La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la...

download La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

of 16

Transcript of La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la...

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    1/16

    :

     Jpudths ah GdvhstgkJmmgýd D¿ 2, Dlvghierh 5?:8 - Ijyl 5?:2

    _j`jerjs m`jvhs6 jkrgmu`turj, prlaumtlrhs jkrlblrhstj`hs, hmlsgsthij, sh`vj j`tj, thmdl`lkéj, mjbç.

    *Fhbh ah prlyhmtls hd `j Lmgdj Uhkgldj` ah Jiçrgmj @jtgdj ah ]l`umgldhs _rêmtgmjs.

    Uhsuihd

    H` jrtému`l prhshdtj udj prlpuhstj thmdl`ýkgmj quh]l`umgldhs _rêmtgmjs cj ahsjrrl``jal j pjrtgr

    ah` júl 5?:? quh eusmj ̀j rhmuphrjmgýd prlaumtgvj ah ̀js tghrrjs ah ̀j sh`vj j`tj, sgd ahprhajr h`

    ihagljieghdth y thdghdal hd muhdtj ̀ls ahsjbéls jmtuj`hs quh h` mjiegl m`giêtgml p`jdthj j ̀ j

    jkrgmu`turj ah hsth hmlsgsthij. @j prlpuhstj mldstj ah ud mldfudtl ah thmdl`lkéjs ah ijdhfl

    ah` hmlsgsthij (suh`l, vhkhtjmgýd djturj`, y mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs), ah udj hstrjthkgjah blrtj`hmgighdtl ah mjpjmgajahs ah phquhúls prlaumtlrhs jkrlblrhstj`hs y h` ahsjrrl``l ah

    ud sgsthij ah hxthdsgýd jkréml`j ah mjiphsgdl j mjiphsgdl> hd pjrtgmu`jr ahdtrl ah ̀ j mjahdj

    prlaumtgvj ah` mjbç, phrl mld plthdmgj`gaja ah shr jp`gmjaj hd ltrjs mjahdjs prlaumtgvjs mlil

    `j ah` mjmjl. Ah hstj blrij, ̀ j prlpuhstj sh mldstgtuyh hd `j lpmgýd iês vgje`h (hd tçrigdls

    hmldýigmls, ihagljieghdtj`hs y slmgj`hs) pjrj `j prlaummgýd slsthdge`h y mldshrvjmgýd ah `j

    sh`vj j`tj ah` _hrö, mlil ̀l ahiuhstrjd ̀ js hvj`ujmgldhs y ihagmgldhs rhj`gzjajs j hstj prlpuhstj

    y quh h` jrtému`l tjiegçd rhshúj.

    _lr6 Flsç Qgrjejdtg*

    @j duhvj mjmu`turj hd jmmgýd6 ̀ ls ]gsthijs Jkrlblrhstj`hs Iu`tghstrjtl mlil hdblquh pjrj ̀ j

     prlaummgýd slsthdge`h ah` mjbç hd hmlsgsthijs brêkg`hs

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    2/16

    5

    Gdtrlaummgýd

    H` ]gsthij Jkrlblrhstj` Iu`tghstrjtl (]JI) hs udj prlpuhstj thmdl`ýkgmj pjrj `j

    prlaummgýd slsthdge`h ah mjbç hd hmlsgsthijs brêkg`hs, ahsjrrl``jaj plr]l`umgldhs _rêmtgmjs j

    pjrtgr ah` júl 5?:?.

    @j prlpuhstj thmdl`ýkgmj sh ejsj hd ̀ ls sgkughdths prgdmgpgls6

    :. Mldtrgeumgýd j `j slsthdgeg`gaja jieghdtj` ah` hmlsgsthij (gigtjdal j` sgsthij

    ah` elsquh y mldtrl`jdal `ls gipjmtls jieghdtj`hs).

    5. J`gdhjighdtl j` ihrmjal (muip`ghdal mldsgsthdthihdth mld `js prhbhrhdmgjs ah

    `ls m`ghdths hd mujdtl j mj`gaja ah `ls prlaumtls iês ahijdajals).

    ]u gip`hihdtjmgýd cj gip`gmjal h` ahsjrrl``l ah ud mldfudtl ah :5 thmdl`lkéjs ah ijdhfl ah`hmlsgsthij (suh`l, vhkhtjmgýd djturj`, mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs), jahiês ah udj hstrjthkgj

    ah blrtj`hmgighdtl ah mjpjmgajahs ah ̀ ls phquhúls prlaumtlrhs ahdtrl ah mjahdj prlaumtgvj

    ah` mjbç.

    Hd h` 5?:=, hstj prlpuhstj buh gip`hihdtjaj mld :3? phquhúls prlaumtlrhs mjbhtj`hrls

    dl lrkjdgzjals ah :: mliudgajahs ah` agstrgtl ah J`ldsl ah J`vjrjal, prlvgdmgj ah

    @jijs, rhkgýd ]jd Ijrtéd, _hrö, ̀ lkrêdalsh lethdhr ̀ uhkl ah trhs júls ah gdthrvhdmgýd ̀ls

    sgkughdths rhsu`tjals6

     • Uhaummgýd ah ̀j ahblrhstjmgýd hd :??% hd `js :: mliudgajahs ah gdthrvhdmgýd

    ah` prlyhmtl.

    • @j rhmuphrjmgýd prlaumtgvj ah 553 cj ah mjbç jbhmtjajs plr ̀ j rlyj jijrg``j.

    • H` gdmrhihdtl ah ̀ j prlaumtgvgaja ah :5 j 58 qq/cj ah mjbç phrkjigdl.

