Ligji për ndërmjetësimin - · PDF fileautorit nuk pasqyrojnë medoemos...

s

Maj 2014

Ligji për ndërmjetësimin

Manual trajnimi:

Ligji për ndërmjetësimin

HEQJE E PËRGJEGJËSISË

Përmbajtja e këtij manuali është vetëm përgjëgjësi e Checchi and Company Consulting, Inc., ndërsa pikëpamjet e

autorit nuk pasqyrojnë medoemos pikëpamjet e Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar

apo të Qeverisë së Shteteve të Bashkuara.

Ky publikim mund të riprodhohet, shumëzohet ose të transmetohet në mënyrë elektronike, mekanike, të

fotokopjohet apo të inçizohet vetëm me kusht që atributi ndaj USAID-it dhe Programit të USAID-it për përmbarim

dhe legjislacion komercial (CLE) ceket shumë qartë në çdo kopje të bërë apo të shpërndarë.

Tabela e përmbajtjes

HYRJE NË LIGJIN PËR NDËRMJETËSIMIN .................................................................................................. 1

PASQYRË .............................................................................................................................................................. 2 OBJEKTIVAT E MËSIMIT ............................................................................................................................................ 2 RRETH TRAJNIMIT .................................................................................................................................................. 2 METODOLOGJIA MËSIMORE ...................................................................................................................................... 3 KËRKESAT PËR PJESËMARRJE ..................................................................................................................................... 4 PËRMBLEDHJE ....................................................................................................................................................... 4

MODULI 1: .......................................................................................................................................................... 5

KONFLIKTI DHE ZGJIDHJA ALTERNATIVE E KONTESTIT .................................................................. 5

1.1 PASQYRË ..................................................................................................................................................... 6

1.2 OBJEKTIVAT E MËSIMIT .......................................................................................................................... 6

1.3 HYRJE ............................................................................................................................................................ 6

1.4 KONFLIKTI .................................................................................................................................................. 6

1.5 ZGJIDHJA ALTERNATIVE E KONTESTIT (ZAK) ................................................................................ 8

1.6 NDËRMJETËSIMI ........................................................................................................................................ 9

1.7 LLOJET E NDËRMJETËSIMIT ................................................................................................................. 10

1.8 PËRPARËSITË DHE MANGËSITË E NDËRMJETËSIMIT .................................................................. 11

1.9 RREGULLIMI I NDËRMJETËSIMIT NË KOSOVË ................................................................................ 12

1.10 RREGULLIMI NDËRKOMBËTAR I NDËRMJETËSIMIT ................................................................... 13

1.11 USHTRIM: TË PËRKUFIZOHET NDËRMJETËSIMI ......................................................................... 15

1.12 PËRMBLEDHJE ........................................................................................................................................ 15

MODULI 2: ........................................................................................................................................................ 16

DETYRIMI PËR NDËRMJETËSIM ................................................................................................................. 16

2.1 PASQYRË ................................................................................................................................................... 17

2.2 OBJEKTIVAT E MËSIMIT ........................................................................................................................ 17

2.3 HYRJE .......................................................................................................................................................... 17

2.4 DETYRIMI KONTRAKTUAL PËR NDËRMJETËSIM .......................................................................... 17

2.5 NDËRMJETËSIMI I URDHËRUAR NGA GJYKATA ............................................................................ 19

2.6 KUPTIMI I “DETYRIMIT PËR NDËRMJETËSIM” ................................................................................ 19

2.7.OPSIONI PËR PROCEDURË TË ARBITRAZHIT APO PROCEDURË GJYQËSORE .................... 21

2.8. USHTRIM: DETYRIMI PËR NDËRMJETËSIM ..................................................................................... 22

2.9 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 22

MODULI 3: ........................................................................................................................................................ 23

PROCESI I NDËRMJETËSIMIT ..................................................................................................................... 23

3.1 PASQYRË ................................................................................................................................................... 24


3.3 HYRJE .......................................................................................................................................................... 24

3.4 FAZAT E NDËRMJETËSIMIT .................................................................................................................. 25

3.5 PROCESI I NDËRMJETËSIMIT SIPAS LIGJIT ...................................................................................... 27

3.6 KONFIDENCIALITETI GJATË NDËRMJETËSIMIT ............................................................................ 30

3.7 USHTRIM: DISKUTIMI I PROCESIT TË NDËRMJETËSIMIT ............................................................ 31

3.8 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 31

MODULI 4: ........................................................................................................................................................ 33

MARRËVESHJA ................................................................................................................................................ 33

4.1 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 34

4.2 OBJEKTIVAT MËSIMORE ....................................................................................................................... 34

4.3 HYRJE .......................................................................................................................................................... 34

4.4 MARRËVESHJA SIPAS LIGJIT PËR NDËRMJETËSIM ........................................................................ 34

4.5 HARTIMI I MARRËVESHJES ................................................................................................................... 35

4.6 PËRMBARUESHMËRIA E MARRËVESHJES SË ARRITUR NË PROCEDURËN E

NDËRMJETËSIMIT .......................................................................................................................................... 36

4.7 USHTRIM:................................................................................................................................................... 37

4.8 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 38

MODULI 5: ........................................................................................................................................................ 39

ROLI DHE PËRGJEGJËSITË E NDËRMJETËSUESIT ................................................................................ 39

5.1 PASQYRË ................................................................................................................................................... 40


5.3 HYRJE .......................................................................................................................................................... 40

5.4 NDËRMJETËSUESI SI KONTROLLUES I PROCESIT ........................................................................ 40

5.5 NDËRMJETËSUESI SI LEHTËSUES I KOMUNIKIMIT ....................................................................... 41

5.6 ROLI THELBËSOR I NDËRMJETËSUESIT ........................................................................................... 41

5.7 PAANSHMËRIA DHE PAVARËSIA E NDËRMJETËSUESIT ............................................................. 42

5.8 USHTRIM:................................................................................................................................................... 44

5.9 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 45

MODULI 6: ........................................................................................................................................................ 46

RREGULLIMI PROFESIONAL....................................................................................................................... 46

6.1 PASQYRË ................................................................................................................................................... 47


6.3 HYRJE .......................................................................................................................................................... 47

6.4 KOMISIONI I NDËRMJETËSIMIT .......................................................................................................... 47

6.5 KUALIFIKIMET E NDËRMJETËSUESVE .............................................................................................. 48

6.6 PËRGJEGJËSIA PROFESIONALE E NDËRMJETËSUESVE ................................................................ 49

6.7 USHTRIM:................................................................................................................................................... 50

6.8 PËRMBLEDHJE .......................................................................................................................................... 50

Programi i USAID-it në Kosovë për përmbarim dhe legjislacion komercial 1

HYRJE NË LIGJIN PËR NDËRMJETËSIMIN


Pasqyrë

Ky modul prezantues shpjegon qëllimin dhe përmbajtjen e trajnimit për Ligjin për Ndërmjetësimin si dhe

metodologjinë mësimore që do të shfrytëzohet gjatë trajnimit për gjyqtarë, prokurorë, avokatë dhe

juristë.

Objektivat e mësimit

Pas përfundimit të këtij trajnimi, pjesëmarrësit do të jenë në gjendje që të:

Shpjegojnë objektivat dhe përmbajtjen e trajnimit për Ligjin për Ndërmjetësimin

Kuptojnë metodologjinë mësimore dhe kërkesat e pjesëmarrësve;

Parimet dhe procedurën e ndërmjetësimit në Kosovë

Protokollet e referimit të rasteve nga gjykatat dhe prokuroritë në qendrat e ndërmjetësimit në

Kosovë

Rreth trajnimit

Ky trajnim njëditor është dizajnuar për të siguruar kornizën e koncepteve kryesore të Ligjit për

ndërmjetësimin si një nga instrumentet kyçe ligjore që rregullon aktivitetet e ndërmjetësimit në Kosovë.

Objektivi parësor i këtij trajnimi është që të ofrojë kuptimin e rrënjësor të parimeve dhe të rregullave

më të rëndësishme të cilat qeverisin aktivitetet e ndërmjetësimit në Kosovë, të cilat rrjedhin nga

legjislacioni kombëtar. Vëmendje e veçantë do i kushtohet marrëdhënies në mes të ndërmjetësimit dhe

mekanizmave tjerë për zgjidhje alternative të kontestit, rregullave kombëtare dhe ndërkombëtare për

ndërmjetësim, pasojave ligjore të çfarëdo detyrimi për ndërmjetësim, marrëveshjes së ndërmjetësuar e

ujdisë dhe pasojat ligjore të saj, rolit dhe përgjegjësive të ndërmjetësuesve si dhe kornizës institucionale

dhe rregullative që qeverisë ndërmjetësimin, protokollit të referimit të rasteve nga gjykatat dhe

prokuroritë në qendrat e ndërmjetësimit etj.

Pas përfundimit të këtij programi, do të jenë në gjendje që të:

Shpjegoni “konfliktin” dhe llojet e ndryshme të konfliktit

Shpjegoni “zgjidhjen alternative të kontestit” (ZAK) dhe format e ndryshme të ZAK

Shpjegoni “ndërmjetësimin” dhe llojet e ndryshme të ndërmjetësimit

Diskutoni në aspektin kritik përparësitë dhe mangësitë e ndërmjetësimit

Shpjegoni elementet e detyrimit kontraktual për ndërmjetësim

Shpjegoni format e ndryshme të ndërmjetësimit të urdhëruar nga gjykata

Shpjegoni kuptimin e “detyrimit për ndërmjetësim”


Diskutoni problemet që lidhen me pranueshmërinë e gjykimit dhe arbitrazhit kur ekziston

detyrimi për ndërmjetësim

Nënvizoni fazat e ndryshme dhe elementet e modelit ideal dhe racional të ndërmjetësimit

Shpjegoni dhe të diskutoni në aspektin kritik dispozitat ligjore që qeverisin procesin e

ndërmjetësimit

Diskutoni rregullimin e konfidencialitetit ashtu siç është parashkruar në ligjin për ndërmjetësimin

për dallim me dispozitat e ngjashme të përcaktuara në Ligjin model të UNCITRAL-it dhe në

Direktivën 2008/52/EC.

Nënvizoni dispozitat e Ligjit për ndërmjetësimin për marrëveshjen e ujdisë

Shpjegoni elementet e marrëveshjes

Në aspektin kritik të diskutoni dispozitat e Ligjit për Ndërmjetësim në lidhje me

përmbarueshmërinë e marrëveshjes

Shpjegoni rolet e ndryshme të ndërmjetësuesit në procesin e ndërmjetësimit

Diskutoni elementet e paanshmërisë dhe pavarësisë së ndërmjetësuesit

Shpjegoni strukturën dhe përgjegjësitë e Komisionit për Ndërmjetësim

Diskutoni kualifikimet e kërkuara për ndërmjetësuesit

Shtjelloni elementet e përgjegjësisë profesionale të ndërmjetësuesit.

Shtjelloni protokollet e referimit të rasteve në ndërmjetësim dhe shtojcat e protokollit

Metodologjia mësimore

Roli i ligjëruesit/trajnerit është që të ndihmojë mësimnxënien nga ana juaj. Metodologjia e trajnimit

përfshinë prezantimet nga ligjëruesi dhe shfrytëzimin e ushtrimeve të dizajnuara për të aplikuar

konceptet e ndërlidhura me ndërmjetësimin në situata praktike. Materialet e trajnimit që do t‟ju

shpërndahen përmbajnë komente, shënime, përmbledhje/prezantime, dhe shembuj praktik të parimeve

kryesore dhe rregullave që ndërlidhen me ligjin për ndërmjetësimin, si dhe ushtrime për të ilustruar

aplikimin e këtyre rregullave të aplikueshme për ndërmjetësimin.

Nga pjesëmarrësit kërkohet që të kenë një kopje të Ligjit për Ndërmjetësimin, protokollet e referimit të

rasteve në ndërmjetësim dhe instrumentet përkatëse ligjore ndërkombëtare dhe Evropiane që qeverisin

të drejtën për ndërmjetësim, që do të shfrytëzohen dhe aplikohen gjatë trajnimit. Këto materiale do të

shpërndahen në fillim të trajnimit.


Kërkesat për pjesëmarrje

Pjesëmarrësit në trajnim vijnë me përvojë të llojllojshme dhe të çmueshme profesionale. Kontributi juaj

në diskutimet dhe ushtrimet në grup do t‟i ndihmojë shumë pjesëmarrësve tjerë. Ngjashëm, përvojat e

pjesëmarrësve tjerë shërbejnë si burime të vlefshme të informacionit për ju. Gjatë trajnimit, nga ju do të

kërkohet që të merrni pjesë në disa mënyra: në diskutime grupore dhe ekipe punuese me pjesëmarrësit

tjerë për të analizuar problemet dhe për të bërë rekomandimet. Luteni që të shfrytëzoni mundësinë për

të ndarë dijen dhe përvojën tuaj me të tjerët, të shtroni pyetje dhe të sfidoni konceptet e trajtuara.

Përmbledhje

Ky modul prezantues ka shpjeguar qëllimin e trajnimit për Ligjin për ndërmjetësimin si dhe

metodologjinë mësimore që do të shfrytëzohet gjatë trajnimit.

Në këtë modul keni mësuar që të:

Shpjegoni qëllimin e Ligjit për ndërmjetësimin dhe protokollet e referimit të rasteve në

ndërmjetësim

Kuptoni metodologjinë mësimore dhe kërkesat e pjesëmarrësve

Informatat e pranuara në këtë prezantim duhet të sigurojnë se pjesa e mbetur e trajnimit është e

kuptueshme për ju.


MODULI 1:

KONFLIKTI DHE ZGJIDHJA ALTERNATIVE E

KONTESTIT


1.1 Pasqyrë

Ky modul shpjegon nocionin e konfliktit dhe llojet e ndryshme të tij. Duke u nisur nga kjo, ky modul

paraqet nocionin e Zgjidhjes Alternative të Kontestit dhe shpjegon ndërmjetësimin, llojet e ndryshme të

tij, përparësitë dhe mangësitë e ndërmjetësimit. Moduli gjithashtu paraqet një pasqyrë të rregullimit të

ndërmjetësimit në Kosovë si dhe në nivel ndërkombëtar dhe Evropian.

1.2 Objektivat e mësimit

Pas përfundimit të këtij moduli, ju do të mund të:


Shpjegoni “zgjidhjen alternative të kontekstit” (ZAK) dhe format e ndryshme të ZAK



Nënvizoni rregullimin e ndërmjetësimit në Kosovë dhe si është i rregulluar nga Kombet e

Bashkuara dhe nga Bashkimi Evropian

1.3 Hyrje

Ndërmjetësimi është një nga metodat në dispozicion për të zgjidhur konfliktin, që bije nën kategorinë e

zgjidhjes alternative të kontestit apo ZAK. Sidoqoftë, me qëllim të vlerësimit të plotë të ndërmjetësimit

si metodë e zgjidhjes së konfliktit, është e nevojshme që të përcaktohet dhe të kuptohet qartë konflikti

dhe llojet e tij të ndryshme. Përderisa ndërmjetësimi natyrisht se është një mjet efektiv i zgjidhjes së

konfliktit, ai ka përparësitë dhe mangësitë e tij që duhet të merren parasysh gjatë përzgjedhjes së

ndërmjetësimit si metodë për zgjidhjen e kontestit. Në fund, ndërmjetësimi, edhe pse i bazuar në

parimet e vullnetit të mirë dhe autonomisë së palës, kërkon rregullimin e tij. Rregullimi i tillë sigurohet

me legjislacion kombëtar, siç është Ligji i Kosovës për ndërmjetësimin, por janë edhe standardet

ndërkombëtare në dispozicion të cilat mund t‟i shërbejnë ligjvënësve kombëtar që të hartojnë

legjislacionin vendor për ndërmjetësimin.

