Księga Powtórzonego Prawa
Transcript of Księga Powtórzonego Prawa
Ksiega
Powtorzonego
Prawa
według św. Jana
przekład ks. J. Wujka, wraz z tekstem łacińskim Vulgatam Clementinam
1
CZĘŚĆ I
PIERWSZE MOWY I WSTĘP
I. Pierwsza mowa Mojżesza. (1,1 - 4,43)
Część historyczna.
1. WSTĘP HISTORYCZNY (1,1-5).
1
1 Te są słowa, które mówił Mojżesz do
wszystkiego Izraela za Jordanem na równinie
pustynnej, na przeciw morza Czerwonego,
między Faranem i Tofelem, i Labanem, i
Haserotem, 2 gdzie jest bardzo wiele złota,
jedenaście dni od Horebu przez drogę do gór
Seir aż do Kadesbarne. 3 Czterdziestego
roku, jedenastego miesiąca, pierwszego dnia
miesiąca mówił Mojżesz do synów
Izraelowych wszystko, co mu był przykazał
Pan, aby im powiedział potem gdy pobił
Sehona, 4 króla amorejskiego, który
mieszkał w Hesebonie, i Oga, króla Basanu,
5 który mieszkał w Astarot i w Edraj, za
Jordanem w ziemi Moab. I począł Mojżesz
wykładać zakon i mówić:
2. OD SYNAJU DO KADESZ (1,6-19).
6 "Pan, Bóg nasz, odezwał się do nas na
Horebie, mówiąc: "Dosyć wam tego, ileście
na tej górze mieszkali. 7 Wróćcie się i
ciągnijcie ku górom Amorejczyków i do
innych, bliskich im miejsc, równin i gór, i
nizin na południu i nad brzegiem morza, do
ziemi Chananejczyków i Libanu, aż do
wielkiej rzeki Eufratu. 8 Oto, rzecze, dałem
wam, wnijdźcie i posiądźcie ją; o niej to
przysiągł Pan ojcom waszym, Abrahamowi,
Izaakowi i Jakubowi, że ją da im i
potomstwu ich po nich." 9 I rzekłem wam
naonczas: "Nie mogę was sam unieść, bo
Pan, 10 Bóg wasz, rozmnożył was, a jest was
dziś jak gwiazd niebieskich bardzo wiele. 11
(Pan, Bóg ojców waszych, niechaj przyczyni
do tej liczby wiele tysięcy, a niech wam
błogosławi, jak rzekł). 12 Nie mogę ja sam
waszych spraw unieść i brzemion, i swarów.
1
1 Hæc sunt verba quæ locutus est Moyses ad
omnem Israël trans Jordanem in solitudine
campestri, contra mare Rubrum, inter Pharan
et Tophel et Laban et Haseroth, ubi auri est
plurimum : 2 undecim diebus de Horeb per
viam montis Seir usque ad Cadesbarne. 3
Quadragesimo anno, undecimo mense, prima
die mensis, locutus est Moyses ad filios
Israël omnia quæ præceperat illi Dominus, ut
diceret eis, 4 postquam percussit Sehon
regem Amorrhæorum, qui habitabat in
Hesebon, et Og regem Basan, qui mansit in
Astaroth, et in Edrai, 5 trans Jordanem in
terra Moab. Cœpitque Moyses explanare
legem, et dicere :
6 Dominus Deus noster locutus est ad nos in
Horeb, dicens : Sufficit vobis quod in hoc
monte mansistis : 7 revertimini, et venite ad
montem Amorrhæorum, et ad cetera quæ ei
proxima sunt campestria atque montana et
humiliora loca contra meridiem, et juxta
littus maris, terram Chananæorum, et Libani
usque ad flumen magnum Euphraten. 8 En,
inquit, tradidi vobis : ingredimini et possidete
eam, super qua juravit Dominus patribus
vestris Abraham, Isaac, et Jacob, ut daret
illam eis, et semini eorum post eos. 9
Dixique vobis illo in tempore : 10 Non
possum solus sustinere vos : quia Dominus
Deus vester multiplicavit vos, et estis hodie
sicut stellæ cæli, plurimi. 11 (Dominus Deus
patrum vestrorum addat ad hunc numerum
multa millia, et benedicat vobis sicut locutus
est.) 12 Non valeo solus negotia vestra
2
13 Dajcie spośród was mężów mądrych i
umiejętnych, i których postępowanie byłoby
wypróbowane w pokoleniach waszych,
żebym ich postawił przełożonymi nad
wami." 14 Wtedyście mi odpowiedzieli:
"Dobra rzecz jest, którą chcesz uczynić." 15 I
wziąłem z pokoleń waszych mężów mądrych
i szlachetnych, i uczyniłem ich książętami,
tysiącznikami i setnikami, i
pięćdziesiątnikami, i dziesiątnikami, którzy
by was pouczyli o wszystkim. 16 I
przykazałem im mówiąc: "Słuchajcie ich, a
co sprawiedliwe jest, sądźcie, czy to tubylec
będzie, czy przychodzień. 17 Żadnej różnicy
osób nie będzie, tak małego wysłuchacie, jak
i wielkiego, nie będziecie mieć względu na
osobę żadnego, ponieważ sąd to Boży jest.
Jeśliby się wam zdało co za trudne, odnieście
do mnie, a ja wysłucham. 18 " I przykazałem
wszystko, co czynić wam trzeba. 19 A
ruszywszy od Horebu, przeszliśmy przez
puszczę straszliwą i wielką, którąście
widzieli, drogą do gór Amorejskich, jak nam
był przykazał Pan, Bóg nasz.
3. POBYT W KADESZ (1,19-46).
20 A gdyśmy przyszli do Kadesbarne,
rzekłem wam: "Przyszliście do góry
Amorejczyków, którą Pan, Bóg nasz, da
nam. 21 Oglądaj ziemię, którą Pan, Bóg
twój, dał tobie. Wejdź i posiądź ją, jak mówił
Pan, Bóg nasz, ojcom twoim; nie bój się i
wcale sięç nie lękaj." 22 I przystąpiliście do
mnie wszyscy, i rzekliście: "Poślijmy
mężów, którzy by oglądali ziemię i
oznajmili, którą drogą mamy się puścić i do
których miast się udać. 23 A gdy mi sięç ta
rzecz podobała, posłałem z was dwunastu
mężów, po jednemu z każdego pokolenia. 24
Ci poszli i wstąpili na miejsca górzyste, i
przyszli aż do doliny Grona, a
przepatrzywszy ziemię nabrali z niej
owoców, 25 aby pokazać jej żyzność, i
przynieśli do nas, i rzekli: "Dobra jest
ziemia, którą Pan, Bóg nasz, da nam." 26
Wszakże nie chcieliście wejść, ale nie
dowierzając słowom Pana, Boga naszego, 27
szemraliście w namiotach waszych i
rzekliście: "Nienawidzi nas Pan i przeto
sustinere, et pondus ac jurgia. 13 Date ex
vobis viros sapientes et gnaros, et quorum
conversatio sit probata in tribubus vestris, ut
ponam eos vobis principes. 14 Tunc
respondistis mihi : Bona res est, quam vis
facere. 15 Tulique de tribubus vestris viros
sapientes et nobiles, et constitui eos
principes, tribunos, et centuriones, et
quinquagenarios ac decanos, qui docerent
vos singula. 16 Præcepique eis, dicens :
Audite illos, et quod justum est judicate :
sive civis sit ille, sive peregrinus. 17 Nulla
erit distantia personarum : ita parvum
audietis ut magnum, nec accipietis
cujusquam personam, quia Dei judicium est.
Quod si difficile vobis visum aliquid fuerit,
referte ad me, et ego audiam. 18 Præcepique
omnia quæ facere deberetis. 19 Profecti
autem de Horeb, transivimus per eremum
terribilem et maximam, quam vidistis, per
viam montis Amorrhæi, sicut præceperat
Dominus Deus noster nobis. Cumque
venissemus in Cadesbarne,
20 dixi vobis : Venistis ad montem
Amorrhæi, quem Dominus Deus noster
daturus est nobis : 21 vide terram, quam
Dominus Deus tuus dat tibi : ascende et
posside eam, sicut locutus est Dominus Deus
noster patribus tuis : noli timere, nec
quidquam paveas. 22 Et accessistis ad me
omnes, atque dixistis : Mittamus viros qui
considerent terram : et renuntient per quod
iter debeamus ascendere, et ad quas pergere
civitates. 23 Cumque mihi sermo placuisset,
misi ex vobis duodecim viros, singulos de
tribubus suis. 24 Qui cum perrexissent, et
ascendissent in montana, venerunt usque ad
Vallem botri : et considerata terra, 25
sumentes de fructibus ejus, ut ostenderent
ubertatem, attulerunt ad nos, atque dixerunt :
Bona est terra, quam Dominus Deus noster
daturus est nobis. 26 Et noluistis ascendere,
sed increduli ad sermonem Domini Dei
nostri, 27 murmurastis in tabernaculis vestris,
atque dixistis : Odit nos Dominus, et idcirco
eduxit nos de terra Ægypti, ut traderet nos in
3
wywiódł nas z ziemi egipskiej aby nas wydać
w ręce Amorejczyków i wytracić. 28 Dokąd
pójdziemy? Posłowie przestraszyli serce
nasze, mówiąc: Nader wielkie mnóstwo jest i
od nas wzrostem wyższe, miasta wielkie i aż
do nieba obronne, widzieliśmy tam synów
Enaka." 29 A ja rzekłem wam: "Nie lękajcie
się ani się ich bójcie. 30 Pan Bóg, który jest
wodzem waszym, sam będzie walczył za
was, jak uczynił w Egipcie, na co wszyscy
patrzyli. 31 I na puszczy (sameś widział)
nosił cię Pan, Bóg twój, jak zwykł nosić
człowiek maluczkiego syna swego, po
wszystkiej drodze którąście szli, ażeście
przyszli na to miejsce." 32 Lecz ani tak nie
uwierzyliście Panu, 33 Bogu waszemu, który
szedł przed wami w drodze i wymierzał
miejsce, gdzie mieliście rozbijać namioty, w
nocy ukazując wam drogę przez ogień, a we
dnie przez słup obłoku. 34 A gdy usłyszał
Pan głos mów waszych, rozgniewał się i
przysiągł mówiąc: 35 "Nie będzie oglądał
żaden z ludzi tego pokolenia niecnotliwego
ziemi dobrej, którą pod przysięgą obiecałem
ojcom waszym oprócz Kaleba, syna Jefona,
36 ten bowiem będzie ją oglądał i dam jemu i
synom jego ziemię, którą deptał, ponieważ
szedł za Panem." 37 A nie dziwić się
rozgniewaniu na lud, gdyż i na mnie
rozgniewał się Pan dla was i rzekł: "Ani ty
nie wnijdziesz tam, ale Jozue, syn Nuna, 38
sługa twój, ten wnijdzie za ciebie. Tego
upominaj i wzmacniaj, a on losem podzieli
ziemię Izraelowi. 39 Dziatki wasze, o
którycheście powiadali, że je zabiorą w
niewolę, i synowie, którzy dziś między złem
a dobrem nie znają różnicy, ci wnijdą i im
dam ziemię, i posiądą ją. 40 A wy zawróćcie
i ciągnijcie na puszczę drogą do morza
Czerwonego." 41 I odpowiedzieliście mi:
"Zgrzeszyliśmy Panu, pójdziemy i walczyć
będziemy, jak przykazał Pan, Bóg nasz." A
gdy ubrawszy się w zbroje szliście na górę,
42 rzekł mi Pan: "Mów do nich: Nie
wstępujcie ani nie walczcie, bo nie jestem z
wami, byście nie padli przed nieprzyjaciółmi
waszymi." 43 Mówiłem wam a nie
słuchaliście, ale sprzeciwiając się rozkazaniu
Pańskiemu i nadęci pychą poszliście na górę.
44 A tak wyszli Amorejczycy, którzy
manu Amorrhæi, atque deleret. 28 Quo
ascendemus ? nuntii terruerunt cor nostrum,
dicentes : Maxima multitudo est, et nobis
statura procerior ; urbes magnæ, et ad cælum
usque munitæ : filios Enacim vidimus ibi. 29
Et dixi vobis : Nolite metuere, nec timeatis
eos : 30 Dominus Deus, qui ductor est vester,
pro vobis ipse pugnabit, sicut fecit in Ægypto
cunctis videntibus. 31 Et in solitudine (ipse
vidisti) portavit te Dominus Deus tuus, ut
solet homo gestare parvulum filium suum, in
omni via per quam ambulastis, donec
veniretis ad locum istum. 32 Et nec sic
quidem credidistis Domino Deo vestro, 33
qui præcessit vos in via, et metatus est locum
in quo tentoria figere deberetis, nocte
ostendens vobis iter per ignem, et die per
columnam nubis. 34 Cumque audisset
Dominus vocem sermonum vestrorum, iratus
juravit, et ait : 35 Non videbit quispiam de
hominibus generationis hujus pessimæ
terram bonam, quam sub juramento pollicitus
sum patribus vestris, 36 præter Caleb filium
Jephone : ipse enim videbit eam, et ipsi dabo
terram, quam calcavit, et filiis ejus, quia
secutus est Dominum. 37 Nec miranda
indignatio in populum, cum mihi quoque
iratus Dominus propter vos dixerit : Nec tu
ingredieris illuc : 38 sed Josue filius Nun
minister tuus, ipse intrabit pro te. Hunc
exhortare et robora, et ipse sorte terram
dividet Israëli. 39 Parvuli vestri, de quibus
dixistis quod captivi ducerentur, et filii qui
hodie boni ac mali ignorant distantiam, ipsi
ingredientur : et ipsis dabo terram, et
possidebunt eam. 40 Vos autem revertimini,
et abite in solitudinem per viam maris Rubri.
41 Et respondistis mihi : Peccavimus
Domino : ascendemus et pugnabimus, sicut
præcepit Dominus Deus noster. Cumque
instructi armis pergeretis in montem, 42 ait
mihi Dominus : Dic ad eos : Nolite
ascendere, neque pugnetis : non enim sum
vobiscum : ne cadatis coram inimicis vestris.
43 Locutus sum, et non audistis : sed
adversantes imperio Domini, et tumentes
superbia, ascendistis in montem. 44 Itaque
egressus Amorrhæus, qui habitabat in
montibus, et obviam veniens, persecutus est
vos, sicut solent apes persequi : et cecidit de
4
mieszkali na górach, i zastąpiwszy, gonili
was, jak zwykły gonić pszczoły, i bili was od
Seiru aż do Hormy. 45 A gdy wróciwszy się
płakaliście przed Panem, nie wysłuchał was
ani chciał zważać na głos wasz. 46
Siedzieliście tedy w Kadesbarne przez czas
długi.
4. OD KADESZ DO PUSTYNI KADEMOT
(2,1-25).
2
1 A wyciągnąwszy stamtąd przyszliśmy na
puszczę, która wiedzie do morza
Czerwonego, jak mi Pan mówił, i krążyliśmy
około gór Seir przez czas długi. 2 I rzekł Pan
do mnie: 3 "Dosyć krążyliście około tych
gór, idźcie ku północy. 4 A ludowi przykaż,
mówiąc: Przejdziecie przez granice braci
waszych, synów Ezawa, którzy mieszkają w
Seirze, a będą się was bać. 5 Patrzcież tedy
pilnie, abyście nie ruszyli przeciwko nim, bo
nie dam wam z ziemi ich ani tyle, co by
mogła stopa jednej nogi zająć, gdyż
Ezawowi w posiadłość dałem górę Seir. 6
Żywność kupicie u nich za pieniądze i jeść
będziecie, wodę za opłatą czerpać i pić
będziecie. 7 Pan, Bóg twój, błogosławił ci we
wszelkiej sprawie rąk twoich; zna drogę
twoją, jak przeszedłeś tę puszczę wielką;
przez czterdzieści lat mieszka z tobą Pan,
Bóg twój, a na niczym ci nie zbywało. " 8 A
gdyśmy minęli braci naszych, synów Ezawa,
którzy mieszkali na Seirze, drogą równinną z
Elat i z Asjongaber, przyszliśmy do drogi,
która wiedzie na puszczę Moab. 9 I rzekł Pan
do mnie: "Nie walcz przeciw Moabitom ani
się z nimi potykaj, bo ci nie dam nic z ziemi
ich, gdyż synom Lotowym dałem Ar w
posiadłość." 10 Pierwej mieszkali w niej
Emici, lud wielki i potężny, i tak wysoki, że
ich uważano za olbrzymów z pokolenia
Enaka, i byli podobni do synów Enaka; 11
Moabici w końcu zowią ich Emitami. 12 A w
Seirze mieszkali pierwej Horyci; tych
wypędziwszy i wygładziwszy zamieszkali
tam synowie Ezawa, jak uczynił Izrael w
ziemi posiadłości swej, którą mu Pan dał. 13
Seir usque Horma. 45 Cumque reversi
ploraretis coram Domino, non audivit vos,
nec voci vestræ voluit acquiescere. 46
Sedistis ergo in Cadesbarne multo tempore.
2
1 Profectique inde, venimus in solitudinem,
quæ ducit ad mare Rubrum, sicut mihi
dixerat Dominus : et circuivimus montem
Seir longo tempore. 2 Dixitque Dominus ad
me : 3 Sufficit vobis circuire montem istum :
ite contra aquilonem : 4 et populo præcipe,
dicens : Transibitis per terminos fratrum
vestrorum filiorum Esau, qui habitant in Seir,
et timebunt vos. 5 Videte ergo diligenter ne
moveamini contra eos. Neque enim dabo
vobis de terra eorum quantum potest unius
pedis calcare vestigium, quia in
possessionem Esau dedi montem Seir. 6
Cibos emetis ab eis pecunia, et comedetis :
aquam emptam haurietis, et bibetis. 7
Dominus Deus tuus benedixit tibi in omni
opere manuum tuarum : novit iter tuum,
quomodo transieris solitudinem hanc
magnam, per quadraginta annos habitans
tecum Dominus Deus tuus, et nihil tibi
defuit. 8 Cumque transissemus fratres nostros
filios Esau, qui habitabant in Seir, per viam
campestrem de Elath, et de Asiongaber,
venimus ad iter quod ducit in desertum
Moab. 9 Dixitque Dominus ad me : Non
pugnes contra Moabitas, nec ineas adversus
eos prælium : non enim dabo tibi quidquam
de terra eorum, quia filiis Loth tradidi Ar in
possessionem. 10 Emim primi fuerunt
habitatores ejus, populus magnus, et validus,
et tam excelsus ut de Enacim stirpe, 11 quasi
gigantes crederentur, et essent similes
filiorum Enacim. Denique Moabitæ appellant
eos Emim. 12 In Seir autem prius
habitaverunt Horrhæi : quibus expulsis atque
deletis, habitaverunt filii Esau, sicut fecit
5
Ruszyliśmy tedy, aby się przeprawić przez
potok Zared, i przyszliśmy do niego. 14 A
czasu wszystkiego, przez któryśmy szli od
Kadesbarne aż do przejścia potoku Zared,
było trzydzieści i osiem lat, aż wyginął
wszystek ród wojowników z obozu, jak był
przysiągł Pan. 15 Jego to ręka była
przeciwko nim, aby wyginęli spośród
obozu.- 16 A gdy wyginęli wszyscy
wojownicy, rzekł Pan do mnie mówiąc: 17
"Ty dziś przejdziesz granice Moabu, 18
miasto imieniem Ar; 19 a gdy przybędziesz
w pobliże synów Ammona, strzeż się, abyś
nie walczył przeciwko nim, ani nie ruszaj do
bitwy, bo ci nic nie dam z ziemi synów
Ammona, gdyż dałem ją w posiadłość synom
Lotowym. 20 Za ziemię olbrzymów miano ją
i w niej dawno przedtem mieszkali olbrzymi,
których Ammonici zowią Zomzommitami,
21 lud wielki i mnogi, i wzrostu wysokiego,
jak Enakici; wygładził ich zaś Pan przed
nimi i dał im mieszkać zamiast nich, 22 jak
uczynił synom Ezawa, którzy mieszkają na
Seirze, iż wygładził Horytów i dał im ziemię
ich, którą trzymają aż do tego czasu. 23
Hewejczyków też, którzy mieszkali w
Haserim aż do Gazy, wygnali Kaftoryci,
którzy wyszedłszy z Kaftor, wygładzili ich i
zamieszkali na ich miejscu. 24 Wstańcie i
przejdźcie strumień Arnon: otom dał w rękę
twoją Sehona, króla Hesebonu,
Amorejczyka, i ziemię jego pocznij posiadać,
a stocz z nim bitwę. 25 Dzisiaj pocznę
puszczać strach i bojaźń przed tobą na ludy,
które mieszkają pod wszystkim niebem, aby
usłyszawszy imię twoje lękali się i jak
zwykły rodzące, drżeli i boleścią zdjęci byli "
5. ZWYCIĘSTWO NAD SEHONEM,
AMOREJCZYKIEM, I OGIEM, KRÓLEM
BASANU (2,26-3,11).
26 Posłałem tedy posłów z puszczy Kademot
do Sehona, króla Hesebonu, 27 ze słowy
spokojnymi, mówiąc: "Przejdziemy przez
ziemię twoją, drogą publiczną pójdziemy, nie
zstąpimy ani w prawo ani w lewo. 28
Israël in terra possessionis suæ, quam dedit
illi Dominus. 13 Surgentes ergo ut
transiremus torrentem Zared, venimus ad
eum. 14 Tempus autem, quo ambulavimus de
Cadesbarne usque ad transitum torrentis
Zared, triginta et octo annorum fuit : donec
consumeretur omnis generatio hominum
bellatorum de castris, sicut juraverat
Dominus : 15 cujus manus fuit adversum eos,
ut interirent de castrorum medio. 16
Postquam autem universi ceciderunt
pugnatores, 17 locutus est Dominus ad me,
dicens : 18 Tu transibis hodie terminos
Moab, urbem nomine Ar : 19 et accedens in
vicina filiorum Ammon, cave ne pugnes
contra eos, nec movearis ad prælium : non
enim dabo tibi de terra filiorum Ammon,
quia filiis Loth dedi eam in possessionem. 20
Terra gigantum reputata est : et in ipsa olim
habitaverunt gigantes, quos Ammonitæ
vocant Zomzommim, 21 populus magnus, et
multus, et proceræ longitudinis, sicut
Enacim, quos delevit Dominus a facie eorum
: et fecit illos habitare pro eis, 22 sicut fecerat
filiis Esau, qui habitant in Seir, delens
Horrhæos, et terram eorum illis tradens,
quam possident usque in præsens. 23
Hevæos quoque, qui habitabant in Haserim
usque Gazan, Cappadoces expulerunt : qui
egressi de Cappadocia deleverunt eos, et
habitaverunt pro illis. 24 Surgite, et transite
torrentem Arnon : ecce tradidi in manu tua
Sehon regem Hesebon Amorrhæum, et
terram ejus incipe possidere, et committe
adversus eum prælium. 25 Hodie incipiam
mittere terrorem atque formidinem tuam in
populos, qui habitant sub omni cælo : ut
audito nomine tuo paveant, et in morem
parturientium contremiscant, et dolore
teneantur.
26 Misi ergo nuntios de solitudine Cademoth
ad Sehon regem Hesebon verbis pacificis,
dicens : 27 Transibimus per terram tuam :
publica gradiemur via ; non declinabimus
neque ad dexteram, neque ad sinistram. 28
6
Żywności sprzedaj nam za pieniądze,
żebyśmy jedli, wody za pieniądze użycz, i
tak pić będziemy, byleś tylko dozwolił nam
przejść, 29 jak uczynili synowie Ezawa,
którzy mieszkają na Seirze, i Moabici, którzy
mieszkają w Ar, aż dojdziemy do Jordanu, i
przejdziemy do ziemi, którą Pan, Bóg nasz,
da nam." 30 I nie chciał Sehon, król
Hesebonu, zezwolić nam na przejście, gdyż
zaciętością napełnił Pan, Bóg twój, ducha
jego i zatwardził serce jego, aby był podany
w ręce twoje, jak teraz widzisz. 31 I rzekł
Pan do mnie: "Otom ci począł podawać
Sehona i ziemię jego, pocznij ją zajmować."
32 I wyszedł Sehon przeciwko nam ze
wszystkim ludem swym na bitwę do Jasy. 33
I podał go nam Pan, Bóg nasz, i poraziliśmy
go i synów jego ze wszystkim ludem jego. 34
I wszystkie miasta naonczas wzięliśmy,
wybiwszy mieszkańców ich, mężów i
niewiasty, i dziatki. 35 Nie zostawiliśmy w
nich niczego oprócz bydła, które się dostało
biorącym łupy, i zdobyczy z miast, któreśmy
wzięli. 36 Od Aroeru nad brzegiem potoku
Arnon, miasta leżącego w dolinie, aż do
Galaadu nie było wsi i miasta, które by uszło
rąk naszych: wszystkie nam oddał Pan, Bóg
nasz, 37 oprócz ziemi synów Ammona, do
której nie przystąpiliśmy, i wszystkich, które
przylegają do strumienia Jeboku, i miast na
górach, i wszystkich miejsc, do których nas
nie dopuścił Pan, Bóg nasz.
3
1 A tak zawróciwszy, szliśmy drogą od
Basanu. I wyszedł Og, król Basanu,
przeciwko nam z ludem swym ku bitwie w
Edraj. 2 I rzekł Pan do mnie: "Nie bój się go,
bo w rękę twoją oddany został ze wszystkim
ludem i ziemią swoją, i uczynisz mu, jakoś
uczynił Sehonowi, królowi Amorejczyków,
który mieszkał w Hesebonie." 3 Dał tedy
Pan, Bóg nasz, w ręce nasze i Oga, króla
Basanu, i wszystek lud jego; i poraziliśmy
ich do szczętu, 4 burząc wszystkie miasta
jego jednego czasu; nie było miasta, które by
nam uszło, sześćdziesiąt miast, wszystką
krainę Argob królestwa Oga w Basanie. 5
Alimenta pretio vende nobis, ut vescamur :
aquam pecunia tribue, et sic bibemus.
Tantum est ut nobis concedas transitum, 29
sicut fecerunt filii Esau, qui habitant in Seir,
et Moabitæ, qui morantur in Ar : donec
veniamus ad Jordanem, et transeamus ad
terram, quam Dominus Deus noster daturus
est nobis. 30 Noluitque Sehon rex Hesebon
dare nobis transitum : quia induraverat
Dominus Deus tuus spiritum ejus, et
obfirmaverat cor illius, ut traderetur in manus
tuas, sicut nunc vides. 31 Dixitque Dominus
ad me : Ecce cœpi tibi tradere Sehon, et
terram ejus : incipe possidere eam. 32
Egressusque est Sehon obviam nobis cum
omni populo suo ad prælium in Jasa. 33 Et
tradidit eum Dominus Deus noster nobis :
percussimusque eum cum filiis suis et omni
populo suo. 34 Cunctasque urbes in tempore
illo cepimus, interfectis habitatoribus earum,
viris ac mulieribus et parvulis : non
reliquimus in eis quidquam, 35 absque
jumentis, quæ in partem venere prædantium :
et spoliis urbium, quas cepimus 36 ab Aroër,
quæ est super ripam torrentis Arnon, oppido
quod in valle situm est, usque Galaad. Non
fuit vicus et civitas, quæ nostras effugeret
manus : omnes tradidit Dominus Deus noster
nobis, 37 absque terra filiorum Ammon, ad
quam non accessimus : et cunctis quæ
adjacent torrenti Jeboc, et urbibus montanis,
universisque locis, a quibus nos prohibuit
Dominus Deus noster.
3
1 Itaque conversi ascendimus per iter Basan :
egressusque est Og rex Basan in occursum
nobis cum populo suo ad bellandum in Edrai.
2 Dixitque Dominus ad me : Ne timeas eum :
quia in manu tua traditus est cum omni
populo ac terra sua : faciesque ei sicut fecisti
Sehon regi Amorrhæorum, qui habitavit in
Hesebon. 3 Tradidit ergo Dominus Deus
noster in manibus nostris etiam Og regem
Basan, et universum populum ejus :
percussimusque eos usque ad internecionem,
4 vastantes cunctas civitates illius uno
tempore. Non fuit oppidum, quod nos
effugeret : sexaginta urbes, omnem regionem
7
Wszystkie miasta były bronione murami
wysokimi i bramami, i zaworami, oprócz
miast niezliczonych, które nie miały murów.
6 I zgładziliśmy ich, tak jak uczyniliśmy
Sehonowi, królowi Hesebonu; wytraciliśmy
wszelkie miasto, mężów i niewiasty, i
dziatki, 7 lecz bydło i łupy z miast
zabraliśmy. 8 I wzięliśmy wonczas ziemię z
ręki dwu królów Amorejczyków którzy byli
za Jordanem, od potoku Arnon aż do góry
Hermon, 9 którą Sydończycy zowią Sarion, a
Amorejczycy Sanir; 10 wszystkie miasta
które leżą na równinie, i wszystką ziemię
Galaad i Basan aż do Selehy i Edraj, miast
królestwa Oga w Basanie. 11 Bo tylko sam
Og, król Basanu, został się był z rodu
olbrzymów. Ukazują łoże jego żelazne, które
jest w Rabat synów Ammona, mające
dziewięć łokci wzdłuż, a cztery wszerz, na
miarę łokcia ręki męskiej.
6. PODZIAŁ ZAJORDANII (3,12-29).
12 I posiedliśmy naonczas ziemię od Aroeru,
który jest nad brzegiem potoku Arnon, aż do
połowy gór Galaad, a miasta jego dałem
Rubenowi i Gadowi. 13 A resztę Galaadu i
wszystek Basan z królestwa Oga dałem
połowie pokolenia Manassesa, wszystką
krainę Argob; wszystek Basan zowią ziemią
olbrzymów. 14 Jair, syn Manassesa, posiadł
wszystką krainę Argob aż do granic
Gesurytów i Machatytów, i nazwał Basan od
imienia swego Hawot Jair, to jest wsie Jaira,
aż do dnia dzisiejszego. 15 Machirowi też
dałem Galaad. 16 A pokoleniu Rubena i
Gada dałem od ziemi Galaad aż do potoku
Arnon do połowy potoku, i kraj pograniczny
aż do potoku Jebok, który jest granicą synów
Ammona, 17 i równinę pustynną, i Jordan, i
granice Ceneret aż do morza Pustynnego,
czyli Słonego, pod górę Fasga ku wschodowi
słońca. 18 I rozkazałem wam naonczas
mówiąc: "Pan, Bóg wasz, daje wam tę ziemię
w dziedzictwo; idźcie więc zbrojno przed
braćmi waszymi, synami Izraelowymi, 19
wszyscy mężowie mocni, bez żon i dzieci, i
bydła; wiem bowiem, że więcej dobytku
macie, i zostać muszą w miastach, które wam
Argob regni Og in Basan. 5 Cunctæ urbes
erant munitæ muris altissimis, portisque et
vectibus, absque oppidis innumeris, quæ non
habebant muros. 6 Et delevimus eos, sicut
feceramus Sehon regi Hesebon, disperdentes
omnem civitatem, virosque ac mulieres et
parvulos : 7 jumenta autem et spolia urbium
diripuimus. 8 Tulimusque illo in tempore
terram de manu duorum regum
Amorrhæorum, qui erant trans Jordanem : a
torrente Arnon usque ad montem Hernon, 9
quem Sidonii Sarion vocant, et Amorrhæi
Sanir : 10 omnes civitates, quæ sitæ sunt in
planitie, et universam terram Galaad et Basan
usque ad Selcha, et Edrai civitates regni Og
in Basan. 11 Solus quippe Og rex Basan
restiterat de stirpe gigantum. Monstratur
lectus ejus ferreus, qui est in Rabbath
filiorum Ammon, novem cubitos habens
longitudinis, et quatuor latitudinis ad
mensuram cubiti virilis manus.
12 Terramque possedimus tempore illo ab
Aroër, quæ est super ripam torrentis Arnon,
usque ad mediam partem montis Galaad : et
civitates illius dedi Ruben et Gad. 13
Reliquam autem partem Galaad, et omnem
Basan regni Og, tradidi mediæ tribui
Manasse, omnem regionem Argob :
cunctaque Basan vocatur Terra gigantum. 14
Jair filius Manasse possedit omnem
regionem Argob usque ad terminos Gessuri
et Machati. Vocavitque ex nomine suo
Basan, Havoth Jair, id est, Villas Jair, usque
in præsentem diem. 15 Machir quoque dedi
Galaad. 16 Et tribubus Ruben et Gad dedi de
terra Galaad usque ad torrentem Arnon
medium torrentis, et confinium usque ad
torrentem Jeboc, qui est terminus filiorum
Ammon : 17 et planitiem solitudinis, atque
Jordanem, et terminos Cenereth usque ad
mare deserti, quod est salsissimum, ad
radices montis Phasga contra orientem. 18
Præcepique vobis in tempore illo, dicens :
Dominus Deus vester dat vobis terram hanc
in hæreditatem : expediti præcedite fratres
vestros filios Israël omnes viri robusti, 19
absque uxoribus, et parvulis, atque jumentis.
8
dałem, 20 aż odpocznienie da Pan braciom
waszym, jak wam dał, i oni też posiądą
ziemię, którą im da za Jordanem; wtedy się
każdy wróci do posiadłości swej, którą wam
dałem." 21 Jozuemu też przykazałem
naonczas mówiąc: "Oczy twoje widziały, co
uczynił Pan, Bóg wasz, tym dwom królom;
tak samo uczyni wszystkim królestwom, do
których przejdziesz. 22 Nie bój się ich, bo
Pan, Bóg wasz, będzie walczył za was." 23 I
prosiłem Pana wonczas mówiąc: 24 "Panie
Boże, tyś począł pokazywać słudze twemu
wielkość twoją i rękę bardzo mocną;.bo nie
masz innego Boga ani na niebie, ani na
ziemi, który by mógł czynić dzieła twoje i
dorównać mocy twojej. 25 Przejdę tedy i
obejrzę tę ziemię niepospolitą za Jordanem i
góry te wspaniałe, i Liban." 26 I rozgniewał
się Pan na mnie dla was, i nie wysłuchał
mnie, ale mi powiedział: "Dosyć masz, żadną
miarą nie mów więcej do mnie o tej rzeczy.
27 Wstąp na wierzchołek Fasgi i obróć
wokoło oczy twoje na zachód i na północ, i
na południe, i na wschód, a patrz, bo nie
przejdziesz przez ten Jordan. 28 Przykaż
Jozuemu, umocnij go i utwierdź; on bowiem
pójdzie przed tym ludem i podzieli im
ziemię, którą zobaczysz." 29 I pozostaliśmy
w dolinie naprzeciw świątyni Fogora.
Część paranetyczna.
1. POSŁUSZEŃSTWO PRAWOM BOŻYM
(4,1-40).
4
1 A teraz, Izraelu, słuchaj przykazań i praw,
których ja ciebie uczę, abyś czyniąc je żył, a
wszedłszy posiadł ziemię, którą Pan, Bóg
ojców waszych, da wam. 2 Nie przydacie do
słowa, które wam mówię, ani ujmiecie z
niego. Strzeżcie przykazań Pana, Boga
waszego, które ja wam daję. 3 Oczy wasze
widziały wszystko, co uczynił Pan przeciw
Beelfogorowi, jak wyniszczył wszystkich
czcicieli jego spośród was. 4 A wy, którzy
Novi enim quod plura habeatis pecora, et in
urbibus remanere debebunt, quas tradidi
vobis, 20 donec requiem tribuat Dominus
fratribus vestris, sicut vobis tribuit : et
possideant ipsi etiam terram, quam daturus
est eis trans Jordanem : tunc revertetur
unusquisque in possessionem suam, quam
dedi vobis. 21 Josue quoque in tempore illo
præcepi, dicens : Oculi tui viderunt quæ fecit
Dominus Deus vester duobus his regibus : sic
faciet omnibus regnis, ad quæ transiturus es.
22 Ne timeas eos : Dominus enim Deus
vester pugnabit pro vobis. 23 Precatusque
sum Dominum in tempore illo, dicens : 24
Domine Deus, tu cœpisti ostendere servo tuo
magnitudinem tuam, manumque fortissimam
: neque enim est alius deus vel in cælo, vel in
terra, qui possit facere opera tua, et
comparari fortitudini tuæ. 25 Transibo igitur,
et videbo terram hanc optimam trans
Jordanem, et montem istum egregium, et
Libanum. 26 Iratusque est Dominus mihi
propter vos, nec exaudivit me, sed dixit mihi
: Sufficit tibi : nequaquam ultra loquaris de
hac re ad me. 27 Ascende cacumen Phasgæ,
et oculos tuos circumfer ad occidentem, et ad
aquilonem, austrumque et orientem, et aspice
; nec enim transibis Jordanem istum. 28
Præcipe Josue, et corrobora eum atque
conforta : quia ipse præcedet populum istum,
et dividet eis terram quam visurus es. 29
Mansimusque in valle contra fanum Phogor.
4
1 Et nunc, Israël, audi præcepta et judicia,
quæ ego doceo te : ut faciens ea, vivas, et
ingrediens possideas terram, quam Dominus
Deus patrum vestrorum daturus est vobis. 2
Non addetis ad verbum, quod vobis loquor,
nec auferetis ex eo : custodite mandata
Domini Dei vestri, quæ ego præcipio vobis. 3
Oculi vestri viderunt omnia quæ fecit
Dominus contra Beelphegor, quomodo
contriverit omnes cultores ejus de medio
9
stoicie przy Panu, Bogu waszym, żywiście
wszyscy aż do dnia dzisiejszego. 5 Wiecie,
żem was nauczał przykazań i
sprawiedliwości, jak mi rozkazał Pan, Bóg
mój; tak je wykonywać będziecie w ziemi,
którą posiądziecie, 6 i zachowacie je, i
wypełnicie czynem; to bowiem jest wasza
mądrość i rozum przed ludźmi, żeby
usłyszawszy te wszystkie przykazania rzekli:
"Oto lud mądry i rozumny, naród wielki!" 7 I
nie masz innego narodu tak wielkiego, który
by miał bogów tak przybliżających się do
niego, jak Pan, Bóg nasz, przytomny jest na
wszystkie prośby nasze. 8 Bo któryż inny
naród jest tak znakomity, żeby miał ustawy i
sądy sprawiedliwe, i wszystek zakon, który
ja dziś przedłożę przed oczy wasze? 9 Strzeż
tedy sam siebie i duszy swej pilnie. Nie
zapominaj rzeczy, które widziały oczy twoje,
a niechaj nie wypadają z serca twego po
wszystkie dni żywota twego. Będziesz ich
nauczał synów i wnuków twoich, 10 od dnia,
któregoś stanął przed Panem, Bogiem twoim,
na Horebie, gdy mi Pan rzekł mówiąc:
"Zgromadź do mnie lud, aby słuchali mów
moich i nauczyli się bać mnie przez wszystek
czas, przez który żyją na ziemi, i pouczali
synów swoich." 11 I przystąpiliście pod górę,
która gorzała aż do nieba, i była na niej
ciemność i obłok, i mgła. 12 I mówił Pan do
was spośród ognia. Słyszeliście głos słów
jego, aleście postaci zgoła nie widzieli. 13 I
oznajmił wam przymierze swoje, które
rozkazał wam zachowywać, i dziesięć słów,
które napisał na dwu tablicach kamiennych.
