV มากอน เชน ซดาน และ

เอธโอเปย กสามารถพบแอนตบอดจำาเพาะตอเชอ MERS-CoV ในอฐจำานวนมากได และสามารถพบสารพนธกรรมของ

เชอ MERS-CoV จากตวอยางการปายเชอจากชองจมก ของอฐจากแหลงดงกลาวอกดวย แสดงถงการมเชอ MERS-CoV

อยในประชากรอฐของประเทศดงกลาว แตเหตใดจงไมเคยพบการรายงานผปวยมากอน เปนตน ดงนนการระบาดของ

เชอไวรส MERS-CoV อยางรนแรงน อาจมปจจยหรอแหลงรงโรคอนๆ ทยง ไมทราบแนชด จงจำาเปนตองคนหา และ

พสจน เพอทจะไดขอมลทชดเจน ถกตอง สามารถนำาไปใชในกระบวนการควบคมและปองกนการระบาดของเชอไวรส

MERS-CoV ไดอยางมประสทธภาพในทสด



24

องคคว�มรเรองโรค

ศาสตราจารยนายแพทยยง ภวรวรรณ

คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

1. ด�นไวรสวทย� และเชอส�เหต

ในราวกลางป พ.ศ. 2555 มการแยกเชอ corona virus ชนดใหมไดจากผปวยเมองเจดดาห ประเทศซาอดอาระเบย

จากผปวยปอดบวมและไตวาย และไดมการถอดรหสพนธกรรมทงตว ซงท Erasmus Medical Center (EMC)

จงเรยกวา human corona virus (HCoV) EMC ลกษณะจโนมไวรสจดเขากลม beta corona virus กลม C โดยม

ความคลายคลงกบ corona virus ทพบในคางคาว ตอมาพบวาไวรสนพบในอฐโหนกเดยว (Dromedary) ทอยในพนท

แถบตะวนออกกลาง และมการแพรระบาดมาสคน และยงพบวาไวรสสามารถแพรจากคนสคน ตอมากลมศกษา corona

virus; International Committee on Taxonomy of Viruses (http://ictvonline.org/index.asp?bhep=1)

ไดตงชอไวรสนเปน Middle East respiratory syndrome corona virus (MERS-CoV)

ไวรสโคโรนาจดอยในวงศ (Family) Coronaviridae สกล (genus) Coronaviruses มขนาดจโนมประมาณ

27-32 กโลเบส ไวรสโคโรนาเปนไวรสทมชนของไขมน (envelope) หมสารพนธกรรมตอจากนวคลโอแคพซด

(nucleocapsid) อกชนหนง เรยกไวรสทมลกษณะแบบนวา enveloped viruses อนภาคไวรสมรปรางทหลากหลาย

(pleiomorphism) แตสวนใหญจะมลกษณะเปนทรงกลม ลกษณะเดนของไวรสชนดนกคอเยอหมมลกษณะเปน spike

ยนออกไปรอบอนภาคมองดคลายมงกฎหรอดวงอาทตยทรงกลด (เปนทมาของชอ family และ genus โดยคำาวา

corona เปนภาษาลาตน หมายถง crown หรอ halo ทแปลวา มงกฎ หรอ ดวงอาทตยทรงกลด ตามลำาดบ) มขนาด

120-160 นาโนเมตร บรเวณชนไขมนของไวรสโคโรนา ประกอบดวยโปรตนโครงสรางทสำาคญ 3 ชนด คอ

1. Membrane (M) glycoprotein เปนสวนของไกลโคโปรตนทไดมาจาก golgi apparatus มหนาทดงน

ชกนำาใหมการประกอบตว (assembly) เปนอนภาคไวรส ภายหลงจากมการสรางสวนประกอบตางๆ ของอนภาคไวรส

ภายในเซลล และยงทำาหนาทรวมกบ Envelope protein ในการ budding ออกจากเซลล นอกจากนยงทำาหนาทชกนำา

ใหเซลลในรางกายสราง interferon-alpha ซงเปนสารโปรตนทยบยงการเพมจำานวนไวรสภายในเซลล

2. Envelope (E) protein เปนโปรตนทำาหนาทรวมกบ Membrane glycoprotein ในการ budding

ออกจากเซลล

3. Spike (S) glycoprotein เปนไกลโคโปรตนทมลกษณะการมวนพบตวเปน spike ยนออกไปรอบนอก

อนภาค ตามทไดกลาวขางตน โดยมหนาท เกาะตด (attachment) อยางจำาเพาะกบตวรบ (receptor) บนผวโฮสตเซลล

ชกนำาใหเกดการหลอมรวม (fusion) ระหวางชนไขมน (envelope) ของไวรสกบเยอหมเซลล (plasma membrane)

ของโฮสตเซลลและชกนำาใหเซลลทตดเชอเกดการหลอมตวเขาดวยกน (cell-cell fusion) รวมทงเปนสวนทกระตนให

รางกายสรางneutralizing antibody



25

สวนโปรตนอกตวทมความสำาคญคอ Hemagglutinin-esterase glycoprotein (HE protein) เปนไกลโคโปรตน

ทมเฉพาะในไวรสโคโรนาบางชนดเทานน มการสนนษฐานวาเปนตวชวยในการ budding ของอนภาคไวรสออกจาก

เซลล สวน nucleocapsid (N) protein เปนโปรตนทเปนแหลงรวมสารพนธกรรมของไวรส โดยอยถดจากเยอหมเขามา

สาเหตทเรยกวา nucleocapsid นนเนองจากประกอบดวยจโนมของไวรสกบโปรตน สำาหรบโปรตนในสวนของ

nucleocapsid มชอวา nucleocapsid (N) phosphoprotein ทำาหนาทชวยใหจโนมของไวรสมความเสถยรและ

มสวนชวยในการประกอบเปนอนภาคไวรส นอกจากนนยงพบวาเปนสวนสำาคญในการกระตนรางกายใหเกด

การตอบสนองทางภมคมกนชนดเซลล (cell-mediated immunity) ตอไวรสจโนมของไวรสโคโรนา เปนอารเอนเอ

สายเดยว และเปนเสนตรง (Single-stranded RNA) มขนาดของจโนมประมาณ 27-32 กโลเบส จดเปนจโนมทม

ขนาดยาวทสดเมอเทยบกบไวรสทมจโนมเปนอารเอนเอ (RNA) นอกจากน RNA ของไวรสชนดนจะเปนชนดสายบวก

(positive sense) ซงสามารถทำาหนาทเปน messenger RNA และแปลรหสเปนโปรตนได โดยประกอบดวยสวนท

เปน untranslated region (UTR) อยทปลาย 5’ และ 3’ เปนบรเวณนอกสวนการแปลรหสโปรตน (translation)

ในสวนทเปน open reading frame (ORF) ของไวรสโคโรนาจะเปนชวงอนรกษนยม (conserved) จงนยมออกแบบ

ไพรเมอรในชวงยนบรเวณนเพอใหสามารถตรวจสอบ HCoV (Human coronaviruses) ไดทกสายพนธ สวนบรเวณ

ยน spike (S gene) จะเปนชวงทมความหลากหลายของ HCoV จงใชยนบรเวณนในการจดจำาแนกความแตกตางของ

HCoV แตละสายพนธปจจบนนไดจดจำาแนก HCoV ออกเปนกลมยอยได 2 กลมยอยตามลกษณะทางแอนตเจน คอ

กลมท 1 แอลฟา (a) โคโรนาไวรส และกลมท 2 บตา (ß) โคโรนาไวรส ซง human coronavirus NL63 และ 229E

จดอยในกลมแอลฟาโคโรนาไวรส สวน HCoV OC43, HKU1,SARS และ MERS-CoV จดอยในกลมบตาโคโรนาไวรส

โดยลกษณะการเรยงตวของโปรตนตางๆ จะแตกตางกนไป โปรตน HE จะพบในกลมบตา (ß) โคโรนาไวรสบางสายพนธ

ยกเวนใน SARS-CoV และ MERS-CoV

MERS-CoV receptor นนมโครงสรางแตกตางจาก human coronavirus receptor อนๆ โดยท MERS-CoV

สามารถ infect and replicate ใน non-ciliated epithelial cell หรอ Clara cell และ alveolar cell type 2

(Human monocyte-derived macrophage or MDMS) ในปอด โดยเขาสเซลลเปาหมายผาน cell receptor

ชอ dipeptidyl peptidase 4 (DDP4, CD26) ทแสดงออกบรเวณ surface protein ดวยการใช spike protein ของเชอ

เขาจบ MERS-CoV

สามารถกระตนให cytokines และ chemokines บางชนดหลงออกมาในระดบสงกอใหเกด disease

pathogenesis ทรนแรง ซง cytokines ทเกยวของ ไดแก TNF-a, IL-6, IL-8, IL-12, IFN-Y และ

chemokines ทเกยวของ ไดแก IP-10/CXCL-10, MCP-1/CCL-2, MIP-a/CCL-3, RANTES/CCL-5

รวมถงกระตน MHC class 1 ได

MERS-CoV ไมสามารถกระตนการหลง antiviral cytokines ชนด IFN-a และ IFN-ß จากเซลลภมคมกนได

จงทำาใหไวรสยงคงอยใน host

encoded protein ทสามารถยบยง sensing of viral RNA ในรางกายมการตดเชอไวรส



26

2. ก�รแพรตดตอ

ตงแตชวงกลางเดอนมนาคม 2557 พบจำานวนผปวยเพมสงขน โดยบางรายไมมรายงานการยนยนทางหอง

ปฏบตการ และในบางรายมประวตสมผสกบสตว แมวาขางตน อฐจะเปนแหลงสงสยหลกทนำามาสการตดเชอในมนษย

แตยงไมทราบถงเสนทางการตดตอวาเกดจากการสมผสทางตรงหรอทางออมอยางไร ทงนยงคงมการตรวจสอบ

เพอระบหาแหลงทนำามาของการตดเชอ ทงนชองทางการตดตอคาดวาสามารถตดตอไดทาง 3 ทาง ไดแก

1. การสมผสใกลชดกบผปวยโดยตรง

2. ผานทางละอองฝอยจากการทผปวยไอหรอจาม

3. มอทสมผสของใชของผปวย และนำามาสมผสโดยตรงกบจมก ปาก หรอตา

3. ระยะฟกตว

ระยะฟกตวเฉลย 2-14 วน

4. อ�ก�รของโรค

ผทปวยดวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา มกจะมอาการไข ไอ หายใจหอบ และหายใจลำาบาก เมอตรวจรางกาย

มกมอาการแสดงของโรคปอดอกเสบ นอกจากน ในผปวยอกจำานวนมาก จะมอาการในระบบทางเดนอาหาร ไดแก

ทองรวง รวมดวย ผปวยทมอาการรนแรงอาจมภาวะหายใจลมเหลว ซงจำาเปนตองใชเครองชวยหายใจประกอบกบ

การดแลดานอนๆ ผปวยบางราย มภาวะอวยวะลมเหลวโดยเฉพาะไตวาย หรอมภาวะชอคจากการตดเชอ ประมาณ

รอยละ 27 ของผปวยดวยโรคตดเชอไวรสโคโรนาจะเสยชวต สำาหรบผทมโรคประจำาตว ผทมภาวะภมคมกนออนแอ

ผสงอาย และผทมโรคเรอรง เชน เบาหวาน มะเรงและโรคปอดเรอรง อาการปวยจะรนแรง

5. ก�รรกษ�

ปจจบน ยงไมมวคซนปองกน หรอยารกษาเฉพาะโรคหรอกลมอาการ ดงนน การรกษาในปจจบนเปนการ

รกษาแบบประคบประคอง และการรกษาตามอาการของผปวย



27

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



28

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



29

แนวท�งก�รสอบสวนโรคและตดต�มผสมผส

โรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

(Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus: MERS-CoV) ในประเทศไทย

บทท 3



30



31

แนวท�งก�รสอบสวนโรค

และตดต�มผสมผสโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

(Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus: MERS-CoV) ในประเทศไทย

โดย สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

ภายหลงจากทมรายงานในเดอนกนยายน 2555 เกยวกบการตรวจพบโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม

2012 ในผปวยชาวซาอดอาระเบยซงไดรบการยนยนจากผลทางหองปฏบตการประเทศเนเธอรแลนด หลงจากนนม

รายงานการพบผปวยมาอกเปนระยะจากหลายประเทศ แตพบไมมากนก จนกระทงเดอนเมษายน-กนยายน 2556

มการระบาดในโรงพยาบาลหลายแหงในประเทศซาอดอาระเบยรวมทงมการระบาดในชมชนประปรายปจจบนมรายงาน

การตดเชอจากคนสคนในหลายกลม ทงระหวางผปวยดวยกน ผปวยกบบคลากรทางการแพทย สมาชกในครอบครว

เดยวกน และระหวางเพอนรวมงาน แตยงไมมการแพรกระจายเปนวงกวางในชมชน โดยมขอมลเบองตนวาประมาณ

รอยละ 18 ของผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 เปนบคลากรทางการแพทย ถงแมวาผปวยกลมน

สวนใหญเปนผทไมมอาการหรอมอาการเพยงเลกนอย แตกพบวาบางรายมอาการรนแรง หรอเสยชวต ซงโรคตดเชอ

ไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 น ยงไมมวคซนและการรกษาทจำาเพาะ

แตเปนการรกษาแบบประคบประคองเทานน สำาหรบประเทศไทยยงไมพบการแพรระบาดของโรคน แตม

ผแสวงบญชาวไทยทเดนทางไปประกอบพธฮจญ และพธอมเราะหทประเทศซาอดอาระเบย จำานวนประมาณกวา

10,000 คน โดยรอยละ 80 เปนคนไทยใน 14 จงหวดของภาคใต โดยสวนใหญมาจาก 5 จงหวด คอ นราธวาส ปตตาน

ยะลา สงขลา และสตล ประเทศไทยจงมความเสยงตอการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

สำาหรบการเฝาระวงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 เนนการเฝาระวงในผปวยปอดบวมทมประวต

เดนทางมาจากพนทเสยง ปอดบวมในบคลากรทางการแพทย และผปวยปอดบวมเปนกลมกอน หากพบผปวยปอดบวม

ทอยในกลมเหลาน ตองมการตรวจหาเชอไวรสโคโรนาไมวาจะพบเชอสาเหตอนๆ แลวหรอไมเนองจากขอมลผปวยใน

ตางประเทศพบวา มสวนหนงทมการตดเชอรวมกน (co-infection) กบเชอชนดอน ทงไวรสและแบคทเรย นอกจาก

นยงมอก 2 กลมทเพมขนมา ไดแก การปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจสวนลางทมอาการรนแรง โดยมเงอนไขวา

เปนผปวยทตองใสทอชวยหายใจ หรอม ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome) ถงแมวาอาจไมมประวต

เสยงกตาม ทงนเนองจากผปวยบางรายอาจไมใหขอมลประวตเสยง ทำาใหแพทยผรกษาไมไดนกถงโรคเหลาน และ

ไมไดสงตรวจหาเชอเพมเตม อยางไรกตาม ในกลมนจะจำากดเฉพาะผทยงไมทราบเชอสาเหตเพอลดภาระคาใชจายใน

การสงตรวจ และกลมสดทายคอ ผทเกดอาการของระบบทางเดนหายใจภายหลงจากคลกคลใกลชดกบผปวยเขาขาย

หรอยนยนโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ในชวง 14 วนกอนปวย โดยทอาการเหลานอาจเปนอาการ

ของระบบทางเดนหายใจสวนบน (เชน ไอ เจบคอ มนำามก) หรอทางเดนหายใจสวนลาง (เชน ไข ไอ หอบเหนอย

หายใจลำาบาก เปนตน) กได ซงกลมสดทายนกำาหนดตามนยามการเฝาระวงและสอบสวนขององคการอนามยโลก

ดงนน ความรวมมอของเจาหนาทดานการแพทยและสาธารณสข ในการเฝาระวง สอบสวนผปวยทสงสย

ตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 น จะชวยใหสามารถตรวจพบการเขามาของเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ไดอยางทนทวงท และจำากดวงการแพรระบาด (containment) ไดอยางมประสทธภาพยงขน



32

วตถประสงคของก�รเฝ�ระวง

1. เพอตรวจจบการระบาดและสอบสวนโรคในผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ในประเทศไทย

2. เพอตดตามสถานการณและลกษณะทางระบาดวทยาโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

3. เพอตดตามการเปลยนแปลงความรนแรงของเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

นย�มผปวยทตองดำ�เนนก�รสอบสวนโรค (Patients to be investigated):

1. ผปวยตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนบน เชน ไข ไอ นำามก เจบคอ ทมอณหภมกายมากกวาหรอเทากบ

38 องศาเซลเซยส หรอมอาการหอบเหนอย และมประวตเดนทางมาจากภมภาคตะวนออกกลางในชวง 14 วนกอนเรมปวย

2. ผปวยปอดบวมทมประวตเสยง หมายถง ผปวยปอดบวมทมประวตอยางใดอยางหนงดงตอไปนในชวง

เวลา 14 วนกอนวนเรมปวย ไดแก

อาศยหรอเดนทางหรอเปนผสมผสของผทเดนทางจากประเทศแถบภมภาคตะวนออกกลาง

เปนบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบตการทตรวจตวอยางจากระบบ

ทางเดนหายใจ

ผสมผสใกลชด “ผปวยเขาขาย” หรอ “ผปวยยนยน” โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ผปวยปอดบวมทเกดเปนกลมกอนในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยงทางระบาดวทยา

ในผปวยทง 4 กลมนถาตรวจพบเชอสาเหตอนๆ แลว แตไมตอบสนองตอการรกษาเชอดงกลาวกตองสง

ตรวจหาเชอไวรสโคโรนา

3. ผปวยปอดบวมรนแรง หรอ ภาวะระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน ARDS (Acute Respiratory

Distress Syndrome) ทไมทราบเชอสาเหต (ปอดบวมรนแรง หมายถง ผปวยปอดบวมทตองใสเครองชวยหายใจ)

ถงแมไมมประวตเสยงกตาม

นย�มผสมผสใกลชด

1. ผทใหการดแลรกษาผปวย (ไมวาเปนญาต เพอน หรอบคลากรทางการแพทย)

2. ผทอยในบรเวณเดยวกบผปวยในขณะทมอาการ (ทงผทอาศยอยดวยกนและผทมาเยยม)

3. ในกรณทผปวยเดนทางโดยเครองบนในขณะทกำาลงมอาการ

a. ผโดยสารทนงใกลกบผปวยในระยะ 2 แถวหนาและหลง

b. เจาหนาททกรายในเครองบน/ยานพาหนะทผปวยโดยสาร

c. ผรวม group tour เดยวกบผปวย



33

ก�รจำ�แนกผปวย

1. ผปวยเขาขาย (Probable case) แบงออกเปน 3 กรณ:

กรณท 1 ผปวยปอดบวม หรอ ภาวะระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน (Acute Respiratory Distress

Syndrome: ARDS) ซงมประวตอาศยอยหรอเดนทางไปประเทศแถบตะวนออกกลางทมรายงานการระบาดโรค

MERS-CoV ในชวง 14 วนกอนวนเรมปวย รวมกบมผลการตรวจทไมสามารถสรปผลได (inconclusive tests) เชน

การตรวจ Polymerase chain reaction : PCR ใหผลบวกเพยงชดเดยว

กรณท 2 ผปวยปอดบวม หรอ ภาวะระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน (Acute Respiratory Distress

Syndrome: ARDS) ซงมประวตสมผสใกลชดกบผปวยยนยน MERS-CoV รวมกบ ไมมผลการตรวจทางหองปฏบตการ

หรอ ผลการตรวจหาไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ใหผลลบจากการตรวจเพยง 1 ครง จากตวอยางทไมเหมาะสม

หรอดอยคณภาพ1

กรณท 3 ผปวยทมอาการของการตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน (ไมวาจะเปนอาการของระบบทางเดน

หายใจสวนบนหรอสวนลาง) ซงมประวตสมผสใกลชดกบผปวยยนยน MERS-CoV รวมกบ มผลการตรวจทไมสามารถ

สรปผลได2 เชน ตรวจ PCR ใหผลบวกเพยงชดเดยว

2. ผปวยยนยน (Confirmed case) หมายถง ผปวยทมผลการตรวจทางหองปฏบตการยนยนวา

พบสารพนธกรรมเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (MERS-CoV) โดยการตรวจดวยวธ PCR ดวย จโนมจำาเพาะ

(specific genomic target) อยางนอย 2 ชด หรอ single PCR รวมกบการ sequencing

3. ผปวยทอยระหวางการสอบสวนโรค (Case under investigation) หมายถง ผปวยทยงตองหาขอมล

เพมเตม ทงทางคลนก และ/หรอ ประวตการสมผสปจจยเสยงในพนท และ/หรอ ผลตรวจทางหองปฏบตการ กอนท

จะสามารถสรปจำาแนกประเภทผปวยไดชดเจน

4. ผปวยคดออก (Excluded) หมายถง ผปวยทขอมลจากการสอบสวนโรคพบวา ไมเขานยามผปวยประเภท

ตางๆ ขางตน หรอการตรวจทางหองปฏบตการไมพบหลกฐานการตดเชอ



34

หมายเหต 1ตวอยางทไมเหมาะสมหรอดอยคณภาพ ไดแก กรณทมเพยงตวอยางทไดจากทางเดนหายใจสวนตน

(เชน nasopharyngeal swab) โดยทไมไดเกบตวอยางจากทางเดนหายใจสวนลางมาตรวจดวย หรอ ตวอยางท

คณภาพตำาเนองจากใชวธการทไมเหมาะสมในขณะทขนสง หรอ ตวอยางทเกบหางจากวนเรมปวยมากเกนไป

จนไมสามารถแปลผลไดเมอตรวจไมพบเชอ (ควรเกบตวอยางเรวทสดภายใน 1-3 วนเมอผปวยเรมปรากฏอาการของโรค

หรออยางชาภายใน 3-9 วน)

2 ผลการตรวจทไมสามารถสรปผลได (Inconclusive tests) หมายถง:

ผลการตรวจคดกรองโดยวธ PCR ใหผลบวก (หมายถง ตรวจเชอ MERS-CoV ดวย probe เพยงชดเดยว)

โดยไมมการตรวจยนยนโดยวธ PCR อกครงดวย probe ชดท 2 หรอ ไดตรวจ PCR ดวย probe

ชดท 2 แลวใหผลลบตอ MERS-CoV

ผลการตรวจซรมใหผลบวก (A serological assay considered positive) โดยไมไดมผลการตรวจ

โดยวธ PCR รวมดวย

ก�รสอบสวนโรค

1. การสอบสวนโรคสำาหรบผทเขานยามผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค

1.1 สมภาษณผปวย ญาต และทบทวนเวชระเบยนผปวย รวมทงขอถายรปฟลมเอกซเรยปอด (ถาม)

1.1.1 การแจงขอมลผปวยใชแบบฟอรม SARI_AI 1 แบบรายงานผปวยตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน

หรอสงสยเปนไขหวดนกหรอไวรสโคโรนา สายพนธใหม (ไขหวดนก ไขหวดใหญ ไวรสโคโรนา

ปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตไมทราบสาเหต)

1.1.2 การสอบสวนโรคใชแบบฟอรม SARI_AI 2 แบบสอบสวนโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจ

เฉยบพลนรนแรงสงสยไขหวดใหญ/ไขหวดนก/ปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตไมทราบสาเหต

ทงนในสวนของขอมลประวตสมผสในกรณของผทเดนทางมาจากภมภาคตะวนออกกลาง ขอใหเพม

การซกประวตการไปเทยวฟารมอฐ และการสมผสหรอดมนมอฐในระหวางทอยในตะวนออกกลางดวย

ในกรณของผทไมมประวตเดนทางมาจากตะวนออกกลาง เพมการซกประวตการไปโรงพยาบาล

(หรอทำางานทเกยวของกบโรงพยาบาลหรอคลนกทเกยวของกบผปวยโรคระบบทางเดนหายใจ)

ในชวง 14 วนกอนปวย

สวนประวตสมผสอนๆ เชน การคลกคลใกลชดผปวยรายอนๆ ใหบรรยายอยางละเอยด ตามวธ

การสอบสวนโรคทวไป (ไดแก ลกษณะของการมกจกรรมรวมกบผปวย ระยะเวลาของการม

กจกรรมรวมกนในแตละครง ความถของการพบ/ทำากจกรรม ในชวง 14 วนกอนปวย) สงแบบ

สอบสวนโรคเบองตน (รวมทงภาพฟลมเอกซเรยปอด) ไปยงสำานกงานปองกนควบคมโรค และ

สำานกระบาดวทยาทางโทรสาร 0 2591 8579 หรอ Email: [email protected] ภายใน

48 ชวโมง หลงไดรบแจง



35

1.2 การเกบตวอยางสงตรวจ

1.2.1 ในกรณของผปวยทมอาการทางระบบทางเดนหายใจสวนบน (Upper Respiratory tract Infection:

URI) เกบ Nasopharyngeal swab รวมกบ Throat swab ใสใน viral transport media (VTM)

สเหลอง โดยรวมไวในหลอดเดยวกน สงตรวจ MERS-CoV, Influenza A, Influenza B

1.2.2 ในกรณของผปวยทมอาการทางระบบทางเดนหายใจสวนลาง (เชน pneumonia, ARDS)

ผปวยทไมไดใสทอชวยหายใจ

ก. เกบ Nasopharyngeal swab รวมกบ Throat swab ใสใน VTM สเหลองโดยรวมไวใน

หลอดเดยวกน และ

ข. เกบเสมหะ ใสในกระปกปลอดเชอ (Sterile)

ทงขอ ก. และ ข. แชเยนและสงตรวจ MERS-CoV, Influenza A, Influenza B ภายใน 48 ชวโมง ทงนให

พยายามเกบใหไดเสมหะดวย เนองจากเปนตวอยางจากทางเดนหายใจสวนลาง ซงอาจทำาใหมโอกาสพบเชอเพมขน

ผปวยทใสทอชวยหายใจ เกบ tracheal suction ใสใน VTM สเหลอง 1 หลอด เพอตรวจหา

ไวรสทางเดนหายใจ และใสในหลอด Sterile 1 หลอด เพอสงตรวจแบคทเรยในกรณทไมพบ

เชอไวรส โดยสงตรวจตามลำาดบขนดงน

- นำาตวอยางจาก VTM สเหลอง สงตรวจ MERS, Influenza A, Influenza B

- หากใหผลลบ ใชตวอยางจากหลอด Sterile สงตรวจแบคทเรยทางเดนหายใจโดยวธ PCR

- เกบ Serum ครงท 1

- ในกรณทผลการตรวจจากตวอยาง Tracheal suction ใหผลลบเกบ Serum ครงท 2

1.2.3 ในกรณทผปวยเสยชวต ใหเกบตวอยางและสงตรวจตามขอ 1.2.2 หากยงไมพบเชอสาเหต ใชตวอยาง

จาก VTM สเหลอง ทเหลอ สงตรวจไวรสทางเดนหายใจ 16 ชนด (RV16)

หมายเหต ในรายทสงสยมากวาอาจเปน MERS-CoV ใหเกบตวอยางสงตรวจซำาเมอผลการตรวจครงแรกใหผลลบ

โดยเฉพาะควรเกบตวอยางจากทางเดนหายใจสวนลางในกรณทผปวยมอาการปอดบวม

2. การสอบสวนโรคในผปวยยนยนหรอเขาขาย MERS-CoV

2.1 สงตรวจทางหองปฏบตการเพมเตมใหครบทกตว เหมอนกบแนวทางการสงตรวจในผทเสยชวต เพอศกษา

การตดเชอรวม

2.2 การตดตามผสมผส เพอคนหาผปวยเพมเตม : ตดตามผสมผสใกลชดนาน 14 วน ดวยแบบฟอรมการตดตาม

ผสมผสใกลชดของผปวยทสงสย MERS-CoV

เครองบนและยานพาหนะอนๆ (ในกรณทผปวยมอาการกอนหรอระหวางเดนทาง)

- ตดตามผโดยสารทนงใกลกบผปวยในระยะ 2 แถวหนาและหลง และเจาหนาททกรายในเครองบน/

ยานพาหนะทผปวยโดยสาร (รวมทงผรวม group tour เดยวกบผปวย)

- กรณของเครองบนระหวางประเทศ : ใชทมดานควบคมโรค

- กรณของยานพาหนะทอยในประเทศ : ใชทมสำานกระบาดวทยา (ทมพเศษสำาหรบ MERS) และ

สำานกโรคตดตอทวไป



36

ครอบครว และผสมผสใกลชดในชมชน หรอททำางาน : ใชทมสำานกระบาดวทยาทออกสอบสวนโรคในพนท

รวมกบทมสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1-12 และสำานกงานสาธารณสขจงหวด

โรงพยาบาล : ใชทมสำานกระบาดวทยาทออกสอบสวนโรคในพนท รวมกบทมสำานกงานปองกนควบคมโรค

ท 1-12 และสำานกงานสาธารณสขจงหวด

3. การสอบสวนและควบคมโรคใน “ผสมผสใกลชด” ของผปวยยนยนหรอเขาขาย MERS-CoV

3.1 การเกบตวอยางสงตรวจ

3.1.1 ในรายทมอาการ ดำาเนนการเหมอนกรณผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค และเกบขอมลโดยใชแบบ

ฟอรม SARI_AI1, SARI_AI2 รวมกบสมภาษณเพมเตม

3.1.2 ในรายทไมมอาการทำา Nasopharyngeal รวมกบ Throat swab ใสใน VTM สเหลองโดยรวมไวใน

หลอดเดยวกน สงตรวจ MERS-CoV

3.1.3 หากตวอยางจากระบบทางเดนหายใจใหผลลบ เกบตวอยาง Acute และ Convalescent serum

หางกน 14-21 วน สงตรวจทกรมวทยาศาสตรการแพทย

3.2 การควบคมโรค

3.2.1 ในรายทมอาการ ใหนอนโรงพยาบาล ในหองแยก และเกบตวอยางสงตรวจ ถาใหผลลบ ใหเกบซำา

ทกวน ตดตอกน 3 วน หากใหผลบวก ใหรกษาอยทโรงพยาบาลเดม หามสงตอไปโรงพยาบาลอนใน

กรณทไมจำาเปนจรงๆ

3.2.2 ในรายทไมมอาการ แนะนำาใหจำากดการเดนทางและจำากดการคลกคลใกลชดกบผอนโดยไมจำาเปน

ใหมการตดตามจนครบกำาหนดในระหวางทอยในระยะ 14 วนหลงพบกบผปวยครงหลงสด



37

ผทเขานยาม

ผปวยทตอง

ดำาเนนการ

สอบสวนโรค

1. ผปวยทมอาการตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนบน และไข ≥ 38 °C หรอมอาการหอบเหนอย และมประวตเดนทางมาจากภมภาคตะวนออกกลางในชวง 14 วนกอนเรมปวย2. ผปวยปอดบวมทมประวตเสยงอยางใดอยางหนงดงตอไปน ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

- อาศยหรอเดนทางหรอเปนผสมผสของผทเดนทางมาจากประเทศแถบภมภาค ตะวนออกกลาง

- เปนบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบตการทตรวจ ตวอยางจากระบบทางเดนหายใจ - สมผสใกลชด “ผปวยเขาขาย” หรอ “ผปวยยนยน” ไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 - ผปวยปอดบวมทเปนกลมกอน (พบผปวยตงแต 2 รายขนไป ทมวนเรมปวยอยใน

ชวงเวลาหางกนไมเกน 14วน) ในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยง ทางระบาดวทยา

3. ผปวยปอดบวมรนแรง หรอ ภาวะระบบทางเดนหายใจลมเหลวฉบพลนทไมทราบเชอสาเหต

• แยกหองซกประวต ตรวจรางกาย และถายภาพรงสปอด• แยกผปวยเขาหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ (AIIR) หรอเทยบเคยง• ตรวจทางหองปฏบตการพนฐาน เชน CBC , Sputum exam• แจง ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ในพนทใหสอบสวนโรคโดยใชแบบฟอรม

(SARI_AI1) และ (SARI_AI2) และสำาเนาสงสำานกงานปองกนควบคมโรคและ สำานกระบาดวทยา*

กรณของผปวยทมอาการระบบ

ทางเดนหายใจสวนบน

กรณของผปวยทมอาการระบบทางเดน

หายใจสวนลาง

เกบ Nasopharyngeal swab รวมกบ

Throat swab ใสใน VTM สเหลองโดยรวม

ไวในหลอดเดยวกน สงตรวจ Influenza A,

Influenza B และ MERS - CoV

ตอหนาถดไป

แนวท�งก�รเฝ�ระวงและสอบสวนโรค

สำ�หรบผเข�นย�มผปวยทตองดำ�เนนก�รสอบสวนโรค กรณโรคตดเชอไวรสโคโรน�

ส�ยพนธ ใหม 2012



38

* แจงภายใน 24 ชวโมง ทโทรศพท: 0 2590 1793 หรอ 0 2590 1795 โทรสาร 0 2591 8579

หรอ Email: [email protected] หรอบนทกขอมลในฐานขอมลการเฝาระวงผปวยตดเชอ

ระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง SARI ทางเวบไซตสำานกระบาดวทยา

www.boe.moph.go.th

** เกบตวอยางสงตรวจท สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข หรอศนยวทยาศาสตรการแพทย

กรณของผปวยทมอ�ก�รระบบท�งเดนห�ยใจสวนล�ง

ผปวยไมใสทอชวยหายใจ• เกบ Nasopharyngeal swab รวมกบ

Throat swab ใสใน VTM สเหลองโดยรวมไวในหลอดเดยวกน และ

• เกบเสมหะใสในกระปก sterile

แชเยนและสงภายใน 48 ชวโมง สงตรวจ Flu A, B และ MERS CoV* *

ผปวยใสทอชวยหายใจ• เกบ Tracheal suction ใสใน VTM

สเหลอง 1 หลอด และใสหลอด sterile 1 หลอด

• ตวอยางจาก VTM สเหลอง สงตรวจ MERS, Flu A และ Flu B**

• หากใหผลลบ ใหใชตวอยางจากหลอด sterile สงตรวจแบคทเรยทางเดนหายใจโดยวธ PCR พรอมทงเกบ serum

ครงท 1**• หากตวอยางจากหลอด Sterile ใหผลลบ

ใหเกบ serum ครงท 2**

ผปวยเสยชวต เกบตวอยางสงตรวจเชนเดยวกบ

กรณผปวยทใสทอชวยหายใจ หากยงไมพบเชอสาเหต ใหใชตวอยางจาก VTM สเหลองทเหลอสงตรวจไวรสทางเดนหายใจ 16 ชนด (RV 16)**

ใหผลบวกตอเชอ MERS – CoV โดยวธ PCR ดวยจโนมจำาเพาะ

อยางนอย 2 ชด

• PCR ใหผลบวกเพยงชดเดยว หรอ• เปนผปวยปอดบวมทมประวตสมผสใกลชดกบ

ผปวยยนยน แตไมมผลการตรวจหรอตรวจแลวใหผลลบตอเชอ MERS - CoV

ผปวยเขาขาย MERS - CoVผปวยยนยน MERS - CoV



39

ผปวยเข�ข�ยหรอยนยนตดเชอ

MERS - CoV

เฝาระวงในโรงพยาบาลและในชมชน

1. สงตรวจทางหองปฏบตการเพมเตมใหครบทกตว เชนเดยวกบแนวทางการสงตรวจในผทเสยชวต

เพอศกษาการตดเชอรวม

2. ตดตามผสมผสใกลชดนาน 14 วน หลงจากสมผสผปวยครงสดทายเพอคนหาผปวยเพมเตม

โดยการใชแบบฟอรมการตดตามผสมผสใกลชดของผปวยทสงสย MERS-CoV

2.1 กรณเครองบนและยานพาหนะ (ผปวยมอาการกอนหรอระหวางเดนทาง) ใหตดตามผโดยสาร

ทนงใกลกบผปวยในระยะ 2 แถวหนาและหลง และเจาหนาททกรายในเครองบน/ยานพาหนะท

ผปวยโดยสารรวมทงผรวม group tour เดยวกบผปวย

- กรณของเครองบนระหวางประเทศ : ใชทมดานควบคมโรค

- กรณยานพาหนะทอยในประเทศ : ใชทมสำานกระบาดวทยา (ทมพเศษสำาหรบ MERS) และ

สำานกโรคตดตอทวไป

2.2 ครอบครวและผสมผสใกลชดในชมชนหรอททำางาน : ใชทมสำานกระบาดวทยาทออกสอบสวนโรค

ในพนทรวมกบทมสำานกงานปองกนควบคมโรค และสำานกงานสาธารณสขจงหวด

2.3 โรงพยาบาล : ใชทมสำานกระบาดวทยาออกสอบสวนโรคในพนท รวมกบทมสำานกงานปองกน

ควบคมโรค และสำานกงานสาธารณสขจงหวด



40

ผสมผสใกลชด ผปวยยนยนหรอ

เข�ข�ย MERS-CoV

การควบคมโรค

ในรายทมอาการใหนอนโรงพยาบาล ในหองแยก และเกบตวอยางสงตรวจ ถาใหผลลบ ใหเกบซำาทกวน ตดตอกน

3 วน หากใหผลบวก ใหรกษาอยทโรงพยาบาลเดม หามสงตอไปโรงพยาบาลอนในกรณทไมจำาเปนจรงๆ

ในรายทไมมอาการ แนะนำาใหจำากดการเดนทางและจำากดการคลกคลใกลชดกบผอนโดยไมจำาเปน

ใหมการตดตามจนครบกำาหนดในระหวางทอยในระยะ 14 วนหลงพบกบผปวยครงสดทาย

การเกบตวอยาง

ในรายทมอาการ ดำาเนนการเหมอนกรณผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค และเกบขอมลโดยใชแบบฟอรม

SARI_AI1, SARI_AI2 รวมกบสมภาษณเพมเตม

ในรายทไมมอาการ ใหทำา Nasopharyngeal รวมกบ Throat swab ใสใน VTM สเหลองโดยรวมไว

ในหลอดเดยวกน เพอสงตรวจ MERS-CoV

หากตวอยางจากระบบทางเดนหายใจใหผลลบ ใหเกบตวอยาง Acute และ Convalescent serum

โดยเกบหางกน 14 – 21 วน สงตรวจทกรมวทยาศาสตรการแพทย

แนวท�งก�รเฝ�ระวงและสอบสวนโรค

สำ�หรบผสมผสใกลชด ผปวยเข�ข�ยหรอยนยนตดเชอไวรสโคโรน�




41

ระบบก�รร�ยง�นก�รระบ�ด

ขนตอนการดำาเนนงาน

1. พบผปวยตามนยามผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค ใหจดเจาหนาทออกดำาเนนการสอบสวนและควบคม

การระบาดเบองตน

2. ใหโรงพยาบาล หรอ สถานบรการทางการแพทยและสาธารณสข รายงานผปวยโดยใชแบบฟอรม SARI_AI 1

ไปยงสำานกงานสาธารณสขจงหวด หรอสำานกอนามย กรงเทพมหานคร

3. สำานกงานสาธารณสขจงหวด หรอสำานกอนามย กรงเทพมหานคร แจงสำานกระบาดวทยาภายใน 24 ชวโมง

หลงพบผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค หรอ ผปวยเขาขาย หรอ ผปวยยนยนทกรายดวยแบบรายงาน SARI_AI 1

ผานทาง

โทรศพท: 0 2590 1793 หรอ 0 2590 1795 โทรสาร 0 2591 8579 หรอ

Email: [email protected] หรอ

บนทกขอมลในฐานขอมลการเฝาระวงผปวยตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง SARI

ทางเวบไซตสำานกระบาดวทยา www.boe.moph.go.th

4. เจาหนาททมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) ผรบผดชอบรายงานในพนทและสวนกลาง จะตอง

ตรวจสอบขอมลรายละเอยดของผปวยทไดรบแจง หากพบวามขอบงชทจะตองสอบสวนโรค จะตองดำาเนนการสอบสวน

ผปวยทนทดวยแบบสอบสวนโรค SARI_AI 2 และสงแบบสอบสวนโรคเบองตนทางโทรสาร หรอ Email ไปยงสำานกงาน

ปองกนควบคมโรค และสำานกระบาดวทยา ภายใน 48 ชวโมงหลงไดรบแจง

5. ตดตามผสมผสใกลชดนาน 14 วน ดวยแบบฟอรมการตดตามผสมผสใกลชดของผปวยทสงสย MERS-CoV

6. ในกรณทมการเกบตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการ ใหสงตวอยางพรอมแบบสงตวอยางและแบบฟอรม

SARI_AI 1 ไปทกรมวทยาศาสตรการแพทยหรอศนยวทยาศาสตรการแพทยโดยตรง แตสำาเนาแบบสงตวอยางสงใหแก

สำานกระบาดวทยาทางโทรสาร เพอใชในการพจารณาเงอนไขทใชในการสงตวอยาง รวมทงประสานการนำาสงตวอยาง

ไปยง สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทยหรอ ศนยวทยาศาสตรการแพทย

7. รายงานผบงคบบญชาเบองตน สำานกงานปองกนควบคมโรคในเขตทรบผดชอบ สำานกระบาดวทยา

เพอทราบและประเมนขอบเขตการระบาด พรอมทงแจงเตอนพนทและหนวยงานอนๆ ทเกยวของเพอดำาเนนการ

ตามความเหมาะสม

ขอบงชในการรายงาน

ใหรายงานผปวยทตองดำาเนนการสอบสวนโรค ผปวยเขาขาย และ ผปวยยนยน (สวนการใหนยาม ผปวยทอย

ระหวางการสอบสวน ผปวยคดออก หรอ การสรปผปวยยนยน ทางสำานกระบาดวทยาจะเปนผสรปสถานะผปวย)

เครองมอในการรายงานการระบาด

1. แบบรายงานผปวยโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (SARI_AI 1)

2. แบบสอบสวนผปวยโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (SARI_AI 2)



42

การปองกนตนเองของผสอบสวนโรค

ขณะสอบสวนโรค ใหผปวยใสหนากากอนามย (Surgical mask) ผสมภาษณใสหนากากอนามย และตองยดหลก

การปองกนโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจและการตดเชอจากการสมผสอยางเครงครด ไดแก การลางมอทกครง

หลงการสอบสวนผปวยแตละราย

ในการเกบตวอยางเพอสงตรวจทางหองปฏบตการจากผปวย หรอทำาหตถการ ตองสวมชดปองกนการตดเชอ

สวนบคคล (Personal Protective Equipment: PPE) ดงตอไปนเปนระดบตำาสด

อปกรณทจำาเปนประกอบดวย

1. หนากาก N95 ขนไป

2. หมวกคลมผม

3. แวนครอบตา (Goggle) หรอ กระบงหนา (face shield)

4. ชดกาวนผาแบบคลมเตมตว หรอ เสอผาปองกนชนดเนอผาปองกนนำาไดแบบเสอกางเกงตดกน (ชดหม)

มผาคลมศรษะ 1 ชด

5. ผากนเปอนแบบพลาสตก (หากใชชดคลมแบบผา)

6. ถงมอยางใชแลวทง (latex) 2 ค



43

(SARI_AI 1)

แบบรายงานผปวยตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนหรอสงสยเปนไขหวดนก หรอโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (ไขหวดนก, ไขหวดใหญ, ไวรสโคโรนา,ปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตไมทราบสาเหต)

จากหนวยงาน .............................. ถง หนวยงาน ................................... วนทรายงาน (วน/เดอน/ป)................................................1. ขอมลทวไปชอ………..………..…….นามสกล.……………………..………เพศ [ ] ชาย [ ] หญง อาย………..……ป อาชพ (ระบลกษณะงานททำาและหากเปนเจาหนาททางการแพทยหรอสาธารณสขตองระบใหชดเจนวาเปบคลากรทางการแพทย)...................................…...................สญชาต…………………….เชอชาต………..…………………………………ทอยทตดตามได [ ] บาน [ ] อนๆ ระบ...………………………เลขท…...หมท........หมบาน……………………..ซอย……….........………ถนน………….…………....ตำาบล……………… อำาเภอ……...……….…………จงหวด…………………………………..…………………………………….โทรศพท บาน..………….………………….…ททำางาน………………………………………มอถอ…………………………………………………………………

2. ขอมลทางคลนก (กรณ เปนผปวยรบ refer ใหตรวจสอบขอมลจากใบ refer)วนทเรมปวย (วน/เดอน/ป) ………………………….. วนทนอนโรงพยาบาลแหงแรก (วน/เดอน/ป)…………………….……................................ชอโรงพยาบาล................................................................................................. จงหวด ............................................……………………….....อาการและอาการแสดงวนพบผปวย : อณหภมรางกายแรกรบ…….......…๐C ไอ เจบคอ ปวดกลามเนอ มนำามก มเสมหะ หายใจลำาบาก (dyspnea) หอบเหนอย ออนเพลยปวดศรษะ ถายเหลว อนๆ ระบ........................... ใสเครองชวยหายใจเอกซเรยปอด (ครงแรก) ไมไดทำา ทำาเมอวนท…………………ระบ ผล……………………….…………………………..………………………..CBC (ครงแรก) : วนท…………… ผลHb ….……mg% Hct …….…% WBC ……..…..… Plateletcount …...……*103 N …..…% L …….%Atyp lymph …..…%Mono ……….%Renal Function Test : วนท...........................ผล BUN……….mg/dl, Cr. ………mg/dlผลการตรวจ Influenza test (ถาม) วธการตรวจ..................... Negative Positive Flu A Flu Bชนดของตวอยางทสงตรวจ.................................................................................................................วนท...........................................ประเภทผปวย ผปวยนอก วนท……………………………………………… ผปวยใน วนท…………………………………………………………การวนจฉยเบองตน..............................................................................................................................................................................การใหยาตานไวรส ไมให ให วนท........................................................................................................................................สถานะผปวย หาย ยงรกษาอย เสยชวต สงตวไป รพ. .............................. อนๆ ระบ ............................................

