Radyasyondan Korunma

Radyofizik Uzm.Dr.Öznur ŞenkesenAcıbadem Kozyatağı HastanesiAcıbadem Kozyatağı Hastanesi

İçerik

Radyasyonun biyolojik etkileriRadyasyonun biyolojik etkileriRadyasyon dozu birimleriRadyasyondan korunmada temel prensipler ve doz sınırlamalarıprensipler ve doz sınırlamaları

RADYASYONUN RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİBİYOLOJİK ETKİLERİ

Biyolojik etkinin ortaya çıkmasıBiyolojik etkinin ortaya çıkması

Radyasyonun absorblanmasından sonra biyolojik etkinin ortaya çıkması dört evrede y j y çgerçekleşir.

Fiziksel evre 10-13 sn Fiziksel evre ,10 13 sn Fiziko-kimyasal evre, 10-10 sn Kimyasal evre,10-6 sn Biyolojik evre, 1 sn ile 40 seney j ,

içinde olur.

RADYASYONUN HÜCRE İLERADYASYONUN HÜCRE İLEETKİLEŞMESİ

İyonlayıcı radyasyonun bir canlıda biyolojik bir hasar yaratabilmesi için biyolojik bir hasar yaratabilmesi için radyasyon enerjisinin hücre tarafından soğurulması gerekir Bu soğurma soğurulması gerekir. Bu soğurma sonucu hedef moleküllerde iyonlaşmave uyarılmalar meydana gelirve uyarılmalar meydana gelir.

RADYASYONUN HÜCRE İLEETKİLEŞMESİ

Daha sonra ortaya çıkabilecek biyolojik hasarların başlatıcı olayları olan bu iyonlaşmalar, hücrenin genetik bilgilerini taşıyan DNA zincirlerinde kırılmalaravehücre içerisinde kimyasal toksinlerinüremesine neden olabilirüremesine neden olabilir.

RADYASYONUN HÜCRE İLEETKİLEŞMESİ

Kırılmaların hemen ardından bir onarım faaliyeti başlar onarım faaliyeti başlar. Hasar çok büyük değilse DNA da me dana gelen a a la ona labilimeydana gelen zararlar onarılabilir.Ancak bu onarımlar esnasında da hatalar oluşabilir ve yanlış şifre bilgileri içeren kromozomlar meydana g ç ygelebilir.

Bi l jik E (Biyolojik Evre (1 sn ile 40 sene)

Hücrede biyolojik etkilerRadyasyonun dozuna, Dozun verilme hızına,Radyasyonun türüneadyasyo u tü ü eRadyasyonun enerjisine,Dozun dokularda dağılımınaDozun dokularda dağılımınaDokuların ışımaya karşı duyarlılığına

b ğl l k t kbağlı olarak ortaya çıkar.

Radyasyon sonrası oluşabilecek iki tür hasar vardır.

Letal hasar; onarılamayacak kadar Letal hasar; onarılamayacak kadar büyük olup, hücreyi hemen ölüme götürürgötürür.Subletal hasar; bir sonraki bölünmede

d l t k ll ya da olumsuz ortam koşullarının devamı halinde gelişebilir ve uygun koşullarda onarılması mümkündür.

BiYOLOJİK ETKİLER

SOMATİK (BEDENSEL) ETKİLER KALITIMSAL ETKİLER

ERKEN ETKİLER(Akut Işınlanma Etkileri)

GECİKMİŞ ETKİLER(Kronik Işınlanma Etkileri)

AKUT RADYASYON SENDROMLARI BÖLGESEL RADYASYON HASARLARI(ARS) (BRH)

Stokastik etkilerDeterministik etkiler

Radyasyonun Kromozoma VerdiğiHasarların Sonuçları:

I l d ü d h h i bi Işınlama dozunun vücudun herhangi bir doku veya organında fonksiyon kaybına neden olacak sayıda hücrenin ölümü ve neden olacak sayıda hücrenin ölümü ve üremesinin durması sonucunda ortaya çıkan etkiler DETERMİNİSTİK çıkan etkiler DETERMİNİSTİK ETKİLERDİR

Radyasyonun Kromozoma VerdiğiHasarların Sonuçları:

Hücrede meydana gelen sabit değişikliklerinhücre bölünmesi ile yeni hücrelere geçmesisonucunda kişinin kendisinde veya bu olayınş y yüreme hücrelerinde meydana gelmesi halindegelecek kuşaklarda ortaya çıkması olasıgelecek kuşaklarda ortaya çıkması olasıSTOKASTİK (RASLANTISAL) ETKİLER

olarak sınıflandırılmaktadırolarak sınıflandırılmaktadır.

Biyolojik Etkiler

Deterministik Stokastik(Rastlantısal)Etkiler (Rastlantısal)

Etkiler

ölüm, cilt yanıkları Kanser

k t kt k l k Genetik etkilerkatarakt, kısırlık Genetik etkiler

Radyasyondan Korunmada;

Ana Fikir, Tolere edilebilen (tahammül dil bil ) d l bil k d edilebilen ) dozları bilmek ve radyasyon

çalışanları ile çevre halkının bunun d d l l küstünde doz almasını önlemektir.

Amaç, Doku hasarına sebep olan ç, pdeterministik etkileri önlemek, Stokastik etkilerin meydana gelme olasılıklarını etkilerin meydana gelme olasılıklarını kabul edilebilir düzeyde sınırlamaktır.

HÜCRELERİN RADYASYONA KARŞI DUYARLILIK SIRASIKARŞI DUYARLILIK SIRASI

Bölünen hücreler radyasyona karşı daha duyarlıdır.

Beyaz kan hücreleri (Lenfositler)K k hü l i (E it itl )Kırmızı kan hücreleri (Eritrositler)Sindirim sistemi hücreleriÜreme organı hücreleriÜreme organı hücreleriCilt hücreleri Kan damarlarıKan damarlarıDoku hücreleri (Kemik ve Sinir Sistemi)

BİYOLOJİK ETKİLERİN BİYOLOJİK ETKİLERİN SINIFLANDIRILMASI

Somatik (Bedensel) Etkiler: Işınlamaya Somatik (Bedensel) Etkiler: Işınlamaya doğrudan maruz kalmış kişinin kendi bedeninde meydana gelecek etkilerdir.y gKalıtımsal Etkiler: Işınlamaya doğrudanmaruz kalmış kişinin kendi bedeninde değil maruz kalmış kişinin kendi bedeninde değil de gelecek nesillerde meydana gelecek etkilerdiretkilerdir

Erken Etkiler:Vücudun belli bir bölgesi , tamamı kısa bir süre içerisinde ve bir defada kısa bir süre içerisinde ve bir defada yüksek dozlara maruz kalınması sonucunda kısa bir zaman aralığı sonucunda kısa bir zaman aralığı içerisinde ortaya çıkabilecek etkileridir etkileridir. Akut Işınlanma Etkileri olarak da adlandırılırlar.