14 Mnie też rozkazał naonczas, abym was
nauczył ustaw i praw, które zachowywać
macie w ziemi, którą posiądziecie. 15 A
przeto strzeżcie pilnie dusz waszych. Nie
widzieliście żadnej podobizny w dzień,
którego Pan mówił do was na Horebie
spośród ognia, 16 abyście snadź zwiedzeni,
nie uczynili sobie podobizny rytej albo
obrazu mężczyzny lub niewiasty, 17
wyobrażenia jakichkolwiek zwierząt, które
są na ziemi, albo ptactwa pod niebem
latającego, 18 i płazu, który pełza po ziemi,
albo ryb, które są w wodach pod ziemią; 19
abyś snadź podniósłszy oczy w niebo nie
ujrzał słońca i księżyca, i wszystkich gwiazd
vestri. 4 Vos autem qui adhæretis Domino
Deo vestro, vivitis universi usque in
præsentem diem. 5 Scitis quod docuerim vos
præcepta atque justitias, sicut mandavit mihi
Dominus Deus meus : sic facietis ea in terra,
quam possessuri estis : 6 et observabitis et
implebitis opere. Hæc est enim vestra
sapientia, et intellectus coram populis, ut
audientes universa præcepta hæc, dicant : En
populus sapiens et intelligens, gens magna. 7
Nec est alia natio tam grandis, quæ habeat
deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster
adest cunctis obsecrationibus nostris. 8 Quæ
est enim alia gens sic inclyta, ut habeat
cæremonias, justaque judicia, et universam
legem, quam ego proponam hodie ante
oculos vestros ? 9 Custodi igitur temetipsum,
et animam tuam sollicite. Ne obliviscaris
verborum, quæ viderunt oculi tui, et ne
excidant de corde tuo cunctis diebus vitæ
tuæ. Docebis ea filios ac nepotes tuos, 10 a
die in quo stetisti coram Domino Deo tuo in
Horeb, quando Dominus locutus est mihi,
dicens : Congrega ad me populum, ut audiant
sermones meos, et discant timere me omni
tempore quo vivunt in terra, doceantque
filios suos. 11 Et accessistis ad radices
montis, qui ardebat usque ad cælum :
erantque in eo tenebræ, et nubes, et caligo.
12 Locutusque est Dominus ad vos de medio
ignis. Vocem verborum ejus audistis, et
formam penitus non vidistis. 13 Et ostendit
vobis pactum suum, quod præcepit ut
faceretis, et decem verba, quæ scripsit in
duabus tabulis lapideis. 14 Mihique mandavit
in illo tempore ut docerem vos cæremonias et
judicia, quæ facere deberetis in terra, quam
possessuri estis. 15 Custodite igitur sollicite
animas vestras. Non vidistis aliquam
similitudinem in die, qua locutus est vobis
Dominus in Horeb de medio ignis : 16 ne
forte decepti faciatis vobis sculptam
similitudinem, aut imaginem masculi vel
feminæ : 17 similitudinem omnium
jumentorum, quæ sunt super terram, vel
avium sub cælo volantium, 18 atque
reptilium, quæ moventur in terra, sive
piscium qui sub terra morantur in aquis : 19
ne forte elevatis oculis ad cælum, videas
solem et lunam, et omnia astra cæli, et errore
10
niebieskich i uwiedziony błędem, nie kłaniał
się i nie służył temu, co stworzył Pan, Bóg
twój, na posługę wszystkim narodom, które
są pod niebem. 20 Lecz was wziął Pan i
wywiódł z pieca żelaznego egipskiego, aby
mieć lud dziedziczrly, jak jest dzisiejszego
dnia. 21 I rozgniewał się Pan na mnie z
powodu was, i przysiągł, że nie przejdę za
Jordan, i nie wnijdę do ziemi bardzo dobrej,
którą wam da. 22 Oto umieram w tej ziemi,
nie przejdę Jordanu; wy przejdziecie i
posiądziecie ziemię wyborną. 23 Strzeżże
się, abyś kiedy nie zapomniał przymierza
Pana, Boga twego, które zawarł z tobą, i nie
uczynił sobie rytej podobizny tych rzeczy,
które Pan czynić zakazał.24 Bo Pan, Bóg
twój, jest to ogień trawiący, Bóg zawistny.
25 Jeśli zrodzicie synów i wnuków, a
będziecie mieszkać w ziemi, i zwiedzeni
uczynicie sobie jaką podobiznę,
dopuszczając się złego przed Panem, Bogiem
waszym, żeby go do gniewu przywieść, 26
za świadków biorę dziś niebo i ziemię, że
rychło zginiecie z ziemi, którą, przeszedłszy
Jordan, posiądziecie; nie będziecie w niej
przez długi czas mieszkać, ale wygładzi was
Pan, 27 i rozproszy po wszystkich narodach i
mało was zostanie między narodami, do
których was Pan zawiedzie. 28 A tam
będziecie służyć bogom, którzy ręką
człowieczą są utworzeni, drewnu i
kamieniowi, które nie widzą ani słyszą, ani
jedzą, ani wąchają. 29 A gdy będziesz tam
szukać Pana, Boga twego, znajdziesz go,
jeśli go jeno całym sercem szukać będziesz i
wszystkim utrapieniem duszy twojej. 30 Gdy
cię spotkają wszystkie te rzeczy, które są
przepowiedziane, ostatniego czasu nawrócisz
się do Pana, Boga twego, i będziesz słuchał
głosu jego. 31 Albowiem Bogiem
miłosiernym jest Pan, Bóg twój, nie opuści
cię ani zupełnie nie zgładzi, ani nie zapomni
przymierza, które zaprzysiągł ojcom twoim.
32 Pytaj się o dawnych czasach, które były
przed tobą, od dnia, którego stworzył Bóg
człowieka na ziemi, od jednego krańca nieba
do krańca drugiego, czy się kiedy taka rzecz
stała, 33 albo czy kiedy wiadomym było, aby
słyszał lud głos Boga mówiącego spośród
ognia, jakeś to słyszał, a żyw zostałeś? 34
deceptus adores ea, et colas quæ creavit
Dominus Deus tuus in ministerium cunctis
gentibus, quæ sub cælo sunt. 20 Vos autem
tulit Dominus, et eduxit de fornace ferrea
Ægypti, ut haberet populum hæreditarium,
sicut est in præsenti die. 21 Iratusque est
Dominus contra me propter sermones
vestros, et juravit ut non transirem Jordanem,
nec ingrederer terram optimam, quam
daturus est vobis. 22 Ecce morior in hac
humo ; non transibo Jordanem : vos
transibitis, et possidebitis terram egregiam.
23 Cave nequando obliviscaris pacti Domini
Dei tui, quod pepigit tecum, et facias tibi
sculptam similitudinem eorum, quæ fieri
Dominus prohibuit : 24 quia Dominus Deus
tuus ignis consumens est, Deus æmulator. 25
Si genueritis filios ac nepotes, et morati
fueritis in terra, deceptique feceritis vobis
aliquam similitudinem, patrantes malum
coram Domino Deo vestro, ut eum ad
iracundiam provocetis : 26 testes invoco
hodie cælum et terram, cito perituros vos
esse de terra, quam transito Jordane
possessuri estis : non habitabitis in ea longo
tempore, sed delebit vos Dominus, 27 atque
disperget in omnes gentes, et remanebitis
pauci in nationibus, ad quas vos ducturus est
Dominus. 28 Ibique servietis diis, qui
hominum manu fabricati sunt, ligno et lapidi
qui non vident, nec audiunt, nec comedunt,
nec odorantur. 29 Cumque quæsieris ibi
Dominum Deum tuum, invenies eum : si
tamen toto corde quæsieris, et tota
tribulatione animæ tuæ. 30 Postquam te
invenerint omnia quæ prædicta sunt,
novissimo tempore reverteris ad Dominum
Deum tuum, et audies vocem ejus. 31 Quia
Deus misericors Dominus Deus tuus est : non
dimittet te, nec omnino delebit, neque
obliviscetur pacti, in quo juravit patribus tuis.
32 Interroga de diebus antiquis, qui fuerunt
ante te ex die quo creavit Deus hominem
super terram, a summo cælo usque ad
summum ejus, si facta est aliquando
hujuscemodi res, aut umquam cognitum est,
33 ut audiret populus vocem Dei loquentis de
medio ignis, sicut tu audisti, et vixisti : 34 si
fecit Deus ut ingrederetur, et tolleret sibi
gentem de medio nationum, per tentationes,
11
Czy uczynił to Bóg, żeby wszedł i wziął
sobie lud spośród narodów przez
doświadczenia, znaki i cuda, przez wojnę i
mocną rękę, i wyciągnione ramię, i straszne
widzenia, wedle wszystkiego, co uczynił dla
was Pan, Bóg wasz, w Egipcie, na co
patrzyły oczy twoje, 35 abyś wiedział, iż Pan
sam jest Bogiem, a nie masz innego oprócz
niego? 36 Dał ci słyszeć swój głos z nieba,
aby cię pouczyć, i na ziemi ukazał ci ogień
swój bardzo wielki, i słyszałeś słowa jego
spośród ognia, 37 albowiem umiłował ojców
twoich i obrał potomstwo ich po nich, i
wywiódł cię idąc przed tobą w mocy swojej z
Egiptu, 38 aby wygładzić narody bardzo
wielkie i mocniejsze od ciebie na wejście
twoje, i wprowadził cię i dał ci ziemię ich w
posiadłość, jak to widzisz dnia dzisiejszego.
39 A tak poznaj dzisiaj i myśl w sercu
swoim, że Pan sam jest Bogiem na niebie
wysoko i na ziemi nisko, a nie masz innego.
40 Strzeż przykazań i ustaw jego, które ja
daję tobie, aby dobrze ci było i synom twym
po tobie, ażebyś przez długi czas trwał na
ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie!"
2. DODA'TEK; WYZNACZENIE TRZECH
MIAST UCIECZKI W ZAJORDANII
(4,41-43).
41 Wtedy oddzielił Mojżesz trzy miasta za
Jordanem na wschodniej stronie, 42 aby do
nich uciekał, kto by zabił bliźniego swego
niechcąco, a nie był mu nieprzyjacielem
przedtem; i by do którego z tych mlast zbiec
mógł: 43 Bosor na puszczy, które leży na
równinie, z pokolenia Rubena, i Ramot w
Galaad, które jest w pokoleniu Gada, i Golan
w Basanie, które jest w pokoleniu
Manassesa.
Druga mowa Mojżesza. (4,44 - 11,32).
1. WS'TĘP HISTORYCZNY (4,44-49).
44 Ten jest zakon, który przedłożył Mojżesz
synom Izraelowym, 45 i te świadectwa i
ustawy, i prawa, które ogłosił synom
Izraelowym, kiedy wyszli z Egiptu, 46 za
signa atque portenta, per pugnam et robustam
manum, extentumque brachium, et horribiles
visiones juxta omnia quæ fecit pro vobis
Dominus Deus vester in Ægypto, videntibus
oculis tuis : 35 ut scires quoniam Dominus
ipse est Deus, et non est alius præter eum. 36
De cælo te fecit audire vocem suam, ut
doceret te, et in terra ostendit tibi ignem
suum maximum, et audisti verba illius de
medio ignis : 37 quia dilexit patres tuos, et
elegit semen eorum post eos. Eduxitque te
præcedens in virtute sua magna ex Ægypto,
38 ut deleret nationes maximas et fortiores te
in introitu tuo : et introduceret te, daretque
tibi terram earum in possessionem, sicut
cernis in præsenti die. 39 Scito ergo hodie, et
cogitato in corde tuo quod Dominus ipse sit
Deus in cælo sursum, et in terra deorsum, et
non sit alius. 40 Custodi præcepta ejus atque
mandata, quæ ego præcipio tibi : ut bene sit
tibi, et filiis tuis post te, et permaneas multo
tempore super terram, quam Dominus Deus
tuus daturus est tibi.
41 Tunc separavit Moyses tres civitates trans
Jordanem ad orientalem plagam, 42 ut
confugiat ad eas qui occiderit nolens
proximum suum, nec sibi fuerit inimicus ante
unum et alterum diem, et ad harum aliquam
urbium possit evadere : 43 Bosor in
solitudine, quæ sita est in terra campestri de
tribu Ruben : et Ramoth in Galaad, quæ est
in tribu Gad : et Golan in Basan, quæ est in
tribu Manasse.
44 Ista est lex, quam proposuit Moyses
coram filiis Israël : 45 et hæc testimonia et
cæremoniæ atque judicia, quæ locutus est ad
filios Israël, quando egressi sunt de Ægypto,
12
Jordanem w dolinie naprzeciw świątyni
Fogora, w ziemi Sehona, króla amorejskiego,
który mieszkał w Hesebonie i którego pobił
Mojżesz. 47 Synowie też Izraelowi
wyszedłszy z Egiptu, posiedli ziemię jego i
ziemię Oga, króla Basanu, dwu królów
amorejskich, którzy byli za Jordanem na
wschód słońca, 48 od Aroeru, który leży na
brzegu potoku Arnon, aż do góry Syjon,
która jest też zwana Hermon, 49 wszystką
równinę za Jordanem na wschodniej stronie
aż do morza Pustynnego i aż pod górę Fasga.
2. PRZEDMOWA; POCZĄTEK
PRZYKAZAŃ (5,1-33).
5
1 I wezwał Mojżesz wszystkiego Izraela, i
rzekł do niego: "Słuchaj, Izraelu, ustaw i
praw, które ja dziś mówię do uszu waszych;
nauczcie się ich i czynem je wypełniajcie. 2
Pan, Bóg nasz, uczynił z nami przymierze na
Horebie. 3 Nie z ojcami naszymi uczynił
przymierze, ale z nami, którzy tu na ten czas
jesteśmy i żyjemy. 4 Twarzą w twarz mówił
do nas na górze spośród ognia. 5 Ja
łącznikiem i pośrednikiem byłem podówczas
pomiędzy Panem a wami, aby wam głosić
słowa jego, boście się bali ognia i nie
wstąpiliście na górę. 6 I mówił: "Ja Pan, Bóg
twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej,
z domu niewoli. 7 Nie będziesz miał bogów
cudzych przed oczyma mymi. 8 Nie uczynisz
sobie rzeźby ani podobizny wszystkich
rzeczy, które są na niebie w górze i które na
ziemi nisko, i które są w wodach pod ziemią.
9 Nie będziesz się im kłaniał ani służył. Bom
ja jest Pan, Bóg twój, Bóg zawistny, który
dochodzę nieprawości ojców na synach do
trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy
mnie nienawidzą, 10 a czynię miłosierdzie na
wiele tysięcy miłującym mię i strzegącym
przykazań moich. 11 Nie będziesz używał
imienia Pana, Boga twego, nadaremnie, bo
nie ujdzie karania, kto by dla próżnej rzeczy
użył imienia jego. 12 Zachowaj dzień
sobotni, abyś go święcił, jak ci przykazał
Pan, Bóg twój. 13 Sześć dni robić będziesz i
46 trans Jordanem in valle contra fanum
Phogor in terra Sehon regis Amorrhæi, qui
habitavit in Hesebon, quem percussit
Moyses. Filii quoque Israël egressi ex
Ægypto 47 possederunt terram ejus, et terram
Og regis Basan, duorum regum
Amorrhæorum, qui erant trans Jordanem ad
solis ortum : 48 ab Aroër, quæ sita est super
ripam torrentis Arnon, usque ad montem
Sion, qui est et Hermon, 49 omnem planitiem
trans Jordanem ad orientalem plagam, usque
ad mare solitudinis, et usque ad radices
montis Phasga.
5
1 Vocavitque Moyses omnem Israëlem, et
dixit ad eum : Audi, Israël, cæremonias atque
judicia, quæ ego loquor in auribus vestris
hodie : discite ea, et opere complete. 2
Dominus Deus noster pepigit nobiscum
fœdus in Horeb. 3 Non cum patribus nostris
iniit pactum, sed nobiscum qui in
præsentiarum sumus, et vivimus. 4 Facie ad
faciem locutus est nobis in monte de medio
ignis. 5 Ego sequester et medius fui inter
Dominum et vos in tempore illo, ut
annuntiarem vobis verba ejus : timuistis enim
ignem, et non ascendistis in montem. Et ait :
6 Ego Dominus Deus tuus, qui eduxi te de
terra Ægypti, de domo servitutis. 7 Non
habebis deos alienos in conspectu meo. 8
Non facies tibi sculptile, nec similitudinem
omnium, quæ in cælo sunt desuper, et quæ in
terra deorsum, et quæ versantur in aquis sub
terra. 9 Non adorabis ea, et non coles. Ego
enim sum Dominus Deus tuus : Deus
æmulator, reddens iniquitatem patrum super
filios in tertiam et quartam generationem his
qui oderunt me : 10 et faciens misericordiam
in multa millia diligentibus me, et
custodientibus præcepta mea. 11 Non
usurpabis nomen Domini Dei tui frustra :
quia non erit impunitus qui super re vana
nomen ejus assumpserit. 12 Observa diem
sabbati, ut sanctifices eum, sicut præcepit tibi
Dominus Deus tuus. 13 Sex diebus
13
pełnić wszystkie roboty twoje. 14 Siódmy
dzień jest sabat, to jest odpocznienie Pana
Boga twego. Nie będziesz weń pełnił żadnej
roboty, ty ani syn twój, ani córka, służebnik i
służebnica, ani wół, ani osioł, ani żadne
bydlę twoje, ani przychodzień, który jest
między bramami twoimi, aby odpoczął sługa
i służebnica twoja jak i ty. 15 Pamiętaj, żeś i
sam służył w Egipcie, i wywiódł cię stamtąd
Pan, Bóg twój, ręką mocną i ramieniem
wyciągniętym, i przeto ci kazał, abyś
zachował dzień sobotni. 16 Czcij ojca twego
i matkę, jak ci przykazał Pan, Bóg twój, abyś
żył przez długi czas i żeby ci się dobrze
wiodło na ziemi; którą Pan, Bóg twój, da
tobie. 17 Nie będziesz zabijał. 18 Ani
będziesz cudzołożył. 19 I kradzieży nie
będziesz popełniał. 20 Ani będziesz mówił
przeciw bliźniemu twemu fałszywego
świadectwa. 21 Nie będziesz pożądał żony
bliźniego twego, ani domu, ani roli, ani sługi,
ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani
żadnych rzeczy, które jego są." 22 Te słowa
mówił Pan do wszystkiego zgromadzenia na
górze spośród ognia i obłoku, i mroku
głosem wielkim, i nic więcej nie dodał, a
napisał je na dwu tablicach kamiennych,
które mi dał. 23 A wy, gdyście usłyszeli głos
spośród ciemności, a widzieli górę gorejącą,
przystąpiliście do mnie, wszyscy książęta
pokoleń i starsi, i rzekliście: 26 "Oto nam
ukazał Pan, Bóg nasz, majestat i wielkość
swoją; głos jego słyszeliśmy spośród ognia i
przekonaliśmy się dziś, że choć Bóg mówi z
człowiekiem, człowiek pozostaje przy życiu.
25 Czemuż tedy mamy pomrzeć i ma nas
pochłonąć ten ogień bardzo wielki? Bo jeśli
dłużej słyszeć będziemy głos Pana, Boga
naszego, pomrzemy. 26 Cóż jest wszelkie
ciało, aby miało słyszeć głos Boga żyjącego,
który spośród ognia mówi, jakeśmy słyszeli,
a mogło pozostać przy życiu? 27 Ty raczej
idź, a słuchaj wszystkiego, co ci rzecze Pan,
Bóg nasz, i mówić będziesz do nas, a my
usłyszawszy czynić to będziemy." 28 Gdy to
usłyszał Pan, rzekł do mnie: "Słyszałem głos
słów ludu tego które mówił do ciebie; dobrze
wszystko mówili. 29 Kto by to dał, aby takie
serce mieli, żeby się mnie bali i strzegli
wszystkich rozkazań moich po wszystek
operaberis, et facies omnia opera tua. 14
Septimus dies sabbati est, id est, requies
Domini Dei tui. Non facies in eo quidquam
operis tu, et filius tuus, et filia, servus et
ancilla, et bos, et asinus, et omne jumentum
tuum, et peregrinus qui est intra portas tuas :
ut requiescat servus tuus, et ancilla tua, sicut
et tu. 15 Memento quod et ipse servieris in
Ægypto, et eduxerit te inde Dominus Deus
tuus in manu forti, et brachio extento. Idcirco
præcepit tibi ut observares diem sabbati. 16
Honora patrem tuum et matrem, sicut
præcepit tibi Dominus Deus tuus, ut longo
vivas tempore, et bene sit tibi in terra, quam
Dominus Deus tuus daturus est tibi. 17 Non
occides, 18 neque mœchaberis, 19 furtumque
non facies : 20 nec loqueris contra proximum
tuum falsum testimonium. 21 Non
concupisces uxorem proximi tui : non
domum, non agrum, non servum, non
ancillam, non bovem, non asinum, et
universa quæ illius sunt. 22 Hæc verba
locutus est Dominus ad omnem multitudinem
vestram in monte de medio ignis et nubis, et
caliginis, voce magna, nihil addens amplius :
et scripsit ea in duabus tabulis lapideis, quas
tradidit mihi. 23 Vos autem postquam
audistis vocem de medio tenebrarum, et
montem ardere vidistis, accessistis ad me
omnes principes tribuum et majores natu,
atque dixistis : 24 Ecce ostendit nobis
Dominus Deus noster majestatem et
magnitudinem suam : vocem ejus audivimus
de medio ignis, et probavimus hodie, quod
loquente Deo cum homine, vixerit homo. 25
Cur ergo moriemur, et devorabit nos ignis hic
maximus ? si enim audierimus ultra vocem
Domini Dei nostri, moriemur. 26 Quid est
omnis caro, ut audiat vocem Dei viventis, qui
de medio ignis loquitur sicut nos audivimus,
et possit vivere ? 27 Tu magis accede : et
audi cuncta quæ dixerit Dominus Deus noster
tibi : loquerisque ad nos, et nos audientes
faciemus ea. 28 Quod cum audisset
Dominus, ait ad me : Audivi vocem
verborum populi hujus quæ locuti sunt tibi :
bene omnia sunt locuti. 29 Quis det talem eos
habere mentem, ut timeant me, et custodiant
universa mandata mea in omni tempore, ut
bene sit eis et filiis eorum in sempiternum ?
14
czas, aby dobrze było im i synom ich na
wieki! 30 Idź a powiedz im: Wróćcie się do
namiotów waszych. 31 A ty stój tu ze mną, a
oznajmię tobie wszystkie przykazania moje i
ustawy, i prawa, których ich uczyć będziesz,
aby je pełnili w ziemi, którą im dam w
posiadłość." 32 Strzeżcież tedy i czyńcie, co
wam Pan Bóg przykazał; nie zbaczajcie ani
na prawo ani na lewo, 33 ale drogą, którą
przykazał Pan, Bóg wasz, chodzić będziecie,
abyście żyli i dobrze się wam działo, i żeby
długo ciągnęły się dni w ziemi posiadłości
waszej.
3. MIŁOŚĆ BOGA WARUNKIEM
SZCZĘŚCIA IZRAELA (6,1-25).
6
1 Te są przykazania i ustawy, i prawa,
których Pan, Bóg wasz, rozkazał mi nauczyć
was, abyście je pełnili w ziemi, do której
przychodzicie posiąść ją, 2 abyś się bał Pana,
Boga twego, i strzegł wszystkich ustaw i
przykazań jego, które ja daję tobie i synom i
wnukom twoim po wszystkie dni żywota
twego, aby się długo ciągnęły dni twoje. 3
Słuchaj, Izraelu, a pilnuj, abyś czynił, co ci
Pan przykazał, abyś miał się dobrze i
rozmnożył się bardzo, jak ci obiecał Pan,
Bóg ojców twoich, ziemię mlekiem i
miodem płynącą. 4 Słuchaj, Izraelu! Pan,
Bóg nasz, Pan jeden jest. 5 Będziesz miłował
Pana, Boga twego, ze wszystkiego serca
twego i ze wszystkiej duszy twojej, i ze
wszystkiej siły twojej. 6 I będą te słowa,
które ja dziś przykazuję tobie, 7 w sercu
twoim, i będziesz je powiadał synom twoim,
i będziesz o nich rozmyślał, siedząc w domu
twoim i idąc drogą, śpiąc i wstając. 8 I
przywiążesz je jako znak do ręki twojej, i
będą, i ruszać się będą między oczyma
twymi, 9 i napiszesz je na podwoju i na
drzwiach domu twego. 10 A gdy cię
wprowadzi Pan, Bóg twój do ziemi, którą
zaprzysiągł ojcom twym, Abrahamowi,
Izaakowi i Jakubowi, i da ci miasta wielkie i
bardzo dobre, 11 którycheś nie budował, i
domy, pełne wszystkich bogactw, którycheś
nie stawiał, studnie, którycheś nie kopał,
30 Vade et dic eis : Revertimini in tentoria
vestra. 31 Tu vero hic sta mecum, et loquar
tibi omnia mandata mea, et cæremonias
atque judicia : quæ docebis eos, ut faciant ea
in terra, quam dabo illis in possessionem. 32
Custodite igitur et facite quæ præcepit
Dominus Deus vobis : non declinabitis neque
ad dexteram, neque ad sinistram : 33 sed per
viam, quam præcepit Dominus Deus vester,
ambulabitis, ut vivatis, et bene sit vobis, et
protelentur dies in terra possessionis vestræ.
6
1 Hæc sunt præcepta, et cæremoniæ, atque
judicia, quæ mandavit Dominus Deus vester
ut docerem vos, et faciatis ea in terra, ad
quam transgredimini possidendam : 2 ut
timeas Dominum Deum tuum, et custodias
omnia mandata et præcepta ejus, quæ ego
præcipio tibi, et filiis, ac nepotibus tuis,
cunctis diebus vitæ tuæ, ut prolongentur dies
tui. 3 Audi, Israël, et observa ut facias quæ
præcepit tibi Dominus, et bene sit tibi, et
multipliceris amplius, sicut pollicitus est
Dominus Deus patrum tuorum tibi terram
lacte et melle manantem. 4 Audi, Israël :
Dominus Deus noster, Dominus unus est. 5
Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde
tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine
tua. 6 Eruntque verba hæc, quæ ego præcipio
tibi hodie, in corde tuo : 7 et narrabis ea filiis
tuis, et meditaberis in eis sedens in domo tua,
et ambulans in itinere, dormiens atque
consurgens. 8 Et ligabis ea quasi signum in
manu tua, eruntque et movebuntur inter
oculos tuos, 9 scribesque ea in limine, et
ostiis domus tuæ. 10 Cumque introduxerit te
Dominus Deus tuus in terram, pro qua juravit
patribus tuis Abraham, Isaac, et Jacob, et
dederit tibi civitates magnas et optimas, quas
non ædificasti, 11 domos plenas cunctarum
opum, quas non exstruxisti, cisternas, quas
non fodisti, vineta et oliveta, quæ non
plantasti, 12 et comederis, et saturatus fueris
15
winnice i oliwnice, którycheś nie sadził, 12 a
będziesz jadł i najesz się: 13 strzeż się pilnie,
abyś nie zapomniał Pana, który cię wywiódł
z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Pana,
Boga twego, bać się będziesz i jemu samemu
służyć i przez imię jego przysięgać będziesz.
14 Nie pójdziecie za bogami cudzymi
wszystkich narodów, które są wokoło was,
albowiem Bóg zawistny, 15 Pan, Bóg twój,
w pośrodku ciebie; by się kiedy nie
rozgniewała zapalczywość Pana, Boga
twego, przeciw tobie, a nie zniósł cię z
powierzchni ziemi. 16 Nie będziesz kusił
Pana, Boga twego, jak kusiłeś na miejscu
Kuszenia. 17 Strzeż przykazań Pana, Boga
twego, i świadectw, 18 i ustaw, które ci dał, a
czyń to, co się podoba i co dobre jest przed
oczyma Pańskimi, abyś się miał dobrze, a
wszedłszy posiadł ziemię bardzo dobrą, o
której przysiągł Pan ojcom twoim, 19 że
wygładzi wszystkich nieprzyjaciół twych
przed tobą, jak powiedział. 20 A gdy cię
zapyta syn twój jutro, mówiąc: "Co znaczą te
świadectwa i ustawy, i prawa, 21 które nam
dał Pan, Bóg nasz?" rzeczesz mu: "Byliśmy
niewolnikami Faraonowymi w Egipcie, i
wywiódł nas Pan z Egiptu mocną ręką, 22 i
czynił znaki i cuda wielkie a bardzo złe w
Egipcie przeciw Faraonowi i wszystkiemu
domowi jego przed oczyma naszymi, 23 i
wywiódł nas stamtąd, aby nas wprowadzić i
dać ziemię, którą zaprzysiągł ojcom naszym.
24 I przykazał nam Pan, żebyśmy czynili
wszystkie te prawa i bali się Pana, Boga
naszego, żeby nam było dobrze po wszystkie
dni żywota naszego, jak jest dzisiaj. 25 I
będzie nam miłościw, jeśli będziemy strzec i
pełnić wszystkie przykazania jego przed
Panem, Bogiem naszym, jak nam rozkazał."
4. WYTĘPIĆ CHANANEJCZYKÓW I ICH
BAŁWANY (7,1-26).
7
1 Gdy cię wwiedzie Pan, Bóg twój, do ziemi,
do której wchodzisz, abyś ją posiadł, a
wygładzi wiele narodów przed tobą,
Hetejczyka i Gergezejczyka, i Amorejczyka,
Chananejczyka i Ferezejczyka, i
: 13 cave diligenter ne obliviscaris Domini,
qui eduxit te de terra Ægypti, de domo
servitutis. Dominum Deum tuum timebis, et
illi soli servies, ac per nomen illius jurabis.
14 Non ibitis post deos alienos cunctarum
gentium, quæ in circuitu vestro sunt : 15
quoniam Deus æmulator Dominus Deus tuus
in medio tui : nequando irascatur furor
Domini Dei tui contra te, et auferat te de
superficie terræ. 16 Non tentabis Dominum
Deum tuum, sicut tentasti in loco tentationis.
17 Custodi præcepta Domini Dei tui, ac
testimonia et cæremonias, quas præcepit tibi
: 18 et fac quod placitum est et bonum in
conspectu Domini, ut bene sit tibi : et
ingressus possideas terram optimam, de qua
juravit Dominus patribus tuis, 19 ut deleret
omnes inimicos tuos coram te, sicut locutus
est. 20 Cumque interrogaverit te filius tuus
cras, dicens : Quid sibi volunt testimonia
hæc, et cæremoniæ, atque judicia, quæ
præcepit Dominus Deus noster nobis ? 21
dices ei : Servi eramus Pharaonis in Ægypto,
et eduxit nos Dominus de Ægypto in manu
forti : 22 fecitque signa atque prodigia magna
et pessima in Ægypto contra Pharaonem, et
omnem domum illius in conspectu nostro, 23
et eduxit nos inde, ut introductis daret terram,
super qua juravit patribus nostris. 24
Præcepitque nobis Dominus ut faciamus
omnia legitima hæc, et timeamus Dominum
Deum nostrum, ut bene sit nobis cunctis
diebus vitæ nostræ, sicut est hodie. 25
Eritque nostri misericors, si custodierimus et
fecerimus omnia præcepta ejus coram
Domino Deo nostro, sicut mandavit nobis.
7
1 Cum introduxerit te Dominus Deus tuus in
terram, quam possessurus ingredieris, et
deleverit gentes multas coram te, Hethæum,
et Gergezæum, et Amorrhæum, Chananæum,
et Pherezæum, et Hevæum, et Jebusæum,
16
Hewejczyka, i Jebuzejczyka, siedem
narodów w daleko większej liczbie niż ty
jesteś, i mocniejszych od ciebie, 2 i gdy je
Pan, Bóg twój, podda tobie, wybijesz je do
szczętu. Nie wejdziesz z nimi w przymierze
ani się zlitujesz nad nimi, ani się
małżeństwami z nimi łączyć będziesz. 3
Córki twej nie dasz synowi jego, 4 ani córki
jego nie weźmiesz synowi twemu, bo
zwiedzie syna twego, że nie pójdzie za mną,
ale raczej będzie służył cudzym bogom, i
rozgniewa się zapalczywość Pańska, i
wygładzi cię prędko. 5 Ale raczej to im
uczynicie: Ołtarze ich wywróćcie i bałwany
pokruszcie, i gaje wyrąbcie, i rzeźby
popalcie.6 Boś ty jest ludem świętym Panu,
Bogu twemu. Ciebie obrał Pan, Bóg twój,
abyś mu był ludem osobliwym z wszystkich
ludów, które są na ziemi. 7 Nie dlatego,
iżbyście wszystkie narody liczbą
przewyższali, do was się przyłączył Pan i
obrał was, gdyż was mniej jest, niźli
wszystkich ludów, 8 ale iż was Pan umiłował
i strzegł przysięgi, którą złożył ojcom
waszym; i wywiódł was mocną ręką, i
wykupił z domu niewoli, z ręki Faraona,
króla egipskiego. 9 I będziesz wiedział, że
Pan, Bóg twój, jest to Bóg mocny i wierny;
dochowujący przymierza i miłosierdzia tym,
którzy go miłują, i tym, którzy strzegą
przykazań jego, 10 w tysiące pokoleń, a
nienawidzącym go odpłaca zaraz, tak że ich
wytraca, i nie odkłada na później, lecz
natychmiast oddaje im to, na co zasłużyli. 11
Przeto strzeż przykazań i ustaw, i praw, które
ja tobie dziś rozkazuję pełnić. 12 Jeśli
usłyszawszy te prawa, będziesz je
zachowywał i pełnił, dochowa i Pan, Bóg
twój, przymierza tobie i miłosierdzia, które
zaprzysiągł ojcom twoim, 13 i umiłuje cię, i
rozmnoży, i będzie błogosławił owocowi
żywota twego, i owocowi ziemi twojej,
zbożu twemu i zbieraniu wina, oliwie i
stadom, trzodom owiec twoich na ziemi, o
której przysiągł ojcom twoim, że ją da tobie.
14 Błogosławiony będziesz między
wszystkimi narodami. Nie będzie u ciebie
niepłodnego obojej płci, tak w ludziach, jak i
w trzodach twoich. 15 Odejmie Pan od ciebie
wszelką niemoc, i chorób egipskich bardzo
septem gentes multo majoris numeri quam tu
es, et robustiores te : 2 tradideritque eas
Dominus Deus tuus tibi, percuties eas usque
ad internecionem. Non inibis cum eis fœdus,
nec misereberis earum, 3 neque sociabis cum
eis conjugia. Filiam tuam non dabis filio
ejus, nec filiam illius accipies filio tuo : 4
quia seducet filium tuum, ne sequatur me, et
ut magis serviat diis alienis : irasceturque
furor Domini, et delebit te cito. 5 Quin potius
hæc facietis eis : aras eorum subvertite, et
confringite statuas, lucosque succidite, et
sculptilia comburite : 6 quia populus sanctus
es Domino Deo tuo. Te elegit Dominus Deus
tuus, ut sis ei populus peculiaris de cunctis
populis, qui sunt super terram. 7 Non quia
cunctas gentes numero vincebatis, vobis
junctus est Dominus, et elegit vos, cum
omnibus sitis populis pauciores : 8 sed quia
dilexit vos Dominus, et custodivit
juramentum, quod juravit patribus vestris :
eduxitque vos in manu forti, et redemit de
domo servitutis, de manu Pharaonis regis
Ægypti. 9 Et scies, quia Dominus Deus tuus,
ipse est Deus fortis et fidelis, custodiens
pactum et misericordiam diligentibus se, et
his qui custodiunt præcepta ejus in mille
generationes : 10 et reddens odientibus se
statim, ita ut disperdat eos, et ultra non
differat, protinus eis restituens quod
merentur. 11 Custodi ergo præcepta et
cæremonias atque judicia, quæ ego mando
tibi hodie ut facias. 12 Si postquam audieris
hæc judicia, custodieris ea, et feceris,
custodiet et Dominus Deus tuus pactum tibi,
et misericordiam quam juravit patribus tuis :
13 et diliget te, ac multiplicabit, benedicetque
fructui ventris tui, et fructui terræ tuæ,
frumento tuo, atque vindemiæ, oleo, et
armentis, gregibus ovium tuarum super
terram, pro qua juravit patribus tuis ut daret
eam tibi. 14 Benedictus eris inter omnes
populos. Non erit apud te sterilis utriusque
sexus, tam in hominibus quam in gregibus
tuis. 15 Auferet Dominus a te omnem
languorem : et infirmitates Ægypti pessimas,
quas novisti, non inferet tibi, sed cunctis
hostibus tuis. 16 Devorabis omnes populos,
quos Dominus Deus tuus daturus est tibi.
Non parcet eis oculus tuus, nec servies diis
17
złych, które znasz, nie przypuści na ciebie,
ale na wszystkich nieprzyjaciół twoich. 16
Pochłoniesz wszystkie narody, które Pan,
Bóg twój, wyda tobie. Nie użali się nad nim
oko twoje ani będziesz służył bogom ich, aby
nie byli ci ku upadkowi. 17 Jeślibyś rzekł w
sercu twoim: "Więcej jest narodów tych
niżeli mnie, jakże będę je mógł wygładzić?"
nie bój się, 18 ale pomnij, co uczynił Pan,
Bóg twój, Faraonowi i wszystkim
Egipcjanom: 19 plagi bardzo wielkie, które
widziały oczy twoje, i znaki, i cuda, i rękę
mocną, i ramię wyciągnięte, aby cię wywiódł
Pan, Bóg twój. Tak samo uczyni wszystkim
ludom, których się boisz. 20 Nadto i
szerszenie pośle Pan, Bóg twój, na nie, aż
wygładzi i wytraci wszystkich, którzy by
przed tobą uszli i zataić się mogli. 21 Nie
będziesz się ich bał, bo Pan, Bóg twój, jest w
pośrodku ciebie, Bóg wielki i straszny. 22
On wyniszczy te narody przed oczyma
twymi zwolna i po trosze. Nie będziesz ich
mógł razem wygładzić, by się snadź nie
namnożyło przeciwko tobie zwierząt
polnych. 23 I wyda ich Pan, Bóg twój, przed
oczyma twymi, i pobije ich, aż wyginą do
szczętu. 24 I poda królów ich w ręce twoje, i
wytracisz imiona ich pod niebem. Nikt nie
będzie ci się mógł sprzeciwić, aż ich
zetrzesz. 25 Rzeźby ich ogniem popalisz; nie
będziesz pożądał srebra i złota, z którego są
uczynione, ani nic sobie z nich nie weźmiesz,
abyś się nie potknął, dlatego, że
obrzydliwością to jest dla Pana, Boga twego.
26 I nie wniesiesz niczego z bałwana do
domu twego, byś się nie stał przekleństwem,
jak i on jest. Jak sprosnością brzydzić się
będziesz i jak plugastwo i brud obmierzłe ci
będzie, bo przekleństwem jest.
5. NIE ZAPOMINAĆ O JAHWIE W ZIEMI
CHANAAN (8,1-20).