    • @j ihflrj ah ̀ j mj`gaja bésgmj ah` mjbç ah 88% j ;=% y ̀ j mj`gaja hd tjzj ah ;2 j 35

    pudtls.

    • @j jrtgmu`jmgýd mlihrmgj` ah =.??? qugdtj`hs ah mjbç phrkjigdl j hiprhsjs y

    mllphrjtgvjs hxplrtjalrjs.

    Mlil rhsu`tjal ah tlal ̀ l jdthrglr, :3? phquhúls prlaumtlrhs mjbhtj`hrls gdmrhihdtjrld sugdkrhsl dhtl ah ]/. 5.231 j ]/. 1.=18> hs ahmgr ud 2=% iês.

    Jmtuj`ihdth ̀ j prlpuhstj thmdl`ýkgmj hstê sghdal mldsgahrjaj pjrj su hsmj`jighdtl j dgvh`

    djmgldj` j trjvçs ah` DJIJ (Ihagajs Djmgldj`hs ah Igtgkjmgýd) pjrj h` mjbç, jsé mlil hd

    prlpuhstjs ah ltrjs lrkjdgzjmgldhs prgvjajs, hdtrh h``js6 ‐Ahse`lquhjdal ̀js djdzjs pjrj ̀ls

    elsquhs’ ah` mldslrmgl ̀ gahrjal plr K`lej` Mjdlpy _rlkrjiih ah` Uhgdl Xdgal.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    3/16

    =

    Lefhtgvls y j`mjdmh ah ̀ j prlpuhstj

    @j prlpuhstj cj sgal gip`hihdtjaj hd dmjs ah phquhúls prlaumtlrhs dl lrkjdgzjals

    ah hmlsgsthijs brêkg`hs ah ̀ j sh`vj j`tj, quh hd prlihagl tghdhd 8 cj ah thrrhdl y ah ̀ js muj`hs

    5,1 cj hstêd ahagmjals j` mu`tgvl ah mjbç. @j gdstj`jmgýd ah ̀ ls mu`tgvls y hd pjrtgmu`jr h` mjbçhd hstjs zldjs cj sgal rhj`gzjaj sgd thdhr hd muhdtj ̀ j mjpjmgaja ah usl ijylr ah ̀ ls suh`ls,

    sgkughdal ̀ j prêmtgmj ah ̀ j jkrgmu`turj igkrjtlrgj, ̀ l muj` cj khdhrjal ud krjd gipjmtl hd ̀ j

    eglagvhrsgaja y hd ̀j hmldliéj ah ̀ls phquhúls prlaumtlrhs.

    H` lefhtgvl ah ̀j prlpuhstj buh ̀j rhmldvhrsgýd ah ̀js p`jdtjmgldhs ah mjbç usjdal ud hdblquh ah

    ]gsthijs Jkrlblrhstj`hs Iu`tghstrjtl. _jrj h``l sh ahsjrrl``jrld ud pjquhth ah :5 thmdl`lkéjs

    lrghdtjajs j gdmrhihdtjr ̀j prlaumtgvgaja, ̀j ihflrj ah ̀j mj`gaja, ̀j rhmuphrjmgýd prlaumtgvj ah

    `ls suh`ls y ̀j rhaummgýd ah higsgldhs.

    Ihtlal`lkéj ah rhmldvhrsgýd ah mjbhtj`hs

    @j rhmldvhrsgýd ah p`jdtjmgldhs ah mjbç hd ]gsthijs Jkrlblrhstj`hs Iu`tghstrjtl sh rhj`gzj

    thdghdal hd muhdtj ̀js htjpjs l pjsls sgkughdths6

    Agjkdýstgml ah `j udgaja prlaumtgvj l dmj

    H` agjkdýstgml ah ̀ j dmj phrigth mldlmhr ̀ j mjpjmgaja ah usl ah ̀ js tghrrjs j dgvh` igmrl, ̀ jagstrgeumgýd ah `ls mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs, h` sgsthij ah ijdhfl, `j prlaummgýd,

    prlaumtgvgaja y mj`gaja ah ̀ls prlaumtls, h` dgvh` tçmdgml, mu`turj` y slmgj` ah ̀ j bjig`gj mjiphsgdj

    y, plr ö`tgil, mýil hsth mldfudtl ah h`hihdtls y mjrjmthréstgmjs gdstuhdmgjals plr ̀js jmtgvgajahs

    quh rhj`gzj h` clierh gdthrjmtöjd ah ijdhrj plsgtgvj l dhkjtgvj hd h` ahsjrrl``l y budmgldjighdtl

    ah` hmlsgsthij.

    @j hvj`ujmgýd ah `j mjpjmgaja ah usl ijylr ah `js tghrrjs j dgvh` igmrl

    _hrigth ahthrigdjr `j jptgtua djturj` ah `ls suh`ls, ahthrigdjdal su mjpjmgaja h gahdtgmjdal

    sus ̀gigtjmgldhs pjrj prlaumgr hd blrij mldstjdth ejfl trjtjighdtls mldtgduls y usls hsphmémls.H` rhk`jihdtl djmgldj` ah m`jsgmjmgýd ah tghrrjs plr su mjpjmgaja ah usl ijylr mldsgahrj

    mgdml krupls6 tghrrjs jptjs pjrj mu`tgvl hd `gipgl (J), tghrrjs jptjs pjrj mu`tgvl phrijdhdth (M),

    tghrrjs jptjs pjrj pjstl (_), tghrrjs jptjs pjrj prlaummgýd blrhstj` (B), tghrrjs ah prlthmmgýd (S).

    Hvj`ujmgýd ah `j agstrgeumgýd ah `ls mu`tgvls jkréml`js

    H` shkudal pjsl hs hvj`ujr sg `ls mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs sh cjd gdstj`jal rhsphtjdal `j

    mjpjmgaja ah `ls suh`ls. Hd hstj htjpj hs giplrtjdth h`jelrjr h` ijpj ah `j dmj gdagmjdal `j

    m`jsgmjmgýd ah `js tghrrjs, `j agstrgeumgýd ah `ls mu`tgvls y `js êrhjs ah prlthmmgýd.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    4/16

    1

    Hvj`ujmgýd ah` sgsthij ah ijdhfl ah `ls mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs

    Hstj hvj`ujmgýd phrigth ahthrigdjr sg h` sgsthij ah ijdhfl ah `ls mu`tgvls jkréml`js y blrhstj`hs

    rhspldah j `j mj`gaja jkrl`ýkgmj (prlpghajahs ah bhrtg`gaja, mldagmgldhs bésgmjs, rh`jmgldhs

    suh`l-jkuj, `js mjrjmthréstgmjs ah rh`ghvh y m`giêtgmjs aligdjdths, y rhprhshdtj h` rhsuihdah `j plthdmgj`gaja ah` suh`l pjrj prlaumgr p`jdtjs hsphmémjs l shmuhdmgjs ah h``js ejfl ud

    mldfudtl ah prêmtgmjs ahdgajs).

    Hvj`ujmgýd ah `j prlaummgýd, prlaumtgvgaja y mj`gaja ah `ls prlaumtls

    Hstj hvj`ujmgýd phrigth ahthrigdjr h` rhdagighdtl prlaumtgvl ah `ls mu`tgvls y `j mj`gaja ah

    `ls prlaumtls. Hd h` mjsl ah` mjbç, `j hvj`ujmgýd ah `j prlaummgýd sh rhj`gzj jdths ah` gdgmgl

    ah `j mlshmcj (hstgijmgýd ah `j prlaummgýd) y j` dj` ah `j mjipjúj pjrj thdhr ud ajtl

    mlipjrjtgvl, ̀ j mj`gaja ah` mjbç (rhdagighdtl bésgml y mj`gaja hd tjzj) sh rhj`gzj hd mjaj mlshmcj

    y `j gdblrijmgýd sgrvh mlil chrrjighdtj ah dhklmgjmgýd. Ah ijdhrj pjrj`h`j sh vj hvj`ujdal`j gdbrjhstrumturj ah prlaummgýd, mlshmcj y plsmlshmcj, mld `j dj`gaja ah ahthrigdjr `ls

    pudtls mrétgmls hd mjaj htjpj prlaumtgvj.

    Hvj`ujmgýd tçmdgmj, mu`turj` y slmgj` ah `j bjig`gj mjiphsgdj

    Hstj hvj`ujmgýd phrigth ahthrigdjr h` phr` ah `j bjig`gj mjiphsgdj y, j pjrtgr ah h``l, plahr

    agshújr `j prlpuhstj, hstrjthkgj y ihtlal`lkéj ah mjpjmgtjmgýd. Hstj gdblrijmgýd sh letghdh

    ihagjdth ̀ j jp`gmjmgýd ah udj mcj ah gdblrijmgýd slmglhmldýigmj.

    H`jelrjmgýd ah` p`jd ah dmj

    H` p`jd ah dmj sh h`jelrj mld pjrtgmgpjmgýd ah ̀ j bjig`gj y h` bjmg`gtjalr> pjrj h``l hs dhmhsjrgl

    h`jelrjr h` ijpj jmtuj` ah `j dmj gdmlrplrjdal `j gdblrijmgýd ah` agjkdýstgml (gdblrijmgýd

    khdhrj`, ̀j agstrgeumgýd ah ̀ls mu`tgvls, ̀ls pudtls mrétgmls y plthdmgj`gajahs). Mld ̀j gdblrijmgýd

    ah` agjkdýstgml rhprhshdtjaj ah ijdhrj krêmj hd ud ijpj, h` sgkughdth pjsl hs h`jelrjr h`

    ijpj buturl ah ̀ j dmj, h` muj` aheh mldthdhr ̀ j sgkughdth gdblrijmgýd6 gdblrijmgýd khdhrj`,

    vgsgýd, agstrgeumgýd ah ̀ls mu`tgvls y h` p`jd ah ihflrjs.

    H`jelrjmgýd h` p`jd ah rhmldvhrsgýd ah `j pjrmh`j ah mjbç

    Hsth p`jd hs hsphmébgml pjrj h` mu`tgvl ah mjbç y blrij pjrth ah` p`jd khdhrj` ah ̀ j bgdmj. @j

    rhmldvhrsgýd ah udj p`jdtjmgýd ah mjbç hd ud ]gsthij Jkrlblrhstj` Iu`tghstrjtl mldsgsth hd ̀ j

    gip`hihdtjmgýd ah ud mldfudtl ah :5 thmdl`lkéjs, lrghdtjajs j gdmrhihdtjr ̀j prlaumtgvgaja y

    mj`gaja ah` mjbç hd blrij slsthdge`h quh phrigtj sjtgsbjmhr ̀j ahijdaj ah ̀ls ihrmjals ah mjbçs

    hsphmgj`hs. Hsth p`jd ahehrê mldtjr mld ud mrldlkrjij ah jmtgvgajahs y prhsupuhstl.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    5/16

    8

    Gip`hihdtjmgýd ah` p`jd ah rhmldvhrsgýd

    H` p`jd ah rhmldvhrsgýd sh rhj`gzj jp`gmjdal ̀js thmdl`lkéjs sgkughdths6

     

    :. Mlehrturj ah êrel`hs pjrj mjiegl m`giêtgmlHstj thmdl`lkéj mldsgsth hd `j gdstj`jmgýd ah êrel`hs pjrj ajr slierj j` mjbç, y

    j` igsil tghipl, khdhrjr mldagmgldhs igmrlm`giêtgmjs hsphmgj`hs quh phrigtjd

    rhaumgr `j gdmgahdmgj ah p`jkjs y hdbhrihajahs, ihflrjr `j mj`gaja ah` mjbç, rhaumgr

    h` gipjmtl ah `js shquéjs prl`ldkjajs y mldtrl`jr `j hrlsgýd. Jsgigsil, `ls êrel`hs

    ah slierj sld mjpjmhs ah rhmgm`jr dutrghdths> ihflrjdal ̀ j bhrtg`gaja ah ̀ ls suh`ls,

    y kjrjdtgzjdal mlshmcjs slsthdge`hs j `jrkl p`jzl.