Gecikmiş Etkiler:

Uzunca bir süre aralıklı olarak düşük Uzunca bir süre, aralıklı olarak düşük dozlara maruz kalınması sonucu ortaya çıkar çıkar. Kronik Işınlanma Etkileri olarak ta adlandırılırlar.

EŞİK DOZSağlıklı bir kişide bazı doku ve organlar içinbirkaç yüz bazen de binlerce mSv birkaç yüz bazen de binlerce mSv (milisievert) doza kadar herhangi bir etki görülme olasılığı sıfırdır.g ğAncak, doku ve organların yapısına bağlı olarak bu etkinin ortaya çıkmasının kesin y çolduğu bir değer vardır ki bu klinik etkilerin görülmesinin kaçınılmaz (%100) olduğu EŞİK değerdir.

Radyasyona Karşı Doku ve Organ Duyarlılığı

Karaciğer, böbrek, kas, kemik, kıkırdak vebağ dokuları yetişkin canlılarda farklılaşmış bağ dokuları yetişkin canlılarda farklılaşmış ve bölünmediği için radyasyona karşı dirençlidirler.çKemik iliği, ovaryum ve testislerin (üreme

organları) bölünen hücreleri mide-bağırsakorganları) bölünen hücreleri, mide bağırsakve derideki epitel hücreler ise duyarlıdırlar.

Gonadlar , göz merceği ve kemik iliği daha yüksek hassasiyete sahiptirdaha yüksek hassasiyete sahiptir.

İ İGONADLAR İÇİN:

ERKEKLERDE :1 defada 0 15 Gy doz geçici kısırlığa1 defada 0.15 Gy doz geçici kısırlığauzun sürede 0.4 Gy/yıl doz hızı geçici kısırlığağ1 defada 5-6 Gy doz sürekli kısırlığa

KADINLARDA:KADINLARDA:1 defada 2.5-6 Gy doz sürekli kısırlığaUzun sürede 0.2 Gy/yıl doz hızı sürekliUzun sürede 0.2 Gy/yıl doz hızı süreklikısırlığa yol açmaktadır.

GÖZ MERCEĞİ:GÖZ MERCEĞİ:

1 defada 2-10 Gy saydamlığın yitirilmesineyitirilmesineUzun süreli ışınlamalarda 0.15 Gy/yıl

ğsaydamlığın yitirilmesine neden olur.

KAN YAPICI ORGANLAR :KAN YAPICI ORGANLAR :

1 defada tüm kemik iliğinin 0.5 Gyalması kanda değişikliğealması kanda değişikliğeUzun süreli ışınlamalarda 0.4 Gy/yıl

ğ ğdoz hızı kanda değişikliğe neden olur.

Tüm VücutBirkaç gün veya daha az bir süre içerisinde 8 Sv‘ i aşan bir radyasyon içerisinde 8 Sv i aşan bir radyasyon dozuna maruz kalmışsa:

Kan hücreleri üreten kemik ilikleri hasarKan hücreleri üreten kemik ilikleri hasargörür,yeterli hücre üretemez duruma gelir ve büyük ihtimalle birkaç haftagelir ve büyük ihtimalle birkaç haftaiçerisinde ölüm olayı meydana gelecektir.

l l d l ( )Bölgesel Radyasyon Hasarları (BRH):

Vücudun belli bir bölgesinin ,genellikle bir kaza sonucu kısa bir genellikle bir kaza sonucu kısa bir sürede ve bir defada yüksek dozlara ma kalmas son c gö ülen maruz kalması sonucu görülen etkilerdir.

Maruz kalınan doza bağlı olarak Bölgesel Rad as on Hasa la n n Bölgesel Radyasyon Hasarlarının klinik belirtileri ve başlangıç zamanları

Safha/Belirti Doz Aralığı (Gy) Belirginleşme Zamanı (gün)

Eritem 3-10 14-21Epilasyon >3 14-18Kuru deri dökülmesi 8-12 25-30Yaş deri dökülmesi 15-20 20-2815 20 20 28Su kabarcığı oluşumu

15-25 15-25Ülser (açık yaralar) 20 14 21Ülser (açık yaralar) >20 14-21Nekroz (doku ölümü)

>25 >21

Radyasyonun zararlı etkisine karşı oluşan duyarlık,bazı insanlarda faklıdırbazı insanlarda faklıdır.Bireysel duyarlığı içeren bu faktörler:

YAŞ: Genelde çocuklar, yetişkinlere göre daha büyük risk altındadır. Kadınlarda 20 yaşın altında radyasyona y ş y ymaruz kalındığında daha fazla kanser oluşum riski vardır. Yine çocuklar tiroit kanserinde, büyüklere nazaran daha fazla risk altındadır.

CİNS: Kadınlarda radyasyon nedeni ile göğüs ve yumurtalık kanseri oluşma riski büyüktür ama yumurtalık kanseri oluşma riski büyüktür, ama erkeklerde aynı risk göğüs ve prostat için ortaya konulamamıştır. Erkeklerde de kadınlara göre daha fazla tiroit kanseri olma riski vardırfazla tiroit kanseri olma riski vardır.

Radyasyonun zararlı etkisine karşı oluşan duyarlık,bazı insanlarda faklıdırbazı insanlarda faklıdır.Bireysel duyarlığı içeren bu faktörler:

DİĞER IŞIMALAR: Yeraltında çalışan madencilerde radondan dolayı akciğer kanseri olma riski artmaktadır radondan dolayı akciğer kanseri olma riski artmaktadır ve bunlar sigara da içiyorsa risk çok daha büyük olmaktadır. Güneşten gelen UV ve X ışının kullanımı nedeni ile deri kanserleri olmaktadırnedeni ile deri kanserleri olmaktadır.

GENETİK FAKTORLER: Özellikle radyoterapi d b l k h l ğ l l dsırasında, bireysel genetik hastalığı olanlarda

radyasyona karşı duyarlık artmaktadır. örneğin, çocuklarda retina kanserinin radyasyonla tedavisi

ğsırasında ve sonrasında kemik iliği kanseri olma riski artmaktadır.