1.4 Konflikti

Konflikti mund të përkufizohet si situatë në të cilën individët nuk pajtohen apo kanë nevoja, interesa apo

vlera të ndryshme të cilat rezultojnë në tensione në mes tyre. Konflikti nënkupton përleshjen, betejën,

përplasjen apo luftën. Duke ditur se shprehjet “konflikt” dhe “kontest” përdoren në vend të njëra-

tjetrës, duhet të merret parasysh përkufizimi i poshtëm që është dhënë nga Gjykatat e Përhershme

Ndërkombëtare e Drejtësisë në rastin e Mavrommatis Palestine Concessions (Jurisdiction) (1928):


“Kontest nënkupton mospajtimin rreth një pike të ligjit apo një fakti, konfliktin e pikëpamjeve ligjore apo të

interesave në mes të dy personave”.

Kur të merret vesh në këtë kuptim, situata e konfliktit është lojë me shumë zero, me rezultat të

polarizuar si fito-humb, fitore-disfatë, fitim-humbje dhe ngritje-rënie. Në secilën nga këto situata, fitimi i

njërës palë nënkupton humbjen e palës tjetër. Të menduarit e shumës zero është koncept që

promovohet gjerë nga juristët që trajtojnë procesin gjyqësor si bërje pazar për nga qëndrimi.

Konflikti ekziston kur ka dallime (aktuale apo të perceptuara) në mes të dy apo më shumë palëve dhe

kur ai dallim karakterizohet nga:

Tensioni;

Mosbesimi;

Komunikimi i dobët apo i dështuar;

Informatat e ndryshme apo vlerësimi i ndryshëm i informatës;

Perceptimet e ndryshme të alternativave për ujditë e negociuara, dhe/apo

Emocionalizmi.

Edhe pse një shkallë e konfliktit është e paevitueshme në jetën e secilit person, disa nga ne ndihen rehat

me të. Konflikti zakonisht perceptohet si diçka negative. Në shkallë të ndryshme ne mundohemi që të

shmangim konfliktin, ndoshta për shkak se i frikësohemi rezultateve negative. Kjo nënkupton se

shpeshherë injorojmë konfliktin gjersa zgjidhja e tij të bëhet tepër e vështirë. Për ironi, kur konflikti ka

potencialin për të rrezikuar ndonjë marrëdhënie të rëndësishme (konflikt ndërpersonal), apo kur

rrezikon stabilitetin emocional të ndonjë individi (konflikti i brendshëm personal), ekziston tendenca më

e madhe për të shmangur konfliktin gjersa të paraqitet kriza.

Gjatë kësaj shmangieje, palët e përfshira shpeshherë frikësohen se nevojat e tyre nuk do të plotësohen

në këtë marrëdhënie. Kjo rezulton në mungesë të intimitetit, në marrëdhëniet e ngushta, dhe mosbesim

në marrëdhëniet më formale. Nëse shmangia nuk arrin që të reduktojë tensionet në atë konflikt, palët

në konflikt mund të zgjedhin luftimin për të zgjidhur problemet. Palët që luftojnë shpeshherë aderojnë

kah fjala e urtë që “forca bën drejtësinë”, por format tjera të luftimit, siç është lufta psikologjike,

gjithashtu paraqitet me rregullsi të madhe. Në secilin rast, qëllimi i secilës palë të përfshirë është

kontrollimi i palës tjetër. Edhe pse shumica nga ne është mësuar që të pranojë një masë të caktuar të

luftimit në shoqërinë tonë, trendët e fundit tregojnë se disa lloje të luftërave të dhunshme, siç është

abuzimi i bashkëshortit dhe abuzimi me fëmijë, janë duke u bërë gjithmonë e më të papranueshme. Por

pa marrë parasysh rëndësinë apo llojin e luftimit, kjo “zgjidhje” rrallëherë zgjidhë konfliktin. Kjo zgjidhje

zakonisht shërben vetëm në përforcimin e dallimeve ekzistuese në mes të palëve në kontest.

Fatmirësisht, përveç nëse dikush është i sigurt për rezultatin, ai apo ajo do të zgjedhë mosluftimin në afat

të gjatë. Në ato raste shmangia duket se është metodë më e pëlqyeshme për të trajtuar konfliktin.

Ideja e popullarizuar se njëri mund “të fitojë të gjitha” pa dhënë apo sakrifikuar asgjë në proces, është

iluzion i tepërt për shumë njerëz. Procedura e pavlerë gjyqësore është pasojë direkte e të menduarit të

tillë, ku përqendrimi vihet në fajësim, duke dëshmuar se pala tjetër e ka gabim, dhe synohet që të fitohet


në barrën e palës tjetër. Kjo qasje bardh-e-zi shfrytëzohet si mjet për të arritur drejtësinë edhe pse

është dizajnuar qëllimisht për t‟i ikur rezultatit të drejtë.

Ky mjet dinak i gjykimit shpeshherë përdoret si rekurs për zgjidhjen e konfliktit, megjithatë, ai është

shumë joefektiv në rivendosjen e marrëdhënieve dhe rezulton në shkapërderdhje totale të komunikimit

në mes të palëve në kontest.

Mentaliteti i shumës zero është përgjegjës për largimin e kohezionit shoqëror, pa marrë parasysh

madhësinë e komunitetit të caktuar. Konfliktet brenda familjes kur të dy palët janë të përcaktuara për

“të fituar të gjitha” shpeshherë çon në shkurorëzim dhe shpërbërje të familjes, kurse konfliktet kufitare

ndërkombëtare në mes të dy palëve kundërshtuese shpeshherë nënkupton luftë, konteste komerciale në

mes të bizneseve apo në mes të një biznesi dhe konsumatorëve të tij që shpeshherë rezulton në

çrregullimin e biznesit apo në humbjen e të hyrave. Prandaj është me rëndësi që të perceptohet

“konflikti” në mënyrë të re me kontekst të ri, ashtu që zgjidhja paqësore bëhet rezultat logjik e jo

pamundësi.

Kur të kuptojmë konfliktin si divergjencë e perceptuar e interesit, interesat, synimet apo aspiratat e një

personi re-kontekstualizohen si ndjekje subjektive e tij rreth asaj çfarë dëshirohet. Pengesa ndaj zgjidhjes

krijohet nga qëndrimet e palëve të cilat janë të bllokuara. Qëndrimi këtu nënkupton diçka që dëshirohet

nga pala, apo një kërkesë legjitime që del në pah në tavolinën e negocimit. Interesi është ajo çfarë

qëndron prapa këtij qëndrimi. Përderisa qëndrimet mbesin të ashpra, interesat janë të shumëfishta dhe

të mjegullta, dhe mund të bëhen pazar për të mundësuar marrëveshjen me të cilën mund të pajtohen të

dyja palët. Kjo qasje zëvendëson konceptin e fito-humb me fito-fito.

Kur zgjidhja e konfliktit apo kontestit arrihet përmes pajtimit apo integrimit të interesave të dyja palëve,

përqendrimi kalon nga fajësimi në ndarjen e përgjegjësisë, nga gjykimi në vetë-realizim, dhe nga shpërfillja

në akomodim të interesave të palës tjetër. Ky koncept i dizajnimit të mundësisë për të dyja palët që të

thurin gardhin dhe të pajtohen përmes marrëveshjes së dyanshme është shumë produktive dhe

përfituese për ndërtimin e marrëdhënieve dhe krijimin e linjave të komunikimit.

1.5 Zgjidhja Alternative e Kontestit (ZAK)

Shumë shpesh njerëzit mendojnë se forma më e zakonshme e zgjidhjes së konfliktit është përmes

procedurës formale gjyqësore. Shteti, që ka monopolin e përdorimit të forcës, vënë gjykatat në

dispozicion, të cilat aplikojnë procedurat e përcaktuara me ligj për të zgjidhur kontestet në mes të

personave. Shteti gjithashtu siguron aparatin e nevojshëm administrativ si dhe procedurat ligjore për të

përmbaruar vendimet e marra nga gjykatat. Prandaj, shteti i shmanget situatës kur individët marrin

drejtësinë në duart e veta, që mund të rezultojë në situatë të “forca bën drejtësinë”.

Megjithatë, gjykimi nuk është mjeti i vetëm i zgjidhjes efektive të kontesteve. Forma më themelore e

zgjidhjes së kontestit është ajo e negocimit. Ai përbëhet kryesisht nga diskutimet në mes të palëve të

interesuara me synim të pajtimit të mendimeve të ndryshme, apo së paku të kuptojnë qëndrimet e

ndryshme të cilat ata i ruajnë. Ai nuk përfshinë palë të treta, së paku në atë fazë, dhe dallon nga format


tjera të menaxhimit të kontestit. Përveç se është metodë tepër aktive e zgjidhjes, negocimi zakonisht

është pararendës i procedurave tjera të zgjidhjes, pasi që palët vendosin vet për zgjidhjen më të mirë të

dallimeve të tyre. Ai i përshtatet plotësisht qartësimit (nëse jo gjithmonë zgjidhjes) të mospajtimeve të

komplikuara. Këtu përmes diskutimeve zbulohet thelbi i dallimeve dhe shpjegohen kontestet

kundërthënëse. Negociatat janë mjetet më të kënaqshme për të zgjidhur kontestet pasi që palët

angazhohen direkt. Negociatat natyrisht se nuk kanë gjithmonë sukses, pasi që ato varen në shkallë të

caktuar nga vullneti i mirë i dyanshëm, fleksibiliteti dhe ndjeshmëria.

Kur të dështojnë negociatat, palët në konflikt mund të zgjedhin opsionin e zgjidhjes alternative të

kontestit (ZAK) në vend se të dalin para gjykatës. ZAK i referohet të gjitha proceseve dhe teknikave të

zgjidhjes së kontesteve që bien jashtë procesit gjyqësor.

ZAK mund të jetë gjykues, vlerësues apo lehtësues. Në ZAK gjykues, zakonisht pala e tretë merr

vendimin e fundit, që është obligues për palët e kontestit. Në ZAK vlerësues, pala e tretë jep komente

palëve rreth fakteve dhe meritave të kontestit, që gjithashtu mund të përfshijnë mendime

këshillëdhënëse. Në ZAK lehtësues, pala e tretë ndihmon palët në kontest që të arrijnë zgjidhje të

kënaqshme për të dyja palët duke i ndihmuar ata në komunikim, kuptim të problemit dhe në interesat e

përfshira si dhe identifikimin e opsioneve për të tejkaluar problemin.

Forma më e zakonshme e ZAK gjykues është arbitrazhi. Arbitrazhi është formë jashtëgjyqësore e

gjykimit të kontestit ku palët pajtohen që të dorëzojnë kontestin e tyre për arbitrazh në vend se të dilet

në gjykim para gjykatave të rregullta. Në arbitrazh, palët në parim kanë mundësinë e përcaktimit të

arbitrave dhe të caktojnë procedurën e arbitrazhit. Vendimi i arbitrazhit ka fuqinë e aktvendimit të

gjykatës dhe si i tillë mund të përmbarohet.

Sa i përket ZAK-ut lehtësues, ndërmjetësimi dhe pajtimi mund të konsiderohen si metodat më të

njohura dhe më të aplikuara.

1.6 Ndërmjetësimi

Ndërmjetësimi mund të përkufizohet si vijon:

“Negocim i kryer me ndihmën e palës së tretë”.

“Një formë e ndihmës nga pala e tretë për të zgjidhur një kontest, që përfshinë një palë të jashtme në

kontest, të cilit i mungon autoriteti për të marrë vendime për palët”.

Përkufizimi më gjithëpërfshirës i ndërmjetësimit mund të jetë:

“Ndërmjetësimi në thelb është negocim që përfshinë një palë të tretë që është e njohur me procedurën

efektive të negocimit dhe mund të ndihmojë personat në konflikt që të koordinojnë aktivitetet e tyre

dhe të jenë më efektiv në pazarin e tyre. Ndërmjetësimi është zgjatje e procesit të negocimit pasi që

përfshinë zgjerimin e pazarit në format të ri dhe shfrytëzimin e ndërmjetësuesit që kontribuon me

variabla dhe dinamika të reja në bashkëveprimin e palëve në kontest”.


Sa i përket përkufizimeve të sipërme, është evidente se thelbi i ndërmjetësimit është që roli i

ndërmjetësuesit është vetëm që të lehtësojë zgjidhjen e kontestit. Ndërmjetësi nuk ka autoritetin e as

fuqinë për të imponuar vendime mbi palët. Si i tillë, ndërmjetësimi është formë e zgjatur e negocimit,

d.m.th. një formë e zgjidhjes së konfliktit që i lë vendimmarrjen palëve në kontest. Në ndërmjetësim, roli

i palës së tretë kurrë nuk mund të jetë marrja e vendimit për materien e kontestit. Qëndrimi i palës së

tretë është vetëm ai i lehtësuesit në negocim në mes të palëve në konflikt, për të tejkaluar mungesën në

komunikim, apo për të siguruar një perspektivë tjetër të kontestit, apo për të paraqitur ide të reja, në

synim për të sjellë palët më afër një ujdie miqësore të kontestit të tyre.

Prandaj, tipari kyç i ndërmjetësimit është se procesi i zgjidhjes së kontestit mbetet brenda kontrollit të

palëve në konflikt dhe se çdo zgjidhje e konfliktit është gjithashtu brenda kontrollit të palëve.

1.7 Llojet e ndërmjetësimit

Në kuptim të përgjithshëm, ekzistojnë tri lloje të ndërmjetësimit; (i) ndërmjetësimi lehtësues, (ii)

ndërmjetësimi vlerësues, dhe (iii) ndërmjetësimi transformues.

Ndërmjetësimi lehtësues

Te ndërmjetësimi lehtësues, ndërmjetësuesi synon që të adresojë interesat e palëve në konflikt si mjete

për të tejkaluar qëndrimet kokëforta të cilat i mbajnë palët gjatë konfliktit. Dallimi në mes të qëndrimeve

dhe interesave mund të përshkruhen si vijon: Qëndrimet janë ato çfarë palët kërkojnë, kurse interesat

janë motivimet dhe nevojat prapa atyre kërkesave. Ndërmjetësuesi synon që të angazhojë palët në

negociata parimore në bazë të interesave dhe nevojave të tyre në vend se të përqendrohet në

qëndrimet e tyre. Gjatë adresimit të nevojave, ndërmjetësuesi synon në inkurajimin e palëve që të

zhvillojnë mendime kreative me qëllim që të vijnë në zgjidhjet fito-fito. Ndërmjetësimi, ashtu siç është

përkufizuar në Ligjin e Kosovës për ndërmjetësimin, është ndërmjetësim lehtësues.


Ndërmjetësimi vlerësues

Te ndërmjetësimi vlerësues, ndërmjetësuesi kryen procesin e ndërmjetësimit duke shfrytëzuar

vlerësimin e rezultatit të gjasshëm të procedurave gjyqësore nëse kontesti i dorëzohet gjykatës me

qëllim që të bind palët për të arritur kompromisin. Rezultati i gjasshëm i procedurës (hipotetike)

gjyqësore mund të sigurojë bazën për zgjidhje e kompromisit në mes të palëve.

Ndërmjetësimi transformues

Te ndërmjetësimi transformues, palëve i jepet mundësia e përkufizimit të çështjeve kontestuese dhe të

vendosin për kushtet e ujdisë. Përmes kësaj, palët kanë rastin që të njohin dhe të kuptojnë perspektivat

e njëri-tjetrit. Një element i rëndësishëm i ndërmjetësimit transformues është synimi i ndërmjetësit që

të transformojë palët përmes rritjes së moralit dhe duke ndryshuar mënyrën se si ato ndërlidhen dhe

komunikojnë me njëri-tjetrin.

1.8 Përparësitë dhe mangësitë e ndërmjetësimit

Përparësia kryesore e ndërmjetësimit është se ai adreson rrënjën e shkaktarit të konfliktit. Ka edhe

përparësi tjera, pasi që ndërmjetësimi:

Inkurajon dhe ndihmon shkëmbimin e informatave në mjedis jo armiqësor;

Ndihmon në sigurimin e informatave të reja për palët që mund të ndihmojnë në zgjidhjen e

dallimeve të tyre;

Ndihmon palët që të kuptojnë mendimet dhe vështirësitë e njëri-tjetrit;

Jep palëve mundësinë që të sigurojnë kuptimin e shqetësimeve të tyre nga homologët në

kontest;

Ndihmon në promovimin e nivelit produktiv të shprehjes emocionale;

Merret me dallimet në perceptime dhe interesa në mes të palëve në konflikt;

Ndihmon palët që të vlerësojnë realisht alternativat e tyre në ujdi miqësore;

Inkurajon fleksibilitetin dhe ofron mundësi për zgjidhje kreative që nuk kufizohen nga mjetet

ligjore të parashkruara me ligj;

Kalon përqendrimin e vëmendjes së palëve nga e koha e kaluar në të tashmen;

Ndihmon në zbulimin e interesave të cilat palët ngurrojnë t‟i shpalosin njëri-tjetrit, por që

megjithatë mund të ndihmojnë në zgjidhjen e kontestit.


Ndërmjetësimi ofron këto përparësi kryesisht pasi që ai është “negocim i asistuar”. Prezenca e palës së

tretë neutrale që vepron si lehtësues në negociata ndihmon në uljen e barrierave në komunikim, shton

perspektiva të ndryshme në kontest dhe ndihmon palët në procesin e tyre të komunikimit dhe

negocimit. Fakti se pala e tretë nuk është gjyqtar por vetëm përçues i informatave, mundëson palët që të

komunikojnë në mes vete. Megjithatë, prezenca dhe kontrollimi i procesit të ndërmjetësimit nga një palë

e tretë neutrale detyron palët që të largojnë perceptimet e tyre të dijes dhe informatës të cilat i kanë

për njëri-tjetrin, të cilat mundësojnë komunikimin efektiv si dhe zgjidhjen e konfliktit.

Në anën tjetër, ndërmjetësimi nuk do të jetë efektiv kur një palë nuk është e ndershme, apo nuk shpalos

informatat thelbësore, apo nuk vepron në mirëbesim. Ndërmjetësimi do të jetë më pak efektiv nëse pala

kupton se ka mundësi më të mira para një forumi tjetër të zgjidhjes së kontestit. Në këtë rast, nuk ka

stimulim për këtë palë që të angazhohet në ndërmjetësim efektiv dhe të sinqertë.

1.9 Rregullimi i ndërmjetësimit në Kosovë

Ligji numër 03/L-057 për ndërmjetësimin (Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës nr. 41 e datës 1

nëntor 2008) rregullon procedurën e ndërmjetësimit në përgjithësi, përfshirë themelimin, organizimin

dhe funksionin e Këshillit për Ndërmjetësim, si dhe të drejtat, detyrat dhe kualifikimet e

ndërmjetësuesve.

Me këtë ligj caktohen rregullat e procedurës së ndërmjetësimit në marrëdhëniet kontestuese në

raportet juridiko- pasurore të subjekteve të së drejtës, tregtare, familjare, të punës, raporte të tjera

civile, administrative dhe penale, në të cilat palët lirisht mund të disponojnë vullnetin e tyre të lirë, në

rast se me ligj të veçantë nuk është paraparë përgjegjësia ekskluzive e gjykatës apo e një organi tjetër

kompetent (neni 1.2 i ligjit për ndërmjetësim).

Ligji për ndërmjetësimin përcakton parimet e ndërmjetësimit (nenet 3 gjer 7 të ligjit për

ndërmjetësimin), procedurën e ndërmjetësimit (nenet 8 gjer 16 të ligjit për ndërmjetësimin), që

gjithashtu mbulon marrëveshjen e ujdisë së arritur përmes ndërmjetësimit dhe implikimet ligjore dhe

procedurale, Komisionin për ndërmjetësim (nenet 17 gjer 21 të ligjit për ndërmjetësimin), kualifikimet e

ndërmjetësuesve (nenet 22 gjer 24 të ligjit për ndërmjetësimin) dhe të drejtat dhe përgjegjësitë e

ndërmjetësuesve dhe palëve (nenet 25 gjer 27 të ligjit për ndërmjetësimin).

Ekzistojnë edhe ligje specifike të cilat gjithashtu bëjnë referencë në ndërmjetësim, p.sh. Ligji për

procedurën kontestimore dhe Kodi i përkohshëm i procedurës penale.


1.10 Rregullimi ndërkombëtar i ndërmjetësimit

Ligji model i UNCITRAL-it për pajtimin ndërkombëtar komercial (2002)

Në vitin 2002, Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara miratoi një rezolutë

(Rezolutën 57/18) që miratoi Ligjin model për pajtimin ndërkombëtar komercial të përgatitur nga

Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të drejtën ndërkombëtar të tregtisë. Asambleja e Përgjithshme

me këtë rast bëri thirrje te të gjitha shtetet anëtare të OKB-së për të miratuar dhe transformuar ligjin

model në legjislacionin kombëtar. Ligji model është hartuar në kontekst të njohjes së shfrytëzimit gjithnjë

më të madh të pajtimit si metodë për zgjidhjen e kontesteve komerciale.

Ligji model gjithashtu është hartuar për të siguruar rregulla të njëtrajtshme në kuptim të procesit të

pajtimit. Në shumë vende, rregullat ligjore që kanë të bëjnë me pajtimit janë parashkruar në ligje të

ndryshme dhe kanë qasje të ndryshme për çështjet siç janë konfidencialiteti dhe privilegji i dëshmuar si

dhe përjashtimet si rezultat i tij. Uniformiteti në pikat e tilla ndihmon në sigurimin e integritetit më të

madh dhe qartësisë në procesin e pajtimit.

Ligji model përkufizon pajtimin si proces, pa marrë parasysh se a referohet për nga shprehja e pajtimit,

ndërmjetësimit apo shprehjes së ngjashme, ku palët kërkojnë nga personi(at) i tretë (“pajtuesi”) që t‟i

ndihmojë në përpjekjet e tyre në arritjen e ujdisë miqësore në kontestin e tyre që është shfaqur në

lidhje me marrëdhëniet kontraktuale apo ndonjë marrëdhënie tjetër ligjore. Pajtuesi nuk ka autoritetin

që të imponojë kurrfarë zgjidhje mbi palët në lidhje me kontestin.

Edhe pse ligji model synon në ofrimin e rregullave uniforme për ndërmjetësimin ndërkombëtar, d.m.th.

kur palët në marrëveshje që ndërmjetësohet kanë vendimin e tyre të biznesit në shtete të ndryshme,

rregullat nga ligji model mund të shërbejnë edhe për nevojat e ndërmjetësimit brenda shtetit.

Ligji model përmban rregullat për këto pika:

Fillimi i procedurave të ndërmjetësimit

Numri dhe emërimi i ndërmjetësuesve

Kryerja e ndërmjetësimit

Komunikimi në mes të ndërmjetësit dhe palëve

Shpalosja e informatave

Konfidencialiteti

Pranueshmëria dëshmive

Ndërprerja e procedurave të ndërmjetësimit

Pajtuesi që vepron si arbitër

Opsioni për procedurë të arbitrazhit apo procedurë gjyqësore

Mundësia e përmbarimit të marrëveshjes së ndërmjetësuar


E drejta e Bashkimit Evropian

Në vitin 2008, Bashkimi Evropian miratoi Direktivën 2008/52/EC për disa aspekte të ndërmjetësimit në

çështjet civile dhe komerciale. Direktiva në mënyrë eksplicite njeh se:

“Ndërmjetësimi mund të sigurojë zgjidhje kosto-efektive dhe të shpejtë jashtëgjyqësore të kontesteve në

çështjet civile dhe komerciale përmes proceseve të përshtatura nevojave të palëve. Marrëveshjet që

rezultojnë nga ndërmjetësimi kanë gjasa që të respektohen vullnetarisht dhe kanë gjasa që të ruajnë një

marrëdhënie miqësore dhe të qëndrueshme në mes të palëve. Këto përfitime bëhen edhe më të

theksuara në situata që shfaqin elemente ndërkufitare”.

Edhe pse Direktiva vlen vetëm për ndërmjetësimin ndërkufitar, Direktiva inkurajon shtetet anëtare që të

aplikojnë dispozitat edhe në proceset e ndërmjetësimit të brendshëm.

Direktiva përkufizon ndërmjetësimin si vijon:

“Ndërmjetësimi nënkupton një proces të strukturuar, megjithatë thirret apo referohet atëherë kur dy

apo më shumë palë në kontest synojnë vet, në baza vullnetare, që të arrijnë marrëveshjen për zgjidhjen e

kontestit të tyre me ndihmën e ndërmjetësuesit. Ky proces mund të fillohet nga palët apo mund të

sugjerohet ose urdhërohet nga gjykata apo të parashkruhet me ligj të ndonjë shteti anëtar.

Ai përfshinë ndërmjetësimin e kryer nga gjykatësi i cili nuk është përgjegjës për procedurë gjyqësore në

lidhje me kontestin në fjalë. Ai përjashton përpjekjet e bëra nga gjykata apo gjykatësi për të zgjidhur

kontestin gjatë procedurës gjyqësore në lidhje me kontestin në fjalë”.

Prandaj, ndërmjetësimi dallon në thelb nga marrëveshja e arritur gjatë procedurave gjyqësore.

Direktiva mbulon dhe rregullon këto çështje:

Sigurimi i cilësisë së ndërmjetësimit

Rekurs në ndërmjetësim

Mundësia e përmbarimit të marrëveshjeve të ndërmjetësuara

Konfidencialiteti i ndërmjetësimit

Efektet e ndërmjetësimit për periudhat e kufizimet dhe parashkrimit

Informimi për publik e gjerë, gjykatat dhe autoritetet.


1.11 Ushtrim: Të përkufizohet ndërmjetësimi

Udhëzime:

Ky ushtrim është diskutim në grup. Luteni që të mblidheni në grupe prej nga pesë (5) pjesëmarrës dhe të

diskutoni:

Duke marrë parasysh përparësitë dhe mangësitë e diskutuara në këtë modul, diskutoni se si ndikojnë ato

përparësi/mangësi, në veçanti në Kosovë.

Pas përfundimit, secili grup do të paraqes para pjesëmarrësve tjerë konstatimet e tyre dhe më pas

pjesëmarrësit do të diskutojnë dhe komentojnë.

1.12 Përmbledhje

Ky modul ka paraqitur nocionin e konfliktit dhe llojet e ndryshme të tij. Ky modul ka paraqitur nocionin

e Zgjidhjes Alternative të Kontestit dhe ka shpjeguar në hollësi ndërmjetësimin, llojet e ndryshme të tij,

përparësitë dhe mangësitë e ndërmjetësimit. Moduli gjithashtu ka paraqitur një pasqyrë të rregullimit të

ndërmjetësimit në Kosovë si dhe përpjekjet për të rregulluar ndërmjetësimin në nivel ndërkombëtar dhe

Evropian.



Shpjegoni “zgjidhjen alternative të kontestit” (ZAK) dhe format e ndryshme të ZAK


Praktikat vendore dhe nderkombetare të ndërmjetësimit


Nënvizoni rregullimin e ndërmjetësimit në Kosovë dhe si i është rregulluar nga Kombet e

Bashkuara dhe nga Bashkimi Evropian.


MODULI 2:

DETYRIMI PËR NDËRMJETËSIM


2.1 Pasqyrë

Ky modul paraqet rrethanat specifike që krijojnë detyrimin ligjor për ndërmjetësim, kryesisht detyrimet

kontraktuale apo detyrimet e urdhëruara nga gjykata për ndërmjetësim. Ky modul shtjellon tutje

elementet e detyrimit për ndërmjetësim dhe diskuton mangësitë e legjislacionit aktual për ndërmjetësim

në lidhje me arbitrazhin apo gjykimin përkundër detyrimeve kontraktuale për ndërmjetësim.


Pas përfundimit të këtij moduli, ju do të mund që të:




Diskutoni problemet që lidhen me pranueshmërinë e gjykimit dhe arbitrazhit kur

ekziston detyrimi për ndërmjetësim

2.3 Hyrje

Si pikënisje, çdo palë e kontestit është e lirë që të vendosë nëse dëshiron të futet në ndërmjetësim, kur

të shkojë në ndërmjetësim dhe kush do të jetë ndërmjetësuesi. Kjo pasqyrohet në parimin e autonomisë

së palës, që lë në vullnetin e lirë të palëve në konflikt që të marrin vendimet në lidhje me përfshirjen dhe

mënyrën e përfshirjes në ndërmjetësim. Megjithatë, në parim ekzistojnë tri mënyra përmes së cilave nga

një person mund të kërkohet që të angazhohet në ndërmjetësim, d.m.th. (a) përmes kontratës, (ii)

përmes urdhrit gjyqësor, apo (iii) me ligj. Detyrimi i tillë për tu përfshirë në ndërmjetësim nuk

nënkupton se pala mund të detyrohet që të zgjidhë kontestin përmes ndërmjetësimit, por është obligim

që të merr pjesë në ndërmjetësim. Pasi që ndërmjetësimi i mandatuar me ligj ende nuk është zhvilluar në

Kosovë, ky modul do të përqendrohet në ndërmjetësimin kontraktual dhe atë të urdhëruar nga gjykata.

2.4 Detyrimi kontraktual për ndërmjetësim

Detyrimi kontraktual për ndërmjetësim në rast të kontestit mund të rezultojë nga (a) kontrata para

kontestit apo (ii) kontrata pas kontestit. Kontrata pas kontestit i referohet marrëveshjeve të

nënshkruara në mes të palëve për ndërmjetësim pas shfaqjes së kontestit. Kontrata para kontestit për

ndërmjetësim mund të jetë kontratë vetëm për këtë çështje apo kontratë gjithëpërfshirëse që përfshinë

klauzolën për ndërmjetësim për kontestet e mundshme të ardhshme. Preferohet që palët të kenë

marrëveshjen para kontestit pasi që palët kanë gjasa më të mëdha që të pajtohen rreth ndërmjetësimit si

mekanizëm për zgjidhjen e kontestit, para se të shfaqet kontesti. Kontratat e tilla zakonisht përfshijnë

dispozitat që përkufizojnë:


Rrethanat në të cilat aktivizohet ndërmjetësimi,

Procedurën përmes së cilës përzgjidhet ndërmjetësuesi,

Kohë kur zhvillohet ndërmjetësimi,

Koston e ndarë për ndërmjetësim.

Rregullat e ndërmjetësimit të qendrës ndërkombëtare për zgjidhje të konfliktit, përfshijnë këto klauzola

nga modeli i thjeshtë i ndërmjetësimit:

“Në rast të çfarëdo kundërthënie apo kërkese që shfaqet nga kontrata apo lidhet me kontratën, apo nga shkelja

e saj, palët pajtohen që së pari të mundohen që të zgjidhin kontestin me ndërmjetësim, që administrohet nga

Qendra ndërkombëtare për zgjidhje të kontestit sipas rregullave të saj për ndërmjetësim, para se të shkohet në

arbitrim, gjykim apo procedurë tjetër të zgjidhjes së konfliktit”.

Palët duhet që të shtojnë të mëposhtmet:

• “Numri i ndërmjetësive është (një apo dy)”;

• “Vendi i ndërmjetësive është (qyteti apo vendi)”;

• “Gjuha e ndërmjetësimit është ______”.

Detyrimi kontraktual për ndërmjetësim shpeshherë mund të jetë kusht për angazhim në forma tjera të

zgjidhjes alternative të kontestit, p.sh. arbitrazhi, apo nisja e procedurës së gjykimit para gjykatave të

zakonshme.

Marrëveshjet e tilla për ndërmjetësim i nënshtrohen rregullave të përgjithshme për hartim të kontratës

siç janë përcaktuar në Ligjin për detyrimet. Nëse marrëveshja për ndërmjetësim është valide formalisht

apo materialisht, ajo përmbarohet nga gjykatat dhe krijon detyrim mbi të gjitha palët e marrëveshjes së

ndërmjetësimit për tu angazhuar në ndërmjetësim si procedurë jashtëgjyqësore për zgjidhje të kontestit.

Megjithatë, detyrimi kontraktual për ndërmjetësim nuk përfshinë detyrimin për të zgjidhur kontestin

përmes ndërmjetësimit. Nëse palët angazhohen në ndërmjetësim por dështojnë në arritjen e

marrëveshjes, dështimi nuk është shkelje e marrëveshjes së ndërmjetësimit.

