LA ONDOde EsperantoInternacia sendependa magazino en Esperanto

2010 2

La monda esperantistaro amase, digne kaj gaje festis la 150an jubileon de la iniciatoro de la Internacia Lingvo

INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2010. ¹2 (184)

Aperas „iumonate

Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov

Refondita en 1991

Eldonas kaj administras Halina Gorecka

Redaktas Aleksander Kor±enkov

Konstantaj kunlaborantoj Peter Balá�, István Ertl,Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov,Alen Kris, Glebo Malcev, Floréal Martorell,Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato,Serge Sire, Andrzej Sochacki

Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando

Telefono (4012) 656033

Elektronika po›to sezonoj@kanet.ru

Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo

Abontarifo por 2010Internacia tarifo: 38 eμrojOrienteµropa tarifo: 20 eμrojRuslanda tarifo: 590 rublojPollanda tarifo: 60 zlotojAerpo›ta aldono: 5 eμrojElektronika abono (pdf): 12 eμroj por „iuj landoj

Perantoj vidu la liston sur la 27a pa•o.

Konto „e UEA avko-u

Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro,kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso.

Eldonkvanto 700 ekzempleroj

AnonctarifoPlena pa•o: 100 EUR (3000 rubloj)

Duona pa•o: 60 EUR (1800 rubloj)

Kvarona pa•o: 35 EUR (1000 rubloj)

Okona pa•o: 20 EUR (600 rubloj)

Malpligrandaj: 0,50 EUR aμ 15 rubloj por 1 cm²

Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto.

Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso(ruslandaj rubloj) aμ „e nia konto “avko-u” „e UEA.

Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo deEsperanto nur kun permeso de la redakcio aμ de la aμtoro kajkun indiko de la fonto.

© La Ondo de Esperanto, 2010.

“La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2010, ¹2 (184).

Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî.

Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèèïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó-íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723.

Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð.

Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â.

Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 24 ÿíâàðÿ 2010 ã.

Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 700 ýêç.

Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando.

En la dua novjara tago mi veturisbicikle •is mia laborloko. Nek

vojo, nek vetero promesis facilan pro-menadon. Ka›ante la nazon enskarpenmi grumblis pri milvo„e anoncita ter-globa plivarmi•o, kiu tute ne ›ajnisminace aktuala. En dezerta kampomian biciklon devancis kavalkado denigraj aμtoj — fenomeno ne tipa por laloko kaj feria postfesta tago. Baldaμ mi vidis antaμe renkont-antan nigran aμtokolonon. La du kolonoj unui•is, pasisdekstren, •is aparta monteto kun sablejo. La aμtoj stari•is,duoncento da nigrevestitaj viroj okupis la pladon de lasablejo. La frosta bildo akiris funebran nuancon; distanceek›ajnis al mi, ke herdo de korvoj surteri•is inter tomboj.Haltinte por pumpi la radon, mi aμdis viglajn ekkriojn — lapubliko estis en bona humoro.

— La polico, — diris mia kolego en la laborejo, — lapolico, certe, konas tiun lokon. Ankaμ mi •in konas, vidistiujn kunvenojn. Ordinara afero — la fratuloj inspekte para-das. Fakte, la polico ja estas ilia subta„mento.

Mi rememoris alian biciklan voja•on. Tiu okazis fine dela pasinta jarcento. Mi revenis de la laborejo per marrandavojo. Bonega frusomera vetero harmoniis kun pitoreskajpejza•oj, la deklivo permesis ne turni la pedalojn. Mi minsentis en plena sereneco. Tamen la urbeto, kiun mi enirisakcelrapide ›ajnis kaptita de tute inversa emocio. Duon-cento da junuloj („u grupturistoj) kun bierboteloj enmanepa›is blokante la aμtovojon. Ferocaj krioj kaj minacaj gestojsemis timon kaj panikon. La preterpasantoj cedis la terito-rion eskapante •is najbaraj stratetoj. La butikistoj hastis fer-mi la pordojn kaj ›irmi la vitrinojn. En mallar•a stratetourborande mi rimarkis polican patrolon. La policanoj sinka›is en arbustoj.

Se oni forigos la pejza•detalojn, mi pensis, oni ekhavosen la resto certan simbolon de diferenco inter du epokoj denia novrusa historio. ¥aosaj perturboj, hazardo kaj turmen-taj perpleksoj de la tempo de Jelcin. Kaj la pacigo, fatal-ismo, trankvilo kaj ordo de Putin. La preterpasantoj „esispaniki, la viktimoj „esigis vanan reziston, la fratuloj estas enla le•o, kaj la polico — trovinta sian modestan ni„on en lanova bilanco de fortoj.

— ‚u vi volas reveni al la anar†io de la 1990aj? —demandas emfaze parolantaj kapoj en TV.

Certe, ne. Neniu frenezulo pri tio povus revi.— ‚u vi pretas plu toleri la bandokration de la nova

ordo? — retorike demandas el siaj legitimitaj rezervejojoratoroj de opozicio.

Retorike, „ar tute klaras, ke jes. Samkiel, oni toleris lamalbenitan anar†ion, kiu forpasis ja ne pro decidaj pereigajfrapoj deeksteraj, sed pro sia propra neceso, kiun fizikistonomus le•o de kresko de la entropio kaj iu “batala frato”eksplikus (se li divenus) per la vortoj el populara kanto de latutlande amata bardo Aleksander Rozenbaum:

Fratuloj, ne plu interpafu! Ja devas vi vidi:Nenion, nenion vi havas jam plu por dividi.

Alen Kris

Sur la kovrilpa•o estas bjalistokanoj kaj iliaj gastoj dum lasolena ceremonio je la Zamenhofa naski•tago en la Zamen-hofa naski•urbo. (Fotis Andrzej Sochacki)

2

Intervjuo 3

La redaktoro respondas

Kia estis via reago, kiam vi eksciispri via elekti•o?

Kial ka›i, ke mi estis tre kontenta?..Parte pro la natura sento de persono kiuricevas moralan rekompenson pro jarojda laboro, sed „efe „ar „i-jara elektoemfazas la gravecon de zamenhofologiajstudoj.

‚u vi jam pli frue sciis, ke vi estasinter la kandidatoj? Kaj se jes, „u iampripensis rifuzi la kandidati•on enkonkurso, kiun aran•as via propragazeto?

Mi eksciis pri mia kandidateco, kiamla listo de la kandidatoj estis preta. Miapenaμ atentis mian nomon, „ar mi kre-dis, ke iu alia estos elektita, ekzemple,lige kun la Bjalistoka kongreso, aμ kunla agado en la reto.

La sekretario de la konkurso estasvia edzino. ‚u ›i longe povis konservila sekreton, kiam vo„oj favore al vikomencis amasi•i?

‹i kapablas longe teni sekretojn, miscias, sed „i-foje unu tagon antaμ la finode la vo„donado, ser„ante necesan doku-menton, mi trovis hazarde paperfolionkun la nombro de la vo„oj, kaj mi spertisspecon de ›oko…

Je la unua momento mi volis, ke ›iur•e admonu la vo„donantojn, ke ili neelektu min, „ar tio eble pensigos kelkajnpri manipulado, sed Halina konsilis, kemi konsultu pli prudentajn personojnflankajn, kaj agu laμ ilia konsilo. Nu, tiujkolegoj, kies honesteco kaj senpartiecoestas ekster „ia suspekto, rekomendis almi akcepti la rezulton tia, kia •i estos,kaj ke mi ne provu influi la vo„donadonpro la ebla reago de la “kelkaj”, kiuj faci-le kaj senpretekste trovas kaμzojn por„ikani.

Vi ricevas la honorigon pro viaampleksa kaj zorga esplorado de lavivo, verkoj kaj ideoj de Zamenhof.Kio plej fascinas vin en la persono deLudoviko Zamenhof?

Permesu, ke anstataμ respondi, micitu el la Zamenhofa letero al AlfredMichaux, letero kiun mi metis kiel pro-logon al Homarano:

«… mia tuta vivo, de la plej frua kna-beco •is nun, prezentas unu konstantankaj seninterrompan serion da diversajbataloj: a) interne en mi konstante bata-ladis reciproke diversaj idealoj kaj diver-saj celadoj, kiuj „iuj egale estis por miordonaj, sed kiujn reciproke interkon-sentigi estis ofte treege malfacile, kaj tio„i multe min turmentadis; b) ekstere miofte devis bataladi kontraμ diversaj mal-helpoj, „ar neniam miaj idealoj apartena-dis al la idealoj en modo kaj tial neniammankis al mi mokantoj kaj atakantoj».

Kion laμ vi la nuna Esperanto-movado povus lerni de Zamenhof?

Lian koncepton, ke Esperanto neestas la celo en si mem, nek agrabla lud-ilo, sed nur parto de pli grandioza ideopri la unui•o de la homaro.

Kiujn tendencojn en la nuntempaEsperantujo vi opinias plej subten-indaj? Kiujn plej negativaj?

Anstataμ paroli tro •enerale pri ten-dencoj, mi preferas nomi kelkajn kon-kretajn subtenindajn projektojn, interkiuj estas la Esperanto-urbo Herzberg, laInterlingvistikaj Studoj en PoznaŒ,Esperanto@Interreto, Varsovia Vento,Liaoning-provinca Esperanto-Asocio,Vinilkosmo… Kutime, tiujn projektojnmotoras etaj grupoj de entuziasmulojkun limigitaj rimedoj, kaj „ia subtenopor ili estas grava.

‚u negativaj? Tro da paro†eco je laloka nivelo, kaj tro da koterieco je la altanivelo. Se la unuan mi akceptas kiel ne-evitebla±on, mi tute ne povas komprenitiujn, kiuj uzadas amason da energio kajscioj — uzeblaj por disvastigo kaj utiligode Esperanto — por flegado de siaj pro-praj grupetoj kaj opoziciado al la aliaj.

Kiaj estas viaj personaj planoj kajla perspektivoj de via revuo, via el-donejo, por la proksimaj jaroj?

En la fino de la 2006a jaro ni estisdevigitaj draste ›an•i nian vivon. Ni pre-skaμ forlasis la instruan kaj la organizanaktivadon lokan kaj malintensigis lalibroeldonadon prioritate al la revuo, kaj„i tiu prioritato restas. La komprenemo,fido kaj helpo de niaj legantoj instigas

nin daμrigi malgraμ la komplikaj cirkon-stancoj, kaj ni nature ser„as kaj trovasnovajn eblojn. Ekzemple, la elektronikaabonantaro de La Ondo jam i•is e„finance grava por ni, kaj nun ni esplorasla teknikajn kaj merkatajn cirkonstan-cojn por eldonado de elektronikaj libroj.Krome, ni devos reaktivigi nian podka-stan servon…

Kiajn avanta•ojn kaj riskojn vividas en la eldonado de e-libroj enEsperanto? Kiel la disvasti•o dee-libroj laμ via kredo influos la espe-rantlingvan libromerkaton?

La avanta•oj estas tute klaraj, samekiel ekster Esperanto: e-libroj estas pliekologiaj kaj pli malmultekostaj. Ne nure-libro kostas oble malpli ol la paperalibro, sed ankaμ librolegilo kostas malpliol libro›ranko, kaj do oni povas,voja•ante, kunhavi unu libroforman (kajlibropezan!) legilon kun centoj da librojen •i. La lan„o de amasa produktado dee-libroj en Esperanto krome solvos laeternan problemon, pro kiu libro, eldon-ita en Estonio aμ Makedonio atingas laleganton en Argentino, Mongolio aμBenino nur plurajn monatojn post laeldono, ekzemple, en Zamenhof-festo(se ties organizantoj proprariske mendisstoketon). Oni povos a„eti la libronnemultekoste en la tuta mondo kelkajnminutojn post •ia apero.

Ja estas problemoj pri malsamaj for-matoj, pri piratado k. s., sed la kreskeg-anta e-libra merkato en Usono kaj Japa-nio, kaj precipe en ‚inio, kura•igas nin,kvankam ni komprenas, ke la e-librojiom reduktos nian tradician eldonadon,same kiel okazas pri La Ondo.

Kiel „iuj, ankaμ vi devas respondial la tradicia demando, elpensita de vimem: kiujn tri librojn en Esperanto vikunprenus, se oni ekzilus vin al ne-lo•ata insulo?

La tutan Originalaron, alivorte: la trivolumegojn de la Iom reviziita verkarode L.L. Zamenhof.

Ekde 1998 la redaktoro de La Ondo, Aleksander Kor±enkov,„iuvintre intervjuas la Esperantistojn de la Jaro, sed „ar li nepovas intervjui sin mem, estis decidite, ke „i-foje la intervjuantoestu Kalle Kniivilä, la redaktoro de Libera Folio, en kiu la inter-vjuo ankaµ aperas.

4 Ronda Tablo

Inter la “Rondaj Tabloj” de La Ondo la plej tradicia estasla jar-›an•a. Ankaμ „i-foje ni petis diverstendencajn aktiv-ulojn respondi la demandon: “Kiujn Esperanto-eventojnen 2009 vi taksas la plej pozitiva(j) kaj la plej negativa(j).

Peter Balá�SlovakioKunordiganto de E@I, estraranode EEU, eldonisto (www.espero.sk)

Plej pozitivaj aferoj de 2009:— Google-subteno por Esperanto,

oma•e al la 150-jari•o de la naski•o deZamenhof;

— pluraj EU-projektoj, subten-antaj Esperanto-agadon;

— UK en Bjalistoko;— IJK en Liberec;— lan„o de vendado de MP3-kantoj en Esperanto (http://

www.vinilkosmo-mp3.com/);— sukcesa agado de E@I, „efe la organizado de SES,

financado far EU kaj novaj projektoj.Plej negativaj aferoj de 2009:— manko de adapti•emo de niaj gvidaj organoj de la

Esperanto-movado al novaj kondi„oj kaj ›an•i•anta mondo(ne nur estas afero de la jaro 2009, sed •i daμris ankaμ en •i);

— subtaksita kaj malfeli„e realigata modernigo dePasporta Servo;

— ofta amatoreco de la Esperanto-agado, malkapablo destarigo de klaraj celoj kaj strategioj por ilia atingo.

José Antonio Vergara‚ilioEstrarano de UEA pri faka kajscienca agado

Estas tre agrable tuj trovi menciin-dajn pozitiva±ojn laμ mia propra sub-jektiva rigardo al la vivo de Esperant-ujo:

1. la Bjalistoka UK estis apartebona, precipe pro la emocia reveno al laloko kie Zamenhof vivis kaj revis, kaj ankaμ pro la maloftasperto senti ke aμtoritatoj kaj surstrataj homoj opinias Espe-ranton grava kaj subteninda. Mi esperas ke •i efikos por retro-vi niajn radikojn kiel socie enga•ita kultura kaj eduka mov-ado, kiu tute ne bezonas la lukson de ri„aj hoteloj kiel kong-resejon.

2. la neatendita, belega donaco de Google por la Zamen-hof-tago. Tio estis vere •ojiga kaj efika informocele, kaj pru-vas la fakton ke oni inteligente povas trovi rimedojn videbliginian aferon.

3. la trafa eldono „e FEL de Origino de Specioj en laDarwin-jaro, kaj la okazokapto lan„i per •i la serion SciencaPenso.

4. la daμra kreskado de la Esperanta Vikipedio.5. la sankcio en la brazila Senato de le•opropono pri

laμelekta instruado de Esperanto en mezlernejoj, kaj la agadode aktivuloj de UEA kaj Edukado.net „e ALTE (KER).

Tre malpozitiva estis la nova±o pri ›ajna fraμdo al IEI.

Jakvo SchramBelgioprezidanto de la Plenum-Komitatode SAT

Valoras diskuton, „u fakto ke lasocio iom malkreskas pro ›an•antasocia vivo, sed ke aliflanke multajhomoj lernas la lingvon pere de inter-reto. Estas mirinde vidi kiel homojpere de interreta kurso povas atingialtan nivelon kaj uzadas la lingvon kun vervo. Problemo estaske UEA, SAT kaj la miloj de lokaj kluboj ne vere povas altirila novulojn al la kluba vivo. Donas iom da „agreno ke nidevas envie rigardi la malkreskon de aktivuloj en lokajkluboj. Sed tiuj, kiuj agadas pere de interreto por disvastigiEsperanton riparas parte tiun perdon. Necesas do trovi manie-ron por revivigligi la kluban vivon. La vorto estas al la novageneracio.

‚e SAT, post la emeriti•o de Kre›imir Barkovi„, la aktiv-uloj decidis, pere de laborforto de volontuloj, mem prizorgi lanecesan laboron. Fine de la jaro la Plenum-Komitato de SATpovas konstati ke „iuj eventualaj problemoj solvi•is.

La fondi•o de Eldona Kooperativo montri•as esti sa•apa›o antaμen. Eldoni•is pluraj novaj libroj, el kiuj “Plano B”estis la plej grava. La studo por eldoni PIV en elektronika for-mo evoluas pozitive. Kies rezulto devas esti ke PIV estos plialirebla al pli grandlar•a publiko.

La incidentoj dum la UK en Pollando devas instrui nin, kebatalo kontraμ rasismo kaj maltoleremo devas esti unu el laprioritatoj kontraμ kiu „iuj esperantistoj devas batali.

Laμdon meritas Ipernity kie multaj esperantistoj renkont-i•as virtuale kaj inter›an•as salutojn, kantojn, poemojn kajrakontojn. Disvasti•as kaj populari•as per •i Esperanto enplurlingva medio.

Josef ‹emerIsraeloSekretario de Esperanto-Ligo enIsraelo; eksa Komitatano A de UEA

Sendube la Universala Kongreso deUEA, okazinta en 2009 en Bjalistoko,estis la plej elstare sukcesa okaza±o enEsperantujo. El „iuj 20 UK-oj, kiujn mipartoprenis, •i estis eble la plej bona:ri„enhava, bone organizita, verememorinda. Mi neniam antaμe partoprenis UK-on, kiun orga-nizis ne nur la lokaj esperantistoj sed ankaμ la gastiganta urb-estraro. Mi opinias ke dank’ al tio ni ricevis „i-jare tre ri„en-havan kunvenon, multe pli ol kutime. Ekzemple, okazis 38artaj programeroj. Tio estas kulmino, „ar en aliaj kongresoj ilinombris maksimume 15.

La plej granda malsukceso de UEA kaj de la aliaj esperant-istaj asocioj en la lastaj jaroj estas la fakto, ke malgraμ la altanombro de la personoj, kiuj lernas nian lingvon Interrete, nurtre malmultaj fari•as poste aktivaj esperantistoj. Ekzemple: alLernu! aligis •is nun multaj dekmiloj da homoj. Pri tiuj el ili,kiuj finis la kurson, mi demandas: kie ili estas nun?

Jaro 2009: niaj atingoj kaj fiaskoj

Ronda Tablo 5

Probal DasguptaBaratoPrezidanto de UEA

Certe unu plej pozitiva evento en2009 mi taksas — sendepende demoraj problemoj pri tiu elekto — laaperon de la Zamenhof-biografioHomarano de Kor±enkov. ¤i ekzem-plas solidan kaj gravan laboron, kajspronos pli da same altkvalita laboro.

La plej negativa evento en mia vidgamo estis la fakto, keZofia Banet-Fornalowa sentis sin devigata proteste foriri de labjalistoka Universala Kongreso. Mi volas publike bedaμri lafakton, ke — „ar ›i menciis al mi, eke de nia unuafoja renkont-i•o, sian intencon momentojn antaμ tiu protesta foriro, kaj „arestis momento festa kiu ligis al mi la manojn — mi mem netrafis malhelpi la foriron mem, aμ intervene okupi•i pri lakialoj (kiujn ›i ja tute eksplicite klarigis al mi). Enmiksi•itiom malfrue kaj deekstere en decidojn rilate la preparlaborojnenlande faritajn estis preter la ebla±oj je tiu stadio; sed tio nemalpliigas la intensecon de mia bedaμro.

Maria SandelinSvedioBlogposedanto

Kiel ekzemplon pri pozitiva okaz-a±o dum la pasinta jaro mi ›atus menciila malfermon de la Esperanto-centroen Bjalistoko, kaj precipe la profesiecefaritan ekspozicion Bjalistoko de junaZamenhof. Alia grava kaj laμdindainiciato estas la libroserio Sciencapenso.

Kiel malsukcesojn mi konsideras ekzemplojn flanke deestra(j) persono(j) silentigi malbonajn nova±ojn, kiel (samkielen la Roterdama UK) okazis dum la Bjalistoka UK, kie lakongresa kuriero ne rajtis raporti pri la atakoj direktitaj kont-raμ la kongreso. Mi bedaμras konstati ke „i tiu cenzuremoestas tendenco.

Vja„eslav IvanovRuslandoRedaktanto de Esperanto-Novosti-

Info

Mi nomu nur la plej fre›an eventon,„ar •i ›okis min.

En decembro okazis ne nur rimark-ebla kresko de atento al Esperanto(nelaste pro malavara reklamo fare deGuglo), sed ankaμ mal•oja por mievento: la nova tiparo PT Sans, kreita de la renoma moskvafirmao ParaType (paratype.com), i•is senpaga pro la subtenode la Federacia agentejo pri presado kaj amaskomunikiloj. PTSans speciale celas etnajn lingvojn de Ruslando — probable launuan fojon en historio aperis tre bonkvalita tiparo uzebla porla „uva›a, la tatara kaj la aliaj. Kvazaμ moke, •i subtenas latuton de “lar•igita latina” parto (kun la polaj, „e†aj kaj aliajliteroj), sed ne la Esperantajn.