    5. _laj sgsthiêtgmj ah` mjbç

    @j plaj sgsthiêtgmj sh ahdh mlil `j jp`gmjmgýd ah `j plaj j ud krupl ah p`jdtjs

    (plr hfhip`l, udj pjrmh`j ah mjbç), `j igsij quh puhah shr rhj`gzjaj plr surmls,

    `lths l hd blrij shmuhdmgj` y hd mgm`ls ah rhdlvjmgýd ah =, 1, 8 y 2 júls. @j aurjmgýd

    ah` mgm`l ah rhdlvjmgýd hstê hd budmgýd ah ̀ j haja ah` mjbhtj`, ahdsgaja ah sghierjy `j `lmj`gaja.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj gdmrhihdtjr `j prlaumtgvgaja j mlrtl p`jzl (: j 5

    júls), rhaumghdal `ls mlstls ah prlaummgýd j` bjmg`gtjr `js `jelrhs ah bhrtg`gzjmgýd

    y mldtrl` ah p`jkjs.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    6/16

    2

    =. _rlaummgýd ah jeldls lrkêdgmls j trjvçs ah igmrllrkjdgsils hmghdths

    Hstj thmdl`lkéj mldsgsth hd `j ahsmliplsgmgýd ah rhsgauls lrkêdgmls prlaumgals

    hd `j dmj (pu`pj ah mjbç, hxmrhihdtls ah jdgij`hs, rhsgauls ah mlmgdj, hdtrh

    ltrls) j trjvçs ah `j jp`gmjmgýd ah igmrllrkjdgsils hmghdths (HI) quh jmh`hrjd h`

    prlmhsl ah ahsmliplsgmgýd, phrigtghdal lethdhr jeldl lrkêdgml tgpl mliplst

    y egl` hd ud phrglal ah 58 j 18 aéjs, ahphdaghdal ah` ijdhfl y `js mldagmgldhs

    m`giêtgmjs ah mjaj zldj.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj rhaumgr `ls mltls ah bhrtg`gzjmgýd ah `j p`jdtjmgýd

    ah mjbç hd ud 8?%, `j rhaummgýd ah higsgldhs ah ihtjdl prgdmgpj`ihdth y `j

    rhaummgýd ah `ls dgvh`hs ah mldtjigdjmgýd ah `js jkujs.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    7/16

    ;

    1. Jeldjighdtl lrkêdgml ah` mjbç

    Hstj thmdl`lkéj mldsgsth hd `j jp`gmjmgýd ah bhrtg`gzjdths lrkêdgmls (mliplst, egl`,

    htm.) j` suh`l y clfj ah` mjbhtj`> quh sld prlaumgals plr `ls prlpgls prlaumtlrhs hd

    sus dmjs y hd j`kudls mjsls mlip`hihdtjals mld bhrtg`gzjdths lrkêdgmls hxthrdls

    (kujdl ah gs`js, su`bjtl ah pltjsgl, rlmj blsbýrgmj, htm.), mld h` d ah suigdgstrjr

    j` mu`tgvl `ls dutrghdths dhmhsjrgls quh phrigtjd gdmrhihdtjr `j prlaumtgvgaja,

    ihflrjr `j mj`gaja y rhaumgr `j gdmgahdmgj ah p`jkjs y hdbhrihajahs.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    8/16

    3

    8. Qhrrjzjs ah blrijmgýd `hdtj

    Hstj thmdl`lkéj mldsgsth hd `j blrijmgýd ah thrrjp`hdhs ah ijdhrj prlkrhsgvj hd

    `ls surmls ah` mjbç plr hbhmtl ah jrrjstrh y jmuiu`jmgýd ah suh`l. Hstjs thrrjzjs

    sh puhahd mldstrugr sgd `j dhmhsgaja ah rhilvhr h` suh`l, utg`gzjdal vêstjkls ah

    p`êtjdl, tj``ls y rjijs prlvhdghdths ah `j plaj ah` mjbç y êrel`hs ah slierj.Jsgigsil, sh aheh utg`gzjr Hrytrgdj sp mlil ejrrhrj vgvj, mld h` d ah gdmrhihdtjr

    `j mjpjmgaja ah rhthdmgýd ah` suh`l mldtrj `j hrlsgýd.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj rhaumgr `j hrlsgýd ah` suh`l, gdmrhihdtjr `j mjpjmgaja

    ah rhthdmgýd ah `j cuihaja y bjmg`gtjr `j gdmlrplrjmgýd ah dutrghdths j` suh`l.