3. ประวตเสยง ชวง 14 วนกอนปวยไดมการสมผสกบสตวปก ไมใช ใช ชวง 14 วนกอนปวยไดมการสมผสโดยตรงกบสตวเลยงลกดวยนมอนๆ หรอไมระบชนดสตว ……………. ไมใช ใช ชวง 14 วนกอนปวยไดอาศยอยในพนททมสตวปกตายมากผดปกต หรอพบเชอในสตวปกหรอสงแวดลอม ไมใช ใช ชวง 14 วนกอนปวยไดอาศยอยหรอเดนทางมาจากพนททมการระบาดระบ......................... ไมใช ใช ชวง 14 วนกอนปวยไดดแลหรอสมผสใกลชดกบผปวยอาการคลายไขหวดใหญหรอปอดอกเสบ ไมใช ใช เปนผปวยปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตทหาสาเหตไมได ไมใช ใช เปนบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขหรอเจาหนาทหองปฏบตการ ไมใช ใช เปนผปวยปอดอกเสบเปนกลมกอน ไมใช ใช อน ๆ ระบ.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................



44

(SARI_AI 2)แบบสอบสวนโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง

สงสยไขหวดใหญ/ไขหวดนก/ปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตไมทราบสาเหตสวนท 11. ขอมลทวไปชอ-สกล …………………………......................... เพศ ( ) ชาย ( ) หญง อาย ….… ป ..........เดอนสญชาต……………เชอชาต ..................อาชพ (ระบลกษณะงานททำา เชน เปนนกเรยน, นกบวช, ทหาร, ตำารวจ หรอ นกโทษ เปนตนและหากเปนเจาหนาททางการแพทยหรอสาธารณสขตองระบใหชดเจนวาลกษณะการทำางานทตองสมผสผปวยคออยางไร)………….………………………...………………...………………...………………...…………………………...…………………………...……………………….............ระบชอสถานททำางาน ..................................................................อำาเภอ ................................ จงหวด ...................................................ทอยขณะปวย เลขท ………............... หมท.................... หมบาน/ชมชน .................................................................................................ซอย ......................................................ถนน .................................................... ตำาบล............................................................................อำาเภอ ...............................................จงหวด....................................................โทรศพท บาน ....................................................... ททำางาน ................................................ มอถอ ......................................................ทอยภมลำาเนา เลขท ….......................... หมท ............................... หมบาน/ชมชน................................................................................ซอย ......................................................ถนน .................................................... ตำาบล............................................................................อำาเภอ ............................................. จงหวด.............................................ผใหขอมลจากการสมภาษณ ผปวย ญาต ระบความสมพนธ.................................. อนๆ ระบ..............................

2. ประวตเสยงตอการตดเชอ2.1 ในชวง 14 วน กอนวนเรมปวยทานไดมการสมผสสตวปก (ฟารม/เลยง/ในธรรมชาต) เชน อม ชำาแหละรบประทานแบบสกๆดบๆ

ฝงกลบ เปนตน ไมม ม ระบ ลกษณะการสมผส....................................2.2 ในชวง 14 วน กอนวนเรมปวย ทานสมผสโดยตรงกบสกร หรอสตวเลยงลกดวยนมอน ๆ ทปวย/ตายผดปรกตหรอไมทราบสาเหต ไมม ม ระบ (วนท/เดอน/ป) ........................... ชนดสตว.........................................

ลกษณะการสมผส................................................2.3 ในชวง 14 วน กอนวนเรมปวย ทานพกอาศยในพนททมสตวปกปวยตายมากผดปกตหรอพบเชอในสตวปกหรอสงแวดลอม ไมม ม2.4 ในชวง 14 วน กอนปวย ทานอาศยอยหรอมการเดนทางมาจากพนททมการระบาด ไมม ม ถามระบรายละเอยดดงตอไปน ชอประเทศ…………………………………เมอง/จงหวด………......…..………………….. อำาเภอ .................................................................... วนทไป……........………วนทกลบ.............................เหตผลของเดนทางไปในประเทศดงกลาว…………………………………....................2.5 ในชวง 14 วน กอนวนเรมปวยทานใหการดแลหรอสมผสใกลชดกบผปวยอาการคลายไขหวดใหญ หรอ ไขหวดนกหรอปอดอกเสบ

หรอไม ไมม ม ระบ.............................................................................................................................................................2.6 ผปวยปอดอกเสบรนแรงหรอเสยชวตทหาสาเหตไมได ไมใช ใช2.7 เปนบคลากรทางการแพทยหรอสาธารณสขหรอเจาหนาทหองปฏบตการ ไมใช ใช ระบ.....................................................................................................................................................



45

2.8 ผปวยอาการคลายไขหวดใหญ หรอปอดอกเสบเปนกลมกอน ไมใช ใช ระบรายละเอยดดงตอไปนของผปวยปอดอกเสบรายอนทมความเกยวของทางระบาดวทยา ชอ นามสกล……………………………………………….......….......…….วนเรมปวย….......……………………………………. อาการ............................................................................................................................................................... การวนจฉย.............................................................................ชอโรงพยาบาลทวนจฉย…………………………...... ความเกยวของกบผปวยรายน....................................................................................................................……3. ขอมลการเจบปวย3.1 วนเรมปวยวนท……………เดอน………………………พ.ศ. …………..…..3.2 สถานทรบการรกษา (ครงแรก)................................................................................ วนท ...........................………… ประเภทผปวย ( ) ผปวยนอก ( ) ผปวยใน สถานทรบไวนอนโรงพยาบาล (Admit ครงแรก).......................................................วนท.....................................3.3 ประวตการเจบปวยในอดตหรอโรคประจำาตว (ถาม) ระบ……………………………..……………………… ( ) โรคปอดเรอรง เชน COPD, chronic bronchitis, chronic bronchiectasis, BPD หรอ หอบ (asthma) ทกำาลงรกษา ( ) โรคหวใจ เชน หวใจพการแตกำาเนด, โรคหลอดเลอดหวใจ หรอ congestive heart failure ( ) โรคตบเรอรง เชน ตบแขง (cirrhosis) ( ) โรคไต, ไตวาย ( ) เบาหวาน ( ) ความดนโลหตสง ( ) ภมคมกนบกพรอง ( ) โลหตจาง (ธาลสซเมย, sickle cell anemia) ( ) พการทางสมองชวยเหลอตวเองไมได ( ) ตงครรภ อายครรภ....................... สปดาห ( ) อวน สวนสง..............เซนตเมตร นำาหนก..............กโลกรม (BMI = ................) ( ) มะเรงทกำาลงรกษา ระบประเภท............................................ ( ) อน ๆ ระบ............................................................ ประวตสบบหร ( ) ไมสบ ( ) สบ ถาสบ ( ) ยงสบ ปรมาณ .................... มวน/ซอง ตอ วน/สปดาห ( ) หยดสบ เลกมานาน......................................................... ประวตดมสรา ( ) ไมสบ ( ) เคย ถาดม ( ) ยงดม ปรมาณ......................................ตอ วน/สปดาห ( ) หยดดม เลกมานาน.........................................................3.4 ประวตการรบวคซนไขหวดใหญ ( ) ไมเคยไดรบ ( ) เคยไดรบถาเคยไดรบ ครงลาสดเมอ (วน/เดอน/ป) ..................................................3.5 อาการสำาคญททำาใหมาโรงพยาบาล........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................



46

อาการ และ อาการแสดง

วนเรมปวย วนทหลงวนเรมปวย

อาการแสดง 1 2 3 4 5 6

ม ไมม ม ไมม ม ไมม ม ไมม ม ไมม ม ไมม ม ไมม

ไข (ระบ Temp ๐C)

ไอ

เจบคอ

มนำามก

มเสมหะ

หายใจลำาบาก

หอบเหนอย

ปวดกลามเนอ

ปวดศรษะ

ถายเหลว

อาการอน ๆ ระบ (ถาม).…………………………..…………………………….............................................ใชเครองชวยหายใจ ( ) ไมใช ( ) ใช ระบวนทใส ............................................การรกษา ไดรบยาตานไวรส ( ) ไมไดรบ ( ) ไดรบ ระบชอยา ................................................................ ขนาดทไดรบ ............................................... วนทเรมใหยา (วน/เดอน/ป) ..................................................... วนทหยดยา ...........................................................................4. ขอมลการตรวจทางหองปฏบตการCBC ครงท 1: วนท………………………...... ผลHb………………mg% Hct……….………%Wbc……………………………..……..cell/cu.mm3Neutrophil……………..……% Band………....……..% Lymphocyte………....……% Atypical lymphocyte………….……..%Monocyte…………....….…% Eosinophil……….……………% Platelet count………………………..…...x 103 cell/cu.mm3CBC ครงท 2: วนท……………………….……ผลHb………….……mg% Hct…….………%Wbc……..…………………………..…..cell/cu.mm3Neutrophil……………..……% Band………….……..% Lymphocyte……..…..……% Atypical lymphocyte………….……..%Monocyte…………….….…% Eosinophil…………….………% Platelet count………………………..…...x 103 cell/cu.mm3Sputum gram stain: วนท…........................ผล……………....…………..…………………………………………………………………..………………........……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….......Sputum AFB ครงท 1: วนท………………………..........................................................ผล……………………...…..……………………………….......ครงท 2: วนท…………………….….....ผล…………………………..……………………………………………………………………………………………………......ครงท 3: วนท……………….…….....…ผล……………………...…..…………………………………………………………………………………………………….......Sputum culture: วนท………………..…ผล…………………………………………………………………….…………………..……………………………….....……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….....Hemo-culture: วนท…………….………ผล………………………..………………………………………………………………………………………………….....………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………......CXR ครงแรก: วนท…………….………ผล………………………..…………………………………………………………………………………………………..........CXR ครงท 2: วนท…………….………ผล………………………..…………………………………………………………………………………………………...........CXR ครงท 3: วนท…………….………ผล………………………..…………………………………………………………………………………………………...........

3.6 อาการผปวยตงแตวนเรมปวยจนถงวนสอบสวน



47

Rapid test สำาหรบไขหวดใหญ ระบชอชดทดสอบ …………………………………….….. วนท……………ผล………..…….………………….……......Renal function test: วนท................................ ผล BUN…………..………… Cr………………………. GFR………………..………...................Liver function test: วนท………………………….. ผลSGOT…………………… SGPT…………..………..ALP…………………..……..................... Total Bilirubin………………….………............................................... Direct Bilirubin………………..……...................................... Total Protein…………………….…….. Albumin……………………….………. Globulin………………………………………………..............5. การเกบวตถตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการ ไมเกบ เกบ ระบตวอยางทเกบ 1. Nasopharyngeal swab หรอ Throat swab หรอSecretion Suction จากทอชวยหายใจ 2 ตวอยาง วนทเกบ………….……………….. 2. ซรม 7-10 มล. เกบ ครงท 1 วนท….……………….……ครงท 2 วนท…………………..….....................6. การวนจฉย การวนจฉยเบองตน ………………………….…………………………………………………....………………………………………………………................... การวนจฉยครงสดทาย ………………………….…………………………………………………....……………………………………………………..................7. ในกรณทผปวยตาย ไดทำาการผาพสจนศพ หรอไม ไมทำา ทำา ถาทำากรณาแจงผล……………………………………………………....……………………………………………………...........

ชอ-นามสกล ผสอบสวน…………..………………………………………………หนวยงาน…………………………..……………………………………..………. หมายเลขโทรศพทตดตอ ........................................................................... วนทสอบสวน …………………………...........................………

วนท…………………………………………….……สงรายงานการสอบสวนใหกบ สำานกปองกนควบคมโรคท………………………….………........... วนท……………………………………………………….…. สงรายงานการสอบสวนใหกบสำานกระบาดวทยา สำานกระบาดวทยา โทรศพท: 0 2590 1882, 0 2590 1895 โทรสาร: 0 2591 8579, 0 2590 1784 E-mail: [email protected]



48

8. ก

ารคน

หาผแ

พรโ

รคแล

ะผสม

ผสรา

ยชอผ

สมผส

ใกลช

ดในร

ะยะป

วย ร

ะบลก

ษณะก

ารสม

ผสวน

ทและ

ระยะ

เวลา

การส

มผส

ถามอ

าการ

ปวยร

ะบอา

การด

วย

ลำาดบ

ทชอ

– ส

กลเพ

ศอา

ยทอ

ย /

เบอร

โทรศ

พท

วนทส

มผสแ

ละอา

การ

ลกษณ

ะกา

รสมผ

ส



49

สวนท

2 :

การต

ดตาม

ลกษณ

ะอาก

ารผป

วยหล

งการ

สอบส

วน

อากา

ร/อา

การ

แสดง

วนแร

กรบ

วนทห

ลงวน

เรมป

วย

01

23

45

67

89

1011

12

อากา

ร/กา

รตร

วจรา

งกาย

มไม

มม

ไมม

มไม

มม

ไมม

มไม

มม

ไมม

มไม

มม

ไมม

มไม

มม

ไมม

มไม

มม

ไมม

มไม

ม

ไอ เจบค

อ

มนำาม

ก

มเสม

หะ

หนาว

สน

หายใ

จลำาบ

าก

หอบเ

หนอย

ปวดก

ลามเ

นอ

ปวดศ

รษะ

ถายเ

หลว

อณหภ

มรา

งกาย

สงสด

อตรา

การ

หายใ

จสงส

ด

ชพจร

สงสด

Oxy

gen

satu

ratio

n



50

การตรวจทางหองปฏบตการทพบวาผดปกต

สงทตรวจ วนทเกบ ผลตรวจ

CBC

CXR

Sputum gram stain

Sputum culture

Hemoculture

อนๆ

การตรวจหาเชอ ปอดอกเสบ วนทเกบ ผลตรวจ

Influenza A

Influenza B

Adeno virus

Respiratory syncytial virus

Corona virus ครงท 1

Corona virus ครงท 2

Clamydia

Mycoplasma

Legionella



51

Closed contact ชอ-สกล ลกษณะการสมผส วนทสมผสผปวย

ครงสดทาย

วนททมอาการทางระบบทางเดนหายใจ**

ผสมผสรวมบาน

จำานวน...คน

บคลากรทางการ

แพทยทมความ

เสยง (เชนไมใส

mask, ไมลางมอ..)

จำานวน..คน

กจกรรมระบ (เชน

ไปทวรประเทศ....)

จำานวน.. คน

แบบฟอรมการตดตามผสมผสใกลชด ของผปวยทสงสย MERS-CoVชอผปวย..............................................................เรมมอากร...............................วนท........................

หมายเหต *นบตงแต 14 วนกอนผปวยเรมมอาการจนถง 14 วนหลงเรมปวย เนองจากเปนระบะทอาจจะมการแพรเชอได

**ใหตดตามอาการครบ 14 วน หลงวนทสมผสผปวยครงสดทาย (“X” = ไมมอาการ “-” = มอาการ)



52

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



53

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



54

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



55

แนวท�งก�รเกบและนำ�สงตวอย�งผปวยหรอผสงสย


(Severe Respiratory Disease associated with MERS-CoV)

บทท 4



56



57

แนวท�งก�รเกบและนำ�สงตวอย�ง

ผปวยหรอผทสงสยตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

(Severe Respiratory Disease associated with MERS-CoV)

โดย กรมวทยาศาสตรการแพทย

จากการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ทเกดขนในพนทแถบตะวนออกกลาง

เมอกลางเดอนกนยายน 2555 ในประเทศซาอดอาระเบย ซงปจจบนไดเกดการระบาดในพนท 22 ประเทศ ดงน

จอรแดน ซาอดอาระเบย กาตาร สหรฐอาหรบเอมเรตส องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน ตนเซย อตาล โอมาน คเวต

มาเลเซย ฟลปปนส กรซ อยปต สหรฐอเมรกา เยเมน เลบานอน เนเธอรแลนด อหราน แอลจเรย และออสเตรเลย

กรมวทยาศาสตรการแพทยในฐานะหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขทรบผดชอบในดานหองปฏบตการอางอง

แหงชาตและศนยวทยาศาสตรการแพทย (เชยงใหม เชยงราย พษณโลก นครสวรรค นนทบร สมทรสงคราม ชลบร ขอนแกน

อดรธาน นครราชสมา อบลราชธาน สราษฎรธาน ภเกต สงขลา ตรง) ไดใหบรการตรวจวเคราะหตวอยางทเกบจาก

ผปวยทไดรบการคดกรองจากแพทย ซงเปนไปตามนยามผปวยทเขาขายเฝาระวงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม

2012 ของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ซงยดแนวทางการตรวจวเคราะหตามคำาแนะนำาองคการอนามยโลก



58

คำ�แนะนำ�ก�รสงตวอย�งตรวจท�งหองปฏบตก�ร

1. ตวอยางเกบจากผปวยทไดรบการคดกรองจากแพทย ซงเปนไปตามนยามผปวยทเขาขายเฝาระวง

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ทออกโดยกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

2. โรงพยาบาลในสงกดภาครฐและเอกชนทรบผปวยทเขาขายเฝาระวงไวตองแจงสำานกระบาดวทยา

กรมควบคมโรค ภายใน 24 ชวโมง ทโทรสาร 0 2591 8579 หรออเมลล [email protected] และ

นำาสงตวอยางโดยใชแบบฟอรมสงตรวจ MERS-CoV พรอมแนบฟอรมสอบสวนโรคของสำานกระบาด (SARI_AI1) ทงน

สำาหรบคาตรวจวเคราะหสำานกระบาดวทยาจะเปนผรบผดชอบ

3. นำายาเกบตวอยางหรอ VTM (viral transport media) ใหใชชนดเดยวกนกบการเกบตวอยางไขหวดใหญ/

ไขหวดนก

4. ตวอยางทสงมายงกรมวทยาศาสตรการแพทย หรอ หองปฏบตการเครอขายของกระทรวงสาธารณสข เชน

หองปฏบตการภาควชาจลชววทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล หองปฏบตการคณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ฯลฯ จะยดแนวทางการตรวจวเคราะหขององคการอนามยโลก และมการปรบเปลยนใหทนกบเทคนค

ใหมทองคการอนามยโลกแนะนำา ปจจบนตวอยางจะตรวจคดกรองดวยวธ Real-time PCR (UpE-gene) เพอหา

สารพนธกรรมของเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus :

MERS-CoV) เมอพบผลบวกจะตรวจพสจนและยนยนเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ดวยวธ Real-time PCR

(ORF-1a) หรอการหาลำาดบสารพนธกรรม (Gene sequencing ) อกครง กรณทไมพบเชอ MERS-CoV อาจตรวจเพม

เตมเพอหาไวรสชนดอนๆ เชน เชอ influenza A, influenza B, adenovirus, human metapneumovirus (hMPV),

respiratory syncytial virus (RSV) ซงเมอตดเชอแลวอาจมอาการคลายคลงกน รวมทง แบคทเรยทคาดวาอาจเปน

สาเหต เชน Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type b, Legionella pneumophila,

Mycoplasma pneumonia เปนตน

หมายเหต: ใบนำาสงตวอยางสามารถพมพไดจากเวบไซตสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตร

การแพทย http://nih.dmsc.moph.go.th/lab_nih/001-35.pdf เวบไซต สำานกโรคตดตออบตใหม

http://beid.ddc.moph.go.th และเวบไซตสำานกระบาดวทยา http://boe.moph.go.th/



59

คว�มปลอดภยสวนบคคลและสงแวดลอม

1. ผเกบตวอยางควรสวมใสอปกรณปองกนสวนบคคล (personal protective equipment : PPE) เชน

เสอคลมปฏบตการ ถงมอ หนากากอนามย กรณเกบตวอยางผปวยตองสงสยตดเชออบตใหม อบตซำา หรอเชอจลชพท

มอนตรายสง ตองเพมชดปองกนแบบเตมรปแบบ เชน ชดปฏบตการกนนำาแบบพเศษ พรอมหนากากนรภย เชน N95

แวนตานรภย รองเทา (แบบปดหมเทามดชด) และแยกบรเวณการเกบตวอยางออกจากพนทปฏบตงานปกต

2. หลงเกบตวอยางเรยบรอยแลวตองทำาความสะอาดโตะและพนทการใชงานดวยนำายาฆาเชอทม

ประสทธภาพ

3. นำาอปกรณเกบตวอยาง ทปนเปอนใสในถงขยะตดเชอทมเครองหมาย ชดเจนวาเปนขยะตดเชอและ

เกบไวในภาชนะทปองกนการรวซมมฝาปดมดชด หากเปนเขมฉดยา ของมคม และเศษแกว ตองทงลงในภาชนะ

ททำาจากวสดคงทน ปองกนการแทงทะล เชน กลองอาหารเลยงเชอ กลองยาปดฝาสนท กอนใสลงในถงขยะตดเชอ

4. การฆาเชออาจทำาในบรเวณหองปฏบตการ โดยนงฆาเชอดวยหมอนงความดน (autoclave) ทอณหภม

121 องศาเซลเซยส นานอยางนอย 15 นาท กอนนำาไปทง หรอนำาไปเผาทำาลายในเตาเผาขยะของหนวยงาน

หากเคลอนยายไปฆาเชอทบรเวณอนตองใสในภาชนะทปดมดชด ตดปายขางถงใหชดเจนวาเปนขยะตดเชอ ระบชอ

