Zbulimi i Amerikës

Kolonizimi

Revolucioni amerikan dhe shkruajtja e kushtetutës

ZBULIMI I AMERIKËS (BOTA E RE)

Spanjolli Kristofor Kolombi mendonte se Tokaishte e rrumbullakët dhe se në Indi mund të

shkohej edhe nëpërmjet oqeanit Atlantik, drejtperëndimit. Ai filloi lundrimin në vitin 1492 dhe mbërriti në ishujt e sotëm të Haitit dheKubës duke menduar se kishte mbërritur në

Indi dhe i quajti vendasit indianë.

Kolombi nuk e kishte kuptuar se kishtezbuluar një tokë të re, por këtë e zbuloi

Ameriko Vespuçi nga i cili mori edhe emrinvendi. Viti 1492 merret si zbulimi i

Amerikës për europianët.

AMERIKA E VERIUT E ZBULUAR NGA FRANCEZËTDHE ANGLEZËT

•Anglia ishte nën qeverisjen

e Elisabetës I, e cila i kushtoi

rëndësi zbulimit të tokave të

reja dhe kolonizimit të tyre.

•Anglezët zbuluan territoret

në lindje e veri.

•Gjithashtu edhe zbuluesit

francëzë patën sukses në

zbulimin e territoreve

kryesisht në veri.

KOMBET KOLONIZUESE

1.

• Kolonitë e para ishin ato spanjolle, të cilat u vendosën në jug dhe shkatërruanqytëtërimet vendase, kulturën e tyre dhe vendosën fenë katolike. Pas tyre filloikolonizimi dhe pushtimi i tokave nga anglezët dhe francezët. Ata u vendosënkryesisht në veri dhe lindje.

2.

• Pas luftës me Francën, Anglia mori shumë territore të saj dhe u bë fuqia më e madhe në Amerikë. Territoret jugore ishin të përshtatshme për rritjen e duhanitdhe ishin të pasura me miniera ari. Veriu nuk e kishte tokën shumë pjellorekështu që ata merreshin me rritjen e bagëtive dhe shitjen e lëkurave.

3.• Francezët kishin fitime të mëdha në shitjen e leshit deri sa humbën në Kanada

luftën me indianët. Kolonitë Franceze në Karaibe kishin klimë të ngrohtë çkafavorizonte bujqësinë. Kështu ata morën shumë skllevër zezakë, si dhe anglezëtnë lindje të cilët kishin plantacione të tëra me pambuk.

ZBARKIMI I KOLONIZATORËVEANGLEZË NË BRIGJET E

AMERIKËS

Duke bërë tregti

SHKËMBIMI I PRODUKTEVE

Kallamsheqeri, hardhia, ulliri kali, mushka, gjedhë,

dele, dhi etj.Misër, domate, patate, ananas, kakao, duhan,

gjeldeti etj.

AMERIKA

EVROPA

LUFTA MIDIS KOLONIZATORËVE DHE AMERIKANËVE AUTOKTONË

• Nisi lufta kundër kolonizatorëve anglezë dhe indianëveautoktonë. Ushtria angleze kishte armë të fuqishme dheishte më e stërvitur dhe e zhvilluar se ajo indiane.

• Pushkët dhe shpatat e angezëve nuk krahasoheshin me harqet dhe shigjetat e indianëve kështu që indianët pësuandisfatë dhe anglezët morën në duart e tyre një pjesë të mirëtë Amerikës.

• U formuan 13 koloni dhe secila prej kolonive kishtepërfaqësuesin e saj.

13 KOLONITË ANGLEZE

Ngritja e flamurit amerikano-anglez në Amerikë.

TRANSPORTI I SKLLEVËRVE NËATLANTIK

SKLLAVËRIAA. Kapja e skllevërveB. Transporti me anijeC. Shitja e tyreD. Skllevër në plantacione pambukuE. Skllevër në plantacione kallamsheqeriF. Keqtrajtimi i tyre

A

F

C

E

B

D

PAKËNAQËSI DHE PROTESTA

A. Pakënaqësitë e kolonëve ndajkolonizatorëve.

B. Protestat e kolonive.

C. Keqtrajtimi i njëtagra mbledhësi

A CB

Kolonitë angleze vepronin si shtete autonome, por Parlamenti anglez i kishtevënë shumë kufizime, që pengonin zhvillimin e lirë të tyre. Ata lejoheshin tëbënin tregti vetëm me Anglinë, të përdornin vetëm anijet angleze, të respektoninçmimet që vinin anlezët dhe të paguanin taksat që vendoste Anglia pa i pyeturata. Marrëdhëniet midis kolonive dhe Anglisë u ashpërsuan dhe amerikanëtorganizuan shumë demostrata të cilat u shtypën me dhunë nga parlamentianglez.