RADYASYONDAN KORUNMA RADYASYONDAN KORUNMA (Maksimum Müsaade Edilen Doz)

Uluslararası Radyasyondan Korunma Komisyonu (ICRP)tarafından Maksimum Müsaade Edilen Doz (MMED), birinsanda ömür boyunca hiçbir önemli vücut arazı ve birinsanda ömür boyunca hiçbir önemli vücut arazı ve birgenetik etki meydana getirmesi beklenmeyen iyonlayıcı radyasyon dozu olarak tarif edilir.

Radyasyona karşı korunmada amaç, MMED değerlerinibilmek ve radyasyon çalışanları ile cevre halkının bud ğ i ü i d d l ö l ktideğerin üzerinde doz almasını önlemektir.

ICRP göre; radyasyon çalışanları için müsaade edilenmaksimum doz sınırı, birbirini takip eden beş yılınortalaması 20 mSv (yılda en fazla 50 mSv), toplum(halk)için aynı şartlardaki bu sınır 1 mSv’ in altında p ( ) ç y ştutulmaktadır.

KORUNMA STANDARTLARI

Uluslararası Radyolojik Korunma Komisyonu (ICRP) tarafından önerilen temel radyasyon (ICRP) tarafından önerilen temel radyasyon korunma standartları:Mesleği gereği radyasyonla çalışanlar için bütünvücudun ışınlanma doz limitleri:

50 mSv/yıl1 mSv/hafta1 mSv/hafta0,2 mSv/gün

Halk icin bütün vücudun ışınlanma doz limitleri:5 mSv/yıl

TAEK Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği 9.Madde(Resmi Gazete Tarih/Sayı: 24.03.2000 / 23999)

ğa) Kayıt Düzeyi: Radyasyon korunmasını sağlamak amacı ile, eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarının kayıtları tutulmalı ve saklanmalıdır. yıllık doz sınırlarının aylık dönemlerde radyasyon görevlileri için 0.2 mSv, halk aylık dönemlerde radyasyon görevlileri için 0.2 mSv, halk için ise 0.01 mSv'i aşması durumlarında kayıtlar tutulmaya başlanır.

İ Üb) İnceleme Düzeyi: Üzerinde daha fazla inceleme yapılmasını gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarıdır. Bu düzey, bir ay için yıllık eşdeğer doz sınırının 1/10'udur sınırının 1/10 udur.

c) Müdahale Düzeyi: Olağan dışı durumlar için Kurum tarafından önceden belirlenen ve aşılması durumunda tarafından önceden belirlenen ve aşılması durumunda müdahaleyi gerektiren eşdeğer doz, etkin doz veya vücuda alınma miktarlarını gösteren değerler olup, yıllık eşdeğer doz sınırının bir defada alınması ve aynı yıl süresince bu değerin aşılması halidir değerin aşılması halidir.

Işınlama(mSv) Sağlığımıza etkisi Süre

50-100 Kanda kimyasal değişim saatlerce500 Mide bulantısı “550 Bitkinlik “550 Bitkinlik 700 Kusma “750 Saç dökülmesi 2-3 hafta900 Diare “900 Diare

1000 Kanamalar “4000 Ölümcül doz (ÖLÜM) 2 ay içinde10000 Bağırsak çeperinde hasarğ ç p

İç kanamalar ÖLÜM 1- 2 haftada

20000 MSS’ nin hasarlanması DakikalarBilinç kaybı İçinde

ÖLÜM Ölüm

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

185 GBq’lik (5 Ci) Ir-192 kaynağını iş önlüğünün cebinde 2 saat taşımış bir işçide 11 gün sonra oluşmuş kızarıklıklar.

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

Eritemin olaydan 21 gün sonraki görüntüsü.

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

İ İ İ İRADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

20-30 Gy arasında doz alan bir işçinin ellerinde 15-25 gün sonra meydana gelen eritem (yanık) ve su kabarcıkları.

RADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİRADYASYONUN BİYOLOJİK ETKİLERİ

Radyasyon dozu birimleriRadyasyon dozu birimleri

Radyasyon dozu birimleriİyonlaştırıcı radyasyonlarla yapılan çalışmalarda sonuca ulaşabilmek ve zararlı ç ş şbiyolojik etkileri belirleyebilmek için radyasyon dozunun bilinmesi gerekir. Bu amaçla geliştirilecek ölçüm yöntemleri için radyasyon dozunu ölçecek bir takım birimlerin tanımlarının yapılması zorunludur

Internationational System of Unit (SI)Internationational System of Unit (SI)

Eski birimler yerini yeni SI birimlerine bırakmış olsa da hala pek çok yayında eski ş p ç y ybirimlerin de aynı zamanda kullanıldığı görülmektedir. Bu nedenle halen kullanılmakta olan yeni birimlerin yansıra daha önce kullanılmış olan eski birimlerin de tanımı yapılacaktır.

Eski Birim SI Birim

Aktivite Curie (Ci) Becquerel (Bq)

Işınlama Dozu Röntgen ( R )

Abso be Do R d ( d)

Coulomb / Kilogram (C )/ Kg

Gray (Gy)Absorbe Doz Rad (rad)

Doz Eşdeğeri Rem (rem)

Gray (Gy)

Sievert (Sv)ş ğ ( )

Efektif Doz Rem(rem) Sievert (Sv)

Aktivite Aktivite

Curie:Saniyede 3.7.1010 bozunma meydana getiren y y g

herhangi bir radyoaktif isotopun miktarıdır. 1Ci= 3.7.1010 bozunma/sn

Bequerel:Bequerel:Saniyede 1 bozunma meydana getiren herhangi bir

radyoaktif isotopun miktarıdır. 1Ci= 3.7.1010 Bq

1Bq=2 763 10-11 Ci =27 pCi 1Bq=2.763. 10-11 Ci =27 pCi

Işınlama Dozu ( Exposure),X

Işınlama dozu, radyasyonun havada iyonizasyon yapma yeteneğine dayanan iyonizan elektromanyetik yapma yeteneğine dayanan iyonizan elektromanyetik radyasyonun dozimetrik bir niceliğidir.

Yalnız havada iyonizasyona neden olan elektromanyetik radyasyon (X ve gamma ışınları) için tanımlanmıştır. ş

Canlı dokusunda yaratılacak herhangi bir radyasyon etkisi bu etkiyle orantılıdıretkisi, bu etkiyle orantılıdır.

Işınlama Dozu ( Exposure) XIşınlama Dozu ( Exposure),X

Işınlama Dozu SI birimi Işınlama Dozu SI birimi “Coulomb/ kilogram” [Ckg-1]

ki bi iEski birim;“Röntgen” [R]g [ ]

Işınlama Dozu ( Exposure),X

X veya Gamma ışınlarının, normal hava koşullarında ( 0 C 60 ) h d l d ğC°, 760 mmHg), 1Kg.havada oluşturduğu iyon miktarıdır.

Birimi: Coulomb/ kg/ gRöntgen, normal hava koşullarında ( 0 C, 760 mmHg), 1kg. havada 2,58 x 10-4 coulomb’ luk iyon oluşturan X veya Gamma ışınlarının miktarı olduğuna göre;veya Gamma ışınlarının miktarı olduğuna göre;

1 R = 2,58 x 10-4 Coulomb/kg dır.

1 C/Kg=3876 R

Işınlama dozundan Absorbe dozaIşınlama dozundan -Absorbe doza

Röntgen hem makineden ve radyoaktif kaynaktan çıkan radyasyonun miktarının hem de hasta çıkan radyasyonun miktarının hem de hasta tarafından absorbe olan enerjinin ölçüsü olarak kullanıldı. Ancak yüksek enerjili X ve gama ışınları ve partiküler Ancak yüksek enerjili X ve gama ışınları ve partiküler şekildeki radyasyonun ölçüsünde kullanımı uygun değildi.

d l d d dBu nedenle radyasyon cinsinden, enerjisinden ve absorblayan ortamın özelliğinden bağımsız yeni bir birime gerek duyulmuştur (1953).

Ab bl D DAbsorblanmış Doz, D

Radyasyonun enerjisi hastanın vücudunda,oluşan iyonizasyon nedeniyle depolanır.oluşan iyonizasyon nedeniyle depolanır.Radyasyon ışınlamasına bağlı olarak buenerji depolanmasına radyasyonenerji depolanmasına radyasyonabsorbsiyon dozu adı verilir.

Eski Birimi rad’ dır.Eski Birimi rad dır.(radiation absorbed dose)

Işınlanan maddenin 1 kg’ ına 0 01 Joule’lükIşınlanan maddenin 1 kg ına 0,01 Joule lükenerji veren radyasyon miktarıdır.

Absorblanmış Doz DAbsorblanmış Doz, D

Birim kütlede absorblanmış enerjidir.Tüm iyonize radyasyonlar için geçerlidir.y y y ç g ç

Gray:Gray: Dokunun 1 kg tarafından absorbe edilen 1 joule ’ luk enerjidir. luk enerjidir.

1Gy =1 J/kg

1 G 100 d1 Gy = 100 rad1 rad = 10-2 Gy dir.1 rad = 1cGy1 rad = 1cGy

DOZ HIZI Exposure Ratep

Radyasyon kaynağından çıkan belli bir zaman dilimi için bildirilen radyasyon dozudur dilimi için bildirilen radyasyon dozudur.

Doz hızı birimi: doz/zaman( R/ t G /d k )( R/saat , Gy /dak )

Aynı dozun 1dakikada verilmesi ile 1 gün de il i f kl bi l jik tki b lverilmesi farklı biyolojik etkiye sebep olur.

Eşdeğer Doz HEşdeğer Doz, H

Radyasyonun farklı tip ve enerjileri farklı kimyasal ve biyolojik sonuçlara neden olur kimyasal ve biyolojik sonuçlara neden olur.

Eşdeğer Doz, absorblanmış doz ile radyasyon ağırlık faktörünün çarpımıdırradyasyon ağırlık faktörünün çarpımıdır

H=D.WR

H Eşdeğer DozH,Eşdeğer DozD,Absorbe Doz

WR, Radyasyonun ağırlık Faktör

Eşdeğer dozun birimi: Sievert (Sv)

Radyasyon Ağırlık FaktörüRadyasyon Ağırlık Faktörü

Işın Tipi WR

X l 1X-ışınları 1Gama ışınları “Elektronlar “ElektronlarPozitronlar “Nötron 5-10Proton “Alfa 20

Eşdeğer Doz, HEşdeğer (Personel) Doz birimi

Sievert (Sv) = J/kg dır, ( ) g ,

Sievert biyolojik bir maddenin 1 kg.’ına 1 J l’lük ji d ikt dJoul’lük enerji veren radyasyon miktarıdır.

Eski birim ise Rem (rem) dirEski birim ise Rem (rem) dir.Rem (Rontgen Equivalent Man) ise biyolojik bir maddenin 1 kg’ına 0,01 Joul’lük enerji g , j

veren radyasyon miktarıdır.

Eşdeğer Doz, HEski ve yeni değerler ile aralarındaki dönüşümdönüşüm

Sievert (Sv) = Joule / kg)1 Rem (rem) = 0,01 joule / kg

1 Rem (rem) = 0,01 Sievert (Sv)

)

( ) , ( )1 Sievert (Sv) = 100 Rem (rem)

Eşdeğer Doz, HTanı ve tedavide kullanılan x-gama ve elektron için ağırlık gama ve elektron için ağırlık faktörünün bire eşit olması nedeni ile nedeni ile Absorblanmış doz, Eşdeğer Doza

ittieşittir.

Absorbe dozdan –Eşdeğer doza

1Gy =1Joul/Kg 1Sv=1joul/kg H=D WH=D.WR

X ışınları , gama ve elektronlar için, WR =1 H D 1G 1SH=D 1Gy=1Sv

Absorblanan doz Gy ile Eşdeğer doz Sv ile ifade edilir

Efektif Doz EEfektif Doz , E

Vücuttaki farklı organ ve dokuların radyasyona maruz kalması, farklı y y ,şiddetlerde ve farklı olasılıklarda hasara neden olmaktadır.

E=Σ WT. HTE=Efektif doz

W T doku ve organ için ağırlık faktWT=T doku ve organ için ağırlık fakt.HT=T doku ve organ için eşdeğer doz.

Ef ktif D EEfektif Doz , E

Vücudun tüm doku ve organlarındaki eşdeğer dozun neden olduğu stokastik eşdeğer dozun neden olduğu stokastik etkilerin sonucunda oluşan hasarı göstermek amacıyla, her bir organ ve g y , gdokudaki eşdeğer doz, doku ağırlık faktörü, WT ile çarpılır ve bu veriler tüm vücut üzerinden toplanarak efektif dozelde edilir.