Mi jam iniciatis oficialan leteron de REU al ParaType pritio, sed estas malagrable kaj malsekure dependi en tia deman-do de arbitra volo de la direktoro en ParaType.

Renato Corsett iItalioPrezidanto de Itala Esperanto-Fede-racio

Plej pozitiva atingo en 2009 estis laafi›ado fare de Google de la Esperanto-flago en la komenca pa•o. Tio abruptetransformis la bildon pri Esperanto „emultegaj homoj de mortinta lingva uto-pio al vivanta strebo en la direkto delingva egaleco. Tio ankaμ montris la vojon al aferoj, kiujn lamovado devus pli konscie organizi. Mi revas pri tempo, en kiuUEA ne plu aran•os Belartajn Konkursojn sed almenaμ ankaμBelinformajn Konkursojn.

Plej negativa fenomeno, laμ mi, estas la preskaμ absolutamalinteresi•o de la movado pri la nova labor-plano de UEA.Tio montras, laμ mi, ke la movadanoj ne plu esperas ion deUEA aμ de si mem rilate al Esperanto. Ili ja deziras la servojn,sed ne vere pensas, ke oni devus fari ion por alparoli la mon-don kaj ›an•i la situacion kaj e„ ne pretas pensi pri tio.

Giorgio Si l ferEμropoVerkisto, instruisto kaj organizakonsilisto, nuna Konsulo de laEsperanta Civito

Pozitive: La relative bona kultur-nivelo de diversaj jubileaj eventojaroj,kun pozitiva e†o ankaμ ekstere, inter-alie la Google-honorigo la 15an dedecembro.

— La progreso de la studoj kaj kritikaj analizoj priZamenhof kaj lia ideologio, markita per kelkaj libroj kaj launua Simpozio pri Homaranismo en Svislando.

— La ekspansio de la LingvoTesta Sistemo de la EsperantaCivito, bazita sur la Komuna Eμropa Framo de Referenco.

— La kreskanta aktiveco en Afriko, malgraμ severaj mal-facila±oj.

Negative: La reveki•o de persekutemo kontraμ la esperan-ta popolo, aparte rimarkebla dum UK en Bjelostoko.

— La financaj kaj reputaciaj malfacila±oj „e pluraj institu-cioj, jen „efe pro la •enerala konjunkturo (Esperantic StudiesFoundation), jen „efe pro malkompetenta administrado(Kastelo Greziljono), jen „efe pro manko de ideoj kaj labor-fortoj (La Kvinpetalo), jen ankaμ pro ›telo de mono (Interna-cia Esperanto-Instituto).

— La ridindeco de la kampanjo Change por Obama, kieUEA enga•is sin •is kompromiti•o.

— La kreskanta tensio inter Roterdamo kaj Afriko, speci-fe inter la •enerala direktoro / estraro de UEA kaj „efaj afrikajaktivuloj.

Spomenka ŠtimecKroatioVerkistino, sekretario de KroataEsperanto-Ligo

Mi ›atus, kiel la plej pozitivaneventon de 2009 elstarigi la enga•i•onde la urbo Bjalistoko por la sukceso dela 94a Universala Kongreso de Esper-anto. Ni havu pluajn tiajn urbojn enkiuj Esperanto hejmas.

La plej fiaska ne venas momente en mian kapon.

6 Eventoj

Japanio. La 17a Zamenhofa Vespe-ro, okazis 5 dec en Tokio kun pli ol 60„eestantoj. Tage prelegis pri Zamenhofkaj aliaj temoj Mizuno Yosiaki, UlrichLins, Klivo Ledon, kaj Syôzi Keiko. Sin-sekvis kantado, salutoj de novuloj kajdiskutado en grupoj. Vespere oni •uisgajan vesperman•on. (LA)

95 personoj, inkluzive de junuloj,partoprenis 13 dec en Koobe Zamenhof-Feston de la Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj. Post saluto de Takuma Kenzi,pri “Pacologio kaj Zamenhof” prelegisTera±ima To›io, kaj pri “Informado prilibroj pri Esperanto kaj en Esperanto”prelegis Mine Yositaka. En la arta pro-gramo estis koncerto de la koruso Heli-ko, du ske„oj, prezento de la libro Mirak-la pomo. La libroservo vendis je 129 milenoj („. 1 mil eμroj). (LA)

Kroatio. La festado en Zagreboenhavis tri erojn: lan„o de la granda Kro-ata-Esperanta Vortaro de Lucija Bor£i¢,eldonita kun financa helpo de Ministeriopri kulturo; atribuo de la monpremioKalendulo pro la meritoj en la Zamen-hof-jaro 2009; premiera prezento denova spektaklo de la drama trupo de laStudenta E-Klubo, kiu festis 50-jari•onde sia laboro. (Spomenka Štimec)

Rumanio. La Zamenhofan jubileonmemorigis du ekspozicioj: en la distriktabiblioteko de la urbo Piteºti (la „efurbode la distrikto Argeº) kaj en la distriktamuzeo de la urbo Slatina (la „efurbo dela distrikto Olt). Pri la ekspozicioj infor-mis amaskomunikiloj. (Marian Vochin)

Aμstrio. 5 dec en la Pola Instituto deVieno, kun „eesto de gastoj el Hungariokaj Francio, oni aran•is ZamenhofanFeston. Festparolis pri Zamenhof mag.Bernhard Tuider el la Esperanto-muzeoen Vieno. Post muzika oma•o de PiotrKoscik, kiu pianludis du pecojn el ‹ope-no, la prezidanto de la Fonda±o IvoLapenna, d-ro Klaus Perko, prelegis prila 100-jari•o de Lapenna. Sekvis LaEspero kaj bufedo. (Leopold Patek)

Finnlando. La malfermaj pordoj enla oficejo de EAF en Helsinki alvokisdekon da vizitantoj dum la ZamenhofaTago mem. Ili konati•is kun finna versiode la lernolibro de Stano Mar„ek, •uis laamuzan etoson, trinkis la tradician glögi-trinka±on kun spickukoj, biskvitoj kajbombonoj. Saliko deklamis du belajnpoemojn. La gazetara komuniko pri laZamenhof-tago realigis kelkajn reagojnen la landa gazetaro. (EAF-agadas)

Angolo. Aktivuloj de la Angola E-Asocio oma•is la Zamenhofan jubileonper Ago-Tago en la Beletra Fakultato dela Universitato Agostinho Neto (la solaangola oficiala universitato). La sepdekoda universitatanoj aμskultis prelegon priEsperanto, havis enkondukan leciononkaj kolokvon pri Esperanto, en kiu estismetitaj pluraj demandoj. (LA)

Benino. 19 dec 2009 junaj Beninajesperantistoj renkonti•is en la AfrikaOficejo de UEA (AO) en Lokossa. Laprezidanto de la landa asocio AdBE,Latifou Gbadamassi, kaj aliaj alparolis lakunvenintojn; Ezin Mechack, prezidantode klubo Arigbo prelegis pri Zamenhof.Poste la partoprenantoj trapasis kelkajnvidinda±ojn de la urbo Lokossa, haltis enla urbo•ardeno por babili kaj kanti, tag-man•is en restoracio, kaj revenis al AOpor la fermo. (Esperanto en Afriko)

Israelo. La Zamenhofa Festo, kiusamtempe estis jarkunveno de la landaasocio ELI, okazis 21 dec en la Tel-Avi-va kulturdomo ZOA kun pli ol 50 parto-prenantoj. La jarkunvenon sekvis lasolena festo, kiu inkluzivis hebrelingvanprelegeton de Josi ‹emer pri la UnuaLibro, filmon pri la Esperanto-poetoMikaelo Gi›pling (preparis Gian PieroSavio), prelegon de prof. Itamar Even-Zohar pri la personeco kaj unikaj kapab-loj de d-ro Zamenhof, kaj multajn artajnprogramerojn. (LA)

Ruslando. 25 moskvanoj festis lajubileon de Zamenhof 13 dec en la resto-racio ¤ezve kun eta koncerto, aμkcio,komuna kantado kaj tostoj. Sekvatage enla EK Lev Tolstoj, Nikolao Gudskovrakontis pri Zamenhof lige kun la aperode Homarano de Aleksander Kor±enkov.(Valentin Melnikov)

15 dec en la kafejo Mango-gril enPeterburgo la E-koruso Blua Ponto pre-zentis pli ol dek kantojn en Esperantokadre de la festa Zamenhofa koncertoantaμ „. 40 peterburganoj. (AnatolijSidorov)

Preskaμ 40 homoj de diversaj Uralajurboj kunvenis en Jekaterinburg mal-graμ la frosto por oma•i la 150-an datre-venon de Zamenhof. Estis prezentita fil-mo pri la Majstro, okazis ekspozicio. Laamika rondo de Uralaj esperantistoj ak-ceptis kursfinintojn. (Aleksandr Osincev)

Okaze de la jubileo en Kaliningradoaperis eseo de Aleksander Kor±enkon prizamenhofologio.

Esperantujo festas la Zamenhofan jubileon

Hungaro, aμstro kaj francino festas en Vieno(Fotis Elisabeth Hlauschek)

Eventoj 7

‚inio. 30 dec Liaoning-provincaEsperanto-Asocio aran•is kunvenonokaze de la naski•tago de Zamenhof ensia sidejo, Liaoning Universitato. Laprogramo enhavis oma•on al Zamenhof(Li Lianzhong), rakontojn pri la parto-preno en esperantistaj kongresoj, inter-parolojn pri la okazigo de la 6a Nord-Orienta ‚ina E-Kongreso kaj de la 6aAzia E-Kongreso en 2010. Instruistojricevis librodonacojn, senditajn de HoriYasuo. Laste Zhang Wei, honora prezid-anto de LEA kaj vicestro de la universi-tato aran•is bankedon. (Wu Guojiang)

La jubileon de Zamenhof, la novanjaron kaj la studofinon de studentoj de laHeilongjiang-a Scienc-Teknika Institu-to oni festis samtempe 11 dec en Harbi-no. Oni legis gratulmesa•ojn kaj studen-toj ricevis premiojn pro la parolakonkurso. Studentoj okazigis artan pro-gramon, post kiu „iuj dancis, trinkisteon, man•is bombonojn kaj fruktojnkaj multe fotis. (Song Ping)

En la lernejo por postprofesiaj studojde Foshan, kie cent lernantoj studasEsperanton, 15 dec oni festis la Zamen-hofan Tagon. La salutajn kaj festajnparoladojn sekvis retbabilado de lagelernantoj kun esperantistoj el Franciokaj Brazilo. Fine, „iuj en amikeca etosoman•is kaj trinkis. (Augusto Casquero)

Je la Zamenhofa jubileo UEA men-dis de la po›ta kompanio TNT specialanpo›tmarkon kun la portreto de la Inicia-toro.

Brazilo. 11 dec en la Pollanda amba-sado en Braziljo pli ol 60 kunvenintojnsalutis kaj bonvenigis la ambasadoroJacek Junosza Kisielewski. Post nelon-ga prelego de la prezidanto de la BrazilaE-Ligo, prof. José Passini, estis legitamesa•o de Ludoviko Zaleski Zamenhof.Georgo Handzlik prezentis sian mono-dramon pri Zamenhof; kaj la kantistojLys kaj Jean Nardoto kantis en Esperan-to. La ambasadoro ricevis librojn en/priEsperanto kaj regalis „iujn. (CarlosMaria)

52 esperantistoj kunvenis 27 dec enrestoracio en la centro de Taguatingapor festi la Zamenhofan jubileon. Lafestman•o estis antaμita de artaj prezen-tadoj: la pola aktoro Georgo Handzlikprezentis teatra±on pri Zamenhof kajkantis. Ankaμ Flávio Fonseca, EuzébioCarvalho kaj Carlos Maria prezentiskantojn. (Carlos Maria)

Kantas Euzébio Carvalho (Fotis Neudo Lima)

Bosnio-Hercegovino. Esperantistojde Banja Luka 16 dec organizis Tagonde la Esperanta Kulturo dedi„e al la150-jari•o de Zamenhof kaj al la 30adatreveno de la E-aktivado de profesoroLjubi›a Preradovi„. En la modernaartkafejo “Akvana” Sa›a Pilipovi„,Mico Vrhovac, Aleksandar Duri„ kajSveto Preradovi„ prezentis teatran kajmuzikan programon. Profesoro Prerado-vi„ ricevis specialan premion. Inter la„eestantoj estis kelkaj ±urnalistoj, kiujraportis pri •i gazete, radie kaj televide.(LA)

Hungario. Post la himnoj kaj salutojen la Budape›ta Domo de Nacioj oni•uis poembukedon de Amika Rondo deTiszafüred kaj kantojn de Anjo Amika.D-ro Árpád Rátkai prelegis pri veranomo de Zamenhof kaj d-ro EndreDudich pri Ivo Lapenna. En la dua partode la festo „iuj iris al la strato Nyúl 4, kieestis inaμgurita memortabulo de lapoeto kaj tradukisto Kálmán Kalocsay.Tie okazis festparolado, deklamado,kantado kaj metado de florkronoj.(Nova±letero de HEA)

En Varsoviaj vendejoj

Pano, froma•o, sukero, kolbasetoj,robo kaj jako — interalie tiujn vortojnen Esperanto renkontis klientoj de kel-kaj vendejoj en la varsovia kvartaloMuranów, kie lo•is Ludoviko Zamen-hof. Okaze de lia 150-a naski•datrevenotiun ›an•on de etikedoj preparis PolaEsperanto-Junularo kune kun kuratorinoNatalia Romik kaj Historia Muzeo dePolaj Judoj. La reagoj de klientoj estismalsamaj, kelkaj miris pri la novaj ver-daj etikedoj, dum aliaj tuj rekonis, ketemas pri Esperanto.

Kadre de la okaza±o, apud la domo,kie lo•is Zamenhof, oni kantis por liCent jarojn, kaj la poeto WojciechStamm deklamis poemon en Esperanto.

Pri la evento multe informis amasko-munikiloj. Anoncoj antaμ •i aperis en ladu plej gravaj „iutagaj gazetoj en Pol-lando: Gazeta Wyborcza kaj Rzeczpos-polita. Sonraportoj aperis en la unuaprogramo de la Pola Radio kaj en lapopulara junulara radio Eska. Dum latuta tago en la varsovia radio Kolorsonis registra±oj de lunda renkonti•o kajEsperanto-leciono de la junularaEsperanto-klubo Varsovia Vento.

Esperantistoj gastis en Pola RadioEURO (Mariusz Majewski, prezidantode PEA-filio en Varsovio) kaj en TOKFM (£ukasz ¯ebrowski).

Tamen la plej mirindan efikon donisanglalingva raporta±o de AssociatedPress. Kun la titolo Eμropo solenas la150-an naski•datrevenon de la kreintode Esperanto •i estis aperigita en kelk-dek amaskomunikiloj en la tuta mondo,interalie, en Yahoo, Time kaj The NewYork Times.

£ukasz ¯ebrowski

Gaja festo en Harbino

8 Eventoj

Iuj nomis •in “la plej amasa varbado enla tuta historio”. Tamen ne temis prikampanjo de esperantista organizo, neknecesis presi multegajn afi›ojn aµ elspe-zi milojn da eµroj. Sufi„is taµga okazo,eta planado kaj favoro de unu iom pligranda firmao. Tial la 15an de decembro2009 preskaµ du milionoj da homoj trala tuta mondo pro propra scivolemoser„is informojn pri Zamenhof kaj Espe-ranto. La eksterordinara rezulto de tiu „iZamenhofa tago ›uldi•as plejparte alununura evento: aperigo de Esperanto-flago sur la „efpa•o de la plej popularainterreta ser„ilo Google. Okaze de la150-jara jubileo de Zamenhof •i rekla-mis Esperanton. Senpage.

Dennis Hwang, tridekjara usonakoreo, estas eble la plej fama nekonataartisto en la mondo. Kiel „efa retejestroen la firmao Google, li desegnas emble-mojn kiujn la ser„ilo montras „e speci-alaj okazoj. Google honoras elektitajndatrevenojn per modifo de sia buntliteraemblemo, kutime anstataµigante kel-kajn el ties literoj per similaspektantagrafika±o rilata al la temo. Tia emblemoposte dum la koncerna tago montri•asen loko de la kutima kaj facile kaptasatenton de la uzantoj.

Kelkfoje jare Dennis kunvenas kuneta grupo de Google-teamanoj por deci-di kiujn eventojn honori per specialaemblemo. Ekde 1998 estis jam pli ol700. Paµzante la muson super la emble-mo, scivolemulo povas lerni pri •iasignifo, kaj klako sur •in ligas al Goo-gle-ser„o kiu ebligas ekscii pli pri lafenomeno. Multaj el la emblemoj mon-tri•as nur en unu konkreta lando(ekzemple la “e” ›an•ita al � por celebrila akcepton de la eµro en Slovakio la 1ande januaro 2009), sed kelkaj estas inter-naciaj kaj destinitaj por „iuj landaj kaj

lingvaj versioj de la retejo. Laste tiel tut-monde festi•is la naski•tago de IsaacNewton (4 jan 2010), la nova jaro (1 jan2010), kristnasko (serieto ekde 21 •is 25dec 2009) kaj la “150-jara naski•tago deL.L. Zamenhof — Fondinto de Esperan-to” (15 dec 2009).

En la Zamenhof-taga emblemo ape-ras anstataµ la litero “l” en “Google”verda Esperanto-flago. Laµ la servoDoodlewatch, •in aperigis entute 33 lan-daj retejoj de Google (AM, AR, AT,BA, BG, BY, CH, CL, CN, CO, DE, ES,FR, GR, HK, IL, IT, JP, KR, MD, MX,NL, PL, RO, RS, RU, SE, SI, SK, TM,TW, UA, US); tamen •i ne aperis en la„efa internacia retejo www.google.com,kaj krome en kelkaj landoj kie Googledisponeblas plurlingve nur iuj lingvojmontris •in. Ne eblas trovi la kialon, prokiu ekzemple Brazilo, ‚e†io, Hungarioaµ Litovio estis ekskluditaj, sed eblasalmenaµ supozi ke la priskriba tekstosimple ne traduki•is en la lokan lingvon.

Klakinte sur la emblemon, oni alve-nis al la ser„orezultoj pri “Zamenhof” aµ“Esperanto”. En ili pinte kutime trovi•isla nacilingvaj artikoloj pri Esperanto kajZamenhof el la Vikipedio. Flanke aperisofte ankaµ reklamo pri la retejo lernu!aran•ita de E@I. Kaj kiam dum la tagogazetaro komencis raporti pri la datreve-no, ankaµ ligiloj al tiaj artikoloj ekaperisapud la rezultoj.

Google mem konkretajn nombrojnne publikigas, tial eblas nur diveni ke lakunflagan emblemon en •i vidis kelk-dek milionoj da homoj. Laµ aliaj statis-tikoj tamen jam eblas sufi„e precizemezuri la efikon de tiu varbado.

Kaj la statistikoj de la Vikipedioestas senspirigaj: Dum kutime la angla-lingvan (t.e. la plej legatan) vikipedianartikolon “L. L. Zamenhof” legas 330homoj tage, okaze de la ±usa Zamenhofatago •i estis legita 850.000-foje! Simileestis ankaµ „e “Esperanto”, kun 170.000vizitoj tiutage. Entute en la 30 plej gran-daj lingvaj versioj de Vikipedio „irkaµla Zamenhof-tago estis 1.750.000 vizitojal la artikoloj pri Zamenhof kaj 650.000al tiuj pri Esperanto. Plej altan kreskon

spertis la itala “Lingua esperanto” (100mil vizitoj) kaj la hispanlingva “LázaroZamenhof” (440 mil vizitoj). Efiko de laEsperanto-varbado senteblis e„ „e flan-kaj temoj kiel “Bia³ystok”, “NeutralMoresnet”, “Petr Ginz”, “Persone”,“Volapük” aµ “George Soros”. Ne tutonde la sukceso tamen eblas atribui sole alla Google-kampanjo — certan rolon enkonkretaj landoj foje ludis ankaµ unu-opaj gazetaraj elpa›oj.

Pro tiom amasa varbado, pluraj espe-rantistoj 15 dec kun surprizo ricevis desiaj amikoj gratulojn okaze de la “Espe-ranto-tago”. Kaj pluraj personoj efekti-ve decidis eklerni Esperanton: La retejolernu! spertis malfacilan tagon, kiam •iaservilo subite ekhavis vizitojn de 29 milhomoj el 114 landoj, anstataµ la kutimajkvin mil unikaj vizitantoj tage. Pro laeksterordinara ›ar•i•o, la pa•oj mal-fermi•is tre malrapide, tamen la retejone kolapsis. La sekvan tagon, kiam lasituacio trankvili•is, evidente plurajhomoj revenis kaj enprofundi•is en lastudadon, „ar tiam estis nur 9.000 vizi-tantoj sed rekorda nombro de 171.000vizititaj pa•oj. Ankaµ unuopaj Esper-anto-organizoj raportis speciale multajnali•intojn al kursoj: ekzemple, en Fran-cio dekobli•is la vizitoj al la retejo deUFE samkiel ali•intoj al retaj kursoj, kajsepoble pli da vizitantoj ricevis e„ lapa•aro de SAT.

