Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w ...
Transcript of Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w ...
Koncepcja systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim
Autorzy:
prof. dr hab. Tadeusz Kudłacz
dr Marcin Kopeć
grudzień 2013
1
Spis treści
Wstęp 3
I. Diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie monitorowania przez samorząd województwa polityk
publicznych w województwie lubuskim 7
1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 8
2. Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015 15
3. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego 21
4. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia 30
5. Lubuska Strategia Zatrudnienia 32
6. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego 38
7. Strategia Rozwoju Turystyki 44
8. Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku 48
9. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego 50
10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego 52
11. Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 54
12. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 56
13. Elementy systemu monitorowania polityk publicznych 57
14. Mocne i słabe strony istniejącego systemu monitorowania polityk publicznych 63
II. Model systemu monitorowania polityk publicznych 66
1. Określenie celu i adresatów systemu 70
2. Określenie przydatności znajdujących się w posiadaniu UMWL zasobów informacyjnych dla
monitorowania polityk publicznych 72
3. Zasoby informacyjne dotyczące regionu w posiadaniu innych instytucji 75
4. Poziomy monitorowania: strategia kompleksowa – strategie sektorowe 82
A. Wskaźniki strategiczne określone w SRWL 2020 85
B. Wskaźniki z zakresu planowania przestrzennego 88
C. Wskaźniki funduszy unijnych RPO-L 88
D. Wskaźniki strategii sektorowych 95
5. Propozycja wskaźników monitorowania obszarów polityk publicznych 121
A. Obszar ludności i rynku pracy 123
B. Obszar polityki społecznej 127
C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji 130
2
D. Obszar ochrony i promocji zdrowia 136
E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego 138
F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego 140
G. Obszar kultury 144
H. Obszar turystyki i sportu 146
I. Obszar ochrony środowiska 149
J. Obszar rolnictwa 152
6. Schemat organizacyjny systemu monitorowania polityk publicznych WL 154
7. Narzędzia prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk publicznych WL 162
III. Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu monitorowania polityk publicznych WL 166
Aneks: Tabele statystyczne dla proponowanych wskaźników monitorowania polityk publicznych 168
A. Obszar ludności i rynku pracy 168
B. Obszar polityki społecznej 181
C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji 189
D. Obszar ochrony i promocji zdrowia 201
E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego 207
F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego 215
G. Obszar kultury 228
H. Obszar turystyki i sportu 234
I. Obszar ochrony środowiska 242
J. Obszar rolnictwa 256
3
Wstęp
Programowanie regionalne można zdefiniować jako ogół zasad i czynności związanych z
przygotowywaniem i wdrażaniem programów rozwoju w jednostkach terytorialnych
poziomu regionalnego. Innymi słowy można określić to jako ogół form konstruowania
pożądanego obrazu przyszłości w odniesieniu do danego regionu, będących efektem decyzji
władz regionu, odnoszących się tak do potrzeb i procedur jego sporządzania, jak i do
nadawanych mu treści. Zintegrowane programowanie (planowanie) strategiczne jest jednym
z najistotniejszych instrumentów rozwiązywania problemów rozwoju regionalnego1.
Można stwierdzić, że celem realizacji polityk publicznych jest rozwiązywanie ważnych
społeczno-gospodarczych problemów czyli implementacja pozytywnych zmian w tych
obszarach2. Aby jednak stwierdzić, że zmiany takie były pozytywne, a przede wszystkim że
były one pochodną działań prowadzonych przez realizatorów polityk publicznych, konieczne
jest określenie relacji między podjętymi działaniami a osiągniętymi efektami. To wymaga
prześledzenia relacji między zaangażowanymi w realizację interwencji nakładami (zasobami
takimi jak np. zasoby finansowe, zasoby ludzkie, lokale, sprzęt), wdrażanymi działaniami
(czynności, interakcje i procedury prowadzące do osiągania kolejnych etapów i kamieni
milowych), wytworzonymi i dostarczonymi beneficjentom podczas wdrażania interwencji
produktami (wartości, rzeczy, elementy infrastruktury, usługi) oraz efektami (będącymi
skutkami interwencji, czyli zmianami, które nastąpiły w grupie docelowej czy w
adresowanym obszarze, dzięki działaniom przeprowadzonym w ramach danej interwencji).
Efekty można rozgraniczyć na rezultaty, będące bezpośrednim skutkiem interwencji, oraz
oddziaływanie, będące skutkiem długookresowym o charakterze zmiany strukturalnej3, a
także produkty interwencji.
Aby prawidłowo prześledzić te relacje, konieczne jest określenie wskaźników, pozwalających
stwierdzić zmianę (najlepiej pozytywną) każdego z wymienionych elementów. Wskaźniki te
powinny liczbowo oddawać stan każdego elementu, pozwalając na jego porównanie w czasie
i tym samym określenie efektów polityk publicznych.
Dokumentami strategicznymi, służącymi zarządzaniu rozwojem kraju, są: długookresowa i
średniookresowa strategia rozwoju kraju oraz 9 zintegrowanych strategii sektorowych, w
tym przyjęta w 2010 roku Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony,
miasta, obszary wiejskie, najistotniejsza z punktu widzenia regionów. W 2012 roku weszła w
życie Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 oraz średniookresowa
Strategia Rozwoju Kraju 2020.
1 Więcej na ten temat w: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999
2 Bryner G.C., Public Organizations and Public Policies, [w:] Peters B.G., Pierre J. (red.), The Handbook of Public Administration, Sage Publications, Thousands Oaks CA 2007, s. 190
3 Karol Olejniczak, Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 242
4
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie
(dalej: KSRR) wśród podstawowych zasad polityki regionalnej, determinujących sposób
realizacji KSRR, wymienia między innymi podejmowanie decyzji na podstawie rzetelnych
informacji. Doprecyzowując tę zasadę, autorzy KSRR określili wykorzystanie zdobytej wiedzy i
wyciąganie na jej podstawie wniosków służących zarówno przyszłym zmianom, jak i
dostosowaniu do bieżących potrzeb polityki regionalnej, jako ważne elementy sprawnego
prowadzenia tej polityki. Analiza polityk publicznych stanowi główny mechanizm
podnoszenia jakości decyzji władz publicznych i angażowania wiedzy do definiowania i
osiągania celów polityk4. Stąd prowadzenie polityki powinno opierać się o zdobyte
doświadczenia, zgromadzone dane, wnioski, rekomendacje, analizy, ocenę efektywności i
skuteczności tejże polityki, a to z kolei wymaga stworzenia zaplecza analitycznego oraz
systemu monitorowania i ewaluacji polityki regionalnej5.
Możemy wskazać uniwersalne cechy programowania regionalnego: nie może ono
abstrahować od programowania w ujęciu interregionalnego układu celów rozwoju (nawet,
gdy odnosi się do pojedynczego regionu), jego podmiotem są instytucje funkcjonujące na
rzecz społeczności regionu, a w przypadku podmiotów wiodących – w imieniu tej
społeczności, koncentruje się na zagadnieniach wykraczających poza możliwości szczebla
lokalnego (gminnego i powiatowego). Dodatkowymi wyróżnikami programów regionalnych
jest także ich ciągły charakter, oznaczający niemożność oddzielenia okresów opracowywania
i wdrażania programów, ich długookresowość, oraz ich kompleksowość, polegająca na
obejmowaniu wszystkich faz cyklu programowania oraz analizowaniu i ocenianiu skutków
decyzji planistycznych w skali całego regionu w układzie wszystkich zjawisk modyfikowanych
realizowanymi ustaleniami programu. Innymi słowy, programowanie regionalne ma
charakter zintegrowany, łączący planowanie społeczno-gospodarcze i przestrzenne6.
Zdefiniować można także układ funkcji programowania regionalnego, w którym wyróżniamy
funkcje efektywnościowe (funkcja porządkująca bieżąco podejmowane decyzje, funkcja
pobudzająca / aktywizująca układ podmiotowy regionu i funkcja integrująca regionalny układ
podmiotowy) oraz funkcje instrumentalne (funkcje regulacyjna, kontrolna, informacyjna,
koordynacyjna i promocyjna)7.
Najistotniejsza z punktu widzenia kwestii monitorowania polityk publicznych jest funkcja
kontrolna, zgodnie z którą program staje się podstawą oceny skuteczności działania organów
odpowiedzialnych za politykę rozwoju regionalnego. W powiązaniu z funkcją regulacyjną
4 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 186
5 Patrz: Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010, str. 75
6 Patrz: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, str. 37-38.
7 Patrz: Kudłacz T., Programowanie rozwoju gospodarczego gminy. Funkcje i zasady, Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania AE w Krakowie, Kraków 1993
5
pozwala ona podmiotom przyjmującym (uchwalającym) ustalenia programu oceniać
(kontrolować) skuteczność działania podmiotów realizujących zadania.
Rysunek 1. Fazy cyklu programowania
Monitorowanie możemy zdefiniować jako systematyczne zbieranie i analizowanie
ilościowych i jakościowych zmian badanych wielkości, służące uzyskaniu informacji o stopniu
realizacji celów dokumentów strategicznych, ale także programowych czy realizacji
projektów8. Jest on zatem narzędziem sprawdzającym prawidłowość realizacji polityk
publicznych w trakcie ich realizacji i może dotyczyć zarówno całych polityk, jak i programów,
grup działań, pojedynczych działań czy projektów (monitoring prowadzony na poziomie
projektów czy działań służy często jako podstawa dla monitoringu wyższego poziomu).
Monitorowanie realizacji ustaleń zawartych w dokumentach strategicznych pozwala na
mierzenie zmian ilościowych i jakościowych wynikających z operacyjnego wdrożenia celów
wyznaczonych przez te dokumenty, w tym zdolności instytucji szczebla regionalnego, do
realizacji polityki rozwoju regionalnego, i prowadzony jest po to, by określić, czy interwencje
publiczne przebiegają zgodnie z planem założonym w tych strategicznych dokumentach.
Wyniki monitorowania, a także ewaluacji, interwencji publicznych w ramach polityki
regionalnej KSRR określa jako główne wyznaczniki przydatności mechanizmów
wykonawczych polityki regionalnej na wszystkich poziomach9. Wymaga to jednak
systematycznego gromadzenia i analizowania informacji, budowania bazy wiedzy i
wprowadzenia zinstytucjonalizowanego procesu uczenia się zarówno decydentów, jak i
całych organizacji zajmujących się realizacją polityk regionalnych.
8 Porównaj: Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 ,str. 298
9 KSRR, str. 75
Podejmowanie decyzji Ustalenia programu
Oceny
Monitorowanie
Diagnozowanie
Prognozowanie
Negocjowanie
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Kudłacz T., Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 1999, str. 37, Rys. 1
6
Warunkami skutecznego monitoringu są: istnienie szerszego systemu zarządzania
zorientowanego na wyniki (zarządzania strategicznego, programowania działań,
finansowania zadaniowego), co wymaga zorganizowania działań publicznych na zasadzie
zadaniowej, stworzenie odpowiednich ram wskaźników określających sposób kwantyfikacji
planowanych nakładów, działań, produktów i efektów, stworzenie systemu zbierania danych
obejmującego tak „infrastrukturę danych (bazy danych), jak i procedury ich wprowadzania,
przechowywania, weryfikacji, obróbki, agregacji” oraz zapewnienie dla celów monitoringu
zasobów ludzkich o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu10.
J. Górniak i S. Mazur zwracają uwagę, że kluczowym elementem programowania
strategicznego „musi być zbudowanie odpowiedniej bazy wiedzy: o skuteczności działań
podejmowanych w przeszłości, o aktualnych warunkach działania i o projekcjach dotyczących
możliwego rozwoju sytuacji w przyszłości”11.
Celem niniejszego opracowania jest stworzenie koncepcji systemu monitorowania polityk
publicznych w województwie lubuskim, w tym określenie celu i adresatów tego systemu,
poziomów monitorowania, zinwentaryzowanie wskaźników strategicznych i funduszy
unijnych, zaproponowanie wskaźników polityk publicznych w kluczowych obszarach rozwoju
województwa lubuskiego i opracowanie schematu organizacyjnego systemu wraz z
określeniem narzędzi prezentacji i promocji jego produktów.
10
Porównaj: Taylor S., Monitoring w programach INTERREG IIIA. Zasady, praktyka międzynarodowa i wnioski dla Polski. Raport w ramach badania „Ewaluacja oddziaływania programów PHARE CBC Polska–Niemcy 1994–99”, Władza Wdrażająca Programy Europejskie, Glasgow 2003, za: Karol Olejniczak, Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 255
11 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012 , str. 190
7
I. Diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie monitorowania przez
samorząd województwa polityk publicznych w województwie
lubuskim
Punktem wyjścia dla tego opracowania jest diagnoza sytuacji wyjściowej w zakresie
monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim. W części tej przeanalizowane
zostaną zapisy najważniejszych dokumentów strategicznych województwa lubuskiego, w tym
Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego, Lubuskiej Regionalnej Strategii Innowacji,
Strategii Rozwoju Turystyki w Województwie Lubuskim, Strategii Polityki Społecznej
Województwa Lubuskiego, Strategii Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego, Lubuskiej
Strategii Ochrony Zdrowia, Strategii Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego,
Lubuskiej Strategii Zatrudnienia, Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego oraz Planu
zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubuskiego.
Ponadto, krótko opisane zostaną działania Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w
Zielonej Górze / Obserwatorium Integracji Społecznej oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w
Zielonej Górze / Obserwatorium Rynku Pracy w zakresie monitorowania polityk publicznych.
Monitorowanie polityk publicznych przedstawione zostanie także przez pryzmat działań Rady
ds. Rozwoju Regionu.
Ostatnimi elementami tej części opracowania będą określenie mocnych i słabych stron
istniejącego systemu monitorowania polityk publicznych oraz diagnoza istniejących
problemów.
8
1. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 202012 (dalej: SRWL) to dokument definiujący
kierunki rozwoju regionalnego i wskazujący obszary szczególnej interwencji, zawierający
także diagnozę stanu regionu, określający stojące przed regionem wyzwania rozwojowe na
tle aspiracji mieszkańców województwa. Zgodnie z zapisami samego dokumentu,
funkcjonuje ona jako plan działań dla władz regionalnych, dotyczący zarówno zarządzania
województwem, jak i inicjowania i rozwijania mechanizmów współpracy samorządu
regionalnego ze sferą biznesową i mieszkańcami. SRWL jest skorelowana z podstawowymi
założeniami europejskiej i krajowej polityki rozwoju regionalnego.
Potencjały i wyzwania regionu, określone w oparciu o diagnozę strategiczną, analizę SWOT,
oraz Średniookresową ocenę oddziaływania Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego na
rozwój Województwa Lubuskiego, zostały przedstawione w czterech obszarach:
1. Gospodarka regionalna i rynek pracy;
2. Infrastruktura transportowa i teleinformatyczna;
3. Społeczna i terytorialna spójność regionu;
4. Zarządzanie rozwojem regionu.
Te cztery obszary stanowiły punkt odniesienia dla sformułowania wizji, celu głównego oraz
czterech celów strategicznych.
Zgodnie z przyjętą w SRWL wizją, w 2020 roku region będzie w pełni korzystać ze swojego
położenia w Europie, walorów środowiska i dostępności komunikacyjnej, przy rozwiniętych
konkurencyjnych i innowacyjnych sektorach gospodarki i turystyce. Mieszkańców regionu
zaliczyć będzie można do społeczeństw informacyjnych, o wysokim poziomie życia i dostępie
do usług o dobrym standardzie, co zostanie osiągnięte dzięki efektywnemu wykorzystaniu
środków unijnych oraz aktywności samorządów, przedsiębiorców i organizacji
pozarządowych. Ponadto region będzie postrzegany jako miejsce zdrowego stylu życia, jako
zielona kraina nowoczesnych technologii.
Głównym celem określonym w SRWL jest wykorzystanie potencjałów województwa
lubuskiego do wzrostu jakości życia, dynamizowania konkurencyjnej gospodarki, zwiększania
spójności regionu oraz efektywnego zarządzania jego rozwojem.
SRWL określa wskaźniki realizacji celu głównego oraz celów strategicznych, pozwalające na
przedstawienie ogólnej kondycji społeczno-gospodarczej regionu na tle innych regionów,
średniej krajowej i średniej UE-27 oraz wskazanie stopnia realizacji SRWL. Lista wskaźników
oraz ich wartości docelowe w 2020 uwzględniają propozycje z ekspertyzy ex-ante oraz
prognoz demograficznych i gospodarczych z diagnozy strategicznej. Lista wskaźników nie jest
katalogiem zamkniętym. Wskaźniki stopnia realizacji celu głównego i celów strategicznych
12
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2012
9
będą przedstawiane w raportach monitoringowych w układzie podregionów, powiatów i
gmin.
W ramach każdego z czterech obszarów określone zostały potencjały i wyzwania stojące
przed realizatorami polityk publicznych, wyrażone w postaci syntetycznych wskaźników,
stanowiących punkt odniesienia dla monitorowania realizacji SRWL.
I tak dla obszaru 1. Gospodarka regionalna i rynek pracy określono między innymi
następujące wskaźniki wyjściowe:
Liczba ludności regionu: 1,01 mln mieszkańców (najmniejsze ludnościowo województwo);
PKB na poziomie 85,4% średniej krajowej per capita;
Zadowalająca dynamika wzrostu PKB w ostatnich latach;
Wysoka liczba przedsiębiorstw w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców, w tym duża liczba
spółek z udziałem kapitału zagranicznego;
Wysokie zatrudnienie w przemyśle i budownictwie, przy korzystnym, dosyć niskim
odsetku osób pracujących w rolnictwie;
Wysoka produktywność rolnictwa;
Niewielkie nakłady na badania i rozwój (sytuacja taka, jak w całym kraju) i wynikające z
tego niskie wartości wskaźników innowacyjności;
Silne branże przemysłowe (m.in. motoryzacyjna, chemiczna, materiałów budowlanych,
informatyczna, drzewna);
Nowi inwestorzy, w tym zagraniczni – np. w Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefie
Ekonomicznej do 2010 roku w 70 firmach powstało ponad 15 tys. miejsc pracy;
Zasoby naturalne, zwłaszcza kopaliny energetyczne – węgiel brunatny (m.in. w okolicach
Gubina) czy gaz ziemny – mogą stać się ważnym czynnikiem rozwoju regionu;
Wolno rozwijający się sektor usług związanych z turystyką, niewielka i słabo
wykorzystywana baza noclegowa;
Kluczowe potencjały rozwoju regionu koncentrują się w dwóch liczących po ponad 100
tys. mieszkańców miastach wojewódzkich – Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze.
Słabością jest jednak brak wyraźnej, silnej metropolii;
Dostępność mieszkańców regionu do miast wojewódzkich należy do najlepszych w Polsce;
Niewielka ilość uczelni (8) przekłada się na liczbę studentów – w roku akademickim
2010/11 nieco ponad 24 tys., najmniej spośród wszystkich regionów;
Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec 2010 roku wynosiła 15,6% (średnia krajowa
12,3%). Najniższy poziom w Zielonej Górze 7,6% i Gorzowie Wlkp. 7,8%;
Bogate walory środowiska naturalnego i jego różnorodność (lasy, akweny wodne, rzeki);
Przez region przepływa wiele większych rzek (m.in. Odra, Warta, Bóbr, Noteć, Nysa
Łużycka), stąd istotność inwestycji w obiekty infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej
(zbiorniki retencyjne, wały przeciwpowodziowe, kanały ulgi, poldery stałe i przepływowe,
urządzenia melioracyjne), a także pozostałe prace związane z regulacją rzek.
10
W obszarze 1. wyznaczono także trzy wyzwania: 1. Budowę gospodarki opartej na wiedzy i
innowacji, której podstawą powinien być Regionalny System Innowacji (kluczowe dziedziny
to przemysł i usługi, działalność badawczo-rozwojowa, nauka i edukacja oraz turystyka), a
istotne znaczenie będą miały inwestycje wynikające z możliwości poszerzania terenów
inwestycyjnych, wykorzystania strategicznego położenia regionu, dostępności gruntów oraz
przebiegu paneuropejskich szlaków komunikacyjnych; 2. Spójność przestrzenną i rozwój
obszarów funkcjonalnych miast (dwa układy przestrzennego aktywizowania rozwoju regionu:
rozbudowa potencjałów Gorzowa Wielkopolskiego i Zielonej Góry wraz z ich aglomeracjami
oraz wykorzystanie potencjałów rozwojowych ośrodków powiatowych i pozostałych
ośrodków miejskich, np.: Kostrzyna nad Odrą czy Gubina, tworzących policentryczną sieć
ośrodków aktywizowania rozwoju); oraz 3. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju i
optymalnego gospodarowania zasobami, w tym: walorami dziedzictwa kulturowego,
walorami przyrodniczymi (zwłaszcza duża lesistością, jeziorami i czystym powietrzem),
bogactwami naturalnymi (zwłaszcza surowcami, przede wszystkim węglem brunatnym),
wysokospecjalistycznym rolnictwem, wymagającą modernizacji i rozwoju bazą turystyczną
(w tym zagospodarowaniem miejscowości turystycznych dla zwiększenia ruchu
turystycznego), dostępnością komunikacyjną regionu, zwiększaniem atrakcji kulturalnych.
Dla obszaru 2. Infrastruktura transportowa i teleinformatyczna określono m.in. następujące
wskaźniki wyjściowe:
Dobrze rozwinięta sieć drogowa – z zastrzeżeniami do stanu technicznego części dróg
gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz niewystarczającej liczy obwodnic miast;
Zaawansowana realizacja dużych inwestycji drogowych poprawiających dostępność
zewnętrzną regionu (autostrada A2, A18, droga ekspresowa S3);
Dobra wewnętrzna dostępność komunikacyjna determinowana istnieniem dwóch
równorzędnych ośrodków administracyjnych (zdecydowana większość obszaru
województwa oddalona jest od jednego z nich o godzinę jazdy samochodem);
Dobrze rozwinięty transport zbiorowy w obu miastach wojewódzkich;
Dobrze rozwinięta sieć kolejowa (pod względem długości linii kolejowych na jednego
mieszkańca Lubuskie jest na pierwszym miejscu w kraju). Znacznych nakładów
inwestycyjnych wymaga infrastruktura kolejowa;
Warunki rozwoju dwóch dodatkowych gałęzi transportu: lotniczego (głównie lotnisko
Babimost) i wodnego;
Rosnąca dostępność internetu szerokopasmowego;
W obszarze 2. wyznaczono Wyzwanie 4. Wysoka dostępność komunikacyjna zewnętrzna i
wewnętrzna, którego realizacja wymagać będzie modernizacji dróg kołowych i kolejowych, w
tym korytarza transportowego północ-południe (CETC) czy budowy sieci dróg
udostępniających połączenia autostradowe, poprawy dostępności obszarów atrakcyjnych
przyrodniczo, łącznie z odpowiednim zapleczem logistycznym, np. w postaci parkingów,
punktów informacji, oraz z wyprowadzaniem ruchu tranzytowego z ośrodków miejskich,
11
przywrócenia funkcji transportowych układowi rzecznemu Odry i Warty, rozwoju lotniska w
Babimoście, czy wreszcie zapewnienia jak najszerszego dostępu do szerokopasmowego
internetu.
Dla obszaru 3. Społeczna i terytorialna spójność regionu określono m.in. następujące
wskaźniki wyjściowe:
Region o najmniejszej liczbie mieszkańców w Polsce;
Dodatni przyrost naturalny;
Ujemne saldo migracji;
Bezrobocie;
Konieczność podwyższenia dostępu do wysokiej jakości usług publicznych dzięki poprawie
infrastruktury społecznej i technicznej;
Średnia wartość wskaźnika fundacji i stowarzyszeń w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
(w 2010 roku wynosił on 23,3) – wysoka wartość wskaźnika dla obszarów wiejskich
(najlepsza wartość w kraju wynosząca 18,7);
Frekwencja wyborcza poniżej średniej krajowej;
Niewielka ilość muzeów (15) i kin, lepszy dostęp do bibliotek;
Pod względem jakości życia w 2011 roku region zajmował 15. miejsce w kraju;
Niezadowalający dostęp do kanalizacji, internetu, transportu publicznego na obszarach
wiejskich;
Deficyt specjalistycznej kadry medycznej – wskaźnik lekarzy podstawowych i specjalistów
należy do najniższych w Polsce;
Dobrze rozwinięta sieć szkół średnich i gimnazjalnych, zadowalające wskaźniki skolaryzacji
w większości powiatów.
W obszarze 3. wyznaczono Wyzwanie 5: Zapewnienie spójności społecznej, którego realizacja
wymagać będzie poprawy wskaźników jakości życia ludności przesądzających o atrakcyjności
przestrzeni do zamieszkania, w szczególności dzięki zmniejszeniu bezrobocia i ubóstwa przez
kształcenie ustawiczne i lepsze dostosowanie zasobów rynku pracy do potrzeb gospodarki, w
tym wyrównywanie szans edukacyjnych i aktywizację mieszkańców terenów wiejskich i
zmniejszanie tzw. „bezrobocia ukrytego”, podniesienie jakości usług medycznych i
zwiększenie dostępności do lekarzy pierwszego kontaktu i specjalistów, podniesienie jakości i
różnorodności oferty kulturalnej i sportowej skierowanej do mieszkańców i turystów, a także
zwiększenie aktywności sportowej dzieci i młodzieży.
Dla obszaru 4. Zarządzanie rozwojem regionu określono m.in. następujące wskaźniki
wyjściowe:
Dobre wykorzystanie funduszy unijnych (w okresie 2007-2015 środki te będą stanowić
średnio ponad 3,6% PKB regionu);
Współpraca międzyregionalna – inicjatywa opracowania Strategii Rozwoju Polski
Zachodniej 2020;
12
Współpraca transgraniczna i międzynarodowa, zwłaszcza z sąsiadującymi landami
niemieckimi Brandenburgią i Saksonią.
W obszarze 4. wyznaczono Wyzwanie 6: Sprawne zarządzanie rozwojem regionu, którego
realizacja wymagać będzie przygotowania wariantowych scenariuszy polityki rozwoju po
2013 roku, nawiązujących do polityk Unii Europejskiej, doprecyzowania projektów
współpracy międzyregionalnej, aktywnych działań marketingowych związanych z położeniem
regionu i cechami jego bazy ekonomicznej (zwłaszcza w celu poprawy zaangażowania
kapitału zagranicznego), promocji środowiska przyrodniczego jako ważnego czynnika
rozwoju gospodarczego, podejmowania działań zwiększających integrację i poczucie
tożsamości Lubuszan, jak również wzmocnienia zaufania do publicznych instytucji.
SRWL określa także osiem obszarów strategicznej interwencji (OSI), czyli obszarów
koncentracji procesów rozwoju społeczno-gospodarczego wymagających wzmocnienia
potencjałów oraz obszarów problemowych, cechujących się występowaniem barier
rozwojowych. Podzielono je na dwie grupy: najważniejsze OSI z punktu widzenia poziomu
krajowego (miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne, ośrodki subregionalne i lokalne,
obszary przygraniczne oraz obszary wiejskie, w szczególności o słabym dostępie do usług
publicznych) oraz inne obszary, które wymagają wsparcia i ochrony z poziomu regionalnego
lub krajowego (obszary zagrożone powodziami, obszary o najwyższych walorach kulturowych
i przyrodniczych, w tym objęte ochroną prawną, obszary potencjalnej eksploatacji złóż
surowców o strategicznym znaczeniu oraz obszary o najkorzystniejszych warunkach dla
prowadzenia gospodarki rolnej). Dla OSI zdefiniowane zostały najistotniejsze potencjały
rozwojowe oraz obszary problemowe.
SRWL wpisuje się w unijny (Strategia Europa 2020) i krajowy (Długookresowa Strategia
Rozwoju Kraju. Trzecia fala nowoczesności. Polska 2030, Strategia Rozwoju Kraju 2020 i
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, Miasta, Obszary wiejskie)
system programowania rozwoju, co zapewnia spójność celów i działań rozwojowych. Jest
także zgodna z Założeniami Strategii Rozwoju Polski Zachodniej.
Przyjęto pięć głównych celów Strategii Europa 2020 z wskaźnikami, które UE jako całość
powinna osiągnąć w 2020 roku:
Cel 1. Zatrudnienie: 75 proc. osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę;
Cel 2. Badania i rozwój: na inwestycje w badania i rozwój powinniśmy przeznaczać 3 proc.
PKB;
Cel 3. Zmiany klimatu i energia: należy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 20% w
stosunku do poziomu z 1990 roku (lub nawet o 30% jeśli warunki będą sprzyjające). 20%
energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczna powinna
wzrosnąć o 20%;
13
Cel 4. Edukacja: odsetek młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę nie powinien
przekraczać 10%, co najmniej 40% osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie
wyższe;
Cel 5. Ubóstwo i wykluczenie społeczne: zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i
wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln.
Z kolei w Krajowym Programie Reform, instrumencie realizacji celów Strategii Europa 2020,
przyjęto dla Polski następujące cele i wskaźniki:
71% zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat;
1,7% PKB na inwestycje w B+R;
Zmniejszenie zużycia energii pierwotnej do poziomu ok. 96 Mtoe; zwiększenie
wykorzystania OZE, redukcja emisji CO2;
Zmniejszenie do 4,5% odsetka osób wcześnie kończących naukę; zwiększenie do 45%
odsetka osób z młodego pokolenia posiadających wykształcenie wyższe;
Obniżenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną i/lub
żyjących w gospodarstwach domowych bez osób pracujących lub o niskiej intensywności
pracy.
W SRWL określony został system monitorowania Strategii. Zgodnie z zapisami KSRR w
zakresie monitorowania polityki rozwoju samorząd województwa jest zobowiązany m.in. do
budowy systemu informacji przestrzennej i regionalnej, monitorowania i oceny postępów w
realizacji priorytetów rozwojowych określonych na poziomie regionalnym, opracowywania
co trzy lata raportu o rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym województwa oraz
scenariuszy rozwoju na poziomie regionu, uczestniczenia w budowie jednolitego systemu
wskaźników w formie elektronicznej bazy danych statystycznych, analizowania i oceny
trafności ogólnych kierunków interwencji wyznaczonych na etapie programowania, oraz
wypracowywania rekomendacji do zmian przyjętej polityki, w oparciu o wyniki badań
ewaluacyjnych, w tym o analizy powiązań i wpływu strategii i programów UE na strategie i
programy opracowywane na poziomie regionalnym.
System monitorowania SRWL jest elementem szerszego systemu monitorowania polityki
rozwoju, obejmującego monitoring pozostałych strategii sektorowych i programów
operacyjnych.
Instytucjonalną strukturę systemu monitorowania SRWL tworzą Sejmik Województwa
Lubuskiego (SWL) i Zarząd Województwa Lubuskiego (ZWL). ZWL dokonuje okresowej oceny
stopnia realizacji SRWL przede wszystkim w oparciu o przyjęte wskaźniki. SWL, zgodnie z
ustawą o samorządzie województwa, ocenia realizację SRWL, wprowadza jej uzupełnienia
oraz dokonuje jej niezbędnych i uzasadnionych zmian.
Monitorowanie realizacji SRWL odbywa się w oparciu o wskaźniki określone w Strategii, przy
czym przyjęta została ograniczona liczba wskaźników dla każdego z celów SRWL, a o ich
wyborze decydowała ich adekwatność i dostępność danych (podstawowym źródłem jest
14
statystyka publiczna). Realizacja SRWL będzie przedstawiana przez porównania względne
województwa lubuskiego do pozostałych województw (ze szczególnym uwzględnieniem
województw sąsiednich) i średniej dla kraju oraz UE. Wartości wskaźników przedstawiane
będą w liczbach bezwzględnych lub procentowo, a w szczególności w przeliczeniu na 1
mieszkańca, zaś zakres czasowy obejmie zmiany w stosunku do roku bazowego i roku
ostatniego badania (dynamika). Wskaźniki przedstawiane będą na poziomie regionu i dwóch
podregionów, a dodatkowo (w miarę dostępności danych) na poziomie powiatów, gmin i
innych obszarów funkcjonalnych.
15
2. Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015
Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-201513 (LRSI) stanowić miała podstawę
budowania przewagi konkurencyjnej regionu opartej o rozwój potencjału naukowo-
badawczego i kształtowanie kultury innowacyjności, co zostało zapisane jako przyjęta misja
strategii. Wizja rozwojowa została określona jako konkurencyjna i innowacyjna gospodarka
regionalna, oparta na efektywnie funkcjonującym Lubuskim Systemie Innowacji. Z misji i wizji
wynikają cele strategiczne i cele operacyjne, a całość strategii oparta jest na diagnozie
sytuacji wyjściowej i analizie SWOT.
Przyjęte cele strategiczne to:
1. Cel strategiczny 1. Wzmocnienie potencjału edukacyjnego i naukowo-badawczego w
regionie
Jego realizacji służą następujące cele operacyjne:
Cel operacyjny 1.1. Rozwój oferty edukacyjnej i naukowo-badawczej przez wykorzystanie
potencjału edukacyjnego, nauki i B+R dla wzrostu konkurencyjności regionu, opracowanie
zmian programów kształcenia w celu dostosowania ich do wymagań rozwoju
innowacyjnej gospodarki oraz właściwe przygotowanie absolwentów do pracy zgodnie z
oczekiwaniami partnerów gospodarczych.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Rozszerzenie oferty programowej szkół wyższych – utworzenie minimum 5 nowych
kierunków najbardziej pożądanych z punktu widzenia rozwoju innowacyjnej
gospodarki i przedsiębiorczości;
Powstanie 50 nowatorskich prac dyplomowych i doktorskich, których realizacja
przyczyni się do podniesienia konkurencyjności regionu;
Zorganizowanie co roku konkursu na najlepszy projekt z dziedziny innowacji w
regionie; przyznana nagroda w postaci pokrycia kosztów realizacji zwycięskiego
projektu.
Cel operacyjny 1.2. Rozwój współpracy między regionalnymi ośrodkami naukowymi przez
realizowanie wspólnych działań oraz tworzenie właściwych warunków do rozwoju i
innowacyjności lubuskiego środowiska naukowego.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Przeprowadzenie przez regionalne ośrodki naukowe 15 wspólnych badań oraz
skomercjalizowanie i upowszechnienie wyników;
Opracowanie programu strategii komercjalizacji nowych technologii i wprowadzenie
tych technologii na regionalny rynek.
