metoda różnic skończonych, zamiast rozk ładu na drgania...
Transcript of metoda różnic skończonych, zamiast rozk ładu na drgania...
równanie falowe ciąg dalszy
metoda różnic skończonych, zamiast rozkładu na drgania własne (który może być wolnozbieżny)
Rozwiązanie numeryczne: dzielimy strunę na N fragmentówRozwiązanie numeryczne: dzielimy strunę na N fragmentów,dla każdego z nich rozwiązujemy równania Newtona(zabieg odwrotny do wyprowadzenia równania różniczkowego)
v(x,t) - prędkość
u(x t) wychylenieu(x,t) - wychylenie
z równania falowego:
Schemat Verleta (popularny dla symulacji dynamiki molekularnej)
V
mF
Schemat VerletaPhys. Rev. 159, 98 (1967)
F
Pomysł: rozwinąć położenie r w chwili t+Δt i t-Δt w szereg Taylora
t lk j d dtylko o jeden rządmniej dokładny niż RK4
Schemat Verleta
Jeśli chodzi nam tylko o tor ruchu: świetny schemat.Nie używa prędkości, ale ta często potrzebna potrzebna: np do wyliczenia energii, ale również : sił (np. oporu, Lorentza)
jeśli siły niezależne od prędkości, a informacja o nich potrzebna jest do innych celówmożna - wykonać krok do t+Δt, a potem
rząd błędu wyższyrząd błędu wyższy, wciąż dokładnie dla ruchujednostajnie przyspieszonegoa stałe między t a Δtę y
jeśli siły zależą od prędkości: nie wykonamy kroku do t+Δt, możemy co najwyżej:
kiepsko: wynik dokładny tylko dla a=0
prędkościowa wersja schematu Verleta(dający prędkości jednocześnie z położeniami)( ją y p ę j p )
Położenia – poświęcamy jeden rząd dokładności:
Potrzebny przepis na prędkość w chwili t + Δt z błędem O(Δt2):Potrzebny przepis na prędkość w chwili t + Δt z błędem O(Δt ):
Rozwinąć r w Taylora względem punktu t+ Δt:
Dodać stronami:
(wzór potencjalnieniejawny)
Wzory podkreślone na czerwono – Verlet prędkościowy
niejawny)
Wzory podkreślone na czerwono Verlet prędkościowy.
Verlet prędkościowy
Inny (popularny) zapis wzorów w czerwonej ramce
uwaga: jeśli siły (przyspieszenia) zależą od prędkości ostatnie równanie jest niejawnej j
L=1 u(x,t)
Rozwiązania numeryczne 1. (laboratorium)
u(x,t=0)=exp[-100(x-0.5)2]v(x,t=0)=0
1 0 0 5x 0.10.40.71
( , )
1.0t=0
0 1 2 3
0.5x
-1-0.7-0.4-0.1
0.5
u(x,
t) t=0.1t=0.40 1 2 3
t1
Odbicie ze zmianą fazy (idzie górą , wraca dołem)
t=0.
2
9v(x t)
fazy (idzie górą , wraca dołem)
0 1x0.0
0 5x 0369v(x,t)
0 1 2 3
0.5x
-9-6-30
0 1 2 3t
-9
Rozwiązanie numeryczne 2.
S b d ki b
Może się swobodnieprzesuwać po mocowaniu
Swobodne warunki brzegowe:na brzegach na strunę nie działa żadna siła pionowa:
p p
Warunek brzegowyWarunek brzegowyNeumana (na pochodną)zamiast Dirichleta(na wartość funkcji)
1.00 Odbicie bez zmiany fazy: idzie górą, górą wraca
0.60
0.80
0.5u
0.20
0.40
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0 5v
u
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00
0.00
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0.5
x
energia drgania:
kinetyczna Potencjalna: odkształcenie struny
Dl ( )Dla ρ(x)=ρ
Dla pojedynczego modu własnego
ω=kcT0=ρc2
Kinetyczna na potencjalną się zmienia,całkowita zachowana
Analiza chwilowa drgania
Rozwiązując równanie falowe schematem Verleta można z zależności czasowych wydobyć częstości własne bez konieczności rozwiązywania równania własnego
d d i ł i d ł h i l i iGdy drgania tłumione - częstość przestrzenna modów własnych nie ulega zmianie (zobaczymy), ale czasowa – tak.