Doku ve organlar için ağırlık g ç ğfaktörleri

Doku ve Organ WTTestis ve Overler 0,20Kemik İliği 0,12

Kolon 0,12Mide 0,12,Akciğer 0,12Meme 0,05Mesane 0,05Tiroid 0,05Karaciğer 0,05

Efektif Doz , E

Bir hastaya Akc ‘e 100mSv,Krc ‘e 70mSv kemik yüzeyine 300mSv 70mSv,kemik yüzeyine 300mSv tanısal amaçla doz verildiğinde etkin dozdozEfektif Doz

E=100x0,12+70x0,005+300x0,12=21,5mSv

Terim Birim DönüşümEski YeniEski Yeni

Aktivite Curie,Ci Becquerel,Bq 1 Ci=3.7x1010 Bq1 Ci=37GBq

Işınlama Dozu

Röntgen,R Coulomb/kilogram,

1 C/kg=3876 R1 R=2 58x10-4Dozu m,

C/kg1 R=2.58x10 4

S ğ l di ti G G 1 G 100 dSoğurulmuş Doz

radiation absorbed dose,rad

Gray,Gy 1 Gy= 100 rad1 rad= 0.01 Gy

EşdeğerDoz

röntgen equivalent man, rem

Sievert,Sv 1 Sv=100 rem

rem

Efektif Doz röntgen Sievert,Sv 1 Sv=100 remequivalent man, rem

Radyasyondan Korunmada Radyasyondan Korunmada y yy yTemel PrensiplerTemel Prensipler

Radyasyondan Korunmada Temel Prensipler

Doğal radyasyonlardan tamamen korunmak olanaksız olup, alınacak korunmak olanaksız olup, alınacak önlemlerle yapay radyasyonlardan büyük oranda korunmak mümkündür büyük oranda korunmak mümkündür.

IŞINLAMA ÇEŞİTLERİIŞINLAMA ÇEŞİTLERİIŞINLAMA ÇEŞİTLERİIŞINLAMA ÇEŞİTLERİ

Tıbbi Işınlama ; Tanı veya tedavinin ş ; ybir parçası olarak kişilerin ışınlanmasıMesleki ışınlanma ; Radyasyon Mesleki ışınlanma ; Radyasyon çalışanlarının, işlerinin bir parçası l k k ld kl lolarak maruz kaldıkları ışınlanma

Halk ışınlanması ; Tıbbi ve mesleki a ş a as ; bb e es eışınlanmalar dışındaki ışınlanmalar

Radyasyondan Korunmada Temel y yPrensipler

Radyasyon korunmada ICRP’ nin 60 numaralı raporunda ve IAEA ‘nın “Temel Güvenlik Standartları” ismi altında yayımladığı BSS-115 numaralı y y ğyayınında radyasyon korunması ile ilgili üç temel ilke önerilmiştir.ilgili üç temel ilke önerilmiştir.

Radyasyondan Korunmada Temel Radyasyondan Korunmada Temel Prensipler

Gereklilik (Justification) Uygulamanın zararlıetkileri göz önünde bulundurularak net bir faydağl hi bi d l i isağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin

verilmemelidir.Optimizasyon (ALARA = As Low As ReasonableOptimizasyon (ALARA = As Low As Reasonable

Achievable) Gerekliliği onaylanmış uygulamalardaekonomik ve sosyal faktörler göz önündeb l d l k bü ü d l l dbulundurularak bütün radyasyon ışınlamalarındamümkün olan en düşük dozun alınması sağlanmalıdırDoz sınırları Kişilerin aldıkları doz eşdeğerleriDoz sınırları Kişilerin aldıkları doz eşdeğerlerikomisyon tarafından tavsiye edilen doz sınırlarınıaşmamalıdır.

Gereklilik (Justification) Uygulamanın zararlı etkileri göz önünde bulundurularak net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilmemelidir. 

Uygulamanın Kabul Gerekçelendirilmesi:

Radyasyonun zararlı etkileri göz önünde bulundurularak,radyasyon ışınlanmasını gerektiren uygulamanın yapılmasınıngerçekten kabul edilir olup olmadığı ,kullanım amacınagerçekten kabul edilir olup olmadığı ,kullanım amacınakarşılık radyasyonun ortaya çıkabilecek olumsuz etkisi önemlibir bedel olarak görülmelidir ve bu uygulama sonunda eldeedilecek fayda ile kıyaslanmalıdır.d ayda ya a a dAynı amaca radyasyon içermeyen diğer teknikler kullanılarakulaşılabiliyorsa fayda-bedel analizi bu teknikler için deyapılmalıdır.yapılmalıdır.

Gereklilik (Justification) Uygulamanın zararlı etkileri göz önünde Gereklilik (Justification) Uygulamanın zararlı etkileri göz önünde bulundurularak net bir fayda sağlamayan hiçbir radyasyon uygulamasına izin verilmemelidir.

Radyasyonun tıp alanında kullanılmasında dozların ük k l k l k ğl d ğ f d l ü h yüksek olmasına karşılık sağladığı faydalar şüphe

götürmezdir. Bununla beraber herhangi bir tıbbi işlemin kabul Bununla beraber, herhangi bir tıbbi işlemin kabul edilebilirliği ayrıca değerlendirilmelidir. Kanser tedavisinde uygulanan X-ışınları daha fazla yg şkanser oluşumuna sebep olabilir ve bu riskin tedavinin getirisinden yüksek olduğu durumlarda bu kabul edilemez edilemez. Ayrıca hamilelerin tıbbi amaçlı ışınlanmaları kararı çok dikkatli verilmeli ve hassas teknikler kullanılmalıdır.

Uygulamanın GerekçesiUygulamanın Gerekçesi

Öncelikle, iyonizan radyasyon uygulamasındaki doz ne kadar düşük olursa olsun alternatif tüm uygulamaların yararları ve riskleri tartışılmalıdırBir uygulamanın haklılığı için ihtiyaç yg ğ ç y çduyulan değerlendirmelerin çoğu, deneyime, mesleki karara ve sağduyuya y , ğ y ydayanır.

OptimizasyonOptimizasyon

Ekonomik ve sosyal faktörler göz önünde bulundurularak, gerekli amaca ulaşabilecek şekilde, dozun mümkün olduğu kadar düşük tutulması tutulması

(ALARA = As Low As Reasonable Achievable)( )

Bedel-Fayda Analizi

Radyasyon uygulamalarının kullanılıp kullanılmayacağı kararı verilirken uygun kullanılmayacağı kararı verilirken uygun yaklaşım bedel-fayda analizi yöntemidir.

O ti iOptimizasyon

Görevi gereği radyasyonla çalışanlar için çalışma şartlarına bağlı olarak bu ç ç ş ş ğkişilerin aldıkları dozlar değişmekle birlikte, ortalama doz sınırlarının çok birlikte, ortalama doz sınırlarının çok altında tutulmaya çalışılmaktadır.

Optimizasyon (ALARA = As Low As Reasonable Achievable)Gerekliliği onaylanmış uygulamalarda ekonomik ve sosyal faktörler göz ö ü d b l d l k bü ü d l l d ü kü l önünde bulundurularak bütün radyasyon ışınlamalarında mümkün olan en düşük dozun alınması sağlanmalıdır

Hasta dozunun azaltılması,

Personel dozunun azaltılması

Halkın alacağı dozun azaltılması

Doz Sınırları

Kişilerin ve gelecek nesillerin kabul edilemeyecek bir risk altına girmesini engelleyecek olan yaptırımdır. Bu bir kişinin alabileceği etkin eşdeğer dozun kesin bi şekilde s n land lmas n ge ekti i bir şekilde sınırlandırılmasını gerektirir. Bu sınırlar, optimizasyon ilkesini yerine getirmek koşuluyla zorunlu yaptırımlar olup, maliyet koşuluyla zorunlu yaptırımlar olup, maliyet gözetmeksizin uygulanacak değerlerdir. Doz kısıtlamaları, kanser ve kalıtsal hasarlar gibi olasılığa bağlı etkilerin ortaya çıkışını kontrol altına almak için belirlenmiştir.

Doz SınırlarıDoz SınırlarıRadyasyon Görevlileri İçin :

Etkin doz yılda 50 mSv (tüm vücut) y ( )Etkin doz, birbirini takip eden beş yılın ortalaması 20 mSv (tüm vücut) ortalaması 20 mSv (tüm vücut) Eşdeğer doz, göz merceği için yılda

150 mSv Eşdeğer doz, eller, ayaklar ve cild için ş ğ , , y ç

yılda 500 mSv

Doz SınırlarıÜ İToplum Üyesi Kişiler İçin :

Etkin doz yılda 1 mSv (tüm vücut) y ( )Etkin doz birbirini takip eden 5 yılın

ortalaması 1 mSv değerini geçmemek koşulu ğ g ç şile özel durumlarda yılda 5 mSv (tüm vücut) ( )Eşdeğer doz, göz merceği için yılda 15 mSv Eşdeğer doz eller ayaklar ve cilt için yılda Eşdeğer doz, eller, ayaklar ve cilt için yılda

50 mSv

Korunmanın EtkinliğiKorunmanın Etkinliği

Radyasyon korunması sisteminin Radyasyon korunması sisteminin etkinliğini değerlendirmenin bir yolu da; ölümcül kansere yakalanmanın da; ölümcül kansere yakalanmanın ortalama yıllık riskinin, diğer mesleklerdeki ölümcül kazaların ortalama yıllık riski ile ykarşılaştırılmasıdır.

Korunmanın Etkinliğiİş Alanı Ölüm Riski Yılda Korunmanın Etkinliği

Derin su avlanması 400 de 1 Kömür madeni 4000 de 1 İİnşaat 5000 de 1 Metal üretimi 7000 de 1

h d b dAhşap, döşeme v.b 17000 de 1 Diğer iş alanları 20000 de 1 Radyasyonla çalışma ortalamayılda 4 mSv

20000 de 1

Yi k i k ü ü 30000 d 1Yiyecek, içecek ve tütün 30000 de 1 Tekstil 40000 de 1 Gi i kk b 300000 d 1Giyim ve ayakkabı 300000 de 1

Korunmanın EtkinliğiBazı belirgin nedenlerden yıllık ortalama ölüm riski

Neden Ölüm RiskiNeden Ölüm Riski Yılda

Günde 20 sigara 200 de 1Günde 20 sigara 200 de 1 40 yaş doğal neden 500 de 1 Yol kazaları 5000 de 1Yol kazaları 5000 de 1 Ev kazaları 10000 de 1 İş kazaları 20000 de 1İş kazaları 20000 de 1 Radyasyona maruz kalmak yılda 1 mSv

80000 de 1 mSv

Doz Sınırları

Eğitim amaçlı olmak koşulu ile 16-18 yaş arasındaki stajyer ve öğrenciler yaş arasındaki stajyer ve öğrenciler için:

Etkin doz herhangi bir yılda 6 mSv ( tüm vücut) Eşdeğer doz göz merceği için 50 mSv Eşdeğer doz, göz merceği için 50 mSv Eşdeğer doz, eller, ayaklar ve cilt için yıllık 150 mSv değerlerinden fazla olamazğ

18 yaşından küçükler radyasyon görevlisi olarak çalıştırılamazlar çalıştırılamazlar.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler:

Rad as ondan ko nmada Radyasyondan korunmada en etkili 3 yöntem; en etkili 3 yöntem;

en kısa zamanen uzak mesafeen kalın zırhlamadır

Radyasyondan Korunmadaadya yo da o u adaTemel Yöntemler: Zaman

Radyoaktif kaynağın veya radyasyon kaynağının yakınında ne kada a aman ge i ili se o ne kadar az zaman geçirilirse o kadar az doza maruz kalınır.

Doz (Doz Şiddeti) x (Zaman)Doz= (Doz Şiddeti) x (Zaman)

Böylece, bir ölçüm cihazının 50 mSv/saat’lik radyasyon dozunu mSv/saat’lik radyasyon dozunu gösterdiği bir bölgede kalınması halinde maruz kalınacak doz; 1 saatte 50 mSv, 2 saatte 100 1 saatte 50 mSv, 2 saatte 100 mSv, 3 saatte 150 mSv, vs. dir.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zaman

Radyasyon kaynağı ile geçirilen Radyasyon kaynağı ile geçirilen zaman alınan dozla doğru

l dorantılıdır.

Ne kadar kısa süre radyasyona maruz kalınırsa o kadar az doz maruz kalınırsa o kadar az doz alınır.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Mesafe

Radyasyon kaynağından uzaklaşarak, maruz ş ,kalınabilecek doz miktarı azaltılabilir.

Radyasyon kaynağından uzaklaştıkça radyasyonun şiddeti azalır

Doz hızı mesafenin karesi Doz hızı mesafenin karesi ile ters orantılı olarak azalır

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Mesafe

Dr= D0 .(r0/r)2 D2= 50.(1/2)2 = r 0 0 212,5r0 = Kaynaktan 1 m mesafeD0 = Kaynaktan 1 m mesafede

okunan doz değeri (50mSv ise)Dr = Kaynaktan r metre uzaktaki doz

değeri (r=2m için hesaplanan 12,5mSv ))r = Kaynakla arada bulunulan metre

cinsinden mesafe ( r=2m)cinsinden mesafe ( r=2m)

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zaman ve Mesafe

Şekilde görülen kişilerin hepsinin radyasyon riski hepsinin radyasyon riski aynıdır.

