MEDIJSKI ŽANROVI

UVODŽanr je riječ francuskog porijekla (fr.genre) i označava rod ili vrstu a u literaturi označava način pisanja pa i sam stil. Medijski žanrovi su vrste sređivanja, oblikovanja informativne građe, pisanja i govorenja da bi sadržaji poruka bili jasni, razumljivi, zanimljivi, izraženi

u punom značenju.Neki događaj najprije postaje kratka agencijska vijest, potom izvještaj, a reportaža često prerasta u neke analitičke forme. Medijski žanrovi dijele se na dvije opšte velike grupe u

odnosu na tip medijske prakse: na monološke i dijaloške.

MONOLOŠKI ŽANROVIMonološki su novinarski autorski tekstovi: vijest, izviještaj, bilješka, komentar,

recenzija, nekrolog, crtica/društvena hronika. Pri tom novinari u tekstovima koje pišu imaju odgovore na pet zamišljenih pitanja svog

auditorijuma: ko, šta, kada, gdje, kako (zašto) se dogodilo. Bilješke i komentari su zahtevnije novinarske forme i traže, osim upućenosti u zbivanja, bolje poznavanje

društvenih fenomena koji su ih uzrokovali. Komentar je jedini žanr u kojem su novinari obavezni da iznesu svoj stav, ili stav medijske kuće za koju pišu o društvenom

fenomenu ili događaju.

VIJESTVijest kao najnesubjektivniji vid iskazivanja informacija predstavlja stalni istraživački

interes tako da se u komunikologiji već uveliko govori o novoj pod-disciplini sociologiji vijesti. Vijest u novinama na radiju i TV različito se “priprema”. U novinama se,

obavezno navodi ime agencije, datum i mjesto događaja. Uglavnom se vijesti emituju u cijelini. Vijesti sopstvenih novinara se potpisuju inicijalima ili se uopšte ne identifikuje autor. Vijest sa naslovne strane se određuje pred sam kraj oblikovanja lista. Osnova je

događaj o čijem toku se informiše auditorijum.

IZVJEŠTAJIzvještaj zavisi od značaja i dinamičnosti događaja. Prvi korak i osnovno kod izveštaja je biti prisutan na događaju sa kojeg se izveštava od početka do kraja. Dešava se da i na

sasvim predvidljivim, monotonim i stereotipnim događajima do obrta dođe čak i nakon zaključivanja, na primjer, zasjedanja nekog organa. Drugi korak je selekcija. Odvojiti

bitno od nebitnog.Posebno označiti zanimljive učesnike i dijelove izlaganja koje bi trebalo citirati i

eventualno jednom tim povodom sa njima napraviti i intervju.

BILJEŠKABilješka je literalizovani oblik i podvrsta osvrta. Bilješka je informacija o nekoj novosti,

vrsta kraćeg napisa kojim se prikazuju neki rezultati naučnog istraživanja ili neka novost iz svijeta nauke ili književnosti. Novinar može zabilježiti bilo koji zanimljiv, neobičan ili poučan detalj na koji je naišao (npr. rezultat istraživanja iz genetike), a da pritom ne

ulazi dublje u problematiku.

KOMENTARKomentar daje ton novini ili radio-tv emisiji. U komentaru novinari iznose sopstveni stav, mišljenje, ocijenu, kritiku, ili stav medijske kuće koju predstavljaju. Osnova za komentar je vijest. Komentar se piše tek pošto se nešto dogodilo. Komentar sadrži

Sadrži 3 cijeline: glavu, središnji dio i zaključak. U glavi komentara je vijest, može i izjava, ali intrigantska, „udica“ za koju će se zakačiti

komentator.U središnjem dijelu komentator stvara zaplet. Reda argumente za i protiv iznesenih

teza u glavi. Navodi podatke, činjenice (mogu biti društveni odnosi, uzrok pojave koji treba pronaći, odgovornost koju treba tačno utvrditi) poredi i objašnjava.

Zaključak komentara može imati samo jednu efektnu rečenicu ili ceo pasos, ali ne više.

RECENZIJARecenzija je ozbiljni prikaz knjige ili literarnog djela. Dublje se osvjetljavaju temeljne karakteristike knjige te se tako olakšava čitaocu njegov susret s istom. Recenzija zato

ima ulogu vodiča čitaocima u svijetu naučne i umjetničke literature, kako bi se ljudima pomoglo da izbjegavaju manje vrijedna djela, a ona vrijedna i teža da lakše razumiju.

