Metaal Magazine 4
-
Upload
eisma-media-groep-bv -
Category
Documents
-
view
246 -
download
3
description
Transcript of Metaal Magazine 4
M A G A Z I N E
In dit nummer:
Nauwkeurig draaien binnen micrometerbereik
Herman Wijffels over circulaire economie
Proefwerkstuk bewijst machinestabiliteit
Compleetbewerken op draaifreescentra
Eigenzinnige machinebouw in Italië Bijzondere
Tube en Wire Automatisch klauwplaatwisselen
Machinebewaking voorkomt schade bij crash
J a a r g a n g 5 0 | 4 - 2 0 1 2
D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l
w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l
metaal
01_Cover 16-04-12 16:44 Pagina 1
TRUMPF Neder land B.V. Postbus 837 7550 AV Hengelo Te l : 074 - 249 84 98
Fax: 074 - 243 20 06 e-mai l : info@nl . t rumpf.com www.nl . t rumpf.com
TRUMPF World Class Partner Programma: beschikbaarheid op maat
Laat u leiden door kennisUitval van machines kost geld. Gemiddeld
gaat er teveel tijd verloren aan het herstellen
van fouten in het productieproces. TRUMPF
gaat voor een serviceverlening op maat en
introduceert daarom het World Class Partner
Programma. Hiermee kunnen we klanten
“beschikbaarheid op maat” aanbieden. Dat
doen we aan de hand van vier (partnership)
modellen waarbij beide partijen precies weten
wat van elkaar verlangd wordt. Bel vandaag
nog voor “beschikbaarheid op maat”.
MM_LAAT U LEIDEN....indd 1 08-03-2012 09:05:15
Onze tweets op Twitter zijn een handige,
eigentijdse manier om het nieuws in de metaal-
branche te volgen. Twitter is een internetdienst
waarbij gebruikers korte berichtjes publiceren.
Op http://twitter.com/Metaalmagazine krijgt u een in-
druk van onze berichtgeving. Meld u ook aan voor Twit-
ter en ‘follow’ Metaal Magazine om steeds snel op de
hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus twitter met
ons mee vanaf uw pc of mobiele telefoon.
Voorpagina:De vakbeurs Tube 2012 illus-
treerde dat met eigentijdse laser-
snijtechnieken buis- en profiel-
constructies maakbaar zijn met
een enorme precisie. Delen wor-
den pasklaar gesneden en zijn
met geringe spelingen direct
monteerbaar. Op de foto een proefwerkstuk van de
fiberlaser die Adige in Düsseldorf demonstreerde. Meer
foto’s van de Tube en Wire 2012 in het fotoarchief op
onze site metaalmagazine.nl.
nieuws4 Automatisch kort en lang draaifrezen
5 Centerpunt
6 Verspaning simuleren met trainer
bedrijvigheid10 Nauwkeurig draaien
De nieuwe T-42 Super Precision draaimachine
van Hardinge is helemaal afgestemd op draai-
bewerkingen in het micrometerbereik en de
eerste van dit type in ons land
interview12 Herman Wijffels over circulaire economie
“Wat nu gebeurt is het in hoog tempo oprui-
men van rommel, en een snelle omzetting in
herbruikbare grondstoffen. De kunst is om deze
processen te vertalen in goede business-model-
len”, aldus Herman Wijffels
metaalbewerken18 Proefwerkstuk bewijst machinestabiliteit
Om de machinestabiliteit te bewijzen ging Almi
bij de aanschaf van een nieuw bewerkingscen-
trum naar de machinebouwers toe om wat te
boren en te frezen in en aan een proefwerk-
stukje
metaalbewerken20 Compleetbewerken op draaifreescentra
(deel 2)
Een draaifreescentrum integreert verschillende
klassieke verspaningstechnologieën in één ma-
chine. Een niet te onderschatten valkuil is nog
steeds de correcte en vooral efficiënte NC-pro-
grammering van deze machines
metaalbewerken24 Eigenzinnige machinebouw in Italië
Sinds de laatste EMO vertegenwoordigt Oude
Reimer machinebouwer FPT op de Nederlandse
markt. Alle reden voor Metaal Magazine om in
Italië op bezoek te gaan
beurs28 Buis en draad in Düsseldorf
In bijna alle hallen van de beurs Tube en Wire
werden machines en gereedschappen voor de
verwerking van draad en buis getoond en ei-
gentijdse toepassingen van deze halffabrikaten
bedrijvigheid32 Draaifrezen met automatisch klauwplaatwis-
selen
Om volledig 24/7 te kunnen werken worden bij
het nieuwe Mori Seiki NT 4200 draaifreescen-
trum van Stodt niet alleen de werkstukken au-
tomatisch met een robot gewisseld, maar ook
de gereedschappen en klauwplaten
machine masterclass34 Machinebewaking
Mocht er ondanks alle voorzorgen tijdens een
bewerking toch een crash optreden tussen ge-
reedschap en werkstuk dan is het een zegen
wanneer een machinebewaking van Brankamp
gevolgschade voorkomt
productnieuws38 Met schuine kop lasersnijden
40 Magnetische buigdoorn voor eindeloos bui-
gen
inhoud april
(Advertentie)
Volg Metaal Magazine op Twitter
M A G A Z I N E
In dit nummer:
Nauwkeurig draaien binnen micrometerbereik
Herman Wijffels over circulaire economie
Proefwerkstuk bewijst machinestabiliteit
Compleetbewerken op draaifreescentra
Eigenzinnige machinebouw in Italië Bijzondere
Tube en Wire Automatisch klauwplaatwisselen
Machinebewaking voorkomt schade bij crash
J a a r g a n g 5 0 | 4 - 2 0 1 2
D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l
w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l
metaal
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 3
3x op uw deurmat voor maar 25 euro !
Mail uw gegevens naar [email protected]
03_Inhoud 16-04-12 16:47 Pagina 3
4 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
N I E U W S
as die de beweging bestuurt via een planetaire
aandrijving met inwendige vertanding. Deze ver-
tanding zorgt ervoor dat de revolver wordt geïn-
dexeerd naar iedere gewenste positie zonder dat
een mechanisch blokkeringsmechanisme nodig
is. De vrije positionering van de revolver maakt
het mogelijk om meervoudige gereedschaphou-
ders op iedere positie in te zetten zodat de bo-
venste gereedschapdrager kan worden uitgerust
tot wel dertig gereedschappen. Omdat mechani-
sche blokkering niet langer noodzakelijk is, zijn
spaan-tot-spaan wisseltijden van 0,3 s mogelijk.
Het gereedschapshouderprogramma is volledig
compatibel met de TNL18 serie, alleen de aan-
drijfwielen van de aangedreven gereedschap -
houders moeten zo nodig verwisseld worden.
Bij simultane bewerking met meervoudige ge-
reedschappen worden tot drie gereedschappen
simultaan ingezet op twee spillen. Anders dan bij
de TNL32 wordt bij de TNL32P de Y-asbeweging
van de bovenste revolver door interpolatie van
de assen X/C/H beïnvloed. Freescontouren kun-
nen echter door invoering van waarden in het
X/Y/Z-coördinatensysteem worden gecreëerd.
Betrouwbaar excentrisch as-parallel boren is mo-
gelijk met deze methode. Een zwenkbare tegen-
spil is gemonteerd op een X/Y/Z-kruisslede die te-
vens de onderste gereedschaprevolver draagt.
Zowel de TNL32 als de TNL32P zijn voorzien van
de Traub eenheid voor achterzijdebewerking.
N I E U W S
Traub presenteerde op de afgelopen EMO in
Hannover voor kort- en langdraaibewerkingen het
model TNL32(P). Kenmerkend zijn een grote
bewerkingsruimte, revolvers met tien posities en de
zogeheten ‘Dual Drive’. Dit is een revolver die met
twee geïntegreerde tandwieltransmissies de
neventijden aanzienlijk verkort.
De nieuwe TNL 32(P) CNC-gestuurde machine
voor kort- en langdraaien is gebaseerd op de TNL
18 familie. Maximale stangdoorlaat bedraagt 32
mm. Het vraagt slechts enkele stappen om de
machine om te schakelen van de langdraaimodus
met geleidebusinrichting naar het draaien met
een vaste opspanning als standaard kortdraaima-
chine met een vaste spilkop. De lange Z-verplaat-
sing van de spilkop garandeert een juiste positi-
onering van de hoofdspil, voor draaien met een
geleidebusinrichting of vaste spilkop. In plaats
van de acht-positie revolvers van de TNL18 die
zich in de praktijk hebben bewezen, komt nu
een tien-positie station tot inzet. De revolverin-
dexering wordt uitgevoerd met een NC rotatie-
DOOR: HANS KOOPMANS
Geïntegreerde werkstukafvoer: het onderdeel wordt
gepositioneerd om opgenomen te worden (foto:
Traub)
De TNL32 draaibank voor kort- en langdraaien zoals getoond op de Metav 2012 in Düsseldorf. Laagland uit
Dordrecht brengt deze machine op de Nederlandse markt (foto: Reinold Tomberg)
Kort en lang draaifrezen
'Dual Drive'Bij 'Dual Drive' zijn twee gereedschapsaandrijvingen geïn-
tegreerd in één revolver. Terwijl een gereedschap in inzet
is, kan het gereedschap voor de volgende bewerkingsstap
in hoofdtijd worden versneld tot de gewenste snelheid en
is direct beschikbaar op volle snelheid na de indexering
van de revolver. De spaan-tot-spaantijden liggen ook bij
aangedreven gereedschappen onder de 0,3 s.
Deze biedt plaats aan zeven gereedschaphou-
ders waarvan er vier kunnen worden aangedre-
ven. In totaal zijn vier stations voorzien van in-
terne koelmiddeltoevoer. Ieder station kan indi-
vidueel worden bestuurd zodat de snijolie selec-
tief wordt toegevoerd. De grote verplaatsingen
van de tegenspillen maken dat de stations kun-
nen worden bezet door meer dan één gereed-
schap (bijvoorbeeld een tweevoudige boorhou-
der). De TNL32 is uitgerust met de Traub TX8i-s
besturing, de TNL32P met de TX8i-p.
Het verticale machinebed zorgt voor een gun-
stige spaanafvoer en een compact ruimtebeslag.
Dit wordt ook mogelijk gemaakt door de bestu-
ringskast in het bovenste deel van de machine te
integreren.
Dual Drive: het gereedschapsaandrijfsysteem van Traub, waarbij
het toerental voor het volgende gereedschap in hoofdtijd wordt
versneld (afbeelding: Traub)
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:42 Pagina 4
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 5
Met de PenPro houtbewerkingsmachine van
Vertongen uit Bornem (B) kan een grote varia-
tie van verschillende ramen, deuren en kozij-
nen achter elkaar geproduceerd worden zon-
der insteltijden tussen de verschillende bewer-
kingen. Voor het exact positioneren van de ge-
reedschapassen is de machine voorzien van
C E N T E R P U N T
Hoe zag de wereld eruit voordat Newton de zwaartekracht
ontdekte? Waarschijnlijk was het een enorme rommel. Bij
het inschenken stroomde immers de koffie niet netjes in
het kopje, maar verspreidde zich als een wolk door de
ruimte. Koffie opslurpen uit de cloud…
Gelukkig viel het appeltje bij Isaac en sindsdien moeten we
nu wél rekening houden met de zwaartekracht. De ver-
woestende werking zien u en ik elke morgen in de spiegel.
Alhoewel: de kop van een man wordt niet ouder, maar rij-
per. Maar toch: de mate aan hangvel is recht evenredig met
de leeftijd. Ook machineconstructeurs moeten rekening
houden met de aantrekkingskracht van onze aarde. Bij een
bezoek aan machineleverancier FPT, zie het artikel elders in
dit nummer, werd dit heel duidelijk. De Italiaanse machine-
constructeurs van FPT garanderen dat de maximale door-
hang van een horizontaal opgestelde ram met pinole niet
meer is dan 0,01 mm/m. Om dat te realiseren neemt FPT
een aantal mechanische maatregelen: actieve trekstangen
in de ram en machinekolom, een hydraulische balancering
van zadel (met ram en pinole) en het regelen van de druk
van de olie voor de hydrostatische geleidingen. Geen sine-
cure bij de grote frees- en kotterbanken die FPT bouwt. En
je moet mechanisch compenseren, want anders klopt de
uitlijning van je gereedschap niet. En dan boor je met een
ronde boor ‘gewoon’ ovale gaten.
Wat kan FPT nog meer doen. Bijvoorbeeld de machines op-
stellen op de evenaar. Daar schijnt als gevolg van de mid-
delpuntvliegende kracht en de afgeplatte vorm van de
aarde de zwaartekracht lager te zijn dan aan de beide
polen. Een tip: ga dus nooit nauwkeurig kotteren op de
noord- of zuidpool. Een andere oplossing: installeer je ma-
chine op de maan. Dat maakt een factor zes uit op de
grootte van de zwaartekracht in vergelijking met onze
aardkloot. En de spiegel lijkt vriendelijker.
Zwaartekracht
Reinold Tomberg
Houtbewerking met CNC
‘Hot forming’ maakt sterk
Erns
t D
irks
en F
otog
rafi
e
CNC-besturing en frequentieregelaars van
Lenze. De verschillende profielen die gemaakt
kunnen worden met deze machine zijn voor-
geprogrammeerd. Aan de hand van het pro-
gramma worden de horizontale en verticale
werkposities van iedere as opgeroepen en si-
multaan gepositioneerd.
AP&T, in ons land vertegenwoordigd door Venema Pers- en Automatiseringssystemen uit Waddinxveen,
heeft aan de Chinese automobieltoeleverancier TianJin Shun Da Automobile een installatie geleverd voor
de productie van ‘press hardening’ chassisdelen (zoals stabilisatiestangen) voor automobielen. ‘Press
hardening’ wordt ook wel aangeduid als ‘hot forming’ of ‘Presshärten’. Bij hot forming worden
buisachtige halffabrikaten omgevormd bij een temperatuur van 900 tot 930 graden. Vervolgens worden
de omgevormde werkstukken snel afgekoeld. Het resultaat zijn producten met een relatief lage eigen
massa en een hoge sterkte
Op iedere as bij de
pennenbank bevinden
zich meerdere
gereedschappen
(foto: Vertongen)
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:42 Pagina 5
N I E U W S
De Narvik Edu Turn VLF is een CNC trainingsma-
chine met 3D animatiesoftware. In feite is het
een computer met een 32” beeldscherm en een
bedieningspaneel waarmee een verticale be-
werkingsmachine wordt nagebootst. Alle as-
pecten kunnen beoefend worden: programme-
ren, instellen en simulatie. Omdat de simulatie
visueel is (met geluid) en er dus geen bewe-
gende delen aanwezig zijn, kunnen leerlingen
zonder gevaar en toezicht met de trainer wer-
ken.
Het bedieningspaneel bestaat uit een 17” aan-
raakscherm en heeft als voordeel dat er meer-
dere ‘bedieningspanelen’ op de trainer kunnen
worden toegepast. Met de computer is het
Fanuc-OiTC scherm eenvoudig te wisselen voor
het Fanuc-OiMC scherm. De machine is verder
geschikt voor meerdere besturingen zoals Ma-
zatrol, Siemens, Mitsubishi en Heidenhain. Ook
bestaat de mogelijkheid om de machine in de
toekomst softwarematig op te waarderen naar
nieuwere of andere besturingssystemen.
Het bedieningspaneel heeft een gebruikers-
vriendelijk interface waarmee gereedschappen
uit de gereedschapsdatabase kunnen worden
DOOR: JEROEN AALBERTS
Verspaning simuleren
6 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Het bedieningspaneel heeft een aanraakscherm dat zich aanpast aan
het gekozen besturingssysteem (foto: AMTC)
gekozen. Ook het instellen van het gereed-
schaptype en de parameters, het invoeren van
de afmetingen van het werkstuk en de positie
van de boorkop op het XY-vlak is heel eenvou-
dig. Bovendien kan zowel de kleur van het ge-
reedschap als de kleur van het materiaal wor-
den ingesteld om deze tijdens de simulatie ge-
makkelijk van elkaar te onderscheiden. Verder
is de trainer ook uitgerust met een elektronisch
handwiel.
Net als bij een echte CNC-machine kunnen pro-
gramma’s van verschillende formats zoals DXF,
STL en verder alle formats die bij de huidige
CAD/CAM pakketten worden gebruikt. Het is
mogelijk om programma’s vanaf een computer
naar de trainer te sturen, en (eventueel aange-
past) van de trainer naar een ‘echte’ machine te
sturen.
De Edu Turn VLF is in aanschaf veel goedkoper
dan een echte CNC bewerkingsmachine, ver-
bruikt geen gereedschap en er gaat geen ma-
teriaal verloren bij het uitvoeringsproces. Het
laatste deel van de opleiding zal nog steeds op
een echte bewerkingsmachine moeten plaats-
vinden, net als bij een rij- of vliegsimulator.
AMTC uit Heerle presenteerde op de Techni-Show
een CNC-trainingsmachine van het huismerk Narvik.
Door de simulatiemogelijkheden is dit apparaat zeer
geschikt voor scholen en opleidingsinstituten.
AMTC gaf op de Techni-Show demonstraties met de Narvik Edu Turn VLF CNC-trainingsmachine (foto: Reinold
Tomberg)
Kwestie van kiezen in de gereedschapsdatabase (foto: AMTC)
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:42 Pagina 6
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 7
Ronald Boers, eigenaar van Boal Group (aluminiumextrusie en
kassenbouwsystemen) is met ingang van 2 februari 2012 de
nieuwe voorzitter van het Aluminium Centrum. Hij volgt daar-
mee Frans Kurvers van APT Kurvers op die ruim vijf jaar lang
voorzitter is geweest. (www.aluminiumcentrum.nl)
Style High Tech uit Bunschoten heeft op de Techni-Show 2012
demonstraties verzorgd van het machinebesturingsprogramma
Style4 met een 19” touchscreen.
Volgens Style is bediening zo
eenvoudig dat iedere operator,
zelfs zonder CNC-ervaring, bin-
nen enkele uren training kan
leren werken met Style4.