La sukcesego de la Google-kampan-jo klare montras la potencon de Interretoen informado pri Esperanto. La situacioiom similas tiun kiu staras malantaµ lasukceso de la esperanta Vikipedio: se engrava reta projekto estas persono favoraal Esperanto kaj se trovi•as sufi„e daaliaj “simplaj” esperantistoj kiuj la afe-ron subtenas, oni foje sukcesas atingipor Esperanto honoron neimagitan.Malgraµ tio, pliaj fortoj plu estas nece-saj: La ±usaj eventoj klare atestis ekstre-man neceson de kvalitaj nacilingvajinformoj pri Esperanto kaj Zamenhof enla Vikipedio — dum tie nun pri Esperan-to kvalite elstaraj estas nur la artikoloj„e†a, itala, japana kaj kataluna, kajankaµ tiuj kun malaktuala±oj; el la arti-koloj pri Zamenhof elstara estas tuteneniu! Celkonscia internacia strebogvidata de kelkaj fakuloj certe povus›an•i multon ankaµ pri tio „i.

Detalan analizon de la kampanjo,inkluzive de precizaj ciferoj kaj font-indikoj, eblas trovi „e la E@I-blogo:

http://blogo.ikso.netMarek Blahuš

[‚i tiu artikolo aperas kiel neplanitaero en la rubriko E@I Informas.]

Google: Reklami Esperanton … sen esperantistoj

Eventoj 9

En la naski•urbo de Ludoviko

Antaμ 150 jaroj, en malgranda lignadometo „e la strato Zielona en Bjalistokojuna virino kriis pro doloro naskantebebon. En siaj plej kura•aj revoj ›i nesupozis, ke la bebo i•os monda civitano,pioniro de la ideo de unui•o de popolojsurbaze de propravola interkompreni•o.

150 jarojn poste gazetaro informis,ke ne ekzistas en la mondo alia persono,krom Ludoviko Zamenhof, oma•e al kiusamtempe en diversaj landoj diversajpopoloj festus ties naski•datrevenon.

Ankaμ nun „io komenci•is per“Mistero de la naski•o”. En la CentroZamenhof pola kaj eksterlanda esperant-ista publiko spektis teatra±on de AdamWalny, unu aktoro kaj multaj marione-toj. La spektaklo similis al tradiciajpopolaj mezepokaj teatra±oj kaj en grote-ska formo rakontis pri la cirkonstancojde la naski•o de Jesuo, eble Ludoviko?La pupoj estis modestaj kaj ege invent-eme faritaj. La aμtoro provis prezenti nela tutan veron pri Dio, sed homan ima-gon pri la mistero.

Vespere la Universitata Bibliotekogastigis 70 poetojn de Podla†io, kiuj kunagrabla konsterni•o unuafoje prenis enla manojn la Esperantan Antologion kunsiaj verkoj. Jan LeoŒczuk, la direktorode la Podla†ia Biblioteko, elektis ver-kojn; poste Tomasz Chmielik, LidiaLig¾za kaj István Ertl tradukis ilin. Lokapoezio eldonita en la universala lingvodonis ›ancon al la poetoj esti konataj enla mondo. La toruna Studio P prezentisen Esperanto elektitajn verkojn.

Zbigniew Romaniuk estas podla†iahistoriisto, fama inter esperantistoj proemociigo de legantoj kaj aμskultantoj.La 12an de decembro li en ege interesaformo, montrante fotokopiojn de arkivajdokumentoj, prelegante en la CentroZamenhof, anoncis ke Marko Zamenhofnaski•is en Suwa³ki, sed ne en Tykocin.Turismaj gvidantoj, kiuj partoprenis laprelegon, volis certigi sin, „u ili bonekomprenas. Okazis nekredebla bruego.Tomasz Chmielik, kiu tradukis lian pre-legon, subtene aldonis novajn informojn.

Tomasz Chmielik prezentis klezme-ran muzikon kaj komentis •in aldonantesiajn proprajn impresojn ligitajn kunartistoj, kaj samtempe piedoj de publikoritme “dancis” belegajn judajn dancojn.Surprizis nin la talenta junulara grupokreita en la Centro Zamenhof specialepor ludi klezmeran muzikon. La unuanfojon la infanoj prezentis sin dum la 10ajBjalistokaj Zamenhof-Tagoj kaj ludiskelkajn kantojn. Esperantistoj, starante

en granda rondo, lernis pa›ojn de †asidadanco.

Tradicie, la reprezentantoj de laurbestro, bjalistokanoj kaj esperantistojmetis florojn kaj lumigis kandelojn apudla monumento Zamenhof, partoprenisEsperantan diservon por la paco inter lapopoloj. Gvidis •in la rektoro de laPastra Seminario.

La plej granda surprizo de la vesperoen la kafejo FAMA estis alveno de laanimo de Ludoviko. ¤i ne estis tro babil-ema dum la teatra±o, tamen la publikoridegis kaj aplaμdis junajn artistojn. 30-kilograman torton por la gastoj fondis laurbestro de Bjalistoko.

Diman„e, dum la Zamenhof-tagojdevas esti ekskurso… Komence buso,poste blankaj „evaloj tirante „arojn elDezerta Okcidento je vetkonkuro kunvento kondukis nin tra la Praarbaro deKnyszyn •is agroturisma bieno enSura±kovo. La „evalestro pafis per vipo,la „evaloj saltadis, la gastoj kriadis protimo kaj •uado de libereco. Arbaralignofajro, kolbasetoj, kantoj Esperantajkaj alilingvaj…

Samtage, la 13an de decembro, oka-zis ¤enerala Kunveno de la Fonda±oZamenhof. Estis elektita nova prezidan-to, Brunetto Casini (Italio), kaj novaestro de la Konsilantaro, profesoro dejuro el la Universitato en Bjalistoko,Dariusz Kijowski.

La kvaran tagon ni pasigis en la sid-ejo de la Bjalistoka E-Societo. Komencejunularo ekzercis faradon de judaj paper-ornama±oj. La rezultoj servis poste kieldekora±o de la salono, en kiu okazissolenado de la patrono de la lernejo.

‹atantoj de la kurtonda radio havisokazon spekti la ekspozicion de centojda QSL-kartoj ricevitaj post la 94a UKkaj uzi kurtondan stacion por provi kon-takton kun la vasta mondo.

Amika rondo „e ronda tablo. Tiel onipovas priskribi ludojn proponitajn algastoj de nia franca volontulo Kristof.Kun plezuro mi observis grandan lin-gvan progreson de la bjalistoka junularo.La „efo de la junulara rondo, Przemek,ofertis al ni malnovajn mutajn filmojnkun Esperantaj surskriboj. Ekstere fros-tis kaj ne•is, sed en la Esperanta kinejoni kore ridegis observante aventurojn deindianoj en la Dezerta Okcidento.

Ni partoprenis la solenadon de lapatrono de la 51a bazlernejo LudovikoZamenhof. Infanoj prezentis mallongajnteatra±ojn, kaj la vicurbestro AleksanderSosna enmanigis premiojn fonditajn dela komunumo Bjalistoko al grupoj kajindividuaj infanoj, kiuj gajnis en diversajkonkursoj pri Zamenhof.

La 15an de decembro je la 12a horobjalistokanoj aμdis de la urba turo LaEsperon. Gazeta Wyborcza tiutage aldo-nis al 15 mil ekzempleroj de sia „iutagaeldono la suplementon En 80 tagoj„irkaμ la mondo kaj „ie Zamenhof kajEsperanto. Kvar tutpa•aj ilustritaj arti-koloj diversforme rakontis pri Zamenhofkaj lia hereda±o.

El¿bieta Karczewska intervjuisRoman-on DobrzyŒski pri liaj renkont-i•oj kun spuroj de Zamenhof kaj Espe-ranto en la tuta mondo. TomaszWi¼niewski proksimigis al legantojEsperantan vivon en Bjalistoko en laintermilita tempo. Przemys³aw Wierz-bowski rakontis pri Esperanto en lahodiaμa Bjalistoko. Tomasz Chmielikpublikigis artikolon pri la Esperanta lite-raturo. Sendube la suplemento estis tiu-tage la plej amasa eldona±o en Esperant-ujo. Zamenhof estus kontenta!

Dek feli„uloj ricevis premiojn en lakonkurso de Gazeta Wyborcza “La 15ande decembro 1859 en Bjalistoko…”

El¿bieta Karczewska

En

laka

fero

FAM

A(F

otis

And

rzej

Soch

acki

)

10 Eventoj

En la Esperanto-urbo estas la unua Zamenhof-monumento en Germanio

La plej grava festo de la jaro en Her-zberg okazis la 15an de decembro. Pre-cize je la 150a naski•datreveno deZamenhof, la iniciatinto de Esperanto,en la Esperanto-urbo Herzberg estisinaμgurita monumento oma•e al li.

La loko de la monumento ne estashazarde elektita. La bela marmoramonumento estis starigita sur la parklo-ko apud la federacia strato B-247 „e laakvorado Herzberg („e la piedira zono).

Alvenis „irkaμ 70 personoj — herz-berganoj kaj gastoj — por „eesti lainaμguron. Preskaμ la tuta ceremoniookazis en la kavalira salono de la kastelode Herzberg. ¤i komenci•is je la 12ahoro per gazetara konferenco. Je la 13ahoro en la parkloko Gerhard Walter, laurbestro de Herzberg, salutis „iujn alve-nintojn, kaj Petro Zilvar rakontis pri lahistorio de la monumento. Poste, akom-panate de trumpeto, ili komune senvua-ligis la monumenton. Tiam mi unuafojeekvidis •in, kaj mi ne hontas konfesi, kemin ekregis fortaj sentoj. Mi sentis pre-mon en la gor•o, mia koro forte batadis,kaj miaj okuloj eklarmetis… Tiumomento estis ege kortu›a ne nur pormi, sed ankaμ por „iuj partoprenantoj.

Poste „iuj perpiede aμ peraμte iris alla kastelo, kie estis daμrigata la festaceremonio. Ni aμskultis la koruson de laurba gimnazio kaj salutvortojn de politi-kistoj kaj reprezentantoj de la Esperan-to-movado. Por mi, polino, kortu›e estisaμskulti pianludon de Ulrich Kohlruschludanta muzikon de Chopin. Fine de larenkonti•o okazis inaμguro de specialaekspozicio pri Zamenhof, kiun onipovas ankoraμ admiri en la muzeo de lakastelo.

La festo fini•is per agrabla kaj bon-gusta akcepto — komuna festbufedadoen la kavalira salono.

La feston antaμis kvartaga studsesiodedi„ita al la iniciatinto de Esperanto.Zsófia Kóródy kaj Petro Zilvar sciigismulton pri la vivo kaj agado de Zamen-hof kaj lia familio, kaj ebligis admira-don de belaj kolekta±oj rilataj al Zamen-hof. ‚iuj sesianoj povis konati•i kunfragmentoj de la verkoj de Zamenhofkaj interparoli, demandi kaj diskuti kunHeleno Fantom, kiu gvidis „i tiun partonde la programo. Malgraμ la frosto okazisekskurso tra la urbo kun Ma³gosiaKomarnicka. La ekskurso fini•is en laginsenga vendejo de Jeong-ok, kie oka-zis gustumado de ginsenga teo.

Sabate, la 12an de decembro, en laitala restoracio Mamma Mia okazis festavesperman•o kun lokaj esperantistoj,kunlaborantoj de ICH kaj gastoj elAnglio, Hungario, Kolumbio, Koreiokaj Pollando. La mastro de la vesperoestis Peter Zilvar, kiu salutis la partopre-nantojn kaj poste de tempo al tempomemorigis gravajn historiajn Esperan-to-eventojn. Dum la festeno ne mankismuziko, „ar Hartmunt Mittag el Berlinoofte ludis bu›harmonikon, kaj ni komu-ne kantis sub la gvido de Otto Kern. Enamika etoso ni babilis, man•is kaj, samekiel Sankta Nikolao, disdonis donac-etojn al „iuj partoprenantoj.

La herzbergaj esperantistoj digneoma•is la 150-an naski•datrevenon deZamenhof per bela festo kaj pla„amonumento, la sola en Germanio. Ilialdonis belan novan Esperanto-vidin-da±on al la Esperanto-urbo.

Ma³gosia Komarnicka

Semajn-longa festado en Berlino

La celebrado de la Zamenhof jubileoen Berlino daμris dum tuta semajno ligekun la germana-pola Zamenhoffesto,kunorganizita de GEA, ties landaj sek-cioj, GEJ, PEA, PEJ, Pollanda Amba-sado kaj urbaj instancoj de Berlino kun-labore kun niaj polaj najbaroj.

‚io komenci•is 13 dec (diman„e),kiam esperantistoj komune man•is en larestoracio Brunch. Sekvatage en la kaf-ejo de la kulturdomo “Danziger 50”estis literaturvespero kun prezento degravaj Esperanto-libroj: La infana rasode William Auld, Kiel akvo de l’ riverode Raymond Schwartz, Metropolitenode Vladimir Varankin, Esperanto — lin-gvo kaj kulturo en Berlin kaj La dan•eralingvo de Ulrich Lins.

15 dec, je la naski•tago de Zamen-hof, en la Esperanto-domo (Einbecker36) estis prezentita la libro de Aleksan-der Kor±enkov Homarano. La aμtoro nepovis „eesti, kaj Felix Zesch rakontis prikelkaj famaj kaj nekonataj momentoj ella vivo de la Majstro.

17 dec oni diskutis la temon “Esper-anto kaj politiko — „u •emeli•o estasvojo?” La urbestro de la Esperanto-urboHerzberg Gerhard Walter kaj esperant-istoj Zsófia Kóródy kaj Peter Zilvarrakontis la sperton pri •emelaj rilatojinter Góra (Pollando) kaj Herzberg(Germanio).

La „efa evento de la semajno okazis18 dec, vendrede, en la LichtenbergaMax-Taut-Aμlo, bele renovigita arki-tektura perlo de la 1920aj jaroj, kun pliol cent partoprenantoj — „efe el Germa-nio kaj Pollando, sed ankaμ el Anglio,Italio, Ruslando kaj Ukrainio. La kun-venintojn alparolis la prezidantoj deGEA kaj PEA, la Bjalistoka vicurbestrokaj la urbestrino de Lichtenberg (kvarta-lo de Berlino, kie trovi•as la Esperanto-domo, la sidejo de GEA kaj la novaZamenhofparko). ‚eestis membro de lafederacia parlamento d-rino Lötzschkun sia edzo, konata lingvisto prof.Roland Lötzsch, eksprezidanto de laBerlina Esperanto-Ligo. Festparolisprof. Martin Haase el la universitato deBamberg. Roland Schnell prelegis priKarl Vanselow, kaj krome okazis abun-da kulturprogramo.

La sekvinta semajnfino estis dedi„itaal turisma programo en kiu oni, dumfrosta vetero, konati•is kun la „efurbode Germanio kaj vizitis Kristnaskan foi-ron. La sabatan vesperon en la klubejo“Danziger 50” okazis koncerto de Amir.

Irina Gerasimova

En

Her

zber

gpo

stla

inaμ

guro

(Fot

isSo

hg-o

k)

Eventoj 11

Katalunio: amaskomunikila atento

La jubileo de Zamenhof estis elstareatentigita de la kataluna televido. La„efa kanalo TV3 dedi„is sian atenton alEsperanto en tri nova±bultenoj. 13 dec latagmezaj nova±oj en sia interreta rubrikoprezentis la vivantecon de Esperanto enla reto. Oni substrekis la esperantlin-gvan Vikipedion kaj atentigis pri la ret-ejo de KEA, aparte pri la lerniloj en •ikaj •ia televida informilo KIS TV. Dutagojn poste kaj la tagmezaj kaj lavesperaj nova±oj informis pri la muzeode esperanto en Sant Pau d’Ordal.

Samtage Ràdio 4 intervjuis RamonPerera, dum Com Ràdio intervjuis Fer-riol Macip, kaj la vespera programo Elcrepuscle encén estels de IB3 Ràdio pri-traktis la okaza±on. La ret-±urnalo Vila-web aperigis artikolon Feli„an esper-anto-tagon kun multaj ligoj al esper-anta±oj.

Lige kun la jubileo, la barcelonaeldonejo Alpha Decay publikigis nove-lon de Ferenc Szilágyi en esperanto kajen hispana traduko sub la titolo La libe-ración del juez. La nova±o pri tio estisdissendita de la agentejo Europa Press,kaj kelkaj gazetoj e†is. La Vanguardia15a dec publikigis intervjuon kun la tra-dukinto, Javier Guerrero. Bedaμrinde en•i aperas multaj ›ablonaj kaj mal•ustajasertoj, kvankam certe la •eneralaimpreso estas pozitiva. La katalunia kul-tura suplemento Tendències de la madri-da ±urnalo El Mundo aperigis kolumnonpri la libro du tagojn poste.

Klara konsekvenco de „io „i estis laartikolo aperinta en La Vanguardia (21dec) titolita Feli„an Kristnaskon (tieleen la orginalo). En •i la ±urnalisto MagíCamps favore prezentas esperanton kiel

facilan lingvon tre ligitan en la pasintokaj hodiaμ al Katalunio.

Ferriol Macip

Festa simpozio en Novjorko

Posttagmeze la 15an de decembro, laNovjorka oficejo de UEA por Rilatojkun UN gastigis simpozion okaze de la150a datreveno de la naski•o de Zamen-hof. ¤i okazis anglalingve en la kon-strua±o 777 U.N. Placo, rekte trans lastrato de la „efsidejo de UN. La Pollan-da ambasadoro „e UN, Andrzej Towpik,ne povis „eesti, sed li sendis salutan lete-ron, kiun legis Thomas Eccardt.

La prelegantojn enkondukis ThomasEccardt. Komencis Esther Schor, poeti-no kaj profesorino „e Universitato Prin-ceton, kiu parolis pri Zamenhof kajdiversaj judaj influoj de tiu tempo. Ari-ka Okrent, verkistino de la libro En lalando de inventitaj lingvoj: Esperantajrokmuziksteloj, klingonaj poetoj, logla-naj amantoj, kaj la frenezaj revuloj kiujpenis konstrui perfektan lingvon, prele-gis pri Zamenhof kaj humileco. Lapsikiatro James Lieberman prelegis pripsikologiaj aspektoj de Zamenhof kajlia estrecofilozofio. Timothy Reagan,profesoro „e Centra Konektikuta ‹tataUniversitato, parolis pri la lingvokon-struado. Humphrey Tonkin, emeriti•-inta profesoro el la Universitato de Hart-ford kaj eksprezidanto de UEA, parolispri la hereda±o de Zamenhof.

Proksimume sepdek homoj „eestis,inkluzive de la ambasadoro de BeninoJean Francis Zinsou, kelkaj ±urnalistoj,regionaj esperantistoj, kaj aliaj interesa-toj. La prelegojn sekvis akcepto kunvino kaj froma•o.

Scott Page

Feste kaj labore en Kaµno

12–13 dec en Kaμno okazis sinsekvela 45a kongreso de la Litova Esperanto-Asocio (LEA) kaj la tradiciaj Zamen-hof-Tagoj.

La prezidantode LEA, PovilasJegorovas, raport-ante pri la asociaagado dum 2009,atentigis, ke, mal-graμ la •eneralakrizo en la landokaj internaj proble-

moj, la agad-nivelo restis stabila. Estiseldonitaj kvar libroj kaj du muzikajdiskoj en Esperanto, regule aperis Lito-va Stelo (sed la dissendado lamis pro lamaldungo de la sekretario en Kaμno),Antanas Grincevi£ius prizorgis retgaze-ton (blogon) pri aktualaj eventoj enLitovio. Litoviaj esperantistoj parto-prenis la 94an UK en Bjalistoko (59 per-sonoj) kaj multajn aliajn kongresojn,ankaμ „iujn tradiciajn renkonti•ojn enLitovio. En kelkaj urboj oni instruasEsperanton. La „efa defio en 2010 estasla 46a BET en Visaginas. Pluraj perso-noj partoprenis en la diskutado de laraporto.

La kongreson sekvis la Zamenhof-Tagoj, kiuj okazis jam la 50an fojon postla unua, kiu en 1959 estis dedi„ita al lacentjari•o de Zamenhof. En sia fest-prelego Etna Litovio — naski•lando deEsperanto Vytautas Šilas deklaris, kekvin urboj de la etna Litovio estas prok-sime ligitaj kun vivo kaj agado deZamenhof: Bjalistoko, Veisiejai, Vilno,Gardinas (Grodno) kaj Kaμno.

La prezidanto de LEA prezentisHomaranon — novan libron pri Zamen-hof, verkitan de Aleksander Kor±enkov(kiu pro malsano ne povis „eesti) kajkuneldonitan de Sezonoj (Kaliningrado)kaj LEA.

En la koncerta programo prezenti•isLidija Gomolickait¡-Grudzinskait¡,Georgij Stalbovskij, kaj Esperanto-ensemblo el Garliava sub la gvido deAldona Grikitien¡.

La sekvan tagon (diman„e) onidiskutis aktuala±ojn de la esperantistaagado en Litovio. Funkciis ri„a libroser-vo, oni povis aboni Litovan Stelon kajaliajn gazetojn, ali•i al la 95a UK enHavano, al BET-46 (Visaginas), al laKongreso de IKUE (Parizo) k. a.,(re)kotizi al la landa asocio kaj al UEA.La programon partoprenis 138 esperant-istoj el Litovio, Pollando kaj Latvio.

Povilas Jegorovas En

laN

ovjo

rka

ofic

ejo

deU

EA

(Fot

isM

aki

Sano

)

12 Eventoj

UK 2012: unuafoje en Vjetnamio

La elekto de Hanojo kiel la urbo dela 97a Universala Kongreso de Esperan-to en 2012 estis la plej rimarkinda deci-do de la Estraro de UEA, kiu kunsidis ensia plena konsisto en la Centra Oficejo10–12 jan. ¤is la lasta momento ankaμla korea urbo Busan konkursis por la raj-to okazigi la Kongreson, sed post longadiskuto la Estraro decidis favore al lavjetnama „efurbo.

Kutime la Estraro havas plenkun-sidon en Roterdamo en marto-aprilo,sed „i-foje la kunsido estis plifruigitakaj okazis tuj post la ceremonio por lapublikigo de festlibro por HumphreyTonkin. La estraranoj devos ankoraμtrakti kaj decidi pri multaj aferoj rete,„ar pro la frua kunsidodato ekz. la finan-caj dokumentoj ne povis jam esti pretaj.Tio lasis al la estraranoj pli da tempo porinter›an•i ideojn interalie pri stimuladode la nun okazanta diskuto pri nova stra-tegia plano por UEA. Tiurilate ili aten-das multe pli da aktiveco de la komitat-anoj, sed ili klopodos pli vaste altiriankaμ membrojn kaj aliajn esperant-istojn en la diskuton.

Kun Stefan MacGill, prezidanto deILEI kaj •ia observanto „e la Estraro deUEA, oni parolis pri la plua evoluigo dela instrua agado. La Estraro gratulisILEI pro la sentebla plivigli•o de •iaagado post la pasintjara konferenco.Kun granda kontento oni notis la bonanstarton de la Esperanto-ekzamenoj laμla normoj de la Eμropa Referenckadro.Pri tio raportis Katalin Kováts, membrode la UEA-komisiono pri la novtipajekzamenoj. Por aprobo de la Komitatooni sendos proponon pri •isdatigajmodifoj en la interkonsento inter UEAkaj ILEI pri la instrua agado. La inter-konsento estis aprobita en la UK enHavano en 1990 kaj estos do reviziita enla dua Havana UK. La propono estis jamaprobita de la estraro de ILEI, kieskomitato siavice traktos •in en laILEI-konferenco en Matanzas.

Por la nova serio de elstaraj sciencajverkoj Scienca Penso, en kiu jam aperisLa origino de specioj de Darvino, laEstraro aprobis regularon kaj envicigispor aperigo la verkon Lingvo kaj mensode la fama lingvisto Noam Chomsky.Kiel observanto de TEJO, la nunaTEJO-volontulo Alexandre Baudryraportis pri la baldaμa apero de la eldo-no 2010 de la Pasporta Servo kaj pri lagrafika reformo de la revuo Kontakto.

GK UEA

La arto labori kune

9 jan okazis en la Centra Oficejo deUEA en Roterdamo varmetosa aran•o,dum kiu oni transdonis al prof.Humphrey Tonkin la festlibron La artolabori kune eldonitan de UEA okaze delia 70a datreveno. La transdonon „eestis50 invititaj gastoj, i.a. la estraranoj deUEA, la prezidanto de la Akademio deEsperanto, prof. John Wells, kaj multajkontribuintoj al la festlibro.

Komence de la ceremonio prezidan-to Probal Dasgupta prezentis laμdacional la jubileulo, verkitan en poezia formo.Sekvis laμtlego de gratulmesa•o de d-roL.C. Zaleski-Zamenhof al sia “pli junaamiko”. La redaktoroj de la festlibro,d-ro Ulrich Lins kaj d-ro Detlev Blanke,prilumis la enhavon de la libro. Poste lakorojn de la publiko tu›is bela interpretode la poemo La vojo de Zamenhof, dek-lamita de Wera Blanke. La programokulminis, kiam Dasgupta enmanigis alsia elstara antaμulo la imponan libron.

Post longa aplaμdo la emociita jubi-leulo respondis per dankvortoj al la real-igintoj de la librego kaj per oma•o almultaj aliaj esperantistoj, kiujn li ren-kontis kaj kun kiuj li kunlaboris dum siapli ol 50-jara esperantisteco. Al Tonkinprecipe pla„is la titolo de la festlibro, Laarto labori kune, kiel esprimo de laideo, kiu „iam estis al li tre grava en liaagado. Post komuna tosto la „eestantojricevis la honoron esti la unuaj por akirila novan libron kaj ricevi por •i aμtogra-fon de Tonkin.

La arto labori kune estas unu el laplej ampleksaj libroj eldonitaj de UEA.Kun 109 artikoloj, eseoj, studoj kajrememoroj, bibliografio, kaj kelkdekoda fotoj sur 900 pa•oj, •i estas biblio-teko en si mem. ¤i kostas 60 eμrojn kajestas mendebla „e la Libroservo deUEA kaj baldaμ „e aliaj libroservoj.

GK UEA

Bokova kalkulas pri nia subteno

La nova •enerala direktoro de Une-sko, la bulgara diplomato Irina Bokova,sendis dankleteron al UEA pro la gratu-loj, kiujn flanke de UEA prezidanto Pro-bal Dasgupta direktis al ›i okaze de ›iaelekto al la grava ofico. “La konfidomontrita de vi al mi estos valora fontode kura•igo en mia klopodado antaμen-igi, per konkretaj agoj, la idealojn kajcelojn entenatajn en la Konstitucio deUnesko”, — ›i skribis.

Al sia letero Irina Bokova aldonis latekston de sia parolado en la ceremonio,en kiu ›i estis enoficigita. En la parolado›i prezentis sian vizion pri la rolo deUnesko kaj pri •ia agado por respondi alla defioj kiujn •i alfrontas:

‚e la akcepto de miaj devoj miestas plej dankema sciante, ke mipovas kalkuli pri via subteno kajpri daμra partnereco kun Univer-sala Esperanto-Asocio. Miaflan-ke mi povas certigi vin, ke mifaros mian plejeblon por pluakceli la eksterordinaran kun-laboron, kiun Unesko •uas kunvia Organiza±o.

La letero de Bokova estis datita la9an de decembro. Tiu dato situas inter ladatrevenoj de du mejlo›tonaj eventojokazintaj antaμ 55 jaroj: la 8an dedecembro 1954 Unesko starigis konsul-tajn rilatojn kun UEA kaj la 10an dedecembro 1954 •ia 4a ¤enerala Konfe-renco en Montevideo adoptis la famanrezolucion pri Esperanto.

GK UEA

Irin

aB

okov

a

Eventoj 13

Dibenitan Kristnaskon!

Ankaμ „i-foje je la romkatolikaKristnasko, post sia tradicia Kristnaskamesa•o en la placo Sankta Petro, PapoBenedikto la 16a diris siajn bondezirojnen pluraj (en 65!) lingvoj. Post la gvara-nia lingvo sekvis Dibenitan Kristnaskonkaj prosperan novjaron! en Esperanto.

Samkiel dum la antaμaj benoj Urbiet Orbi, Kristnaske kaj Paske, grupo daesperantistoj „eestis en la placo SanktaPetro kun alte levitaj paneloj, kiuj kon-sistigis la vorton “Esperanto”. Plurfoje„i tiu vorto estis montrita de la rektatelevida mond-elsendo. Pluraj „eest-antoj kaj ±urnalistoj metis al la liter-tenantoj demandojn pri Esperanto.

Laμ www.ikue.org

‡urnalismo kaj Esperanto

18 nov 2009 Litovia ‡urnalista Aso-cio (L�S) en la Vilna urbodomo prezen-tis la almanakon �urnalistika 2008. Laprezentadon „eestis kaj parolis iama±urnalisto, vicprezidanto de la Litoviaparlamento ®eslovas Jurš¡nas.

En la 215-pa•a almanako estas tritekstoj pri Esperanto. En la jaran kro-nikon de la litovaj ±urnalistoj eniriskronika±o de Audrys Antanaitis pri launua Tutmonda ‡urnalista EsperantistaKongreso en Vilno, majo 2008 (p. 198–199).

Sur la pa•oj 109–110 estas artikol-eto de Vytautas Šilas pri la revuoj Kovno-Esperanto kaj Litova Stelo kaj pri iliajredaktoroj, ankaμ pri ±urnalista laborodum la Sovet-Unia periodo kaj pri lafondo de la Litova Esperantista ‡urnal-ista Asocio (LE‡A).

Enestas alia artikolo de la samaaμtoro: Kolegos skatinami tapti espe-rantininkais (La kolegoj estas instigataji•i esperantistoj, p. 175–177). Temas priseminarioj de LE‡A, subteno de altrang-uloj al la ±urnalista E-kongreso en Vilno(2008), (re)fondo de TE‡A kaj artikolakonkurso de Litova Stelo.

Vytautas Šilas

Startas la projekto AmaHoro

Per notaria akto en Bu±umburo, sub-skribita de c-ano Frederiko Nimubonakiel reprezentanto de SIPU kaj sen.Marie-France Conde Rey kiel reprezen-tanto de Pro Esperanto, startis la pro-jekto AmaHoro, nome la konstruo devila•o kun transnacia, filantropa kajpacifisma alvoki•o, sub la aμspicio de laEsperanta Civito, sur tereno donacita dela burundia ›tato en la suda provincoMakambo.

La notaria akto preskribas la celojn,strukturon, kapitalon kaj resursojn de latuta projekto, kies nomo en la rundasignifas Pacon. La projekton gvidoskonsilio el kvin administrantoj, el kiujalmenaμ tri burundianoj: ili „iuj devashavi la esperantan civitanecon. El lakvin, tri estas elektitaj de la Konsulo,laμ listo de ses kandidatoj proponitaj dela prezidanto de SIPU, dum „i-lastaelektas du laμ listo de kvar kandidatojproponitaj de la Konsulo.

La Konsilio elektos mem sian prezi-danton kaj disdonos oficojn, ankaμ aleksteruloj. Forpasinton aμ eksi•intononi anstataμigas laμ la supre priskribitaproceduro: de la prezidanto de SIPU kajde la Konsulo dependos ankaμ la even-tualaj eksigoj.

La kaskontrolantojn elektas SIPUkaj Pro Esperanto. Donacoj, legacoj,pruntoj de ekster Burundio pasosekskluzive tra la Civita banko.

La Konsilio de Projekto AmaHoroagos aμtonome, kvankam ne sendepen-de, pri la a„eto kaj konstruo de domojkaj infrastrukturoj, ilia luigo aμ vendo,kaj •enerale pri la administrado de laprojekto. La Konsulo atendas nun lakandidatliston de SIPU por proponiankaμ la sian. La Konsilio devus estiaktiva jam „i-monate.

HeKo

Estonta ambasadoro — denaskulo

Pluraj germanaj gazetoj, inter iliSpiegel, raportis, ke la nova germanaregistaro planas sendi la nunan repre-zentanton de Germanio „e NATO, s-ronUlrich Brandenburg, al Moskvo kielnovan ambasadoron de Germanio.

Ulrich Brandenburg estas ne nurmembro de Germana Esperanto-Asocio,eksprezidanto de Germana Esperanto-Junularo kaj membro de la loka Espe-ranto-grupo en Münster, sed ankaμdenaska esperantisto.

Rudolf Josef Fischer

Digna prezento en Katalunio

12 nov en la Muzeo pri Historio deKatalunio okazis prezento de la libro ElCongrés Universal d’Esperanto de 1909a Barcelona, verkita de Francesc Pobleti Feijoo. ¤i estas dulingva, kaj la Espe-ranta versio (La Universala Kongreso deEsperanto de 1909 en Barcelono) ›uld-i•as al Raul Salinas Monteagudo.

Unue Llibert Puig, KEA-prezidanto,kun respondeca sento skizis la historionde la instruado de universalaj lingvoj enKatalunio. “Oni povus pensi, — asertisPuig, — ke la angla havas la saman for-ton kiel la franca antaμ ekzemple dudekjaroj. ‚i tiu konsidero nepre ku›as sur lafakto ke oni malatentas komunikilojn.La aktuala disvastigo de la angla japovas plej rapide rezultigi la pereon dela ceteraj lingvoj”.

Poste Francesc Poblet realece pri-skribis la historian medion, en kiu oka-zis la 5a Universala Kongreso. ¤usteantaμe eksplodis popola ribelo en Bar-celono kontraμ la reganta klaso pro per-forta armea rekrutado, do la Kongresoestis markita de tiu preskaμa koincido.

Fine, parolis la Estro de Lingva Poli-tiko de la Kataluna Registaro kaj aμtorode la enkonduko, Bernat Joan. Li emfa-zis la gravegan rolon de esperantistojkiel subtenantoj de universalaj kaj pozi-tivaj valoroj kaj kiel firma bazo sur kiusociaj ›an•oj estas nepre sukcesontaj.

Ramon Riera

Ulr

ich

Bra

nden

burg

Barcelono (de maldesktre): historiisto Fran-cesc Poblet, vicministro pri lingva politikode Katalunio Bernat Joan, prezidanto deKEA Llibert Puig.

14 Eventoj

Fabela festivalo en Bavario

La 26an Internacian Festivalon onipovas nomi fabela. ¤i okazis dum la jar-›an•a semajno en la belega bavara urb-eto Nördlingen komplete „irkaμita permezepoka murego. La „eftemo Fabeloj,fabloj kaj legendoj revenigis nin enjuna•on. Ni aμskultis diverslandajnhistoriojn kaj fabelojn…

En la interkona vespero „eestisdudek novuloj, kiuj rapide integri•is alla grupo de jam konataj kaj regulaj par-toprenantoj. Entute partoprenis 130 per-sonoj el 20 landoj, la plej foraj venis elJapanio, Usono, Israelo, Ruslando…

Jam la trian fojon okazis InternaciaVintra Universitato kaj la duan fojonInternaciaj ekzamenoj laμ la nova meto-do. Estis prezentitaj baleto, Mantro,pianludado, matena gimnastikado. Oniofertis kurson de desegnado, paroligankurson k.a. Siajn verkojn prezentis LenaKarpunina kaj Mikaelo Bron›tejn. Pri lasituacio en Afganio parolis Ulrich Bran-denburg [pri li legu en la 13a pa•o. –LO], pri Norda Koreio kaj porka gripoHarald Schicke, pri kajakado Ugo kajAnnarosa el Italio, artan enpakadon pertukoj prezentis Masumi kaj Tacuo Hu•i-moto el Japanio, memorindan jubileanIF-on en retrospektivo prezentis BrianMoon. Okazis vico da interesaj prelegoj.

En la loka bierfabriko Ankerbräu „iuvizitanto ricevis memore bierglasojn, kajkompreneble ili gustumis diversajn bie-rojn. Ankaμ urbaj promenoj kolektismultajn interesulojn. Pluraj profitis ofer-ton de surloka saμnado. La ekskurso alNürnberg bone disvolvi•is.

La tradiciaj silvestraj bufedo kaj balo„iam donas okazon bone man•i, babili,amuzi•i, danci kaj bonvenigi la divers-landajn novjarojn de la partoprenantoj.La novjara promeno celis rondiron sur la„irkaμurba murego. Krom la dagestana,rusa kaj israela vesperoj — dum kiuj niestis regalitaj ne nur per kantoj, dancojsed ankaμ per tiulandaj bongusta±oj — niankaμ festis la Zamenhofan datrevenonper interesa programo kaj ›aμmvinoofertita de nia organizanto HDP(Hans-Dieter Platz) al kiu ni tutkore dan-kas pro la brila organizado de IF-oj, kiuji•as jaron post jaro pli kaj pli perfektaj.

La Festivalo estis ege sukcesa kaj miinvitas vin (re)veni jarfine al la fabelaurbo Nördlingen por festi la 27an IF enagrabla kaj amika etoso.

Liba Gabalda

� Sur la apuda foto estas Inga Krejson, kiuprezentis dancon en la rusa koncerto (FotisRémy Bouchet)

Komune festi la novan jaron

Entute 194 homoj partoprenis en la8a Novjara Renkonti•o (NR) kaj la 1aNovjara Internacia Semajno (NIS) deEsperantoLand en Saarbrücken. Ili venisel 14 landoj, interalie el Kanado, Aμstra-lio kaj siberia Ruslando, sed plejparte ella pli proksimaj Belgio, Francio, Svis-lando kaj Germanio. Tri kvaronoj venisel eksterlando, pro kio regis bele interna-cia etoso.

56 infanoj kaj junuloj •is 14 jarojmulte •uis la kunestadon kaj la progra-mon kun manlaboro, ludoj, prezentadokaj lernado de pupteatro — „io sub lertagvido de Christoph Frank subtenata deBetti Maul-Propadovi¢ kaj Nicky Jan-ssen. Almenaμ tridek infanoj lernasEsperanton denaske kaj jen dum NRhavas belan eblecon interkonati•i kajamiki•i kun sama•uloj el aliaj landoj.

Prezenti•is koncerto de Martin Wie-se kun malnovaj kaj novaj kantoj „eferokstilaj, bela koncerto de Lena kun‡enja, Gretel kaj Jorinde (lastatempeformi•inta grupo), kaj aμdeblis imponajoperaj kantoj de Vladimir Merkulov enEsperanto (akompanata de Lena Wilke).Krome vespere oni vidis teatra±on, ludis— kaj kompreneble festis la novan jarondancante •is la frua mateno. Okazisdiversaj prelegoj kaj kursoj traktantajekzemple la „inan historion, budaismanmeditadon, la ›an•ojn post 1989, la pla-nedan sistemon, ludan pedagogion kajankaμ venkon (aμ malvenkon) kaj strate-gion por Esperanto. Junuloj kaj junajplenkreskuloj povis •ui ekzemple ladiskotekon, du enketludojn, ekskursonal Strasburgo aμ prezenton de filmoj deMr. Bean.

Kiel kutime dum NR estis kursoj porkomencantoj, komencintoj kaj progre-sintoj, „i-foje denove de Katalin Kováts,Gunter Neue kaj Sylvain Lelarge. Kata-lin ankaμ preparis interesitojn por lainternaciaj ekzamenoj kaj ekzameniskun helpo de Cyrille Hurstel dekon dahomoj. Por kontroli la ekzamenojn, vizi-tis la ejon la direktorino kaj la vicdirek-toro de la hungara instituto, kiu afableakceptis la Esperanto-ekzamenojn en siaprogramo.

Aparte afable raportis la gazetaro prinia internacia kunveno. Germananova±agentejo komencis per regionesendita raporto, sekvis pluraj represoj,granda artikolo en la sarlanda Saar-brücker Zeitung, tri minutoj en la nov-a±oj de la regiona televido (programeroripetita en tutsemajna nova±elsendo) kajkontribuoj en tri radioprogramoj, el kiujunu dedi„is plenan horon kun tri Espe-ranto-muzikpecoj al nia lingvo.

Lu Wunsch-RolshovenEsperantoLand

Infanoj ne enuis en Saarbrücken (Fotis Katalin Kováts)

Eventoj 15

KS etendi•os al novaj landoj

La Komuna Seminario, komenci•isen la jaro 1982, kiam japanaj kaj koreajjunaj esperantistoj kunvenis unuafojepor diskuti la Esperanto-movadon en ladu landoj. En 1995 ‚inio ali•is, kaj detiam la tri landoj „iujare alterne organi-zas la seminarion kun temo de kulturokaj Esperanto.

26–28 dec okazis en Nankino (pro-vinco Jiangsu, ‚inio) la 28a KS. La „i-jara „eftemo estas “Okupi•o de junulojen la financa krizo”. La inaμguron en laNankina Universitato „eestis „. 50 junajkaj korjunaj esperantistoj el ‚inio, Japa-nio kaj Koreio, kaj — unuafoje — tri elVjetnamio. Poste la delegitoj el la kvarlandoj prezentis sialandajn movadojnkaj opiniojn pri la „eftemo.

Evidenti•is, ke en „iu el la kvar lan-doj estas la samaj problemoj: en la jun-ularaj organizoj malmultas junuloj lerteuzantaj la lingvon, kaj la Esperanto-aktivado malofte okazas pro la kialoj definanco kaj tempo. Pro tio la junuloj nehavas ›ancon uzi la lingvon. Tamen kunla disvolvi•o de la reto, eble la prob-lemo estos solvita. Jung Eun Kyung elKoreio diris, ke antaμ du jaroj ›i ekler-nis la lingvon kaj hodiaμ jam povassufi„e bone paroli la lingvon danke alSkype, per kiu ›i „iutage babilas kunesperantistoj.