Janë kryesisht dy forma të shkeljeve të detyrimit kontraktual për ndërmjetësim. Në rastin e parë, pala

thjeshtë mund të refuzojë pjesëmarrjen në ndërmjetësim. Pala tjetër më pas mund të kërkojë nga gjykata

që të përmbarojë pajtueshmërinë me marrëveshje për ndërmjetësim. Në rastin tjetër, kur detyrimi për

ndërmjetësim është kusht për angazhim në çfarëdo forme të zgjidhjes së kontestit, pala thjeshtë mund të

neglizhojë marrëveshjen për ndërmjetësim dhe të iniciojë procedurën tjetër, p.sh. duke vazhduar

menjëherë me arbitrazh apo duke ngrehur padi në gjykatë. Në atë rast, pala tjetër duhet të paraqes

marrëveshjen për ndërmjetësim si pengesë procedurale në atë procedurë.

Marrëveshja për ndërmjetësim duhet të dallohet qartë nga marrëveshja e arritur nga palët në konflikt

përmes ndërmjetësimit. Përderisa e para krijon detyrimin për ndërmjetësim, e dyta është marrëveshje


për zgjidhjen e kontestit që eventualisht ndalon palët nga ndjekja e mekanizmave tjerë për zgjidhje të

kontestit dhe që konfirmon se kontesti më nuk ekziston.

2.5 Ndërmjetësimi i urdhëruar nga gjykata

Kur gjyqtari urdhëron shfrytëzimin e ndërmjetësimit, duhet të dallohet qartë nëse gjyqtari vetëm ka

nxitur apo sugjeruar palët që të shfrytëzojnë ndërmjetësimin, apo nëse gjyqtari ka urdhëruar palët që të

angazhohen në ndërmjetësim. Në rastin e parë, palët janë të lira që mos të marrin parasysh “sugjerimin”

dhe të vazhdojnë me gjykimin. Në rastin e dytë, urdhri i gjykatës është obligues për palët dhe ato kanë

detyrim ligjor që të angazhohen në ndërmjetësim, por jo doemos që edhe të arrijnë marrëveshje përmes

ndërmjetësimit.

Për shembull:

Ligji për ndërmjetësimin, neni 9.6, përcakton se “Gjykata mundet në secilën fazë të procedurës gjyqësore,

deri në përfundimin e saj, t’i sugjeroj palët në procedurën e ndërmjetësimit”. Ligji për procedurën

kontestimore, neni 411.1 parashkruan se “gjykata mund t‟i propozojë palëve që të zgjidhin kontestin e

tyre përmes ndërmjetësimit”. Nga formulimi i këtyre dispozitave, duket se gjykata mundet vetëm të

sugjerojë ndërmjetësimin por jo edhe të urdhërojë palët që të angazhohen në ndërmjetësim.

Për dallim, Kodi i përkohshëm i procedurës penale, neni 228, deklaron:

(1) Prokurori publik mund ta dërgojë kallëzimin penal për një vepër penale të dënueshme me gjobë ose me

burgim deri në tre vjet për ndërmjetësim. Para se të veprojë kështu, prokurori publik merr parasysh llojin

dhe natyrën e veprës, rrethanat në të cilat ajo është kryer, personalitetin e kryerësit dhe dënimet e

mëparshme të tij për të njëjtën vepër penale apo për vepra penale të ndryshme dhe gjithashtu edhe

nivelin e përgjegjësisë penale të tij.

(2) Ndërmjetësimi bëhet nga ndërmjetësi i pavarur. Ndërmjetësi detyrohet që ta pranojë çështjen e dërguar nga

prokurori publik dhe të ndërmarrë masa për të siguruar se përmbajtja e marrëveshjes është në proporcion me

seriozitetin dhe pasojat e veprës.

Në shikim të parë, neni 228 (2) krijon detyrim vetëm për ndërmjetësuesin e pavarur. Por formulimi dhe

struktura e nenit 228 nënkupton se pasi që prokurori publik të referojë kallëzimin penal për

ndërmjetësim, ai ndërmjetësim është i detyrueshëm në kuptim të krijimit të detyrimit për ndërmjetësim.

2.6 Kuptimi i “detyrimit për ndërmjetësim”

Me qëllim që të kuptohet nëse pala ka respektuar detyrimin e saj për ndërmjetësim, është e

domosdoshme që të përkufizohet kuptimi “i ndërmjetësimit”. Elementet e poshtme zakonisht

nënkuptohen me shprehjen “të ndërmjetësohet”:


Pjesëmarrja

Një aspekt i rëndësishëm i pajtueshmërisë me kërkesën për ndërmjetësim është që palët në kontest

fizikisht të vijojnë takimet e ndërmjetësimit. Është diskutuese nëse lejohet që njëra palë të mungojë nga

takimet dhe të përfaqësohet nga avokati. Ndërmjetësimi kuptimplotë kërkon që palët në kontest të

komunikojnë me njëra-tjetrën me ndihmën e ndërmjetësuesit. Pasi që ato duhet të komunikojnë me

njëra-tjetrën dhe pasi që mbajnë autoritetin e fundit për të arritur apo jo marrëveshjen e ndërmjetësuar,

prezenca fizike duhet të konsiderohet si element i domosdoshëm i detyrimit për ndërmjetësim.

Përfaqësimi nga pala e tretë, përfshirë avokatin, mund të merret parasysh në rast se ndonjë kompani apo

entitet qeveritar është palë kryesore në ndërmjetësim. Por madje edhe në këto raste është e

domosdoshme që të përkufizohet fushëveprimi i autoritetit të deleguar, d.m.th. pa marrë parasysh nëse

përfaqësuesi ka autoritetin që të arrijë marrëveshjen obliguese në emër të palës kryesore për zgjidhje të

kontestit, apo nëse marrëveshja e arritur nga përfaqësuesi është vetëm marrëveshje preliminare dhe

duhet të ratifikohet nga pala kryesore.

Përgatitja

Ky argument ngritët në literaturën ligjore që përgatitja e duhur për ndërmjetësim është pjesë integrale e

detyrimit për ndërmjetësim. Megjithatë në praktikë është shumë vështirë, nëse jo e pamundshme, që të

përcaktohet fushëveprimi i detyrimit për tu përgatitur për ndërmjetësim, dhe për të vlerësuar nëse një

palë ka bërë përgatitjet e duhura për ndërmjetësim. Ndoshta në raste shumë të dukshme, kur është e

qartë se pala nuk ka kurrfarë informate për ndërmjetësimin, mospërgatitja e duhur për ndërmjetësim

mund të konsiderohet si shkelje e detyrimit për ndërmjetësim.

Pagesa e taksës për ndërmjetësin

Pagesa e taksës për ndërmjetësuesin është pjesë thelbësore e procesit të ndërmjetësimit. Prandaj,

mospagesa e taksës për ndërmjetësuesin është tregues i dështimit të palës për ndërmjetësim, me kusht

që marrëveshja kërkon pagesën paraprake të taksës.

Mirëbesimi/pjesëmarrja kuptimplotë

Detyrimi për ndërmjetësim kërkon më shumë sesa vetëm prezencën fizike të palës gjatë sesioneve të

ndërmjetësimit. Mirëbesimi, si parim i përgjithshëm i ligjit, kërkon nga pala që të angazhohet në

pjesëmarrje kuptimplote në ndërmjetësim. Në kuptim të përgjithshëm, pjesëmarrja kuptimplote

nënkupton pjesëmarrjen përtej minimales. Në ndërmjetësim, kjo do të përfshinte dhënien e deklaratës

në lidhje me qëndrimin t saj, dëgjimin e deklaratave të palës tjetër, dhe dhënien e përgjigjeve ndaj atyre

deklaratave. Këta janë tregues që nënkuptojnë se pala ka synuar seriozisht që të arrijë zgjidhjen përmes

ndërmjetësimit edhe pse nuk i nënshtrohet detyrimit ligjor për të arritur zgjidhjen.


Shkëmbimi i informatës

Një element më specifik i pjesëmarrjes me besim të mirë në ndërmjetësim është kërkesa për të

shkëmbyer informatat, por pa komprometuar të drejtën e cilësdo palë për të mbrojtur informatat

konfidenciale. Shkëmbimi i informatës do të respektohej mjaft nëse palët shkëmbejnë deklaratat për

çështjet ligjore dhe faktike në kontest, qëndrimet e palëve për këto çështje, lehtësimin e kërkuar, dhe

çfarëdo ofertash dhe kundër-ofertash për arritjen e ujdisë. Në lidhje me këtë, neni 113 i Ligjit për

ndërmjetësimin veçanërisht kërkon që “Palët janë të obliguara që të prezantojnë në mënyrë sa më reale dhe

të vërtetë rrethanat e rastit kontestues”.

2.7.Opsioni për procedurë të arbitrazhit apo procedurë gjyqësore

Ligji për ndërmjetësim njeh të drejtën e palëve në kontest që të iniciojnë procedurën e ndërmjetësimit

në çfarëdo kohe para apo gjatë procedurave gjyqësore dhe administrative (neni 8 dhe 9.1 i Ligjit për

ndërmjetësimin). Megjithatë, ligji është i heshtur në lidhje me çfarëdo efekte të detyrimit për

ndërmjetësim që mund të përcaktohen në kontratë.

Për shembull, Ligji model i UNCITRAL-it për pajtimin përmban rregullin e poshtëm (neni 13):

Kur palët janë dakorduar që të pajtohen dhe janë zotuar që mos të fillojnë, gjatë periudhës së specifikuar

kohore apo gjersa të shfaqet ndonjë ngjarje specifike, procedurat gjyqësore apo të arbitrazhit në lidhje

me kontestin ekzistues apo të ardhshëm, atij zotimi i jepet autorizimi nga tribunali i arbitrazhit apo

gjykata gjersa kushtet e zotimit të përmbushen, përveç në masën e nevojshme për palën, sipas mendimit

të saj, për të ruajtur të drejtat e veta. Inicimi i procedurës së tillë nuk shihet si heqje dorë nga

marrëveshja për pajtim apo si ndërprerje e procedurës së pajtimit.

Dispozita e tillë nuk është përfshinë në Ligjin për ndërmjetësim as në Ligjin për procedurën

kontestimore. Si rrjedhojë, pala që nuk respekton detyrimet kontraktuale për ndërmjetësim, mund të

iniciojë procedurën e gjykimit apo arbitrazhit përkundër zotimit të bërë në kundërshtim me kontratën.

Përderisa kjo palë shkakton përgjegjësi kontraktuale, asnjë gjykatë apo tribunal i arbitrazhit nuk mund të

hedh poshtë atë kërkesë për arsye të papranueshmërisë. Me qëllim të plotësimit të detyrimit

kontraktual për ndërmjetësim, legjislacioni duhet të rregulloj papranueshmërinë e kërkesave para

gjykatave apo tribunalit për arbitrazh kur ka kushte që janë parashkruar në nenin 13 të Ligjit model të

UNCITRAL-it.


2.8. Ushtrim: Detyrimi për ndërmjetësim

Udhëzime:


diskutoni të poshtmet:

Nga ju kërkohet që të formuloni një dispozitë sipas dispozitës së nenit 13 të Ligjit model të UNCITRAL-

it që duhej të futej në legjislacionin kombëtar. Si do e formuloni atë dispozitë dhe cilat ligje do të duhej

të ndryshoheshin për t‟i dhënë fuqi asaj dispozite.

Paraqitni mendimet tuaja për atë çfarë përbën “pjesëmarrje kuptimplotë në procedurat e

ndërmjetësimit”.



2.9 Përmbledhje

Ky modul ka paraqitur rrethanat specifike që krijojnë detyrimin ligjor për ndërmjetësim, kryesisht

detyrimet kontraktuale apo detyrimet e urdhëruara nga gjykata për ndërmjetësim. Ky modul ka

shtjelluar tutje elementet e detyrimit për ndërmjetësim dhe ka diskutuar mangësitë e legjislacionit aktual

për ndërmjetësim në lidhje me arbitrazhin apo gjykimin përkundër detyrimeve kontraktuale për

ndërmjetësim.





Diskutoni problemet që lidhen me pranueshmërinë e gjykimit dhe arbitrazhit kur ekziston

detyrimi për ndërmjetësim.


MODULI 3:

PROCESI I NDËRMJETËSIMIT


3.1 Pasqyrë

Ky modul paraqet modelin themelor dhe racional të ndërmjetësimit duke nënvizuar fazat e ndryshme të

ndërmjetësimit. Përderisa ekzistojnë modele të ndryshme, të cilat zbërthehen për qëllime të analizimit të

ndërmjetësimit, të gjitha modelet përcjellin një radhitje racionale të aktiviteteve. Moduli gjithashtu

paraqet rregullat fondamentale të përcaktuara në ligjin për ndërmjetimin, që qeveris procesin e

ndërmjetësimit. Moduli paraqet edhe rregullat për konfidencialitetin siç janë paraqitur në Ligjin për

ndërmjetësimin dhe i krahason ato me rregullat përkatëse të konfidencialitetit të përcaktuar në

standardet ndërkombëtare dhe Evropiane për ndërmjetësimin.


Pas përfundimit të këtij moduli, ju do të mund të:

Nënvizoni fazat e ndryshme të modelit themelor dhe racional të ndërmjetësimit


ndërmjetësimit




3.3 Hyrje

Ndërmjetësimi është proces në të cilin palët në konflikt bëjnë përpjekje që të arrijnë në ujdi për çështjen

në bazë të konsensusit me ndihmën e një pale neutrale. Procesi i ndërmjetësimit izolon sistematikisht

pikat e pajtimit apo mospajtimit, zhvillon opsionet, dhe punon kah marrëveshja përfundimtare.

Si proces, ekzistojnë disa hapa apo faza themelore procedural enë ndërmjetësim. Përderisa autoritetet i

referohen numrit të fazës së ndryshme (pesë, gjashtë dhe nëntë janë të zakonshme), për qëllime të këtij

doracaku, ne do t‟i referohemi këtyre gjashtë hapave apo fazave: (1) hapja e ndërmjetësimit, (2)

grumbullimi i informatave, (3) identifikimi i problemit, përkufizimi dhe caktimi i agjendës, (4) qartësimi i

çështjes, (5) dhënia dhe vlerësimi i mendimeve, (6) përmbyllja e ndërmjetësimit.

Hapat e tillë supozojnë një proces racional, që në praktikë megjithatë trajtohet me fleksibiliteti varësisht

nga rrethanat specifike të procesit të ndërmjetësimit. Përkundër procedurave gjyqësore, në

ndërmjetësim nuk ka rregulla të ashpra dhe formale dhe Ligji për ndërmjetësimin në veçanti parashkruan

se palët janë të lira që të përcaktojnë procedurën e ndërmjetësimit (neni 10.1 i Ligjit për

ndërmjetësimin). Megjithatë, Ligji për ndërmjetësimin përcakton rregullat që qeverisin elemente të

caktuara të procedurës së ndërmjetësimit të cilat do të vlerësohen në këtë modul.


3.4 Fazat e ndërmjetësimit

Hapja e ndërmjetësimit

Procesi i ndërmjetësimit fillon kur pala në kontest vendos që të kërkojë nga pala e tretë neutrale

(ndërmjetësuesi) që të ndihmojë në zgjidhjen e situatës. Nëse procesi fillohet vetëm nga njëra palë, pala

apo palët tjera mund të zgjedhin që të marrin pjesë apo jo. Zakonisht kjo dakordohet në mes të palëve

në konflikt, që siguron bazën ligjore dhe obligimin për të ndërmjetësuar. Në disa raste, ndërmjetësimi

mund të parashkruhet me ligj.

Në fazën hyrëse, palët dhe ndërmjetësi prezantohen. Zakonisht është roli i ndërmjetësuesit që të bëj

deklaratën hyrëse dhe të shpjegojë rolin e ndërmjetësuesit dhe të tregojë procesin e ndërmjetësimit.

Kjo fazë përshkruhet si fazë e ngrohjes për ndërmjetësuesin që të vendosë marrëdhëniet me palët dhe

të bëj palët që të ndihen më rehat me procesin e ndërmjetësimit.

Gjatë kësaj faze, ndërmjetësuesi të vendos rregullat e ndërmjetësimit dhe të vendos vullnetin dhe

autoritetin e palëve që të zgjidhin çështjen në procesin e ndërmjetësimit.

Mbledhja e informatave

Në këtë fazë, palët paraqesin anën e vet të konflikt para ndërmjetësuesit dhe palës tjetër. Kjo mundëson

ndërmjetësuesin që të grumbullojë fakte faktike dhe emocionale që kanë të bëjnë me kontestin. Sa i

përket kësaj, ndërmjetësuesi zakonisht përmbledh situatën para secilës palë me qëllim të korrigjimit të

pasaktësive.

Ndërmjetësuesi gjithashtu mund të kërkojë informata nga palët duke shtruar pyetje më specifike rreth

nevojave të tyre, interesave, shqetësimeve dhe prioriteteve. Këto pyetje mund të shtrohen në sesione të

përbashkëta, por ndërmjetësuesit gjithashtu mund ta bëjnë këtë në sesione private në rast se ekzistojnë

informata sensitive apo konfidenciale që njëra palë nuk dëshiron t‟i diskutojë para palës tjetër.

Kjo fazë gjithashtu mundëson palët që të dëgjojnë njëra-tjetrën dhe të vendosin kanalin e parë të

komunikimit. Kur të dëgjojnë qëndrimin e njëri-tjetrit, kjo mund të shkaktojë ndryshim në perspektivat e

tyre përkatëse dhe mund të mundësojë arritjen e marrëveshjes. Tutje, kjo fazë është shumë e

rëndësishme për palët pasi që u jep ditën e tyre në gjykatë.

Identifikimi i problemit, përkufizimi dhe caktimi i agjendës


Me informatat e grumbulluara në fazën e dytë, ndërmjetësuesi, së bashku me palët, tani mund të

identifikojë çështjet në kontest. Ndërmjetësuesi duhet të përkufizojë këto çështje në mënyrë të

natyrshme dhe ato të miratohen nga palët. Kjo mund të bëhet më pas agjendë për diskutim dhe i tregon

ndërmjetësuesit rrugën përmes së cilës do të drejtojë ndërmjetësimin.

Gjithashtu në këtë fazë ndërmjetësuesi mund të zgjerojë fushëveprimin rreth çështjeve duke u

përqendruar në interesat e përbashkëta të palëve. Kjo do të mundësojë palët që të punojnë kah synimi i

përbashkët që mund të përfshijë të gjitha interesat e tyre.

Përderisa faza e tretë zakonisht mbahet në seancë të përbashkët, ndërmjetësuesi mund të vendosë që të

ftojë palët në seanca të ndara (që është parashkruar në nenin 11.1 të Ligjit për ndërmjetësimin). Seanca e

ndarë mund t‟i ndihmojë ndërmjetësuesit që të grumbullojë informata shtesë të cilat pala ngurron që t‟i

paraqes në seancë të përbashkët. Ndërmjetësuesi gjithashtu mund të shfrytëzojë seancat e ndara në

fazat tjera të procedurës së ndërmjetësimit.

Qartësimi i çështjes

Përkundër fazës 2 kur mblidhen informatat rreth problemit në mes të palëve dhe nevojat e tyre,

interesat dhe shqetësimet, kjo fazë është më e drejtpërdrejtë. Ndërmjetësuesi ndihmon palët në

eksplorimin e mendimeve dhe të ndjenjave të tyre rreth çështjeve që janë identifikuar në fazën 3. Kjo i

shërben tri funksioneve:

Ai mundëson palët që të ndihen se zëri i tyre dëgjohet. Kjo është me rëndësi për adresimin e bazës

emocionale të konfliktit.

Ai mundëson ndërmjetësuesin që të qartësojë tutje dhe të rafinojë nevojat, interesat dhe shqetësimet

themelore të palëve.

Ai mundëson ndërmjetësuesin që të identifikojë disa mendime preliminare për t‟i eksploruar me palët.

Dhënia dhe vlerësimi i mendimeve

Në këtë fazë, ndërmjetësuesi, në sesion të përbashkët apo privat, jep mendime që adresojnë çështjet

dhe që rezultojnë në rezultate të kënaqshme për të dyja palët. Këtu nuk synohet vlerësimi i mendimeve.

Krijimi i një liste të mendimeve është synimi i vetëm gjatë kësaj faze. Gjatë kësaj faze, ndërmjetësuesi

mund të ndihmojë palët që të lëvizin nga qëndrimet e ngurta dhe të ndihmojë në kërkimin e një opsioni

të arsyeshëm. Hollësitë e marrëveshjes shtjellohen pasi që të zgjidhet opsioni. Por në këtë fazë, roli i

ndërmjetësuesit duhet të jetë sa më minimal. Është me rëndësi që vet palët të jenë autorë të rezultatit

përfundimtar, që është faktor i rëndësishëm për tu siguruar se marrëveshja do të jetë afatgjatë.

Përfundimi i ndërmjetësimit


Në fazën e fundit, roli i ndërmjetësuesit është që të shikojë anën reale të marrëveshjes që është

dakorduar nga palët. Kjo siguron se palët kanë menduar mirë për atë që dakordohen dhe gjithashtu

shërben për të adresuar çfarëdo mangësie që mund të mos ketë rënë në sy nga palët. Pasi që vështrimi i

anës reale të dëshmohet si i suksesshëm, procesi i ndërmjetësimit përfundon.

Megjithatë, shumë shpesh, palët arrijnë vetëm marrëveshje të pjesshme. Për këtë arsye ndërmjetësimi

duhet të ofrojë ndihmë të mëtejme që të mundësojë palët në arritjen e marrëveshjes edhe për çështjet e

mbetura. Fazat e ndërmjetësimit të përshkruara më sipër duhet të aplikohen me rregull.

3.5 Procesi i ndërmjetësimit sipas ligjit

Ligji për ndërmjetësimin parashkruan se palë në procedurën e ndërmjetësimit mund të jenë personat

fizik dhe personat juridik, d.m.th. kompani me përgjegjësi të kufizuar, kompani aksionare, organizatë

joqeveritare apo shtet, përfshirë agjencitë e pavarura shtetërore nëse kanë personalitetin e vet juridik

(neni 9.2).

Fillimi i ndërmjetësimit

Edhe pse neni 9.1 ka për qëllim që të mbulojë inicimin e procedurës së ndërmjetësimit, janë disa

dispozita analoge në nenin 10 të cilat, siç u vërejt më sipër, duket se janë jokonsistente. Ligji për

ndërmjetësimin mundëson palët që të kryejnë ndërmjetësimin para apo pas fillimit të procedurës

gjyqësore apo administrative (neni 8). Sipas nenit 9.1 procedura e ndërmjetësimit fillon në momentin kur

palët pajtohen për fillimin e saj, i e tillë, ai nënkupton se njëra palë nuk mund të imponojë te pala tjetër

fillimin e procesit të ndërmjetësimit. Neni 9.3 e mbështetë këtë duke deklaruar se mospërgjigjja e palës

tjetër ndaj ftesës për të filluar ndërmjetësimin duhet të interpretohet si refuzim të ndërmjetësimit, me

kusht se pala nuk është përgjigjur për 15 ditë pas pranimit të kërkesës për ndërmjetësim.

Neni 10.3 parashkruan se ndërmjetësimi fillon pas nënshkrimit të marrëveshjes së palëve për fillimin e

procedurës së ndërmjetësimit. Neni 10.4 paraqet detalet e marrëveshjes. Neni 10.3 është i ngatërruar

në lidhje me marrëveshjen para kontestit për ndërmjetësim, që parashkruan ndërmarrjen e

ndërmjetësimit në rast të paraqitjes së ndonjë kontesti në të ardhmen në mes të palëve në kontratë.

Pajtimi i tillë për ndërmjetësim (pa marrë parasysh se a është përfshirë në klauzolën për ndërmjetësim a

po jo në kontratën kryesore apo në kontratën e ndarë për ndërmjetësim), zakonisht është bazë e

mjaftueshme ligjore për inicimin e ndërmjetësimit. Neni 10.3 megjithatë duket se kërkon nga palët që të

kenë një marrëveshje shtesë për ndërmjetësim që përmban elemente të përkufizuara nën nenin 10.4.

Kjo kërkesë do të ketë kuptim në rast të marrëveshjeve të arritura për ndërmjetësim pas shfaqjes së

kontestit. Neni 10.3 gjithashtu nuk është konsistent me nenin 9.1 i cili nuk kërkon marrëveshje formale

për të filluar ndërmjetësimin. Neni 9.1 është në linjë me neni 4 të Ligjit model të UNCITRAL-it që

nënkupton se neni 9.1 duhet të merret parasysh si rregull i duhur për të përcaktuar se a fillon

ndërmjetësimi dhe për kohën e fillimit. Në anën tjetër, neni 10.3 dhe 10.4 duhet të interpretohet si

kërkesë për obligim kontraktual për të ndërmjetësuar, edhe pse nuk është e qartë nëse kjo vlen për


kontratat e ndërmjetësimit para paraqitjes së kontestit apo vetëm për kontratat ad-hok pas shfaqjes së

kontestit.

Neni 9.4 kërkon nga ndërmjetësuesi, para se të fillojë procedura e ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi është

i obliguar t‟i informojë palët për parimet, rregullat, shpenzimet e procedurës dhe efektet juridike të

marrëveshjes. Kjo kërkesë është përsëritur në nenin 10.9.

Neni 9.5 parashkruan se kur çështja është para gjykatës apo prokurorisë dhe nëse ata (d.m.th. gjykata

apo prokuroria) konsiderojnë se kontesti mund të zgjidhet me ndërmjetësim, ata i sugjerojnë palëve që

t‟i nënshtrohen procedurës së ndërmjetësimit. Sipas nenit 9.6, ai “sugjerim” mund të jepet në çfarëdo

faze të procedurës para gjykatës apo prokurorisë. Pasi që gjykata apo prokuroria vetëm sugjeron, është

në liri të palëve që të përcaktojnë nëse dëshirojnë të shfrytëzojnë atë sugjerim dhe të vazhdojnë me

ndërmjetësim. Pasi që Kodi i përkohshëm i procedurës penale, neni 228, duhet të interpretohet si formë

e ndërmjetësimit të detyrueshëm, këtu mund të ekzistojë konflikti në mes të Kodit të procedurës penale

dhe nenit 9.6 të Ligjit për ndërmjetësimin, përveç nëse Kodi i procedurës penale interpretohet si “ligj i

veçantë” që ka precedencë mbi Ligjin për ndërmjeëtsimin.

Nëse kontesti është në pritje në gjykatë dhe palët pajtohen që të kalojnë në ndërmjetësim, ato

obligohen që të njoftojnë gjykatën për atë vendim dhe duhet t‟i sigurojnë gjykatës një kopje të

marrëveshjes nga ndërmjetësimi (neni 10.6).

Ligji për ndërmjetësimin nuk kërkon nga marrëveshja e ndërmjetësimit që të përcaktojë ndërmjetësuesin

apo të përkufizojë procedurën e emërimit të ndërmjetësuesit. Ligji për ndërmjetësimin nuk përmban

rregullat për emërimin e ndërmjetësuesve përveç kërkesës që procedura e ndërmjetësimit duhet të

kryhet nga vetëm një ndërmjetësues, përveç nëse palët pajtohen ndryshme (neni 10.2). Përderisa neni

10.2 është në pajtim me nenin 4 të Ligjit model të UNCITRAL-it, Ligji për ndërmjetësim nuk inkorporon

dispozitat tjera të rëndësishme të Ligjit model, që janë:

“Palët obligohen që të bëjnë përpjekje për të arritur marrëveshje për pajtuesin apo pajtuesit, përveç nëse është

pajtuar për ndonjë procedurë tjetër për emërimin e tyre.

Palët mund të kërkojnë ndihmën e ndonjë institucioni apo personi në lidhje me emërimin e pajtuesve. Në veçanti:

(a) Pala mund të kërkojë nga institucioni apo personi i tillë që të rekomandojë personat e përshtatshëm që të

veprojnë si pajtues, apo

(b) Palët mund të pajtohen që emërimi i një apo më shumë pajtuesve të bëhet direkt nga ai institucion apo

person.

Gjatë rekomandimit apo emërimit të individëve që të veprojnë si pajtues, institucioni apo personi merr parasysh

konsideratat të cilat kanë gjasë të sigurimit të emërimit të një pajtuesi të pavarur dhe të paanshëm, dhe kur

kërkohet, të merr parasysh mundësinë e emërimit të pajtuesit me shtetësi tjetër nga shtetësia e palëve”.

Një problem tjetër kyç është se Ligji për ndërmjetësim është i heshtur sa i përket efektit të fillimit të

ndërmjetësimit në lidhje me afatet kohore që ndërlidhen me procedurat gjyqësore dhe arbitrale. Për

shembull Direktiva e BE-së 2008/52/EC kërkon nga shtetet anëtare që të:


“sigurojnë se palët që zgjedhin ndërmjetësimin në synim të zgjidhjes së kontestit nuk pengohen nga inicimi i

procedurave gjyqësore apo arbitrazhit në lidhje me atë kontest gjer në skadimin e afatit apo periudhës së

parashkrimit gjatë procesit të ndërmjetësimit”.

Një dispozitë e ngjashme mund të përfshihet në legjislacionin e Kosovës për të siguruar se palët që janë

të vullnetit të angazhojnë ndërmjetësimin, të mos vuajnë efektet negative procedurale.

Procesi i ndërmjetësimit

Neni 10.1 parashkruan se palët janë të lira për të vendosur për zhvillimin e procedurës së

ndërmjetësimit. Kjo do të thotë se palët mund të përcaktojnë kursin e ndërmjetësimit përveç nëse

ekzistojnë dispozita të detyrueshme të ligjit që duhet të respektohen.

Ligji për ndërmjetësimin përshkruan hollësisht disa elemente të procesit të ndërmjetësimit:

Pas nënshkrimit të marrëveshjes mbi ndërmjetësimin, në pajtim me palët, ndërmjetësuesi do të caktoj

kohën dhe vendin e zhvillimit të ndërmjetësimit (neni 10.5);

Në fillim të ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi duhet të njoftojë palët për synimin e ndërmjetësimit,

procedurën që duhet të përcillet dhe rolin e ndërmjetësuesit dhe të palëve (neni 10.9);

Ndërmjetësuesi mund të mbajë takime të ndara me palët nëse konsideron se kjo është në interes të

procedurës. Kjo nënkupton, e contrario, se në parim ndërmjetësuesi duhet të mbajë sesionet e

përbashkëta me palët (neni 11).

Përveç ndërmjetësuesit, palët dhe përfaqësuesit e tyre, edhe palët tjera (të treta) mund të vijojnë

procedurën e ndërmjetësimit, me kusht se të gjitha palët (me përjashtim të ndërmjetësuesit) kanë dhënë

pajtimin për prezencën e tyre (neni 10.7). Palët e treta mund të përfshijnë ekspertët apo dëshmitarët që

dëshmojnë për faktet e caktuara që kërkohen për qartësimin e fakteve të kontestit.

Procedura e ndërmjetësimit duhet të përmbyllet brenda 90 ditëve nga fillimi (neni 13.1), që pasqyron

parimin e urgjencës që është deklaruar në neni 7. Prandaj është me rëndësi përkufizimi i qartë i

momentit të fillimit të ndërmjetësimit.

Ndërprerja e procedurës së ndërmjetësimit

Sipas nenit 14.1, Procedura e ndërmjetësimit përfundon me:

arritjen e marrëveshjes në mes të palëve;

tërheqjen e cilësdo palë, në çfarëdo kohe gjatë zhvillimit të procedurës,

duke deklaruar se nuk ka interes për vazhdimin e procedurës së ndërmjetësimit;

konfirmimin nga ndërmjetësuesi, pas konsultimit me palët, kur vlerësohet se vazhdimi i

procedurës nuk është i arsyeshëm;

kalimin e afatit ligjor për arritjen e marrëveshjes.


Ndërmjetësuesi mund ta ndërpres procedurën e ndërmjetësimit nëse gjatë zhvillimit të procedurës

ekzistojnë apo shfaqen arsye që e vënë në pyetje paanshmërinë e tij (neni 14.3).

Nëse kontesti është në pritje para gjykatës, është përgjegjësi e ndërmjetësuesit që të njoftojë gjykatën

me shkrim se procedura e ndërmjetësimit është ndërprerë (neni 14.2).

3.6 Konfidencialiteti gjatë ndërmjetësimit

Neni 6.1. parashkruan se procedura e ndërmjetësimit është e natyrës konfidenciale. Konfidencialiteti

mbulon tri aspekte të ndërmjetësimit:

dëshmitë e palëve të dhëna gjatë ndërmjetësimit;

procesi i ndërmjetësimit;

marrëveshja e ndërmjetësuar.

Ligji për ndërmjetësimin megjithatë nuk është i qartë për fushëveprimin dhe kuptimin e konfidencialitetit,

përfshirë pasojat eventuale procedurale.

Për krahasim, neni 10.1 i Ligjit model të UNCITRAL-it jep këto shpjegime të pasojave të

konfidencialitetit të procedurës së ndërmjetësimit:

“Pala në procedurën e pajtimit, pajtuesi dhe pala e tretë, përfshirë ato të përfshira në administrimin e

procedurës së pajtimit, në procedurat arbitrale, gjyqësore apo të ngjashme, nuk do të mbështeten, nuk

do të paraqiten e as jepen si deklaratë apo dëshmi në lidhje me të poshtmet:

(a) Ftesa nga një palë për angazhim në procedurat e pajtimit apo fakti se pala ishte e vullnetit që të merr pjesë

në procedurat e pajtimit;

(b) Pikëpamjet e shprehura apo sugjerimet e dhëna nga një palë në pajtim në lidhje me zgjidhjen e mundshme

të kontestit;

(c) Deklaratat apo pranimet e bëra nga njëra palë gjatë procedurave të pajtimit;

(d) Propozimet e bëra nga pajtuesi;

(e) Fakti se një palë ka treguar vullnetin e saj për të pranuar një propozim për zgjidhje të bërë nga pajtuesi;

(f) Dokumenti i përgatitur vetëm për qëllime të procedurës së pajtimit”.

Përveç kësaj, Ligji model i UNCITRAL-it, përkundër Ligjit për ndërmjetësim, përfshinë rregullin e qartë

për papranueshmërinë e dëshmive të përvetësuara duke shkelur konfidencialitetin e procedurës së

ndërmjetësimit:


“Shpalosja e informatave (...) nuk urdhërohet nga tribunali i arbitrazhit, gjykata apo autoriteti tjetër

kompetent qeveritar dhe nëse informata e tillë ofrohet si dëshmi (...), ajo dëshmi trajtohet si e

papranueshme. Megjithatë, informata e tillë mund të shpaloset apo pranohet si dëshmi sipas kërkesës me

ligj apo për qëllime të zbatimit ose përmbarimit të marrëveshjes”.

Rregulli i ngjashëm është shkruar edhe në Direktivën e BE-së 2008/52/EC që kërkon:

“Marrë parasysh se ndërmjetësimi është menduar që të zë vend në aso mënyre që respekton

konfidencialitetin, shtetet anëtare sigurojnë, përveç nëse palët pajtohen ndryshe, se as ndërmjetësuesit e

as ata të përfshirë në administratën e procesit të ndërmjetësimit nuk do të detyrohen që të japin dëshmi

në procedurat gjyqësore civile dhe komerciale apo në arbitrazh në lidhje me informatat që rrjedhin apo

janë në lidhje me procesin e ndërmjetësimit, përveç:

Kur është e domosdoshme për tejkalimin e konsideratave të politikës publike të shtetit anëtar në fjalë,

në veçanti kur kërkohet sigurimi i interesave më të mira të fëmijës apo të parandalohet dëmtimi i

integritetit fizik apo psikologjik i një personi, apo

Kur shpalosja e përmbajtjes së marrëveshjes, që rezulton nga ndërmjetësimi, është i domosdoshëm me

qëllim të zbatimit apo përmbarimit të asaj marrëveshjeje”.

3.7 Ushtrim: Diskutimi i procesit të ndërmjetësimit

Udhëzime:


diskutoni të poshtmet:

Çfarë do të ishin pasojat ligjore të shkeljes së kërkesës së konfidencialitetit gjatë procesit të

ndërmjetësimit?



3.8 Përmbledhje

Ky modul ka paraqitur modelin themelor të ndërmjetësimit duke nënvizuar fazat e ndryshme të

ndërmjetësimit. Në bazë të këtij modeli ideal të ndërmjetësimit, moduli gjithashtu ka paraqitur rregullat

fundamentale të përcaktuara në ligjin për ndërmjetimin, që qeveris procesin e ndërmjetësimit. Moduli


gjithashtu ka paraqitur rregullat për konfidencialitetin siç janë paraqitur në Ligjin për ndërmjetësimin dhe

i ka krahasuar ato me rregullat përkatëse të konfidencialitetit të përcaktuar në standardet

ndërkombëtare dhe Evropiane për ndërmjetësimin.


Nënvizoni fazat e ndryshme dhe elementet e modelit themelor dhe racional të ndërmjetësimit


ndërmjetësimit





MODULI 4:

MARRËVESHJA


4.1 Përmbledhje

Në këtë modul janë paraqitur elementet themelore të Ligjit për Ndërmjetësimin të cilat qeverisin

marrëveshjen e arritur përmes ndërmjetësimit. Shtjellohen më tej detajet e marrëveshjes dhe ilustrohen

problemet në lidhje me përmbarueshmërinë e marrëveshjes së ndërmjetësuar.

4.2 Objektivat mësimore

Pas përfundimit të këtij moduli, do të jeni në gjendje të:

Përmblidhni dispozitat e Ligjit për Ndërmjetësim që kanë të bëjnë me marrëveshjen



përmbarueshmërinë e marrëveshjes.

4.3 Hyrje

Rezultat ideal i një procesi të suksesshëm të ndërmjetësimit është marrëveshja e arritur në mes të

palëve në konflikt, përmes të cilës konflikti në mes tyre zgjidhet. Sidoqoftë, si palët ashtu edhe

ndërmjetësit duhet të jenë të kujdesshëm as i përket detajeve gjatë hartimit të marrëveshjeve të tilla,

sepse përmes tyre mëtohet të zgjidhjet një konflikt e jo të shndërrohen në burime të konflikteve të

ardhshme. Pasi të ekzistojë një marrëveshje e tillë, është e rëndësishme të dihet pesha e saj juridike për

çfarëdo procedure gjyqësore tani për tani ose në të ardhmen.

4.4 Marrëveshja sipas Ligjit për Ndërmjetësim

Marrëveshja në procedurën e ndërmjetësimit, d.m.th marrëveshja e arritur në mes të palëve përmes

ndërmjetësimit dhe përmes të cilës ato zgjidhin konfliktin e tyre, qeveriset nga neni 12 i Ligjit për

Ndërmjetësim. Struktura dhe përmbajtja e nenit 12 të Ligjit për Ndërmjetësim mund të shpjegohet siç

vijon:

Ligji për Ndërmjetësim përcakton se arritja e marrëveshjes në procedurën e ndërmjetësimit varet

ekskluzivisht nga vullneti i palëve. Kjo pasqyron parimin e autonomisë së palëve duke garantuar se

askush nuk mund të detyrohet të hyj në procedurën e ndërmjetësimit. Kjo po ashtu nënkupton se

marrëveshjet e tilla u nënshtrohet rregullave dhe parimeve të njëjta me ato që kanë të bëjnë me lidhjen

e kontratave dhe se mosrespektimi i rregullave dhe parimeve, siç është përcaktuar në Ligjin mbi

Marrëdhëniet Detyrimore i shpall të pavlefshme apo anulon marrëveshjet e tilla.


Sipas Ligjit për Ndërmjetësim, marrëveshja në procedurën e ndërmjetësimit është përfundimtare dhe e

detyrueshme (neni 12.4). Sidoqoftë, në rast se dosja e lëndës së çështjes që është duke u ndërmjetësuar

gjendet në gjykatë, marrëveshja e arritur do të ketë fuqinë e titullit ekzekutiv vetëm nëse ajo është

miratuar nga gjykata (neni 12.5). Për më tepër, Ligji për Ndërmjetësim përcakton se marrëveshja e

arritur në procedurën e ndërmjetësimit ka fuqinë e marrëveshjes gjyqësore, nëse miratohet nga gjykata,

prokuroria apo nga ndonjë organ tjetër kompetent (neni 14.4).

Ligji për Ndërmjetësim përmban obligime specifike për ndërmjetësuesit sa i përket marrëveshjes. Aty

kërkohet nga ndërmjetësuesi të ndihmoj palët dhe të jetë i përkushtuar për arritjen e marrëveshjes (neni

12.2). Nga ndërmjetësuesi po ashtu kërkohet të përpilojë marrëveshjen me shkrim, e cila duhet të jetë e

nënshkruar nga palët dhe ndërmjetësuesi. Prandaj edhe ekziston kërkesa e detyrueshme që marrëveshja

të jetë me shkrim.

4.5 Hartimi i marrëveshjes

Faktorët e përgjithshëm

Duke pasur parasysh se sipas procedurës ligjore, ndërmjetësuesi është i obliguar të përpilojë

marrëveshjen me shkrim, atëherë ndërmjetësuesi duhet të kujdeset për të siguruar që marrë[veshja

nënshkruhet nga të palët dhe se ndërmjetësuesi nuk shndërrohet në burim të konflikteve shtesë apo të

ardhshme. Nga perspektiva e procesit të hartimit, është detyrë e ndërmjetësuesit për t‟u siguruar që

pjesëmarrësit nuk largohen nga ndërmjetësimi pa kuptuar plotësisht të gjitha detajet e marrëveshjes.

Hartimi i marrëveshjes me shkrim po ashtu duhet të bëhet gjatë kohës kur të gjithë përfaqësuesit janë

ende në seancë, në mënyrë që palët, përfaqësuesit e tyre dhe eventualisht edhe ekspertët të kenë

mundësi të japin kontributin e tyre për formulimin dhe strukturën e marrëveshjes.

Ndërmjetësuesi po ashtu duhet të sigurojë që marrëveshja përmban detajet dhe precizitetin e

nevojshëm. Më poshtë kemi paraqitur disa shembuj të cilat mund të ilustrojnë problemin:

Shembulli 1:

Në një rast që ka të bëjë me kthimin e borxhit, A pajtohet për t‟i paguar B 10,000 euro në 20 këste

mujore pa interes. Është e domosdoshme që marrëveshja të përfshijë informatat e detajuara për datat,

kohën, vendin dhe mënyrën e pagesës (p.sh. transfer bankar, me para të gatshme, përmes çekut). Pyetja

është nëse ndërmjetësuesi duhet të përfshijë edhe dispozitat përkatëse për vonesën e pagesës apo

mospagesën e këstit, dënimet në rast të kësaj, klauzolat për ndërprerjen e marrëveshjes dhe dispozitat

për zgjidhjen e konfliktit.

Shembulli 2:


Në kontestet e ndërlidhura me punësimin, palët mund të dakordohen në dorëheqjen e njërës palë në

vend të ndërprerjes së kontratës. Përveç kësaj, palët mund të dakordohen që pala që jep dorëheqjen të

merr një letër rekomandimi nga punëdhënësi i mëparshëm. Do të ishte e pamjaftueshme që marrëveshja

e shkruar të përfshijë vetëm obligimin për dhënien e një letre të tillë rekomandimi. Në këtë rast, mund

të ishte e domosdoshme të përcaktohet përmbajtja e një letre të tillë, e cila duhet të dakordohet në mes

të palëve.

Marrëveshja e pjesshme

Shumë shpesh palët nuk do të jenë në gjendje të arrijnë një marrëveshje për të gjitha çështjet e

kontestuara. Sidoqoftë, marrëveshja do të mund të arrihej për aspekte të caktuara të konfliktit, të cilat

palët janë të gatshme t‟i zgjidhin. Në këtë rast do të ishte e mundur të lidhet një marrëveshje e pjesshme

ku mund të përshihen marrëveshjet për disa nga çështjet themelore.

Marrëveshja e kushtëzuar

Gjatë ndërmjetësimit mund të ndodh që draft marrëveshja të nevojitet të ratifikohet nga pala

përgjegjëse, p.sh. në rastet kur një korporatë ose organ i qeverisë është palë në ndërmjetësim. Prandaj

në rastet e tilla çfarëdo marrëveshje e hartuar nga ndërmjetësuesi i nënshtrohet ratifikimit nga pala

përgjegjëse dhe nuk ka forcë juridike pa një ratifikim të tillë. Marrëveshjet në procedurën e

ndërmjetësimit mund të jenë të kushtëzuara edhe me manifestimin e një fakti apo ngjarje me pasojë që

një marrëveshje e tillë të mos jetë efektive pa një manifestim të tillë.

4.6 Përmbarueshmëria e marrëveshjes së arritur në procedurën e

ndërmjetësimit

Sikurse është thënë tashmë, marrëveshja është përfundimtare dhe e përmbarueshme (neni 12.4).

Përmbarimi është i rregulluar përmes ligjit për Procedurën Përmbarimore (Ligji nr. 03/L-008). Neni 24 i

këtij Ligji përcakton, se në mes tjerash, tituj ekzekutivë janë:

Marrëveshjet gjyqësore

Marrëveshjet administrative

Të gjitha dokumentet tjera të përcaktuara përmes ligjit si tituj ekzekutiv.

Nuk ekziston ndonjë referencë specifike për marrëveshjet në procedurën e ndërmjetësimit. Sidoqoftë,

duke pasur parasysh se Ligji për Ndërmjetësimin cilëson marrëveshjet e tilla si përfundimtare dhe të

përmbarueshme, marrëveshjet e tilla duhet të konsiderohen se i takojnë kategorisë “të gjitha

dokumentet e përcaktuara përmes ligjit si tituj ekzekutiv”.

Sidoqoftë, dispozitat e përfshira në Ligjin për Ndërmjetësim se në rast se dosja e lëndës gjendet në

gjykatë, marrëveshja e arritur me shkrim duhet ti dërgohet gjykatës, e cila pas aprovimit, e ka fuqinë e

titullit ekzekutiv ka shkaktuar konfuzion (neni 12.5). Përveç kësaj, Ligji për Ndërmjetësim përcakton se

marrëveshja e arritur në procedurën e ndërmjetësimit ka fuqinë e marrëveshjes gjyqësore, nëse


aprovohet nga gjykata, prokuroria apo nëse vërtetohet nga organi tjetër kompetent (neni 14.4). Kriteret

për miratimin e marrëveshjeve të ujdisë janë përcaktuar nën nenin 14.5 të Ligjit për ndërmjetësimin.

Pajtueshmëria e marrëveshjes së ujdisë me ligjin;

Marrëveshja e ujdisë duhet të pasqyrojë vullnetin e palëve;

Marrëveshja e ujdisë nuk duhet të ndërhyjë në të drejtat dhe interesat e palëve, dhe

Çdo kompensim i parashkruar në marrëveshjen e ujdisë nuk duhet të jetë në shpërpjesëtim të qartë ndaj

dëmeve të shkaktuara.

Në bazë të sipërpërmendurave, mund të kërkohet harmonizimi me të drejtën evropiane. Sa i përket

përmbarueshmërisë së marrëveshjeve të arritura në procedurën e ndërmjetësimit Direktiva 2008/52/EC

përcakton që:

“Shtetet anëtare duhet të sigurojnë mundësinë palëve apo njërës nga palët me pajtimin eksplicit të palëve tjera,

të kërkojnë që përmbajtja e marrëveshjes së shkruar që ka rezultuar nga ndërmjetësimi të jetë e

përmbarueshme. Përmbajtja e një marrëveshje të tillë duhet të bëhet e përmbarueshme përveç nëse, në rastin

në fjalë, përmbajtja e asaj marrëveshje është në kundërshtim me ligjin e shtetit anëtar ku është parashtruar

kërkesa ose ligji i atij shteti anëtar nuk mundëson përmbarueshmërinë e saj”.

4.7 Ushtrim:

Udhëzime:

Ushtrimi i mëposhtëm duhet të realizohet në diskutim grupor. Ju lutem të mblidheni në grupe të përbëra nga

pesë (5) pjesëmarrës dhe kryeni ushtrimin e mëposhtëm:

Gjatë procesit të ndërmjetësimit. A pajtohet t’i paguajë B 10,000 euro në 20 këste mujore, secila nga 500

euro, pa interes. Nga ju si ndërmjetës kërkohet të përpiloni marrëveshjen. Përgatitni draftin.

A dhe B janë palë në ndërmjetësim. Ata merren vesh që A t’i paguaj dëmet B-së në shumë prej 10.000 euro dhe

kamatë shtesë prej 25% të asaj shume nga dita kur A i ka shkaktuar B-së dëmet. Ju si gjyqtarë, a do e kishit

miratuar atë marrëveshje?

Pas përfundimit, secili grup do t’ia paraqesë pjesëmarrësve tjerë të gjeturat e tyre e pastaj pjesëmarrësit do të

komentojnë dhe diskutojnë.


4.8 Përmbledhje

Në këtë modul janë paraqitur elementet themelore të Ligjit për Ndërmjetësimin të cilat qeverisin

marrëveshjen e arritur përmes ndërmjetësimit. Shtjellohen më tej detajet e marrëveshjes dhe ilustrohen

problemet në lidhje me përmbarueshmërinë e marrëveshjes së ndërmjetësuar.

Në këtë modul ju keni mësuar për të:

Përmblidhni dispozitat e Ligjit për Ndërmjetësim që kanë të bëjnë me marrëveshjen



përmbarueshmërinë e marrëveshjes.


MODULI 5:

ROLI DHE PËRGJEGJËSITË E

NDËRMJETËSUESIT


5.1 Pasqyrë

Ky modul paraqet rolet dhe përgjegjësitë e ndryshme të ndërmjetësuesit gjatë procesit të

ndërmjetësimit. Moduli gjithashtu paraqet elementet kyçe të paanshmërisë dhe pavarësisë së

ndërmjetësuesit.





5.3 Hyrje

Siç është theksuar tanimë në modulet paraprake, funksioni kryesor i ndërmjetësuesit është që të

lehtësojë procesin e ndërmjetësimit dhe kështu të ndihmojë palët në arritjen e ujdisë në lidhje me

konfliktin e tyre. Nuk është përgjegjësi e ndërmjetësuesit që të gjykojë apo të imponojë në çfarëdo

mënyre ndonjë zgjidhje të konfliktit. Megjithatë, në kontekst të lehtësimit të zgjidhjes së konfliktit,

ndërmjetësuesi luan edhe role plotësuese, të cilat mund të klasifikohen si procedurale, komunikative dhe

substanciale.

5.4 Ndërmjetësuesi si kontrollues i procesit

Roli i ndërmjetësuesit si kontrollues i procesit fillon që nga koha kur kontesti referohet për

ndërmjetësim. Në këtë fazë, ndërmjetësuesi duhet të organizojë seancën e parë në mes të palëve duke

vepruar si ndërmjetës, duke organizuar kohën dhe vendin përkatës neutral për ndërmjetësim. Në rastin

e ndërmjetësimit institucional (ndërmjetësimi i ofruar përmes qendrës për ndërmjetësim apo ndonjë

organizatë tjetër), këto detyra do të kryhen nga stafi administrativ i qendrës përkatëse për

ndërmjetësim. Detalet, siç janë organizimi i duhur të ulëseve, gjithashtu menaxhohen nga ndërmjetësuesi

për të siguruar se procesi i ndërmjetësimit rrjedh qetë dhe nuk pengohet nga çështjet periferike.

Njëkohësisht, ndërmjetësuesi duhet të lehtësojë krijimin e një atmosfere të përshtatshme për

ndërmjetësim miqësor, që kërkon vëmendjen e duhur për mjedisin përkatës për ndërmjetësim.

Gjatë ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi luan një rol të rëndësishëm në kryesimin e ndërmjetësimit dhe në

menaxhimin e procesit të ndërmjetësimit. Ndërmjetësuesi duhet që të jetë i kujdesshëm në ruajtjen e

vazhdueshme të ekuilibrit në mes të të qenit vëzhgues dhe veprimit si ngasës i procesit të

ndërmjetësimit. Ndërmjetësuesi duhet të ruaj vazhdimësinë e diskutimit dhe të sigurojë se diskutimi


është i rregullt dhe kuptimplotë duke udhëzuar palët përgjatë procesit të ndërmjetësimit.

Ndërmjetësuesi, kur kërkohet, duhet të ndërmerr veprime për të ulur tensionet, për të ofruar mundësi

për shkëmbim të ideve, apo për grumbullim të informatave shtesë. Ndërmjetësuesi gjithashtu duhet që

të vendosë për shfrytëzimin e seancave të përbashkëta apo të ndara kurdoherë që kërkohet për të

eksploruar opsionet për zgjidhje apo për të grumbulluar informata të ndjeshme.

Një nga përgjegjësitë kryesore të ndërmjetësuesit si kontrollues i procesit është përgjegjësia e vendosjes

së tonalitetit dhe agjendës për ndërmjetësim. Kjo përfshinë përcaktimin e natyrës së konfliktit,

identifikimin e çështjeve brenda problemit dhe përkufizimin e çështjeve në aso mënyre që nxitë zgjidhjen

e kontestit. Është thelbësore për ndërmjetësuesin që gjithashtu të përcaktojë rregullat të cilat do të

përcillen nga palët gjatë diskutimeve.

5.5 Ndërmjetësuesi si lehtësues i komunikimit

Një nga rolet thelbësore të ndërmjetësuesit është vendosja dhe ruajtja e komunikimit në mes të palëve.

Pasi që kontesti shumë shpesh çon në ndërprerje të komunikimit, ndërmjetësuesi është përgjegjës për

hapjen e kanaleve të komunikimit duke zhvilluar marrëdhënien e besimit në mes të palëve dhe për

nxitjen e tyre që të diskutojnë me njëri tjetrin dhe me ndërmjetësuesin. Në këtë kontekst, është rol i

ndërmjetësuesit që të ulë tensionet dhe emocionet e forta të cilat mund të krijohen si rezultat i

kontestit.

Ndërmjetësuesi mund të kryej këtë funksion në mënyra të ndryshme. Ndërmjetësuesi mund të veprojë

si “përkthyes” në mes të palëve nëse palët komunikojnë për qëllime të gërshetuara apo nuk kuptohen

për çfarëdo arsye (p.sh. për shkak të dallimeve kulturore). Ndërmjetësuesi gjithashtu mund të ngritë

nivelin e informatave në dispozicion për palët, të cilat kërkohen për diskutim kuptimplotë, duke shtruar

pyetje specifike të cilat mund të japin më shumë informata.

5.6 Roli thelbësor i ndërmjetësuesit

Ndërmjetësuesi është përgjegjës për t‟i ndihmuar palëve që të hartojnë marrëveshjen afatgjatë dhe të

vlefshme që zgjidhë kontestin nëse palët arrijnë që të dakordohen. Në lidhje me këtë, është rol i

ndërmjetësuesit që të identifikojë çështjet, nevojat dhe prioritetet e palëve dhe të ndihmojë palët në

identifikimin e opsioneve të cilat do të përmbushnin këto nevoja dhe do të çonin në zgjidhje të kontestit.

Mund të ndodhë që edhe pse marrëveshja do të përmbushte nevojat dhe interesat e të dyja palëve, njëra

palë nuk është e vullnetit që të pranojë marrëveshjen për shkak të moskuptimit të përmbajtjes apo

implikimet e marrëveshjes apo pasi që insiston të mbajë qëndrimin e vet. Në atë rast, roli i

ndërmjetësuesit është që të ofrojë shpjegim për marrëveshjen e mundshme, të përcaktojë

arsyeshmërinë e qëndrimit që ruhet nga pala në kundërshtim me marrëveshjen, dhe pasojat eventuale të

mosarritjes së zgjidhjes përmes ndërmjetësimit.


E fundit, por jo më pak e rëndësishme, ndërmjetësuesi gjithashtu duhet të ndihmojë palët në formulimin

dhe strukturimin e marrëveshjes së ujdisë dhe ta përcjellë atë gjer në nënshkrimin e marrëveshjes.

5.7 Paanshmëria dhe pavarësia e ndërmjetësuesit

Neni 5 i Ligjit për ndërmjetësimin kërkon nga ndërmjetësuesi që të jetë plotësisht i paanshëm dhe i

pavarur gjatë procedurës së ndërmjetësimit. Edhe pse në shikim të parë paanshmëria dhe pavarësia

tingëllojnë si shprehje të ngjashme apo të njëjta, ato kanë nuanca të rëndësishme. Paanshmëria i

referohet sjelljes specifike të ndërmjetësuesit në lidhje me pjesëmarrësit. Kjo nënkupton se

ndërmjetësuesi nuk vepron duke favorizuar apo anuar kah njëra anë. Pavarësia përdoret për të

përshkruar natyrën e marrëdhënies në mes të ndërmjetësuesit dhe palëve, në veçanti mosparagjykimi

nga ana e ndërmjetësuesit gjatë procesit. Neutraliteti kërkon nga ndërmjetësuesi që të tërhiqet nëse ai

nuk është në gjendje që të mbetet neutral gjatë procesit. Siç parashkruhet në Kodin e mirësjelljes së

ndërmjetësuesve “nëse ndërmjetësuesi kupton për mungesën e paanshmërisë së tij, ndërmjetësuesi

menjëherë njofton palët se ndërmjetësuesi nuk është në gjendje që të vazhdojë ndërmjetësimin dhe

ndërmjetësuesi tërhiqet nga ai rast”.

Situatat e caktuara të ndërmjetësimit mund të jenë të vështira dhe paraqesin probleme të mëdha në

lidhje me neutralitetin. Një çështje kritike përfshinë çekuilibrin e fuqisë në mes të palëve. Është e

mundshme që njëra palë të mundohet që të shfrytëzojë procesin për të përfituar nga pala tjetër përmes

ngritjes së kostos, përpjekjes për të grumbulluar informata, apo duke shfrytëzuar informatat e porsa-

prezantuara për të arritur marrëveshje më të leverdishme të ujdisë. Vështirësitë gjithashtu mund të

shfaqen nëse njëra palë është më e arsimuar, më e njoftuar apo më e artikuluar sesa pala tjetër.

Përparësitë e tilla mund të ndikojnë në paanshmërinë dhe pavarësinë e ndërmjetësuesit. Roli i duhur i

ndërmjetësuesit në situata të tilla është çështje e debatit. Më poshtë janë paraqitur disa aspekte kritike

të paanshmërisë dhe pavarësisë:

Kodi i mirësjelljes së ndërmjetësuesve (neni 4) në veçanti kërkon që ndërmjetësuesi të mos pranojë as

jep kurrfarë dhurate, shërbimi, huaje apo artikulli tjetër me vlerë që mund të ngrehë dyshimin rreth

paanshmërisë aktuale apo të perceptuar të ndërmjetësuesit. Tutje, ndërmjetësuesi nuk duhet që të lejojë

presionin apo ndikimin nga ndonjë palë e tretë (individë, institucione apo zyrtarë qeveritar, organizata

apo shoqata e ndërmjetësuesve, ofrues të shërbimeve të ndërmjetësimit, apo ndonjë organizatë ose

agjenci tjetër) që komprometon pavarësinë apo paanshmërinë e ndërmjetësuesit.

Neutraliteti kërkon që ndërmjetësuesi të zhvilloj një proces neutral dhe t‟i ofrojë palëve mundësi të

barabarta për të marrë pjesë në proces. Sjellja neutrale mund të kërkojë që ndërmjetësi të ndajë kohë

adekuate për palët që të flasin dhe të shprehen gjatë procesit. Edhe pse afatet specifike kohore

teknikisht mund të jenë të vështira për tu përmbajtur, ndërmjetësuesit në përgjithësi u japin palëve

mundësi të mjaftueshme jo vetëm për të folur, por edhe për të shtruar pyetje, përderisa mbajnë

procesin e drejtë dhe neutral.

Koha e kaluar në seanca private me njërën palë është një fushë tjetër që ndikon paanshmërinë e

ndërmjetësuesit. Përderisa ndërmjetësuesit nuk takohen me secilën palë për periudha identike kohore,


ata bëjnë përpjekje që të balancojnë kohën e kaluar me njërën palë me qëllim të shmangies së

perceptimeve të favorizimit apo anshmërisë ndaj njërës palë.

Një aspekt shtesë të neutralitetit përfshinë lejimin e secilës palë që të merr informatat e nevojshme për

vendimmarrje në bazë të informatave, gjatë procesit të ndërmjetësimit. Kështu, lejimi palëve që të

shoqërohen nga avokati apo ndonjë përfaqësues tjetër shpeshherë konsiderohet si element i procesit

neutral.

Është e rëndësishme që ndërmjetësuesit të mos jenë të anshëm apo të paragjykojnë rreth materies apo

përmbajtjes së kontestit, pasi që ekziston rreziku potencial që ky veprim të ndikojë zgjidhjen potenciale

të kontestit. Natyrisht se është e pamundur të jesh plotësisht neutral në lidhje me çështjet e tilla.

Megjithatë, është me rëndësi që mendimet, përvojat dhe preferencat të mos pengojnë aftësinë e

ndërmjetësuesit në zhvillimin e ndërmjetësimit në mënyrë të paanshme. Prandaj nga ndërmjetësuesit

pritet që të përmbahen nga dhënia e gjykimeve apo mendimeve në lidhje me zgjidhjet e mundshme të

kontestit.

Gjatë procesit të ndërmjetësimit mund të ndodhë që të ngritën apo diskutohen çështjet ilegale apo

amorale. Në lidhje me çështjet amorale, është liria e ndërmjetësuesit që të vazhdojë apo të ndërpres

procesin e ndërmjetësimit. Nëse gjatë procesit shfaqet ndonjë çështjet ilegale, literatura ligjore sugjeron

që ndërmjetësuesi menjëherë duhet të ndërpres procesin e ndërmjetësimit. Ndërmjetësuesi nuk duhet

të luaj asnjë rol në lehtësimin e përfundimit të marrëveshjes ilegale të ujdisë.

Marrëdhënia personale apo profesionale e ndërmjetësuesit me palët, ekzistenca e marrëdhënies së

kaluar apo premtimi për marrëdhënie të ardhshme, mund të ketë ndikim serioz në paanshmërinë dhe

pavarësinë e ndërmjetësuesit. Intensiteti, shpeshtësia dhe kohëzgjatja e marrëdhënies së tillë, paraqesin

faktorë të cilët mund të ndikojnë perceptimin e palës në lidhje me aftësinë e ndërmjetësuesit që të

mbetet i paanshëm dhe i pavarur. Sa më gjatë që ka zgjatur ajo marrëdhënie, apo sa më afër që kanë

qenë ajo në krahasim me kohën e ndërmjetësimit, aq më i rëndë bëhet problemi. Problemi i veçantë i

marrëdhënies mund të shfaqet me “lojtarët e përsëritur”, d.m.th. personat apo kompanitë që

shfrytëzojnë shërbimet e ndërmjetësuesit në baza të rregullta (p.sh. një kompani e sigurimeve).

Marrëdhëniet intensive dhe të përsëritura të mëhershme dhe perspektiva për biznes të ardhshëm, mund

të rrezikojnë paanshmërinë e ndërmjetësuesit në këto raste. Para fillimit të procedures së

ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi duhet të përcaktojë nëse paanshmëria është problem, duke ditur se

ekziston marrëdhënia. Nëse po, atëherë ndërmjetësuesi duhet të shpalosë këtë marrëdhënie të caktuar

para palëve. Procesi i ndërmjetësimit mund të vazhdojë vetëm pasi që marrëdhënia të shpaloset dhe

vetëm nëse të gjitha palët pajtohen.

Ndërmjetësuesi duhet të shmangë situatat që rezultojnë konfliktin e interesave. Nëse ekziston mundësia

që ndërmjetësuesi t‟i ofrojë shërbime për shembull ligjore, të kontabilitetit apo këshillëdhënëse

ndonjërës palë në procesin e ndërmjetësimit, apo nëse ndërmjetësuesi në të kaluarën i ka ofruar ato

shërbime ndonjërës palë, atëherë mund të shfaqet konflikti i interesave.