(www.stylehightech.com)
Bepro uit Heesbeen-Heusden heeft de website Zetwerkwinkel.nl
gelanceerd. Hiermee is het mogelijk om afwerkingsprofielen te
bestellen. Er wordt direct een prijs berekend en het is mogelijk
de profielen direct als bestelling naar de zetterij te versturen.
(www.zetwerkwinkel.nl)
Schunck uit ’s Hertogenbosch
komt met een ‘Spanklauwen-
App’. Met de Spanklauwen-
Quickfinder is vijf klikken ge-
noeg om de juiste klauw te se-
lecteren. Op aanvraag kan bin-
nen 55 minuten een offerte
verstuurd worden. De Quickfinder is op iTunes onder de rubrie-
ken ‘Spannbacken’ of ‘Schunck’ beschikbaar als gratis download.
(www.schunck.nl)
Yamazaki Mazak uit Houten gaat de verkoop van CNC-verspa-
nende machines en lasersnijmachines in één verkooporganisatie
integreren. Zowel de laserdivisie als de verspanende machinedi-
visie gaan rapporteren aan het Europese Mazak hoofdkwartier
in Engeland. (www.mazak.eu)
Leverancier Formaco uit Haps breidt het leveringsprogramma uit
met brons- en kopergietwerk van het Franse bedrijf SRI. SRI is
gespecialiseerd in kleinere gietbronzen en gegoten koperen
producten ten behoeve van de elektro-industrie, hydrauliek,
pompindustrie, scheepsbouw en connectoren voor lasmachines
voor de automobielindustrie. (www.formaco.nl)
Hiltra Barneveld, fabrikant en leverancier
van opslagsystemen voor gevaarlijke stof-
fen, biedt nu ook de mogelijkheid om
brandwerende F60 opslagkluizen (PGS15
regelgeving) te huren. Huren kan vanaf
één week met een opzegtermijn van één
week of op langere termijn op contractbasis. (www.hiltra.com)
Aeronamic uit Almelo is nu AS9100C gecertificeerd voor zijn ves-
tigingen in Almelo en Sibiu (RO). Aeronamic neemt deel aan
projecten voor de Airbus A350 en de F-35 Joint Strike Fighter
voor ontwikkeling en productie van belangrijke (sub)systemen
en componenten. (www.aeronamic.com)
K O R T
Opgroeiend kunstgebit
Eerste Dutch Technology WeekVan 1 tot en met 8 juni wordt in Brainport regio
Eindhoven voor de eerste keer de Dutch Tech-
nology Week (DTW) georganiseerd. Professio-
nals, scholieren, studenten en het publiek wor-
den tijdens deze week verrast met technologi-
sche innovaties uit de regio. Er worden in de
omgeving van Eindhoven mooie, innovatieve en
relevante producten ontwikkeld, gemaakt en
internationaal verkocht. Met de DTW willen de
initiatiefnemers de (inter)nationale reputatie
van de Nederlandse hightechindustrie verster-
ken. Ook wordt de behoefte aan technici steeds
groter. De week wordt gedragen door gemeen-
ten uit Brainport, TU/e, High Tech Campus Eind-
hoven, ASML, ROC Eindhoven, Eindhoven365,
VDL Groep, Bex communicatie, TNO, DAF, AAE,
Triceps, Fontys Hogescholen, Philips, Brainport
Development en ruim twintig andere bedrijven
uit de regio.
Laufer Zahntechnik uit Mannheim (D) heeft met lasermelting een alternatief voor het frezen van bruggen
en complete kunstgebitten. Frezen kost per eenheid ongeveer 19,90 euro, Laufer claimt dat met deze
productiemethode de prijs per eenheid 9,90 euro bedraagt. Daarnaast is de tijd om een bestelling te
verwerken aanmerkelijk korter. Met een opgegroeide structuur is er minder nabewerking nodig. Met het
softwareprogramma Cambridge worden automatisch de posities van de te produceren prothesen bepaald
om een maximale pakkingsdichtheid op het platvorm te bereiken (gemiddeld 80 eenheden per plaat). Voor
het opgroeien gebruikt Laufer de Mlab Lasercusing opgroeimachines van Concept Laser, in Nederland
leverbaar via Landré machines in Vianen. Laufer produceert zelf zijn opbouwplatvormen voor het
lasermelting-proces, en deze hebben een levensduur van ongeveer 40 cycli
Een product dat VDL vervaardigt voor de
semiconductor-industrie is de IF Cap. Dit apparaat
zorgt voor de juiste sterkte en de richting van de
lichtflits om de wafer te belichten (foto: VDL)
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:43 Pagina 7
8 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Nauwkeurig poedercoaten
Automatisering tandwielproductie
8 mei 2012Engineering event Safey
Eindhovenwww.engineersonline.nl/safetyevent
8 t/m 11 meiControl 2012
Stuttgartwww.control-messe.com
9 mei Congres Laser Technology ILT
Aken (D) www.lasercongress.org
9 t/m10 meiAutomotive Lightweight Engineering
Wiesbaden (D)www.vdi-wissensforum.de
10 mei 2012Duurzame materiaalinnovatie
Brugge (B) www.sirris.be
10 t/m 12 mei 2012Open huis FPT
S. Maria di Sala (Italië) www.oudereimer.nl
29 & 31 mei 2012Quick Response Manufacturing
Gent (B) www.sirris.be
8 juni 2012 RoestvastStaaldag
Apeldoornwww.roestvaststaaldag.nl
19 t/m 21 juni 20123. Stanztec
Pforzheim (D)www.stanztec-messe.de
4 t/m 6 september 2012TIV Hardenberg
Hardenbergwww.evenementenhal.nl
4 t/m 6 september 2012Metavak Hardenberg
Hardenbergwww.evenementenhal.nl
Voor de productie van tandwielen voor tand-
wielkasten heeft Zuidberg Techniek in Ens vier
machines aangeschaft: een afwikkelfreesbank
voor buitenvertandingen, een steekbank voor
binnenvertandingen, een vertandingsslijpbank
en een rondslijpbank voor de bewerking van as-
tappen. Omdat de machines langdurig onbe-
mand moeten werken, heeft Cellro Automati-
sering uit Ede een werkstukbelading met zesas-
sige handlingrobots ontworpen en gerealiseerd.
A G E N D A
Zie ook de meer uitgebreide
agenda op de site van Metaal Magazine:
www.metaalmagazine.nl
Metaalmanifestaties
Het Fraunhofer IPA uit Stuttgart(D) en het Centrum voor Toegepast Onderzoek en Technologie (ZAFT) aan
de Universiteit voor toegepaste wetenschappen in Dresden (D) hebben in samenwerking met een
fabrikant en een coatingbedrijf een airbrushsysteem voor poedercoating ontwikkeld. Door de spuitnevel
sterk te concentreren is het mogelijk om kleine oppervlakken te coaten. Hierdoor gaat er weinig poeder
‘verloren’ en zijn er nauwelijks of geen maskeringswerkzaamheden nodig en dat scheelt aanzienlijk in de
kosten. Het systeem is geschikt voor bijvoorbeeld het coaten van zijkanten bij plaatdelen (foto: ZAFT
Dresden)
Vanuit productspecifieke
kratten worden in deze
cel tandwielen op een
vertandingsslijpbank
nauwkeurig geslepen
(foto: Cellro)
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:43 Pagina 8
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 9
M A R K T I M P U L S
Met de introductie op de Techni-Show van het vijfassig bewer-
kingscentrum LU620 van Litz Hitech heeft importeur De Rid-
derTHO uit Best meteen een machine verkocht. De eerste klant
is opleidingscentrum Brainport Industries (het Centrum voor In-
novatief Vakmanschap van ROC Eindhoven).
www.ridder.net
Heemskerk Fijnmechanica uit
Waddinxveen heeft een µC5
robotcel van BMO Automation
uit Nederweert gekocht die
deze machine op de Techni-
Show introduceerde. De robot-
cel is in enkele minuten ge-
makkelijk te verplaatsen en
aan te docken bij een andere
machine. De robotcel bestaat
uit een Motoman robot met
nieuwste generatie controller die volledig weggewerkt is binnen
de cel.
www.bmo.nl of www.heemskerkfijnmechanica.nl
Andon Automation, in ons land ge-
vestigd in Gameren, levert twee IRB
2600 robots van ABB voor enkel-
stuksfabricage bij Van Hool uit Ko-
ningshooikt (B). Van Hool bouwt
bussen, touringcars en specifieke in-
dustriële voertuigen. In combinatie
met lasmallen die automatisch aan-
gevoerd worden en de automatische
wisseling tussen staal en rvs zijn de ombouwtijden minimaal.
www.andonautomation.nl
Voortman uit Rijssen heeft
bij PMC Staalbouw uit
Deurne 35 tot 40 procent
productietoename gereali-
seerd door de machineop-
stelling te wijzigen van een
zogenoemde ‘back-2-back’
naar een ‘split’ opstelling.
Dit betekent dat de boor-
(V630 boorsysteem) en zaagbewerkingen (VB1050 zaagsysteem)
voortaan apart van elkaar worden uitgevoerd, maar wel met
een en dezelfde operator.
www.voortman.net
Coatingmachine voor massaproductie
‘Fingerspitzengefühl’Wetenschappers van de ‘Universität
des Saarlandes’ uit Saarbrücken (D)
hebben samen met wetenschappers
uit Napels en Bologna een robotarm
ontwikkeld die met (rauwe) eieren
om kan gaan zonder deze te
beschadigen. De arm is inclusief
aandrijving niet groter dan het
menselijk voorbeeld. Kleine
elektromotoren zorgen door middel
van speciaal voor deze hand
ontwikkelde polymeerkoorden voor
de aandrijving. De hand is krachtig,
maar is met de ingebouwde sensoren
en besturing ook tot fijngevoelige
klussen in staat. De arm is ontwikkeld
met steun van de Europese Unie, en
zou ingezet kunnen worden in de
huishouding, operatiekamer,
industrie en bij
reddingswerkzaamheden (foto:
Markus Breig)
De onlangs geïntroduceerde Hauzer Metalliner
is een inline productieplatform voor coatingtech-
nologie ontwikkeld op basis van vacuüm plasma-
depositie. Coating op basis van deze technologie
resulteert in harde, slijtvaste, wrijvingsverminde-
rende en corrosiebeschermende oppervlakken.
De Metalliner heeft een extern railsysteem met
een bufferfunctie. Daarnaast wordt gebruikge-
maakt van een wrijvingsloos transportsysteem; in
de vacuümkamers worden de productrekken
De Metalliner kan met
allerlei varianten van
coatingtechnologie worden
uitgerust en is interessant
daar waar massaproductie
samengaat met de behoefte
aan plasmadepositie op
driedimensionale producten
(foto: Hauzer Techno
Coating)
door een magnetisch veld getransporteerd. Op
de productrekken bevindt zich een aantal spin-
dels die tijdens het proces roteren om tot een
uniforme coating te komen. Productsensors hou-
den precies bij welke producten zich waar in het
doorloopproces bevinden. Na ingebruikname is
het systeem makkelijk uit te breiden met extra
proceskamers. De takttijd is terug te brengen tot
ongeveer een minuut, hoewel dat natuurlijk
sterk afhankelijk is van het gekozen proces.
04-05-06-07-08-09_Nieuws 16-04-12 12:43 Pagina 9
10 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
“Om weer een stap extra te maken op het punt van
nauwkeurigheid”, zo verklaart directeur Thomas
Huirne van GSM in Haaksbergen de aanschaf van de
nieuwe T-42 Super Precision draaimachine van
Hardinge. Een machine die helemaal is afgestemd op
draaibewerkingen in het micrometerbereik en de
eerste van dit type in ons land.
DOOR: JAN OONK
“Nauwkeurig en stabiel”, dat zijn voor Thomas
Huirne bij uitstek de kenmerken van de T-42
Super Precision. “De machine is zeer zwaar ge-
bouwd en is daardoor bij uitstek geschikt voor
het gehard nadraaien van producten, want daar
heb je stabiliteit voor nodig.” Die hoge massa is
vooral te danken aan het bed van Harcrete po-
lymeerbeton, door Hardinge toegepast van-
wege de goede dempingeigenschappen en de
lage uitzettingscoëfficiënt.
Als andere elementen die een hoge nauwkeu-
righeid verzekeren noemt Huirne het directe
meetsysteem met behulp van glaslinealen van
Heidenhain (met een resolutie van 0,1 microme-
ter), de directe aandrijving van alle assen, de ge-
koelde hoofdspil en de temperatuurcompensa-
tie via de besturingssoftware. Om warmteover-
dracht uit te sluiten is de elektronicakast los ge-
koppeld van de machine, terwijl de turret is
uitgerust met zestien geharde en nabewerkte
precisiehouders.
Dankzij de extra Y-as (+ 57 mm, – 25 mm) en de
aangedreven gereedschappen kunnen werk-
stukken bovendien in één cyclus compleet wor-
den bewerkt en ook dat is voor Huirne een
doorslaggevende factor bij het bereiken van
De T-42 Super Precision weegt ondanks de compacte bouw maar liefst zes ton. Dat staat garant voor een hoge stabiliteit en maakt de machine bij uitstek geschikt voor
het gehard nadraaien van producten (foto’s: Jan Oonk)
Nauwkeurig draaienbinnen micrometerbereik
10-11_GSM 16-04-12 11:25 Pagina 10
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 11
een zo hoog mogelijke nauwkeurigheid. Over
die Y-as merkt Huirne nog op dat deze haaks
staat op de X-as en onafhankelijk opereert.
“Zodat de onderlinge invloeden minimaal zijn
en de optimale rondnauwkeurigheid wordt be-
reikt.” De aangedreven gereedschappen heb-
ben een vermogen van 7,5 kW bij een maximaal
toerental van 8.000 min-1 (voor de hoofdspil is
dat 11 kW en 6.000 min-1).
Als argument bij de keuze voor de T-42 Super
Precision noemt Huirne eveneens de korte om -
steltijd van klauwplaten naar spantangen, wat
vooral van belang is met het oog op de kleine
series die bij GSM de boventoon voeren. Ook
hier vormt nauwkeurigheid overigens het uit-
gangspunt. Dankzij de ‘collet-ready spindle’
kunnen de spantangen rechtstreeks in de spil-
neus worden geplaatst (zonder opbouwcon-
structie), zodat een optimale rondloop is gega-
randeerd. De machine is geschikt voor diame-
ters van 42 mm door de spil, in de klauwplaat
bedraagt de maximale diameter 150 mm.
Volgens opgave van Hardinge, met eigen Ne-
derlandse vestiging in Raamsdonksveer, horen
profieltoleranties van 0,7 micrometer, rondhe-
den van 0,25 micrometer, herhaalnauwkeurig-
heden van 0,76 micrometer en oppervlakteruw-
heden van Ra 0,15 micrometer tot de mogelijk-
heden. Het zijn cijfers die de machine tot een in-
teressant alternatief maken voor het slijpen,
want dat vormt de achterliggende gedachte
van Huirne. “Draaien is sneller en goedkoper
dan slijpen, terwijl sommige complexe profielen
ook helemaal niet geslepen kunnen worden.”
Precisie van A tot Z“Het vervaardigen van onderdelen met uiterst
nauwkeurige toleranties”, dat noemt Huirne als
specialiteit van GSM. Hij wijst daarbij met name
op het harddraaien (tot 64 HRc) en het hardfre-
zen (tot 60 HRc) als de grote kracht en op pro-
ducten die een reeks aan bewerkingen moeten
ondergaan (zoals frezen, draaien, slijpen, har-
den en eroderen). Uit de voorbeelden die de
revue passeren blijkt dat toleranties binnen een
bereik van ± 0,002 mm bij GSM dagelijkse kost
zijn. Dat het bij die fijnmechanische bewerkin-
gen niet alleen gaat om het minuscule werk valt
af te leiden uit het feit dat gedraaid kan worden
tot diameters van 650 mm en gefreesd tot afme-
tingen van 1.020 mm x 508 mm x 500 mm.
Om aan die hoge nauwkeurigheidseisen te kun-
nen voldoen beschikt GSM niet alleen over een
adequaat machinepark van draai-, frees-, slijp-
en lepmachines. Om niets aan het toeval over te
laten zijn alle productieruimtes daarnaast sto-
farm geconditioneerd op een constante tempe-
ratuur van 20ºC. Uit oogpunt van stabiliteit be-
schikken veel machines bovendien over een
eigen fundering, zodat negatieve effecten als
gevolg van onderlinge trillingen zijn uitgesloten.
Marktsegmenten waar de hoge nauwkeurighe-
den tot hun recht komen zijn onder meer de se-
miconductor, de glasvezel- en de medische in-
dustrie. Zo nodig inclusief de montage tot com-
plete mechanische modules en apparaten, zoals
meet- en opspanmallen. “We kunnen een com-
pleet product leveren van A tot Z, inclusief na-
bewerking en montage”, aldus Huirne. Ook de
aanmaak en revisie van stempels en matrijzen
staat op het programma. Hij laat in dit verband
geharde snijringen zien voor de blikindustrie,
met een tolerantie van 5 micrometer op een
diameter van 320 mm. Ter onderstreping van
het uitgangspunt: “Precisiewerk staat bij ons
voorop”. <<<
Directeur Thomas Huirne: “Precisiewerk staat bij ons voorop”
B E D R I J V I G H E I D
GSM, HaaksbergenBij GSM (met achttien medewerkers) ligt het accent op
enkelstuks en kleine series in een veelvoud aan materia-
len, variërend van staal en non-ferro metalen tot hoog-
waardige kunststoffen. Flexibiliteit en korte omsteltijden
vormen naast nauwkeurigheid om die reden een belang-
rijk aandachtspunt. Waar het kritische karakter van de
producten dat toelaat wordt ook onbemand geprodu-
ceerd. Het merendeel van de klantenkring is te vinden in
Nederland, maar ook een aantal Duitse opdrachtgevers
heeft inmiddels de weg naar Haaksbergen gevonden.
Voor meer informatie zie www.gsm-bv.nl.
Draaien sneller en
goedkoper dan slijpen
10-11_GSM 16-04-12 11:25 Pagina 11
12 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Herman Wijffels: “Ik kijk gewoon naar
wat ik in de praktijk zie gebeuren en
zoek patronen. Daarna komt het
denkwerk, de theorievorming. Wat nu
gebeurt is het in hoog tempo opruimen
van rommel, en een snelle omzetting in
herbruikbare grondstoffen. De kunst is
om deze processen te vertalen in goede
business-modellen: de inpassing van
een traditionele afvalverwerker in het
nieuwe concept van de circulaire
economie”.
