MESEČNI BILTEN ZA SRBIJU

NOVEMBAR 2017. godine

Beograd, 5. decembar 2017. godine

Odelјenje za monitoring klime i klimatske prognoze

Sektor Nacionalnog centra za klimatske promene, razvoj klimatskih modela i ocenu rizika

elementarnih nepogoda

web: http://www.hidmet.gov.rs

mail: office@hidmet.gov.rs

Republički hidrometeorološki zavod Srbije

Kneza Višeslava 66

11000 Beograd

Republika Srbija

Prosečno topao novembar, sa količinom padavina u kategorijama normalno i sušno

Pregled sinoptičke situacije

Aktivnosti Đenovskog ciklona, smenjivanje perioda suvog i padavinskog vremena

Prvih dana novembra Balkansko poluostrvo i područje Panonske nizije nalazilo se pod uticajem grebena i prostranog anticiklonalnog polјa, uz prisustvo tople vazdušne mase. Tokom dana 3. novembra se preko Panonske nizije, uz produblјavanje premeštala dolina iz oblasti srednje Evrope, kao i atmosferski front, što je uslovilo priliv nešto hladnijeg vazduha. U prizemlјu je zabeležen pad pritiska i narušavanje anticiklonalnog polјa. Preovlađivalo je sunčano, uz prolazno naoblačenje 3. novembra koje je mestimično uslovilo kišu i nešto hladnije vreme.

Nakon prolaska atmosferskog fronta došlo je do porasta vazdušnog pritiska u prizemlјu, uspostavlјanja anticiklona iznad našeg područja koji se zadržao do 5. novembra, uz porast geopotencijala i istovremeno produblјavanje doline preko zapadne Evrope i zapadnog Mediterana. Od 6. novembra u oblasti zapadnog Sredozemlјa i Đenovskog zaliva došlo je do formiranja ciklona uz istovremeno jačanje anticiklonalnog polјa na istoku kontinenta, uz prisustvo tople vazdušne mase iznad našeg područja. Naredna dva dana ciklonsko polјe se nalazilo iznad područja Tirenskog mora uz sporo popunjavanje, dok se na istoku kontinenta zadržalo anticiklonalno polјe.

U periodu do 8. novembra u većem delu zemlјe je preovlađivalo sunčano, uz košavu na području Podunavlјa, Južnog Banata i Pomoravlјa, dok je na istoku, u Negotinskoj i Timočkoj krajini bilo tmurno. Ciklonsko polјe se uz dalјe popunjavanje premeštalo preko juga Apeninskog poluostrva ka oblasti južnog Jadrana i juga Balkana, a što je uz uticaj frontalne zone u sklopu opisane ciklonske cirkulacije uslovilo naoblačenje i mestimično kišu.

Naredna dva dana naše područje se nalazilo pod uticajem jugozapadnog visinskog strujanja i vlažne vazdušne mase, usled produblјavanja doline preko zapadnog Mediterana i formiranja ciklonske cirkulacije, tako da se zadržalo oblačno vreme sa padavinama. Istovremeno, iznad severne i dela zapadne Evrope došlo je do jačanja prostranog ciklonskog polјa sa pripadajućim frontalnim sistemom.

Od 10. novembra, iznad Panonske nizije i severa Balkanskog poluostrva došlo je do pada pritiska u prizemlјu, odnosno geopotencijala usled produblјavanja opisanog ciklona sa centrom u oblasti severne Evrope koji je dominirao iznad većeg dela kontinenta. Sledećeg dana preko Panonske nizije se premeštala frontalna zona u sklopu navedenog ciklona. Pad geopotencijala iznad zapadne Evrope i područja Alpa, usled produblјavanja doline, odnosno ciklona u prizemlјu uslovili su 12. novembra formiranje ciklona sa centrom u Đenovskom zalivu i talasanje frontalne zone preko juga Panonske nizije i severa Balkanskog poluostrva što je uticalo na vreme iznad naše zemlјe naredna tri dana, tako da je preovlađivalo oblačno i hladno, mestimično sa kišom. Pomenuti razvijen ciklon po svim visinama, narednih dana, do 19-og, postepeno se premeštao najpre ka jugu, a zatim ka severoistoku u oblast Jonskog mora uz slablјenje, zajedno sa pripadajućim atmosferskim frontovima. Vreme se postepeno smirivalo, od zapada ka istoku uz prestanak padavina i smanjenje oblačnosti.

Istovremeno, razvoj Islandske depresije i njeno premeštanje ka istoku, a zatim i jugu, doneo je pad geopotencijala, povećanje amplitude talasa u meridionalnom pravcu, sve do centralnog

Mediterana i Afrike i uspostavlјanje severnog visinskog strujanja preko zapadne i srednje Evrope i Balkanskog poluostrva. Postepenim premeštanjem ose visinske doline ka istoku, hladan vazduh se u severnoj struji širio ka jugu i preko naših predela, održavajući hladnu vazdušnu masu do 21-og novembra, vreme je bilo suvo, ujutro hladno, a preko dana uz sunčano i toplije u odnosu na prethodne dane.

Do 26. stabilno, slabo izraženo strujanje u grebenu i slabo gradijentno najpre anticiklonalno, a zatim ciklonalno u prizemlјu. Prolazak frontalnog poremećaja preko Srbije 26. u jugozapadnoj visinskoj struji, a zatim i premeštanje prizemnog ciklona sa centrom iznad Jadrana u oblast Egejskog mora. Oblačno, mestimično sa kišom, na krajnjem severu osmotrena je i susnežica.

Zatim, kratkotrajna stabilizacija, slabo izražen greben i porast pritiska u prizemlјu. Od 29-og još jedan Đenovski ciklon i, najpre uticaj toplog fronta na jug Evrope i Balkansko poluostrvo u izraženoj jugozapadnoj visinskoj struji, a zatim i premeštanje centra prizemnog ciklona preko severnog Jadrana ka Panonskoj niziji.

Temperatura vazduha

Srednja mesečna temperatura vazduha Srednja temperatura vazduha tokom novembra je bila u intervalu od 0,3ºC na Kopaoniku do 8,4ºC u Beogradu (Slika 1).

Odstupanje srednje mesečne temperature vazduha od normale1 za referentni period 1981–2010. bilo je od 0,2ºC u Sjenici i na Kopaoniku do 1,9ºC u Negotinu (Slika 2).

Srednja temperatura vazduha je, prema metodi percentila2, tokom novembra bila u kategoriji normalno, a u Negotinu u kategotiji toplo (Slika 3).

Srednja dnevna temperatura vazduha u Beogradu je, prema metodi percentila, tokom većeg dela meseca bila u kategoriji normalno, dok je početkom druge i početkom treće dekade bila u kategoriji toplo (Slika 4).

Slika 1. Prostorna raspodela srednje mesečne temperature u (ºС) tokom novembra 2017. godine

Slika 2. Prostorna raspodela odstupanja srednje mesečne temperature u (ºC) tokom novembra 2017. godine

1 Pod pojmom normala podrazumeva se klimatološka standardna normala, tj. srednja vrednost klimatskog elementa izračunata za period od 1. januara 1981. do 31. decembra 2010. 2 n-ti percentil neke veličine je ona vrednost posmatrane veličine ispod koje se nalazi n procenata podataka prethodno poređanih u rastući niz

Slika 3. Prostorna raspodela srednje mesečne temperature određene metodom percentila u toku novembra 2017. godine

Slika 4. Mesečni hod srednje dnevne temperature vazduha u Beogradu u toku novembra 2017. godine

Maksimalna temperatura vazduha Srednja maksimalna temperatura vazduha tokom novembra bila je u intervalu od 3,4ºC na Kopaoniku do 12,5ºC u Loznici.

Prema metodi percentila srednja mesečna maksimalna temperatura vazduha bila je u kategoriji normalno.

Najviša maksimalna dnevna temperatura vazduha od 21,9ºC zabeležena je u Kralјevu 13. novembra.

Jedan ledeni dan3 je zabeležen na Zlatiboru i u Sjenici, dva na Crnom Vrhu, dok ih je na Kopaoniku bilo pet.

Mesečni hod maksimalne dnevne temperature vazduha u Beogradu, Kralјevu i na Kopaoniku, tokom novembra 2017. godine, prikazan je na slikama 5, 6 i 7.

Slika 5. Mesečni hod maksimalne dnevne temperature vazduha u Beogradu u toku novembra 2017. godine

3 Ledeni dan je po definiciji dan sa maksimalnom dnevnom temperaturom vazduha manjom od 0°С

Slika 6. Mesečni hod maksimalne dnevne temperature vazduha u Kralјevu u toku novembra 2017. godine

Slika 7. Mesečni hod maksimalne dnevne temperature vazduha na Kopaoniku u toku novembra 2017. godine

Minimalna temperatura vazduha Srednja minimalna temperatura vazduha je tokom novembra bila u intervalu od -2,5ºC na Kopaoniku do 5,6ºC u Beogradu.

Prema metodi percentila srednja mesečna minimalna temperatura vazduha je bila u kategoriji normalno u većem delu zemlјe, toplo je bilo u Novom Sadu, Sremskoj Mitrovici, Ćupriji i Zaječaru, dok je u kategoriji veoma toplo bila u Negotinu.

Najniža minimalna dnevna temperatura vazduha od -13,9ºC zabeležena je 29. novembra u Sjenici.

Mrazni dani4 su zabeleženi u celoj Srbiji. U nižim krajevima od 2 na Paliću, u Novom Sadu, Beogradu i Negotinu do 15 u Vranju, a u višim predelima od 11 na Zlatiboru do 19 u Sjenici i na Kopaoniku.

Dva dana sa jakim mrazom5 su zabeležena u Sjenici, a tri na Kopaoniku.

Mesečni hod minimalne dnevne temperature vazduha u Beogradu, Negotinu i na Kopaoniku tokom novembra 2017. godine, prikazan je na slikama 8, 9 i 10.

Slika 8. Mesečni hod minimalne dnevne temperature vazduha u Beogradu u toku novembra 2017. godine

4 Mrazni dan je po definiciji dan sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha manjom od 0°С 5 Dan sa jakim mrazom je po definiciji dan sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha manjom od -10°С

Slika 9. Mesečni hod minimalne dnevne temperature vazduha u Negotinu u toku novembra 2017. godine

Slika 10. Mesečni hod minimalne dnevne temperature vazduha na Kopaoniku u toku novembra 2017. godine

PADAVINE Tokom novembra registrovana količina padavina je bila u intervalu od 19,3 mm u Kragujevcu do 72,7 mm u Leskovcu (Slika 11).

Ukupna količina padavina je u odnosu na normalu za referentni period 1981-2010. bila od 39% u Kragujevcu do 117% u Leskovcu (Slika 12).

Prema metodi percentila količina padavina je bila u kategorijama normalno i sušno (Slika 13).

Slika 11. Prostorna raspodela mesečne količine padavina u milimetrima

Slika 12. Prostorna raspodela mesečne količine padavina u procentima od normale za referentni period 1981–2010.

Slika 13. Mesečna količina padavina određena metodom percentila

Najveća dnevna količina padavina tokom novembra registrovana je u Negotinu 9. novembra i iznosila je 23,0 mm.

Broj dana sa padavinama je tokom novembra bio u intervalu od 8 dana u Novom Sadu i Zrenjaninu do 18 dana na Crnom Vrhu.

Snežni pokrivač je, osim u planinskim krajevima, krajem meseca zabeležen i u nižim predelima jugoistočne Srbije. Najviši snežni pokrivač od 26 cm je izmeren 1. novembra na Kopaoniku, dok je u nižim predelima najviše izmereno u Dimitrovgradu, 20 cm, 28. novembra.

U nižim predelima jugoistočne Srbije je zabeleženo od 1 do 4 dana sa snežnim pokrivačem, dok je u višim krajevima bilo od 4 do 23 dana.

Na slici 14 prikazana je ocena temperature vazduha i količine padavina u Srbiji za novembar prema raspodeli tercila u odnosu na referentni period 1981-2010. Može se uočiti da je novembar 2017. godine sa temperaturom vazduha oko prosečnih vrednosti i količinom padavina na granici donjeg tercila.

Slika 14. Ocena temperature vazduha i količine padavina za novembar u Srbiji prema pripadajućim tercilima u

odnosu na referentni period 1981-2010 Dnevne i kumulativne količine padavina sa uravnatim normalama 1981-2010. za novembar u Beogradu, Dimitrovgradu i na Kopaoniku prikazane su na slikama 15, 16 i 17.

Slika 15.

Srbija – novembar referentni period 1981-2010

temperatura vazduha

količ

ina

pad

avin

a

Slika 16.

Slika 17.

TRAJANјE SIJANјA SUNCA (OSUNČAVANјE) Osunčavanje je tokom novembra bilo u intervalu od 34,2 časova u Zaječaru do 99,9 časova u Kikindi (Slika 18).

Trajanje sijanja sunca tokom novembra je bilo od 47% u Zaječaru do 177% u Požegi u odnosu na normalu za referentni period 1981-2010. (Slika 19).

Slika 18. Osunčavanje u časovima u toku novembra 2017. godine

Slika 19. Osunčavanje u procentima od normale tokom novembra 2017. godine

Napomena: Klimatska analiza meteoroloških elemenata urađena je na osnovu podataka sa 28 Glavnih meteoroloških stanica.