หนวยงาน หมายเลขโทรศพท และวนททงขยะ

ก�รเกบตวอย�งเพอตรวจห�ส�รพนธกรรมของเชอ MERS-CoV

เพอใหการตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการ มประโยชนตอการรกษาผปวย รวมถงการสอบสวนโรค การเลอก

เกบตวอยางทเหมาะสมและสมพนธกบพยาธสภาพของโรค รวมถงวธการเกบตวอยางทถกตอง จะชวยใหผลการตรวจ

วนจฉย มความถกตองและแมนยำายงขน ผเกบตวอยางจงควรปฏบตตามคำาแนะนำาดงน

1. ควรเกบตวอยางเรวทสด เมอผปวยเรมปรากฎอาการของโรค (อยางชาภายใน 3-5 วน)

2. ผปวยทมอาการรนแรง ปอดบวม ปอดอกเสบ ควรเกบตวอยางจากระบบทางเดนหายใจสวนลาง เชน

bronchoalveolar lavage, tracheal aspirate, sputum สารคดหลงเหลานใหใสภาชนะปลอดเชอไมตองใส VTM

ยกเวนกรณผปวยใส tube อาจตดสาย ET-tube จมลงในหลอด VTM ได

3. หากไมสามารถเกบจากระบบทางเดนหายใจสวนลางได ใหเกบตวอยางจากระบบทางเดนหายใจสวนบน

เชน nasopharyngeal aspirate, nasopharyngeal wash, nasopharyngeal swab, throat swab ในรายทเกบ

โดยใช swab (ใช Dacron หรอ Rayon swab ทกานทำาดวยลวดหรอพลาสตก และไมมสาร calcium alginate)

เมอปายเสรจ ใหจมลงในหลอด VTM แลวหกปลายดาม swab ทง เพอปดหลอดเกบตวอยางใหสนท

4. ในรายทมอาการอจจาระรวง เกบอจจาระ 10-20 มลลลตร หรอประมาณ 5-10 กรม ใสในหลอดปลอดเชอ

หรอในรายทมอาการไตวาย เกบปสสาวะ 10-20 มลลลตร ใสในหลอดปลอดเชอ

5. เมอเกบตวอยางแลวตองแชในกระตกนำาแขงทนท หรอเกบในตเยน อณหภม 4-8 องศาเซลเซยส

อยาเกบในชองแขงของตเยน แลวสงหองปฏบตการภายใน 72 ชวโมง กรณทไมสามารถสงตรวจภายใน 72 ชวโมง

ใหเกบในตแชแขง -70 องศาเซลเซยส



60

ตวอย�งเพอตรวจห�แอนตบอดจำ�เพ�ะตอเชอโคโรน�ไวรส ส�ยพนธ ใหม 2012

ใชสำาหรบยนยนการตดเชอของผปวยทเขานยามแตตรวจไมพบไวรสดวยวธ PCR ไมเหมาะสมสำาหรบ

การวนจฉยโรคเพอการรกษา เพราะผปวยสวนใหญจะตรวจพบภมคมกนไดหลงเรมมอาการไดประมาณอยางนอย 21 วน

โดยเจาะเลอด 2 ครง ครงแรกในระยะเรมเปนโรค (acute serum) หรอวนทผปวยมารกษา และครงท 2 ระยะ

โรคทเลา (convalescent serum) เกบหางจากวนเรมปวยอยางนอย 21 วน โดยเจาะเลอดจากเสนเลอดดำาประมาณ

5 มลลลตร ใสหลอดปราศจากเชอปดฝาใหสนท ตงทงไวทอณหภมหอง รอเลอดแขงตว ปนแยกซรม แบงซรมใสหลอด

ปราศจากเชอ เกบเขาตแชแขง – 20 องศาเซลเซยส เพอรอการนำาสง

ลำาดบ ชอหนวยงาน โทรศพท โทรสาร

1 สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข (ศปส. อาคาร 1 ชน 1)กรมวทยาศาสตรการแพทย

0 2951 0000 ตอ 99248, 996140 2591 2153

-

2 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 1 (เชยงใหม) 0 5311 2188 90 -

3 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 1/1 (เชยงราย) 0 5317 6225-6 0 5317 6224

4 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 2 (พษณโลก) 0 5532 2824-6 0 5532 2824-6 ตอ 121

5 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 (นครสวรรค) 0 5624 5618-20 0 5624 5617

6 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 4 (นนทบร) 0 2965 0000 0 2965 9754

7 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 5 (สมทรสงคราม) 0 3472 0668-71 0 3472 0540

8 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 6 (ชลบร) 0 3878 4006-7, 0 3845 5200 0 3845 5165

9 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 7 (ขอนแกน) 0 4324 0800 0 4324 0845

10 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 8 (อดรธาน) 0 4220 7364-6 0 4220 7367

11 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 9 (นครราชสมา) 0 4434 6006-13 0 4434 6018

12 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 10 (อบลราชธาน) 0 4531 2230-3 0 4531 2230 ตอ 104

13 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 11 (สราษฎรธาน) 0 7735 5301-6 0 7735 5300

14 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 11/1 (ภเกต) 0 7635 2041-2 0 7635 2044

15 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 12 (สงขลา) 0 7444 7024-8 0 7433 0215

16 ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 12/1 (ตรง) 0 7550 1050-3 0 7550 1056

หมายเหต: กรมวทยาศาสตรการแพทยสนบสนนนำายาเกบตวอยาง (Viral transport media:VTM) ใหกบโรงพยาบาลตางๆ เฉพาะกรณฉกเฉน เชน ชวงการเฝาระวงผปวยเขาขายตดเชอ MERS-CoV (รายละเอยดการประสานขอ VTM และสงตวอยาง แสดงในภาคผนวก)

ก�รประส�นสงตวอย�ง

- การใหบรการ : วนเวลาราชการ จนทร-ศกร เวลา 08.30-16.30 น.

- การสงตรวจนอกเวลาราชการ : กรณการระบาดหรอเรงดวน โปรดแจงหองปฏบตการทราบลวงหนา



61

ตรวจคดกรอง MERs-CoV ดวย UpE- rRT-PCR

หลกก�รก�รตรวจห�เชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012 (MERS-CoV)

Negative UpE Positive UpE

ตรวจยนยนดวยวธ 1 หรอ วธ 2

รายงานผล หรอควรตรวจ

หาเชอกอโรคอนๆ เพมเตม1. ORF 1a rRT-PCR

2. RdRp or N gene

sequencing

Negative

รายงานผล

Negative

ตรวจซำาดวย RdRp or

N gene sequencing

Positive

รายงานผปวย

ยนยนMERS-CoV



62

แบบสงตวอย�งเพอตรวจวนจฉยผปวยสงสยโรคตดเชอโคโรน�ไวรสส�ยพนธ ใหม 2012 (MERS-CoV)

สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

โทรศพท 0-2951-0000 ตอ 99248 โทรสาร 0-2591-2153

ชอผปวย.........................................................................................เพศ....................อาย................ป...............เดอน...............................

ทอย........................................................................ตำาบล.....................................อำาเภอ..............................จงหวด................................

วนทเรมปวย..........................................รกษาทโรงพยาบาล........................................................................HN........................................

วนทรบไว.........................................อาชพ..........................................................แพทยผสงตรวจ............................................................

หมายเลขโทรศพท....................................................................E-mail.....................................................................................................

สงตวอยาง โดย โรงพยาบาล ศนยวทยาศาสตรการแพทย......................................................

โครงการเฝาระวงของกรมควบคมโรค โครงการ...........................................................

ประวตสมผสและการเดนทาง

อาศยหรอเดนทางมาจากประเทศในแถบตะวนออกกลางในชวง 14 วนกอนปวย

บคคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดอกเสบ รวมทงเจาหนาทหองปฏบตการเชอทางเดนหายใจ

สมผสใกลชด ผปวยนาจะเปน หรอ ผปวยยนยน MERS-CoV 2012 ในชวง 14 วนกอนปวย

ปอดอกเสบเปนกลมกอน

อาการ

ไข เปนมา.....วน อณหภม ..........oC ไอ เจบคอ

ปวดศรษะ มนำามก มเสมหะ ออนเพลย

หอบ หายใจลำาบาก ปอดบวม/ปอดอกเสบ ไตวาย

ถายเหลว

อาการแทรกซอนอนๆ ระบ............................................................................

ผลการตรวจดวย Influenza rapid test (ถามการตรวจ) Negative Positive Flu A Flu B

การวนจฉยของแพทย.................................................................................................................................................................

ตวอยางสงตรวจเพอหาสารพนธกรรมหรอแยกเชอ

Throat swab วนทเกบ..................................................

Nasopharyngeal swab วนทเกบ..................................................

Nasopharyngeal aspirate วนทเกบ..................................................

tracheal aspirate วนทเกบ..................................................

Sputum วนทเกบ..................................................

Stool (ในกรณทมอาการทองรวง) วนทเกบ..................................................

Urine (ในกรณทมอาการไตวาย) วนทเกบ..................................................

อนๆ ระบ ....................................... วนทเกบ..................................................

ตวอยางสงตรวจเพอตรวจหาแอนตบอด

[ ] เจาะเลอดครงแรก วนท ……………………………

[ ] เจาะเลอดครงท 2 วนท ……………………………

ชอผนำาสงตวอยาง..............................................................วนท..................................โทรศพท.................................................

ชอและทอยของผทตองการใหสงผล……………………………………………………………………………………………………….......................

...................................................................................................................................................................................................

โทรศพท..........................................โทรสาร........................................e-mail …………………….…………………….........................



63

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



64

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



65

แนวท�งก�รวนจฉย และดแล รกษ�ผปวยสงสย


(Middle East Respiratory Syndrome: MERS)

บทท 5



66



67

แนวท�งก�รวนจฉย

ดแล รกษ�ผปวยสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

(Middle East Respiratory Syndrome: MERS)

โดย กรมการแพทย

ในวนท 23 กนยายน 2555 องคการอนามยโลก แจงเตอนการพบผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

จากรายงานพบวา เรมมการพบผปวยตงแตเดอนเมษายน 2555 ทผานมา ซงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

น ถอเปนโรคตดตออบตใหม จงยงไมทราบถงความสามารถในการแพรเชอ อตราปวย และความรนแรงทแทจรงในขณะน

แมคาดวาตวเชออาจยงไมแพรอยางมประสทธภาพ (Efficient transmission) สำาหรบประเทศไทย มความเสยง

เนองจากจะมประชาชนคนไทยไปแสวงบญในประเทศแถบตะวนออกกลาง และมนกทองเทยวจากตะวนออกกลางเดนทาง

เพอเขามาทองเทยว หรอทองเทยวเชงสขภาพ

เพอเปนการเตรยมความพรอมรองรบสถานการณการระบาดทอาจเกดขนไดในประเทศไทย ตลอดจน

เพอใหการดำาเนนงานดานการวนจฉย ดแล รกษาผปวยสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 เปนไปอยางม

ประสทธภาพ กระทรวงสาธารณสข จงไดมการจดทำาแนวทางการวนจฉย ดแล รกษาผปวยสงสยโรคตดเชอไวรส

โคโรนา สายพนธใหม 2012 ขน โดยมรายละเอยด ดงน

1. ขอมลทวไปของไวรสโคโรน�

ไวรสโคโรนาทวไปเปน RNA virus สามารถกอโรคทางเดนหายใจและทางเดนอาหาร (สวนใหญอาการนอย

บางครงรนแรงมาก) ยกเวนเมอ ป ค.ศ. 2002-2003 ซงเปน SARS Coronavirus

การตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหมลาสด พบรายงานครงแรกเมอ พ.ศ. 2555 ทประเทศซาอดอาระเบย

และแพรกระจายไปยงประเทศใกลเคยง ไดแก การตา จอรแดน ฝรงเศส อตาล ตนเซย ซงเดมเรยกวา Novel

Corona virus และปจจบนองคการอนามยโลกใชชอ Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus

(MERS-CoV)

พบผปวยไดในทกกลมอาย (ขอมลทรายงานอายทพบระหวาง 2 - 83 ป) สวนใหญเปนผใหญ มผปวยเดกไมถง

10 ราย สดสวนเพศชาย ตอ เพศหญง มแนวโนมเพมขน จาก 0.3 เปน 1:1

อตราปวยตาย ในชวงแรกพบคอนขางสง รอยละ 60-70 ปจจบนลดลงเหลอ รอยละ 36

2. ปจจยเสยงทพบ

มรายงานวาผปวยมประวตปวยดวยโรคเรอรง สบบหรจด กำาลงใหเคมบำาบดจำานวน 31 ราย (รอยละ 60.8)

ความสำาคญของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม นอกจากอตราปวยตายทสงแลว ยงพบการแพรจากคน

สคน โดยเฉพาะบานผปวยและคนในโรงพยาบาล (Human to human transmission)

พบผปวยเปนกลมกอน (Cluster) ทงในครอบครว (Family contact) และ ในโรงพยาบาล (Hospital setting)

โดยมรายงานการระบาดใน โรงพยาบาล รอยละ 26 ของรายงานผปวย MERS-CoV ทงหมด โดยรอยละ 12

ของผปวยทงหมดเปนบคลากรทางการแพทย

3. ระยะฟกตว ประมาณ 10-14 วน



68

4. อ�ก�รและอ�ก�รแสดงของผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

พบวาอาการของผปวยเรมตงแต ไมมอาการ อาการเพยงเลกนอย จนถงอาการรนแรง สำาหรบผปวยทไมแสดง

อาการ หรอ มอาการเพยงเลกนอย (Asymptomatic or mild case) พบไดรอยละ 13.5

ผปวยมกมาดวยอาการไขสง มากกวา 38 องศาเซลเซยส อาการไอ และหอบ หายใจเรวมากกวา 28 ครง

ตอนาท Oxygen saturation (SpO2) นอยกวารอยละ 90 ในรายทอาการรนแรง พบวา ผปวยจะมอาการเลว

ลงอยางรวดเรว ภายใน 1 สปดาห ผปวยอาจมลกษณะของกลมอาการระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน

อยางรนแรง (Severe Acute Respiratory Distress Syndrome: ARDS) ตามความรนแรงของภาวะขาด

ออกซเจน

จากขอมลการวเคราะหอาการของผปวย โดยศนยควบคมและปองกนโรค ประเทศสหรฐอเมรกา (CDC)

ในผปวยจำานวน 47 ราย พบอาการไขรอยละ 98 รวมกบ อาการ ไอ หอบ รอยละ 72 นอกจากนยงพบผปวย

อาการของระบบทางเดนอาหาร พบรอยละ 26 ไดแก คลนไส อาเจยน ถายเหลว

ทงน บคลากรทางการแพทยดานหนา ตองระวงและคำานงถง ถาพบผปวยทเดนทางกลบมา

จากประเทศแถบตะวนออกกลาง และมอาการไข รวมกบอาการตดเชอทระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน

(Severe Acute Respiratory Infection: SARI) ควรนกถง MERS-CoV นอกจากนผปวยอาจแสดงอาการอน

เชน ถายเหลว โดยเฉพาะในผทมภมตานทานตำา

5. ก�รตรวจท�งหองปฏบตก�ร

ผลเอกซเรยปอด (Chest imaging (e.g. X-ray or CT scan) : ลกษณะปอดอกเสบอาจพบภาพฉายรงส

ไมแตกตางจากภาวะปอดอกเสบจากโรคอน

การเกบสงสงตรวจเพอหาเชอสาเหต

1. ควรเกบ 2 ตวอยาง ทงจากเสมหะ และ Nasopharyngeal Aspiration ในการตรวจหาเชอทเปนสาเหตของ

ปอดอกเสบ ทมสาเหตจากไขหวดชนดอน เชน Influenza A, B, influenza A virus subtypes H1, H3,

H5, H5N1, Respiratory syncitial virus (RSV), Parainfluenza viruses, rhinoviruses, adenoviruses,

human metapneumoviruses, and non-SARS coronaviruses เปนตน ซงการเกบตวอยางโดยวธ

Nasopharyngeal Aspiration เปนการตรวจมาตรฐานสำาหรบเชอดงกลาว

2. ในการตรวจหาเชอ MERS-CoV พบวาการตรวจจากเสมหะใหความไวในการตรวจพบเชอสงกวาการเกบ

ตวอยางจาก Nasopharyngeal Aspiration

3. สงตรวจโดยใช reverse-transcriptase polymerase chain reaction (RT-PCR) โดยสามารถสงตรวจ

ไดทศนยวทยาศาสตรการแพทยทกแหง หรอ กรมวทยาศาสตรการแพทย



69

6. ก�รรกษ�

6.1 การรกษาเฉพาะ

การใหยาตานไวรส

- ยงไมมยาตานไวรส เนองจากโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม เปนโรคอบตใหม ขอมลการใชยาตานไวรส

คอนขางจำากด ยงไมมรายงานยาเฉพาะทใชรกษาทชดเจน สวนยาตานไวรส Ribavirin มขอมลการศกษา

คอนขางนอย พบวายาตานไวรส Ribavirin มในรปของชนดรบประทานและฉด แตมผลขางเคยงของยา

คอนขางรนแรง ทมรายงาน คอ ทำาใหเกดภาวะไตวายเฉยบพลน เกดภาวะเมดเลอดแดงแตก (hemolysis)

- แตกรณทผปวยมไขสง รวมกบอาการปอดบวม หลงจากเกบตวอยางสงตรวจหาเชอ ถาผปวยอาการรนแรง

ระหวางรอผลการตรวจ แนะนำาใหยาตานไวรส Oseltamivir ในขนาดทใหการรกษาไขหวดใหญ เนองจาก

ยงไมทราบวาผปวยตดเชอไวรสชนดใด

การใหยาปฏชวนะ (Antibiotics) ในกรณผปวยปอดบวม

ควรพจารณาใหเปนรายๆ ไป กรณทไมสามารถแยกอาการปอดบวมจากสาเหตแบคทเรยได หรอกรณ

พบปอดบวมจากการตดเชอแบคทเรย

6.2 การรกษาตามอาการ เนนการรกษาแบบประคบประคอง

- ตดตามอาการผปวยอยางใกลชด

- การชวยเหลอภาวะขาดออกซเจน ให supplemental oxygen therapy โดยเฉพาะผปวยท SpO2 <

รอยละ 90 เรมจากโดยการใหออกซเจน 5 ลตรตอนาท และปรบขนาดตามอาการของผปวย จนระดบ

SpO2 ≥ รอยละ 90 ในคนทวไป และ SpO2 ≥ รอยละ 92-95 ในหญงตงครรภ

- กรณทตองใชเครองชวยหายใจ ใหพจารณาตามการรกษาปอดบวมทวไป หรอปรกษาแพทยผเชยวชาญ

ดานโรคปอด

7. ก�รตงจดคดกรอง

ณ จดผปวยนอก และ หองฉกเฉน ควรจดตงจดคดกรองผปวย เพอปองกนการแพรกระจายเชอ เชนเดยวกบ

ทดำาเนนการในกรณไขหวดนก ไขหวดใหญระบาดใหญ

ในกลมผปวยมอาการ ดงตอไปน

1) ผปวยทมไข > 38 องศาเซลเซยส รวมกบอาการตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน (เชน ไอ หายใจเรว

เหนอยหอบ หรอ ปอดอกเสบ และ มประวตเดนทางมาจาก หรออาศยอยในพนททพบผปวย หรอสงสย

วามการระบาดของเชอ MERS-CoV หรอ สมผสใกลชดกบ “ผปวยนาจะเปน” หรอ “ผปวยยนยน” ในชวงเวลา 14 วน

กอนวนเรมปวย

2) ผปวยปอดบวมทเกดเปนกลมกอน (พบผปวยตงแต 2 รายขนไป ทมวนเรมปวยอยในชวงเวลาหางกน

ไมเกน14 วน) ในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยงทางระบาดวทยา

3) ผปวยปอดบวมในบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบตการทตรวจ

ตวอยางผปวย ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

4) ผปวยปอดบวมรนแรง หรอ กลมอาการระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลนอยางรนแรง (Severe Acute

Respiratory Distress Syndrome: ARDS) ทไมทราบเชอสาเหต



70

เนนยำาเรองสขลกษณะของการไอจาม (Respiratory Etiquette) เชน หากไอหรอจามควรปดปาก ผปวยควร

สวมหนากากอนามย ควรลางมอบอยๆ เปนตน

8. แนวท�งก�รสงตอผปวย

การสงตอผปวยเปนเรองจำาเปนสำาหรบระบบบรการสาธารณสข เพอใหผปวยไดรบบรการรกษาพยาบาล

ทมมาตรฐาน มความตอเนองและมประสทธภาพ ผปวยวกฤตอาจไมไดอยในสถานพยาบาลทมศกยภาพเพยงพอ

ในการใหบรการทมปญหาของโรคทซบซอนไดอยางมประสทธภาพ การสงตอและการเคลอนยายผปวยเพอไปยง

สถานพยาบาลทมศกยภาพสงกวาจงจำาเปน เพอใหผปวยรอดชวตและปลอดภย

ในดานการควบคมการระบาดของโรค ผปวยควรไดรบการรกษาในโรงพยาบาลใกลบาน หรอแหลงทไดรบเชอ

เพอลดการกระจายของเชอ

ผปวยทไดรบการวนจฉยยนยนผลทางหองปฏบตการ สามารถแบงไดเปน 3 กลม ตามระดบความรนแรง

ของโรค ดงน

ระดบท 1 ผปวยทมปอดอกเสบ แตอาการไมรนแรง ไมมภาวะการหายใจลมเหลว

ระดบท 2 ผปวยทมปอดอกเสบรนแรง และมภาวะการหายใจลมเหลว

ระดบท 3 ผปวยทมปอดอกเสบรนแรง และมภาวะ acute respiratory distress syndrome (ARDS) หรอ

ผปวยทมการทำางานของอวยวะหลายระบบลมเหลว (multiorgan failures)

ผปวยควรรบการรกษาในระดบโรงพยาบาลทวไปหรอในระดบโรงพยาบาลศนย เนองจากจำาเปนตองใสทอ

ชวยหายใจและใชเครองชวยหายใจ และผปวยกลมนมโอกาสดำาเนนโรคสภาวะ ARDS หรอ multiorgan failures

ดงนนถาผปวยมการดำาเนนของโรครนแรงขน หรอมภาวะแทรกซอนควรไดรบการสงตอตามตารางท 2 และควรคำานงถง

ความปลอดภยของผปวยรายนนๆ ในระหวางการสงตวกลบ และการปองกนและควบคมการแพรกระจายของเชอ

(Infection control: Standard precaution & airborne precaution)

10. ก�รตดตอสอส�รในก�รสงตอผปวย (Communication Arrangement)

การตดตอสอสารกอนการสงตอเปนปจจยสำาคญททำาใหการสงตอมประสทธภาพ ควรพจารณาสงตอผปวย

ไปยงสถานพยาบาลทมขดความสามารถ และมความพรอมทใกลทสด เพอหลกเลยงการยายผปวยหลายทอดและ

การแพรระบาดของเชอโรค

ขนตอนการสงตอทควรปฏบตดงน

1. แพทยผสงตอควรตดตอประสานงานกบแพทยผรบ เพอใหทราบถงปญหาและสภาพของผปวย ผลการตรวจ

ทางหองปฏบตการ การรกษาทให การดำาเนนโรค ภาวะแทรกซอน และความพรอมในการรบผปวยเขาหองแยก

2. ผเกยวของระหวางสถานพยาบาลทสงตอตดตอประสานงานกบทมผดแลในสถานพยาบาลทรบรกษาตอ

เกยวกบขอมลทจำาเปน รวมทงสถานท อปกรณปองกนรางกายสวนบคคล (PPE) และการนดหมาย

3. แพทยผสงตอควรอธบายใหผปวย บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรมรบทราบปญหาและความจำาเปน

ในการเคลอนยายผปวย รวมทงปรกษาหารอใหผปวย บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรมยนยอมใหเคลอนยาย

ในกรณทผปวยอยในสภาพทไมพรอมจะเคลอนยาย แพทยผรกษาควรอธบายใหผปวย บดา มารดา หรอผแทน

โดยชอบธรรมทราบถงอนตรายทอาจเกดขนระหวางการเดนทาง



71

4. แพทยผสงตอควรเขยนใบสงตอ เพอเปนขอมลสำาหรบแพทยผรบในการพจารณาดแลผปวยตอไป หากม

รายละเอยดมาก ควรทำาสำาเนา แฟมเวชระเบยน ผลตรวจทางหองปฏบตการ ฟลม X-ray แนบไปดวยขอมลทควรม

ในใบสงตอ ไดแก

ประวตการตรวจรางกาย ผลการตรวจทางหองปฏบตการ การวนจฉยเบองตน การรกษาทให การดำาเนนโรค

และภาวะแทรกซอน

ชอแพทยเจาของไขทอานออกชดเจน พรอมหมายเลขโทรศพททใหตดตอกลบ

กรณใชบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) ใหนำามาพรอมผปวย และดำาเนนขนตอนการสงตวให

ถกตองตามหลกเกณฑการใชบตร

ประทบตรากำากบในใบสงตวดวยวา เรยกเกบเงนจากหนวยงานใด เชน สาธารณสขจงหวด.... หรอ

โรงพยาบาล.... เปนตน

5. กรณผปวยอาการหนกมาก แพทยผสงตอควรปรกษาแพทยทรบยายในการใหการรกษาทจำาเปนกอน และ

ระหวางการเคลอนยายผปวยทงนเพอความปลอดภยของผปวย

6. ควรใหผปวย บดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรม ทสามารถอนญาตใหทำาการรกษาลงชอเปนลายลกษณ

อกษร (รวมทงการทำาหตถการและการผาตดทอาจตองกระทำาในระหวางการรกษา) เดนทางพรอมกบผปวย หรอใหตาม

ไปยงสถานพยาบาลทรบยาย กรณทบดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรมไมไดเดนทางพรอมกบผปวย ควรมบนทก

ขอความใหบดา มารดา หรอผแทนโดยชอบธรรมยนยอมเปนลายลกษณอกษร ใหแพทยทางสถานพยาบาลทรบสงตอ

ทำาการรกษา/ผาตด นำามาพรอมผปวย เพอเตรยมพรอมกรณทตองไดรบการผาตด หรอทำาหตถการเรงดวน

7. ในระหวางการสงตอทมผเคลอนยายควรใชอปกรณปองกนรางกายสวนบคคล (PPE) ทเหมาะสมและ

เฝาตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนเปนระยะๆ และสามารถตดตอสอสารกบแพทยผสงตอ และแพทยผรบรกษา

เพอทราบ และใหแพทยผรบรกษาสามารถเตรยมพรอมสำาหรบการดแลรกษาผปวยตอไป

8. ถาผปวยเสยชวตกอนหรอระหวางเดนทาง หรองดการยาย ตองแจงใหสถานพยาบาลทรบยายทราบดวย

โดยเรวทสดเทาทจะทำาได



72

เฝาระวงในโรงพยาบาล

แผนกเวชระเบยน - คดกรองประวตผปวย - OPD, ER

หองตรวจแยกผปวย

- แพทยซกประวต ตรวจรางกาย •- Investigate ตามทเหนสมควร

1) ผปวยทมไข> 38 ° C รวมกบอาการตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน (เชน ไอ หายใจ

เรว เหนอยหอบ หรอ ปอดอกเสบ และ มประวตเดนทางมาจาก หรออาศยอยในพนททพบผ

ปวย หรอสงสยวามการระบาดของเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม 2012หรอ สมผสใกลชดกบ

“ผปวยนาจะเปน” หรอ “ผปวยยนยน” ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

2) ผปวยปอดบวมทเกดเปนกลมกอน (พบผปวยตงแต 2 รายขนไป ทมวนเรมปวยอยในชวง

เวลาหางกนไมเกน14 วน) ในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยงทางระบาดวทยา

3) ผปวยปอดบวมในบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบต

การทตรวจตวอยางผปวย ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

4) ผปวยปอดบวมรนแรง หรอ กลมอาการระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน อยางรนแรง

(Severe Acute Respiratory Distress Syndrome: ARDS) ทไมทราบเชอสาเหต

• Admit หองแยกโรคพจารณาตามความเหมาะสม • ถายภาพรงสปอด (Film chest) • ตรวจทางหองปฏบตการพนฐาน เชน CBC, sputum exam. • เกบตวอยาง เสมหะ , Nasopharyngeal aspirate หรอ broncheoalveolar lavage หรอ tracheal aspiration จากทอชวยหายใจแบงใส VTM 2 หลอด สงตรวจ Flu A, B, MERS-CoV** • เกบตวอยางเลอดในหลอด EDTA 1 หลอด (จำานวน 3-5 ซซ) • เกบตวอยางAcute และ Convalescent serum หางกน 14-21 วน (ครงละ1 หลอด)

** สงตรวจหาเชอ MERS-CoV ทกรมวทยาศาสตรการแพทย หรอ ศนยวทยาศาสตรการแพทย

ฉบบราง วนท 30 ตลาคม 2556 อาจเปลยนแปลงไดเมอมขอมลใหม

• รกษาตามอาการ• ตามผล RT-PCR จนกวาจะทราบผล

นดตดตามการรกษา 48 ชวโมง

หาสาเหตได หาสาเหตไมได

รกษาตามสาเหต

แนวท�งก�รคดกรองเพอก�รวนจฉยและดแลรกษ�โรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม

สำ�หรบแพทยและบคล�กรส�ธ�รณสข



73

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



74

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



75

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



76

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



77

แนวท�งก�รปองกน และควบคมก�รตดเชอในโรงพย�บ�ล

และก�รแพรกระจ�ยเชอผปวยสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรน�

ส�ยพนธใหม 2012

Middle East Respiratory Syndrome (MERS)

บทท 6



78



79

แนวท�งก�รปองกน

ควบคมก�รตดเชอในโรงพย�บ�ล และก�รแพรกระจ�ยเชอ

ผปวยสงสยโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

Middle East Respiratory Syndrome (MERS)

โดย สถาบนบำาราศนราดร กรมควบคมโรค

เนองจากพบรายงานการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล (Hospital Setting) ในครอบครว และผสมผสใกลชด

(Family cluster and closed contact cluster) เพอเปนการปองกนการแพรกระจายเชอ และการแยกผปวย (Isolation

Precautions) องคการอนามยโลก จงไดแนะนำาการปองกนการแพรกระจายเชอและการแยกผปวย โดยใชหลกการ

ของมาตรการขนพนฐานและการปฏบตทวไป (Standard precautions) รวมทงการรกษาสขอนามยของมอ

(Hand hygiene) การสรางเสรมสขนสยในการไอ หรอเมอมนำามก (Respiratory hygiene and cough etiquette)

การฉดยาทปลอดภย (Safe injection practices ) และขอปฏบตอนๆ โดยพบวา โรคตดเชอทางเดนหายใจโดยทวไป

ใชมาตรฐานการปองกนการตดเชอและการแพรกระจายเชอแบบละอองฝอยขนาดใหญ (droplet precautions) และ

การสมผส (contact precautions) เชนเดยวกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ซงสวนใหญเปนการแพร

กระจายเชอแบบละอองฝอยขนาดใหญ (droplet precautions) ถาไอ จาม ในระยะ 1 เมตร สามารถแพรกระจายเชอได

องคการอนามยโลกไดแนะนำาวธการปองกนการตดเชอและการแพรกระจายเชอแบบละอองฝอยขนาดใหญ (droplet

precautions) อยางไรกตามการแพรกระจายเชอแบบละอองฝอยขนาดเลก (airborne transmission) กมความเปน

ไปได ขณะนพบวาอตราตายของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 คอนขางสง (รอยละ 30 - 50) ดงนน

องคการอนามยโลกและศนยปองกนและควบคมโรคแหงชาต ประเทศสหรฐอเมรกา (US CDC) จงแนะนำาใหปองกน

การตดเชอและการแพรกระจายเชอแบบละอองฝอยขนาดเลก (airborne transmission) โดยเฉพาะผปวยทมอาการ

ปอดบวม หรอไอมาก รวมทงหตถการทกอใหเกดฝอยละอองขนาดเลก เชน การใสทอชวยหายใจ การดดเสมหะ

การเกบเสมหะ การพนยา เปนตน โดยมประเดนการปองกนการแพรกระจายเชอดงตอไปน

• การทำาความสะอาดมอ

• การใชอปกรณปองกนรางกายทเหมาะสมกบกบกจกรรมการดแลผปวย

• หอผปวยแยกโรค/ หองแยกโรค และ การทำาความสะอาด /การทำาลายเชอในหองผปวย

• การทำาความสะอาดผาทใชกบผปวย

• การปฏบตเกยวกบภาชนะอาหารของผปวย

• การกำาจดขยะและสงปฏกล

• การปองกนการบาดเจบจากของมคม

• การเคลอนยายผปวย

• การเฝาระวงในบคลากร

• คำาแนะนำาสำาหรบผปวยในระหวางอยในโรงพยาบาลและเมอจำาหนายไปแลว

• ขอปฏบตเกยวกบศพ



80

1. ก�รทำ�คว�มสะอ�ดมอ

เปนแนวทางปฏบตพนฐานทบคลากรทกสาขาและทกระดบควรทราบ และยดเปนแนวทางปฏบต

เพอการปองกนการตดเชอจากการสมผส การลางมอดวยนำา แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1.1 การลางมอดวยนำากบสบธรรมดา (Plain/non – antimicrobial soap) ชวยขจดสงสกปรก ฝนละออง

เหงอไคล ไขมน สารอนทรย และเชอจลชพออกจากมอ สบทำาใหผวทมอแหงและระคายเคองได แมจะมการผสมสาร

เพมความนม นอกจากนยงพบวา สบยงอาจมการปนเปอนเชอและกอใหเกดการกอตว (Colonize) ของเชอจลชพ

บนมอของบคลากรทางดานสาธารณสข ใชในการทำาความสะอาดมอกรณหลงถอดถงมอ กอนและหลง สมผสผวหนง

ผปวยปกตทไมมการปนเปอนสารทมเชอจลชพ เชน เลอด หนองกอนปฏบตกจกรรมการพยาบาลทวไปทไมตองใช

เทคนคปราศจากเชอ และ หลงสมผสเครองมอ อปกรณทไมตดเชอ (non - infectious material) ทมองเหน

1.2 การลางมอดวยนำากบสบยาฆาเชอ (Antiseptic soaps) เชน 7.5%Povidoneiodine, 4%

chlorhexidinegluconate, Triclosan เปนตน การลางมอดวยนำากบสบยาฆาเชอ จะขจดสงสกปรกและเชอจลชพ

ออกจากมอ ซงสามารถขจดเชอจลชพทงทอาศยอยชวคราวและเชอจลชพประจำาถนไดมากกวาสบ จงใชในกรณกอน

การสอดใสอปกรณเขารางกายผปวย กอนการสมผสหรอทำากจกรรมกบผปวยทมภมคมกนตำา ผวหนงทมบาดแผล

และหลงสมผสกบสงสกปรกทมการปนเปอนเชอจลชพ อยางไรกตามนำายาฆาเชอเหลานออกฤทธฆาเชอจลชพไดชา

กวาแอลกอฮอลโดยพบวา นำายา chlorhexidine gluconate ออกฤทธไดดกวา Povidone iodine โดยออกฤทธได

เรวกวาและมฤทธคงคางอยนานกวา

กอนการลางมอใหถอดแหวนหรอเครองประดบอนทใสในนวมอ ขอมอออกกอน เพราะจะไมสามารถ

ทำาความสะอาดมอไดทวถง อาจมเชอจลชพปนเปอนคางอยบนมอ ใหเปดกอกนำาราดใหทวมอ แลวใชสบหรอนำายาฆาเชอ

ประมาณ 3 - 5 มลลลตร ฟอกทำาความสะอาดมอการลางมอดวยนำา ควรประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน



81

1. ฟอกฝ�มอด�นหลง2. ฟอกง�มนวมอด�นหน�

3. ฟอกหลงมอและง�มนวมอด�นหลง 4. ฟอกนวและขอนวมอด�นหลง

5. ฟอกนวหวแมมอ 6. ฟอกปล�ยนวและเลบ

ก�รล�งมอดวยนำ� ควรประกอบดวย 7 ขนตอน

7. ฟอกรอบขอมอ



82

2. ก�รใชอปกรณปองกนร�งก�ยสวนบคคล (Personal protective equipment; PPE)

แนะนำาใหบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยใหใชเครองปองกนรางกายทง 4 ชน คอ

1. หนากาก ไดแก หนากากชนดกรองเชอโรค (N95/N100 หรอ P100 และหนากากชนดธรรมดา

(surgical mask)

2. แวนครอบตา (Goggle) หรอกระบงหนา (Face shield)

3. เสอกาวนแขนยาว (gown)

4. ถงมอ (Glove)

5. ทงนอปกรณทแนะนำาใหใชครงเดยวแลวทง ไดแก ถงมอและหนากากชนดธรรมดา (surgical mask)

สวนทใชแลวสามารถนำามาทำาความสะอาดกอนใชใหม ไดแก แวนครอบตา (Goggle), กระบงหนาและเสอกาวนสำาหรบ

หนากากชนดกรองเชอโรค N 95 หรอ N100 สามารถใชซำาในบคลากรคนเดยวกนภายใน 8 ชวโมง หากมการปนเปอน

ชดเจน เปยกแฉะ มกลนเหมน หายใจไมสะดวก หรอไมเสยรปทรง ใหทงเปนขยะตดเชอ

สำาหรบการดแลผปวยหลายคนในหอผปวยรวมแยกโรค (cohort ward) ตองเปลยนถงมอลางมอ และใสถงมอ

คใหมเมอจะดแลผปวยอกรายหนง สวนอปกรณปองกนรางกายชนอนพจารณาตามความเหมาะสมของการปนเปอน

หรอลกษณะการสมผส

แนะนำาการใชอปกรณปองกนรางกายสวนบคคล (PPE) ดงน

1. ในกจกรรมทมความเสยงสง ไดแก การฟนชพ การใสทอชวยหายใจ การดดเสมหะ หรอการดแล

ผปวยทมปอดอกเสบ หรอมอาการไอมากใหใชอปกรณทง 4 ชน (หนากาก N95, N100/P100 หรอสงกวารวมทง

สวมแวนครอบตา (Goggle) หรอกระบงหนา (Face shield) ถงมอ (Glove) และเสอกาวนแขนยาว (gown) หมวกคลมผม

ใชในกรณทกจกรรมนนกอใหเกดฝอยละอองขนาดเลก (aerosol) หรอผปวยมอาการไอมาก

2. บคลากรทางการแพทยใสหนากากชนดธรรมดาหรอหนากากชนดกรองเชอโรค N95 รวมทงสวมถงมอ

แวนครอบตาและเสอกาวนแขนยาวกรณทไมไดทำาหตถการทจะกอใหเกดฝอยละอองขนาดเลก (aerosol) ในการดแล

ผปวย การตดตามกำากบการใชอปกรณปองกนรางกายสวนบคคล (PPE)

มการตดตามการใชอปกรณปองกนรางกายสวนบคคล (PPE) ตามหลกการแยกผปวย (Isolation Precautions)

อยางเครงครดทงบคลากรและผเขาเยยมผปวยทกราย โดยมการดำาเนนการ ดงน

1. มการฝกซอมการใสอปกรณปองกนรางกายสวนบคคล และมการกำากบตดตามความถกตองเปนระยะตาม

ความเหมาะสม

2. มการใหความรหนางานตาง ๆ ดงน

• เนนยำาการทำาความสะอาดมอและการปฏบตตามสขอนามยสวนบคคล

• ปฏบตตามมาตรฐานการปองกนการตดเชอและการแพรกระจายเชอ โดยเฉพาะแบบละอองฝอย

ขนาดใหญ (droplet precautions) และการสมผส (contact precautions) รวมทงการสรางเสรมสข

นสยในการไอ หรอเมอมนำามก (Respiratory hygiene and cough etiquette)

• อปกรณปองกนรางกายใชตามความเหมาะสมดงกลาวขางตน



83

3. มการตรวจตดตามการปฏบตงานเปนระยะไดแก การตดตามและกำากบการปองกนการตดเชอ (IC Audit)

และการตรวจสอบผลการปฏบตงานดานการปองกนการตดเชอ (IC performance check list)

4. ใชระบบเพอนเตอนเพอน คอการจบคในการปฏบตงาน/การใสเครองปองกนรางกาย

5. มการจดทำาโปสเตอร/รปขนตอนการใส/ถอดอปกรณปองกนรางกายสวนบคคลในหองแตงตวหอง และ

หองกอนหองแยก (Anteroom)

3. หอผปวยแยกโรค/หองแยกโรค และก�รทำ�คว�มสะอ�ด/ก�รทำ�ล�ยเชอในหองผปวย

คณลกษณะและองคประกอบของหอง/หอผปวย

• หองแยกผปวยควรเปนหองแยกโรคสำาหรบผตดเชอโรคระบาด หรอโรคทแพรกระจายเชอทางอากาศ

Airborne infection isolation room (AIIR) ซงมหองนำาในตวและมคณสมบตทางวศวกรรม และ

สถาปตยกรรม ตามขอกำาหนดของวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย

• หากเปนหอผปวยรวมแยกโรค หรอ Cohort room ควรเปนหองทมการจดการอากาศ และม

ทศทางของอากาศผานจากบคลากรสผปวยแลวปลอยออกภายนอก ระยะหางระหวางเตยงมากกวา

1 เมตร หากจะมมานควรเลอกวสดทเชดทำาความสะอาดงาย

• เปนหองทสามารถใหการดแลผปวยในภาวะวกฤตได คอม Oxygen, suction, air – pipeline

เครองตรวจวดสญญาณชพ

• มอางลางมอ / นำายาลางมอแหงในหองผปวยและหองกอนหองแยก (Anteroom)

• เปนหองทมพนผวทำาความสะอาดงาย และมเฟอรนเจอรในหองเทาทจำาเปน

• มอปกรณประจำาหองไดแก ปรอทวดไข เครองวดความดนโลหต ชดใหออกซเจน ไมกดลน ไฟฉาย

กระปองทงเขม (sharp container) ถงผาเปอน ถงขยะชนดใชเทาเปด

• อปกรณทเตรยมไวภายนอกหองแตพรอมทจะนำามาใช ไดแก ชดกชพผปวย เครองชวยหายใจ

• อปกรณทสำารองไวในหองกอนหองแยก (Anteroom) ไดแก อปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากาก

กรองเชอโรคชนด N95 หนากากชนดธรรมดา ถงมอ (disposable gloves) เสอกาวนแขนยาว

แวนครอบตา กระบงหนา หมวกคลมผม ผาพลาสตกหรอผายางกนเปอน

4. ก�รทำ�คว�มสะอ�ดผ�ท ใชกบผปวย

ขอปฏบตสำาหรบบคลากรงานบรการผา

4.1. ใหถอปฏบตตามแนวทางการจดการผาเปอน ในเรองผาเปอนตดเชอ อยางเครงครด

4.2. ลางมอทกครงทสมผสถงผาเปอน

4.3. ขณะปฏบตงานใหสวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากกรองเชอโรคชนด N95 ถงมอ

(disposable gloves) เสอกาวนแขนยาวปดทบดวยผากนเปอนพลาสตกอยางหนา รองเทาบท

4.4. หลงถอดถงมอใหลางมอดวย hand rub แตหากสมผสสารคดหลงของผปวยตองลางดวยนำาสบกอน

เชดมอใหแหงแลวจงลางดวย hand rub อกครงหนง



84

5. ก�รปฏบตเกยวกบภ�ชนะอ�ห�รของผปวย

ขอปฏบตสาหรบบคลากรฝายโภชนาการ

5.1. สวมเครองปองกน ขณะปรงหรอมกจกรรมเกยวกบอาหารทมโอกาสกระเดนของสารคดหลง ไดแก

หนากากชนดธรรมดา (surgical mask) ถงมอ (disposable gloves) ผากนเปอนพลาสตก หมวกคลมศรษะ

5.2. ถอดอปกรณปองกนรางกาย ไดแก ถงมอ (disposable gloves) ผากนเปอนพลาสตก หมวกคลมศรษะ

และหนากากชนดธรรมดา (surgical mask) ตามลำาดบ

5.3. ลางมอทกครงเมอเสรจสนภารกจหลงการประกอบอาหาร และภาชนะใสอาหารของผปวย

ชนดใชครงเดยวทงสงใหหอผปวย

6. ก�รกำ�จดขยะและสงปฏกล

ขยะในหองผปวยทงหมดใหถอเปนขยะตดเชอ ใหกำาจดตามแนวทางการกำาจดขยะตดเชอ

7. ก�รปองกนก�รบ�ดเจบจ�กของมคม

การเกดอบตเหตขณะปฏบตงานกอใหเกดผลกระทบทงตอผใหบรการและผใชบรการ กลาวคอทำาใหมโอกาส

เกดการตดเชอได แมวาอบตเหตทเกดขนจะไมทำาใหเกดการตดเชอทงหมด เชน ถกแกวบาด เขมปราศจากเชอทมตำา

แตกเปนสาเหตทำาใหเกดบาดแผล ซงจะเพมความเสยงตอการตดเชอหากเกดการสมผสเลอดหรอสารคดหลงจากรางกาย

ผตดเชอในขณะทแผลยงไมหายด นอกจากนยงทำาใหเกดผลกระทบทางดานจตใจตอผปฏบตงานทไดรบอบตเหต

เปนอยางมาก

การบรหารความปลอดภยจากการเกดอบตเหตตางๆ เปนประเดนสำาคญประเดนหนงในการบรหารความเสยง

ชวยลดปญหาการตดเชอจากการใหบรการทางการแพทย โดยเฉพาะอบตเหตทเกดจากของแหลมคมทมแทงทะล

อปกรณปองกนรางกายสวนบคคลได วธการทดทสดคอการฝกทกษะในการทำาหตถการตางๆใหชำานาญ รวมทงปฏบตงาน

ดวยความระมดระวงเพอความปลอดภยและกระตนใหบคลากรมจตสำานกทจะปองกนอบตเหตตลอดเวลา โดยพบสาเหต

ของอบตเหตจากการปฏบตงาน ทพบไดบอยมาจาก

• การสวมเขมทใชแลวเขาปลอก โดยใชมอขางหนงจบเขมแลวใชมออกขางหนงจบปลอกเขมสวมเขาหากน

• การสงเครองมอทแหลมคมจากมอของผสงสมอผรบโดยตรง

• การเยบแผลโดยผานใตหวางนวมอทกดแผล

• ไมใชอปกรณปองกนรางกายหรอใชอปกรณปองกนรางกายทไมเหมาะสม เชน ไมสวมแวนปองกนตาขณะ

ทำาคลอด ทำาใหเลอดและนำาครำากระเดนเขาตา การใสเสอกาวนผาแขนสนขณะลวงรกทงทมบาดแผลถลอก

ทบรเวณแขนสวนลาง เปนตน

• แสงสวางในขณะปฏบตงานไมเพยงพอ ทำาใหมองเหนไมชดเจนขณะปฏบตงาน

• สภาพรางกายผปฏบตงานออนเพลยเมอยลาจากการปฏบตงานหรอสายตาผดปกต

• ผปฏบตงานมความเครยดหรอวตกกงวล ทำาใหขาดสมาธในขณะปฏบตงาน

• การจดหาอปกรณปองกนรางกายไมเพยงพอ หรอไมมคณภาพเหมาะสมกบงานททำา

• การเกบเขม มดหลงทำาหตถการทางการแพทยทผดเทคนคหรอขาดความระมดระวง



85

8. ก�รเคลอนย�ยผปวย

การปองกนการตดเชอและแพรกระจายเชอระหวางการสงตอผปวย พบวาการเคลอนยายผปวยอาจทำาใหเกด

การแพรกระจายเชอได จงมแนวทางปฏบตดงน

บคลากรประจำาหนวยสงตอ

ตดตอโรงพยาบาลปลายทางทจะสงตอผปวยไปรบการรกษาตอ พรอมทงใหขอมลรายละเอยดของผปวยดวย

บคลากรประจำารถพยาบาล

• บคลากรทเดนทางไปกบผปวย จดใหมจำานวนนอยทสดตามความเหมาะสม

• บคลากรทตองสมผสผปวยระหวางเดนทางใหสวม หนากากชนดกรองเชอโรค (N95/P100), ถงมอ

แวนครอบตา และกาวนแขนยาว โดยพจารณาตามลกษณะการสมผสกบผปวย

• พนกงานขบรถสวม หนากากชนดธรรมดา (surgical mask) หากหองโดยสารกบทนงของพนกงานเปน

แบบแยกสวนกน

• ในระหวางการเดนทางหากรางกายสมผสกบสารคดหลงของผปวยใหใชกระดาษชำาระเชดออกใหมากทสด

แลวลางดวย hand rub หรอเชดตามดวย 70% Alcohol

ผปวยและญาต

•ใหผปวยสวมหนากากชนดธรรมดา (surgical mask)

•ญาตทตดตามไปในรถพยาบาลควรมจำานวนนอยทสด หากเปนไปไดควรใหมารถอกคนทไมใชรถโดยสาร

และหากจำาเปนตองมารถพยาบาลคนเดยวกบผปวยใหสวมหนากากชนดธรรมดา (surgical mask)

อยางเครงครด

รถพยาบาลและอปกรณ

•ในหองโดยสารของผปวยควรมระบบระบายอากาศเพอถายเทอากาศทมการปนเปอนเชอออกสภายนอกรถ

ดวยตวดดอากาศเหนอหลงคารถ

• มอปกรณภายในรถพยาบาลเทาทจำาเปนตองใช ควรเลอกอปกรณทใชครงเดยวทง สำาหรบอปกรณทตอง

ใชซำาตองทำาความสะอาดหลงจากใชแลว

• อปกรณทใชแลวทงถอเปนขยะตดเชอ ตองทงในถงขยะตดเชอ มดปากถงใหแนนแลวนำาไปทำาลายตาม

ขนตอนของขยะตดเชอ

• หากมเลอดหรอสารคดหลงของผปวยปนเปอนภายในรถ ใหเชดบรเวณทเปอนออกใหมากทสด

ดวยกระดาษชำาระ แลวราดบรเวณนนดวย 70 % Alcohol นาน 30 นาท แลวเชดถตามปกต

•เมอสงผปวยแลวในเทยวกลบไมเปดเครองปรบอากาศในหองโดยสารผปวย เปดหนาตางรถ และตวดดอากาศ

เมอถงโรงจอดรถใหทำาความสะอาดรถทนท โดยเปดประต หนาตาง และทายรถ เจาหนาทใสอปกรณ

ปองกนรางกาย เชน ถงมอ หนากากชนดธรรมดา (surgical mask)เชดความสะอาดหองโดยสารดวย

นำาผสมผงซกฟอกทำาความสะอาดปกต บรเวณเตยงและพนผวแนวระนาบใหเชดตามดวย 70 % Alcohol

หลงทำาความสะอาดแลวเปดรถทงไวอยางนอย 30 นาท กอนเกบรถเขาท เพอรอรบผปวยรายตอไป



86

บคลากรประจำาหนายรบการสงตอผปวย

•เตรยมบคลากรทรบผปวยใหมจำานวนนอยทสด เหมาะสมกบอาการผปวยมากทสด และเตรยมอปกรณ

จำาเปนทจะตองใชกบผปวยใหพรอม

• บคลากรสวมใส อปกรณปองกนรางกาย คอหนากากชนดกรองเชอโรค (N95 หรอ P100) ถงมอ เสอกาวน

และแวนครอบตาตามความเหมาะสม

• กำาหนดสถานททจะรบผปวยและจดเตรยมเสนทางการเคลอนยายผปวย

• ใหยามรกษาความปลอดภยกนผทไมเกยวของใหออกนอกเสนทางการเคลอนยายผปวย

พยาบาลประจำาหองตรวจคดกรอง

1. ควรจดตงจดคดกรองผปวยแยกจากผปวยอน เพอปองกนการแพรกระจายเชอ เชนเดยวกบทดำาเนนการ

ในกรณไขหวดนก ไขหวดใหญระบาดใหญ

2. สวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากชนดกรองเชอโรค (N95 หรอ P100) ถงมอ (disposable

gloves) และเสอกาวนแขนยาว

3. ซกประวตของผปวย

• ประวต อาศยหรอเดนทางจากประเทศแถบภมภาคตะวนออกกลาง (ประเทศแถบภมภาค ตะวนออกกลาง

ไดแก กาตาร ซาอดอาระเบย จอรแดน สหรฐอาหรบเอมเรตส เยเมน บาหเรน อยปต อหราน ตรก อรก

อสราเอล คเวต เลบานอน โอมาน ซเรย และดนแดนปาเลสไตน (เวสตแบงก และฉนวนกาซา) ในชวงเวลา

14 วนกอนวนเรมปวย

•เปนบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบตการทตรวจตวอยางจาก

ระบบทางเดนหายใจ ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

•สมผสใกลชด (ผทมประวตสมผสใกลชด ไดแกอาศยในบานเดยวกบผปวย มการสมผสรางกายผปวย

นงทำางานในบรเวณใกลๆกบผปวย หรอเรยนในหองเดยวกบผปวย หรอเดนทางในยานพาหนะ

เดยวกบผปวย)

• บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทใหการดแลรกษาผปวยโดยทประวตการสมผสใกลชดดงกลาวน

เกดขนในชวงเวลา 14 วน กอนหรอหลงวนเรมปวยของผปวยทสงสยรายนนๆ) “ผปวยเขาขาย” หรอ

“ผปวยยนยน”โรคตดเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม 2012 ในชวงเวลา 14 วนกอนหรอหลงวนเรมปวย

•ผปวยปอดบวมทเกดเปนกลมกอน (พบผปวยตงแต 2 รายขนไป ทมวนเรมปวยอยในชวงเวลาหางกน

ไมเกน14 วน) ในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยงทางระบาดวทยา

ในกลมผปวยมอาการดงตอไปน

1. ผปวยทมไข >38 องศาเซลเซยส รวมกบอาการตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน (เชน ไอ หายใจเรว

เหนอยหอบ หรอ ปอดอกเสบ และ มประวตเดนทางมาจาก หรออาศยอยในพนท ทพบผปวย หรอสงสยวามการระบาด

ของโรคตดเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม 2012 หรอ สมผสใกลชดกบ “ผปวยนาจะเปน” หรอ “ผปวยยนยน” ในชวงเวลา

14 วนกอนวนเรมปวย

2. ผปวยปอดบวมทเกดเปนกลมกอน (พบผปวยตงแต 2 รายขนไป ทมวนเรมปวยอยในชวงเวลาหางกน

ไมเกน 14 วน) ในชมชนหรอททำางานเดยวกน หรอมความเชอมโยงทางระบาดวทยา



87

3. ผปวยปอดบวมในบคลากรทางการแพทยทดแลผปวยปอดบวม หรอเจาหนาทหองปฏบตการทตรวจ

ตวอยางผปวย ในชวงเวลา 14 วนกอนวนเรมปวย

4. ผปวยปอดบวมรนแรง หรอ ภาวะระบบทางเดนหายใจลมเหลวเฉยบพลน ARDS (Acute Respiratory

Distress Syndrome) ทไมทราบเชอสาเหต เนนยำาเรองสขลกษณะการไอจาม (Respiratory Etiquette) เชน

หากไอหรอจาม ควรปดปาก ผปวยควรสวมหนากากอนามย ควรลางมอบอยๆ เปนตน

5. ประสานงานกบหนวยงานตางๆ เชน x-ray หองปฏบตการ ฯลฯ ตามแผนการรกษาของแพทย

6. เมอสนสดการตรวจดแลผปวยถอดอปกรณปองกนรางกาย ไดแก ถงมอ (disposable gloves), เสอกาวน,

และหนากากตามลำาดบ อปกรณทเปนชนดใชแลวทง (disposable) ทงในถงขยะตดเชอ เนนการทำาความสะอาดมอ

7. กรณทแพทยรบผปวยเปนผปวยใน ใหแจงพยาบาลหวหนาเวรตก 3/2 (โทร 0 2590 3522) เพอรบผปวยไวใน

โรงพยาบาลแจงผบรหารและแจงเจาหนาทระบาดวทยา (โทร 0 2590 3456) เพอรายงานตอสำานกระบาดวทยา

กระทรวงสาธารณสข

กรณรบผปวยไวดแลทสถาบนบำาราศนราดร หลกเลยงการนำาผปวยออกนอกหองแยก ยกเวนกรณทจำาเปน

เทานน โดยมขอปฏบตดงน

• แจงหนวยงานปลายทางรบทราบ/แจงเจาหนาทผเขนผปวยรบทราบ กำาหนดเวลาใหบรการผปวยใหชดเจน

• ใหผปวยสวมหนากากชนดธรรมดา (surgical mask)

• บคลากรทจะนำาสงผปวยใสอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากชนดกรองเชอโรค N95 หรอ P100

(ขนอยกบขนาดของใบหนาในการใสหนากากใหแนบสนท) ถงมอและเสอกาวนแขนยาวตามความเหมาะสม)

• เสนทางทจะพาผปวยไปตองมการวางแผนลวงหนา มการประสานงานและจดผรบผดชอบ เคลยรเสนทาง

โดยไมผานบรเวณทมผคนหนาแนน

• แจงบคลากรทรบผดชอบปลายทางเพอเตรยมสถานทและกนผทไมเกยวของออกไปและใสอปกรณ

ปองกนรางกายทเหมาะสม

9. ก�รเฝ�ระวงในบคล�กร

9.1 หนวยงานระบาดวทยา มหนาทตดตามสถตการลาปวยของบคลากรทกคนในโรงพยาบาล หากพบอตรา

การลาปวยสงกวาปกต โดยเฉพาะการปวยทมอาการคลายไขหวดใหญเปนกลมกอน (≥ 2 ราย) ของบคลากร หรอ

พบบคลากรมปอดอกเสบใหแจงพยาบาลควบคมโรคตดเชอทนท เพอทำาการสอบสวนและดำาเนนการตอไป

9.2 สำาหรบบคลากรทดแลผปวยมการบนทกเวลาและกจกรรมททำากบผปวย และมการเฝาระวงอาการปวย

หลงสมผสผปวยแลวจนครบ 14 วน หรอหลงสมผสครงสดทาย

10. คำ�แนะนำ�สำ�หรบผปวยในระหว�งอย ในโรงพย�บ�ลและเมอจำ�หน�ยไปแลว

คำาแนะนำาสำาหรบผปวยขณะอยในโรงพยาบาล

• แนะนำาใหปฏบตเรองการทำาความสะอาดมอ (Hand Hygiene) อยางเครงครด โดยเฉพาะอยางยงในระยะ

การตดตอของโรค และแนะนำาใหหลกเลยงการทำาใหสงแวดลอมโดยรอบปนเปอนสารคดหลง

•ใหผปวยสวมหนากากอนามยเสมอ โดยเฉพาะอยางยงเมอมบคคลอนอยรวมหอง

•จำากดผเขาเยยมเทาทจำาเปน



88

•หามผปวยทมอาการคลายไขหวดใหญหรอมความเสยงตอการไดรบเชอโรคเขาเยยมผปวย โดยทำาปาย

แจงเตอน และการใหคำาแนะนำาญาตกอนการเขาเยยมผปวยทกครงเพอทราบการปฏบตตว การใสอปกรณ

ปองกนรางกายทเหมาะสม การสงเกตอาการผดปกตหลงการเขาเยยมผปวย

• มการบนทก ชอ ทอย เบอรโทรศพท ของผเขาเยยมในหอผปวยเพอเปนการตดตามผสมผสโรคตอไป

คำาแนะนำาสำาหรบผปวยเมอกลบบาน

เมอแพทยรกษาผปวยจนอาการหายหรอทเลา และอนญาตใหผปวยกลบไปพกผอนทบานได พยาบาลตอง

อธบายถงการปฏบตตวของผปวย ดงน

1. แนะนำาเรองการทำาความสะอาดมออยางเครงครด โดยเฉพาะอยางยงในระยะการตดตอของโรค

2. สวมผาปดปาก ปดจมกตลอดเวลายกเวนเวลารบประทานอาหารและทำากจธระสวนตว

3. เวลาไอตองปดปาก ปดจมก ดวยกระดาษชำาระโดยตองปดถงคาง ทงกระดาษชำาระในถงพลาสตก

และปดปากถงใหสนทกอนทง หลงจากนนตองลางมอทกครง

4. หลกเลยงการคลกคลกบบคลในครอบครว ไมเขาไปในทชมชน เชนตลาด หางสรรพสนคา และใหหยดงาน

หยดเรยนจนกวาจะพนระยะการตดตอของโรค (14 วน)

5. มาตรวจตามนด หากมอาการผดปกตรบมาโรงพยาบาลทนท

คำาแนะนำาสำาหรบญาต / ผเขาเยยม

• จำากดการเยยมเฉพาะทจำาเปน มสมดบนทกรายชอญาตทเขาเยยมและวนเวลาทเขาเยยม

•หามผทมอาการไขหวด ปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง โรคหวใจ ตงครรภ สงอายหรออายนอยกวา

12 ป หรอมโรคทมความเสยงตอผลแทรกซอนของไขหวดใหญ เขาเยยมโดยเดดขาด

•ตองสวมอปกรณปองกนรางกายไดแก หนากากชนดธรรมดา (surgical mask) เสอกาวนแขนยาวหากจำาเปน

ตองสมผสสารคดหลง หรอเลอดของผปวยใหสวมถงมอและลางมอทกครง

•แนะนำาใหทำาความสะอาดมอและปฏบตตามสขอนามยสวนบคคลอยางเครงครด

• ถอดอปกรณปองกนรางกายและลางมอ กอนออกจากหองผปวย

•มคำาแนะนำาใหผเขาเยยมสงเกตอาการตนเองวามไข อาการผดปกตทางเดนหายใจหรอไมหลงการเยยม

ผปวยครงสดทายภายใน 14 วน หากมความผดปกตใหรบมาพบแพทย

•งานระบาดวทยารบผดชอบประสานงานกบสำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค หรอหนวยงานระบาด

สำานกงานสาธารณสขจงหวดนนทบร เพอตดตามเฝาระวงผสมผสกบผปวย

11. ขอปฏบตเกยวกบศพ

•บคลากรทจดการเกยวกบศพปฏบตตามมาตรฐานการปองกนการตดเชอและการแพรกระจายเชอ

อยางเครงครด สวมอปกรณปองกนรางกาย เชนเดยวกบการปฏบตตอผปวย

•หากจะฉดยาศพตองกระทำาดวยความระมดระวงเปนอยางยงและบคลากรตองสวมอปกรณปองกนรางกาย

อยางครบถวน

•บรรจศพในถงหอหมศพททำาดวยวสดกนนำา เชดดานนอกถงดวย 70% Alcohol กอนนำาออกจากหอง

ผปวย

•เกบศพในตเยนแชศพ กอนเคลอนยายศพออกจากโรงพยาบาล



89

•สำาหรบญาตใหหลกเลยงการสมผสสารคดหลงจากศพ หากแตะตองศพใหทำาความสะอาดมอหลงแตะตอง

•หากมการผาพสจนศพ ควรทำาในหองทมความดนภายในหองเปนลบ (negative pressure) และผกระทำา

ตองปฏบตตามการปองกนการตดเชอและการแพรกระจายเชออยางเครงครด

•อปกรณทใชกบศพและอปกรณปองกนรางกายชนดทใชครงเดยวทง ใหถอเปนมลฝอยตดเชอทงหมด

ผาทกชนดทใชกบศพ หากจะนำามาใชอก ตองปฏบตตามขอปฏบตเกยวกบฝาเปอนตดเชอ

ขอปฏบตสำ�หรบเจ�หน�ททจดก�รเกยวกบศพ

1. พยาบาลททำาหนาทจดการตกแตงศพตองสวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก เสอคลมหนากากชนด

กรองเชอโรค (N95 N100 หรอ P100) ถงมอ (disposable gloves ) ผากนเปอนพลาสตก แวนครอบตาหมวกคลมศรษะ

(ตามความจำาเปนและเหมาะสม) และตกแตงศพตามปกต

2. หอหมศพดวยผาพลาสตก 2 ชน และปดผนกดวยแถบกาว ชอ - นามสกลผเสยชวต เวลาทเสยชวต

3. ตามพนกงานเคลอนยายศพมาทหอผปวย

4. พนกงานเคลอนยายศพตองสวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากชนดธรรมดา (surgical mask) ถงมอ

(disposable gloves) ผากนเปอนพลาสตก ขณะทำาการขนยายศพ

5. เกบศพในตเยนแชศพ เมอจะเคลอนยายศพใสศพในโลงทผนกอยางแนนหนากอนนำาศพออก

6. หากจะฉดยาศพตองกระทำาดวยความระมดระวงเปนอยางยงและบคลากรททำาตองใสเครองปองกนรางกาย

ตามทกำาหนด (ดงขอ 1)

7. แนะนำาใหญาตดำาเนนการเผาหรอฝงศพโดยเรว

8. หากมการผาพสจนศพจะตองกระทำาในหองทมความดนภายในหองเปนลบ (negative pressure)

และผกระทำาตองสวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากชนดกรองเชอโรค (N95 หรอ P100) ถงมอ

(disposable gloves) ผากนเปอนพลาสตก แวนครอบตาและหมวกคลมศรษะ

9. เมอผาพสจนศพเสรจ ถอดอปกรณปองกนรางกาย ไดแก ถงมอ (disposable gloves) ผากนเปอนพลาสตก

เสอกาวน หมวกคลมศรษะ แวนครอบตาและหนากาก (mask) ตามลำาดบ

10. อปกรณทใชกบศพ และอปกรณปองกนรางกายชนดทใชครงเดยวทง ใหถอเปนมลฝอยตดเชอทงหมด

เมอเสรจสนภารกจ ตองทงในถงมลฝอยตดเชอมดปากถงใหแนน (ปฏบตตามแนวทางการบรหารจดการมลฝอยตดเชอ)

และทงในภาชนะรองรบภายในหอง

11. ผาทกชนดทใชกบศพ ใหทงในถงผาตดเชอและปดปากถงดวยพลาสเตอรใหรอบสงงานซกฟอก (ปฏบตตาม

แนวทางการจดการผาเปอน)

12. หากมสารคดหลงของผปวยปนเปอนสงแวดลอม เชน พน เตยงตรวจ ใหพนกงานทำาความสะอาดสวมอปกรณ

ปองกนรางกาย ไดแก หนากากชนดกรองเชอโรค (N95 หรอ P100 ) ถงมอยางอยางหนา (rubber glove) ผากนเปอนพลาสตก

อยางหนา รองเทาบท เชดบรเวณทเปอนดวยกระดาษชำาระออกใหมากทสดทงกระดาษชำาระนนในถงมลฝอยตดเชอ

แลวราดบรเวณทเปอนดวยนำายา 70 % Alcohol แลวเชดถตามปกต



90

ก�รเลอกชนดอปกรณปองกนก�รตดเชอและแพรกระจ�ยเชอ MERS-CoV

สำ�หรบบคล�กรในสถ�นพย�บ�ล

หมายเหต *การเลอกสวมชนดของหนากากอนามย ใหพจารณาตามคำาแนะนำาขางตน ขอ 6 และ ขอ 7



91

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



92

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



93

ม�ตร�ก�รปองกนและควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรน�


บทท 7



94



95

ม�ตรก�รปองกนและควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรน�


โดย สำานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค

ม�ตรก�รก�รดำ�เนนง�นของกระทรวงส�ธ�รณสข กรณโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธ ใหม 2012

การเฝาระวงโรค โดยดำาเนนการจดระบบการเฝาระวงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 ควบคไปกบ

โรคไขหวดใหญ (Influenza) และโรคไขหวดนก (Avian Influenza) โดยเนนผทเดนทางไปประกอบพธฮจญ

และพธอมเราะห

การรกษาพยาบาล ตามแนวทางการดแลรกษาพยาบาล การปองกนควบคมโรคตดเชอในสถานพยาบาล

ของกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

การสอสารความเสยงและประชาสมพนธ โดยการใหคำาแนะนำาประชาชนทวไป ผเดนทางไปแสวงบญ

ในประเทศแถบตะวนออกกลาง บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข โดยการเผยแพรในเวบไซต

สำานกโรคตดตออบตใหม (http://beid.ddc.moph.go.th) และมการใหขอมลแกเครอขายในหลายชองทาง

จดทำาหนงสอขอความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของ เชน กรมการศาสนา, สถานทต, หนวยงาน

สาธารณสข เพอรวมดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

การจดทำาขาวกรองและประเดนเพอการใหขาว เพอรายงานสถานการณผบรหารและประชาชน

การจดทำาแนวทาง การเกบและการนำาสงตวอยางผปวยหรอผทตองสงสยตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม

2012 การจดทำาแนวทางการวนจฉย/ดแลรกษาโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (Middle East

Respiratory Syndrome Coronavirus; MERS-CoV) ใหกบบคลากร ทางการแพทย และจดทำาการปองกน

และควบคมการแพรกระจายเชอในโรงพยาบาล รวมทงระบบการตดตาม

จดการฝกซอมแผน เตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน กรณโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ระดบกระทรวงสาธารณสข

การดำาเนนการจดทำาระบบการดแลสขภาพของผแสวงบญ ทง 3 ระยะ (ระยะกอนการเดนทางขณะอย

ในประเทศซาอดอาระเบย และหลงเดนทางกลบจากการประกอบพธฮจญ)

จดประชมการจดระบบเฝาระวงโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 เพอจดระบบการเฝาระวง

ใหกบชาวไทยมสลมทเดนทางกลบมาจากการประกอบพธฮจญ ณ ประเทศซาอดอาระเบย

จดอบรมใหกบบคลากรทางการแพทยของโรงพยาบาลภาครฐ และโรงพยาบาลเอกชน โดยเนนเรอง

การควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลเปนหลก

ประเมนความเสยงและปรบมาตรการเปนระยะเมอมการเปลยนแปลงสถานการณ



96

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



97

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



98

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



99

ก�รสอส�รคว�มเสยงโรคตดเชอไวรสโคโรน�


บทท 8



100



101

ก�รสอส�รคว�มเสยงโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

โดย สำานกโรคตดตออบบตใหม กรมควบคมโรค

คำ�แนะนำ�สำ�หรบผเดนท�ง/นกทองเทยว

จากขอมลทมในปจจบน พบวากลมเสยงทจะมอาการปวยรนแรง ไดแก กลมผปวยเบาหวาน โรคปอดเรอรง

โรคไตวาย หรอผทภมตานทานตำา ควรระมดระวงเปนพเศษหากทานเขาเยยมชมฟารม หรอสถานทเกบผลผลต

ทางการเกษตร หรอในพนทตลาดทมอฐอย รวมถงควรหลกเลยงการสมผสอฐ ควรรกษาสขอนามยสวนบคคลใหด

โดยการลางมอ และควรหลกเลยงการดมนำานมดบจากอฐ หรอนำานมจากอฐทยงไมผานการฆาเชอ หรอรบประทานอาหาร

ทไมสะอาด เนองจากอาจมการปนเปอนสารคดหลงของสตวหรอผลตภณฑทไมผานการลาง ปอกเปลอก หรอปรงใหสก

คำ�แนะนำ�สำ�หรบประช�ชนทวไป

สำาหรบประชาชนทวไป เมอเขาเยยมชมฟารม หรอสถานทเกบผลผลตทางการเกษตร ควรรกษาสขอนามย

ทวไป เชน ลางมอเปนประจำากอนและหลงการสมผสสตว หลกเลยงการสมผสสตวปวย และรบประทานอาหารทถก

สขอนามย

คำ�แนะนำ�สำ�หรบผเดนท�งไปแสวงบญ

เนองจากประเทศไทยมผเดนทางไปประกอบพธอมเราะหตลอดทงป และพธฮจญในชวงปลายป ทำาใหม

ความเสยงตอการตดเชอดงกลาวได ดงนนผเดนทางไปแสวงบญ ควรปฏบตตามคำาแนะนำากอน ระหวาง และ

หลงการเดนทาง ดงน

กอนการเดนทาง

ควรตรวจสขภาพกอนการเดนทางไปพธอมเราะห โดยเฉพาะผทมโรคประจำาตวเรอรง ซงเปนกลมเสยง

(โรคเบาหวาน โรคปอดเรอรง ภมคมกนบกพรอง เปนตน)

ดแลสขอนามยสวนบคคลอยเสมอ เชน การลางมอบอยๆ ดวยสบและนำาหรอเจลลางมอ

สงเสรมสขภาพ โดยรบประทานอาหารสะอาดและปลอดภยใหครบหาหม ออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ

และพกผอนใหเพยงพอ

ระหวางการเดนทาง

หลกเลยงการคลกคลใกลชดกบผปวยระบบทางเดนหายใจหรอผทมอาการไอหรอจาม

ผมโรคประจำาตวทเสยงตอการปวย อาจพจารณาสวมหนากากปองกนโรค และเปลยนบอยๆ เมอเขาไป

ในสถานททมคนอยรวมกนมากๆ

ควรลางมอบอยๆ ดวยสบ โดยเฉพาะเมอสมผสกบสารคดหลงของผปวยหรอสงแวดลอมทผปวยสมผส

หลกเลยงการเขาไปสมผสกบฟารมสตวหรอสตวปาตางๆ หรอดมนมสตว โดยเฉพาะอฐ ซงอาจเปนแหลง

รงโรคของเชอได



102

ถามอาการไข ไอ มนำามก เจบคอ (มอาการรนแรงทสงกระทบตอกจวตรประจำาวนปกต) ควรหลกเลยงการ

สมผสคลกคลกบบคคลอนเพอลดการแพรกระจายเชอ เมอไอหรอจามควรใชกระดาษชำาระปดปากและ

จมกทกครง และทงกระดาษชำาระทใชแลวลงในถงขยะทปดมดชดและลางมอใหสะอาด กรณทไมสามารถ

ปฏบตได ควรไอหรอจามลงบนเสอผาบรเวณตนแขน ไมควรจามรดมอและรบไปพบแพทยหรอเจาหนาท

สาธารณสขในพนท

ปฏบตตามคำาแนะนำาดานสาธารณสขของประเทศนนๆ อยางเครงครด

การปฏบตตวหลงการเดนทาง

ในชวงสองสปดาห (14 วน) หลงเดนทางกลบแลว ถามอาการไข ไอ มนำามก เจบคอ ควรไปพบแพทย

พรอมแจงประวตการเดนทาง

หากมขอสงสย สอบถามขอมลเพมเตมไดท สายดวนกรมควบคมโรค โทร. 1422 สำานกโรคตดตออบตใหม

โทร. 0 2590 3159 หรอหาขอมลและคำาแนะนำาเพมเตมไดทเวบไซต http://beid.ddc.moph.go.th



103

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



104

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



105

บรรณ�นกรม



106



107

บรรณ�นกรม

1. Azhar EI1, El-Kafrawy SA, Farraj SA, Hassan AM, Al-Saeed MS, Hashem AM, Madani TA.Evidence

for camel-to-human transmission of MERS coronavirus. N Engl J Med 2014;26;370:2499-505.

2. Belouzard S, Millet JK, Licitra BN, Whittaker GR. Mechanisms of Coronavirus Cell Entry Mediated

by the Viral Spike Protein. Viruses. 2012;4:1011-33.

3. Breban R, Riou J, Fontanet A. Interhuman transmissibility of Middle East respiratory syndrome

coronavirus: estimation of pandemic risk. Lancet. 2013 08/24;382(9893):694-9.

4. Brian, D. A., Baric, R. S. Coronavirus Genome Structure and Replication. Current topics in microbiology

and immunology. 2005;287:1-30.

5. Brown, D. The Encyclopedia of Virology Plus. Trends Biochem Sci.1997;22:34-5.

6. Corman VM et al. Detection of a novel human coronavirus by real-time reverse-transcription

polymerase chain reaction. Eurosurveillance 2012; 17:20285

7. Corman VM et al. Assays for laboratory confirmation of novel human coronavirus (hCoV-EMC)

infections. Eurosurveillance 2012; 17:20334

8. de Groot RJ, Baker SC, Baric RS, Brown CS, Drosten C, Enjuanes L et al. Middle East respiratory

syndrome coronavirus (MERS-CoV): announcement of the Coronavirus Study Group. J Virol.

2013;87:7790-2.

9. European Centre for Disease Prevention and Control. Rapid Risk Assessment and updates

on MERS-CoV.[Cited 25 august 2014]; Available from:http://ecdc.europa.eu/en/

publications/_layouts/forms/Publication_DispForm.aspx?List=4f55ad51-4aed-4d32

-b960af70113dbb90&ID=1152

10. European Centre for Disease Prevention and Control. Rapid Risk Assessment and updates on

MERS-CoV .[Cited 25 august 2014]; Available from: http://ecdc.europa.eu/en/publications/_

l a you t s / fo rms/Pub l i c a t i on_D i spFo rm .a spx ?L i s t=4 f55ad51 -4aed -4d32 -b960

-af70113dbb90&ID=1111

11. Lai MM, Cavanagh D. The Molecular Biology of Coronaviruses. Adv Virus Res. 1997;48:1-100.

12. Memish ZA1, Zumla AI, Al-Hakeem RF, Al-Rabeeah AA, Stephens GM.Family. Cluster of Middle

East respiratory syndrome coronavirus infections. N Engl J Med. 2013;368:2487-94.

13. Nowotny N, Kolodziejek J. Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) in

dromedary camels, Oman, 2013. Euro Surveill 2014; 19:20781.



108

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



109

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



110

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



111

ภ�คผนวก



112



113

ภ�คผนวก 1

(สำาเนา) คำาสงคณะอนกรรมการพฒนาระบบเฝาระวง ปองกน รกษา และควบคมโรค ภายใตแนวคด

สขภาพหนงเดยว ท 20/2557 ลงวนท 30 มถนายน 2557 เรอง แตงตงคณะทำางานจดทำาคมอ

การปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 สำาหรบบคลากรทางการแพทย

และสาธารณสข



114



115

(สำาเนา)คำาสงคณะอนกรรมการพฒนาระบบเฝาระวง ปองกน รกษา และควบคมโรค ภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว

ท 20 /2557

เรอง แตงตงคณะทำางานจดทำาคมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012


จากสถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม ๒๐๑๒ สวนใหญพบในผปวย

ทเดนทางไปแสวงบญในประเทศแถบตะวนออกกลาง ถงแมยงไมพบรายงานผปวยโรคนในประเทศไทย แตยงมความเสยง

ในกลมคนไทยผนบถอศาสนาอสลามทเดนทางไปแสวงบญ รวมถงนกทองเทยวจากประเทศในพนททพบการระบาด

ของโรคดงกลาวเดนทางเขามาเพอทองเทยวในประเทศไทย ตลอดจนแรงงานไทยทเดนทางไปทำางานในประเทศทพบ

การระบาด หากพบการระบาดของโรคนเปนวงกวางในประเทศไทย จะสงผลกระทบตอสขภาพ ระบบเศรษฐกจ

และสงคมในภาพรวม

เพอเปนการสนบสนนการดำาเนนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคดงกลาว จงมความจำาเปนในการจดทำา

คมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 สำาหรบบคลากรทางการแพทย

และสาธารณสขใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน จงขอแตงตงคณะทำางานจดทำาคมอดงกลาว โดยมองคประกอบและ

อำานาจหนาท ดงน

1. องคประกอบ

1.1 นายโอภาส การยกวนพงศ รองอธบดกรมควบคมโรค ประธาน

1.2 รองศาสตราจารย (พเศษ) ทว โชตพทยสนนท สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน รองประธาน

1.3 นายศภมตร ชณหสทธวฒน นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค คณะทำางาน

1.4 นายภาสกร อครเสว นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค คณะทำางาน

1.5 ศาสตราจารยยง ภวรวรรณ คณะแพทยศาสตร คณะทำางาน

จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณะทำางาน

1.6 ศาสตราจารยประเสรฐ เออวรากล สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงชาต

1.7 ศาสตราจารยพไลพนธ พธวฒนะ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล คณะทำางาน

มหาวทยาลยมหดล

1.8 รองศาสตราจารยปานเทพ รตนากร คณะสตวแพทยศาสตร คณะทำางาน


1.9 รองศาสตราจารยกลกญญา โชคไพบลยกจ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล คณะทำางาน


1.10 ผแทนสำานกควบคม ปองกนและบำาบดโรคสตว กรมปศสตว คณะทำางาน

1.11 ผแทนสำานกอนรกษสตวปา กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช คณะทำางาน



116

1.12 ผแทนกรมการแพทย คณะทำางาน

1.13 ผแทนกรมวทยาศาสตรการแพทย คณะทำางาน

1.14 ผอำานวยการสำานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค คณะทำางาน

1.15 ผอำานวยการสำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค คณะทำางาน

1.16 ผอำานวยการสถาบนบำาราศนราดร กรมควบคมโรค คณะทำางาน

1.17 ผอำานวยการสำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค คณะทำางาน

และเลขานการ

1.18 นางนชชา พรหมพนใจ สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค คณะทำางาน

และผชวยเลขานการ

1.19 นางสาวอมภาพนธ ขดเรอน สำานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค คณะทำางาน

และผชวยเลขานการ

2. ใหคณะทำางานมอำานาจหนาท ดงน

2.1 รวบรวมเนอหาวชาการ รวมถงองคความรและขอมลตางๆ ทจำาเปนเกยวกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา

สายพนธใหม 2012

2.2 ประสานการจดทำาแนวทางการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

สำาหรบบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขกบหนวยงานทเกยวของ

2.3 จดพมพและเผยแพรคมอการปฏบตงานปองกน ควบคมโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012


2.4 ปฏบตหนาทอนๆ ตามทไดรบมอบหมาย

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท 30 มถนายน พ.ศ. ๒๕๕7

ลงชอ นายนายณรงค สหเมธาพฒน

(นายณรงค สหเมธาพฒน)

ปลดกระทรวงสาธารณสข

ประธานคณะอนกรรมการพฒนาระบบเฝาระวง

ปองกน รกษา และควบคมโรค ภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว

สำาเนาถกตอง

(นางสาวพนดา ประทมวน)

นกวชาการสาธารณสข

สำานกโรคตดตออบตใหม

5 กรกฎาคม 2557



117


คำาถามทพบบอย โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

ขอมลการสนบสนน Viral transport media (VTM) รองรบสถานการณ MERS-CoV โดยหนวยงานของ

กรมวทยาศาสตรการแพทย



118



119

คำ�ถ�มทพบบอย เรองโรคตดเชอไวรสโคโรน� ส�ยพนธใหม 2012

โดย กรมควบคมโรค

1. โรคตดเชอไวรสโคโรน� หรอกลมอ�ก�รระบบท�งเดนห�ยใจเฉยบพลนในประเทศตะวนออกกล�ง

คออะไร?

โรคตดเชอไวรสโคโรนา หรออกชอหนง คอ กลมอาการระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนในประเทศตะวนออกกลาง

(Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV)) คอ โรคระบบทางเดนหายใจชนดหนง เกดจาก

เชอโคโรนาไวรสสายพนธใหม (MERS-CoV) ซงตรวจพบเปนครงแรกทประเทศซาอดอาระเบย เมอป พ.ศ. 2555

โคโรนาไวรสจดเปนวงศ (family) ใหญของไวรสวงศหนง ทกอใหเกดโรคไดหลายโรค ตงแตโรคหวดธรรมดาไปจนถง

โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง (โรคซารส-SARS)

2. โรคตดเชอไวรสโคโรน� (MERS-CoV) เกดขนท ไหนบ�ง?

ประเทศทมรายงานผปวยดวยโรคน จากขอมล ณ ปจจบน (4 กรกฎาคม 2557) ม 21 ประเทศ ไดแกจอรแดน

ซาอดอาระเบย กาตาร องกฤษ สหรฐอาหรบเอมเรตส ฝรงเศส ตนเซย เยอรมนน อตาล โอมาน คเวต มาเลเซย ฟลปปนส

กรซ อยปต สหรฐอเมรกา เยเมน เลบานอน เนเธอรแลนด อหราน และแอลจเรย ไวรสชนดน กระจายไปทวคาบสมทร

อาหรบ ผปวยทกรายทมรายงานมาจากนอกกลมประเทศทางตะวนออกกลาง เรมตดเชอขณะอยในตะวนออกกลาง

กอนจะเดนทางออกมาจากบรเวณนน ในขณะทผปวยทตดเชอระหวางการเดนทาง จะไมไดแพรเชอไปสผอนในประเทศ

ของตน ในปพ.ศ. 2556 ผปวยทไปยงฝรงเศส และสหราชอาณาจกร ไดทำาใหเกดการแพรเชอจากคนสคนในวงจำากดขน

ขอมลขาวสารลาสดเกยวกบผปวยดวยกลมอาการนสามารถหาไดจากขาวโรคระบาดขององคการอนามยโลกท

http://www.who.int/csr/don/en/

3. ผปวยดวยโรคตดเชอไวรสโคโรน� (MERS-CoV) มอ�ก�รอย�งไร?

ผทปวยดวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา มกจะมอาการไข ไอ หายใจหอบ และหายใจลำาบาก เมอตรวจรางกาย มกพบวา

เปนปอดอกเสบ นอกจากน ในผปวยอกจำานวนมาก จะมอาการในระบบทางเดนอาหาร ไดแก ทองรวง รวมดวย ผปวย

ทมอาการรนแรงอาจมภาวการณหายใจลมเหลว ซงจำาเปนตองใชเครองชวยหายใจประกอบกบการดแลดานอนๆ ผปวย

บางราย มภาวะอวยวะลมเหลวโดยเฉพาะไตวาย หรอมภาวะชอคจากการตดเชอ ประมาณรอยละ 27 ของผปวย

ดวยโรคตดเชอไวรสโคโรนาจะเสยชวต สำาหรบผทมโรคประจำาตว ผทมภาวะภมคมกนออนแอ ผสงอาย และผทมโรคเรอรง

เชน เบาหวาน มะเรง และโรคปอดเรอรง อาการปวยจะรนแรง

4. คนทวไปส�ม�รถตดเชอไวรสโคโรน� (MERS-CoV) แตไมแสดงอ�ก�รปวย ไดหรอไม?

ได ซงบางคนทตดเชอไวรส อาจจะไมแสดงอาการใดๆ แตสามารถตรวจพบเชอไวรสโคโรนา (MERS-CoV)

ไดระหวางการศกษาเพอตดตามอาการในกลมผสมผสใกลชดกบผปวยดวยโรคตดเชอไวรสชนดน



120

5. คนทวไป ปวยเปนโรคตดเชอไวรสโคโรน� ไดอย�งไร?

ปจจบน ยงไมมขอมลระบไดวา คนตดเชอไวรสโคโรนาไดอยางไร สำาหรบผปวยบางราย พบวาตดเชอไวรส

จากผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา โดยการคลกคลใกลชด ซงมกเกดขนกบสมาชกในครอบครว ผปวยอน และเจาหนาท

ผดแลผปวย อยางไรกตาม ขณะนมรายงานการตดเชอในสถานพยาบาลเพมมากขน ในชมชนบางแหงพบผปวย

แตหาแหลงทนาจะเปนตนเหตของการตดเชอไมพบ มความเปนไปไดวาผปวยเหลานตดเชอจากการสมผสสตวหรอจาก

แหลงอนๆ หรอจากคนอน

6. โรคตดเชอไวรสโคโรน� เปนโรคตดตอโดยก�รสมผส (contagious) ใชหรอไม?

ใช แตการแพรกระจายอยในวงจำากด เชอไวรสน ไมแพรกระจายไดโดยงายจากคนสคน หากไมมการสมผส

คลกคลอยางใกลชด เชน โรคตดเชอไวรสโคโรนา สามารถแพรกระจายไปยงผทใหการดแลผปวยโดยไมปกปองตนเอง

มรายงานวาพบผปวยเปนกลมกอนในสถานพยาบาล อยางไรกตาม ณ ปจจบน ยงไมมรายงานการแพรเชออยางตอเนอง

ในชมชน

7. แหลงของเชอไวรสโคโรน� คออะไร? ค�งค�ว อฐ หรอสตวเลยงอนภ�ยในบ�น ใชหรอไม ?

จากขอมลทมอยในปจจบน ยงไมสามารถระบถงแหลงทมาของเชอน อยางไรกตาม ไดมการแยกเชอไวรสโคโรนา

ชนดเดยวกบทพบในคนไดจากอฐในอยปต กาตาร และซาอดอาระเบย จากการศกษา พบวามการตรวจพบสาร

ภมตานทาน (antibody) ตอเชอไวรสโคโรนาในอฐทวแอฟรกา และตะวนออกกลาง การศกษาสารพนธกรรมในคน และอฐ

พบมความสมพนธทใกลชดกนระหวางไวรสทพบในอฐ และทพบในคน มความเปนไปไดวา อาจจะมแหลงรงโรคอนๆ

นอกจากนอกดวย อยางไรกตาม เทาทมการตรวจหาสารภมตานทานตอเชอไวรสโคโรนา ในสตวอน ๆ เชน แพะ วว แกะ

ควาย สกร และนกในธรรมชาต จนกระทงปจจบนกยงไมพบสารภมตานทานในสตวเหลานแตอยางใด ผลการศกษา

ทงหมดทกลาวมาจงสนบสนนขอสนนษฐานในขณะนวา อฐนาจะเปนแหลงทมาของการตดเชอในมนษย

8. ควรหลกเลยงก�รสมผสใกลชดอฐหรอผลตภณฑจ�กอฐ หรอไม? ก�รไปเทยวฟ�รมเลยงสตว

(Farm) ตล�ด หรอก�รแสดงอฐ ปลอดภยหรอไม?