DOOR: AD LANSINK EN HENK MEINEN
Kringloop is een gewoon begrip geworden,
zeker voor mensen die weten wat in kringloop-
winkels te koop is. Maar circulaire economie is
nog niet ingeburgerd. Hoe kan dat begrip han-
den en voeten krijgen?
“De term ‘circulaire economie’ wordt als notie
steeds meer geaccepteerd. Het woord komt in
veel lezingen en conferenties aan de orde.
Gaandeweg krijgt het een plek in ons woorden-
boek. Duurzame energie is in dubbele zin een
mooi voorbeeld van circulaire economie: oog-
sten van energie uit permanent beschikbare
hulpbronnen, en tegelijk ophouden met het uit-
putten van eindige, fossiele voorraden. Zon en
wind zijn permanente hulpbronnen. Biomassa
hoort daar ook bij. Ik maak onderscheid tussen
biotische en abiotische hulpbronnen. De bioti-
sche bronnen moeten zo geoogst worden, dat
de productiviteit en het productievolume in
stand blijven. Soms vergt dat wel extra investe-
ringen.”
Hoe zit het dan met abiotische hulpbronnen?
“De abiotische bronnen kennen op voorhand
een eindige voorraad. Als die grondstoffen een-
maal in een product zijn opgenomen, dan moe-
ten ze zo lang mogelijk in gebruik blijven. Een
lange levensduur, ook als vorm van afvalpreven-
tie; en product- en materiaalgebruik dus vol-
gens de ‘Ladder van Lansink’, die zijn betekenis
internationaal heeft bewezen. De voorraad van
grondstoffen, die in de producten ligt opgesla-
gen, moeten we dus zien als een stroom die in
de circulaire economie nagenoeg onbeperkt
herbruikbaar is. Hier valt nog heel veel winst te
halen, ook via efficiënte productontwerpen.”
VerdienmodelWelk economisch model, of beter: verdienmo-
del ligt aan de kringloopeconomie ten grond-
slag?
“De circulaire economie heeft natuurlijk conse-
quenties voor de opbouw en invulling van onze
business-modellen. Oude denkmodellen over
energie en grondstoffen moeten worden om-
Herman Wijffels: “De tijd is rijp voor veranderingen in productie en consumptie in een veel duurzamer richting.
Met doordacht ecodesign valt al veel te bereiken (foto’s: Henk Meinen/ Magazine Recycling Benelux)
“Veilig stellen van menselijke waardigheid”
Herman Wijffels: “Kringloop 100 procent sluiten, lijkt niet haalbaar”
12-13-14-17_Weijffels 16-04-12 17:02 Pagina 12
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 13
gevormd in nieuwe productie-, consumptie- en
samenwerkingspatronen. We moeten overscha-
kelen van productie met eenmalige opbrengst
naar een systematiek, waarin de producenten
eigenaar blijven van de producten of de be-
schikking houden over de grondstoffen. Zij in-
casseren niet één keer geld voor hun inspannin-
gen maar verdienen een reeks inkomsten gedu-
rende de looptijd van een product of proces. De
consumenten maken de stap van producteigen-
aar naar beschikker over de functies van het
product. De gebruikers sluiten leasecontracten
zoals in de autowereld of huurovereenkomsten,
zoals in de gebouwde omgeving. Nieuwe busi-
ness-modellen zorgen er ook voor, dat niet ge-
bruikte capaciteit beter wordt benut. Denk aan
taxibedrijven, die een hogere bezettingsgraad
draaien.”
Is voor de circulaire economie het volledig slui-
ten van de kringloop noodzakelijk en haalbaar?
“De kringloop voor de volle 100 procent sluiten
lijkt mij niet haalbaar. De vraag is ook, of dat
wel nodig is. We hebben immers op de wereld
voorraden, die we niet allemaal hoeven aan te
spreken. Ik kijk niet alleen naar de voorkant
maar ook naar de achterkant van producten:
belasten zij het leefsysteem en in welke mate?
Ik ben een aanhanger van de ecologische voet-
afdruk: een maat voor de biologisch produc-
tieve grond- en wateroppervlakte, die nodig is
om het consumptieniveau te handhaven en het
afval te verwerken. In de circulaire economie is
de draagkracht van de planeet het uitgangs-
punt. De mens moet zijn voetafdruk daaraan
aanpassen. Dat is niet eenvoudig, maar we be-
schikken over kennis en technologie om forse
stappen te maken. Gaandeweg wordt zichtbaar
dat de wil er is. De vraag is nu: hoe doen we dat.
Misschien moeten we naar China kijken: daar
willen ze de efficiency met een factor twintig
verbeteren.”
De vraag is inderdaad: hoe doen we dat, die ef-
ficiencyverbetering?
“Zelf voel en gedraag ik mij als een Tao-ist die
een doel voor ogen heeft, en vervolgens zorg-
vuldig de weg kiest die hij moet afleggen. Prin-
cipes bepalen de grondhouding. Denk aan de
menselijke waardigheid, de zorg voor de leef-
omgeving. Op die doelgerichte weg passen tus-
sentijdse evaluaties om te beoordelen of we op
de goede weg zijn. Zo niet, dan moeten we na-
tuurlijk bijsturen zonder het doel uit het oog te
verliezen.”
Kwaliteit van de ketenHoe beoordeelt u de C2C-filosofie van Michael
Braungart, die vindt dat in zijn afval = voedsel-
model de samenleving onbeperkt kan consume-
ren?
“Vandaag is het C2C-concept nog niet overal
mogelijk. De inzet van duurzame energie ver-
loopt nog te traag. Maar met doordacht ecode-
sign valt al veel te bereiken. Ik wijs ook op
nieuwe technologieën zoals de nanotechnolo-
gie, waarmee we compleet nieuwe materialen
kunnen maken, en uit alle gebruikte materialen
nieuwe grondstoffen kunnen produceren. Ik
wijs ook op het nog grotendeels onontgonnen
terrein van de ‘biobased economy’, die ons
nieuwe middelen aanreikt voor versterking en
verruiming van de kringloop. Zelfs voedselafval
krijgt dan waarde.”
Moet de hele kringloop van een product een
positief saldo opleveren, ongeacht de vraag of
waarden als voldoening of saamhorigheid in
beschouwing worden genomen?
“Ik kies een iets andere optiek: wat is nodig
voor een op circulaire economie gebaseerde
keten? Het gaat dan over de kwaliteit van en de
verhouding tussen de schakels in de keten. De
I N T E R V I E W
>>>
Herman WijffelsHerman Wijffels (1942) studeerde econo-
mie aan de Katholieke Universiteit Til-
burg. Na zijn studie werkte hij bij het mi-
nisterie van Landbouw en Visserij en bij
het NCW. In 1981 stapte hij over naar de
Rabobank, waar hij van 1988 tot 1999
voorzitter van de hoofddirectie was. Ver-
volgens was hij voorzitter van de Sociaal
Economische Raad, bewindvoerder bij de
Wereldbank en in 2006 formateur van
het kabinet Balkenende IV. Vanaf 2009 is
hij hoogleraar ‘Duurzaamheid en Maat-
schappelijke Verandering’ aan de Univer-
siteit Utrecht. Onlangs maakte hij met
Han Noten een plan voor de vernieuwing
van de FNV. Wijffels is een autoriteit op
het gebied van Maatschappelijk Verant-
woord ondernemen en een hartstochte-
lijk pleitbezorger van de circulaire econo-
mie.
Het kringloopmodel: “Het C2C-concept is nog niet overal mogelijk”
12-13-14-17_Weijffels 16-04-12 17:02 Pagina 13
14 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
beantwoording van die vraag levert hopelijk
een uitkomst voor een positief saldo. Vergeet
trouwens niet, dat duurzaamheid een zoekcon-
cept is: zoekend en toetsend op de weg naar
een gezond evenwicht tussen economie, ecolo-
gie en sociale cohesie. Zo brengen we productie
en consumptie in balans met wat de natuurlijke
omgeving inclusief de mens aan kan.”
Over sociale cohesie gesproken: wat betekent
de circulaire economie voor de werkgelegen-
heid van minder hoog opgeleiden: zingeving,
die dan weer moeilijk past in een vrije markt-fi-
losofie?
“Niet alle mensen beschikken over hoge vaar-
digheden. Sommige mannen en vrouwen heb-
ben nu eenmaal minder mogelijkheden. Nu
worden die mensen vaak uit de markt verdre-
ven, soms zelfs autonoom. Ik vind, dat we parti-
cipatie en betrokkenheid voorop moeten stel-
len. Het kan blijvend werk zijn, maar ook tijde-
lijk, zodat mensen kunnen doorgroeien. De cir-
culaire economie past wel in een arbeidsmarkt
met lage productiviteit. Probleem is de inrich-
ting van onze sociale zekerheid. Het minimum-
loon zit ons eigenlijk in de weg. Een nieuwe ma-
nier van denken en werken biedt een uitgele-
zen kans om mensen weer een nieuw perspec-
tief te bieden. Ik noem als voorbeeld de
gebouwde omgeving, waar via energiebespa-
ring en duurzame energie een wereld te win-
nen is.”
Transparantie noodzakelijkZouden een of meer schakels een negatieve
waarde opleveren dan moet dat door andere
schakels worden opgevangen. Of is een andere
benadering mogelijk?
“In wezen gaat het om een institutionaliserings-
vraagstuk. Wanneer je werkelijk duurzaam wilt
worden, dan moet je ook naar de mededin-
gingswetgeving kijken. Bij een lezing voor de
NMA heb ik de noodzaak van transparantie be-
nadrukt: een eerlijke en evenredige beoorde-
ling van alle schakels in de keten. Het is een
kwestie van waarden in het systeem. Als concur-
rentie voorop wordt gesteld, dan zal de circu-
laire economie onvoldoende werken. Concur-
rentie moet niet automistisch geïnterpreteerd
worden, maar gebaseerd zijn op het integrale
ketenmodel, waarin alle schakels tot hun recht
komen. Een zodanige invulling dus, dat de
maatschappelijke doelstellingen binnen bereik
komen.”
Hoe ziet die invulling er dan uit?
“De oplossing ligt volgens mij in een intensie-
vere samenwerking tussen de schakels in de
keten. En vanzelfsprekend meer transparantie
in kosten en baten, in de opbrengst en over de
verdeling daarvan. In de vleesindustrie zijn voor-
beelden van een transparante aanpak te vin-
den. Overigens: wil transparantie menens wor-
den, dan moet je - ik zei het al - ook naar de me-
dedingingswetgeving kijken. Uiteraard speelt
de normstelling ook een belangrijke rol. Intus-
Ad Lansink (rechts) tijdens het interview met Herman Wijffels. Lansink heeft een stempel gedrukt op het beleid rondom afvalverwerking. De ‘Ladder van Lansink’ is een
standaard voor omgaan met afval en kent vier stappen: preventie, hergebruik, verbranding en storten
12-13-14-17_Weijffels 16-04-12 17:02 Pagina 14
ONZE KENNISUW SUCCES
kijk voor meer informatie opwww.eisma.nl/industrialmedia
OIL & GAS
w w w.un i s i g n .n lYour partner in productivity
Snel-metaal-op-maat.nl
In 2 minuten uw prijs voor 3D plaatwerk!
• Kanten • Buislaser snijden • Laser-plasma-autogeen-snijden • Zagen • Oppervlakte behandeling • Knippen
In 2 minuten uw prijs voor 3D plaatwerk!
• Buislaser snijden • Laser-plasma-autogeen-• Kanten • Buislaser • Buislaser
WERELD-
PRIMEUR!
2012De Cromvoirtse
bouwt hem!
De plaatwerkfabriek van de toekomst?
Bekijk alle vorderingen via www.decromvoirtse.nl
Snel-metaal-op-maat.nl
Uw 2D DXF of
3D STEP file direct
online uploaden
068.015 Adv Metaalmagazine_30maart_191x130.indd 1 14-03-2012 15:32:52
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 17
sen blijkt meer en meer, dat bedrijven hun be-
leid steeds meer baseren op het ketenmodel. Zij
blijken in toenemende mate bereid de ketenbe-
nadering zo in te vullen, dat de maatschappe-
lijke doelstellingen worden gehaald.”
Wat betekent de circulaire economie voor de
maakindustrie en voor de daaraan soms gekop-
pelde industriepolitiek?
“Ik zie dat de economische processen zich gelei-
delijk regionaal gaan reorganiseren. Bij de op
duurzaamheid gerichte ontwikkeling zullen we
het gesleep met grondstoffen en ook met afval
zien afnemen. Bij productontwikkeling zullen
nieuwe technologieën – denk aan ICT en nano-
technologie – regionalisatie bevorderen. De
eenzijdig gerichte globalisering zal wel doorzet-
ten, maar die andere, meerzijdige ketenbena-
dering zal uiteindelijk meer gewicht in de schaal
leggen. De industriepolitiek zal zich meer regio-
naliseren en zelfs meer relocaliseren, tot thuis-
werken toe.”
TransitieprocessenMoeten politici zich andere invalshoeken eigen
maken wil van een overgang naar de circulaire
economie sprake zijn?
“Wet en regelgeving moeten zo heringericht
worden, dat transitie wordt bevorderd. Veel
meer hoeven de politici niet te doen. De norm-
stelling moet duidelijk zijn, en voldoende
scherp. Bovendien moet het begrip afvalstof
verdwijnen, omdat alle afval omgezet kan wor-
den in grondstoffen. Soms zal de overheid ook
aan de prijsknop moeten draaien. Ik doel ook
op de afschaffing van de indirecte subsidies op
fossiele brandstoffen. Omarming van het per-
spectief van de circulaire economie vergt con-
crete daden.”
Productie en consumptie moeten in balans zijn
met wat de natuurlijke omgeving aan kan.
Maar de natuur kent toch een eigen dynamiek?
“Ik spreek liever over de natuurlijke hulpbron-
nen. Door die bronnen kunnen wij feitelijk be-
staan. Als mens zijn wij in elk opzicht verbonden
met die hulpbronnen. Verantwoord leven impli-
ceert dus het verstandig gebruik van wat de
aarde ons biedt, temeer waar we groeien naar
een bevolking van acht tot negen miljard men-
sen. Jerad Diamond, een befaamd Amerikaans
auteur wijst in zijn Collapse: How Societies
Choose to Fail or Succeed (2004) twee oorzaken
van ineenstorting aan: overbelasting van de na-
tuurlijke hulpbronnen en elites die weigeren
hun gedrag te veranderen. Ik pleit niet voor
echte bevolkingspolitiek, wel voor opvoering
van het welvaartsniveau tot 1000-2000 dollar.
Ook moeten we meisjes een goede opleiding
bezorgen. Dat helpt. De autonome ontwikke-
ling zal dan tot een beter evenwicht leiden. Ei-
genlijk is het tij best gunstig. De economie stag-
neert en groei vindt plaats juist waar dat nodig is.”
Hoe moet in een mondiale circulaire economie
omgegaan worden met welvaartsverschillen?
Welke rol spelen de demografische ontwikke-
lingen?
“Mag ik antwoorden met een filosofische kant-
tekening: het ultieme doel van de maatschap-
pelijke organisatie is het veilig stellen van de
menselijke waardigheid. Al het andere is onder-
geschikt aan het besef, dat de mens zich zo
moet kunnen ontwikkelen, dat hij zelf een bij-
drage aan de samenleving kan geven, enerzijds
door op een efficiënte manier in de behoeften
te kunnen voorzien, en anderzijds door te voor-
komen dat de menselijke waardigheid wordt
aangetast.”
Blijft de circulaire economie een wensdroom, of
is de tijd rijp voor en bestand tegen drastische
veranderingen in productie en consumptie?
“De tijd is inderdaad rijp voor veranderingen
in productie en consumptie in een veel duurza-
mer richting. Kijk naar de prijsvorming op de
markt van de zonnecellen, die veel goedkoper
zijn geworden. Zie de leaseconstructies voor
elektrische auto’s. Criticasters zullen er altijd
blijven. Maar het voorzorgbeginsel telt ook.
Bovendien kan het zoveel beter dan we nu
doen, ook al staat de nationale overheid helaas
nog met de rug naar het vraagstuk van de
duurzame ontwikkeling. De weg uit de crisis –
het pessimisme voorbij – dat is de groene
route.” <<<
I N T E R V I E W
Beknopte verklarende woordenlijstAbiotische factoren
Niet levende milieufactoren zoals licht, temperatuur, water, bodem en lucht.
Biobased economy
Industriële toepassing van wetenschappelijke en technologische kennis van natuurlijke pro-
cessen ter bevordering van biologisch materiaalketenbeheer.
Biotische hulpbronnen
Hulpbronnen die betrekking hebben op alles wat leeft.
Circulaire economie
Economisch model, gebaseerd op het effectief gebruik van natuurlijke hulpbronnen door pro-
ductie en consumptie in een permanente kringloop te beheren.
C2C-concept
Ontwerpparadigma van Mc Donough en Braungart, waarin industrie wordt gemodelleerd
naar natuurlijke processen en teruggewonnen materialen voedingsstoffen zijn in een gezonde
en veilige kringloop.
Ecodesign
Productontwerp gebaseerd op milieu-hygiënische uitgangspunten.
Ecologische voetafdruk
Getal (in mondiale hectares) dat een bevolkingsgroep nodig heeft aan biologisch productieve
grond- en wateroppervlakte om zijn consumptieniveau te kunnen handhaven en zijn afval-
productie te kunnen verwerken.
Ketenbeheer
Beheer van de keten grondstof-productie-gebruik-verwijdering met minimale verspilling van
grondstoffen en met zo min mogelijke emissies.
Lineaire economie
Productie- en consumptiemodel, gebaseerd op het winnen van de grondstoffen en het om-
zetten in producten, die na het gebruik worden afgedankt en vernietigd.
Nanotechnologie
Technologie, waarbij gewerkt wordt met uiterst kleine deeltjes (nm of nanometer = een mil-
jardste deel van een meter).
