“KONSTRUKSIONET NDËRTIMORE” (përmbledhje): SHKUMBIN MUZLIJAJ

KONSTRUKSIONI — KUPTIMET THEMELORE

Fjala konstruksion ndërtimor përfaqëson çdo gjë që ndërton njeriu për të krijuar ambiente të caktuara të

cilat shërbejnë për veprimtarit e përkufizuara në harmoni të përmbushjes së nevojave të tij.

1/ Ndërtim i brendshëm, mënyra e vendosjes dhe e lidhjes së pjesëve përbërëse në një ndërtesë, në një

mekanizëm, etj.

2/ Pajisje a pjesë e përgatitur më parë, që hyn në përbërjen e një të tëre.

GRUPET THEMELORE TË OBJEKTEVE NDËRTIMORE - NDËRTESAVE

1. NDËRTIMI I LARTË - kategoritë e ndërtesave sipas funksionit (banim, afarizëm, shëndetësi, edukim,

industrial, bujqësor, hoteleri, etj.)

2. NDËRTIMI I ULTË - kategoritë e ndërtesave sipas ndërlidhjes së funksionit me sistemin e infrastrukturës

(rrugët, tunëlet, urat ,viaduktet, hekurudhat, aeroportet, infrastruktura nëntokësore, etj.

3. HIDRONDËRTIMI - kategoritë e ndërtesave me apo në sasi të mëdha të ujit (portet dhe platformat detare,

hidro-sistemet, rregullimet e liqenëve dhe shtratit të lumenjve, rregullimi i brigjeve të deteve etj.)

ARKITEKTURA - projektimi, përfshinprojektimin dhe formësimin artistik për krijimin

e objekteve ndërtimore;

NDËRTIMTARIA - realizimi/zbatimi, përfshinanalizën e ndërtimit dhe ndërtimin e objekteve

ndërtimore të projektuara.

Parimet fondamentale të arkitekturës dhendërtimit janë:

funksioni, qëndrueshmëria dhe sensibiliteti estetik.

Të përkujtojmë - paraqitja gjeometrike ose paraqitja grafike e projektimin & formësimin artistik për

krijimin e ndërtesave bazohet në prezantimin e tri projeksioneve- planimetrin, prerjet/pamjet tërthore

dhe prerjet/pamjet gjatësore, të cilat përbejnë planet kryesore të ndërtesave:

FAZAT E PËRGATITJES SË PROJEKTIT

Projekti arkitektonik - ndërtimor hartohet përgjatë disa faza kryesore, si:

1. PUNIMI I PROJEKTIT IDEOR

- lidhja e idesë (një apo më tepër)

- projektimi i idesë

- miratimi i idesë (zgjidhja ideore)

1.4 punimi i projektit - vizatimit teknik

(projekti ideor)

2. PUNIMI I PROJEKTIT KRYESOR

- punimi i vizatimit teknik (projekti i fazës së arkitekturës)

- punimi i vizatimit teknik (projekti i fazës së inxhinierisë ndër.)

- punimi i vizatimit teknik(projekti i fazës së ujësjellësit &kanalizimit, elektrikës, inxhinierisë makinërike, kundër

zjarrit, etj,)

3. PUNIMI I PROJEKTIT PËR ZBATIM

- punimi i projektit të teknologjisë së ndërtimit (plani dinamik dhe financiar)

- punimi i planit të monitorimit të zbatimit dhe ndryshimeve gjatë këtij procesi

4. PUNIMI I PROJEKTIT TË ZBATUAR

- punimi i vizatimit teknik për të gjitha fazat e projektit zbatues.

të realizuara në përputhje të plotë dhe sipas STADARDEVE NDËRKOMBËTARE NË FUQI

(ISO, EUROCODE, LEED, etj.)

Zhvillimet e vizatimeve të para nga ana e projektuesit - skema e nevojave të investitorit dhe

grumbullimi i tyre sipas funksionit:

PROJEKTI KRYESOR:

Hartohet duke u bazuar në projektin ideor të bazuar dhe aprovuar nga investitori

Projekti kryesor duhet të përmban planin e situacinit, planimetrit, disa prerje tërthore dhe gjatësore, pamjet

(fasadat), disa perspektiva dhe/apo izometrinë e ndërtesës, të gjitha detalet specifike të ndërtesës, skemën e

dyerve dhe dritareve, përshkrimin teknik, paramasën dhe parallogarit e të gjitha punëve që duhen të bëhen në

ndërtesë, llogarinë statike të ndërtesës me skemat e duhura, projektin e të gjitha instalimeve të ndërtesës, etj.

Vizatimet bëhen në përpjesën 1:50 apo 1:100 dhe detalet në përpjesën 1:10.

Plani i situacionit duhet të bëhet duke përfshirë ndërtesën dhe gjithë përbërjen e mjedisit në tëcilin gjendet,

raportet e tij me kufirin e parcelës dhe ndërtesave tjera, ndriçimin, komunikacionin,terrenin dhe të gjithat

kushtet urbanistike të dhëna nga organet kompetente.

Vizatimet bëhen në përpjesën 1:200.

PROJEKTI REALIZUES:

Hartohet duke u bazuar në projektin kryesor të aprovuar dhe realizuar nga investitori.

Projekti realizues duhet të përmbaj planin e situacionit, planimetrit, disa prerje tërthore dhe gjatësore, pamjet

(fasadat), disa perspektiva dhe/apo izometri të ndërtesës, të gjitha detalet specifike të ndërtesës, skemën e

dyerve dhe dritareve, përshkrimin, paramasën dhe parallogarit e të gjitha punëve që duhen të bëhen në

ndërtesë, llogarinë statike të ndërtesës me skemat e duhura, projektin e të gjitha instalimeve të saj apo/dhe

pajisjeve tjera të cilat janë në shërbim të përhershëm gjatë jetë-gjatësisë së ndërtesës...

*Hartimi i projektit kryesor i cili përmban të gjitha dimensionet e elementëve konstruktiv, njësimet e

sipërfaqeve dhe perimetrin e hapësirave, apo edhe elementet përbërëse te enterierit -rregullimit të brendshëm.

MATERIALET NDËRTIMORE:

MATERIALET PËR LIDHJE:

MATERIALET janë: llaqet, ngjitësit, elasto-meret, lidhëset, kiti, mastkitet, metalet për saldim, materialet me

bazë katrani-bitumeni (tretësit dhe emulsionët); PROFILET janë të thjeshta apo të përbëra (prerjeve të

caktuara tërthore, me gjatësi të pacaktuar), shirita lidhës, letvat, shiritat mbulues, gajtanët;

KOMPONËNTËT janë kombinimet e materi-aleve lidhëset dhe shtangure, si: bulonat, gozhdt, sidrat, ankorat,

tipllat, kllamfat, litarët, etj.;

SUVAT janë përzije kimike e materialeve lidhëse (gëlqeres, gipsit, çimento, sintetike) ujit dhe agregatit -

mbushjet (filetat, rëra etj.) shërbejnë si shtresa mbrojtëse; materialet katrani-bitumoni, etj. mbushje të

agregatit (pluhur i gurit, rëra, zhavaor) etj. asfalti, bitubetonët, etj.

MBAJTËSIT ELEMENTAR KONSTRUKTIV:

Në ndërtimtari, ndarja globale e përbërësve të ndërtesës është në grupet si vijon:

-KONSTRUKSIONI MBAJTËS - MBAJTËSIT ELEMENTARË KONSTRUKTIVË (të cilët mbanë ndërtesën, ngarkesat e

lëvizshme dhe të palëvizshme, peshën vetjake, peshat e përkohshme dhe të ngjashme - duke i dhënë kështu

stabilitetin e duhur, fortësinë, rezistencën...)

-KONSTRUKSIONI JO MBAJTËS - MBAJTËSIT SEKONDARË KONSTRUKTIVË (të cilët mbajnë vetveten,

ndonjëherë përcjellin edhe ngarkesat e caktuara, shërbejnë për mbushje, ndarje, mbulesa, izolime, hapje, si

elemente lidhëse apo ndarëse, etj.)

-INSTALIMET DHE PAJISJET (të cilat përcjellin ndërtesën, shfrytëzojnë konstruksionin për të bërë furnizimin

apo largimin e fluideve/gazrave nga ndërtesa.)

Mbajtësit elementarë konstruktivë të cilët kanë detyrat konstruktive në ndërtesë janë:

- Muri

- Shtylla

- Trau

- Anëcaku

- Pllaka

- Tiranti dhe varësja

- Harku

- Lidhja - montimi dhe lidhëset...

Të gjithë mbajtësit elementarë konstruktivë- (konstruksioni i ndërtesës); dallohet sipas karakterit mbajtës në

kuptimin gjeometrik:

- MBAJTËSIT LINËAR- një dimensional: shtyllat, trajet,anëcakët, harqet, tirantët, litarët...

- MBAJTËSIT SIPËRFAQËSORË- dy dimensional: muret, pllakat,pëlhurat (diafragmat), etj.

- MBAJTËSIT HAPËSINOR- tri dimensional: guaskat, rrjetat, kulmet e varura e të tërhequra, etj.

*Elementët bazik të ndërtesave,mbajtësi konstruktivë elementarë – linear dhe sipërfaqësorë dhe ndikimet e

forcave në ata mbajtës:

*Pasojat e ndikimeve të jashtme, ngarkesat, forcat, etj., shkaktojnë ndikime të jashtme, si në figurën më

poshtë...:

MBAJTËSI ELEMENTAR KONSTUKTIV – MURI :

MURI është element konstruktivë vertikal i ndërtesës që ka të theksuara dy dimensionet, gjatësinë dhe

gjerësinë, në raport metrashësinë, që e cilëson atë në mbajtës konstruktivë linearë.

Pra, muret janë pjesë konstruktive vertikale që e formojnë objektin. Në anën e jashtme bëjnë kufizimin, kurse

në anën e brendshme bëjnë ndarjen e kthinave të ndryshme. Kryesisht dallojnë muret mbajtëse - kryesore dhe

muret ndarëse dhe mbështjellëse.

Në sistemet masive të ndërtimit muret kanë funksionin mbajtës, me ç'rast në to mbështetet konstruksioni

meskatësh dhe përcillet tutje ngarkesa e pranuar tek themelet - trualli.

Ndarjet e mureve janë të kategorizuara:

- SIPAS FUNKSIONIT: ndarëse, mbajtëse, mbushëse, mbështjellëse, izoluese, kundër zjarrit,poli-funksionale...

- SIPAS CILËSISË KONSTRUKTIVE: mbajtëse, jo mbajtëse, zaptuese, për shtangim, etj.;

- SIPAS POZITËS NË NDËRTESË: të jashtme, të fasadës, të brendshme, tërthore, gjatësore, të shkallëve,

të themeleve, të bodrumeve, të ndërkulmeve, parapetit, etj.;

- SIPAS MËNYRËS SË NDËRTIMIT: të muratura, të derdhura, montazh, shumështresore (sandwich), të varura,

panelete gipsit, etj.;

- SIPAS MATERIALIT TË PËRDORUR: nga druri, guri, betoni i thjesht, betoni i armuar, argjila, materialet izoluese

për zë, materialet për ndryshim të temperaturave, etj.

*Metoda elementare e llogaritjes së dimensioneve të murit:

SOLETË monolite B/A 18d < l < 120d

SOLETË montazh B/A 18d < l < 90d

SOLETË e drurit 18d < l < 60d

Lloje të mureve:

a. muri nga tullat e plota (konstruktiv, d-38m, 25cm)

b. muri nga tullat me vrima (jo konstruktiv, ndarës, d-25,12,6cm)

c. muri me tulla të zbrazura (ndarës, d-12,6cm)

d. muri nga blloqet „durisol‟ (mbajtëse, ndarëse, d-25cm, 12cm)

e. muri nga blloqet e zbrazura të betonit (ndarëse, mbushëse)

f. muri i tipit shumështresor (sandwich)

g. muri nga betoni i derdhur në kallype të drurit/dërrasave,

h. muri i parafabrikuar

i. muri i parafabrikuar nga „durisol‟ apo „siporex‟

j. muri nga llamarina e mbushur me poliuretan

k. muri nga përbërjet shumështresore: veshja me mermer, termoizolim, betoni i armuar me shtresa të

brendshme, suvaja

l. muri nga përbërjet shumështresore: suvaja në rrjetën rabic, pllakat izoluese „stiropor‟, BA, suvaja

m. muri montazh i fasadës me mure-pano dhe termoizolim...

MBAJTËSI ELMENTAR KONSTUKTIV – SHTYLLA:

SHTYLLA është element i rëndësishëm konstruktivë vertikal apo i pjerrët i ndërtesës dhe ka të theksuar një

dimension - lartësinë, në raport me gjatësinë dhe gjerësinë, që e cilëson atë në mbajtës konstruktivë linear,

shufër.

Shtyllat pranojnë dhe përcjellin ngarkesat e trajeve, meskateve apo elementëve tjerë konstruktivë.

Ndarjet e shtyllave janë të kategorizuara:

-SIPAS FUNKSIONIT: dekorative, mbajtëse, shtanguese;

-SIPAS CILËSISË KONSTRUKTIVE: mbajtëse, jo mbajtëse, zaptuese, për shtangim, etj.;

-SIPAS LIDHJES ME KONSTRUKSIONËT TJERA: i ikastruar në dy anët, i mbështetur lirshëm në dy anët,

i kombinuar me mbështetje të lirë apo të inksatruar, si anëcakë

-SIPAS POZITËS NË NDËRTESË: të jashtme, të fasadës, të brendshme,

-SIPAS MËNYRËS SË NDËRTIMIT: të muratura (të muratuara me elemente të vogla, të renditura në radhitje të

caktuar dhe të ndërlidhura mes veti me materialet lidhëse- suva), të derdhura ( nga materialet që bëjnë

strukturën homogjenë: të lehtë, të pa-armuar, me beton të armuar), parafabrikuara (nga panot e vogla, pllaka

e etj. të lidhura mes veti me elemente, komponentë apo konstruksione të veçuara) , shumështresore

(sandwich), të varura, panelet e gipsit, etj.

- SIPAS MATERIALIT TË PËRDORUR...

......................................................................................................

a. në dy anët i inkastruar

b. poshtë i inkastruar e lartë i mbështetur në çernjerë

c. në dy anët i mbështetur në çernjerë

d. vetëm poshtë i inkastruar.

MBAJTËSI ELMENTAR KONSTUKTIV – TRAU:

TRAU është element i rëndësishëm konstruktivë horizontal apo i pjerrët i ndërtesës që ka të theksuar një

dimension - gjatësinë, në raport me lartësinë dhe gjerësinë

Funksioni i traut është që të pranon ngarkesat (lineare, sipërfaqësore, horizontale, vertikale dhe të pjerrëta)

dhe që horizontalisht (apo në pjerrtësi) t’i bart tek mbështetësit (vertikal apo pjerrët) të mureve apo shtyllave,

përkatësisht deri tek mbështetësit vertikal të ndërtesës

Ndarjet e trajeve janë të ndryshme, sipas:

-FUNKSIONIT DHE POZITËS SË VENDOSJES: primare dhe sekondare, nën konstruksionit të cilin e bartin, mbi

konstruksionin që bartin, të fshehura si pjesë e konstruksionit që e bartin, mbi hapjet e dyerve dhe dritareve,

konzole apo anëcak,

-LIDHJES ME KONSTRUKSIONËT TJERA: i ikastruar në dy anët, i mbështetur lirshëm në dy anët, i kombinuar me

mbështetje të lirë apo të inksatruar, si anëcak;

-POZITËS NË NDËRTESË: të jashtme, të fasadës, të brendshme;

-SIPAS MËNYRËS SË NDËRTIMIT DHE MATERIALIT: monolite (në kohët e lashta nga guri monolit me hapin

konstruktivë shumë të vogël, me vonë nga druri apo profilet e çelikut), të derdhura ( nga materialet që bëjnë

strukturën homogjenë, etj.

MBAJTËSI ELMENTAR KONSTUKTIV - KONZOLA / ANËCAKU:

Anëcaku është element i rëndësishëm konstruktivë horizontal apo i pjerrët i ndërtesës që ka të theksuar një

dimension - gjatësinë, në raport me lartësinë dhe gjerësinë.

Ndarjet e anëcakut janë të llojllojshme:

-SIPAS FUNKSIONIT DHE POZITËS SË VENDOSJES: primare dhe sekondare, nën konstruksionit të cilin e bartin,

mbi konstruksionin që bartin, të fshehura si pjesë e konstruksionit që e bartin,

-SIPAS LIDHJES ME KONSTRUKSIONËT TJERA: i inkastruar në njërën anë, i cili mund të jetë mbajtës linear (tra)

apo sipërfaqësor (pllakë) i ngarkesave nga lartë;

-SIPAS MËNYRËS SË NDËRTIMIT DHE MATERIALIT: monolite (nga guri monolit, druri, profilet e çelikut etj.), të

derdhura (nga materialet që bëjnë strukturën homogjenë: nga betone të lehta, të pa armuara, me beton të

armuar), të parafabrikuara (nga betonet e paranderura, druri i lameluar, profile nga çeliku apo profile tjera

metalike, etj.)

*Shembuj të shtëpive konzolë dhe skemat e mbështetjes së sajë:

MBAJTËSI ELMENTAR KONSTUKTIV – PLLAKA:

Pllaka është element mbajtës sipërfaqësorë horizontal apo i pjerrët i ndërtesës që ka të theksuar dy

dimensionët - gjatësinë dhe gjerësinë, në raport me trashësinë e cila është e përkufizuar nga distanca në mes

të mbështetësve.

Funksioni i pllakës është që të pranon ngarkesat (linëare dhe/apo sipërfaqësore, horizontale, vertikale dhe/apo

të pjerrëta) dheqë horizontalisht (apo në pjerrtësi) t’i bart tek mbështetësit (vertikal apo pjerrët) të mureve

apo trajeve e shtyllave, përkatësisht deri tek mbështetësit vertikal të ndërtesës.

Ndarjet e pllakës mund të jenë të llojllojshme:

-SIPAS LIDHJES ME KONSTRUKSIONËT TJERA: e inkastruar në muret mbajtëse ose trajet në njërën anë apo në

dy anët e mbështetur lirshëm dhe në mënyrë kontinuale në muret mbajtëse ose trajet në njërën anë apo në dy

anët e inkastruar në murin mbajtës apo traun vetëm në një anë - tipi i anëcakut e mbështetur me tërë

sipërfaqen e sajë;

-SIPAS MËNYRËS SË NDËRTIMIT DHE MATERIALIT: monolite (të çelikut etj.), të derdhura (nga materialet që

bëjnë strukturën homogjenë: nga betonë të lehta, të pa armuara, me beton të armuar), të parafabrikuara (nga

betonët e paranderura, druri i lameluar, çeliku apo metale tjera, etj.) .

*Trashësia e pllakës së BA është e kufizuar si: Tp=l/25 deri l/35, NG 5-18cm (në sistemet e meskateve edhe më

shumë) në raport me gjerësinë e saj, e cila duhet të jetë racionale po ashtu, l = 3 -5m (tek pllakat e armuara në

një drejtim).... “BA---beton-arme”

Shembull i pllakës së thjesht, të ap-likuara në trevat tona:

MBAJTËSI ELMENTARË KONSTUKTIV – HARKU:

Harku është mbajtës linear i ndërtesës, i ngjashëm me traun, me të njëjtin funksion – të lidhë hapësirën në

mes të dy mbështetësve.

Dallimi esencial është së hapësira e mbuluar nën të është konvekse, e harkuar.

Me përsëritjet e harqeve formon arkadat.

Funksioni i harqeve është që t‟i pranoj të gjitha ngarkesat dhe t‟i përcjell ato pjerrëtas në mbështetës.

Për shkak të formës së tij ngarkesat në të shfaqen si forca të pjerrëta. Forcat vertikale i pranojnë shtyllat

përderisa ato horizontale i pranon tiranti.

Forma e përcjelljes së ngarkesave në konstruksionin e harkut:

MBAJTËSIT ELMENTAR KONSTUKTIVË - LIDHJET, MONTIMI, TAKIMET:

Lidhjet bashkojnë komponentët përbërës të konstruksionit në tërësinë e tij të ndërtesës...

Për këtë arsye lidhjet duhet të jenë të ekuilibruara, të forta, konstruktive, të afta të mbajnë sforcimet,

shpërndarjen e forcave dhe ngarkesat, të rezistueshme në ndikimin e ngarkesave dhe ndikimeve tjera

klimatike.

Lidhjet më të rëndësishme në ndërtimtari me karakter konstruktive janë ato që lidhin pjesët e konstruksionit

të ndërtesës. si: çernjera, spiranca, kontrafora dhe shputa, mbështetës, etj.

Llojet e lidhjeve mund të jenë sipas ndarjeve të grupeve të elementeve konstruktive, sipas llojit të materialit,

sipas përkatësisë në pjesën konstruktive, apo kombinimit të të gjithave llojeve mes veti:

ÇERNJERA është lidhëse e dy elementeve konstruktive, cila mundëson rrotullimin e pjesshëm të elementeve.