La „eestantoj multe interesi•is pri laaktivado en Vjetnamio. Nguyen Hoan-gyen, la 17-jara prezidantino de VJEO,rakontis ke „i tiu landa asocio fondi•isen 2008 kaj havas pli ol 70 junulojn.Oni decidis, ke venontjare VJEO gast-igos la sekvan KS.

Chen Ji

Por la vera dialogo

Kadre de la Eμrop-Unia projektoKomenius, „e la supera mezlernejo Bra-ancamp Freire di Pontinha (Lisbono,Portugalio) okazis la dua internacia ren-konti•o kun grupoj de studentoj de IESCuatro Caminos de la urbo Don Benito(Hispanio) kaj de la ›tata mezlernejo“Cavour” de Modeno (Italio).

La projekto “Interkultura kaj mult-lingva Dialogo” utiligas Esperanton porebligi la komunikadon inter la unuopajgrupoj kaj iliaj koncernaj naciaj kulturojkaj lingvoj.

Krom viziti la interesegajn turismajnlokojn de Lisbono, oni dedi„is multe datempo al la •isdatigo de la informtek-nikoj por la konstruo de la propra retejode la projekto www.multlingue.eu.

Profesoro de Braancamp Freiréakompanis nin en nia malkovro de laportugala lingvo kaj •ia kultura medio.Ankaμ Esperanto estis profunde studita,kaj gajigis la lecionojn profesoro LuizoLadeira, kiu instruis al ni multajn belajnkantojn.

Inter la gejunuloj krei•is tiamanierespontana deziro de komunikado kaj sin-cera amikeco; al tio kontribuis ankaμ lafakto ke inter la junaj italinoj estas surdaknabino kun apartaj komunikaj malfa-cila±oj kiuj solveblas per preciza komu-nika intenceco kaj per la signolingvo,kies alfabeto estis ilustrita de ›i memdum leciono en Braancamp Freiré.

‚iuj adiaμis per koraj dankvortojpro la bela tempo travivita kune kaj kunla bondeziro je nova renkonti•o en DonBenito (Estremadura) en aprilo 2010.

Ermanno Tarracchini, ValeriaBocchini, Luisa kaj Vittorio Madella

La urbo Visaginas subtenos BETon

La prezidanto de la Litova Esperan-to-Asocio, Povilas Jegorovas, vizitis laorientlitovian urbon Visaginas lige kunla okazigo de la 46aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-46), kiuj okazos tie 26 jun– 4 jul 2010.

La urbestro de Visaginas, VytautasRa£kauskas, akceptis esti la Alta Pro-tektanto de BET-46, kaj promesis finan-can helpon al BET. Estis decidite, inter-alie, ke la urbo proprakoste eldonosinformlibreton pri Visaginas en Esper-anto por senpage disdoni •in al laBETanoj, aran•os ekskursojn, kaj orga-nizos koncertojn de urbaj artaj kolekti-voj por la partoprenantoj. La urbaj ret-ejo, gazetoj, televido kaj radioj reguleinformados pri la evento.

La prezidanto de LEA vizitis la kul-turcentron Banga kie okazos la plej gra-vaj programeroj (inaμguro, koncertoj,fermo) se ali•os multaj personoj kajrenkonti•is kun d-ro Vytautas Petkunas,direktoro de la urba studcentro priteknologioj kaj entreprenado, en kiuokazos la laborprogramo de BET-46.

¤is la jarfino al BET-46 ali•is 70personoj el Litovio, Latvio, Estonio,Ruslando, Slovakio, ‚e†io, Germanio,Danio, Finnlando, Svedio, Belgio, Sud-Afriko. Kutime BEToj en Litovio havas250–300 partoprenantojn, kaj ankaμ„i-jare oni strebos al amasa BET.

Povilas Jegorovas

MES „e la Lazura Marbordo

Dum ankoraμ frostas en via regiono,venu al Mediteraneo, kie floras mimo-zoj kaj migdalarboj. Vin atendas amika,familia etoso, belegaj pejza•oj kaj lazu-ra maro en la Mediteranea EsperantoSemajno ekde 27 feb •is 6 mar 2010.

Dum vi lernos matene en unu el la tridiversnivelaj kursoj, oni prizorgos viajninfanojn. Posttagmeze vi mem aran•osvian programon: studado, promenado,piedirado en la montaro k. s. •is la ves-pero, kiam estas distra programo.

La studejo estas komforta hotelo LeRenouveau en Agay („e Saint-Raphael).Restado kaj man•oj por la tuta semajno:280 eμroj (por infanoj sub 14 jaroj: 168eμroj). Ali•o al la kurso: 60 eμroj (fami-lia ali•o: 100 eμroj).�Monique Prezioso, 92 impasse

Jean Moulin, 83700 Saint-Raphael,Francio�(33)4 94 83 06 88� prezmoni@hotmail.com

Monique Prezioso

Pri kio okupi•as junuloj en la financa krizo? Iuj komune seminarias en Nankino…

16 Eventoj

Dum 45 jaroj en la etero

(‚IIC) 18 dec la Esperanto-Sekciode ‚ina Radio Internacia (‚RI) solenefestis la 45-jari•on de la disaμdigado enEsperanto. La festan ceremonion „eestispli ol 80 samideanoj.

Dum sia parolado Guo Xiaoyong,vicprezidanto de la ‚ina Esperanto-Ligo (‚EL), gratulis la plenan sukcesonde la Esperanto-Sekcio en la pasintaj 45jaroj. Li diris, ke la Esperanto-Sekcio de‚RI kaj ‚EL estas •emeloj, kiuj perEsperanto konigas ‚inion al la mondo.

La vicdirektoro de ‚RI, Xia Jixuanesprimis sian esperon, ke la Esperanto-Sekcio de ‚RI daμrigos la bonajn tradi-cion kaj kutimon de siaj veteranajredaktoroj, kaj kontentigos per pli ri„ajprogrameroj kaj diversaj manieroj labezonon de aμskultantoj kaj legantoj.

Sekvante la videon en la ceremonio,la „eestantoj kune rememoris la evoluonde la Esperanto-sekcio de ‚RI dum lapasintaj 45 jaroj, kaj esprimis varmangratulon kaj sinceran bondeziron al laredaktoroj de la sekcio.

La teamo de la Esperanto-Sekcio de ‚RI

Andaluzio: la unua AESF

Dekkvino da studemuloj 14–15 nov2009 partoprenis la unuan AndaluzanEsperantologian Semajnfinon (AESF)en Malago organizitan de AndaluziaEsperanto-Unui•o (Hispanio) kaj Kul-tura Centro Esperantista (Svislando).

La unua AESF estis intensa kurso prila Esperanto-kulturo, specife la literatu-ro kaj la historio de la lingvokomunu-mo. La sabata sesio okazis „e la CivitaCentro de Malago. La aran•on antaμisdu fakaj lecionoj (pri la slavaj elementojen nia lingvo kaj pri la simbolaro en •iakulturo). La lecionojn gvidis GiorgioSilfer, helpate de Perla Martinelli.

Diman„e AESF transloki•is al laJunulara Gastejo en Malago, kie dummatena sesio Giorgio Silfer daμrigis lainstruadon pri literaturo, historio, socio-logio, kaj oni ankaμ ricevis sciojn prilingvistiko kaj instrumetodiko.

La unua AESF samtempe utilis porprepari al lingvotesta sesio laμ la Lin-gvotesta Sistemo de la Esperanta Civito,kiu inkluzivas ankaμ la kulturon, ne nurla leksikon kaj gramatikon, kaj propo-nas „iujn nivelojn laμ la KomunaEμropa Framo de Referenco. Ses mala-ganoj ricevis siajn diplomojn en diver-saj studniveloj.

Julio Herrero

GIL: la rolo de la personeco

“Mi estas kontenta pri la 19a jarkun-veno de la [germana] Societo por Inter-lingvistiko (GIL), „ar mi lernis multon,kaj „ar venis pli da junaj homoj ol kuti-me, precipe studentoj el Leipzig”, —komentariis d-ro Detlev Blanke fine dela konferenco kiu arigis kvardekon dafakuloj el kvin landoj en Berlino 27–29nov 2009.

La konferencoj de GIL traktas diver-sajn aspektojn de interlingvistiko: ilinpartoprenas elstaraj lingvistoj, kiel prof.Johannes Klare, de Humboldt-Universi-tato, preleginta pri André Martinet. La„i-jara „eftemo “La rolo de la personecoen la historio de la planlingvoj” allogisdek tri prelegajn kontribuojn.

La publiko ne konsistis nur el espe-rantistoj, sed ankaμ el idistoj kaj aliajinterlingvistoj: la konferencoj fakte oka-zas nur en la germana. De post kiam Ita-la Interlingvistika Centro ne plu organi-zas la siajn, „i tiu estas la unusolaekzemplo de „iujara interlingvistikakonferenco en etna lingvo.

HeKo

Chen Lina, aμ simple Lina, gvidas la sabatanprogrameron Esperanto en Mar›o, prizorgas(kun Shanshan) la retan rubrikon E-Klubokaj kontribuas artikolojn al Mikrofone.

Unufraze� La Svisa Muzeo de la Ludoj, borde dela lago Lemano, inter Vevey k Montreux,danke al la klopodoj de la muzea kun-laboranto Cesco Reale, aldonis Eon al lalingvoj (franca, germana, angla, itala,rusa, hispana, portugala) elekteblaj porvizitoj k laborgrupoj. (Stefano Keller)

� 16 okt 2009 en kvartalo Sarmiento dela Argentina urbo Presidencia RoqueSáenz Peña estis inaμgurita bulvardoEsperanto en „eesto de la urbestroGerardo Cipolini k pluraj lokaj aμtorita-toj. (SEK-Bulteno)

� EEU k Hamburga E-Societo intencasokazigi en majo 2011 Eμropan konferen-con en Hamburgo kun la temo “Kia estusnun Eμropo, se EU neniam estus fond-ita?” kun Eo kiel unu el la laborlingvoj.(Eμropa Bulteno)

� Henri Masson, maltrankvila pri lasorto de E-aktivuloj en Haitio, sukcesisekscii, ke Christine Théano en Porto-princo estas viva, sed Michelet Michelen Pétionville estas malsukcese ser„atade liaj parencoj. (Henri Masson)

� Heidi Goes en novembro 2009 utiligissian restadon en Indonezio por instruiEon al entute „. 500 personoj en Batam,Yogyakarta, Semarang, Bandung, ¤a-karto k Bogor, i.a., en tri universitatoj.(Esperanto)

� Je 23 jan 2010 al la 95a UK en Hava-no ali•is nur 515 personoj el 51 landoj,plej multe: el Francio 63, Japanio 51,Germanio 50, Brazilo 36, Italio 24,Nederlando 24, Pollando 18, Britio 16,Danlando 15, Kubo 14; je la sama datoantaμ unu jaro la Bjalistoka UK havis1057 ali•intojn el 56 landoj. (uea.org)

� La estraro de IKEF (InternaciaKomerca kaj Ekonomia Fakgrupo) deci-dis, pro manko de homrimedoj en laOkcidenta Eμropo, malvigligi sian aktiv-adon k provi relan„i la asocion enKopenhago en 2011. (La Merkato)

� La Estraro de UEA nomumis endecembro tri komisiitojn: Gabi Kosiar-ska (Pollando) fari•is komisiito pri laEsperanta radiofonio, Emilio Cid (Brazi-lo) pri gazetara kampanjo lige kun UKoj;Robert KamiŒski pri la dokumentado priZamenhof/Eo-objektoj. (GK UEA)

� La internacia revuo por komencantajaμtoroj k komencantaj esperantistojKomencanto ne plu aperos post la 12-jara eldonado, dum kiu aperis entute 78numeroj. (Komencanto)

Tribuno 17

Nova milito por la franca

Dafydd ab Iago el Bruselo

La franca prezidanto Nicolas Sarkozy volas militi por la francalingvo. Por atingi pli da respekto al la lingvaj privilegioj, dekiuj profitas franclingvanoj en la Eμropa Unio, li nomiseks-„efministron Jean-Pierre Raffarin reprezentanto de la pre-zidanto de la respubliko por la franca lingvo.

En januaro, Raffarin, senatano kaj membro de la konsiliode la Organiza±o Internacia de la Frankofonio (OIF), venis alBruselo por renkonti•i kun la prezidanto de la Eμropa Parla-mento Jerzy Buzek, kun la prezidanto de la Eμropa KonsilioHerman Van Rompuy, kaj kun la prezidanto de la EμropaKomisiono José Manuel Barroso. Krom siajn gepatrajn lin-gvojn kaj la anglan, Van Rompuy kaj Barroso flue parolas lafrancan. Nur la polo Buzek ne parolas la francan.

Post la renkonti•oj, la franclingvano Raffarin miris, ke laportugalo Barroso kaj la flandro Van Rompuy ne uzas la fran-can en siaj publikaj komunikoj. La eks„efministro malkonten-tas ankaμ pro tio, ke aliaj altranguloj en la Eμropaj institucioj,perfekte sciante la francan, interkomuniki•as angle. “LaEμropa Unio parte havas ankaμ franclingvan identecon”, — liklarigis al ±urnalistoj.

“La hodiaμa situacio de la franca ne estas kontentiga en laEμropa Unio”, — konstatis Raffarin. La reprezentanto de Sar-kozy volis “sentebligi” la prezidantojn de la Eμropa Parlamen-to, Konsilio kaj Komisiono. Tamen li ›ajne ne multe sukcesis„e ili. Laμ Raffarin, Barroso klarigis, ke paroli france foje kre-as “kirlobasenojn” en Bruselo „e la anglalingvemaj aμskultan-toj. Raffarin replikis, ke paroli nur angle ankaμ faras la samon.

Raffarin venis kun malmulte da novaj ideoj. Li emfazis lagravecon de la instruado de la franca al EU-funkciuloj laμ laprogramo lan„ita — kaj pagita de francaj impostpagantoj — en2002. Ankaμ gravas la “politiko de komunikado” en la diversajeμropaj administracioj.

La nova milito de Sarkozy kaj lia leμtenanto Raffarin neimponas en Bruselo. “La franca prezidanto ›ajne ne kompre-nas, ke homoj estas la ›losilo de la multlingvismo. Se la „efone parolas la francan, „iuj projektoj estas skribataj en la angla,lingvo kiu dissendas aliajn valorojn ol tiuj de la franca”, —rimarkis Jean Quatremer el la franca tag±urnalo Libération.

Alia malvenko en la politiko de Sarkozy estis la elekto dela unulingva anglino Catherin Ashton kiel estrino de la Eμropadiplomatio kaj kiel la vicprezidantino de la Komisiono. Raffa-rin promesas insisti „e Ashton por ke ›i havu “sufi„an” „eestonfranclingvan en sia kabineto.

Raffarin donis novan ekzemplon de la nurangleco — lagazetaraj komunikoj de la Komisiono kaj de la unulingvaanglino Ashton estis farataj unue nur angle. La franca politik-isto ankaμ timas pri la manko de franclingvanoj kiel porparol-antoj de la Komisiono (nur unu francino kaj unu brit-francino).Alia problemo estas, ke la oficejoj de la anoj de la Komisionojsupermezure pleni•as per anglalingvanoj. “Restas grandegalaboro por fari, — diris Raffarin. — Ekde la komenco Eμropokultivis francan potencialon kaj al „i tio estis aldonita akvoposte”.

“En la Eμropa Parlamento oni diras al mi, ke „ion fari anglepli facilas kaj malpli kostas. En la Komisiono oni diras al mi,ke „ion fari angle pli facilas kaj pli rapidas”, — li plendis.

Raffarin alvokas ›an•i la taktikon kaj agi. Li memorigis al±urnalistoj la incidenton, provokitan de anglalingvema francoen la „eesto de Jacques Chirac. La eksprezidanto de la francarespubliko eliris el debato, „ar tiama — franca! — „efo de laeμropaj dungantoj, Ernest-Antoine Seillière, parolis angle.“Oni devas organizi „i tiun demandon frankofonan. Ne temaspri tio, ke „iuj parolu france, sed pri tio, ke estu forta „eesto dela franca”, — diris Raffarin.

Kiu lingvo por Eµropo?

Sekve de invito de Barroso al laeμropanoj partopreni en publika konsult-i•o pri strategio de la Eμropa Unio (EU)por la sekva jardeko, la sekretario de laEμropa Esperanto-Unio (EEU), ZlatkoTišljar, verkis proponon por EU, kiuantaμvidas, pro granda kvanto da islam-anoj en Eμropo, edukadon de junaj gene-racioj pri toleremo kaj interkultura dialo-go kaj konsciigadon de la tuta lo•antaropri komuna EU-identeco baze de laEμropaj valoroj, kiujn la Eμropaj islam-anoj, alireligiuloj kaj nereligianoj povualproprigi same emocie kiel siajn naciajnidentecojn. Laμ Tišljar, tio eblos nur seen „iuj EU-landaj lernejoj oni enkondu-kos edukadon por Eμropa konscio kaj

Eμropaj valoroj, kies grava parto estas laEμropaj simboloj.

Konsiderante estontan akcepton deTurkio al EU, Tišljar opinias necesaantaμe atingi interkonsenton en EU prievoluigo de la EU-identeco per edukadokaj per akcepto de la komunaj simboloj.La himno, blazono, flago k.s. jam ekzis-tas, sed ne la Eμropa lingvo, kiu, samekiel la himno kaj flago, devas esti nenacia, sed neμtrala: elektita inter la mort-intaj lingvoj (latina aμ helena), aμ interla novlatinidaj planlingvoj (Esperanto).

La sekretario de EEU klarigas, ke laaltrudo de la angla (parte) solvas nur lakomunikan problemon de la instancoj,sed tute ne solvas la komunikan proble-mon de plimulto de la lo•antaro de EU,malgraμ tio ke la angla jam preskaμ

forpelis el la lernejoj „iujn aliajn fremd-lingvojn. Tiu stato „iam pli malbonigasla deziratan evoluigon de la Eμropaidenteco „e eμropanoj. ‚iam pli multajmal›atas EU-on pro tio, ke •i devigas laeμropanojn identi•i per la angla lingvo.Identiga lingvo povas esti nur neμtrala,kiun „iuj akceptos kiel la Eμropan, kiunili lernos apud siaj lingvoj naciaj kajregionaj, ne komprenante •in kiel klopo-don de angloj superregi en EU.

“EU dum jardekoj ne volas vidi tiunproblemon, kaj •i ne komprenas, ke tio— simile al la rusa en Sovetunio aμ ser-ba en Jugoslavio — kondukos al mal›atode la komuna ›tato kaj pretigos terenonpor disfalo, kiam politika, religia aμ eko-nomia krizo forti•os”, — Zlatko Tišljarkonkludis. AlKo

Jean-Pierre Raffarin pledas por forta „eesto de la franca.

18 Tribuno

Denove pri akcento en kunmetitaj vortoj

Tiklis mian atenton la eseo de Ryszard Rokicki pri“akcento en kunmetitaj vortoj” en la januara Ondo. Por solvitiun problemon la aμtoro sugestas, ke oni anstataμigu la dekanregulon de la Fundamenta Gramatiko per “la akcento aperassur la lasta silabo de la radiko (resp. radikalo)”, kio vekis „emi profundan pripensadon.

(1) Mi ne komprenas la bezonon de la parentezo en ladifino. Matematikistoj kutime uzas “resp.” en tekstopecoalmenaμ dufoje, sed eble lingvistoj faras alie. Mi „iuokazepreferus reskribi: “la akcento aperas sur la lasta silabo de laradikalo”, kio evidente inkluzivas la okazon de radikalo egalaal radiko, „ar sen afikso.

(2) La aμtoro preskribas, kiel akcenti kunmeta±ojn, nurper la elipsa direktivo “estas la leganto, kiu decidas, „u akcen-ti la silabon aμ ne”, kion mi pli konkrete traduku per “en kun-meta±o la „efelemento konservas sian akcenton” (alie oni kon-siderus “ór-„eno” •usta), “kaj la flankelemento, laμ labontrovo de la parolanto, povas porti la akcenton preskribitande la nova 10a regulo, aμ ne” (do “ór„éno” aμ “or„éno” indi-ferente).

(3) La nova regulo havas la malavanta•on uzi la terminon“radikalo”, kiun oni povas difini nur, se oni antaμe difinis lanocion “afikso”, kio povas montri•i tikla.

(4) La nova regulo malebligas, ke radikalo havu pli ol unuakcenton, kio estas neoportuna „e radikaloj kun longa radikoaμ granda nombro da sufiksoj (ekz-e en “eks-parlament-a„-an-in-ét-o” aμ “eks-fi-ge-ek-mis-kondut-ínt-oj”).

(5) La nova regulo instruas, ke oni akcentu “maten-mán•o” aμ “maténmán•o”, sed ne “mátenman•o”, kiu tamenuzi•as. Sur kiu bazo oni rifuzu „i-lastan? Ja la priskribo de lasituacio de tiu vorto en PMEG sufi„e konvinkas min.

(6) La nova regulo instruas, ke oni akcentu “apúd”, “pre-tér”, “neniél”, “adiáμ”, kion espereble neniu faras (krom ›tip-kapaj francoj). Almenaμ la Fundamento, en Ekzerco N°3 pre-skribas “neníel” kaj “adíaμ”.