13
Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015, Zielona Góra 2010
16
Cel operacyjny 1.3. Rozwój współpracy między ośrodkami naukowymi w województwie
lubuskim a ośrodkami naukowymi w kraju i na świecie przez realizowanie wspólnych
działań oraz tworzenie właściwych warunków do rozwoju i innowacyjności lubuskiego
środowiska naukowego.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Powstanie 5 wspólnych projektów badawczych regionalnych ośrodków naukowych i
ośrodków krajowych;
Otrzymanie przez 30 studentów podwójnego dyplomu na podstawie podpisanych
umów między uczelniami krajowymi i zagranicznymi;
Udział 10 polskich studentów i doktorantów w międzynarodowych projektach po
nawiązanej współpracy polskich ośrodków naukowych z zagranicznymi.
Cel operacyjny 1.4. Rozwój współpracy regionalnych ośrodków naukowych z
przedsiębiorcami przez realizowanie wspólnych działań oraz utworzenie ośrodka
pierwszego kontaktu dla przedsiębiorców.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Opracowanie wzoru umów, regulaminu oraz dokumentu regulującego zasady i warunki
współpracy (standardy, promocja, pozyskiwanie funduszy, organizowanie szkoleń)
ośrodków naukowych z przedsiębiorstwami;
Stworzenie sieci informatycznej – platformy wymiany doświadczeń, dobrych praktyk,
nowości technologicznych, prezentacji dokonań i innowacyjnych metod wytwarzania
oprogramowania przedsiębiorstw, ośrodków naukowych, ośrodków transferu techniki,
wraz z katalogiem usług;
Utworzenie 4 punktów kontaktu dla indywidualnego klienta i przedsiębiorców.
Cel operacyjny 1.5. Prowadzenie analiz sytuacji społeczno-gospodarczej oraz tendencji
rozwojowych.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Coroczne analizy sytuacji społeczno-gospodarczej w regionie, również w odniesieniu do
sytuacji ogólnokrajowej i światowej;
Stworzenie listy wiodących przedsiębiorstw w regionie, z możliwością firm, które
wprowadzą innowacje w zakresie produktów i usług na regionalny rynek;
Przedstawianie co dwa lata raportu z potrzeb, propozycji i postępów wiodących firm w
regionie, z uwzględnieniem trendów światowych w dziedzinie gospodarki.
2. Cel strategiczny 2. Rozwój systemu innowacji i nowoczesnej infrastruktury innowacyjnej
w regionie
Cel operacyjny 2.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionie.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
17
Powołanie Centrum Zarządzania i Nadzoru Sieci odpowiedzialnego m.in. za wykonanie
węzłów dostępowych, nowych traktów światłowodowych, sieci informatycznych,
oprogramowani;
Rozwój społeczeństwa informacyjnego i ułatwienie mieszkańcom regionu dostępu do
usług przez wprowadzenie, min.: 6 technik / narzędzi ułatwiających efektywne
funkcjonowanie administracji samorządowej (np. systemy multimedialne, usługi on-
line, infomaty, platforma teleinformatyczna między instytucjami publicznymi i
prywatnymi w regionie);
Stworzenie elektronicznej skrzynki podawczej i elektronicznego obiegu dokumentów
oraz powstanie zintegrowanego Systemu Informatycznego obsługi JST,
Utworzenie regionalnego portalu Wrota Lubuskie oraz Centrum wydawania podpisu
niekwalifikowanego tylko dla województwa lubuskiego.
Cel Operacyjny 2.2. Rozwój regionalnych instytucji wspierania i instrumentów
finansowania innowacji przez rozbudowę infrastruktury sprzyjającej innowacji w regionie
oraz wzbogacenie oferty finansowej wspierającej rozwój innowacyjności.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Powołanie Lubuskiego Centrum Innowacji i Funduszu Inwestycyjnego – instytucji
odpowiedzialnych za wdrożenie efektywnego systemu innowacji i rozszerzenia oferty
finansowej w regionie;
Rozwój współpracy Lubuskiej Rady Innowacji z władzami regionalnymi i lokalnymi oraz
zorganizowanie minimum 2 spotkań rocznie w celu oceny rezultatów i koordynacji
działań.
Cel operacyjny 2.3. Promowanie dobrych praktyk regionu oraz tworzenie płaszczyzny
kontaktów między uczelniami, jednostkami B+R, przedsiębiorcami w regionie a
partnerami w kraju i na świecie.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Przeprowadzenie minimum 50 akcji informacyjno-promocyjnych (sektor B+R, uczelnie i
przedsiębiorcy) w regionie przez organizowanie dni informacji, szkoleń, konferencji,
forów, publikacji artykułów;
Objęcie 40 pracowników naukowych w przedsiębiorstwach oraz pracowników
przedsiębiorstw w jednostkach naukowych stażami i szkoleniami praktycznymi;
Założenie minimum 30 firm typu spin-off i spin-out;
Podjęcie 3 inicjatyw ze strony ośrodków naukowych i przedsiębiorstw oraz
zagwarantowanie pracownikom sektora B+R udziału w międzynarodowych projektach
partnerskich.
Cel operacyjny 2.4. Zwiększanie dostępności komunikacyjnej regionu oraz otwarcie
regionu na Europę przez rozwijanie innowacyjnych rozwiązań komunikacyjnych regionu.
18
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Liczba nowych i zmodernizowanych dróg, linii kolejowych;
Umożliwienie, dzięki zastosowaniu dwusystemowych pojazdów szynowych, wjazdu
polskiego taboru do Niemiec;
Coroczna ocena standardów i jakości świadczonych usług przez instytucje transportu
publicznego ( ankiety, wywiady itp.) na podstawie narzędzi badawczych.
Cel operacyjny 2.5. Rozwijanie i promowanie nowoczesnej turystyki w regionie.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Uatrakcyjnienie oferty turystycznej regionu poprzez promocję medialną na skalę kraju i
stworzenie minimum 10 obiektów turystycznych (turystyki rodzinnej, kwalifikowanej,
agroturystyki, ośrodków SPA) z poszanowaniem środowiska naturalnego;
Przygotowanie korzystnych przepisów prawnych, warunków i upowszechnienie
informacji umożliwiających budowanie atrakcyjnych kompleksów turystycznych i bazy
hotelowej;
Zakupienie 25 tzw. kiosków informatycznych i stworzenie portalu internetowego w
celu ułatwienia dostępu i rozpowszechnienia propozycji rekreacji dla turystów;
Powstanie lub zmodernizowanych minimum 20 obiektów infrastruktury turystyczno-
rekreacyjnych;
Zwiększenie o minimum 20 zasobów bazy hotelowej i nowych obiektów noclegowych.
Cel operacyjny 2.6. Dostosowanie oferty szkoleniowo-doradczej z zakresu innowacyjności
dla potrzeb przedsiębiorców w regionie.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Przeprowadzenie kursów dla przedsiębiorców z zakresu komercjalizacji wiedzy i
innowacji w celu podniesienia kwalifikacji;
Przeprowadzenie co dwa lata monitoringu potrzeb (analizy i ekspertyzy) i rezultatów
udzielonego wsparcia (ankiety, badania, wywiady, metodologia).
3. Cel strategiczny 3. Wzrost przedsiębiorczości i konkurencyjności regionu
Cel operacyjny 3.1. Tworzenie korzystnych warunków do powstawania i rozwoju
zaawansowanych technologii w regionie.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Wprowadzenie innowacji w 50 przedsiębiorstwach;
Zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do wprowadzenia innowacji przez ustanowienie
aktu prawnego, ułatwiającego podejmowanie tego typu działalności i wprowadzenie
nowoczesnych technologii, usług, metod organizacji w przedsiębiorstwach;
Powołanie 3 nowych instrumentów finansowania innowacji.
19
Cel operacyjny 3.2. Rozwój wyspecjalizowanych instytucji wsparcia transferu technologii i
zwiększenie ilości wdrażanych rozwiązań innowacyjnych do praktyki gospodarczej.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Uwzględnienie potrzeb MŚP w strategii rozwoju województwa i wdrożenie minimum
60 projektów, które wpłyną na podniesienie konkurencyjności regionu;
Stworzenie internetowego systemu monitorowania realizacji innowacyjnych projektów
MŚP;
Prognozowanie tendencji rozwojowych przedsiębiorstw w zmieniającej się sytuacji
gospodarczej i ułatwienie nawiązania kontaktu między specjalistami w transferze
technologii;
Zatrudnienie w MŚP 400 bezrobotnych.
Cel operacyjny 3.3. Wspieranie działań w zakresie unowocześniania produktów i
technologii.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Wzrost o 10-20% firm wprowadzających i posiadających certyfikaty, systemy
zarządzania jakością, ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej;
Zarejestrowanie minimum 15 patentów;
Prowadzenie corocznych badań statystycznych przedstawiających liczbę firm, które
uzyskały lub straciły uprawnienia w danym roku.
Cel operacyjny 3.4. Wzrost produkcji i znaczenia alternatywnych źródeł energii.
Zakładanymi rezultatami jego realizacji są:
Ilość inicjatyw i liczba podmiotów na terenie województwa, które w swoich działaniach
zastosowały alternatywne źródła energii;
Przeprowadzenie kampanii na temat alternatywnych źródeł energii w regionie i
zorganizowanie konferencji w celu nawiązania kontaktu między potencjalnymi
partnerami.
System monitorowania LRSI
Zaplanowany w LRSI system monitorowania polega na systematycznym obserwowaniu
zachodzących na poziomie regionu zmian w wytyczonych obszarach celów strategicznych i
operacyjnych. Monitorowanie opiera się na danych pochodzących z Głównego Urzędu
Statystycznego, Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze oraz informacji z realizacji rocznych
planów działań LRSI i działalności podmiotów uczestniczących w Lubuskim Systemie
Innowacji. Jednostką odpowiedzialną za monitorowanie jest funkcjonujące w strukturach
urzędu marszałkowskiego Biuro Koordynowania Lubuskiej Regionalnej Strategii Innowacji,
przygotowujące na podstawie informacji dotyczących innowacyjnej działalności podmiotów
współpracujących w Lubuskim Systemie Innowacji oraz danych ze statystyki publicznej
20
sprawozdanie z realizacji LRSI (będące podstawowym dokumentem monitoringu LRSI).
Sprawozdanie, obejmujące rok kalendarzowy, przygotowywane jest do końca I kwartału
kolejnego roku i podlega zatwierdzeniu przez Zarząd Województwa Lubuskiego, który ocenia
realizację założeń i kierunków rozwoju wynikających z LRSI (ocena osiągniętych rezultatów
oraz rozbieżności między wyznaczonymi kierunkami a efektami) oraz podejmuje decyzje
dotyczące dalszych działań: kontynuacja, wprowadzenie zapisów korygujących lub
aktualizacja LRSI. Sprawozdanie jest następnie przedstawiane Sejmikowi Województwa
Lubuskiego.
Wskaźniki realizacji LRSI
W procesie monitorowania LRSI wykorzystywane są wskaźniki ilościowe (dane statystyczne)
oraz jakościowe. Wskaźniki, przygotowane według metodologii SMART14, pozwalają określić
poziom wyjściowy oraz poziom osiągnięcia założonych celów. Kryteria doboru wskaźników
uwzględniają reguły rekomendowane przez Komisję Europejską dla konstrukcji wskaźników,
czyli małą ich liczbę, rosnącą w miarę schodzenia na niższy poziom analiz, dostępność w
systemie statystyki publicznej lub ich wprowadzenie za pomocą niewielkich nakładów
finansowych i organizacyjnych, możliwość cykliczności pomiaru ich wartości w krótkich
interwałach czasowych, reprezentatywność dla pewnego zbioru zjawisk społeczno-
gospodarczych, przystępność i łatwość interpretacji przy podejmowaniu decyzji oraz
przydatność w procesie programowania rozwoju regionalnego, rozumianą jako operowanie
wskaźnikami generalizującymi (nieopisującymi sytuacji szczegółowych).
Oprócz zaprezentowania wskaźników opartych o European Innovation Scoreboard oraz
Global Innovation Scoreboard, stanowiących punkt wyjścia dla przygotowania wskaźników
LRSI, przyjęto wskaźniki benchmarkingu, pozwalające ocenić realizację LRSI na tle innych
regionów.
W systemie realizacji i monitorowania LRSI istotną rolę pełni Lubuska Rada Innowacji,
powołana uchwałą 18/230/11 Zarządu Województwa Lubuskiego z 1 marca 2011, do której
należą przedstawiciele administracji samorządowej, uczelni wyższych, jednostek badawczo-
rozwojowych, organizacji pozarządowych oraz lubuskich przedsiębiorców. Jest ona
narzędziem osiągania celów strategicznych w partnerstwie nauki i biznesu oraz samorządu
terytorialnego, będąc organem opiniodawczo-doradczym Zarządu Województwa Lubuskiego
w zakresie działań w obszarze innowacji, inicjowania przedsięwzięć na rzecz rozwoju
innowacyjności oraz wspierania samorządu województwa w monitorowaniu i ewaluacji LRSI.
Do tej pory odbyły się cztery posiedzenia Rady (dwa w 2011 roku i po jednym w 2012 i 2013
roku).
14
Są właściwe (specific), czyli odpowiednio dobrane do mierzonego celu, mierzalne (measurable), czyli dające się mierzyć ilościowo lub jakościowo, akceptowalne (available), czyli osiągalne przy akceptowalnym poziomie kosztu, adekwatne (relevant), czyli odpowiednio dobrane na potrzeby zarządzających, oraz osadzone w czasie (time-bound), czyli obejmujące właściwy okres czasowy.
21
3. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego
Podstawą opracowania Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-
201315 była diagnoza społeczna, definiująca problemy społeczne i ich przyczyny, określająca
grupy społeczne zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym oraz zasoby
infrastruktury społecznej służącej zaspokajaniu potrzeb społecznych, rozwiązywaniu
problemów społecznych oraz reintegracji społecznej. Określonymi w Strategii priorytetami
polityki społecznej województwa są: wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży,
zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem,
doskonalenie systemu wsparcia społecznego oraz wspieranie rozwoju społeczeństwa
obywatelskiego. Strategia zawiera także analizę SWOT problemów społecznych.
Cel główny 1. Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży.
Cel operacyjny: Wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opiekuńczo-
wychowawczej oraz zapewnianie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich pomocy socjalnej.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Wzmocnienie rodziny w wypełnianiu jej funkcji oraz zmniejszanie ilości rodzin
dysfunkcyjnych;
Zmniejszenie różnic w poziomie życia dzieci i młodzieży;
Zmniejszenie obszarów „dziecięcej biedy”;
Zwiększanie efektywności udzielanej pomocy;
Rozbudzanie potrzeb i aspiracji edukacyjnych oraz życiowych dzieci i młodzieży.
Cel operacyjny: Zwiększanie dostępu do różnych form edukacji, dóbr kultury, kultury
fizycznej.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Zwiększanie poziomu wykształcenia młodzieży, w tym na terenach wiejskich;
Zwiększanie udziału dzieci i młodzieży w zajęciach pozalekcyjnych – edukacyjnych,
kulturalnych i sportowych;
Poprawa stanu psychofizycznego dzieci i młodzieży.
Cel operacyjny: Zapewnianie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do edukacji i
rehabilitacji.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Zwiększanie świadomości rodzin w zakresie zaspakajania potrzeb dzieci
niepełnosprawnych;
Zwiększanie efektywności pracy poradni psychologicznopedagogicznych;
15
Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra 2005, Załącznik do uchwały nr XXIX/212/2005 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 25 kwietnia 2005
22
Zaspokajanie potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej.
Cel operacyjny: Promocja zdrowia.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Rozpoznanie zagrożeń psychozdrowotnych;
Zmniejszanie zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży;
Umożliwianie dzieciom i młodzieży zaniedbanej wychowawczo osiąganie samorealizacji
przez działalność pozytywną;
Wyrównanie szans dzieciom i młodzieży zagrożonej poprzez udzielanie wsparcia w
sytuacjach kryzysowych, tworzenie możliwości samorealizacji.
Cel główny 2. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze
społeczeństwem.
Cel operacyjny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych przez
zatrudnianie i likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Powszechna dostępność infrastruktury użyteczności publicznej dla osób
niepełnosprawnych w wyniku egzekwowania prawa budowlanego, remontów i
modernizacji obiektów oraz prowadzenia programów popularyzujących ideę życia w
środowisku bez barier;
Zwiększanie aktywności zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych, szczególnie
osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Cel operacyjny: Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Ocena zakresu zjawiska uzależnień i wyodrębnianie grup szczególnego ryzyka;
Wzrost wiedzy na temat zachowań ryzykownych;
Ograniczanie szkód społecznych wynikających z uzależnień;
Efektywne i kompleksowe wsparcie osób uzależnionych i ich rodzin.
Cel operacyjny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego
ryzyka oraz ich integracja ze społeczeństwem.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Zapewnianie kompleksowego wsparcia osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym;
Zmniejszanie zagrożenia wykluczeniem społecznym;
Zwiększanie szansy na powrót osób wykluczonych do życia w społeczeństwie.
Cel główny 3. Doskonalenie systemu wsparcia społecznego.
Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w zapewnieniu usług opiekuńczych.
23
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Udoskonalanie systemu wsparcia osób starszych, niepełnosprawnych, przewlekle chorych
i osób z zaburzeniami psychicznymi w miejscu zamieszkania;
Zmniejszanie zapotrzebowania na usługi w domach pomocy społecznej;
Rozwój różnorodnych form usług opiekuńczych.
Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w realizacji zadań w zakresie
doskonalenia systemu rehabilitacji społecznej i tworzenia systemu rehabilitacji zawodowej
osób niepełnosprawnych.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Uzyskanie kompleksowej i efektywnej rehabilitacji społecznej i zawodowej osób
niepełnosprawnych.
Cel operacyjny: Wspieranie samorządów lokalnych w zakresie tworzenia i realizacji
programów reintegracji społecznej i zawodowej osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Rozpoznanie potrzeb w zakresie tworzenia różnych form zatrudnienia socjalnego;
Odbudowanie i podtrzymanie u osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem
umiejętności społecznych oraz zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku
pracy.
Cel operacyjny: Doskonalenie zawodowe służb społecznych.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Dostosowanie tematyki szkoleń do potrzeb kadr pomocy społecznej;
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i umiejętności pracowników pomocy społecznej;
Podnoszenie jakości usług świadczonych przez kadrę pomocy społecznej.
Cel główny 4. Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
Cel operacyjny: Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Uzyskanie szerokiego konsensusu prowadzonej polityki społecznej;
Zwiększanie efektywności prowadzonej przy współudziale sektora pozarządowego polityki
społecznej.
Cel operacyjny: Promowanie aktywności obywatelskiej.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Pobudzanie aktywności społecznej;
Dokonanie zmian w świadomości społecznej, uaktywnianie społeczne.
24
Cel operacyjny: Zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i związanej z nimi
nietolerancji.
Planowane efekty realizacji celu operacyjnego:
Wskazanie podstawowych zagrożeń wynikających z dyskryminacji, ksenofobii i rasizmu, i
związanej z nimi nietolerancji;
Łagodzenie napięć społecznych związanych z dyskryminacją, ksenofobią, rasizmem oraz
związanej z nimi nietolerancją.
System monitorowania Strategii Polityki Społecznej
Realizacja Strategii wymagała opracowania i wdrażania programów celowych oraz
badawczych.
Analizy i badania:
1. Diagnoza podstawowych zagrożeń psychozdrowotnych dzieci i młodzieży ze wskazaniem
grup docelowych będących adresatami programów;
2. Raport o rozmiarach zjawiska uzależnień, identyfikacja głównych obszarów zagrożeń i
wskazanie grup będących adresatami programów;
3. Badania mające na celu identyfikowanie grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i
wykluczonych społecznie;
4. Analiza potrzeb w zakresie usług opiekuńczych mieszkańców województwa;
5. Analiza potrzeb w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej osób wykluczonych bądź
zagrożonych wykluczeniem społecznym;
6. Rozpoznanie potrzeb szkoleniowych służb społecznych w kontekście prowadzenia
efektywnej pracy z klientem pomocy społecznej;
7. Analiza efektywności istniejącego systemu rehabilitacji społecznej i zawodowej;
8. Aktualizacja badań dostępności infrastruktury użyteczności publicznej dla osób
niepełnosprawnych;
9. Badania rynku pracy w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych;
10. Badania natężenia i obszarów dyskryminacji, ksenofobii, rasizmu.
Kontynuacja, aktualizacja i stworzenie programów podstawowych:
1. Opracowanie i realizacja programów profilaktycznych i pomocowych w zakresie
promocji zdrowia;
2. Opracowanie i realizacja programów profilaktycznych, kampanii informacyjnych i
edukacyjnych w zakresie problemów uzależnień;
3. Opracowanie i realizacja programów zwiększania zakresu dostępności do pomocy
socjalnej dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich (dożywianie, stypendia, wyprawka
szkolna, inna pomoc rzeczowa);
25
4. Aktualizacja i realizacja Programu wspierania działań pomocy społecznej na rzecz
wyrównywania poziomu życia mieszkańców województwa lubuskiego ze szczególnym
uwzględnieniem rozwoju poradnictwa specjalistycznego;
5. Opracowanie i realizacja programu pomocy stypendialnej dla dzieci i młodzieży;
6. Opracowanie i realizacja programów wsparcia osób wykluczonych społecznie;
7. Opracowanie i realizacja programu szkoleń w zakresie polityki społecznej;
8. Aktualizacja i realizacja programu współpracy z organizacjami pozarządowymi;
9. Opracowanie i realizacja programu pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób
niepełnosprawnych;
10. Opracowanie i realizacja programu likwidacji barier architektonicznych w obiektach
użyteczności publicznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów służących szeroko
pojętej rehabilitacji;
11. Opracowanie i realizacja programów popularyzujących ideę życia w środowisku bez
barier;
12. Opracowanie i realizacja programów łagodzących konflikty społeczne na tle
dyskryminacji, ksenofobii, rasizmu i związanej z nimi nietolerancji.
Zgodnie z zapisami Strategii, monitorowanie realizacji zadań dokonywane jest przez ocenę
stopnia osiągnięcia określonych celów przy pomocy opracowanego systemu wskaźników.
Podstawą opracowania projektu Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na
lata 2014-202016 jest diagnoza społeczna, w której zdefiniowano problemy społeczne i ich
przyczyny, określono grupy społeczne zagrożone marginalizacją i wykluczeniem społecznym,
a także znaczenie środków unijnych i rządowych oraz zasoby infrastruktury społecznej
służące zaspokajaniu potrzeb społecznych w zakresie rozwiązywania problemów społecznych
oraz reintegracji społecznej. Koordynatorem przygotowania Strategii był Regionalny Ośrodek
Polityki Społecznej w Zielonej Górze. Głównymi celami Strategii są wyrównywanie szans
rozwojowych dzieci i młodzieży, zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz
ich integracja ze społeczeństwem, doskonalenie systemu wsparcia społecznego oraz
wspieranie społeczeństwa obywatelskiego.
Strategia będzie realizowana w oparciu o wojewódzkie programy w obszarze pomocy
społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, przeciwdziałania
narkomanii, przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz wspierania rodziny i systemu pieczy
zastępczej, Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii
społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim 2013-2020. Za koordynację i organizację
procesu realizacji Strategii odpowiada Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej
Górze, ale Strategię realizować będą również inne jednostki organizacyjne samorządu
województwa, samorządy gmin i powiatów (w szczególności jednostki organizacyjne pomocy
16
Prace zainicjowane zostały uchwałą nr XXXIV/376/2013 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 lutego 2013 w sprawie przystąpienia do prac nad opracowaniem Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020 oraz przyjęcia zasad, trybu i harmonogramu prac.
26
społecznej), administracja rządowa, organizacje pozarządowe, podmioty ekonomii
społecznej oraz inne podmioty zaangażowane w realizację polityki społecznej.
Monitoring odbywać się będzie w oparciu o określone wskaźniki, sprawdzane na podstawie
danych z oceny zasobów pomocy społecznej, sprawozdań Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej z udzielonych świadczeń pomocy społecznej (pieniężnych, w naturze i usługach),
sprawozdań z realizacji programów wojewódzkich oraz statystyki publicznej. Corocznie
Zarząd Województwa przedstawi Sejmikowi sprawozdanie z realizacji Strategii, zawierające
raporty z działań w roku budżetowym.
W grudniu 2013 pod obrady Sejmiku trafi uchwała o zmianie harmonogramu opracowania
ww. dokumentu, zgodnie z którym na przełomie lat 2013/2014 odbędą się konsultacje
społeczne projektu Strategii. Podjęcie przez Sejmik uchwały w sprawie przyjęcia Strategii
planowane jest na I kwartał 2014.
Programy operacyjne wynikające ze Strategii Polityki Społecznej:
Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-201617, stanowi
interdyscyplinarną strategię działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów
narkomanii oraz włączania społecznego osób wykluczonych społecznie bądź zagrożonych
wykluczeniem społecznym w województwie lubuskim. Program realizują samorządy
terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje oraz podmioty zobligowane do
podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje pozarządowe. Cele są realizowane w
formie pracy ciągłej przez cały okres realizacji. Program jest monitorowany na bieżąco, a raz
w roku, na podstawie wyników ewaluacji, wprowadzone są korekty. Wnioski końcowe,
związane z realizacją, zostaną zaprezentowane w sprawozdaniu, stanowiącym integralną
część sprawozdawczą Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-
2013.
Celem Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie18 jest ograniczenie
zjawiska przemocy w rodzinie oraz skutków stosowania przemocy w województwie
lubuskim. Program stanowi interdyscyplinarną strategię działań mających na celu
ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie oraz skutków jej stosowania w województwie
lubuskim. Program realizują samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje
oraz podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje
pozarządowe. Cele programu są realizowane w formie pracy ciągłej przez cały okres
programowania. Program jest monitorowany oraz ewaluowany corocznie w formie rocznego
17
Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016, Załącznik do Uchwały nr IV/23/10 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 20 grudnia 2010
18 Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie; Załącznik do Uchwały nr XXXIII/315/2009 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 23 marca 2009
27
sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki Społecznej
Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.
Celem Wojewódzkiego Programu Integracji Społecznej Osób Niepełnosprawnych19 jest
zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu społecznym oraz
przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu. Program stanowi interdyscyplinarną
strategię działań mających na celu zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych z
województwa w życiu społecznym oraz przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu.
Program realizują samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne, instytucje oraz
podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje
pozarządowe. Cele programu będą realizowane w formie pracy ciągłej przez cały okres
programowania. Program jest monitorowany oraz ewaluowany corocznie w formie rocznego
sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki Społecznej
Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.
Celem Program Kształcenia i Szkolenia Zawodowego Kadr Pomocy Społecznej w
Województwie Lubuskim na lata 2006-201320 jest profesjonalne doskonalenie zawodowe
kadr pomocy społecznej dla realizacji podstawowych celów Strategii Polityki Społecznej
Województwa Lubuskiego. Obejmuje działania szkoleniowe służące podniesieniu
kompetencji zawodowych. Program szkoleniowy realizowany jest w cyklach rocznych.
Sprawozdanie z rocznej edycji Programu przedkładane jest Sejmikowi Województwa w
ramach sprawozdania z realizacji Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na
lata 2005-2013. Ewaluacja prowadzona jest przez system oceny szkoleń za pomocą ankiet
wypełnianych przez uczestników. Analiza zebranych w ciągu roku ocen i opinii jest podstawą
do oceny efektywności realizowanego Programu. Przyjęte mierniki efektywności to:
1. Liczba zrealizowanych szkoleń;
2. Liczba uczestników szkoleń;
3. Analiza ankiet wypełnianych przez uczestników szkoleń;
4. Wzrost procentowy kadry wyspecjalizowanej w stosunku do pozostałej.
Celem Wojewódzkiego Programu Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej na lata
2013-201621 jest stworzenie systemowych rozwiązań wspierających rodzinę oraz rozwój
pieczy zastępczej w województwie lubuskim. Programu ma na celu zaprojektowanie działań
przywracających rodzinie zdolności do wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz
promowanie nowych rozwiązań w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w
województwie lubuskim. Realizują go samorządy terytorialne i ich jednostki organizacyjne,
instytucje, podmioty zobligowane do podejmowania działań w tym zakresie oraz organizacje
19
Wojewódzki Program Integracji Społecznej Osób Niepełnosprawnych, Załącznik do Uchwały nr XLV/432/2009 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 grudnia 2009
20 Program Kształcenia i Szkolenia Zawodowego Kadr Pomocy Społecznej w Województwie Lubuskim na lata 2006-2013; Załącznik do Uchwały nr XLII/305/2006 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 22 maja 2006
21 Wojewódzki Program Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej na lata 2013-2016; Załącznik do Uchwały nr XXXII/320/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 19 listopada 2012
28
pozarządowe. W imieniu samorządu województwa zadania wynikające z Programu zrealizuje
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze. Cele zrealizowane są w formie
pracy ciągłej przez cały okres realizacji Programu. Jest on monitorowany raz w roku w formie
rocznego sprawozdania, stanowiącego integralną część sprawozdawczą ze Strategii Polityki
Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2005-2013.
Bieżącym monitoringiem Programu Współpracy Województwa Lubuskiego z Organizacjami
Pozarządowymi w 2013 roku22 w zakresie realizacji zadań ujętych w Programie zajmują się
poszczególni realizatorzy Programu. Ocena jego realizacji przeprowadzana jest w oparciu o
informacje dotyczące w szczególności: liczby ogłoszonych otwartych konkursów ofert na
realizację zadań publicznych przez realizatorów Programu; liczby ofert złożonych przez
podmioty Programu do otwartych konkursów ofert na realizację zadań publicznych; liczby
podmiotów Programu, które zwróciły się do Województwa o wsparcie lub powierzenie
realizacji zadań publicznych z pominięciem otwartych konkursów ofert; liczby wniosków
złożonych przez mieszkańców województwa bezpośrednio lub za pośrednictwem
podmiotów Programu o realizację zadań publicznych w ramach inicjatywy lokalnej; liczby
podmiotów Programu, które otrzymały dofinansowanie z budżetu Województwa na
realizację zadań publicznych; wysokości środków finansowych przekazanych podmiotom
Programu na realizację zadań publicznych w danym roku budżetowym; liczby zadań
publicznych, które otrzymały dofinansowanie z budżetu Województwa; terminowości
składania sprawozdań przez podmioty Programu; liczby przeprowadzonych kontroli z
realizacji zadań publicznych zleconych podmiotom Programu; liczby zorganizowanych
przedsięwzięć mających na celu rozwój podmiotów Programu oraz ich profesjonalizację;
liczby inicjatyw realizowanych przez podmioty Programu objętych patronatem Marszałka
Województwa Lubuskiego; liczby zespołów, w których zasiadali przedstawiciele podmiotów
Programu (zespoły opiniująco-doradcze, eksperckie, robocze, Podkomitety i Komitety); liczby
sporządzonych raportów, opracowań, badań, diagnoz; liczby zrealizowanych programów;
liczby wydawanych pozwoleń na przeprowadzanie zbiórek publicznych na terenie całego
województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat; liczby skonsultowanych z
podmiotami Programu projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących
działalności statutowej tych podmiotów. Sprawozdanie z realizacji Programu sporządzane
jest na podstawie danych przedstawionych przez poszczególnych realizatorów Programu
przez Departament UMWL koordynujący współpracę z podmiotami Programu. Zarząd
Województwa zobligowany jest do przedłożenia Sejmikowi sprawozdania z realizacji
Programu do 30 kwietnia 2014 roku. Sprawozdanie to zostanie także opublikowane w
Biuletynie Informacji Publicznej.
Celem Wieloletniego Regionalnego Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia
ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w
22
Program Współpracy Województwa Lubuskiego z Organizacjami Pozarządowymi w 2013 roku; Załącznik do uchwały nr XXXII/321/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 19 listopada 2012
29
województwie lubuskim na lata 2013-202023 jest wzrost znaczenia ekonomii społecznej dla
rozwoju społeczno-gospodarczego województwa lubuskiego. Jest on realizowany przez
cztery cele szczegółowe, w ramach których wyznaczono priorytety, działania i wskaźniki
realizacji. Za monitoring planu działań odpowiedzialny jest Regionalny Ośrodek Polityki
Społecznej w Zielonej Górze. Monitoring prowadzony jest przez cały okres wdrażania planu, a
jego głównym celem jest bieżące gromadzenie danych pozwalających na ocenę postępu jego
realizacji i stopnia osiąganych celów oraz zapewnienie zgodności realizacji z wcześniej
zatwierdzonymi założeniami. Podstawowymi dokumentem w procesie monitoringu są
raporty roczne z realizacji zadań, dotyczące działań podmiotów ekonomii społecznej,
jednostek samorządu terytorialnego, ośrodków wsparcia ekonomii społecznej oraz innych
podmiotów wspierających. Na podstawie zebranych danych zespół powołany do pracy nad
planem działań pracuje nad raportami rocznymi w oparciu o: własne dane Regionalnego
Ośrodka Polityki Społecznej, statystyki prowadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy, statystki
prowadzone przez powiatowe urzędy pracy, dane gromadzone przez Urząd Statystyczny,
dane gromadzone przez ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, dane gromadzone przez
ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie, informacje udzielane
przez pozostałe podmioty zaangażowane we wdrażanie planu oraz dane od wszystkich
instytucji województwa, które wspierają rozwój ekonomii społecznej. Dane dotyczące zadań
jednostek samorządu terytorialnego dostarczane są przez pełnomocników ds. współpracy z
organizacjami samorządowymi. Informację o działalności ośrodków wsparcia ekonomii
społecznej oraz innych podmiotów wspierających pochodzą od tych podmiotów.
Zatwierdzone przez Dyrektora Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Zielonej Górze
raporty roczne przekazywane są do konsultacji i po ich analizie zespół przekazuje informację
zwrotną do ROPS-u, zawierającą opinie i zalecenia w zakresie wdrażania planu działań. Na
zakończenie wdrażania zostanie przygotowany 5-letni raport, podsumowujący realizację
planu.