SPIRANCA është element lidhës me të cilin lidhim një pjesë të konstruksionit me tjetrin, e cila me masën e vet

arrin të krijoj baraspeshën e forcave në tërheqje.

KONTRAFORA DHE KËMBA janë elemente konstruktive të cilat kanë një përshkrim: t‟i rezistojnë forcat (e

koncentruar) të pjerrëta apo horizontale të cilat shtypin ndërtesën. Këto dy elemente krijojnë lidhjen

konstruktive më mes të konstruksionit dhe themeleve. Dallojnë në mes vetit pasi që kontrafora ndërtohet si

mur, për më tepër si pjesë e ndërtesës (shumëkatëshe) përderisa këmba është drejtpërdrejt e lidhur me

themel, si pjese kaluese, pjese bartëse e konstruksionit, p.sh. mbajtësi çernjerë tek lidhja e harkut me

themelet.

MBËSHTETËSI dhe elementet lidhëse konstruktive të cilat gjate lidhjes dhe shtrirjes së tyre në dimensione të

mëdha (veçanërisht ato të parafabrikuara) dhe për shkak të shtrirjes së rregullt dhe punës së tyre të

mëtutjeshme, vendosen mbështes me deformimet elastike të cilët tolerojnë zhvendosjet relative, rrotullimin,

apo marrin ngarkesat horizontale dhe vertikale në mënyrë koninuale (p.sh. mbështetësit e trajeve të gjata në

shtylla).

Skemat e mbështetjes / lidhjes së elementit me element:

SISTEMI DHE KONSTRUKSIONËT

Fjala konstruksion ndërtimor përfaqëson çdo gjë që ndërton njeriu për të krijuar ambiente të caktuara të cilat

shërbejnë për veprimtarit e caktuara në harmoni të përmbushjes së nevojave të tij.

SISTEMET KONSTRUKTIVE:

Me sistem konstruktiv nënkuptojmë mënyrën e bashkëveprimit dhe lidhjes së elementeve konstruktive,

mënyrën apo sistemin e realizimit të konstruksionit të ndërtesës.

Në ndërtimin e lartë kryesisht dallojmë këto lloje (Sisteme) konstruktive :

-MASIV - sistem i cili ka në përbërje element masive (të plota) vertikale konstruktive mbajtëse - MURET.

Varësisht nga drejtimi i vendosjes së mureve ekzistojnë sistemi gjatësor dhe tërthor masiv, dhe kombinimi i

tyre.

-SKELETOR - sistem i cili ka në përbërje elemente të holla vertikale konstruktive mbajtëse SHTYLLAT dhe

mbajtësit horizontal.

-HAPËSINOR - sistem i cili ka në përbërje elementet mbajtëse tredimensionale.

-KOMBINUAR - sistem i cili ka në përbërje kombinimin e elementeve masive dhe të holla.

Këto sisteme konstruktive REALIZOHEN në disa mënyra:

MONOLITE - mënyra kur tërësisht ndërtohet me materialet themelore ndërtimore në vet punishten e punës -

në vend, përkatësisht në vend ku është paraparë ndërtimi i ndërtesës

PARAFABRIKUARA/MONTAZH - mënyra kur shumica e pjesëve të ndërtesës, përfshirë edhe nyejt, prodhohen

në seri - të industrializuara, e pastaj sillen në punishte dhe lidhen mekanikisht mes veti. Përdoren tek

ndërtimet e sistemit masiv dhe skeletor.

GJYSËM I FABRIKUAR - mënyra kur dy mënyrat e sipërpërmendura kombinohen, pra një pjesë e ndërtesës

realizohet paraprakisht dhe sillet në punishte, montohet dhe lidhet me pjesët monolite, paraprakisht të

realizuara në ndërtese.

SISTEMI MASIV:

Specifika e sistemit masiv të ndërtimit,është përdorimi i MUREVE MASIVE - elementet vertikale konstruktive -

të cilat masën e vet, bartin dhe përcjellin në themele, përkatësisht të gjithë ngarkesat e ndërteses vertikalisht

(edhe të forcave horizontale).

Për shkaqe konstruktive muret masive mbajtëse i vendosim në distancë prej 6 m (rrallë herë më të mëdha).

Në sistemin masiv të ndërtimit me mure GJATËSORE, nëvojiten së paku tri mure, dy të skajshme dhe njeri i

brendshëm;

Tek sistemet masive TËRTHORE, ndërtimi i mureve mbajtëse; vendosen normal me fasadën kryesore, etj.

*Skemat e mbështetjes sipas sistemit masive të konstruksionit:

Pamjet izometrike të sistemit masiv të ndërtimit:

1). me muret gjatësore (momentet me të mëdha në pllaka)

2). me muret tërthore (momentet më të mëdha në pllaka)

SISTEMI SKELETOR:

Specifika e sistemit skeletor të ndërtimit, prej edhe është emërtuar, është përdorimi i SHTYLLAVE - elementet

linear vertikal konstruktiv - të cilat i bartin dhe përcjellin të gjitha ngarkesat e ndërteses vertikalisht (edhe të

forcave horizontale).

Në sistemi skeletor shtyllat janë element mbajtës vertikale, mbështes me hapësira konstruktive me të mëdha,

të cilat lidhen mes veti me trajet përkatësisht harqet, në të cilat mbështeten konstruksionet meskatëshe,

kulmet, etj.

*Skemat e mbështetjes sipas sistemit skeletor të konstruksionit:

SISTEMI I KOMBINUAR:

Ky sistem i ndërtimit është i kombinuar pasi që pjesërisht përdoret sistemi masiv i ndërtimit dhe pjesërisht

sistemi skeletor.

SISTEMI HAPËSINOR:

Sistemi hapësinor i ndërtimit i përdoret për nëvojat e ndërtesave të cilat kërkojnë hapin e madh konstruktivë,

të ashtuquajtura hapësira pa mbështetës të ndërmjetëm, si p.sh. palestrat sportive, hangarët e aeroplanëve,

muzetë, operat, ndërtesat ndërtimore për ekspozitura, etj.

Konstruksionët hapësinore ndahen në katër grupe:

-KONSTRUKSIONËT NË FORMË RRJETE NË HAPËSIRË, të përbëra nga një numër i madh shufrash që i

nënshtrohen veprimit të forcave gjatësore,

-KONSTRUKSIONËT ME PALOSJE aftësia mbajtëse e të cilave arrihet me anën e palave që formohen nga pllaka

të rrafshëta. Këto pllaka pranojnë forcat tërheqëse, shtypëse dhe prerëse, ndërsa në drejtimin tërthorë marrin

momentin përkulës,

-KONSTRUKSIONËT E GUASKATVE / MEMBRANAT që janë struktura mbajtëse në hapësirë me sipërfaqe të

kurbëzuara, materiali i të cilave, në rastin ideal, i nënshtrohet veprimit të forcave normale dhe forcave prerëse

dhe jo forcave përkulëse,

-KONSTRUKSIONËT/MBULESAT E VARURA që përbëhen nga litarë, nga rrjeta me litarë ose nga fletë të holla.