(7) La nova regulo lasas liberecon akcenti la kunmeta±ojnde la tipo “dudek” kiel “dudék” aμ “dúdék”, kio mianopiniekontraμas la kutiman kaj Fundamentan “dúdek”.

(8) Post tiom da negativa±oj mi konfesu, ke la nova regulohavas unu gravan avanta•on, nome •i ebligas ne perforti laregulon „iufoje, kiam oni elparolas eliziitan substantivon: ja“matén’” havas samlokan akcenton, kiel “maténo”, kio laμ lavera 10a regulo ne devus okazi. Tamen, se oni volas „ikani,oni observu, ke la “lasta silabo de la radikalo”, nome “tén” netrovi•as en la vorto “ma-té-no”…

Marc Bavant

‚u ±urnalismo?

En la artikolo pri Literatura Foiro (rubriko Nia trezoro enLOdE, 2009, ¹11, p. 20) legeblas e„ ne unu kritika vorto pritiu revuo. ‚io estas laμdoj, kvazaμ la artikolon verkis avatarode Perla Martinelli mem, aμ kvazaμ la aμtorinon narkotus lajam 40-jara redaktodaμro. Se la redaktejo de LOdE opiniastian panegiran prezenton ±urnalismo, ili prefere fermu la buti-kon.

Jorge Camacho

Pro la reciproka ±aluzeco

Ja vere pravas la “observanto” en la artikolo La sen-dan•era bonhumora „efo de EU (LOdE, 2010, ¹1, p. 10). Tiuelekto de la plej gravaj reprezentantoj de EU aspektas kiel plejmalbona kompromiso kaj ne altigos la internacian presti•onde EU en la mondo. Sed la elekto estas klara rezulto de la nunasituacio en EU, sendube oni havus multajn bonkvalitajn, ler-tajn, spertajn kandidatojn el la unua vico de politikistoj, sed lareciproka ±aluzeco inter la popoloj kaj interesgrupoj ne per-mesis pli bonan rezulton.

Ekzemple, la propono elekti sinjoron Blair estas same(kiel la baronino Ashton) ne akceptebla. La brita registaro, labrita popolo absolute ne interesi•as pri Eμropo, ili kontraμ-staras „ion, kio venas el la “kontinento”. Laμ mia scio, ili e„ne pagas sian plenan kotizon al EU-kaso, „ar ili havas “apar-tajn kondi„ojn”, ili nek enkondukis EU-le•ojn, nek la mononeμro, nek internaciajn mezurojn… Ili sentas sin ne eμropanoj,sed tre bonfartas kiel pinto de sia iama imperio. Do, proponibriton/britinon por la pinta posteno de EU jam en si mem estasimpertinenta±o por la EU-parlamento. Sed elektita estas elekt-ita, nun ili agu kaj montru, kion ili kapablos, ofte la kritikistojeraras.

Verner Pfennig

La Ondo super „iuj tendencoj

Mi legis, ke “Aleksander Korjenkov … estas proklamita laEsperantisto de la Jaro 2009 pro la ampleksa kaj zorga esplor-ado de la vivo, verkoj kaj ideoj de Zamenhof kaj pro tiutemajverkoj kaj prelegoj, speciale pro la libro Homarano…”

Mi certe ›atus aldoni, ke vi meritas esti en la listo de laEsperantistoj de la Jaro interalie ankaμ (se ne multe pli) por lamultjara eldona agado rilate al libroj kaj al La Ondo. Mi tre•ojas, ke vi sukcesas esti per La Ondo super „iuj tendencoj kajsimple prezenti faktojn, okaza±ojn kaj opiniojn. Pro tio miaparte gratulas al vi okaze de via elekti•o!

Lu Wunsch-RolshovenEsperantoLand

Ne forgesu (re)aboni

La 21an de decembro 2009 forpasisAlois Haupenthal (1918–2009)

la patro de la konata esperantisto kaj interlingvisto ReinhardHaupenthal.

22 dec 2009 post longa malsano en Vilno forpasisKonstantinas Puod¡nas (1923–2009)

ekonomikisto kaj financisto, esperantisto ekde 1938, longa-tempa sekretario de la Vilna EK, kompilinto de instruprogra-mo pri Esperanto por litoviaj mezlernejoj, tradukanto kaj lek-sikografo, aμtoro de la populara dudirekta Esperanta-litovakaj litova-Esperanta vortaro (1988).

26 dec 2009 en Sofio forpasisDimitar Ha•iev (1920–2009)

juristo, interpretisto kaj diplomato, esperantisto ekde lagimnazia a•o, aktivulo en la bulgara movado kaj en MEM,honora membro de BEA, honora prezidanto de KomunistaEsperantista Kolektivo, redakciano de Literatura Foiro.

14 jan 2010 forpasisJuliusz Kolbusz (1919–2010)

aktiva pola esperantisto, estranano de PEA-filio en Tarnów.Ni funebras kaj kondolencas.

Kulturo 19

Son•oj

tage.lampo funkcias kiel sunokaj la „elo estas la „ielo.sen flugiloj mi flugadasde la oriento al la okcidento.tro da racioj kaj logikojplanigas min pri ebla onto.mi devu tiel agi ne kiel kutime.la dua mi ordonas:trinku akvon sed ne vinon,spiru aeron fre›an sed ne fumu cigaredon,parolu kun viroj sed ne kun virinoj,karesu la viza•on sed ne vin masturbu…la regularo regas kaj la manojn kaj la koron.frida akvo estingas la fajron.

nokte.la luno fari•as la neona lampokaj la ka•o estas kosmo.senformaj flugiloj portas minvoja•i de la okcidento al la oriento.for de katenoj instinktoaran•as paseojn laμpla„e.la unua mi permesas:drinki •is vi forgesos „iujn vundojn,fumi per kamentubo arbaregon por noktizi tagon,kolombumi kun virinoj tentaj,karesi iliajn mamojn kaj penetri en ilin…ribelo ellasas impulson kaj revon.varma suko akvumas la lagon sekan.

diurnemi son•as pri la du mioj.ili militas inter karno kaj spirito.ilin ne povas pacigi ismo, religio kaj moralo.kiam la suno ne aperos,kiam la luno i•os suno,eble „io restos kiel lampo komandebla.sed ver›ajne, nur kiam la sangone plu fluos en la korpokaj la kapo estos vazo kun sableroj,la batalo „esos kaj la mioj ne alias ol pulvoro.tamen, ne levi•u vento!e„ se la pulvoro digesti•os en la maron,mi pulsos kun la ondoj.

2009-12-24

Amo kaj amoro

‚irkaμ mi trovi•as multe da virinoj.ili min amas kaj mi amas ilin.por ni necesas kaj sufi„as —babili pri la koro kaj la korpo,promeni en parkoj kaj sur placo,viziti man•ejojn kaj bazarojn,lerni la lingvon, komputikon…jes, kune, ofte duope.sed iam manpremi tamen neniam mampremi.koron „e koro,›ultron „e ›ultro,la brusto restas for de la brusto.entuziasmo klimatizas la sezonojn kiel nur printempon.

en interreto mi renkontas iujn inojn.pro scivolemo aμ pro zorgoili min demandas pri amoro.koron for de koroni iam intervidas la mamparon.la kameraoj montras nur la karnajnsed neniel la spiritajn.tio ja estas amo platona.la kisoj per la manojsentigas nenian varmecon.la distanco de mil mejlojekigas printempon i•i vintro en sekundo.

kiam venus bela cigno?niaj karnoj kaj spiritoj kunfandi•u!koron „e korokaj bruston „e brusto,ni interkomuniku kaj varmecon kaj pasionplenajn de ›vitoj kaj sukoj.la kvar sezonoj ›an•i•as eksteresed printempo restas „iam en la „ambro.

2009-12-23

Nia poezio

Poemoj de Mao ZifuSkribas Jorge Camacho, en sia recenzo pri la poemaro Kantoj de Anteo

(Beletra Almanako, 2007, ¹1, p. 91–97): “En 1985, „inan instruiston 22-jaranrenversis traktoro stirata de sam-a•ulo. De tiam li, Mao Zifu… rezulte sidasparalizite sur radse•o. Intertempe li eklernis esperanton kaj fari•is la plej frukto-dona kaj promesplena „i-lingva poeto de la nuna jarcento”.

E„: Marc van Oostendorp (everk.it/index.php?id=21,142,0,0,1,0) nomasKantoj de Anteo “la plej potenca poemaro kiun mi iam ajn legis en Esperanto”,“multe pli bona ol, ekzemple, La Infana Raso de Auld <…> ‚io estas pli intere-sa „e Zifu: la temaro, multe pli profunda, foje pli sova•a, pli despera <…> Kajprecipas ankaμ la tono, la stilo <…> Senprobleme la poeto ›altas de okcidentajtro†eoj al japane hajkuecaj versoj, de la greka mitaro (Anteo) al hindua filozofio,de libera verso al rimo. Krome li abunde uzas la eblojn de la lingvo”.

Re al Camacho: “…evidentas la absoluta, turnopunkta graveco de la traktor-akcidento en la vivo de Mao. Samkiel tagon post tago Sizifo renkontas novanpu›otan rokon, tiel Mao „iumatene veki•as en paralizitaj korpo kaj „ambro.Tamen, kial ne Sizifo – sed ja Anteo? Laμ la greka mitaro, Anteo estis giganto,filo de Pozidono kaj Gea (la Tero); li „iam venkis en luktoj „ar, falinte sur lateron aμ tu›ante •in, lia patrino Gea redonis al li fortojn; por povi sufoki Anteon,Heraklo devis levi lin super la teron. «Anteo sur rulse•o», skribas Mao. La akci-dento kaj lia invalideco (aμ handikapo) neeviteble i•as simbolaj. Sed oni prefererezistu la tro facilan tenton legi „ion kiel gloson al la maa situacio”.

Sed ne rezistu la tenton legi „ion kio venas el la klavaro, menso kaj koro deMao Zifu. István Ertl

20 Kulturo

Nia trezoro

Viktimoj. Sur sanga teroJulio Baghy naski•is en 1891 en

teatra familio; juna•e li studis aktor-adon, sed kiam komenci•is la mond-milito li soldati•is kaj dum 1915–1920estis militkaptito en Siberio dum militojkaj revolucio. Tie li komencis sian aga-don kiel Esperanta verkisto, instruantokaj aktivulo. El tiu periodo fontas multajel liaj poemoj, noveloj kaj romanojEsperantaj. Pro la pozicio de Baghy kiel“Pa„jo” de la tuta esperantistaro, tiumedio de militkaptitoj en Siberio i•isfundamenta parto de la Esperanta litera-turo.

La du romanoj Viktimoj (1925) kajSur sanga tero (1933) formas rakontonpri aro da kaptitoj civilaj kaj soldataj,rusaj kaj alilandaj, en Siberia malliber-eco. La du verkoj legeblas aparte, tamenili esence formas tuta±on. Inter la multajpersonoj aperantaj la „efa protagonistoestas Johano Bardy, kiu iusence rolaskiel alia memo de Baghy.

Kvankam do temas pri du partoj deunu sama rakonto, tamen la du verkojmalsimilas en pluraj manieroj. La unuaverko, Viktimoj, estis la unua prozaverko de Baghy. ¤ia strukturo estas egeteatra; efektive la romano konsistas elaro da scenoj teatrecaj kun tre malmulteda kunliga rakonta prozo. En Sur sangatero male superregas rakonta prozo, enkiu enplekti•as scenoj kaj dialogoj. Evi-dente, dum la ok jaroj inter la du roma-noj Baghy evoluigis sian rakontan tek-nikon. La teatra karaktero de Viktimojcerte estas sekvo de limigita sperto kajkompreno pri proza rakontado. Cetere,ankaμ en Sur sanga tero kelkaj scenoj›ajnas relative teatrecaj. Baghy, samekiel lia protagonisto Bardy, estis aktoro,re•isoro, •isosta teatristo.

En Viktimoj la aμtoro maksimumeuzas sian talenton de teatristo e„ •is tiugrado, ke la dramaj eventoj ›ajnas okaziplie sur scenejo ol en reala Siberio. Tiusinsekvo el scenoj tamen dum la tutaverko kaptas la atenton de la leganto. EnSur sanga tero li adoptis tradician roma-nan teknikon, kiu tamen ne estis lianatura elemento. La rezulto estas, keinter la rakontaj partoj kaj la scenojkelkfoje trovi•as bre„o, kiun li ne suk-cesas bone transponti.

Dum en Viktimoj „efan atenton kap-tas la individuaj militkaptitoj kaj iliajinterrilatoj, en Sur sanga tero la pers-pektivo estas pli vasta. ¤i priskribas lahistorian evoluon en orienta Siberio

dum la lasta parto de la postrevoluciamilito. El tiu •enerala perspektivo nikvazaμ zome eniras la medion de civilajmalliberuloj, kiuj vivas e„ pli mizere olla kaptitaj soldatoj. Ni nun retrovas laprotagoniston Johano Bardy inter tiujcivilaj kaptitoj, kies sorto dependas dela milito inter diversaj armeoj enlandajkaj invadantaj.

Pluraj figuroj en la romanoj estassufi„e karikature skizitaj, tamen indivi-duece. Baghy efektive havis nekutimantalenton krei individuajn rolantojn,kiujn oni baldaμ rekonas kaj memoras,kaj pri kies sorto oni scivolas. La prota-goniston Bardy oni kutime identigaskun Baghy. Tamen, se li sola reprezen-tus la aμtoron, „iuj hezitoj, duboj, kon-fliktoj en la verkista konscio devus aperikiel interna pensofluo. En teatro tiaj afe-roj devas aperi kiel dialogo inter dupersonoj sur la scenejo. Do en ViktimojBaghy kreis “duan alian memon”, PetroDo›ky, kun kiu Bardy sen„ese diskutaskaj disputas. Ili estas maloj, tamen plejbonaj amikoj, kaj sendube oni povasrigardi ilin kiel du duonojn de la aμtoro.En Sur sanga tero tiaj dialogoj okazasinter Bardy kaj pluraj figuroj, interaliela simpatia rusa leμtenanto Stri„kov.

La du romanoj prezentas la militonen Rusio kaj la kondi„ojn de la milit-kaptitoj tre draste kaj senvuale. Homojmortas kaj mortigas, malhonoras kajestas torturataj. Tamen „i dramaj ekste-raj eventoj ne estas la baza temo de laverkoj. Baze la du Siberiaj romanoj deBaghy ne temas pri Siberio, pri militokaj revolucio, sed pri la internaj dilemojkaμzataj de homaj rilatoj. Kulpo, sin-akuzoj, konsciencripro„oj, jen kelkaj ella veraj temoj. Precipe temas pri rilatoj

de la „efaj viroj al virinoj proksimaj kajforaj. Pri tio grandparte temas la dis-putoj de Bardy kaj Do›ky, sed ankaμ „ealiaj roluloj ofte „eestas „i tiu temo.

Se la „efaj viraj rolantoj de la librojofte estas plurdimensie elformitaj, lasamon ne eblas diri pri la virinoj. Iliestas aμ demono aμ an•elo. En Viktimojla du „efaj virinoj estas la oficiredzinoKatja kaj la mistraktita knabino Fiza.Ambaμ amas Johanon Bardy, sed dumla unua volas posedi kaj pereigi lin, laamo de la dua estas “pura” kaj rezign-ema. Ankaμ en Sur sanga tero „i tiutemo restas, „efe en formo de la rilatoamika-ama inter Bardy kaj Poliena, kiuperdis siajn edzon kaj infaneton. Sedankaμ tie aperas Fiza, nun en alia rolo,tamen ankoraμ kun sia senespera amo,kaj ankoraμ, laμ la vortoj de Bardy,“an•elkora „iesulino, en kiu la partiadisciplino ne povas tute subpremi lavirinon”.

La rilato inter Johano Bardy kajPoliena estas prezentata kiel amo ne-ebla, neplenumata. La obstakloj al iliaamo konsistas „efe en iliaj vivoceloj.Poliena volas resti en Rusio agante porla revolucio, dum Bardy sentas devonreveni al sia hejma Hungario, kiam tioeblos. Finfine tiu intenco ankaμ real-i•as, sed la dilemo restas en lia interno,kaj la libro fini•as per lia sindemando:“Poliena, „u estis inde reveni?”

Baghy estis ankaμ humuristo. Preci-pe en la unua el la du verkoj multajscenoj plenas de milda humuro, en kiuofte ka›i•as profunde pensigaj temoj.Tio validas interalie pri la figuro IzorSteiner, Transilvania judo prezentatakiel kli›a judeto, malkura•a sed ruza,kiu tamen iom post iom montri•as tresa•a porparolanto de paco kaj toleremo.En la dua verko aperas alia humura figu-ro, la hungara tajloro Mihok, konataankaμ el la novelo Kiam Mihok instruisangle, eble la plej fama humura noveloen Esperanto.

Ne facilas trovi konvenan finon detiel granda verko kiel la du Siberiajromanoj. Post tre drama kaj ekscita kul-mino kaj fino de la „irkaμaj militagoj,aperas iom tro da koincidoj inter larolantoj. Escepte de tiuj detaloj, la finode la verko tamen estas bona kaj logika,kun elstarigo de la „eftemoj: interhomajrilatoj kaj internaj homaj dilemoj.

La du romanoj kune formas klasik-a±on en la Esperanta literaturo, kiu faci-le, plezure, pensige kaj •ue legeblasankaμ hodiaμ.

Sten Johansson

Kulturo 21

1991–2000(sume aµ avera•e)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Nombro de libroj en/pri Esperanto 2107 222 174 224 183 159 204 184 201 158

Suma pa•onombro de „iuj libroj 251.276 31.520 26.451 28.424 27.295 23.780 30.078 31.183 25.381 24.272

Nombro de la eldonintoj 650 109 95 133 103 87 114 93 104 88

Avera•a pa•onombro de unu libro 120.3 142 152 127 149 149 147 169 126 153

Avera•a prezo de unu libro (eμroj) 8,22 11,2 11,6 10,3 10,8 12.7 11,7 12.0 10,2 11,77

Lernolibroj, vortaroj pri Esperanto 296 32 43 42 25 19 32 36 29 17

Originala beletro 258 21 18 24 21 14 23 23 23 27

Traduka beletro 458 57 18 32 45 40 35 36 28 20

Planlingvistiko, esperantologio, ling. 229 26 19 15 13 22 21 21 32 26

Esperanto: historio, movado k.s. 241 21 42 33 32 27 29 28 26 23

Politiko, historio, filozofio, socio 166 22 11 28 21 22 29 13 28 25

Scienco kaj tekniko, terminaroj 182 17 8 16 10 4 10 8 8 6

Religio 105 6 10 17 6 6 13 9 13 7

Aliaj temoj 172 20 5 17 10 5 12 10 14 7

��� ��������� �� �� �� ���� ����‚iujarajn statistikojn pri la libroproduktado ni stafete reprenisen 1991 de Hungara Vivo, uzante informojn el la rubriko Lasteaperis de la revuo Esperanto. ‚i tiu rubriko listas „iujn librojn,kiujn la libroservo de UEA ekvendis dum unu plena jaro, sen-depende de la eldonjaro. ‚ar ne „iu eldonita libro estas vendatade UEA kaj „ar ne nur fre›e eldonitajn librojn •i ekvendas, niaperigas ne nur jartabelojn, sed ankaμ resumajn tabelojn, kiujestas pli reprezentaj.

La tabelojn akompanas nur mallongaj komentoj, „ar iliestas „iujare preskaμ samaj, sed post unu jaro la komentojestos pli multaj, kaj enestos komparo de la jardekoj 1991–2000kaj 2001–2010.

Dum 2009 surmerkati•is 158 libroj, plej malmulte en lalastaj jaroj, kun entute 24 mil 272 pa•oj. En 2008 estis 201libroj kun 25 mil 381 pa•oj. La malkresko okazis ne pro velkode la eldonado, sed pro neeblo aperigi „iujn informojn en larevuo Esperanto, kiu en la Zamenhofa jaro estis tro›ar•ita dezamenhofologio. Jam en la januara Esperanto (2010) mencii•ispluraj libroj, notendaj tuj post la kongreso. Interesa fakto: dumla magra jaro aperis rekorde multaj originalaj beletra±oj (27).

Post du jaroj da “„ampioneco” de Stano Mar£ek, kiu eldon-adis multajn lingvajn versiojn de sia lernolibro, „i-jare la listonunuafoje malfermas MAS (Monda Asembleo Socia), prizorg-ata de Vilhelmo Lutermano, kun 14 libr(et)oj politikaj kajsociaj de maldekstraj aμtoroj klasikaj (kelkaj de Markso) kajmodernaj, kiujn plejparte li mem tradukis.

2009. Libroj 2009. Pa•ojMAS (FR) . . . . . . . . . . . . . . 14 FEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2519Impeto (RU) . . . . . . . . . . . . 10 ‚ina Fremdlingva Eld. . . . . 1976FEL (BE). . . . . . . . . . . . . . . . 8 Impeto . . . . . . . . . . . . . . . . . 1877W.Nüesch (CH) . . . . . . . . . . 6 MAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1790Kataluna E-Asocio (ES) . . . . 5 Litova E-Asocio (LT) . . . . . . 839‚ina Fremdllingva Eld. (CN) 4 W.Nüesch . . . . . . . . . . . . . . . 722Edition Iltis (DE) . . . . . . . . . 4 Sveu£ilišna kni�ara (HR) . . . 688Mondial (US) . . . . . . . . . . . . 4 Mondial . . . . . . . . . . . . . . . . . 680Riveroj (JP) . . . . . . . . . . . . . 4 Sezonoj (RU). . . . . . . . . . . . . 632UEA (NL) k.a. . . . . . . . . . . . 4 Riveroj (JP) . . . . . . . . . . . . . . 560

La resumaj libro- kaj pa•o-listoj por 19 jaroj restis preskaμla samaj kiel por 18 jaroj kun nur kelkaj lok›an•oj inter laeldonejoj. Nur unu ›an•o estas grava: la eldonejo de la FlandraEsperanto-Ligo ekgvidis la pa•oliston, danke al la „efverko deDarvino kaj aliaj “dikaj” libroj eldonitaj „i-jare.

1991-2009. Libroj 1991-2009. Pa•ojUEA . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 FEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18075Libro-Mondo (PL) . . . . . . 130 Libro-Mondo . . . . . . . . . . . 16914FEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 UEA. . . . . . . . . . . . . . . . . . 15993Fonto (BR) . . . . . . . . . . . . . 81 Fonto . . . . . . . . . . . . . . . . . 12734Impeto . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Sezonoj . . . . . . . . . . . . . . . 12570Sezonoj . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Ar†ivaro E.Privat (CH). . . 12553KAVA-PECH (CZ). . . . . . . 62 Impeto . . . . . . . . . . . . . . . . 12494Edition Iltis . . . . . . . . . . . . . 60 Ludovikito (JP) . . . . . . . . . 12085Bero (NL) . . . . . . . . . . . . . . 58 ‚ina E-Eldonejo . . . . . . . . 11796‚ina E-Eldonejo (CN) . . . . 55 KAVA-PECH . . . . . . . . . . 11284

La landlisto eble ›ajnas surpriza pro la nealta loko de lakongreslando, sed pluraj „irkaμkongresaj eldona±oj ne estisregistritaj pro la menciitaj cirkonstancoj en la revuo Esperanto.

2009. Libroj 2009. Pa•ojFrancio . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Francio. . . . . . . . . . . . . . . . . 3221Germanio. . . . . . . . . . . . . . . 15 Belgio . . . . . . . . . . . . . . . . . 2865Ruslando . . . . . . . . . . . . . . . 13 Ruslando . . . . . . . . . . . . . . . 2509Belgio . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ‚inio . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2395Japanio . . . . . . . . . . . . . . . . 10 USA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1444Pollando . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Germanio . . . . . . . . . . . . . . . 1277‚inio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Litovio . . . . . . . . . . . . . . . . . 1257Nederlando . . . . . . . . . . . . . . 7 Japanio. . . . . . . . . . . . . . . . . 1187Slovakio . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Hungario . . . . . . . . . . . . . . . 1176Svislando, Usono . . . . . . . . . 7 Kroatio. . . . . . . . . . . . . . . . . 1106

En la resuma laμlanda librolisto restis la samaj landoj. Enla pa•olisto malaperis Italio kaj ‚inio aperis. Ni vidos, „uFrancio devancos Germanion post unu jaro.

1991-2009. Libroj 1991-2009. Pa•ojGermanio. . . . . . . . . . . . . . 357 Germanio . . . . . . . . . . . . . . 42891Francio . . . . . . . . . . . . . . . 355 Francio. . . . . . . . . . . . . . . . 40869Pollando . . . . . . . . . . . . . . 296 Japanio. . . . . . . . . . . . . . . . 37412Nederlando . . . . . . . . . . . . 270 Ruslando . . . . . . . . . . . . . . 34290Ruslando . . . . . . . . . . . . . . 229 Pollando. . . . . . . . . . . . . . . 34045Japanio . . . . . . . . . . . . . . . 205 Nederlando . . . . . . . . . . . . 29577Brazilo. . . . . . . . . . . . . . . . 204 Brazilo . . . . . . . . . . . . . . . . 29160Usono . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Svislando . . . . . . . . . . . . . . 23121Italio . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Belgio . . . . . . . . . . . . . . . . 22488Belgio . . . . . . . . . . . . . . . . 143 ‚inio . . . . . . . . . . . . . . . . . 21392

En 59 libroj estas indikoj pri tradukiteco. Plej multaj tradu-koj estas el la germana (16) kaj franca (13), kaj nur 3 el laangla, sed la angla konservas la unuan lokon en la resuma tabe-lo (137 libroj) sekvate de la franca (135) kaj la germana (126).

Aleksander Kor±enkov

22 Kulturo

2010 – abunda jaro por Esperanto-muziko

Kvankam grava diskokrizo frapas kaj›an•as la muzikpejza•on kaj la kuti-

mojn de la homoj, 2009 estis grava jaropor muziknova±oj en Esperanto. Multajprojektoj reali•is kun la eldono de nerid-inda kvanto da albumoj: Fek al Esper-anto de La Pafklik, La ru•a albumo de‡omart & Nata›a, Aventur’ de Kapriol’!,Carina kantas por vi en Esperanto deCarina (Filino de ‡omart & Nata›a),Esperante de Espo Despo, Repe, ritme,sone… de Tone, Sur placen venu vi deKaj Tiel Plu, La Hiphopa kompilo Vol.1(HHK Vol.1).

Krom la diskeldonado, io grava venispor ri„igi la muzikan elekton kun la stari-go de la el›utretejo www.vinilkosmo-mp3.com de Vinilkosmo, kiu devis adapt-i•i al la evoluo de la novaj teknikoj pordistribuado de muziko kaj tiel kompensila malkreskon de la intereso por la fizikasonportilo (disko, vinilo, KD kaj MD aμankaμ sonbendo, kaj kasedo).

La teamo de Vinilkosmo pasigisgrandan parton de la jaro por surpiedigitiun novan retejon por disponigi laμ le•ael›utado Esperanto-albumojn laμ MP3kaj OGG formatoj en la reto. Tial aperisla unuaj virtualaj albumoj en Esperantoeldonitaj kaj distribuataj en la reto. Tiella albumoj Revolucio en pajleraro deAle Kosabela kaj la reeldono de 62Minutoj de Persone (la kasedo, aperintaen 1987, estis ciferecigita kaj remastrig-ita) nun estas disponeblaj laμ MP3 sedankaμ laμ la kvalita senperda formatoFLAC en la el›utretejo de Vinilkosmo.

Tio do malfermis ankaμ la pordon alaliaj provoj kiel ekzemple Eterne Rimakiu aperigis virtualan kvartitolan albu-meton Por la rep’ (eldonita kaj libereel›utebla por varbi la aperontan albu-mon) aμ ankaμ la virtuala Hiphopa kom-pilo disponebla libere en la reto.

En septembro 2009 Vinilkosmo ali•isal “cd1d” (federacio de sendependajeldonejoj) kaj malfermis tie pa•onhttp://www.cd1d.com/vinilkosmo-m-144.html por disponigi elekton de siajeldonitaj albumoj de Esperanto-artistojlaμ la formato FLAC kaj por tiel ankaμveki intereson al Esperanto-muziko en laekstera sendependa muzikmovado. Tio

certe kontentigos tiujn, kiuj postulasapartan kvaliton kiun ne povas doni MP3aμ OGG, kiuj estas perdaj formatoj…

La pasinta jaro do preparis la grun-don por estontaj muzik-projektoj. 2009estis „efe eksperimenta fazo… Kiu vidisankaμ gravajn muzikeventojn kiaj KEF,UK kun grava investo de la Bialistokajartistoj per la Verda disco, IJK kajFESTO. Sen forgesi ke EUROKKA/Vinilkosmo estis premiita per la premioOnisaburo Degu„i pro sia agado permuziko por la paco kaj solidareco…

‚io „i stimulis kaj tiklis la Esperan-to-muzikkulturon kaj ebligis lan„i insti-gojn kaj novajn projektojn por la sekvajaro.

Pro tio ankaμ 2010 anoncas sin kielabunda jaro por Esperanto-muziko kajmuzikprojektoj kiuj dormis aμ estis enpreparo; ili reaktivi•is, ekzemple, laAfrika kompilo kiu estis relan„ita per lapreparado de Kongaj artistoj (DenizoRock Tamba, Viktor Lufimpu kaj JuniorNgangu) kunigitaj sub la nomo KongaEspero kaj danke al la kunlaborado interThéophile Mayoma Diankembo kajJoMo. La Afrika kompilo finprepari•osen la studio de Vinilkosmo en februaro2010.

Ankaμ Eterne Rima veki•is kaj dekjarojn post sia unua repa demo-albumoneniam eldonita Finfine decidi•is eldonihiphop-krunk-albumon Samideano aper-onta „e Vinilkosmo printempe 2010.

Dolchamar kiu ±us memeldonis plur-lingvan albumon, interkonsente kunVinilkosmo preparas sian trian tutespe-rantan albumon Trajn’ nenien, ankaμ „i-printempe.

La itala grupo Rêverie „i-jare fin-preparos sian tutesperantan albumon,same kiel Zhou-Mack kaj Krio de Morto,ankaμ Inicialoj DC.

La nova versio de la Hiphopa kompi-lo HHK Vol.1 + prezentos du novajntitolojn (kun la jam fama JES JES JOlaμdante pri la nova novjara junulararekonti•o JES kaj FESTO) fare de Plata-no (de La Pakflik) kaj Em„jo de Azaμak.

Grava projekto por reeldono de ladisko de kantoj de Georges Brassenskantitaj de Jacques Yvart ±us startis pertradukado kaj adaptado de novaj Bras-sensaj kantoj kiuj estos aldonitaj al lajam ekzistantaj por pli ampleksa albumo,sed •i ver›ajne aperos pli malfrue kajestos prezentata en Sète je Pasko 2011.

Ne eblas fini sen paroli pri la ambiciaprokjekto ¤enerala Kanto (Canto Gene-ral) starigita de Franjo, la korusestrino deMeven. Temas pri fama verko de la ‚iliapoeto Pablo Neruda, †ora kaj instrumen-ta epopeo pri liberecaj kantoj de la sud-amerikaj civilizacioj, kun muziko de lagreka komponisto Mikis Theoderakis.Franjo turneas tra la tuta Francio porlaborigi kaj trejni la diversajn †orgru-pojn, partoprenontajn la projekton. Pre-miero de tiu „i granda spektaklo kun pre-skaμ 100 korusanoj okazos dum la SAT-Amikara kongreso en Hiliono (Bretonio)je Pasko 2010, eventuale ankaμ en la 95aUK en Kubo. En Hiliono la koncertoestos registrita vive por eldoni albumonde tiu grandioza verko ankoraμ neniamprezentita en Esperanto.

Elstara muzika programo ankaμ estasantaμvidata por FESTO, okazonta dumaμgusto en Tuluzo…

La jaro sin anoncas bunta kaj ri„a jeEsperanto-kulturaj kaj muzikaj eventoj„ie. Ideoj, originaleco, aμdaco, persisto,projektoj vigle ›prucas el la Esperanto-artistoj. Tio vivigos la Esperanto-muzik-kulturon en 2010 pli ol iam ajn…

Evoluo, diverseco, ›an•i•oj, plivast-igo, k.s. estas faktoj kiujn Esperanto-muziko spertas nuntempe. Tio povassignifi, ke komenci•as nova mutaciaperiodo por Esperanto-muziko, kiu gra-ve influos •ian estontecon…

Ni restu vekaj…Flo!

Konga Espero celas al Afrika Kompilo.

Eterne Rima veki•is en Tokio.

Kulturo 23

Beletra Almanako, 2009, ¹6

Jam la trianfojon BA publik-igas premiitajnverkojn de laBelartaj Konkur-soj de UEA. ¤ustetio pla„as ne al „iujlegantoj, pro tio esti•is nova rubrikoDebatoj, en kiu parolas la legantoj,krom la konkursoj ankaμ pri revuoj kajpoezio.

Tiu „i BA estas ekskluzive originala,sen tradukoj. ¤in malfermas proza±oNiaj fantomoj de Tim Westower. MauroNervi artikolas pri la Akademio Litera-tura de Esperanto kaj Jorge Camachopri Ordinaraj viktimoj de l’ militoj. PaulGubbins en La son•o de la kursgvidanto— 50-jara•a pledas por kongresa uzadode ri„a drama hereda±o origine Esperan-ta. Ana Monero rakontas pri la starigode la biblioteko de Hispana Esperanto-Federacio, kreado de •ia katalogo, evo-luigo de retaj servoj. Sten Johanssonrevuas dudek ses jarojn de Fonto. Lin-gvo kaj literaturo en Andaluso estasteksto de prelego, prezentita de RicardoAlbert Reyna en Kordovo novembre2008.

Bjørn A. Bojesen recenzas la K-diskon Fek al Esperanto de La Pafklik.Li ankaμ analizas la romanon de AnnaLöwenstein Morto de artisto.

Post la rezultoj de la Belartaj Kon-kursoj de UEA 2009, sekvas premiitajverkoj. En proza bran„o Viola de JuliaSigmond kaj Ranoj de Sten Johansson.En la poezia bran„o eminentas NicolaRuggiero kun de tiu „i •arden’ Narniakaj Esja, Jean-Marie Ries kun Tro rapi-de kaj Folke Wedlin (premio “JunaTalento”) kun ¥odapro: En tarda sor-potempo.

Lena Karpunina eseas pri laEsperanto-literaturo, •iaj legantoj kajeldonejoj; Lingvo kaj dialekto estas eseatemo de Geraldo Mattos. Ambaμ pre-miitaj teatra±oj rerigardas en pasintecon:Papilio de Luiza Carol kaj Preludo dela milito de Lena Karpunina. Komplet-ige aperas la raporto de la prezidanto deBK, Humphrey Tonkin, kiu resume pre-zentas ne nur statistikon pri la konkurs-a±oj, opiniojn de ju•-komisionanoj, sedankaμ pledas por “sinklerigo pri la kul-turaj produktoj en Esperanto”.

Tiun „i eldonon de la Beletra Alma-nako ornamas tolbildoj de Amparo de laSota.

Halina Gorecka

Nepra±o por daµrigaj studoj

Schmidt, Johann. Volapük-Biblio-

graphie / Neu herausgegeben und miteinem Vorwort versehen von Rein-hard Haupenthal. — Saarbrücken:Edition Iltis, 2008. — 75 p. — (Schrif-

ten zur Esperantologie und Interlin-

gvuistik; Heft 5).Laμ Tazio Carlevaro estas la komu-

na sorto de la planlingvoj formorti kajmalaperi. Restas tamen ilia historia sub-strato en formo de libroj kaj revuoj. Latasko de la historia interlingvistiko estasindeksi kaj registri „i substraton en for-mo de bibliografioj. Carlevaro kaj Hau-penthal tion faris por la planlingvo Ido.

Antaμ mi ku›as plena (pli-malpli)bibliografio de Volapük kompilita deunu el la plej profundaj esploristoj de lalingvo de Schleyer: la germana muzik-isto Johann Schmidt (1898–1977) kiuposedis la plej grandan kolekton deVolapük-materialoj.

Schmidt dupartigis sian verkon: enla monografia parto li kunigas 941erojn, en la parto pri revuoj 124 erojn.Por realigi sian laboron li uzis la stokojnde la propra biblioteko, sed traser„isankaμ librojn menciitajn en revuoj. ‚eferilate „i lastajn liaj indikoj estas oftemankohavaj, kaj la ortografio de nomojkaj titoloj lingve fremdaj por Schmidtdisfoje lamas. Malgraμ „i difektoj kajmankoj neniu serioza interlingvistopovas ignori la pioniran verkon deSchmidt. Sur •i bazi•as e„ laVolapük-bibliografio de Haupenthalkiu, laμeble, aldonis bibliotekajn trov-lokojn.

E„ supra±a trarigardo montras, ke lagrandan plimulton de la Volapük-pres-a±oj konsistigas lernolibroj, propagand-iloj kaj vortaroj, multe malpli abundastradukoj, preskaμ mankas originalabeletro.

La enkonduko de Haupenthal resu-mas la aktualan staton de la “volapüko-logio” kaj •in dokumentas per kvarpa•a(p. 5-8) bibliografio. La verkon aperin-tan kiel n-ro 5 en la nova serio de laeldonejo “Bro›uroj pri esperantologiokaj interlingvistiko” devus akiri scien-caj bibliotekoj, „ar por daμrigaj studoj•i estas nepra±o.

Didier Lesage

Novtipaj albumoj

rete disponeblaj

Anatolij Sidorov volas a„eti la libronEsperanto en Perspektivo (1974).� 192242, Sankt-Peterburg, ul.

Belgradskaja, 10/3-27� anasido@gmail.com

24 Kulturo

Japana EsearoJapana Esearo. N-ro 4 / Red. Syozi

Keiko. — Tokio: Libroteko Tokio,2008. — 98 p.

Post kvin-jara paμzo LibrotekoTokio aperigis la kvaran volumon de lalibroserio Japana Esearo, lan„ita en1994.

Konsiderante, ke la „efa celo de tiajlibroj estas helpi al alikultura legantaropli bone kompreni reala±ojn de aliaj lan-doj, montri deinterne ties vivon, laJapana Esearo sukcese realigis lataskon. Pli ol duono de „i-volumajaμtoroj liveris siajn verkojn por laantaμaj libroj de la serio. La volumokonsistas el 13 eseoj dividitaj je 2 par-toj. Tiuj el la unua parto priskribasdiversajn facetojn de nuntempa japanavivo — de protesto kontraμ la plifort-i•anta militismo (eseoj 1 kaj 2) •israkonto pri populara speco de la japanahumura teatra±o Rakugoo akompanatade vere ridinda ekzemplo kun plensencejapaneca saporo (eseo 5). La eseoj el ladua parto estas ligitaj kun Esperanto; ilikoncernas primovadajn aferojn en Japa-nio kaj Azio aμ tu›as teoriajn deman-dojn de la lingvo.

Mi elektis kelkajn eseojn por plidetala priskribo.

Kiel supre menciite, la temo de la dukomencaj eseoj estas kontraμmilitismaagado en Japanio. En la unua eseo Huzi-maki Ken’iti rakontas kiel li, posedantode negranda entrepreno, „iujare dumimpostpago forigas 6% de pagendasumo, kio estas proksimume tiom, kiomJapanio elspezas „iujare el sia bu•etopor sia armeo. Do, li simple rifuzas pagisian parton de tiu mono. Tiu ago estasakompanata de letero skribita al la lokaimpostoficejestro, kie li argumentassian decidon. ¤i bazi•as sur la 9a arti-kolo de la Japana konstitucio malperme-santa al la lando havi armeon sed nurmemdefendan korpuson. Li detale pri-skribas la malavanta•ojn kaj dan•erojnde la sen„esa armigado, kio tute nesendan•erigas la landon, sed male kon-dukas al kresko de armeelspezoj de naj-baraj landoj. Tiu, laμvorte de la aμtoro,“mikroprotesto” donas bonan ekzem-plon kion povas fari simpla homo por lasolvo de tiu vere grava problemo de latuta homaro. La dua eseo rakontas prilandskala movado de “Societo de la 9aartikolo” kiu ankaμ akcelas bremsi ladezirojn de la Japana registaro nuligitiun punkton de la konstitucio, kiun onitraktas kiel simbolon de Usona supereco

altruditan postmilite. Tiuj du eseojiusence detruas la kli›on pri le•obeemajjapanoj.

Ankoraμ unu kli›on (almenaμ de mi)detruas eseo de Isikawa Tieko pri lasta-tempaj skandaloj ligitaj kun man•opro-duktado en Japanio: jen unu firmao uzasdifekti•antan viandon por siaj produktojkaj gvidas tiajn a„a±ojn •ia „efdirektoro,jen alia firmao vendas siajn man•a±ojnkun mal•usta produktodato kaj uzasdegeligitajn produktojn anstataμ lafre›ajn ktp. Aspirante al pli kaj pli gran-da profito, produktejoj ne hontas uzidiversmanierajn ruza±ojn. ‚u vere niamondo tiagrade difekti•as? Por multajhomoj el diversaj landoj “japana” signi-fas “bonkvalita”, almenaμ tiel estisantaμnelonge. Kien, do, ruli•as niamondo se e„ en Japanio okazas tiaj fi-agoj!?

Layla, Lisa kaj Kitty de TahiraMasako unuavide ne tu›as mondskalajnproblemojn sed estas iom sentimentalakaj ege kortu›a kaj trista rakonto pri larilatoj inter homoj kaj katoj. Se necesuselekti de la libro plej bonan eseon, midonus sian vo„on •uste al tiu.

