Marklandi Annotationes in Ausonium ineditae

Inspicienti mihi nuper bibliopolarum tabernulas, ubi veteris doctrinaemonumenta sub Jove venalia distrahuntur, obtulit fors volumen quoddamsatis lacerum, Ausonii opera continens cum notis Tollii et variorum, quodimprimi fecerat Joannes Blaeu, Amstelodami MDCLXXI. Quem librumquum inspicerem, in prima folio iIlustre Jer. Marklandi nomen inscriptumanimadverti. Fuerat sane pergratum mihi, librum illius manibus tractatumtantum nancisci, sed gaudio accessit, quod hic illic sparsas animadversionesdispexi, quae non minus ingenium, quam manum Marklandi prae seferebant. Itaque, coempto libro, statim inquirebam, nunquando hae anno­tationes in lucem protractae essent, sed neque volam neque vestigiumearum potui invenire. Cum ergo impietatis fuerit, tanti viri animadversi­ones, plus ducentos jam annos latentes, luce et foro diutius privare, easomnes sedulo descriptas Latinae poeseos studiosis offerre constitui.

In notandis Ausonii locis eum ordinem securus sum, quem et Mar­klandus ipse et mille alii secuti sunt, nam in Peiperianis et Schenkelianistenebris oculi mei caligant. Satis a me dictum: nunc Marklando animumadvertite.

Praefatiuncula BI 8: - Nec doctum minus, et magis benignum.AIIudit ad epigr. Martialis ad Plinium.

Epigram. XII 15-16: - Tu quoque, dum rogitas, dum percontandomoraris, I elapsam d i ces me tibi de manibus. Fort. disces. § XIII 2: ­Utere rene tuo. Ornnino vere.

XXXVIII 3-4: - Ast ego rem sociam non dissociabo, Sabina: I ver­sibus inscripsi quae me a texta meis,. Lege tua ex. sensu. § LXI 1: - Er­rasti, a t t end e n s haec ilia nostra, juvence. Lege accedens, ut respondeatGraeco 1tpoOePXEcxL.

53) vgI. G. Dirichlet, Der Philosoph Seneca als Quelle für die Be­urteilung der ersten rörn. Kaiser. Progr. Königsberg 1890.

Miszellen 285

LXIII 2: - Pastor cum gr<!ge mittet ag e n s. Recte: ut 67. (AlluditM. ad LXVII 2: - Ageret juvencas quum domum pastor suas.) § LXX3-4: - Dic, quid erit Marcus jam fata novissima functus, I si redeatvitam rursus in a e r i a m? Melius aetheriam. § LXXV 4: - Pallentem,et m u 1t a mortis in effigie. Q. -tum, ut est apud Graecos.

Ib. 7: - Vt, q u i a notitiam rerumque hominumque te n e rem,!accirem medicos. An -rent et qui?

LXXVI 3: - Asinos quoque rudere dicas. Ex Persio Sat. III 9, ubifort. legendum ut hic dicas pro credas. .

LXXXIV 3: - Idem q u i Nioben saltavit saxeus. Fort. quin.CXXVIII 6-7: - Mediumque fis s i rima qua patet, callem I IV

dicit esse. Fort. fossae: sequitur enim trifissilis. § CXXX 9-10: ­Laudo Timomachum, matrem quod pinxit in ense I cunctantem, pro li ssanguine ne maculet. Dixisse debuit dextram vel tabulam sanguine nemaculet. Vox prolis omnino insipida est, et margini addita ut explicaret 'tosanguine.

CXXXI 3-4: - Sed quod et elixo plantaria podice vellis let terisin c usa s pumice Clazomenas. Q. inclusas.

CXXXV 6: - Lapsaque non me r i t 0 sunt mihi verba sono. Leg.non vero.

Ib. 8: - Strataque tentavi si c c a pavente manu. An caeca? § Ib.15: - Ipsa verecundo tetigi pallore puellas. Leg. papillas. § CXXXIX1: - Nec Stygiis lucis ineunt s u a foedera fratres I Oedipodionidae. Q. pia.

Ib. 3-4: - Namque etiam ex uno surgentes aggere flammae I indiversa s u i dissiliunt ci n e r i s. Q. suos, -res. Dissiliunt i. e. dissilirefaciunt. Vel duos.

Ephemeris 3: - Tu velut primam mediam q u e noctem I Parmenodormis. Leg. -ve.

Ib. 11-12: - Nec coruscantis oculos lacessunt I fulgura lu cis.Fort. solis. Vid. Statium Silv. III 3, ubi hae voces commutantur, ut innotis docebo. (Turn in calce paginae ea quae sequuntur.) Omnino solisscripsit Ausonius: soli enim potius quam luci convenit epitheton coruscan­tis; et sequitur statim, noctis et lucis.

Ephemeris, Oratio 43: - Da pater aeterni speratam luminis au ra m.Fort. aulam.

Ephemeris, versus de somno et insomniis 13-15: - lmagine foeda Ilibera mens vigilat: totum ben e conscia lectum I pertractat secura manus.Q. tunc conscia.

Ib. 24: - Et geminas nu m e r 0 portas: qua e fornice eburno Isemper fallaces glomerat super aera formas: I altera, quae veros emittitcornea visus. Leg. somni et haec fornice. § Parentalia, praefatio versibus ad­notata 13-14: - llle etiam moesti cui defuit urna sepulchri, I nomine terdicto pene sepultus er i t. Leg. erat: intelligit enim Deiphobum Virgilianum.

Ib. 18: - Et praeter jus t u m funera nulla fleas. Recte.Parentalia I (Julius Aus. pater) 12-14: - Quanquam et facundo

non rudis ingenio. I Praeditus et vitas hominum ratione medendi I porrigere.Transpositae voces mihi videntul', et legendum, Quamquam et facundopraeditus ingenio. Non rudis et vitas hominum etc., ut Epicedion in patr.V 1 non ultimus arte medendi.

Parent. II 8: - Viva thorum quondam, functa f 0 v e tumulum.Fort. -ves, ut in Professor. XIV ad fin. (Versus quem indicat Mark!. es~,

Majorum Manes et monumenta foves.)

286 Miszellen

Parent. III 3: - Et mihi q u i flleris, quod pater et genetrix. Fort. tu.Ib. 10-11: - Hine tenus Europam, fama ereseente, perito!

Constantinopolis Thetore te viguit. Lege et distingue,Haetenus Europam.fama ereseente, petito Constantinopolis ete. § Parent. IV 29: - Etmodo eoneiliis animarum mixte piorum! Fata tui certe nota nepotis habes.Fort. tu, ut supra v. 23. § Parent. VII 3-4: - Magna eui et variaequaesita pecunia sortis! haeredis nullo nomine tut a perit. Fort. tota.

Parent. IX 21: - Non ego 0 pes eassas et inania gaudia plango.Fort. spes.

Parent. XI 9: - Oeeidis emissae percussus pondere testae. Videturesse parodia versus Statiani Theb. V 538 de Ophelte: Oeeidis extremaedestrietus verbere eaudae.

Parent. XVI 13-14: - At tibi dileeti ne desit eura mariti, ! Junctaeolis thalamo nunc monumenta tuo. Cura mariti, ut eura Neaerae apudPropertium

Lygdamus hie situs est: dolor hune et eura NeaeraeConjugis ereptae causa perire fuit.Ita legendum; vulgo causa Neaerae, inepte; tametsi Sealiger explieaTe

eonetur. § Parent. XIX 13-14: - Nunc etiam Manesplacidos pia euraretractat,! atque Pudentillam fan ti s ho n 0 r e colit. Bene; sed vide 25v. (numerus periit reeisa margine) et 26 ad fin. § Parent XXI 5-6: ­Sortitos igitur tarn cara voeabula nobis ! s tri Il garn u s moesti earminisobsequio. Fort. jungamus. § Parent XXIII 9-10: - Flemus e n i mrap tarn thalami de sede sororem, / heu non matura funere, Dryadiam.Fort. et ereptam. § Ib 15: - Qua m tener et primo, nove flos, deeerperisaevo, ! nondl/m purpureas ein e t u s ephebe genas! Fort. tu, ut respondeat'tlji Illa (v. 13). einctus, vid. Epitaph. XXXIII.

Ib. 17: - Quatuor ediderat nun e facta puerpera partllS. Fort.haee. § Profess. Burdigal. 113. (Ad Vineti notam, eonjicientis Panegyrieis. ..libris, laudantisque Statianum versum Seu tibi Pindarieis animus contendereplectris, Marklandus annotat) - Recte: alludit enim llUie versui Statii, quiest Silv. I 3 v. 101.

Ib. 23-24: - Audita ut, vel leeta semel, ce u fixa teneres, / auribuset libris esset ut una fides. Leg. sie.

Prof. VII 1-2: - Qui eolis laetos hilarosque mores,! qui dies festos,joea, v 0 t a, ludurn . .. An vina?

Epitaph. XXXIII (Glauciae) 1-2: - Laeta bis oetono tibi jam subcomule pubes! ein g e bat teneras Glaucia adulte genas. Leg. pingebat.

Epitaph. XXXVII (Cari) 4: - Et v e n i at ordine quisque suo.Potes legere veniant: sed vix opus est. -

De mortibus Caesarum 4: - Expetiit poenas de Ca e s are Chaereamollis. Leg. Caio. Seriptum erat in ms. de C. Chaerea ere., quae litera erCaesarem et Caium notat.

Caesares XII (Domitianus) 2-3: - C,IT duo quae dederant, tertiuseripuit. Vix tanti est habuisse illos. Paene fuit tanti non habuisse duos.Hue alludit Ausonius. (Versus est Martialis, de Speet. 33.) § Urbes XI1: - Quis Catinam sileat? quis quadruplices Syracusas? Fort. -eem, -sam.

Epicedion in patr. 20: lnvidi nunqlJam. el/pere atque ambire refugi.!lurare, au t falmm dieere, par habui. et ut apud Virgil. VI, Di eujus juraretiment et faJlere numen: ex qua 10eo hie desumptus. Vid. praefat. hujusEpieed., falsum dieere et verum taeere.

Miszellen 287

Ibid. 31-32: - Vi tat i coetus, I' j U rat i que tumult~s, I et semperf i eta I' principum ami c i t i a e. Potes legere -vi, -ravi et fictas -citias.Ita putavi infra et adii supra.

Protrepticon ad nepotem 20-21: - Sie neque Peliden terrebatAdJillea Chiron I Thessalico per mix t u s equo. Fort. vir mixtus; sedvid. Epigr. CI. (Versus, quem vult Markl., est Epigr. CI3 Et tu formosaejuvenis permixte puellae.) § Ibid. 73: - Mo tu jam puberis aevi. Leg.meta, ut Prof. XVII, 11. (Versus laudatus est: - pueros ... formasti,Rhetor, metam prope puberis aevi.)

Ibid. 100: S per I' s que tuos, te consule, fasces. Fort. spectes. § Ge­nethl. ad nep. 8: - Quum mo tu vigeas jam puberis aevi. Fort. metaut Protrept. v. 73.

Mosella 20: - Culmina villarum, pendentibus edita r i pis. Pulman­nus in vetusto cod. invenit saxis, quod omnino verum est; ut v. 284 pen­dentes saxis instanti culmine villae: ubi omnia eadem vides, ut et v. 321,vid. Propert. IV, 5 v. 35.

Ibid. 80-81: - Haud ille sinit, cui cu r a secundae / sortis. Fort.jura.

Ibid. 265-6: - Hau s t a s sed hiatibus a u ras / reddit mortiferosexspirans branchia flatus. Leg. hausta, aura.

Ibid. 295: - Blanda s alu ti f I' ras permiscent littara voces. Leg.-geras.

Ibid 296: - et va ces, et paene manus. Leg. visus ex Statio. (Ver­sus est Silv. I 3,30).

Ibid. 296. Resonantia utrinque I verba refert, mediis co neu r r i tfluctibus echo. (Lege) concurrens.

Ibid. 444: - Sollicitare fluores / Aonidum, tot a m que solent haurireAganippen. Leg. doctam ex sensu.

Griphus, praefatio: - ter maximum Hermen, et amatorem primumphi los 0 phi a e. Lege, amatorem primum sophiae; i. e. primum philo­sophum, v. 24. (Verba Ausonii v. 24 sunt, Tris partes sophiae.) § Musa­rum Inventa (Idyll. XX) 4: - Du1ciloquos calamos Euterpe flatibus urget.Me1ius dulciloquis.

Ec1ogarium, De Feriis Romanis 5. Ad Vineti notam, quae sie finit: ­De Dianae sacris Augusti idibus aliud legere non memini, Marklandus ad­scripsit: Vide Stat. Silv. 111 1; Martial. XII 67; Festlls S. V. Servorum dies.