Shkrimi i Deklaratës së Pavarësisë së 13 kolonive në Filadelfia më 1776. NëKongres morën pjesë 13 përfaqësuesit e kolonive të pakënaqur nga qeverisjaangleze.

DEKLARATA E PAVARËSISË DHE KRIJIMI I FLAMURIT

Deklarata e Pavarësisë e shkruar në Kongresin e Filadelfias në 4 Korrik 1776, ecila u bë edhe dita Pavarësisëqë festohet çdo vit.

Qepja e flamurit të parë Amerikan ngaBetsy Ross, i formuar nga 13 yje qësimbolizojnë 13 kolontë.

LUFTËRAT REVOLUCIONARE

Parlamenti anglez e hodhi poshtë Deklaratën e Pavarësisë duke mos e njohur atë. Kështu shpërtheu lufta ecila zgjati rreth 7 vjet (1776-1783).

Ushtria anleze ishte më shumë e organizuar dhe e pajisur me armë se ushtria amerikane, por ata luftonin në një vend të huajdhe pa të drejtë, ndërkohë që amerikanët ishin në vendin e tyredhe luftonin për një të drejtë që u takonte.

Në vitin 1783 u nënshkrua paqja në Paris dhe anglia njohupavarësinë e shtetit amerikan.

Ushtria amerikane me në krye gjeneral Xhorxh Uashingtonin(George Washington), u përkrah nga shtete të tjera europiane, si Franca, Spanja, Holanda dhe njerëzit përparimtarë, shumëprej të cilëve morë pjesë vullnetarisht në luftë

Në Saratoga ushtria angleze pësoi një disfatë shumë të madhenga amerikanët, në vitin 1777, dhe pas katër vitesh në Jorktaun(1781) ushtri a angleze u thye dhe u dorëzua.

LUFTA AMERIKANO-ANGLEZE

Dorëzimi i anglezëve në Jorktaun.

Kushtetuta

Legjislativ GjyqësorEkzekutiv

KUSHTETUTA AMERIKANE

Në vitin1787 u hartua Kushtetuta amerikane.

Ajo ishte kushtetuta më përparimtare e demokratike nëbotë dhe mbështeste idet iluministe.

Ajo shpalli të drejtat dhe liritë e qytetarit.

Aty shkruhet se çdokush lind i barabartë; të gjithënjerëzit gëzojnë në mënyrë të barabartë të drejtën e jetës, lirisë dhe përpjekjes për lumturi.

Sipas kushtetutës Amerika u shpall Republikë me president Xhorxh Uashingtonin.

LËVIZJA PËR TË DREJTAT CIVILE

Ardhja e skllevërve solli përzierjen e popullsisëduke futur edhe zezakët. Ata përbuzeshin dhe nuk

zotëronin të drejta të barabarta me të bardhët.

Ata nuk lejoheshin të uleshin në sediljet e autobusit, nuk lejoheshin të futeshin në

dhomat e çlodhjes për të bardhët vetëm ngangjyra e ndryshme prej tyre. Kështu lindi

racizmi.

Të zinjtë shikokeshinshtrembër nga të gjithë dhenuk zotëronin të njëjtat të

drejta me të bardhët.

Martin Luter Kingu ishtenjë prej njerëzve me ngyrë icili bëri demostrata paqësore

dhe mbajti fjalime për t’ithënë të bardhëve se po

vepronin gabim.

Organizata tëndryshme raciste, siKuklusklani, vrisnin

zezakët.

Ai u vra nga të bardhët tëcilët i hodhën bombë në

shtëpi.

•George Washington ishtepresidenti i parë i Shteteve tëBashkuara dhe një ngaudhëheqësit më të respektuarnë historinë amerikane. GjatëRevolucionit Amerikan, aiudhëhoqi kolonitë amerikanepër fitore në luftën e tyre përpavarësi nga Britania e Madhe. Pas luftës, ai ndihmoitë sjellë shtetet së bashku përtë krijuar Kushtetutën e SHBA.