8
1 Wszelkiego przykazania, które ja dziś daję
tobie, strzeż pilnie, abyś wypełniał, abyście
mogli żyć i rozmnożyli się, i wszedłszy
posiedli ziemię, którą zaprzysiągł Pan ojcom
waszym. 2 I pomnieć będziesz na wszystką
eorum, ne sint in ruinam tui. 17 Si dixeris in
corde tuo : Plures sunt gentes istæ quam ego
: quomodo potero delere eas ? 18 noli
metuere, sed recordare quæ fecerit Dominus
Deus tuus Pharaoni, et cunctis Ægyptiis, 19
plagas maximas, quas viderunt oculi tui, et
signa atque portenta, manumque robustam, et
extentum brachium, ut educeret te Dominus
Deus tuus : sic faciet cunctis populis, quos
metuis. 20 Insuper et crabrones mittet
Dominus Deus tuus in eos, donec deleat
omnes atque disperdat qui te fugerint, et
latere potuerint. 21 Non timebis eos, quia
Dominus Deus tuus in medio tui est, Deus
magnus et terribilis : 22 ipse consumet
nationes has in conspectu tuo paulatim atque
per partes. Non poteris eas delere pariter : ne
forte multiplicentur contra te bestiæ terræ. 23
Dabitque eos Dominus Deus tuus in
conspectu tuo : et interficiet illos, donec
penitus deleantur. 24 Tradetque reges eorum
in manus tuas, et disperdes nomina eorum
sub cælo : nullus poterit resistere tibi, donec
conteras eos. 25 Sculptilia eorum igne
combures : non concupisces argentum et
aurum, de quibus facta sunt, neque assumes
ex eis tibi quidquam, ne offendas, propterea
quia abominatio est Domini tui : 26 nec
inferes quippiam ex idolo in domum tuam, ne
fias anathema, sicut et illud est. Quasi
spurcitiam detestaberis, et velut
inquinamentum ac sordes abominationi
habebis, quia anathema est.
8
1 Omne mandatum, quod ego præcipio tibi
hodie, cave diligenter ut facias, ut possitis
vivere, et multiplicemini, ingressique
possideatis terram, pro qua juravit Dominus
patribus vestris. 2 Et recordaberis cuncti
18
drogę, którą cię prowadził Pan, Bóg twój,
przez czterdzieści lat po puszczy, aby cię
trapić i doświadczać, ażeby wiadome było,
co tkwiło w sercu twoim, czy będziesz
strzegł przykazań jego, czy też nie. 3 Trapił
cię niedostatkiem i dał ci na pokarm mannę,
której nie znałeś ty i ojcowie twoi, aby ci
pokazać, iż nie samym chlebem żyje
człowiek, ale wszelkim słowem, które
wychodzi z ust Pańskich. 4 Odzienie twoje,
którym się odziewałeś, bynajmniej nie
zwiotczało i noga twoja nie starła się, a oto
czterdziesty już rok jest. 5 Rozważaj tedy w
sercu swoim, iż jak człowiek wychowuje
syna swego, tak Pan, Bóg twój, wychowywał
ciebie, 6 abyś strzegł przykazań Pana, Boga
twego, i chodził drogamijego, i bał się go. 7
Albowiem Pan, Bóg twój, wprowadzi cię do
ziemi dobrej, ziemi strumieni i wód i źródeł,
na której polach i górach wytryskują rzek
głębiny; 8 do ziemi pszenicy, jęczmienia i
winnic, w której figi i jabłka granatu, i
drzewa oliwne się rodzą; 9 do ziemi oliwy i
miodu, gdzie bez żadnego niedostatku
będziesz jadł chleb twój i wszystkich rzeczy
obfitości zażywać będziesz; do ziemi, której
kamienie są żelazem, a z gór jej kruszce
miedzi dobywają. 10 A gdy będziesz
pożywał i nasycisz się, błogosław Pana,
Boga twego, za ziemię niepospolitą, którą ci
dał. 11 Pilnujże a strzeż się, abyś kiedy nie
zapomniał Pana, Boga twego, i nie zaniedbał
przykazań jego i praw, i ustaw, 12 które ja
dziś daję tobie, aby gdy się najesz i nasycisz,
domów pięknych nabudujesz i namieszkasz
się w nich, 13 i będziesz miał stada krów i
trzody owiec, srebra i złota i wszystkich
rzeczy dostatek, 14 nie wyniosło się serce
twoje, i abyś nie zapomniało Panu, Bogu
twoim, który cię wywiódł z ziemi egipskiej,
z domu niewoli, 15 i był przewodnikiem
twoim na puszczy wielkiej i strasznej na
której był wąż tchem palący i niedźwiadek, i
żmija, a żadnej zgoła nie było wody; 16
który wywiódł strumienie z twardej skały i
karmił cię na puszczy manną, której me znali
ojcowie twoi, a utrapiwszy cię i
doświadczywszy, na ostatek zmiłował się
nad tobą: 17 abyś nie rzekł w sercu swoim: "
Siła moja i moc ręki mojej to wszystko mi
itineris, per quod adduxit te Dominus Deus
tuus quadraginta annis per desertum, ut
affligeret te, atque tentaret, et nota fierent
quæ in tuo animo versabantur, utrum
custodires mandata illius, an non. 3 Afflixit
te penuria, et dedit tibi cibum manna, quod
ignorabas tu et patres tui : ut ostenderet tibi
quod non in solo pane vivat homo, sed in
omni verbo quod egreditur de ore Dei. 4
Vestimentum tuum, quo operiebaris,
nequaquam vetustate defecit, et pes tuus non
est subtritus, en quadragesimus annus est : 5
ut recogites in corde tuo, quia sicut erudit
filium suum homo, sic Dominus Deus tuus
erudivit te, 6 ut custodias mandata Domini
Dei tui, et ambules in viis ejus, et timeas
eum. 7 Dominus enim Deus tuus introducet
te in terram bonam, terram rivorum,
aquarumque et fontium, in cujus campis et
montibus erumpunt fluviorum abyssi : 8
terram frumenti, hordei ac vinearum, in qua
ficus, et malogranata, et oliveta nascuntur :
terram olei ac mellis, 9 ubi absque ulla
penuria comedes panem tuum, et rerum
omnium abundantia perfrueris : cujus lapides
ferrum sunt, et de montibus ejus æris metalla
fodiuntur : 10 ut cum comederis, et satiatus
fueris, benedicas Domino Deo tuo pro terra
optima, quam dedit tibi. 11 Observa, et cave
nequando obliviscaris Domini Dei tui, et
negligas mandata ejus atque judicia et
cæremonias, quas ego præcipio tibi hodie :
12 ne postquam comederis et satiatus fueris,
domos pulchras ædificaveris, et habitaveris
in eis, 13 habuerisque armenta boum, et
ovium greges, argenti et auri, cunctarumque
rerum copiam, 14 elevetur cor tuum, et non
reminiscaris Domini Dei tui, qui eduxit te de
terra Ægypti, de domo servitutis, 15 et ductor
tuus fuit in solitudine magna atque terribili,
in qua erat serpens flatu adurens, et scorpio,
ac dipsas, et nullæ omnino aquæ : qui eduxit
rivos de petra durissima, 16 et cibavit te
manna in solitudine, quod nescierunt patres
tui. Et postquam afflixit ac probavit, ad
extremum misertus est tui, 17 ne diceres in
corde tuo : Fortitudo mea, et robur manus
meæ, hæc mihi omnia præstiterunt : 18 sed
recorderis Domini Dei tui, quod ipse vires
tibi præbuerit, ut impleret pactum suum,
19
sprawiły," 18 ale żebyś pomniał na Pana,
Boga twego, że on tobie sił dodał, aby
wypełnić swe przymierze, które zaprzysiągł
ojcom twoim, jak dzień dzisiejszy pokazuje.
19 Ale jeśli zapomniawszy Pana, Boga
twego, pójdziesz za bogami cudzymi i
będziesz im służył i kłaniał się im; oto teraz
przepowiadam tobie, że do szczętu zginiesz.
20 Jak narody, które wygubił Pan na wejście
twoje, tak i wy zginiecie, jeśli nie będziecie
posłuszni głosowi Pana, Boga waszego.
6. DAR BOŻY JEST NIEZASŁUŻONY
(9,1 - 10,11).
9
1 Słuchaj, Izraelu! Ty dziś przej-dziesz
Jordan, aby podbić narody bardzo wielkie i
mocniejsze od ciebie, miasta ogromne i
wymurowane aż do nieba, 2 lud wielki i
wysoki, synów Enaka, których sam widziałeś
i o nich słyszałeś, i którym nikt się oprzeć nie
może. 3 Będziesz tedy wiedział dzisiaj, że
Pan, Bóg twój, sam pójdzie przed tobą jak
ogień pożerający i niszczący, który ich
skruszy i wygładzi i wytraci przed obliczem
twoim prędko, jak ci powiedział. 4 Nie
mówże w sercu twoim, gdy ich wygładzi
Pan, Bóg twój, przed tobą: " Dla
sprawiedliwości mojej wprowadził mię Pan,
abym tę ziemię posiadł, ponieważ dla
bezbożności swej wytracone są te narody." 5
Albowiem nie dla sprawiedliwości twojej i
prawości serca twego wnijdziesz, aby wziąć
w posiadanie ziemię ich, ale dlatego, iż
bezbożnie postępowały, na wejście twe
zostały wygładzone, i żeby Pan wypełnił
obietnicę swą, którą pod przysięgą dał ojcom
twoim, Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. 6
Wiedz przeto, że nie dla sprawiedliwości
twojej Pan, Bóg twój, dał tobie w posiadłość
tę ziemię niepospolitą, gdyżeś ty jest lud
twardego karku. 7 Pamiętaj a nie zapominaj,
jak do gniewu przywodziłeś Pana, Boga
twego, na puszczy. Od owego dnia, któregoś
wyszedł z Egiptu, aż do tego miejsca,
zawsześ Panu oporny był. 8 Bo i na Horebie
obruszyłeś go, i rozgniewany chciał cię
super quo juravit patribus tuis, sicut præsens
indicat dies. 19 Sin autem oblitus Domini
Dei tui, secutus fueris deos alienos,
coluerisque illos et adoraveris : ecce nunc
prædico tibi quod omnino dispereas. 20 Sicut
gentes, quas delevit Dominus in introitu tuo,
ita et vos peribitis, si inobedientes fueritis
voci Domini Dei vestri.
9
1 Audi, Israël : tu transgredieris hodie
Jordanem, ut possideas nationes maximas et
fortiores te, civitates ingentes, et ad cælum
usque muratas, 2 populum magnum atque
sublimem, filios Enacim, quos ipse vidisti et
audisti, quibus nullus potest ex adverso
resistere. 3 Scies ergo hodie quod Dominus
Deus tuus ipse transibit ante te, ignis
devorans atque consumens, qui conterat eos,
et deleat atque disperdat ante faciem tuam
velociter, sicut locutus est tibi : 4 ne dicas in
corde tuo, cum deleverit eos Dominus Deus
tuus in conspectu tuo : Propter justitiam
meam introduxit me Dominus ut terram hanc
possiderem, cum propter impietates suas istæ
deletæ sint nationes. 5 Neque enim propter
justitias tuas, et æquitatem cordis tui
ingredieris, ut possideas terras earum : sed
quia illæ egerunt impie, introëunte te deletæ
sunt : et ut compleret verbum suum
Dominus, quod sub juramento pollicitus est
patribus tuis, Abraham, Isaac, et Jacob. 6
Scito ergo quod non propter justitias tuas
Dominus Deus tuus dederit tibi terram hanc
optimam in possessionem, cum durissimæ
cervicis sis populus. 7 Memento, et ne
obliviscaris, quomodo ad iracundiam
provocaveris Dominum Deum tuum in
solitudine. Ex eo die, quo egressus es ex
Ægypto usque ad locum istum, semper
adversum Dominum contendisti. 8 Nam et in
Horeb provocasti eum, et iratus delere te
20
wygładzić, 9 gdym wstąpił na górę, aby
wziąć tablice kamienne, tablice przymierza,
które zawarł z wami Pan, i trwałem na górze
czterdzieści dni i nocy, chleba nie jedząc i
wody nie pijąc. 10 I dał mi Pan dwie tablice,
napisane palcem Bożym i zawierające
wszystkie słowa, które wam mówił na górze
spośród ognia, gdy lud stał zgromadzony. 11
A gdy minęło czterdzieści dni i czterdzieści
nocy, dał mi Pan dwie tablice kamienne,
tablice przymierza, 12 i rzekł mi: "Wstań, a
znijdź stąd rychło, bo lud twój, któryś
wywiódł z Egiptu, opuścił prędko drogę,
którąś im ukazał, i uczynił sobie bałwana
litego." 13 I znowu rzekł Pan do mnie:
"Widzę, iż ten lud jest twardego karku. 14
Puść mię, abym go starł i wygładził imię
jego spod nieba, a ciebie postawił nad ludem,
który by był większy i mocniejszy niźli ten."
15 A gdym zstępował z gorejącej góry i dwie
tablice przymierza trzymałem obiema
rękoma, 16 a ujrzałem, żeście zgrzeszyli
Panu, Bogu waszemu, i uczyniliście sobie
cielca litego a opuściliście rychło drogę jego,
17 którą wam ukazał, rzuciłem tablice z ręku
moich i stłukłem je przed oczyma waszymi.
18 I padłem przed Panem jak pierwej, przez
czterdzieści dni i nocy chleba nie jedząc i
wody nie pijąc dla wszystkich grzechów
waszych, któreście popełnili przeciw Panu i
jego do gniewu przywiedli, 19 bom się bał
zapalczywości i gniewu jego, którym
wzruszony na was, chciał was wygładzić. I
wysłuchał mię Pan i tym razem. 20 Na
Aarona też bardzo się rozgniewał i chciał go
zetrzeć; i za niego także modliłem się. 21 A
dzieło wasze grzeszne, któreście uczynili, to
jest cielca, pochwyciłem i spaliłem ogniem, a
skruszywszy go w kawałki i całkiem w proch
obróciwszy, wrzuciłem w potok, który ciecze
z góry. 22 W Pożarze też i w Kuszeniu, i u
Grobów Pożądania drażniliście Pana, 23 i
kiedy was posłał z Kadesbarne mówiąc:
"Wstąpcie i posiądźcie ziemię, którą wam
dałem," i wzgardziliście rozkazaniem Pana,
Boga waszego, i nie wierzyliście mu aniście
głosu jego słuchać chcieli, 24 aleście zawsze
byli oporni od tego dnia któregom was
poznawać począł. 25 I leżałem przed Panem
czterdzieści dni i nocy, przez które go
voluit, 9 quando ascendi in montem, ut
acciperem tabulas lapideas, tabulas pacti
quod pepigit vobiscum Dominus : et
perseveravi in monte quadraginta diebus ac
noctibus, panem non comedens, et aquam
non bibens. 10 Deditque mihi Dominus duas
tabulas lapideas scriptas digito Dei, et
continentes omnia verba quæ vobis locutus
est in monte de medio ignis, quando concio
populi congregata est. 11 Cumque transissent
quadraginta dies, et totidem noctes, dedit
mihi Dominus duas tabulas lapideas, tabulas
fœderis, 12 dixitque mihi : Surge, et
descende hinc cito : quia populus tuus, quem
eduxisti de Ægypto, deseruerunt velociter
viam, quam demonstrasti eis, feceruntque
sibi conflatile. 13 Rursumque ait Dominus ad
me : Cerno quod populus iste duræ cervicis
sit : 14 dimitte me ut conteram eum, et
deleam nomen ejus de sub cælo, et
constituam te super gentem, quæ hac major
et fortior sit. 15 Cumque de monte ardente
descenderem, et duas tabulas fœderis utraque
tenerem manu, 16 vidissemque vos peccasse
Domino Deo vestro, et fecisse vobis vitulum
conflatilem, ac deseruisse velociter viam
ejus, quam vobis ostenderat : 17 projeci
tabulas de manibus meis, confregique eas in
conspectu vestro. 18 Et procidi ante
Dominum sicut prius, quadraginta diebus et
noctibus panem non comedens, et aquam non
bibens, propter omnia peccata vestra quæ
gessistis contra Dominum, et eum ad
iracundiam provocastis : 19 timui enim
indignationem et iram illius, qua adversum
vos concitatus, delere vos voluit. Et exaudivit
me Dominus etiam hac vice. 20 Adversum
Aaron quoque vehementer iratus, voluit eum
conterere, et pro illo similiter deprecatus
sum. 21 Peccatum autem vestrum quod
feceratis, id est, vitulum, arripiens, igne
combussi, et in frusta comminuens,
omninoque in pulverem redigens, projeci in
torrentem, qui de monte descendit. 22 In
incendio quoque, et in tentatione, et in
Sepulchris concupiscentiæ provocastis
Dominum : 23 et quando misit vos de
Cadesbarne, dicens : Ascendite, et possidete
terram, quam dedi vobis, et contempsistis
imperium Domini Dei vestri, et non
21
uniżenie prosiłem, aby was nie wygładził, 26
jak był zagroził. I modląc się mówiłem:
"Panie Boże, nie zatracaj ludu twego i
dziedzictwa twego, któreś odkupił w
wielkości twojej, któreś wywiódł z Egiptu
mocną ręką. 27 Pomnij na sługi twoje,
Abrahama, Izaaka i Jakuba; nie patrz na
twardość ludu tego i na bezbożność, i na
grzech, 28 aby snadź nie rzekli mieszkańcy
ziemi, z której nas wywiodłeś: "Nie mógł ich
Pan wprowadzić do ziemi, którą im obiecał,
a nienawidził ich, przeto ich wywiódł, aby
ich wybić na puszczy." 29 A oni są ludem
twoim i dziedzictwem twoim, któreś
wywiódł w mocy twej wielkiej i ramieniem
twoim wyciągniętym."
10
1 Natenczas rzekł Pan do mnie: "Wygładź
sobie dwie tablice kamienne na kształt
poprzednich, i wstąp do mnie na górę; i zrób
także skrzynię drewnianą. 2 Napiszę na
tablicach słowa, które były na tych, coś je
przedtem potłukł, i włożysz je do skrzyni. 3
"Uczyniłem tedy skrzynię z drzewa
akacjowego, a wygładziwszy dwie tablice
kamienne na kształt poprzednich, wstąpiłem
na górę niosąc je w ręku. 4 I napisał na
tablicach wedle tego, co pierwej był napisał,
słów dziesięć, które mówił Pan do was na
zórze spośród ognia, gdy się był lud
gromadził i dał mi je. 5 I wróciwszy się z
gbry, zstąpiłem, i włożyłem tablice do
skrzyni, którą uczyniłem, i do tego czasu tam
są, jak mi Pan przykazał. 6 A synowie
Izraelowi wyruszyli z Berotu synów Jakana
do Mosery, gdzie Aaron umarł i został
pogrzebany, a zamiast niego urząd kapłański
zaczął sprawować Eleazar, syn jego. 7
Stamtąd przyszli do Gadgad; z tego zaś
miejsca wyciągnąwszy położyli się obozem
w Jetebata, w ziemi wód i potoków. 8
Natenczas odłączył pokolenie Lewiego, aby
nosiło skrzynię przymierza Pańskiego i stało
przed nim w służbie, i błogosławiło w imię
credidistis ei, neque vocem ejus audire
voluistis : 24 sed semper fuistis rebelles a die
qua nosse vos cœpi. 25 Et jacui coram
Domino quadraginta diebus ac noctibus,
quibus eum suppliciter deprecabar, ne deleret
vos ut fuerat comminatus : 26 et orans dixi :
Domine Deus, ne disperdas populum tuum,
et hæreditatem tuam, quam redemisti in
magnitudine tua, quos eduxisti de Ægypto in
manu forti. 27 Recordare servorum tuorum
Abraham, Isaac, et Jacob : ne aspicias
duritiam populi hujus, et impietatem atque
peccatum : 28 ne forte dicant habitatores
terræ, de qua eduxisti nos : Non poterat
Dominus introducere eos in terram, quam
pollicitus est eis, et oderat illos : idcirco
eduxit, ut interficeret eos in solitudine : 29
qui sunt populus tuus et hæreditas tua, quos
eduxisti in fortitudine tua magna, et in
brachio tuo extento.
10
1 In tempore illo dixit Dominus ad me : Dola
tibi duas tabulas lapideas, sicut priores
fuerunt, et ascende ad me in montem :
faciesque arcam ligneam, 2 et scribam in
tabulis verba quæ fuerunt in his qui ante
confregisti : ponesque eas in arca. 3 Feci
igitur arcam de lignis setim. Cumque
dolassem duas tabulas lapideas instar
priorum, ascendi in montem, habens eas in
manibus. 4 Scripsitque in tabulis, juxta id
quod prius scripserat, verba decem, quæ
locutus est Dominus ad vos in monte de
medio ignis, quando populus congregatus est
: et dedit eas mihi. 5 Reversusque de monte,
descendi, et posui tabulas in arcam, quam
feceram, quæ hucusque ibi sunt, sicut mihi
præcepit Dominus. 6 Filii autem Israël
moverunt castra ex Beroth filiorum Jacan in
Mosera, ubi Aaron mortuus ac sepultus est,
pro quo sacerdotio functus est Eleazar filius
ejus. 7 Inde venerunt in Gadgad : de quo loco
profecti, castrametati sunt in Jetebatha, in
terra aquarum atque torrentium. 8 Eo
tempore separavit tribum Levi, ut portaret
arcam fœderis Domini, et staret coram eo in
ministerio, ac benediceret in nomine illius
usque in præsentem diem. 9 Quam ob rem
22
jego, aż do dnia dzisiejszego. 9 Dlatego nie
miał Lewi części ani posiadłości z braćmi
swymi, bo sam Pan jest dziedzictwem jego,
jak mu obiecał Pan, Bóg twój. 10 A ja stałem
na górze, jak i pierwej, czterdzieści dni i
nocy, i wysłuchał mię Pan także tym razem, i
ciebie zatracić nie chciał. 11 I rzekł mi: "Idź i
prowadź lud, żeby wszedł i posiadł ziemię, o
której przysiągłem ojcom ich, że im ją dam."
7. NOWE NAPOMNIENIE DO
POSŁUSZEŃSTWA (10,12-11,32).
12 A teraz, Izraelu, czegóż Pan, Bóg twój,
żąda od ciebie, jeśli nie tego, abyś się bał
Pana, Boga twego, i chodził drogami jego, a
miłował go i służył Panu, Bogu twemu, ze
wszystkiego serca twego i ze wszystkiej
duszy twojej, 13 i żebyś strzegł przykazań
Pańskich i ustaw jego, które ja dziś tobie
daję, aby ci się dobrze działo? 14 Oto Pana,
Boga twego, jest niebo i niebo nad
niebiosami, ziemia i wszystko, 15 co jest na
niej, a przecie z ojcami twymi zespolił się
Pan i umiłował ich, i obrał potomstwo ich po
nich, to jest was, ze wszystkich narodów, jak
to się dziś pokazuje. 16 Obrzeżcie zatem
napletek serca waszego, a karku waszego
dalej nie zatwardzajcie. 17 Albowiem Pan,
Bóg wasz, on to jest Bogiem bogów i Panem
panujących, Bóg wielki i możny i straszny,
który nie zważa na osoby ani na dary, 18
wymierza sprawiedliwość sierocie i wdowie,
miłuje przychodnia i daje mu żywność i
odzienie. 19 I wy tedy miłujcie
przychodniów, boście i sami byli
przychodniami w ziemi egipskiej. 20 Pana,
Boga twego, będziesz się bał i jemu samemu
służył; będziesz stał przy nim i w imię jego
przysięgać będziesz. 21 On jest chwałą twoją
i Bogiem twoim, który spełnił na tobie te
wielkie i straszliwe rzeczy, które widziały
oczy twoje. 22 W siedemdziesiąt dusz
zstąpili ojcowie twoi do Egiptu, a teraz oto
rozmnożył cię Pan, Bóg twój, jak gwiazdy
niebieskie.
non habuit Levi partem, neque possessionem
cum fratribus suis : quia ipse Dominus
possessio ejus est, sicut promisit ei Dominus
Deus tuus. 10 Ego autem steti in monte, sicut
prius, quadraginta diebus ac noctibus :
exaudivitque me Dominus etiam hac vice, et
te perdere noluit. 11 Dixitque mihi : Vade, et
præcede populum, ut ingrediatur, et possideat
terram, quam juravi patribus eorum ut
traderem eis.
12 Et nunc Israël, quid Dominus Deus tuus
petit a te, nisi ut timeas Dominum Deum
tuum, et ambules in viis ejus, et diligas eum,
ac servias Domino Deo tuo in toto corde tuo,
et in tota anima tua : 13 custodiasque
mandata Domini, et cæremonias ejus, quas
ego hodie præcipio tibi, ut bene sit tibi ? 14
En Domini Dei tui cælum est, et cælum cæli,
terra, et omnia quæ in ea sunt : 15 et tamen
patribus tuis conglutinatus est Dominus, et
amavit eos, elegitque semen eorum post eos,
id est, vos, de cunctis gentibus, sicut hodie
comprobatur. 16 Circumcidite igitur
præputium cordis vestri, et cervicem vestram
ne induretis amplius : 17 quia Dominus Deus
vester ipse est Deus deorum, et Dominus
dominantium, Deus magnus, et potens, et
terribilis, qui personam non accipit, nec
munera. 18 Facit judicium pupillo et viduæ ;
amat peregrinum, et dat ei victum atque
vestitum. 19 Et vos ergo amate peregrinos,
quia et ipsi fuistis advenæ in terra Ægypti. 20
Dominum Deum tuum timebis, et ei soli
servies : ipsi adhærebis, jurabisque in nomine
illius. 21 Ipse est laus tua, et Deus tuus, qui
fecit tibi hæc magnalia et terribilia, quæ
viderunt oculi tui. 22 In septuaginta
animabus descenderunt patres tui in
Ægyptum, et ecce nunc multiplicavit te
Dominus Deus tuus sicut astra cæli.
23
11
1 Miłuj tedy Pana, Boga twego i chowaj
przepisy jego i ustawy, prawa i przykazania
przez wszystek czas. 2 Poznajcie dziś, czego
nie znają synowie wasi, którzy nie widzieli
kary Pana, Boga waszego: wielkość jego i
mocną rękę, i ramię wyciągnięte, 3 znaki i
czyny, których dokonał wpośród Egiptu nad
Faraonem królem i wszystką ziemią jego, 4 i
nad wszystkim wojskiem Egipcjan, i nad
końmi i wozami: jak ich okryły wody morza
Czerwonego, gdy was gonili, i zgładził ich
Pan aż do dnia dzisiejszego; 5 co wam też
uczynił na puszczy, ażeście przyszli na to
miejsce, 6 i co zrobił z Datanem, i Abironem,
synami Eliaba, który był synem Rubena, gdy
ziemia otworzywszy paszczę swą pochłonęła
ich z domami i z namiotami, i ze wszystką
majętnością ich, którą mieli wśród Izraela. 7
Oczy wasze widziały wszystkie czyny Pana
wielkie, 8 których dokonał, abyście strzegli
wszystkich przykazań jego, które ja wam
dziś daję, i mogli wnijść i posiąść ziemię, do
której wchodzicie, 9 i żyć w niej przez czas
długi, w ziemi, którą pod przysięgą obiecał
Pan ojcom waszym i potomstwu ich, ziemię
mlekiem i miodem płynącą. 10 Ziemia
bowiem, do której wchodzisz posiąść ją, nie
jest jak ziemia egipska, z której wyszedłeś,
gdzie posiawszy nasienie, jak do ogrodów
wodę się sprowadza na oblewanie, 11 ale jest
to ziemia gór i dolin, 12 z nieba dżdżu
czekająca, ziemia, którą Pan, Bóg twój,
zawsze nawiedza, a oczy jego na niej są od
początku roku aż do końca jego. 13 Jeśli tedy
będziecie posłuszni przykazaniom moim,
które ja wam dziś daję, abyście miłowali
Pana, Boga waszego, i służyli mu ze
wszystkiego serca waszego i ze wszystkiej
duszy waszej, 14 da deszcz ziemi waszej,
wczesny i późny, abyście zebrali zboże i
wino, i oliwę, 15 i siano z pól na paszę dla
dobytku, i abyście sami jedli i nasycili się. 16
Strzeżcie się, by się snadź nie dało uwieść
serce wasze, i byście nie odstąpili od Pana i
służyli cudzym bogom, i kłaniali się im; 17
bo Pan rozgniewany zamknie niebo, i
deszcze nie spadną, ani ziemia nie da
urodzaju swego, sami też wyginiecie prędko
11
1 Ama itaque Dominum Deum tuum, et
observa præcepta ejus et cæremonias, judicia
atque mandata, omni tempore. 2 Cognoscite
hodie quæ ignorant filii vestri, qui non
viderunt disciplinam Domini Dei vestri,
magnalia ejus et robustam manum,
extentumque brachium, 3 signa et opera quæ
fecit in medio Ægypti Pharaoni regi, et
universæ terræ ejus, 4 omnique exercitui
Ægyptiorum, et equis ac curribus : quomodo
operuerint eos aquæ maris Rubri, cum vos
persequerentur, et deleverit eos Dominus
usque in præsentem diem : 5 vobisque quæ
fecerit in solitudine donec veniretis ad hunc
locum : 6 et Dathan atque Abiron filiis Eliab,
qui fuit filius Ruben : quos aperto ore suo
terra absorbuit, cum domibus et tabernaculis,
et universa substantia eorum, quam habebant
in medio Israël. 7 Oculi vestri viderunt opera
Domini magna quæ fecit, 8 ut custodiatis
universa mandata illius, quæ ego hodie
præcipio vobis, et possitis introire, et
possidere terram, ad quam ingredimini, 9
multoque in ea vivatis tempore : quam sub
juramento pollicitus est Dominus patribus
vestris, et semini eorum, lacte et melle
manantem. 10 Terra enim, ad quam
ingrederis possidendam, non est sicut terra
Ægypti, de qua existi, ubi jacto semine in
hortorum morem aquæ ducuntur irriguæ : 11
sed montuosa est et campestris, de cælo
expectans pluvias, 12 quam Dominus Deus
tuus semper invisit, et oculi illius in ea sunt a
principio anni usque ad finem ejus. 13 Si
ergo obedieritis mandatis meis, quæ ego
hodie præcipio vobis, ut diligatis Dominum
Deum vestrum, et serviatis ei in toto corde
vestro, et in tota anima vestra : 14 dabit
pluviam terræ vestræ temporaneam et
serotinam, ut colligatis frumentum, et vinum,
et oleum, 15 fœnumque ex agris ad pascenda
jumenta, et ut ipsi comedatis ac saturemini.
16 Cavete ne forte decipiatur cor vestrum, et
recedatis a Domino, serviatisque diis alienis,
et adoretis eos : 17 iratusque Dominus
claudat cælum, et pluviæ non descendant,
nec terra det germen suum, pereatisque
velociter de terra optima, quam Dominus
24
z ziemi wybornej, którą wam Pan dać ma. 18
Włóżcie te słowa moje do serc i do myśli
waszych, i zawieście je na znak na rękach, i
między oczyma waszymi połóżcie. 19
Nauczajcie synów waszych, aby je
rozmyślali, kiedy siedzieć będziesz w domu
twym i pójdziesz drogą, i położysz się i
wstaniesz. 20 Napiszesz je na podwojach i
drzwiach domu twego, 21 aby się
rozmnożyły dni twoje i synów twoich w
ziemi, o której przysiągł Pan ojcom twoim,
że im ją da, póki niebo wisi nad ziemią. 22
Jeśli bowiem strzec będziecie przykazań,
które ja wam daję, i pełnić je będziecie, że
będziecie miłowali Pana, Boga waszego, i
chodzili wszystkimi drogami jego, 23
trzymając się go, wytraci Pan wszystkie te
narody przed obliczem waszym i
zawładniecie nimi, chociaż są większe i
mocniejsze niźli wy. 24 Wszelkie rniejsce, na
które stąpi noga wasza, wasze będzie. Od
puszczy i od Libanu, od rzeki wielkiej
Eufratu aż do morza Zachodniego będą
granice wasze. 25 Nikt nie ostoi się przed
wami, strach przed wami i bojaźń puści Pan,
Bóg wasz, na każdą ziemię, którą deptać
będziecie, jak wam powiedział. 26 Oto kładę
przed oczy wasze dziś błogosławieństwo i
przekleństwo: 27 błogosławieństwo, jeśli
posłuszni będziecie przykazaniom Pana,
Boga waszego, które ja wam dziś daję; 28
przekleństwo, jeśli nie będziecie posłuszni
przykazaniom Pana, Boga waszego, ale
zstąpicie z drogi, którą ja wam teraz ukazuję,
i pójdziecie za bogami cudzymi, których nie
znacie. 29 A gdy cię wprowadzi Pan, Bóg
twój, do ziemi, do której idziesz na
mieszkanie, położysz błogosławieństwo na
górze Garizim, przekleństwo na górze Hebal,
30 które są za Jordanem, za drogą, która
idzie na zachód słońca, w ziemi
Chananejczyków, którzy mieszkają na
równinie naprzeciw Galgala, to zaś jest przy
dolinie, ciągnącej się i zachodzącej daleko.
31 Wy bowiem przejdziecie Jordan, aby
wziąć w posiadanie ziemię, którą Pan, Bóg
wasz, da wam, abyście ją mieli i posiadali.
32 Patrzcież tedy, abyście pełnili ustawy i
prawa, które ja dziś położę przed oczy
wasze.
daturus est vobis. 18 Ponite hæc verba mea
in cordibus et in animis vestris, et suspendite
ea pro signo in manibus, et inter oculos
vestros collocate. 19 Docete filios vestros ut
illa meditentur : quando sederis in domo tua,
et ambulaveris in via, et accubueris atque
surrexeris. 20 Scribes ea super postes et
januas domus tuæ, 21 ut multiplicentur dies
tui, et filiorum tuorum in terra, quam juravit
Dominus patribus tuis, ut daret eis quamdiu
cælum imminet terræ. 22 Si enim
custodieritis mandata quæ ego præcipio
vobis, et feceritis ea, ut diligatis Dominum
Deum vestrum, et ambuletis in omnibus viis
ejus, adhærentes ei, 23 disperdet Dominus
omnes gentes istas ante faciem vestram, et
possidebitis eas, quæ majores et fortiores
vobis sunt. 24 Omnis locus, quem calcaverit
pes vester, vester erit. A deserto, et a Libano,
a flumine magno Euphrate usque ad mare
occidentale erunt termini vestri. 25 Nullus
stabit contra vos : terrorem vestrum et
formidinem dabit Dominus Deus vester super
omnem terram quam calcaturi estis, sicut
locutus est vobis. 26 En propono in
conspectu vestro hodie benedictionem et
maledictionem : 27 benedictionem, si
obedieritis mandatis Domini Dei vestri, quæ
ego hodie præcipio vobis : 28
maledictionem, si non obedieritis mandatis
Domini Dei vestri, sed recesseritis de via,
quam ego nunc ostendo vobis, et
ambulaveritis post deos alienos, quos
ignoratis. 29 Cum vero introduxerit te
Dominus Deus tuus in terram, ad quam
pergis habitandam, pones benedictionem
super montem Garizim, maledictionem super
montem Hebal : 30 qui sunt trans Jordanem,
post viam quæ vergit ad solis occubitum in
terra Chananæi, qui habitat in campestribus
contra Galgalam, quæ est juxta vallem
tendentem et intrantem procul. 31 Vos enim
transibitis Jordanem, ut possideatis terram
quam Dominus Deus vester daturus est
vobis, ut habeatis et possideatis illam. 32
Videte ergo ut impleatis cæremonias atque
judicia, quæ ego hodie ponam in conspectu
vestro.
25
Cześć II (12,1- 26,19)
PRAWODAWSTWO
I. Prawo religijne. (12,1-16,17)
1. PRAWO O JEDNOŚCI ŚWIĄTYNI
(12,1-32).
12
1 Te są przykazania i prawa które pełnić
macie w ziemi, którą Pan, Bóg ojców twoich,
da tobie, abyś ją posiadł po wszystkie dni, w
których chodzić będziesz po ziemi. 2
Zburzcie wszystkie miejsca, na których
narody, którymi zawładniecie, chwaliły bogi
swoje, na górach wysokich i pagórkach, i
pod każdym drzewem gałęzistym. 3
Porozwalajcie ołtarze ich i połamcie słupy,
gaje ogniem spalcie, bałwany pokruszcie,
wygładźcie imiona ich z owych miejsc. 4 Nie
będziecie tak robili Panu, Bogu waszemu, 5
ale przychodzić będziecie na miejsce, które
obierze Pan, Bóg wasz, ze wszystkich
pokoleń waszych, aby tam położyć imię
swoje i mieszkać na nim, 6 i będziecíe
ofiarować na tym miejscu całopalenia i
ofiary wasze, dziesięciny i pierwociny rąk
waszych i śluby, i dary, i pierworodne krów i
owiec. 7 I tam będziecie jeść przed oczyma
Pana, Boga waszego, i weselić się będziecie
wszystkim, do czego przyłożyliście rękę, wy
i domy wasze, w czym wam pobłogosławił
Pan, Bóg wasz. 8 Nie będziecie tam czynić,
co my tu dziś czynimy każdy, co mu się
dobrym zda. 9 Boście aż do tego czasu nie
przyszli do odpoczynku i posiadłości, którą
wam da Pan, Bóg wasz. 10 Przejdziecie
Jordan i mieszkać będziecie w ziemi, którą
wam da Pan, Bóg wasz, żebyście odpoczęli
od wszystkich nieprzyjaciół wokoło 11 i bez
wszelkiej bojaźni mieszkali na miejscu, które
obierze Pan, Bóg wasz, aby imię jego było na
nim; tam wszystko, co przykazuję, znosić
będziecie: całopalenia i ofiary, i dziesięciny,
i pierwociny rąk waszych, i wszystkie dary
przednie, które ślubować będziecie Panu. 12
Tam ucztować będziecie przed Panem,
12
1 Hæc sunt præcepta atque judicia, quæ
facere debetis in terra, quam Dominus Deus
patrum tuorum daturus est tibi, ut possideas
eam cunctis diebus, quibus super humum
gradieris. 2 Subvertite omnia loca, in quibus
coluerunt gentes, quas possessuri estis, deos
suos super montes excelsos, et colles, et
subter omne lignum frondosum. 3 Dissipate
aras eorum, et confringite statuas : lucos igne
comburite, et idola comminuite : disperdite
nomina eorum de locis illis. 4 Non facietis ita
Domino Deo vestro : 5 sed ad locum, quem
elegerit Dominus Deus vester de cunctis
tribubus vestris, ut ponat nomen suum ibi, et
habitet in eo, venietis : 6 et offeretis in loco
illo holocausta et victimas vestras, decimas et
primitias manuum vestrarum, et vota atque
donaria, primogenita boum et ovium. 7 Et
comedetis ibi in conspectu Domini Dei vestri
: ac lætabimini in cunctis, ad quæ miseritis
manum vos et domus vestræ, in quibus
benedixerit vobis Dominus Deus vester. 8
Non facietis ibi quæ nos hic facimus hodie,
singuli quod sibi rectum videtur : 9 neque
enim usque in præsens tempus venistis ad
requiem, et possessionem, quam Dominus
Deus vester daturus est vobis. 10 Transibitis
Jordanem, et habitabitis in terra, quam
Dominus Deus vester daturus est vobis, ut
requiescatis a cunctis hostibus per circuitum :
et absque ullo timore habitetis 11 in loco,
quem elegerit Dominus Deus vester, ut sit
nomen ejus in eo : illuc omnia, quæ præcipio,
conferetis, holocausta, et hostias, ac decimas,
et primitias manuum vestrarum : et quidquid
præcipuum est in muneribus, quæ vovebitis
Domino. 12 Ibi epulabimini coram Domino
Deo vestro, vos et filii ac filiæ vestræ, famuli
26
Bogiem waszym, wy i synowie, i córki
wasze, słudzy i służebnice, i Lewita, który w
miastach waszych mieszka, bo nie ma innego
działu i posiadłości między wami. 13 Strzeż
się, abyś nie ofiarował całopalenia twojego
na każdym miejscu, 14 które ujrzysz, ale na
tym, które obierze Pan, w jednym z pokoleń
twoich, będziesz składał ofiary i uczynisz,
cokolwiek przykazuję tobie. 15 A jeślibyś
chciał jeść i jedzenie mięsa podobałoby się
tobie, zabij i jedz według błogosławieństwa
Pana, Boga twego, które tobie dał w
miastach twoich; czy jest nieczyste, to jest
mające zmazę i ułomne, czy też czyste, to
jest całe i bez zmazy, i stąd ofiarować się je
godzi, jak sarnę i jelenia jeść będziesz, 16 nie
pożywając tylko krwi, którą na ziemię jak
wodę wylejesz. 17 Nie będziesz mógł jeść w
miastach twoich dziesięciny zboża i wina, i
oliwy twojej, pierworodnych bydła i drobiu, i
wszystkich rzeczy, któreś ślubował i
dobrowolnie chciał ofiarować, i pierwocin
rąk twoich. 18 Ale przed Panem, Bogiem
twoim, jeść je będziesz, na miejscu, które
obierze Pan, Bóg twój, ty i syn twój, i córka
twoja, i sługa, i służebnica, i Lewita, który
mieszka w miastach twoich; i będziesz się
weselił i posilał przed Panem, Bogiem
twoim, wszystkim, do czego przyłożyłeś rękę
twoją. 19 Strzeż się, abyś nie opuszczał
Lewity przez wszystek czas, w którym
mieszkać będziesz w ziemi. 20 Gdy
rozprzestrzeni Pan, Bóg twój, granice twoje,
jak ci powiedział, a będziesz chciał jeść
mięsa, którego pragnie dusza twoja, 21 a
daleko byłoby miejsce, które obierze Pan,
Bóg twój, aby tam było imię jego, zabijesz z
bydła i z drobnej trzody, które mieć będziesz,
jak ci przykazałem, i będziesz jadł w
miastach twoich, jak ci się podoba. 22 Jak
jedzą sarnę i jelenia, tak je jeść będziesz; i
czysty, i nieczysty zarówńo jeść będą. 23
Tylko się tego strzeż, abyś krwi nie jadł, bó
krew ich jest zamiast duszy, i przeto nie
masz jeść duszy z mięsem, 24 ale na ziemię
wylejesz jak wodę, 25 aby się dobrze działo
tobie i synom twoim po tobie, gdy uczynisz,
co się podoba oczom Pańskim. 26 A co
poświęciłeś i ślubowałeś Panu, to weźmiesz i
przyjdziesz na miejsce, które obierze Pan, 27
et famulæ, atque Levites qui in urbibus
vestris commoratur : neque enim habet aliam
partem et possessionem inter vos. 13 Cave ne
offeras holocausta tua in omni loco, quem
videris : 14 sed in eo, quem elegerit
Dominus, in una tribuum tuarum offeres
hostias, et facies quæcumque præcipio tibi.