Ancak, aynı dozu alabilmeleri için gerekli süreler soldan itibaren, süreler soldan itibaren, 5, 25, 45, 135 dakikadır.

Radyasyon kaynağından uzaklaştıkça radyasyon idd i h lşiddeti hızla

düşmektedir

Radyasyondan KorunmadaT l Yö t l ZırhlamaTemel Yöntemler: Zırhlama

Radyasyon kaynağının şiddetini y y y ğ şzayıflatmak için önüne konan veya onu çevreleyen engele zırh denir.Zırhlama radyasyon kaynağı ile Zırhlama, radyasyon kaynağı ile kişi arasına konulan uygun bir koruyucu engeldir. Yüksek yoğunluklu maddelerden Yüksek yoğunluklu maddelerden yapılmış malzemeler özellikle Xve gama ışınlarına karşı etkili bir korunma sağlarlar.Zırhlamada kullanılan maddenin yoğunluğu arttıkça, gereksinilen kalınlık azalmaktadır.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

Zırh kalınlığı

Gelen radyasyon

Sızan radyasyon

Radyoterapi uygulamalarında personelin Radyoterapi uygulamalarında personelin korunması kalın duvar kalınlıklarını gerektirir.İnşaat sırasında uygun kalınlıklarda zırhlama yapmak daha kolay daha sonra yapılacak yapmak daha kolay,daha sonra yapılacak zırhlama tonlarca ağırlıkta kurşun gerektirir.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

R d idd ti i i di Radyasyonun şiddetini yarıya indiren kalınlığa “yarı değer kalınlığı” (half

l l )value layer - HVL), Onda bire indiren kalınlığa “onuncu ğdeğer veya onda bir değer kalınlığı” (tenth value layer -TVL) denir.(tenth value layer TVL) denir.

Y D ğ K l l ğ (H lf V l L HVL)Yarı Değer Kalınlığı (Half Value Layer- HVL)

ilk HVL ikinci HVL üçüncü HVLGelen Foton

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

Zırhlamada kullanılan bazı malzemelerinyaklaşık yarıdeğer tabaka kalınlıklarının yaklaşık yarıdeğer tabaka kalınlıklarının karşılaştırılması.

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

Kurşun (Pb) ve Betonun Yarı Değer ve Onda BirDeğer Kalınlıkları

Radyoaktif kaynak

Co-60 Ir-192 Cs-137

Zırh YDK ODK YDK ODK YDK ODKZ rhmalzemesi YDK ODK YDK ODK YDK ODK

Kurşun (cm) 1.24 4.11 0.48 1.62 0.63 2.13

Beton (cm) 6.60 21.84 4.82 15.74 5.33 18.03

Radyasyondan KorunmadaRadyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

Malzemelerin radyasyon kaynağına göre onda bir değer kalınlıkları

Onda bir değer kalınlığı (TVL), mm

400kV250 kV100 kVMalzeme

1009055BetonCinsi

830.9Kurşun

955

Radyasyondan KorunmadaTemel Yöntemler: Zırhlama

Radyasyon alanlarının zırhlanması dışında radyasyona maruz kalacak personelin korunması için Radyoloji bölümlerinde,

farklı kalınlıklarda kurşundan yapılmış önlükler, tiroid koruma önlüğü, kurşun eldiven, kurşun camlı gözlükler

Nükleer tıp bölümlerinde ,atıklar için kurşun kova, radyoaktif maddelerin bulunduğu kurşun şişeler, kurşun enjektör gibi malzemeler Kurşun camlı paravan

radyasyon dozunu azaltmada sıklıkla kullanılır.

Eksternal Radyoterapide Eksternal Radyoterapide Radyasyondan Korunma

Radyoloji bölümlerinde kullanılan kurşun y j şönlük, kurşun camlı gözlük gibi personel dozu azaltma gereçleri kullanılmaz. Radyoterapi bölümlerinde radyasyon yayan Radyoterapi bölümlerinde, radyasyon yayan yüksek enerjili tedavi cihazlarının konulacağı odaların proje sırasında cihaza

k ld hl lğ j

uygun şekilde zırhlanması personel dozunun düşürülmesini sağlar.

Eksternal Radyoterapide y pRadyasyondan Korunma

Cihazların bölüme kurulması kararı alındıktan sonra, cihazın oda içinde konacağı konuma göre zırhlama kalınlıkları belirlenir. kalınlıkları belirlenir. Bütün duvarların aynı kalınlıkta olması gerekmez. Primer ışın yönü, maksimum alanın açıklığı ve duvara olan mesafe göz önüne alınır. olan mesafe göz önüne alınır. Çevre odaların konumu ve kullanılırlığı dikkate alınarak duvar kalınlıkları hesaplanır. Proje TAEK tarafından onaylandıktan sonra tedavi odası Proje TAEK tarafından onaylandıktan sonra tedavi odası inşaatı tamamlanır. Sızıntı radyasyonun ölçümü yine TAEK tarafından ölçülerek onay verildiği takdirde bölümün hasta kabul ölçülerek onay verildiği takdirde bölümün hasta kabul etmesine izin verilir.

Radyoterapi Bölümü Cihaz Odaları ve Diğer Radyoterapi Bölümü Cihaz Odaları ve Diğer Odaların Yerleşimi

R d t i OdRadyoterapi Odası

Linee Aksele atö odasLineer Akseleratör odası

Eksternal Radyoterapide Radyasyondan Korunma

Radyoaktif kaynaklı eksternal tedavi cihazlarının maksimum kaynak aktivitesine göre zırhlama yapılıraktivitesine göre zırhlama yapılır.Kapı kalınlığı ve materyali kapının konumuna radyasyon kaynağına uzaklığına ve kullanılan maksimum

ji ö b li l i enerjiye göre belirlenir. Kurallara uygun olarak çalışıldığı takdirde radyoterapi bölümlerinde personel dozu oldukça düşük personel dozu oldukça düşük sevilerdedir.

Brakiterapide Radyasyondan p y yKorunma

Brakiterapi uygulamalarındaRadyasyondan korunmada, hasta ve personel güvenliği için eksternal radyoterapide söz dil tü k ll ( hl edilen tüm kurallar (uygun zırhlama,

cihazların düzgün çalışması, periyodik kontrollerinin yapılması vb ) geçerlidirkontrollerinin yapılması vb. ) geçerlidir.Brakiterapide radyasyondan korunmada iki

potansiyel tehlike durumu göz önüne potansiyel tehlike durumu göz önüne alınmalıdır.

Radyasyona maruz kalınması Radyasyona maruz kalınması, Radyoaktif kaynakların kaybolması.