W ramach systemu monitorowania Strategii Zarząd Województwa przedkłada Sejmikowi
coroczne sprawozdanie z jej realizacji. Sprawozdanie zawiera opis programów celowych,
będących praktycznym wyrazem realizacji regionalnej polityki społecznej i wpisujących się w
podstawowe priorytety wynikające ze Strategii. Należy zaznaczyć, że zadania wynikające ze
Strategii i programów jej towarzyszących do 1 lipca 2012 realizowane były przez
Departament Infrastruktury Społecznej UMWL, a od tego momentu zostały przejęte przez
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze utworzony uchwałą nr XXIV/224/12
Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 maja 2012.
23
Wieloletni Regionalny Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020, Zielona Góra 2013
30
4. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia
Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2010-201324 określa cele i działania związane z
ochroną zdrowia. Jej realizacja miała przyczynić się do poprawy zdrowia i jakości życia
mieszkańców województwa jako czynnika rozwoju społeczno-ekonomicznego, jak określony
został cel nadrzędny Strategii. Zgodnie z zasadą komplementarności, Strategia uwzględnia
zapisy dokumentów planistycznych i strategicznych o charakterze międzynarodowym,
europejskim, krajowym i regionalnym.
Zespołem wdrażającym Strategię jest Lubuska Rada Zdrowia, do której zadań należą m.in.
opiniowanie metod i środków służących realizacji Strategii, opiniowanie programów ochrony
zdrowia przygotowywanych przez inne podmioty, opiniowanie programów o znaczeniu
regionalnym dotyczących promocji zdrowia oraz prewencji chorób, przygotowanie
sprawozdań z realizacji Strategii na podstawie danych o chorobowości i zachorowalności,
danych o liczbie oczekujących i czasie oczekiwania na świadczenia oraz opinii konsultantów
wojewódzkich, możliwość wnoszenia uwag i zmian do Strategii.
Ocena efektywności wdrażania Strategii prowadzona jest w oparciu o monitoring oceniający
w regularnych odstępach czasowych postępy w jej realizacji. Monitoring pozwalał w sposób
regularny i usystematyzowany śledzić postępy realizacji i na bieżąco reagować na
występujące trudności i nieprawidłowości. Raz w roku sprawozdanie Zarządu Województwa
z realizacji Strategii przyjmowane było przez Sejmik.
W Strategii przyjęto dwa rodzaje wskaźników monitorowania:
1. Wskaźniki niezbędne do oceny poziomu wdrażania Strategii;
2. Wskaźniki do oceny efektów realizacji Strategii.
Określone zostały także pożądane wyniki realizacji, jako narzędzia do monitorowania i oceny
Strategii – umożliwiające dokonanie analizy porównawczej osiągniętych co roku wyników z
parametrami oczekiwanymi. Ilość wskaźników ograniczono do zamkniętej listy. Miernikiem
właściwej realizacji Strategii jest poprawa wartości wskaźników przyjętych jako narzędzia
zarządzania operacyjnego oraz do oceny efektów realizacji Strategii. Określono „oczekiwane”
wartości wskaźników dla lat 2009-2013, wyliczone na podstawie zmian w latach 2005-2008,
które stanowiły punkt odniesienia do oceny realizacji Strategii.
System monitorowania obejmuje także realizację wynikających ze Strategii programów
operacyjnych, jak na przykład Regionalnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla
Województwa Lubuskiego na lata 2012-201525. Realizacja działań zawartych w Programie
poddawana jest corocznie monitoringowi i sprawozdawana ministrowi właściwemu do
spraw zdrowia lub wskazanemu przez niego podmiotowi. Bazę do monitorowania stanowią
poszczególne rodzaje zadań, opisy działań, przewidywane efekty, instytucje realizujące, 24
Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2010-2013, Zielona Góra, Styczeń 2010 25
Uchwała nr XXXIV/359/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 lutego 2013 w sprawie przyjęcia Regionalnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015
31
terminy, koszty, źródła finansowania zadań. System monitorowania obejmuje informacje o
realizowanych przez partnerów współrealizujących Program działaniach w zakresie celów,
ich efektach oraz sposobie finansowania. Dane z monitoringu są podstawą do wykorzystania
w ewaluacji Programu. Ewaluacja pozwoli ocenić postępy z prowadzonych działań, umożliwi
modyfikację działań oraz harmonogramu – tak by w razie potrzeby móc dostosować Program
do zmieniających się warunków, bądź do aktualnej sytuacji. Informacja na temat stanu i
efektów realizacji jest przedstawiana corocznie Komisji Zdrowia, Rodziny i Spraw
Społecznych Sejmiku Województwa Lubuskiego.
Projekt Lubuskiej Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-202026 kontynuuje kierunki
działań w zakresie ochrony i promocji zdrowia w województwie wyznaczone w Lubuskiej
Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2010-2013. Celem nadrzędnym nowej Strategii będzie
wzmocnienie jakości życia przez poprawę zdrowia mieszkańców województwa i zmniejszanie
nierówności w zdrowiu. Opracowanie dokumentu poprzedziła diagnozą sytuacji
demograficznej i epidemiologicznej województwa oraz analiza stanu zasobów województwa
w zakresie podmiotów leczniczych, potencjału kadry medycznej, stanu technicznego i
wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną jednostek ochrony zdrowia, kondycji finansowej
podmiotów leczniczych oraz zmian zachodzących w ostatnich latach w obszarze ochrony
zdrowia.
Monitoring wdrażania Strategii będzie ukierunkowany na ciągłą ocenę postępów w jej
realizacji i ma pozwolić na śledzenie postępów realizacji, odpowiednio wczesne reagowanie
na występujące trudności i nieprawidłowości, co pozwoli na wprowadzenie korekt lub
podjęcie innych środków zaradczych. Badanie postępu rzeczowego i finansowego w realizacji
Strategii będzie odbywało się na bieżąco, a raz na 2 lata Zarząd Województwa będzie
przedkładał Sejmikowi sprawozdanie z realizacji Strategii. W Strategii przyjęto dwa rodzaje
wskaźników do monitorowania: wskaźniki niezbędne do oceny poziomu wdrażania Strategii
oraz wskaźniki do oceny efektów realizacji Strategii. Ilość głównych wskaźników ograniczono
do zamkniętej listy, która powstała w oparciu o Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym i
Wskaźniki zrównoważonego rozwoju dla Polski, ale lista ta może zostać poddana weryfikacji,
a wskaźniki mogą ulec zmianie gdy zmienią się metodologie baz wyliczeniowych, co wymusi
zmiany w liście wskaźników.
Za przygotowanie Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 odpowiada
Departament Ochrony Zdrowia UMWL. Projekt Strategii zostanie przedłożony w grudniu
2013 do akceptacji Lubuskiej Radzie Zdrowia, a następnie rozpoczną się konsultacje
społeczne dokumentu. Planowany termin przedstawienia Strategii pod obrady Sejmiku to I
kwartał 2014.
26
Przygotowanie dokumentu wynika z uchwały Sejmiku Województwa Lubuskiego z 18 marca 2013 w sprawie przystąpienia do prac nad opracowaniem Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020 oraz przyjęcia zasad, trybu i harmonogramu tych prac.
32
5. Lubuska Strategia Zatrudnienia
Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-202027 stanowi uszczegółowienie celów SRWL.
Ze względu na dość odległy horyzont czasowy (2020 rok) przyjęto zasadę, że zapisy Strategii
przekładane są na dostosowane do potrzeb i możliwości roczne plany działań,
przygotowywane przy udziale podmiotów realizujących programy promocji zatrudnienia oraz
działających na rzecz dostosowywania kierunków kształcenia i rozwoju przedsiębiorczości.
Roczne plany są konsultowane z partnerami społeczno-gospodarczymi, zatwierdzane przez
Zarząd Województwa i przedstawiane Sejmikowi Województwa. Struktura dokumentu
opiera się na wytycznych ustawy o rozwoju regionalnym, a diagnoza sytuacji na lubuskim
rynku pracy obejmuje lata 2000-2009, czyli poprzedzające przygotowanie Strategii 10-lecie,
obrazując dokonane zmiany. Strategia zawiera ponadto prognozę trendów rozwojowych na
dekadę 2011-2020, obejmujących zmiany demograficzne (obniżenie liczby osób w wieku
przedprodukcyjnym i produkcyjnym i jednoczesny wzrost liczebności populacji w wieku
poprodukcyjnym, co skutkować może zmniejszeniem liczby osób aktywnych zawodowo),
kontynuację procesu globalizacji rynków oraz rozwój gospodarki opartej na wiedzy (związany
z wprowadzaniem w firmach innowacji).
Do najważniejszych celów polityki zatrudnienia na lata 2011-2020 zaliczono poprawę zasobu
miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności; dostosowywanie kwalifikacji
kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy; promocję włączenia zawodowego i
społecznego, oraz wzmacnianie efektywności podejmowanych działań. Strategia, oprócz
kierunków działań, wyznacza dostosowane do strategii europejskich i krajowych rezultaty do
osiągnięcia: jej realizacja powinna pozwolić na osiągnięcie wskaźnika aktywności zawodowej
na poziomie 64,3%, wskaźnika zatrudnienia na poziomie 59,5% oraz stopy bezrobocia
(według definicji BAEL) na poziomie 7,1%. Skutkiem jej realizacji będzie także wzrost do 8,6%
uczestnictwa ludności w kształceniu ustawicznym i spadek odsetka osób bez doświadczenia
zawodowego i bez kwalifikacji, ograniczenie skali długotrwałego bezrobocia dzięki realizacji
inicjatyw z zakresu włączenia zawodowego i społecznego, oraz zwiększenie wskaźnika
zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a tym samym zmniejszenie ich odsetka wśród osób
bezrobotnych.
Cel główny 1. Poprawa zasobu miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności.
Cel operacyjny 1.1. Zwiększenie liczby miejsc pracy.
Zakładane efekty to:
Zwiększenie liczby miejsc pracy, w tym nowopowstałych i utrzymanych;
Zwiększenie innowacyjnych przedsięwzięć, w tym w sektorze MŚP;
Zwiększenie inwestycji, w tym z kapitałem zagranicznym;
27
Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020, Załącznik do Uchwały nr VI/41/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 14 lutego 2011
33
Poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw;
Zwiększenie stabilności finansowej małych i średnich firm.
Cel operacyjny 1.2. Zmniejszenie skali szarej strefy.
Zakładane efekty:
Zmniejszenie skali nielegalnego zatrudnienia, poprawa realizacji obowiązku pracodawcy
opłacania składek na Fundusz Pracy;
Umożliwienie podjęcia legalnego zatrudnienia przez cudzoziemców w województwie
lubuskim.
Cel operacyjny 1.3. Zwiększenie aktywności zawodowej ludności.
Zakładane efekty:
Zmniejszanie skali odpływu pracowników na inne rynki pracy, w tym zagraniczne;
Zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej, w tym w grupach wiekowych do 25 roku
oraz powyżej 45 roku życia;
Poprawienie salda migracji zewnętrznych.
Cel operacyjny 1.4. Rozwój mechanizmów stabilizujących rynek pracy.
Zakładane efekty:
Utrzymanie miejsc pracy osób zatrudnionych u przedsiębiorcy znajdującego się w
przejściowych trudnościach finansowych;
Ochrona przedsiębiorstw przed likwidacją;
Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa pracowników i przedsiębiorców;
Minimalizacja skutków szoków zewnętrznych dla pracodawców i pracowników.
Cel główny 2. Dostosowywanie kwalifikacji kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy.
Cel operacyjny 2.1. Upowszechnianie informacji o możliwościach kształcenia zawodowego.
Zakładane efekty:
Zwiększenie odpowiedzialności za własne wybory zawodowe osób objętych informacją
zawodową;
Świadomy wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i zawodowej przez uczniów gimnazjów;
Zwiększenie odsetka uczniów szkół zawodowych;
Uzyskanie spójnego systemu poradnictwa, łączącego podmioty wspierające rynek pracy i
funkcjonujące na nim (WUP, PUP, OHP, pracodawcy) oraz podmioty systemu edukacji, dla
zagwarantowania sprawnego obiegu informacji i wzajemnego wsparcia.
Cel operacyjny 2.2. Poprawa dostosowywania kierunków kształcenia do potrzeb
pracodawców, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wynikających z wdrażania innowacji
w gospodarce.
34
Zakładane efekty:
Stała współpraca przedstawicieli urzędów i instytucji odpowiedzialnych bezpośrednio za
oświatę (w tym organów prowadzących szkoły – starostwa oraz Kuratorium Oświaty) w
zakresie projektowania sieci szkół ponadgimnazjalnych oraz ich wewnętrznych struktur;
Współpraca ze związkami pracodawców;
Zmodernizowanie sieci szkół ponadgimnazjalnych po uwzględnieniu możliwości
edukacyjnych uczniów i potrzeb rynku pracy;
Rozszerzenie oferty kształcenia zawodowego, w tym ustawicznego w formach szkolnych;
Wykluczenie sytuacji, w której uczniowie o obniżonych możliwościach intelektualnych (w
tym upośledzeni umysłowo) lub osiągający małą liczbę punktów w procesie rekrutacji
trafiają do szkół kończących się egzaminem maturalnym;
Sprawne przeprowadzanie procesu rekrutacyjnego do szkół ponadgimnazjalnych;
Utrzymanie stałej współpracy z podmiotami biorącymi udział w programie (m.in.
Kuratorium Oświaty, organy prowadzące szkoły, przedstawiciele szkół
ponadgimnazjalnych, urzędy pracy, organizacje pracodawców, związków zawodowych, izb
rzemieślniczych).
Cel operacyjny 2.3. Podniesienie poziomu kształcenia w szkołach zawodowych.
Zakładane efekty:
Wszystkie placówki otrzymają możliwie pełny dostęp do nowoczesnych rozwiązań
technicznych, technologicznych i organizacyjnych w realizacji kształcenia zawodowego
uczniów;
Uzyskanie koncentracji i racjonalizacji wydawania środków finansowych na wyposażenie
technodydaktyczne kształcenia zawodowego;
Umożliwienie uczniom w procesie uczenia się dostępu do najnowocześniejszych
rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych przez korzystanie z bazy
pracodawców;
Podniesienie przygotowania absolwentów placówek kształcenia zawodowego do
funkcjonowania w rzeczywistych warunkach pracy;
Podniesienie poziomu przygotowania uczniów do egzaminów zewnętrznych z zakresu
kształcenia zawodowego;
Zwiększenie dostępności do nowoczesnych systemów edukacyjnych dla młodzieży z
terenów wiejskich i małomiasteczkowych;
Wzrost umiejętności zawodowych nauczycieli w obszarze technologii informacyjno-
komunikacyjnych i internetu;
Zmniejszenie dysproporcji w opanowaniu kompetencji kluczowych przez uczniów w
dziedzinie posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi, językami
obcymi, przedsiębiorczością i naukami ścisłymi.
35
Cel operacyjny 2.4. Umożliwienie nabywania doświadczenia zawodowego przez młode
osoby.
Zakładane efekty:
Wzrost wiedzy młodych osób podejmujących pierwszą pracę o ich uprawnieniach i
obowiązkach, a także obowiązkach pracodawcy;
Zmniejszenie odsetka osób młodych bez doświadczenia zawodowego;
Zwiększenie szans młodzieży na rynku pracy poprzez zaangażowanie pracodawców w
proces kształcenia zawodowego uczniów.
Cel operacyjny 2.5. Wsparcie rozwoju kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych.
Zakładane efekty:
Zwiększenie liczby osób w wieku 25-64 lata, które uczestniczyć będą w formalnym
kształceniu ustawicznym;
Zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem cyfrowym w środowisku pracowników oświaty;
Zwiększenie wśród uczestników Indywidualnych Planów Działań świadomości
konieczności doskonalenia umiejętności zawodowych i społecznych przez całe życie.
Cel główny 3. Promocja włączenia zawodowego i społecznego.
Cel operacyjny 3.1. Wzmocnienie motywacji osób w szczególnej sytuacji do reintegracji
zawodowej i społecznej.
Zakładane efekty:
Zwiększenie osobistych i zawodowych aspiracji, poprawa własnego wizerunku, zdobycie
niezbędnej wiedzy i umiejętności do przejścia z edukacji na rynek pracy;
Nabycie umiejętności podejmowania trafnych decyzji edukacyjnych i zawodowych oraz
aktywnego i elastycznego planowania własnego rozwoju zawodowego adekwatnie do
osobistego potencjału;
Ukierunkowanie młodzieży na samodzielne planowanie kariery, kreowanie postaw
przedsiębiorczych, ułatwienie absolwentom startu zawodowego;
Kształtowanie umiejętności rozpoznawania swoich zasobów osobistych i wykorzystania
ich w konstruowaniu swojej drogi zawodowej.
Cel operacyjny 3.2. Rozwój aktywnej integracji.
Zakładane efekty:
Zmniejszenie liczby i odsetka osób długotrwale bezrobotnych;
Zwiększenie aktywności zawodowej osób do 25 roku życia, powyżej 45 roku życia i osób
niepełnosprawnych.
Cel operacyjny 3.3. Promocja prozatrudnieniowych postaw, sprzyjających włączeniu
zawodowemu i społecznemu.
36
Zakładane efekty:
Zwiększenie świadomości korzyści płynących z legalnego zatrudnienia;
Zwiększenie aktywizacji zawodowej wśród osób zagrożonych wykluczeniem zawodowym;
Zmniejszenie odsetka osób korzystających z pomocy społecznej;
Poprawa poinformowania pracodawców o korzyściach związanych z zatrudnieniem osób
niepełnosprawnych;
Zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Cel główny 4. Wzmacnianie efektywności podejmowanych działań.
Cel operacyjny 4.1. Rozwój partnerskiego podejścia do konstrukcji i podejmowania działań.
Zakładane efekty:
Wypracowanie wspólnych rozwiązań na rzecz poprawy sytuacji na regionalnym rynku
pracy;
Poprawa partnerskiego podejścia do konstrukcji różnego rodzaju inicjatyw;
Zwiększenie liczby partnerów.
Cel operacyjny 4.2. Doskonalenie kwalifikacji kadr jednostek zaangażowanych w realizację
Strategii.
Zakładane efekty:
Wzrost jakości i efektywności świadczenia usług i wykonywania innych zadań;
Zwiększenie kompetencji zawodowych i umiejętności pracowników jednostek
zaangażowanych w realizację Strategii.
Cel operacyjny 4.3. Poszerzanie wiedzy o lubuskim rynku pracy.
Zakładane efekty:
Zwiększenie i pogłębienie wiedzy na temat regionalnego rynku pracy oraz zmian
zachodzących na nim, pozwalającej na szybkie diagnozowanie pojawiających się
problemów oraz umożliwiającej konstrukcję adekwatnych i skutecznych przedsięwzięć.
System monitorowania Lubuskiej Strategii Zatrudnienia
Sejmik Województwa Lubuskiego co najmniej raz w roku dokonuje oceny sytuacji na rynku
pracy i realizacji zadań wynikających z polityki rynku pracy, a także rocznych sprawozdań z
realizacji planów działań przekładających Strategię na działania operacyjne. Podmiotami
sprawozdawczymi są jednostki zaangażowane w realizację Strategii – na podstawie
informacji od realizatorów zadań włączonych do rocznych planów działań składają one do
końca stycznia kolejnego roku do Wojewódzkiego Urzędu Pracy roczne sprawozdania z
realizacji zadań. Sprawozdanie roczne zawiera symbol zadania, jego charakterystykę (cel,
wykonawcy, podjęte i zrealizowane działania), koszt realizacji, uzyskane efekty ilościowe i
jakościowe oraz wnioski i rekomendacje wynikające z jego realizacji. Do końca marca WUP
37
przekazuje Zarządowi Województwa zbiorczą roczną informację z realizacji planów działań, a
Zarząd przedstawia tę informację Sejmikowi nie później niż do końca czerwca. Okresowe
sprawozdania z realizacji planów są opiniowane przez Wojewódzką Radę Zatrudnienia,
będącą organem opiniodawczym i doradczym marszałka województwa w sprawach polityki
rynku pracy. Sprawozdania z realizacji planów działań stanowią materiał wyjściowy do
przygotowania planu działań na kolejny rok.
W skład rady zatrudnienia wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców, związków
zawodowych, izb rzemieślniczych, kółek rolniczych, organizacji pozarządowych,
przedstawicieli nauki i wojewody. Jej funkcjonowanie reguluje ustawa o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, opierająca realizację polityki rynku pracy na dialogu i
współpracy z partnerami społecznymi, oraz rozporządzenie ministra gospodarki i pracy w
sprawie rad zatrudnienia. Do jej zakresu działania należą m.in. ocena racjonalności
gospodarki środkami Funduszu Pracy, ocenianie okresowych sprawozdań z działalności
wojewódzkich urzędów pracy oraz przedstawianie Naczelnej Radzie Zatrudnienia
okresowych sprawozdań i wniosków w sprawach zatrudnienia. Obecna rada kadencji 2012-
2016 została powołana 10 grudnia 2012 roku.
Dwa sprawozdania z realizacji planów działań będą miały charakter szczególny. Pierwsze, za
rok 2015, będzie analizą realizacji Strategii w połowie okresu i będzie stanowiło podstawę
oceny aktualności zapisów Strategii w stosunku do sytuacji społeczno-gospodarczej i
uwarunkowań formalno-prawnych. Drugie, za rok 2020, będzie analizą realizacji Strategii za
cały okres jej funkcjonowania. W obu oceny postępów zastosowane zostaną zdefiniowane w
Strategii wskaźniki realizacji (oddziaływania).
38
6. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego
Podstawą opracowania Strategii rozwoju kultury województwa lubuskiego28 była diagnoza
stanu działalności kulturalnej województwa, zakończona analizą SWOT. Strategia nawiązuje
do zapisów obowiązującej wówczas Strategii rozwoju województwa lubuskiego (z 6 marca
2000 roku), w szczególności do jej ostatniego celu głównego, jakim jest efektywne
wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturowego, oraz do uszczegóławiających
go celów operacyjnych: wykorzystania walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla
rozwoju turystyki oraz rozwoju usług kulturalnych, zdrowotnych i sportowych dla
mieszkańców regionu i gości zagranicznych. Przedsięwzięciami mającymi pozwolić na
realizację celów operacyjnych były: inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego regionu i
opracowanie programu jego odnawiania i propagowania; powiązanie w sieć informacji i
promocji ośrodków rekreacyjnych, sportowych, kulturalnych i rehabilitacyjnych;
opracowanie mapy „Rekreacja, sport, rehabilitacja, kultura na Ziemi Lubuskiej”; dokończenie
budowy Międzynarodowego Centrum Muzycznego Wschód–Zachód jako regionalnego
centrum muzyczno-konferencyjnego; wspieranie środowisk artystycznych i imprez
kulturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym; oraz dwa dodatkowe zadania /
projekty: kształtowanie świadomości społecznej dotyczącej roli środowiska i dziedzictwa
kulturowego i waloryzacja i inwentaryzacja zasobów ekologicznych oraz historyczno-
kulturowych. Przesłanką opracowania Strategii była rola i znaczenie kultury w harmonijnym
rozwoju społeczno-gospodarczym regionu oraz akcesja Polski do Unii Europejskiej i
wyzwania związane z tworzeniem europejskiej „przestrzeni kulturowej” przy zachowaniu
tożsamości kulturowej krajów członkowskich. Strategia precyzuje cele strategiczne i
operacyjne w zakresie kultury, kierunki działania, zadania szczegółowe i ich hierarchizację.
Strategia wyznacza dziewięć celów głównych oraz służące ich realizacji cele operacyjne,
wyszczególniając efekty będące rezultatem realizacji każdego z celów operacyjnych.
Cel główny 1. Zachowanie ciągłości dziedzictwa kulturowego regionu.
Cel operacyjny 1.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Unowocześnienie instytucji publicznych zajmujących się ochroną dziedzictwa
kulturowego;
Powstanie programu wojewódzkiego wykorzystującego regionalne zasoby zabytkowe,
kulturę regionalną oraz aktywność społeczną;
Wzmocnienie integracji województwa poprzez pobudzanie kreatywnych postaw
Lubuszan;
28
Strategia rozwoju kultury Województwa Lubuskiego przyjęta przez Sejmik Województwa Lubuskiego uchwałą nr XX/142/2004 z 28 czerwca 2004
39
Zwiększenie ruchu turystycznego, wzmocnienie bazy ekonomicznej przez oferty
kulturalno-turystyczne.
Cel główny 2. Efektywne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego regionu w podnoszeniu
jego atrakcyjności.
Cel operacyjny 2.1. Badanie i dokumentowanie dziedzictwa kulturowego i kultury
współczesnej regionu – ustalenie tematyki i zakresu prac badawczych i dokumentacyjnych
oraz wdrożenie do realizacji.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Powstanie naukowych katalogów zbiorów i opracowań dziedzictwa kulturowego;
Wydanie publikacji prezentujących dziedzictwo kulturowe regionu;
Bieżące monitorowanie zmian zachodzących w życiu kulturalnym regionu;
Uzyskanie materiałów źródłowych do analiz, ocen i planowania;
Zapewnienie ciągłości dokumentacyjnej kultury regionu.
Cel operacyjny 2.2. Zintegrowanie działań w dziedzinie kultury, oświaty i turystyki w zakresie
wykorzystania dziedzictwa kulturowego i kultury współczesnej regionu w kształtowaniu
osobowości i świadomości narodowej oraz w kształtowaniu atrakcyjności regionu.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Zwiększenie potencjału programów naukowych i dydaktycznych;
Podniesienie atrakcyjności regionu;
Poprawa stanu zabytków w regionie;
Ochrona, upowszechnianie dziedzictwa kulturowego w regionie;
Przeciwdziałanie marginalizacji życia kulturalnego;
Wzrost poczucia tożsamości kulturowej mieszkańców regionu;
Wzrost znaczenia kultury jako czynnika wpływającego na zwiększenie zatrudnienia,
poziomu życia mieszkańców regionu i rozwoju społeczno-gospodarczego;
Rozszerzenie ram rutynowych działań w zakresie upowszechniania dziedzictwa
kulturowego i uczestnictwa w kulturze mieszkańców regionu;
Podniesienie wiedzy i kompetencji z zakresu działań kulturalnych;
Wzrost uczestnictwa w kulturze.
Cel operacyjny 2.3. Optymalizacja dostępu wszystkich środowisk i grup społecznych do dóbr
kultury.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Zachowanie ciągłości dziedzictwa kulturowego regionu i zapewnienie swobodnego
dostępu do dóbr kultury wszystkim mieszkańcom regionu.
Cel główny 3. Wzmocnienie pozycji bibliotek publicznych jako ośrodków informacji oraz
kulturalnej i obywatelskiej aktywizacji społeczności lokalnych.
40
Cel operacyjny 3.1. Uzupełnienie zbiorów, zapewnienie zakupu książek na poziomie
normatywu i poprawa warunków korzystania ze zbiorów i usług bibliotek publicznych.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Zgromadzenie optymalnych zasobów księgozbiorów w bibliotekach publicznych;
Poprawa infrastruktury służącej działaniom kulturalnym oraz wspomagającej rozwój
regionu w zakresie nauki, edukacji i gospodarki;
Zabezpieczenie cennych dóbr kultury przed zniszczeniem i kradzieżą;
Podniesienie standardu usług bibliotecznych;
Wzrost liczby użytkowników zadowolonych z warunków do korzystania ze zbiorów i usług
bibliotek publicznych;
Wyrównanie szans mieszkańcom regionu, zwłaszcza osobom niepełnosprawnym i
mieszkańcom małych miejscowości, w zakresie dostępu do szeroko rozumianej kultury.
Cel operacyjny 3.2. Zwiększenie dostępności do zbiorów i zasobów informacyjnych bibliotek
publicznych
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Zinwentaryzowanie i zdigitalizowanie najcenniejszych zbiorów;
Dysponowanie nowoczesnymi technologiami, umożliwiającymi globalną promocję
regionalnej spuścizny kulturowej;
Ułatwienie powszechnego dostępu do zbiorów i zasobów informacji, przekładające się na
wzrost liczby osób korzystających z bibliotek;
Promocja regionu w kraju i zagranicą.
Cel operacyjny 3.3. Włączenie bibliotek publicznych w proces budowania regionalnej
infrastruktury informacyjnej województwa lubuskiego.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Dysponowanie bazą danych o regionie lubuskim dla potrzeb nauki, edukacji, kultury,
gospodarki i turystyki;
Zwiększenie atrakcyjności turystycznej województwa lubuskiego poprzez stworzenie sieci
szybkiego dostępu do informacji o regionie;
Rozwój „społeczeństwa informacyjnego”;
Poprawa sieci i infrastruktury technicznej bibliotek;
Wzmocnienie roli bibliotek publicznych jako ważnych ośrodków informacji.
Cel operacyjny 3.4. Podniesienie kwalifikacji i umiejętności zawodowych bibliotekarzy
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Rozbudzenie aspiracji zawodowych bibliotekarzy;
Wyższe kwalifikacje bibliotekarzy;
Mobilność zawodowa pracowników bibliotek;
41
Podniesienie prestiżu zawodu bibliotekarza;
Wzrost liczby osób zadowolonych z jakości obsługi w bibliotekach publicznych woj.
Lubuskiego.
Cel główny 4. Aktywne uczestnictwo społeczeństwa w życiu kulturalnym.
Cel operacyjny 4.1. Racjonalne gospodarowanie potencjałem merytorycznym i technicznym
samorządowych instytucji kultury i szkół artystycznych.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Racjonalne i ekonomiczne gospodarowanie potencjałem instytucji kultury i szkół
artystycznych;
Wzmocnienie współpracy rodziny, szkoły i instytucji kultury w procesie edukacji
kulturalnej dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki i terapii
patologii społecznych;
Rozwój spójnych kulturotwórczych działań w skali województwa;
Dostosowanie usług kulturalnych do zapotrzebowania środowisk, poprawa i
wyrównywanie szans w dostępności tych usług;
Integracja lubuskich środowisk kulturalnych.
Cel główny 5. Znoszenie barier kompetencyjnych i organizacyjnych w odbiorze i dostępie
Lubuszan do wartości kultury symbolicznej.
Cel operacyjny 5.1. Integracja społeczności lubuskiej w oparciu o tradycje i różnorodność
kulturową.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Budowanie więzi społecznych;
Wzmocnienie patriotyzmu regionalnego;
Poszanowanie wartości dziedzictwa kulturowego wspólnoty lubuskiej;
Czynne uczestnictwo w życiu kulturalnym wspólnoty lokalnej, utożsamianym z
wartościową lubuską odrębnością i jakością.
Cel główny 6. Zapewnienie społeczeństwu możliwości uczestnictwa w przedsięwzięciach
artystycznych.
Cel operacyjny 6.1. Utrzymanie wysokiego poziomu profesjonalnej działalności artystycznej.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Wzmocnienie integracji województwa lubuskiego poprzez kreatywne postawy Lubuszan;
Współdziałanie instytucji artystycznych ze środowiskami akademickimi i szkolnymi w
edukacji artystycznej dzieci i młodzieży;
Integracja lubuskich środowisk kulturotwórczych;
Wymiana kulturalna z instytucjami artystycznymi w Polsce i za granicą;
42
Rozwój działalności na terenie pogranicza polsko-niemieckiego;
Racjonalne wykorzystanie potencjału instytucji artystycznych.
Cel operacyjny 6.2. Wspieranie i promocja amatorskiego ruchu artystycznego.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Czynny udział w kulturze – przede wszystkim dzieci i młodzieży;
Edukacja artystyczna;
Przeciwdziałanie patologiom;
Zachowanie i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego;
Promocja regionu.
Cel główny 7. Mecenat nad regionalną działalnością twórczą.
Cel operacyjny 7.1. Tworzenie optymalnych warunków rozwoju działalności twórczej.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Rozwój twórczości regionalnej;
Wzbogacanie zbiorów regionalnych;
Stała współpraca ze środowiskami twórczymi;
Pełna informacja środowiskowa o regionalnych dokonaniach twórczych;
Poprawa warunków życiowych twórców.
Cel operacyjny 7.2. Wspieranie publikacji i prezentacji twórczości regionalnej.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Wsparcie miejscowych twórców;
Wzbogacenie dziedzictwa kulturowego regionu;
Integracja społeczności lokalnych ze środowiskami twórczymi.
Cel operacyjny 7.3. Promowanie regionu przez sztukę.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Rozwój działalności twórczej;
Wzbogacenie zbiorów sztuki regionu;
Promocja regionu w kraju i za granicą.
Cel główny 8. Integracja społeczności województwa i zachowanie tożsamości narodowej.
Cel operacyjny 8.1. Aktywizacja społecznego ruchu kulturalnego.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Aktywizacja społeczności lokalnych;
Wzrost czynnego uczestnictwa w kulturze;
Integracja organizacji pozarządowych;
43
Efektywne wykorzystanie potencjału kulturalnego.
Cel główny 9. Budowanie społeczeństwa obywatelskiego.
Cel operacyjny 9.1. Kształtowanie postaw obywatelskich.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Aktywizacja społeczności lokalnych;
Wzrost czynnego uczestnictwa w kulturze;
Integracja organizacji pozarządowych;
Efektywne wykorzystanie potencjału kulturalnego.
Cel operacyjny 9.2. Edukacja kulturalna dzieci i młodzieży.
Efekty realizacji celu operacyjnego:
Wzbogacenie programu edukacyjnego;
Kształtowanie tożsamości regionalnej i postaw obywatelskich;
Rozbudzenie zainteresowania regionem;
Utrwalanie dziedzictwa kulturowego;
Wzrost uczestnictwa w kulturze.