Analiza chwilowa drgania na podstawie wychylenia zależności położeniowych =Analiza chwilowa drgania na podstawie wychylenia zależności położeniowych wychylenia g(x) i prędkości h(x) w danej chwili.
Równanie fali tłumionej
> 0 t ł tł i ia > 0 = stała tłumieniac niezależna od położenia
Opory związane z prędkością struny [np. powietrza]
Warunki brzegowe u(x=0,t)=u(x=L,t)=0Warunki początkowe u(x,t) oraz v(x,t).
Mody normalne dla fali tłumionej:Mody normalne dla fali tłumionej:Poszukajmy rozwiązania metodą separacji zmiennych u(x,t)=X(x)T(t)
część przestrzenna bez zmian!część przestrzenna bez zmian!
Xn(x)=sin(knx)
kn=nπ /Lk=ω /c
Część przestrzenna:
wstawiamy T=exp(rt), równanie charakterystyczne: exp(rt) [ r2+2ar+wn2] = 0 ,
szukamy rozwiązań na ry ąmożliwe przypadki: 2 pierwiastki rzeczywiste, jeden podwójny, obydwa zespolone
Struna spoczywa w chwili początkowejWarunki początkowe: Struna spoczywa w chwili początkowej
Rozwiązanie określone co do stałej multiplikatywnej (równanie jednorodne)do stałej multiplikatywnej (równanie jednorodne)
ωn= ncπ /LL=1, c=1, ωn= nπ
Słabe tłumienie a<ω1
1.2
a=8, ω1 i ω2 = „przetłumione”pozostałe „tłumione”
1 0
a=0.5a=0
Drganiez ω1 0.8 n=10.5
1.0
0.4T (t)
230 5
0.0T (t)
0.03
450 1 2 3 4 5 6
-1.0
-0.5
Poza zanikiem drganiawidzimy zmniejszenie częstości
0 1 2-0.4
5
Najpierw zgasną wyższe tłumienia
Rozwiązanie równania fali tłumionej
rozwiązanie ogólne:
P ł ż i li F i kPołożeniowa analiza Fourierowska- rozkład na mody normalne w danej chwili : cn(t)= część przestrzenna nie zmienia się pod wpływem tłumienia.
aby wydobyć cn : drugie równanieól ś i wydzielimy przez ωn, podniesiemy
w kwadracie i dodamyw ogólności zależne od czasu
udział względny:udział względny:
P kł d L 1 E K+P (ki t + t j l )Przykład: L=1W chwili początkowej pakiet f(x,t=0)=exp(-100(x-0.5)2)
1 12E
E=K+P (kinetyczna+potencjalna)
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0.5
1
a=0.58
ergi
a EP a=0.5
x
10 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0.5a=2
0
4ene
K
t
1 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0.5a=4 0 1 2 3 4t
0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
0.5a=8Spadek E najszybszy gdy K największe
0 03
0.04
n=1a=0
0.02
0.03
c n23
5
0 1 2 3 4t
0.00
0.01 57
ωn=nπ
0 03
t
0.60n=1
Wszystkie modytł i ó i
Parzyste n nie wnoszą przyczynku (symetria)
0.02
0.03
n2
n=1a=0.5
0.40
r n2
n=1
3
tłumione równie silnie
oscylujący udział
0 00
0.01
c n2
3
57
0 1 2 3 40.00
0.203
5
7im wyższe ωn tym
y ją ymodów normalnych
0 1 2 3 4t
0.00 0 1 2 3 4t
y n ybardziej staływzględny udział
0.80n=1a=2 1.00
n=1a=3
0 40
0.60n2
n 1
0.60
0.80
n2
n=1
0.20
0.40r n2
35 0 20
0.40r n2
3
0 1 2 3 4t
0.0057
0 4 8 12 160.00
0.2057
a=4, większe tylko od ω1
tt
0 80
1.00n=1a=12
większe
0.60
0.80
r n2
większeod ω1 i ω3
0 60
0.80
1.00n=1
0.20
0.40r3
50.20
0.40
0.60
r n2
35
0 1 2 3 4t
0.00 70 1 2 3 4
t
0.0057
Laboratorium: R. hiperboliczne z niejednorodnością:Drgania tłumione z siłą wymuszającąDrgania tłumione z siłą wymuszającą
F Siła przyłożona punktowo
niejednorodność
wymuszenie periodycznie zmiennewymuszenie periodycznie zmienne
Dla t=0 struna spoczywa (v(x,t)=0)w położeniu równowagi (u(x,t)=0)
Prędkość dźwięku = 1
u(x,t)
Siła przyłożona w środku struny x0=1/2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0.5
1
a=1w=0.5π
( )
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1a 1
pojawia się „stan ustalony” = drgania periodyczne.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0.5a=1 w=2π x
0.5
1a=3 w=2π
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
W t i t l h j t i d k
czas
W stanie ustalonym ruch jest periodyczny z okresem siły wymuszającej (mode locking).
Stan ustalony a energia strunyŚrednia energia w stanie ustalonym:
Siła przyłożona w środku struny x0=1/2
1
Rezonans
a=1
Brakuje w2 ??
<E>Brakuje w2n ??
Dlaczego?
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10w / pi
Stan ustalony a energia strunyŚrednia energia w stanie ustalonym:
Siła przyłożona w środku struny x0=1/2
1
Rezonans
a=1n=1
<E>
n=2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Brakuje w2n ??
W środku 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10w / pistudni = węzeł
dla parzystych n
mody z parzystym n wzbudzone gdy punkt przyłożenia przesunąć ze środka
a=1 x = 00 5
p y p ą
x0 0 0.5
<E>
Krzywa rezonansowa w przybliżeniu opisanaprzez sumę funkcji Lorentza
x = 0 4
przez sumę funkcji Lorentza
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
x0 0.4
w / piSiła sprzężenia = kwadratpwartości modu normalnego w miejscu przyłożenia siły:
Średnie energie stanu ustalonego a wzory lorentowskie
a=1 a=1 a=1
Średnie energie stanu ustalonego a wzory lorentowskie<E
>
<E>
<E>
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10/ i
x0= 0.50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
w / pi
x0= 0.450 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
w / pi
x0= 0.25
w / pi w / pi
E>
a=1a=1.5a=2
3
Rezonans a stała tłumienia
<E a=3a=4
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10w / pi
Laboratorium 2: odbicie pakietu od granicy ośrodków
1ρ0=1V=1
0.5położenie
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
V 2
czas1
V=2
0.5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
11
ρ0=2 ρ0=4V=1
0.7
0.8
0.9
0.6
0.7
0.8
0.9
0.3
0.4
0.5
0.6
0.3
0.4
0.5położenie
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
0.1
0.2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
0.1
0.2
0.8
0.9
1
0.8
0.9
1
ρ =100
0.5
0.6
0.7
0.5
0.6
0.7
ρ0=10ρ0=100
0.1
0.2
0.3
0.4
0.1
0.2
0.3
0.4
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
czas
Domena zależności (Domain of Dependence) i kryterium stabilności CFL (Courant-Friedrichs-Lewy)
0.5
1
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
t
xdomena zależności: tylko zdarzenia z trójkąta ograniczonegoy j g gcharakterystykami mogąmieć wpływ na rozwiązanie w punkcie P
kryterium stabilności CFL(Courant-Friedrichs-Lewy)Numeryczna domena zależności
[NUMERYCZNA PRZESZŁOŚĆ]
schemat Verleta dla przyspieszenia danego przez prawą stronę równania:
czas
położeniepołożenie
kryterium stabilności CFL(Courant-Friedrichs-Lewy)
numerycznadokładna
warunek: jak dla adwekcji
ab pr ekroc ć kr teri m CFL (prędkość dź ięk ): schemat nieja neaby przekroczyć kryterium CFL (prędkość dźwięku): schematy niejawnedla równań mechaniki standardowy schemat niejawny = schemat Newmarka (dlaczego Crank Nicolson się nie stosuje?)(dlaczego Crank-Nicolson się nie stosuje?)
algorytm Newmarka (uogólnienie prędkościowego Verleta, standardowy chemat niejawny dla równań opisujących układy dynamiczne)
u(t+dt)=u(t)+v(t)dt+dt2/2 a(t) w Verlecie prędkościowymużywamy przepisów: z γ=1/2 v(t+dt)=v(t)+dt [(1-γ)a(t)+γa(t+dt)]
Czyli: w Verlecie: jawna formuła na położenie, potencjalnie niejawna na prędkośćta nie wystarczy dla bezwzględnej stabilności przy kroku czasowym cdt>dx (zobaczymy analizą v.Neumanna)
dla Newmarka: wprowadzamy niejawność (ważenie przyspieszeń z teraźniejszości i przyszłości) również do wzoru na położenia:
u(t+dt)=u(t)+v(t)dt+dt2/2 [(1-2β)a(t)+2βa(t+dt)]algorytm prędkościowy Newmarka
źródło: WJT DANIEL, computational mechanics 20 (1997) 272
algorytm prędkościowy Newmarka
zróbmy z tego formułę położeniową: bez prędkości, za to dwupoziomową (t+dt) względem t, t-dtwyeliminować prędkości :
u(t+dt)=u(t)+v(t)dt+dt2/2 [(1-2β)a(t)+2βa(t+dt)]
v(t+dt)=v(t)+dt [(1 γ)a(t)+γa(t+dt)](*) v(t+dt)=v(t)+dt [(1-γ)a(t)+γa(t+dt)]
dla kroku poprzedniego=
( )
dla kroku poprzedniego=
u(t)=u(t-dt)+v(t-dt)dt+dt2/2 [(1-2β)a(t-dt)+2βa(t)]
dla kroku poprzedniego =
v(t)=v(t-dt)+dt [(1-γ)a(t-dt)+γa(t)]( ) ( ) ( γ) ( ) γ ( )
u(t)=u(t-dt)+v(t)dt+dt2/2 [(1-2β)a(t-dt)+2βa(t)]-dt2[(1-γ)a(t-dt)+γa(t)]
u(t)=u(t-dt)+v(t)dt+dt2/2 [(2γ-2β−1)a(t-dt)+(2β−2γ)a(t)]( ) ( ) ( ) ( γ β ) ( ) ( β γ) ( )
u(t-dt)=u(t)-v(t)dt-dt2/2 [(2γ-2β−1)a(t-dt)+(2β−2γ)a(t)] (*)( )
dodamy stronami gwiazdki aby usunąć prędkość ze schematu
u(t+dt)=u(t)+v(t)dt+dt2/2 [(1-2β)a(t)+2βa(t+dt)]+ stronami
u(t-dt)=u(t)-v(t)dt+dt2/2 [(-2γ+2β+1)a(t-dt)+(2γ−2β)a(t)]
skasujemy prędkość
u(t-dt)+u(t+dt)=2u(t) +dt2/2[2βa(t+dt)+(1-4β+2γ)a(t)+(-2γ+2β+1)a(t-dt)]
skasujemy prędkość
u(t+dt)=2u(t) -u(t-dt)+dt2[βa(t+dt)+(1/2-2β+γ)a(t)+(-γ+β+1/2)a(t-dt)]
algorytm Newmark = wersja położeniowa dwa parametry γ βalgorytm Newmark wersja położeniowa, dwa parametry γ,β
dla porównania Verlet położeniowy
i i i β 1/2 2β β 1/2 1wagi przy przyspieszeniu: β+1/2−2β+γ−γ+β+1/2=1 (wszystkie wybory dają schemat, który w granicy małego dt redukuje się do Verleta)Newmark sprowadza się do Verleta gdy γ=1/2, β=0 (maks dokładność
l k l bł d t d )lokalny błąd czwartego rzędu)rola γ, β – zobaczymy jak się sprawdzają w praktyce
u(t+dt)=2u(t) -u(t-dt)+dt2[βa(t+dt)+(1/2-2β+γ)a(t)+(-γ+β+1/2)a(t-dt)]
u(t+dt)=2u(t) -u(t-dt)+dt2[βa(t+dt)+αa(t)+δa(t-dt)]
jak wykonać krok czasowy?
sposób rozwiązywania zależy od wyrażanie na adla struny:
Po przegrupowaniu wyrazów:p g p yukład równań liniowych z macierzą trójprzekątniową
stencil:
schemat Newmark MRS, strunadt=dx 101 węzłów
dokładnyVerlet(β=0, γ=1/2) (β=1/2, γ=1/2) (β=1/2, γ=1) β=.9
γ=1/2
czas
dla dt=dxnajlepszy wybórβ 0 1/2
położenie
β=0, γ=1/2(jawny, Verlet)
dla dt=dxnajlepszy wybórnajlepszy wybórβ=0, γ=1/2(jawny, Verlet)
10.00
Verletwidzimy eksplozjęro ią ania maks malną
5.00
Verletdla dt=dx*1.01
rozwiązania z maksymalnązmiennością przestrzenną:
0.00
-5.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00
-10.00
Newmark jest po to aby przekroczyć kryterium CFL
rola γ (dt=1.5dx, β=0.5)
γ=0.5 .55 .6
101 węzłów
MRS: schemat Newmarkγ
β>0 i t bil ść k t i CFL
rola parametrów metody
β>0 – wynosi stabilność poza kryterium CFL,kosztem generacji wyższych częstościprzestrzennych
γ>1/2 ogranicza wzmacnianiewyższych częstościwyższych częstościkosztem dyssypacji(zaniku całego pakietu)
γ<1/2 – schemat jest niestabilny
zostawmy γ=1/2 (jak dla Verleta)i i l j βi manipulujmy β
poza CFL: dt > cdxdt=1.5dx, γ=0.5, schemat staje się stabilny dla β>0.15
b 15 b 2 b 25
101 węzłów MRS
7
b=.15
7
b=.2
7
b=.25
7
b=.9
rosnące beta generuje
66 6 6
rosnące beta generujewyższe częstościwniosek: najlepszy minimalne
55 5 5
najlepszy minimalneβ przy którymschemat jeszcze stabilny
44 4 4czy można je wyznaczyćanalitycznie?
2
3
2
3
2
3
2
3
1
2
1
2
1
2
1
2
0.5 10.5 1 0.5 1 0.5 1
Projektowanie schematu Newmarka dla zadanego kroku czasowego.dobrać minimalne β aby metoda była stabilna dla danego dt ?Będziemy wiedzieli, że po wyższe β nie warto sięgać.y p y β g
analiza von Neumanna dla γ=1/2
(t+dt) 2 (t) (t dt)+dt2[β (t+dt)+(1/2 2β+ ) (t)+( +β+1/2) (t dt)]u(t+dt)=2u(t) -u(t-dt)+dt2[βa(t+dt)+(1/2-2β+γ)a(t)+(-γ+β+1/2)a(t-dt)]
u(t+dt)-dt2 βa(t+dt) =2u(t) -u(t-dt)+dt2[(1-2β)a(t)+βa(t-dt)]
Ansatz von Neumanna:
Sytuacja będzie taka: dopóki Δ<0 : 2 pierwiastki, o module nie większym od 1gdy Δ>0 metoda stanie się niestabilna
-2<c<0 zawszeż b d i i tki li b jżeby pod pierwiastkiem liczba ujemnapotrzeba aby:
|λ|2<1 ?daje ten sam wynikj y
β>1/4 – metoda stabilna dla dowolnego t [ ponieważ c < 0]
uwaga: możemy sobie terazsprawdzić stabilność Verleta dla dt=dx oraz beta=0 , ¼+1/(2c) <0 [ok.]
dt=1 5 dxdobór beta zapewniającego stabilność schematu Newmark dt 1.5 dxw MRS dla zadanego kroku czasowego
0 0
0.50.15
-0.5
0.0
-1.0β
-1.5
-2.0 -1.6 -1.2 -0.8 -0.4 0.0-2.0
c
dobór beta zapewniającego stabilność schematu Newmark
2.00
stabilność schematu Newmarkw MRS dla zadanego kroku czasowego
1/4
0 00
1/40 245
0.2501/4
0.00
dt=dx0.240
0.245
dt=15dx-2.00 dt=dx
0.235
-4.00
0 225
0.230
-2.00 -1.60 -1.20 -0.80 -0.40 0.00
-6.00
c
-2.00 -1.60 -1.20 -0.80 -0.40 0.00
0.225
c
2.00
dt=15dxβ 25
MRS, Newmark, γ=1/2
struna, b. wiele chwil czasowych
0.00
1.00 β=.25, , γ
-2.00
-1.00
2000000000000000000000000000000000000.00
dt=15dx
0.00 0.40 0.80 1.20
999999999999999900000000000000000000.00
dt=15dxβ=.24
0.00bo beta była zbyt mała:
-2000000000000000000000000000000000000 00
-999999999999999900000000000000000000.00
0.00 0.40 0.80 1.20
2000000000000000000000000000000000000.00
Ze schematem Newmarka spotkamysię ponownie przy omawianiu MES,Pokażemy, że umożliwia on skuteczne prowadzenie Rachunków dla lokalnie zagęszczonej siatki