15 Sin autem comedere volueris, et te esus
carnium delectaverit, occide, comede juxta
benedictionem Domini Dei tui, quam dedit
tibi in urbibus tuis : sive immundum fuerit,
hoc est, maculatum et debile : sive mundum,
hoc est, integrum et sine macula, quod offerri
licet, sicut capream et cervum, comedes : 16
absque esu dumtaxat sanguinis, quem super
terram quasi aquam effundes. 17 Non poteris
comedere in oppidis tuis decimam frumenti,
et vini, et olei tui, primogenita armentorum et
pecorum, et omnia quæ voveris, et sponte
offerre volueris, et primitias manuum tuarum
: 18 sed coram Domino Deo tuo comedes ea
in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, tu
et filius tuus, et filia tua, et servus et famula,
atque Levites qui manet in urbibus tuis : et
lætaberis et reficieris coram Domino Deo tuo
in cunctis ad quæ extenderis manum tuam.
19 Cave ne derelinquas Levitem in omni
tempore quo versaris in terra. 20 Quando
dilataverit Dominus Deus tuus terminos tuos,
sicut locutus est tibi, et volueris vesci
carnibus, quas desiderat anima tua : 21 locus
autem, quem elegerit Dominus Deus tuus ut
sit nomen ejus ibi, si procul fuerit, occides de
armentis et pecoribus, quæ habueris, sicut
præcepi tibi, et comedes in oppidis tuis, ut
tibi placet. 22 Sicut comeditur caprea et
cervus, ita vesceris eis : et mundus et
immundus in commune vescentur. 23 Hoc
solum cave, ne sanguinem comedas : sanguis
enim eorum pro anima est, et idcirco non
debes animam comedere cum carnibus : 24
sed super terram fundes quasi aquam, 25 ut
bene sit tibi et filiis tuis post te, cum feceris
quod placet in conspectu Domini. 26 Quæ
autem sanctificaveris, et voveris Domino,
tolles, et venies ad locum, quem elegerit
Dominus : 27 et offeres oblationes tuas
carnem et sanguinem super altare Domini
Dei tui : sanguinem hostiarum fundes in
altari ; carnibus autem ipse vesceris. 28
27
i złożysz ofiary twoje, mięso i krew, na
ołtarzu Pana, Boga twego; krew ofiar
wylejesz na ołtarzu, a mięso sam jeść
będziesz. 28 Strzeżże i słuchaj wszystkiego,
co ja przykazuję tobie, aby dobrze było tobie
i synom twoim po tobie na wieki, gdy
będziesz czynił, co jest dobrego i
przyjemnego w oczach Pana, Boga twego. 29
Gdy wytraci Pan, Bóg twój, przed obliczem
twoim narody, do których wnijdziesz, aby je
podbić, i zawładniesz nimi i mieszkać
będziesz w ziemi ich, 30 strzeż się, abyś ich
nie naśladował gdy na twoje wejście będą
wygładzeni, i nie pytał się o obrzędy ich
mówiąc: "Jak chwaliły te narody bogi swoje,
tak i ja chwalić będę." 31 Nie uczynisz tak
Panu Bogu twemu; wszystkie bowiem
obrzydliwości, których nienawidzi Pan,
czynili bogom swoim, ofiarując synów i
córki, i paląc ogniem. 32 Co przykazuję
tobie, to tylko czyń Panu, a nic nie dodawaj
ani nie ujmuj.
2. KARY NA BAŁWOCHWALCÓW
(13,1-18).
13
1 Jeśli powstanie wśród ciebie prorok, albo
taki, który by mówił, że sen widział, i
zapowiedziałby znak i cud, 2 a stałoby się
tak, jak powiedział, i rzekłby ci: "Pójdźmy a
postępujmy za bogami obcymi, których nie
znasz, i służmy im," 3 nie usłuchasz słów
owego proroka albo snowidza, bo kusi was
Pan, Bóg wasz, aby jawne było, czy go
miłujecie, czy nie, ze wszystkiego serca i ze
wszystkiej duszy waszej. 4 Za Panem,
Bogiem waszym, postępujcie i jego się
bójcie, i strzeżcie przykazań jego, i
słuchajcie głosu jego; jemu służyć będziecie i
jego się będziecie trzymać. 5 A ów prorok
albo snów wymyślacz zostanie zabity, bo
mówił, aby was odwieść od Pana, Boga
waszego, który was wywiódł z ziemi
egipskiej i odkupił was z domu niewoli, aby
cię sprowadzić na manowce z drogi, którą
tobie przykazał Pan, Bóg twój: i usuniesz zło
spośród siebie. 6 Jeśliby cię chciał namówić
Observa et audi omnia quæ ego præcipio tibi,
ut bene sit tibi et filiis tuis post te in
sempiternum, cum feceris quod bonum est et
placitum in conspectu Domini Dei tui. 29
Quando disperdiderit Dominus Deus tuus
ante faciem tuam gentes, ad quas ingredieris
possidendas, et possederis eas, atque
habitaveris in terra earum : 30 cave ne
imiteris eas, postquam te fuerint introëunte
subversæ, et requiras cæremonias earum,
dicens : Sicut coluerunt gentes istæ deos
suos, ita et ego colam. 31 Non facies similiter
Domino Deo tuo. Omnes enim
abominationes, quas aversatur Dominus,
fecerunt diis suis, offerentes filios et filias, et
comburentes igni. 32 Quod præcipio tibi, hoc
tantum facito Domino : nec addas quidquam,
nec minuas.
13
1 Si surrexerit in medio tui prophetes, aut qui
somnium vidisse se dicat, et prædixerit
signum atque portentum, 2 et evenerit quod
locutus est, et dixerit tibi : Eamus, et
sequamur deos alienos quos ignoras, et
serviamus eis : 3 non audies verba prophetæ
illius aut somniatoris : quia tentat vos
Dominus Deus vester, ut palam fiat utrum
diligatis eum an non, in toto corde, et in tota
anima vestra. 4 Dominum Deum vestrum
sequimini, et ipsum timete, et mandata illius
custodite, et audite vocem ejus : ipsi
servietis, et ipsi adhærebitis. 5 Propheta
autem ille aut fictor somniorum interficietur :
quia locutus est ut vos averteret a Domino
Deo vestro, qui eduxit vos de terra Ægypti, et
redemit vos de domo servitutis : ut errare te
faceret de via, quam tibi præcepit Dominus
Deus tuus : et auferes malum de medio tui. 6
Si tibi voluerit persuadere frater tuus filius
matris tuæ, aut filius tuus vel filia, sive uxor
28
brat twój, syn matki twojej, albo syn twój,
albo córka, albo żona, która jest na łonie
twoim, albo przyjaciel, którego miłujesz jak
życie swoje, potajemnie mówiąc: "Pójdźmy,
a służmy bogom cudzym, których nie znasz
ty i ojcowie twoi, 7 bogom wszystkich wokół
narodów, które blisko albo daleko są, od
początku aż do końca ziemi," 8 nie ulegaj mu
ani go słuchaj, ani niech mu nie przepuszcaa
oko twoje, żebyś się nad nim miał zmiłować
i zataić go, 9 ale natychmiast zabijesz; niech
pierwsza podniesie się nań ręka twoja, a
potem wszystek lud niech spuści rękę. 10
Ukamienowany będzie na śmierć, bo cię
chciał oderwać od Pana, Boga twego, który
cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu
niewoli; 11 aby wszystek Izrael słysząc to
bał się, a żadną miarą więcej nie uczynił nic
podobnego. 12 Jeśli usłyszysz w jednym z
miast twoich, które Pan, Bóg twój, da tobie
na mieszkanie, że niektórzy mówią: 13
"Wyszli synowie Beliala spośród ciebie i
odwrócili obywateli miasta swego, i rzekli:
Pójdźmy, a służmy cudzym bogom, których
nie znacie," 14 pytaj się usilnie i z pilnością,
a jeśli dowiedziawszy się prawdy znajdziesz,
że pewne jest to, co powiadają, i że ohydy tej
rzeczywiście się dopuszczono, 15 wnet
wybijesz mieszkańców miasta owego
ostrzem miecza i zgładzisz je i wszystko co
w nim jest aż do bydlęcia. 16 Wszelki też
sprzęt zgromadzisz wpośród ulic jego i z
samym miastem spalisz, tak żebyś wszystko
zniszczył Panu, Bogu twemu, i by było
grobem wiekuistym; nie będzie więcej
zbudowane 17 i nie przylgnie nic do ręki
twej z owego przekleństwa, aby się odwrócił
Pan od gniewu zapalczywości swojej i
zmiłował się nad tobą, i rozmnożył cię, jak
przysiągł ojcom twoim, 18 gdy będziesz
słuchał głosu Pana, Boga twego, strzegąc
wszystkich przykazań jego, które ja dziś daję
tobie, abyś czynił, co jest miłe w oczach
Pana, Boga twego.
quæ est in sinu tuo, aut amicus, quem diligis
ut animam tuam, clam dicens : Eamus, et
serviamus diis alienis, quos ignoras tu, et
patres tui, 7 cunctarum in circuitu gentium,
quæ juxta vel procul sunt, ab initio usque ad
finem terræ, 8 non acquiescas ei, nec audias,
neque parcat ei oculus tuus ut miserearis et
occultes eum, 9 sed statim interficies : sit
primum manus tua super eum, et postea
omnis populus mittat manum. 10 Lapidibus
obrutus necabitur : quia voluit te abstrahere a
Domino Deo tuo, qui eduxit te de terra
Ægypti, de domo servitutis : 11 ut omnis
Israël audiens timeat, et nequaquam ultra
faciat quippiam hujus rei simile. 12 Si
audieris in una urbium tuarum, quas
Dominus Deus tuus dabit tibi ad habitandum,
dicentes aliquos : 13 Egressi sunt filii Belial
de medio tui, et averterunt habitatores urbis
suæ, atque dixerunt : Eamus, et serviamus
diis alienis quos ignoratis : 14 quare sollicite
et diligenter, rei veritate perspecta, si
inveneris certum esse quod dicitur, et
abominationem hanc opere perpetratam, 15
statim percuties habitatores urbis illius in ore
gladii, et delebis eam ac omnia quæ in illa
sunt, usque ad pecora. 16 Quidquid etiam
supellectilis fuerit, congregabis in medio
platearum ejus, et cum ipsa civitate
succendes, ita ut universa consumas Domino
Deo tuo, et sit tumulus sempiternus. Non
ædificabitur amplius, 17 et non adhærebit de
illo anathemate quidquam in manu tua : ut
avertatur Dominus ab ira furoris sui, et
misereatur tui, multiplicetque te sicut juravit
patribus tuis, 18 quando audieris vocem
Domini Dei tui custodiens omnia præcepta
ejus, quæ ego præcipio tibi hodie, ut facias
quod placitum est in conspectu Domini Dei
tui.
29
3. PRZECIW OBRZĘDOM
POGRZEBOWYM POGAN (14,l-2).
14
1 Synami bądźcie Pana, Boga waszego: nie
będziecie się nacinać ani robić łysin po
umarłym, 2 boś ty jest lud święty dla Pana,
Boga twego, i cebie obrał, abyś mu był
ludem osobliwym ze wszystkich narodów,
które są na ziemi.
4. POKARMY CZYSTE I NIECZYSTE
(14,3-21).
3 Nie jadajcie rzeczy, które nieczyste są. 4
Te są zwierzęta, które jeść możecie: 5 wołu i
owcę, i kozę, jelenia i sarnę, bawołu, dziką
kozę, łanię, antylopę i żyrafę. 6 Wszelkie
zwierzę, które dzieli na dwoje kopyto a
przeżuwa, jeść możecie. 7 Z tych zaś, które
przeżuwają, ale kopyta nie dzielą, jeść nie
macie, jak wielbłąda, zająca, jeża. Te
ponieważ przeżuwają, ale kopyta nie dzielą,
nieczyste wam będą; 8 świnia też, ponieważ
dzieli kopyto a nie przeżuwa, nieczysta
będzie. Mięsa ich jeść nie będziecie, a
ścierwa się nie dotkniecie. 9 To jeść możecie
ze wszystkiego, co przebywa w wodzie: te,
które mają skrzele i łuski, 10 jedzcie; które
bez skrzeli i łuski są, tych nie jedzcie, bo są
nieczyste. 11 Wszystkie ptaki czyste jedzcie.
12 Nieczystych nie jedzcie, to jest orła i
gryfa, i orła morskiego, 13 kani i sępa, i
jastrzębia według rodzaju swego, 14 i całego
rodzaju kruczego, 15 i strusia, i sowy, i łyski
i jastrzębia według rodzaju swego, 16 czapli i
łabędzia, 17 i ibisa, i nurka, modrzyka i
puhacza, 18 bąka i siewki, każde według
rodzaju swego, dudka też i nietoperza. 19 I
wszystko, co pełza a ma skrzydełka,
nieczyste będzie i nie będzie jedzone. 20
Wszystko, co czyste jest, jedzcie.
14
1 Filii estote Domini Dei vestri : non vos
incidetis, nec facietis calvitium super mortuo
: 2 quoniam populus sanctus es Domino Deo
tuo, et te elegit ut sis ei in populum
peculiarem de cunctis gentibus, quæ sunt
super terram.
3 Ne comedatis quæ immunda sunt. 4 Hoc
est animal quod comedere debetis : bovem, et
ovem, et capram, 5 cervum et capream,
bubalum, tragelaphum, pygargum, orygem,
camelopardalum. 6 Omne animal, quod in
duas partes findit ungulam, et ruminat,
comedetis. 7 De his autem, quæ ruminant, et
ungulam non findunt, comedere non debetis,
ut camelum, leporem, chœrogryllum : hæc,
quia ruminant et non dividunt ungulam,
immunda erunt vobis. 8 Sus quoque,
quoniam dividat ungulam et non ruminat,
immunda erit. Carnibus eorum non
vescemini, et cadavera non tangetis. 9 Hæc
comedetis ex omnibus quæ morantur in aquis
: quæ habent pinnulas et squamas, comedite :
10 quæ absque pinnulis et squamis sunt, ne
comedatis, quia immunda sunt. 11 Omnes
aves mundas comedite. 12 Immundas ne
comedatis : aquilam scilicet, et gryphem, et
haliæetum, 13 ixion et vulturem ac milvum
juxta genus suum : 14 et omne corvini
generis, 15 et struthionem, ac noctuam, et
larum, atque accipitrem juxta genus suum :
16 herodium ac cygnum, et ibin, 17 ac
mergulum, porphyrionem, et nycticoracem,
18 onocrotalum, et charadrium, singula in
genere suo : upupam quoque et
vespertilionem. 19 Et omne quod reptat et
pennulas habet, immundum erit, et non
comedetur. 20 Omne quod mundum est,
comedite.
30
21 A cokolwiek padliną jest, nie jedzcie z
niego; przychodniowi, który jest między
bramami twymi, daj żeby jadł, albo mu
sprzedaj; boś ty jest lud święty dla Pana,
Boga twego. - Nie warz koźlęcia w mleku
matki jego.
5. DZIESIĘCINY (14,22-29).
22 Dziesiątą część oddzielisz ze wszystkich
plonów twoich, które się rodzą na ziemi na
każdy rok. 23 I będziesz jadł przed oczyma
Pana, Boga twego, na miejscu, które obierze,
aby na nim wzywano imienia jego,
dziesięcinę zboża twego i wina, i oliwy, i
pierworodne z bydła i z owiec twoich, abyś
się nauczył bać Pana, Boga twego na każdy
czas. 24 A gdy dalsza będzie droga i miejsce,
które obierze Pan, Bóg twój, i pobłogosławi
ci, a nie będziesz mógł do niego tych
wszystkich rzeczy donieść, 25 sprzedasz
wszystko i w pieniądze obrócisz, i poniesiesz
w ręce twojej, i pójdziesz na miejsce, które
obierze Pan, Bóg twój; 26 i kupisz za te
pieniądze, cokolwiek ci się będzie podobało,
bądź z wołów, bądź z owiec, wina też i
sycery, i wszystkiego, czego pożąda dusza
twoja, a będziesz jadł przed Panem, Bogiem
twoim, i będziesz ucztował ty i dom twój, 27
i Lewita, który jest między bramami twymi;
strzeż się, abyś go nie opuszczał, bo nie ma
innej części w posiadłości twojej. 28 Roku
trzeciego odłączysz drugą dziesięcinę ze
wszystkiego, co ci się urodzi natenczas, i
odłożysz w domu swoim. 29 I przyjdzie
Lewita, który nie ma innej części ani
posiadłości z tobą, i przychodzień, i sierota, i
wdowa, którzy są między bramami twymi, i
będą jeść, i nasycą się, aby ci błogosławił
Pan, Bóg twój, we wszystkich sprawach rąk
twoich, które czynić będziesz.
6. ROK ODPUSZCZENIA (15,1-18).
15
1 Siódmego roku zarządzisz odpuszczenie, 2
które tym porządkiem obchodzone będzie.
Ten, któremu co winien przyjaciel albo bliźni
i brat jego, nie będzie się mógł upominać, bo
21 Quidquid autem morticinum est, ne
vescamini ex eo. Peregrino, qui intra portas
tuas est, da ut comedat, aut vende ei : quia tu
populus sanctus Domini Dei tui es. Non
coques hædum in lacte matris suæ.
22 Decimam partem separabis de cunctis
fructibus tuis qui nascuntur in terra per annos
singulos, 23 et comedes in conspectu Domini
Dei tui in loco quem elegerit, ut in eo nomen
illius invocetur, decimam frumenti tui, et
vini, et olei, et primogenita de armentis et
ovibus tuis : ut discas timere Dominum
Deum tuum omni tempore. 24 Cum autem
longior fuerit via, et locus quem elegerit
Dominus Deus tuus, tibique benedixerit, nec
potueris ad eum hæc cuncta portare, 25
vendes omnia, et in pretium rediges,
portabisque manu tua, et proficisceris ad
locum quem elegerit Dominus Deus tuus : 26
et emes ex eadem pecunia quidquid tibi
placuerit, sive ex armentis, sive ex ovibus,
vinum quoque et siceram, et omne quod
desiderat anima tua : et comedes coram
Domino Deo tuo, et epulaberis tu et domus
tua : 27 et Levites qui intra portas tuas est,
cave ne derelinquas eum, quia non habet
aliam partem in possessione tua. 28 Anno
tertio separabis aliam decimam ex omnibus
quæ nascuntur tibi eo tempore, et repones
intra januas tuas. 29 Venietque Levites qui
aliam non habet partem nec possessionem
tecum, et peregrinus ac pupillus et vidua, qui
intra portas tuas sunt, et comedent et
saturabuntur : ut benedicat tibi Dominus
Deus tuus in cunctis operibus manuum
tuarum quæ feceris.
15
1 Septimo anno facies remissionem, 2 quæ
hoc ordine celebrabitur. Cui debetur aliquid
ab amico vel proximo ac fratre suo, repetere
non poterit, quia annus remissionis est
31
to jest rok odpuszczenia Pańskiego. 3 Od
obcego i przychodnia możesz się domagać,
od rodaka zaś i bliskiego nie będziesz miał
prawa upominać się. 4 A ubogiego i żebraka
nie będzie zgoła między wami, aby tobie
błogosławił Pan, Bóg twój, w ziemi, którą ci
da w posiadłość. 5 Jeśli jednak będziesz
słuchał głosu Pana, Boga twego, a strzegł
wszystkiego, co ci rozkazał i co ja dziś
przykazuję tobie: błogosławić ci będzie, jak
obiecał. 6 Będziesz pożyczał wielu narodom,
a sam u żadnego pożyczać nie będziesz;
będziesz panował nad wielu narodami, a nad
tobą nikt panować nie będzie. 7 Jeśli jeden z
braci twoich, którzy mieszkają między
bramami miasta twego, w ziemi, którą ci da
Pan, Bóg twój, do ubóstwa przyjdzie, nie
zatwardzisz serca twego ani ściśniesz ręki, 8
ale ją otworzysz ubogiemu i pożyczysz,
czego zobaczysz, 9 że potrzebuje. Strzeż się,
aby się snadź nie wkradła do ciebie myśl
bezbożna, i żebyś nie rzekł w sercu swym:
"Nadchodzi siódmy rok odpuszczenia," i nie
odwrócił oczu swych od ubogiego brata
twego, nie chcąc mu pożyczyć, czego żąda:
aby nie wołał przeciwko tobie do Pana i nie
obróciło ci się to w grzech. 10 Ale mu dasz i
nie uczynisz nic chytrze, pomagając mu w
potrzebie jego, aby tobie błogosławił Pan,
Bóg twój, na wszelki czas i we wszystkim,
do czego przyłożysz rękę. 11 Nie będzie
schodziło na ubogich w ziemi, w której
zamieszkasz; przeto ja tobie rozkazuję, abyś
otwierał rękę bratu twemu potrzebującemu i
ubogiemu, który z tobą mieszka w ziemi. 12
Gdy ci będzie sprzedany brat twój
Hebrajczyk albo Hebrajka, a służyć ci będzie
sześć lat, siódmego roku wolnym go
wypuścisz. 13 A tego, którego wolnością
obdarujesz, 14 żadną miarą nie puścisz z
niczym, ale mu dasz na drogę coś z owiec i z
boiska, i z tłoczni twojej, w których Pan, Bóg
twój, pobłogosławi tobie. 15 Pamiętaj, żeś i
sam służył w ziemi egipskiej, a wybawił cię
Pan, Bóg twój, i przeto ja teraz to przykazuję
tobie. 16 A jeśli rzecze: "Nie chcę odejść,"
przeto iż miłuje ciebie i dom twój, i czuje, że
się ma dobrze u ciebie, 17 weźmiesz szydło i
przekłujesz ucho jego we drzwiach domu
twego, i będzie tobie służył na zawsze;
Domini. 3 A peregrino et advena exiges :
civem et propinquum repetendi non habebis
potestatem. 4 Et omnino indigens et
mendicus non erit inter vos : ut benedicat tibi
Dominus Deus tuus in terra, quam traditurus
est tibi in possessionem. 5 Si tamen audieris
vocem Domini Dei tui, et custodieris
universa quæ jussit, et quæ ego hodie
præcipio tibi, benedicet tibi, ut pollicitus est.
6 Fœnerabis gentibus multis, et ipse a nullo
accipies mutuum. Dominaberis nationibus
plurimis, et tui nemo dominabitur. 7 Si unus
de fratribus tuis, qui morantur intra portas
civitatis tuæ in terra quam Dominus Deus
tuus daturus est tibi, ad paupertatem venerit,
non obdurabis cor tuum, nec contrahes
manum, 8 sed aperies eam pauperi, et dabis
mutuum, quo eum indigere perspexeris. 9
Cave ne forte subrepat tibi impia cogitatio, et
dicas in corde tuo : Appropinquat septimus
annus remissionis : et avertas oculos tuos a
paupere fratre tuo, nolens ei quod postulat
mutuum commodare : ne clamet contra te ad
Dominum, et fiat tibi in peccatum. 10 Sed
dabis ei : nec ages quippiam callide in ejus
necessitatibus sublevandis, ut benedicat tibi
Dominus Deus tuus in omni tempore, et in
cunctis ad quæ manum miseris. 11 Non
deerunt pauperes in terra habitationis tuæ :
idcirco ego præcipio tibi, ut aperias manum
fratri tuo egeno et pauperi, qui tecum
versatur in terra. 12 Cum tibi venditus fuerit
frater tuus Hebræus aut Hebræa, et sex annis
servierit tibi, in septimo anno dimittes eum
liberum : 13 et quem libertate donaveris,
nequaquam vacuum abire patieris : 14 sed
dabis viaticum de gregibus, et de area, et
torculari tuo, quibus Dominus Deus tuus
benedixerit tibi. 15 Memento quod et ipse
servieris in terra Ægypti, et liberaverit te
Dominus Deus tuus, et idcirco ego nunc
præcipio tibi. 16 Sin autem dixerit : Nolo
egredi : eo quod diligat te, et domum tuam, et
bene sibi apud te esse sentiat : 17 assumes
subulam, et perforabis aurem ejus in janua
domus tuæ, et serviet tibi usque in æternum.
Ancillæ quoque similiter facies.
32
służebnicy też podobnie uczynisz. 18 Nie
odwracaj od nich oczu twoich, gdy ich wolno
puścisz, bo wedle zapłaty najemnika przez
sześć lat służył tobie, aby ci błogosławił Pan,
Bóg twój, we wszystkich sprawach, które
czynisz.
7. PIERWORODNE ZWIERZĄT
(15,19-23).
19 Z pierworodnych, które się rodzą w bydle
i w owcach twoich, cokolwiek jest płci
samczej, poświęcisz Panu, Bogu twemu; nie
użyjesz do roboty pierworodnego z wołów
ani będziesz strzygł pierworodnych z owiec.
20 Przed oczyma Pana, Boga twego,
będziesz je jadł ty i dom twój na każdy rok
na miejscu, które obierze Pan. 21 A jeśliby
miało wadę albo chrome było, albo ślepe,
albo na którym członku szpetne albo ułomne,
nie będzie ofiarowane Panu, Bogu twemu, 22
ale między bramami miasta twego zjesz je,
tak czysty jak i nieczysty jednako jeść je
będzie jak sarnę albo jelenia. 23 Tego tylko
przestrzegaj, abyś krwi ich nie jadł, ale ją
wylejesz na ziemię jak wodę.
8. ŚWIĘTA DOROCZNE (16,1-17).
16
1 Przestrzegaj miesiąca Nowego Zboża i
plerwszego czasu wiosny, aby obchodzić
Paschę Panu, Bogu twemu, bo w tym
miesiącu wywiódł cię Pan, Bóg twój, z
Egiptu w nocy. 2 I złożysz ofiarę Paschy
Panu, Bogu twemu, z owiec i z wołów na
miejscu, które obierze Pan, Bóg twój, 3 aby
tam mieszkało imię jego. Nie będziesz w niej
jadł chleba kwaszonego; siedem dni będziesz
jadł bez kwasu, chleb utrapienia, boś w
strachu wyszedł z Egiptu: abyś pamiętał na
dzień wyjścia twego z Egiptu, 4 po wszystkie
dni żywota twego. Nie ukaże się kwas we
wszystkich posiadłościach twoich przez
siedem dni, i nie zostanie aż do rana nic z
mięsa tego, co ofiarowane zostało w wieczór
dnia pierwszego. 5 Nie będziesz mógł
zabijać ofiary paschalnej w którymkolwiek
18 Non avertas ab eis oculos tuos, quando
dimiseris eos liberos, quoniam juxta
mercedem mercenarii per sex annos servivit
tibi : ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in
cunctis operibus quæ agis.
19 De primogenitis, quæ nascuntur in
armentis, et in ovibus tuis, quidquid est sexus
masculini, sanctificabis Domino Deo tuo.
Non operaberis in primogenito bovis, et non
tondebis primogenita ovium. 20 In conspectu
Domini Dei tui comedes ea per annos
singulos in loco quem elegerit Dominus, tu et
domus tua. 21 Sin autem habuerit maculam,
vel claudum fuerit, vel cæcum, aut in aliqua
parte deforme vel debile, non immolabitur
Domino Deo tuo : 22 sed intra portas urbis
tuæ comedes illud : tam mundus quam
immundus similiter vescentur eis, quasi
caprea et cervo. 23 Hoc solum observabis, ut
sanguinem eorum non comedas, sed effundes
in terram quasi aquam.
16
1 Observa mensem novarum frugum, et verni
primum temporis, ut facias Phase Domino
Deo tuo : quoniam in isto mense eduxit te
Dominus Deus tuus de Ægypto nocte. 2
Immolabisque Phase Domino Deo tuo de
ovibus, et de bobus, in loco quem elegerit
Dominus Deus tuus, ut habitet nomen ejus
ibi. 3 Non comedes in eo panem fermentatum
: septem diebus comedes absque fermento
afflictionis panem, quoniam in pavore
egressus es de Ægypto : ut memineris diei
egressionis tuæ de Ægypto, omnibus diebus
vitæ tuæ. 4 Non apparebit fermentum in
omnibus terminis tuis septem diebus, et non
remanebit de carnibus ejus, quod immolatum
est vespere in die primo, usque mane. 5 Non
poteris immolare Phase in qualibet urbium
tuarum, quas Dominus Deus tuus daturus est
33
mieście twoim, które Pan, 6 Bóg twój, da
tobie, ale na miejscu, które obierze Pan, Bóg
twój, aby tam przebywało imię jego, zabijesz
ofiarę paschalną wieczorem przy zachodzie
słońca, kiedyś wyszedł z Egiptu. 7 I
upieczesz i zjesz na miejscu, które obierze
Pan, Bóg twój, a rano wstawszy, pójdziesz
do przybytków twoich. 8 Sześć dni będziesz
jadł przaśniki, a w dzień siódmy, żadnej
pracy wykonywać nie będziesz, ponieważ
jest święte zebranie Pana, Boga twego. 9
Siedem tygodni naliczysz sobie od owego
dnia, którego sierp w zboże zapuścisz. 10 I
będziesz obchodził święto Tygodni Panu,
Bogu twemv, ofiarą dobrowolną ręki twojej,
którą złożysz według tego, jak ci
pobłogosławi Pan, 11 Bóg twój. I będziesz
ucztował przed Panem, Bogiem twoim, ty i
syn twój, i córka twoja, sługa twój i
służebnica twoja, i Lewita, który jest między
bramami twymi, i przychodzień, i sierota, i
wdowa, którzy mieszkają z wami, na
miejscu, które obierze Pan, Bóg twój, aby
tam mieszkało imię jego. 12 I będziesz
wspominał, i żeś niewolnikiem był w
Egipcie, i będziesz strzegł i czynił, co
przykazano. 13 Święto też Kuczek obchodzić
będziesz przez siedem dni, gdy zbierzesz z
boiska i z prasy plony twoje. 14 I będziesz
ucztował w święto twoje, ty i syn twój, i
córka, sługa twój i służebnica, Lewita też i
przychodzień, i sierota, i wdowa, którzy są
między bramami twymi. 15 Siedem dni
Panu, Bogu twemu, święta obchodzić
będziesz na miejscu, które obierze Pan, i
błogosławić ci będzie Pan, Bóg twój, we
wszech urodzajach twoich i we wszelkiej
pracy rąk twoich, i będziesz w radości. 16
Trzykroć do roku ukaże się każdy mężczyzna
twój przed obliczem Pana, Boga twego, na
miejscu, które obierze: na Święto
Przaśników, na święto Tygodni i na święto
Kuczek. Nie ukaże się nikt przed Panem z
próżnymi rękoma, 17 ale każdy ofiaruje
wedle tego, co będzie miał, w miarę
błogosławieństwa Pana, Boga swego,
którego mu użyczy.
tibi, 6 sed in loco quem elegerit Dominus
Deus tuus, ut habitet nomen ejus ibi :
immolabis Phase vespere ad solis occasum,
quando egressus es de Ægypto. 7 Et coques,
et comedes in loco quem elegerit Dominus
Deus tuus, maneque consurgens vades in
tabernacula tua. 8 Sex diebus comedes
azyma : et in die septima, quia collecta est
Domini Dei tui, non facies opus. 9 Septem
hebdomadas numerabis tibi ab ea die qua
falcem in segetem miseris. 10 Et celebraris
diem festum hebdomadarum Domino Deo
tuo, oblationem spontaneam manus tuæ,
quam offeres juxta benedictionem Domini
Dei tui : 11 et epulaberis coram Domino Deo
tuo, tu, filius tuus et filia tua, servus tuus et
ancilla tua, et Levites qui est intra portas
tuas, advena ac pupillus et vidua, qui
morantur vobiscum : in loco quem elegerit
Dominus Deus tuus, ut habitet nomen ejus
ibi. 12 Et recordaberis quoniam servus fueris
in Ægypto : custodiesque ac facies quæ
præcepta sunt. 13 Solemnitatem quoque
tabernaculorum celebrabis per septem dies,
quando collegeris de area et torculari fruges
tuas : 14 et epulaberis in festivitate tua, tu,
filius tuus et filia, servus tuus et ancilla,
Levites quoque et advena, pupillus et vidua
qui intra portas tuas sunt. 15 Septem diebus
Domino Deo tuo festa celebrabis in loco
quem elegerit Dominus : benedicetque tibi
Dominus Deus tuus in cunctis frugibus tuis,
et in omni opere manuum tuarum, erisque in
lætitia. 16 Tribus vicibus per annum
apparebit omne masculinum tuum in
conspectu Domini Dei tui in loco quem
elegerit : in solemnitate azymorum, in
solemnitate hebdomadarum, et in solemnitate
tabernaculorum. Non apparebit ante
Dominum vacuus : 17 sed offeret
unusquisque secundum quod habuerit juxta
benedictionem Domini Dei sui, quam dederit
ei.
34
II. Prawo publiczne. (16,18 - 21,14)
1. SĘDZIOWIE (16,18-20).
18 Sędziów i urzędników ustanowisz we
wszystkich bramach twoich, które ci da Pan,
Bóg twój w każdym pokoleniu twoim, aby
sądzili lud sądem sprawiedliwym, 19 a nie
przechylali się na żadną stronę. Nie będziesz
patrzył na osobę ani brał darów, bo dary
zaślepiają oczy mądrych, a przekręcają słowa
sprawiedliwych. 20 Sprawiedliwie, co jest
sprawiedliwego, dochodzić będziesz, abyś
żył i posiadał ziemię, którą ci da Pan, Bóg
twój.
2. ŻADNYCH OZNAK POGAŃSKICH
PRZY OŁTARZU (16,21-22).
21 Nie będziesz sadził gaju ani żadnego
drzewa przy ołtarzu Pana, Boga twego. 22
Ani nie uczynisz sobie i nie postawisz słupa:
bo tego nienawidzi Pan, Bóg twój.
3. OFIARY BEZ SKAZY (17,1).
17
1 Nie będziesz ofiarował Panu, Bogu twemu,
owcy lub wołu, na którym jest zmaza albo
jaka skaza, bo obrzydliwośáą jest to Panu,
Bogu twemu.
4. KARA ZA BAŁWOCHWALSTWO
(17,2-7).
2 Gdyby się znaleźli u ciebie w której z bram
twoich, które ci da Pan, Bóg twój, mąż albo
niewiasta, którzy by uczynili złe przed
oczyma Pana, Boga twego, i przestąpili
przymierze jego, 3 przez to że poszli i służyli
cudzym bogom, i kłaniali się im, słońcu i
księżycowi, i wszelkiemu wojsku
niebieskiemu, czegom nie przykazał, 4 i
oznajmiono by ci to, a usłyszawszy
wywiedziałbyś się pilnie i znalazłbyś, że to
prawda i że ohydę popełniono w Izraelu: 5
wywiedziesz męża lub niewiastę, którzy
zbrodnię tak wielką popełnili, do bram
18 Judices et magistros constitues in omnibus
portis tuis, quas Dominus Deus tuus dederit
tibi, per singulas tribus tuas : ut judicent
populum justo judicio, 19 nec in alteram
partem declinent. Non accipies personam,
nec munera : quia munera excæcant oculos
sapientum, et mutant verba justorum. 20
Juste quod justum est persequeris : ut vivas,
et possideas terram, quam Dominus Deus
tuus dederit tibi.
21 Non plantabis lucum, et omnem arborem
juxta altare Domini Dei tui. 22 Nec facies
tibi, neque constitues statuam : quæ odit
Dominus Deus tuus.
17
1 Non immolabis Domino Deo tuo ovem, et
bovem, in quo est macula, aut quippiam vitii
: quia abominatio est Domino Deo tuo.