Strategia nie zawiera odnośników do sposobów monitorowania jej realizacji, jednak w
ramach systemu jej monitorowania Zarząd Województwa Lubuskiego przedstawia Sejmikowi
roczne sprawozdania z realizacji Strategii, obejmujące aktywność o charakterze
kulturotwórczym, podejmowaną w ramach realizacji poszczególnych celów głównych i
operacyjnych Strategii. Przy sporządzaniu sprawozdania wykorzystywane są informacje
przekazywane w ramach cyklicznej i bieżącej sprawozdawczości wojewódzkich
samorządowych instytucji kultury, a także informacje uzyskane przez Departament
Infrastruktury Społecznej UMWL od lubuskich samorządów lokalnych szczebla powiatowego
i gminnego, obejmujące przedsięwzięcia o charakterze kulturotwórczym realizowane w
kontekście zapisów Strategii. Monitorowane obszary to np. zachowanie ciągłości dziedzictwa
kulturowego regionu, wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w podnoszeniu atrakcyjności
regionu, biblioteki publiczne, uczestnictwo społeczeństwa w życiu kulturalnym, znoszenie
barier kompetencyjnych i organizacyjnych w odbiorze i dostępie Lubuszan do wartości
kultury symbolicznej, zapewnienie możliwości uczestnictwa w przedsięwzięciach
artystycznych, mecenat nad regionalną działalnością twórczą, integracja społeczności
województwa i zachowanie tożsamości narodowej czy budowanie społeczeństwa
obywatelskiego.
Za aktualizację Strategii odpowiada Departament Infrastruktury Społecznej UMWL.
Planowana na 2013 rok aktualizacja została przesunięta na 2014 rok, a dokument zostanie
opracowany przez podmiot zewnętrzny.
44
7. Strategia Rozwoju Turystyki
Zapisana w Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-201329 misja określa zapewnienie
rosnącego udziału turystyki w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu przy wykorzystaniu
potencjału i walorów turystycznych i społecznych Ziemi Lubuskiej. Wyraża ona także dążenie
do integrowania turystycznego regionu przez zapewnienie platformy dialogu, współpracy,
spajania i rozwijania tego potencjału. Zwiększenie atrakcyjności regionu nastąpić powinno
dzięki stworzeniu odpowiednich warunków dla rozwoju konkurencyjnej oferty turystycznej
oraz opracowaniu i wdrożeniu nowych konkurencyjnych rozwiązań na potrzeby turystów,
zgodnych z aspiracjami mieszkańców regionu. Strategia określa główne priorytety polityki
regionu w zakresie turystyki, wskazując działania oraz programy zadaniowe zapisane do
realizacji.
Realizacja Strategii miała przyczynić się do efektywniejszego wykorzystania funduszy
strukturalnych, dynamicznego rozwoju turystyki, aktywizacji i rozwoju uśpionych
turystycznych miasteczek lubuskich, integracji obszarów turystycznych regionu, integracji
działań, rozwoju oferty prywatnej, poprawy konkurencyjności firm istniejących, wzmocnienia
wizerunku regionu w Polsce i Europie, przyspieszenia rewitalizacji i rewaloryzacji wielu
obszarów, miejsc i zabytków, aktywizacji rozwoju infrastruktury proekologicznej, ułatwienia
w tworzeniu nowych „zielonych” miejsc pracy w regionie, wzrostu skali inwestycji w
turystyce oraz powstania zintegrowanych sieciowych produktów turystycznych.
Strategia przewiduje monitoring efektów jej realizacji przez sondaże wewnętrzne, stronę
www, badania marketingowe, opinie zwrotne (tzw. feedbacks na stronie www, portalach),
monitoring mediów przez specjalistyczne firmy monitoringu prasy, oraz telemarketing do
biur, agencji i inwestorów turystycznych. Ponadto, Strategia zestawia główne wskaźniki
realizacji, w tym tzw. kamienie milowe, oraz wybrane wskaźniki szczegółowe (m.in.
oddziaływania, rezultatu).
Priorytet 1. Rozwój produktów turystycznych Ziemi Lubuskiej.
Stan prognozowany do 2015 roku:
Widoczna poprawa estetyki oraz jakości usług w miejscach funkcjonowania produktów
turystycznych (miasta, wsie, otuliny parków);
Wyraźny wzrost zatrudnienia w usługach turystycznych;
Wzrost znaczenia produktów markowych regionu;
Wzbogacona oferta produktów sieciowych, w tym wydarzeń kulturalnych, pamiątek,
nowych atrakcji i usług;
Zintegrowany marketing i zarządzania wiodącymi produktami regionu.
Priorytet 2. Przestrzeń i infrastruktura turystyczna.
29
Przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego 6 lutego 2006 roku.
45
Stan prognozowany do 2015 roku:
Regularna żegluga turystyczna po Odrze i Warcie;
Powstają nowe, prywatne ośrodki turystyczne, całosezonowe centra;
Budowa sprawnego systemu przewozów kombinowanych (jedna opłata, wspólny rozkład,
synchronizacja połączeń);
System Przewozów Indywidualnych (Turystyczne TAXI);
Zintegrowana regionalna sieć wypożyczalni rowerowych oraz samochodowych;
Powstają sieci nowoczesnych hoteli, w tym z zapleczem SPA, konferencyjno-biznesowym;
Powstaje sieć rezerwacji i monitoringu;
Nowe, atrakcyjne obszary inwestycji turystycznych.
Priorytet 3. Wsparcie marketingowe.
Stan prognozowany do 2015 roku:
Silny wizerunek turystyczny Ziemi Lubuskiej w Polsce i zagranicą;
Wypromowane produkty turystyczne;
Wysoka efektywność oraz innowacyjność działań marketingowych;
Wdrożony system Zintegrowanej Komunikacji Marketingowej Regionu;
Opracowane i wdrożone wiodące imprezy wizerunkowe (2-3);
Większość działań promocyjnych w turystyce jest prowadzona pod wspólną „banderą”
regionu (System Identyfikacji, logo, marki produktów).
Priorytet 4. Rozwój zasobów ludzkich na potrzeby turystyki Ziemi Lubuskiej.
Stan prognozowany do 2015 roku:
Zwiększenie zatrudnienia w działalności okołoturystycznej;
Szeroki dostęp do wiedzy, w tym najnowszych osiągnięć z zakresu marketingu,
zarządzania atrakcjami, badań marketingowych;
Kształcenie kadr na potrzeby nowych produktów;
Powszechne wyjazdy poznawcze młodzieży szkolnej i akademickiej – poznawanie i
odkrywanie przez młodzież Ziemi Lubuskiej, w tym krain i miejscowości turystycznych,
atrakcji i produktów;
Kształcenie specjalistycznych kadr na potrzeby produktów;
Nowoczesne programy edukacyjne w szkołach;
Programy szkoleń dla sfery aktywności okołoturystycznej;
Wysoka aktywność zawodowa wśród absolwentów wyższych uczelni;
Powszechne praktyki w uznanych ośrodkach edukacyjnych i turystycznych w Polsce oraz
zagranicą;
Funkcjonuje Centrum Treningowo-Szkoleniowe, które jest dźwignią w nabywaniu
praktycznych umiejętności.
46
Priorytet 5. Wsparcie instytucjonalne.
Stan prognozowany do 2015 roku:
Szeroko rozpowszechnione i skutecznie realizowane PPP w działaniach (projektach)
turystycznych;
Wysoka efektywność działań instytucji i organizacji publicznych oraz PPP;
Kompetentne kadry;
Wdrożone zarówno unijne normy jakości, jak i wewnętrzny system jakości w turystyce;
Wysoki udział rozwiązań innowacyjnych.
Raporty z realizacji Lubuskiej Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013 przedkładane
były Sejmikowi Województwa Lubuskiego. W październiku 2009 przyjęta została przez Sejmik
informacja na temat realizacji Strategii przez powiaty i gminy za pierwsze lata jej
obowiązywania, w 2012 roku przedstawiony został raport za lata 2010-2011 z odniesieniami
do lat 2008-2009, a w kwietniu 2013 raport za 2012 rok. W raportach oceniana jest spójność
działań jednostek samorządowych województwa z priorytetami określonymi w Strategii.
Raporty prezentują ilość przedsięwzięć zrealizowanych w ramach priorytetów w powiatach.
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku zastąpi Lubuską Strategię Rozwoju
Turystyki na lata 2006-2013, która przestanie obowiązywać w styczniu 2014 roku. Program
nie będzie się różnić od zastępowanej Strategii na poziomie celu strategicznego, który
pozostanie taki sam (stworzenie możliwości i warunków dla dynamicznego rozwoju
turystycznego województwa). Oba dokumenty mają także niemal identyczne cele pośrednie
odnoszące się do obszarów priorytetowych: rozwój produktów turystycznych, wsparcie
zasobów ludzkich i organizacji współtworzących turystykę w regionie, rozwój informacji i
promocji (marketing), wzmocnienie infrastruktury turystycznej. Różnicą będzie zmiana
rekomendowanych do realizacji działań służących wdrożeniu strategii. Jego zadaniem będzie
aktywizowanie i inspirowanie do udziału w realizacji zamierzeń rozwojowych dotyczących
gospodarki turystycznej; ma się on przyczynić do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu,
poprawy warunków i jakości życia społeczności lokalnych oraz wyznaczyć kierunki działań na
najbliższe lata. 14 listopada 2013 rozpoczęły się otwarte konsultacje społeczne projektu
Programu. Koordynatorem prac jest Departament Infrastruktury Społecznej Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego.
Część programowa zawiera wizję i misję rozwoju turystyki w regionie, strukturę celów i
działań służących rozwojowi funkcji turystycznej, założenia dotyczące realizacji, sposobu
monitorowania i oceny stopnia wdrożenia oraz plan finansowy. Do głównych celów należeć
będzie zbudowanie konkurencyjnego wizerunku turystycznego regionu, stworzenie
kompleksowego systemu informacji i promocji turystycznej, rozwój produktów
turystycznych, infrastruktury turystycznej, turystyki transgranicznej, wiodących form
turystyki oraz rekreacji ruchowej i zdrowotnej, a także wzmocnienie platformy kooperacji
47
wokół turystyki w regionie. Wybrane zostały produkty wizerunkowe: Wino i kuchnia,
Militaria i fortyfikacje oraz Przygoda na wodach.
W zakresie monitorowania realizacji Programu dla każdego działania określono wskaźniki
produktu, rezultatu i oddziaływania, pozwalające oceniać stopień osiągania celu głównego i
celów szczegółowych.
Za przygotowanie Programu odpowiada Departament Infrastruktury Społecznej UMWL. Do
18 grudnia 2013 trwają konsultacje społeczne projektu Programu, pod koniec grudnia 2013
trafi on pod obrady Zarządu Województwa, a w styczniu 2014 pod obrady Sejmiku.
48
8. Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku
Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do 2015 roku30 jest zgodna z
priorytetami Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego (z 2000 roku) i obowiązującymi
podczas jej uchwalania narodowymi programami dotyczącymi rozwoju transportu i
gospodarki. Za podstawowy uznany został w Strategii rok 2006; system aktualizacji zakłada
wprowadzanie zmian w Strategii, proponowanych przez Zarząd Województwa,
opiniowanych przez Komisję Transportu i zatwierdzanych przez Sejmik Województwa.
Zgodnie z zapisaną w Strategii misją, transport pełni rolę usługową wobec społeczeństwa i
gospodarki narodowej. Przyjęta wizja precyzuje, że Strategia wspiera dostosowanie
techniczne, organizacyjne oraz prawne systemu transportowego województwa lubuskiego
do wymogów Unii Europejskiej, wynikające z planowanego przystąpienia Polski do struktur
unijnych. Generalnym celem polityki transportowej jest osiągnięcie zrównoważonego
systemu transportowego przez stworzenie warunków dla sprawnego i bezpiecznego
przemieszczania osób i towarów. Realizacji tej wizji służą cele strategiczne:
1. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej oraz dostępności usług transportowych dla
społeczeństwa i gospodarki regionu oraz integracja sieci drogowej województwa z
krajową i międzynarodową siecią transportową;
2. Doskonalenie regionalnego transportu publicznego;
3. Usprawnienie zarządzania systemem transportu w województwie.
W oparciu o Strategię do roku 2015 powinien powstać Regionalny System Transportowy
Województwa Lubuskiego zapewniający, łącznie z innymi branżowymi programami,
zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy województwa. W Regionalnym Systemie
Transportowym szczególną rolę będą pełnić będą, m.in. Komisja Transportu, Lubuski Zarząd
Komunikacji, Bank Danych Transportowych, Regionalne Centra Logistyczne oraz Lubuskie
Linie Kolejowe. Utworzenie Banku Danych Transportowych powinno służyć bieżącej kontroli
realizacji i ewentualnych korekt polityki transportowej.
Zgodnie z zapisami Strategii, powinna być ona co roku poddawana przeglądowi oraz
aktualizacji: przegląd i aktualizacja części „strategicznej” odbywa się w cyklu kadencji władz
samorządowych, z przesunięciem okresu objętego planowaniem o kolejne cztery lata
(planowanie kroczące), zaś części „programowej” co roku. Narzędziami realizacji Strategii są
roczne plany jej realizacji. Realizacja Strategii Transportu odbywa się przez programy
wykonawcze, z których każdy zawiera priorytetowe działania (zadania) do realizacji:
Program Wykonawczy na lata 2004-2006;
Program Wykonawczy na lata 2007-2010;
Program Wykonawczy na lata 2011-2015.
30
Uchwalona przez Sejmik Województwa Lubuskiego 22 marca 2004 uchwałą nr XVI/119/2004.
49
Strategia zawiera scenariusze rozwoju transportu województwa lubuskiego do 2015 roku,
opracowane na podstawie badań oraz wyników prac grup roboczych, przedstawiające
możliwość zaistnienia różnych sytuacji, mogących determinować rozwój transportu w
regionie. Scenariusze umożliwiają weryfikację kierunków realizacji strategii. Obraz
możliwości rozwoju, zawarty w scenariuszach, uzupełnia analiza SWOT transportu
województwa lubuskiego.
Zgodnie z zapisami Strategii, podmiotami zarządzającymi realizacją strategii są Zarząd
Województwa, Departament Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego, Komisja Transportu
oraz jednostka koordynująca, odpowiedzialna za monitoring wdrażania zadań w ramach
strategii, nadzór nad prawidłowością realizowanych zadań oraz przedstawianie informacji o
realizowanych zadaniach Zarządowi Województwa oraz Sejmikowi Województwa. Realizacja
zadań jest monitorowana przez Komisję Transportu, pełniącą społeczny nadzór nad realizacją
Strategii i mającą rolę doradczą dla Zarządu Województwa w zakresie dostosowania
zawartości strategii do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Może ona w razie potrzeby
powołać dodatkowe grupy eksperckie. Podczas zebrań Komisji, odbywających się co najmniej
raz na pół roku, przedstawiane są wyniki społecznego i wskaźnikowego monitoringu realizacji
Strategii oraz dokonywana jest jej aktualizacja. Zarząd Województwa i Sejmik Województwa
pełnią bieżący nadzór nad realizacją Strategii, czuwając by przy tworzeniu budżetu
uwzględniany był roczny plan jej realizacji, zaś jednostka koordynująca jest organem o
charakterze operacyjnym, który m.in. zapewnia aktualizacje strategii oraz rocznych planów
jej realizacji oraz prowadzi monitoring jej realizacji z wykorzystaniem systemu wskaźników.
W ramach monitoringu społecznego realizacji Strategii przeprowadzane są badania opinii
społecznej (ankiety, sondaże) oraz udostępniane są kanałami komunikacji społecznej
(ogłoszenia, artykuły w prasie, spotkania) informacje o postępach i efektach w realizacji
Strategii oraz dokonywanych w niej zmianach. Dla oceny stopnia realizacji celów Strategii
wykorzystywane są systemy wskaźnikowego jej monitorowania, pozwalające na wymierną
ocenę stopnia realizacji jej celów szczegółowych. Dla każdego z celów operacyjnych Strategii
określono wskaźniki produktu i rezultatu, pozwalające na monitorowanie stopnia realizacji
Strategii. Ponadto określono wskaźniki benchmarkingu, pozwalające ocenić wpływ realizacji
Strategii na poziom rozwoju gospodarki województwa w stosunku do innych regionów
europejskich i w świecie.
Uchwałą nr 186/2198/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 14 maja 2013 przystąpiono do
sporządzenia Planu Zrównoważonego Rozwoju Transportu Zbiorowego na Terenie
Województwa Lubuskiego. Projekt dokumentu opracowuje Departament Infrastruktury i
Komunikacji UMWL. Plan transportowy dotyczy organizacji publicznego transportu
zbiorowego.
50
9. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego
Podstawowe cele Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego31 to zapewnienie
bezpieczeństwa energetycznego przez wzrost mocy wytwórczej oraz zwiększenie
dostępności infrastruktury energetycznej, wzrost udziału czystej energii, efektywne
gospodarowanie energią, oraz rozwój niematerialnych zasobów energetyki województwa.
Dla osiągnięcia tych celów sprecyzowane zostały cele operacyjne oraz kierunki interwencji i
projekty do realizacji. W wyniku analizy porównawczej ustaleń strategii i dokumentów
strategicznych wyższego szczebla stwierdzono, że Strategia jest spójna z regionalnymi i
ponadregionalnymi (krajowymi i unijnymi) dokumentami w zakresie strategicznego
zarządzania rozwojem, a jej główne cele wpisują się w ustalenia strategii krajowych i
Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska, a ich realizacja przyczyni się do rozwiązania
części zidentyfikowanych problemów środowiskowych województwa.
Bazę instytucjonalną struktury systemu monitorowania Strategii stanowią organy samorządu
województwa, tj. Sejmik Województwa Lubuskiego i Zarząd Województwa Lubuskiego. Dla
realizacji Strategii ważne jest śledzenie zmian prawnych z zakresu energetyki – raporty
dotyczące tych zagadnień powinny być dokładnie analizowane przez właściwe organy
samorządu lub opiniodawczo-doradcze ciało, skupiające partnerów w procesie kreowania
wojewódzkiej polityki rozwoju w dziedzinie energetyki, czyli Regionalną Radę do spraw
Energetyki przy Marszałku Województwa Lubuskiego32. Rada pełni także ważną rolę w
dyskusji na temat celów, kierunków i efektów polityki regionalnej oraz zapewnieniu wymiany
informacji i doświadczeń między uczestnikami tej polityki. Ponadto, zadania w zakresie
konstrukcji mechanizmu współpracy i przepływu informacji między podmiotami publicznymi
biorącymi udział w realizacji polityki rozwoju regionalnego w systemie realizowania i
monitorowania rozwoju regionalnego spełnia Regionalne Obserwatorium Terytorialne.
Dla samorządu województwa głównymi obszarami monitorowania realizacji Strategii jest
stopień dojścia do wyznaczonych przez nią celów. Zgodnie z przyjętym w Strategii systemem
monitorowania, jego podstawą jest wyciąganie wniosków ze zrealizowanych działań oraz
modyfikowanie planów dla osiągnięcia celów Strategii. Kluczowym elementem sytemu jest
wypracowanie technik pozyskiwania informacji oraz opracowanie wskaźników miarodajnie
odzwierciedlających efektywność działań. Wykorzystując te wskaźniki można określić poziom
wyjściowy oraz stopień realizacji celów. Wskaźniki muszą być interpretowane łącznie,
ponieważ pojedynczy wskaźnik może dawać mylne wrażenie o stopniu realizacji Strategii.
Analiza wartości wskaźników pozwala ocenić czy działania są zgodne z celami. Narzędziem
oceny realizacji Strategii może być również porównanie osiąganych wyników z innymi
województwami (benchmarking), co pozwala także na zidentyfikowania najlepszych wzorów.
31
Przyjęta uchwałą nr XLI/485/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 28 października 2013. 32
Powołana uchwałą nr 104/618/2008 Zarządu Województwa Lubuskiego z 18 kwietnia 2008.
51
Ważnym czynnikiem monitorowania jest zakres i termin realizacji działań inwestycyjnych, dla
których na etapie planowania w Strategii nie da się dokładnie przewidzieć terminu i
okoliczności realizacji (plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych opracowywane są
jedynie na okres trzy- lub pięcioletni). Dlatego większe przedsięwzięcia powinny być
monitorowane w zakresie ich umieszczania w kolejnych edycjach planów rozwoju
przedsiębiorstw energetycznych, a prowadzenie spójnej i aktualizowanej bazy danych może
ułatwić monitoring realizacji ustaleń Strategii.
Wszystkie wskaźniki powinny być zestawiane rocznie i dodatkowo w cyklu trzyletnim
przedstawione w formie raportu z realizacji strategii energetyki województwa,
sporządzanego przez wytypowane służby i jednostki związane branżowo z obszarami
energetyki i z ewentualnym wsparciem analiz ekspertów zewnętrznych. Raport powinien być
zaopiniowany i przedyskutowany między innymi na forum Regionalnej Rady do spraw
Energetyki przy Marszałku Województwa Lubuskiego. Źródłami informacji do sporządzenia
raportów powinny być przedsiębiorstwa energetyczne, gminy oraz urząd marszałkowski.
Przy formułowaniu wskaźników przyjęto założenie ograniczenia ich liczby, uwzględniano ich
reprezentatywność dla każdego celu, a przy ustalaniu wielkości liczbowych oparto się na
kalkulacjach spodziewanych efektów działań. Jednak, jak zauważają autorzy Strategii,
porównanie danych liczbowych uzyskanych w procesie monitorowania Strategii nie może
stanowić jedynego kryterium oceny jej realizacji i konieczne jest uwzględnienie związków
przyczynowo-skutkowych, zachodzących na gruncie dynamicznych zmian gospodarczych,
prawnych i politycznych uwarunkowań zewnętrznych, a rzetelna ocena realizacji strategii jest
związana z wyciągnięciem wniosków nie tylko z tego, co zostało zrealizowane, lecz również z
przedsięwzięć, które nie zostały zrealizowane, co pozwala na określenie przyczyn i zaleceń
korygujących lub obszarów koniecznych zmian strategii.
Po zakończeniu okresu, na jaki sporządzona jest Strategia, lub w sytuacji w przypadku
wystąpienia zewnętrznych uwarunkowań wskazujących na konieczność opracowania
nowego dokumentu, powinien być dokonywany przegląd raportów i okresowych aktualizacji
oraz wypracowana koncepcja zmian, uwzględniająca sytuację w kraju i województwie oraz
nowe potrzeby.
Za sporządzenie Strategii odpowiedzialny jest Departament Infrastruktury i Komunikacji
UMWL.
52
10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego
Samorząd województwa zobligowany jest do aktualizacji strategii rozwoju w celu
dostosowania jej do dokumentów o charakterze nadrzędnym. Powinny być też spójne zapisy
Strategii i Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa33 (PZPWL). Przyjęta w
2012 roku Zmiana Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego34
dostosowana jest do obowiązującej wówczas Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania
Kraju (KPZK) z 2001 roku i Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego z 2005 roku. W celu
zapewnienia pełnej spójności obu dokumentów – Strategii i Planu, będzie on musiał być
znowelizowany w zgodzie z nowymi SRWL i KPZK.
Wśród celów operacyjnych, zabezpieczających cele strategiczne Zmiany PZPWL znajduje się
m.in. prowadzenie monitoringu zmian w zakresie zagospodarowania przestrzennego oraz
prowadzenie monitoringu, co do zgodności opracowań z zakresu planowania przestrzennego
i programów rozwoju na różnych szczeblach administracji samorządowej. Monitoring
stanowi ważny element realizacji założeń Zmiany PZPWL w kolejnych obszarach objętych
dokumentem, takich jak ochrona dziedzictwa kulturowego, gospodarka wodna i ochrona
wód, gospodarka odpadami, ochrona środowiska czy zagospodarowanie przestrzenne.
Za przygotowanie planu odpowiada Departament Geodezji, Gospodarki Nieruchomościami i
Planowania Przestrzennego. Nie są przygotowywane roczne sprawozdania z realizacji Planu,
ale zgodnie z uchwałą nr 165/1970/13 z 29 stycznia 2013 sporządzono okresową ocenę
Planu, której przygotowanie wynika z zapisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, zgodnie z którą zarząd województwa co najmniej raz w czasie kadencji
sejmiku dokonuje przeglądu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, opracowuje raport
o jego stanie oraz sporządza ocenę realizacji inwestycji, a wyniki tego przeglądu oraz raport
są przedstawiane sejmikowi.
Ocena miała miejsce pod koniec listopada 2013. Zawiera ona m.in. odniesienia do
funkcjonujących w województwie lubuskim dokumentów strategicznych i programowych,
wskazując na istnienie lub brak relacji między PZPWL a danym dokumentem. Analiza
przeprowadzana jest w kontekście odniesień przestrzennych zapisanych w strategiach i
programach, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów problemowych wymagających
interwencji. Ocena zawiera także analizę kompatybilności z przepisami prawa. Ważnym jej
elementem jest analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie ustaleń
zawartych w PZPWL. W ramach raportu stanie zagospodarowania przestrzennego
województwa lubuskiego ocena oparła się o dane statystyczne z lat 2011-2012, odnosząc się
przede wszystkim do okresu po uchwaleniu Zmiany PZPWL. Ponadto, ocena podsumowuje
33
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego, Zarząd Województwa Lubuskiego, Zielona Góra, październik 2002; przyjęty uchwałą nr XXXVII/272/2002 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 2 października 2002
34 Uchwała nr XXII/191/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z 21 marca 2012 w sprawie uchwalenia zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego
53
inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Ostatnimi elementami oceny są
wnioski dotyczące: doprowadzenia do zgodności ustaleń planu województwa z KPZK oraz
SRWL 2020, delimitacji obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich, oparcia rozwoju
przestrzennego województwa na zasobach energetycznych oraz związanej z tym działalności
gospodarczej, pogłębienia analiz na etapie sporządzania planu województwa, ponownej
analizy założeń projektowych, stworzenia funkcjonalno-przestrzennej geobazy województwa
oraz zmian organizacyjnych przy sporządzaniu kolejnej Zmiany PZWL. Ponadto, ocena
zawiera wnioski do zmian legislacyjnych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym.
Monitorowanie i wskaźniki w zakresie planowania przestrzennego nie są przedmiotem
niniejszej analizy.
54
11. Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej
Podstawą dla opracowania Strategii Rozwoju Polski Zachodniej35 jest porozumienie w
sprawie podjęcia wspólnych prac nad strategią i programem operacyjnym Polski Zachodniej z
26 sierpnia 2010, zawarte w Szczecinie między pięcioma województwami Polski Zachodniej:
Dolnośląskim, Lubuskim, Opolskim, Wielkopolskim i Zachodniopomorskim. Horyzont
czasowy dokumentu to 2020 rok, a zakres priorytetowych obszarów wsparcia obejmuje
komunikację, społeczeństwo informacyjne, naukę oraz jej współpracę z gospodarką,
bezpieczeństwo energetyczne, zasoby wodne i ochronę przeciwpowodziową, planowanie
przestrzenne i rozwój miast, turystykę oraz (ewentualnie) inne obszary wsparcia uzgodnione
przez marszałków. Harmonogram prac zakładał przygotowanie diagnozy Polski Zachodniej do
końca września 2011 roku, strategii Polski Zachodniej do II kwartału 2012 roku oraz
Programu Operacyjnego Polski Zachodniej od 2012 do 2013 roku. Założono, że po akceptacji
Założeń Strategii Rozwoju Polski Zachodniej przez Grupę Sterującą prace przy Strategii
kontynuowanie będą przy wiodącej roli Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i
wspomagającej roli samorządów województw.
Wizja Polski Zachodniej została sformułowana w Założeniach jako: „Polska Zachodnia –
region dorzecza Odry… otwarty, atrakcyjny, mobilizujący, kreatywny, współpracujący”.
Celem Strategii Rozwoju Polski Zachodniej jest wykorzystanie potencjału współpracy
międzywojewódzkiej dla tworzenia warunków wzrostu konkurencyjności regionów Polski
Zachodniej oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów makroregionu w taki
sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu, spójności ekonomicznej,
społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.
W Założeniach zapisano konieczność systematycznego monitorowania procesów
zachodzących w Polsce Zachodniej przy wykorzystaniu systemu obserwatoriów regionalnych,
obejmującego wszystkie województwa. Szczegółowy opis systemu monitorowania zostanie
opisany w Strategii Rozwoju Polski Zachodniej. Jako podstawowe wskaźniki zaproponowano:
1. Zestaw celów określonych na poziomie regionów typu NUTS 2, jaki obowiązuje Polskę w
zakresie wdrażania Strategii Europa 2020.
2. Zmiany w poziomie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Polski Zachodniej
oceniane na tle całej Unii Europejskiej na poziomie całych województw za pomocą:
wielkości produktu krajowego brutto na mieszkańca według parytetu siły nabywczej
(spójność gospodarcza), stopy bezrobocia (spójność społeczna) oraz wskaźnika
dostępności komunikacyjnej w ramach Polski Zachodniej i z sąsiadującymi regionami
(spójność terytorialna).
Nie rzadziej niż co trzy lata powinien powstawać raport z wdrażania Strategii, określający
zmiany w uwarunkowaniach, prezentujący realizację projektów oraz pokazujący zestaw
najlepszych praktyk wdrażania Strategii, akceptowany przez marszałków województw we
35
Dotychczas przygotowane zostały Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej.
55
współpracy z ministrem ds. rozwoju regionalnego. Jednocześnie aktualizowana powinna być
lista projektów. Aktualizacja Strategii powinna odbywać się w rytmie wieloletniego
programowania polityk i budżetu Unii Europejskiej, czyli najbliższa powinna nastąpić przed
wejściem w kolejny wieloletni okres, rozpoczynający się w roku 2021.
56
12. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020
Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 202036 (dalej: RPO) będzie stanowił narzędzie
realizacji polityki spójności na obszarze województwa lubuskiego w perspektywie finansowej
UE na lata 2014-2020. Projekt RPO może ewoluować w wyniku zmian w pakiecie
legislacyjnym KE dla Polityki Spójności na lata 2014-2020, konsultacji społecznych, ewaluacji
ex-ante, rezultatów strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, a także publikacji
innych dokumentów o charakterze programowym oraz prawnym. RPO będzie realizować
określone w SRWL cele województwa zgodnie z kluczowymi kierunkami rozwoju regionu
przez wdrażanie projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem głównym RPO będzie
długofalowy, inteligentny i zrównoważony rozwój oraz wzrost jakości życia mieszkańców
województwa przez wykorzystanie i wzmocnienie potencjałów regionu i skoncentrowane
niwelowanie barier rozwojowych.
Instytucja Zarządzająca (IZ) RPO zapewnia system monitorowania i sprawozdawczości w
ramach programu, którego celem jest śledzenie postępu realizacji projektów w oparciu o
wskaźniki kluczowe i wskaźniki dodatkowe. IZ jest odpowiedzialna za prawidłowość,
terminowość i systematyczność przebiegu procesu monitorowania i sprawozdawczości,
prowadzonego przy pomocy danych z lokalnego systemu informatycznego i wniosków o
płatność; dba o prawidłowy przebieg procesu, wykrywanie i eliminację nieprawidłowości
oraz o usprawnianie działania systemu. Proces monitorowania i sprawozdawczości jest
obowiązkowy i dotyczy wszystkich poziomów realizacji programu, począwszy od
Beneficjentów, kończąc na IZ. System monitorowania i sprawozdawczość będzie oparty
głównie o wskaźniki ze wspólnej listy wskaźników kluczowych.
IZ zapewni system monitorowania i sprawozdawczości w ramach programu zgodnie z
zasadami wyznaczonymi m.in. przez rozporządzenie ogólne. Jednym z elementów systemu
jest powołanie i funkcjonowanie Komitetu Monitorującego (KM) RPO, którego zadaniem jest
zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, zatwierdzanie rocznych i końcowych
sprawozdań z realizacji programu, zatwierdzanie planów ewaluacyjnych dla programu oraz
przyjmowanie, analizowanie wyników oraz rekomendacji badań ewaluacyjnych. Zadaniem
KM jest również zatwierdzanie i rekomendowanie zmian w RPO, zatwierdzanie strategii
komunikacji dla RPO, monitorowanie realizacji projektów strategicznych. W ramach prac KM
utworzony zostanie Podkomitet Monitorujący dla Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
(ZIT), co zapewni koordynację stanu realizacji tych projektów przez miasta wojewódzkie i ich
obszary funkcjonalne.
36
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020, Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, Listopad 2013
57
13. Elementy systemu monitorowania polityk publicznych
Do elementów działającego w województwie lubuskim systemu monitorowania polityk
publicznych zaliczyć należy także ukierunkowane na monitorowanie strategii i programów
wojewódzkich działania Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego, Obserwatorium
Integracji Społecznej oraz Obserwatorium Rynku Pracy. Ważnym filarem umożliwiającym
uzyskiwanie danych niezbędnych do prawidłowego monitorowania polityk publicznych są
także porozumienia zawarte między urzędem marszałkowskim a zewnętrznymi
organizacjami (Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze, Izbą Celną w Rzepinie) w celu
wymiany informacji, realizacji wspólnych projektów badawczych i opracowań analityczno-
statystycznych oraz wypracowania mechanizmów gromadzenia, opracowywania i
przetwarzania danych. Należy także dodać, że dane pozwalające na monitorowanie
inwestycji zagranicznych uzyskiwane są także dzięki współpracy z Kostrzyńsko-Słubicką
Specjalną Strefą Ekonomiczną, w ponadto planowane jest zawarcie porozumień o
współpracy w zakresie wymiany informacji z Lubuskim Oddziałem Wojewódzkim
Narodowego Funduszu Zdrowia w Zielonej Górze, Regionalną Izbą Obrachunkową w Zielonej
Górze oraz Izbą Skarbową w Zielonej Górze.
W ramach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego powołana została grupa
robocza37 ds. współpracy Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego,
koordynująca działania 9 departamentów UMWL. Zinwentaryzowane zostały także dane
znajdujące się w zasobach własnych UMWL, co stanowić może podstawę dla szczegółowego
monitoringu realizacji polityk publicznych.
Wreszcie jednym z najistotniejszych elementów systemu monitorowania polityk publicznych
będzie z pewnością Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne.
Regionalne Forum Terytorialne – Rada ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego
Z zapisów KSRR wynika konieczność powołania Krajowego Forum Terytorialnego38 (KFT) jako
instrumentu kształtującego strategiczne myślenie o rozwoju na poziomach krajowym,
regionalnym i subregionalnym, inicjującego debaty na temat kierunków i form rozwoju
regionalnego i tworzącego warunki wymiany wiedzy, doświadczeń i informacji między
podmiotami publicznymi i niepublicznymi. Jako ciało doradcze Ministra Rozwoju
Regionalnego KFT odpowiada za właściwe ukierunkowanie jego działań wobec innych
resortów, samorządów terytorialnych i innych podmiotów. W KFT zasiada ponad
sześćdziesięciu członków: 21 przedstawicieli strony rządowej, 24 przedstawicieli strony
samorządowej, 17 przedstawicieli partnerów społeczno-gospodarczych (8 reprezentantów
organizacji pracodawców i pracowników, 1 przedstawiciel związku banków polskich, 5
37
Zarządzenie 47/2013 Marszałka Województwa z 22 maja 2013 w sprawie utworzenia Grupy Roboczej ds. współpracy Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Lubuskiego.
38 Krajowe Forum Terytorialne zostało powołane Zarządzeniem nr 6 Ministra Rozwoju Regionalnego z 21 marca 2011.
58
reprezentantów organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli środowisk naukowych), a
dodatkowo zapraszani są eksperci np. z OECD, Komisji Europejskiej, Banku Światowego,
którzy występują w roli obserwatorów nie posiadających prawa do głosowania.
Reprezentantem Województwa Lubuskiego w KFT jest Marszałek Województwa.
KSRR przewiduje także budowę wojewódzkich platform współpracy z partnerami
działającymi na rzecz rozwoju regionalnego – Regionalnych Forum Terytorialnych
stymulujących strategiczną dyskusję i zapewniających wymianę informacji i doświadczeń z
zakresu celów, kierunków i efektów polityki regionalnej. W województwie lubuskim zadania
te realizuje39 powołana w 2009 roku Rada do Spraw Rozwoju Województwa Lubuskiego,
organ opiniodawczy Zarządu Województwa w zakresie inicjatyw wspierających rozwój
regionu, konsultowania priorytetów rozwoju i ich zgodności z dokumentami strategicznymi
kraju, współpracy przy opracowywaniu i wdrażaniu aktualizacji SRWL, w jej monitorowaniu i
ewaluacji. W jej skład wchodzą szefowie instytucji samorządowych, administracji rządowej,
organizacji pozarządowych, uczelni wyższych i jednostek badawczo-rozwojowych oraz
organizacji przedsiębiorców z regionu. Na posiedzeniach Rady omówiono m.in. Założenia
Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 czy powołanie Lubuskiego
Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego.
Obserwatorium Integracji Społecznej
Obserwatorium Integracji Społecznej (OIS) prowadzi działalność w Regionalnym Ośrodku
Polityki Społecznej w Zielonej Górze w ramach projektu systemowego Koordynacja na Rzecz
Aktywnej Integracji, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego40.
Celem OIS jest podniesienie jakości i efektywności funkcjonowania instytucji w obszarze
pomocy i integracji społecznej w województwie, uruchomienie bazy danych z informacjami
dotyczącymi problemów społecznych, prowadzenie badań i analiz i opracowywanie na ich
podstawie raportów wspomagających planowanie i monitoring SRWL i regionalnych strategii
i programów w zakresie polityki społecznej, sporządzanie bilansu potrzeb w zakresie pomocy
społecznej, identyfikowanie potrzeb informacyjnych z zakresu integracji społecznej oraz
tworzenie i aktualizacja bazy danych o instytucjach pomocy i integracji społecznej. Zadania
OIS znajdują odzwierciedlenie w jego funkcjach: badawczej (obejmującej proces badawczy
od sformułowania problemu badawczego, przez ustalenie metodologii, do przeprowadzenia
badań i opracowania raportów), doradczej (na podstawie wyników badań opracowanie
rekomendacji, planów oraz programów w obszarach polityki społecznej) oraz informacyjnej
39
Zgodnie z zapisami SRWL Rada ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego pełni w województwie lubuskim rolę Regionalnego Forum Terytorialnego. Podczas posiedzenia 26 czerwca 2013 Rada podjęła uchwałę o zmianie swojego regulaminu, dotyczącej pełnienia przez nią roli Regionalnego Forum Terytorialnego w województwie lubuskim, możliwości tworzenia tematycznych grup roboczych i spraw organizacyjnych.
40 Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2009-2013 na podstawie umowy o dofinansowanie projektu systemowego w ramach Działania 1.2. Wsparcie Systemowe Instytucji Pomocy i Integracji Społecznej, Priorytet I. Zatrudnienie i Integracja Społeczna Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
59
(prezentowanie wyników prac OIS szerszej niż adresaci rekomendacji grupie odbiorców; do
kluczowych produktów informacyjnych należy baza danych o podmiotach pomocy i integracji
społecznej). Celem OIS jest nie tylko ocena efektywności działań polityki społecznej, ale
przede wszystkim podnoszenie efektywności i jakości tych działań.
Obserwatorium Rynku Pracy
Obserwatorium Rynku Pracy działa w ramach Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze.
Do zakresu jego działalności należą statystyki rynku pracy, w tym bieżąca sprawozdawczość
bezrobocia rejestrowanego, prowadzenie biblioteki i informatorium, prowadzenie
sekretariatu partnerstwa lokalnego na rzecz badań rynku pracy, prowadzenie własnych
badań i analiz, zlecanie ekspertyz i badań zewnętrznych. W ramach Lubuskiego Planu Działań
na Rzecz Zatrudnienia na rok 201341 zapisany został cel operacyjny 4.3. Poszerzanie wiedzy o
lubuskim rynku pracy, a w nim Zadanie 4.3.1. Obserwatorium Rynku Pracy. Zgodnie z opisem
zadania Obserwatorium Rynku Pracy działa w ramach WUP i do jego zadań należy
integrowanie monitoringu sytuacji na lubuskim rynku pracy, bieżąca sprawozdawczość
dotycząca bezrobocia rejestrowanego, przygotowanie zbiorczych zestawień, opracowań i
analiz dotyczących regionalnego rynku pracy (w tym monitoringu zawodów deficytowych i
nadwyżkowych w oparciu o sprawozdawczość służb zatrudnienia oraz badania ankietowe
wśród pracodawców). Zakładane efekty pracy Obserwatorium na 2013 rok to przygotowanie
dwóch raportów z badań zawodów nadwyżkowych i deficytowych i zwiększanie wiedzy o
dysproporcjach między umiejętnościami i wykształceniem poszukujących pracy a potrzebami
pracodawców, co miało przyczynić się do lepszej alokacji zasobów pracy w regionie.
Porozumienie o współpracy z Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze
Porozumienie zawarte zostało 23 czerwca 2010 i ma na celu wymianę informacji oraz
podejmowanie wspólnych projektów badawczych i opracowań analityczno-statystycznych
oraz stworzenie wspólnych mechanizmów w zakresie gromadzenia, opracowywania i
przetwarzania danych niezbędnych dla programowania i zarządzania rozwojem
województwa. Ze strony Urzędu Statystycznego współpracę koordynuje Lubuski Ośrodek
Badań Regionalnych, a ze strony UMWL Wydział Programowania Regionalnego w
Departamencie Rozwoju Regionalnego i Planowania Przestrzennego.
Porozumienie o współpracy z Izbą Celną w Rzepinie
Porozumienie o współpracy służącej rozwojowi eksportu w województwie lubuskim zawarto
12 września 2012. Ma ono na celu współdziałanie na rzecz kształtowania i rozwoju
efektywnych działań proeksportowych województwa oraz monitorowania, analizowania i
programowania polityki proeksportowej województwa. Współpraca dotyczy pozyskiwania
danych statystyki handlu zagranicznego, programowania działań w ramach systemu
zarządzania dla Zarządu Województwa, monitorowania realizacji strategii, i realizowana jest
przez wymianę informacji, opracowanie i publikowanie materiałów dotyczących handlu 41
Załącznik do Uchwały nr 168/2004/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 12 lutego 2013.
60
zagranicznego zawierających analizę trendów, ich ocenę oraz wskazania perspektyw. Ze
strony UMWL porozumienie koordynuje Departament Rozwoju Regionalnego.
Inwentaryzacja danych znajdujących się w zasobach własnych UMWL
Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL zebrał informacje na
temat cyklicznie aktualizowanych danych znajdujących się w zasobach własnych UMWL. W
wyniku tej inwentaryzacji zidentyfikowano m.in. następujące dane przydatne dla
monitorowania realizacji polityk publicznych województwa, gromadzone w ramach
poszczególnych departamentów UMWL:
Departament Ochrony Zdrowia
1. Chorobowość i zachorowalność;
2. Szpitale (oddziały, wykorzystanie łóżek);
3. Liczba lekarzy i pielęgniarek;
4. Liczba oczekujących i średni czas udzielenie oczekiwania na świadczenia zdrowotnego.
Departament Infrastruktury Społecznej
1. Ewidencja obiektów hotelarskich;
2. Rejestr organizatorów turystyki i pośredników turystycznych;
3. Ewidencja pilotów wycieczek i przewodników turystycznych;
4. Rejestr ośrodków szkolących na pilota wycieczek i przewodnika turystycznego;
5. Analiza i zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych jednostek oświatowych.
Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi
1. Obwody rybackie na obszarze województwa;
2. Obwody łowieckie na terenie województwa;
3. Rejestr grup producentów rolnych;
4. Rejestr wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw;
5. Rejestr uznanych organizacji producentów;
6. Ewidencja ubezpieczeń przedsiębiorstw podejmujących i wykonujących działalność
gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych obejmujących polowania;
7. Ewidencja wód, urządzeń oraz melioracyjnych gruntów/LZMiUW;
8. Informacja o realizacji PO RYBY 2007-2013.
9. Wojewódzki System Odpadowy;
10. Baza pozwoleń zintegrowanych i instalacji IPPC;
11. Rejestr rodzaju, ilości oraz miejsc występowania substancji stwarzających szczególne
zagrożenie dla środowiska (dotyczy w szczególności PCB i azbestu);
12. Wykaz przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu pojazdów;
13. Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi;
14. Sprawozdanie o ilości i rodzaju nieczystości ciekłych odebranych od gmin;
15. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych;
61
16. Sprawozdanie o masie wytworzonych opakowaniach (OPAK-1;)
17. Sprawozdanie o masie przywiezionych z zagranicy opakowań (OPAK-2);
18. Sprawozdanie o masie wywiezionych za granicę opakowań (OPAK-3);
19. Roczne sprawozdanie dotyczące masy wytworzonych, przywiezionych z zagranicy lub
wywiezionych za granicę opakowań;
20. Roczne sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu (OS-7).
Departament Geodezji, Gospodarki Nieruchomościami i Planowania Przestrzennego
1. Baza danych przestrzennych
Departament Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego
1. KSI (SIMIK 07-13);
2. LSI (Lokalny System informatyczny);
3. IMS (Irregularity Management System).
Departament Europejskiego Funduszu Społecznego
1. Baza danych lubuskich B+R i otoczenia biznesu;
2. Baza danych lubuskich przedsiębiorców;
3. Baza danych osobowych uczestników projektów w ramach komponentu regionalnego
PO KL gromadzone w Podsystemie Monitorowania EFS 2007.
Centrum Obsługi Inwestorów i Eksporterów
1. Monitoring sytuacji społeczno-gospodarczej województwa w zakresie podmiotów
gospodarki narodowej, w szczególności w zakresie przemysłu.
Dane od innych instytucji
Ponadto, UMWL współpracuje i uzyskuje dane z innych instytucji: Lubuskiego Urzędu
Wojewódzkiego, oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia w Zielonej Górze, Centrum
Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w Warszawie, Krajowego Rejestru
Nowotworów, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wielkopolskim,
Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze, Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w
Zielonej Górze, Urzędu Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie i Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej,
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Lubuskiego Ośrodka Doradztwa
Rolniczego, jednostek prowadzonych przez Województwo, niepublicznych placówek
doskonalenia nauczycieli oraz instytucji otoczenia biznesu.
62
Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne
Potencjalnie jednym z ważniejszych elementów systemu monitorowania polityk publicznych
może stać się Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne42 (LROT). Zgodnie z zapisami
KSRR obserwatoria terytorialne powinny stworzyć system współpracy i przepływu informacji
między podmiotami publicznymi realizującymi polityki rozwoju w celu monitorowania i
oceny interwencji publicznej mającej wpływ terytorialny, czyli pełnić rolę koordynującą w
zakresie monitorowania polityk publicznych w regionach. Celem głównym projektu LROT jest
wdrożenie w województwie lubuskim systemu monitorowania polityk publicznych do
30.06.2015, a wynikające z tego celu głównego cele szczegółowe to wzmocnienie potencjału
analitycznego, organizacyjnego i technicznego LROT, podniesienie zdolności w zakresie
monitorowania polityk publicznych przez przygotowanie badań o tematyce społeczno-
gospodarczej oraz wzmocnienie współpracy i wymiany informacji w ramach sieci podmiotów
zaangażowanych w monitorowanie polityk publicznych w województwie lubuskim.
42
Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne funkcjonuje jako projekt dofinansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V. Dobre rządzenie, Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej. Tytuł projektu to Wdrożenie systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, a jego okres realizacji to 1.03.2013 – 30.06.2015.
63
14. Mocne i słabe strony istniejącego systemu monitorowania polityk
publicznych
Przeprowadzona analiza dokumentów strategicznych województwa lubuskiego w zakresie
monitorowania ich realizacji oraz zestawienie istotnych z punktu widzenia monitorowania
polityk publicznych elementów tego systemu pozwalają na określenie jego silnych i słabych
stron.
Mocne strony systemu monitorowania polityk publicznych
Do mocnych stron systemu monitorowania polityk publicznych z pewnością należy zaliczyć
stworzenie Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego. Jego wykorzystanie w
systemie monitorowania wynika z celów, w jakich zgodnie z KSRR regiony tworzą ROTy.
Ważnym atutem LROT jest jego funkcjonowanie w ogólnopolskiej sieci ROTów, co pozwala
na wymianę doświadczeń w zakresie monitorowania polityk publicznych z innymi
obserwatoriami, podejmowanie wspólnych działań w ramach kilku ROTów (np. związanych z
monitorowaniem realizacji Strategii Rozwoju Polski Zachodniej) czy wreszcie współpraca z
Krajowym Obserwatorium Terytorialnym, pozwalająca na realizację szerzej zakrojonych
badań nad realizacją celów strategicznych regionu i spojrzenia na te zagadnienia w
kontekście porównania z wynikami innych regionów i sytuacją całego kraju. Stabilne
finansowanie projektu do 30 czerwca 2015 (w ramach Działania 5.2 POKL) i jasno określone
cele projektu pozwalają na bezpieczne oparcie systemu monitorowania polityk publicznych o
koordynującą rolę LROT.
W systemie monitorowania opartym na LROT ważne miejsce zajmują Obserwatorium
Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy. Dotychczasowe doświadczenia związane
z realizacją tych projektów stanowić mogą rodzaj „poligonu doświadczalnego” dla
działalności LROT, pozwalając w łatwy sposób zidentyfikować dobre praktyki w zakresie
monitorowania strategicznego oraz istniejących braków informacyjnych i możliwości ich
uzupełnienia. Z pewnością współpraca z ROPS i WUP, bez względu na to czy jej formalnym
wyrazem jest wymiana informacji między obserwatoriami czy ma ona inny wymiar, stanowi
istotną część sytemu monitorowania polityk publicznych w zakresie przede wszystkim rynku
pracy i polityki społecznej.
Ważnym elementem systemu są też zawarte i planowane porozumienia z organizacjami
zewnętrznymi, w tym z Urzędem Statystycznym w Zielonej Górze i Izbą Celną w Rzepinie.
Porozumienia te pozwalają na uzupełnienie informacji niezbędnej do szczegółowego
monitorowania polityk publicznych o dane niedostępne lub udostępniane z opóźnieniem w
systemie statystyki publicznej. Istotne znacznie ma też współpraca z Kostrzyńsko-Słubicką
Specjalną Strefą Ekonomiczną w zakresie pozyskiwania danych o inwestycjach zagranicznych.
Planowane porozumienia z NFZ w Zielonej Górze oraz RIO i Izbą Skarbową pozwolą na
uzupełnienie bazy danych o kolejne szczegółowe zagadnienia.
64
Podstawą efektywnego monitorowania jest zidentyfikowanie dostępności informacji
pozwalających na jego prowadzenie. Zostało to przeprowadzone przez Departament
Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL, dzięki czemu określono możliwości
szczegółowej analizy realizacji polityk publicznych w zakresie ochrony zdrowia, turystyki,
rolnictwa, ochrony środowiska, planowania przestrzennego i rozwoju gospodarczego w
oparciu o dane własne UMWL. Także współpraca z innymi instytucjami działającymi na
obszarze województwa lubuskiego oraz centralnie pozwala na uzupełnienie bazy
informacyjnej służącej monitorowaniu rozwoju regionu.
Wszystkie dokumenty strategiczne, z wyjątkiem Strategii Rozwoju Kultury (w jej przypadku
Zarząd Województwa przedstawia jednak Sejmikowi roczne sprawozdania z jej realizacji),
mają określony system monitorowania ich realizacji. W przypadku części strategii określone
zostały pożądane wyniki realizacji, będące narzędziami monitorowania i oceny tych strategii i
umożliwiające analizy porównawcze osiągniętych co roku wyników z parametrami
oczekiwanymi. Część dokumentów strategicznych określa także zestawy wskaźników
służących do monitorowania ich realizacji.
Słabe strony systemu monitorowania polityk publicznych
Słabą stroną systemu monitorowania polityk publicznych jest brak wyraźnego umocowania
jednego ośrodka w ramach urzędu marszałkowskiego w roli koordynatora tego systemu. Za
realizację, monitoring i aktualizację poszczególnych strategii sektorowych odpowiadają
merytoryczne departamenty UMWL (przykładowo, za strategię ochrony zdrowia odpowiada
Departament Ochrony Zdrowia, za strategię rozwoju kultury i program rozwoju turystyki –
Departament Infrastruktury Społecznej) lub jednostki podlegające UMWL (za strategię
polityki społecznej odpowiada Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze).
Choć taki podział kompetencji z pewnością odzwierciedla podział kompetencyjny w ramach
UMWL, to jednak w przypadku monitoringu realizacji poszczególnych strategii należy
pomyśleć o koordynacji tego procesu przez jeden departament. Taka koordynacja pozwoli
całościowo spojrzeć na realizację celów zapisanych w SRWL.
Przykładem może być tutaj Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego do roku
2015, którą uchwalono w 2004 roku. Za jej realizację odpowiedzialny jest Departament
Infrastruktury i Komunikacji UMWL, jednak nie są sporządzanie roczne sprawozdania z jej
realizacji, nie była ona aktualizowana od momentu uchwalenia i nie ma planów jej
aktualizacji, choć system monitorowania mógłby wskazać na taką konieczność (lub
potwierdzić jej brak).
Wprawdzie zgodnie z §16 Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze do zakresu działania Departamentu Rozwoju
Regionalnego i Współpracy Zagranicznej należy m.in. współpraca z innymi komórkami
organizacyjnymi i jednostkami UMWL w zakresie przygotowania i monitorowania
sektorowych wojewódzkich dokumentów programowych pod kątem spójności z SRWL,
65
jednak dotychczas departament nie był zaangażowany w monitoring strategii sektorowych.
Sytuacja ta ulega zmianie i w 2013 roku pracownicy departamentu uczestniczyli w pracach
zespołów roboczych powołanych w ramach aktualizacji strategii, konsultując m.in. procedurę
opracowania dokumentów i opiniując ich projekty.
W przypadku części strategii, mimo określenia listy wskaźników służących monitorowaniu ich
realizacji, nie określono ani wartości wyjściowych tych wskaźników, ani wartości docelowych,
których osiągnięcie ma być wynikiem realizacji celów zapisanych w strategiach. Znacząco
ogranicza to możliwości monitorowania realizacji polityk publicznych w tym zakresie. Nie
doprecyzowano także źródeł informacji dla tych wskaźników, a część z nich zdefiniowana
została w sposób nieprecyzyjny, niepozwalający w sposób wymierny określić ich wartości i
tym samym monitorować zmiany w ich zakresie.
66
II. Model systemu monitorowania polityk publicznych
Ustalając system monitoringu polityk publicznych należy zdefiniować, z jakich elementów
składa się proces monitoringu oraz jakie narzędzia wykorzystywane są w trakcie tego
procesu. Elementami procesu monitoringu są jego przygotowanie, przeprowadzenie i
wykorzystanie43. W ramach przygotowania monitoringu kluczowe znaczenie ma
zdefiniowanie jego ram, czyli przede wszystkim doprecyzowanie sytemu wskaźników
służących raportowaniu realizacji badanych zjawisk oraz funkcjonalność baz danych
gromadzących informacje. Przygotowanie monitoringu obejmuje także określenie procedur
zbierania danych (przez kogo są one zbierane, w jaki sposób i w jakich terminach),
opracowanie struktur baz danych oraz pilotaż przyjętych rozwiązań. Prowadzenie
monitoringu obejmuje agregację danych i przygotowanie na ich podstawie zestawień,
wprowadzanie danych oraz ich analizę i ocenę zjawisk na ich podstawie. Wykorzystanie
monitoringu to regularne raportowanie służące ocenie stopnia realizacji założonych celów
oraz możliwość omówienia tych raportów na poziomie ciał monitorujących (komitetów
monitorujących) dane zjawisko. Od strony metodyczno-narzędziowej monitoring opiera się
głównie na analizach danych statystycznych, analizach trendów, porównaniu przekrojów
(tematycznych, czasowych, typów interwencji) kolejnych okresów raportowania z planem
wyjściowym.
Rysunek 2. Schemat procesu monitoringu
Zródło: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne
rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, Rys. 9, str. 248
43
Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 248
Przygotowanie monitoringu
Doprecyzowanie wskaźników
Przygotowanie procedur
Przygotowanie struktury bazy
Pilotaż przyjętych rozwiązań
Prowadzenie monitoringu
Agregacja danych i generowanie zestawień
Wprowadzanie danych
Analiza i ocena
Wykorzystanie monitoringu
Regularne raportowanie
Dyskusja na poziomie
komitetów monitorujących
67
Należy pamiętać, że proces monitoringu polityk publicznych zdefiniowany jest w strategiach
rozwoju regionu i strategiach sektorowych. Wyznaczone w dokumentach strategicznych cele
powinny nie tylko wyznaczać kierunki rozwoju regionu, ale także ułatwiać monitorowanie ich
realizacji oraz dawać podstawę do ewaluacji skuteczności działań. Innymi słowy cele te
powinny być zrozumiałe i skonstruowane przy pomocy jednoznacznych lub jasno
zdefiniowanych pojęć44. J. Górniak i S. Mazur zwracają uwagę, że cele te mogą być
formułowane na poziomie ogólnym w sposób jakościowy i z użyciem niemierzalnych
bezpośrednio pojęć, a lepiej, gdy będą przedstawiać stan rzeczy oczekiwany w przyszłości.
Aby jednak możliwa była ich skuteczna realizacja, muszą zostać przełożone na wymierne
cele, które mogą zostać opracowane w oparciu o kryteria określane jako SMART:
Specific (konkretne) – co chcemy osiągnąć,
Measurable (mierzalne) – trzeba umieć zmierzyć to, co się chce osiągnąć,
Achievable (osiągalne),
Realistic (realistyczne przy istniejących zasobach),
Time-bounded (określone w czasie).
Konkretność celu oznacza jasność tego, do czego się zmierza i wymaga zdefiniowania
efektów realizacji strategii, wymierność to możliwość określenia stopnia realizacji w
kategoriach ilościowych lub przynajmniej na dobrze zdefiniowanych skalach porządkowych.
Wskaźniki można zdefiniować jako poddające się pomiarowi zmienne, pozwalające uchwycić
poziom jakieś cechy, przy czym między mierzoną cechą a wskaźnikiem istnieje związek
przyczynowy, czyli zmiany wskaźnika występują w okresie i w skali takiej, jak zmiany na
poziomie cechy wskaźnikowanej. Wskaźniki wykorzystywane mogą być tak przy sporządzaniu
diagnozy, gdy pozwalają na sprecyzowanie opisu problemów i ich zasięgu, jak i przy
formułowaniu celów, gdy służą ich przedstawieniu w postaci oczekiwanych efektów /
zestawu wartości docelowych, i przy ich ewaluacji45.
J. Górniak i S. Mazur uważają, że choć czasami dla zdefiniowania wymiernych celów
wystarczy jeden wskaźnik, to może być to ryzykowne, gdyż jeśli osiągnięcie wartości
docelowej wiąże się z systemem nagród lub kar, to może to prowadzić do przeniesienia
celów, czyli sytuacji, w której uzyskanie odpowiedniej wartości wskaźnika może zostać
uznane za cel sam w sobie. „Wskaźniki najczęściej reprezentują zmienne, które są trudno
dostępne obserwacji lub są ukrytymi konstruktami (np. innowacyjność, konkurencyjność,
kreatywność itp.). Dobry pomiar takich zjawisk wymaga skonstruowania skal, opartych
zwykle na większej liczbie wskaźników, sprawdzonych statystycznie pod względem swojej
44
Patrz: Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 200
45 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 196
68
rzetelności i trafności. W przypadku celów złożonych, wielowymiarowych należy dobrze
wyodrębnić kluczowe wymiary i przypisać im wskaźniki”46. Punktem wyjścia analiz powinna
być konstrukcja modelu pomiarowego, czyli zestawu cech, o których chcemy uzyskać wiedzę
(często bezpośrednio nieobserwowalnych) i ich przyczynowego powiązania z mierzalnymi
zmiennymi – wskaźnikami47.
Zatem oczekiwane efekty definiuje się zwykle zestawem kilku wskaźników. K. Olejniczak
wskazuje jako przykład48 rankingi jakości życia w różnych krajach, gdzie „jakość życia” została
zdefiniowana przez The Economist w formie zestawu 9 wskaźników, takich jak PKB per
capita, stan zdrowia, stabilność polityczna i bezpieczeństwo, stabilność zatrudnienia czy
jakość klimatu. Dobra definicja oczekiwanej zmiany zależy od jakości wszystkich użytych do
jej opisania wskaźników (portfel wskaźników). Jakość wskaźników determinuje jakość
monitoringu.
Zgodnie z zasadami konstruowania portfela wskaźników49:
Liczba wskaźników w portfelu nie powinna być zbyt duża, ale powinny one obejmować
kluczowe obszary problemowe danej interwencji;
Wskaźniki powinny się wzajemnie uzupełniać i nie powinny powielać tej samej
informacji;
Każdy wskaźnik powinien mieć przypisaną wagę, portfel powinien być podzielony na
wskaźniki kluczowe, pomocnicze i – ewentualnie – uzupełniające.
J. Górniak i S. Mazur precyzują50, że wskaźników nie powinno być zbyt wiele, bo i tak
zarówno przy podejmowaniu decyzji, jak i przy ocenie realizacji działań wykorzystuje się
zazwyczaj jedynie kilka kluczowych wskaźników, i lepiej jest opracować hierarchiczny system
z wyróżnioną grupą do dziesięciu najważniejszych wskaźników opisujących różne obszary
szczegółowe. Ważne jest, aby wykorzystanie wskaźników umożliwiło prezentację danego
zagadnienia w sposób zrozumiały tak dla decydentów, jak i opinii publicznej, i nie prowadziło
do błędnych interpretacji i do podejmowania na tej podstawie błędnych decyzji dotyczących
46
Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 200
47 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 197
48 Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 243
49 Patrz: Olejniczak K., Monitoring i ewaluacja, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, Tabela 9, str. 243 [na podstawie: Górniak J., Lendzion B., Olejniczak K., Weremiuk A., Poradnik ewaluacji ex ante dla programów rozwoju społeczno-gospodarczego, Krajowa Jednostka Oceny, MRR, Warszawa 2009]
50 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 197
69
dalszych działań. Wyzwaniem jest także aktualność wskaźników, ich podatność na błąd
systematyczny, wpływ czynników nieprzewidywalnych51.
Istotne jest, aby wskaźniki były możliwymi do zmierzenia cechami, których wartości
zmieniają się pod wpływem cechy badanej i aby dobrze oddawały one istotę realizowanych
celów. Przy ich obliczaniu należy opierać się na rzetelnych danych, umożliwiających
porównanie wyników z wynikami dla innych regionów lub z kryterium odniesienia
pozwalającym na jasną interpretację uzyskanych wartości. Choć nie należy mechanicznie
wykorzystywać gotowych wskaźników np. z opracowań GUS, to jednak są one cennym
źródłem informacji, gdyż są dobrze sprawdzone i w ich przypadku można w łatwy sposób
uzyskać dostęp do danych52.
51
Górniak J., Keler K., Rola systemów wskaźników w ewaluacji, [w:] Olejniczak K., Kozak M., Ledzion B. (red.), Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych. Podręcznik akademicki, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, str. 119
52 Górniak J., Mazur S., Analiza polityk publicznych i programowanie w obszarze strategii rozwoju, [w:] Górniak J., Mazur S. (red.), Zarządzanie strategiczne rozwojem, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, str. 197
70
1. Określenie celu i adresatów systemu
System monitorowania polityk publicznych województwa lubuskiego ma na celu
umożliwienie oceny realizacji zapisów przede wszystkim dokumentów strategicznych, ale też
programowych, w odniesieniu do Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020 oraz
strategii sektorowych i towarzyszących im programów operacyjnych. Wdrożenie systemu
pozwoli na bieżącą kontrolę realizacji celów strategicznych oraz umożliwi szybkie reagowanie
na wszelkie sygnały odchylania się wartości osiąganych wskaźników realizacji od wartości
oczekiwanych przez korektę działań. Możliwe będzie także korygowanie niektórych zapisów
dokumentów strategicznych i programowych w przypadku zmian sytuacji zewnętrznej i
wewnętrznej województwa wymagającej korekty takich zapisów, dzięki zastosowaniu
wskaźników łatwych do porównania, co umożliwi także prezentację stanu rozwoju
województwa na tle innych regionów. System monitorowania polityk publicznych służyć
będzie także do podsumowania realizacji tych polityk w całym okresie programowania i
stanowić będzie punkt wyjścia dla przygotowania aktualizacji dokumentów strategicznych.
Aby dobrze zdefiniować adresatów sytemu, należy odwołać się do pojęcia interesariusza,
czyli podmiotów, które mogą wpływać na realizację polityk publicznych, a jednocześnie
pozostają pod ich wpływem. Wychodząc od takiej definicji interesariuszy za głównych
adresatów systemu monitorowania polityk publicznych w regionie uznać należy Zarząd
Województwa i Sejmik Województwa Lubuskiego. Zarząd odpowiada za realizację wszystkich
strategii przyjętych do realizacji w regionie, stąd konieczność monitorowania postępów tej
realizacji, pozwalającego na sprawdzenie, w jakim punkcie rozwoju znajduje się
województwo w odniesieniu do stanu wyjściowego (określonego w diagnozie sytuacji w
każdej ze strategii), jak kształtuje się rozwój województwa na tle innych regionów, czy
realizacja strategii następuje zgodnie z przyjętym (np. w formie programów wykonawczych
przyjętych na konkretne lata) harmonogramem, oraz ile jeszcze pozostaje do zrobienia w
porównaniu do stanu oczekiwanego, zdefiniowanego jako stan realizacji założonych celów
strategii. Z tego samego powodu informacje te są istotne dla Sejmiku, który może na tej
podstawie rozliczać Zarząd z realizacji strategii, a także podjąć, na podstawie wymiernych
wskaźników, decyzję o aktualizacji zapisów dokumentów strategicznych.
W tym samym stopniu system monitorowania stanowi sposób oceny realizowanych zadań
przez departamenty UMWL oraz przez jednostki podległe UMWL, odpowiedzialne za
realizację strategii sektorowych. System monitorowania stanowić może istotne uzupełnienie
okresowych sprawozdań z realizacji zadań przyjętych na dany rok budżetowy.
System monitorowania polityk publicznych stanowić może także odniesienie dla innych
instytucji zewnętrznych w stosunku do UMWL, z którymi UMWL podpisał lub podpisze w
przyszłości porozumienia o wymianie informacji i prowadzeniu wspólnych badań i analiz
dotyczących różnych obszarów rozwoju województwa. Podobnie, system ten dostarczać
będzie informacji instytucjom, z którymi UMWL współpracuje na mniej formalnych zasadach.
71
Interesariuszami w tym przypadku są także mieszkańcy województwa, którzy mogą śledzić
zmiany sytuacji w regionie, rozliczając tym samym swoich przedstawicieli wybranych w
wyborach samorządowych z ich pracy. Dane gromadzone w ramach sytemu monitorowania
stanowić mogą także istotny argument we wpływaniu mieszkańców na decyzje dotyczące
rozwoju regionu, podejmowane w ramach samorządu regionalnego, a także lokalnego. Dane
te mogą być wykorzystywane przez mieszkańców w ramach konsultacji społecznych, a w
niektórych przypadkach (jeśli taka forma jest dopuszczana przez statut gminy) pomocniczo w
przygotowaniu inicjatyw uchwałodawczych (nawet, jeśli dane „schodzić” będą tylko na
poziom powiatów, a nie gmin).
Dane z systemu monitorowania stanowić mogą podstawę argumentacji także dla
parlamentarzystów z regionu, którzy w oparciu o nie mogą przedstawiać czynniki rozwojowe
regionu w procesie lobbowania np. o zakres czy przebieg inwestycji finansowanych z
środków rządowych.
Adresatem systemu monitorowania będą także przedstawiciele sektora nauki, którzy na tej
podstawie będą prowadzić badania naukowe, być może także oferując pogłębienie
niektórych analiz w drodze badań własnych.
72
2. Określenie przydatności znajdujących się w posiadaniu UMWL zasobów
informacyjnych dla monitorowania polityk publicznych
Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL przeprowadził
ankietowe badanie dostępnych zasobów informacyjnych znajdujących się w posiadaniu
departamentów UMWL. Określony został zbiór danych opracowywanych przez
departamenty lub na ich potrzeby na bieżąco, cyklicznie, jak i niecyklicznie.
Tabela 1. Przydatność zasobów znajdujących się w posiadaniu UMWL dla monitorowania polityk publicznych
Departament UMWL
Posiadane / gromadzone dane Przydatność w systemie monitorowania
Dane gromadzone we własnym zakresie
DFR
Raporty dotyczące wpływu projektów realizowanych w ramach poszczególnych działań RPO na rozwój społeczno-gospodarczy regionu;
Raporty dotyczące komplementarności interwencji z projektami realizowanymi z innych funduszy UE
Niecykliczne sprawozdania przydatne do monitorowania realizacji celów RPO. Dane możliwe do wykorzystania szerzej w systemie monitorowania polityk publicznych, ale ich wadą jest brak cykliczności pozwalającej na śledzenie dynamiki zmian i wpływu działań
DFW Sprawozdania bieżące i okresowe Przydatność ograniczona do obszaru rolnictwa
DZ Sprawozdania z realizacji Strategii Ochrony Zdrowia i programów zdrowotnych
Przydatne do monitorowania polityki ochrony i promocji zdrowia
DR
Opracowania Wydziału Przedsiębiorczości
Opracowania Wydziału Współpracy Zagranicznej
Opracowania Wydziału ds. RPO
Przydatność ograniczona, dane wtórne
Sprawozdania z realizacji priorytetów współpracy zagranicznej możliwe do wykorzystania w monitorowaniu obszarów gospodarki
Do wykorzystania w monitorowaniu realizacji LRSI w cyklu rocznym
DFS
Raporty dotyczące diagnozy stanu gospodarki, wpływu środków UE na rynek pracy, analizy potrzeb rozwojowych, sprawozdania dotyczące komponentu regionalnego POKL, systemu integracji społecznej, projektów edukacyjnych
Duża przydatność w systemie monitorowania polityk publicznych regionu, zwłaszcza w przypadku opracowań cyklicznych (rocznych i półrocznych). Możliwość porównań i śledzenia trendów. W przypadku opracowań niecyklicznych przydatność ograniczona do monitoringu kończącego się okresu programowania.
DS
Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych oraz o realizacji zadań przez placówki doskonalenia
Analizy budżetu, sprawozdania dotyczące wynagrodzeń nauczycieli
Sprawozdania z realizacji Strategii Rozwoju Turystyki, ewidencja hoteli, organizatorów turystyki, pilotów i przewodników, ośrodków szkolących, dane do opracowania
Sprawozdanie roczne, przydatne do monitorowania polityki w obszarze edukacji
Przydatność ograniczona
Duża przydatność do monitorowania obszaru turystyki i sportu, możliwość przygotowania szczegółowych raportów z tego zakresu
73
Departament UMWL
Posiadane / gromadzone dane Przydatność w systemie monitorowania
„Turystyka polska”
Sprawozdanie z działalności ośrodków adopcyjnych
Sprawozdania z realizacji Strategii Rozwoju Kultury, programu opieki nad zabytkami, o działalności instytucji kultury
Umożliwia kwartalny monitoring w obszarze polityki społecznej
Sprawozdania roczne (dwuletnie w przypadku programu opieki nad zabytkami) do wykorzystania w monitorowaniu obszaru kultury i ochrony zabytków
DW
Przygotowane programy ochrony środowiska, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem
Sprawozdania z realizacji: przepisów o ochronie gruntów, inwestycji wodociągowych, udrażniania wód płynących oraz w zakresie grup producentów rolnych, utrzymania wód i urządzeń melioracji
Sprawozdania dotyczące realizacji programów operacyjnych z zakresu rybactwa i rybołówstwa
Przygotowane programy mają ograniczone zastosowanie w monitorowaniu polityk publicznych, z wyjątkiem ich części diagnostycznych, o ile odwołują się do aktualnych danych
Sprawozdania cykliczne, przygotowywane w cyklu przeważnie rocznym, do wykorzystania w monitoringu obszarów ochrony środowiska i rolnictwa
Sprawozdania miesięczne, półroczne i roczne do wykorzystania w obszarach ochrony środowiska i rolnictwa
DN
Studium integracji przestrzennej polskiej części pogranicza Polski i Niemiec
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego
Przygotowane jednorazowo, może stanowić punkt odniesienia dla wyników przyszłych analiz, jeśli będą przeprowadzane
Duży potencjał analityczny m.in. w obszarach infrastruktury, turystyki i sportu, ochrony środowiska, rolnictwa
Dane posiadane
DFR KSI, LSI, SKW, IMS Dane nie są ogólnodostępne i nie mogą być
przekazywane na potrzeby LROT – brak przydatności do monitorowania
DFW Baza operacji PROW Potencjalna przydatność do monitorowania
obszaru rolnictwa
DZ Roczne raporty dotyczące zachorowalności, szpitali, lekarzy i pielęgniarek, świadczeń zdrowotnych
Duża przydatność do monitorowania obszaru ochrony i promocji zdrowia; dane te są także łatwo dostępne on-line
DR
Dane UStat dotyczące sytuacji społeczno-gospodarczej, newslettery MRR, MG i PAIIZ
www.innowacje.lubuskie.pl
Dane UStat o dużej przydatności do monitoringu większości polityk publicznych, newslettery uzupełniająco, ograniczona przydatność
Wysoka przydatność do monitorowania obszaru innowacji, system przyjazny i o dużej ilości danych
DFS Bazy danych B+R, IOB, przedsiębiorców, uczestników projektów POKL
Dane nie są ogólnodostępne i nie mogą być przekazywane na potrzeby LROT – brak przydatności do monitorowania
DS Arkusze organizacyjne jednostek oświatowych
Przydatność ograniczona
74
Departament UMWL
Posiadane / gromadzone dane Przydatność w systemie monitorowania
Sprawozdanie z działalności ośrodków adopcyjnych
Ograniczona przydatność w monitorowaniu obszaru polityki społecznej
DW
Bazy, rejestry, zestawienia i sprawozdania Wydziału Środowiska
Bazy Wydziału Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Informacja o realizacji PO RYBY
Przydatne do monitorowania obszaru ochrony środowiska
Uzupełniająco do monitorowania obszaru rolnictwa
Uzupełniająco do monitorowania obszaru rolnictwa
DN Baza danych Wydziału Planowania Przestrzennego
Przydatność w monitorowaniu większości obszarów polityk publicznych
Źródło: Ankieta przeprowadzona przez Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej UMWL
wśród departamentów UMWL
75
3. Zasoby informacyjne dotyczące regionu w posiadaniu innych instytucji
Zidentyfikowane zasoby informacyjne dotyczące województwa lubuskiego będące w
posiadaniu instytucji zewnętrznych w stosunku do UMWL:
Urząd Statystyczny w Zielonej Górze:
1. Dane statystyczne dotyczące działalności innowacyjnej w regionie (m.in. podmioty
prowadzące działalność badawczo-rozwojową, nakłady na działalność badawczo-
rozwojową, finansowanie działalności badawczo-rozwojowej, zatrudnienie w
działalności badawczo-rozwojowej, podmioty prowadzące działalność innowacyjną,
nakłady na działalność innowacyjną, finansowanie działalności innowacyjnej, ilość
zgłoszeń krajowych wynalazków, ilość przyznanych patentów krajowych, dostęp
podmiotów do internetu, liczba studentów i absolwentów uczelni wyższych);
2. Podmioty gospodarcze wpisane do rejestru REGON;
3. Rachunki regionalne (Produkt Krajowy Brutto);
4. Zatrudnienie, wynagrodzenia i produkcja sprzedana przemysłu i budownictwa,
produkcja budowlano-montażowej, sprzedaż detaliczna i hurtowa towarów – dane
dotyczące podmiotów gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób;
5. Wyniki finansowe przedsiębiorstw i nakłady inwestycyjne dotyczące podmiotów
gospodarczych zatrudniających powyżej 49 pracowników i prowadzących księgi
rachunkowe (z wyjątkiem przedsiębiorstw rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa,
działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz szkół wyższych);
6. Pracujący w sektorze przedsiębiorstw – według (wybranych) sekcji i działów PKD;
7. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – według (wybranych) sekcji i
działów PKD;
8. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wg sekcji
PKD;
9. Produkcja sprzedana przemysłu – przetwórstwo przemysłowe i wybrane działy tej
sekcji;
10. Produkcja sprzedana budownictwa w tym produkcja budowlano-montażowa;
11. Sprzedaż detaliczna zrealizowana przez jednostki handlowe i niehandlowe;
12. Sprzedaż hurtowa;
13. Finanse przedsiębiorstw w tym: przychody z całokształtu działalności, koszty
uzyskania przychodów z całokształtu działalności, wynik finansowy ze sprzedaży
produktów, towarów i materiałów, wynik finansowy na działalności gospodarczej;
14. Wyniki finansowe przedsiębiorstw według sekcji;
15. Relacje ekonomiczne oraz struktura przedsiębiorstw według uzyskanych wyników
finansowych;
16. Aktywa obrotowe oraz zobowiązania krótko- i długoterminowe przedsiębiorstw;
17. Nakłady inwestycyjne na: środki trwałe, budynki i budowle, maszyny, urządzenia
techniczne i narzędzia, środki transportu;
76
18. Dane nt. bezrobocia rejestrowanego;
19. Aktywność ekonomiczna ludności wg BAEL;
20. Liczba ludności zamieszkałej według płci i wieku w podziale terytorialnym (regiony,
województwa, podregiony, powiaty i gminy);
21. Dochody i wydatki ludności w oparciu o Badanie budżetów gospodarstw domowych;
22. Infrastruktura materialna: długość sieci wodociągowej, długość sieci kanalizacyjnej,
długość sieci gazowej, zasoby mieszkaniowe, mieszkania oddane do użytkowania,
powierzchnia użytkowa mieszkań, szkoły, biblioteki, obiekty zbiorowego
zakwaterowania;
23. Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego.
Wszystkie powyższe dane mogą zostać wykorzystane w systemie monitorowania polityk
publicznych. Stanowią zestaw sprawdzonych danych, nadających się do prowadzenia
porównań zarówno w ramach regionu, jak i między regionami. Zapewniona jest także
cykliczność gromadzenia tych danych, choć w przypadku niektórych wskaźników ich
publikacja następuje z dużym opóźnieniem (np. PKB w dwuletnim opóźnieniem, a
występowały też przypadki korekty danych po trzech latach w stosunku do tych
publikowanych po dwóch latach). Niemniej, należy dążyć do oparcia jak największego
zakresu monitoringu na danych pochodzących z urzędu statystycznego, co jest formą
efektywną i ograniczającą koszty monitorowania przy coraz szerszym zakresie statystyki
publicznej. Warto wykorzystać możliwości proponowania tematów badawczych w ramach
konsultacji programu badawczego GUS (co roku w listopadzie).
Izba Celna w Rzepinie:
1. Eksport z regionu w podziale na towary, kraje przeznaczenia i wartość eksportu.
Dane przydatne w systemie monitorowania handlu zagranicznego regionu, choć mogą dawać
niepełny obraz tego zjawiska, gdyż Izba dysponuje danymi dotyczącymi tej części działań
eksportowych, która „przechodzi” przez Izbę, podczas gdy część wymiany handlowej
dotyczącej regionu ewidencjonowana jest także przez inne izby celne. Stąd dla uzyskania
pełniejszego obrazu wymiany handlowej regionu warto oprzeć się na danych z Izby Celnej w
Warszawie.
Izba Celna w Warszawie:
1. Eksport w podziale na województwa, kraje przeznaczenia, wartość eksportu w zł,
euro i USD;
2. Import w podziale na województwa, kraje przeznaczenia, wartość eksportu w zł, euro
i USD.
77
Dane kompletne, pozwalające na uzyskanie pełnego obrazu wymiany handlowej regionu z
zagranicą. Konieczne jest wypracowanie metodologii pozwalającej na rozdzielenie części
wymiany handlowej nieprzyporządkowanej do żadnego województwa – co może wpłynąć na
lepszy obraz regionu, zwłaszcza w kontekście jego położenia geograficznego.
Specjalne Strefy Ekonomiczne:
1. Inwestycje / wydane zezwolenia w SSE w całej strefie;
2. Inwestycje zagraniczne / wydane zezwolenia w SSE w całej strefie;
3. Inwestycje / wydane zezwolenia w SSE w województwie lubuskim;
4. Inwestycje zagraniczne według kraju pochodzenia;
5. Inwestycje zagraniczne według podstref;
6. Inwestycje zagraniczne według sektorów gospodarki;
7. Inwestycje zagraniczne według podmiotów gospodarczych.
Dane niezbędne do monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w regionie. Choć
inwestycje w SSE nie obejmują 100% inwestycji regionalnych, to jednak ich udział jest na tyle
znaczący, że dane te pozwalają na uzyskanie realistycznego obrazu tego zagadnienia. Dane
bardzo przydatne w monitoringu, łatwe także do wykorzystania promocyjnego regionu –
odpowiednio opakowane dane na temat inwestycji zagranicznych mogą przyciągać kolejne
inwestycje.
Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia:
1. Biuletyny statystyczne Ministerstwa Zdrowia (m.in. zachorowania na choroby
weneryczne, zachorowania na nowotwory złośliwe, zachorowania na gruźlicę,
zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia, personel medyczny
uprawniony do wykonywania zawodu, lekarze ogólni i lekarze dentyści oraz
pielęgniarki i położne uprawnieni do wykonywania zawodu według wieku, płci i
województw, liczba zarejestrowanych praktyk lekarzy i lekarzy dentystów, personel
pracujący w placówkach ochrony zdrowia, lekarze specjaliści zatrudnieni w
placówkach ochrony zdrowia, personel medyczny pracujący w podstawowej opiece
zdrowotnej w zakładach opieki zdrowotnej, średni personel medyczny pracujący w
placówkach ochrony zdrowia, personel medyczny pracujący w szpitalach ogólnych,
pracujący w poradniach specjalistycznych, pracujący w zakładach długoterminowej,
stacjonarnej opieki zdrowotnej, stacje i punkty krwiodawstwa, szpitale ogólne
według regionów i województw, szpitale i łózka według rodzajów oraz działalność
szpitali ogólnych, pracownie badań czynnościowych w szpitalach ogólnych,
pracownie diagnostyczne w szpitalach ogólnych, zakłady radiologii i diagnostyki
izotopowej w szpitalach ogólnych, sprzęt medyczny, stanowiska dializacyjne i
wykonane dializy, działalność oddziałów ginekologiczno-położniczych w szpitalach,
78
finanse samorządowych, samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej) –
http://www.csioz.gov.pl/publikacja.php?id=6.
2. Biuletyn informacyjny CSIOZ (np. stan jakości rejestru podmiotów wykonujących
działalność leczniczą) – http://www.csioz.gov.pl/biuletyn.php.
3. W przyszłości: Projekt Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania
zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1), którego celem jest budowa
elektronicznej platformy usług publicznych w zakresie ochrony zdrowia
umożliwiającej organom administracji publicznej i obywatelom gromadzenie, analizę i
udostępnianie zasobów cyfrowych o zdarzeniach medycznych, w zakresie zgodnym z
ustawą z 28 kwietnia 2011 o systemie informacji w ochronie zdrowia. W Systemie P1
będzie znajdowała się informacja o zdarzeniach medycznych wszystkich obywateli
Polski niezależnie od płatnika, a także obywateli Unii Europejskiej i innych krajów,
którzy skorzystają ze świadczeń zdrowotnych na terenie Polski. Dane te będą mogły
być dalej wykorzystywane w istotny sposób do celów profilaktyki i leczenia pacjenta,
planowania opieki zdrowotnej i zarządzania kryzysowego. (http://p1.csioz.gov.pl/11).
Dane przydatne do monitorowania polityki ochrony zdrowia w regionie. Rozbudowany portal
dostarcza zróżnicowanych wskaźników dobrze monitorujących system ochrony zdrowia,
pozwala także na porównania z innymi regionami.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych:
http://www.psz.zus.pl/Default.aspx
1. Aktywni płatnicy składek w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych według
województw;
2. Aktywni płatnicy składek w ubezpieczeniu zdrowotnym według województw;
3. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych według
województw;
4. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu chorobowym według województw;
5. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu wypadkowym według województw;
6. Ubezpieczeni (osoby fizyczne) w ubezpieczeniu zdrowotnym według województw;
7. Osoby pobierające emeryturę wg województwa miejsca zamieszkania;
8. Osoby pobierające emeryturę wg powiatu miejsca zamieszkania;
9. Osoby pobierające emeryturę wg gminy miejsca zamieszkania;
10. Renty z tytułu niezdolności do pracy ogółem wg województw, powiatów i gmin (w
przygotowaniu);
11. Renty rodzinne ogółem wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);
12. Liczba osób pobierających zasiłki wg płci i województw;
13. Zasiłki – liczba dni, kwota wypłat – wg województw;
14. Świadczenia przedemerytalne wg województw, powiatów i gmin;
79
15. Zasiłki przedemerytalne wg województw, powiatów i gmin;
16. Renty socjalne wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);
17. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne wg województw, powiatów i gmin;
18. Emerytury pomostowe wg województw, powiatów i gmin (w przygotowaniu);
19. Wyniki kontroli orzekania o czasowej niezdolności do pracy wg województw;
20. Wyniki kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich wg województw;
21. Opracowania i raporty (np. analiza wyników badania okresów pobierania emerytur).
Dane uzupełniające dla monitorowania demografii i polityki społecznej w województwie.
System jest rozbudowywany, dzięki czemu zakres danych będzie się rozszerzał.
Narodowy Fundusz Zdrowia:
http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katnr=3&dzialnr=19&artnr=1483
1. Informacja o zawartych umowach przez poszczególne Oddziały Wojewódzkie NFZ w
latach 2008-2013;
Dane do wykorzystania w ograniczonym zakresie do monitorowania systemu ochrony
zdrowia (uzupełniająco).
Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze:
1. Sprawozdanie z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu
terytorialnego w 2012;
2. Wykonanie budżetu przez lubuskie JST w roku 2012
(http://www.zielonagora.rio.gov.pl/);
3. Kwartalnik Regionalnej Izby Obrachunkowej (m.in. Wykonanie budżetu przez
jednostki samorządu terytorialnego województwa lubuskiego);
Ograniczony zakres danych, część dostępna w formie papierowej (Kwartalnik). Możliwe
wykorzystanie do monitorowania niektórych obszarów polityk publicznych w zakresie
zależnym od zadań wykonywanych bezpośrednio przez jednostki samorządu terytorialnego.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
1. Rolnictwo Województwa Lubuskiego – dane na poziomie województwa
(http://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/PREZENTACJE_OR/Zalacznik_nr_3.pdf);
2. Realizacja form pomocy w województwie lubuskim 2004-2011;
3. Struktura płatności na koniec 2011 roku;
4. Liczba złożonych wniosków o przyznanie płatności obszarowych 2004-2011;
5. Powierzchnia z wniosków obsługiwanych w systemie dopłat bezpośrednich;
6. Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW);
80
7. Realizacja zadań inwestycyjnych w ramach PROW;
8. Modernizacja gospodarstw rolnych 2007-2011;
9. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 2007-2011.
Dane o ograniczonej przydatności, odnoszące się do poziomu regionalnego, w formie
nieprzyjaznej do wykorzystania w systemie monitorowania polityk publicznych, nie
aktualizowane na bieżąco.
Urzędy Skarbowe i Izba Skarbowa
Urzędy Skarbowe mogą dostarczyć – w zakresie zapewniającym zachowane tajemnicy
skarbowej – dane dotyczące podatków od osób fizycznych i prawnych czy wyników
finansowych przedsiębiorstw i osób fizycznych – w formie zagregowanych danych dla gmin.
Dane te są trudniejsze do uzyskania, a ich przydatność do monitorowania polityk publicznych
jest ograniczona. Mogą one stanowić uzupełnienie dla danych ze statystyki publicznej (np.
dotyczących wyników finansowych przedsiębiorstw). Pełniejsza informacja (z punktu
widzenia polityk publicznych) może być dostępna w przypadku Izby Skarbowej, zwłaszcza w
wyniku zawarcia porozumienia określającego zasady i zakres współpracy między Izbą a
UMWL. Dane tego typu mogą służyć do określania potencjału gospodarczego województwa,
rozkładu przestrzennego zatrudnionych, wyznaczenia obszarów zagrożonych ubóstwem czy
określenia źródeł utrzymania mieszkańców.
Uczelnie wyższe
Uczelnie wyższe dostarczyć mogą szeregu danych dotyczących ich działalności, istotnych np.
z punktu widzenia obsługi inwestora. Dane o kierunkach studiów, ilości studentów,
prowadzonych lektoratach języków obcych, ilości absolwentów, to dane dotyczące
atrakcyjności inwestycyjnej województwa (zapewnienie kadr dla nowopowstających i
rozwijających się zakładów pracy). Mogą one stanowić poważny argument w obsłudze
inwestorów prowadzonej zarówno przez UMWL, COIiE, Agencję Rozwoju Regionu czy SSE.
Stąd mogą być istotnym elementem monitorowania obszarów sektorowych regionu,
uzupełniając system wskaźników opartych na statystyce publicznej. Współpraca z
bibliotekami uczelnianymi w zakresie listy obronionych prac (zwłaszcza doktorskich) może
uzupełnić zasób informacyjny o gotowe opracowania rozszerzające analizę wybranych
obszarów – i być podstawą do włączenia ich autorów w proces przygotowania bardziej
szczegółowych opracowań / wskaźników, jeśli tego typu potrzeba pojawi się w przyszłości.
Obserwatorium Integracji Społecznej / ROPS oraz Obserwatorium Rynku Pracy / WUP
Należy skorzystać z doświadczeń Obserwatorium Integracji Społecznej przy Regionalnym
Ośrodku Polityki Społecznej w Zielonej Górze, zwłaszcza w zakresie opracowywania badań
81
dotyczących roli, zagrożeń i perspektyw pracy pracownika socjalnego, specyfiki zawodu oraz
warunków pracy pracowników socjalnych w jednostkach pomocy społecznej, diagnozy pieczy
zastępczej w powiatach województwa, wolontariatu w instytucjach pomocy społecznej,
bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej czy potrzeb ludzi starszych – do
monitorowania polityk społecznych. Oprócz badań należy skorzystać także z doświadczeń w
organizacji konferencji (OIS organizował np. konferencję dotyczącą roli pracownika
socjalnego), szkoleń (OIS organizował np. szkolenie seminaryjne dotyczące aktywnej polityki
społecznej), warsztatów (np. warsztaty dla NGO dotyczące dotacji na realizację zadań
publicznych) czy wydawania newslettera.
W przypadku Obserwatorium Rynku Pracy działającego przy Wojewódzkim Urzędzie Pracy w
Zielonej Górze do wykorzystania bezpośredniego są badania dotyczące statystyki rynku pracy
– dla monitorowania polityk publicznych w zakresie rynku pracy i demografii, a także inne
opracowania dotyczące barometru zawodów.
82
4. Poziomy monitorowania: strategia kompleksowa – strategie sektorowe
Punktem wyjścia dla określenia poziomów monitorowania polityk publicznych powinny być
cele i wskaźniki określone na poziomie KSRR. Cele i wskaźniki dotyczące poziomu
regionalnego wynikają z zapisów dotyczących celu 1 i celu 2.
Zgodnie z zapisami KSRR, wśród miar sukcesu realizacji celu 1 Wspomaganie wzrostu
konkurencyjności regionów, oprócz zmiany do 2020 roku pozycji Warszawy w klasyfikacji
MEGA (z potencjalnego ośrodka MEGA do klasy silne MEGA), który to cel nie ma
bezpośredniego przełożenia na monitorowanie rozwoju innych regionów, przyjęto także
osiągniecie w 2020 roku: wskaźnika urbanizacji 65%, połączenie wszystkich ośrodków
wojewódzkich drogami ekspresowymi lub autostradami, optymalizację połączeń kolejowych
ośrodków wojewódzkich z Warszawą, zwiększanie liczby i udziału pasażerów korzystających z
transportu publicznego w największych miastach i ich obszarach funkcjonalnych, zwiększenie
udziału osób z wyższym wykształceniem w wieku 15-64 lat w każdym województwie co
najmniej o 30%, znaczące zwiększenie w każdym województwie odsetka przedsiębiorstw
wprowadzających innowacje oraz wzrost całkowitych wydatków na B+R dokonujący się przez
koncentrację tych wydatków w obszarach metropolitalnych, objęcie 68% ludności kraju
zasięgiem izochrony drogowej 60 minut względem miast wojewódzkich, wzrost
wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w 2020 roku i
20% w 2030 roku, a także wzrost liczby turystów krajowych i zagranicznych odwiedzających
poszczególne województwa oraz wzrost udziału kultury i turystyki w zatrudnieniu i
wytwarzaniu regionalnego PKB. Miary sukcesu realizacji celu 1 KSRR w województwach będą
określone wartościami docelowymi wybranych wskaźników monitorowania KSRR.
Dla celu 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów
problemowych wyróżniono podstawowe obszary usług publicznych będące przedmiotem
zainteresowania polityki regionalnej, czyli usługi edukacyjne i szkoleniowe, medyczne,
komunikacyjne, komunalne i związane z ochroną środowiska oraz kulturalne. W każdym z
obszarów, zgodnie z zasadą koncentracji, ustalono ograniczoną listę wskaźników,
stanowiących punkt odniesienia i przedmiot umowy między podmiotami polityki regionalnej.
I tak:
dla usług edukacyjnych i szkoleniowych podstawowym celem jest podniesienie poziomu
wykształcenia ludności i poprawa jego struktury tam, gdzie wskaźniki w tym zakresie są
najniższe, a podstawowe kierunki działań polityki regionalnej na obszarach wiejskich
dotyczą upowszechnienia wychowania przedszkolnego i różnych form opieki nad dziećmi,
podnoszenia jakości edukacji na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, średnim i
wyższym przez inwestycje w wyposażenie szkół, dostosowywanie kierunków kształcenia
do potrzeb rynku pracy i wdrażanie programów stypendialnych, rozwijania oferty i jakości
usług w zakresie uczenia się przez całe życie na poziomie regionalnym i lokalnym oraz
tworzenia i wspomagania rozwoju centrów dziennego pobytu dla dzieci i młodzieży;
83
dla usług medycznych podstawowym celem jest poprawa kondycji zdrowotnej
mieszkańców obszarów problemowych, co jest warunkiem zwiększenia udziału populacji
w wieku produkcyjnym na rynku pracy, przez zwiększanie dostępu mieszkańców
obszarów peryferyjnych do lekarzy pierwszego kontaktu i lekarzy specjalistów oraz usług
pielęgnacyjnych i specjalistycznych, optymalizację systemów ratownictwa medycznego,
programy profilaktyczne z zakresu chorób naczyniowo-sercowych oraz nowotworowych
oraz zwiększanie dostępności do placówek i instytucji opieki nad matką i dzieckiem i
przedsięwzięcia w zakresie edukacji prozdrowotnej i profilaktyki;
dla usług komunikacyjnych celem jest zwiększenie dostępności transportowej przy
pomocy transportu zbiorowego kolejowego i drogowego przez poprawę jakości
infrastruktury oraz taboru, zwiększanie zasięgu, optymalizację i wiązanie z regionalnymi i
metropolitalnymi systemami transportu publicznego dla zwiększenia wahadłowej
mobilności mieszkańców obszarów problemowych oraz udostępnianie e-usług przez
zwiększanie dostępu do szerokopasmowego internetu, rozwój e-usług publicznych na
poziomie lokalnym i regionalnym oraz przez działania edukacyjne dotyczące grup
społecznych o najniższych wskaźnikach korzystania z komputera i internetu.
dla usług komunalnych i związanych z ochroną środowiska prowadzenie działań
samorządów terytorialnych przy pomocy środków własnych, w wyjątkowych przypadkach
uzupełnianych interwencją z poziomu kraju, polegających na poprawie zaopatrzenia w
wodę, oczyszczania ścieków oraz gospodarki odpadami;
dla usług kulturalnych interwencja polityki regionalnej będzie dotyczyć rozwijania tych
usług kulturalnych, które służyć będą rozwojowi zasobów ludzkich, przez wspieranie
organizacji czasu wolnego, imprez kulturalnych, grantowe wspieranie wymian,
współpracy organizacji i samorządów w obszarze kultury, promocję i kultywowanie
niematerialnego dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich i zwiększenie dostępu
mieszkańców do dóbr i usług kultury (koncerty, festiwale), a ponadto umożliwianie
uczestnictwa w przedsięwzięciach kulturalnych rozwijających kreatywność,
innowacyjność, tolerancyjność i więzi społeczne wśród społeczeństwa oraz wspomaganie
aktywnych inicjatyw i nowych form uczestnictwa w przedsięwzięciach kulturalnych
oferowanych np. przez lokalne domy kultury, oraz przez wykorzystanie technik
teleinformatycznych w dostępie do dóbr kultury, w tym cyfrowych zasobów
bibliotecznych oraz księgozbiorów lokalnych bibliotek.
Działania w ramach tego obszary problemowego polityki regionalnej będą prowadzone z
poziomu regionalnego w ramowych zintegrowanych programach regionalnych przy wsparciu
ministra rozwoju regionalnego. Towarzyszyć temu będą działania uzupełniające w ramach
programów sektorowych dotyczących rolnictwa, edukacji, zdrowia, kultury.
84
Miarami sukcesu realizacji celu 2. KSRR są:
wzrost w zakresie podstawowych wskaźników odnoszących się do usług publicznych,
wzrost przedsiębiorczości, poprawa struktury zatrudnienia, zmniejszenie emigracji i
zagrożenia procesami depopulacji;
zmiana struktury zatrudnienia na obszarach wiejskich, zwiększenie się udziału osób o
wykształceniu co najmniej średnim, zwiększenie odsetka dzieci objętych wychowaniem
przedszkolnym;
zwiększenie wskaźnika aktywności zawodowej w miastach, zwiększenie liczby
przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców oraz korzystne zmiany w strukturze wykształcenia;
wzrost liczby pracujących poza rolnictwem, zwiększenie dostępności do ośrodków
wojewódzkich i krajowych przy wykorzystaniu sieci dróg i kolei;
zwiększenie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich z wykorzystaniem
dróg i kolei. Zakłada się, że do roku 2020 na większości obszarów o niskiej dostępności
transportowej nie będzie on dłuższy niż 90 minut.
Miary sukcesu realizacji celu 2. KSRR w poszczególnych województwach będą określone
szczegółowo wartościami docelowymi wybranych wskaźników monitorowania KSRR.
Kolejną ponadregionalną strategią, która ma wpływ na zdefiniowanie celów i wskaźników
regionalnych, jest w przypadku województwa lubuskiego Strategia Rozwoju Polski
Zachodniej. Założenia tej Strategii zawierają listę przedsięwzięć o charakterze regionalnym i
ponadregionalnym, które mogą mieć charakter projektów sieciowych lub grupy
przedsięwzięć obejmujących nie tylko zadania inwestycyjne. Należą do nich np. rozwój
Uniwersytetu Zielonogórskiego, utworzenie Akademii Gorzowskiej, tworzenie sieci
powszechnego dostępu do internetu. Zarząd Województwa Lubuskiego wskazał 25
inwestycji, na podstawie oceny merytorycznej dokonanej wg trzech kryteriów: znaczącego
wpływu na osiągnięcie celów strategicznych województwa, ich co najmniej regionalnego
charakteru i zgodności z dokumentami strategicznymi (KSRR, KPZK, Założenia Strategii
Rozwoju Polski Zachodniej) oraz realności przystąpienia do ich realizacji do 2020 roku z
uwzględnieniem potencjału instytucjonalnego i finansowego oraz priorytetów Polityki
Spójności 2014-2020. W wyniku prac nad Założeniami Strategii Rozwoju Polski Zachodniej
określono 25 potencjalnych projektów ponadregionalnych, spośród których marszałkowie
województw Polski zachodniej wskazali siedem priorytetowych. Dwa z tych projektów nie
dotyczą województwa lubuskiego (budowa drogi S5 z Wielkopolski na Opolszczyznę i dalej
do granicy z Republiką Czeską i drogi S11 z Zachodniopomorskiego przez Wielkopolskę na
Opolszczyznę). Powinny być one współfinansowane ze środków UE w ramach krajowych
programów operacyjnych. Jest wśród nich pięć ważnych dla województwa lubuskiego
projektów, w tym trzy znajdujące się na liście kluczowych inwestycji:
1. Modernizacja odrzańskiej drogi wodnej;
2. Dokończenie drogi S3;
3. Modernizacja linii kolejowej CE-59 (a także E-59);
85
4. Budowa ponadregionalnych specjalistycznych centrów usług medycznych (w tym
radioterapii w Gorzowie Wlkp.);
5. Rozbudowa sieci energetycznych (400 kV).
A. Wskaźniki strategiczne określone w SRWL 2020
SRWL określa grupę wskaźników stopnia realizacji celu głównego i celów strategicznych,
odzwierciedlających ogólną kondycję społeczno-gospodarczą województwa lubuskiego. Na
kształtowanie ich wartości wpływ będzie miała realizacja celów operacyjnych, stanowią one
zatem syntetyczne odzwierciedlenie stopnia realizacji strategii. Dzięki porównaniu
osiąganych przez województwo lubuskie wartości tych wskaźników do wartości osiąganych
przez inne regiony, do średniej krajowej oraz średniej UE-27 możliwe będzie wskazanie
pozycji regionu na ścieżce rozwojowej. Lista wskaźników i ich wartości docelowe w 2020
roku wyznaczono w oparciu o ekspertyzę ex-ante oraz diagnozę strategiczną w zakresie
prognoz demograficznych i gospodarczych. Lista wskaźników realizacji Strategii nie jest
zamknięta i w miarę pojawiania się nowych danych z badań oraz analiz stopnia rozwoju
może być rozszerzana. W miarę dostępności danych wskaźniki stopnia realizacji celu
głównego i celów strategicznych będzie można przedstawiać w raportach na poziomie
podregionów, powiatów i gmin.
