FS-VOR2013-Word2

Matur Hvaða matur er hollur?

Nemandi Önn Áfangi Kennari:

Efnisyfirlit Bls.

1 HÓFLEGA SMURT BRAUÐ ......................................................................................................................... 3

2 FITUMINNI SÓSUR ................................................................................................................................... 3

2.1 KAFFIRJÓMI Í STAÐ RJÓMA ............................................................................................................................ 3 2.2 FITUMINNI SÝRÐUR RJÓMI ............................................................................................................................ 3 2.3 MYSA, SMUR- OG RJÓMASOSTUR ................................................................................................................... 3 2.4 MATREIÐSLURJÓMI ..................................................................................................................................... 4 2.5 OLÍUR Í STAÐINN FYRIR SMJÖR EÐA SMJÖRLÍKI .................................................................................................. 4 2.6 FITUSKERT VIÐBIT ....................................................................................................................................... 4 2.7 VIÐBIT ...................................................................................................................................................... 4

3 HOLLAR MATVÖRUR ................................................................................................................................ 4

4 HEIMILD ................................................................................................................................................... 5

Yfirlit yfir myndir

Mynd 1: Smyrjum brauðið minna Mynd 2: Ólífuolíur og matarolía teljast mjúk fita.

3

eð góðu hráefni er ekki endilega átt við dýrasta og fínasta hráefnið. Þvert á móti eru margar

ódýrari fæðutegundir ekki síður ákjósanlegar og því getur mæta vel farið saman átak til

sparnaðar í heimilisrekstri og heilsusamlegra mataræði. Þennan boðskap má þó ekki misskilja þannig

að ekki megi borða neina fitu og nánast ekkert nema grænmeti og grófmeti. Í fyrsta lagi væri ekki

sérlega hollt að ganga svo langt í hollustuviðleitninni og auk þess væri sjálfsagt lítil ánægja af því að

borða slíkan mat til lengdar.

1 HÓFLEGA SMURT BRAUÐ

Smyrjum brauðið minna og notum t.d. Létt og laggott, Léttu eða Sólblóma á

brauðið.

Brauð er í eðli sínu fitulítil og holl matvara sem gott er að borða með sem

flestum mat – svo framarlega sem brauðið er lítið smurt. Hins vegar fer lítið fyrir

þessum kostum brauðsins ef þykku lagi af smjöri eða smjörlíki er smurt á hverja

sneið.

2 FITUMINNI SÓSUR

Höfum minni fitu í sósunni. Margar algengar sósur eru fitulitlar, t.d. þær sem gerðar eru úr kjöt- eða

grænmetiskrafti, tómatmauki eða niðursoðnum tómötum. Gamla, góða brúna sósan getur hæglega

komist í þennan flokk ef hún er gerð úr kjötkrafti og jöfnuð með hveiti eða sósujafnara úr maísmjöli.

2.1 Kaffirjómi í stað rjóma

Í stað rjóma í uppskrift má yfirleitt nota kaffirjóma. Með því móti verður sósan ekki beinlínis

fitusnauð, en þar sem venjulegur rjómi er þrisvar sinnum feitari en kaffirjómi sparast töluvert af fitu.

Eins getur léttmjólk komið í stað nýmjólkur í allri matargerð.

2.2 Fituminni sýrður rjómi

Sýrður rjómi er fáanlegur í tveimur fituflokkum, 18% og 10% fitu. Sá fituminni hentar ekki síður í kaldar eða heitar sósur en sá feitari. Sama er að segja um fituskert majónes í staðinn fyrir venjulegt majónes. Þess ber þó að gæta að majónes er það fiturík vara að jafnvel þó það sé fituskert eru um 40 grömm af fitu í hverjum dl.

2.3 Mysa, smur- og rjómasostur

Í stað rjóma í fiskisósur er hægt að nota smurost og mysu, rjómaost og mysu eða smurost og létt-

mjólk. Með örlitlu maísmjöli til þykkingar fá sósurnar rjómakennda áferð – án mikillar fitu.

M

Mynd 1: Smyrjum brauðið minna

4

2.4 Matreiðslurjómi

Fituinnihald matreiðslurjóma er 15% sem er innan við helmingur þess fitu- og hitaeiningamagns sem

er að finna í hefðbundnum rjóma. Rjóminn hentar vel til matargerðar og sem útálát en hann hentar

ekki til þeytingar.

2.5 Olíur í staðinn fyrir smjör eða smjörlíki1

Notum matarolíu eða ólífuolíu í staðinn fyrir smjörlíki eða smjör við alla

matargerð þar sem því verður við komið.

Matarolían hentar ágætlega til steikingar, við brauðbakstur, í pönnukökur og

vöfflur, í ýmsar sósur og einnig er gott að nota olíu með sítrónu eða ediki út á

salöt. Kostir olíunnar eru fólgnir í mýkt fitunnar.

Mjúk fita hækkar ekki kólesterólið í blóðinu en það gerir hins vegar hörð fita í

smjörlíki og smjöri.