Eseo de Kitagawa Hisasi el la duaparto prezentas rememorojn pri la unuakomuna seminario de junaj japanaj kajkoreaj esperantistoj en 1982. Li priskri-bis la impresojn de lo•anto de industrietre evoluinta lando pri la ripozo enkampara regiono de Koreio, pri spertode reciproka interkompreno: “… mimem sentis min pli kaj pli malfermita alla aliaj. ‚ia mensa singardemo kontraμunuafoje renkontitaj alinacianoj degelisfor”. Dum tiu evento okazis diskutadopri antaμnelongaj eventoj de Japa-na-Korea historio, nome: la mondmilitokaj okupacio kaj provo de Japana edu-kadministerio falsi la veron pri tio en lalernolibroj. La aμtoro skribas: “Neniualia grupo de japanoj kaj koreoj eksterla vicoj de esperantiskoj ›ajne kura•isentrepreni similan provon… Kaj kion niatingis post la diskutado! Ne ian forma-lan konkludon kun grandaj frazoj, nekrezolucion… Kaj tamen, post la diskut-ado eble balbutema sed certe serioza…ni ja sukcesis atingi ion laμ mi multe pliesencan… tio estas reciproka transnaciakonfido inter ni „iuj seminarianoj”. La„efa ideo de tiu eseo estas ke la inter-komprenemo kaj bonaj rilatoj inter sim-plaj homoj en tiu la plej “malsupra”nivelo pli gravas por la paco en nia“komunlo•ejo” ol „iuj multekostaj kon-ferencoj de altrangaj mondaj elituloj.

Fine malgranda ripro„o al la eldon-istoj pro neregula latinigado de la japa-naj propraj kaj geografiaj nomoj.Laμdindaj estas ekzemploj de uzado de“Esperantaj” „apelitaj literoj, kio ebl-igas al scivolema alilanda leganto •usteilin prononci. Tamen iam e„ en la samaeseo uzi•as kelkaj sistemoj de transskri-bo de la sama japana silabsigno, ekzem-ple: shi, si; cu, tu; hu, fu; ji, zi. Certe ne„iuj silabsignoj estas facile esperantig-ataj, sed estus bone tion laμeble ordigi.

Tio estas ununura negativa rimarkopri la libro kiu certe trovos siajn dank-emajn legantojn.

Nikolaj Pen„ukov

300 mil ekzempleroj – senpage

Por efike lan„i sian serion de 47 romanoj de Jules Verne, la rumana taggazetoAdevarul senpage distribuis tra la lando la 13an resp. la 20an de januaro, po 300mil ekzempleroj de Dudek mil leμgoj sub la maroj kaj de La mistera insulo.

Jen eldonkvanto draste supera al tiuj kutimaj en Esperantujo, ekzemple,ankaμ al tiu de ‚irkaμ la mondo dum okdek tagoj de la sama aμtoro, eldonita deSezonoj en aμgusto 2008 en la modesta kvanto 500 ekzempleroj, el kiuj ankoraμpli ol cent libroj restas en la eldoneja stoko. Interese, kiom da personoj a„etus47-romanan kolekton de Verne en Esperanto?

István Ertl

Kulturo 25

GazetojLa lasta Bazaro

Per la 50a kajero la redaktorino JuliaSigmond finas sian laboron pri Bazaro,esperantlingva revuo en Cluj-Napoca,Rumanio. La adiaμan kajeron mal-fermas leteroj de legantoj, inter kiujDavid Kelso pripensas la fenomenon“bazaro” ne nur kiel lokon por vendi/a„eti, sed ankaμ kiel renkonti•ejon, nenur de varoj: “La plej grava afero estasne la budoj, la tabloj, nek e„ la viandovendata, sed la renkontado, la kunmiks-ado, la inter›an•ado inter ni „iuj, el lan-doj disaj kaj malsamaj. Ni celebru nianbazaron, nian kulturon kaj niajn est-ontajn inter›an•ejojn!”

Sen Rodin (ps.) recenzas la libronEsperanto: movado, strategio, estetiko,rakontoj de Ignat Florian Bociort, ruma-na lingvisto, nun lo•anta en Germanio.Ionel Oneþ raportas pri ekspozicio,dedi„ita al la centjari•o de Esperanto enRumanio, aran•ita en malgranda urboSlatina. Pri naturmedio meditas RitaRössler-Buckel en Postrikolto kaj Fran-cesco Maurelli en Naturmedio laμ vege-tarana vidpunkto. Amuzan vivepizodonrakontas Fabrizzio A. Pennacchietti enDujulajkmi? Sen Rodin kaptas atentonper rakonto pri siaj librosendaj aven-turoj en Honesteroj en po›tejo. Enestaskelkaj movadaj informoj; Julia Sigmondraportas pri siaj kongresaj traviva±oj enBjalistoko.

Kelkaj popolfabeloj prezenti•as tra-duke, „eestas proza±oj (Blondulino deAdrienne Pásztor) kaj vivrakontoj(Johano Balczer, Paula Tytgat, Franz-Georg Rössler, sac. Lajos Kóbor), poe-zio (Luiza Carol, Baldur Ragnarsson,Imre Szabó, Armando Zecchin k.a.),ankaμ tradukitaj beletra±oj. Éva Farkas-Tatár priskribas sian vivon kaj Esper-anto-aktivadon kiel radia parolisto kajinstruisto. Geraldo Mattos en Embuskalingvo analizas erarojn, kiuj ›uldi•as alla imito de niaj unuaj lingvoj.

Oni admiru la viglan aktivadon de la80-jara Julia, kiu intencas aperigi litera-turan antologion de originalaj verkoj(prozo, poezio, eseoj, teatra±oj) derumaniaj esperantistoj.

Halina GoreckaRicevitaj gazetojBazaro. 2009/3; Beletra Almanako. 2009/6; EAB Update. 2010/48; Esperanta Finnlando.

2009/6; Esperanto aktuell. 2009/6; Femina. 2009/20; ¤enerala Informilo. 2009/157,158;Heroldo de Esperanto. 2009/15; Informa Bulteno. 2009/4; Informilo por Interlingvistoj.2009/71; Internaciisto. 2009/4; KAE-Informilo. 2010/69; Komencanto. 2009/3,4; La Gazeto.2009/145; La Merkato. 2009/98; La Movado. 2009/12; La Ondo de Esperanto. 2010/1; LaRevuo Orienta. 2009/11; La SAGO. 2009/60; Litova Stelo. 2009/3,4,5; Mikrofone. 2009/27;Monato. 2009/12; Norvega Esperantisto. 2009/6; REGo. 2009/6; Scienco kaj Kulturo. 2009/6;Tempo. 2009/3; Verda Saksofono. 2009/25.

Ricevitaj librojIrving, Washington. Rip Van Winkle: [Novelo] / Tradukis el la angla Ionel Oneþ.

— Thaumiers: La KancerKliniko, 2009. — 20 p. — (La KromKancerKliniko; ¹24).— [Donaco de La KancerKliniko].

Japana Esearo. N-ro 4 / Redaktis Syozi Keiko. — Tokio: Libroteko Tokio,2008. — 100 p. — [Recenzoekzemplero].

Jubileo de Esperanto-disaμdigo de ‚ina Radio Internacia: [Fotoalbumo en la„ina kaj Esperanto]. — [Pekino]: [‚RI], 2009. — 32 p.; il. — [Donaco de ‚RI].

Katalogo. Novembro 2009. — [Antwerpen]: [FEL], 2009. — 48 p., il. — [Dona-co de FEL].

Kor±enkov, Aleksander. Zamenhofologio. Aktualaj problemoj kaj taskoj:Prelegoteksto. — Kaliningrado: Sezonoj, 2009. — 16 p.; 300 ekz. — (Serio Sed neel katedro; ¹5). — [Donaco de Aleksander Kor±enkov].

Schmidt, Johann. Volapük-Bibliographie / Neu herausgegeben und mit einemVorwort versehen von Reinhard Haupenthal. — Saarbrücken: Edition Iltis, 2008. —75 p. — (Schriften zur Esperantologie und Interlingvuistik; Heft 5). — [Recenzo-ekzemplero].

Vidinda±oj de Gdansko / Tradukis el la pola Henryk Kosicki. — GdaŒsk: Depar-temento pri Promocio de la Urbo, [2009]. — 32 p.; il. — [Donaco de EdwardKozyra].

Literatura konkurso Liro-2009La ju•komisiono de la tradicia literatura konkurso

Liro-2009 (Sten Johansson, Aleksander Kor±enkov,Alen Kris, Valentin Melnikov, Petro Palivoda), organi-zita de La Ondo de Esperanto, ricevis 28 konkursa±ojnde 21 aμtoroj el 9 landoj: Brazilo, Britio, Francio, Ger-manio, Hispanio, Hungario, Italio, Kaza†stano,Ruslando. (Pasintjare partoprenis 36 konkursa±oj de 26

aμtoroj el 15 landoj, sed tiam estis kvin bran„oj).

La rezulto de Liro-2009

Originala prozoLaμreato: Jozefo Kiss (Hungario) pro ‹ipo sur la Traka maro.Laμdaj mencioj: Horst Vogt (Germanio) pro Grava Tago; Mi†ail Smotrickij

(Ruslando) pro Kaviaro.Originala poezioLaμreato: Svetlana Konja›ova (Ruslando) pro “Mia humoro hodiaμ estas sple-

na…” kaj “Ne eblas verki verson…”Laμdaj mencioj: Neide Barros Rego (Brazilo) pro Kial, florbela; Elias Antu-

nas (Brazilo) pro L’ alia.RecenzoLa konkurso ne okazis, „ar neniu recenzo estis ricevita.La laμreatoj ricevos diplomojn kaj libropremiojn. Konforme al la regularo, la

organizantoj •is la 1a de januaro 2012 havas ekskluzivan rajton publikigi la ricevi-tajn konkursa±ojn en La Ondo de Esperanto, libroforme kaj elektronike.

Gratulon al la laµreatoj!

Dankon al la partoprenintoj!

Halina Goreckasekretario de Liro-2009

Ne forgesu

(re)aboni!

26 Mozaiko

Tre fera prefero… ni preferas sinceran fa›iston al politika indiferentulo:

„ar almenaμ tiu havis la kura•on fari elekton, e„ se eraran…(Giorgio Silfer, membro de Scienca Instituto Dietterle. Uni-versalaj Kongresoj en totalismaj landoj // HeKo 419 1-A, 17jan 2010, http://www.esperantio.net/index.php?id=1130)

Civito: ‚u havi aµ ne esti?Alia mispercepto [pri la Esperanta Civito] fontas el la kuti-

mo difini la homojn laμ la kategorio “esti” <…> Ni transiru alnova formulo, laμ la kategorio “havi”. (Giorgio Silfer. Se larevolucio ekas per la vortoj // HeKo 405 3-C, 1 okt 2009,http://www.esperantio.net/index.php?id=1006)

Poloj nun sen malbonvoloTio signifus, ke la esperanto-redakcio de Pola Radio

nuntempe konsistus nur el bonvoluloj. (Pola Radio fermissian monujon // HeKo 410 9-A, 28 nov 2009, http://www.esperantio.net/index.php?id=1057)

Verduloj interpunkciosPor fari la punkton <…> la senatanoj de la Verda grupo

estas kunvokitaj al la dua publika asembleo de la Nova Mal-dekstro en Esperantio. (Sen. Walter ¯elazny. Publika asem-bleo de la Nova Maldekstro // HeKo 394 6-C, 29 jun 2009,http://www.esperantio.net/index.php?id=908)

C-ino en kortu-manoj… c-ino Agneta Emanuelsson (…) ±uris lojalecon al la

Konsitucio [tiele], en la manoj de kortumano Andrés Martín.(La Senato bone laboris en Bruselo // HeKo 362 7-C, 25 jul2008, http://esperantio.net/index.php?id=612; rimarkis KalleKniivilä)

‚u blino aµ balano?‚i tiu laborblano bazi•as sur la statutaj celoj, kiuj konsist-

igas la framon de referenco por la agado de MEF. (Labor-plano de Meksika Esperanto-Federacio // HeKo 352 2-B,29 apr 2008, http://www.esperantio.net/index.php?id=541)

Manuskripto praktike kristanasEndre Dudich aμtoris librojn pri (popular)scienco, inter-

alie ‚u ni [fakte: vi. — I.E.] konas la Teron?; praktikantakristano, lia iom •eneraleca manuskripto pri historio de filo-zofio atendas eldononton. (Azia UK sen afrika reprezento //HeKo 335 9-A, 5 aμg 2007, http://www.esperantio.net/index.php?id=388; notis Kalle Kniivilä)

Ligna lingva±oDum dua kunveno venis lato reprezentanto de komunista

partio el Milano… (Dieter Rooke. Kunveno de KomunistaFrakcio de SAT // Internaciisto, 2009, ¹4, p. 15; rimarkisIonel Oneþ)

Kunplukis István Ertl

Mi kore dankas al la multaj samideanoj, kiuj gratulis min

okaze de mia elekto kiel la Esperantisto de la Jaro. Viaj gra-

tuloj instigas min al plua laboro.

Aleksander Kor±enkov

Por la decembra krucvortenigmo venis 11 respondoj, „iuj•ustaj. Ilin sendis: Malcolm Jones (Britio), Bruno Lehti-

nen (Finnlando), Jackie Huberdeau (Francio), Hans-BurkhardDietterle (Germanio), Dorota Burchardt, Antoni Gradek,Hanna Skalska, Zbigniew Tylkowski (Pollando), Klara Ilu-tovi„, Svetlana Konja›ova (Ruslando), Kene„jo Goldbergo(Usono). La •usta respondo estas: Ragnarsson.

La loto donis libropremion al Jackie Huberdeau . Nigratulas ›in!

Malnovaj taskojMultaj ›atis la faskon da malnovaj taskoj, kiujn ni publiki-

gis en la novembra Ondo. Jen plia porcio de enigmoj, kiuja•as preskaμ cent jarojn.

1. Kiu havas dentojn, sed ne suferas pro dentodoloro?2. En la malplenaj kvadratoj oni enskribu literojn tiel, ke la

horizontalaj vicoj nomu: 1) problemon, 2) kolorigilon, 3) denuncon,4) muzikma›inon.

3. Sen du lastaj literoj min havas „iu homo, sen la du unuaj —„iu re•o, kaj la tuton — „iu subulo.

4. Sen karno, sen ostoj, sed havas kvin fingrojn.5. Kun “g” mi estas fi›o, kun “n” — birdo, kun “d” sen la unua

litero — ankaμ birdo.6. Solvu kvazaμ matematika±on:

a – b + c – d = x(a — besto, b — prepozicio, c — cifero, d — konjunkcio. La ricevo-ta x estas sova•a besto).

7. Kio staras inter monto kaj valo?8. La divenota vorto estas besto. Anstataμu en •i unu literon,

kaj vi ricevos objekton, kiun vi nun vidas.La respondoj venu al la redakcio antaμ 15 mar 2010.

Juda humuro

¤oju kaj festenu, sed malri„ulojn subtenuz

Malri„a juda vila•ano veturis al la granda urbo. Tie li venisal la hejmo de sia ri„a parenco kaj petis de li monhelpon. Laparenco donacis al li grandan monsumon sed tuj diris al li: “Mipetas vin reveni nur kiam okazos „e mi granda •ojfesteno!”

La judo foriris sed post kelkaj horoj revenis.Ri„ulo: “Sed mi petis de vi reveni nur kiam okazos „e mi

•ojfesteno!”Malri„ulo: “Jes, sed dumvoje mi ekpensis, ke nun vi kaj via

edzino •ojfestas pro tio, ke mi foriris kaj ne restis „e vi por lanokto, do mi decidis reveni…”

Kie la judoj plorasAl usona judo vizitonta Israelon, amiko konsilis viziti en

Jerusalemo la Okcidentan Muron (Muro de Plorego), “kie lajudoj ploras”.

Veninte en Jerusalemo la turisto forgesis la nomon de laloko. Li haltigis taksion kaj diris al la ›oforo: “Bonvolu vetur-igi min tien, kie la judoj ploras”.

Ili ekveturis. Antaμ la impost-oficejo la ›oforo haltis.El la kolekto de Josi Shemer

Spritaj splitoj kaj preskerarojel la kolekto de reduktoro

Inter la 194 partoprenantoj de la 8a Novjara Renkonti•o deEsperantoLand (vd. p. 14) estis 56 infanoj •is 14 jaroj, kiuj •uisla programon kun manlaboro, ludoj, prezentadoj, lernado depupteatro, kaj per Esperanto interkonati•is kaj amiki•is kun ali-landaj sama•uloj. (Lu Wunsch-Rolshoven / Katalin Kováts)

La 19an de decembro la esperantistoj de Kantono (‚inio) en siaasocia sidejo festis la jubileon de d-ro Zamenhof. Prelegis kajsalutis la asocia prezidanto s-ro Ling, aktivulo Petro Ye kajinstruisto Augusto Casquero. Poste oni foti•is kaj en amikecaetoso iris al restoracio por bankedo. (Li Fei / Augusto Casquero)

‚i-vintre esperantistoj de Germanio kaj Pollando unuafojefestis komune la Zamenhofan Tagon en speciala eventaro, kiudaμris dum tuta semajno en Berlino (vd. p. 10). Malgraμ la frostokaj densa programo, grupeto da pollandaj samideanoj vizitis la„i-somere inaμguritan parkon Zamenhof. (Eduardo Kozyra)

Perantoj de “La Ondo de Esperanto”Argentino: Roberto Sartor, Saenz Peña 3912, B° La Capilla –52, CP 5507 – Vistalba, Luján de Cuyo – Mendoza

Aµstrio: Leopod Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400Klosterneuburg

Aµstralio: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 LawsonSt., Redfern N.S.W. 2016

Belgio: FEL, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen

Brazilo: BEL, SDS Ed. Venâncio III Sala 303, BR-70393-900Brasília-DF

Britio: EAB/Viv O’Dunne, Esperanto House, Station Road,Barlaston, Stoke-on-Trent ST12 9DE

Bulgario: Georgi Mihalkov, “Nade±da” V, bl. 529, vh A et 9ap 33, BG-1229 Sofia

‚e†io: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Podìbrady

Danlando: Arne Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100København Ø

Estonio: Virve Ernits, Vallimaa 17-8, EE-93812 Kuressaare

Finnlando: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65,FI-00530, Helsinki

Francio: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004Paris

Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Straße 9,DE-55129 Mainz

Hispanio: Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202Sabadell

Hungario: HEA, Pf. 193, HU-1368 Budapest

KEA, p.k. 87, HU-1675 Budapest

Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W

Islando: IEA, p.k. 1081, IS-121 Reykjavík

Italio: IEF, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano

Višnja Brankovi¢, Via Parini 5, IT-34129 Trieste

Japanio: JEI, Waseda-mati 12-3 Sinzyuku-ku, Tôkyô-to,162-0042

Katalunio: KEA, Apartat 1008, ES-08200 Sabadell

Koreio: KEA, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350Mapo-dong, Mapo-ku, Seoul-121-703

Kroatio: Marija Beloševi¢, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb

Kroatio kaj Slovenio: Višnja Brankovi¢ (vd. Italio)

Latvio: Margarita �elve, R�pniec�bas 35-13, LV-1045 R�ga

Litovio: LEA, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C

Nederlando: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJRotterdam

Norvegio: Esperantoforlaget, Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo

Nov-Zelando: G.David Dewar, 24 Date Crescent, Halswell,Christchurch, NZ-8025

Pollando: PEA, Aleja Wolno¼ci 37F/7, 33-300 Nowy S¹cz

Portugalio: PEA, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa

Ruslando: Galina Romanovna Goreckaja, RU-236039Kaliningrad, ab. ja. 1205

Serbio: Dimitrije Jani£i¢, Svetogorska 19, 11000 Beograd

Slovakio: Stano Mar£ek, Zvolenská 15, SK-03601 Martin

Sud-Afriko: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent,Milnerton Ridge 7441

Svedio: Lisbet Andréasson, Kajsa Kavats gata 8, SE-242 35Hörby

Svislando: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224Nenzlingen

Usono: ELNA, P. O. Box 1129, El Cerrito CA 94530

27

Internacia Fotokonkurso“La Ondo de Esperanto” organizis en 2009 la 12an Internacian Fotokonkurson. Partoprenis 65 verkoj de 14 aµtoroj el 11 landoj: Brazilo, ‚ilio, ‚inio, Hungario, Germanio, Italio, Kanado, Pollando, Rumanio, Ruslando, Serbio.

La 9an de januaro 2010 la ju•komisiono anoncis la rezulton.

1a premio (50 eµroj kaj abono al “La Ondo de Esperanto”): Barbara Chodera (Pollando) pro “En bicikla speguleto” (la supra foto).

2a premio (25 eµroj kaj abono al “La Ondo de Esperanto”): Xu jing ke (‚inio) pro “Rivero sub la lunbrilo zigzagas”.

3a premio (abono al “La Ondo de Esperanto”): Joaquim João Mariano (Brazilo) pro “Dis±etita akvofalo”; Geoffrey Greatrex (Kanado) pro “Ei†›tata klostro”; Vladimir Merkulov (Ruslando) pro “Korteto en Montenegro”.

Laµdaj mencioj: Lenke Szász (Rumanio); Iván Mättig Catalán (‚ilio) pro “La hieraµo reflektita en la hodiaµo”.

Speciala premio (50 eµroj kaj abono al “La Ondo de Esperanto”) pri la temo Infanoj: Vilhelmo Arnold (Serbio).

Laµdaj mencioj: Joaquim João Mariano (Brazilo) pro “Infana rideto”; Zhang Yilan (‚inio) pro “Gaja rajdosoldateto”.

Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laµreatoj!

Halina Goreckasekretario de la konkurso