Tabela 2. Wskaźniki stopnia realizacji celu głównego
Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka
miary Źródło danych
Wartości wskaźników
Bazowe (2010)
Docelowe (2020)
1
Produkt Krajowy Brutto per capita Polska = 100
Podregion gorzowski Podregion zielonogórski
% GUS
85,4*
89,1 83,1
87,5
90,0 86,0
2 PKB per capita (w PPS) UE27 = 100 % EUROSTAT 51,9* 64,0
3 Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL (liczba
pracujących w wieku 15-64 w % ogólnej liczby ludności w tym wieku)
% GUS
(BAEL) 57,2 65,0
4 Przeciętne dalsze trwanie życia M/K
Podregion gorzowski Podregion zielonogórski
lata GUS 71,5 / 80,1 71,5 / 79,5 71,6 / 80,5
74 / 82,8 74 / 82,8 74 / 82,7
* dane dla 2009 roku
Źródło: SRWL2020
Tabela 3. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka regionalna
Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka
miary Źródło danych
Wartości wskaźników
Bazowe (2010)
Docelowe (2020)
1 Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB % GUS 0,10* 0,50
2 Absolwenci szkół wyższych na kierunkach % GUS 14,7 16,9
86
matematycznych, przyrodniczych i technicznych (% absolwentów szkół wyższych ogółem)
3 Wartość dodana brutto na jednego pracującego zł GUS 82 812 125 310
4
Struktura pracujących wg sektorów gospodarki Przemysł
Usługi Rolnictwo
% GUS
34,0 58,3 7,8
32,8 60,3 6,9
5 Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w
obiektach zakwaterowania zbiorowego % GUS 27,3 31,0
6 Udział produkcji energii elektrycznej z OZE w
produkcji energii ogółem % GUS 8,6 12,5
* dane dla 2009 roku
Źródło: SRWL2020
Tabela 4. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 2. Wysoka dostępność transportowa i teleinformatyczna
Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka
miary Źródło danych
Wartości wskaźników
Bazowe (2010)
Docelowe (2020)
1
Liczba mieszkańców w strefach dostępności drogowej Zielonej Góry
30 min 60 min 90 min
Gorzowa Wielkopolskiego 30 min 60 min 90 min
tys. osób IGiPZ PAN
245* 739*
1502*
198* 503*
1128*
276 891
2515
204 680
2102
2
Liczba mieszkańców w strefach dostępności kolejowej Zielonej Góry
30 min 60 min 90 min
Gorzowa Wielkopolskiego 30 min 60 min 90 min
tys. osób IGiPZ PAN
195* 523*
1053*
189* 391* 760*
210 635
1743
253 566
1946
3 Odsetek gospodarstw domowych posiadających
komputer (z dostępem do internetu) % GUS 60,5 84,3
4 Odsetek podmiotów gospodarczych posiadających dostęp do internetu
szerokopasmowego % GUS 67,4 99,0
* dane dla 2008 roku
Źródło: SRWL2020
Tabela 5. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 3. Społeczna i terytorialna spójność regionu
Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka
miary Źródło danych
Wartości wskaźników
Bazowe (2010)
Docelowe (2020)
1 Stopa bezrobocia wg BAEL % GUS (BAEL) 10,5 8,8
87
2
Liczba dzieci w wieku 3-5 lat w placówkach wychowania przedszkolnego w % ogółu dzieci w
tej grupie wiekowej Podregion gorzowski
Podregion zielonogórski
% GUS
65,6
65,3 65,8
78,5
78,3 78,3
3 Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym % GUS 15,2 13,1
4 Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków
Podregion gorzowski Podregion zielonogórski
% GUS 68,4 74,9 64,4
78,6 82,2 77,8
5 Urodzenia żywe na 1 tys. mieszkańców
Podregion gorzowski Podregion zielonogórski
% GUS 10,8 10,8 10,8
14,1 14,1 14,1
Źródło: SRWL2020
Tabela 6. Wskaźniki realizacji celu strategicznego 4. Region efektywnie zarządzany
Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka
miary Źródło danych
Wartości wskaźników
Bazowe (2010)
Docelowe (2020)
1
Udział wydatków inwestycyjnych w relacji do budżetów gmin
Podregion gorzowski Podregion zielonogórski
% GUS
19,5 19,0 19,8
36,8 37,4 36,4
2 Odsetek powierzchni województwa objętej
obwiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
% GUS 6,3 24,8
3 Odsetek osób korzystających z usług on-line
świadczonych przez urzędy % MSWiA 21,1* 60,0
* dane dla 2008 roku
Źródło: SRWL2020
88
B. Wskaźniki z zakresu planowania przestrzennego
Wskaźniki planowania przestrzennego po uzgodnieniu ze Zleceniodawcą nie są omawiane w
ramach tego opracowania.
Dla porządku należy zasygnalizować, że od grudnia 2013 działa Geoportal 2
(geoportal.gov.pl), projekt realizowany przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
Udostępnia on zbiory danych przestrzennych, gromadzone przez administrację publiczną,
szerokiej grupie interesariuszy, obejmującej, oprócz jednostek administracji publicznej, także
przedsiębiorców, inwestorów czy osoby prywatne, w tym w szczególności właścicieli
nieruchomości. Założeniem portalu jest usprawnienie dostępu do dokumentacji geodezyjnej
i kartograficznej (m.in. map i zdjęć satelitarnych). Portal podzielony jest na moduły: Portal
Branżowy (dostępny dla Służby Geodezyjnej i Kartograficznej), Geoportal Krajowy (zgodny z
zapisami ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej) i Geoportal INSPIRE (wynikający
z zapisów dyrektywy unijnej zakładającej zwiększenie dostępności do informacji
geograficznej na poziomie całej UE). Zakończenie wdrożenia projektu planowane jest na
marzec 2015.
C. Wskaźniki funduszy unijnych RPO-L
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego prowadzi prace nad przygotowaniem Wspólnej Listy
Wskaźników Kluczowych 2014 (WLWK), które będą gromadzone w systemie informatycznym
2014-2020, czyli wskaźników produktu i rezultatu agregowanych z poziomu projektów.
Propozycję katalogu tych wskaźników, uwzględniającą m.in. common indicators z projektów
rozporządzeń funduszowych na lata 2014-2020 czy wskaźniki kluczowe 2007-2013, MRR
przygotował w formie matrycy powiązań wskaźników z celami tematycznymi i priorytetami
inwestycyjnymi na lata 2014-2020. Poddano ją konsultacjom wewnętrznym w MRR według
grup tematycznych dotyczących społeczeństwa informacyjnego, B+R, transportu, energetyki,
infrastruktury społecznej, otoczenia biznesu oraz środowiska i w wyniku tych konsultacji
przygotowano katalog wskaźników agregowanych z poziomu projektów, spójny dla
wszystkich programów operacyjnych, zawierający wskaźniki produktu i rezultatu określone
dla najważniejszych typów projektów planowanych do realizacji w ramach celów
tematycznych i priorytetów inwestycyjnych.
Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 zawiera propozycje
wskaźników dla celów szczegółowych, choć nie zostały jeszcze określone wartości docelowe
tych wskaźników w 2023 roku i nie dla wszystkich wskaźników określono wartości bazowe. I
tak:
dla celu szczegółowego 1.2.1. PI 1.2: Rozwój współpracy podmiotów działających w
obszarze B+R oraz innowacji z przedsiębiorcami jako wskaźniki rezultatu strategicznego
zapisano nakłady na działalność B+R w relacji do PKB (wartość bazowa dla 2011 roku to
89
0,77; źródłem danych jest GUS) oraz nakłady sektora przedsiębiorstw na działalność B+R
w relacji do PKB (wartość bazowa 0,23; GUS);
dla celu szczegółowego 1.2.2. PI 1.2: Wzmocnienie infrastrukturalne IOB prowadzących
działalność w obszarze B+R oraz innowacji jako wskaźniki rezultatu strategicznego
zapisano udział przedsiębiorstw innowacyjnych w ogóle przedsiębiorstw sektora usług
(wartość bazowa dla lat 2008-2010 to 12,8; GUS);
dla celu szczegółowego 1.2.3. PI 1.2: Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw wskaźnik
rezultatu strategicznego to nakłady na działalność B+R w relacji do PKB oraz nakłady
sektora przedsiębiorstw na działalność B+R w relacji do PKB (wartość bazowa w 2011 roku
to 0,23; GUS), wskaźniki produktu i rezultatu bezpośredniego WLWK to liczba
przedsiębiorstw współpracujących z ośrodkami badawczymi (w szt.), liczba
przedsiębiorstw wspartych w zakresie inwestycji w infrastrukturę B+R (w szt.) oraz
nakłady inwestycyjne na zakup aparatury naukowo-badawczej (w zł);
dla celu szczegółowego 3.1.1. PI 3.1.: Stworzenie warunków do powstawania nowych i
innowacyjnych podmiotów gospodarczych w regionie wskaźniki rezultatu to stopa
inwestycji w sektorze prywatnym – nakłady brutto na środki trwałe w sektorze
prywatnym jako % PKB (GUS) i wartość dodana brutto na pracującego w gospodarce
ogółem (gdzie EU27=100; Eurostat), a wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w
szt.) liczba przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie, liczba wspartych instytucji otoczenia
biznesu – ośrodki przedsiębiorczości, powierzchnia wspartych (przygotowanych) terenów
inwestycyjnych, liczba wspartych przedsięwzięć informacyjno-promocyjnych o
charakterze międzynarodowym, liczba wspartych przedsięwzięć informacyjno-
promocyjnych o charakterze krajowym i liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie
internacjonalizacji działalności;
dla celu szczegółowego 3.2.1. PI 3.2.: Wsparcie działalności przedsiębiorstw w celu
rozwoju ich współpracy międzynarodowej wskaźniki rezultatu i wskaźniki WLWK są takie,
jak dla celu 3.1.1.;
dla celu szczegółowego 3.3.1. PI 3.3.: Rozwój sektora MŚP przyczyniający się do wzrostu
konkurencyjności podmiotów gospodarczych wskaźniki rezultatu są takie jak dla celu
3.1.1.;
dla celu szczegółowego 3.3.2. PI 3.3.: Wzmocnienie roli Instrumentów Inżynierii
Finansowej jako alternatywnego źródła finansowania przedsięwzięć wskaźniki rezultatu są
takie jak dla celu 3.1.1., a wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w szt.) liczba
przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie, liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie
inwestycji i liczba wspartych klastrów.
dla celu szczegółowego 3.4.1. PI 3.4.: Wzmocnienie oraz podniesienie jakości usług
instytucji otoczenia biznesu (IOB) wskaźniki rezultatu są takie jak dla celu 3.1.1., a
wskaźniki WLWK to (wszystkie dane z IZ RPO i w szt.) liczba przedsiębiorstw
otrzymujących wsparcie, liczba wspartych IOB – ośrodki przedsiębiorczości, liczba
90
wspartych IOB – ośrodki innowacji oraz liczba przedsiębiorstw wspartych w zakresie
doradztwa specjalistycznego;
dla celu szczegółowego 9.3.1. PI 9.3.: Wsparcie działalności podmiotów ekonomii
społecznej wskaźnikiem rezultatu jest wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem
społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech podwskaźników; w %; Eurostat), a wskaźnik WLWK
to liczba podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem (w szt., IZ RPO);
dla celu szczegółowego 2.3.1. PI 2.3.: Upowszechnienie i wzrost zastosowania technik
informacyjnych i komunikacyjnych we wszystkich dziedzinach życia wskaźnik rezultatu to
odsetek osób korzystających z internetu w kontaktach z administracją publiczną (wartość
bazowa w 2012 roku to 31,6; dane GUS / Eurostat), a wskaźnik WLWK to liczba
zainstalowanych aplikacji w instytucjach publicznych (w szt.);
dla celu szczegółowego 4.1.1. PI 4.1.: Zwiększenie udziału produkcji energii z OZE na
terenie województwa lubuskiego wskaźnik rezultatu to udział energii ze źródeł
odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto (wartość bazowa w 2011 roku to
10,4%; GUS), a wskaźniki WLWK to liczba wybudowanych jednostek wytwarzania energii
elektrycznej z OZE (w szt.) oraz liczba zmodernizowanych jednostek wytwarzania energii
elektrycznej z OZE (w szt.);
dla celu szczegółowego 4.3.1. PI 4.3.: Racjonalizacja zużycia energii w sektorze publicznym
i mieszkaniowym wskaźniki rezultatu to zużycie energii pierwotnej (wartość bazowa dla
2010 roku to 96 929 tys. ton; Eurostat) i emisja gazów cieplarnianych (wartość bazowa w
2010 roku to 88; źródło danych to KOBiZE), a wskaźniki WLWK to liczba
zmodernizowanych energetycznie budynków (w szt.) oraz długość wybudowanych lub
przebudowanych dróg dla rowerów (w km).
dla celu szczegółowego 4.7.1. PI 4.7.: Rozwój energetyki rozproszonej opartej na
skojarzonym wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej wskaźnik rezultatu to zużycie
energii pierwotnej (wartość bazowa w 2010 roku to 96 929 tys. ton; Eurostat), a wskaźnik
WLWK to liczba zmodernizowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej
w ramach kogeneracji (w szt.);
dla celu szczegółowego 5.2.1. PI 5.2.: Poprawa stanu bezpieczeństwa w regionie, w tym
zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego, poprzez stałe podnoszenie poziomu
wyposażenia służb ratowniczych w sprzęt do likwidacji skutków nadzwyczajnych zagrożeń
oraz rozwój form małej retencji wskaźnik rezultatu to liczba obiektów małej retencji
wodnej (wartość bazowa to 740 630 m3; GUS / MRiRW), a wskaźnik WLWK to pojemność
małej retencji (w m3);
dla celu szczegółowego 6.1.1. PI 6.1.: Poprawa stanu środowiska w regionie poprzez
realizację inwestycji w sektorze gospodarki odpadami wskaźnik rezultatu to udział
odpadów komunalnych zbieranych selektywnie w masie wszystkich zebranych odpadów
komunalnych w skali kraju w ciągu roku (wartość bazowa w 2010 roku to 10%; GUS), a
wskaźnik WLWK to liczba rozbudowanych / zmodernizowanych zakładów
zagospodarowania odpadów (w szt.);
91
dla celu szczegółowego 6.2.1. PI 6.2.: Podniesienie poziomu podstawowych standardów
życia mieszkańców województwa poprzez uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej
wskaźnik rezultatu to odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków (wartość
bazowa w 2011 roku to 65,7%; GUS), a wskaźnik WLWK to długość wybudowanej
kanalizacji sanitarnej (w km);
dla celu szczegółowego 6.3.1. PI 6.3.: Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz
naturalnego regionu wskaźnik WLWK to liczba instytucji kultury objętych wsparciem (w
szt.);
dla celu szczegółowego 6.4.1. PI 6.4.: Ochrona i wykorzystanie kapitału przyrodniczego
regionu wskaźnik rezultatu to obszary Natura 2000 objęte planami zadań ochronnych
(wartość bazowa to 1,22%; GDOŚ), a wskaźnik WLWK to liczba przebudowanych lub
zmodernizowanych obiektów turystycznych i rekreacyjnych (w szt.);
dla celu szczegółowego 6.5.1. PI 6.5.: Poprawa stanu powietrza, środowiska akustycznego
oraz wykorzystanie terenów zdegradowanych wskaźnik WLWK to łączna powierzchnia
zrekultywowanych gruntów (w ha);
dla celu szczegółowego 7.2.1. PI 7.2.: Poprawa przepustowości i sprawności infrastruktury
transportowej w województwie poprzez pełne włączenie regionu w transeuropejskie sieci
transportowe wskaźnik rezultatu to wskaźnik międzygałęziowej dostępności
transportowej (wartość bazowa w 2010 roku to 0,3281; MRR), a wskaźnik WLWK to
całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych dróg (w km);
dla celu szczegółowego 7.4.1. PI 7.4.: Wzmocnienie systemu kolejowych regionalnych
przewozów pasażerskich i towarowych wskaźnik rezultatu to wskaźnik międzygałęziowej
dostępności transportowej (wartość bazowa w 2010 roku to 0,3281), a wskaźniki WLWK
to pojemność zakupionego lub zmodernizowanego pasażerskiego taboru kolejowego (w
osobach) oraz całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych linii kolejowych
(w km);
dla celu szczegółowego 8.5.1. PI 8.5: Podniesienie zdolności do zatrudnienia osób
pozostających bez pracy, w tym osób znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji
na rynku pracy wskaźniki to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu (w tym
samozatrudnieni), liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu oraz
liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym
samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób długotrwale bezrobotnych objętych
wsparciem w programie, liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem w
programie, liczba osób w wieku do 30 lat objętych wsparciem w programie oraz liczba
osób w wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie;
dla celu szczegółowego 8.7.1. PI 8.7: Podniesienie zdolności do samozatrudnienia oraz
rozwój przedsiębiorczości wskaźniki rezultatu to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu
programu (w tym samozatrudnieni), liczba utworzonych miejsc pracy w ramach
udzielonych z EFS środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz liczba utworzonych
mikroprzedsiębiorstw działających 30 miesięcy po uzyskaniu wsparcia finansowego, a
92
wskaźniki WLWK to liczba osób, które otrzymały środki na podjęcie działalności
gospodarczej w programie;
dla celu szczegółowego 8.8.1. PI 8.8: Wyrównanie szans w dostępie do zatrudnienia
wskaźnik rezultatu to liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu (w tym
samozatrudnieni), liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu oraz
liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym
samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób opiekujących się osobami zależnymi,
które zostały objęte wsparciem w ramach programu oraz liczba utworzonych miejsc
opieki nad dziećmi do lat 3;
dla celu szczegółowego 8.9.1. PI 8.9: Poprawa adaptacyjności przedsiębiorstw i ich
pracowników oraz dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb
rynku pracy wskaźniki rezultatu to liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu
programu, liczba osób, które po opuszczeniu programu podjęły pracę lub kontynuowały
zatrudnienie w dotychczasowym miejscu pracy, oraz liczba osób znajdujących się w
lepszej sytuacji na rynku pracy 6 miesięcy po opuszczeniu programu, a wskaźniki WLWK to
liczba osób zatrudnionych objętych wsparciem w ramach programu (w tym
samozatrudnieni), liczba osób zatrudnionych w wieku 50 lat i więcej, które zostały objęte
wsparcie w ramach programu, liczba mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich
przedsiębiorstw objętych wsparciem w ramach programu oraz liczba pracowników
zagrożonych zwolnieniem z pracy oraz osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu
pracy objętych wsparciem w ramach programu;
dla celu szczegółowego 8.10.1. PI 8.10: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej
mieszkańców regionu wskaźniki rezultatu to liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po
opuszczeniu programu oraz liczba osób posiadających zatrudnienie 6 miesięcy po
opuszczeniu programu (w tym samozatrudnieni), a wskaźniki WLWK to liczba osób w
wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie, liczba osób objętych badaniami
profilaktycznymi w programie oraz liczba osób objętych programami rehabilitacji
medycznej ułatwiającymi powrót do pracy;
dla celu szczegółowego 9.4.1. PI 9.4: Upowszechnienie aktywizacji zawodowej, społecznej,
zdrowotnej i edukacyjnej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym wskaźniki rezultatu
to liczba osób nieaktywnych zawodowo poszukujących pracy po opuszczaniu programu,
liczba osób zatrudnionych po opuszczeniu programu, liczba osób posiadających
zatrudnienie 6 miesięcy po opuszczeniu programu (w tym samozatrudnieni) oraz liczba
osób, które podjęły kształcenie i szkolenie po opuszczeniu programu, a wskaźniki WLWK
to liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie,
liczba osób niepełnosprawnych objętych wsparciem w programie, liczba osób w wieku
poniżej 25 lat objętych wsparciem w programie, liczba osób nieaktywnych zawodowo,
nieuczestniczących w kształceniu lub szkoleniu, objętych wsparciem w programie, oraz
liczba migrantów, osób obcego pochodzenia, należących do mniejszości, objętych
wsparciem w programie;
93
dla celu szczegółowego 9.7.1. PI 9.7: Zwiększenie dostępności usług społecznych wskaźnik
WLWK to liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które skorzystały z usług
społecznych w programie;
dla celu szczegółowego 9.8.1. PI 9.8: Wzmocnienie i poszerzenie sieci wsparcia sektora
ekonomii społecznej wskaźniki rezultatu to liczba utworzonych podmiotów ekonomii
społecznej, liczba miejsc pracy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych, liczba
miejsc pracy utworzonych w podmiotach ekonomii społecznej nie będących
przedsiębiorstwami społecznymi oraz liczba miejsc pracy istniejących co najmniej 30
miesięcy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych, a wskaźniki WLWK to liczba
podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem oraz liczba osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie;
dla celu szczegółowego 9.9.1. PI 9.9: Wzrost aktywności społeczności lokalnych w obszarze
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu nie określono wskaźników;
dla celu szczegółowego 10.1.1. PI 10.1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu
edukacji oraz dostosowanie systemu kształcenia do zindywidualizowanych potrzeb
uczniów wskaźnik rezultatu to liczba nauczycieli prowadzących zajęcia z wykorzystaniem
TIK, a wskaźniki WLWK to liczba dzieci objętych w ramach programu dodatkowymi
zajęciami zwiększającymi ich szanse edukacyjne w edukacji przedszkolnej, liczba miejsc
wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie, liczba nauczycieli objętych
wsparciem w zakresie TIK, liczba szkół o najniższych wynikach edukacyjnych objętych
wsparciem w ramach programu, liczba uczniów objętych wsparciem w ramach programu
oraz liczba uczniów uczestniczących w zajęciach prowadzonych w oparciu o indywidualne
podejście do ucznia;
dla celu szczegółowego 10.3.1. PI 10.3: Wzmocnienie potencjału, atrakcyjności i
podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących
kształcenie zawodowe uwzględniające potrzeby rynku pracy brak wskaźników;
dla celu szczegółowego 10.3.2. PI 10.3: Upowszechnienie i promocja kształcenia
ustawicznego osób dorosłych wskaźniki to liczba osób świadczących usługi doradztwa
edukacyjno-zawodowego po opuszczeniu programu, liczba osób, które uzyskały
kwalifikacje po opuszczeniu programu, liczba uczniów szkół i placówek kształcenia
zawodowego uczestniczących w stażach i praktykach u pracodawcy, liczba szkół
zawodowych współpracujących z pracodawcami w programie, liczba szkół i placówek
objętych wsparciem w zakresie realizacji zadań w obszarze doradztwa edukacyjno-
zawodowego, liczba osób uczestniczących w pozaszkolnych formach kształcenia
realizowanych we współpracy z pracodawcami oraz liczba podmiotów realizujących
zadania centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego objętych wsparciem w
programie;
dla celu szczegółowego 9.1.1. PI 9.1: Poprawa jakości infrastruktury zdrowotnej i
społecznej uwzględniająca obszary deficytowe wskaźnik strategiczny to wskaźnik
zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech
94
podwskaźników w %), a wskaźniki WLWK to liczba wspartych podmiotów leczniczych oraz
liczba wybudowanych / przebudowanych / rozbudowanych obiektów, w których
realizowane są usługi aktywizacji społeczno-zawodowej;
dla celu szczegółowego 9.2.1. PI 9.2: Rewitalizacja fizyczna, gospodarcza i społeczna
obszarów zmarginalizowanych i zagrożonych marginalizacją wskaźnik strategiczny to
wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (wskaźnik zbiorczy trzech
podwskaźników w %), a wskaźniki WLWK to powierzchnia zrewitalizowanych obszarów (w
ha) oraz liczba nowych / przebudowanych/ przekształconych obiektów infrastruktury
zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach;
dla celu szczegółowego 10.4.1. PI 10.4: Poprawa jakości infrastruktury edukacyjnej
wszystkich szczebli kształcenia wskaźniki strategiczne to odsetek osób w wieku 30-34 lata
posiadających wykształcenie wyższe, osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w
szkoleniu, młodzież niekontynuująca nauki (w %), oraz odsetek dzieci w wieku 3-4 lat
objętych edukacją przedszkolną, a wskaźniki WLWK to liczba wybudowanych lub
zmodernizowanych obiektów infrastruktury jednostek organizacyjnych systemu oświaty,
potencjalna liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej
wspartej w programie, oraz liczba wybudowanych / przebudowanych / rozbudowanych
obiektów infrastruktury szkół wyższych;
95
D. Wskaźniki strategii sektorowych
Punktem wyjścia do propozycji określenia wskaźników polityk publicznych w poszczególnych
obszarach rozwoju regionu jest przegląd wskaźników wynikających z zapisów strategii
sektorowych obowiązujących i przygotowywanych w województwie lubuskim.
Lubuska Regionalna Strategia Innowacji 2010-2015
LRSI powołuje się na przykładowe wskaźniki zaproponowane w European Innovation
Scoreboard oraz Global Innovation Scoreboard, które mogą być wykorzystane w procesie
monitoringu jej wdrażania. Wskaźniki te oraz formy ich prezentowania wynikające z
międzynarodowych systemów monitoringu były podstawą opracowania katalogu
wskaźników LRSI, pozwalających na prowadzenie porównawczych analiz w odniesieniu do
wyników innych regionów.
European Innovation Scoreboard:
1. Potencjał ludzki:
udział absolwentów w dziedzinach nauk i technologii na poziomie studiów wyższych;
udział pracujących z wyższym wykształceniem w populacji pracujących;
udział zatrudnionych w średnio i wysoko zaawansowanych technologicznie
przedsiębiorstwach;
udział wszystkich zatrudnionych w usługach hi-tech.
2. Tworzenie nowej wiedzy:
udział wydatków budżetowych na B+R jako procent PKB;
udział wydatków biznesu na B+R jako procent PKB;
ilość patentów w dziedzinie hi-tech na milion mieszkańców.
3. Wykorzystanie nowej wiedzy i jej transfer:
procent MSP stosujących innowacje;
udział produkcyjnych MSP zaangażowanych we współpracę w dziedzinie innowacji;
wydatki na innowacje jako procent obrotu.
4. Finansowanie innowacji, rezultaty i rynki innowacji:
inwestycje venture capital w firmy technologiczne jako procent PKB;
kapitalizacja nowych rynków jako procent PKB;
udział sprzedaży produktów na „nowych rynkach”;
dostęp do Internetu w przeliczeniu na 100 mieszkańców;
udział rynku technologii informacyjnych w PKB;
zmiany udziału produkcji w sektorach hi-tech w odniesieniu do tej produkcji w
krajach OECD.
96
Global Innovation Scoreboard:
1. Czynniki napędzające innowacje:
nowi absolwenci przedmiotów ścisłych i inżynierii na 1000 mieszkańców w wieku 20-
29;
ludność uczestnicząca w edukacji policealnej na 100 mieszkańców w wieku 25-64;
dostęp sieci szerokopasmowych (liczba linii na 100 mieszkańców);
udział w kształceniu ustawicznym na 100 mieszkańców w wieku 25-64;
poziom wykształcenia młodzieży (% ludności w wieku 20-24, która ukończyła szkolę
średnią).
2. Czynniki wpływające na tworzenie wiedzy:
wydatki publiczne na badania i rozwój (% PKB);
wydatki firm na badania i rozwój (% PKB);
udział średnio zaawansowanych i zaawansowanych technologii B + R (% wydatków na
produkcje B + R);
udział przedsiębiorstw uzyskujących wsparcie publiczne na innowacje.
3. Innowacje i przedsiębiorczość:
MSP działające innowacyjnie (% MŚP);
innowacyjne MSP kooperujące z innymi (% MŚP);
wydatki na innowacje (% obrotów);
kapitał wysokiego ryzyka w fazie początkowej (% PKB);
wydatki na Technologie Informacyjno-Komunikacyjne (% PKB);
MŚP wykorzystujące innowacje organizacyjne (% MŚP).
4. Wdrożenia:
zatrudnienie w usługach wysokich technologii (% ludności pracującej);
eksport produktów wysokich technologii i udział w całkowitym eksporcie;
płace w produkcji nowych produktów (% obrotów);
płace w produkcji nowych produktów dla firm (nie dla rynku) (% obrotów);
zatrudnienie w średnio zaawansowanych i wysokich technologiach (% ludności
pracującej).
5. Własność intelektualna:
europejskie patenty na milion populacji;
patenty na milion populacji;
liczba nowych marek na milion populacji;
liczba nowych rejestrowanych wzorów na milion populacji.
W dokumencie LRSI zaproponowano także zestaw wskaźników benchmarkingu,
pozwalających ocenić wpływ realizacji LRSI na poziom innowacyjności regionu w stosunku do
innych regionów europejskich i w świecie według poniżej przedstawionych tematów
statystycznych:
97
1. Wskaźniki innowacyjności regionu
1.1. Ilość patentów zgłoszonych w Urzędzie Patentowym;
1.2. Nakłady na działalność B + R (% PKB);
1.3. Wielkość zatrudnienia w działalności B + R;
1.4. Udział nowych produktów/usług w ogólnej sprzedaży firmy;
1.5. Udział eksportu w ogólnej sprzedaży firmy;
1.6. Nakłady na innowacje w przemyśle.
2. Wskaźniki działalności i zdolności badawczych regionu
2.1. Ilość instytucji sektora B+R, rodzaj i specjalizacje;
2.2. Finansowanie działalności B+R ze środków publicznych (ilość, %);
2.3. Finansowanie działalności B+R ze środków prywatnych (ilość, %);
2.4. Zatrudnienie w laboratoriach badawczych;
2.5. Ilość firm posiadających działy badawcze;
2.6. Ilość opublikowanych artykułów naukowych;
3. Wskaźniki odnośnie działań wspierających innowacji
3.1. Zatrudnienie w obszarze innowacji w instytucjach wsparcia biznesu;
3.2. Poziom umiejętności w instytucjach wsparcia biznesu (wskaźnik jakościowy);
3.3. Ilość i rodzaj usług w zakresie innowacji uzyskanych przez MŚP we współpracy z
instytucjami wsparcia biznesu;
3.4. Poziom zmiany świadomości i przyzwyczajeń MŚP w wyniku organizowanych
akcji przez instytucje wsparcia biznesu.
Projekt Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020
W projekcie Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020 dla
każdego celu strategicznego przewidziane zostały wskaźniki pozwalające na jego
monitorowanie. Wskaźniki te zostały przedstawione w tabeli poniżej:
Tabela 7. Wskaźniki dla celów strategicznych w projekcie Strategii Polityki Społecznej Województwa
Lubuskiego na lata 2014-2020
Cel główny Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży
Cel strategiczny Wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opiekuńczo-wychowawczej oraz zapewnianie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich pomocy socjalnej
Wskaźniki 1. Liczba placówek wsparcia dziennego. 2. Liczba rodzin wielodzietnych. 3. Liczba regionalnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej. 4. Liczba dzieci w rodzinach zastępczych. 5. Liczba dzieci przysposobionych. 6. Liczba osób ubiegających się o świadczenia rodzinne w krajach Unii Europejskiej oraz
krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii.
Cel strategiczny Zwiększanie dostępu do różnych form edukacji, dóbr kultury, kultury fizycznej
98
Wskaźniki 1. Liczba działań promocyjnych na rzecz aktywności ruchowej dzieci i młodzieży. 2. Liczba nowopowstałych boisk sportowych. 3. Liczba instytucji kultury. 4. Liczba zwiedzających galerie, wystawy, muzea. 5. Liczba widzów w kinach, teatrach i instytucjach muzycznych.
Cel strategiczny Zapewnianie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do edukacji i rehabilitacji
Wskaźniki 1. Liczba dzieci niepełnosprawnych uczących się w szkołach specjalnych. 2. Liczba dzieci niepełnosprawnych uczących się w szkołach ogólnodostępnych. 3. Liczba dzieci objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną udzielaną przez poradnię
psychologiczno-pedagogiczną.
Cel strategiczny Promocja zdrowia
Wskaźniki 1. Liczba nieletnich uzależnionych w województwie lubuskim. 2. Liczba nieletnich uzależnionych podejmujących terapie i leczenie.
Cel główny Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze społeczeństwem
Cel strategiczny Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez zatrudnianie i likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się
Wskaźniki 1. Liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych. 2. Liczba placówek korzystających z dofinansowania na likwidację barier
architektonicznych. 3. Liczba placówek, ośrodków wsparcia dla osób niepełnosprawnych.
Cel strategiczny Profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień
Wskaźniki 1. Liczba osób uzależnionych w województwie lubuskim. 2. Liczba osób uzależnionych oraz współuzależnionych podejmujących terapie i leczenie. 3. Liczba placówek udzielających pomocy osobom uzależnionym.
Cel strategiczny Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka oraz ich integracja ze społeczeństwem
Wskaźniki 1. Liczba osób korzystających z pomocy społecznej. 2. Liczba osób bezdomnych. 3. Liczba interwencji dotyczących przemocy w rodzinie. 4. Liczba programów przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Cel główny Doskonalenie systemu wsparcia społecznego
Cel strategiczny Wspieranie samorządów lokalnych w zapewnieniu usług środowiskowych
Wskaźniki 1. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych. 2. Liczba wolontariuszy - seniorów. 3. Liczba podmiotów III sektora zrzeszających seniorów.
Cel strategiczny Doskonalenie kompetencji zawodowych służb społecznych
Wskaźniki 1. Liczba organizowanych szkoleń. 2. Liczba pracowników pomocy i integracji społecznej biorących udział w szkoleniach. 3. Liczba pracowników pomocy i integracji społecznej podnoszących swoje kwalifikacje
zawodowe.
Cel główny Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego
Cel strategiczny Rozwijanie współpracy z podmiotami III sektora
Wskaźniki 1. Liczba podmiotów III sektora. 2. Liczba podmiotów ekonomii społecznej.
99
3. Liczba udzielonych dotacji podmiotom III sektora.
Cel strategiczny Promowanie aktywności obywatelskiej
Wskaźniki 1. Liczba działań samorządu województwa na rzecz promocji aktywności obywatelskiej. 2. Liczba zeznań podatkowych mieszkańców województwa lubuskiego, w których
przekazano 1% podatku na organizację pożytku publicznego.
Cel strategiczny Zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i związanej z nimi nietolerancji
Wskaźniki 1. Liczba mieszkańców województwa deklarująca narodowość niepolską. 2. Liczba migracji wewnętrznych i zagranicznych ludności na pobyt stały.
Źródło: Projekt Strategii Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020
Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia
Strategia określiła zarówno wskaźniki poziomu wdrażania (realizacji) strategii, jak i wskaźniki
oceny efektów jej realizacji.