NEKROLOGJedan od najdelikatnijih novinarskih žanrova. Može se smatrati i jednom od podvrsti komentara u širem smislu. Uobičajeno je da se piše o veoma poznatim ličnostima iz

svih sfera javnog života. U medijskoj praksi nekrolozi su, osim za poznate osobe, ustaljeni i za solunske borce i osobe zaposlene u medijima.

CRTICE/DRUŠTVENA HRONIKA

Društvena hronika je prije svega kratka, autorska forma, gotovo isključivo namijenjena novinama. Izbor teme je najvažniji. Društvena hronika često obrađuje “sitnice koje život znače”. Novinari koji se odluče da određenu pojavu obrade u formi društvene

hronike moraju imati sklonost ka literarnom izrazu. Mnogi od njih su sabrali ove tekstove i objavili ih u formi knjige.

DIJALOŠKI ŽANROVIDijaloški žanrovi su interakcija novinara sa jednim ili više sagovornika: izjava, anketa, razgovor, kontakt-emisija, klasični medijski intervju u kojima se upotrebljava model

intervjua. Dijaloški žanrovi su doživjeli pravu ekspanziju pojavom elektronskih medija.

IZJAVAIzjava je intervju bez pitanja. To je najkraći dijaloški medijski markiran žanr. Izjave novinarima daju najčešće samo javne ličnosti koje su se našle u nekim izuzetnim

situacijama i povodom značajnih događaja kada bi trebalo brzo i efikasno medijski dijelovati.

ANKETAAnketa je mehanički zbir izjava ili kratkih intervjua sa slučajnim, najčešće anonimnim učesnicima koji odgovaraju na isto pitanje. Obično se snima na nekom javnom mestu

(ulica, stadion, pijaca). Ukoliko se anketa snima za TV trebalo bi veoma oprezno odabrati mjesta. Anketa bi trebalo da posluži kao “glas javnog mnjenja”, mada je to u suštini montirani “glas naroda”. U anketi je apsolutno dominantna osoba u interakciji,

jer ne samo da odabira ko će govoriti i šta će govoriti, već i ko neće govoriti.

KONTAKT EMISIJAKontakt emisija je telefonski intervju sa slušaocima o određenoj temi koji se emituje “u

živo”. Često se kombinuje sa gostima u studiju. Ovo je jedini medijski žanr u kojem je treća strana (auditorijum) obavezno direktno uključena u institucionalnu interakciju.

KLASIČNI MEDIJSKI INTERVJU

Klasični medijski intervju ima funkciju da nešto novo saopšti i da to što saopšti - protumači na način kako to shvata intervjuisana ličnost. Definicija posebno ističe novost informacije. Ono što medijski intervju razlikuje od svih ostalih novinarskih

žanrova je njegova prezentativnost.

KLASIČNI MEDIJSKI INTERVJU

Klasični medijski intervju ima funkciju da nešto novo saopšti i da to što saopšti - protumači na način kako to shvata intervjuisana ličnost. Definicija posebno ističe novost informacije. Ono što medijski intervju razlikuje od svih ostalih novinarskih

žanrova je njegova prezentativnost.

MONOLOŠKE I DIJALOŠKE FORMEMonološke i dijaloške su kombinovane forme. Traže od novinara da se obavezno bavi istraživanjima u kojima će prikupiti daleko više materijala od onoga koji će iskoristiti, takođe od novinara iziskuje da bude malo više kreativan nego što je to uobičajeno za svakodnevnu medijsku produkciju. Stoga se ove forme smatraju veoma zahtijevnim.

REPORTAŽARepotaža je najzahtjevniji i najsloženiji novinarski žanr. U osnovi reportaže leži vijest

(report = izveštaj). Ono što reportažu čini umjetničkom medijskom formom jeste umjetničko saopštavanje i povezivanje podataka i činjenica. Opasnost kod reportaže je

da se ne ode u patetiku ili melodramu. Novinska reportaža može biti kombinovana fotografijama. Reportaža je jedini novinarski žanr koji ne nastaje u "stisci sa

vremenom".

ZAKLJUČAKNovinari moraju da znaju ŠTA; da znaju KAKO; i da to mogu i da URADE. Razumijevajući

poruku na denotativnom i konotativnom nivou auditorijum stiče neophodne informacije za donošenje odluka i motivisanje za aktivno participiranje u lokalnoj

zajednici što je jedan od osnovnih zadataka televizije koja je barem dijelom programirana i formatirana kao lokalni/regionalni javni servis.

HVALA NA PAŽNJI!