    2. Mlehrturjs vgvjs suphrmgj`hs

    @js mlehrturjs vgvjs suphrmgj`hs sld jquh``js p`jdtjs ‑prgdmgpj`ihdth ̀hkuigdlsjs‑

    quh sh jslmgjd mld ̀ls mu`tgvls phrijdhdths mlil h` mjbç, mld ̀j dj`gaja ah prlthkhr

    `j hrlsgýd y rhmuphrjr `j bhrtg`gaja ah `ls suh`ls, yj quh budmgldjd mlil buhdth

    prlvhhalrj ah dutrghdths y ijthrgj lrkêdgmj. Hstjs p`jdtjs tghdhd ̀ j mjpjmgaja ah fjr

    h` dgtrýkhdl jtilsbçrgml y trjdsblrijr`l hd dutrghdth jprlvhmcje`h pjrj `j p`jdtj.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj rhaumgr `ls mlstls ah flrdj`hs pjrj h` mldtrl` ah

    ij`hzjs y `ls mlstls ah bhrtg`gzjmgýd.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    9/16

    7

    ;. Mldtrl` lrkêdgml y egl`ýkgml ah p`jkjs y hdbhrihajahs

    H` mldtrl` lrkêdgml hstê rhbhrgal j` usl ah gdsuils quéigmls prlvhdghdths ah

    buhdths djturj`hs (mj` jkréml`j, su`bjtl ah mlerh, jzubrh, htm.) y ah j`kudjs p`jdtjs

    quh tghdhd prlpghajahs gdshmtgmgajs, budkgmgajs y dhijtgmgajs mlil lrtgkj, jfl,

    jfé, pjpjyj, tlijth, htm.

    H` mldtrl` egl`ýkgml hs ud içtlal ah mldtrl` ah p`jkjs y hdbhrihajahs mlil `j

    rlyj jijrg``j y erlmj ah` mjbç> utg`gzjdal ahprhajalrhs (lrkjdgsils vgvls) mlilEhjuvhrgj ejssgjdj, @hmjdgmg``gui ̀ hmjddg , hdtrh ltrls.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj rhaumgr `j gdmgahdmgj ah p`jkjs y hdbhrihajahs sgd

    j`thrjr h` jkrlhmlsgsthij, ahegal j su ejfl dgvh` ah tlxgmgaja.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    10/16

    :?

    3. Mlshmcj sh`hmtgvj ah mjbç

    Hstj thmdl`lkéj mldsgsth hd rhml`hmtjr sl`jihdth `ls krjdls l mhrhzls quh cjd

    j`mjdzjal su p`hdj ijaurjmgýd, ahsmjrtjdal `ls krjdls vhrahs, pgdtldhs, shmls

    y ‐slerhijaurls’.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj ihflrjr `j mj`gaja bésgmj ah` krjdl y `j mj`gaja hd tjzj

    ah` mjbç, `l muj` gdstuyh agrhmtjihdth hd su prhmgl j` ilihdtl ah `j dhklmgjmgýd

    y mlihrmgj`gzjmgýd.

    7. ]gsthij ah ehdhmgl cöihal ah mjbç

    ]h ahdh mlil `j gdbrjhstrumturj eêsgmj quh mjaj prlaumtlr aheh gip`hihdtjr

    hd su dmj pjrj lethdhr ud ehdhmgl hd `j htjpj ah plsmlshmcj ah` mjbç. Hstj

    gdbrjhstrumturj hstê mlipuhstj plr udj ahspu`pjalrj, tjdquh-tgdj y shmjalr

    sl`jr. Hsth sgsthij phrigth trjdsblrijr h` mjbç mhrhzl hd mjbç phrkjigdl shml j`

    :5% ah cuihaja, `gstl pjrj su mlihrmgj`gzjmgýd.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj ihflrjr `j mj`gaja bésgmj y hd tjzj ah` mjbç, bjmg`gtjdal`j jrtgmu`jmgýd j `ls ihrmjals ah mjbçs hsphmgj`hs. Jsgigsil, phrigth rhaumgr h`

    mldsuil ah jkuj ah 58 j 8 `gtrls plr ng`lkrjil ah mjbç y `j rhaummgýd ah `ls

    mlstls hd ud =?% aurjdth `j htjpj ah plsmlshmcj.

    Hd h` mjsl ah` prlyhmtl gip`hihdtjal plr ]l`umgldhs _rêmtgmjs, `uhkl ah =2

    ihshs ah gdthrvhdmgýd sh `lkrý ihflrjr `j mj`gaja bésgmj ah` mjbç ah 88% j ;=%

    y `j mj`gaja hd tjzj ah ;2 j 35 pudtls, `l muj` khdhrý iumcl gdthrçs ah `js

    prgdmgpj`hs hiprhsjs y mllphrjtgvjs hxplrtjalrjs j dgvh` rhkgldj` y djmgldj`.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    11/16

    ::

    :?. Qrjtjighdtl ah jkujs pjrj rhaumgr higsgldhs

    H` trjtjighdtl ah jkujs sh rhj`gzj hd als htjpjs utg`gzjdal als plzjs l `jkudjs

    ah trjtjighdtl.

    @j prgihrj htjpj  sh gdgmgj hd `j prgihrj plzj mld `j alsgmjmgýd ah mhpjs

    jmtgvjajs ah igmrllrkjdgsils quh ahkrjajd `j ijthrgj lrkêdgmj hxgsthdth hd h`

    jkuj. _jrj h``l sh jkrhkj ud `gtrl ah mhpj ah HI jmtgvjal plr mjaj 5.??? `gtrls

    ah jkuj igh`, sghdal dhmhsjrgl ijdthdhr h` jkuj hd hstj htjpj plr ud tghipl

    iédgil ah = aéjs.

    @j shkudaj htjpj mlrrhspldah j ̀j hstjeg`gzjmgýd ah ̀lal ihagjdth ̀j gdtrlaummgýd

    ah p`jdtjs jmuêtgmjs. Hsth prlmhsl sh rhj`gzj hd `j shkudaj plzj.

    Mld hstj thmdl`lkéj sh `lkrj rhaumgr `js higsgldhs aurjdth h` prlmhsl ah

    plsmlshmcj y, j` igsil tghipl, agsigdugr `ls dgvh`hs ah mldtjigdjmgýd ah `js

    buhdths jmuébhrjs.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    12/16

    :5

    ::. Uhdlvjmgýd ah mjbhtj`hs ihagjdth sghierjs duhvjs

    Hstj thmdl`lkéj mldsgsth hd `j rhgdstj`jmgýd ah p`jdtjmgldhs ah mjbç ahegal j

    bjmtlrhs prgdmgpj`ihdth ah ejfj prlaumtgvgaja y mj`gaja, j`tl dgvh` ah gdmgahdmgj

    ah p`jkjs y hdbhrihajahs.

    @j rhdlvjmgýd ah mjbhtj`hs ̀ h phrigth j` prlaumtlr udj ihflr p`jdgmjmgýd y agshúl

    ah su p`jdtjmgýd, lrghdtjaj j gdmrhihdtjr `j prlaumtgvgaja y ihflrj ah `j mj`gaja

    ah blrij slsthdge`h.

    :5. Jeldjighdtl ah pjrmh`js rhdlvjajs

    H` jeldjighdtl ah pjrmh`js rhdlvjajs sh rhj`gzj hd budmgýd ah` jdê`gsgs ah suh`ls.

    Hd `js prgihrjs htjpjs ah mrhmgighdtl ah `j p`jdtjmgýd hs giplrtjdth jp`gmjr j`

    suh`l bhrtg`gzjdths lrkêdgmls mld ijylr mldmhdtrjmgýd ah býsblrl, dgtrýkhdl y

    pltjsgl> mlil plr hfhip`l mliplst, kujdl ah gs`js y rlmj blsbýrgmj> jahiês ah

    igmrldutrghdths hd blrij bl`gjr (su`bjtl ah mlerh, zgdm, elrl, ijdkjdhsl, jzubrh,hrrl, htm.). Aurjdth `j htjpj ah gdgmgl ah `j prlaummgýd (j pjrtgr ah `ls trhs júls

    ah haja) sh aheh mlip`hihdtjr `j bhrtg`gzjmgýd shköd `ls rhsu`tjals ah` jdê`gsgs ah

    suh`l y h` plthdmgj` prlaumtgvl.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    13/16

    :=

    Mlstl ah` p`jd ah rhmldvhrsgýd ah mjbhtj`hs

    J mldtgdujmgýd prhshdtjils ̀ ls mlstls ah gip`hihdtjmgýd ah ̀ js thmdl`lkéjs ah ijdhfl ah`

    ]gsthij Jkrlblrhstj` Iu`tghstrjtl ejfl ̀ ls sgkughdths supuhstls6

    • Hxgsth ud mjbhtj` quh dhmhsgtj rhcjeg`gtjrsh.

    • @ls prlaumtlrhs jsuihd h` :??% ah ̀j ijdl ah lerj.

    • Hxgsthd gdvhrsgldhs (prlaummgýd ah jeldls) quh sld krupj`hs y muyl mlstl ah

    prlaummgýd dl sh rhsthfj hd ̀ls mlstls ah` mjbhtj`.

    • Hxgsth ud mlstl ah mjpjmgtjmgýd ah prliltlrhs (yjmcjmcgqs) quh aheh

    rhj`gzjrsh prhvgjihdth.

    • @ls mlstls dl gdm`uyhd ̀j jsgsthdmgj tçmdgmj, dg ildgtlrhl, dg kjstls jaigdgstrjtgvls>

    mldthip`jd sl`l ̀j gip`hihdtjmgýd agrhmtj.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    14/16

    :1

    Qje`j :6 Mlstls ah rhmldvhrsgýd ah : cj ah mjbç

    Qje`j 56 Iýau`l6 Ijdhfl ah` mu`tgvl ah mjbç hd hmlsgsthijs brêkg`hs

    Htjpjs ah` tj``hr ah _II Xdgaja Mlstl tltj`

    Bgdjdmgjighdtl

    _rlyhmtl _rlaumtlrhs

    Qltj` Qltj`

    Mlehrturj ah êrel`hs pjrj mjiegl m`giêtgml cj =1?,?? 13,?? 575,??Uhdlvjmgýd ah mjbhtj`hrjs ihagjdth plaj sgsthiêtgmj cj 13?,?? ?,?? 13?,??

    _rlaummgýd ah jeldl lrkêdgml j trjvçs ah igmrllrkjdgsils hmghdths cj 33=,58 582,?? 25;,58

    Jeldjighdtl lrkêdgml ah mjbç cj 5.5=2,?? 18?,?? :.;32,??

    Qhrrjzjs ah blrijmgýd `hdtj cj 27:,?? ?,?? 27:,??

    Mlehrturjs vgvjs suphrmgj`hs cj =5?,?? ?,?? =5?,??

    Mldtrl` lrkêdgml y egl`ýkgml hd p`jkjs y hdbhrihajahs ah` mjbç cj 727,?? 5==,8? ;=8,8?

    Mlshmcj sh`hmtgvj ah mjbç cj 1?3,?? ?,?? 1?3,??

    ]gsthij ah ehdhmgl cöihal ah mjbç ]gsthij =.:8;,?? 2;;,?? 5.13?,??

    Qrjtjighdtl ah jkujs pjrj rhaumgr higsgldhs ]gsthij 581,8? :=3,8? ::2,??

    _rhsupuhstl tltj` (]/.) 7.;=3,;8 :.3?=,?? ;.7=8,;8

    _lrmhdtjfh (%) :??,??% :3,8:% 3:,17%

    Mlipldhdths D¿ Xdgajahs agaêmtgmjs Clrjs

    Blrijmgýd hsphmémj (;?%)

    : Jdê`gsgs ah` jkrlhmlsgsthij 5?