Yüksek Doz Hızlı İridyum-192 yBrakiterapi cihazı

Brakiterapi UygulamalarıBrakiterapide son yıllarda uzaktan kumandalı sonradan yüklemeli sistemler personel dozunun azaltılmasında oldukça katkı sağlamışlardır. azaltılmasında oldukça katkı sağlamışlardır. Yüksek doz hızlı sistemlerle tedavi süresi kısa (maksimum ½ saat ) olması nedeni ile hastanın yanına tedavi boyunca kimsenin girmesi yanına tedavi boyunca kimsenin girmesi gerekmemektedir.Hasta tedavisini zırhlanmış odada alırken, personel d d k li i t l h t i l dışarıdan kamera ve sesli sistemle hastayı izler.

Brakiterapi UygulamalarındaBrakiterapi Uygulamalarında

Brakiterapi cihazı zırhlı odada bulunur.Cihazın bulunduğu oda kullanılmadığı zamanlar mutlaka kilitli tutulmalıdır. mutlaka kilitli tutulmalıdır. Her 4 ayda bir değiştirilen kaynağın aktivitesi özel ölçüm sistemleri ile kontrol edilmeli aktivite bilgileri doğru olarak tedavi planlama için kullanılmalıdır.ğ p çBrakiterapi oda girişinde mutlaka alan dozimetresi bulunmalı ayrıca oda içinde farklı bölgelerde doz seviyesinin ölçümü için her zaman taşınabilir ölçüm y ç ç ş çcihazı kullanıma hazır şekilde bulundurulmalıdır

Brakiterapi UygulamalarındaBrakiterapi Uygulamalarında

Tedavi odasının girişinde bulunan radyasyon ölçen alan dozimetresi, hastanın tedavisi tamamlandıktan sonra

d k f k ğ h f d d ğradyoaktif kaynağın muhafazasına geri döndüğünün doğrulanmasını sağlar. Tedavisi tamamlanan hasta için odaya girilirken ç y gmutlaka bu gösterge kontrol edilmelidir. Brakiterapi uygulamaları bu konuda eğitimli hekim, radyofizik uzmanı hemşire ve tekniker olmak üzere radyofizik uzmanı, hemşire ve tekniker olmak üzere ekip çalışması gerektirir.Tedavi tamamlandıktan sonra tedavi odasına radyofizik uzmanı izin verdikten sonra girilmelidir uzmanı izin verdikten sonra girilmelidir.

Düşük Doz Hızlı BrakiterapiDüşük Doz Hızlı Brakiterapi

Brakiterapi düşük doz hızına sahip kaynaklar ( Tel şeklinde iridyum-192 kaynakları) kullanılması, hem elle hazırlanıp, elle hastaya yerleştirilmesi sebebi ile uygulama yapan personelin hem de hastanın tedavisinin 2 2 5 gün sürmesi personelin, hem de hastanın tedavisinin 2-2,5 gün sürmesi nedeni ile yatağında bakımına yardımcı olan personelin ışınlanmasına neden olur. İnce tel şeklinde olan radyoaktif kaynaklar parmaklardan ce te şe de o a adyoa t ay a a pa a a dauzakta olması için uzun pensetler yardımı ile göğüs bariyeri kullanılarak hazırlanır ve hastaya uygulanır.Hiçbir radyoaktif kaynak çıplak elle tutulmaz. Kaynakları vücuttan ve ellerden uzak tutmak için mutlaka pensetler kullanılmalıdır.

Düşük Doz Hızlı BrakiterapiDüşük Doz Hızlı Brakiterapi

Uygulama sonrası zırhlanmış odaya götürülürken mümkün olan en az kullanılan alandan süratle taşınır. Tedavi sırasında hastanın yanına yakınlarının girmesine izin

il verilmez. Hastanın tedavisi tamamlandıktan sonra hastanın vücudundan kaynaklar geri çıkarılır. Bazen dil gibi hastanın yürümesine engel olamayan Bazen dil gibi hastanın yürümesine engel olamayan uygulamalarda, hastanın hastane içinde gezmesine izin verilmemelidir.Çocuklar ve hamile kadınların radyaktif kaynak yüklü Çocuklar ve hamile kadınların radyaktif kaynak yüklü hastalardan uzak tutulması gereklidir.Hasta taburcu olduktan sonra odasının radyasyon yönünden taranması yapılmalıdır.

Düşük Doz Hızlı BrakiterapiDüşük Doz Hızlı Brakiterapi

Bütün uygulama kayıt altına alınır.Radyoaktif kaynaklar uygun koşullarda muhafaza edilir. Kilit altında tutulur. Kilit altında tutulur. Sadece görevli personel tarafından taşınması, saklanması ve kullanılmasına izin verilir. Tüm depoda olan kaynakların listesinin işlendiği, kaynak p y ş ğ , yenvanterinin tutulduğu bir deftere kullanılan ve geri çıkarılan kaynaklar kayıt edilmelidir. Uygulamalarda personel dozunu azaltmak için kaynaklardan her zaman mümkün olduğu kadar uzak durulmalı yapılacak her zaman mümkün olduğu kadar uzak durulmalı, yapılacak iş en kısa sürede bitirilmelidir.Radyoaktif kaynakların manuel olarak yüklendiği bu tip brakiterapi uygulamaları eski yıllara oranla azalmaktadır.brakiterapi uygulamaları eski yıllara oranla azalmaktadır.

Kalıcı Prostat İyot 125 UygulamasıKalıcı Prostat İyot-125 Uygulaması

Prostata ameliyathane koşullarında genel anestezi altında yüklenen kaynaklar tekrar geri çıkarılmaz. Radyoaktivitesi tamamen bitse de hasta ömrünün geri Radyoaktivitesi tamamen bitse de hasta ömrünün geri kalanını kaynaklarla geçirir. Düşük aktiviteli kaynaklar kullanıldığı için personel dozu düşüktür dozu düşüktür. Hasta odasında ilave zırhlamaya gerek duyulmaz. Ancak prostata yerleştirildiği için kaynağın bazen mesane ye düşmesi ve idrarla atılması olasılığı vardırmesane ye düşmesi ve idrarla atılması olasılığı vardır.Taburcu olduktan sonra hasta odasındaki radyasyon düzeyi ölçülerek kaynağın bir şekilde oda içinde kalmış olması ihtimali kontrol edilir olması ihtimali kontrol edilir. Uygulama sonrası uygulanan ve artan kaynaklar hesaplanır, kayıp ihtimaline karşı ölçüm yapılarak kontrol edilirkontrol edilir.

Kalıcı Prostat İyot-125 Uygulaması