11

Giaûng vieânGiaûng vieân

TS. TS. Phan Nöõ Phan Nöõ Thanh ThuûyThanh Thuûy

KINH TẾ VĨ MÔKINH TẾ VĨ MÔ

22

Chương 1: NHẬP MÔN KINH TẾ VĨ MÔChương 1: NHẬP MÔN KINH TẾ VĨ MÔ

Chương 2: TÍNH TOÁN SẢN LƯỢNG QUỐC GIA Chương 2: TÍNH TOÁN SẢN LƯỢNG QUỐC GIA

Chương 3: XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ SẢN LƯỢNG CÂN BẰNGChương 3: XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ SẢN LƯỢNG CÂN BẰNG

Chương 4: CHÍNH SÁCH TÀI KHÓAChương 4: CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA

Chương 5: CHÍNH SÁCH TIỀN TỆChương 5: CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Chương 6: KẾT HỢP CSTK VÀ CSTT (IS-LM) Chương 6: KẾT HỢP CSTK VÀ CSTT (IS-LM)

Chương 7: LẠM PHÁT VÀ THẤT NGHIỆP Chương 7: LẠM PHÁT VÀ THẤT NGHIỆP

Chương 8: CHÍNH SÁCH VĨ MÔ TRONG KINH TẾ MỞChương 8: CHÍNH SÁCH VĨ MÔ TRONG KINH TẾ MỞ

33

CHÖÔNG 1CHÖÔNG 1

NHAÄP MOÂNNHAÄP MOÂN KINH TEÁ VÓ MOÂ KINH TEÁ VÓ MOÂ

44

I.Caùc khaùi nieäm I.Caùc khaùi nieäm chung.chung. 1.Kinh teá hoïc1.Kinh teá hoïc Moân Moân khoa hoïc xaõ hoäikhoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu nghieân cöùu söï löïa choïnsöï löïa choïn cuûa cuûa caù nhaân vaø xaõ hoäi trong caù nhaân vaø xaõ hoäi trong vieäc söû duïng nhöõng nguoàn vieäc söû duïng nhöõng nguoàn taøi nguyeân coù haïntaøi nguyeân coù haïn ñeå ñaùp ñeå ñaùp öùng öùng nhu caàu ngaøy caøng nhu caàu ngaøy caøng taêngtaêng cuûa con ngöôøi. cuûa con ngöôøi.

55

- - khoa hoïc xaõ khoa hoïc xaõ hoäihoäi + Khoâng coù möùc chính xaùc tuyeät + Khoâng coù möùc chính xaùc tuyeät

ñoáiñoái Vì nhöõng con soá, haøm soá söû Vì nhöõng con soá, haøm soá söû

duïng trong kinh teá hoïc ñeàu ñöôïc duïng trong kinh teá hoïc ñeàu ñöôïc öôùc löôïng trung bình töø thöïc teáöôùc löôïng trung bình töø thöïc teá

+ Chuû quan: + Chuû quan: Cuøng hieän töôïng kinh teá neáu Cuøng hieän töôïng kinh teá neáu

ñöùng treân quan ñieåm khaùc nhau ñöùng treân quan ñieåm khaùc nhau seõ cho ra nhöõng keát luaän khaùc seõ cho ra nhöõng keát luaän khaùc nhaunhau

thöôøng gaây maâu thuaån giöõa thöôøng gaây maâu thuaån giöõa caùc tröôøng phaùi kinh teácaùc tröôøng phaùi kinh teá

66

- Söï löïa - Söï löïa choïn?choïn?

taøi nguyeân coù giôùi taøi nguyeân coù giôùi haïnhaïn

nhu caàu ngaøy nhu caàu ngaøy caøng taêngcaøng taêng

Söû duïngTN hieäuquaû nhaát

Ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng

Kinh teá phaûi taêng tröôûng: % taêng GDP, GNP

Coâng baèng trong phaân phoái thu nhaäp:Thueá, trôï caáp

77

Phaùt trieån1. Taêng tröôûng vaø phaûi ñaït 1. Taêng tröôûng vaø phaûi ñaït

GDP/GDP/ngöôøingöôøi cao cao

2. CNH, HÑH2. CNH, HÑH

- Saûn löôïng - Lao ñoäng - MMTB

3. Ñaït nhöõng chæ tieâu phaùt 3. Ñaït nhöõng chæ tieâu phaùt trieån con ngöôøitrieån con ngöôøi

NN (23) CNDV

GTSL↑ GTSL↑

%↓ %↑

(10%) (90%)

Soá LÑ↓ %↓ LÑ↑

%↑

: Ñieàu kieän lao ñoäng ít nhaát phaûi cô giôùi hoùa

(6%) (94%)

(HDI: Human Development Index): GD, YT. trôïcaáp xaõ hoäi, tuoåi thoï …

20% 80%

50% 50%

88

2.Kinh teá vó moâ2.Kinh teá vó moâ Môn khoa học nghiên cứu nền kinh tế bằng cách Môn khoa học nghiên cứu nền kinh tế bằng cách xem nền kinh tế là một tổng thể thống nhấtxem nền kinh tế là một tổng thể thống nhất

1. Giaù trò toång saûn löôïng

2. Tyû leä laïm phaùt3. Tyû leä thaát nghieäp4. Laõi suaát5. Caùn caân ngaân saùch6. Caùn caân ngoaïi thöông 7. Caùn caân thanh toaùn…

99

1. Giaù trò toång saûn löôïngGDP, GNPGDP, GNP

%100%1

1 xGDP

GDPGDPGDP

t

ttt

11

1

n n

GDP

GDPg

1010

2.Tyû leä laïm phaùt• Tyû leä taêng möùc giaù chung Tyû leä taêng möùc giaù chung

cuûa haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa haøng hoùa vaø dòch vuï tieâu duøngtieâu duøng

CPI (consumer Price Index) Chæ soá giaù tieâu duøng

1111

3. Tyû leä thaát nghieäp

- Tyû leä thaát nghieäp laø tyû leä - Tyû leä thaát nghieäp laø tyû leä soá ngöôøi thaát nghieäp so vôùi soá ngöôøi thaát nghieäp so vôùi löïc löôïng lao ñoänglöïc löôïng lao ñoäng

- Lực lượng lao ñộng

- Thaát nghieäp + ngoaøi LLLÑ= DS

%100xLLLD

TNTN%

1212

4. Laõi suaát

Laõi suaát cuûa caùc loaïi voán Laõi suaát cuûa caùc loaïi voán tieàn teä trong neàn kinh teátieàn teä trong neàn kinh teá

1313

5. Caùn caân ngaân saùchCCNS = Thu NS-Chi NS

< 0: TH,boäi chi NS

(≤ 5%GDP)

↓Chi

↑Thu

:↓chi laõng phí, chi cho DNNN

Vay Daân chuùng: Phaùt haønh traùi phieáu, coâng traùiNHTW

Nöôùc ngoaøi: ODA, vay thò tröôøng

↑Thueá

> 0: TD, boäi thu NS= 0: Caân baèng NS

(Official Development Assistance)

1414

6. Caùn caân ngoaïi thöông

•Caùn caân maäu dòchCaùn caân maäu dòch•Caùn caân thöông maïiCaùn caân thöông maïi•Caùn caân xuaát nhaäp khaåuCaùn caân xuaát nhaäp khaåu•Giaù trò xuaát khaåu roøngGiaù trò xuaát khaåu roøng

NX = X – MNX = X – M

(Net export) (Export) (Import)(Net export) (Export) (Import)

1515

7. Caùn caân thanh toaùn7. Caùn caân thanh toaùn (Balance of Payments: BOP)

Baûng lieät keâ ghi laïi caùc doøng giao dòch baèng tieàn cuûa moät quoác gia vôùi caùc nöôùc khaùc

Doøng tieàn vaøo: + Doøng tieàn ra : -

1616

BOP = Doøng tieàn vaøo – BOP = Doøng tieàn vaøo – Doøng tieàn raDoøng tieàn ra

< 0: CCTT thaâm huït< 0: CCTT thaâm huït

Döï tröõ ngoaïi teäDöï tröõ ngoaïi teä↓↓

Vay nôïVay nôï↑↑

Khaû naêng ñoái phoùKhaû naêng ñoái phoù↓↓

> 0: CCTT thaëng dö> 0: CCTT thaëng dö NHTW mua ng.teä

baùn noäi teä

Laïm phaùt↑ Laïm phaùt↑ Döï tröõ ng.teä ↑↑

1717

II. SAÛN LÖÔÏNG TIEÀM NAÊNG (Yp)

1.Khaùi nieäm: Saûn löôïng toái öu neàn kinh teá coù theå ñaït khi söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc maø khoâng laøm laïm phaùt taêng cao. -Khoâng phaûi laø saûn löôïng toái ña -Vaãn coøn thaát nghieäp

(Natural unemployment rate)

Un:3-5%LLLÑ

-Coù xu höôùng taêng theo thôøi gian

1818

2.Caùch tính saûn löôïng 2.Caùch tính saûn löôïng tieàm naêngtieàm naêng

- - Taäp hôïp GDP thöïc theo thôøi aäp hôïp GDP thöïc theo thôøi giangian

- Duøng phöông phaùp hoài quy - Duøng phöông phaùp hoài quy tuyeán tính ñeå hình thaønh tuyeán tính ñeå hình thaønh ñöôøng GDP thöïc theo xu ñöôøng GDP thöïc theo xu höôùng, caên cöù vaøo ñoù, xaùc höôùng, caên cöù vaøo ñoù, xaùc ñònh saûn löôïng tieàm naêngñònh saûn löôïng tieàm naêng

1919

Naêm

GDP thöïc

(tyû ñoàng)

Naêm 1

… x

2

… x

3

… x

…

GDP thöïc

theo xu höôùng

Đồ thị biểu hiện GDP thực qua caùc năm

…

Chu kyø kinh teá

2020

3. Ñoà thò cuûa Yp theo giaù:

Saûn löôïng tieàm naêng khoâng phuï Saûn löôïng tieàm naêng khoâng phuï thuoäc vaøo giaù baùn saûn phaåm maø thuoäc vaøo giaù baùn saûn phaåm maø phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn löïc cuûa phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teáneàn kinh teáP

YYp

2121

III. Ñònh luaät Okun 1. Nếu sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ cao hơn tỉ lệ thất nghiệp chuẩn 1%

2. Nếu tỉ lệ tăng của 2. Nếu tỉ lệ tăng của saûn löôïngsaûn löôïng thực tế thực tế lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm năng là 2,5% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế năng là 2,5% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ giảm 1%sẽ giảm 1%

%50xY

YYUU

P

pn

)(4,0)1()( pytUtU

2222

Y < Yp: 2% U > Un: 1%

x%x/2%

=-2%

=> U = Un + x/2%

U> Un: x/2%

?%100% x

Yp

YYpx

%100x

Y

YY

p

p

%50xY

YYUU

p

pn

2323

y laø % taêng cuûa saûn löôïng thöïc teá ôû naêm t so vôùi naêm t-1

p laø % taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng ôû naêm t so vôùi naêm t-1

u laø % taêng cuûa thaát nghieäp thöïc ôû naêm t so vôùi naêm t-1

U(t-1):10%U(t): 9%

u=-1% => u = U(t) – U(t-1)

y-p u2,5% -1%(y-p) ?cho tröôùc

u =-0,4(y-p)

=> U(t) = U(t-1) + u=> U(t) = U(t-1) –0,4(y-=> U(t) = U(t-1) –0,4(y-p)p)

%100X)1t(Y

)1t(Y)t(Yy

%100x)1t(Y

)1t(Y)t(Yp

p

pp

2424

Baøi 7 trangBaøi 7 trang 24 24

•Tyû leä thaát nghieäp naêm (t-Tyû leä thaát nghieäp naêm (t-1) laø 20%, toác ñoä taêng 1) laø 20%, toác ñoä taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng trong naêm (t) laø 5%. Muoán trong naêm (t) laø 5%. Muoán ñeán naêm (t), tyû leä thaát ñeán naêm (t), tyû leä thaát nghieäp chæ coøn 16%, saûn nghieäp chæ coøn 16%, saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %?bao nhieâu %?

2525

Baøi 8 trang 24Baøi 8 trang 24

Bieát Un = 4%, Yp = 10.000 tyû, Bieát Un = 4%, Yp = 10.000 tyû,

YYTT = 9.500 tyû (naêm t-1) = 9.500 tyû (naêm t-1) a/ Tyû leä thaát nghieäp (t-1)?a/ Tyû leä thaát nghieäp (t-1)? b/ Muoán tyû leä thaát nghieäp (t) b/ Muoán tyû leä thaát nghieäp (t)

laø 5%, saûn löôïng thöïc teá phaûi laø 5%, saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %? Bieát Yp (t) taêng bao nhieâu %? Bieát Yp (t) laø 11.000 tyûlaø 11.000 tyû

2626

Baøi 9 trangBaøi 9 trang 24 24

Saûn löôïng tieàm naêng laø 100 Saûn löôïng tieàm naêng laø 100 tyû, tyû leä thaát nghieäp töï nhieân tyû, tyû leä thaát nghieäp töï nhieân laø 5%, saûn löôïng thöïc teá ñang laø 5%, saûn löôïng thöïc teá ñang thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng laø 12%.laø 12%.

a/ Xaùc ñònh saûn löôïng thöïc a/ Xaùc ñònh saûn löôïng thöïc teá?teá?

b/ Tyû leä thaát nghieäp thöïc teá?b/ Tyû leä thaát nghieäp thöïc teá?

2727

IV.TOÅNG CUNG – TOÅNG IV.TOÅNG CUNG – TOÅNG CAÀUCAÀU 1. Toång cung 1. Toång cung (AS: Aggregate Supply) (AS: Aggregate Supply) Giaù trò cuûa toaøn boä Giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoùa vaø dòch löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï caùc doanh nghieäp vuï caùc doanh nghieäp trong trong nöôùcnöôùc muoán cung öùng cho muoán cung öùng cho neàn kinh teá taïi moãi neàn kinh teá taïi moãi möùc möùc giaùgiaù

2828

a.Toång cung ngaén a.Toång cung ngaén haïn (S.AS)haïn (S.AS)

Toång cung ngaén haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo chöa thay ñoåi.

S.AS = f(P) HS.AS = f(P) Hàm đồng biếnàm đồng biến

2929

Hình 1.4: Hình 1.4: Ñoà thò cung ngaén Ñoà thò cung ngaén haïnhaïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

3030

b. Toång cung daøi b. Toång cung daøi haïnhaïnPhaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo thay ñoåi cuøng tyû leä vôùi giaù ñaàu ra cuûa saûn phaåm.

L.AS = f(P) = YpL.AS = f(P) = Yp

3131

Hình 1.5: Hình 1.5: Ñoà thò toång cung daøi haïnÑoà thò toång cung daøi haïn

Y

L.AS

Yp

P

3232

cc. . Nhöõng yeáu toá laøm Nhöõng yeáu toá laøm thay ñoåi cung:thay ñoåi cung:

• - - Bieán soáBieán soá (giaù) thay ñoåi (giaù) thay ñoåi laøm toång cung thay ñoåi laøm toång cung thay ñoåi theo: theo: tröôïttröôït (di chuyển) cung. (di chuyển) cung.

• - Nhaân toá - Nhaân toá ngoaøi bieán soángoaøi bieán soá taùc ñoäng: taùc ñoäng: dòch chuyeåndòch chuyeån cung.cung.

3333

2. Toång caàu 2. Toång caàu

(AD: Aggregate demand)(AD: Aggregate demand)Giaù trò cuûa toaøn boä Giaù trò cuûa toaøn boä löôïng haøng hoaù vaø löôïng haøng hoaù vaø dòch vuï dòch vuï noäi ñòanoäi ñòa maø hoä maø hoä gia ñình, doanh nghieäp, gia ñình, doanh nghieäp, chính phuû, ngöôøi nöôùc chính phuû, ngöôøi nöôùc ngoaøi muoán mua taïi ngoaøi muoán mua taïi moãi moãi möùc giaù.möùc giaù.

3434

AD = f (P)AD = f (P)Hàm nghịch biếnHàm nghịch biến

AD = C + I + G + X AD = C + I + G + X - M- M

3535

Hình 1.8: Ñoà thò toång caàu Hình 1.8: Ñoà thò toång caàu theo möùc giaùtheo möùc giaù

PP

YAD

3636

V.V. CAÙC MUÏC TIEÂU KINH TEÁÁCAÙC MUÏC TIEÂU KINH TEÁÁ

3737

1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá 1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïntrong ngaén haïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

AD1

AD2

AD3

3838

•Chính phủ duøng caùc Chính phủ duøng caùc chính saùch ngaén haïn chính saùch ngaén haïn taùc ñoäng vaøo tổng taùc ñoäng vaøo tổng cầu:cầu: - Chính saùch taøi khoùa.- Chính saùch taøi khoùa.

- Chính saùch tieàn teä- Chính saùch tieàn teä

- Chính saùch thu nhaäp.- Chính saùch thu nhaäp.

- Chính saùch ngoaïi thöông- Chính saùch ngoaïi thöông

3939

11. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá . Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïntrong ngaén haïn

S.AS

YYp

P

A B

C

Y1 Y3

P1

P2

P3

AD1

AD2

AD3

A: LP thaápYt thaáp (< Yp)TN cao (>Un)

Caân baèng khieám duïngKT chöa toaøn duïngKT suy thoaùi

B:LP thaápYt = YpTN =Un

KT toaøn duïngKT oån ñònh

LP caoYt cao(>Yp)TN thaáp

Taêng tröôûng noùngTreân möùc toaøn duïngKT laïm phaùt

P4

4040

2. 2. Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá trong daøi haïntrong daøi haïn Chính phủ dùng các chính sách tác Chính phủ dùng các chính sách tác

động vào tổng cung, làm đường cung dịch động vào tổng cung, làm đường cung dịch chuyển sang phải (giảm thuế, giảm giá chuyển sang phải (giảm thuế, giảm giá đầu vào, cải cách hành chính có hiệu quả, đầu vào, cải cách hành chính có hiệu quả, tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất kinh doanh, gia tăng nguồn lực sản xuất kinh doanh, gia tăng nguồn lực quốc gia)quốc gia)