•Benjamin Franklin ishte një nga

njerëzit më të respektuar në

Amerikën koloniale. Ai e ndihmoi

Amerikën të fitojë pavarësinë dhe

ishte një nga shkruesit e Deklaratës

së Pavarësisë dhe Kushtetutës së

Shtetetve të Bashkuara. Gjithashtu

konsiderohet si një nga shkencëtarët

e mëdhenj të 1700, Franklin

krijoishumë shpikje që janë akoma

në përdorim sot.

•Si presidenti i 16-të i

Shteteve të Bashkuara,

Abraham Lincoln ka

ndihmuar në mbajtjen e

vendit të bashkuar gjatë

Luftës Civile dhe hoqi

skllavërisë në Shtetet e

Bashkuara.

•Martin Luther King. Jr, kaloi jetën e

tij duke protestuar për trajtimin e

padrejtë të amerikanëve të Afrikës në

Shtetet e Bashkuara. Ai bëri

marshime paqësore dhe fjalime të

fuqishme për t'i bërë amerikanët të

njohin se trajtimi keq i njerëzve në

mënyra të ndryshme për shkak të

ngjyrës së lëkurës ishte e gabuar.

George Washington ishtepresidenti i parë i Shteteve të

Bashkuara dhe një ngaudhëheqësit më të respektuar në

historinë amerikane. GjatëRevolucionit Amerikan, ai

udhëhoqi kolonitë amerikane përfitore në luftën e tyre për

pavarësi nga Britania e Madhe. Pas luftës, ai ndihmoi të sjellë

shtetet së bashku për të krijuarKushtetutën e SHBA.

Martin Luther King. Jr, kaloijetën e tij duke protestuar për

trajtimin e padrejtë tëamerikanëve të Afrikës në

Shtetet e Bashkuara. Ai bërimarshime paqësore dhe fjalime

të fuqishme për t'i bërëamerikanët të njohin se trajtimi

keq i njerëzve në mënyra tëndryshme për shkak të ngjyrës

së lëkurës ishte e gabuar.

Benjamin Franklin ishte një nganjerëzit më të respektuar në

Amerikën koloniale. Ai e ndihmoi Amerikën të fitojëpavarësinë dhe ishte një nga

shkruesit e Deklaratës sëPavarësisë dhe Kushtetutës së

Shtetetve të Bashkuara. Gjithashtu konsiderohet si njënga shkencëtarët e mëdhenj të

1700, Franklin krijoishumëshpikje që janë akoma në

përdorim sot.

Si presidenti i 16-të i Shteteve tëBashkuara, Abraham Lincoln ka

ndihmuar në mbajtjen e vendit tëbashkuar gjatë Luftës Civile dhe

hoqi skllavërinë në Shtetet e Bashkuara.

HERONJTË E AMERIKËS

Motoja që doli pas krijimit të SHBA-së e cila u bënte thirrje vendeve tëtjera të kolonizuara të bashkoheshin me 13 shtetet ose përndryshe tëvuanin pasojat e të qenit të pushtuar. Pra: “Bashkohu ose vdis”.

JOIN

OR

DIE

• Teksti shkollor

• Tema: Zbulimet e mëdha gjeografike, fq. 16-17

• Tema: Pasojat e zbulimeve të mëdha gjeografike, fq. 18-19

• Tema: Krijimi i SHBA, fq. 47-50

• Interneti

• http://en.wikipedia.org/wiki/European_colonization_of_the_Americas

• Fotot

• Encarta Kids 2009

• (George Washington, Brnjamin Franklin, Abraham Lincoln, Marthin Luther Jr. King)

• Enciklopeditë e ndryshme

• Libri i Madh i Progresit të Njerëzimit

• Atlas historik i botës

BURIMET E INFORMACIONIT

• Kjo ishte një temë shumë interesante dhe kishte informacion të shumtë rreth saj.

• Edhe përse ky power point përmban shumë slide unë u mundova të përmblidhjasa më shumë informacionin dhe të shojja sa më shumë foto që personi që e lexon apo shikon ta kuptojë edhe më konkretisht. Gjithsesi kjo ishte një temë e cila më pëlqeu shumë, prandaj e zgodha.

• Jo më kot e zgjodha këtë temë pasi unë dua të jetoj në Amerikë dhe duhet teë dihistorinë e saj.

SI U NDJEVE ME TEMËN E DHËNË

Ju faleminderit!

Erlisa Kulla

PUNOI: