METİN TÜRLERİ 5. SINIFimamhatiportaokulu39.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/39/01/...5. SINIF...
Transcript of METİN TÜRLERİ 5. SINIFimamhatiportaokulu39.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/39/01/...5. SINIF...
-
METİN TÜRLERİ
5. SINIFHAZIRLAYAN: BÜŞRA YILMAZ
-
Edebiyat, kişinin duygu ve düşüncelerini kendine özgü bir dil kullanarak yazılı veya sözlü biçimde anlatma sanatıdır.
-
EDEBİ TÜR
Ortaya konulan eserlerin konularına,
biçimlerine ve teknik özelliklerine göre
ayrılmasıdır.
Edebi türler ikiye ayrılır:
✓ Düzyazı
✓ Şiir
-
A- DÜZYAZI
Duygu, düşünce ve olayların, dil
kurallarına uygun biçimde anlatıldığı
yazılara
düzyazı denir.
-
MASAL
Genellikle halk tarafından
oluşturulan, sözlü olarak
kuşaktan kuşağa aktarılan ve
olağanüstü olaylarla süslenmiş,
gerçek dışı olayların anlatıldığı
anlatı türüne masal denir.
-
MASALIN ÖZELLİKLERİ
Masallar sözlü anlatım ürünleridir. Sonradan bir yazar tarafından derlenip yazıya geçirilmişlerdir.
Masallar anonimdir.
Masallar genellikle bir tekerleme ile başlar:
Evvel zaman içinde
Kalbur saman içinde
Deve tellal iken
Sinek berber iken
Ben annemin beşiğini
Tıngır mıngır sallar iken
O yalan bu yalan
Fili yuttu bir yılan
-
MASALIN ÖZELLİKLERİ
❖ Masallarda olağanüstü olaylar ve olağanüstü
kahramanlar yer alır. (Cin, peri, dev, ejderha,
yaratık vb.)
❖ Masallarda olayın geçtiği yer ve zaman ya belirsiz ya
da hayalidir.
❖ Masalda eğiticilik ve öğreticilik esastır
❖ Masallardaki olaylar gerçeğe uymaz.
❖ Masallarda iyiler hep iyi kötüler hep kötüdür.
❖ Masallar evrenseldir. Masallarda dini ve milli
konulara yer verilmez
-
MASALIN ÖZELLİKLERİ Masallar genellikle –miş’li geçmiş zamanda anlatılır.
En çok işlenen konular: güzellik-çirkinlik, iyilik-kötülük, zenginlik-fakirlik
Masalın sonunda her zaman iyiler kazanır, kötüler kaybeder.
İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.
Masalın sonu kalıplaşmış sözler ile biter:
Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine…
Kırk gün kırk gece düğün yaptılar….
Gökten üç elma düştü vb….
Edebiyatımızda masal babası olarak Eflatun Cem Güney bilinir.
-
FABL (ÖYKÜNCE)
İnsan dışındaki canlı ve
cansız varlıklara insana ait
özellik verilerek onların
başlarından geçen
olayların, insanlara ibret
dersi verecek şekilde
anlatıldığı kısa
yazılara fabl denir.
-
ÖZELLİKLERİ
❖ Kahramanları genellikle hayvanlar ve bitkilerdir.
❖ Olaylar genellikle köy, orman gibi kırsal kesimlerde
geçer.
❖ Fabllar kişileştirme ve intak sanatı üzerine kuruludur.
❖Sonunda ders verme amacı güden yazılardır.
❖Fabl kahramanları insanlar gibi düşünür, insanlar gibi
konuşur, insanlar gibi hareket ederler.
❖Bazen şiir bazen de düz yazı şeklinde yazılırlar.
-
ÖZELLİKLERİ
Bu yazı türününkaynağı Hint yazarBeydeba’nın ‘Kelile veDimne’ adlı eserindenortaya çıkmıştır.
Dünyanın en ünlü fablyazarları Ezop, La Fontaine veBeydeba’dır.
-
FABL ÖRNEĞİ» Yengeç ana, yavrusunu sürekli
uyarıyormuş:
– Şunu böyle yapma, bunu öyle yapma!
Öyle eğri büğrü yürüme, doğru dürüst
yürü!..
Canına tak eden yavru yengeç, anasına
şöyle demiş:
– Peki, sen doğru dürüst yürü önümden
de ben de yürümek nasılmış öğreneyim!
-
HİKAYE(ÖYKÜ)
Gerçekleşmiş ya da
gerçekleşmesi mümkün
olan olayların yer, zaman ve
kişiye bağlı olarak
anlatıldığı metin türüne
hikaye denir.
-
ÖZELLİKLERİ Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar
anlatılır.
> Dar bir zaman dilimini kapsar.
> Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.
> Romana göre kısa eserlerdir.
> Karakter sayısı azdır.
> Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
> Kısa soluklu eserlerdir.
> Olay, başlangıçtan sonra
doğru giden bir olayın bir anlık
parçasıdır.
-
ROMAN
Toplumların ve
fertlerin başından
geçmiş veya geçmesi
mümkün olayları geniş
olarak, ayrıntılarıyla
anlatan yazı
türüne roman denir.
