LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
-
Upload
rrahim-maksuti -
Category
Documents
-
view
1.413 -
download
14
Transcript of LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
![Page 1: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/1.jpg)
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
ELEMENTET THEMELORE TË REGJIMIT TË PËRPUNIMIT ME PRERJE
![Page 2: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/2.jpg)
Për përftimin e sipërfaqeve sipas kushteve teknike, lënda e parë (copa nistore-pjesa që përpunohet) dhe vegla prerëse fiksohen në makinat metalprerëse, organet punuese të të cilave u transmetojnë atyre lëvizje. Për realizimin e suksesshëm të procesit të prerjes, lëvizjet duhet të jenë plotësisht të përcaktuara.
Këto lëvizje janë të ndryshme për makina të ndryshme metalprerëse .
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE
![Page 3: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/3.jpg)
Lëvizjet e organeve punuese të makinave metalprerëse me qëllim të realizimit të përpunimit me prerje (heqje ashkle- gëdhendje), pavarsisht llojit të procesit mund të jenë:
lëvizje themelore (bazë) dhe
lëvizje ndihmëse.
![Page 4: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/4.jpg)
Lëvizjet themelore(bazë) janë të lidhura drejtpërdrejtë me procesin e heqjes së ashklës nga sipërfaqja e lëndës së parë që përpunohet (pjesës-copës) dhe ndahen nëe:
lëvizje kryesore dhe lëvizje të hapit (ushqimit-avancimit).
Lëvizja kryesore realizon procesin e prerjes dhe shpesh emërtohet edhe si lëvizje e prerjes.
Lëvizja e hapit (ushqimit-avancimit) siguron vazhdimësinë e procesit të prerjes në të gjithë gjatësinë e sipërfaqes që përpunohet (punohet).
![Page 5: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/5.jpg)
Drejtimi i lëvizjes së hapit mund të jetë: gjatësor-longitudinal-aksial tërthor-transverzal-radial pjerrët (kithtë)
Gjatësor Tërthor I pjerrët
![Page 6: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/6.jpg)
Lëvizjet ndihmëse siç tregon edhe emërtimi, ndihmojnë në realizimin e procesit të përpunimit (punimit) me heqje ashkle. Ndër lëvizjet ndihmëse mund të përmenden:
lëvizjet për vendosjen dhe heqjen e detalit,lëvizjet për afrimin dhe largimin e veglës
prerëse,lëvizjet për ndryshimin e regjimeve të
punimit,lëvizjet për matjen e përmasave të punimit,
etj.
![Page 7: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/7.jpg)
Lëvizjet ndihmëse, në varësi të shkallës së automatizimit të procesit mund të kryhen nga:punëtori,makina,punëtori dhe makina së bashku.
![Page 8: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/8.jpg)
Vlen të theksohet se parimisht lëvizja kryesore realizohet gjithmonë me shpëjtesi më të madhe së levizja e hapit-ushqimit.
Lëvizjet themelore dhe ato ndihmëse u transmetohen organeve të punës të makinave metalprerëse nga punëtori ose me ndihmen e mekanizmave përkates. Këto mekanizma transmetojnë lëvizjet nga burimi i energjisë (elektromotorit) deri tek organet e punës.
![Page 9: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/9.jpg)
Në përgjithësi:
![Page 10: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/10.jpg)
Gjatë tornimit lëvizja kryesore është rrotulluese, të cilën e bën pjesa që i nënshtrohet përpunimit, kurse lëvizja e hapit-ushqimit është translatore (drejtvizore) dhe e bën vegla prerëse (thika).
![Page 11: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/16.jpg)
Broaching machine
Broaching tools
Complex hole shapes cut by broaching
Broaching machine
Broaching tools
Complex hole shapes cut by broaching
![Page 17: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/18.jpg)
ELEMENTET THEMELORE TË REGJIMIT TË PËRPUNIMIT ME PRERJE
.
Regjimi: Ecuria e procesit të përpunimit (punimit) me prerje, mënyra dhe rregullat e realizimit të procesit të përpunimit me prerje.
![Page 19: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/19.jpg)
Përpunimi (punimi) i metaleve në makinat metalprerëse përfshin heqjen me radhe të shtresave të caktuara të metalit nga lënda e parë (copa-pjesa) që punohet, deri në përftimin e detalit me:formë të specifikuar, përmasa të specifikuara dhe vrazhdësi (ashpërsi) të specifikuar.
Për tu realizuar kjo punë, nevojitet që të caktohen drejt elementet e regjimit të prerjes.
![Page 20: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/20.jpg)
Vlen të theksohet se për përcaktimin e elementeve kryesore të regjimit të përpunimit me prerje, mund të shfrytëzohen dy varianta:
1-llogaritja e përafërt e elemeneteve përkatëse të procesit, duke tentuar gjithmonë në përcaktimin e vlerave optimale,
2-shfrytëzimi i të dhënave të standardizuara, të dhëna në tabela dhe grafikone nëpër doracakë (manuale) të ndryshëm.
![Page 21: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/21.jpg)
Elementet themelore të regjimit të përpunimit me prerje janë:
shpejtësia e prerjes-(v-N),
hapi (ushqimi)-(S-f),
thellësia e prerjes-(δ-d).
![Page 22: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/22.jpg)
Përveç këtyre elementeve themolore, në grupin e elementeve të prerjes mund të merren edhe elementet e shtresës së prerë: trashësia e shtresës së prerë-(a), gjerësia e shtresës se prerë-(b), sipërfaqja e seksionit tërthorë të prerjes-(f), vëllimi i ashklës-(Q)
Në elementet e regjimit të prerjes bën pjesë edhe koha (t ose T).
![Page 23: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/23.jpg)
Shpejtësia e prerjes paraqet raportin e rrugës së kaluar në njësinë e kohës të një pikë të sipërfaqes së përpunuar të pjesës (detalit) ose të tehut të veglës prerëse, varësisht nga ajo se kush e kryen rolin e lëvizjes kryesore.
Shpejtësia e prerjes matet në metra në minut (m/min) ose m/s, për makinat retifikuese.
Për makinat metalprerëse me lëvizje kryesore rrethore, shpejtësia e prerjes përcaktohet me anën e barazimit:
![Page 24: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/24.jpg)
ku:
v-shpejtësia e prerjes, në (m/min ose m/s),
D-diametri i pjesës që përpunohet (punohet) tornimit ose diametri i veglës prerëse gjatë frezimit, shpimit dhe retifikimit, në (mm),
n-numri i rrotullimeve të elementit (boshtit të punës ose veglës) që rrotullohet, në (rr/min).
)min(
1000
mDnv
π= )(601000 s
m
x
Dnv
π=
![Page 25: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/25.jpg)
Për makinat metalprerëse me lëvizje kryesore drejtvizore, shpejtësia e prerjes përcaktohet me barazimin:
ku:L-gjatësia e hapit të pjesës-elementit që kryen
lëvizjen kryesore drejtvizore, në (mm),t,
0-kohëzgjatje e një hapi, në (min).
min)/(10000
'm
xt
Lv =
![Page 26: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/26.jpg)
Te këto makina metalprerëse me hap vajtje-ardhje, përveç lëvizjes kryesore punuese kemi edhe lëvizje këthyese-boshe. Nëse me t’’
0- shënohet kohëzgjatja e hapit këthyes-bosh, atëhere ciklet e lëvizjes që quhen hapa të dyfishtë të makinës (n l) shprehen nëpërmjet barazimit:
min)/..(1
0''
0'
dhtt
nl +=
![Page 27: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/27.jpg)
Te mekanizmat te të cilët transmetohen hapa të dyfishtë është i rëndësishëm raporti në mes të hapit të punës dhe hapit bosh:
dhe gjithmonë K>1
Nëse :
K
tt
0'
0'' =
0''
0'
t
tK =
![Page 28: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/28.jpg)
Nëse t’0 zëvendësohet në barazimin për
shpejtësinë e prerjes, atëhere fitohet:
)1(
1
0'
0'
0' +
=+
=Kt
K
K
tt
nl
)1(0'
+=
Kn
Kt
l
min)/(1000
)1(m
K
xnKLv l+=
![Page 29: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/29.jpg)
Sasia e ashklës së prerë
Cilësia e sipërfaqes
Jetëgjatësia e veglësJetëgjatësia e veglës
Rezistenca e prerjesRezistenca e prerjes
Spjetësia e prerjesSpjetësia e prerjes
K a
r a
k t
e r
i s
t i
k a
tK
a r
a k
t e
r i
s t
i k
a t
![Page 30: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/30.jpg)
Faktorët ndikues në shpejtësine e prerjes:
-lloji i materialit që i nënshtrohet përpunimit,
-lloji i materialit të veglave prerëse,
-përmasat e pjesës,
-vrazhdësia e specifikuar e sipërfaqes së punuar,
-thellësia e prerjes,
-shtangësia e makinës, etj.
![Page 31: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/31.jpg)
Hapi (ushqimi-avancimi)-S paraqet vlerën e çvendosjes së tehut prerës (thikës) në drejtim të sipërfaqes që përpunohet (punohet) për një rrotullim të pjesës (detalit). Hapi-S matet me mm/rrot, mm/h.d., mm/min.Gjatë tornimit kemi hap-ushqim gjatësor (Sgj), që kryhet në drejtim të aksit gjatësor të pjesës; hap-ushqim tërthor (St), që kryhet në drejtim pingul me aksin e pjess; hap-ushqim të pjerrët (Sp), që kryhet nën një kënd të caktuar kundrejt aksit të pjesës që përpunohet (punohet). Hapi-ushqimi i pjerrët u dedikohet sipërfaqeve konike.
![Page 32: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/32.jpg)
Llojet e hapit (ushqimit) gjatë tornimit
![Page 33: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/33.jpg)
Korrelacioni ndërmjet shpejtësisë së prerjes dhe madhësisë së hapit (ushqimit) varet dukshëm edhe nga lloji i materialit të thikës dhe mund të paraqitet në mënyrë tabelare ose grafike.
Shp
ejtë
sia
e pr
erje
sS
hpej
tësi
a e
prer
jes
Madhësia e hapitMadhësia e hapit
![Page 34: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/34.jpg)
Tabela-shpejtësia e prerjes-tornimit
![Page 35: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/35.jpg)
Tabela-Shpejtësia e hapit
![Page 36: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/39.jpg)
Hapi (ushqimi) gjatë zdrugthimit
![Page 40: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/40.jpg)
Në varësi të vazhdimësisë së realizimit, hapi-ushqimi mund të jetë:
-kontinual (i pandërprerë)-diskontinual (i ndërprerë-periodik)
Nëse me L(mm) shënohet rruga e veglës prerëse nëpër material te makinat metalprerëse me lëvizje rrethore, me tk(min) koha e kaluar për rrugën L dhe me n (rr/min) numri i rrotullimeve të boshtit të punës, atehëre për madhësinë e hapit (ushqimit) S, ftohet shprehja:
)/( rrmmxnt
LS
k
=
![Page 41: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/41.jpg)
Në mënyrë analoge për makinat metalprerëse me lëvizje drejtvizore fitohet shprehja:
ku:
B-gjerësia e sipërfaqes që përpunohet, në (mm),
tk-koha e makinës (koha kryesore), në (min),
nl-numri i hapave të dyfishtë për (min).
.)./( dhmmxnt
BS
lk
=
![Page 42: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/42.jpg)
Nëse zëvëndesohet vlera e nl , atëhere fitohet relacioni:
përkatësisht:
)/(( )0
''0'
rrmmt
ttBS
k
+=
)./()1( 0'
dhmmKxt
tKBS
k
+=
![Page 43: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/43.jpg)
Thellësia e prerjes-(t,δ) është distanca ndërmjet sipërfaqes që përpunohet (punohet) dhe sipërfaqes së përpunuar (punuar), e matur në drejtim pingul me sipërfaqen e përpunuar (punuar).
Në qoftë se një copë cilindrike me diameter (D) tornohet me një kalim të thikës deri në diametrin (d), thellësia e prerjes do të jetë:
)(,2
mmdD
t−== δ
![Page 44: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/44.jpg)
Thellësia e prerjes
![Page 45: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/45.jpg)
Elementet e shtresës së prerë-ashklës trashësia e shtresës së prerë-(a), gjerësia e shtresës së prerë-(b), sipërfaqja e seksionit tërthorë të prerjes-(f), vëllimi i ashklës-(V)
![Page 46: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/46.jpg)
Trashësia e shtresës së prerë-(a) është distanca ndërmjet dy pozicioneve të njëpasnjëshme të sipërfaqes së prerjes për një rrotullim të copës që punohet, e matur në drejtim pingul me tehun kryesor prerës në rrafshin kryesor.
![Page 47: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/47.jpg)
Trashësia e shtresës së prerë mund të shenjohet me shenja të ndryshme (në rastin tonë është shenjuar me (a).
Vlen të theksohet se për të njejtën madhësi të hapit (ushqimit), me ndryshimin e këndit kryesor në plan (φ), trashësia e shtresës së prerë ndryshon. Me rritjen e këndit (φ), trashësia e shtresës rritet dhe e kundërta.
![Page 48: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/48.jpg)
Gjerësia e shtresës së prerë(ashkles)-b është distanca ndërmjet sipërfaqes që përpunohet (punohet) dhe sipërfaqes së përpunuar(punuar) që matet gjatë tehut kryesor prerës në sipërfaqen e prerjes.
Vlen të theksohet se gjerësia e shtresës së prerë është në varësi të drejpërdrejtë nga këndi kryesor në plan (φ).
![Page 49: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/49.jpg)
Sipërfaqja e seksionit tërthore të prerjes-f të ashklës është produkti i thellësisë së prerjes (t) dhe hapit (ushqimit-S) ose produkti i gjerësisë së prerjes (b) dhe i trashësisë së prerjes (a).
f= t x S (mm2) ose f= b x a (mm2)Sipërfaqja e seksionit tërthorë të prerjes
së ashklës që përcaktohet me anë të kësaj formule ka vetëm karakter njehësues (llogaritës), sepse vlera reale e saj ndryshon për një përqindje të caktuar (afro3%).
![Page 50: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/50.jpg)
Sipërfaqja e seksionit tërthorë të ashklës shërben për llogaritjen e forcave të prerjes, që krijohen gjatë procesit të prerjes.
Vëllimi i ashkles-V që pritet për njësi të kohës (minut) përcaktohet me formulën:
V= t x S x v= f x v (m3/min) ndërsaPesha (masa) e ashklës përcaktohet me
formulën:
ku:γ-pesha (masa) specifike (dendësia) e
materialit (kg/m3)
min)/(81,9100081,91000kg
x
fxvx
x
VxG
γγ ==
![Page 51: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/51.jpg)
Ndër faktorët tjerë që e formojnë procesin teknologjik hyn edhe koha që harxhohet për heqjen e ashklës, respektivisht koha për përpunimin e detalit të gatshëm. Koha e nevojshme për përpunimin (punimin ) e një detali në kushte tekniko-organizative ose ndryshe norma teknike e kohës përbëhet:
koha kryesore e makinës (koha makinë)-tkkoha ndihmëse-tnkoha e shërbimit të vendit të punës-tshkoha për nevoja fizike dhe çlodhje-tfç
![Page 52: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/52.jpg)
Koha e tërsishme për përgatitjen e një pjese (detali) përcaktohet me formulën:
tp=tk+tn+tsh+tfç (min)
Koha kryesore e makines (tk) harxhohet drejtpërsëdrejti për heqjen e ashklës.
![Page 53: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/53.jpg)
Koha ndihmëse (tn) që harxhohet për vendosjen dhe heqjen e pjesës (copës), për afrimin dhe largimin e veglës prerëse, për kyçjen dhe çkyçjen e makinës, për ruajtjen e përmasave, etj.
Koha e shërbimit në vendin e punës (tsh) që harxhohet për vendosjen dhe regjistrimin e veglës prerëse, për vajosjen dhe pastrimin e makinës, etj.
Koha për nevoja fizike dhe çlodhje (tfç) i dedikohet personalisht punëtorit për kryerjen e procesit të përpunimit.
![Page 54: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/54.jpg)
Koha kryesore e makinës (tk) dhe koha ndihmëse (tn) kryesisht e determinojnë kohën e tërsishme për përgatitjen e një detali nga pjesa që i nënshtrohet përpunimit, prandaj edhe zvogëlimi i tyre e rrit dukshem rendimentin e punes (afro 90% e tp) .
Vlen të theksohet se për caktimin e kohës së punës për çdo lloj të përpunimit me prerje ekzistojnë manualet përkatëse .
Normatimi i punës është një fushë e veçantë e përpunimit me prerje dhe i kushtohet poashtu kujdes i veçantë nga se ka ndikim të konsiderueshëm në rendiment.
![Page 55: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/56.jpg)
![Page 57: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/57.jpg)
Reduktimi i kohës në makinë
![Page 58: LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-](https://reader031.fdocuments.net/reader031/viewer/2022012310/5594017e1a28abae458b45cf/html5/thumbnails/58.jpg)