LUẬT KHOÁNG SẢN VÀHIỆN TRẠNG THI HÀNH LUẬT

TRONG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN.

TS. Lê

Văn

Thành

I. Sự

hình

thành

và

phát

triển của Luật

khoáng

sản.

II. Hiện trạng

thi

hành

luật trong hoạt

động

khai

thác khoáng

sản.

1. Công

tác

quản

lý

nhà

nước2. Tổ

chức, cá

nhân

tham

gia

khai

thác

khoáng

sản.

3. Tình

trạng

khai

thác

khoáng

sản

trái

phép.

III. Những

quy

định

mới của Luật

2010 đối với hoạt động

khai

thác

khoáng

sản

IV. Kết luận

I. Sự

hình

thành

và

phát

triển của Luật

khoáng

sản.•

Ngày

09 tháng

11 năm

1946 Quốc hội

thông

qua Hiến

pháp

đầu tiên

của Nhà nước

dân

chủ

nhân

dân. Các

cơ

quan

quản

lý

hành

chính

nhà

nước ra các văn bản

•

Ngày

28 tháng

7 năm

1989, Hội

đồng

nhà

nước

ban hành

Pháp

lệnh

về

tài

nguyên

khoáng

sản.•

Ngày

20 tháng

3 năm

1996, Quốc hội

khóa

IX thông

qua Luật

khoáng

sản. Luật này đã

được sửa

đổi, bổ

sung một số điều và

thông

qua ngày

14 tháng

6 năm

2005.•

Ngày

17 tháng

11 năm

2010, Luật

khoáng

sản

được Quốc hộikhóa

XII thông

qua

•

Luật

khoáng

sản

đã

được

ban hành

như

một

đạo luật

độc lập

để

điều chỉnh

các

mối

quan

hệ

liên

quan

đến

tài

nguyên

khoáng

sản và

hoạt

động

khoáng

sản mới

được

17 năm

đã 2 lần

ban hành, 1 lần

sửa

đổi, thể

hiện tính chất phức tạp của

công

tác

quản lý nhà nước

về

tài

nguyên

khoáng

sản.

II. Hiện trạng

thi

hành

luật

trong

hoạt

động

khai

thác

khoáng

sản.

1. Công

tác

quản

lý

nhà

nước

Luật

khoáng

sản khẳng

định

“Tài

nguyên

khoáng

sản thuộc sở

hữu

toàn

dân, do Nhà

nước thống

nhất quản lý”.

Chính

phủ

thống

nhất quản

lý

nhà

nước về

khoáng

sản. Phân

công

các

Bộ, ngành

ở

Trung

ương

và

giao

nhiệm vụ

cho

Ủy

ban nhân

dân

các

tỉnh

thực hiện

các

nhiệm vụ

cụ

thể

về

quản

lý

nhà

nước về

khoáng

sản và hoạt

động

khoáng

sản

ở địa phương

Số

lượng

văn bản

đã

được

ban hành.

Văn bản hướng

dẫnthi

hànhChính

phủ Thủ

tướngChính

phủCác

Bộ

ngành UBND cấp

tỉnh

Pháp

lệnh

về

tài

nguyên 3 1 7 43

Luật

khoáng

sản

1996 5 6 26 173

Sủa

đổi

Luật

khoáng

sản

2005(*)

3 5 9 136

Luật

khoáng

sản

2010 1 1 3

Văn bản Cấp Bộ(*) UBND cấp tỉnh(**)

Pháp

lệnh

về

tài

nguyên

khoáng

sảnHội

đồng

Bộ

trưởng

quy

định

(***).Hội

đồng

Bộ

trưởng

quy

định

(***).

Luật

khoáng

sản

1996

Giao

Chính

phủ

quy

định(****).

Giao

Chính

phủ

quy

định(****).

Sủa

đổiLuật

khoáng

sản

2005Cấp giấy phép khai thác

khoáng

sản, trừ

trường

hợp

đã

phân

cấp cho Ủy

ban nhân

dân

cấp tỉnh.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

vật liệu xây dựng

thông

thường, than bùn.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

khoáng

sản

đối với

khu

vực

đã

được

phê

duyệt trữ

lượng

khoáng

sản

mà

không

nằm

trong

quy

hoạch

của cả

nước

đã

được cơ

quan

nhà

nước có thẩm

quyền

phê

duyệt.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

tận thu tại

các

khu

vực

có

khoáng

sản

phân

bố

không

tập

trung, khu

vực

khai

thác

lại

ở

các

mỏ đã

có

quyết

định

đóng

cửa; khai

thác

khoáng

sản làm vật liệu xây dựng

thông

thường

không

theo

quy

mô

công

nghiệp.

