Ky projekt �nancohet nga fondet e Bashkimit Europian

MBETJET

PRAKTIKA INOVATIVE PER MBROJTJEN E MJEDISIT

1.1 Si konsumatore te perdorim maksimalisht produktet qe konsumojme .Produktet ushqimore. Ne mirekuptim me prinderit, te marrim ushqim ne tryeze aq sa duam te konsumojme. Me ushqimin e mbetur amvisa e shtepise ta kombinoje me pas me ushqime te tjera dhe ta srvire perseri ne tavoline ne nje forme te shijshme dhe terheqese.1.2 Mjetet e pajisjet mesimore dhe zbavitese. Mos hedhim nje �etore ne koshin e mbeturinave, pa e mbushur plotesisht me material te shkruar. Po keshtu te sillemi me lapsat, stilolapsat, vizoret, t’i perdorim me kujdes dhe deri ne fund.1.3 Konfeksionet. Kur bejme nje blerje te mos nxitohemi, te blejme nje veshje qe na pelqen dhe na pershtatet. Ate ta hedhim ne koshin e mbeturinave vetem kur te jete

Keshtu duhet te veprojme me cdo objekt e pajisje te shtepise - Para se ta hedhim te mendojme per mundesi te perdorimit te metejshem te dobishem te tyre.

konsumuar �zikisht dhe te jete e paperdorshme qofte dhe pjeserisht per prodhim objektesh te ngjashem, me perpunim te metejshem, me pjesemarrje te materialeve te tjere, me kreativitet. Veshje cilesore te pakonsumuara �zikisht por per disa arsye te paperdorshme me tej prej poseduesit, te gjendet forma e duhur per t‘u perdorur nga te tjere.

EVITIMI I PRODHIMIT TE MBETJEVE.

RIPERDORIMI I MBETJEVERiperdorim nepermjet riparimit. Pajisjet elektronike, ato elektroshtepiake te difektuara mund te riparohen dhe te riperdoren. Kopertinat e librave mund te riparohen dhe te perdoren me tej.2.2 Riperdorim nepermjet shfrytezimit te materialevete objektit te vjeter si lende e pare per produkt te ri. Nje mobilje qe zevendesohet nga nje tjeter e re, mund te perdoret per rafte ne depon e shtepise, per frona te thjeshte per ne oborr apo ne kopshtin e shtepise, per ndertimin e nje foleje per qen , lepur, etj. Nje divan mesfungjer i nxjerre jashte perdorimit mund te sherbeje per prodhimin e jastekeve shume komode per karrige. Nje qilim i demtuar pjeserisht mund te perdoret per krijimin e udheve shume te bukura. Materialet e ndertimit te rezultuar nga

Mbetje te riciklueshme, ato qe trajtohen ne kete kapitull, jane kryesisht mbetjet e leter – kartonit, produkteve e materialeve plastike, metalike, te qelqit dhe mbetjet e ndertimit ne nje shkalle te larte.

3.1 Pse riciklim ?Lendet e para per prodhim jane ne nje mase te konsiderueshme te shterrueshme. Okupimi i madh i tokes per depozitimin e mbeturinave.Permiresimi i bilancit mjedisor.Me pak mbeturina, me pak rreziqe per demtimin e shendetit te njeriut. Grumbullimi ne burim i mbetjeve per riciklim, me pak harxhim energjie per transportin e tyre, me pak ndotje e ajrit prej ketij transporti, me pak pune per depozitimin transit dhe afatgjate te tyre.Grumbullimi i ndare i mbetjeve te riciklueshme. Depozitimi i perkohshem i mbetjeve te riciklushme te grumbulluara.Ndarja sipas llojit e mbetjeve te riciklueshme. Pastrimi i pare i mbetjeve te riciklueshme ne gjendje mjaft te ndotur.Presimi, pergatitja per transport e mbetjeve te riciklueshme.Shitja tek grumbulluesit e medhenj ose tek subjektet e industrise ricikluese.Perpunimi i mbetjeve te riciklueshme, transformimi i tyre ne lende te pare per industrite. Prodhimi i produkteve te rinj. Tregetimi dhe konsumi i ketyre produkteve.

3.3 Grumbullimi i ndare, ne burim, i mbetjeve te riciklueshmePse prioritet ?Grumbullohen ne gjendje te paster

RICIKLIMI I MBETJEVE

prishja e nje objekti te vjeter ndertimi si gure, tulla, tjegulla, mund te riperdoren direkt. Betonet, hekuri i tyre, mund te perdoren pas coptimit e ndarjes nga njeri – tjetri.2.3 Riperdorim nepermjet rikonceptimit te rregullimit te ambienteve te brendshem. Riperdorimi i objekteve ne gjendje te mire por te konsideruar se u ka ikur koha, mund te behet me sukses nese behet nje rikompozim i orendive ne ambientet e brendshem.Pra, riperdorim nepermjet rikrijimit dhe krijimit, pasionit dhe shpirtit praktik.

Eleminohet transporti dhe depozitimi ne vend – depozitimin e mbetjeve, shkojne drejt destinacionit – riciklimit te tyre.Sa eshte i mundur ? Kerkon informim te gjere, te plote, per mbetjet e riciklueshme dhe rrugen qe duhet te ndjekin ato.Kerkon njerez te edukuar, te ndergjegjshem qe duhet vepruar keshtu si ne kushtet e shtepise ashtu dhe ne ambiente publike.Kerkon infrastrukture dhe sinjalistike te posacme per grumbullimin e ndare te mbetjeve te riciklueshme.Kerkon zhvillim te industrive ricikluese, te cilet jane klienti i sigurt i blerjes se mbetjeve te riciklueshme.

