Dzieciństwo• 6 marca 1475 (Toskańskie miasteczko Caprese)• Ojciec – Lodovico Buonarroti Simoni• Matka – Francesca di Neri Miniato del Sera• „... z mlekiem mamki wyssałem młot i dłuto,

którymi kuję moje figury”

Początki nauki• Powrót do ojcowskiej siedziby• Francesco da Urbino• gramatyka, arytmetyka

greka, łacina • Rysunek• Francesco Granacci

1 kwietnia 1488r • Znacząca data dla świata sztuki• Trzy lata terminowania• Poznaje tajniki rzemiosła• Freski w kościele Santa Maria Novella

Domenico GhirlandaioNauczyciel Michała Anioła

Spotkanie z Wawrzyńcem Wspaniałym

• Ogród San Marco

• Łowca talentów• Michał Anioł

zamieszkuje w pałacu medycejskim na via Larga

Madonna na schodach1491-1492marmur

Bitwa Centaurów1491-1492marmurCasa Buonarroti, Florencja

•Nawiązuje do sarkofagów rzymskich•Zapowiedź późniejszego stylu artysty•Temat zaczerpnięty z antyk

Potajemne Studia• Śmierć Wawrzyńca w 1492• Opuszczenie dworu• Klasztor San Spirito • Drewniany Krucyfiks

Drewniany krucyfiks1492-1493r.DrewnoSan Spirito

•Jedyne dzieło wykonane w drewnie

Savonarola• Dominikanin• Przeciwnik Medyceuszy• Budzi niepokój w duszy Michała Anioła• Papież

– nakazuje zaprzestania głoszenia kazań– obkłada ekskomuniką

• Zostaje oskarzony o herezje i torturowany• 23 maja 1498

Między Rzymem a Florencją• Wenecja, Bolonia• Powrót do Florencji

– praca dla młodszej linii Medyceuszów– Śpiący Kupidyn

• 25 czerwca 1496r.

Pierwsze Arcydzieła• Jacopo Galli

– Bachus– Pieta Watykańska (dla kardynała Jean de

Villiers de la Groslaye)– Święci z ołtarza Piccolominich

Bachus1497r.Marmur

•Efekt zetknięcia się z najlepszymi działami antycznymi w RzymieŚwiadectwo fascynacji sztuką starożytną

Pieta Watykańska1498-1499MarmurBazylika św. Piotra, Rzym, Watykan

•Na zamówienie kardynała Jean de Villiers de la Groslaye•Prawdopodobnie ma to być ozdobwa jego grobowca•Początkowo Piete umieszczono w kościele Santa Petronilla – tam pochwany jest kardynał

•1517r. Zostaje przeniesiona do Bazyliki św. Piotra•Monumentalna•Starożytna kompozycja•Brak dramatycznej ekspresji•Klasyczna harmonia i elegancja•Madonna – spokojna, jeden z najpiekniejszych wizerunków kobiety, odznaczona regularnymi rysami i wdziekiem •Chrystus – idealnie renesanosowe proporcje ciała•Śmierć – widoczna jedynie w opadniętej rece i zapadniętej głowie

Dawid• Symbol przywrócenia we Florencji

republiki• 16 sierpnia 1501r. – 25 stycznia

1504r.• Ustawiony przed pałacem Signiorii• Spowodował lawinę zamówień

Dawid

1501-1504

Marmur

Galleria dell’Accademia, Florencja

•Inspiracja antykiem

•Doskonała harmonia

•Antyczny heros o proporcjonalnym, muskularnym ciele

•Ukazatny tuż przed walką z Goliatem

Inne dzieła• Madonna z Dzieciątkiem• Płaskorzeźba Tando Taddei i Tando

Pitti• Obraz Tando Doni

Madonna z Brugii1501-1505MarmurKatedra Notre Dame, Brugia

Taondo Pitti 1503-1505Museo Nazionale del Bargello, Florencja

Taondo Taddei 1503-1505Royal Academy, Londyn

Tondo Doni1503-1504Tempera na desceAleria Uffizi, Florencja

•Zamówienie florenckiego kupca Agnola Doniego•Obraz przedstawia święta rodzinę•Badacze dopatruja się wielu ukrytych znaczeń

•Nadzy młodzieńcy w tle

•Stylistycznie bliskie rzeźbie•Dynamizm uzyskany dzieki wieloskrętnej formie

Bitwa pod Casciną• Zamówienie republikańskiego rządu

Florencji• Wielka Sala Rady w Palazzo Vecchio• Konfrontacja z Leonardem da Vinci• Wyzwanie• Pierwsze samodzielne działo

malarskie na taką skale• Zostaje w fazie szkicu kartonowego

Zlecenie Juliusza II• 1505r. – wezwanie do

Rzymu• papież–wojownik

vs. drażliwy geniusz

• „Papieskia skłonność do megalomanii znalazła pełne odzwierciedlenie w cechujących sie monumentalnością pracach Buonarrotiego”

Grobowiec• Tragedia życia• Zmiany, opuźnienia,

dyskusje• Papież niedopuszcza

Michała Anioła do siebie

• Artysta w gniewie likwiduje rzymską pracownie i powraca do Florencji

1542 - 1545

1513 – 1516

Kaplica Sykstyńska• 1508 – 1512• Podejrzenia o spisku• Pierwsza koncepcja dwunastu

apostołów• Powstała kompozycja ponad 300

figur w skąplikowanych układach i przepełnionych dynamizmem

• 40 x 13 m•Monumentalność•Stworzenie świata•Dzieje ludzkości przed narodzinami Zbawiciela•Stary Testament (księga genesis)•Prorocy i sybillie

Leon X• Giovanni de’ Medici• Zna Michała Anioła jeszcze z

czasów panowania Wawrzyńca Wspaniałego

• Peszy go burzliwa wielkość Michała Anioła

• 1516r. zatrudnia artystę jako architekta– fasada bazyliki San

Lorenzo we Florencji

Mauzoleum Medyceuszy• 1520-1534• Grobowiec

– Giuliano de’ Medici– Giuliano II księcia Nemourus– Wawrzyniec II – książę Urbino– Wawarzyniec Wspaniały

• Leon X nie zobaczy grobowca• Klemens VII

Stara Zakrystia1421-1428Filippo Brunelleschi

Nowa Zakrystia 1520-1534Kościół San Lorenzo, Florencja

•Pierwsza realizacja architektoniczna•Klarowna, harmonijna architektur ściśle zwiazana z dekoracją rzeźbiarską•Bogaty program ideowy•Chrześcijaństwo łączy się z pogaństwem•Nie została ukończona

Nagrobek Giuliano II księcia Nemourus•Alegorie Dnia i Nocy

Nagrobek Wawrzyńca II, księcia Urbino•Alegoria Zmierzchu i Poranka

Biblioteka przy kościele San Lorenzo

• Klemens VII• Na podstawie projektów Michała

Anioła, budowę biblioteki kończy Giorgio Vasari

Wnetrze Biblioteki Laurenziana1524 – 1560Klasztor San Lorenzo, Florencja

Klatka schodowa1524 – 1560Klasztor San Lorenzo, Florencja

Obrońca swobód obywatelskich (?)

• Wypędzenie z Florencji– papieskiego przedstwiciela– dwuch bastardów Wawrzyńca

Wspanialego• Dwa lata później istanieje zagrożenie

ze strony sprzymierzego papiestwa i cesarstwa

• Buonnarotti zostaje „generalnym zarządcą i prokuratorem prac obronnych”

• Florencja zostaje zdobyta• Dzieki interwencji Klemensa VII,

Michał Anioł przeżyje podczas krwawej masakry

• Wznowienie prac w San Lorenzo i przerwanie ich wraz ze śmiercią papieża

• Artysta na stałe zamieszkuje w Rzymie, nigdy nie wracając do ojczyzny

Ostatnie 30 lat życia• Sąd Ostateczny• Kopuła bazyliki św. Piotra • Spotkanie z Vittorią Colonną

Vittoria Colonna• Potomkini książęcego rodu• Wdowa • Czczi pamięć małżonka sonetami w

stylu Petrarki• Zbiera wokół siebie najlepsze

towarzystwo Rzymu• Koresponduje z intelektualistami

wszystkich krajów• Pierwsza poetka stulecia

Powinowactwo duchowe• Przeżywanie cierpień• Głębia przeżyć

religijnych• Skłonność do

protestantyzmu vs. nauki Savonaroli

• Uczucie strachu ożywia scene z głębi Kapilcy Sykstyńskiej

Sąd Ostateczny

• Papież Paweł III Fernese• 1535 – 1541• Ekspresja• Dramatyczne napięcie• Dojrzały, indywidualny

styl • Brak antycznego ładu i

harmonii

•Pesymistyczna wizja świata•Brak architektonicznych podziałów•Ciężko odnaleźć zbawionych i potępionych•Maryja również, w pewien spsób boi sie Chrystusa

Św. Bartlomiej trzyma w ręku skurę; twarz tutaj przedstawiona jest utożsamiana z twarzą Michała Anioła

Łódź Charona i strącenie do piekła•Widać tutaj wpływ kazań Savonaroli•Potępieni nie mają żadnej nadzieji do zbawienia•Rozpacz i przerażenie

Zagrożenie fresku• Papież Paweł IV• Daniele da Volterra – „il braghettone”

Ostatnie prace malarskie• 1542 – 1550• Ukrzyżowanie św.

Piotra• Nawrócenie

Szawła• Freski z Kaplicy

Paolińskiej

Kopuła Bazyliki św. Piotra• W tym samym czasie, kiedy tworzy

freski z Kaplicy Paolińskiej zostaje mianowany naczelnym architektem zarządu budowy bazyliki św. Piotra

• 1 stycznia 1547r.• Paweł III• Koncepcja Anioła odcisnęła piętno na

końcowym wyglądzie bazyliki

1547-1590Odniesienie do kopuły katedry Santa Maria del Fiore Brunelleschiego•Masywność•Harmonia•Plan koła•Średnia 42m•Kopuła oparta jest na czyterech masywnych filarach

Budowlę ukończono w 1650 roku pod nadzorem Giacomo della Porta

Inne projekty• Pracuje przy

fortyfikacjach Rzymu• Kończy grobowiec

Juliusza II• Zwięczenie pałacu

Farnese• Projekt pałacu na

Kapitolu– 1537r. – otrzymuje

honorowe obywatelstwo miasta

Wujek z Ameryki• 1555r. rodzina składa się z artysty i jego

bratanka, Lionardo• Stryj troszczy się o swego krewniaka• Domy i grunty• Małżeństwo bratanka

• Spartańskie przyzwyczajenia z czasów młodości

Trzy wielkie Opłakiwania• 1550 - 1564• Wyraża boleść nad losem człowieka i

jego nieśmiertelną nadzeję• Pieta, Florencja• Pieta z Palestriny, Galleria

dell’Accademia, Florencja• Pieta Rondanini, Civiche d’Arte,

Castello Sforzesco, Mediolan

Zdjęcie z krzyża1547 – 1553Museo dell’Opera, FlorencjaZ myślą o swoim nagrobku, który był plnowany w kościele Santa Maria Maggiore w Rzymie•Starzec górujący nad grupą (ponoć) miał przedstawiać Michała Anioła•Przedstawia zdjęcie z krzyża•Cierpienie i pragnienie wiecznego zbawienia•Mimo piramidalnej, zwartej kompozycji, rzeźba jest bardze dynamiczna

•Skręt ciał typowy dla starszych prac artysty

Pieta z Palestriny

Pieta Rondanini

Uzupełnienie twórczości• 500 listów do rodziny, przyjaciół,

możnych tego świata• 300 wierszy

– Ukazują nurtujące go dylematy– W tych„(...) pulsujących przeżyciem

poematach nieustający niepokój myśli, wyobraźni i sumienia znajdował bolesny wyraz” Jan Białostocki

• Nawiązuję do Petrarki, Dantego, Wawrzyńca Wspanialego

• Wyznania miłosne, poetyckie dialogi, groteska, satyra, autoironia

• Najdojrzalsze, najdoskonalsze utwory powstają po 1534r.

• Bohaterem jest człowiek, duchowość, cielesność

Jak się to dzieje żem przestał być sobą?Kto mię mógł wydrzeć ze mnie?I jaka władza mogła bezemnieMoją rozrządzać osobą?Kto serce przeszył mi strzałem,Że i bólu nie doznałem?Jakaż to miłość tak osobliwaCo żądzom nakłada pęta;Co się przez oczy w serce przelewaI tam w olbrzyma rozdęta:Bucha i szumiąc tamy rozrywa?

Michał Anioł

„O Danielu, źle ze mną!”• 18 luty 1564• 90 lat• Niespodziewanie i bez cierpień• Czuwaja przy nim Tomas Cavalieri i

Daniele da Volterra• Przed śmiercią artystym nie dotarł do

Rzymu jego bratanek

Bibliografia

• „Geniusze sztuki - Michał Anioł” Krajowa agencaj wydawanicza

• „Michała Anioł” Wielka Kolekcja Słwanych malarzy

• Google.pl

Dziękuję za uwagę

Olga Gusakovskaya