(Cơ

quan

quản lý nhà nước về

khoáng

sản

khoanh

định

các

khu

vực

được

phép

khai

thác

tận

thu)

Luật

khoáng

sản

2010

Cấp giấy phép khai thác

khoáng

sản

không

thuộc

trường

hợp thuộc thẩm

quyền của

Ủy

ban nhân

dân

cấp tỉnh.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

vật liệu xây dựng

thông

thường, than bùn.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

khoáng

sản tại

các

khu

vực

có

khoáng

sản

phân

tán, nhỏ

lẻ được Bộ

Tài

nguyên

và

Môi

trường

khoanh

định, công

bố.

- Cấp giấy

phép

khai

thác

tận

thu

khoáng

sản còn lại

ở

bãi

thải của

mỏ đã

có

quyết

định

đóng

cửa mỏ.

Từ

khi

Luật

khoáng

sản

1996 có

hiệu lực

đến

tháng

7 năm

2011, Trung

ương

đã cấp

460 giấy

phép

khai

thác

các

loại

khoáng

sản;

Ủy

ban nhân

dân

cấp tỉnh

đã cấp hơn

10.000 giấy

phép

khai

thác

các

loại

khoáng

sản

đến nay còn khoảng

4000 giấy

phép

đang

còn

hiệu lực

Các

cơ

quan

có

chức năng

tổ

chức nhiều cuộc kiểm

tra

liên

ngành

về

lĩnh

vực

khai

thác, bảo vệ

tài

nguyên, môi

trường, bảo vệ

cảnh

quan, di

tích

lịch

sử, văn

hóa, an ninh

quốc

phòng, giao

thông, nông

nghiệp, xuất khẩu

khoáng

sản, khai

thác

khoáng

sản

trái

phép, v.v.

.

2. Tổ

chức, cá

nhân

tham

gia

hoạt

động

khai

thác

khoáng

sản.•

Các

tổ

chức

có

quy

định

chức năng

khai

thác

khoáng

sản

trong

quyết

định

cho

phép

thành

lập hoặc có đăng

ký

ngành

nghề

khai

thác

khoáng

sản

theo

quy

định.•

Hiện

nay có

gần

2000 tổ

chức tham gia hoạt

động

khai

thác

khoáng

sản trên phạm vi cả

nước. 80% DN. khai

thác

vật liệu xây dựng

thông

thường

có

quy

mô

vừa và nhỏ. Các

doanh

nghiệp

khai

thác

khoáng

sản

than đá, apatit, đồng, đá vôi xi măng...có

quy

mô

đầu tư

lớn, công

nghệ

khai

thác

tiên

tiến. •

Có

tình

trạng

phân

chia

một mỏ

thành

nhiều khu vực nhỏ

cho

nhiều

doanh

nghiệp

cùng

khai

thác•

Các

GP do UBND tỉnh

cấp hầu hết

không

có

kết quả

thăm dò, hoặc

kết quả

thăm dò chưa

đáp

ứng

yêu

cầu.

•

Những

tồn tại chủ

yếu, phổ

biến của

các

doanh

nghiệp hoạt

động

khai

thác

khoáng

sản là:-

Không

có

dự

án

đầu tư

hoặc dự

án

đầu tư được lập sơ

sài, chưa

đúng

quy

định. Các

thông

tin chính

sử

dụng

để

lập dự

án

đầu tư

chưa

đầy

đủ, thiếu

chính

xác.-

Không

có

Thiết kế

mỏ được thẩm

định, phê

duyệt

theo

quy

định.-

Khai

thác

mỏ

chưa

đúng

thiết kế. Khai

thác

vượt

công

suất, khai

thác

ra

ngoài

ranh

giới giấy

phép

khai

thác. Không

thành

lập bản

đồ

hiện trạng

khai

thác

theo

quy

định..- Chưa thực hiện

đầy

đủ

quy

định

về

bảo vệ

môi

trường, cảnh

quan

thiên

nhiên, đất

nông

nghiệp, v.v.-

An toàn

lao

động

trong

khai

thác

mỏ

chưa tốt.- Chưa

được sử

dụng

khoáng

sản tiết kiệm, hợp

lý, có

hiệu quả.-

Không

thực hiện hoặc thực hiện

không

đầy

đủ

báo

cáo

định

kỳ. - Giám đốc

điều

hành

mỏ

chưa

được bổ

nhiệm

đúng

về

yêu

cầu năng

lực, trình

độ.