2.6 Fituskert viðbit

Með því að nota fituskert viðbit í staðinn fyrir venjulegt smjör, smjörlíki eða smjörva minnkum við fit-

una í hverri sneið um helming og það nokkurn veginn átakalaust. Þessar vörur henta hins vegar ekki

til steikingar því við mikinn hita skilst fitan frá vatninu sem er blandað í þessar vörur.

2.7 Viðbit

Smjör Létt og laggott Sólblóma Smjörvi Létta Klípa

3 HOLLAR MATVÖRUR

Dæmi um hollar matvörur sem við mættum borða meira af:

Grænmeti

Ávextir

Kartöflur

Kornvörur

Fiskur

Fituskertar mjólkurvörur

Transfitusýrur Dagsetningu dagsins í dag Nafnið ykkar

1 Í Miðjarðarhafslöndunum hefur ólífuolía verið notuð við matargerð frá alda öðli og þar eru

hjartasjúkdómar mun fátíðari en í Norður-Evrópu þar sem smjörlíki og smjör eru helstu fitugjafar.

Mynd 2: Ólífuolíur og matarolía teljast mjúk fita.

5

4 HEIMILD

Matvæla- og næringarfélag Íslands (MNÍ) (2006). Matur er mannsins megin. Sótt 12. apríl 2013 af http://mni.is/D10/_Files/MMM-2006.pdf

UTN 103 Wordkönnun 2 Vor2013

Matur_leiðbeiningar

Kennarar: Bragi Einarsson og Björn Sturlaugsson

Nafn nemanda________________________________________________Hópanúmer_____

1. Náðu í skjalið HollurMatur_Ounnid2013 á heimasvæðið og vistaðu það á svæðið

þitt og vistaðu það sem Hollur matur. ............................................................ 5%

2. Stilltu spássíur (Margins) Top, left, right: 2,5 cm ............................................ 4%

3. Settu Útlitskaflaskil (section break next page) á undan megintextanum ...... 6%

4. Settu haus í skjalið: Page number, Dots. Haus má ekki vera á efnisyfirlitinu. 4%

5. Láttu númerið byrja á 3 (Format page numbers: Start at 3) ........................... 2%

6. Búðu til nýjan stíl Texti: Fulljöfnun (justify), 1,5 línubil, bil á eftir 6pt............ 2%

7. Settu stílinn Texti á meginmálið – að fyrirsögninni Viðbit ............................. 4%

8. Breyttu stílnum Heading 1: Small caps. Gleiðletur: 1pt.

Bil á undan 12pt bil á eftir 6pt. Settu á þrepaskiptingu/Multi Levellist. ......... 5%

9. Breyttu stílnum Heading 2: Bil á undan 12 pt. bil á eftir 6pt. ......................... 4%

10. Settu Heading 1 og Heading 2 á fyrirsagnir skv. fyrirmynd ............................ 2%

11. Settu ramma utan um texta. 10pt skáletur, inndráttur frá vinstri

og hægri 1,3 cm Rammi 2 ¼ pt Box, 6pt allt í kring, Shading, 1 línubil .......... 6%

12. Stilltu myndir skv. fyrirmynd og merktu myndir fyrir myndaskrá

(Textar: Smyrjum brauðið minna og Ólífuolía og matarolía teljast mjúk fita) ....... 4%

13. Láttu staf falla niður (Drop Cap)um 2 línur, 0,1 cm frá texta ......................... 2%

14. Settu neðanmálsgrein í fyrirsögnina: 2.5. Olíur í staðinn.

Neðanmálstexti: Í Miðjarðarhafslöndunum hefur ólífuolía verið notuð við matargerð frá

alda öðli og þar eru hjartasjúkdómar mun fátíðari en í Norður-Evrópu þar sem smjörlíki og

smjör eru helstu fitugjafar.

Hangandi inndráttur ........................................................................................ 2%

15. Settu áherslumerki á texta ............................................................................. 2%

16. Stilltu dálka í kafla 2.7.: Miðjustilltur dálkur: 4cm og hægristilltur

dálkur 8cm ....................................................................................................... 6%

17. Settu föst síðuskil á undan Heimild ................................................................ 6%

18. Settu dagsetningu og nafnið þitt á eftir 3. kafla. ............................................ 4%

19. Settu hangandi inndrátt (hanging) á heimildina. ........................................... 4%

20. Settu inn forsíðu (Sideline) ............................................................................. 8%

21. Kallaðu fram sjálfvirkt efnisyfirlit (Formal) .................................................... 4%

22. Breyttu stílnum Toc 2: Indentation left 0,78 ................................................... 6%

23. Kallaðu fram myndayfirlit fyrir myndina (Insert Table of Figures) ................. 6%

24. Eyddu út óþarfa entermerkjum, útlitsmótaðu að öðru leyti skv.

fyrirmynd, forskoðaðu og skilaðu inn á kennslusvæðið.

Skjalið á að vera á 5 blaðsíðum ....................................................................... 2%

Gangi þér vel :)