จากขอมลทมในปจจบน พบวา กลมเสยงทจะมอาการปวยรนแรง ไดแก กลมผปวยเบาหวาน โรคปอดเรอรง

โรคไตวาย หรอผทภมตานทานตำา ควรระมดระวงเปนพเศษ หากจะไปเยยมชมฟารมเลยงสตว ฟารมหรอพนทโรงเกบ

ผลผลตทางการเกษตร หรอสถานทตางๆ ทมสตว เชน อฐ อาศยอย ควรรกษาสขอนามยขนพนฐานสวนบคคลใหด รวมถง

การลางมอบอยๆ ทงกอนและหลงสมผสสตว และหลกเลยงการคลกคลกบสตวปวย การบรโภคผลตภณฑจากสตว

รวมทงนม และเนอสตวทยงดบ หรอปรงแลวแตยงไมสก ถอวามความเสยงสงตอการตดเชอโรคหลายชนดทกอโรค

ในคนได ผลตภณฑจากสตวทไดผานกระบวนการทเหมาะสม เชน การปรงสก หรอพาสเจอไรเซชน (Pasteurization)

ถอวาปลอดภยตอการบรโภค แตตองระมดระวง เนองจากอาจมการปนเปอนของสารคดหลงจากสตว เนออฐและ

นมอฐเปนผลตภณฑทมคณคาทางโภชนาการ และนำามาใชบรโภคได แตตองผานกระบวนการพาสเจอไรเซชน หรอ

การปรงโดยใชความรอนวธอนๆ ในขณะนผทปวยเปนเบาหวาน ไตวาย โรคปอดเรอรง และผมภมคมกนบกพรอง

ยงตองถอวาเปนผมความเสยงสงทจะทำาใหเกดอาการรนแรงหากตดเชอไวรสโคโรนา ดงนน ผทปวยดวยโรคเรอรงเหลาน

ควรจะหลกเลยงการสมผสอฐ การดมนำานมดบ หรอปสสาวะของอฐ หรอรบประทานเนอทยงปรงไมสก คนงาน

ในฟารมเลยงอฐ และโรงฆาอฐควรปฏบตตามหลกสขอนามยสวนบคคล ซงรวมถงการลางมอบอยๆ หลงจากสมผสสตว



121

ใชเครองปองกนใบหนาถาทำาได และสวมเสอผาปกปองรางกาย ซงควรถอดออกหลงเสรจงาน และนำาไปซกใหสะอาด

ทกวน คนงานเหลานควรหลกเลยงการสวมเสอผา รองเทา หรอนำาสงของเครองใชอน ทเปรอะเปอนจากการสมผส

ตวอฐหรอสงคดหลงใดๆจากอฐ ตดตวไปคลกคลกบสมาชกในครอบครวของตน ไมควรนำาสตวปวยมาบรโภค

ควรหลกเลยงการสมผสโดยตรงกบสตวใดๆ ทตรวจพบวามเชอไวรสโคโรนา

9. มวคซนปองกนเชอไวรสโคโรน� หรอไม? ก�รรกษ�โรค ทำ�ไดอย�งไร?

ขณะน ยงไมมวคซนปองกน หรอยารกษาเฉพาะโรคหรอกลมอาการดงกลาวน การรกษาในปจจบนเปนการรกษา

แบบประคบประคอง และการรกษาตามอาการของผปวย

10. เจ�หน�ทผดแลผปวย มคว�มเสยงตอเชอไวรสโคโรน� หรอไม?

เจาหนาทผดแลผปวย/บคลากรทางสาธารณสข มความเสยงตอการตดเชอไวรสโคโรนา เนองจากมรายงาน

ตรวจพบการแพรเชอในสถานพยาบาลในหลายๆ ประเทศ รวมทงการแพรกระจายของเชอจากผปวยไปยง

ผใหบรการดานสาธารณสขดวย อยางไรกตาม ยงไมสามรถระบไดวา ผปวยเหลาน ไดรบเชอโดยวธใด ไมวาจะเปน

ระบบทางเดนหายใจ (ไอ, จาม) หรอการสมผสใกลชดกบผปวยโดยตรง หรอการไดรบเชอทอยในอากาศจากผปวย

เนองจากอาการและลกษณะทางคลนกไมมความจำาเพาะเจาะจง ดวยเหตน จงเปนสงสำาคญทบคลากรทางการแพทย

ตองปฏบตตามมาตรการควบคมการตดเชออยางเปนมาตรฐาน (Standard precautions) ตอผปวยทกราย ตลอดเวลา

และควรเพมมาตรการการปองกนการแพรกระจายเชอโรคจากละอองฝอยเสมหะ (Droplet precautions) ดวย

หากตองดแลผปวยทมอาการตดเชอระบบทางเดนหายใจแบบเฉยบพลน ควรเพมมาตรการการระมดระวงการสมผส

และหากตองดแลผปวยสงสย หรอผปวยยนยนตดเชอไวรสตดเชอไวรสโคโรนา และถาจำาเปนตองใชกระบวนการ

ทกอใหเกดละอองลอย (aerosol) กควรปฏบตตามมาตรการการปองกนการแพรกระจายเชอทางอากาศ

(Airborne precautions)

11. ก�รเดนท�งไปประเทศท�งตะวนออกกล�ง ปลอดภยหรอไม?

องคการอนามยโลก ยงไมแนะนำาใหจำากดการเดนทาง หรอการคา หรอใหมการคดกรองการเดนทางขาเขา

เนองจากเชอไวรสโคโรนา แตอยางใด

12. องคก�รอน�มยโลก ไดดำ�เนนก�รตอบโต เนองจ�กก�รระบ�ดของโรคตดเชอไวรสโคโรน� อย�งไร?

องคการอนามยโลก มการทำางานรวมกบทมแพทย และนกวทยาศาสตร ในการรวบรวมหลกฐานทางวทยาศาสตร

เพอใหเกดความเขาใจตอตวโรค และเชอไวรสโคโรนาใหดยงขน ทงน จะไดสามารถกำาหนดลำาดบความสำาคญในการตอบโต

การระบาดของโรค แนวทางการรกษาโรค และการบรหารจดการทางคลนกตอไป นอกจากน องคการอนามยโลก

ยงไดทำางานรวมกบประเทศตางๆ ทไดรบผลกระทบ ตลอดจนพนธมตรทางวชาการ และเครอขายตางๆ ระหวางประเทศ

ทวโลก ในการประสานการตอบโต รวมถงการปรบขอมลสถานการณการระบาดของโรคใหเปนปจจบน จดการประเมน

ความเสยง และการสอบสวนโรครวมกนกบหนวยงานผรบผดชอบหลกของประเทศตางๆ จดการประชมทางวทยาศาสตร

และสรางแนวทางหลกเกณฑตลอดจนจดอบรมใหแกหนวยงานหลก และหนวยงานวชาการทางสาธารณสข เกยวกบ

คำาแนะนำาเฉพาะหนาสำาหรบการเฝาระวงโรค การทดสอบทางหองปฏบตการสำาหรบผปวย การปองกนและควบคม

การตดเชอ และการบรหารจดการทางคลนก



122

ผอำานวยการใหญขององคการอนามยโลกไดเชญประชมคณะกรรมการภาวะฉกเฉนตามกฎอนามยระหวาง

ประเทศ (พ.ศ. 2548) เพอขอคำาปรกษาวา การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนาน ควรจะนบเปนภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสขระหวางประเทศ (Public Health Emergency of International Concern หรอ PHEIC) หรอไม และ

ควรตองรบมอดวยมาตรการใดทางสาธารณสขบาง คณะกรรมการดงกลาว จะเปดการประชมซำาไดอกตามความจำาเปน

ของสถานการณ (http://who.int/ihr/ihr_ec_2013/en/) ซงขณะน ยงไมประกาศเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

ระหวางประเทศ (PHEIC) แตอยางใด

13. องคก�รอน�มยโลกมคำ�แนะนำ� อย�งไร?

สำาหรบประเทศตาง ๆ

องคการอนามยโลกสงเสรมใหประเทศสมาชกทกประเทศเพมความเขมขนในการเฝาระวงโรคในกลมผปวย

ทมอาการทางเดนหายใจรนแรงเฉยบพลน (SARI) และตรวจสอบลกษณะทผดปกตตางๆ ของผปวย SARI หรอ

ปอดบวม อยางระมดระวง และยงไดกระตนเตอนใหประเทศสมาชกแจง หรอยนยนตอองคการอนามยโลก กรณมผปวย

สงสย หรอผปวยยนยนการตดเชอไวรสตดเชอไวรสโคโรนา และแนะนำาใหเพมความตระหนกตอโรคตดเชอไวรสโคโรนา

และจดหาขอมลขาวสารใหแกผทเดนทางจากประเทศทมการระบาดของโรคอกดวยเนอหาดงตอไปน

การคดกรองและการสอบสวนผปวยเฉพาะราย:

http://www.who.int/csr/disease/coronavirus_infections/MERS_CoV_investigation_guideline_

Jul13.pd?

วธจดการสงสงตรวจทางหองปฏบตการ:

http://www.who.int/csr/disease/coronavirus_infections/MERS_Lab_recos_16_Sept_2013.

pdf?ua=1

แนวทางบรหารจดการทางคลนก:

http://who.int/csr/disease/coronavirus_infections/InterimGuidance_ClinicalManagement_

NovlCoronavirus_11Feb13u.pdf?ua=1

สำาหรบเจาหนาทผดแลผปวย

มาตรการปองกน และควบคมการตดเชอเปนสงสำาคญในการปองกนการแพรระบาดในสถานพยาบาล

อนอาจเกดขนจากไวรสตดเชอไวรสโคโรนา สถานพยาบาลใดๆ ทใหบรการแกผปวยตองสงสย หรอผปวยยนยน

โรคตดเชอไวรสตดเชอไวรสโคโรนา ควรใชมาตรการทเหมาะสมเพอลดความเสยงตอการแพรระบาดของเชอไวรส

จากผปวยทตดเชอไปยงผปวยอน เจาหนาทผดแลผปวย และผเยยมไข เจาหนาทผดแลผปวยควรจะไดรบการศกษา

ฝกอบรม และฟนฟทกษะทจำาเปนตอการปองกนและควบคมการตดเชอ

แนวทางปองกนและควบคมการตดเชอ

http://www.who.int/csr/bioriskreduction/infection_control/publication/en/

http://who.int/csr/disease/coronavirus_infections/MERS_home_care.pdf?ua=1

สำาหรบการเดนทางไปยงประเทศตางๆ บคลการทางการแพทย และประชาชนทวไป

คำาแนะนำาตอไปนจดทำาขนเพอลดความเสยงตอการตดเชอไวรสโคโรนา ในกลมผเดนทาง และผทตองเกยวของ

กบการเดนทางของคนเหลานน รวมถงผมหนาทขนสงตลอดจนผสนบสนนทางภาคพนดน รวมทงเพอเพมอตรา

การรายงานการเจบปวยดวยตนเองในกลมผเดนทาง



123

ผทจะเดนทางไปยงตะวนออกกลาง สำาหรบกลมเสยง ไดแก ผทปวยดวยโรคเรอรงตางๆ เชน เบาหวาน

โรคปอดเรอรง ภาวะภมคมกนบกพรอง จะมโอกาสเจบปวยรนแรง รวมถงมโอกาสตดเชอไวรสโคโรนา

มากขนดวย

ใหแจงวธการระมดระวงสขภาพโดยทวไปสำาหรบผเดนทาง ใหแกผกำาลงจะออกเดนทาง และผจดการเดนทาง

ไดทราบ อนจะชวยลดความเสยงตอการตดเชอโดยทวไปทกอโรคในผเดนทาง เชน ไขหวดใหญ และ

โรคทองรวงของนกเดนทาง ควรเนนใหลางมอบอย ๆ ดวยนำาและสบ (หากมอไมสกปรกมาก จะใชเจลลางมอ

กได) การปฏบตตามหลกอาหารปลอดภย เชน หลกเลยงเนอสตวทปรงไมสก หรออาหารทปรงมาอยาง

ไมถกสขลกษณะ การลางผกสดและผลไมอยางถกวธกอนรบประทาน และการรกษาสขอนามยสวนบคคล

จดทำาขอแนะนำาเพอสขภาพแจกใหแกผจะออกเดนทางไปยงตะวนออกกลาง โดยจดทำารวมกบภาคสวน

คมนาคมและการทองเทยว ควรจดวางขอแนะนำาเหลานในทๆเปนพนทยทธศาสตร (เชนหองขายตว

หรอหองผโดยสารขาออกตามสนามบน) ควรใชสอหลากหลายรปแบบเพอใหเขาถงผเดนทางไดมาก

เชน ใบเตอนสขภาพในหองโดยสารเครองบนและเรอ แถบประกาศ ใบปลว และการประกาศทางวทย

ณ จดผานแดนระหวางประเทศ ขอแนะนำาเพอสขภาพเหลานควรประกอบดวยขอมลขาวสารททนสมย

ของไวรสโคโรนา และวธหลกเลยงการเจบปวยระหวางเดนทาง

แนะนำาใหผเดนทางทปวยมากดวยโรคระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน โดยมไข และไอ (รนแรงขนาด

ทรบกวนการทำากจวตรประจำาวน) ใหทำาดงนคอ ลดการพบปะคนอน ๆ เพอลดการแพรเชอ ปดปากปดจมก

ดวยกระดาษเยอ (tissue) เมอไอหรอจาม จากนนนำากระดาษเยอใชแลวทงลงในถงขยะกอนไปลางมอ

หรอหากไมสามารถทำาเชนนนได ใหไอหรอจามใสแขนเสอของตนเอง บรเวณตนแขน โดยไมไอหรอจาม

ใสมอ และใหไปพบแพทยโดยเรวทสด

แนะนำาใหผทเดนทางกลบมาจากตะวนออกกลางทราบวาถาปวยมากดวยโรคระบบทางเดนหายใจ

เฉยบพลน โดยมไขและไอ (รนแรงขนาดทรบกวนการทำากจวตรประจำาวน) ในชวงสองสปดาหหลงจาก

กลบมาถง ใหไปพบแพทยและรายงานตอผรบผดชอบงานสาธารณสขของประเทศนน ทนท

แนะนำาใหผทนอกจากจะคลกคลใกลชดกบผเดนทางทปวยมากดวยโรคระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน

โดยมไขและไอ (รนแรงขนาดทรบกวนการทำากจวตรประจำาวน) และยงเรมปวยเองดวยอาการเดยวกน

ใหรายงานตอผรบผดชอบงานสาธารณสขของทองถนเพอตดตามวาตดเชอไวรสโคโรนาหรอไม

กระตนเตอนแพทย และสถานพยาบาลทงหลาย ใหทราบวาอาจมการตดเชอไวรสโคโรนา ในกลมผเดนทาง

กลบจากตะวนออกกลาง ดวยอาการโรคระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน โดยเฉพาะผทมไข ไอ

และหายใจลำาบาก หากลกษณะทางคลนกทำาใหนกถงการตดเชอไวรสโคโรนา ใหสงตรวจทางหองปฏบตการ

ตามนยามผปวยทองคการอนามยโลกแนะนำา รวมทงใหปฏบตตามมาตรการปองกนและควบคมการตดเชอ

ควรเตอนแพทยใหคำานงถงโอกาสทจะพบการแสดงออกทางคลนกทผดปกต ในผปวยทมภาวะ

ภมคมกนบกพรองตามกฎอนามยระหวางประเทศ ประเทศตางๆ ควรจะตรวจสอบจนแนใจวามมาตรการ

ตามปกตทสามารถตรวจประเมนผเดนทางทพบวากำาลงปวยอยในหองโดยสาร (ไมวาจะเปนเครองบน

หรอเรอโดยสาร) หรอ ณ จดผานแดนได ตลอดจนมมาตรการขนสงผเดนทางทกำาลงปวยไปยงโรงพยาบาล

หรอสถานบรการทกำาหนดไวไดอยางปลอดภยเพอการตรวจประเมนทางคลนกและใหการรกษา หากม

ผเดนทางทกำาลงปวยอยในหองโดยสารเครองบน ควรนำาแบบฟอรมสำาหรบระบทอยของผโดยสารมาใช

แบบฟอรมนมประโยชนในการเกบขอมลสถานทตดตอของผโดยสารเพอใชในการตดตามตอไปหากจำาเปน



124

14. ประเทศไทย มคว�มเสยงตอก�รเกดโรคตดเชอไวรสโคโรน� หรอไม?

ถงแมวา ยงไมพบรายงานผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา ในประเทศไทย แตอยางไรกตาม ประเทศไทยยงคงม

ความเสยง เนองจากมประชาชนชาวไทยเดนทาง ไปประกอบพธอมเราะหและมนกทองเทยวจากประเทศแถบ

ตะวนออกกลางทเดนทางเขามาเพอทองเทยว หรอทองเทยวเชงสขภาพในประเทศไทย ตลอดจนแรงงานทเดนทาง

ไปทำางานในประเทศแถบตะวนออกกลาง อกทง ประเทศไทยยงไมมการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา ในอฐ

แมวาจะมการนำาเขาอฐเพอการเลยง และการจดแสดงในสวนสตว จำานวน 2 ประเภท คอ อฐหนอกเดยว และอฐ 2 หนอก

โดยเปนไปในลกษณะของการเลยงรวมกนในสวนสตว และทสวนบคคล ทงน คณะสตวแพทยศาสตรมหาวทยาลยมหดล

รวมกบกรมปศสตว และกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ไดจดประชมปรกษาหารอ เรองแนวทางการ

เฝาระวงโรคตดเชอไวรสโคโรนา ในอฐของประเทศไทย เมอวนท 17 ธนวาคม 2556 ทผานมา โดยหนวยงาน

ทเกยวของไดดำาเนนการเกบตวอยางอฐในพนทรบผดชอบ เพอตรวจหาเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม 2012

ซงขณะอยระหวางการดำาเนนการตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการ



125

ขอมลก�รสนบสนน Viral transport media (VTM) รองรบสถ�นก�รณ MERS-CoV

โดยหนวยง�นของกรมวทย�ศ�สตรก�รแพทย

หนวยงานสนบสนน

VTM

จำานวนทใหการสนบสนนตอแหง (เฉพาะในเขตรบผดชอบของศวก.)

รายชอผประสานเพอขอรบ VTM และสงตวอยาง

สสจ. สคร. รพศ./ รพท.

รพช. ลำาดบท 1 ลำาดบท 2 ลำาดบท 3

ศวก.ท 1 เชยงใหม

- 20 20 10 นายยทธการ ยะนนโต089 700 8394

นายบญรตน วงศชมพ0 5311 2888-90

ตอ 605-6

น.ส.พรรณราย วระเศรษฐกล

0 5311 2188-90 ตอ 605-6

ศวก.ท 1/1 เชยงราย

50 - - - น.ส.อมรา โยวง089 853 2240

นางสาววลาวลย กนทะสอน

089 641 7420

นางสาวอภษฏา สวรรณ088 268 3407

ศวก.ท 2 พษณโลก

30 - 20 - นายชวลต เกยรตวชชกล 081 680 9994

- -

ศวก.ท 3 นครสวรรค

50 - 20 - น.ส.วรางคณา ออนทรวง081 835 7818

นายเจตน วนแตง086 933 7137

-

ศวก.ท 5 สมทรสงคราม

- 100 40 10 นางปานทพย ศรโชต 084 131 6522

นายวรวฒน แดงสกล082 291 9698

น.ส. ทพยรตน โพธพทกษ089 490 1848

ศวก.ท 6 ชลบร

- 100 20 5 นายยงทธ พรหมพนธใจ081 365 5467

นางปณตา กลนวมล084 933 6427

-

ศวก.ท 7 ขอนแกน

- 20 30 10 นางปรศนา วงศวรขนธ 086 864 2814

นางอธชา มหาโยธา 084 419 6779

นางสทศนย วมลเศรษฐ089 573 2732

ศวก.ท 8 อดรธาน

เฉพาะอดรธาน

100 100 - นางบญนภา สวรรณกาล081 872 7244

น.ส.ภทรพร เชยประทม089 622 8508

น.ส.นชรตน พนธะศร093 473 0352

ศวก.ท 9 นครราชสมา

100 - - - น.ส.ชนฤด คลงกระโทก081 074 8787

นางจราภรณ พลเพม 085 024 1543

น.ส.กนยารตน แคนตะ086 300 5289

ศวก.ท 10 อบลราชธาน

25 20 30 10 นายสทศ จนทรพนธ 093 496 1029

นายอดชย แสนทวสข 089 189 2562

-

ศวก.ท 11 สราษฎรธาน

- 100 100 - นางทรรศนย มาศจำารส 086 270 3185

นายอดชย แสนทวสข 089 189 2562

น.ส.ชตมา สงขสตร089 592 9251

ศวก.ท 11/1 ภเกต

- 50 50 - น.ส.เบญจพร หนทอง081 388 8174

- -

ศวก.ท 12/1 ตรง

50 50 50 - นายอตเวทย เศวตะกล085 655 0879

- -

สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข

- 50 - - น.ส.อารย วรณรงคกร091 739 3511

นายวฒนพงศ วทธา081 808 6745

น.ส.มาลน จตตกานตพชย081 875 2792



126



127


หนงสอราชการทเกยวของ

1. สธ 0436.2/5519 ลงวนท 1 ตลาคม 2555 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอมทางการแพทย

และสาธารณสข สำาหรบโรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

2. สธ 0436.2/3542 ลงวนท 1 ตลาคม 2555 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบ

โรคตดเชอไวรสโคโรนาสายพนธใหม 2012

3. สธ 0436.2/ว 684 ลงวนท 1 ตลาคม 2555 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบ

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

4. สธ 0436.2/ว 897 ลงวนท 15 ตลาคม 2556 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบ

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012

5. สธ 0436.2/898 ลงวนท 23 เมษายน 2557 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบ

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus : MERS-CoV)

6. สธ 0436.2/985 ลงวนท 23 เมษายน 2557 เรอง ขอความรวมมอดำาเนนการเตรยมความพรอม สำาหรบ

โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus : MERS-CoV)



128



129



130



131



132



133



134



135



136



137



138



139

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



140

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus : MERS-CoV Handbook

Health & Medicine

Transcript of Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus : MERS-CoV Handbook