Ne fshat, ne zonat rurale ne pergjithesi, struktura e mbetjeve ka nje vecori, 30 - 40 % te mbetjeve e perbejne mbetjet organike. Pra, te gjesh nje perdorim te dobishem te tyre ben automatikisht nje qeverisje shume efektive te mbetjeve. 4.1 Cfare eshte komopstimi ?Kompostim quhet procesi biologjik i qarkullimit te lendeve ushqyese, gjate te cilit materiali organik lehtesisht i shperbeshem, i perdorur, dekompozohet nen ndikimin e oksigjenit te ajrit, e bakterieve dhe kerpudhave (mikroorganizma heterotrofe). Rezultati i procesit eshte perftimi i gazit karbonik, i lendeve minerale te tretshme ne uje si nitrate, kripra te amoniumit, fosfate, lidhje te kaliumit dhe magnezit, te cilet sherbejne si elemente ushqyes per token bujqesore. Si produkt i ndermjetem transformimi prodhohet edhe humus.4.2 Cilat mbetje organike jane te kompostueshme ?Material drunor ne forme copra bisqesh te prere gjate krasitjes se hardhive apo drureve frutore, gjate krasitjes se shkurreve e drureve dekorative.Material i gjelber i imet nga prerja e barit.Material organik i lengshem, mbetje frutash. Material i thate, gjethet e thara te pemeve.Material i gjelber, biomasa e gjelber e paperdorshme per gatim e perime – zarzavateve.4.3 Cilat mbetje organike nuk kompostohen ?Edhe pse mund te thuhet se cdo mbetje organike eshte e kompostueshme, prape jane disa qe do te ishte mire te mos vendoseshin ne kavaletin e kompostimit. Te tilla jane :

KOMPOSTIMI I MBETJEVE ORGANIKE.

Pjese nga bime qe i ekspozohen shume kontaktit me gazrat qe nxjerrin automjetet. Pjese bimesh qe jane te semura. Lule buqete kur trajtohen me kimikate mbrojtese. Mbetjet e ushqimeve te gatuara ne guzhine, te zjera si gjelle, llumi i kafese,cajit.Mbetjet e gjelleve afrojne minjte, kurse llumi i kafese dhe cajit permban elemente te demshem si zinku e bakri.4.4 Ku behet kompostimi ?Ne kopshtin e shtepise.Ne nivel fshati.Ne afersi te tokave bujqesore te kultivuara me perime – zarzavate, etj.4.5 Perdorimi i kompostitPleh me vlera te shumta per token.

ASGJESIMI I MBETJEVE. 5.1 Cilat mbetje asgjesohen ?Mbetjet e rrezikshme duhen asgjesuar. Mbetje te rrezikshme konsiderohen disa kategori mbetjesh si, mbetjeme veprime te demshme mbi organizmin e njeriut, me veti helmuese pra, mbetje lehtesisht te ndezshme dhe me veti eksplozive, mbetje me veti acide, mbetje me permbajtje te larte metalesh te rende, nje pjese e materialit te mbetur pas pastrimit te ujrave te perdorur ne impiantet e pastrimit te tyre,nje pjese e mbetjeve spitalore te infektuara me mikroorganizma pathogjene shume rezistente, mbetje ndertimi me permbajtje azbesti, etj.

5. 2 Ku asgjesohen mbetjet e rrezikshme ? Zakonisht ky veprim behet nepermjet djegies se tyre ne djeges speciale, ku arrihen temperature deri 2000 grade e me lart.

DEPOZITIMI I MBETJEVE TE FUNDIT

ALTERNATIVA E ZHVILLIMIT ‘MBETJE ZERO’.

6.1 Mbetjet qe i perkasin depozitimit te fundit.Gjithe mbetjet qe rezultojne pasi jane kaluar gjithe hallkat e siperpermendura te trajtimit te tyre, depozitohen ne vend – depozitime afatgjate, me shkalle sigurie te larte.Mbetjet radioaktive gjithashtu. Hiri i djegesve te mbetjeve te rrezikshme.6.2 Objektet e depozitimit afatgjate. Land�let. Nje term i huaj, qe nenkupton vend-depozitime afatgjate te mbetjeve qe nuk trajtohen. Jane komplekse qe ndertohen mbi terrene natyrale me kushte speci�ke per kryerjen e funksionit te vet, duke garantuar ne te njejten kohe mbrojtjen e mjedisit prej ketij depozitimi.Vend –depozitime te mbyllur, per depozitimin afatgjate te mbetjeve radioaktive. 6.3 Afati i depozitimit te mbetjeveMbetjet e destinuar per depozitim afatgjate, bazuar ne studime te institucioneve te specializuar, qendrojne 30 vjet. Me pas ato nuk trajtohen me si mbetje. Konsiderohen nje terren natyror.

Sot, ne SHBA ka lindur nisma ‚Mbetje zero‘. Permban ne thelbin e vet dy aspekte. Se pari, tentohet qe cdo mbetje te trajtohet e dobishme, e afte per t’u rifutur ne qarkullim, ne procesin e prodhimit. Se dyti, kjo pikpamje shihet si nje domosdoshmeri e se ardhmes se afert. Shume burime natyrore qe perdoren sot nga shoqeria jane te shterrueshme. Disa prej tyre po shkojne drejt fundit si rezerva natyrore. Eshte per kete arsye qe mbetjet qe permbajne keto materiale, te konsiderohen natyrshem si burim, si lende e pare per prodhim.

Cfare mund te beni ju nxenes per te evituar prodhimin e mbetjeve?

Cfare mund te krijoni ju nxenes nga riperdorimi i mbetjeve?

Cfare mund te krijoni ju nxenes nga riperdorimi i mbetjeve?