Regionalisatie
In dit artikel: een op een regionale – dus kleiner dan mondiale of continente schaal gebaseerde
ontwikkeling.
Relocaliseren
In dit interview: het dichter bij huis - land of provincie - brengen van sociale, culturele en vooral
economische ontwikkelingen.
12-13-14-17_Weijffels 16-04-12 11:27 Pagina 17
18 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Een wezenlijk machinekenmerk als stabiliteit kun je niet aflezen uit de machinespecificatie in
een brochure. Reden voor Almi om bij de aanschaf van een nieuw bewerkingscentrum naar de
machinebouwers toe te gaan om wat te boren en te frezen in en aan een proefwerkstukje.
DOOR: REINOLD TOMBERG
Bij de keuze voor een nieuw bewerkingscen-
trum zijn de mensen van Almi in Vriezenveen
heel pragmatisch te werk gegaan. Zeven Duitse
machinebouwers kregen van tevoren snijgege-
vens toegezonden en het verzoek om te boren
en frezen in blokjes materiaal met de afmeting
90 mm x 90 mm x 200 mm. Gelet op de grootte
niet écht een werkstuk waarvan je meteen
onder de indruk raakt. Het materiaal van de
blokjes is 1.2842 (90MnCrV8). Dit is een gereed-
Het proefwerkstuk van Almi zoals gefreesd door een machine van Reiden. Dit boor- en freeswerk was voor Almi overtuigend voor de aanschaf van de bedfrezer BFR2. De
beide inzetjes tonen afgekeurde resultaten van andere leveranciers: een machine die bij het boren van het tweede gat afhaakte en freeswerk met een te laag
kwaliteitsniveau. De bewerkingen zijn uitgevoerd in een opspanning van 900 mm boven het machinebed (foto’s: Reinold Tomberg)
“Je kunt het zien en horen”
Proefwerkstuk bewijst
machinestabiliteit
18-19_Almi 16-04-12 12:14 Pagina 18
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 19
schapstaal waarvan de legeringselementen
chroom en zeker het aandeel mangaan het ver-
spaningsproces wat bemoeilijken. Bovendien
kregen alle machineleveranciers het verzoek om
dit blokje te bewerken opgespannen op een
hoogte van 900 mm boven de rondtafel. In het
blokje werden in het volle materiaal met een
wisselplaatboor gaten met een diameter van
60 mm geboord met een diepte van 1D. Het ge-
reedschap is voor Almi een standaardgereed-
schap dat ook ingezet wordt op het bestaande
Excello bewerkingscentrum. De nieuwe ma-
chine neemt eind september de taken over van
de Excello die twintig jaar dienst heeft gedaan.
Naast het boren zijn ook twee vlakken van het
blokje met een freesdiepte van 3 mm bewerkt.
Volgens Raymond Belderink, plant manager bij
Almi, hoef je niet gestudeerd te hebben om de
resultaten van de verspaningsproeven te kun-
nen beoordelen. “Je kunt het zien en horen,
kijk maar naar het freesbeeld op de blokjes.” In-
derdaad - zoals ook de foto’s bij dit artikel laten
zien - is het resultaat overtuigend. Een machine
bijvoorbeeld heeft de strijd gestaakt bij het
boren van het tweede gat. En sommige ge-
boorde en gefreesde oppervlakken hebben na
het frezen een oppervlak dat pijn doet aan de
ogen.
ReidenHet meest tevreden was Almi met de verspa-
ningsresultaten van een machine van Reiden.
Zie ook de foto bij dit artikel. Hieruit blijkt ook
dat Almi genoegen neemt met een ‘normaal’
freesbeeld. “Het hoeft écht niet gepolijst te zijn,
maar we willen wél een stabiel freesproces.”
Uiteindelijk heeft Almi gekozen voor het type
BFR2 van Reiden. Dit is een vrij grote, vijfassige
bedfreesmachine (C-as in rondtafel en freeskop
met B-as). X x Y x Z bedraagt 3 m x 1,2 m x 1,5 m
(Z-slag is 1.500 mm, met een kopverplaatsing is
een bereik van 1.800 mm haalbaar). Op de
rondtafel, met een swingdiameter van 2.100
mm, kan een werstukmassa van 7.500 kg wor-
den verkregen.
De keuze voor de grootte is ook een gevolg van
een van de uitgangseisen van Almi dat de
nieuwe machine met een werkstuk van 800 mm
x 1.200 mm (een europallet) met een hoogte
van 1.300 mm moet kunnen werken. “80 Pro-
cent van ons werk is hoger dan één meter.” Al-
hoewel er steeds grotere vijfassige bewerkings-
centra op de markt komen, zijn dit toch stevige
afmetingen. Zeker gevoegd bij de stabiliteitsei-
sen van Almi.
Belderink: “Een machine moet stabiel zijn. An-
ders heb je geen beheersbaar proces. En dat is
toch hét uitgangspunt voor de automatisering
van je proces”. Het is ook de ervaring van Almi
dat stabiele machines het verbruik van wissel-
platen met wel een factor drie kunnen reduce-
ren. “Uiteindelijk komt alles toch op het puntje
van het gereedschap.”
Promas uit Maasbree heeft de Reiden aan Almi
verkocht. Richard Hermans van Promas vertelt
dat de Reiden de stabiliteit ondermeer te dan-
ken heeft aan blokgeleidingen voor Z- en Y-as
(Y-as gekoeld), een trekstang in de horizontale
ram om doorhang van Y-as te voorkomen, rol-
lengeleidingen voor de X-as die ver uit elkaar
liggen en een slanke freeskop die het mogelijk
maakt om te werken met relatief korte gereed-
schappen.
EnkelstuksDe bedrijfsactiviteit van Almi is een samenspel
tussen laswerk gevolgd door verspanende nabe-
werkingen. Voor het laswerk is 3,5 jaar geleden
een grote lascel in gebruik genomen met een
handlingrobot, twee lasrobots en een in- en uit-
voercarrousel voor laswerkstukken met acht sta-
tions. Het bijzondere is dat deze lascel ook en-
kelstukswerk geautomatiseerd kan aflassen.
“De klant kan seriegrootte één bij ons bestel-
len.” Het dilemma voor Almi was dat voor de ef-
fectiviteit van de verspanende bewerkingen je
eigenlijk werkstukken bij elkaar moet verzame-
len. Zeker als je meervoudig gaat opspannen.
De verwachting is dat het met de nieuwe Rei-
den beter lukt om de lascel precies zoveel pro-
ducten te laten maken dat de navolgende ver-
spaning zo efficiënt mogelijk verloopt. De lascel
werkt daartoe in een tweeploegendienst en de
nieuwe Reiden gaat volcontinu 24/7 aan de
slag. De inschatting is dat ergens bij een serie-
grootte van twee of drie stuks de synchronisatie
tussen las- en freeswerk optimaal is. Dat wil
zeggen een zo minimaal mogelijke tussenop-
slag. <<<
M E T A A L B E W E R K E N
Met AGVDit schema toont de opstelling van de Reiden BFR2 zoals deze dit najaar in Vriezenveen operationeel wordt.
De machine gaat werken met drie pallets. De werkstuken worden opgespannen op aluminium platen met een
modulaire opbouw die met behulp van een nulpuntsspansysteem op de machine opgespannen worden. Het
transport van en naar de machine gaat verzorgd worden door een onbemande heftruck (een AGV, automated
guided verhicle). Deze AGV wordt ook inzet voor het transport van de laswerkstukken. Een centrale plaats in
oppak- en ontbraamcel met een robot die de handling verzorgt. Deze cel wordt ook gekoppeld aan een au-
tomatisch magazijn en aan andere machines. De machine heeft een vermogen van 45 kW bij 7.000 min-1 en
een koppel van 1.135 Nm. Het gereedschapmagazijn heeft een capaciteit voor 321 gereedschappen (illustratie:
Reiden)
Toeleveren en eigen productenAlmi is een metaalproductiebedrijf actief in de toelevermarkt én als OEM’er met een aantal
eigen producten als steenknippers en pijpuitslijpers en -klinkers. Voor uitbesteders verzorgt
Almi laswerk dat ook verspanend moet worden nabewerkt. De productie-engineering van
buis lasertechniek en lassen in combinatie met verspanen is de kracht van Almi.
18-19_Almi 16-04-12 12:14 Pagina 19
20 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Een draaifreescentrum integreert verschillende klassieke verspaningstechnologieën in één
machine. Zie ook deel 1 over compleetbewerken in de vorige Metaal Magazine. Een niet te
onderschatten valkuil is nog steeds de correcte en vooral efficiënte NC-programmering van deze
machines. Ook de haalbare nauwkeurigheid kan een heikel punt zijn.
DOOR: KRIST MIELNIK (SIRRIS)
De aansturing/programmering van draaifrees-
centra is vanwege het grote aantal vrijheidsgra-
den (X1-as, X2-as, Y-as, Z1-as, Z2-as, B-as, C1-as,
C2-as, W-as enzovoort) geen eenvoudige klus.
Ook dienen verschillende verspanende bewer-
kingen geprogrammeerd en uitgevoerd te wor-
den. De belangrijkste zijn draai-, frees- en punt-
bewerkingen zoals boren en tappen. De effi-
ciënte benutting van draaifreescentra zal alleen
maar mogelijk zijn als ook de NC-programme-
ring efficiënt verloopt.
Een NC-programma kan op twee manieren tot
stand komen: online of offline. Onder ‘online
programmering’ verstaan we de programme-
ring aan de machinebesturing. Met ‘offline pro-
grammering’ wordt de programmering met een
CAM-pakket bedoeld. Meer en meer CAM-leve-
ranciers onderkennen ook de voordelen van
draaifreescentra en implementeren daarom spe-
cifieke functionaliteiten in hun CAM-software.
Online of offlineHet is de ervaring van Sirris dat je voor een draai-
freescentrum een operator met een technische,
middelbare opleiding nodig hebt. Nog beter ge-
schikt is iemand met een bachelordiploma. Bij
voorkeur is het iemand die ervaring heeft met
draaien, frezen en boren/tappen. Het zijn im-
mers dit type bewerkingen die uitgevoerd wor-
den. Programmering aan de machine gebeurt
hoofdzakelijk aan de hand van een 2D-maatte-
kening, al dan niet gedocumenteerd met een
3D-model. De beschikbaarheid van een 3D-
model verhoogt uiteraard de leesbaarheid van
de 2D-tekening, zeker bij complexe onderdelen.
En het behoedt de operator voor eventuele pro-
grammeerfouten. Algemeen mag worden ge-
steld dat de operator van een draaifreescentrum
goed onderlegd moet zijn om technische teke-
ningen te kunnen lezen en over een gezonde
dosis ruimtelijk inzicht moet beschikken.
Programmering van een draaifreescentrum via
een CAM-pakket gebeurt het beste door een per-
soon die zelf al spanen heeft gemaakt. Iemand
die enkel programmeerervaring heeft, maar geen
Compleetbewerkenop draaifreescentra (deel 2)
Vanwege het grote aantal vrijheidsgraden is de aansturing en de programmering van draaifreescentra geen
eenvoudige klus. Op de foto een machine van Chiron waarmee producten vanaf de stang bewerkt worden.
Zichtbaar is het grote aantal bestuurde assen (foto: Chiron)
20-21-22-23_Compleetbewerken 16-04-12 12:16 Pagina 20
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 21
affiniteit met de machine, zal de machine minder
efficiënt gebruiken. Net zoals bij de online pro-
grammering is een goede basisopleiding, in dit
geval door de CAM-leverancier, vanzelfsprekend.
Ook is het belangrijk dat de programmeur kan te-
rugvallen op een helpdesk die kennis van zaken
heeft en ook goed weet welke mogelijkheden
een draaifreescentrum te bieden heeft.
Indien men beschikt over een draaifreescentrum
met een gebruiksvriendelijke machinesturing en
dito programmeermogelijkheden en het pro-
ductengamma is niet te complex en program-
meerbaar met de beschikbare bewerkingscycli,
dan is de investering in een CAM-pakket geen
must. Meestal beschikt een gebruiksvriendelijke
sturing ook over visualisatiemogelijkheden om
de ingegeven productdata onmiddellijk te veri-
fiëren en waar nodig snel bij te sturen. Zuivere
ISO-programmering, waarbij de G-commando’s
en werkstukcoördinaten regel per regel ingege-
ven dienen te worden, valt niet onder de noe-
mer gebruiksvriendelijk.
Complexe werkstukken zijn producten die veel
freesfeatures, al dan niet onder verschillende
hoeken, hebben en waarbij het lezen van een
2D-tekening moeilijk en omslachtig is. Vlakfrees-
en contourfreesoperaties bijvoorbeeld zijn be-
schikbaar als standaard bewerkingscycli. De pro-
grammeertijd van de contourfreesoperaties is
sterk afhankelijk van de contour die geprogram-
meerd dient te worden. Grillige contouren zijn
in dat opzicht ‘programmeerintensief’ en meer
foutgevoelig, omdat meestal niet alle relevante
coördinaten van de contour op de maattekening
voorhanden zijn. Er dient dan gebruik gemaakt
te worden van een CAD-pakket voor het opzoe-
ken van de ontbrekende coördinateninfo. Ver-
der zijn ook onderdelen met vrije vormopper-
vlakken complex. Deze zijn enkel met behulp
van 3D-strategieën bewerkbaar. Programma’s
gemaakt via de machinesturing, zijn meestal op-
gebouwd uit een aantal vaste cycli. Het voordeel
is dat programma-aanpassingen daarom snel uit
te voeren zijn. Bij een CAM-systeem moet je
steeds opnieuw postprocessen, wat iets omslach-
tiger is. Een CAM-pakket biedt daarentegen wel
meer in- en uitloopmogelijkheden van het ge-
reedschap, wat de gereedschapstandtijd en de
proceszekerheid bij moeilijke materialen ten
goede komt. Ook kunnen geometriedelen of
gereedschapsbanen in een CAM-pakket vlotter
worden gemanipuleerd (roteren, verschuiven,
herschalen, kopiëren). Tenslotte leert de ervaring
bij Sirris dat een gecombineerd programma in
veel gevallen de beste oplossing biedt: de niet-
complexe zaken programmeren op de machi-
nesturing, de rest via het CAM-systeem. In dat
geval is het handig om met een hoofdpro-
gramma te werken en de verschillende pro-
grammadelen vanuit CAM als subprogramma’s
in het hoofdprogramma op te roepen.
Benodigde inputVoor de online programmering aan de besturing
heeft de operator een 2D-tekening met correcte
maten nodig, al dan niet gedocumenteerd met
een 3D-model in meerdere aanzichten. Maat-
aanduidingen worden daarom het best opge-
steld in functie van de machinesturing in kwestie.
De doelstelling is uiteraard een 100 procent cor-
recte productgeometrie. De mogelijkheid om
een 2D- of zelfs 3D-simulatie op de machinestu-
ring te laten lopen, met naast een visualisatie van
de werkstukvorm ook een visualisatie van de ge-
reedschapsbanen, is daarom een belangrijk plus-
punt van een machinebesturing. Voor de offline
programmering binnen een CAM-pakket is de
input voornamelijk een 3D-model. Omdat pro-
ductontwerp steeds vaker in 3D gebeurt, vormt
dit geen bottleneck. Een 2D-maattekening met
de nodige vorm- en plaatstoleranties en dimen-
sietoleranties is daarbij nog steeds nodig. Voor ty-
pische freesgeometrieën is 3D-CAD-data vaak in-
teressanter en een must om op gebruiksvriende-
lijke wijze te programmeren binnen CAM. Voor
draaioperaties volstaat op zich een 2D-profiel. Er-
varing leert dat het vereiste ‘rotatiesymmetri-
sche’ 2D-profiel voor draaien binnen sommige
CAM-pakketten ook automatisch kan worden af-
geleid uit het 3D-model en het inlezen van een
apart 2D-profiel niet meer nodig is.
Handige functionaliteitenEen functionaliteit die men binnen CAM-sys-
temen steeds vaker terugvindt, is de mogelijk-
heid om met een tussentijds model te werken.
In het vakjargon wordt dit ook wel aangege-
ven als ‘In Process Workpiece’ of ‘Stock
model’. Deze functie verhoogt de efficiëntie
van gereedschapsbanen, omdat het aantal
luchtbewegingen tot een minimum kan wor-
den herleid en omdat het systeem ten allen
tijde weet hoeveel werkstukmateriaal de vo-
rige operatie heeft laten staan. Zeker bij 3D-
ruwfreesoperaties is dit een handige functio-
naliteit. Bij een online programmeermethode
is deze functie tot nu toe niet mogelijk.
M E T A A L B E W E R K E N
Postprocessor bottleneck Een draaifreescentrum met standaard configuratie (X-, Y-, Z-, B- en C-as) is te vergelijken met
een vijfassige freesmachine. De freesfuncties van de meeste CAM-pakketten zijn in theorie al-
lemaal uitvoerbaar op een draaifreescentrum. De belangrijkste bottleneck is de postprocessor
die de geprogrammeerde banen feilloos zou moeten vertalen naar de vereiste machinecode.
Een correcte aansturing van een draaifreescentrum via een CAM-systeem vereist uiteraard een
100 procent werkende postprocessor. Ervaring leert Sirris dat een postprocessor die alle ma-
chinefuncties dekt standaard niet beschikbaar is. ‘Plug en play’ is nog toekomstmuziek. Als ge-
bruiker verwacht je dit uiteraard wel, maar de praktijk leert dat dit niet zo is. Draaifreescentra
zijn voor veel CAM-leveranciers ook nog complexe machineconfiguraties en als de CAM-leve-
rancier de eigenaar van een nieuw draaifreescentrum vraagt welke functies de postprocessor
allemaal moet bevatten, is dit voor die eigenaar uiteraard een moeilijke vraag, omdat hij zelf
lang niet alle machinemogelijkheden kent, laat staan alle G- en M-ISO-codes. Belangrijk bij de
configuratie van de postprocessor is dat CAM-leverancier en machinefabrikant goed samen-
werken en samen tot een oplossing willen en kunnen komen. In een ideale situatie gebeurt
het testen van de postprocessor op een demomachine bij de machineleverancier en gebeurt
de overdracht pas als alles getest en goed bevonden werd. Ook belangrijk binnen dit kader is
een aanspreekpunt bij de CAM-leverancier en de machinefabrikant. Gezien de complexiteit
van deze draaifreescentra is de kans reëel dat er bij zowel de CAM-leverancier als machinele-
verancier slechts één specialist aanwezig is die vertrouwd is met draaifreescentra, wat vertra-
gingen met zich mee kan brengen.
Botsing niet altijd uit te sluiten
>>>
20-21-22-23_Compleetbewerken 16-04-12 12:16 Pagina 21
22 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Specifiek in CAMOp een draaifreescentrum kunnen zogeheten
‘multitasking tools’ worden ingezet. Het betreft
biedt en of het systeem daarbij automatisch re-
kening houdt of de geselecteerde gereedschap-
pen compatibel zijn met de draairichting van de
spil. Naast simultane operaties kunnen op een
draaifreescentrum met een onderrevolver paral-
lelle operaties worden uitgevoerd. Het verschil
met simultane operaties is dat er bij parallelle
operaties gelijktijdig verspanende activiteit is op
zowel hoofdspil als subspil. Dit is niet enkel van
toepassing voor enkelstuks, maar ook voor se-
rieproductie. Bij programmering met een CAM-
systeem dient de aanwezigheid van deze func-
tionaliteit nagevraagd te worden.
De volgorde van bewerkingen is iets wat de pro-
grammeur zelf bepaalt. Hetzelfde geldt voor
verschuivingen. Als de verschuivingen betrek-
king hebben op bewerkingen op dezelfde spil
dan kan dit in principe zonder speciale aandacht
gebeuren. Als we een bewerking willen ver-
schuiven van bijvoorbeeld de hoofdspil naar de
subspil, dan kan dit ook, maar dan zijn er
meestal bijsturingen nodig.
één en hetzelfde gereedschap (dus met één
plaats in het gereedschappenmagazijn), maar
met bijvoorbeeld vier verschillende functies. Op
de machinebesturing van het draaifreescentrum
bij Sirris bijvoorbeeld worden deze verschillende
functies in de gereedschapstabel als afzonderlijke
gereedschappen beschreven. Hetzelfde verhaal
gaat op voor draaibeitels met één wisselplaat die
op verschillende manieren kunnen worden inge-
zet (bijvoorbeeld draaien en boren).
Een draaifreescentrum dat is uitgerust met een
onderrevolver biedt de mogelijkheid om simul-
tane operaties te programmeren. Een typisch
voorbeeld hiervan is ‘gebalanceerd draaien’,
waarbij twee afzonderlijke draaibeitels tegelij-
kertijd op dezelfde draaispil aan het verspanen
zijn. Het voordeel is tijdwinst, omdat er aan
dubbele voedingssnelheid kan worden ge-
draaid. Op de machinebesturing is deze strate-
gie via een standaard cyclus te programmeren.
Bij een CAM-systeem is het nuttig om te evalu-
eren of het systeem deze functionaliteit aan-
Een indrukwekkende machine voor compleetbewerken van WFL zoals getoond op de Metav 2012 in Düsseldorf (D). Op de machine een complex werkstuk. Hoe
complexer een werkstuk, hoe meer zin het heeft om in één opspanning alle bewerkingen uit te voeren (foto: WFL)
Draaifrezen Een draaifreescentrum kan worden inge-
zet voor draaifrezen. Hierbij draait het
werkstuk heel langzaam rond en be-
weegt een roterend freesgereedschap
gelijktijdig en gesynchroniseerd over het
ronddraaiende werkstuk. Voor niet-
ronde vormen kan deze technologie een
oplossing bieden. Andere potentiële
voordelen zijn kleine spanen en minder
terugdrukspanningen. Het is de ervaring
van Sirris dat niet-ronde vormen niet op
de machinebesturing met standaard cycli
kunnen worden geprogrammeerd. Het is
dan nodig om terug te vallen op de mo-
gelijkheden van een CAM-systeem.
20-21-22-23_Compleetbewerken 16-04-12 12:16 Pagina 22
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 23
SimulatieEen draaifreescentrum is uitgerust met meer
NC-assen dan wat we gewoon zijn bij een
aparte draaibank of een (vijfassige) freesma-
chine. Het risico op botsingen is dus groter. Er-
varing leert dat elk nieuw product dat op de
machinebesturing werd geprogrammeerd, het
beste eerst wordt gesimuleerd met de simulatie-
mogelijkheden van die besturing. Hierbij maken
we een onderscheid met een 2D-simulatie, waar
enerzijds de werkstukgeometrie wordt gevisu-
aliseerd en anderzijds het gestuurde contact-
punt van het gereedschap wordt getoond. Deze
simulatie volstaat in veel gevallen. Optioneel
kan het programma ook in een 3D-omgeving
op de machinebesturing worden gesimuleerd.
Te betwijfelen valt of elke machinebesturing
deze laatste 3D-optie heeft. Bij deze laatste
vorm van simulatie dient de operator bij elk ge-
reedschap ook een houder te definiëren, maar
bepaalde vormen kunnen niet 100 procent
waarheidsgetrouw worden gevisualiseerd. Ver-
betering van de 3D-simulatie op de machinebe-
sturing is dus zeker nog nodig.
Als de programmering binnen een CAM-sys-
teem gebeurt, dan bestaan er ook verschillende
simulatiemogelijkheden. Een eerste vorm van si-
FAQ’s draaifreescentra in vierdelenSirris (www.sirris.be) heeft FAQ’s (Fre-
quently Asked Questions) over compleet-
bewerken op draaifreescentra gepubli-
ceerd in vier delen: In dit nummer deel 2.
De volgende delen verschijnen in ko-
mende nummers van Metaal Magazine.
Een werkstuk van Yamazaki Mazak, getoond op de Metav 2012 in Düsseldorf (D), dat de mogelijkheden van
compleetbewerken op draaifreescentra goed illustreert (foto: Reinold Tomberg)
Deze foto van Mori Seiki toont mooi de opbouw van
een draaifreescentrum: hoofd- en tegenspil,
onderrevolver en in het midden een freesspil.
Zwenken van deze spil maakt het mogelijk om
freesbewerkingen in verschillende
bewerkingsvlakken uit te voeren (foto: Mori Seiki)
mulatie is de zogenaamde ‘material removal si-
mulation’ (zoals de 3D-simulatie op de machine-
besturing). Bij deze simulatie wordt getoond
hoeveel werkstukmateriaal het snijgereedschap
wegneemt. Ook kan er dan gecontroleerd wor-
den op welke plaatsen er nog materiaal blijft
staan. Bij deze simulatie - die vaak volstaat -
worden behalve werkstuk en gereedschap met
houder geen andere machinecomponenten ge-
toond. Ten slotte kan ook de volledige virtuele
machineomgeving worden gesimuleerd. Deze
simulatie biedt ook de mogelijkheid om een
botsingscontrole uit te voeren tussen verschil-
lende componenten. Deze simulatiewijze is
zeker ook interessant wanneer er bijvoorbeeld
specifieke opspanmiddelen worden gebruikt.
Om de simulatie zo waarheidsgetrouw mogelijk
te maken, dienen deze spanmiddelen aan het
simulatiemodel te worden toegevoegd en op
de juiste plaats te worden gepositioneerd. Ui-
teraard is het bij deze simulatievorm ook be-
langrijk dat de gevisualiseerde gereedschaps-
houders en opspanelementen minstens even
groot of zelfs groter zijn dan in werkelijkheid.
Als er een botsing optreedt, dan dient de ge-
bruiker de nodige acties uit te voeren. Botsin-
gen voorkomen is nog niet mogelijk. Machine-
simulatie is logischerwijze trager dan de simula-
tie met enkel het werkstuk en het gereedschap.
We spreken hier ook nog steeds van een simu-
latie gebaseerd op de interne data en niet op de
NC-data uit een postprocessor. Honderd procent
waterdicht is deze simulatie niet. Belangrijke
pijnpunten zijn ijlgangbewegingen die in de si-
mulatie anders dan in werkelijkheid kunnen
zijn. Een botsing is dan niet altijd uit te sluiten.
In het ideale geval is de simulatie gebaseerd op
de werkelijke NC-data, zoals de machine ze ook
moet interpreteren. Hier bestaan zowel stand-
alone-oplossingen voor, als geïntegreerde op-
lossingen binnen het CAM-pakket. Meer en
meer CAM-systemen laten toe om de gereed-
schapsbanen te simuleren op machineniveau.
In het beste geval kan het virtuele machinemo-
del uit een bibliotheek worden gehaald. Indien
niet, dan kunnen de relevante machinecompo-
nenten worden opgemeten en gemodelleerd
binnen een CAD-pakket. Het exporteren van de
verschillende machinecomponenten naar een
formaat voor implementatie in het CAM-sys-
teem gebeurt het best altijd ten opzichte van
dezelfde referentie. Een andere optie is dat het
3D-CAD-model wordt aangevraagd bij de ma-
chinefabrikant. >>>
M E T A A L B E W E R K E N
20-21-22-23_Compleetbewerken 16-04-12 12:16 Pagina 23
24 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Sinds de EMO vorig najaar in Hannover
(D) vertegenwoordigt Oude Reimer uit
Hilversum machinebouwer FPT op de
Nederlandse markt. Alle reden voor
Metaal Magazine om eens in S. Maria di
Sala in Italië (in de buurt van Venetië)
op bezoek te gaan om onder meer
volhydrostatische frees- en kotter-
banken en een groot assortiment
freeskoppen te bekijken. Een reportage.
DOOR: REINOLD TOMBERG
Een opvallende machineserie in het assortiment
van FPT zijn de Spirit kotter- en freesmachines.
Dit zijn bewerkingsmachines waarvan alle line-
aire assen hydrostatisch gelagerd zijn. Hydrosta-
tisch gelagerd wil zeggen dat de lagerfunctie
tussen bewegende machinedelen en dragende
machineconstructies verzorgd wordt door een
dunne oliefilm. Denk aan een gemiddelde film-
dikte van 0,025 mm. Een hydrostatische lagering
biedt een metaalbewerker een aantal voorde-
len: goede dempende eigenschappen, goede
loopeigenschappen, een hoge stijfheid die bo-
vendien onafhankelijk is van de assnelheid,
geen slijtage, geen stickslip, goede thermische
stabiliteit van de machine en een extra smering
van de geleidingen is niet nodig. Dit heeft uiter-
aard positieve effecten op de standtijd van het
verspanende gereedschap en de precisie van de
bewerkingen. Bovendien lukt het met een hy-
drostatische lagering om ijlgangen te halen van
pakweg 25 m/min. Ook bij grote machines; en
FPT bouwt grote machines! De grootste Spirit is
leverbaar met een Z-as van 1.900 mm (horizon-
tale slag van de ram van bijna 2 meter), een Y-
as tot wel 10 m hoog en een X-bereik vanaf 6 m
tot tientallen meters lang. Dit zijn indrukwek-
Een mooi staaltje machinebouw van FPT. Dit is de freeskop van een Dinomax hogesnelheidsportaalmachine,
een machine met een bovenliggend portaal. Het is een direct aangedreven freeskop met een elektrospil.
Hiermee zijn toeren tot 34.000 min-1 haalbaar. Omdat het deelvlak onder 55 graden staat, komt het
gereedschap bij een rotatie van de kop over 90 graden in een ondersnijdende positie van 10 graden te staan.
Van belang bijvoorbeeld voor het bewerken van gereedschappen voor de kunststofindustrie die
lossingshoeken tot 8 graden hebben (foto’s: Reinold Tomberg)
Eigenzinnige machinebouw in Italië
X-bereik van tientallen meters
24-25-26_FPT 16-04-12 12:18 Pagina 24
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 25
kende machines met een maximaal vermogen
van 130 kW en koppels tot 20.800 Nm op de
hoofdspil.
In metaalland zijn sommige mensen van me-
ning dat kotteren een uitstervende metaalbe-
werkingstechniek is. Volgens Danny van Rij van
Oude Reimer wordt die mening intussen bijge-
steld. “Hoe wil je een nauwkeurig afdichtings-
vlak draaien of een boring precies nabewerken
bijvoorbeeld een meter inwendig in een pomp-
of een andere behuizingsconstructie? Dan moet
je kotteren.” Van Rij is ook van mening dat het
precisiefrezen en kotteren van grote – “Zeker
als je praat over gelaste, meterslange werkstuk-
ken” - alleen optimaal mogelijk is met een ma-
chine met een hydrostatische lagering. “Anders
gaat alles trillen.”
CompenserenKenmerkend voor kotter- en freesbanken als de
Spirit is de horizontale bouwwijze met een ram
en een pinole die vanuit een zadel in Z-richting
bijvoorbeeld met kottergereedschap in en uit
een werkstuk bewegen. Uiteraard ontkomen
die uitgaande ram, met daarin de eveneens uit-
schuivende pinole, niet aan de wetten van de
zwaartekracht en uiteraard ook niet aan vervor-
mingen als gevolg van verspaningskrachten. FPT
garandeert dat de maximale doorhang van ram
en pinole tijdens een bewerking 0,01 mm/m
(1:100.000) is. Om dat te kunnen bereiken heb-
ben de constructeurs een aantal mechanische
maatregelen moeten nemen: trekstangen in de
ram die met behulp van proportionele kleppen
onder een wisselende voorspanning gezet kun-
nen worden (bijvoorbeeld bij het wisselen van
een freeskop), een vergelijkbare hydraulische
oplossing in de machinekolom (bijvoorbeeld
een vast anker in de kolom en drie regelbare
trekstangen), kettingparen met hydraulische ci-
linders om de massa van zadel, ram en pinole
gelet op zwaartekracht te compenseren en last
but not least kan ‘gespeeld’ worden met de hy-
draulische drukken in de pockets van de hydro-
statische geleidingen. De constructeurs van FPT
benadrukken het belang van een mechanische
compensatie. Uiteraard kun je ook elektronisch
compenseren in de CNC, maar daarmee com-
penseer je niet de uitlijning (de hoek) van het
gereedschap. Het gevolg is dat bijvoorbeeld een
boor wel in het juiste punt staat, maar als gevolg
van de doorhang ‘gewoon’ ovale gaten boort.
EigenzinnigOok bijzonder is wat FPT omschrijft als ‘Boosted
Hydrostatic Bearing’. Heel kort samengevat zijn
dit extra pockets, in een andere richting, van de
hydrostatische lagering. In deze extra pockets
bevindt zich olie onder een lagere druk dan de
olie van de ‘gewone’ hydrostatische lagering.
Met deze olie wordt bijvoorbeeld het olieverlies
gecompenseerd op bedgedeelten waar de ma-
chine niet vaak komt. De extra pockets voeren
olie aan en garanderen dat de druk en dus de
dikte van de oliefilm gegarandeerd is. Bijvoor-
beeld bij verplaatsingen over tientallen meters
over de X-as met de eerder genoemde ijlsnel-
heid van 25 m/min.
Een ander staaltje eigenzinnige machinebouw
van FPT luistert naar de benaming ‘Elequil’. Dit
is een bouwwijze waar de gehele ‘drive-train’
van de hoofdspil in-line gebouwd wordt. Veelal
zie je een aandrijfmotor gemonteerd bovenop
de ram. Bij het horizontaal in- en uitrijden van
de ram heb je hiervoor ruimte nodig aan de bo-
venzijde in het zadel. Vanuit de wens naar een
zo symmetrisch mogelijke machineconstructie,
met zo veel framemassa om de ram, is die
ruimte in het zadel eigenlijk ongewenst. Van-
daar dat FPT aandrijft in de hartlijn van de
hoofdspil: motor en bijbehorende versnellings-
bak zijn in-line ingebouwd in de ram. Daar waar
dit niet lukt zien we wel een extra as.
Bij de Ronin machines van FPT zie je ook weer
M E T A A L B E W E R K E N
Familiebedrijf met 3A1 rating Het familiebedrijf FPT is sinds 1969 actief als machinebou-
wer. Wereldwijd zijn nu bijna 2.500 (veelal grote) machi-
nes geïnstalleerd. Bij het bedrijf in Noord-Italië werken
meer dan driehonderd mensen die in 2010 een omzet van
pakweg 90 miljoen euro realiseerden (FPT Group). Duits-
land is een belangrijke afzetmarkt voor FPT, ongeveer een
kwart van de machines gaat naar onze oosterburen. Bijna
de helft van de machines vindt toepassing in de energie-
sector. Met een 3A1 rating van Dun & Bradstreet is FPT te
karakteriseren als een gezond bedrijf. FPT werkt met
eigen geld dat ook her-geïnvesteerd wordt in de eigen
onderneming.
>>>
Vier trekstangen in een machinekolom van FPT. Door actief te ‘spelen’
met de voorspanning op deze stangen zijn machinevervormingen te
compenseren
‘Box-in-box’-bouwwijze van FPT. Zadel en ram zijn
opgenomen in de machinekolom en niet zijdelings
naast de kolom
Een Spirit frees- en kotterbank met hydrostatische
geleidingen in opbouw bij FPT in S. Maria di Sala.
24-25-26_FPT 16-04-12 12:18 Pagina 25
26 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Productie FPT in beeldBij FPT in S. Maria di Sala in Italië (in de buurt van Venetië) worden metaalbewerkingsmachines gebouwd als hogesnelheidsportaalfreesmachines,
horizontale hogesnelheidskotter- en –freesbanken, volhydrostatische kotter- en freesmachines, tafelkotterbanken, hydrostatisch gelagerde car-
rouseldraai- en freesbanken, rondtafels en freeskoppen. De foto’s geven een indruk van de productie bij FPT. Voor meer foto’s zie onze reportage
op www.metaalmagazine.nl. Om een indruk te geven: de grootste machine ooit, met een X van 34 m en Y van 8 meter met een tafel van 6 m bij
8 m, had bij FPT een doorlooptijd van veertien maanden.
Open huisOp 10, 11 en 12 mei organiseert FPT een
open huis in S. Maria di Sala in Italië. Aan-
meldingen voor bezoek via Oude Reimer
in Hilversum.
Tessen blokbedfreesmachine met universele kop,
klemming onder elke hoek met Hirth-vertanding
Een verticale Stinger hogesnelheidspor-
taalmachine met gereedschapmagazijn
Schrapen van een machineonderdeel bij FPT.
Schrapen is en blijft een mooi ambacht
Montage van rollengeleidingen voor een Tessen
blokbedfreesmachine
Een slijpmachine in de eigen productie van FPT,
kritisch werk wordt zelf uitgevoerd
Een Castel kotterbank in de productie bij FPT.
Castel is sinds 1998 onderdeel van FPT
Een tweetal FPT frees- en kotterbanken in een
pendelopstelling in de productie van FPT
Een Spirit frees- en kotterbank in opbouw. De accu’s
zijn voor de rambalancering
Testen van een Dimomax hogesnelheids-
bewerkingscentrum met bovenliggend portaal
mooie voorbeelden van Italiaanse machine-
bouw. Het zadel met daarin de ram is niet zijde-
lings aangebracht naast de machinekolom,
maar ‘box-in-box’ in de machinekolom. Gelet op
machinesymmetrie uiteraard een gewenste op-
lossing. Ook opvallend bij deze verrijdbare ma-
chinekolom is de verbinding tussen de beide
staanders aan de onderzijde. Deze dwarsverbin-
dingen bevinden zich niet boven het machine-
bed, maar aan de voor- en achterzijde van het
bed. De kolom klemt zich als het ware om het
bed. Dit biedt als voordeel dat de onderzijde
van de ram bijna op de geleidingen van de X-as
gepositioneerd kan worden. En dus hoeft de
machine niet in een kuil in de vloer opgesteld te
worden, maar kan op de vloer opgesteld wor-
den. In een drassig land als Nederland kan dat
een voordeel zijn. FPT levert de Ronin machines
met een X-bereik tot 20 m lang en een verticaal
bereik tot 3 m. De bijbehorende Z-slag gaat tot
1,5 m. <<<
24-25-26_FPT 16-04-12 12:19 Pagina 26
Altijd een passende oplossing voor uw verspanende productie0229 54 24 85 - [email protected] - www.dormac.nl
Met een uitgebreid programma draai- en freesmachines biedt
Dormac altijd een oplossing die het beste bij uw productie past!
Complexe werkstukken compleet bewerken
Met de Doosan MX draai-/freescentra haalt u de wereldklasse in verspanings technologie in huis. Met deze volwaardige draaimachine met een freeskop bewerkt u de meest complexe producten in één opspanning.
met de nieuwe generatie Doosan MX multi-axis draai-/freescentraoosan MX multi-axis draai-/freescentra
28 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
De combinatie van de beurzen Tube en Wire is een
bijzondere: in bijna alle hallen van de beurs in
Düsseldorf (D) worden machines en gereedschappen
voor de verwerking van draad en buis getoond en
eigentijdse toepassingen van deze halffabrikaten.
Het zijn internationale beurzen. De edities 2012, eind
maart in Düsseldorf, trokken 73.500 bezoekers
waarvan meer dan de helft buiten Duitsland (Tube
50% en Wire 60%).
DOOR: PAUL QUEADVLIEG EN REINOLD TOMBERG
Buis en draadschittert in Düsseldorf
Verspanend nabewerkenDe Italiaanse firma RALC demonstreerde in Düsseldorf (D) in een cel het bewerkingscentrum SL 5-4.4 voor het
verspanend nabewerken van buisdelen. In een productiecel kan dit bewerkingscentrum bijvoorbeeld
gekoppeld worden aan een zaaginstallatie en een reinigingsstation (foto’s: Paul Quaedvlieg en Reinold
Tomberg)
Snel optisch metenOp de Tube 2012 toonde Bewo uit Tilburg de SCF90 Sigma die als
innovatie optisch kan meten met een snelheid van 7.000 buizen per
uur, individueel per stuk gemeten. De SCF90 Sigma is een volledig
geautomatiseerde machine voor buisproductie en kan zagen,
ontbramen, optisch meten en stapelen. Het optisch meten gebeurt
met een nauwkeurigheid van ± 0,1 mm
Dikwandig snel zagen Een kijkje in de cirkelzaagmachine SH 300 van RSA. Gedemonstreerd werd het zagen van
een buis van staal 52 met een diameter van 220 mm met een wanddikte van 40 mm. De
zaagcyclus duurde 29 s. De zaagmotor heeft een vermogen van 40 kW
28-29-30-31_Tube wire 16-04-12 12:24 Pagina 28
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 29
B E U R S
Spectaculairbuis snijdenHGG Profiling
Equipment uit
Wieringerwerf toonde
in Düsseldorf de
PC 600 buizen-
snijmachine. Op zich
geen nieuwe machine,
maar het blijft
spectaculair om zo’n
machine in actie te
zien. Volgens HGG
Profiling Equipment
bespaart een PC 600
al gauw zo’n
30 procent op las-
en fittingkosten
Modulair machineconceptDe FUL56 van Wafios die op de Wire 2012 te zien
was, is een vernieuwd modulair machineconcept
voor de productie van drukveren. Er kunnen
draaddiktes van 1,5 tot 5,5 mm verwerkt worden. De
machine is voorzien van de Wafios WPS 3.2 Easyway
programmering. Tevens was deze machine voorzien
van het ‘Multischnitt’ systeem
Gevulde lasdraad Een walsopstelling van Dreistern voor het maken
van gevulde draad voor lassen. Voor het lassen van
de buis wordt (in het midden) poeder toegevoerd.
Na het lassen wordt de buisdiameter gereduceerd
van 13 mm naar 1,5 mm. Dit is dan de lasdraad
Techni-Show innovatorDynobend uit Haaksbergen liet de compleet
servogestuurde CNC-combibuigmachine Elite zien op
de Tube 2012. De machine is standaard voorzien van
een servogestuurde tegenhouder, buigkoppen en
doornterugtrekinrichting. Bijzonder waren de
Techni-Show stickers waarmee Dynobend liet zien
dat ze tot de ‘innovators’ behoren
Precisie-lasersnijdenEen proefwerkstuk van een fiberlaser van Adige. Dit
werkstuk laat zien dat eigentijdse lasers zodanig
nauwkeurig buizen en profielen kunnen snijden dat
de snijdelen zo in elkaar geschoven kunnen worden
tot een eindproduct
Omvormen van buizen Omvormgereedschap voor buizen en stafmateriaal
van HPM. Door een kneedproces (Rundkneten,
rotary swaging) is het mogelijk lichtgewichtdelen
te maken. Dit gereedschap, in dit geval voor
koudomvormen, roteert over het materiaal en
verschuift tevens in langsrichting
28-29-30-31_Tube wire 16-04-12 12:25 Pagina 29
30 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Spiraalbuizen lassenESAB toonde in Düsseldorf op de Tube 2012 een vernieuwde kop voor het onderpoederdeklassen van
spiraalbuizen met een diameter vanaf 18 inch. De nieuwe laskop van het type SAW is snel en flexibel in te
stellen
LichtgewichtdraadElisental is
toeleverancier van
onder meer aluminium
lasdraad en draad voor
schroeven. Het bedrijf
toonde deze fraaie
BMW 7-serie. Om de
auto heen waren
diverse onderdelen
zichtbaar zoals
aluminium subframes,
deuren of versnellings -
bakbehuizingen waarin
de producten van
Elisental zijn verwerkt
Scharen tot 52 mmSchubert demonstreerde tijdens de beurs de schaar
STS 100. De foto toont een geknipt deel met een
diameter van 25 mm. De maximale diameter van
deze schaar bedraagt 52 mm in materiaal van 650
N/mm2. De machine kan tot 85 slagen per minuut
halen
Tot 4,5 km buis Flex-Tubing is een
oprolprocédé van
Flender voor buizen
voor stadsverwarming.
Bij een buisdiameter van
20 mm is het mogelijk
om 4.500 m op één
haspel te leveren. Dit
scheelt natuurlijk enorm
in verbindingslassen.
Beproeving van de buis
gaat tot 200 bar
Roestvast oppervlakDe foto toont de wand van een zogeheten ‘Berg-Lay
Verbundrohr’ buis van Bergrohr. Getoond werd een
buis met een diameter van 616 mm met een
wanddikte van 18,9 mm. De buitenzijde is roestvast
staal AISI 304 van 3 mm dik op een drager van
15,9 mm. Op deze manier krijgt de buis een
corrosiebestendige buitenoppervlak
Snel wisselenEen wereldpremière was te zien op de stand van de
Duitse machinefabrikant Bihler. De nieuwe GRM-NC
productiemachine kan diverse stans- en buigdelen
maken uit draad- of bandmateriaal. De NC-assen zijn
snel individueel aan te passen aan een nieuw
product en zijn voorzien van een snelwisselsysteem
voor de gereedschappen
28-29-30-31_Tube wire 16-04-12 12:26 Pagina 30
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 31
B E U R S
Flexibel rolvormenDeze RCF 40-101 is een rolvormmachine voor buizen van de Italiaanse fabrikant
Olimpia 80. De machine kan buizen rollen met een buitendiameter vanaf 40 mm
tot 101 mm en met een buiswanddikte van 1 mm tot 6 mm. Deze machine is snel
en eenvoudig om te stellen naar een andere buisdiameter
3D buigstraalBuisdeel van de ‘North European Gas Pipeline’ getoond door Salzgitter Mannesmann. Dit is een buis met een
buitendiameter van 1.420 mm met een wanddikte van 30 mm. Met behulp van een inductieverhitting is deze
buis gebogen met een buigstraal van 4.260 mm (3D)
Staal strippenHet Italiaanse SAS
Engineering and Planning
toonde op de Wire deze
nieuwe RPF stripmachine.
Een 130 kW motorspil stript
het staaldraad van
minimaal 30 mm en
maximaal 100 mm in
doorsnede met een
snelheid van 45 m/min. Het
maximale toerental van de
stripplaat is 1.600 min-1.
Oppervlakteruwheid is
mogelijk tot een Ra van
0,8 micrometer
Tube in TubeThiel & Hoche presenteerde ‘Tube in Tube’. Dit is een
constructiewijze om door het in elkaar schuiven van
buisdelen buisvormige constructies op gewenste
plekken de juiste sterkte te geven. Bijvoorbeeld zoals
de foto laat zien om een buiseinde te versterken
Snel bundelenDeze DTR160 ‘double twist’ bundelmachine van het Italiaanse Frigeco is geschikt
voor het bundelen van meerdere draden tot een diameter van 15,5 mm. Er kan
gebundeld worden met spoelen met een diameter van maximaal 1.600 mm. Via
een optische laser wordt de bundeling volledig automatisch bestuurd
Speciale noviteiten
Zowel Trumpf als Wafios hadden enkele speciale noviteiten.
Deze zijn meer in detail te vinden in de rubriek Technisch
Nieuws verderop in deze uitgave van Metaal Magazine.
Meer foto’s
Meer foto’s van ons bezoek aan de Tube en Wire 2012 zijn
te vinden in onze fotoplayer op www.metaalmagazine.nl.
28-29-30-31_Tube wire 16-04-12 12:26 Pagina 31
32 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Om volledig 24/7 te kunnen werken worden bij het nieuwe Mori Seiki NT 4200 draaifreescentrum van
Stodt in Hengelo (Ov) niet alleen de werkstukken automatisch met een robot gewisseld, maar ook de
gereedschappen en klauwplaten (samen met het ingeklemde werkstuk).
DOOR: JAN OONK
De productiecel rond het nieuwe Mori Seiki NT 4200 draaifreescentrum bij Stodt in de opbouwfase. De wisseltijd van de klauwplaten
is met 30 tot 60 s vergelijkbaar met die van een pallet (foto’s: Jan Oonk)
Draaifrezen met automatischklauwplaatwisselen
“Het uitvoeren van proefproducties voor klan-
ten vormt een van de kernactiviteiten van Stodt
en 24/7 productie is daarbij een speerpunt”, zo
verklaart directeur Hubert de Haas de aanschaf
van het NT 4200 draaifreescentrum van Mori
Seiki, inclusief het hele automatiseringsconcept
met Cellro-robot en –magazijnen daar omheen.
“We vervullen op dat punt ook een belangrijke
demonstratiefunctie richting metaalindustrie”,
vult hij aan.
Om volledig onbemand en continu te kunnen
werken wordt de 4200 NT daarom geflankeerdZonder verlies aan nauwkeurigheid
32-33_Stodt 16-04-12 12:31 Pagina 32
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 33
door een robot met een beladingsgewicht van
165 kg en diverse magazijnstellingen waar de
robot uit kan putten voor wat betreft gereed-
schappen (168 stuks), werkstukken (24 lades van
1.600 mm x 600 mm), vingers voor de ‘smart
gripper’ en ook voor de benodigde klauwpla-
ten. Uitgangspunt is dat het product samen met
de klauwplaat kan worden gewisseld, dus onder
spanning. Dat biedt de mogelijkheid om pro-
ducten (vaak veeleisende en complexe enkel-
stuks) tussentijds te meten of in dagdienst ver-
der af te werken, zonder verlies aan nachtelijke
productie-uren en nauwkeurigheid.
Bijkomende bijzonderheid is dat de robot wordt
aangestuurd vanuit de CAM-software en niet
afzonderlijk geprogrammeerd hoeft te worden.
Alle relevante parameters (met betrekking tot
werkstukken, grippers en bewegingen) worden
met andere woorden automatisch vanuit de
CAM-software naar de Cellro Advanced bestu-
ring van de robot ‘geschoten’. De 4200 NT zelf,
inclusief spanenversnipperaar, beschikt over een
identieke hoofd- en subspil met een toerental
van 5.000 min-1. De afstand tussen de centers be-
draagt 1.500 mm en de maximale draaidiameter
730 mm. De freesspil beschikt over een X-, Y-, Z-
en B-as (allemaal direct drives) en heeft een ver-
mogen van 18 kW bij een maximaal toerental
van 12.000 min-1. De machine is, afwijkend van
de standaard, uitgerust met een Sinumerik
840D SL-besturing (Stodt functioneert als Tech-
nisch Applicatie Centrum voor Siemens). Landré
Machines uit Vianen heeft de Mori Seiki aan
Stodt geleverd.
Om er zeker van te zijn dat de cel tijdens de on-
bemande uren ook daadwerkelijk ongestoord
door kan produceren zijn procesbeheersing en
betrouwbaarheid belangrijke voorwaarden,
aldus De Haas. Die procesbeheersing is vooral
een kwestie van vakmanschap en het goed vast-
leggen daarvan in de processen, terwijl de be-
trouwbaarheid wordt verzekerd door talrijke
sensoren die de functies van machine en robot
bewaken.
Grote klappersVakopleidingen, advisering, innovatie en proef-
productie noemt De Haas als de vier kerntaken
van Stodt. Waarbij gaandeweg het accent wat
verschuift van opleiden naar advisering. “Om
het maximale effect te bereiken is een cursus al-
leen niet voldoende”, zoals De Haas aangeeft
en hij illustreert dat aan de hand van 24/7 pro-
ductie. “Vaak komen daarbij meer organisato-
rische dan technische aspecten om de hoek kij-
ken. Het grijpt van twee kanten in elkaar.” Om
ongestoord te kunnen produceren moeten
zaken als logistiek en gereedschapbeheer bij-
voorbeeld op orde zijn en ook de capaciteit van
engineering en werkvoorbereiding moet afge-
stemd zijn op volcontinue productie. “Het klinkt
vanzelfsprekend, maar toch loopt het daar vaak
op vast. Vandaar dat het heel belangrijk is dat
we zelf ook productie draaien, we zien direct
waar zich in de praktijk knelpunten voordoen.
We profileren ons wat dat betreft nadrukkelijk
op het snijvlak van techniek en organisatie.”
Wat innovatie betreft neemt Stodt deel aan tal
van subsidiegerelateerde projecten. De Haas
noemt in dat verband de kunststofkipper als
voorbeeld, die binnen een consortium van Over-
ijsselse bedrijven is ontwikkeld. Op het terrein
van innovatie wordt ook samengewerkt met de
Handwerkskammer in Münster, zodat de cirkel
rond Hengelo (die zich uitstrekt over heel Ne-
derland) volledig rond gemaakt wordt.
Het afgelopen jaar heeft Stodt ruim één miljoen
euro geïnvesteerd in nieuwe machines en tech-
nologie. Concentreerde de expertise zich in het
verleden vooral op verspanende bewerkingen,
sinds kort beschikt Stodt ook over een plaatbe-
werkingscentrum rond een lasersnij- en pons-
machine van Trumpf. Mechatronica, de al ge-
noemde bedrijfsvoering en engineering vormen
andere kennisgebieden. Over het belang van
engineering zegt De Haas bijvoorbeeld: “Als je
grote klappers wilt maken moet je niet alleen
kijken naar optimalisatie van machines, maar
ook naar het traject naar een product toe. Daar
zijn in onze ervaring vaak kostprijsreducties mo-
gelijk in de orde van 40 tot 50 procent”. <<<
Directeur Hubert de Haas: “Actief op het snijvlak van techniek en organisatie”
B E D R I J V I G H E I D
StodtNaast de optimale benutting van dure bewerkingsmachi-
nes vormt het gebrek aan vakmanschap voor Stodt een
van de drijfveren achter 24/7 productie. Om op dat punt
de situatie te verbeteren is (met een aantal partners)
onder andere het project ‘Doorleren Loont’ gestart, dat
zich met name richt op extra aanvoer van zij-instromers
in de Twentse metaalindustrie. Inmiddels is Stodt ook
bezig om zich volgens AS9100 te certificeren voor de
luchtvaartindustrie. Stodt heeft dertig vaste medewer-
kers, met daar omheen nog een flexibele schil van 150
voornamelijk docenten.
32-33_Stodt 16-04-12 12:31 Pagina 33
34 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Voorkomen is beter dan genezen, maar vaak is de
praktijk wat dat betreft weerbarstiger dan gedacht.
Ook binnen de metaalbewerking. Mocht er ondanks
alle voorzorgen tijdens een bewerking toch een
crash optreden tussen gereedschap en werkstuk dan
is het een zegen wanneer een machinebewaking van
Brankamp gevolgschade voorkomt.
DOOR: JAN OONK
“Als het mis gaat, gaat het vaak goed mis”, weet
directeur Leo Pol van PSS uit Heesch uit ervaring
als er een crash optreedt op een bewerkingsma-
chine. Het gaat dan niet eens zozeer om het ver-
lies van gereedschap en werkstuk, het is met
name de beschadiging van de kwetsbare spindel
die de grootste kostenpost vormt. Tel daarbij op
het productieverlies door de machinestilstand en
het wordt duidelijk dat de totale schade flink in
de papieren kan lopen.
“Vooral een vijfassige machine is zo kostbaar dat
je daar toch liever zo min mogelijk risico mee
neemt”, aldus Pol. Weliswaar zijn simulaties nut-
tig om programmeerfouten uit een bewerkings-
programma te halen, maar daarmee wordt een
verkeerde opspanning van het product niet af-
gedekt, evenmin als een verkeerde gereedschap-
selectie. “Bovendien kunnen ook bij de verwer-
king van de informatiestroom door de postpro-
cessor vertaalfouten ontstaan”, voegt hij daar
nog aan toe. “Dat was voor ons reden om bij de
aanschaf van het UCP 800 Duro vijfassig bewer-
kingscentrum van Mikron in 2009 de machine
meteen uit te laten rusten met een bewakings-
systeem van Brankamp.”
Voor wat de Nederlandse markt betreft werkt
Brankamp met twee partners, te weten Limas in
Neer en GF Agie Charmilles in Lomm. De machi-
nebewakingen kunnen daarbij relatief eenvou-
dig als losse systemen op nieuwe en bestaande
machines van allerhande merken worden geïn-
stalleerd.
Piëzo-elementEven voor de goede orde: een machinebewaking
van Brankamp (in dit geval van het type CMS)
voorkomt niet een botsing, maar zorgt ervoor
dat deze onmiddellijk wordt gesignaleerd en dat
de bewerking wordt gestopt voordat onherstel-
bare schade optreedt. Vergelijk het met de func-
tie van een airbag in een personenauto.
Salesmanager Mike Onida van GF Agie Charmil-
les laat aan de hand van een demonstratiemodel
zien hoe het systeem werkt. Bij het model is de
meetsonde, bestaande uit een elektro piëzo-ele-
ment en sensor, bevestigd op een vuistgrote ri-
viersteen. Zodra hij de steen in zijn hand neemt
wordt op het aangesloten afleeskastje meteen
een uitslag zichtbaar. “Alles waarop een kracht
wordt uitgeoefend is onderhevig aan vervor-
Schematische weergave van het krachtenverloop bij
een botsing in een bewerkingscentrum (bron:
Brankamp)
Ingrijpen voordat schade optreedt
Machinebewakingvoorkomt schade bij crash
34-35-36_Brankamp 16-04-12 12:33 Pagina 34
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 35
ming. Die kun je meten en door er een piek-
waarde aan toe te kennen kun je het proces
laten stoppen zodra deze wordt overschreden.”
Ter illustratie knijpt hij even flink in de steen,
waarna onmiddellijk het signaal ‘stop’ verschijnt.
Het geeft meteen aan hoe gevoelig de meting is.
In de praktijk wordt de meetsonde op de behui-
zing van de spindel bevestigd, waarbij het piëzo-
element tegen de spindelwand drukt. Tussen het
meetelement en het afleeskastje c.q. de machi-
nebesturing bevindt zich dan nog een ladings-
versterker, die het signaal versterkt afhankelijk
van het type machine. Elke machine heeft zijn
eigen robuustheid en vertoont een eigen vervor-
mingpatroon. Een grote en zware bedfreesma-
chine gedraagt zich anders qua vervorming dan
een klein vijfassig bewerkingscentrum.
ReactiesnelheidDe ladingsversterker bevindt zich in de bestu-
ringskast, om de signaalafstand zo kort mogelijk
te houden. Want alles staat of valt uiteraard met
de snelheid van reageren. De reactiesnelheid
van de meetapparatuur zelf bedraagt slechts 0,2
ms (milliseconde); voordat het signaal de machi-
nebesturing bereikt is een kwestie van 1 tot 10
ms. Aanzienlijk sneller dan de meest alerte ope-
rator en daar ligt de grote winst van het Bran-
kamp systeem. “Het moment van signalering is
cruciaal”, onderstrepen zowel Onida als direc-
teur Hans Blomen van Limas. “Je moet voorko-
men dat energie wordt overgedragen naar de
massa van de machine.” Een beveiliging via het
motorvermogen is volgens hen te traag om
daaraan te voldoen. “Als de machine stopt als
het motorvermogen een ingestelde limiet pas-
seert is de schade al aangericht. Het systeem van
Brankamp grijpt in voordat schade optreedt.”
Waar het systeem van Brankamp geen invloed
op heeft is de reactiesnelheid van de machine-
besturing (tussen 20 en 200 ms) en de massa-
traagheid van de machine, de tijd die het in be-
slag neemt voordat de machine stilstaat na het
stopsignaal. Dit laatste is afhankelijk van het
type machine, de aard van de bewerking en de
voedingssnelheid en ligt ergens tussen 100 en
500 ms.
Geen discussiesBij PSS heeft het Brandkamp systeem sinds 2009
in ieder geval twee keer zijn waarde bewezen.
Zoals in een geval waarbij een ruwfrees met
veel te hoge voeding en snedediepte op het
werkstuk ingreep. Naast schade aan de spindel
werd in dit geval zelfs schade aan het werkstuk
voorkomen. Als grootste winstpunt noemt hij
echter dat de levensduur van de machine niet
terugloopt. In de toekomst zal hij elke nieuwe
Het UCP 800 Duro vijfassig bewerkingscentrum van
Mikron, met linksonder de machine het afleeskastje
dat de actuele meetwaarde weergeeft zoals die door
het piëzo-element op de spindelbehuizing wordt
geregistreerd (foto: Jan Oonk)
M A C H I N E M A S T E R C L A S S
Afwegingen van Leo Pol- Met behulp van de machinebewakingen van Brankamp
kunnen we de levensduur van de bewerkingsmachine
verlengen en de kwaliteit langer garanderen.
- Daarnaast kunnen we kosten van productieverlies ver-
mijden. Ongeplande machinestilstand is niet meer terug
te verdienen.
Exotische materialen en hoge nauwkeurigheidPrecisieonderdelen voor allerhande productie- en verpak-
kingsmachines vormt kort samengevat het werkterrein
van PSS (Precision Solutions & Services). En dan met name
voor het topsegment, waar hoge nauwkeurigheden wor-
den gevraagd en waar exotische materialen om de hoek
komen kijken. Zoals voor de elektronische industrie, waar
het niet zelden gaat om toleranties binnen een bereik van
0,002 mm. Naast de elektronische industrie vormen ook
de medische en (in mindere mate) automotive industrie
belangrijke marktsectoren. De grootste afzetmarkt is ech-
ter de tabaksindustrie, die ondanks de steeds strengere
regelgeving bij uitstek een stabiel karakter heeft. Dankzij
de tabakssector is PSS sterk internationaal georiënteerd,
met klanten in heel Europa en tot in Zuid-Amerika. Qua
bewerkingsmogelijkheden is PSS ruim gesorteerd en dat
strekt zich uit van drie- en vijfassig frezen, CNC-draaien,
vlak- en profielslijpen, CNC-, rond- en coördinatenslijpen
tot draaderoderen. Het bedrijf telt veertien medewerkers
en beschikt over een eigen engineeringafdeling.
>>>
34-35-36_Brankamp 16-04-12 12:33 Pagina 35
36 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
Ervaringen andere gebruikersBij GL Precision in Eindhoven is een machinebewaking van Brankamp geïnstalleerd op twee
vijfassige bewerkingscentra van Hermle. “De duurdere machines waarop we onbemand pro-
duceren”, zoals productieleider Eric Maas aangeeft. Mocht er onverhoopt een crash optreden
dan moeten de systemen van Brankamp ervoor zorgen dat de schade zo minimaal mogelijk
is. “Het gaat om veel geld, zeker als je daar het productieverlies bij optelt.” De beveiliging via
het piekvermogen is volgens hem daarvoor te traag. “Dan is het al te laat, je moet ingrijpen
voordat het mis gaat.” Maas heeft de afgelopen tijd enige crashes meegemaakt zonder dat
schade aan de spindel geconstateerd kon worden. Vandaar dat de komende tijd nog eens
negen machines zullen worden uitgerust met de systemen van Brankamp. Het principe wordt
inmiddels ook gebruikt om het aanladen van frezen te detecteren, zodat ingegrepen kan wor-
den voordat de kwaliteit van het proces in het gedrang komt.
Gereedschapmakerij Kupron in Sittard heeft drie vijfassige machines van zowel Matec als DMG
voorzien van machinebewakingen van Brankamp. “Met name op de grotere en duurdere ma-
chines, met een x-as tussen 2 m en 4 m”, zoals CAM-programmeur Udo Plum aangeeft. Bij Ku-
pron wordt daarbij niet alleen de vervorming van de spindel bewaakt, maar ook van het portaal
en het bed. De ingestelde limietwaarde is afhankelijk van het type gereedschap. “Bij een kleiner
gereedschap heb je te maken met een lager belastingsniveau dan bij een groot gereedschap,
daar moet je een andere veiligheidslimiet instellen.” Bij Kupron hebben de Brankamp systemen
inmiddels meerdere calamiteiten voorkomen. “In het verleden hebben we een aantal keren
een beschadigde B-as gehad, sinds de invoering van de Brankamp-systemen niet meer.”
Demonstratiemodel van de machinebewaking van Brankamp, met elektro piëzo-element (op de riviersteen), ladingsversterker en afleeskastje (foto: Jan Oonk)
machine dan ook standaard uitrusten met een
machinebewaking van Brankamp.
Een systeem van Brankamp zoals hierboven be-
schreven kost ruwweg tussen de 7.500 en 10.000
euro, inclusief installatie. “Een en ander is nog
weer afhankelijk van de grootte van de machine
en het aantal sensoren dat nodig is om een
goede detectie te waarborgen”, merkt Blomen
daarbij op. Afgezet tegen de kosten van de spin-
del (zeg 30.000 tot 40.000 euro) is het in ieder
geval kruimelwerk. Zelfs bij een sporadische ca-
lamiteit zijn de kosten dan ook al snel terugver-
diend. Onida voorziet een trend waarbij syste-
men van Brankamp steeds meer standaard inge-
bouwd gaan worden op nieuwe machines. Ook
bij Mikron wordt dat overwogen, hoewel de
kogel wat dat betreft nog niet door de kerk is. Bij
Matec (een van de vertegenwoordigingen van
Limas) wordt de machinebewaking inmiddels
standaard meegenomen als optie bij aanbiedin-
gen. Blomen: “De klant kan kiezen wat hij wil”.
GereedschapslijtagePol verwacht dat ook verzekeringsmaatschap-
pijen in zullen spelen op deze ontwikkeling en
mogelijk een dergelijk systeem als voorwaarde
zullen gaan stellen. “Vergelijkbaar met een an-
tidiefstalsysteem in auto’s.” Al ziet hij de voor-
delen in zijn geval nog onvoldoende terug in
een premieverlaging. Pluspunt is ook dat het
systeem een black-box bevat waarin de infor-
matie van zestig calamiteiten wordt opgesla-
gen. Dus geen discussies meer over de oorzaak
van een crash, alles ligt tot in detail vast.
De mogelijkheden van een Brankamp systeem
reiken overigens nog wat verder dan het voor-
komen van fatale calamiteiten. “Door de limiet-
waarde van de vervorming kritischer te kiezen
kun je ook gereedschapslijtage registreren”,
zoals Onida en Blomen aangeven. “Op die ma-
nier kun je de levensduur van de spindel aan-
zienlijk oprekken.” <<<
34-35-36_Brankamp 16-04-12 12:33 Pagina 36
“Welke Zweedse dealer brengt onze schrootpersen aan de man?”
Agentschap NL helpt ondernemers internationale kansen te zien én te benu� en.
“Als je wilt dat klanten altijd op je product kunnen bouwen, moeten service en nazorg via je dealers goed zijn geregeld. Niet iedere machineverkoper is daarvoor geschikt. Daarom vroegen we Agentschap NL de Zweedse markt voor ons in kaart te brengen. Wij zagen de kansen en Agentschap NL leverde de kennis. Wat mij betre� een ideale combinatie.” Lees het verhaal van Bronneberg en ontdek wat Agentschap NL voor u kan betekenen.
www.agentschapnl.nl/kansenbenu� en
Alexander Jegerings, exportmanager Bronneberg, Helmond
Machines en oplossingen - wereldwijd en branche - omvattend
• Bewerking van willekeurige werkstukcontouren en materiaalcombinaties• Individuele slijpoplossingen voor hoogste kwaliteit, productiviteit en doeltreffendheid
De hele wereld van het slijpen
Erwin Junker Maschinenfabrik GmbHJunkerstraße 277787 Nordrach, Germanywww.junker-group.com
Op de Tube 2012 die onlangs in Düsseldorf (D) werd
gehouden, presenteerde Trumpf de nieuwe
buislasersnijmachine TruLaser Tube 7000 met diverse
nieuwe functies. Belangrijkste noviteit is de
zwenkbare lasersnijkop, waarmee gesneden kan
worden tot onder een hoek van 45 graden.
Bovendien is dat niet alleen mogelijk in normaal
staal, maar ook in roestvast staal en aluminium.
DOOR: PAUL QUAEDVLIEG
Met de zwenkkop is het mogelijk dat er zeer
nauwkeurig onder een hoek gesneden kan wor-
den. Ook gaten en sleuven kunnen onder een
hoek gemaakt worden, waardoor de pasvorm van
bepaalde werkstukken zeer nauwkeurig te
maken is. De volautomatische buislasersnijma-
chine snijdt buizen en profielen tot een diameter
van 250 mm en wanddiktes tot maximaal 8 mm.
De CO2-laserbron is van het type TruFlow 3600. De
steunrollen ondersteunen de buis en stellen zich
automatisch in op de diameter van het betref-
fende werkstuk. Ook de zelfcentrerende span-
klauw past zich aan de afmetingen aan. Het regel-
mechanisme FocusLine houdt de focusstand van
de laser constant en past zich automatisch aan de
materiaalsoort en de wanddikte aan. De machine-
software kiest automatisch voor de bepaalde la-
serparameters, afhankelijk van welke buis ver-
werkt wordt. Hierdoor blijft de kwaliteit constant
hoog en kan de machine ook bij kleine series in-
gezet worden.
Ook nieuw is de flexibele uitgangsunit. Deze sor-
teert werkstukken die klaar zijn, naar een ver-
schuifbare transportband, in productcontainers
of andere bakken. De maximale lengte van de
bewerkte werkstukken is 3.000 mm, optioneel uit
Met schuine kop lasersnijden
De zwenkbare snijkop biedt bij het lasersnijden van buizen en profielen meer mogelijkheden (foto: Trumpf)
Door schuine gaten te snijden, kan de pasvorm beter
worden Ook de sorteerunit aan het einde van de TruLaser Tube is nieuw (foto's: Paul Quadvlieg)
te breiden tot 7.500 mm. De beladingsunit Load-
master Tube automatiseert de materiaaltoevoer.
Het buizenmagazijn kan tot 4.000 kg aan ruwma-
teriaal opslaan. Na controle plaatst de LoadMas-
ter Tube een buis in de buislasersnijmachine.
Daarbij vergelijkt de machinesoftware de afme-
tingen van de te bewerken buis met data uit het
programma, waardoor storingen door bedie-
ningsfouten worden verhinderd. De grijpers van
de LoadMaster passen zich automatisch aan de
lengte van de buizen aan. Maximaal passen er
buislengtes in van 6.500 mm, optioneel uit te
breiden tot 9.200 mm. <<<
38 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:36 Pagina 38
Spiraalvormige groeven
in de schacht van het
gereedschap houden het
gereedschap tijdens het
frezen vast (foto:
Sandvik Coromant)
T E C H N I S C H N I E U W S
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 39
De compacte LV Mini lasermachine van het
Duitse bedrijf Laservorm heeft een vloeropper-
vlakte van slechts één vierkante meter. Met deze
LV Mini kan, afhankelijk van het type laser, ge-
last, gehard, opgelast of gesneden worden.
Deze LV Mini is een flexibele laserbewerkings-
machine, die speciaal geschikt is voor het snel en
comfortabel bewerken van kleine werkstukken
met complexe geometrie. Nauwkeurige lineaire-
en rotatieassen zorgen voor een hoge positio-
neernauwkeurigheid van 0,03 mm en een her-
haalnauwkeurigheid van minder dan 0,003 mm.
Speciaal voor las- of snijbewerkingen kan de
LV Mini maatnauwkeurige en optisch mooie ver-
bindingen of snedes maken. Deze machine be-
schikt over de nieuwe B&R NC-besturing, waar-
door bediening, programmering en veiligheid in
één systeem zijn gecombineerd. De machine is
eenvoudig te koppelen aan de beschikbare IT-in-
frastructuur, waardoor extern programmeren,
archiveren en productbewaking mogelijk is. Als
laserbron zijn er meerdere types leverbaar. Het
werkbereik meet 200 mm bij 150 mm bij 150 mm
(X,Y,Z), terwijl de bewerkingsruimte groter is
met 600 mm bij 600 mm bij 300 mm (X,Y,Z).