Këto punojnë vetëm me tërheqje.

Materialet e përdorura janë druri, metali, betoni armuar, apo edhe kombinimet e tyre...

ELEMENTET KONSTRUKTIVE Për qartësi me të madhe të shume elementeve përbërës të ndërtesës, e gjithë përbërja e saj konstruktive

është e ndare në tri fusha:

1. ELEMENTET BAZË - KOMPONËNTËT (alegori me anatominë e njeriut - indi), si:

pllaka, trau, shkalla, dera, dritarja, harku, etj.

2. PJESËT E KONSTRUKSIONIT - BASHKËSI E ELEMENTËVE (alegori me anatominë e njeirut - organi), si:

kthina e shkallëve, themelet, muret, konstruksonet meskatëshe, etj.

3. KONSTRUKSIONI - TËRËSIA / SISTEMIN E BASHKËSIVE (alegori me anatominë e njeriut - organizmi), si:

konstruksinet e kulmit, mbeshtjellësi i objektit, konstruksioni i ndërteses sipas sitemit masiv,

kontenerat, etj.

Themelet

Janë pjesë konstruktive më të ulëta të objektit që bëjnë lidhjen e objektit në tokë. Pranojnë të gjitha ngarkesat

dhe së bashku me ngarkesat vetjake i përcjellin në tokën ndërtimore.

*( Themelet janë konstruksione që e pranojnë ngarkesën e tërësishme të objektit dhe e bartin atë në tokë.

Madhësia e themelit varet nga ngarkesa që e merr mbi vete dhe llojit, gjegjësisht qëndrueshmërisë së tokës.)

Themeli është element mbajtës i ndërtesës dhe përmes tyre përcillen të gjitha ngarkesat e ndërtesës në truall,

pra të jenë qëndrueshëm, të mos rrëshqasin, mos të plasariten, etj.

Funksioni i tyre është përcjellja e ekuilibruar e ngarkesave të ndërtesës në truall, duke i dhënë ndërtesës

stabilitetin përfundimtar.

Për nga natyra e fundimit kemi dy tipe: fundim të cekët dhe të thellë.

-FUNDIMI I CEKT nënkupton mbështetjen e menjëherërshme në tokë, përkatësisht formimin e themeleve

menjëherë pas përfundimit të përbërjes së hapësirave funksionale të ndërtesës - etazheve në nëntoke,

përkatësisht zonën mbajtëse të tokës, në thellësinë >80cm (zona e ngrirjes së tokës në zonën tonë gjeografike)

- FUNDIMI I THELLË nënkupton mbështetjen e posaçme të themeleve në truall, përkatësisht mbështetjen e

themeleve në konstruksionin plotësues (intervenimeve në truall), me ç'rast ngarkesat e ndërtesës përcjellët në

shtresat me të thella të truallit.

Në raste së trualli ka granulometri dhe shkallë të dendësisë jo të mjaftueshme, në mungesës së bazamentit

natyral, krijohet bazamenti artificial.

BAZAMENTI ARTIFICIAL bëhet me:

-me jastëk prej rëre;

-me pilota nga druri, betoni i armuar (të derdhura apo monolite)...

*Mënyrat e themelimit: cekët, thellë dhe me pilota:

Themelet mund të jenë:

-TE VEQANTA nën secilën shtyllë,

-SHIRITORE nën secilin mur, dhe

-PLLAKË e tërësishme nën ndërtesën

Disa lloje të themeleve të veçanta të cilat dallojnë sipas formës dhe sipas materialit, kombinimit të tyre...:

THEMELET E VEÇANTA (të veçuara):

*Ky tip i themeleve përdoret tek ndërtesat me sistem konstruktive skeletor, kur distanca mes shtyllave, hapi

konstruktiv është i madh dhe ngarkesat nuk janë të mëdha.

*Në keto raste themelet vendosen të vequara, nën secilen shtylle, prej nga edhe emertohen.

*Shpesh themelet e vecanta lidhen mes veti me traun e themelit, i cili ndihmon per pranimin e ngarkeave të

murit të fasades, të bodrumit apo të mureve tjera.

THEMELET SHIRITORE:

Ky tip i themeleve përdoret tek ndërtesat me sistem konstruktive masiv, të cilët në mënyre kontinuale marrin

ngarkesat e mureve.

*Themelet shiritore përdoren edhe tek sistemet konstruktive skeletore, kur ngarkesat janë të mëdha, e hapi

konstruktive dhe aftësia mbajtëse truallit është e vogël.

-Në mënyrë që ngarkesat e shtyllës të shpërndahen në mënyrë kontikuale në tokë, atëherë në mes të shputës

dhe shtyllës vendoset trau kontinual - KONTRATRA (nocioni nga skema statike e traut të „përmbysur‟).

-Kur ngarkesat janë edhe më të mëdha, aftësia mbajtëse është ende më e vogël, apo jo e barabartë, themelet

shiritore me kontratraje vendosen në dy drejtimet me ç'rast krijohet një skarë e themeleve shiritore.

*Themele shiritore nga guri me kontra-traje nga betoni i armuar:

THEMELET PLLAKË:

Në rastet e ngarkesës së madhe dhe fortësisë së vogël të tokës (apo me aftësi të ndryshueshme) fundimi bëhet

me pllakat kontinuale.

Trashësia e pllakës së themelit varet nga distanca mes të shtyllave (hapit konstruktiv), 1/10 - 1/120 l (x,y).

Me këtë rast, zbrazëtirat e hapura, në mes të elementeve konstruktiv, mbushen me rërë dhe shtresat e

dyshemesë.

*Themele pllaka nga betoni i armuar me kontra-traje nga betoni i armuar:

LLOJE TJERA TË THEMELEVE:

Në rastet e ujerave nëntokësore me nivel me të lartë së niveli i poshtëm, përdoren bashkësi të themeleve në

formë të koritave, pllaka e themeleve dhe muret e themeleve të bodrumit, të cilat së bashku pranojnë

shtypjen e ujit nëntokësor.

Themelet e BA tek konstruksionet metalike(shtyllave e trajeve) pranojnë ngarkesat përmes papuçeve (pllakat)

të cilat ankorohen në themel. Themelet e BA tek konstruksionet e drurit (shtyllave e trajeve) pranojnë

ngarkesat përmes pragut nga druri i cili ankorohet dhe themel (paraprakisht i hidroizoluar).

DILATIMET: Dilatimet e ndajnë ndërtesën në disa pjesë përbërëse më të vogla, me ç'rast nëutralizohen apo shmangen

tërësisht ndikimet nëgative në tërësinë e ndërtesës.

Me vendosjen e dilatimeve ndërtesat e mëdha sigurohen nga ndikimet e më poshtme:

- Zgjerimi dhe tkurrja e materialeve nga ndryshimet e temperaturës

- Plasaritjet, si pasojë e bashkëveprimit, i shprehur veçanërisht në ndërtesat me dimensione të mëdha, lartësi

të ndryshme, ndërrimet e drejtimit të ndërtesës, ndërrimet e përbërjes së tokës, etj.