2 Cum reperti fuerint apud te intra unam
portarum tuarum, quas Dominus Deus tuus
dabit tibi, vir aut mulier qui faciant malum in
conspectu Domini Dei tui, et transgrediantur
pactum illius, 3 ut vadant et servant diis
alienis, et adorent eos, solem et lunam, et
omnem militiam cæli, quæ non præcepi : 4 et
hoc tibi fuerit nuntiatum, audiensque
inquisieris diligenter et verum esse repereris,
et abominatio facta est in Israël : 5 educes
virum ac mulierem, qui rem sceleratissimam
perpetrarunt, ad portas civitatis tuæ, et
lapidibus obruentur. 6 In ore duorum aut
35
miasta twego i będą ukamienowani. 6 Na
słowo dwu albo trzech świadków zginie, kto
ma być zabity, a nikogo niech nie zabijają,
gdy jeden przeciw niemu daje świadectwo. 7
Ręka świadków przyłoży się pierwsza do
zabicia go, a ręka reszty ludu ostatnia się nań
podniesie, abyś odjął złe spośród siebie.
5. SPRAWY TRUDNE PRZEKAZYWAĆ
NAJWYŻSZEMU TRYBUNAŁOWI
(17,8-13).
8 Jeśli obaczysz, że trudna i wątpliwa jest dla
ciebie sprawa na sądzie między krwią a
krwią, między sporem a sporem, trądem a
trądem, i ujrzysz, że słowa sędziów wśród
bram twoich się różnią, wstań a idź na
miejsce, 9 które obrał Pan, Bóg twój. I
przyjdziesz do kapłanów z rodu Lewiego i do
sędziego, który natenczas będzie, i pytać się
ich będziesz, a oni oznajmią tobie wyrok
prawdziwy. 10 I uczynisz, cokolwiek ci
powiedzą przełożeni miejsca, które obrał
Pan, i nauczą cię według zakonu jego, 11 i
pójdziesz za ich zdaniem, a nie odstąpisz ni
w prawo, ni w lewo. 12 A kto by hardym był
nie chcąc być posłusznym rozkazowi
kapłana, który natenczas służy Panu, Bogu
twemu, i wyrokowi sędziego, umrze ów
człowiek i usuniesz złe z Izraela, a 13
wszystek lud słysząc to będzie się bał, aby
się potem żaden pychą nie nadymał.
6. KRÓLOWIE (17,14-20).
14 Gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci da Pan,
Bóg twój, a posiądziesz ją i będziesz
mieszkał w niej, i rzeczesz: "Ustanowię nad
sobą króla, jak mają wszystkie narody
okoliczne," 15 ustanowisz tego, którego Pan,
Bóg twój, obierze z liczby braci twoich; nie
będziesz mógł uczynić królem człowieka z
innego narodu, który by nie był bratem
twoim. 16 A gdy będzie ustanowiony, nie
będzie chował wiele koni ani nie zaprowadzi
ludu z powrotem do Egiptu, liczbą jazdy
wyniesiony, zwłaszcza iż wam Pan
przykazał, abyście się żadną miarą tąż drogą
więcej nie wracali. 17 Nie będzie miał wielu
trium testium peribit qui interficietur. Nemo
occidatur, uno contra se dicente testimonium.
7 Manus testium prima interficiet eum, et
manus reliqui populi extrema mittetur : ut
auferas malum de medio tui.
8 Si difficile et ambiguum apud te judicium
esse perspexeris inter sanguinem et
sanguinem, causam et causam, lepram et
lepram : et judicum intra portas tuas videris
verba variari : surge, et ascende ad locum,
quem elegerit Dominus Deus tuus. 9
Veniesque ad sacerdotes Levitici generis, et
ad judicem qui fuerit illo tempore :
quæresque ab eis, qui indicabunt tibi judicii
veritatem. 10 Et facies quodcumque dixerint
qui præsunt loco quem elegerit Dominus, et
docuerint te 11 juxta legem ejus, sequerisque
sententiam eorum, nec declinabis ad
dexteram neque ad sinistram. 12 Qui autem
superbierit, nolens obedire sacerdotis
imperio, qui eo tempore ministrat Domino
Deo tuo, et decreto judicis, morietur homo
ille, et auferes malum de Israël : 13
cunctusque populus audiens timebit, ut nullus
deinceps intumescat superbia.
14 Cum ingressus fueris terram, quam
Dominus Deus tuus dabit tibi, et possederis
eam, habitaverisque in illa, et dixeris :
Constituam super me regem, sicut habent
omnes per circuitum nationes : 15 eum
constitues, quem Dominus Deus tuus elegerit
de numero fratrum tuorum. Non poteris
alterius gentis hominem regem facere, qui
non sit frater tuus. 16 Cumque fuerit
constitutus, non multiplicabit sibi equos, nec
reducet populum in Ægyptum, equitatus
numero sublevatus, præsertim cum Dominus
præceperit vobis ut nequaquam amplius per
eamdem viam revertamini. 17 Non habebit
36
żon które by przyciągnęły serce jego, ani
srebra i złota niezmiernych ilości. 18 Ale gdy
zasiądzie na stolicy królestwa swego, zrobi
sobie odpis zakonu tego w księdze,
wziąwszy wzór od kapłanów z pokolenia
Lewiego, 19 i będzie go miał u siebie, i
będzie go czytał po wszystkie dni żywota
swego, aby się uczył bać Pana, Boga swego,
i strzec słów i ustaw jego, które w zakonie są
przykazane. 20 A niech się nie podnosi serce
jego w pychę nad braćmi swymi ani nie
zbacza na prawą albo na lewą stronę, aby
długi czas królował on sam i synowie jego
nad Izraelem.
7. KAPł.ANl I LEWICI (18,1-8).
18
1 Nie będą mieć kapłani i Lewici, i wszyscy,
którzy z tegoż pokolenia są, części i
dziedzictwa z innym Izraelem, bo ofiary
Pańskie i obiaty jego jeść będą: 2 I nic
innego nie wezmą z posiadłości braci swych,
bo Pan jest ich dziedzictwem, jak im
powiedział. 3 To będzie z prawa przypadało
kapłanom od ludu i od tych, którzy
przynoszą ofiary; czy wołu, czy owcę zabiją,
dadzą kapłanowi łopatkę, 4 i żołądek, nadto
pierwociny zboża, wina i oliwy, i część
wełny ze strzyżenia owiec. 5 Jego bowiem
obrał Pan, Bóg twój, ze wszystkich pokoleń
twoich, aby stał i służył imieniu Pańskiemu
on i synowie jego na wieki. 6 Jeśli wynijdzie
Lewita z jednego z miast twoich we
wszystkim Izraelu, w którym mieśzka, a
będzie gorąco pragnął iść na miejsce, 7 które
Pan obrał, będzie służył w imię Pana, Boga
swego, jak i wszyscy bracia jego Lewici,
którzy stać będą natenczas przed Panem. 8
Część pokarmów otrzyma taką samą jak i
inni, oprócz tego, co w mieście jego z
ojcowskiego spadku jemu się należy.
8. PROROCY (18,9-22).
9 Gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci da Pan,
Bóg twój, strzeż się, abyś nie chciał
naśladować obrzydliwości owych narodów.
10 Niech się nie znajdzie u ciebie taki, który
uxores plurimas, quæ alliciant animum ejus,
neque argenti et auri immensa pondera. 18
Postquam autem sederit in solio regni sui,
describet sibi Deuteronomium legis hujus in
volumine, accipiens exemplar a sacerdotibus
Leviticæ tribus, 19 et habebit secum,
legetque illud omnibus diebus vitæ suæ, ut
discat timere Dominum Deum suum, et
custodire verba et cæremonias ejus, quæ in
lege præcepta sunt. 20 Nec elevetur cor ejus
in superbiam super fratres suos, neque
declinet in partem dexteram vel sinistram, ut
longo tempore regnet ipse et filii ejus super
Israël.
18
1 Non habebunt sacerdotes et Levitæ, et
omnes qui de eadem tribu sunt, partem et
hæreditatem cum reliquo Israël, quia
sacrificia Domini, et oblationes ejus
comedent, 2 et nihil aliud accipient de
possessione fratrum suorum : Dominus enim
ipse est hæreditas eorum, sicut locutus est
illis. 3 Hoc erit judicium sacerdotum a
populo, et ab his qui offerunt victimas : sive
bovem, sive ovem immolaverint, dabunt
sacerdoti armum ac ventriculum : 4 primitias
frumenti, vini, et olei, et lanarum partem ex
ovium tonsione. 5 Ipsum enim elegit
Dominus Deus tuus de cunctis tribubus tuis,
ut stet, et ministret nomini Domini, ipse, et
filii ejus in sempiternum. 6 Si exierit Levites
ex una urbium tuarum ex omni Israël in qua
habitat, et voluerit venire, desiderans locum
quem elegerit Dominus, 7 ministrabit in
nomine Domini Dei sui, sicut omnes fratres
ejus Levitæ, qui stabunt eo tempore coram
Domino. 8 Partem ciborum eamdem accipiet,
quam et ceteri : excepto eo, quod in urbe sua
ex paterna ei successione debetur.
9 Quando ingressus fueris terram, quam
Dominus Deus tuus dabit tibi, cave ne imitari
velis abominationes illarum gentium. 10 Nec
inveniatur in te qui lustret filium suum, aut
37
by oczyszczał syna swego albo córkę
przeprowadzając ich przez ogień, albo który
by się radził wróżbiarzów i wierzył snom i
wróżbom, ani niech nie będzie guślarza ani
czarownika, 11 ani nikogo, kto by się radził
złych duchów albo wieszczków, albo się od
umarłych prawdy dowiadywał. 12 Tym
wszystkim bowiem brzydzi się Pan, i dla
takich zbrodni wygubi ich Pan na wejście
twoje. 13 Doskonałym będziesz i bez zmazy
wobec Pana, Boga twojego. 14 Narody te,
których ziemię posiądziesz, wieszczków i
wróżbiarzów słuchają, ty zaś inaczej jesteś
od Pana, Boga twego, nauczony. 15 Proroka
z narodu twego i z braci twych, jak mnie,
wzbudzi tobie Pan, Bóg twój; tego słuchać
będziesz, 16 jak żądałeś od Pana, Boga
twego, na Horebie gdy się zgromadzenie
zebrało, i rzekłeś: "Nie będę więcej słuchał
głosu Pana, Boga mego, a ognia tego bardzo
wielkiego więcej nie ujrzę, abym nie umarł."
17 I rzekł mi Pan: "Dobrze wszystko mówili.
18 Proroka im wzbudzę spośród braci ich,
podobnego tobie, i włożę słowa moje w usta
jego, i będzie mówił do nich wszystko, co
mu przykażę. 19 A kto by słów jego, które
będzie mówił w imię moje, słuchać nie
chciał, 20 ja mścicielem będę. A prorok,
który pychą uwiedziony chciałby mówić w
imię moje, czegom mu ja nie przykazał
mówić, albo imieniem cudzych bogów,
zabity będzie." 21 A jeśli sam w sobie
odpowiesz: "Jakżeż mogę rozpoznać słowo,
którego Pan nie mówił?" 22 ten znak
będziesz miał: co w imię Pańskie prorok ów
przepowie, a nie stanie się, tego Pan nie
mówił, ale z zuchwałości serca swego prorok
to wymyślił, i przeto bać się go nie będziesz.
9. MIASTA UCIECZKI (19,1-13).
19
1 Gdy wytraci Pan, Bóg twój, narody,
których ziemię da tobie, i posiądziesz ją, i
będziesz mieszkał w jej miastach 2 i w
domach, trzy miasta odłączysz sobie
wpośród ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie
w posiadłość; 3 uporządkujesz starannie
drogę, a na trzy równe części wszystką
filiam, ducens per ignem : aut qui ariolos
sciscitetur, et observet somnia atque auguria,
nec sit maleficus, 11 nec incantator, nec qui
pythones consulat, nec divinos, aut quærat a
mortuis veritatem. 12 Omnia enim hæc
abominatur Dominus, et propter istiusmodi
scelera delebit eos in introitu tuo. 13
Perfectus eris, et absque macula cum
Domino Deo tuo. 14 Gentes istæ, quarum
possidebis terram, augures et divinos audiunt
: tu autem a Domino Deo tuo aliter institutus
es. 15 Prophetam de gente tua et de fratribus
tuis, sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus
tuus : ipsum audies, 16 ut petisti a Domino
Deo tuo in Horeb, quando concio congregata
est, atque dixisti : Ultra non audiam vocem
Domini Dei mei, et ignem hunc maximum
amplius non videbo, ne moriar. 17 Et ait
Dominus mihi : Bene omnia sunt locuti. 18
Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum similem tui : et ponam verba mea in
ore ejus, loqueturque ad eos omnia quæ
præcepero illi. 19 Qui autem verba ejus, quæ
loquetur in nomine meo, audire noluerit, ego
ultor existam. 20 Propheta autem qui
arrogantia depravatus voluerit loqui in
nomine meo, quæ ego non præcepi illi ut
diceret, aut ex nomine alienorum deorum,
interficietur. 21 Quod si tacita cogitatione
responderis : Quomodo possum intelligere
verbum, quod Dominus non est locutus ? 22
hoc habebis signum : quod in nomine
Domini propheta ille prædixerit, et non
evenerit : hoc Dominus non est locutus, sed
per tumorem animi sui propheta confinxit : et
idcirco non timebis eum.
19
1 Cum disperdiderit Dominus Deus tuus
gentes, quarum tibi traditurus est terram, et
possederis eam, habitaverisque in urbibus
ejus et in ædibus : 2 tres civitates separabis
tibi in medio terræ, quam Dominus Deus tuus
dabit tibi in possessionem, 3 sternens
diligenter viam : et in tres æqualiter partes
38
ziemię twej krainy podzielisz, aby ten, który
dla mężobójstwa jest zbiegiem, miał blisko,
gdzieby mógł ujść. 4 To będzie prawo o
mężobójcy uciekającym, którego życie ma
być zachowane: kto by zabił bliźniego swego
nierozmyślnie i pokaże się, że przedtem
żadnej przeciw niemu nie miał nienawiści, 5
ale że poszedł z nim po prostu do lasu rąbać
drwa, a przy rąbaniu drzewa wypadła mu
siekiera z ręki i żelazo spadłszy z toporzyska
uderzyło przyjaciela jego i zabiło: ten do
jednego z wymienionych miast uciecze i
będzie zachowany przy życiu, 6 by snadź
krewny tego, którego krew została wylana,
boleścią wzruszony, nie gonił i nie
pochwycił go, gdyby droga była zbyt daleka,
i nie zabił go, choć nie jest winien śmierci,
ponieważ pokazuje się, że przeciw zabitemu
żadnej przedtem nie miał nienawiści. 7 I
dlatego przykazuję tobie, abyś trzy miasta,
jedno od drugiego równie daleko, oddzielił. 8
A gdy Pan, Bóg twój, rozszerzy granice
twoje, jak przysiągł ojcom twoim, i da ci
wszystką ziemię, 9 którą im obiecał (jeśli
jednak będziesz strzec przykazań jego i
uczynisz, co dziś nakazuję tobie, abyś
miłował Pana, Boga twego i chodził drogami
jego po wszystek czas), przydasz sobie trzy
inne miasta i wymienionych trzech miast
liczbę podwoisz, 10 aby nie wylewano krwi
niewinnej wpośród ziemi, którą Pan, Bóg
twój, da tobie w posiadłość, abyś nie był
krwi winien. 11 Lecz jeśli kto mając w
nienawiści bliźniego swego, zasadzi się na
życie jego, a powstawszy uderzy go, i on
umrze, a ucieknie do jednego 12 z miast
wyżej wymienionych, poślą starsi miasta
owego i porwą go z miejsca ucieczki, i
wydadzą go w rękę krewnemu tego, którego
krew została wylana, i umrze. 13 Nie
zmiłujesz się nad nim i usuniesz krew
niewinną z Izraela, aby ci się dobrze działo.
10. GRANICE (19,14).
14 Nie weźmiesz ani nie przeniesiesz granic
sąsiada twego, które założyli przodkowie w
majętności twojej, którą ci da Pan, Bóg twój,
w ziemi, którą weźmiesz w posiadłość.
totam terræ tuæ provinciam divides : ut
habeat e vicino qui propter homicidium
profugus est, quo possit evadere. 4 Hæc erit
lex homicidæ fugientis, cujus vita servanda
est : qui percusserit proximum suum
nesciens, et qui heri et nudiustertius nullum
contra eum odium habuisse comprobatur : 5
sed abiisse cum eo simpliciter in silvam ad
ligna cædenda, et in succisione lignorum
securis fugerit manu, ferrumque lapsum de
manubrio amicum ejus percusserit, et
occiderit : hic ad unam supradictarum urbium
confugiet, et vivet : 6 ne forsitan proximus
ejus, cujus effusus est sanguis, dolore
stimulatus, persequatur, et apprehendat eum
si longior via fuerit, et percutiat animam ejus,
qui non est reus mortis : quia nullum contra
eum, qui occisus est, odium prius habuisse
monstratur. 7 Idcirco præcipio tibi, ut tres
civitates æqualis inter se spatii dividas. 8
Cum autem dilataverit Dominus Deus tuus
terminos tuos, sicut juravit patribus tuis, et
dederit tibi cunctam terram, quam eis
pollicitus est 9 (si tamen custodieris mandata
ejus, et feceris, quæ hodie præcipio tibi, ut
diligas Dominum Deum tuum, et ambules in
viis ejus omni tempore), addes tibi tres alias
civitates, et supradictarum trium urbium
numerum duplicabis : 10 ut non effundatur
sanguis innoxius in medio terræ, quam
Dominus Deus tuus dabit tibi possidendam,
ne sis sanguinis reus. 11 Si quis autem, odio
habens proximum suum, insidiatus fuerit
vitæ ejus, surgensque percusserit illum, et
mortuus fuerit, fugeritque ad unam de
supradictis urbibus, 12 mittent seniores
civitatis illius, et arripient eum de loco
effugii, tradentque in manu proximi, cujus
sanguis effusus est, et morietur. 13 Non
miseraberis ejus, et auferes innoxium
sanguinem de Israël, ut bene sit tibi.
14 Non assumes, et transferes terminos
proximi tui, quos fixerunt priores in
possessione tua, quam Dominus Deus tuus
dabit tibi in terra quam acceperis
possidendam.
39
11. ŚWIADKOWIE (19,15-21).
15 Nie stanie jeden świadek przeciw nikomu,
jakikolwiek by był ów grzech i występek, ale
na zeznaniu dwu albo trzech świadków każda
sprawa się oprze. 16 Jeśliby stanął świadek
kłamliwy przeciw człowiekowi, winując go o
przestępstwo, 17 staną obaj, którzy mają
sprawę, przed Panem w obliczu kapłanów i
sędziów, którzy natenczas będą. 18 A gdy
bardzo pilnie się wywiadując, dojdą tego, że
fałszywy świadek mówił 19 kłamstwo na
brata swego, uczynią mu to, co on bratu
swemu uczynić myślał, 20 i usuniesz zło
spośród siebie, aby inni słysząc to bali się, a
żadną miarą nie śmieli nic takiego zrobić. 21
Nie zmiłujesz się nad nim, ale duszę za
duszę, oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę,
nogę za nogę oddać każesz.
12. WOJNA (20,1-20).
20
1 Jeśli ruszysz na wojnę przeciw
nieprzyjaciołom twoim, a ujrzysz jezdnych i
wozy, i większe, niż ty masz, mnóstwo
nieprzyjacielskiego wojska, nie będziesz się
ich bał: bo Pan, Bóg twój, jest z tobą, który
cię wywiódł z ziemi egipskiej. 2 A gdy się
już przybliżać będzie potyczka, stanie kapłan
przed wojskiem uszykowanym i tak będzie
mówił do ludu: 3 "Słuchaj, Izraelu! Wy dziś
z nieprzyjaciółmi waszymi bitwę stoczyć
macie; niech że się nie lęka serce wasze, nie
bójcie się, nie ustępujcie ani się ich nie
strachajcie, 4 bo Pan, Bóg wasz, jest wpośród
was, i za was przeciw nieprzyjaciołom
będzie walczył, aby was wyrwać z
niebezpieczeństwa." 5 Dowódcy też w
każdym hufcu słuchającemu wojsku
obwieszczą: "Który jest człowiek, co
zbudował dom nowy, a jeszcze go nie
poświęcił? Niech idzie i wróci się do domu
swego, by snadź nie umarł na wojnie i inny
go nie poświęcił. 6 Który jest człowiek który
zasadził winnicę, a jeszcze jej nie oddał na
zwykły użytek, by się z niej godziło
wszystkim pożywać? Niech idzie i wróci się
do domu swego, by snadź nie umarł na
15 Non stabit testis unus contra aliquem,
quidquid illud peccati, et facinoris fuerit : sed
in ore duorum aut trium testium stabit omne
verbum. 16 Si steterit testis mendax contra
hominem, accusans eum prævaricationis, 17
stabunt ambo, quorum causa est, ante
Dominum in conspectu sacerdotum et
judicum qui fuerint in diebus illis. 18
Cumque diligentissime perscrutantes,
invenerint falsum testem dixisse contra
fratrem suum mendacium, 19 reddent ei sicut
fratri suo facere cogitavit, et auferes malum
de medio tui : 20 ut audientes ceteri timorem
habeant, et nequaquam talia audeant facere.
21 Non misereberis ejus, sed animam pro
anima, oculum pro oculo, dentem pro dente,
manum pro manu, pedem pro pede exiges.
20
1 Si exieris ad bellum contra hostes tuos, et
videris equitatus et currus, et majorem quam
tu habeas adversarii exercitus multitudinem,
non timebis eos : quia Dominus Deus tuus
tecum est, qui eduxit te de terra Ægypti. 2
Appropinquante autem jam prælio, stabit
sacerdos ante aciem, et sic loquetur ad
populum : 3 Audi, Israël : vos hodie contra
inimicos vestros pugnam committitis : non
pertimescat cor vestrum, nolite metuere,
nolite cedere, nec formidetis eos : 4 quia
Dominus Deus vester in medio vestri est, et
pro vobis contra adversarios dimicabit, ut
eruat vos de periculo. 5 Duces quoque per
singulas turmas audiente exercitu
proclamabunt : Quis est homo qui ædificavit
domum novam, et non dedicavit eam ? vadat,
et revertatur in domum suam, ne forte
moriatur in bello, et alius dedicet eam. 6 Quis
est homo qui plantavit vineam, et necdum
fecit eam esse communem, de qua vesci
omnibus liceat ? vadat, et revertatur in
domum suam, ne forte moriatur in bello, et
alius homo ejus fungatur officio. 7 Quis est
homo, qui despondit uxorem, et non accepit
eam ? vadat, et revertatur in domum suam, ne
40
wojnie, a inny powinności jego nie spełnił. 7
Który jest człowiek, co się zaręczył z
kobietą, a nie pojął jej? Niech idzie i wróci
się do domu swego, by snadź nie umarł na
wojnie, a inny człowiek jej nie pojął." 8 To
powiedziawszy, dodadzą na ostatku i rzekną
do ludu: "Który jest człowiek bojaźliwy i
serca lękliwego? Niech idzie i wróci się do
domu swego, by nie zarażał strachem serca
braci swych, jak on sam jest strachem
przejęty." 9 A gdy umilkną dowódcy
wojskowi i skończą mówić, każdy przygotuje
swój hufiec do walki. 10 Jeśli kiedy
przyciągniesz, aby dobywać miasto, pierwej
mu pokój ofiarujesz. 11 Jeśli przyjmie i
otworzy ci bramy, wszystek lud, który w nim
jest, zachowany będzie i będzie tobie służył
płacąc podatek. 12 Lecz jeśli przymierza nie
będzie chciał uczynić i zacznie przeciw tobie
wojnę, będziesz go dobywał. 13 A gdy je
Pan, Bóg twój, odda w rękę twoją, wybijesz
wszystko, co jest w nim płci męskiej, 14
ostrzem miecza, oprócz niewiast i
niemowląt, bydła i innych rzeczy, które są w
mieście. Wszystką zdobycz rozdzielisz
wojsku i pożywać będziesz z łupu
nieprzyjaciół twoich, który Pan, Bóg twój, da
tobie. 15 Tak uczynisz wszystkim miastom,
które są bardzo daleko od ciebie, a nie są z
tych miast, które weźmiesz w posiadanie. 16
A z tych miast, które dane będą tobie, nikogo
zgoła żywo nie zostawisz, 17 ale wybijesz
ostrzem miecza, to jest Hetejczyków i
Amorejczyków, i Chananejczyków,
Ferezejczyków, i Hewejczyków, i
Jebuzejczyków, jak tobie Pan, Bóg twój,
przykazał, 18 aby snadź nie nauczyli was
czynić wszystkich obrzydliwości, które sami
czynili bogom swoim, i abyście nie
zgrzeszyli przeciw Panu, Bogu waszemu. 19
Gdy będziesz oblegał miasto przez czas
długi, a otoczysz je szańcami, aby je zdobyć,
nie będziesz wycinał drzew, z których jeść
można, ani siekierami wokoło nie masz
pustoszyć krainy, bo drzewo to jest, a nie
człowiek, i nie może powiększyć liczby
walczących przeciw tobie.
forte moriatur in bello, et alius homo accipiat
eam. 8 His dictis addent reliqua, et loquentur
ad populum : Quis est homo formidolosus, et
corde pavido ? vadat, et revertatur in domum
suam, ne pavere faciat corda fratrum suorum,
sicut ipse timore perterritus est. 9 Cumque
siluerint duces exercitus, et finem loquendi
fecerint, unusquisque suos ad bellandum
cuneos præparabit. 10 Siquando accesseris ad
expugnandam civitatem, offeres ei primum
pacem. 11 Si receperit, et aperuerit tibi
portas, cunctus populus, qui in ea est,
salvabitur, et serviet tibi sub tributo. 12 Sin
autem fœdus inire noluerit, et cœperit contra
te bellum, oppugnabis eam. 13 Cumque
tradiderit Dominus Deus tuus illam in manu
tua, percuties omne quod in ea generis
masculini est, in ore gladii, 14 absque
mulieribus et infantibus, jumentis et ceteris
quæ in civitate sunt. Omnem prædam
exercitui divides, et comedes de spoliis
hostium tuorum, quæ Dominus Deus tuus
dederit tibi. 15 Sic facies cunctis civitatibus,
quæ a te procul valde sunt, et non sunt de his
urbibus, quas in possessionem accepturus es.
16 De his autem civitatibus, quæ dabuntur
tibi, nullum omnino permittes vivere : 17 sed
interficies in ore gladii, Hethæum videlicet,
et Amorrhæum, et Chananæum, Pherezæum,
et Hevæum, et Jebusæum, sicut præcepit tibi
Dominus Deus tuus : 18 ne forte doceant vos
facere cunctas abominationes, quas ipsi
operati sunt diis suis, et peccetis in Dominum
Deum vestrum. 19 Quando obsederis
civitatem multo tempore, et munitionibus
circumdederis ut expugnes eam, non succides
arbores, de quibus vesci potest, nec securibus
per circuitum debes vastare regionem :
quoniam lignum est, et non homo, nec potest
bellantium contra te augere numerum.
41
20 Lecz jeśli jakie drzewa nie są owocowe,
ale leśne i na inne potrzeby służące, wymij a
sporządź machiny, aż zdobędziesz miasto,
które przeciwko tobie walczy.
13. ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA
ZABÓJSTWO, KTÓREGO SPRAWCA
JEST NIEZNANY (21,1-9).
21
1 Gdyby znaleziono w ziemi, którą Pan, Bóg
twój, da tobie, trupa człowieka zabitego, a
nie wiedziano by, kto jest winny
mężobójstwa, 2 wynijdą starsi i sędziowie
twoi, i rozmierzą od miejsca trupa odległość
każdego miasta okolicznego, 3 a gdy
zobaczą, które jest bliższe od innych, starsi
owego miasta wezmą jałowicę ze stada, która
nie ciągnęła w jarzmie ani ziemi lemieszem
nie pruła, 4 i zawiodą ją do doliny przykrej i
kamienistej, która nigdy nie była orana ani
siewu nie przyjęła, i utną na niej szyję
jałowicy. 5 I przystąpią kapłani, synowie
Lewiego, których obierze Pan, Bóg twój, aby
mu służyli i błogosławili w imię jego, i by
według słowa ich była rozstrzygana każda
sprawa, i co jest czyste a co nieczyste. 6 I
przyjdą starsi miasta owego do zabitego, i
omyją ręce swe nad jałowicą, 7 którą zabito
w dolinie, i rzekną: "Ręce nasze tej krwi nie
wylały, ani oczy nie widziały. 8 Bądź
miłościw ludowi twemu Izraelowi, któryś
odkupił, Panie, a nie poczytaj krwi niewinnej
wpośród ludu izraelskiego." I będzie zdjęta z
nich wina krwi, 9 a ty dalekim będziesz od
krwi niewinnego, która wylana została, gdy
uczynisz, co Pan przykazał.
14. SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z
JEŃCAMI (21,10-14).
10 Jeśli wynijdziesz na wojnę przeciw
nieprzyjaciołom twoim, a odda ich Pan, Bóg
twój, w ręce twoje i pojmasz więźniów, 11 a
ujrzysz w liczbie pojmanych niewiastę
nadobną i rozmiłujesz się w niej, i będziesz
ją chciał mieć za żonę, 12 wwiedziesz ją w
dom twój, a ona ogoli włosy i obetnie
20 Si qua autem ligna non sunt pomifera, sed
agrestia, et in ceteros apta usus, succide, et
instrue machinas, donec capias civitatem,
quæ contra te dimicat.
21
1 Quando inventum fuerit in terra, quam
Dominus Deus tuus daturus est tibi, hominis
cadaver occisi, et ignorabitur cædis reus, 2
egredientur majores natu, et judices tui, et
metientur a loco cadaveris singularum per
circuitum spatia civitatum : 3 et quam
viciniorem ceteris esse perspexerint, seniores
civitatis illius tollent vitulam de armento,
quæ non traxit jugum, nec terram scidit
vomere, 4 et ducent eam ad vallem asperam
atque saxosam, quæ numquam arata est, nec
sementem recepit : et cædent in ea cervices
vitulæ : 5 accedentque sacerdotes filii Levi,
quos elegerit Dominus Deus tuus ut
ministrent ei, et benedicant in nomine ejus, et
ad verbum eorum omne negotium, et
quidquid mundum, vel immundum est,
judicetur. 6 Et venient majores natu civitatis
illius ad interfectum, lavabuntque manus suas
super vitulam, quæ in valle percussa est, 7 et
dicent : Manus nostræ non effuderunt
sanguinem hunc, nec oculi viderunt : 8
propitius esto populo tuo Israël, quem
redemisti, Domine, et ne reputes sanguinem
innocentem in medio populi tui Israël. Et
auferetur ab eis reatus sanguinis : 9 tu autem
alienus eris ab innocentis cruore, qui fusus
est, cum feceris quod præcepit Dominus.
10 Si egressus fueris ad pugnam contra
inimicos tuos, et tradiderit eos Dominus
Deus tuus in manu tua, captivosque duxeris,
11 et videris in numero captivorum mulierem
pulchram, et adamaveris eam, voluerisque
habere uxorem, 12 introduces eam in domum
tuam : quæ radet cæsariem, et circumcidet
42
paznokcie 13 i złoży odzienie, w którym
została pojmana, a siedząc w domu twoim,
będzie płakać ojca i matki swej przez miesiąc
jeden, a potem wnijdziesz do niej i będziesz
spał z nią, 14 i będzie żoną twoją. A jeśli
potem nie będzie ci się podobała, puścisz ją
wolno, a nie będziesz jej mógł sprzedać za
pieniądze ani przemocą ucisnąć, ponieważ ją
poniżyłeś.
III. Prawo prywatne. (21,15 - 26,19)
1. PRAWO PIERWORODNYCH
(21,15-17).
15 Jeśli będzie miał kto dwie żony, jedną
umiłowaną a drugą nie lubianą, i miałyby z
niego dziatki, a syn nie lubianej byłby
pierworodny, 16 chciałby zaś majętność
między swych synów rozdzielić: nie będzie
mógł syna umiłowanej uczynić
pierworodnym i przełożyć nad syna nie
lubianej, 17 ale syna nie lubianej uzna za
pierworodnego i da mu z tego, co ma,
wszystkiego podwójnie; ten bowiem jest
najpierwszy z synów jego i jemu należy się
pierworodztwo.
2. KARA NA SYNA KRNĄBRNEGO I
UPORNEGO ( 21,18-21 ).
18 Jeśli zrodzi kto syna krnąbrnego i
upornego, który by nie słuchał ojcowskiego
albo macierzyńskiego rozkazania, a ukarany
wzbraniałby się być posłuszny, 19 pojmą go i
powiodą do starszych miasta owego i do
bramy sądowej, i rzekną do nich: 20 "Ten
nasz syn jest uporny i krnąbrny, naszego
upominania słuchać nie chce, biesiadom się
oddaje i nierządowi, i hulatyce." 21
Kamieniami ubije go lud miasta i umrze,
abyście usunęli zło spośród was i by
wszystek Izrael to usłyszał i bał się.
3. TRUPY POWIESZONYCH (21,22-23).
22 Gdy kto popełni grzech, który śmiercią
ma być karany, a skazany na śmierć,
zawieszony będzie na szubienicy, 23 nie
ungues, 13 et deponet vestem, in qua capta
est : sedensque in domo tua, flebit patrem et
matrem suam uno mense : et postea intrabis
ad eam, dormiesque cum illa, et erit uxor tua.
14 Si autem postea non sederit animo tuo,
dimittes eam liberam, nec vendere poteris
pecunia, nec opprimere per potentiam : quia
humiliasti eam.
15 Si habuerit homo uxores duas, unam
dilectam, et alteram odiosam, genuerintque
ex eo liberos, et fuerit filius odiosæ
primogenitus, 16 volueritque substantiam
inter filios suos dividere, non poterit filium
dilectæ facere primogenitum, et præferre filio
odiosæ : 17 sed filium odiosæ agnoscet
primogenitum, dabitque ei de his quæ
habuerit cuncta duplicia : iste est enim
principium liberorum ejus, et huic debentur
primogenita.
18 Si genuerit homo filium contumacem et
protervum, qui non audiat patris aut matris
imperium, et coërcitus obedire contempserit :
19 apprehendent eum, et ducent ad seniores
civitatis illius, et ad portam judicii, 20
dicentque ad eos : Filius noster iste protervus
et contumax est : monita nostra audire
contemnit, comessationibus vacat, et luxuriæ
atque conviviis : 21 lapidibus eum obruet
populus civitatis, et morietur, ut auferatis
malum de medio vestri, et universus Israël
audiens pertimescat.
22 Quando peccaverit homo quod morte
plectendum est, et adjudicatus morti
appensus fuerit in patibulo : 23 non
43
zostanie na drzewie trup jego, ale tegoż dnia
będzie pogrzebany, bo przeklęty od Boga jest
ten, co wisi na drzewie, i żadną miarą nie
splugawisz ziemi twojej, którą ci Pan Bóg da
w posiadanie.
4. ZNALEZIENIE PRZEDMIOTÓW
ZGUBIONYCH; POMOC ZWIERZĘCIU
UPADŁEMU (22,1-4).
22
1 Jeśli ujrzysz wołu brata twego albo owcę
błądzącą, nie miniesz, ale przywiedziesz
bratu twemu. 2 Chociaż nie mieszka blisko
brat twój ani go znasz, przywiedziesz do
domu twego i będą tak długo u ciebie,
dopóki ich nie odszuka twój brat i nie
odbierze. 3 Tak samo uczynisz z osłem i z
szatą i z każdą rzeczą brata twego która by
zginęła: jeśli ją znajdziesz, nie zostawiaj jej
jakby cudzej. 4 Jeśli ujrzysz, że osioł brata
twego albo wół upadł na drodze, nie
odwrócisz oczu, ale z nim razem podniesiesz.
5. RÓŻNE PRAWA (22,5-12).
5 Nie oblecze się niewiasta w męskie
odzienie ani mężczyzna używać będzie szaty
niewieściej, bo obrzydły jest u Pana, kto to
czyni. 6 Jeśli idąc drogą, na drzewie albo na
ziemi gniazdo ptasie znajdziesz, a matkę na
ptaszętach albo na jajkach siedzącą, nie
pojmasz jej z młodymi, 7 ale dopuścisz
odlecieć zatrzymując młode, aby ci się
dobrze działo i byś długi czas żył. 8 Gdy
zbudujesz dom nowy, uczynisz mur na dachu
wokoło, aby nie była wylana krew w domu
twoim, a byłbyś winien, gdyby się kto osunął
i spadł na dół. 9 Nie będziesz zasiewał
winnicy twej różnym nasieniem, by siew,
któryś posiał, i to, co się rodzi z winnicy,
razem się nie poświęciło. 10 Nie będziesz
orał wołem i osłem razem. 11 Nie obleczesz
się w szatę, która z wełny i z lnu jest utkana.
12 Sznurki uczynisz na krajach u czterech
rogów płaszcza twego, którym się odziewać
będziesz.
permanebit cadaver ejus in ligno, sed in
eadem die sepelietur : quia maledictus a Deo
est qui pendet in ligno : et nequaquam
contaminabis terram tuam, quam Dominus
Deus tuus dederit tibi in possessionem.
22
1 Non videbis bovem fratris tui, aut ovem
errantem, et præteribis : sed reduces fratri
tuo, 2 etiamsi non est propinquus frater tuus,
nec nosti eum : duces in domum tuam, et
erunt apud te quamdiu quærat ea frater tuus,
et recipiat. 3 Similiter facies de asino, et de
vestimento, et de omni re fratris tui, quæ
perierit : si inveneris eam, ne negligas quasi
alienam. 4 Si videris asinum fratris tui aut
bovem cecidisse in via, non despicies, sed
sublevabis cum eo.
5 Non induetur mulier veste virili, nec vir
utetur veste feminea : abominabilis enim
apud Deum est qui facit hæc. 6 Si ambulans
per viam, in arbore vel in terra nidum avis
inveneris, et matrem pullis vel ovis desuper
incubantem : non tenebis eam cum filiis, 7
sed abire patieris, captos tenens filios : ut
bene sit tibi, et longo vivas tempore. 8 Cum
ædificaveris domum novam, facies murum
tecti per circuitum : ne effundatur sanguis in
domo tua, et sis reus labente alio, et in
præceps ruente. 9 Non seres vineam tuam
altero semine : ne et sementis quam sevisti,
et quæ nascuntur ex vinea, pariter
sanctificentur. 10 Non arabis in bove simul et
asino. 11 Non indueris vestimento, quod ex
lana linoque contextum est. 12 Funiculos in
fimbriis facies per quatuor angulos pallii tui,
quo operieris.
44
6. ŚWIĘTOŚĆ MAŁŻEŃSTWA (22,13-30).
13 Jeśli mąż pojmie żonę, a potem by ją miał
w nienawiści 14 i szukałby przyczyn, dla
których by ją opuścił, zarzucając jej złą
sławę, i rzekłby: "Pojąłem tę żonę, i
wszedłszy do niej, nie znalazłem jej panną,"
15 wezmą ją ojciec i matka jej, i przyniosą ze
sobą znaki panieństwa jej do starszych
miasta, którzy są w bramie, 16 i rzecze
ojciec: "Córkę moją dałem temu za żonę, a
on, ponieważ ma ją w nienawíści, 17 podaje
ją w niesławę mówiąc: Nie znalazłem córki
twojej panną. A oto te są znaki panieństwa
córki mojej." I rozwiną odzienie przed
starszymi miasta. 18 I pojmą starsi owego
miasta męża i obiją go, 19 skazując go nadto
na sto syklów srebra, które da ojcu
dziewczyny, za to iż rzucił niesławę na pannę
izraelską; i będzie ją miał za żonę, i nie
będzie jej mógł opuścić przez wszystkie dni
żywota swego. 20 A jeśli prawdą jest to, co
zarzucał, i dziewczyna nie była znaleziona
panną, 21 wyrzucą ją przed drzwi domu ojca
jej, kamieniami ubiją ją mężowie miasta
owego i umrze, bo popełniła rzecz haniebną
w Izraelu, gdyż nierząd popełniła w domu
ojca swego: a usuniesz zło spośród siebie. 22
Jeśliby kto spał z żoną drugiego, oboje umrą,
to jest cudzołożnik i cudzołożnica, a usuniesz
zło z Izraela. 23 Jeśliby kto zaręczył się z
dziewczyną panną, a znalazłby ją kto w
mieście i leżałby z nią, 24 oboje wywiedziesz
do bramy miasta owego i ukamienowani
będą: dziewczyna, że nie wołała, będąc w
mieście, mężczyzna, iż zhańbił żonę
bliźniego swego: a usuniesz zło spośród
siebie. 25 Ale jeśli na polu znalazł kto
dziewczynę, która jest zaręczona, a
pochwyciwszy leżałby z nią, on sam umrze;
26 dziewczyna nic nie ucierpi i nie jest winna
śmierci, bo jak zbójca powstaje przeciw
bratu swemu, i zabija go, tak się i
dziewczynie przydarzyło: 27 sama była na
polu, wołała, i nikt nie przybył, co by ją
wybawił. 28 Jeśli znajdzie kto dzieweczkę
pannę, która nie ma oblubieńca, i
pochwyciwszy będzie spał z nią, 29 a rzecz
do sądu przyjdzie, ten, który spał z nią, da
ojcu dziewczyny pięćdziesiąt syklów srebra i
13 Si duxerit vir uxorem, et postea odio
habuerit eam, 14 quæsieritque occasiones
quibus dimittat eam, objiciens ei nomen
pessimum, et dixerit : Uxorem hanc accepi,
et ingressus ad eam non inveni virginem : 15
tollent eam pater et mater ejus, et ferent
secum signa virginitatis ejus ad seniores
urbis qui in porta sunt : 16 et dicet pater :
Filiam meam dedi huic uxorem : quam quia
odit, 17 imponit ei nomen pessimum, ut dicat
: Non inveni filiam tuam virginem : et ecce
hæc sunt signa virginitatis filiæ meæ.
Expandent vestimentum coram senioribus
civitatis : 18 apprehendentque senes urbis
illius virum, et verberabunt illum, 19
condemnantes insuper centum siclis argenti,
quos dabit patri puellæ, quoniam diffamavit
nomen pessimum super virginem Israël :
habebitque eam uxorem, et non poterit
dimittere eam omnibus diebus vitæ suæ. 20
Quod si verum est quod objicit, et non est in
puella inventa virginitas, 21 ejicient eam
extra fores domus patris sui, et lapidibus
obruent viri civitatis illius, et morietur :
quoniam fecit nefas in Israël, ut fornicaretur
in domo patris sui : et auferes malum de
medio tui. 22 Si dormierit vir cum uxore
alterius, uterque morietur, id est, adulter et
adultera : et auferes malum de Israël. 23 Si
puellam virginem desponderit vir, et
invenerit eam aliquis in civitate, et
concubuerit cum ea, 24 educes utrumque ad
portam civitatis illius, et lapidibus obruentur
: puella, quia non clamavit, cum esset in
civitate : vir, quia humiliavit uxorem proximi
sui : et auferes malum de medio tui. 25 Sin
autem in agro repererit vir puellam, quæ
desponsata est, et apprehendens concubuerit
cum ea, ipse morietur solus : 26 puella nihil
patietur, nec est rea mortis : quoniam sicut
latro consurgit contra fratrem suum, et
occidit animam ejus, ita et puella perpessa
est. 27 Sola erat in agro : clamavit, et nullus
affuit qui liberaret eam. 28 Si invenerit vir
puellam virginem, quæ non habet sponsum,
et apprehendens concubuerit cum illa, et res
ad judicium venerit : 29 dabit qui dormivit
cum ea, patri puellæ quinquaginta siclos
45
będzie ją miał za żonę, bo jej cześć odebrał;
nie będzie jej mógł opuścić przez wszystkie
dni żywota swego. 30 Nie pojmie nikt żony
ojca swojego ani odkryje przykrycia jego.
7. OSOBY WYKLUCZONE ZE
ZGROMADZENIA (23,1-8).
23
1 Nie wnijdzie rzezaniec, który ma starte
albo wyrznięte jądra i ucięty członek, do
zgromadzenia Pańskiego. 2 Nie wnijdzie
bękart, to jest z nierządnicy urodzony, do
zgromadzenia Pańskiego aż do dziesiątego
pokolenia. 3 Ammonita i Moabita ani po
dziesiątym pokoleniu nie wnijdą do
zgromadzenia Pańskiego na wieki, 4 bo wam
nie chcieli wyjść naprzeciw z chlebem i
wodą na drodze, kiedyście wyszli z Egiptu, i
ponieważ najęli przeciw tobie Balaama, syna
Beorowego, z Mezopotamii syryjskiej, aby
cię przeklinał. 5 I nie chciał Pan, Bóg twój,
słuchać Balaama, i obrócił przekleństwo jego
w błogosławieństwo dla ciebie, 6 dlatego, że
cię miłował. Nie zawrzesz z nimi pokoju ani
nie będziesz się starał o ich dobro przez
wszystkie dni żywota twego na wieki. 7 Nie
masz się brzydzić Idumejczykiem, bo bratem
twoim jest, ani Egipejaninem, boś
przychodniem był w ziemi jego. 8 Ci, którzy
się z nich narodzą, w trzecim pokoleniu
wnijdą do zgromadzenia Pańskiego.
8. CZYSTOŚĆ OBOZU (23,9-14).
9 Kiedy wynijdziesz przeciw
nieprzyjaciołom twoim na wojnę, wystrzegać
się będziesz wszelkiej złej rzeczy. 10 Jeśli
będzie między wami człowiek, który by się
przez sen w nocy zmazał, wynijdzie za obóz
11 i nie wróci się, aż się pod wieczór obmyje
wodą, a po zachodzie słońca wróci się do
obozu. 12 Będziesz miał miejsce za obozem,
gdzie będziesz wychodził na potrzebę
przyrodzoną, 13 niosąc kołek za pasem, a
gdy usiądziesz, wykopiesz wkoło,
argenti, et habebit eam uxorem, quia
humiliavit illam : non poterit dimittere eam
cunctis diebus vitæ suæ. 30 Non accipiet
homo uxorem patris sui, nec revelabit
operimentum ejus.
23
1 Non intravit eunuchus, attritis vel
amputatis testiculis et abscisso veretro,
ecclesiam Domini. 2 Non ingredietur
mamzer, hoc est, de scorto natus, in
ecclesiam Domini, usque ad decimam
generationem. 3 Ammonites et Moabites
etiam post decimam generationem non
intrabunt ecclesiam Domini in æternum : 4
quia noluerunt vobis occurrere cum pane et
aqua in via quando egressi estis de Ægypto :
et quia conduxerunt contra te Balaam filium
Beor de Mesopotamia Syriæ, ut malediceret
tibi : 5 et noluit Dominus Deus tuus audire
Balaam, vertitque maledictionem ejus in
benedictionem tuam, eo quod diligeret te. 6
Non facies cum eis pacem, nec quæras eis
bona cunctis diebus vitæ tuæ in
sempiternum. 7 Non abominaberis
Idumæum, quia frater tuus est : nec
Ægyptium, quia advena fuisti in terra ejus. 8
Qui nati fuerint ex eis, tertia generatione
intrabunt in ecclesiam Domini.
9 Quando egressus fueris adversus hostes
tuos in pugnam, custodies te ab omni re
mala. 10 Si fuerit inter vos homo, qui
nocturno pollutus sit somnio, egredietur extra
castra, 11 et non revertetur, priusquam ad
vesperam lavetur aqua : et post solis occasum
regredietur in castra. 12 Habebis locum extra
castra, ad quem egrediaris ad requisita
naturæ, 13 gerens paxillum in balteo :
cumque sederis, fodies per circuitum, et
egesta humo operies
46
14 a wykopaną ziemią okryjesz to, czegoś się
pozbył; bo Pan, Bdg twój, chodzi w
pośrodku obozu, aby cię wybawić i wydać ci
nieprzyjaciół twoich; i niech będzie obóz
twój święty, a niech nie będzie w nim widać
żadnego plugastwa, aby cię nie opuścił.
9. RÓŻNE PRAWA (23,15-25).
15 Nie wydasz niewolnika panu jego,
jeżeliby się uciekł do ciebie. 16 Będzie
mieszkał z tobą na miejscu, które mu się
podoba, i w jednym z miast twoich
pozostanie: nie zasmucaj go. 17 Nie będzie
nierządnicy z córek Izraelowych ani
nierządnika z synów Izraelowych. 18 Nie
będziesz ofiarował zapłaty wszetecznicy ani
zapłaty psa w domu Pana, Boga twego,
cokolwiek by było, coś ślubował, bo jedno i
drugie ohydą jest u Pana, Boga twego. 19
Nie wolno ci pożyczać bratu twemu na
lichwę pieniędzy ani zboża, ani żadnej innej
rzeczy, ale obcemu wolno. 20 Lecz bratu
twemu tego, czego mu potrzeba, bez lichwy
pożyczysz, aby ci błogosławił Pan, Bóg twój,
w każdej sprawie twej w ziemi, do której
wnijdziesz, by posiąść ją. 21 Gdy ślub
zrobisz Panu, Bogu twemu, nie będziesz
zwłóczył z oddaniem, bo się go będzie
upominał Pan, Bóg twój; a jeślibyś zwłóczył,
będzie ci za grzech poczytane. 22 Jeśli nie
chcesz obiecać, bez grzechu będziesz, 23 ale
co raz wyszło z ust twoich, zachowasz i
uczynisz, jak obiecałeś Panu, Bogu twemu, a
z własnej woli i usty twymi wyrzekłeś. 24
Gdy wnijdziesz do winnicy bliźniego twego,
jedz jagód, ile ci się podoba, ale z winnicy z
sobą nie wynoś. 25 Jeśli wnijdziesz w zboże
bliźniego twego, możesz rwać kłosy i ręką
rozcierać, ale sierpem żąć nie masz.
10. ROZWÓD (24,1-4).
24
1 Jeśli pojmie człowiek żonę i będzie ją już
miał, a nie znajdzie łaski w oczach jego dla
jakiejś sprosności, napisze list rozwodny i da
jej w rękę, i puści ją z domu swego. 2 A gdy
odszedłszy pójdzie za innego męża 3 i on by
14 quo revelatus es : Dominus enim Deus
tuus ambulat in medio castrorum, ut eruat te,
et tradat tibi inimicos tuos : et sint castra tua
sancta, et nihil in eis appareat fœditatis, ne
derelinquat te.
15 Non trades servum domino suo, qui ad te
confugerit. 16 Habitabit tecum in loco, qui ei
placuerit, et in una urbium tuarum requiescet
: ne contristes eum. 17 Non erit meretrix de
filiabus Israël, nec scortator de filiis Israël.
18 Non offeres mercedem prostibuli, nec
pretium canis in domo Domini Dei tui,
quidquid illud est quod voveris : quia
abominatio est utrumque apud Dominum
Deum tuum. 19 Non fœnerabis fratri tuo ad
usuram pecuniam, nec fruges, nec quamlibet
aliam rem : 20 sed alieno. Fratri autem tuo
absque usura id quo indiget, commodabis : ut
benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni
opere tuo in terra, ad quam ingredieris
possidendam. 21 Cum votum voveris
Domino Deo tuo, non tardabis reddere : quia
requiret illud Dominus Deus tuus, et si
moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum.
22 Si nolueris polliceri, absque peccato eris.
23 Quod autem semel egressum est de labiis
tuis, observabis, et facies sicut promisisti
Domino Deo tuo, et propria voluntate et ore
tuo locutus es. 24 Ingressus vineam proximi
tui, comede uvas, quantum tibi placuerit :
foras autem ne efferas tecum. 25 Si intraveris
in segetem amici tui, franges spicas, et manu
conteres : falce autem non metes.
24
1 Si acceperit homo uxorem, et habuerit eam,
et non invenerit gratiam ante oculos ejus
propter aliquam fœditatem : scribet libellum
repudii, et dabit in manu illius, et dimittet
eam de domo sua. 2 Cumque egressa alterum
47
ją też miał w nienawiści, i dałby jej list
rozwodny i puściłby ją z domu swego, albo
by też umarł, 4 nie będzie mógł pierwszy
mąż wziąć jej znowu za żonę, bo jest skalana
i stała się obrzydłą przed Panem; byś nie
przyprawił o grzech ziemi twojej, którą Pan,
Bóg twój, da tobie w posiadanie.
11. RÓŻNE PRAWA (24,5-9).
5 Gdy weźmie człowiek świeżo żonę, nie
wynijdzie na wojnę ani żadna powinność
publiczna nie będzie nań włożona, ale wolny
pozostanie bez winy w domu swym, aby się
przez jeden rok weselił z żoną swą. 6 Nie
będziesz brał w zastaw spodniego i
wierzchniego kamienia młyńskiego,
albowiem życie swe zastawiłby u ciebie. 7
Jeśliby się znalazł człowiek, który by
uprowadził brata swego z synów
Izraelowych, a sprzedawszy go wziąłby
pieniądze, będzie zabity, a usuniesz zło
spośród siebie. 8 Strzeż się pilnie, abyś nie
wpadł w zarazę trądu, ale uczynisz wszystko,
czegokolwiek cię nauczą kapłani z rodu
Lewiego według tego, jak im przykazałem, i
wypełnisz z pilnością. 9 Pamiętajcie, co
uczynił Pan, Bóg wasz, Marii na drodze,
gdyście wychodzili z Egiptu.
12. OCHRONA SŁABYCH (24,10-22).
10 Gdy się będziesz dopominał u bliźniego
twego jakiej rzeczy, którą ci jest dłużny, nie
wnijdziesz do domu jego, 11 aby odebrać
zastaw, ale będziesz stał przed domem, a on
ci wyniesie, co będzie miał. 12 Lecz jeśli
ubogi jest, nie pozostanie u ciebie zastaw
przez noc, 13 ale mu go zaraz wrócisz przed
zachodem słońca, aby śpiąc w odzieniu
swoim, błogosławił tobie i żebyś miał
sprawiedliwość przed Panem, Bogiem
twoim. 14 Nie odmówisz zapłaty
potrzebującemu i ubogiemu bratu twemu
albo przychodniowi, który z tobą mieszka w
ziemi i między bramami twymi, 15 ale tegoż
dnia oddasz mu zapłatę za pracę jego przed
zachodem słońca, bo ubogi jest, a z tego
utrzymuje życie swoje; aby nie wołał do
maritum duxerit, 3 et ille quoque oderit eam,
dederitque ei libellum repudii, et dimiserit de
domo sua, vel certe mortuus fuerit : 4 non
poterit prior maritus recipere eam in uxorem
: quia polluta est, et abominabilis facta est
coram Domino : ne peccare facias terram
tuam, quam Dominus Deus tuus tradiderit
tibi possidendam.
5 Cum acceperit homo nuper uxorem, non
procedet ad bellum, nec ei quippiam
necessitatis injungetur publicæ, sed vacabit
absque culpa domi suæ, ut uno anno lætetur
cum uxore sua. 6 Non accipies loco pignoris
inferiorem, et superiorem molam : quia
animam suam opposuit tibi. 7 Si deprehensus
fuerit homo sollicitans fratrem suum de filiis
Israël, et vendito eo acceperit pretium,
interficietur, et auferes malum de medio tui.
8 Observa diligenter ne incurras plagam
lepræ, sed facies quæcumque docuerint te
sacerdotes Levitici generis, juxta id quod
præcepi eis, et imple sollicite. 9 Mementote
quæ fecerit Dominus Deus vester Mariæ in
via cum egrederemini de Ægypto.
10 Cum repetes a proximo tuo rem aliquam,
quam debet tibi, non ingredieris domum ejus
ut pignus auferas : 11 sed stabis foris, et ille
tibi proferet quod habuerit. 12 Sin autem
pauper est, non pernoctabit apud te pignus,
13 sed statim reddes ei ante solis occasum :
ut dormiens in vestimento suo, benedicat tibi,
et habeas justitiam coram Domino Deo tuo.
14 Non negabis mercedem indigentis, et
pauperis fratris tui, sive advenæ, qui tecum
moratur in terra, et intra portas tuas est : 15
sed eadem die reddes ei pretium laboris sui
ante solis occasum, quia pauper est, et ex eo
sustentat animam suam : ne clamet contra te
ad Dominum, et reputetur tibi in peccatum.
16 Non occidentur patres pro filiis, nec filii
pro patribus, sed unusquisque pro peccato
48
Pana przeciw tobie, i byłoby ci to poczytane
za grzech. 16 Nie będą zabijani ojcowie za
synów ani synowie za ojców, ale każdy za
grzech swój umrze. 17 Nie naginaj prawa
przychodnia ani sieroty, i nie weźmiesz w
zastaw szaty wdowy. 18 Pamiętaj, żeś służył
w Egipcie, i wybawił cię stamtąd Pan, Bóg
twój; przeto przykazuję tobie, abyś tę rzecz
czynił. 19 Gdy będziesz żął zboże na swym
polu, a przez zapomnienie snop zostawisz,
nie wrócisz się, aby go wziąć, ale
przychodniowi i sierocie, i wdowie wziąć
dopuścisz, aby ci błogosławił Pan, Bóg twój,
we wszelkiej robocie rąk twoich. 20 Jeśli
zbierzesz owoce oliwne, nie wrócisz się,
żeby zebrać co zostało na drzewach, ale
zostawisz dla przychodnia, sieroty i wdowy.
21 Jeśli obierzesz winnicę twoją, nie
zbierzesz gron pozostałych, ale się dostaną
na potrzebę przychodniowi, sierocie i
wdowie. 22 Pomnij, żeś i ty służył w
Egipcie, i przeto ci przykazuję, abyś to
czynił.
13. LUDZKOŚĆ W KARANIU I WOBEC
ZWIERZĄT (25,1-4).
25
1 Jeśli będzie spór między niektórymi, a
uciekną się do sędziów, kogo uznają za
sprawiedliwego, temu sprawiedliwości
zwycięstwo przysądzą, kogo za winnego,
tego zasądzą jako winnego. 2 A jeśli obaczą,
że ten, który zgrzeszył, zasłużył na chłostę,
położą go i przed sobą bić każą. Według
miary grzechu będzie i razów miara, 3
wszakże tak, żeby liczby czterdziestu nie
przeszły, aby nie odszedł brat twój
szkaradnie posieczony przed oczyma twymi.
4 Nie zawiążesz pyska wołowi deptającemu
na boisku zboże twoje.
14. PRAWO SZWAGROSTWA (25,5-10).
5 Jeśliby mieszkali bracia razem, a jeden z
nich zeszedłby bez potomstwa, żona
zmarłego nie pójdzie za innego, ale ją pojmie
brat jego i wzbudzi potomstwo bratu swemu,
6 i pierworodnego syna z niej jego imieniem
suo morietur. 17 Non pervertes judicium
advenæ et pupilli, nec auferes pignoris loco
viduæ vestimentum. 18 Memento quod
servieris in Ægypto, et eruerit te Dominus
Deus tuus inde. Idcirco præcipio tibi ut facias
hanc rem. 19 Quando messueris segetem in
agro tuo, et oblitus manipulum reliqueris,
non reverteris, ut tollas illum : sed advenam,
et pupillum, et viduam auferre patieris, ut
benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni
opere manuum tuarum. 20 Si fruges
collegeris olivarum, quidquid remanserit in
arboribus, non reverteris ut colligas : sed
relinques advenæ, pupillo, ac viduæ. 21 Si
vindemiaveris vineam tuam, non colliges
remanentes racemos : sed cedent in usus
advenæ, pupilli, ac viduæ. 22 Memento quod
et tu servieris in Ægypto, et idcirco præcipio
tibi ut facias hanc rem.
25
1 Si fuerit causa inter aliquos, et
interpellaverint judices : quem justum esse
perspexerint, illi justitiæ palmam dabunt :
quem impium, condemnabunt impietatis. 2
Sin autem eum, qui peccavit, dignum viderint
plagis : prosternent, et coram se facient
verberari. Pro mensura peccati erit et
plagarum modus : 3 ita dumtaxat, ut
quadragenarium numerum non excedant : ne
fœde laceratus ante oculos tuos abeat frater
tuus. 4 Non ligabis os bovis terentis in area
fruges tuas.
5 Quando habitaverint fratres simul, et unus
ex eis absque liberis mortuus fuerit, uxor
defuncti non nubet alteri : sed accipiet eam
frater ejus, et suscitabit semen fratris sui : 6
et primogenitum ex ea filium nomine illius
49
nazwie, aby nie było zgładzone imię jego z
Izraela. 7 A jeśliby nie chciał pojąć żony
brata swego, która mu się prawem należy,
pójdzie niewiasta do bramy miejskiej, i
odwoła się do starszych, i rzecze: "Nie chce
brat męża mego wzbudzić imienia bratu
swemu w Izraelu ani mnie pojąć za żonę." 8 I
natychmiast każą go przyzwać i zapytają.
Jeśli odpowie: "Nie chcę jej wziąć za żonę,"
9 przystąpi niewiasta do niego przed
starszymi i ściągnie trzewik z nogi jego, i
plunie mu w twarz, i rzecze: "Tak się stanie
człowiekowi, który nie buduje domu brata
swego." 10 I nazwą imię jego w Izraelu:
"Dom rozzutego."
15. KŁÓTNIE I DOBRE OBYCZAJE
(25,11-12).
11 Jeśliby mieli między sobą spór dwaj
mężowie i jeden z drugim bić by się począł, a
żona jednego chcąc wyrwać męża swego z
ręki mocniejszego, wyciągnęłaby rękę i
uchwyciłaby go za członek, 12 utniesz jej
rękę i nie zmiękczysz się nad nią żadnym
miłosierdziem.
16. SPRAWIEDLIWOŚĆ W HANDLU
(25,13-16).
13 Nie będziesz miał w worku różnych
ciężarów, 14 większego i mniejszego, ani nie
będzie w domu twoim korca większego i
mniejszego. 15 Wagę będziesz miał
sprawiedliwą i prawdziwą, i korzec równy i
prawdziwy będziesz miał, abyś długi czas żył
na ziemi, 16 którą Pan, Bóg twój, da tobie.
Brzydzi się bowiem Pan twój tym, który to
czyni, i obmierzła mu jest wszelka
niesprawiedliwość.
17. WYGŁADZENIE AMALECYTÓW
(25,17-19).
17 Pomnij, co ci uczynił Amalek w drodze,
kiedyś wychodził z Egiptu: 18 jak wystąpił
przeciw tobie i idących w tyle wojska twego,
którzy ustawszy odpoczywali, pobił, kiedyś
appellabit, ut non deleatur nomen ejus ex
Israël. 7 Sin autem noluerit accipere uxorem
fratris sui, quæ ei lege debetur, perget mulier
ad portam civitatis, et interpellabit majores
natu, dicetque : Non vult frater viri mei
suscitare nomen fratris sui in Israël, nec me
in conjugem sumere. 8 Statimque accersiri
eum facient, et interrogabunt. Si responderit :
Nolo eam uxorem accipere : 9 accedet mulier
ad eum coram senioribus, et tollet
calceamentum de pede ejus, spuetque in
faciem illius, et dicet : Sic fiet homini, qui
non ædificat domum fratris sui. 10 Et
vocabitur nomen illius in Israël, Domus
discalceati.
11 Si habuerint inter se jurgium viri duo, et
unus contra alterum rixari cœperit, volensque
uxor alterius eruere virum suum de manu
fortioris, miseritque manum, et apprehenderit
verenda ejus : 12 abscides manum illius, nec
flecteris super eam ulla misericordia.
13 Non habebis in sacculo diversa pondera,
majus et minus : 14 nec erit in domo tua
modius major, et minor. 15 Pondus habebis
justum et verum, et modius æqualis et verus
erit tibi : ut multo vivas tempore super
terram, quam Dominus Deus tuus dederit
tibi. 16 Abominatur enim Dominus tuus eum
qui facit hæc, et aversatur omnem
injustitiam.
17 Memento quæ fecerit tibi Amalec in via
quando egrediebaris ex Ægypto : 18
quomodo occurrerit tibi, et extremos agminis
tui, qui lassi residebant, ceciderit, quando tu
50
ty był głodem i trudem zmorzony, a nie bał
się Boga. 19 Gdy ci tedy Pan, Bóg twój, da
odpoczynek i podbije wszystkie wokół
narody w ziemi, którą ci obiecał, wygładzisz
imię jego spod nieba. Strzeż się, abyś nie
zapomniał.
18. SKŁADANIE PIERWOCIN I
DZIESIĘCIN (26,1-15).
26
1 A gdy wnijdziesz do ziemi, którą ci Pan,
Bóg twój, da w posiadanie, i posiądziesz ją, i
mieszkać w niej będziesz, 2 weźmiesz ze
wszystkich plonów twoich pierwociny i
włożysz je w kosz, i pójdziesz do miejsca,
które Pan, Bóg twój, obierze, aby tam
wzywano imienia jego. 3 I przystąpiwszy do
kapłana, który natenczas będzie, rzeczesz do
niego: "Wyznaję dziś przed Panem, Bogiem
twoim, żem wszedł do ziemi, o której
przysiągł ojcom naszym, że ją nam da." 4 A
kapłan przyjąwszy kosz z ręki twojej postawi
przed ołtarzem Pana, Boga twego. 5 I
będziesz mówił przed oczyma Pana, Boga
twego: "Syryjczyk prześladował ojca mego, i
poszedł on do Egiptu, i zamieszkał tam w
liczbie bardzo małej, a rozmnożył się w
naród wielki i mocny, i nieprzeliczonego
mnóstwa. 6 I trapili nas Egipejanie i
prześladowali, nakładając brzemiona bardzo
ciężkie. 7 I wołaliśmy do Pana, Boga ojców
naszych, a on nas wysłuchał i wejrzał na
poniżenie nasze i na trud, i na ucisk. 8 I
wywiódł nas z Egiptu ręką mocną i
ramieniem wyciągniętym, wśród postrachu
wielkiego, wśród znaków i cudów, 9 i
wprowadził na to miejsce, i dał nam ziemię
mlekiem i miodem płynącą. 10 A przeto
teraz ofiaruję pierwsze urodzaje zboża ziemi,
którą mi dał Pan." I zostawisz je przed
oczyma Pana, Boga twego, pokłoniwszy się
Panu, 11 Bogu twemu. I będziesz ucztował
ze wszystkich dóbr, które Pan, Bóg twój, da
tobie i domowi twemu, ty i Lewita, i
przychodzień, 12 który z tobą jest. - Gdy
dopełnisz dziesięciny z wszystkich plonów
twoich, roku dziesięcin trzeciego dasz
Lewicie i przychodniowi, i sierocie, i
eras fame et labore confectus : et non
timuerit Deum. 19 Cum ergo Dominus Deus
tuus dederit tibi requiem, et subjecerit
cunctas per circuitum nationes in terra, quam
tibi pollicitus est : delebis nomen ejus sub
cælo. Cave ne obliviscaris.
26
1 Cumque intraveris terram, quam Dominus
Deus tuus tibi daturus est possidendam, et
obtinueris eam, atque habitaveris in ea : 2
tolles de cunctis frugibus tuis primitias, et
pones in cartallo, pergesque ad locum quem
Dominus Deus tuus elegerit, ut ibi invocetur
nomen ejus : 3 accedesque ad sacerdotem,
qui fuerit in diebus illis, et dices ad eum :
Profiteor hodie coram Domino Deo tuo, quod
ingressus sum in terram, pro qua juravit
patribus nostris, ut daret eam nobis. 4
Suscipiensque sacerdos cartallum de manu
tua, ponet ante altare Domini Dei tui : 5 et
loqueris in conspectu Domini Dei tui : Syrus
persequebatur patrem meum, qui descendit in
Ægyptum, et ibi peregrinatus est in
paucissimo numero : crevitque in gentem
magnam ac robustam et infinitæ multitudinis.
6 Afflixeruntque nos Ægyptii, et persecuti
sunt, imponentes onera gravissima : 7 et
clamavimus ad Dominum Deum patrum
nostrorum : qui exaudivit nos, et respexit
humilitatem nostram, et laborem, atque
angustiam : 8 et eduxit nos de Ægypto in
manu forti, et brachio extento, in ingenti
pavore, in signis atque portentis : 9 et
introduxit ad locum istum, et tradidit nobis
terram lacte et melle manantem. 10 Et idcirco
nunc offero primitias frugum terræ, quam
Dominus dedit mihi. Et dimittes eas in
conspectu Domini Dei tui, et adorato
Domino Deo tuo. 11 Et epulaberis in
omnibus bonis, quæ Dominus Deus tuus
dederit tibi et domui tuæ, tu et Levites, et
advena qui tecum est. 12 Quando
compleveris decimam cunctarum frugum
tuarum, anno decimarum tertio, dabis Levitæ,
et advenæ, et pupillo et viduæ, ut comedant
51
wdowie, aby jedli między bramami twymi i
najedli się. 13 I rzeczesz przed oczyma Pana,
Boga twego: "Wyniosłem, co jest
poświęcone, z domu mego, i dałem to
Lewicie i przychodniowi, i sierocie, i
wdowie, jak mi rozkazałeś; nie przestąpiłem
przykazania twego aim zapomniał rozkazania
twego. 14 Nie jadłem z nich w żałobie mojej
anim ich nie oddzielił w jakiejkolwiek
nieczystości, anim nic nie wydał z tych
rzeczy na ucztę pogrzebową. Byłem
posłuszny głosowi Pana, Boga mego, i
uczyniłem wszystko, jak mi przykazałeś. 15
Wejrzyj z świątyni twojej i z wysokiego
niebios mieszkania, a błogosław ludowi
twemu izraelskiemu i ziemi, którąś nam dał,
jak przysiągłeś ojcom naszym, ziemi
mlekiem i miodem płynącej."
19. ZAKOŃCZENIE: PRZYMIERZE
(26,16-19).
16 Dzisiaj Pan, Bóg twój, przykazał tobie,
abyś wykonywał te przykazania i prawa, i
strzegł, i pełnił je ze wszystkiego serca twego
i ze wszystkiej duszy twojej. 17 Pana dziś
obrałeś, aby ci był Bogiem i żebyś chodził
drogami jego i strzegł ustaw jego i
przykazań, i praw, i był posłuszny
rozkazaniu jego. 18 I Pan obrał cię dziś, abyś
mu był ludem osobliwym, tak jak ci
powiedział, i żebyś strzegł wszystkich
przykazań jego, 19 i żeby cię uczynił
wyższym nad wszystkie narody, które
stworzył ku chwale i imieniu i sławie swojej,
abyś był ludem świętym Pana, Boga twego,
jak powiedział."
intra portas tuas, et saturentur : 13
loquerisque in conspectu Domini Deo tui :
Abstuli quod sanctificatum est de domo mea,
et dedi illud Levitæ et advenæ, et pupillo ac
viduæ, sicut jussisti mihi : non præterivi
mandata tua, nec sum oblitus imperii tui. 14
Non comedi ex eis in luctu meo, nec separavi
ea in qualibet immunditia, nec expendi ex his
quidquam in re funebri. Obedivi voci Domini
Dei mei, et feci omnia sicut præcepisti mihi.
15 Respice de sanctuario tuo, et de excelso
cælorum habitaculo, et benedic populo tuo
Israël, et terræ, quam dedisti nobis, sicut
jurasti patribus nostris, terræ lacte et melle
mananti.
16 Hodie Dominus Deus tuus præcepit tibi ut
facias mandata hæc atque judicia : et
custodias et impleas ex toto corde tuo, et ex
tota anima tua. 17 Dominum elegisti hodie,
ut sit tibi Deus, et ambules in viis ejus, et
custodias cæremonias illius, et mandata atque
judicia, et obedias ejus imperio. 18 Et
Dominus elegit te hodie ut sis ei populus
peculiaris, sicut locutus est tibi, et custodias
omnia præcepta illius : 19 et faciat te
excelsiorem cunctis gentibus quas creavit, in
laudem, et nomen, et gloriam suam : ut sis
populus sanctus Domini Dei tui, sicut locutus
est.
52
CZĘŚĆ III (27,1 - 30,20)
Mowy uzupełniające.
1. O ODNOWIENIU PRZYMIERZA W
ZIEMI CHANAAN (27,1-26).
27
1 I przykazał Mojżesz i starsi Izraela ludowi,
mówiąc: "Strzeżcie wszystkich przykazań,
które wam dziś daję. 2 A gdy przejdziecie
przez Jordan do ziemi, którą Pan, Bóg twój,
da tobie, postawisz kamienie wielkie i
pobielisz je wapnem, 3 abyś mógł na nich
napisać wszystkie słowa zakonu tego po
przeprawieniu się przez Jordan, abyś wszedł
do ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie,
ziemi mlekiem i miodem płynącej, 4 jak
przysiągł ojcom twoim. Gdy tedy
przejdziecie Jordan, postawcie kamienie, o
których ja wam dziś przykazuję, na górze
Hebal, i pobielisz je wapnem. 5 I zbudujesz
tam ołtarz Panu, Bogu twemu, z kamieni,
których się żelazo nie tknęło, 6 z kamieni
nieciosanych i niegładzonych, i ofiarujesz na
nim całopalenia Panu, Bogu twemu. 7 I
zabijesz ofiary zapokojne i będziesz tam jadł
i ucztował przed Panem, 8 Bogiem twoim. I
napiszesz na kamieniach wszystkie słowa
zakonu tego wyraźnie i jasno." 9 I rzekli
Mojżesz i kapłani z rodu Lewiego do
wszystkiego Izraela: "Uważaj i słuchaj,
Izraelu: dzisiaj zostałeś ludem Pana, Boga
twego. 10 Będziesz słuchał głosu jego i
będziesz spełniał przykazania i prawa, które
ja daję tobie." 11 I przykazał Mojżesz ludowi
dnia owego, mówiąc: 12 "Ci staną na
błogosławienie ludowi na górze Gatizim, gdy
się przeprawicie przez Jordan: Symeon,
Lewi, Juda, Issachar, Józef i Beniamin. 13 A
naprzeciwko ci staną na przeklinanie na
górze Hebal: Ruben, Gad, Aser, Zabulon,
Dan i Neftali. 14 I będą mówić Lewici i
rzekną do wszystkich mężów izraelskich
głosem doniosłym: 15 "Przeklęty człowiek,
który robi posąg rzeźbiony lub lany,
obrzydliwość dla Pana, robotę rąk
rzemieślniczych, i stawia go w skrytości." A
odpowie wszystek lud i rzecze: "Amen " 16
27
1 Præcepit autem Moyses et seniores Israël
populo, dicentes : Custodite omne mandatum
quod præcipio vobis hodie. 2 Cumque
transieritis Jordanem in terram, quam
Dominus Deus tuus dabit tibi, eriges ingentes
lapides, et calce lævigabis eos, 3 ut possis in
eis scribere omnia verba legis hujus, Jordane
transmisso : ut introëas terram, quam
Dominus Deus tuus dabit tibi, terram lacte et
melle manantem, sicut juravit patribus tuis. 4
Quando ergo transieritis Jordanem, erigite
lapides, quos ego hodie præcipio vobis in
monte Hebal, et lævigabis eos calce : 5 et
ædificabis ibi altare Domino Deo tuo de
lapidibus, quos ferrum non tetigit, 6 et de
saxis informibus et impolitis : et offeres
super eo holocausta Domino Deo tuo, 7 et
immolabis hostias pacificas, comedesque ibi,
et epulaberis coram Domino Deo tuo. 8 Et
scribes super lapides omnia verba legis hujus
plane et lucide. 9 Dixeruntque Moyses et
sacerdotes Levitici generis ad omnem
Israëlem : Attende, et audi, Israël : hodie
factus es populus Domini Dei tui : 10 audies
vocem ejus, et facies mandata atque justitias,
quas ego præcipio tibi. 11 Præcepitque
Moyses populo in die illo, dicens : 12 Hi
stabunt ad benedicendum populo super
montem Garizim, Jordane transmisso :
Simeon, Levi, Judas, Issachar, Joseph, et
Benjamin. 13 Et e regione isti stabunt ad
maledicendum in monte Hebal : Ruben, Gad,
et Aser, et Zabulon, Dan, et Nephthali. 14 Et
pronuntiabunt Levitæ, dicentque ad omnes
viros Israël excelsa voce : 15 Maledictus
homo qui facit sculptile et conflatile,
abominationem Domini, opus manuum
artificum, ponetque illud in abscondito : et
respondebit omnis populus, et dicet : Amen.
16 Maledictus qui non honorat patrem suum,
et matrem : et dicet omnis populus : Amen.
53
"Przeklęty kto nie czci ojca swego i matki."
17 I rzecze wszystek lud: "Amen".
"Przeklęty, kto przenosi granice bliźniego
swego." I rzecze wszystek lud: "Amen." 18
"Przeklęty, kto czyni, że ślepy błądzi w
drodze." I rzecze wszystek lud: "Amen." 19
"Przeklęty, kto nagina sąd przychodnia,
sieroty i wdowy." I rzecze wszystek lud:
"Amen." 20 "Przeklęty, kto śpi z żoną ojca
swego i odkrywa przykrycie łóżka jego." I
rzecze wszystek lud: "Amen." 21 "Przeklęty,
kto obcuje z jakimkolwiek bydlęciem." I
rzecze wszystek lud: "Amen." 22 "Przeklęty,
kto śpi z siostrą swoją, z córką ojca swego
albo matki swej." I rzecze wszystek lud:
"Amen." 23 "Przeklęty, kto śpi ze świekrą
swoją." I rzecze wszystek lud: "Amen." 24
"Przeklęty, kto tajemnie zabije bliźniego
swego." I rzecze wszystek lud: "Amen." 25
"Przeklęty, kto bierze dary, aby przelać krew
niewinną." I rzecze wszystek lud: "Amen."
26 "Przeklęty, kto nie trwa w słowach
zakonu tego, ani ich czynem nie wypełnia." I
rzecze wszystek lud: "Amen."
2. BŁOGOSŁAWIEŃSTWA I
PRZEKLEŃS'TWA (28,1-68).
BŁOGOSŁAWIEŃSTWA OBIECANE ZA
WIERNOŚĆ (28,1-14).
28
1 A jeśli będziesz słuchał głosu Pana, Boga
twego, abyś pełnił i zachował wszystkie
przykazania jego, które ja dziś daję tobie,
uczyni cię Pan, Bóg twój, wyższym nad
wszystkie narody, które są na ziemi. 2 I
przyjdą na ciebie te wszystkie
błogosławieństwa, i dosięgną cię, jeśli jednak
słuchać będziesz przykazań jego. 3
Błogosławionyś ty w mieście i
błogosławiony na polu. 4 Błogosławiony
owoc żywota twego i owoc ziemi twej, i
owoc bydła twojego, stada dobytku twego i
zagrody owiec twoich. 5 Błogosławione
spichrze twoje i błogosławione zapasy twoje.