Epist. IX (ad Paulum) 5: - Quac viridis muscus, qual' d e d I' C 0 ralga recondit. Leg. concolor ex Epist VII 43. (Versus laudatus est, Algosolegitur (sc. musculus) littore concolor.) Ibid. 18: - Sed mihi praecunctis d i ti s s i m a Leg. dulcissima V. 24 et 34.

Ibid. 43-44: - Quotiens d I' x t r ae invitatio mensae / sollicitatlenem comi sermone Lyaeum. Fort. festal'.

Epist. XVI (ad Probum) Praef. Adjuro benevolentiam tuam, vere­cundiae meae testem, eos mihi subita permasione fluxisse. Imitatur Statium,praef. ad Silv. I.

Epist. XXI (ad Paulinum) 31-32: - Nescire dices, sed paratlJm jamfo r I' I heroicorum versuum plenum essedum. Fort. adfore.

Epist. XXIV (ad Paulinum) 87-91: - Nunc tibi trans Alpes etMarmoream Pyrenen I Caesareae Augustae domus est, Tyrrhenica propter ITarraco, et ostrifero s·uperaddita Barcino ponta. Me juga Burdigalae, trinome flumina coetu I secernunt turbis populal'ibus. Ex hoc loco patet veritas

288 Miszellen

emendationis istius CI. V. Fr. Hare, qui apo Hor. earm. I 1 pro Me doe­tarum ederae legit Te. Flaeeum imitatur Ausonius: TIEI Augustae domusest: ME juga Burdigalae secernunt turbis popularibus, i. e. seeundum Horat.secernunt populo.

Gratiarum aetio p. 726 (e. 64): - Quis saltum in tam sublime co l­leg i t? Leg. coegit.

Ibid. p. 731 (e. 73): - ex documentis tabulisque pop u li condonatarepetivit. Q. publicis.

Periocha XVII Odysseae: - [am coelum roselS rutilat Tri t <> n i abigis. Leg. Tithonia.

Singulae annotationes paragraphi tantum signo saepe diseernuntur,eum debuerint separatim omnes exhiberi. Hoe aeeidit quia typotheta tarnneseiebat Latine quam ego Theotisee. Ignoseat velim leeror.

London JAMES WILLIS

Addendum.

Post haee seripta amiee admonuit me vir doetissimus O. Skutsch, utloeos a Marklando traetaros juxta editionem aliquam reeentiorem eitarem.Cui ut obtemperem, exhibeo eonspeetum loeorum juxta Peiperianam.

Praef. III 8 <:sr Peip. p. 86; Epigr. XII P. 324; Epigr. XIII ibid;Epigr. XXXVIII P. 332; Epigr. LXI P. 433; Epigr. LXIII P. 434; Epigr.LXX P. 340; Epigr. LXXV P. 312; LXXVI P. 313; LXXXIV P. 436,ubi idem sensit Peiperus; CXXVIII P. 344; CXXX P. 430; CXXXI P. 346(inclusas etiam Z); CXXXV P. 430; CXXXIX P. 431; Ephemerisest P. 5; Orat. 43 P. 9; versus de somno ete. P. 14; Parent.Praef. P. 29; Parent. I ibid.; Parent. II P. 30; Parent. III P. 30(petito, quod eonj. Markland, legitur in V); Parent IV P.31; Parent. VIIP. 33 (tuta et Peipero displieet); Parent XI P. 36; Parent. XVI P. 39("Properrius" hie est Tibull. III 2); Parent XIX P. 41; Parent. XXIIP. 42; Parent XXIII P. 43; Profess. I P. 48; Prof. VII P. 56; Epitaph.Glaueiae P. 335; Epitaph. Cari P. 85; de Morr. Caes. P. 186 (Gaio eonj.etiam Lue. Muellerus); Caesares XII P. 190; Urbes XI P. 149; Epieed.in Patr. P. 21; Protrept. ineipit P. 261; Mosella ineipit P. 118; Griphi loeusest P. 199,50; Musarum inventa P. 412 (dulciloquos videtur esse typothetaeerror); De Feriis P. 104; Ep. IX P. 226; Ep. XVI P. 238; Ep. XXIP. 269; Ep. XXIV P. 276; Gratiarum aetionis loea reperies p. 369 et 372.

London James Willis