- Shmangia dhe bashkimi i strukturës si pasojë e lëvizjes sizmike dhe rrëshqitjeve të truallit.

Në varshmëri të funksionit, vendosja e dilatimeve në ndërtesë vendoset në mënyrë të;

-PLOTË (përgjatë tërë lartësisë së ndërtesës, nga themeli deri në kulm),

-PARCIALE ( nuk realizohen në pjesët ku nuk ka ndryshime të temperaturës), dhe

-LOKALE (vetëm për disa materiale apo për disa pjesë të konstruksionit).

KONSTRUKSIONET MESKATËSHE:

Konstruksioni meskatësh bën ndarjen horizontale të ndërtesës në kate dhe është bazë për vendosjen e

izolimeve, instalimeve dhe dyshemeve. Funksioni i këtij konstruksioni është që të gjitha peshat e përkohshme

dhe të përhershme, si dhe peshën vetjake (pesha e pllakës, dyshemeja dhe tavani/plafoni) t’i bartë në sistemin

mbajtës konstruktiv (muret apo trarët konstruktivë që gjenden poshtë saj).

Konstruksionet e meskatit mund të realizohen nga materiale të ndryshme si: elemente nga argjila e pjekur,

betoni i armuar, metali, xhami, druri, guri etj.

Konstruksioni meskatësh duhet t’i plotësojë këto kushte:

• Peshën vetjake ta ketë sa më të lehtë

• Dimensionet (trashësinë) sa më të vogël

• T’i plotësojë kushtet e izolimeve akustike dhe termike

• Të jetë sa më i lehtë për ndërtim dhe

• Ta mundësojë shpërndarjen horizontale të instalimeve.

Pjesët përbërëse kryesore të konstruksionit meskatësh janë:

1. Konstruksioni mbajtës-pjesa konstruktive (elemente nga druri, betoni i armuar, çeliku apo edhe si të

kombinuara)

2. Dyshemeja (dërrasa, parketi, laminati, linoleumi, graniti, qeramika)

3. Tavani/plafoni (i lëshuar apo i palëshuar).

Të gjitha konstruksionet meskatëshe mund të realizohen si:

• Monolite (punohen në vendpunishte)

• Montazhe (të parafabrikuara) apo

• Gjysmëmontazhe (gjysmë të parafabrikuara).

Sistemet e pllakave nga konstruksionet e betonit të armuar Pllakat nga betoni i armuar ndërtohen nga betoni dhe armatura. Janë të përshtatshme për ngarkesa më të

mëdha, por janë më të dobëta sa i përket aspektit të izolimit.

-Dimensionet përcaktohen nga llogaria statike.

PLLAKA E RRAFSHËT, NGA BA, karakterizohet me:

e mbështetur në njërën anë në mure

e mbështetur në njërën anë në traje

Hapi konstruktiv(Mbulojnë distancën konstruktive) lx<5 (rralle me i madhë)

Trashësia e pllakës tp = lx/25 - 30. .. minimum tp=8 cm.

c. në rastet me peshe apo hapje konstruktive me të madhe, pllaka përforcohet me vutën vertikale.

Mbështetësit vendosen në anën gjatësore.

* “Bartja e ngarkesave: në një drejtim...”

PLLAKA E KRYQËZUAR (PK) NGA BA, në njërën dy anët në mure, traje apo kombinuar mure e traje.

Hapi konstruktiv lx,ly = 6-10m (max. 12m)

lx:ly = 1:1 ose 1:1,5 (1:2)

tp = min. lx (ose ly) / 40, (1--22cm)

Tek pllakat e kulmeve tp = l/50

Pllakat me vuta janë me ekonomike. Përdoren me së shpeshti në pllakat ku ngarkesat e dobishme janë të

mëdha.

PK mund të kenë edhe trajet e fshehura në pllakë, gjërësi 0.4 - 0.5l në dy drejtimet.

*Prezantimi grafik i pllakes në planimetri:

PLLAKË „KËPURDHË” nga BA, e rrafshët dhe me trajet e veta të fshehura e mbështetur në shtyllat kapitele të

theksuara - prej nga edhe titullohet.

lx,ly = 5,0 - 8,0m (shumë rrallë, max.12,0m)

lx:ly = 1:1 (max. lx><ly për 20%)

tp = l/30 (tp>15cm)

Për pllakën këpurdhë nevojitet min. 3lx dhe 3ly.

Është e përshtatshme për rastet e shume ngarkesave dhe aty ku konstruksioni meskator kërkohet të jete sa me

i holle.

Dimensionet e shtyllave:

a > 30cm

a > hsh /15, ku hsh është lartësia e shtyllës

a > //20, ku l - hapi konstruktivë, largësia e akseve të shtyllave

PLLAKA E BRINJËZUAR, nga BA, e mbështetur në mure apo traje

lx = 5-8 m (apo edhe me i madhe)

largësia e brinjëve ʎ = 1,0 - 4,5 m (në gjerësinë e pllakës)

lartësia e brinjëve, hb = lx/16 deri lx/20

gjerësia e brinjëve, bb = 15- 30 cm

trashësia e pllakës, tp = ʎ/30 >8 cm

Brinjët mund të jenë të përforcuara me vutat vertikale. Këto lloj konstruksione përdoren në ndërtesat

me ngarkesa të mëdha.

PLLAKA E BRINJËZUARA SHPESH, emërtohet sipas vendosjes së shpeshtë të brinjëve, me dimensione të vogla

dhe të vendosura shpesh. Ka tipe të ndryshme të këtyre konstruksioneve por në vijim do të ipen ato që

përdoren me shpesh në vendet regjionale.

Monolite - e derdhur në kallëpet koruba.

hapi lx = 4-8 m (3-12 m)

hapi i brinjëve ʎ = 30-100 cm

lartësia e brinjëve hb < lx/20

gjerësia e brinjëve bb = 5-14 cm

trashësia e pllakës tp = 4-6 cm. *pllakë e derdhur(mendohet në teknologjinë e betonit) mbi kallupe

*Tipe të ndryshme të konstruksioneve meskatore - pllakave me brinjë:

................................................................................................................................

PLLAKË KASETON për konstruksionin meskator me dimensione (tp, tb) sikur në tipin e pllakës me brinjë.

Monolite me kaseton të madh

*Pozicione dhe forma të trajeve të cilat përdorën në tipet e pllakave konstruktive, pjesë të konstruksioneve

meskatore:

KONSTRUKSIONËT MESKATORE NGA ÇELIKU: Në konstruksionet meskatore nga çeliku me së shpeshti përdoren pllakat nga betoni i paranderur.

-Paranderja e konstruksionit e unifikon konstruksionin në kuptimin e bashkimit të punës së dy materialeve të ndryshme.

-Pjesët e betonit ngrisin aftësinë mbajtëse, shtanguese dhe zvogëlojnë deformimet dhe lëkundjet e ndërtesës.

-Pllaka e betonit është monolite / e derdhur, apo monilitizohet përmes profileve të çelikut dhe llamarinës, me të cilat

parandehet me ndihmën e bulonave, ankorave, armaturës lidhëse, apo me saldimin e të gjitha elementeve së bashku.

KONSTRUKSIONËT MESKATORE NGA DRURI: Konstruksioni kryesor përbëhet nga trarët mbajtës të cilët shquhen për dimensionet e tyre dhe për nga lënda drunore

adekuate. Mund të kenë gjatësi deri 6 m dhe vendosen në distancë 80-100 cm. Në mure trarët duhet të mbështeten 15-

20 cm.

FERT SISTEMET E KONSTRUKSIONEVE TË MESKATEVE

Janë sisteme të lehta, të përbëra nga disa elemente: nga betoni i armuar si dhe nga elemente nga argjila e

pjekur.

• Fert-trarët (rolin mbajtës) vendosen për çdo 40 cm në gjerësi dhe me gjatësi deri 6 m.

• Fert-blloqet TM (rolin mbushës dhe izolues) janë dy llojesh: TM3 25/25/16 cm dhe TM5 25/25/20 cm.

•Pasi të vendosen elementet fert, mbushja e pjesës tjetër të pllakës bëhet me beton.

Konstruksioni meskatësh nga betoni i armuar

Ky sistem i konstruksionit meskatësh bazohet në ndërtimin e pllakave të meskatit nga betoni i armuar. Këto

pllaka mund të jenë masive (të plota), që kanë dimensione më të mëdha h=10-18 cm. Pllakat nga betoni i

armuar mund të jenë edhe të sistemit “avramenko” (sistemet me trarëzat). Ky sistem përbëhet nga trarëzat

prej betoni të armuar që vendosen në distancën d=30-100 cm dhe mbi ta është pllaka nga betoni e armuar e

cila, në këtë rast, për shkak të trarëzave, ka dimensione më të vogla h=6-8 cm.

SHKALLËT: Janë elemente konstruktive të pjerrëta. Bëjnë lidhjen e etazheve të ndryshme duke filluar nga bodrumi deri te

etazhi i fundit - kulmi.

NDARJET DHE LLOJET E SHKALLËVE

Ndarjet bëhen:

sipas vendosjes së tyre në ndërtesë të jashtme dhe të brendshme

sipas funksionit: kryesore, dytësore, kundër zjarrit, reprezentative, të bodrumit, të tavanit, të djathta,

të majta;

sipas numrit të krahëve (me basamakë): njëkrahëshe, dykrahëshe, trikrahëshe, katërkrahëshe, etj.

sipas formës gjeometrike të kthinës së shkallëve, përkatësisht formës gjeometrike të krahëve:

ortogonale, harkore, eliptike, spirale, segmente rrethore, etj.

DIMENSIONIMI I SHKALLËVE:

Shkallët duhet të jenë të volitshme, uniforme dhe të parrezikshme gjate perdorimit të tyre.

-Kjo varet nga kendi i pjerrtesis, d.m.th. raportit në mes të BASAMAKUT (b) /shkeleses dhe

LARTESISË (h).

Bazë e llogaritjes merret raporti i hapit mesatar të njeriut të rritur në planin horizontal (62- 64cm) dhe atij në

planin vertikal (31cm).

2h+b = 62-64cm,

ku h-lartesia e shkelëses, dhe

b-gjeresia e basamakut

Në rast së h shkonë drejt zeros, atehere b =62-64cm, dhe e kunderta.

Për shkak të specifikës funksionale dhe konstruktive, shkallet konsiderohen element konstruktive me nevojën

me të theksuar për nivelin e sigurisë.

SIGURIA e tyre duhet të planifikohet që në fazën e projektimit:

lartësia e gardhit duhet të jetë me e lartë së 90cm;

muret që rrethojnë shkallët duhen të janë të rezistueshme ndaj zjarrit në kohëzgjatje prej dy orëve;

kafazet e shkallëve tek ndërtesat e larta duhen të kenë hapje automatike e nevojshme për rastet e

zjarrit;

kafazit të shkallëve duhet t‟ju sigurohet ventilimi dhe ndriçimi natyror;

largësia maksimale e shfrytëzuesit të ndërtesës nga shkallët nuk duhet të jetë me e madhe së 30m.

ASHENSORËT:

Në ndërtesë ashensori kuptohet në përbërje të: kabinës dhe mekanizmit, të cilat së bashku krijojë hapësirën e

kthinës së ashensorit.

FUNKSION i ashensorit është bartja e mjeteve dhe shfrytëzuesve në drejtimin vertikal të ndërtesës ndërtimorë.

Kthina e ashensorit duhet të jetë e sigurt, me rrethojë të plotë dhe me materialet e rezistueshme ndaj zjarrit.

KULMET:

Kulmi është tërësi konstruktive me të cilën mbaron ndërtesa. Ai mbulon dhe mbron hapësirat nga ndikimet e

jashtme (nga shiu, bora, era, dielli, temperatura e lartë, e ulët, zjarri etj.).

Ndarja e kulmeve sipas pjerrtësisë është:

me pjerrësi te vogël - 0.5 deri 17% ( të rrafshëta)

me pjerrësi normale - 12 deri 100% (të pjerrëta)

me pjerrësi te madhe - 100 deri 200% (mansardë)

Kulmi i çdo ndërtese përbëhet prej dy pjesëve kryesore:

• konstruksioni i kulmit

• mbulesa e kulmit.

Konstruksioni i kulmit është pjesa mbajtëse e kulmit, që mban mbulesën në një pjerrësi të caktuar. Krahas

peshës së saj, i pranon të gjitha ngarkesat e tjera siç janë: pesha e mbulimit, pesha e borës, fuqia e erës dhe

ngarkesa të tjera të rastësishme (pesha e njeriut, goditja me sende të ndryshme etj.).

Mbajtësja e konstruksionit të kulmit mund të realizohet prej: drurit, çelikut, betonit të tendosur dhe

materialeve të tjera.

Llojet kryesore të kulmit

Ekzistojnë këto lloje të kulmit:

• kulmi njëanësh

• kulmi dyanësh

• kulmi treanësh

• kulmi katëranësh

• kulme të përbëra

• kulme të tendave

• kulme piramidale

• kulme konike

• kulme papafingo

• kulme të mprehta (shed) etj.

KULMET E RRAFSHTA:

Zgjidhja e konstruksionit për kulme të rrafshëta bëhet sipas zgjidhjes së konstruksionit të tërësishëm të

ndërtesës, e cila ka konceptet themelore:

Përbëhet prej dy pjesëve kryesore: konstruksionit mbajtës dhe mbulesës, apo i parafabrikuar (me

përbërjen e dy pjesëve - elementeve përbërëse);

Në princip mbulohen me hidroizolime

Largimi i ujit behët nga brenda apo nga jashtë me anë të ulluqeve;

Nje ulluk përfshin sipërfaqen <200m2, apo 0.8-1.0 cm2 për 1m2 të sipërfaqes së kulmit.

Pjerrësia për largimin e ujit behet me shtresat e shtuara apo me vet konstruktonin mbajtës;

I domosdoshëm aplikimi i dilatimit për shkak të ndryshimit të temperaturës...

Kulmet e rrafshëta duhet të jenë patjetër të rezistueshme ndaj përçimit të ujit të rrjedhshëm apo lagështisë.

Shtresat themelore (opcionale) të vendosjes së hidroizolimit janë (nga sipër poshtë):

mbrojta e hidroizolimit,

shtresa e hidroizolimit & per ramje të ujit,

shtresa e termoizolimit, nga sipër e mbrojtur nga shtresat për ramje e nga poshtë me shtresat për

mbrojtje nga lagështia,

konstruksioni mbajtës i kulmit të rrafshet.

KULMET E PJERRTA NGA DRURI:

*Në ketë rast merren kulmet që kanë pjerrtësi prej 12% deri në 100%...

*Shënjimi i pjerrtësisë së rrafsheve të kulmit:

*Disa forma të kulmeve të pjerrëta nga druri:

TIPET E KONSTRUKSIONIT TË KULMIT:

Kulmet e thjeshta

Kulmet me tirant

Kulmet me kulmar, njëfishe (karrige e thjesht, varëse)

Kulmet me nënmahi, dyfishe (karrige e drejt apo pjerrët, varëse)

Kulmet me nënmahi dhe kulmar, trefishe (karrige e drejt apo e pjerrët, varëse)

Kulmet mansarde

Kulmet me kapriata

ELEMENTET KRYESORE TË KULMIT TË PJERRËT NGA DRURI:

KULMET E THJESHTA:

Janë të përbërë vetëm nga mahit, të mbështetura në trajet e tavanit...

Kulmet e thjeshta ju përgjigjen ndërtesave të vogla, si p.sh. ndërtesat e banimit individual, barakave, etj.

KULMET ME TIRANT:

Secili qift i mahive, në mesin e tyre, është i lidhur me traun shtangues - tiranin. Ai mund të mbështetet në 1

ose 2 shtylla pas mbështetjes në traun e nëntirantit fillimisht

KULMET ME KULMAR NË KARRIGËN E THJESHT (njëfishe):

Karakteristikë kanë traun e kulmarit, në majën e kulmit, në të cilën mbështeten mahitë. Kulmari mbështetet në

shtylla, në çdo 3-3.5m, duke krijuar trjet lidhëse, me apo pa traje të pjerrëta.

KULMET ME NËNMAHI NË KARRIGËN E THJESHT (dyfishe):

Karakteristikë e këtyre kulmeve janë dy trajet e nënmahisë në të cilat mbështetën mahitë. Nënmahitë

mbështetën në dy karrige/shtylla të cilat mund të përforcohen me dy traje të pjerrëta. Kjo tërësi lidhet në

traun lidhës -çepratën e cila mbështetet në muret e ndërtesës

KULMET ME NËMMAHI DHE KULMAR (karrigë e thjesht trefishe):

Ky lloj konstruksioni i kulmit rrallë përdoret, vetëm në rastet e ndërtesave të gjëra. Është kombinim i karrigeve

të njëfishta dhe dyfishta. Mund të jetë 2 apo 4 ujor...

KULMET ME NËMMAHI DHE DHE KULMAR NË KARRIGËN E PJERRËT:

Ky zgjidhje përdoret në rastet e mungesës së mbështetësve drejt nën shtylla të kulmit, apo ata mbështetës nuk

janë të mjaftueshëm. Karriga e pjerrët përcjell ngarkesat në muret e jashtme me ç'rast krijohet hapësire e lirë

për shfrytëzuesin e nënkulmit, veçanërisht në rastet e nënkulmit me mure të ngritura - parapeteve.

KULM I KOMBINUAR ME 2 DHE 1 KARRIGA TË PJERRËTA:

Kjo zgjidhje konstruktive arrihet kur kemi mundësi ta mbështesim kulmarin dhe nënmahin vetëm në një

mbështetës që ndrorë.

KULMET NË VARËSE:

Varësja mund të jetë e njëfishtë, dyfishtë, trefishtë, katërfishtë apo e kombinuar me tipe tjera të

konstruksioneve, tashme të përmendura.

KULMET MANSARD (sipas arkitektit Francois Mansard):

Karakteristika kryesore e këtyre tipave të konstruksionit të kulmit është në atë së janë të përbërë me dy

rrafshe të pjerrësive të ndryshme përgjatë rrafshit tërthor të kulmit, rrafshi i lart me pjerrtësi më të vogël,

përderisa rrafshi poshtë ka pjerrtësi më të madhe.

Mund të jenë një-ujor, dy-ujor, tre-ujor apo katër-ujor, dhe të tjerë. Hapësira e pastër e nënkulmit duhet të

jetë min. 240cm.

KULMET E PËRBËRA:

Këto tipe të konstruksioneve të kulmeve përdorën në rastet kur planimetrit e bazës së ndërtesës kanë formë

shumë-këndore, përkatësisht kulmet janë shumë ujor, p.sh. në shembullin e treguar më poshtë, nëntë ujor.

*Tri fazat kryesore të projektimit të kulmit të përbërë në bazë të ndërtesës me kulm shumë - ujor, si të

orientohen strehët, nënmahit dhe kulmari dhe trajeve lidhëse, cepratave:

KULMET KAPRIATË:

Janë tipe të konstruksionit të kulmit nga druri të cilat kanë karakteristikë formën e lidhjes së elementëve të

drurit sipas parimit të kapriatave, duke formuar nyjet në të cilat mbështetën mahit dhe

mbështjellësi /mbulesa.

Karakteristikë e këtyre kulmeve është forma gjeometrike dhe mënyrat e lidhjeve, nyjave, të cilat duhen të jenë

sipas llogarisë statike.

*Disa forma gjeometrike të kulmeve kapriatë dhe raporti i gjatësisë me lartësinë:

*Ndikimi i forcave në elementët e kapriatës trekëndore:

LIDHJET DHE LLOJET E MATERIALEVE LIDHESE TË KAPRIATAVE NGA DRURI

Lidhjet më të shpeshta bëhen me bashkimin e elementeve dhe përforcimin e tyre bulona, kunj, gozhda dhe

ngjitës. Përjashtimisht, me rastin e përdorimit të prerjeve tërthore me të mëdha të drurit, përdoren edhe

lidhjet e mjeshtërive të marangozëve tradicional.

FAKULTETI I NDERTIMTARISË UP– DREJTIMI KONSTRUKTIV

Referenca:

“KONSTRUKSIONËT NDËRTIMORE Leksione-Prof. Ass. Dr. Violeta NUSHI” ... UNIVERSITETI I PRISHTINËS

FAKULTETI I NDËRTIMTARISË DHE I ARKITEKTURËS -Dega e Ndërtimtarisë,Drejtimi Konstruktiv dhe Hidroteknikë

https://aaaparr.rks-gov.net/attachments/Udhezues%20-%20Per%20konstruksione%20te%20thata-min.pdf

https://eurodomik.ru/sq/fundament/types-of-foundations-and-their-elements-the-main-types-and-types-of-

foundations-for-a-private-house.html

https://karaokerox.ru/sq/types-of-foundations-for-the-construction-of-structures-types-of-foundations-for-

construction-and-material.html