    5 Uhdlvjmgýd ah mjbhtj`hs ihagjdth plaj 5?

    = Uhdlvjmgýd ah mjbhtj`hs ihagjdth sghierjs duhvjs 5?

    1 Dutrgmgýd y bhrtg`gzjmgýd ah` mu`tgvl ah mjbç 5?

    8 Ijdhfl ah vgvhrls y khrigdjalrhs 5?

    2 Ijdhfl gdthkrjal ah p`jkjs y hdbhrihajahs ah` mjbç 5?

    ; ]uh`ls, ijdhfl y mldshrvjmgýd 5?

    3 Mjiegl m`giêtgml y su gipjmtl hd h` mu`tgvl ah mjbç 5?

    7 Jeldls lrkêdgmls, prhpjrjmgýd y blrijs ah usjr`js 5?

    :? Jkrlblrhsthréj iu`tghstrjtl mlil hstrjthkgj ah jajptjmgýd j`mjiegl m`giêtgml 5?

    :: Ijdhfl ah mlshmcj, plsmlshmcj y jdê g̀sgs ah mj`gaja ah` mjbç 5?

    :5 Ihtlal`lkéjs ah hxthdsgýd y bjmg`gtjmgýd 5?

    _rêmtgmj prh prlbhsgldj` (=?%) ;5

    Qltj` ah clrjs ah` iýau`l =:5

    Hstrjthkgj ah blrtj`hmgighdtl ah mjpjmgajahs pjrj `j gip`hihdtjmgýd ah` p`jd 

    :. Blrijmgýd ah prliltlrhs jkrlblrhstj`hs

    @ls prliltlrhs muip`hd udj budmgýd hstrjtçkgmj ahdtrl ah` sgsthij ah hxthdsgýd

    rurj`, lrkjdgzjtgvj y mlihrmgj`. _lr `l khdhrj`, sld prlaumtlrhs fývhdhs ah hdtrh

    :3 y =8 júls ah haja mld mghrtl krjal ah `gahrjzkl y quh jahiês muhdtjd mld h`

    rhspj`al ah `j mliudgaja pjrj ahshiphújr h` mjrkl ah jshslrhs tçmdgmls.

    Hd h` prlyhmtl ‐Gdmrhihdtl ah `j mliphtgtgvgaja prlaumtgvj-mlihrmgj` ah mjbhtj`hrls ahJ`ldsl ah J`vjrjal, rhkgýd ]jd Ijrtéd’ (prlyhmtl Mjbç) ah ]l`umgldhs _rêmtgmjs  sh

    blrijrld := prliltlrhs jkrlblrhstj̀hs j dgvh` thýrgml y prêmtgml (=:5 clrjs ̀hmtgvjs). Hstls

    prliltlrhs sh hdmjrkjd ah jshslrjr j `ls prlaumtlrhs hd sus rhsphmtgvjs mliudgajahs.

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    15/16

  • 8/16/2019 La nueva caficultura en acción: los Sistemas Agroforestales Multiestrato como enfoque para la producción sostenible del café en ecosistemas frágiles

    16/16

    :2

    Krêml :6 Ijpj ah` sgsthij ah ihrmjal ah mjbç ah` agstrgtl ah

    J`ldsl ah J`vjrjal, prlvgdmgj ah @jijs, rhkgýd ]jd Ijrtéd - 5?:8

    Lrkjdgzjals hdMligtçs6 :?%Rl`uihd6 5?%

    Lrkjdgzjals hdMllphrjtgvjs6 8%

    Rl`uihd6 8%

    Gdagvgauj`hs6 38%Rl`uihd6 ;8%

    IHUMJAL BGDJ@ HS_LUQJALUH]_rlmhsjalrhs _ULAXMQLUH]GDQHUIHAGJUGL]

     Jmlpgjalrhs

    ]uphrihrmjals

    Igdlrgstjs

    Mjbhthréjs

    Mldsuigalrbgdj`

    GI_LUQJALUH]6]usthgdje`h Cjrvhst,Ulyj` Mlbbhh, L`ji,

    Ehdhmnh Mlbbhh, J`hkrl,_jdjihrgmjd Mlbbh

    QL]QJALUH]6Ulyj` Mlbbhh, Dhst`ç,]jrj @hh, Nrjbt Blla

    _l`étgmjs ah ahsjrrl``l ah ̀ j mjahdj ahsjrtgmu`jajs hdtrh ̀ js Gdstgtumgldhs KU ]I y `js gdstgtumgldhssusmrgtjs j` IGDJKUG (]HDJ]J, GDGJ) trjejfjd hd muip`gighdtl ah lefhtgvls y ihtjs gdstgtumgldj`hs

    JIEGHDQH

    AH DHKLMGL

    MJAHDJ AH

    RJ@LU

    @HWHDAJ

    Uh`jmgýd açeg`6

    Uh`jmgýd ihagj6

    Uh`jmgýd buhrth6

    Aheg` mllragdjmgýd hdtrh ̀ ls jmtlrhs ah `j mjahdj ah` mjbç, KU]I, AUJ]JI, IGDJKUG, ]HDJ]J,GDGJ, ``hkjd ah ijdhrj hsmjsj j `js zldjs rurj`hs plr bj`tj ah prhsupuhstl

    Dgvh`hs ah jsgsthdmgj tçmdgmj hsmjsj mld mlehrturj ihdls j` :%

    Hxplrtjd plml vl`uihd (:?% j 5?% prlaummgýd/ jslmgjals)Mjpgtj` ah trjejfl g̀igtjal (gdt. 7-:5% jduj` $.)