6 Błogosławiony będziesz ty, wchodząc i
wychodząc. 7 Nieprzyjaciół twoich, którzy
powstają przeciw tobie, powali Pan przed
17 Maledictus qui transfert terminos proximi
sui : et dicet omnis populus : Amen. 18
Maledictus qui errare facit cæcum in itinere :
et dicet omnis populus : Amen. 19
Maledictus qui pervertit judicium advenæ,
pupilli et viduæ : et dicet omnis populus :
Amen. 20 Maledictus qui dormit cum uxore
patris sui, et revelat operimentum lectuli ejus
: et dicet omnis populus : Amen. 21
Maledictus qui dormit cum omni jumento : et
dicet omnis populus : Amen. 22 Maledictus
qui dormit cum sorore sua, filia patris sui, vel
matris suæ : et dicet omnis populus : Amen.
23 Maledictus qui dormit cum socru sua : et
dicet omnis populus : Amen. 24 Maledictus
qui clam percusserit proximum suum : et
dicet omnis populus : Amen. 25 Maledictus
qui accipit munera, ut percutiat animam
sanguinis innocentis : et dicet omnis populus
: Amen. 26 Maledictus qui non permanet in
sermonibus legis hujus, nec eos opere perficit
: et dicet omnis populus : Amen.
28
1 Si autem audieris vocem Domini Dei tui, ut
facias atque custodias omnia mandata ejus,
quæ ego præcipio tibi hodie, faciet te
Dominus Deus tuus excelsiorem cunctis
gentibus, quæ versantur in terra. 2
Venientque super te universæ benedictiones
istæ, et apprehendent te : si tamen præcepta
ejus audieris. 3 Benedictus tu in civitate, et
benedictus in agro. 4 Benedictus fructus
ventris tui, et fructus terræ tuæ, fructusque
jumentorum tuorum, greges armentorum
tuorum, et caulæ ovium tuarum. 5 Benedicta
horrea tua, et benedictæ reliquiæ tuæ. 6
Benedictus eris tu ingrediens et egrediens. 7
Dabit Dominus inimicos tuos, qui consurgunt
adversum te, corruentes in conspectu tuo :
per unam viam venient contra te, et per
54
oczyma twymi. Jedną drogą wynijdą przeciw
tobie, a siedmiu drogami uciekać będą przed
obliczem twoim. 8 Spuści Pan
błogosławieństwo na spiżarnie twoje i na
wszystkie dzieła rąk twoich, i będzie ci
błogosławił w ziemi, którą otrzymasz. 9
Ustanowi cię Pan sobie ludem świętym, jak
ci przysiągł, jeśli będziesz strzegł przykazań
Pana, Boga twego, i chodził drogami jego. 10
I ujrzą wszystkie narody ziemi, że imię
Pańskie wzywane jest nad tobą, i bać się
będą ciebie. 11 Da ci Pan obfitość
wszelkiego dobra, owocu żywota twego i
owocu bydła twego, i owocu ziemi twej, o
której przysiągł Pan ojcom twoim, że ci ją
da. 12 Otworzy skarb swój bardzo dobry,
niebo, aby dało deszcz ziemi twej czasu
swego, i będzie błogosławił wszystkim
robotom rąk twoich. I będziesz pożyczał
wielu narodom, a sam u nikogo pożyczać nie
będziesz. 13 Ustanowi cię Pan głową a nie
ogonem, i będziesz zawsze na wierzchu, a
nie na spodzie, jeśli jednak słuchać będziesz
przykazań Pana, Boga twego, które ja dziś
daję tobie, i będziesz ich strzegł i pełnił je,
14 a nie odstąpisz od nich ni na prawo ni na
lewo, ani pójdziesz za bogami cudzymi, ani
im służyć będziesz.
PRZEKLEŃSTWO PRZECIW
WYKRACZAJĄCYM (28,15-68).
15 Ale jeśli nie będziesz chciał słuchać głosu
Pana, Boga twego, aby strzec i pełnić
wszystkie przykazania jego i ustawy, które ja
dziś daję tobie, przyjdą na ciebie te wszystkie
przekleństwa i dosięgną cię. 16 Przeklęty
będziesz w mieście, przeklęty na polu. 17
Przeklęte gumno twoje i przeklęte zapasy
twoje. 18 Przeklęty owoc żywota twego i
owoc ziemi twojej, stada wołów twoich i
trzody owiec twoich. 19 Przeklęty będziesz,
wchodząc i przeklęty wychodząc. 20
Przypuści Pan na ciebie głód i łaknienie, i
przekleństwo na wszystkie sprawy, które
podejmiesz, aż cię zetrze i zatraci prędko dla
uczynków twoich złych, przez któreś mię
opuścił. 21 Niech przywiąże do ciebie Pan
morowe powietrze, aż cię wyniszczy z ziemi,
do której wnijdziesz, aby ją posiąść. 22
septem fugient a facie tua. 8 Emittet
Dominus benedictionem super cellaria tua, et
super omnia opera manuum tuarum :
benedicetque tibi in terra, quam acceperis. 9
Suscitabit te Dominus sibi in populum
sanctum, sicut juravit tibi : si custodieris
mandata Domini Dei tui, et ambulaveris in
viis ejus. 10 Videbuntque omnes terrarum
populi quod nomen Domini invocatum sit
super te, et timebunt te. 11 Abundare te faciet
Dominus omnibus bonis, fructu uteri tui, et
fructu jumentorum tuorum, fructu terræ tuæ,
quam juravit Dominus patribus tuis ut daret
tibi. 12 Aperiet Dominus thesaurum suum
optimum, cælum, ut tribuat pluviam terræ
tuæ in tempore suo : benedicetque cunctis
operibus manuum tuarum. Et fœnerabis
gentibus multis, et ipse a nullo fœnus
accipies. 13 Constituet te Dominus in caput,
et non in caudam : et eris semper supra, et
non subter : si tamen audieris mandata
Domini Dei tui quæ ego præcipio tibi hodie,
et custodieris et feceris, 14 ac non
declinaveris ab eis nec ad dexteram, nec ad
sinistram, nec secutus fueris deos alienos,
neque colueris eos.
15 Quod si audire nolueris vocem Domini
Dei tui, ut custodias, et facias omnia mandata
ejus et cæremonias, quas ego præcipio tibi
hodie, venient super te omnes maledictiones
istæ, et apprehendent te. 16 Maledictus eris
in civitate, maledictus in agro. 17
Maledictum horreum tuum, et maledictæ
reliquiæ tuæ. 18 Maledictus fructus ventris
tui, et fructus terræ tuæ, armenta boum
tuorum, et greges ovium tuarum. 19
Maledictus eris ingrediens, et maledictus
egrediens. 20 Mittet Dominus super te
famem et esuriem, et increpationem in omnia
opera tua, quæ tu facies : donec conterat te,
et perdat velociter, propter adinventiones tuas
pessimas in quibus reliquisti me. 21
Adjungat tibi Dominus pestilentiam, donec
consumat te de terra ad quam ingredieris
55
Niechaj cię Pan skarze niedostatkiem,
gorączką i zimnicą, upaleniem i gorącem, i
skażonym powietrzem, i rdzą, a niech cię
prześladuje, aż wyginiesz. 23 Niechaj będzie
niebo, które nad tobą jest, miedziane, a
ziemia, którą depcesz, żelazna. 24 Niech da
Pan ziemi twojej proch za deszcz, a z nieba
niech na cię zstąpi popiół, aż będziesz
wniwecz obrócony. 25 Niechaj cię Pan
powali przed nieprzyjaciółmi twymi; jedną
drogą wychodź przeciwko nim, a siedmiu
uciekaj, a bądź rozproszony po wszystkich
królestwach ziemi. 26 I niech będzie trup
twój pokarmem dla wszystkich ptaków
powietrznych i zwierząt ziemi, a niech nie
będzie, kto by odpędzał. 27 Niechaj cię
zarazi Pan wrzodem egipskim i część ciała,
przez którą wydzieliny odchodzą, krostami
też i świerzbem, tak żebyś nie mógł być
uleczony. 28 Niechaj cię skarze Pan
odejściem od rozumu i ślepotą, i
szaleństwem. 29 I macaj o południu, jak
zwykł macać ślepy w ciemnościach, a niech
cię nie prowadzą prosto drogi twoje. I przez
wszystek czas znoś krzywdę i bądź przemocą
uciskany, a nie miej, kto by cię wybawił. 30
Pojmij żonę, a drugi niechaj z nią śpi; dom
zbuduj, a w nim nie mieszkaj; nasadź
winnicę, a nie zbieraj z niej wina. 31 Wołu
twego niech zabiją przed tobą, a nie jedz z
niego; osła twego niech porwą przed oczyma
twymi, a niech ci go nie wrócą; owce twoje
niech będą dane nieprzyjaciołom twoim, a
niech nie będzie, kto by ci dopomógł. 32
Synowie twoi i córki twe niech będą dane
innemu narodowi, na co będą patrzeć oczy
twoje i ustawać od patrzenia za nimi przez
cały dzień, a niech nie będzie siły w ręce
twojej. 33 Owoce ziemi twej i wszystkie
prace twoje niechaj je lud, którego nie znasz,
a bądź zawsze krzywdzony i uciskany po
wszystkie dni, 34 i zdrętwiały z przerażenia
wskutek tego, co będą widziały oczy twoje.
35 Niech cię zarazi Pan złym wrzodem na
kolanach i na łydkach, i niech cię nie mogą
uleczyć od stopy nogi aż do ciemienia twego.
36 Zawiedzie Pan ciebie i króla twego,
którego ustanowisz nad sobą, do narodu,
którego nie znasz ty i ojcowie twoi, i
będziesz tam służył bogom cudzym, drewnu
possidendam. 22 Percutiat te Dominus
egestate, febri et frigore, ardore et æstu, et
aëre corrupto ac rubigine, et persequatur
donec pereas. 23 Sit cælum, quod supra te
est, æneum : et terra, quam calcas, ferrea. 24
Det Dominus imbrem terræ tuæ pulverem, et
de cælo descendat super te cinis, donec
conteraris. 25 Tradat te Dominus corruentem
ante hostes tuos : per unam viam egrediaris
contra eos, et per septem fugias, et
dispergaris per omnia regna terræ, 26 sitque
cadaver tuum in escam cunctis volatilibus
cæli, et bestiis terræ, et non sit qui abigat. 27
Percutiat te Dominus ulcere Ægypti, et
partem corporis, per quam stercora
egeruntur, scabie quoque et prurigine : ita ut
curari nequeas. 28 Percutiat te Dominus
amentia et cæcitate ac furore mentis, 29 et
palpes in meridie sicut palpare solet cæcus in
tenebris, et non dirigas vias tuas. Omnique
tempore calumniam sustineas, et opprimaris
violentia, nec habeas qui liberet te. 30
Uxorem accipias, et alius dormiat cum ea.
Domum ædifices, et non habites in ea.
Plantes vineam, et non vindemies eam. 31
Bos tuus immoletur coram te, et non
comedas ex eo. Asinus tuus rapiatur in
conspectu tuo, et non reddatur tibi. Oves tuæ
dentur inimicis tuis, et non sit qui te adjuvet.
32 Filii tui et filiæ tuæ tradantur alteri
populo, videntibus oculis tuis, et
deficientibus ad conspectum eorum tota die,
et non sit fortitudo in manu tua. 33 Fructus
terræ tuæ, et omnes labores tuos, comedat
populus quem ignoras : et sis semper
calumniam sustinens, et oppressus cunctis
diebus, 34 et stupens ad terrorem eorum quæ
videbunt oculi tui. 35 Percutiat te Dominus
ulcere pessimo in genibus et in suris,
sanarique non possis a planta pedis usque ad
verticem tuum. 36 Ducet te Dominus, et
regem tuum, quem constitueris super te, in
gentem, quam ignoras tu et patres tui : et
servies ibi diis alienis, ligno et lapidi. 37 Et
eris perditus in proverbium ac fabulam
omnibus populis, ad quos te introduxerit
Dominus. 38 Sementem multam jacies in
terram, et modicum congregabis : quia
locustæ devorabunt omnia. 39 Vineam
plantabis, et fodies : et vinum non bibes, nec
56
i kamieniowi. 37 I będziesz stracony,
przypowieścią i baśnią wszystkim narodom,
do których cię Pan wprowadzi. 38 Siew
wielki wrzucisz w ziemię, a mało zbierzesz,
bo wszystko pożre szarańcza. 39 Winnicę
zasadzisz i okopiesz, a wina pić nie będziesz
i nic z niej nie zbierzesz, bo ją robaki
spustoszą. 40 Drzewa oliwne mieć będziesz
we wszystkich granicach twoich, a oliwą się
mazać nie będziesz, bo opadną i zginą. 41
Synów i córek narodzisz, a nie nacieszysz się
nimi, bo ich zawiodą w niewolę. 42
Wszystkie drzewa twoje i owoce ziemi
twojej rdza zniszczy. 43 Przychodzień, który
mieszka z tobą, wzniesie się nad ciebie i
będzie stał wyżej, a ty zstąpisz na dół i
będziesz stał niżej. 44 On tobie pożyczać
będzie, a ty mu nie będziesz pożyczał; on
będzie głową, a ty ogonem. 45 I przyjdą na
ciebie wszystkie te przekleństwa, i gonić cię
będą i dosięgną cię, aż zginiesz, iżeś nie
słuchał głosu Pana, Boga twego, i nie
chowałeś przykazań jego i ustaw, które ci
przepisał. 46 I będą na tobie znakami i
cudami, i na potomstwie twoim na wieki. 47
Ponieważ nie służyłeś Panu, Bogu twemu, w
weselu i w radości serca, przy dostatku
wszystkiego, 48 będziesz służył
nieprzyjacielowi twemu, którego Pan na
ciebie ześle, w głodzie i w pragnieniu, i w
nagości, i we wszelakim niedostatku, i włoży
jarzmo żelazne na szyję twoją, aż cię zetrze.
49 Przywiedzie na ciebie Pan naród z daleka
i z ostatnich granic ziemi, na podobieństwo
orła pędem lecącego, którego języka nie
będziesz mógł rozumieć, 50 naród zuchwały,
który nie uczci starego ani się ulituje nad
małym, 51 i pożre owoc bydła twego i plony
ziemi twej, aż zginiesz; i nie zostawi ci
pszenicy, wina, i oliwy, stad krów i trzód
owiec, 52 aż cię wygubi i zetrze we
wszystkich miastach twoich, i obalą się mury
twoje mocne i wysokie, w których ufność
pokładałeś we wszystkiej ziemi twojej.
Będziesz oblężony w miastach twoich w
całej ziemi twej, którą ci da Pan, Bóg twój.
53 I będziesz jadł owoc żywota twego, i
mięso synów twoich i córek twoich, które
Pan, Bóg twój, da tobie, w ucisku i
spustoszeniu, którym cię ściśnie twój
colliges ex ea quippiam : quoniam vastabitur
vermibus. 40 Olivas habebis in omnibus
terminis tuis, et non ungeris oleo : quia
defluent, et peribunt. 41 Filios generabis et
filias, et non frueris eis : quoniam ducentur in
captivitatem. 42 Omnes arbores tuas et
fruges terræ tuæ rubigo consumet. 43
Advena, qui tecum versatur in terra, ascendet
super te, eritque sublimior : tu autem
descendes, et eris inferior. 44 Ipse fœnerabit
tibi, et tu non fœnerabis ei. Ipse erit in caput,
et tu eris in caudam. 45 Et venient super te
omnes maledictiones istæ, et persequentes
apprehendent te, donec intereas : quia non
audisti vocem Domini Dei tui, nec servasti
mandata ejus et cæremonias, quas præcepit
tibi. 46 Et erunt in te signa atque prodigia, et
in semine tuo usque in sempiternum : 47 eo
quod non servieris Domino Deo tuo in
gaudio, cordisque lætitia, propter rerum
omnium abundantiam. 48 Servies inimico
tuo, quem immittet tibi Dominus, in fame, et
siti, et nuditate, et omni penuria : et ponet
jugum ferreum super cervicem tuam, donec
te conterat. 49 Adducet Dominus super te
gentem de longinquo, et de extremis terræ
finibus in similitudinem aquilæ volantis cum
impetu, cujus linguam intelligere non possis :
50 gentem procacissimam, quæ non deferat
seni, nec misereatur parvuli, 51 et devoret
fructum jumentorum tuorum, ac fruges terræ
tuæ : donec intereas, et non relinquat tibi
triticum, vinum, et oleum, armenta boum, et
greges ovium : donec te disperdat, 52 et
conterat in cunctis urbibus tuis, et destruantur
muri tui firmi atque sublimes, in quibus
habebas fiduciam in omni terra tua.
Obsideberis intra portas tuas in omni terra
tua, quam dabit tibi Dominus Deus tuus : 53
et comedes fructum uteri tui, et carnes
filiorum tuorum et filiarum tuarum, quas
dederit tibi Dominus Deus tuus, in angustia
et vastitate qua opprimet te hostis tuus. 54
Homo delicatus in te, et luxuriosus valde,
invidebit fratri suo, et uxori, quæ cubat in
sinu suo, 55 ne det eis de carnibus filiorum
suorum, quas comedet : eo quod nihil aliud
habeat in obsidione et penuria, qua
vastaverint te inimici tui intra omnes portas
tuas. 56 Tenera mulier et delicata, quæ super
57
nieprzyjaciel. 54 Człowiek rozpieszezony
wśród ciebie i w zbytku chowany krzywo
spoglądać będzie na brata swego i na żonę,
która leży na łonie jego, 55 aby im nie musiał
dać mięsa synów swoich, które będzie jadł,
ponieważ nic innego nie ma w oblężeniu i
niedostatku, którym cię spustoszą
nieprzyjaciele twoi we wszystkich miastach
twoich. 56 Niewiasta delikatna i
rozpieszczona, która po ziemi chodzić nie
mogła ani stopy nóg postawić od rozkoszy i
miękkości wielkiej, krzywo spoglądać będzie
na męża swego, który leży na łonie jej, dla
mięsa syna i córki, 57 i błony, która
wychodzi z jej łona, i dla dziatek, które się
tejże godziny urodziły, bo je będą jeść
potajemnie dla niedostatku wszystkiego w
oblężeniu i spustoszeniu, którym cię ściśnie
twój nieprzyjaciel w miastach twoich. 58
Jeśli nie będziesz strzegł i czynił wszystkich
słów zakonu tego, które w tych księgach są
napisane, í nie będziesz się bał imienia jego
chwalebnego i strasznego, to jest Pana, Boga
twego, 59 rozmnoży Pan plagi twoje i plagi
potomstwa twego, plagi wielkie i trwałe,
choroby złe i ustawiczne. 60 I obróci na
ciebie wszystkie klęski Egiptu, których się
lękałeś, i chwycą się ciebie. 61 Nadto
wszystkie niemoce i plagi, które nie są
napisane w księgach zakonu tego,
przywiedzie Pan na ciebie, aż cię zetrze. 62 I
zostaniecie w małej liczbie, wy, którzyście
przedtem byli tak liczni jak gwiazdy
niebieskie, przeto żeś nie słuchał głosu Pana,
Boga twego. 63 A jak się przedtem radował
Pan nad wami, czyniąc wam dobrze i
rozmnażając was, tak się będzie radował,
wytracając was i niszcząc, żebyście zniesieni
byli z ziemi, do której wnijdziesz, by ją
posiąść. 64 Rozproszy cię Pan między
wszystkie narody od jednego krańca ziemi aż
do drugiego i tam będziesz służył bogom
cudzym, których i ty nie znasz i ojcowie
twoi, drewnom i kamieniom. 65 Między
narodami też owymi nie uspokoisz się i nie
będzie miała odpoczynku stopa nogi twojej;
da ci tam bowiem Pan serce lękliwe i oczy
omdlałe, i duszę żałością trawioną. 66 I
będzie życie twe jakby zawieszone przed
tobą. Będziesz się bał w nocy i we dnie, i nie
terram ingredi non valebat, nec pedis
vestigium figere, propter mollitiem et
teneritudinem nimiam, invidebit viro suo, qui
cubat in sinu ejus, super filii et filiæ carnibus,
57 et illuvie secundarum, quæ egrediuntur de
medio feminum ejus, et super liberis qui
eadem hora nati sunt. Comedent enim eos
clam propter rerum omnium penuriam in
obsidione et vastitate, qua opprimet te
inimicus tuus intra portas tuas. 58 Nisi
custodieris et feceris omnia verba legis hujus,
quæ scripta sunt in hoc volumine, et timueris
nomen ejus gloriosum et terribile, hoc est,
Dominum Deum tuum : 59 augebit Dominus
plagas tuas, et plagas seminis tui, plagas
magnas et perseverantes, infirmitates
pessimas et perpetuas : 60 et convertet in te
omnes afflictiones Ægypti, quas timuisti, et
adhærebunt tibi. 61 Insuper et universos
languores, et plagas, quæ non sunt scriptæ in
volumine legis hujus, inducet Dominus super
te, donec te conterat : 62 et remanebitis pauci
numero, qui prius eratis sicut astra cæli præ
multitudine, quoniam non audisti vocem
Domini Dei tui. 63 Et sicut ante lætatus est
Dominus super vos, bene vobis faciens,
vosque multiplicans : sic lætabitur disperdens
vos atque subvertens, ut auferamini de terra,
ad quam ingredieris possidendam. 64
Disperget te Dominus in omnes populos, a
summitate terræ usque ad terminos ejus : et
servies ibi diis alienis, quos et tu ignoras et
patres tui, lignis et lapidibus. 65 In gentibus
quoque illis non quiesces, neque erit requies
vestigio pedis tui. Dabit enim tibi Dominus
ibi cor pavidum, et deficientes oculos, et
animam consumptam mœrore : 66 et erit vita
tua quasi pendens ante te. Timebis nocte et
die, et non credes vitæ tuæ.
58
będziesz pewny życia twego. 67 Rano
będziesz mówił: "Kto mi da wieczór?" a
wieczorem: "Kto mi da poranek?" dla trwogi
serca twego, która cię ogarnie, i dla tego, co
widzieć będziesz oczyma twymi. 68
Odprowadzi cię Pan na okrętach do Egiptu tą
drogą, o której ci mówił, że jej więcej nie
będziesz widział. Tam sprzedawać cię będą
nieprzyjaciołom twoim za niewolników i za
niewolnice, a nie będzie, kto by kupował."
3. NAPOMNIENIE DO ODNOWIENIA
PRZYMIERZA (29,1-30,20).
29
1 Te są słowa przymierza, które Pan nakazał
Mojżeszowi zawrzeć z synami Izraelowymi
w ziemi Moab, oprócz owego przymierza,
które z nimi zawarł na Horebie. 2 I zwołał
Mojżesz wszystkiego Izraela, i rzekł do
niego: "Wyście widzieli wszystko, co uczynił
Pan przed wami w ziemi egipskiej Faraonowi
i wszystkim sługom jego, i wszystkiej ziemi
jego: 3 doświadczenia wielkie, które
widziały oczy twoje, znaki owe i cuda
wielkie. 4 I nie dał wam Pan serca
rozumnego i oczu widzących, i uszu, które
mogą słyszeć, aż do dnia dzisiejszego. 5
Wiódł was przez czterdzieści lat po puszczy,
a nic wytarły się szaty wasze ani obuwie na
nogach waszych nie popsuło się od starości.
6 Chlebaście nie jedli, wina i mocnego
napoju nie piliście: abyście wiedzieli, żem ja
jest Pan, Bóg wasz. 7 I przyszliście na to
miejsce, i wyjechał Sehon, król Hesebonu, i
Og, król Basanu, występując przeciw nam do
bitwy, i poraziliśmy ich. 8 I wzięliśmy
ziemlę ich i daliśmy ją w posiadłość
Rubenowi i Gadowi i połowie pokolenia
Manassesa. 9 Strzeżcie zatem słów
przymierza tego i wypełniajcie je, abyście
rozumieli wszystko, co czynicie. 10 Wy
dzisiaj stoicie wszyscy przed Panem, Bogiem
waszym, książęta wasi i pokolenia, i starsi, i
nauczyciele, i wszystek lud izraelski, 11
dziatki i żony wasze, i przychodzień, który z
tobą mieszka w obozie prócz tych, którzy
drwa rąbią, 12 i tych, którzy wodę noszą:
abyś wszedł w przymierze z Panem, Bogiem
67 Mane dices : Quis mihi det vesperum ? et
vespere : Quis mihi det mane ? propter cordis
tui formidinem, qua terreberis, et propter ea,
quæ tuis videbis oculis. 68 Reducet te
Dominus classibus in Ægyptum per viam de
qua dixit tibi ut eam amplius non videres. Ibi
venderis inimicis tuis in servos et ancillas, et
non erit qui emat.
29
1 Hæc sunt verba fœderis quod præcepit
Dominus Moysi ut feriret cum filiis Israël in
terra Moab : præter illud fœdus, quod cum
eis pepigit in Horeb. 2 Vocavitque Moyses
omnem Israël, et dixit ad eos : Vos vidistis
universa, quæ fecit Dominus coram vobis in
terra Ægypti Pharaoni, et omnibus servis
ejus, universæque terræ illius, 3 tentationes
magnas, quas viderunt oculi tui, signa illa,
portentaque ingentia, 4 et non dedit vobis
Dominus cor intelligens, et oculos videntes,
et aures quæ possunt audire, usque in
præsentem diem. 5 Adduxit vos quadraginta
annis per desertum : non sunt attrita
vestimenta vestra, nec calceamenta pedum
vestrorum vetustate consumpta sunt. 6
Panem non comedistis, vinum et siceram non
bibistis : ut sciretis quia ego sum Dominus
Deus vester. 7 Et venistis ad hunc locum :
egressusque est Sehon rex Hesebon, et Og
rex Basan, occurrentes nobis ad pugnam. Et
percussimus eos, 8 et tulimus terram eorum,
ac tradidimus possidendam Ruben et Gad, et
dimidiæ tribui Manasse. 9 Custodite ergo
verba pacti hujus, et implete ea : ut
intelligatis universa quæ facitis. 10 Vos statis
hodie cuncti coram Domino Deo vestro,
principes vestri, et tribus, ac majores natu,
atque doctores, omnis populus Israël, 11
liberi et uxores vestræ, et advena qui tecum
moratur in castris, exceptis lignorum
cæsoribus, et his qui comportant aquas : 12
ut transeas in fœdere Domini Dei tui, et in
jurejurando quod hodie Dominus Deus tuus
59
twoim, i w umowę zaprzysiężoną, którą dziś
Pan, Bóg twój, zawiera z tobą, 13 aby cię
ustanowił sobie ludem, a sam był Bogiem
twoim, jak ci powiedział i jak przysiągł
ojcom twoim, Abrahamowi, Izaakowi i
Jakubowi. 14 A nie z wami samymi ja to
przymierze zawieram i te przysięgi
utwierdzam, 15 ale z wszystkimi, którzy tu
są i których nie masz. 16 Wy bowiem wiecie,
jak mieszkaliśmy w ziemi egipskiej i jak
przeszliśmy wśród narodów, przez które
idąc, 17 widzieliście obrzydłości i plugastwa,
to jest bałwany ich, drewno i kamień, srebro i
złoto, które czcili. 18 Żeby snadź nie było
między wami męża albo niewiasty, domu
albo pokolenia, którego serce odwróciło się
dziś od Pana, Boga naszego, żeby pójść i
służyć bogom owych narodów, i żeby nie
było między wami korzenia rodzącego żółć i
gorzkość; 19 a gdy usłyszy słowa tej
przysięgi, błogosławiłby sobie w sercu
swoim mówiąc: "Pokój mi będzie i będę
chodził w nieprawości serca mego," a
wyniszczy pijana pragnącą. 20 A Pan niech
mu nie odpuści ale natenczas niech
najbardziej się rozpali gniew jego i
zapalczywość przeciw owemu człowiekowi,
i niech spoczną na nim wszystkie
przekleństwa, które w tych księgach są
napisane, i niech wymaże Pan imię jego spod
niebios, 21 i wyniszczy go na zatracenie ze
wszystkich pokoleń Izraelowych według
przekleństw, które się w księgach zakonu i
tego przymierza zamykają. 22 I rzecze ród
potomny i synowie, którzy się potem urodzą,
i obcy, którzy z daleka przyjadą, widząc kary
tej ziemi i niemoce, którymi ją Pan utrapił,
23 spaliwszy ją siarką i solnym żarem, tak
żeby jej potem nie obsiewano ani nic
zielonego nie rodziła, na podobieństwo
wywrócenia Sodomy i Gomory, Adamy i
Seboimu, które wywrócił Pan w gniewie i
zapalczywości swojej. 24 I rzekną wszystkie
narody: "Czemu tak Pan uczynił tej ziemi?
Cóż to za gniew gwałtowny zapalczywości
jego?" 25 I odpowiedzą: "Bo opuścili
przymierze Pana, które zawarł z ojcami ich,
kiedy ich wywiódł z ziemi egipskiej, 26 i
służyli cudzym bogom, i kłaniali się tym,
których nie znali i którym nie byli
percutit tecum : 13 ut suscitet te sibi in
populum, et ipse sit Deus tuus sicut locutus
est tibi, et sicut juravit patribus tuis,
Abraham, Isaac, et Jacob. 14 Nec vobis solis
ego hoc fœdus ferio, et hæc juramenta
confirmo, 15 sed cunctis præsentibus et
absentibus. 16 Vos enim nostis quomodo
habitaverimus in terra Ægypti, et quomodo
transierimus per medium nationum, quas
transeuntes 17 vidistis abominationes et
sordes, id est, idola eorum, lignum et
lapidem, argentum et aurum, quæ colebant.
18 Ne forte sit inter vos vir aut mulier,
familia aut tribus, cujus cor aversum est
hodie a Domino Deo nostro, ut vadat et
serviat diis illarum gentium : et sit inter vos
radix germinans fel et amaritudinem. 19
Cumque audierit verba juramenti hujus,
benedicat sibi in corde suo, dicens : Pax erit
mihi, et ambulabo in pravitate cordis mei : et
absumat ebria sitientem, 20 et Dominus non
ignoscat ei : sed tunc quam maxime furor
ejus fumet, et zelus contra hominem illum, et
sedeant super eum omnia maledicta, quæ
scripta sunt in hoc volumine : et deleat
Dominus nomen ejus sub cælo, 21 et
consumat eum in perditionem ex omnibus
tribubus Israël, juxta maledictiones, quæ in
libro legis hujus ac fœderis continentur. 22
Dicetque sequens generatio, et filii qui
nascentur deinceps, et peregrini qui de longe
venerint, videntes plagas terræ illius, et
infirmitates, quibus eam afflixerit Dominus,
23 sulphure, et salis ardore comburens, ita ut
ultra non seratur, nec virens quippiam
germinet, in exemplum subversionis
Sodomæ et Gomorrhæ, Adamæ et Seboim,
quas subvertit Dominus in ira et furore suo.
24 Et dicent omnes gentes : Quare sic fecit
Dominus terræ huic ? quæ est hæc ira furoris
ejus immensa ? 25 Et respondebunt : Quia
dereliquerunt pactum Domini, quod pepigit
cum patribus eorum, quando eduxit eos de
terra Ægypti : 26 et servierunt diis alienis, et
adoraverunt eos, quos nesciebant, et quibus
non fuerant attributi : 27 idcirco iratus est
furor Domini contra terram istam, ut
induceret super eam omnia maledicta, quæ in
hoc volumine scripta sunt : 28 et ejecit eos de
terra sua in ira et in furore, et in indignatione
60
przydzieleni. 27 I dlatego zapalił się gniew
Pański na tę ziemię, że przywiódł na nią
wszystkie przekleństwa, które w tych
księgach są napisane, 28 i wyrzucił ich z
ziemi własnej w gniewie i w zapalczywości, i
rozgniewaniu wielkim, i rzucił ich na cudzą
ziemię, jak się to dziś pokazuje." 29
Tajemnice należą do Pana, Boga naszego,
rzeczy jawne do nas i synów naszych aż na
wieki, abyśmy pełnili wszystkie słowa
zakonu tego.
30
1 Gdy tedy spełnią się na tobie I te wszystkie
słowa, błogosławieństwo albo przekleństwo,
które przedłożyłem przed oczy twoje, a
ruszony żalem serca twego między
wszystkimi narodami, do których cię
rozproszy Pan, Bóg twój, 2 nawrócisz się do
niego i usłuchasz rozkazów jego, jak ja dziś
nakazuję tobie, ty i synowie twoi, ze
wszystkiego serca twego i ze wszystkiej
duszy twojej: 3 przywróci Pan, Bóg twój,
jeńców twoich i zmiłuje się nad tobą, i
zbierze cię znowu ze wszystkich narodów,
między które cię był pierwej rozproszył. 4
Chociażbyś był i na krańce nieba
rozproszony, stamtąd cię wyciągnie Pan, Bóg
twój, 5 i weźmie i wprowadzi do ziemi, którą
posiedli ojcowie twoi, i utrzymasz ją, a
błogosławiąc ci zrobi cię liczniejszym, niż
byli ojcowie twoi. 6 Obrzeże Pan, Bóg twój,
serce twe i serce potomstwa twego, żebyś
miłował Pana, Boga trvego, ze wszystkiego
serca twego i ze wszystkiej duszy twojej,
abyś mógł żyć. 7 A te wszystkie
przekleństwa obróci na nieprzyjaciół twoich i
na tych, którzy cię nienawidzą i prześladują.
8 A ty się nawrócisz i usłuchasz głosu Pana,
Boga twego, i będziesz pełnił wszystkie
przykazania jego które ja dziś daję tobie. 9 I
udzieli ci Pan, Bóg twój, obfitości we
wszystkich sprawach rąk twoich, w płodzie
żywota twego i w owocu bydła twego, i w
urodzaju ziemi twojej, i w żyzności
wszelakiej; albowiem znowu Pan cieszył się
będzie z ciebie we wszystkich dobrach, jak
cieszył się z ojców twoich: 10 jeśli jednak
będziesz słuchał głosu Pana, Boga twego, i
maxima, projecitque in terram alienam, sicut
hodie comprobatur. 29 Abscondita, Domino
Deo nostro ; quæ manifesta sunt, nobis et
filiis nostris usque in sempiternum, ut
faciamus universa verba legis hujus.
30
1 Cum ergo venerint super te omnes
sermones isti, benedictio sive maledictio,
quam proposui in conspectu tuo : et ductus
pœnitudine cordis tui in universis gentibus,
in quas disperserit te Dominus Deus tuus, 2
et reversus fueris ad eum, et obedieris ejus
imperiis, sicut ego hodie præcipio tibi, cum
filiis tuis, in toto corde tuo, et in tota anima
tua : 3 reducet Dominus Deus tuus
captivitatem tuam, ac miserebitur tui, et
rursum congregabit te de cunctis populis, in
quos te ante dispersit. 4 Si ad cardines cæli
fueris dissipatus, inde te retrahet Dominus
Deus tuus, 5 et assumet, atque introducet in
terram, quam possederunt patres tui, et
obtinebis eam : et benedicens tibi, majoris
numeri te esse faciat quam fuerunt patres tui.
6 Circumcidet Dominus Deus tuus cor tuum,
et cor seminis tui, ut diligas Dominum Deum
tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua,
ut possis vivere. 7 Omnes autem
maledictiones has convertet super inimicos
tuos, et eos qui oderunt te et persequuntur. 8
Tu autem reverteris, et audies vocem Domini
Dei tui, faciesque universa mandata quæ ego
præcipio tibi hodie : 9 et abundare te faciet
Dominus Deus tuus in cunctis operibus
manuum tuarum, in sobole uteri tui, et in
fructu jumentorum tuorum, in ubertate terræ
tuæ, et in rerum omnium largitate. Revertetur
enim Dominus, ut gaudeat super te in
omnibus bonis, sicut gavisus est in patribus
tuis : 10 si tamen audieris vocem Domini Dei
tui, et custodieris præcepta ejus et
cæremonias, quæ in hac lege conscripta sunt
: et revertaris ad Dominum Deum tuum in
61
strzegł przykazań jego i ustaw, które w tym
zakonie są napisane, i nawrócisz się do Pana,
Boga twego, ze wszystkiego serca twego i ze
wszystkiej duszy twojej. 11 Przykazanie to,
które ja dziś daję tobie, nie jest gdzieś nad
tobą ani nie jest daleko odległe, 12 ani
położone na niebie, żebyś mógł mówić:
"Któż z nas może wstąpić do nieba aby je
znieść do nas i żebyśmy słyszeli i czynem
wypełnili?" 13 ani za morzem leżące, abyś
się wymawiał i mówił: "Kto z nas będzie
mógł przepłynąć morze, a przynieść je do
nas, abyśmy słyszeli i czynili, co jest
przykazane?" 14 Ale bardzo blisko ciebie jest
słowo, w ustach twoich i w sercu twoim,
abyś je pełnił. 15 Uważaj, że dziś położyłem
przed oczy twoje życie i dobro, a z drugiej
strony śmierć i zło, 16 abyś miłował Pana,
Boga twego i chodził drogami jego, i strzegł
przykazań jego i ustaw, i praw, i abyś żył, i
żeby cię rozmnożył i błogosławił ci w ziemi,
do której wchodzisz, by posiąść ją. 17 Lecz
jeśli się odwróci serce twoje i nie będziesz
chciał słuchać, a dawszy się zwieść
pokłonisz się cudzym bogom i będziesz im
służył: 18 przepowiadam ci dzisiaj, że
zginiesz, a niedługi czas będziesz mieszkał w
ziemi, do której wnijdziesz, przeprawiwszy
się przez Jordan, by posiąść ją. 19 Wzywam
dziś na świadków niebo i ziemię, żem
położył przed wami życie i śmierć,
błogosławieństwo i przekleństwo. Obierajże
tedy życie, abyś i ty żył i potomstwo twoje,
20 i miłował Pana, Boga twego, i był
posłuszny głosowi jego, i stał przy nim (bo
on jest życiem twoim i przedłużeniem dni
twoich), abyś mieszkał w ziemi, o której
przysiągł Pan ojcom twoim, Abrahamowi,
Izaakowi i Jakubowi, że ją im da."
toto corde tuo, et in tota anima tua. 11
Mandatum hoc, quod ego præcipio tibi hodie,
non supra te est, neque procul positum, 12
nec in cælo situm, ut possis dicere : Quis
nostrum valet ad cælum ascendere, ut deferat
illud ad nos, et audiamus atque opere
compleamus ? 13 neque trans mare positum :
ut causeris, et dicas : Quis ex nobis poterit
transfretare mare, et illud ad nos usque
deferre, ut possimus audire et facere quod
præceptum est ? 14 sed juxta te est sermo
valde, in ore tuo, et in corde tuo, ut facias
illum. 15 Considera quod hodie proposuerim
in conspectu tuo, vitam et bonum, et e
contrario mortem et malum : 16 ut diligas
Dominum Deum tuum, et ambules in viis
ejus, et custodias mandata illius ac
cæremonias atque judicia : et vivas, atque
multiplicet te, benedicatque tibi in terra, ad
quam ingredieris possidendam. 17 Si autem
aversum fuerit cor tuum, et audire nolueris,
atque errore deceptus adoraveris deos
alienos, et servieris eis : 18 prædico tibi
hodie quod pereas, et parvo tempore moreris
in terra, ad quam, Jordane transmisso,
ingredieris possidendam. 19 Testes invoco
hodie cælum et terram, quod proposuerim
vobis vitam et mortem, benedictionem et
maledictionem. Elige ergo vitam, ut et tu
vivas, et semen tuum : 20 et diligas
Dominum Deum tuum, atque obedias voci
ejus, et illi adhæreas (ipse est enim vita tua,
et longitudo dierum tuorum), ut habites in
terra, pro qua juravit Dominus patribus tuis,
Abraham, Isaac, et Jacob, ut daret eam illis.