-
ÖZELLİKLERİ
*Romanda olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır.
*Ana olay etrafında olaycıklar vardır.
*Şahıs kadrosu geniştir. Karakter çözümlemeleri
yapılır.
*Zaman olarak geri dönüşler olur.
*Serim, düğüm, çözüm bölümleri vardır.
-
Hikaye ile Roman Arasındaki Farklar:
1 Hikâye türü, romandan daha kısadır.
2 Hikâyede temel öge olaydır. Romanda ise temel öge karakter, yani
kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.
3 Hikâyede tek olay bulunmasına karşılık romanda birbirine bağlı olaylar
zinciri vardır.
4 Hikâyede kahramanlar her yönüyle tanıtılmaz.
5 Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak
anlatılmaz. Romanda çevreler çok ayrıntılı olarak anlatılır.
6 Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür.
Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.
-
ANI (HATIRA)
Yaşanmış olayların,
üzerinden zaman
geçtikten sonra
yazıldığı yazı
türüne anı
(hatıra) denir.
-
ÖZELLİKLERİ
1 - Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.
2 - İnsan belleğinde iz bırakan, etkileyen olay ve olguları
anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için
tarihçilere ışık tutar.
4 - Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.
5 - Anlatıcı yazarın kendisidir.
6- Açık sade içten bir anlatımı vardır.
7- Öyküleyici ve betimleyici anlatım biçimi çok kullanılır.
-
AKREPLE OYNAYAN KARDEŞİM
Haziran ayının bunaltıcı günlerinden birisiydi. Tarlada hasada gelmiş olan mercimekleri biçiyorduk. Ben de pek büyük sayılmazdım; ama kardeşim henüz 2-3 yaşlarındaydı.
Bizler kendimizi kaptırmış, orakları sallarken, kardeşimin yerdeki bir şeyle oynadığını ve onunla konuşmaya çalıştığını fark ettik.
Merak edip yanına gittik ve şok olduk. Oynadığı şey, altın sarısı kocaman bir akrepti. Kuyruğunu dikmiş, kardeşimle cebelleşiyordu. Dik kuyruğu gören kardeşim, onu bir kediye benzetmiş, ”pisi pisi” diyesayıklıyordu.
Onun bir pisi olmadığını anlatmak çok zor oldu; ama çok şükür kardeşim bir akrep tarafından sokulmadığı için hepimiz derin bir oh çekmiştik.
-SON-
-
GÜNLÜK
NEDİR?
-
MEKTUP
NEDİR?
Birbirinden uzakta
bulunan kişi veya
kurumlar arasında
haberleşmeyi sağlayan
bir yazı türüdür.
-
ÖZELLİKLERİMektup hitapla başlar.
Sevgili Anneciğim, Canım Babam vb.
Mektubun sağ üst köşesinde tarih bulunur.
Mektubun sağ alt köşesinde mektubu
yazanın adı soyadı ve imzası yer alır.
-
ÖZELLİKLERİ
Mektubun giriş kısmındayazılış amacı anlatılır. Mektubun sonunda ise iyi dileklerde bulunulur.
Mektuptaki dil ve anlatım özellikleri mektubun yazıldığı kişi veya kuruma göre şekillenir.
-
Mektup Çeşitleri
1) Özel Mektuplar; akraba, dost ve yakın çevredeki
kişilere yazılır.
2) Resmi Mektuplar; resmi kurum ve kuruluşlar
arasında yazılır.
3) Edebi Mektuplar; sanatçılar yazar.
4) İş Mektupları; özel kişilerle iş kurumları arasında
yazılır.
5) Açık Mektuplar; bir düşünceyi, görüşü açıklamak ve
duyurmak amacıyla gazete ve dergilerde yayımlanan
mektuplardır.
-
DİLEKÇE
Bir isteği, şikayeti
bildirmek ya da
herhangi bir konuda
bilgi vermek için
kurum, kuruluş,
kişilere yazılan yazılara
denir.
-
ÖZELLİKLERİDilekçe, çizgisiz beyaz kağıda yazılır.
Dilekçeler bilgisayar yazısı daktilo veya tükenmez
kalemle yazılmalıdır.
Yer ve tarih mutlaka belirtilmelidir.
Durum, istek ve şikayet kısa ve açık belirtilmelidir.
Resmi bir dil kullanılmalıdır.
Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat
edilmelidir.
Dilekçeyi yazan kişinin adı, soyadı, adresi mutlaka
belirtilmelidir.
-
ÖZEL TUĞRA ORTAOKULU MÜDÜRLÜĞÜNE
ANKARA
Okulumuz 5/A sınıfı öğrencilerinden 123 numaralı Büşra Yılmaz’ın Sincan
Belediyesinin satranç kursuna kaydı için sizin öğrenciniz olduğuna dair
belgenin verilmesini saygıyla arz ederim.
Adres: İstasyon Mahallesi 26.03.2020
Döner Sokak No: 3 İMZA
SİNCAN/ANKARA Kardelen YILMAZ
-
DİLEKÇE ÖRNEĞİ
-
TEŞEKKÜRLER