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68419
Compacte laser
De LV Mini is een compacte laser met een moderne
CNC-besturing (foto: Paul Quaedvlieg)
Het nieuwe iLock-spansysteem van Sandvik Co-
romant lost het probleem van lostrekken van
het gereedschap op, dat soms voorkomt bij het
bewerken van ISO-S-materialen met een vol-
hardmetalen vingerfrees. De vingerfrees wordt
geklemd zonder dat dit ten koste gaat van de
rondloopnauwkeurigheid van gereedschaphou-
ders met krimppassing. Het geheim zit in de spi-
raalvormige groeven die in de schacht van het
gereedschap zijn geslepen. Samen met de res-
pectievelijke penmeenemers in de houder zor-
gen deze ervoor dat het gereedschap tijdens ex-
treme bewerkingsomstandigheden niet uit de
houder kan loskomen. Dankzij deze innovatieve
oplossing wordt niet alleen de productietijd
met een factor twee tot drie gereduceerd,
maar daalt ook de slijtage van het gereed-
schap met eenzelfde factor.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68420
Spansysteem voor ISO-S materialen
Variabel buiggereedschapLVD Company biedt nu de Vari-VEE V30-140
CNC-regelbare buiggereedschap aan voor het
volledige assortiment PPEB en Easy-Form-afkant-
persen. De Vari-VEE V30-140 vormt een aanvul-
ling op de LVD Vari-VEE-optie voor zware af-
kanttoepassingen. Deze kleinere versie van het
V-buiggereedschap biedt de voordelen van een
variabele en regelbare V-bodemmatrijs voor een
groter aantal LVD-afkantpersen van 320 tot
1.000 ton en een lengte tot 8 m. Het nieuwe
buiggereedschap van LVD laat een automatische
aanpassing van de V-opening toe in stappen van
10 mm, wat resulteert in kortere insteltijden en
meer flexibele buigtoepassingen. Het Vari-VEE
buiggereedschap biedt de mogelijkheid scherpe
hoeken tot 50 graden te buigen bij maximale V-
opening. Dit is met name belangrijk wanneer
zeer sterke materialen worden gevormd, gezien
de significante terugvering.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68421
De radius op het V-buiggereedschap is een gehard inzetstuk, bewerkt met de gepatenteerde LVD Stone curve
voor optimale rol- en frictieverlagende eigenschappen (foto: LVD)
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:36 Pagina 39
Wafios toonde op de Tube 2012 in
Düsseldorf (D) een gepatenteerde
wereldprimeur. Door middel van een
magnetische buigdoorn kan
buismateriaal vanaf coil worden
gebogen of er kan een eindeloos
eindproduct ontstaan. Door magneten,
die zich aan de buitenzijde van de te
buigen buis bevinden, wordt de
buigdoorn vastgehouden en axiaal
versteld indien nodig.
DOOR: PAUL QUAEDVLIEG
Bij het conventioneel buigen van een buis bestaat
de buigdoorn uit een doornelement dat aan een
Eindeloos buigen
Op de Tube 2012 was deze magnetische buigdoorn één van de innovaties op buiggebied van buizen (foto’s: Paul
Quaedvlieg)
doornstang is gemonteerd. Deze doornstang is
weer verbonden met axiale aandrijving om de
doorn axiaal te verplaatsen in de buis. Dit principe
werkt echter alleen bij buizen met een bepaalde
lengte die in de machine worden ingevoerd. De
buigdoorn wordt dan in de buis aangebracht tot
aan het buiggebied. Bij buismateriaal met een
kleine diameter geniet het echter de voorkeur om
vanaf coil te werken. Maar hier kan geen buig-
doorn in geschoven worden, waardoor er vaak
zonder buigdoorn gebogen wordt. Echter is een
krappe buigradius dan niet mogelijk zonder on-
gewenste vervormingen, rimpels of scheuren?
Wafios heeft dit probleem nu opgelost met de
magnetische buigdoorn. Eigenlijk is niet de buig-
doorn magnetisch, maar houden de magneten
aan de buitenzijde van de buis de buigdoorn op
zijn plaats. Daarbij zijn de magneten geplaatst op
een houder, die op zijn beurt in axiale richting is
te verplaatsen, om het buigproces aan te passen.
Volgens Wafios biedt dit kansen voor lange com-
plexe producten, maar ook voor buismateriaal
wat van de coil afkomt. De buigdoorn wordt dan
aan de voorzijde ingebracht, waarna het buig-
proces kan beginnen. In Nederland wordt
Wafios/Mewag vertegenwoordigd door Oude
Reimer in Hilversum.
Nieuwe Wafios/Mewag CentalusOp de stand van Wafios stond tevens deze nieuwe Wafios/Mewag Centalus 100 MD buigmachine
voor buizen en profielen. Deze vol-elektrische tienassige CNC-gestuurde buigmachine kan stalen
buizen met een maximale diameter van 100 x 2 mm buigen en koperen buizen met een diameter
van maximaal 100 x 3 mm. De horizontale en verticale beweging alsook het verdraaien van de
buigkop maakt links-
en rechtsom buigen
mogelijk met verschil-
lende gereedschappen
en buigradii in één op-
spanning. De Centalus
biedt 360 mm inbouw-
ruimte voor gereed-
schappen. Ook com-
plexe vormen kunnen
in één opspanning ge-
bogen worden. De
nieuwe machine is met
de gebruikersvriende-
lijke besturing WPS 3.2
Easy Way uitgerust.
40 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:36 Pagina 40
De nieuwe
Blastsafe is een
sterke en duurzame
straaloverall
(foto: Blastsafe)
AccubuizenslijperDe nieuwe accubuizenslijper RB 18 LTX 60 van
Metabo voor het verwerken van roestvast staal,
heeft een omvattingshoek van maximaal 190
graden. De minimale afstand van 40 mm tussen
de leuning en de muur, zoals gespecificeerd in
Duitsland, is geen probleem voor deze com-
pacte machine; zodoende kunnen leuningen
dicht bij muren grof geschuurd, gepolijst en ge-
slepen worden tot hoogglans. De accubuizen-
slijper is goed uitgerust voor het bewerken van
pijpbochten in krappe plekjes en buisdiameters
tot 60 mm. Om ervoor te zorgen dat er geen
contactcorrosie optreedt op het roestvast stalen
oppervlak bij het gebruik van de machine wor-
den onderdelen zoals de buigarm gemaakt van
aluminium. De rollen zijn ontworpen voor stan-
daard riemafmetingen en zijn geschikt voor alle
schuurbanden met een lengte van 533 mm en
een breedte van maximaal 30 mm.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68422
Door de slanke lijn van het motorhuis en de
draaibare accu-pack, ligt de machine comfortabel in
de hand (foto: Metabo)
Straaloverall
Accurate
laserscanner
De nieuwe Nikon LC15Dx digitale laserscanner
heeft een hoogwaardige Nikon lens en is mede
daardoor een accurate laserscanner voor 3D in-
spectie op coördinaatmeetmachines. De nauw-
keurigheid is vergelijkbaar met die van tactiele
metingen. Door de nieuwe Nikon-optica en de di-
gitale beeldverwerking kunnen ook de meeste
reflecterende voorwerpen veel beter en sneller
(>70.000 punten/sec) gemeten worden. Het drie-
dimensionele scanresultaat is een puntenwolk die
vergeleken wordt met het oorspronkelijke CAD
model. De resulterende kleurenmap visualiseert
op een eenvoudige manier de dimensionele af-
wijkingen en aandachtspunten. De LC15Dx komt
hiermee tegemoet aan de marktvraag voor het
sneller inspecteren van kleinere voorwerpen die
hoge nauwkeurigheid vereisen, zoals precisie
(spuit)gietonderdelen, turbineschoepen, medi-
sche componenten en andere complexe onderde-
len. Nikon Metrology is gevestigd in Leuven (B).
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68203
De LC15Dx werd onlangs geïntroduceerd op de
Techni-Show (foto: Nikon)
De Blastsafe straaloverall is getest en CE goedge-
keurd volgens de ISO EN 14877 norm. Het pak is
sterk en duurzaam en gemaakt van het vlamdo-
vende Blastex. De Blastsafe bestaat aan de voor-
zijde uit een slijtvast materiaal dat water- en stof-
dicht is. Een stofdichte capuchon, vervaardigd
van ademend materiaal, beschermt tegen stof en
is tevens goed draagbaar. Aan de mouwen en
aan de pijpen zijn elastieken bevestigd tegen op-
kruipen, zodat stof geen kans krijgt om het pak
binnen te dringen. Tenslotte zijn op kniehoogte
vakken voor het plaatsen van kniebeschermers
ingenaaid in de pijpen. Leering Hengelo is dis-
tributeur van Blastsafe voor de Nederlandse
markt.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68152
T E C H N I S C H N I E U W S
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 41
DraaizwenktafelStarragHeckert
introduceert op de
bewerkingscentra van
het type HEC 500, 630
en 800 als optie een
draaizwenktafel. De
machinebenamingen
krijgen daarmee de
toevoeging X5. De
draaizwenktafel maakt
van de machines
vijfassers. De nieuwe
tafel is gemaakt voor
stabiel en stijf
bewerken. De positio-
neernauwkeurigheid
van de zwenkas is
0,0025 graden (foto:
StarragHeckert)
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:36 Pagina 41
j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2 43
Twee vijfassers
Hogere slijtvastheid
De Invertig.Pro digital van Rehm is een comfor-
tabele lasstroombron. Middels een display met
een hoge resolutie, een centrale knop, een aan-
tal multifunctionele keuzetoetsen en een viertal
applicaties is de lasstroombron eenvoudig te be-
dienen. Vooral de grafische display geeft veel
duidelijke informatie. Handig is de las-assistent.
Door middel van het ingeven van enkele laspa-
rameters zoals plaatdikte, materiaal en lasnaad
komt er een compleet lasadvies naar voren.
Groot voordeel van de Invertig.Pro Digital is dat
lassers zich volledig kunnen richten op het lassen
en geen complexe, tijdrovende programmee-
rhandelingen meer hoeven uit te voeren alvo-
rens te gaan lassen. Er zijn meerdere varianten
verkrijgbaar.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68416
Comfortabel
lassen
Het nieuwe Index R300 draai-
freescentrum is de meest recente
uitbreiding van de RatioLine-serie,
waarmee een productieve uitvoe-
ring wordt geïntroduceerd voor
de bewerking van korte stangde-
len met een diameter tot 102 mm
en klauwplaatdelen met een dia-
meter tot 315 mm. De kleinere
uitvoering R200, dekt het bereik
voor stafdiameters tot 65 mm af.
Het belangrijkste kenmerk van de
nieuwe R300 is de integratie van
twee vijfassige systemen in één
machine. Dit maakt, met de aan-
vulling van het grote gereed-
schapmagazijn een productieve
en flexibele onderdeelbewerking
mogelijk, inclusief gelijktijdige en
onafhankelijke vijfassige bewer-
king zowel op de hoofdspil met
freesspil 1 als op de tegenspil met
freesspil 2. Een snelle gereed-
schapwisseling garandeert spaan-
tot-spaantijden van minder dan 6
seconden en een grote flexibili-
teit. Index wordt in Nederland
vertegenwoordigd door Laag-
land.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68417
Dormer heeft het assortiment allround machine-
tappen verder uitgebreid met de introductie van
diverse types tappen met titaniumnitridecoating.
Deze onderscheiden zich door hogere producti-
viteit en slijtvastheid. Ze zijn beschikbaar in zowel
DIN als ISO norm en in blinde of doorlopende uit-
voering en zijn geschikt voor schroefdraad
maken in staallegeringen, roestvaststaal, koper
of aluminium. De TiN coating geeft een hogere
hardheid gecombineerd met een lagere wrijving.
Hierdoor wordt een beduidend langere standtijd
en hogere prestaties bereikt ten opzichte van on-
gecoate tappen. Alle gespiraliseerde tappen
(voor blinde gaten) zijn uitgevoerd met een 3-
radii profiel en constant spaanhoek waardoor
deze dunne en gelijkmatige spanen produceren.
In combinatie met de ruime spaangroeven wordt
de ophoping van spanen geminimaliseerd.
Dormer Tools is gevestigd in Schiedam.
Beide freesspillen kunnen gereedschapwisselingen volledig
onafhankelijk van elkaar uitvoeren, ook gelijktijdig (foto: Index)
De Invertig.Pro digital van Rehm valt op door zijn
duidelijke grafische display (foto: Paul Quaedvlieg)
T E C H N I S C H N I E U W S
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68214
De nieuwe machinetappen van Dormer hebben een
titaniumnitridecoating (foto: Dormer)
Nieuwe machinesOp zoek naar een nieuwe machine? Bezoek
www.Products4Engineers.nl
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:37 Pagina 43
Bediening via tabletRFA introduceerde op de Techni-Show
een nieuwe Robotloader: een Kawasaki
RS080NFE42 met RFA-Vision systeem voor Bin-
Picking. Bijzonder is dat de robot en het vision
systeem bediend worden vanaf een tablet-pc.
De robot neemt de werkstukken direct uit een
kist. De robot heeft op deze manier een grote
voorraad werkstukken die zonder tussenkomst
van de operator direct vanuit de kist, randenpal-
let of gitterbox genomen worden. Het RFA-
Vision systeem herkent de werkstukken, sor-
teert deze en plaatst ze vervolgens in de juiste
machine. De Robotloader is bovendien uitgerust
met een grijperwisselsysteem. Ieder werkstuk
heeft een eigen grijper. Beide grijpers zijn dub-
bel uitgevoerd, waardoor de tijd die de robot
nodig heeft om een bewerkt en onbewerkt
werkstuk te wisselen minimaal is.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 68418
Roestende boutenTijdens de Tube & Wire 2012 in Düsseldorf toonde Sandvik Materials Technology twee lange
bouten. De verroeste originele bout is afkomstig van het zeilschip Vasa dat in 1628 tijdens zijn
maidentrip zonk. In 1961 is dit zeilschip geborgen en gerestaureerd. Nu is het te zien in het
Vasa Museum in Stockholm. De lange roestende bouten tasten echter het hout aan van het
schip. Daarom worden de komende jaren alle 5.500 bouten vervangen. Er waren twee alter-
natieven: koolstofvezel of hooggelegeerd roestvast staal van Sandvik. Uiteindelijk is voor het
roestvast staal gekozen omdat dit makkelijker en sneller de plaats in kan nemen van de oude
geroeste bouten (foto’s: Reinold Tomberg).
Terugkoppeling
T E C H N I S C H N I E U W SC O L O F O NMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding gevenden inde metaalbranche, constructeurs en hoofden van technischediensten in industriële bedrijven. Technische, actuele en praktijk-gerichte informatie over metaalproductietechnieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmedia eneen voortzetting van Metaal en Kunststof.
Hoofdredacteur: ing. R. TombergRedactie: J. Aalberts, P. QuaedvliegBureauredactie: L. BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem
Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem
Directie: E. van Hes, algemeen directeurB. Hoving, financieel directeurG. Tiecken, uitgeefdirecteur
Uitgever: H. Meinen
Marketing: I. Hammerman, tel.: +31 88 2944760
Advertentie-exploitatie:Sales: C. te Nijenhuis, salesmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944735, e-mail: [email protected]. Balduk, accountmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944741, e-mail: [email protected]. Feron, accountmanager binnendienst,tel.: +31 88 2944739, e-mail: [email protected]
Traffic:ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810, [email protected]
Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 240 per jaar (excl. 6% BTW) (bij automati-sche incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit is bij voor-uitbetaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van het jaar in-gaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opgave viawww.metaalmagazine.nl of via abonnement@ eisma.nl. Opzeg-ging dient schriftelijk en minimaal een maand voor het eindevan de abonnementsperiode te geschieden. U ontvangt van onseen schriftelijke bevestiging.
Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298Voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91
Druk: Scholma Druk b.v.
©2012 Eisma Industrialmedia BV, Leeuwarden
Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of over-genomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitge-ver en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze ennaar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever enauteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of vol-ledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaardendan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welkeaard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingendie gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van ditblad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïso-leerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennisen ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.Leveringsvoorwaarden, zie www.eismamediagroep.nl
w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l
44 j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 4 - 2 0 1 2
De operator traint het
RFA-Vision systeem
snel door via het
aanraakscherm een
eenvoudig interactief
menu te volgen. Inzet:
De Kawasaki
RS080NFE42 robot met
RFA-Vision systeem
voor Bin-Picking
(foto’s: RFA)
38-39-40-41-43-44_TechnischNieuws 16-04-12 12:38 Pagina 44
MACH4METAL METALWORKINGMACHINERY
Wanted Heavy Machinery
www.mach4metal.com Wanted you surplus machinesTel. 0031 (0)316-247123 Fax. 0031 (0)316 - 247956 [email protected]
SORALUCE FS 10000
CNC FLOOR TYPE 1992X 10.000 / Y 2.000 / Z 1250Rotary 2.000 x 2.000 / 10 T
HeidenHain 415 / index head
DAEWOO PUMA 500
CNC DRAAIBANK 2003Ø 900 x 1650 Tdc, 37 kW
Turret 12 posities, bril, 400 Klauwplaat, spanen transport
MAS VO 50 RADIAAL
MAS KOVOSVIT 2003Radiaalboor, uitlading 1600, mk 6 / 310
mm diepte, boor kubes, top staat !
TOS FGS 63 B
CON. FREESBANK 1999X/Y/Z 1400 x 700 x 1500Iso 50 / Uni. Milinghead
3 axis dro / some tooling !
PBR T 800 X 5000
CON. DRAAIBANK 1980Ø 1.600 x 5.000 mm 2 brillen, Mot.
Tegen center, didgitaal, 4 Klauw Ø 1.500 mm
CNC DECKEL MAHO DMU
CNC DMU 35 M 1999X 350 / Y 240 / Z 340 – Tafel 400 x 290 –
HeidenHain TNC310 MA – Elec. B & C axis !
ECKOLD KRAFTFORMER
WALTER ECKOLD 1983KF 460 kraftformer, uitlading 460, 300 –
600 slagen – tot 4 mm vervormen !
LISSE 2 ROL 1200 X 5
2ROLLEN WALS 1998Wals breedte 1200 mm onder rol
Urethan 360 mm, NC Opp.Incl. vele op zet rollen !
SACHMAN T10
CNC BED FREEZER 2000X/Y/Z 2000 / 1075 / 900
Iso 50 15 kw/ Kosmo indexingTNC 426 / 20 Pos. Changer
DARLEY 4.300 X 300 T
CNC KANTBANK 20087 assen delem DA66W
CNC bombering / wila klem Gereedschap vergrote slag !
TACCHI HD 1000
CON. DRAAIBANK 1987Ø 1.050 x 2.000 mm, V constante, 40
kW, 3 assen digitale uitlezing, 9.800 Kg
MG 3000 X 25/20 WALS
4ROLLEN WALS 2001Ø 380 rol, 3100 x 25 / 20 Aanbuiging, digitaal, top & zij support, vrij 06.2012
Verbeterde productiviteit en verminderde stilstandtijd voor massa gaten productie
Iscar’s SUMOCHAM boor familie is de volgende evolutie van de zeer succesvolle Chamdrill
Dubbele kantlijnICP/ICK - 2M 1.5xD 3xD 5xD 8xD 12xD
P M K N S H✓ ✓✓
www.iscar.nl
ADS 2012-NE.indd 6 2/3/12 7:26 AM