62
CZĘŚĆ IV (31,1 - 34,12)
Pożegnanie i śmierć Mojżesza.
1. JOZUE NASTĘPCĄ MOJŻESZA;
PRAWO I PIEŚŃ POWIERZONE SYNOM
LEWIEGO (31,1-30).
31
1 Poszedł tedy Mojżesz i mówił wszystkie te
słowa do wszystkiego Izraela, i rzekł do nich:
2 "Sto dwadzieścia lat mam dzisiaj, nie mogę
dalej wychodzić i wchodzić, zwłaszcza że mi
też Pan powiedział: 3 "Nie przejdziesz tego
Jordanu." A przeto Pan, Bóg twój, przejdzie
przed tobą. On wygładzi wszystkie te narody
przed oczyma twymi, i zawładniesz nimi; a
ten Jozue pójdzie przed tobą jak Pan mówił.
4 I uczyni im Pan, jak uczynił Sehonowi i
Ogowi, królom Amorejczyków, i ziemi ich, i
wygładzi je. 5 Gdy tedy i te wam podda, tak
samo im uczynicie, jak wam rozkazałem. 6
Mężnie postępujcie i umacniajcie się; nie
bójcie się ani się lękajcie na widok ich,
albowiem Pan, Bóg twój, sam jest wodzem
twoim, a nie opuści cię ani odstąpi." 7 I
zawołał Mojżesz Jozuego, i rzekł mu przed
wszystkim Izraelem: "Umacniaj się i bądź
mężny; ty bowiem wprowadzisz ten lud do
ziemi, którą Pan przysiągł dać ojcom ich, i ty
ją losem podzielisz. 8 A Pan, który jest
wodzem waszym, ten będzie z tobą, nie
opuści cię ani odstąpi; nie bój się ani się nie
lękaj!" 9 Napisał tedy Mojżesz ten zakon i
dał go kapłanom, synom Lewiego, którzy
nosili skrzynię przymierza Pańskiego, i
wszystkim starszym izraelskim. 10 I
przykazał im mówiąc: "Po siedmiu latach,
roku odpuszczenia, 11 w święto Kuczek, gdy
się zejdą wszyscy z Izraela, aby się pokazać
przed oczyma Pana, Boga twego, na miejscu,
które obierze Pan: czytać będziesz słowa
zakonu tego przed wszystkim Izraelem, a oni
słuchać będą; 12 a zbierzesz wszystek lud
razem, tak mężczyzn jak i niewiasty, dziatki i
przychodniów, którzy są między bramami
twymi, aby słuchając uczyli się i bali się
Pana, Boga waszego, i strzegli i pełnili
wszystkie słowa zakonu tego; 13 aby też
31
1 Abiit itaque Moyses, et locutus est omnia
verba hæc ad universum Israël, 2 et dixit ad
eos : Centum viginti annorum sum hodie ;
non possum ultra egredi et ingredi, præsertim
cum et Dominus dixerit mihi : Non transibis
Jordanem istum. 3 Dominus ergo Deus tuus
transibit ante te : ipse delebit omnes gentes
has in conspectu tuo, et possidebis eas : et
Josue iste transibit ante te, sicut locutus est
Dominus. 4 Facietque Dominus eis sicut fecit
Sehon et Og regibus Amorrhæorum, et terræ
eorum, delebitque eos. 5 Cum ergo et hos
tradiderit vobis, similiter facietis eis, sicut
præcepi vobis. 6 Viriliter agite, et
confortamini : nolite timere, nec paveatis ad
conspectum eorum : quia Dominus Deus tuus
ipse est ductor tuus, et non dimittet, nec
derelinquet te. 7 Vocavitque Moyses Josue,
et dixit ei coram omni Israël : Confortare, et
esto robustus : tu enim introduces populum
istum in terram, quam daturum se patribus
eorum juravit Dominus, et tu eam sorte
divides. 8 Et Dominus qui ductor est vester,
ipse erit tecum : non dimittet, nec derelinquet
te : noli timere, nec paveas. 9 Scripsit itaque
Moyses legem hanc, et tradidit eam
sacerdotibus filiis Levi, qui portabant arcam
fœderis Domini, et cunctis senioribus Israël.
10 Præcepitque eis, dicens : Post septem
annos, anno remissionis, in solemnitate
tabernaculorum, 11 convenientibus cunctis
ex Israël, ut appareant in conspectu Domini
Dei tui in loco quem elegerit Dominus, leges
verba legis hujus coram omni Israël,
audientibus eis, 12 et in unum omni populo
congregato, tam viris quam mulieribus,
parvulis, et advenis, qui sunt intra portas tuas
: ut audientes discant, et timeant Dominum
Deum vestrum, et custodiant, impleantque
omnes sermones legis hujus. 13 Filii quoque
63
synowie ich, którzy teraz nie wiedzą, mogli
słuchać i bali się Pana, Boga swego, po
wszystkie dni, przez które mieszkają na
ziemi, do której wy przeprawiwszy się przez
Jordan idziecie, aby ją posiąść." 14 I rzekł
Pan do Mojżesza: "Oto blisko są dni śmierci
twojej. Zawołaj Jozuego, a stańcie w
przybytku świadectwa, abym mu dał
rozkazy." Poszli tedy Mojźesz i Jozue, i
stanęli w przybytku świadectwa. 15 I ukazał
się tam Pan w słupie obłoku, który stanął u
wejścia do przybytku. 16 I rzekł Pan do
Mojżesza: "Oto ty zaśniesz z ojcami twymi, a
ten lud powstawszy będzie cudzołożył z
bogami cudzymi w ziemi, do której idzie,
aby w niej zamieszkać; tam mnie odstąpi i
zgwałci przymierze, które z nim zawarłem.
17 I rozgniewa się zapalczywość moja
przeciw niemu w ów dzień, i opuszczę go, i
skryję oblicze moje przed nim, i będzie na
pożarcie. Spotkają go wszystkie utrapienia i
uciski, tak iż rzecze w ów dzień:
"Prawdziwie, ponieważ nie jest Bóg ze mną,
spotkały mię te utrapienia." 18 A ja skryję i
zataję oblicze moje w ów dzień dla
wszystkiego złego, które uczynił, iż poszedł
za bogami cudzymi. 19 Teraz tedy napiszcie
sobie tę pieśń i nauczcie synów Izraelowych,
aby na pamięć umieli i usty śpiewali, i niech
mi będzie ta pieśń na świadectwo między
synami Izraela. 20 Wprowadzę go bowiem
do ziemi, którą zaprzysiągłem ojcom jego,
ziemi mlekiem i miodem płynącej. A gdy się
najedzą i nasycą, i utyją, odwrócą się do
cudzych bogów i będą im służyć, i uwłaczać
mi będą, i złamią pnymierze moje. 21 Gdy
go spotka wiele utrapień i ucisków, odpowie
mu ta pieśń na świadectwo, gdyż nie zgładzi
jej żadne zapomnienie z ust potomstwa
twego. Ja bowiem znam myśli jego, co
będzie czynił, dziś, pierwej niż go wwiodę
do ziemi, którą mu obiecałem." 22 Napisał
tedy Mojżesz pieśń i nauczył jej synów
Izraelowych. - I przykazał Pan Jozuemu,
synowi Nuna, i rzekł: "Umacniaj się bądź
mężny, ty bowiem wprowadzisz ynów
Izraelowych do ziemi, którą biecałem, i ja
będę z tobą." 24 Gdy tedy napisał Mojżesz
słowa zakonu tego w księdze i dokończył, 25
przykazał Lewitom, którzy nosili skrzynię
eorum qui nunc ignorant, ut audire possint, et
timeant Dominum Deum suum cunctis
diebus quibus versantur in terra, ad quam
vos, Jordane transmisso, pergitis obtinendam.
14 Et ait Dominus ad Moysen : Ecce prope
sunt dies mortis tuæ : voca Josue, et state in
tabernaculo testimonii, ut præcipiam ei.
Abierunt ergo Moyses et Josue, et steterunt
in tabernaculo testimonii : 15 apparuitque
Dominus ibi in columna nubis, quæ stetit in
introitu tabernaculi. 16 Dixitque Dominus ad
Moysen : Ecce tu dormies cum patribus tuis,
et populus iste consurgens fornicabitur post
deos alienos in terra, ad quam ingreditur ut
habitet in ea : ibi derelinquet me, et irritum
faciet fœdus, quod pepigi cum eo. 17 Et
irascetur furor meus contra eum in die illo :
et derelinquam eum, et abscondam faciem
meam ab eo, et erit in devorationem :
invenient eum omnia mala et afflictiones, ita
ut dicat in illo die : Vere quia non est Deus
mecum, invenerunt me hæc mala. 18 Ego
autem abscondam, et celabo faciem meam in
die illo propter omnia mala, quæ fecit, quia
secutus est deos alienos. 19 Nunc itaque
scribite vobis canticum istud, et docete filios
Israël : ut memoriter teneant, et ore
decantent, et sit mihi carmen istud pro
testimonio inter filios Israël. 20 Introducam
enim eum in terram, pro qua juravi patribus
ejus, lacte et melle manantem. Cumque
comederint, et saturati, crassique fuerint,
avertentur ad deos alienos, et servient eis :
detrahentque mihi, et irritum facient pactum
meum. 21 Postquam invenerint eum mala
multa et afflictiones, respondebit ei canticum
istud pro testimonio, quod nulla delebit
oblivio ex ore seminis sui. Scio enim
cogitationes ejus, quæ facturus sit hodie,
antequam introducam eum in terram, quam ei
pollicitus sum. 22 Scripsit ergo Moyses
canticum, et docuit filios Israël. 23
Præcepitque Dominus Josue filio Nun, et ait :
Confortare, et esto robustus : tu enim
introduces filios Israël in terram, quam
pollicitus sum, et ego ero tecum. 24
Postquam ergo scripsit Moyses verba legis
hujus in volumine, atque complevit, 25
præcepit Levitis, qui portabant arcam fœderis
Domini, dicens : 26 Tollite librum istum, et
64
przymierza Pańskiego, mówiąc: 26
"Weźmijcie tę księgę a połóżcie ją obok
skrzyni przymierza Pana, Boga waszego,
żeby tam była przeciw tobie na świadectwo.
27 Znam ja bowiem upór twój, i kark twój
bardzo twardy. Jeszcze gdym był żyw i
chodził z wami, zawszeście przekornie
występowali przeciw Panu, jakżeż daleko
więcej, gdy umrę? 28 Zgromadźcież do mnie
wszystkich starszych wedle pokoleń
waszych, i nauczycieli, a będę mówił przed
nimi te słowa i będę wzywał przeciw nim
nieba i ziemi. 29 Wiem bowiem, że po
śmierci mojej źle czynić będziecie i zstąpicie
prędko z drogi, którą wam przykazałem, i
spotkają was nieszczęścia w ostatnim czasie,
kiedy zło czynić będzieáe przed oczyma
Pana, aby go rozdrażnić dziełami rąk
waszych." 30 I wypowiedział Mojżesz, a
słyszało wszystko zgromadzenie izraelskie,
słowa pieśni tej aż do końca.
2. PIEŚŃ MOJŻESZA (32,1-47).
32
1 "Słuchajcie niebiosa, co mówię, niech
słucha ziemia słów ust moich! 2 Niechaj się
zleje jak deszcz nauka moja, niechaj płynie
jak rosa mowa moja, jak deszcz na ziele i jak
krople na trawę. 3 Bo będę wzywał imienia
Pańskiego: 4 dajcie cześć Bogu naszemu!
Dzieła Boga są doskonałe, a wszystkie drogi
jego słuszne; Bóg wierny, a bez żadnej
nieprawości, sprawiedliwy i prawy. 5
Zgrzeszyli przeciw niemu, a nie synowie
jego, plugastwem, ród zły i przewrotny! 6
Tym to odpłacasz Panu, ludu głupi i szalony?
Czyż nie on jest ojcem twoim, który cię
posiadł i uczynił, i stworzył cię? 7 Wspomnij
na dawne dni, rozważaj każde pokolenie;
spytaj ojca twego, a oznajmi tobie, starszych
twoich, a powiedzą ci. 8 Gdy dzielił
Najwyższy narody, gdy rozłączał synów
Adamowych, założył granice narodów
według liczby synów izraelskich. 9 A
działem Pana lud jego, Jakub sznurem
dziedzictwa jego. 10 Znalazł go w ziemi
pustej, na miejscu strachu i głębokiej
pustyni; obwodził go i uczył, i strzegł jak
ponite eum in latere arcæ fœderis Domini
Dei vestri : ut sit ibi contra te in testimonium.
27 Ego enim scio contentionem tuam, et
cervicem tuam durissimam. Adhuc vivente
me et ingrediente vobiscum, semper
contentiose egistis contra Dominum : quanto
magis cum mortuus fuero ? 28 Congregate ad
me omnes majores natu per tribus vestras,
atque doctores, et loquar audientibus eis
sermones istos, et invocabo contra eos cælum
et terram. 29 Novi enim quod post mortem
meam inique agetis, et declinabitis cito de
via, quam præcepi vobis : et occurrent vobis
mala in extremo tempore, quando feceritis
malum in conspectu Domini, ut irritetis eum
per opera manuum vestrarum. 30 Locutus est
ergo Moyses, audiente universo cœtu Israël,
verba carminis hujus, et ad finem usque
complevit.
32
1 Audite, cæli, quæ loquor : audiat terra
verba oris mei. 2 Concrescat ut pluvia
doctrina mea, fluat ut ros eloquium meum,
quasi imber super herbam, et quasi stillæ
super gramina. 3 Quia nomen Domini
invocabo : date magnificentiam Deo nostro.
4 Dei perfecta sunt opera, et omnes viæ ejus
judicia : Deus fidelis, et absque ulla
iniquitate, justus et rectus. 5 Peccaverunt ei,
et non filii ejus in sordibus : generatio prava
atque perversa. 6 Hæccine reddis Domino,
popule stulte et insipiens ? numquid non ipse
est pater tuus, qui possedit te, et fecit, et
creavit te ? 7 Memento dierum antiquorum,
cogita generationes singulas : interroga
patrem tuum, et annuntiabit tibi : majores
tuos, et dicent tibi. 8 Quando dividebat
Altissimus gentes, quando separabat filios
Adam, constituit terminos populorum juxta
numerum filiorum Israël. 9 Pars autem
Domini, populus ejus : Jacob funiculus
hæreditatis ejus. 10 Invenit eum in terra
deserta, in loco horroris, et vastæ solitudinis :
circumduxit eum, et docuit : et custodivit
65
źrenicy oka swego. 11 Jak orzeł,
wywabiający do latania orlęta swe i nad nimi
latający, rozszerzył skrzydła swoje, i wziął
go, i nosił na ramionach swoich. 12 Pan sam
był wodzem jego, 13 a nie było z nim boga
obcego. Postawił go na ziemi wyżynnej, aby
jadł owoce polne, żeby ssał miód z opoki, 14
a oliwę z najtwardszej skały, masło z krów, a
mleko z owiec z tłustością jagniąt i baranów,
chowanych w Basanie, i kozły z najlepszą
pszenicą, i krew jagody pił jak najczystszą.
15 Roztył się miły i odwierzgnął; utyły,
stłuściały, zgrubiały, opuścił Boga,
Stworzyciela swego, i odstąpił od Boga,
Zbawiáela swego. 16 Rozdrażnili go bogami
cudzymi i obrzydłościami do gniewu
pobudzili. 17 Ofiarowali czartom, a nie
Bogu, bogom, których nie znali; nowo i
świeżo przyszli, nie czcili ich ojcowie ich. 18
Boga, który cię zrodził, opuściłeś i
zapomniałeś Pana, Stworzyciela twego. 19
Ujrzał Pan i gniewem zawrzał że go
rozdrażnili synowie jego i córki. 20 I rzekł:
"Skryję oblicze moje przed nimi, a będę się
przypatrywał końcowi ich; ród to bowiem
przewrotny jest i niewierni synowie. 21 Oni
mię rozdrażnili tym, który nie był bogiem, i
rozjątrzyli nicościami swoimi, a ja drażnić
ich będę tym, który nie jest ludem, i głupim
narodem rozjątrzę ich. 22 Ogień rozgorzał w
zapalczywości mojej i będzie gorzał aż do
spodu otchłani, i pożre ziemię z jej
urodzajem, i gór podstawy wypali. 23
Zgromadzę na nich nieszczęścia i strzały
moje wystrzelam na nich. 24 Zginą od głodu
i pożrą ich ptaki dziobaniem nieznośnym;
zęby zwierząt zapuszczę w nich wraz z
jadem czołgających się po ziemi i
pełzających. 25 Zewnątrz pustoszyć ich
będzie miecz, a wewnątrz strach, młodzieńca
wespół i pannę, ssącego z człowiekiem
starym. 26 Rzekłem: "Gdzież oni są?
Wygładzę ich pamięć wśród ludzi." 27 Ale
dla gniewu nieprzyjaciół odłożyłem to, aby
snadź nie pysznili się nieprzyjaciele ich i nie
rzekli: "Ręka nasza podniesiona a nie Pan,
sprawiła to wszystko." 28 Naród to jest bez
rozsądku i bez roztropności. 29 Gdybyż
mądrzy byli i zrozumieli, i oglądali się na
koniec! 30 Jakżeż jeden może gonić za
quasi pupillam oculi sui. 11 Sicut aquila
provocans ad volandum pullos suos, et super
eos volitans, expandit alas suas, et assumpsit
eum, atque portavit in humeris suis. 12
Dominus solus dux ejus fuit, et non erat cum
eo deus alienus : 13 constituit eum super
excelsam terram, ut comederet fructus
agrorum : ut sugeret mel de petra, oleumque
de saxo durissimo ; 14 butyrum de armento,
et lac de ovibus cum adipe agnorum, et
arietum filiorum Basan : et hircos cum
medulla tritici, et sanguinem uvæ biberet
meracissimum. 15 Incrassatus est dilectus, et
recalcitravit : incrassatus, impinguatus,
dilatatus, dereliquit Deum factorem suum, et
recessit a Deo salutari suo. 16 Provocaverunt
eum in diis alienis, et in abominationibus ad
iracundiam concitaverunt. 17 Immolaverunt
dæmoniis et non Deo, diis quos ignorabant :
novi recentesque venerunt, quos non
coluerunt patres eorum : 18 Deum qui te
genuit dereliquisti, et oblitus es Domini
creatoris tui. 19 Vidit Dominus, et ad
iracundiam concitatus est : quia
provocaverunt eum filii sui et filiæ. 20 Et ait
: Abscondam faciem meam ab eis, et
considerabo novissima eorum : generatio
enim perversa est, et infideles filii. 21 Ipsi
me provocaverunt in eo qui non erat Deus, et
irritaverunt in vanitatibus suis : et ego
provocabo eos in eo qui non est populus, et
in gente stulta irritabo illos. 22 Ignis
succensus est in furore meo, et ardebit usque
ad inferni novissima : devorabitque terram
cum germine suo, et montium fundamenta
comburet. 23 Congregabo super eos mala, et
sagittas meas complebo in eis. 24
Consumentur fame, et devorabunt eos aves
morsu amarissimo : dentes bestiarum
immittam in eos, cum furore trahentium
super terram, atque serpentium. 25 Foris
vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem
simul ac virginem, lactentem cum homine
sene. 26 Dixi : Ubinam sunt ? cessare faciam
ex hominibus memoriam eorum. 27 Sed
propter iram inimicorum distuli : ne forte
superbirent hostes eorum, et dicerent : Manus
nostra excelsa, et non Dominus, fecit hæc
omnia. 28 Gens absque consilio est, et sine
prudentia. 29 Utinam saperent, et
66
tysiącem, a dwaj do ucieczki zmusić dziesięć
tysięcy? Czyż nie dlatego, iż Bóg ich
zaprzedał, a Pan ich wydał? 31 Nie jest
bowiem Bóg nasz jak ich bogowie: i
nieprzyjaciele nasi są sędziami. 32 Z winnicy
Sodomy winnica ich i z przedmieścia
Gomory; winna jagoda ich to jagoda żółci, a
grona bardzo gorzkie. 33 Żółcią smoczą ich
wino i jadem żmijowym nieuleczalnym. 34
Czyż nie jest to u mnie schowane i
zapieczętowane w skarbach moich? 35
Mojać jest pomsta i ja oddam na czas, aby się
powinęła ich noga; blisko już jest dzień
zguby i czasy prędko nadchodzą. 36 Sądzić
będzie Pan lud swôj, a nad sługanli swymi
się zmiłuje; dojrzy, iż ręka omdlała i
zamknięci też osłabli, a którzy zostali,
zniszczeli. 37 I rzecze: "Gdzież są ich
bogowie, w których mieli nadzieję? 38 Z ich
bitych ofiar tłuszcz jedli, a pili wino
płynnych ich ofiar. Niechaj wstaną i pomoc
wam dadzą i niech was w potrzebie obronią.
39 Obaczcież, żem ja jest jedyny i nie masz
innego boga prócz mnie; ja zabijam i ja
ożywiam, ranię i ja uleczę, a nie masz, kto by
mógł wyrwać z mej ręki. 40 Podnoszę ku
niebu moją rękę i mówię: Ja żyję na wieki!
41 Gdy zaostrzę mój miecz by błyskawicę i
sąd pochwyci ma ręka, pomszczę się nad
nieprzyjaciółmi moimi i tym, którzy nlię
nienawidzą, odpłacę. 42 Napoję krwią strzały
moje, a miecz mój żreć będzie mięso, z krwi
pobitych i z pojmanych, z odkrytej
nieprzyjaciół głowy." 43 Chwalcie narody
lud jego, bo krwi sług swoich się pomści i
zemstą odpłaci ich wrogom, a miłościw
będzie ziemi ludu swego." 44 Przyszedł tedy
Mojżesz i wypowiedział wszystkie słowa tej
pieśni do uszu ludu, on i Jozue, syn Nuna. 45
I dokończył tych wszystkich słów, mówiąc
do wszystkiego Izraela. 46 I rzekł do nich:
"Przyłóżcie serca wasze do wszystkich słów,
które ja dziś wam obwieszczam, abyśáe
rozkazali synom waszym chować je i czynić,
i wypełnić wszystko, co napisane jest w tym
zakonie.
intelligerent, ac novissima providerent. 30
Quomodo persequatur unus mille, et duo
fugent decem millia ? nonne ideo, quia Deus
suus vendidit eos, et Dominus conclusit illos
? 31 Non enim est Deus noster ut dii eorum :
et inimici nostri sunt judices. 32 De vinea
Sodomorum, vinea eorum, et de suburbanis
Gomorrhæ : uva eorum, uva fellis, et botri
amarissimi. 33 Fel draconum vinum eorum,
et venenum aspidum insanabile. 34 Nonne
hæc condita sunt apud me, et signata in
thesauris meis ? 35 Mea est ultio, et ego
retribuam in tempore, ut labatur pes eorum :
juxta est dies perditionis, et adesse festinant
tempora. 36 Judicabit Dominus populum
suum, et in servis suis miserebitur : videbit
quod infirmata sit manus, et clausi quoque
defecerunt, residuique consumpti sunt. 37 Et
dicet : Ubi sunt dii eorum, in quibus
habebant fiduciam ? 38 de quorum victimis
comedebant adipes, et bibebant vinum
libaminum : surgant, et opitulentur vobis,
et in necessitate vos protegant. 39 Videte
quod ego sim solus, et non sit alius deus
præter me : ego occidam, et ego vivere
faciam : percutiam, et ego sanabo, et non est
qui de manu mea possit eruere. 40 Levabo ad
cælum manum meam, et dicam : Vivo ego in
æternum. 41 Si acuero ut fulgur gladium
meum, et arripuerit judicium manus mea :
reddam ultionem hostibus meis, et his qui
oderunt me retribuam. 42 Inebriabo sagittas
meas sanguine, et gladius meus devorabit
carnes ; de cruore occisorum et de
captivitate, nudati inimicorum capitis. 43
Laudate, gentes, populum ejus, quia
sanguinem servorum suorum ulciscetur : et
vindictam retribuet in hostes eorum, et
propitius erit terræ populi sui. 44 Venit ergo
Moyses, et locutus est omnia verba cantici
hujus in auribus populi, ipse et Josue filius
Nun. 45 Complevitque omnes sermones
istos, loquens ad universum Israël, 46 et dixit
ad eos : Ponite corda vestra in omnia verba,
quæ ego testificor vobis hodie : ut mandetis
ea filiis vestris custodire et facere, et implere
universa quæ scripta sunt legis hujus :
67
47 Bo nie darmo je wam przykazano, ale aby
każdy z was żył przez nie i abyście czyniąc
trwali przez długi czas na ziemi, do której
przeprawiwszy się przez Jordan, wchodzicie,
by ją posiąść "
3. JAHWE WZYWA MOJŻESZA DO
WSTĄPIENIA NA GÓRĘ NEBO, BY
STAMTĄD OBEJRZAŁ ZIEMIĘ
OBIECANĄ PRZED ŚMIERCIĄ
(32,48-52).
48 I rzekł Pan do Mojżesza tegoż dnia,
mówiąc: 49 "Wstąp na tę górę Abarim (to
jest Przejścia), na górę Nebo, która jest w
ziemi moabskiej naprzeciw Jerycha, i oglądaj
ziemię chananejską, którą ja dam synom
Izraelowym, aby ją odzierżyli, i umrzyj ra
górze. 50 Gdy na nią wstąpisz, będziesz
przyłączony do ludów twoich, jak umarł
Aaron, brat twój, na górze Hor i przyłożony
został do ludów swoich: 51 boście wystąpili
przeciwko mnie wpośród synów Izraelowych
u wody w Kades na pustyni Sin, a nie
uświęciliście mnie między synami
Izraelowymi. 52 Z naprzeciwka oglądniesz
ziemię, a nie wnijdziesz do niej, do ziemi,
którą ja dam synom Izraelowym."
4. PROROCZE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO
MOJŻESZA (33,1-29).
33
1 To jest błogosławieństwo, którym
pobłogosławił Mojżesz, człowiek Boży,
synom Izraelowym przed śmiercią swą. 2 I
rzekł: "Pan z Synaju przyszedł, a z Seiru
wzeszedł nam, ukazał się z góry Faran, a z
nim świętych tysiące. W prawicy jego
ognisty zakon. 3 Umiłował narody, wszyscy
święci są w ręku jego, a ci, co zbliżają się do
nóg jego, dostąpią jego nauki. 4 Zakon dał
nam Mojżesz jako dziedzictwo rzeszy
Jakubowej. 5 Będzie u prawego królem, gdy
się zbiórą książęta ludu z pokoleniami
Izraelowymi. 6 Niech żyje Ruben, a niech
nie umiera, lecz niechaj będzie mały liczbą."
7 To jest błogosławieństwo Judy: "Usłysz,
47 quia non incassum præcepta sunt vobis,
sed ut singuli in eis viverent : quæ facientes
longo perseveretis tempore in terra, ad quam,
Jordane transmisso, ingredimini
possidendam.
48 Locutusque est Dominus ad Moysen in
eadem die, dicens : 49 Ascende in montem
istum Abarim, id est, transitum, in montem
Nebo, qui est in terra Moab contra Jericho :
et vide terram Chanaan, quam ego tradam
filiis Israël obtinendam, et morere in monte.
50 Quem conscendens jungeris populis tuis,
sicut mortuus est Aaron frater tuus in monte
Hor, et appositus populis suis : 51 quia
prævaricati estis contra me in medio filiorum
Israël ad aquas contradictionis in Cades
deserti Sin : et non sanctificastis me inter
filios Israël. 52 E contra videbis terram, et
non ingredieris in eam, quam ego dabo filiis
Israël.
33
1 Hæc est benedictio, qua benedixit Moyses,
homo Dei, filiis Israël ante mortem suam. 2
Et ait : Dominus de Sinai venit, et de Seir
ortus est nobis : apparuit de monte Pharan, et
cum eo sanctorum millia. In dextera ejus
ignea lex. 3 Dilexit populos, omnes sancti in
manu illius sunt : et qui appropinquant
pedibus ejus, accipient de doctrina illius. 4
Legem præcepit nobis Moyses, hæreditatem
multitudinis Jacob. 5 Erit apud rectissimum
rex, congregatis principibus populi cum
tribubus Israël. 6 Vivat Ruben, et non
moriatur, et sit parvus in numero. 7 Hæc est
Judæ benedictio : Audi, Domine, vocem
Judæ, et ad populum suum introduc eum :
68
Panie, głos Judy, a do ludu jego wprowadź
go; ręce jego będą się zań biły i pomocą mu
będzie przeciw jego wrogom." 8 Lewiemu
też rzekł: "Doskonałość twoja i nauka twoja
dla męża twego świętego, któregoś
doświadczył w Pokuszeniu i osądziłeś u wód
Przeciwieństwa; 9 który rzekł ojcu swemu i
matce swej: "Nie znam was," a braciom
swym: "Nic nie wiem o was," i synów
swoich nie znali. Ci strzegli słów twoich i
przymierze twe zachowali, 10 prawa twoje, o
Jakubie, i zakon twój, o Izraelu; będą kłaść
kadzidło czasu zapalczywości twojej i
całopalenie na ołtarzu twoim. 11 Błogosław,
Panie, mocy jego, a sprawy rąk jego
przyjmij. Potłucz grzbiety nieprzyjaciół jego,
a ci którzy go nienawidzą, niechaj nie
powstaną." 12 Beniaminowi też rzekł:
"Najmilszy Panu będzie mieszkał u Niego
bezpiecznie; jak w łożnicy cały dzień
mieszkać będzie, a w ramionach jego będzie
spoczywał." 13 Józefowi też rzekł: "Z
błogosławieństwa Pańskiego ziemia jego, z
owoców niebios i rosy, 14 i z głębiny pod nią
rozlanej, z owoców, 15 darów słońca i
księżyca, z wierzchu starych gór, z owoców
pagórków odwiecznych, 16 i z urodzajów
zienmi i z obfitości jej. Błogosławieństwo
tego, który się w krzaku ukazał, niechaj
przyjdzie na głowę Józefa i na wierzch
głowy nazarejczyka między braćmi jego. 17
Jak pierworodnego cielca piękność jego, rogi
nosorożca - rogi jego, tymi rozmiecie narody
aż na krańce ziemi. Takie są rzesze Efraima i
takie tysiące Manassesa." 18 A Zabulonowi
rzekł: "Wesel się, Zabulonie, z wypraw
twoich, a ty Issacharze, z namiotów twoich.
19 Ludy wezwą na górę, tam ofiarować będą
ofiary sprawiedliwe; oni toń morską będą
ssać jakby mleko i skarby ukryte w piasku."
20 I Gadowi rzekł: "Błogosławiony w
przestronnych dzierżawach Gad; jak lew
spoczął i pochwycił ramię i głowę. 21 I
oglądał pierwszeństwo swoje, że w dziale
jego nauczyciel jest złożony, on to był z
książętami ludu i wykonał sprawiedliwe
wyroki Pana i sądy jego wraz z Izraelem." 22
Danowi też rzekł: "Dan - szczenię lwie,
popłynie szeroko z Basanu." 23 A Neftalemu
rzekł: "Neftali będzie używał obfitości i
manus ejus pugnabunt pro eo, et adjutor illius
contra adversarios ejus erit. 8 Levi quoque ait
: Perfectio tua, et doctrina tua viro sancto
tuo, quem probasti in tentatione, et judicasti
ad aquas contradictionis. 9 Qui dixit patri suo
et matri suæ : Nescio vos : et fratribus suis :
Ignoro vos : et nescierunt filios suos. Hi
custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum
servaverunt. 10 Judicia tua, o Jacob, et legem
tuam, o Israël : ponent thymiama in furore
tuo, et holocaustum super altare tuum. 11
Benedic, Domine, fortitudini ejus : et opera
manuum illius suscipe. Percute dorsa
inimicorum ejus : et qui oderunt eum, non
consurgant. 12 Et Benjamin ait :
Amantissimus Domini habitabit confidenter
in eo : quasi in thalamo tota die morabitur, et
inter humeros illius requiescet. 13 Joseph
quoque ait : De benedictione Domini terra
ejus, de pomis cæli, et rore, atque abysso
subjacente. 14 De pomis fructuum solis ac
lunæ, 15 de vertice antiquorum montium, de
pomis collium æternorum : 16 et de frugibus
terræ, et de plenitudine ejus. Benedictio illius
qui apparuit in rubo, veniat super caput
Joseph, et super verticem nazaræi inter
fratres suos. 17 Quasi primogeniti tauri
pulchritudo ejus, cornua rhinocerotis cornua
illius : in ipsis ventilabit gentes usque ad
terminos terræ. Hæ sunt multitudines
Ephraim : et hæc millia Manasse. 18 Et
Zabulon ait : Lætare, Zabulon, in exitu tuo, et
Issachar in tabernaculis tuis. 19 Populos
vocabunt ad montem : ibi immolabunt
victimas justitiæ. Qui inundationem maris
quasi lac sugent, et thesauros absconditos
arenarum. 20 Et Gad ait : Benedictus in
latitudine Gad : quasi leo requievit, cepitque
brachium et verticem. 21 Et vidit
principatum suum, quod in parte sua doctor
esset repositus : qui fuit cum principibus
populi, et fecit justitias Domini, et judicium
suum cum Israël. 22 Dan quoque ait : Dan
catulus leonis, fluet largiter de Basan. 23 Et
Nephthali dixit : Nephthali abundantia
perfruetur, et plenus erit benedictionibus
Domini : mare et meridiem possidebit. 24
Aser quoque ait : Benedictus in filiis Aser, sit
placens fratribus suis, et tingat in oleo pedem
suum : 25 ferrum et æs calceamentum ejus.
69
pełen będzie błogosławieństwa Pańskiego,
morze i południe posiądzie" 24 Aserowi też
rzekł: "Błogosławiony wśród synów Aser,
niech będzie miły braciom swoim, a niech
zanurzy w oliwie nogę swoją. 25 Żelazo i
miedź obuwiem jego; jak dni młodości
twojej tak i starość twoja. 26 Nie masz
innego Boga, jak Bóg prawego; wstępujący
na niebo jest pomocnikiem twoim.
Wielmożnością jego obłoki przebiegają. 27
Mieszkanie jego w górze, a na dole ramiona
wieczne; wyrzuci przed obliczem twoim
nieprzyjaciela i rzecze: 28 "Bądź zgładzony!"
Będzie mieszkał Izrael bezpiecznie i sam.
Oko Jakubowe na ziemi zboża i wina, a
niebiosa zaćmią się rosą. 29 Błogosławionyś
ty, Izraelu! Kto podobny tobie, ludu, co
wybawienie masz w Panu? On tarczą
pomocy twojej i mieczem chwały twej.
Zaprą się ciebie nieprzyjaciele twoi, a ty po
karkach ich deptać będziesz."
5. ŚMIERĆ MOJŻESZA (34,1-12).
34
1 Wstąpił tedy Mojżesz z pól Moabu na górę
Nebo, na szczyt Fasga, 2 naprzeciwko
Jerycha, i ukazał mu Pan wszystką ziemię
Galaad aż do Dan, i wszystką Neftalego, i
ziemię Efraima i Manassesa, i wszystką
ziemię Judy aż do morza krańcowego, 3 i
kraj Południowy, i szeroką równinę Jerycha,
miasta palm, aż do Segor. 4 I rzekł Pan do
niego: "Ta jest ziemia którą zaprzysiągłem
Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, mówiąc:
Potomstwu twemu dam ją. Widziałeś ją
oczyma swymi, ale nie przejdziesz do niej."
5 I umarł tam Mojżesz sługa Pański, w ziemi
moabskiej na rozkaz Pański. 6 I pogrzebał go
w dolinie ziemi moabskiej naprzeciwko
Fogoru, a nie dowiedział się nikt o grobie
jego aż do teraźniejszego dnia. 7 Sto
dwadzieścia lat było Mojżeszowi, gdy umarł,
a nie przyćmiło się oko jego ani się
poruszyły zęby jego. 8 I opłakiwali go
synowie Izraelowi na polach Moabu
trzydzieści dni, i wypełniły się dni płaczu i
żałoby po Mojżeszu. 9 A Jozue, syn Nuna,
napełniony został duchem mądrości, bo
Sicut dies juventutis tuæ, ita et senectus tua.
26 Non est deus alius ut Deus rectissimi,
ascensor cæli, auxiliator tuus. Magnificentia
ejus discurrunt nubes, 27 habitaculum ejus
sursum, et subter brachia sempiterna ejiciet a
facie tua inimicum dicetque : Conterere. 28
Habitabit Israël confidenter, et solus. Oculus
Jacob in terra frumenti et vini, cælique
caligabunt rore. 29 Beatus es tu, Israël : quis
similis tui, popule, qui salvaris in Domino ?
Scutum auxilii tui, et gladius gloriæ tuæ :
negabunt te inimici tui, et tu eorum colla
calcabis.
34
1 Ascendit ergo Moyses de campestribus
Moab super montem Nebo, in verticem
Phasga contra Jericho : ostenditque ei
Dominus omnem terram Galaad usque Dan,
2 et universum Nephthali, terramque
Ephraim et Manasse, et omnem terram Juda
usque ad mare novissimum, 3 et australem
partem, et latitudinem campi Jericho civitatis
palmarum usque Segor. 4 Dixitque Dominus
ad eum : Hæc est terra, pro qua juravi
Abraham, Isaac, et Jacob, dicens : Semini tuo
dabo eam. Vidisti eam oculis tuis, et non
transibis ad illam. 5 Mortuusque est ibi
Moyses servus Domini, in terra Moab,
jubente Domino : 6 et sepelivit eum in valle
terræ Moab contra Phogor : et non cognovit
homo sepulchrum ejus usque in præsentem
diem. 7 Moyses centum et viginti annorum
erat quando mortuus est : non caligavit
oculus ejus, nec dentes illius moti sunt. 8
Fleveruntque eum filii Israël in campestribus
Moab triginta diebus : et completi sunt dies
planctus lugentium Moysen. 9 Josue vero
filius Nun repletus est spiritu sapientiæ, quia
70
Mojżesz nań włożył ręce swoje. I byli mu
posłuszni synowie Izraelowi, i uczynili, jak
Pan rozkazał Mojżeszowi. 10 I nie powstał
więcej prorok w Izraelu jak Mojżesz, którego
by znał Pan twarzą w twarz, 11 ze
wszystkimi znakami i cudami, z którymi go
posłał, ażeby je spełnił w ziemi egipskiej nad
Faraonem i wszystkimi sługami jego, i nad
wszystką ziemią jego, 12 i wszelką moc
potężną i dziwy wielkie, które uczynił
Mojżesz przed wszystkim Izraelem.
Moyses posuit super eum manus suas. Et
obedierunt ei filii Israël, feceruntque sicut
præcepit Dominus Moysi. 10 Et non surrexit
ultra propheta in Israël sicut Moyses, quem
nosset Dominus facie ad faciem, 11 in
omnibus signis atque portentis, quæ misit per
eum, ut faceret in terra Ægypti Pharaoni, et
omnibus servis ejus, universæque terræ illius,
12 et cunctam manum robustam, magnaque
mirabilia, quæ fecit Moyses coram universo
Israël.
71