3. Tình

trạng

khai

thác

khoáng

sản

trái

phép.- Tồn tại

ở

nhiều

địa phương, rất khó kiểm

soát;

- Chủ

yếu

là

vàng

sa

khoáng, thiếc, vonfram, titan sa

khoáng, mangan, sắt, than đá, cát

sông, ....

-

Nguyên

nhân

chủ

yếu của việc

khai

thác

khoáng

sản

trái

phép:

Dễ

khai

thác

bằng

phương

pháp

thủ

công

hoặc

bán

cơ

giới; Lợi nhuận cao của chủ đầu tư, nhu

cầu có việc làm của người

lao

động;Quy

định

về

trách

nhiệm quản lý của

pháp

luật chưa

rõ

ràng, đồng

bộ; thiếu

kinh

phí

cho

công

tác

bảo vệ

tài

nguyên

khoáng

sản.Công

tác

quản lý yếu kém của

chính

quyền

địa phương

(cấp

xã, huyện);

III. Những

quy

định

mới của Luật

2010 đối với hoạt

động

khai

thác

khoáng

sản1. Chuyển

đổi từ

cơ

chế

“xin

–

cho”

sang cơ

chế đấu

giá

quyền khai

thác

khoáng

sản. -

Đây

là

chính

sách

nhằm

đảm bảo tính công bằng, bình

đẳng

cho

các

nhà

đầu tư, tạo

điều kiện thuận lợi

để

lựa chọn

được

nhà

đầu

tư

có

năng

lực.- Việc cấp

quyền

khai

thác

khoáng

sản phải thực hiện trên cơ

sở

kết

quả đấu

giá

quyền

khai

thác

khoáng

sản nhằm bảo

đảm

tính

công

khai, minh

bạch, tăng

thu

cho

ngân

sách

nhà

nước.- Việc cấp

quyền

khai

thác

khoáng

sản

không

thông

qua đấu giá chỉ

được thực hiện

ở

những

khu

vực

do Thủ

tướng

Chính

phủ

hoặc

Ủy

ban nhân

dân

tỉnh

quyết

định

dựa trên các tiêu chỉ

do Chính

phủ

ban hành

và

áp

dụng

thống

nhất

chung

cả

nước.

2. Nhà

nước thu tiền cấp

quyền

khai

thác

khoáng

sản.

Việc xác định

mức thu tiền cấp

quyền

khai

thác

khoáng

sản sẽ

căn

cứ

vào

trữ

lượng, chất lượng, điều kiện

khai

thác

khoáng

sản và

được

Chính

phủ

quy

định

chi tiết.

3. Phân

cấp cho Ủy

ban nhân

dân

cấp tỉnh

cấp giấy

phép

thăm

dò, khai

thác

đối với các khu vực

có

khoáng

sản

phân

tán, nhỏ

lẻ. Những

khu

vực

khoáng

sản

này

do Bộ

Tài

nguyên

và

Môi

trường

khoanh

định

và

công

bố.

•

IV. Kết luận•

Luật

khoáng

sản của Việt Nam đã

có

quá

trình

hình

thành

và

phát

triển

trong

một khoảng

thời gian ngắn (từ

năm

1996 đến

nay). •

Luật

khoáng

sản

đã

góp

phần

tích

cực vào việc củng

cố

và

phát

triển

địa vị

nhà

nước

pháp

quyền

trong

lĩnh

vực quản

lý

tài

nguyên

khoáng

sản là tài sản

quan

trọng

của quốc gia.•

Luật

khoáng

sản

đã

quy

định

hành

lang

pháp

lý

để

các

cơ

quan

quản

lý

nhà

nước, các

tổ

chức, cá

nhân

thực hiện

các

quyền

và

nghĩa vụ

của

mình.•

Các

cơ

quan

quản lý đã xây dựng, ban hành

các

văn bản hướng

dẫn

chi tiết

thi

hành

luật. Các

tổ

chức, cá

nhân

tham

gia

hoạt

động

khoáng

sản

có

nghĩa vụ

chấp

hành.•

Các

tổ

chức, cá

nhân

đều

có

quyền

tham

gia

giám

sát, bảo vệ

tài

nguyên

khoáng

sản chưa khai thác.•

Cả

hệ

thống

Nhà

nước, nhân

dân, các

doanh

nghiệp

tham

gia

hoạt

động

khoáng

sản nhằm thực hiện mục

tiêu: bảo vệ

tài

nguyên

khoáng

sản; khai

thác, sử

dụng

hợp

lý, tiết kiệm

tài

nguyên

khoáng

sản và xây

dựng

ngành

công

nghiệp

khai

khoáng

phát

triển bền vững.

Xin

chân

thành

cảm ơn