Ndërmjetësuesi duhet të jetë i vëmendshëm që mos të kundërshtojë apo pengojë zgjidhjen e arritur në

mes të palëve, në bazë të konsideratës së ndërmjetësuesit se ajo zgjidhje është e padrejtë ndaj ndonjërës

palë. Mund të ekzistojë situata e çekuilibrit substancial në mes të palëve pasi që njëra palë ka më shumë

fuqi, resurse apo informata sesa pala tjetër. Ndërmjetësuesi në aso raste mund të joshet që të


“ndihmojë” palën më të dobët. Megjithatë, nëse palët janë të kënaqura me zgjidhjen, atëherë nuk lejohet

që ndërmjetësuesi të paragjykojë atë vendim. Kjo nuk pengon ndërmjetësuesin që të kryej kontrollin e

realitetit të zgjidhjes, p.sh. duke pyetur palët rreth pasojave të mundshme të zgjidhjes dhe duke ngritur

vetëdijen dhe informimin në mesin e palëve për implikimet e paqëllimshme dhe të papritura. Gjithashtu

është e pazakontë për ndërmjetësuesit që të ofrojnë informata, përfshirë edhe informata ligjore.

Megjithatë, përderisa ofrimi i informatave mund të lejohet, ofrimi i këshillave njërës palë mund të ndikojë

në paanshmërinë e ndërmjetësuesit. Prandaj është me rëndësi që të dallohet në mes të informimit dhe

këshillimit. Informimi konsiderohet si faktik dhe i përgjithshëm prandaj mund të ofrohet nga burimet

tjera. Këshillat i referohen aplikimit specifik të informatës ndaj fakteve apo situatës në fjalë.

Në rast se vihet në pyetje paanshmëria apo pavarësia e ndërmjetësuesit, neni 14.3 i Ligjit për

ndërmjetësimin parashkruan se ndërmjetësuesi mund të ndërpres procedurën e ndërmjetësimit. Kjo

nënkupton se ndërmjetësuesi ka lirinë që të vazhdojë apo të ndërpres procesin e ndërmjetësimit. Ligji

për ndërmjetësimin nuk parashkruan që palët të kenë të drejtën e ndërprerjes së ndërmjetësimit si

rezultat i mungesës së paanshmërisë së ndërmjetësuesit. Megjithatë, neni 14.1 (b) i Ligjit për

ndërmjetësimin mund të shfrytëzohet nga cilado palë që të ndërpres procesin e ndërmjetësimit në

çfarëdo kohe gjatë zhvillimit të procedurës, duke deklaruar se nuk ka interes për vazhdimin e

procedurës së ndërmjetësimit, si rezultat i mungesës së paanshmërisë nga ana e ndërmjetësuesit.

Sipas nenit 14.5 të Ligjit për ndërmjetësimin, gjithashtu është e mundshme që gjykata apo prokuroria të

shpallë marrëveshjen e ujdisë të pavlefshme nëse përcakton se ajo marrëveshje është përmbyllur në

kundërshtim me ligjin, që sipas kufizimeve të Ligjit për ndërmjetësimin, përfshinë detyrën e

ndërmjetësuesit që të jetë i paanshëm dhe i pavarur gjatë tërë procesit të ndërmjetësimit.

Është çështje debati nëse marrëveshja e ujdisë mund të kundërshtohet nga njëra palë apo nga gjykata si

rezultat i sjelljes pasuese të ndërmjetësuesit që mund të rezultojë apo të perceptohet si mungesë e

paanshmërisë. Kjo pyetje kundërthënëse mund të jetë përkatëse vetëm nëse marrëveshja e ujdisë ende

nuk është përmbaruar.

5.8 Ushtrim:

Udhëzime:


diskutoni:

Gjatë procesit të ndërmjetësimit, palët synojnë që të pajtohen për të zgjidhur kontestin e tyre ashtu që

njëra palë i paguan kompensim palës tjetër për të ardhurat nga shitja e narkotikëve ilegal. Ju si

ndërmjetësues, si kishit me u përgjigjur situatës së tillë?

Njëra nga palët në procesin e ndërmjetësimit, ku ju jeni ndërmjetësues, ju fton për darkë në restorant

luksoz. A do e pranoni ftesën?




5.9 Përmbledhje

Ky modul ka paraqitur rolet dhe përgjegjësitë e ndryshme të ndërmjetësuesit gjatë procesit të

ndërmjetësimit. Moduli gjithashtu ka paraqitur elementet kyçe të paanshmërisë dhe pavarësisë së

ndërmjetësuesit.





MODULI 6:

RREGULLIMI PROFESIONAL


6.1 Pasqyrë

Ky modul paraqet kornizën rregullative që ndërlidhet me ndërmjetësimin, përfshirë kërkesat për

kualifikim për ndërmjetësuesit dhe përgjegjësitë profesionale të ndërmjetësuesve.



Shpjegoni strukturën dhe përgjegjësitë e Komisionit të ndërmjetësimit


Shtjelloni elementet e përgjegjësisë profesionale të ndërmjetësuesit

6.3 Hyrje

Meqë ndërmjetësimi zhvillohet si profesion, ekziston kërkesa që ndërmjetësimi të rregullohet me

rregulla, procedura, standarde dhe kualifikime si mjete për të siguruar kontrollin e cilësisë për personat

që ofrojnë shërbimet e ndërmjetësimit. Profesioni zakonisht përfshinë: (i) njohuritë dhe aftësitë e

specializuara të cilat përvetësohen përmes aftësimit formal, (ii) anëtarësimi i pavarur në organizatën

profesionale dhe (iii) pagesën për shërbime. Pasi që ndërmjetësimi përmbushë këto kritere, kërkohet që

ndërmjetësimi t‟i nënshtrohet procedurave rregullative dhe të mbikëqyrjes, që sigurojnë se të gjithë

ndërmjetësuesit posedojnë nivel të ngjashëm arsimor në ndërmjetësim. Megjithatë, gjithmonë ka avokatë

të argumenteve kundër rregullimit të ndërmjetësimit për shkak të anës shumë subjektive të

ndërmjetësimit. Thuhet se ndërmjetësimi është më shumë art sesa shkencë apo profesion prandaj çdo

formë e rregullimit do të ishte subjektiv, i pjesshëm dhe pothuajse joadekuat. Megjithatë, trendi i

përgjithshëm lëviz në drejtim të rregullimit të ndërmjetësimit si profesion, rrugë që është ndërmarrë nga

Ligji për ndërmjetësimin.

6.4 Komisioni i ndërmjetësimit

Ligji për ndërmjetësimin kërkon krijimin e Komisionit të ndërmjetësimit nga Ministria e Drejtësisë (neni

17.1).

Përgjegjësitë e Komisionit të ndërmjetësimit përfshijnë:

Përcaktimi i politikave zhvillimore lidhur me fushën e ndërmjetësimit

Nxjerrja e kodit të etikës profesionale për ndërmjetësues;

Nxjerrja e vendimeve dhe rekomandimeve për rregullimin e fushë-veprimtarisë së

ndërmjetësimit


Përpilimi dhe mbajtja e regjistrit për ndërmjetësues

Dhënia e mendimeve profesionale

Organizimi i trajnimeve për ndërmjetësues

Informimi i publikut për mundësitë e ndërmjetësimit.

Komisioni i ndërmjetësimit prandaj ka autoritetin rregullativ pasi që ai ka autoritetin për të bërë politikat

si dhe për të nxjerrë vendimet që qeverisin zhvillimin e ndërmjetësimit.

Komisioni i ndërmjetësimit përbëhet nga 5 anëtarë, përfshirë kryesuesin, i cili duhet të jetë shërbyes civil

i emëruar nga Ministria e Drejtësisë. 4 anëtarët tjerë duhet të jenë përfaqësues të këtyre institucioneve:

Këshilli Gjyqësor i Kosovës

Këshilli Prokurorial i Kosovës

Oda e Avokatëve të Kosovës

Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale.

Dispozitat e Ligjit për ndërmjetësim në lidhje me Komisionin e ndërmjetësimit janë të heshtura në lidhje

me natyrën ligjore të Komisionit për ndërmjetësim, edhe pse ai mund të supozohet se është një organ

që operon nën patronatin e Ministrisë së Drejtësisë. Gjithashtu është e mundshme që politikat dhe

vendimet e nxjerra nga Komisioni i ndërmjetësimit të jenë akte të miratuara nga Ministria e Drejtësisë.

Formulimi i Ligjit për ndërmjetësim sugjeron se çdo institucion i përfaqësuar në Komisionin e

ndërmjetësimit përzgjedhë përfaqësuesin e vet në pajtim me kriteret e përcaktuara në nenin 20 të Ligjit

për ndërmjetësim. Prandaj secili institucion duhet të sigurojë se personat e emëruar nga Komisioni i

ndërmjetësimit posedojnë kualifikimet e kërkuara me ligj.

6.5 Kualifikimet e ndërmjetësuesve

Ligji për ndërmjetësimin kërkon që personi të plotësojë kriteret e caktuara me qëllim që të jetë i

pranueshëm si ndërmjetësues. Kriteret përfshijnë:

Të ketë diplomë universitare;

Të ketë kaluar me sukses kursin e trajnimit për ndërmjetësim;

Të ketë ndërmjetësuar nën mbikëqyrjen e një ndërmjetësuesi të paktën në gjashtë seanca;

Të mos ketë qenë i dënuar për vepër penale me dashje për të cilën parashihet dënimi mbi

gjashtë muaj burgim;

Të ketë kualitete të larta morale;

Të jetë i regjistruar në regjistrin e ndërmjetësuesve.


Regjistrimi në regjistrin e ndërmjetësuesve është i mundshëm vetëm pas përfundimit të suksesshëm të

trajnimit për ndërmjetësues që dokumentohet me certifikatë të lëshuar nga Komisioni i ndërmjetësimit.

Komisioni i ndërmjetësimit është përgjegjës për organizimin e trajnimit të ndërmjetësimit në

bashkëpunim me Ministrinë e Drejtësisë. Pasi që një person të ketë plotësuar të gjitha këto kërkesa,

Ministria e Drejtësisë lëshon licencën atij personi (ndërmjetësuesit të licencuar). Licencat e tilla mund të

pezullohen apo revokohen nga Ministria e Drejtësisë me rekomandim të Komisionit të ndërmjetësimit.

Megjithatë, përderisa Ligji për ndërmjetësim nuk parashkruan rregulla apo procedura të cilat duhet të

aplikohen nga Komisioni i ndërmjetësimit apo Ministria e Drejtësisë në rast të pezullimit apo revokimit

të licencës për ndërmjetësim, ato rregulla duhet të vendosen nga Komisioni për ndërmjetësim që tani

është duke hartuar dhe rishikuar rregulloren disiplinore për ndërmjetësuesit.

Komisioni i ndërmjetësimit është përgjegjës për mirëmbajtjen e regjistrit publik të ndërmjetësuesve të

certifikuar i cili përmban të gjitha të dhënat personale për secilin ndërmjetësues të regjistruar. Ajo listë

shpërndahet rregullisht te gjykatat themelore, prokuroria dhe institucione tjera kompetente. Megjithatë,

nëse gjykatat dhe autoritetet publike pranojnë vetëm listat e ndërmjetësuesve të certifikuar, nuk e qartë

pse ndërmjetësuesi duhet të jetë i licencuar nga Ministria e Drejtësisë. Mund të jetë gabim teknik në

Ligjin për ndërmjetësimin ku në vend të „regjistrit të ndërmjetësuesve të certifikuar‟ duhet të qëndrojë

„regjistri i ndërmjetësuesve të licencuar‟. Përndryshe procedura e licencimit nuk do të kishte kurrfarë

vlere.

6.6 Përgjegjësia profesionale e ndërmjetësuesve

Si praktikë profesionale, ekziston edhe mundësia që pala të akuzojë ndërmjetësuesin për neglizhencë

profesionale. Neglizhenca profesionale kërkon shkeljen e standardeve profesionale të cilat në rastin e

Kosovës, janë vendosur në Kodin e mirësjelljes së ndërmjetësuesve.

Megjithatë, neglizhenca e përgjithshme nën obligime apo përgjegjësi kontraktuale, siç është përcaktuar

nga Ligji për detyrimet, mund të konsiderohet si bazë ligjore për përgjegjësinë profesionale të

ndërmjetësuesit. Shkelja e kontratës, mashtrimi, përfaqësimi i rrejshëm, shpifja, shkelja e detyrës së

dhënë në mirëbesim dhe ndërhyrja me marrëdhëniet afariste, mund të përbëjë neglizhencë. Gjithashtu

nënkuptohet se ndërmjetësuesi bëhet përgjegjës për shkeljen e detyrimeve të parashikuara me ligjin për

ndërmjetësim, p.sh. shkelje të konfidencialitetit dhe paanshmërisë.

Ligji për ndërmjetësimin ofron një zgjidhje mjaft interesante. Neni 25 përcakton se të drejtat dhe

përgjegjësitë e ndërmjetësuesit dhe të palëve duhet të përcaktohen para fillimit të procedurës së

ndërmjetësimit. Kjo është shumë e vështirë që të bëhet në praktikë pasi që kërkon nga palët që të

parashohin të gjitha përgjegjësitë e mundshme paraprakisht. Gjithashtu nuk është e qartë nëse kjo

marrëveshje apo në çfarë mase kjo marrëveshje për të drejtat dhe përgjegjësitë do të përjashtohej nga

dispozitat e Ligjit për detyrimet në lidhje me përgjegjësinë kontraktuale apo detyrimore. Ndoshta

zgjidhja më e arsyeshme do të ishte nëse palët lejohen që të përjashtojnë format e caktuara të

përgjegjësive në vend se të kërkohet përcaktimi i përgjegjësive paraprakisht.

Neni 27 i ligjit për ndërmjetësimin tutje parashkruan se ndërmjetësuesi do të mbahet përgjegjës

penalisht nëse ai shpalos sekretet zyrtare apo keqpërdorë detyrën gjatë ushtrimit të funksionit të


ndërmjetësuesit. Kjo dispozitë nënkupton se ndërmjetësuesi, i certifikuar, i licencuar dhe i regjistruar në

pajtim me Ligjin për ndërmjetësimin, është zyrtar publik (keqpërdorimi i detyrës zyrtare) dhe se

informatat e përvetësuara gjatë procesit të ndërmjetësimit janë informata zyrtare (sekrete zyrtare). Kjo

qëndron në kundërthënie të rëndë me kuptimin e ndërmjetësimit si profesion në bazë të kualifikimit.

Duhet të ekzistojnë dispozita tjera më përkatëse të cilat duhet të aplikohen ndaj ndërmjetësuesve si

profesionistë të kualifikuar, p.sh. praktika e ndërmjetësimit pa licencë apo shpalosja e sekreteve afariste,

por Ligji për ndërmjetësimin nuk ka referencë në to. Prandaj neni 27 shkakton huti sa i përket statusit të

ndërmjetësuesve, d.m.th. nëse ata janë profesionistë në bazë të kualifikimeve apo zyrtarë publik që

kryejnë funksion publik.

6.7 Ushtrim:

Udhëzime:


diskutoni:

Personi A angazhohet si ndërmjetësues edhe pse nuk posedon licencën e kërkuar me Ligjin për

ndërmjetësimin. Çfarë do të jenë pasojat ligjore për këtë angazhim sipas të drejtës civile dhe penale të

Kosovës?

Gjatë procesit të ndërmjetësimit, ndërmjetësuesi i imponon palëve një zgjidhje dhe i detyron që ta

nënshkruajnë marrëveshjen e ujdisë.

A është kjo marrëveshje e ujdisë e përmbarueshme?

A do të mbahet ndërmjetësuesi përgjegjës për atë sjellje?



6.8 Përmbledhje

Ky modul ka paraqitur kornizën rregullative që ndërlidhet me ndërmjetësimin, përfshirë kërkesat për

kualifikim për ndërmjetësuesit dhe përgjegjësitë profesionale të ndërmjetësuesve.


Shpjegoni strukturën dhe përgjegjësitë e Komisionit për Ndërmjetësim


Shtjelloni elementet e përgjegjësisë profesionale të ndërmjetësuesit

Ligji për ndërmjetësimin - · PDF fileautorit nuk pasqyrojnë medoemos...

Documents

Transcript of Ligji për ndërmjetësimin - · PDF fileautorit nuk pasqyrojnë medoemos...