     J`tls mlstls lphrjtgvls y ejfj lbhrtj ah mjbç ah mj`gaja

    _rlaummgýd djmgldj 6̀ 152.??? cj, Uhda. 2:5 nk/cj._rlaummgýd rhkgldj 6̀ 73.??? cj, Uhda. ;1? nk/cj, rhp. 5=%_rlaummgýd @jijs6 :5.15: cj, Uhda. 3:2 nk/cj, rhp. 5,37%_rlaummgýd J`ldsl ah J`vjrjal6 5.?31 prlaumtlrhs, 3.==8 cj, Uhda.3:2 nk/cj, rhp. :,32 %

    Buhdth AUJ]JI 5?:2_rlyhmtl Mjbç6 :3? prlaumtlrhs, 153,1 cj, Uhda. :.??3 nk/cj, rhp. ?,:%

    _ULRHHALUH]

    AH ]HURGMGL]

    MLL_HUJQGRJ]MHDQULBJBÇ,

     JAG]J, BUXQL] AH]H@RJ, J_ULHML,

    MJBÇ ALDMH@,MJ_HRJ

    Rl`uihd :3%

    HI_UH]J] JI]J, _HUCX]JM,

    _ULAH@]XU,MJBHDLU, MLGDMJ,

    @LXG] AUHWBX],LXQ]_JI

    Rl`uihd 35%

    IlylejiejRl`öihd 3%

    Khrjral J`vjrjal,

    jmlpgjalrhs

    Ihrmjal Jyjydjd

    Mjshrélsvl`öihd 57%

    Uhdj`alKjrméj, Cg`jrglcujiêd, _harl

    Fu`gl Kjrméj,

    Ijrgl Ah`kjalUlfjs, JaêdRêsquhz

    Uhqugs6vl`öihd 3=%

    Khrjral J`vjrjal,

    Uýiu`l @lmjdl,[g̀ g̀ji

    Ulargkuhz

    @hýd, Ijrmgj`Mlrldh`, Cg̀ jrgl@lzjdl, Jkdj`

    Rêsquhz

    BGDJDMGHUJ]6 Jkrlejdml,MIJM _gurj,MJM ]jdtlMrgstl ahEjkjrjd,Mllpjm

    Dlrjdagdl

    @HWH]6@hy

    Blrtj`hmgighdtlah `j mjahdj.@hy blrhstj`hs y

    jieghdtj`hs.LrahdjdzjsUhkgldj`hs.

    _L@GQGMJ AHH]QJAL6

    _`jd Djm.Mliphtgtgvgaja_rlkrjij Ahs.

     Jkrjrgl_`jd Djm.

    Uhdlv.Mjbhtj`hs

    ]XDJQ. Bldalsmldmursje`hs

    GDBLUIJ@GAJAMllphrjalrhs y

    vhdahalrhsgdblrij`hs.Qhdhdmgj ah

    prhagls sgd tgtu`l.

    MJIEGLM@GIÊQGML6

     Jpjrgmgýd ahp`jkjs,hdbhrihajahs(Ulyj, lfl ahpl`l, erlmj`,cujymls yshqugjs)

    _L@ÉQGMJ]BGDJDMGHUJ]6

     J`tjs tjzjs ahgdthrçs. _lr h``lsmjiegjrgjgdhstje`h.

    Gdvhrsgldhs hdshmtlr

    mldstrummgýd yvgvghdaj

    _L@ÉQGMJ]BGDJDMGHUJ]6

     J`tjs tjzjs ahgdthrçs. _lr h``lsmjiegjrgjgdhstje`h.

    Gdvhrsgldhs hdshmtlr

    mldstrummgýd yvgvghdaj

    L_LUQXDGAJAH]MLIHUMGJ@H]6

    Ahijdaj ahmjbçs ah j`tjmj`gaja (tjzj 38)

    ]ustjgdje`hcjrvhst.

    GDth`gkhdmgjmlbbhh.

    MLL_HUJMGÝDGDQHUDJMGLDJ@6

    Lplrtudgajahsah bgdjdmgjighd-tl ah prlyhmtl

     J]G]QHDMGJQÇMDGMJ6

    ]l`gajrgaja,Qhmcdlshrvh,

    _HCMEI,AUJ]JI,]l`umgldhs_rêmtgmjs

    GDRH]QGKJ-MGÝD WQUJD][email protected], GGJ_

    (hsmjsj plrbj`tj ah

    prhsupuhstl)

    MHUQGBGMJ-MGÝD BQL6

    Mldtrl`Xdgýd

    Egl`jtgdjGil Mldtrl`

    MhrhsB@L-MHUQ

    ]HDJ]J6(Jushdth plr

    bj`tj ahprhsupuhstl)

    GD]XIL]6 JKULUX-UJ@ BJ]H

    _hröWjrj _huMli. y

    MlipjúgjQKM

    CHUUJIGHD-QJ] W

    HZXG_L]6AGDJMLD

    HGU@ @JI_HU,QHMDLQUL_,

    GI]J J.M.Gdaustrgj`,Ulthrijr 

    _ULMH]J-IGHDQL6

    AUHWBX],MLGDMJ,

    _HUXRGJDMLBBHH,

    UJGDBLUH]-QUJAGDL

    BULDQHUJ WDLUJDAGDL

    QUJD]_LUQH6IJMLI]J

    GDAXJIHUGMJQUXM ]D JDMILQLU QUJD]MLUMJUAL

    WL@HVW,DXÚH]

    ]HURGMGL]AH

    HS_LUQJ-MGÝD6

    _HUXRGJDMLBBHH,

    UJGDBLUH]-QUJAGDL, WDLUJDAGDL