KULTUROWE KONTEKSTY

PRAWA KARNEGO

Dr Dominika Bek

ZAJĘCIA I: Kwestie organizacyjne Akty prawne:

- kodeks karny (k.k.)

- Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i

zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy

domowej z dnia 11 maja 2011 r. (konwencja

stambulska)

Forma zaliczenia:

- 5 pytań otwartych, zaliczenie od 3 poprawnych

odpowiedzi

- plusy za aktywność i 100% frekwencji

Kontakt:

- dyżur – środa, 13.00-13.45, 3.18

- e-mail: dominika.bek@us.edu.pl

ZAJĘCIA I: Zakres materiału

prawo karne jako wytwór kultury i czynnik kulturę

kształtujący

przestępstwo jako kategoria kulturowa

kultura jako dobro prawne i przedmiot ochrony w prawie

karnym

przestępstwa z nienawiści (hate crimes) – 2 spotkania

czyny zabronione motywowane kulturowo (cultural offences)

– 2 spotkania

obrona przez kulturę (cultural defense) – 2 spotkania

zaliczenie

ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →

PRAWO

ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →

PRAWO

ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →

PRAWO

ZAJĘCIA I: NATURA → KULTURA →

PRAWO

ZAJĘCIA I: Kultura

Względnie trwały i w miarę uporządkowany system

wzorów zachowań i wartości wyuczonych w procesie

socjalizacji (enkulturacji) i podzielanych, choć nie zawsze

realizowanych, przez członków określonej zbiorowości

ludzkiej

ujęcie wartościujące a niewartościujące

ujęcie dystrybutywne a atrybutywne

enkulturacja – proces przyswajania wzorów

kulturowych wraz z powiązanymi z nimi wartościami,

nabywanie kompetencji kulturowej, uczenie się

kultury

akulturacja – głęboka i szybka (jedno lub kilka

kolejnych pokoleń) przemiana rdzenia kultury pod

wpływem zetknięcia z kulturą odmienną lub pod

wpływem zmian warunków środowiskowych

ZAJĘCIA I: Kultura

Korelaty kultury – przedmioty będące wytworem

człowieka i pozostające w związku z wzorami

kultury, mi.in. prawo

Wzory kulturowe – wzory zachowań

konstruujące kulturę:

wzory normatywne i behawioralne

wzory jawne (uświadomione) i ukryte

(nieuświadomione)

ZAJĘCIA I: Kultura

Funkcje kultury:

petryfikacja (utrwalanie)

identyfikacja

integracja

wyjaśnianie świata

wg psychokulturalistów – współkształtowanie

osobowości człowieka (tożsamość kulturowa –

odczuwanie jedności z grupą kulturową jako

ważnej części tożsamości jednostki)

ZAJĘCIA I: Systemy aksjo-

normatywne (W.G. Sumner) zwyczaj – codzienne sposoby życia, nawyki będące spoiwem

wspólnoty; za naruszenie tych reguł grożą spontaniczne sankcje

typu oburzenie, ostracyzm towarzyski

moralność – imperatywy zbiorowego życia dotyczące spraw

fundamentalnych; za naruszenie reguł moralnych grożą poważne

sankcje spontaniczne typu trwałe wykluczenie z grupy, samosąd,

a nawet sankcje instytucjonalne np. religijne

prawo:

- tworzone jest przez prawodawcze organy władzy w sposób z góry

ustalony, zgodnie z pewną procedurą, a nie spontanicznie przez

praktykę społeczności

- publikowane jest na piśmie w postaci usystematyzowanych aktów

prawnych

- obwarowane jest przymusem państwowym znajdującym wyraz w

systemie sankcji realizowanych przez szeroko rozumiane organy

wymiaru sprawiedliwości

ZAJĘCIA I: Relacja reguł

prawnych i kulturowych zwyczaj i moralność jako reguły kulturowe - prawo jako

korelat/wytwór kultury

relacje treściowe:

- pojęciowe – pozytywizm zakłada, że nie istnieje pojęciowy związek

prawa z moralnością, niemniej istnienie i treść prawa mogą być

identyfikowane poprzez odniesienie do reguł kulturowych, w tym

moralnych, o ile takie kryteria samo prawo włączyło do procedury

swej identyfikacji

- relacja zakresów przedmiotowych – reguły prawne i reguły

kulturowe dotyczą niejednokrotnie tych samych kwestii

- relacja zakresów podmiotowych – reguły prawne i reguły kulturowe

dotyczą niejednokrotnie tych samych osób

- relacje walidacyjne – brak zależności

ZAJĘCIA I: Relacja reguł

prawnych i kulturowych

relacje funkcjonalne:

- reguły kulturowe jako materialne źródło prawa

- reguły kulturowe jako narzędzie wykładni prawa

- reguły kulturowe jako czynnik wpływający na

posłuch wobec prawa

- reguły prawne jako narzędzie modyfikacji reguł

kulturowych

ZAJĘCIA I: Relacja reguł

prawnych i kulturowych

postulat neutralności moralnej prawa - prawo

aspirujące do moralnej neutralności nie jest

prawem neutralnym kulturowo; idea moralnej

neutralności prawa jest typowym wytworem

współczesnej kultury prawnej Zachodu opartej o

koncepcję indywidualizmu, pluralizmu i

liberalizmu

imperatyw kulturowy (charakter kategoryczny,

fundamentalny, wysoki poziom internalizacji

normy w społeczeństwie) jako materialne źródło

normy prawa karnego

ZAJĘCIA I: Relacje grup

kulturowych

kultura dominująca – grupa jest w stanie narzucić

społeczeństwu swój system norm i wartości w taki

sposób, że to właśnie ten system konstytuuje to

społeczeństwo i wyznacza standardy

mniejszość kulturowa – grupa zwykle liczebnie

mniejsza od większości, którą cechuje fizyczna lub

kulturowa odrębność, świadomość własnej

odrębności, ale też ograniczona autonomia, zwłaszcza

polityczna, i asymetria położenia wyrażająca się w

ograniczonym udziale w życiu kulturalnym,

społecznym, politycznym oraz w dostępie do

różnorodnych dóbr

ZAJĘCIA I: Relacje grup

kulturowych

subkultura – względnie spójna grupa społeczna,

pozostająca na marginesie dominujących w danym

systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca

swoją odrębność poprzez zanegowanie lub

podważenie utrwalonych i powszechnie

akceptowanych wzorów kultury

etnocentryzm i przekonanie o uniwersalności

własnych reguł kulturowych

ZAJĘCIA I: Zadanie domoweWskaż:

zachowanie niemoralne lub sprzeczne ze

zwyczajem, które jest zabronione jako przestępstwo

we współczesnej Polsce

zachowanie niemoralne lub sprzeczne ze

zwyczajem, które nie jest zabronione jako

przestępstwo we współczesnej Polsce

czyn zabroniony, który nie jest sprzeczny z

moralnością lub zwyczajem grupy dominującej

czyn zabroniony, który nie jest sprzeczny z

moralnością lub zwyczajem mniejszości kulturowej

czyn, którego ocena w świetle norm zwyczajowych,

moralnych lub prawnych uległa zmianie na

przestrzeni lat/pokoleń