Wskaźniki poziomu wdrażania strategii
1. Wskaźniki chorobowości i zachorowalności (w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców):
a) liczba osób objętych opieką czynną (w przeliczeniu na 10 000 mieszkańców):
Dzieci i młodzież w wieku od 0 do 18 lat;
Osoby w wieku 19 lat i więcej.
b) liczba nowych zachorowań objętych opieką czynną (wraz ze strukturą
przedstawiającą rozkład na poszczególne jednostki chorobowe):
Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat;
Osób w wieku 19 lat i więcej.
Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej
2. Dane o kolejkach – jako narzędzie do monitorowania efektywności wykorzystania
zasobów kadrowych, organizacyjnych, materialnych i finansowych systemu ochrony
zdrowia:
a) liczba pacjentów oczekujących na świadczenie zdrowotne (w tym o statusie
„pilne”);
b) średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego (w tym o statusie
„pilne”) wraz ze strukturą przedstawiającą rozkład na poszczególne procedury
(wymaga to uzupełnienia danych o kolejkach przez NFZ) lub komórki.
Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej
3. Dane o wykorzystaniu łóżek i długości leczenia – narzędzia do monitorowania
efektywności stacjonarnej opieki zdrowotnej:
a) % wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych;
b) średnia długość pobytu pacjenta na oddziale.
Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej.
100
Wskaźniki oceny efektów realizacji:
1. Narzędzia do monitorowania ogólnych warunków (czynników) wpływających na
zdrowie mieszkańców.
a) średnia długość życia mieszkańców województwa lubuskiego (odrębnie dla
mężczyzn i kobiet);
b) wskaźnik umieralności w województwie lubuskim (odrębnie dla mężczyzn i kobiet).
Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej
2. Narzędzia do monitorowania efektywności publicznej służby zdrowia
a) wskaźnik udziału dopłat do ochrony zdrowia z budżetów gospodarstw domowych
(liczony jako iloraz wydatków na zdrowie z budżetów domowych w przeliczeniu na
1 mieszkańca pomnożonych przez liczbę mieszkańców i kosztu zakupu świadczeń
zdrowotnych przez LOW NFZ).
Częstotliwość pomiaru: zgodnie z ustawą o statystyce publicznej.
Strategia na podstawie zmian w latach 2005-2008 (dane z LCZP, GUS, Eurostat) określiła
oczekiwane wartości wskaźników dla lat 2009-2013, które powinny stanowić punkt
odniesienia do oceny realizacji Strategii.
Tabela 8. Wartości oczekiwane mierników realizacji Strategii
WSKAŹNIKI / MIERNIKI 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Wskaźniki chorobowości / zachorowalności
Liczba osób objętych opieką czynną (0-18 lat) 2 204,1 2 204,1 2 157,8 2 111,5 2 065,2 2 018,9
Liczba nowych osób objętych opieką czynną (0-18 lat)
353,1 353,1 347,1 341,0 335,0 328,9
Liczba osób objętych opieką czynną (>= 19 lat)
3 060,7 3 060,7 3 050,9 3 041,1 3031,3 3 021,5
Liczba nowych osób objętych pieką czynną (>= 19 lat)
315,5 315 314 313 312 311
Efektywność wykorzystania zasobów
Liczba oczekujących na świadczenia zdrowotne
76 008 76 000 76 000 75 000 74 000 73 000
W tym na świadczenia o statusie pilne 2 020 2 010 2 010 1 900 1 800 1 700
Średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia
111 111 111 100 100 90
- w tym na świadczenia o statusie pilne 74 74 74 70 70 60
Syntetyczny wpływ wszystkich czynników
Średnia długość życia mężczyzn 70,50 70,83 71,16 71,49 71,82 72,15
Średnia długość życia kobiet 79,30 79,58 79,86 80,14 80,42 80,70
Umieralność mężczyzna 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82 1 068,82
101
Umieralność kobiet 836,4 836,4 836,4 836,4 836,4 836,4
Efektywność stacjonarnej opieki zdrowotnej
% wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych 78,9 79 79,5 80 80,5 81
Średnia długość pobytu pacjenta na oddziale 9,35 9,19 9,03 8,87 8,71 8,85
Wskaźnik udziału wydatków w budżetów domowych; W 2007 roku – 47,03%
b.d. 46 46 47 47 47
Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia
W Strategii pojawiła się także informacja, że Zespół Wdrażający Strategię może dodatkowo
rozszerzyć monitoring o następujące mierniki realizacji Strategii:
1. Współczynniki umieralności z powodu najczęściej występujących schorzeń oraz tych,
które niekorzystnie przedstawiają się w województwie lubuskim na tle kraju, np. z
powodu:
chorób układu krążenia (ze szczególnym uwzględnieniem udarów mózgu);
nowotworów, w tym oskrzela i płuca, bez określenia umiejscowienia, jelita grubego,
żołądka, sutka, szyjki macicy;
zewnętrznych przyczyn, w tym samobójstw i wypadków;
chorób układu trawiennego;
chorób układu oddechowego, w tym POChP.
2. Współczynnik umieralności okołoporodowej i zgonów niemowląt.
3. Odsetek kobiet i mężczyzn umierających przed 65 rokiem życia oraz przyczyny tych
zgonów.
4. Współczynniki zachorowalności na nowotwory, kompletność rejestracji zachorowań i
zgonów na nowotwory złośliwe w Lubuskim Rejestrze Nowotworów Złośliwych,
odsetek zgonów z powodu nowotworu złośliwego bez określenia umiejscowienia.
5. Współczynniki zachorowań na choroby zakaźne, ze szczególnym uwzględnieniem
gruźlicy oraz chorób przenoszonych drogą płciową, HIV, WZW typu C.
6. Liczba osób korzystających z różnych form opieki psychiatrycznej i psychologicznej.
7. Liczba instytucji realizujących programy promocji zdrowia.
8. Odsetek śmiertelnych ofiar wypadków drogowych.
9. Liczba wypadków przy pracy i w szkole.
10. Częstość orzekania o stopniu niepełnosprawności.
Projekt Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia 2014-2020
Wskaźnikami poziomu wdrażania Strategii są:
1. Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy na
10 tys. mieszkańców.
102
Nazwa wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja
Pokazuje liczbę lekarzy i lekarzy dentystów pracujących w danej placówce przypadającą na 10 tysięcy ludności (stan na 31 grudnia), bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której wykonywana jest praca (np. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, w tym umowa zlecenie) i wymiar czasu pracy. Pracujący lekarze, dla których jednostka sprawozdawcza jest głównym miejscem pracy wg oświadczenia pracującego. Osoby te, niezależnie od wymiaru czasu pracy, są liczone raz.
Jednostka miary osoba
Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych. Dostęp do odpowiedniej liczby lekarzy daje szansę na uzyskanie właściwej opieki medycznej w krótkim czasie.
Pożądany kierunek zmian: Wzrost wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
2. Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według
podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców.
Nazwa wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja
Pokazuje liczbę pielęgniarek i położnych pracujących w danej placówce przypadającą na 10 tysięcy ludności (stan na 31 grudnia), bez względu na rodzaj umowy, na podstawie której wykonywana jest praca (np. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, w tym umowa zlecenie) i wymiar czasu pracy. Pracujące pielęgniarki i położne, dla których jednostka sprawozdawcza jest głównym miejscem pracy wg oświadczenia pracującego. Osoby te, niezależnie od wymiaru czasu pracy, są liczone raz.
Jednostka miary osoba
Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych. Liczba pielęgniarek i położnych różnicuje jakość opieki zapewnianej przez placówki medyczne w regionie.
Pożądany kierunek zmian: Wzrost wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
Te dwa wskaźniki pokazują stopień zaangażowania zasobów ludzkich w świadczenie opieki
zdrowotnej. Liczba lekarzy podstawowej opieki medycznej pokazuje ogólną dostępność
opieki zdrowotnej, liczba pielęgniarek i położnych różnicuje jakość opieki zapewnianej przez
placówki medyczne w regionie.
3. Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w
województwie lubuskim.
Nazwa wskaźnika Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w województwie lubuskim
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja Średni czas oczekiwania oznacza średnią liczbę dni, jaką oczekiwały na udzielenie świadczenia osoby skreślone z listy oczekujących z powodu
103
wykonania świadczenia u danego świadczeniodawcy. Czas ten świadczeniodawcy mają obowiązek obliczać zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 czerwca 2008 w sprawie zakresu niezbędnych informacji gromadzonych przez świadczeniodawców, szczegółowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., nr 123, poz. 801, z późn. zm.). Do obliczenia średniego czasu oczekiwania są brane wyłącznie informacje o osobach znajdujących się na liście oczekujących, którym w okresie ostatnich 6 miesięcy udzielono świadczenia i z tego powodu zostały z listy skreślone. Nie brane są pod uwagę informacje o osobach, którym wykonano świadczenie, a które nie są umieszczane na listach oczekujących, tj. osoby znajdujące się w momencie zgłoszenia do świadczeniodawcy w stanie nagłym oraz osoby znajdujące się w planie leczenia i wymagające okresowego, w ściśle ustalonych terminach, wykonywania kolejnych etapów świadczenia. Średni czas oczekiwania wynoszący 0 dni może oznaczać dwie sytuacje: świadczenia są udzielane na bieżąco lub w okresie ostatnich 6 miesięcy nikt nie został skreślony z listy oczekujących z powodu wykonania świadczenia. Należy zwracać uwagę nie tylko na średni czas oczekiwania, ale jednocześnie na liczbę osób oczekujących oraz liczbę osób skreślonych z listy oczekujących z powodu wykonania świadczenia.
Kolejność pacjentów na listach oczekujących, określająca ich planowane przyjęcie, uzależniona jest od terminu zgłoszenia i kategorii medycznej, do której zostaną zakwalifikowani. Rozróżnia się kategorie na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej:
- przypadek pilny – jeżeli istnieje konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znaczące zmniejszenie szans na powrót do zdrowia,
- przypadek stabilny w przypadku innym niż stan nagły i przypadek pilny
Jednostka miary Osoby i dni
Znaczenie Zdrowie mieszkańców bezpośrednio uzależnione jest od jakości i dostępności usług medycznych.
Pożądany kierunek zmian: Obniżenie liczby oczekujących oraz skrócenie czasu oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego .
Źródło danych LOW NFZ, Ministerstwo Zdrowia
Oczekiwana długość życia, współczynnik zgonów na nowotwory i choroby serca, czy mierniki
zachorowalności są miarami efektów dla sfery zdrowia. Dla pacjenta ważniejsze są jakość i
dostępność opieki zdrowotnej oraz infrastruktury medycznej niż wielkość środków
finansowych na to przeznaczonych.
Wskaźniki oceny efektów realizacji Strategii:
1. Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia.
Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja
Wskaźnik wyraża średnią liczbę lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba (kobieta lub mężczyzna) w momencie urodzenia, przy założeniu stałego poziomu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia.
Jednostka miary lata
Znaczenie Wskaźnik charakteryzujący długość życia kobiet i mężczyzn, co pośrednio
104
świadczy o kondycji zdrowotnej społeczeństwa. W ostatnich latach przeciętna długość życia mężczyzn i kobiet wydłuża się. Z jednej strony wskazuje to na polepszające się warunki życia ludności i lepszą opiekę zdrowotną, z drugiej zaś jest to sygnał, że przed państwem i społeczeństwem pojawiają się nowe wyzwania związane m.in. z systemem zabezpieczeń społecznych, czy opieką zdrowotną osób starszych.
Pożądany kierunek zmian: Wzrost wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
2. Wskaźnik zgonów na 10 tys. mieszkańców wg przyczyn (choroby układu krążenia,
nowotwory).
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja Jest to udział zgonów osób z powodu wybranych chorób (układu krążenia oraz nowotworów- razem ) w ogólnej liczbie zgonów.
Jednostka miary %
Znaczenie
Wskaźnik ten pozwala na syntetyczną ocenę stanu zdrowia społeczeństwa oraz (pośrednio) stanu ochrony zdrowia i poziomu wiedzy medycznej. Wysoki odsetek osób chorujących na nowotwory, choroby układu krążenia lub oddechowego, świadczy o złej kondycji zdrowotnej społeczeństwa i warunków życia oraz wskazuje na skuteczność służby zdrowia. Konsekwencją dużej liczby zachorowań i zgonów w wyniku chorób jest rosnące zapotrzebowanie na usługi zdrowotne. Jest to sygnał do podjęcia działań zapobiegawczych, mających na celu m.in. rozwój wiedzy medycznej oraz promujących zdrowy styl życia. Szczególnie niepokojąca jest sytuacja, gdy zgony z powodu chorób dotyczą grupy wieku znacznie poniżej granicy wyznaczonej przez przeciętne dalsze trwanie życia osób, które mogą być aktywne zawodowo (do 65 roku życia).
Pożądany kierunek zmian: Spadek wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
3. Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych.
Nazwa wskaźnika Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych.
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja
Pokazuje liczbę zgonów niemowląt, tj. dzieci do 1 roku życia, w relacji do liczby urodzeń żywych. Wartości ustalone według metodologii Światowej Organizacji Zdrowia.
Jednostka miary promil
Znaczenie
Wskaźnik zgonów niemowląt w sposób syntetyczny odzwierciedla stan zdrowia społeczeństwa i poziom świadczeń zdrowotnych. Spadek zgonów niemowląt będzie świadczył m.in. o poprawie poziomu życia, rozwoju zachowań prozdrowotnych kobiet w ciąży, rozwoju medycyny w kierunku poprawy jakości opieki medycznej w związku z ciążą, porodem i połogiem.
Pożądany kierunek zmian: Spadek wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
4. Współczynnik dzietności.
Nazwa wskaźnika Współczynnik dzietności ogólnej
Obszar tematyczny Zmiany demograficzne
105
Definicja
Współczynnik dzietności oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat), przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.
Jednostka miary Liczba dzieci
Znaczenie
Współczynnik dzietności jest syntetycznym miernikiem płodności określającym całkowitą płodność kobiet i intensywność urodzeń. Niska dzietność w perspektywie długookresowej prowadzi do deformacji w strukturze wieku, a w konsekwencji do niżu demograficznego. Spadek dzietności w powiązaniu z przyrostem liczby osób starszych nasila proces starzenia się społeczeństwa. W perspektywie długookresowej oznacza to m.in. powstawanie luki na rynku pracy, zachwianie systemu emerytalnego itd. Rozwój ekonomiczny i wyrównywanie dysproporcji między regionami wymaga znaczącego udziału kobiet w rynku pracy. Z tego względu w ramach polityki prorodzinnej uruchamiane są mechanizmy, które pozwolą kobietom na łączenie pracy zawodowej z realizacją planów prokreacyjnych.
Pożądany kierunek zmian: Wzrost wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
Uwagi
Wskaźnik powinien przyjmować wartości z przedziału 2,10-2,15, który określa się przy istniejącej umieralności jako poziom zapewniający tzw. prostą zastępowalność pokoleń.
5. Wydatki na zdrowie z budżetów domowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca oraz koszt
zakupu świadczeń zdrowotnych przez LOW NFZ.
Nazwa wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych
Obszar tematyczny Zdrowie publiczne
Definicja
Stanowi składową wydatków ponoszonych na towary i usługi konsumpcyjne przeznaczone na zaspokojenie potrzeb gospodarstwa domowego związanych z ochroną zdrowia. Obejmuje środki wydatkowane na zakup artykułów farmaceutycznych i pozostałych artykułów medycznych, zakup i naprawę urządzeń i sprzętu terapeutycznego, opłacenie usług lekarskich, stomatologicznych, laboratoriów medycznych i pracowni rentgenowskich, usług medycznych pomocniczych i medycyny niekonwencjonalnej, pozostałych usług związanych ze zdrowiem oraz usług szpitalnych i sanatoryjnych.
Jednostka miary zł
Znaczenie
Wskaźnik pośrednio opisuje dostęp do świadczeń (towarów i usług) w zakresie ochrony zdrowia, w dużym stopniu determinowany zabezpieczeniem środków finansowych adekwatnych do potrzeb zdrowotnych populacji. Zaangażowanie środków prywatnych, w tym wydatków bezpośrednich gospodarstw domowych w finansowanie usług w zakresie ochrony zdrowia wynika m.in. z ograniczonego dostępu do usług medycznych w ramach publicznej ochrony zdrowia. Wzrost wartości wydatków prywatnych przeznaczonych na zdrowie w stosunku do sumy przeznaczonych na ten cel środków publicznych może oznaczać pogorszenie dostępu do usług medycznych świadczonych w zakresie publicznej ochrony zdrowia.
Pożądany kierunek zmian: Spadek wartości wskaźnika
Źródło danych GUS
106
Miernikiem właściwej realizacji Strategii będzie poprawa wartości wskaźników zarządzania
operacyjnego Strategią i mierników oceny efektów jej realizacji. Projekt Strategii prezentuje
wartości bazowe zaproponowanych wskaźników:
Tabela 9. Wskaźniki / mierniki Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020
Wskaźniki / mierniki Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020
Źródło
Wartość bazowa 2012
Oczekiwane zmiany 2020
Efektywność wykorzystania zasobów
Liczba oczekujących na świadczenia zdrowotne:
- ogółem
- w tym na świadczenia o statusie pilne
LOW NFZ
114 132
7 713
Obniżenie liczby oczekujących
Średni czas oczekiwania na świadczenia (w dniach):
- ogółem
- w tym na świadczenia o statusie pilne
LOW NFZ
24,47
5,75
Zmniejszenie czasu oczekiwania
Liczba lekarzy pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
Liczba lekarzy dentystów pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
GUS
19,4
5,4
Wzrost liczby lekarzy i lekarzy dentystów
Liczba pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
Liczba położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców
GUS
49,1
5,9
Wzrost liczby pielęgniarek i położnych
Syntetyczny wpływ wszystkich czynników
Przeciętne dalsze trwanie życia (lata):
- mężczyzn
- kobiet
GUS
72,3
80,3
74,0
81,3
Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych (‰) GUS 6,0 Obniżenie wskaźnika
Wskaźnik zgonów na 10 tys. mieszkańców wg przyczyn:
- choroby układu krążenia
- nowotwory
GUS
24,7*
40,53*
Obniżenie wskaźników
Współczynnik dzietności GUS 1,307 1,45
Urodzenia żywe na 1 tys. mieszkańców (‰) GUS 10,13 Wzrost wskaźnika
Efektywność stacjonarnej opieki zdrowotnej
% wskaźnik wykorzystania łóżek szpitalnych LUW 71,3 Wzrost wskaźnika
Średnia długość pobytu pacjenta na oddziale (dni) LUW 9,1 Obniżenie wskaźnika
* ze względu na ograniczenia statystyczne rokiem bazowym jest 2011
Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020
107
Wskaźniki zostały także przyporządkowane do konkretnych celów strategicznych
wynikających z projektu Strategii.
Tabela 10. Wskaźniki dla celów strategicznych Lubuskiej Strategii Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020
Cele strategiczne Wskaźniki
1. Dostosowanie opieki zdrowotnej do dynamiki długookresowych trendów demograficznych i epidemiologicznych.
Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych;
Wskaźnik zgonów według przyczyn łącznie (w tym choroby układu krążenia, nowotwory).
Dodatkowo:
Wskaźnik kobiet ciężarnych objętych opieką przedporodową do ogólnej liczby rodzących;
Wskaźnik chorobowości dzieci i młodzieży.
2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia.
Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących wg podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców;
Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej według podstawowego miejsca pracy na 10 tys. mieszkańców;
Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz koszt zakupu świadczeń zdrowotnych przez LOW NFZ;
Liczba oczekujących i średni czas oczekiwania (w dniach) na świadczenie w województwie lubuskim.
Dodatkowo :
Średnie wykorzystanie łóżek;
Średni pobyt pacjenta.
3. Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa.
Wskaźniki dodatkowe:
Średni czas przybycia ZRM na miejsce zdarzenia.
4. Promocja zdrowia i kształtowanie prozdrowotnych postaw mieszkańców województwa lubuskiego.
Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn / kobiet w momencie urodzenia.
5. Zmniejszenie nierówności w zdrowiu.
Wskaźniki dodatkowe:
Wskaźnik ubóstwa;
Stopa bezrobocia;
Liczba osób / rodzin korzystających z pomocy społecznej.
Źródło: Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014-2020
Lubuska Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020
Strategia określa wskaźniki jej realizacji, definiując wartości bazowe oraz wartości
oczekiwane dla lat 2015 i 2020. Wszystkie zaproponowane wskaźniki opierają się na danych
ze statystyki publicznej.
108
Tabela 11. Wskaźniki realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020
Wyszczególnienie Sytuacja
wyjściowa (2009)
Wartość wskaźnika
w 2015 roku
Wartość wskaźnika
w 2020 roku
Cel 1. Poprawa zasobu miejsc pracy i zwiększenie aktywności zawodowej ludności
Wskaźnik aktywności zawodowej [%] (BAEL) 55,4 60,4 64,3
Wskaźnik zatrudnienia [%] (BAEL) 50,3 55,8 59,5
Stopa bezrobocia rejestrowanego [%] (GUS) 15,9 12,5 10,0
Stopa bezrobocia [%] (BAEL) 9,5 7,6 7,1
Cel 2. Dostosowywanie kwalifikacji kadr do zmieniających się potrzeb rynku pracy
Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym [%] (GUS)
3,3 5,0 8,6
Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)
23,8 21,0 18,5
Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)
28,0 26,0 24,0
Cel 3. Promocja włączenia zawodowego i społecznego
Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)
37,8 35,0 31,0
Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności (GUS)
750,5* 710,0 680,0
Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych [%] (GUS)
23,0 25,0 27,5
Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy [%] (GUS)
7,1 6,0 5,0
* dane za 2008 rok
Źródło: Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011-2020
Dodatkowo, w zakresie monitorowania polityk publicznych w obszarze rynku pracy można
oprzeć się na zapisach Wieloletniego Regionalnego Planu Działań na rzecz promocji i
upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i
jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020, którego celem jest wzrost
znaczenia ekonomii społecznej dla rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Cel ten
jest realizowany przez cztery cele szczegółowe, w ramach których wyznaczono priorytety,
działania i wskaźniki realizacji.
109
Tabela 12. Wskaźniki Wieloletniego Regionalnego Planu Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020
Działania Przyjęte wskaźniki realizacji działań
Cel 1. Budowa zintegrowanego systemu wsparcia rozwoju ekonomii społecznej.
Priorytet I: Koordynacja i instytucjonalizacja ekonomii społeczne.
Działanie I.1. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze jako koordynator działań.
Liczba podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubuskim;
Liczba gmin i powiatów zaangażowanych we wspieranie podmiotów ekonomii społecznej;
Liczba publikacji prasowych i internetowych, kampanii oraz audycji radiowych dotyczących zagadnień związanych z ekonomią społeczną.
Działanie I.2. Rada Programowa Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej jako regionalne forum ekonomii społecznej.
Liczba spotkań w ramach forum ekonomii społecznej;
Liczba podmiotów uczestniczących w spotkaniach Rady Programowej Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej.
Działanie I.3. Współpraca ze Zrzeszeniem Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego.
Liczba reprezentantów Zrzeszenia uczestniczących w spotkaniach Rady Programowej Partnerstwa na rzecz ekonomii społecznej;
Liczba gmin/powiatów, które uwzględniły problematykę ekonomii społecznej w dokumentach programowych;
Liczba podmiotów ekonomii społecznej (PES) zaangażowanych w tworzenie dokumentów lokalnych i regionalnych.
Priorytet II: Infrastruktura wsparcia ekonomii społecznej.
Działanie II.1. Ośrodki wsparcia ekonomii społecznej.
Liczba organizacji pozarządowych, które rozpoczęły swoją działalność gospodarczą przy wsparciu ośrodka wsparcia ekonomii społecznej (OWES);
Liczba osób, które znalazły zatrudnienie w PES dzięki działalności OWES.
Działanie II.2. Wsparcie tworzenia podmiotów ekonomii społecznej.
Liczba PES utworzonych dzięki dotacjom z powiatowych urzędów pracy;
Liczba dotacji/dofinansowań przekazanych przez jednostki samorządu terytorialnego dla PES.
Działanie II.3. Fundusz pożyczkowy i poręczeniowy.
Liczba PES, które skorzystały z Funduszu pożyczkowego i poręczeniowego.
Działanie II.4. Publiczne służby zatrudnienia i pomocy społecznej jako instytucje wspierające.
Liczba spotkań zrealizowanych w ramach sieci współpracy;
Liczba podmiotów uczestniczących w pracach sieci współpracy.
Cel 2. Zwiększenie świadomości i partycypacji społeczności lokalnych w rozwoju ekonomii społecznej.
Priorytet III: Promocja ekonomii społecznej jako narzędzia zmian społeczno-gospodarczych.
Działanie III.1. Promowanie aktywności obywatelskiej.
Liczba samorządów oraz organizacji uczestniczących w działaniach partnerskich.
Działanie III.2. Propagowanie katalogu możliwych działań ekonomii społecznej w samorządzie oraz promocja dobrych praktyk
Liczba podmiotów zaprezentowanych za pomocą platformy informacyjnej.
110
Działania Przyjęte wskaźniki realizacji działań
w zakresie ekonomii społecznej.
Działanie III.2. Klauzule społeczne (modelowe rozwiązania, promocja, doradztwo).
Liczba ogłoszonych przetargów zawierających klauzule społeczne;
Liczba osób przeszkolonych w zakresie PZP, stosowania klauzul społecznych oraz społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych.
Działanie III.3. System promocji i doradztwa z zakresu ekonomii społecznej w społecznościach lokalnych.
Liczba programów wspierania liderów, przedstawicieli PES oraz administracji publicznej w zakresie wiedzy o ES.
Priorytet IV: Edukacja dla ekonomii społecznej.
Działanie IV.1. Projekty edukacyjne na rzecz ekonomii społecznej/Szkolne Ośrodki Kariery.
Liczba młodych osób, które skorzystały z zaplanowanej ścieżki kariery zawodowej.
Działanie IV.2. Ekonomia społeczna w OHP. Liczba młodych osób, którzy zapoznali się z tematyką
przedsiębiorczości społecznej.
Działanie IV.3. Praktyczne przygotowanie uczniów oraz studentów do przedsiębiorczości społecznej.
Liczba utworzonych firm symulacyjnych/ spółdzielni uczniowskich/akademickich biur karier/ akademickich inkubatorów przedsiębiorczości.
Działanie IV.4. Studia podyplomowe z zakresu ekonomii społecznej.
Liczba osób, które podniosły swoje kwalifikacje w ramach studiów podyplomowych.
Cel 3. Zwiększenie udziału podmiotów ekonomii społecznej w realizacji lokalnych polityk publicznych w tym usług użyteczności publicznej.
Priorytet V: Partnerstwo na rzecz zadań i usług publicznych.
Działanie V.1. Promowanie i wspieranie uspołeczniania usług użyteczności publicznej.
Liczba przeszkolonych pracowników samorządowych (kadry) z zakresu wykorzystania ekonomii społecznej do aktywizacji społeczno-zawodowej.
Działanie V.2. Promowanie liderów i aktywności obywatelskiej.
Liczba kampanii informacyjno-promocyjnych o zasięgu lokalnym.
Cel 4. Wzrost aktywności zawodowej poprzez system integracji i reintegracji zawodowej i społecznej.
Priorytet VI: Rozwój zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej.
Działanie VI.1. Przygotowanie do aktywności zawodowej.
Liczba osób, które skorzystały z wolontariatu, praktyk lub staży zawodowych w organizacjach działających w obszarze ekonomii społecznej;
Liczba osób biorących udział w ścieżkach reintegracji.
Działanie VI.2. Wspieranie rozwoju zatrudnienia.
Liczba osób wykluczonych bądź zagrożonych wykluczeniem społecznym (z programem społecznym), zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych.
Źródło: Wieloletni Regionalny Plan Działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz
rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie lubuskim na lata 2013-2020
Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013
Strategia Rozwoju Turystyki określa wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania, zebrane
w poniższej tabeli.
111
Tabela 13. Wskaźniki Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013
Wskaźniki produktu:
1. Liczba obiektów typu SPA oraz ośrodków rehabilitacyjnych; 2. Liczba farm zdrowia i urody 3. Liczba specjalistycznych pensjonatów agroturystycznych 4. Liczba wiosek wakacyjnych 5. Liczba prywatnych muzeów i galerii 6. Liczba imprez i wydarzeń przyciągających turystów oraz podnoszących atrakcyjność produktów i
regionu 7. Liczba zintegrowanych produktów szlaków tematycznych 8. Liczba przystani i portów rzecznych 9. Liczba stanic wodno-rowerowych (rzecznych i pojeziernych) 10. Liczba ofert turystyki przyjazdowej do Ziemi Lubuskiej 11. Liczba przeprowadzonych kampanii marketingowych (liczba filmów, spotów, kampanii banerowych,
udziałów w targach) 12. Liczba nowoczesnych obiektów hotelowych, w tym z rozszerzoną ofertą (tzw. extended hotels) czy o
nowoczesnym wzornictwie (design hotels) 13. Liczba kilometrów profesjonalnie wytyczonych i oznakowanych tras turystycznych wg określonych
standardów jakości 14. Liczba produktów sieciowych (zintegrowanych sieciowo), w tym ponadregionalnych [65] 15. Liczba przewodników turystycznych, w tym specjalistycznych 16. Liczba wydanych map specjalistycznych i produktowych 17. Liczba wydanych poradników (tzw. guidelines) w zakresie wdrażania programów strategii 18. Liczba nowych ośrodków konferencyjnych i szkoleniowych 19. Liczba nowych atrakcji typu pola golfowe, aquaparki, parki tematyczne, parki pokazowo-edukacyjne 20. Liczba zmodernizowanych oraz zrewitalizowanych (ożywionych) atrakcji 21. Liczba miejscowości, które otrzymały wsparcie przy opracowywaniu rozwoju i wdrażaniu produktów
lokalnych 22. Liczba zorganizowanych press i study tourów 23. Liczba nowych punktów IT, w tym Regionalnych Centrów Informacji oraz tzw. kiosków IT 24. Liczba opracowań promocyjnych dotyczących całego regionu, ze wspólną szatą graficzną i marką 25. Liczba wspartych grantami oraz pomocą rzeczową i niematerialną LOTów i NGOsów 26. Liczba nowo zarejestrowanych LOTów 27. Liczba projektów wdrażanych przez NGOsy oraz LOTy w zakresie turystyki 28. Liczba przewoźników tanich linii lotniczych, które otrzymały specjalną ofertę – pakiet zachęt dla
rozpoczęcia prowadzenia usług pasażerskich przewozów na Ziemi Lubuskiej 29. Liczba nowo uruchomionych tras i połączeń wakacyjno-turystycznych (także sezonowych np.
kolejowych, autobusowych, wodnych) 30. Liczba finansowanych NGOsów oraz projektów zgłaszanych przez NGOsy oraz podmioty prywatne
Wskaźniki rezultatu:
1. Liczba turystów, którzy skorzystali z nowych obiektów infrastruktury turystycznej 2. Liczba sprzedanych pakietów turystyki przyjazdowej na nowe oferty 3. Liczba turystów, którzy przyjechali dzięki ofercie nowych produktów turystycznych regionu 4. Wzrost liczby turystów korzystających z produktów niszowych i specjalistycznych (wędkarstwo,
turystyka ptasia, militarna, przygodowa, motywacyjna) 5. Wzrost liczby odwiedzających atrakcje Ziemi Lubuskiej 6. Wzrost przychodów ze sprzedaży pamiątek oraz produktów lokalnych 7. Wzrost liczby obcokrajowców przekraczających granicę, którzy zdecydowali się na pobyt turystyczny w
regionie 8. Liczba artykułów o Ziemi Lubuskiej w prasie turystycznej polskiej i zagranicznej 9. Liczba turystów na nowych szlakach turystycznych regionu 10. Wzrost ogólnej liczby turystów aktywnych w regionie, w tym rowerowych 11. Wzrost średniej liczby miejscowości i atrakcji, które zobaczy turysta aktywny w czasie pobytu
112
12. Wzrost średnich wydatków przypadających na turystę w regionie 13. Wzrost liczby turystów, którzy wykupili pobyt zdrowotny (turnus rehabilitacyjny, wczasy zdrowotne,
pakiety odnowy biologicznej, poprawy urody, kształtowania sylwetki) oraz wakacje intelektualne 14. Wzrost średniej liczby osobodni na turystę 15. Wzrost liczby przewoźników linii lotniczych (w tym tanich linii) oraz oferowanych przez nich połączeń na
Ziemi Lubuskiej 16. Wzrost liczy pasażerów w liniach przewozów kolejowych (PKP), lotniczych (linie lotnicze),
autobusowych (PKS, inni prywatni przewoźnicy) [66] 17. Liczba miejsc pracy stworzonych bezpośrednio przy nowych produktach 18. Wzrost liczby miejsc pracy stworzonych przez obiekty turystyczne 19. Liczba NGOsów skutecznej działających, które poprawiły swoją efektywność dzięki otrzymanemu
wsparciu 20. Liczba LOTów, które zwiększyły swoją aktywność w zakresie statutowej działalności dzięki
otrzymanemu wsparciu 21. Liczba podmiotów branży, które poprawiły zdolność kredytową 22. Liczba firm, które dzięki wsparciu i pomocy wdrożyły skutecznie projekt, pozyskały środki z UE lub
poprawiły swoją efektywność 23. Liczba miejscowości oferujących swój produkt turystyczny (lokalny i miejsca), w tym dzięki
otrzymanemu wsparciu 24. Rozpoznawalność marki regionu na poziomie minimum 20% 25. Wzrost udziału rozwiązań innowacyjnych w obszarze infrastruktury oraz usług turystycznych w regionie 26. Wzrost liczby specjalistów i menadżerów na potrzeby turystyki reigonu 27. Poprawa jakości bazy turystycznej regionu
Wskaźniki oddziaływania:
1. Poprawa oceny atrakcyjności inwestycyjnej regionu oraz poszczególnych powiatów i gmin 2. Wzrost dochodów gmin (z podatków CIT, PIT, od nieruchomości) 3. Wzrost zatrudnienia w sferze okołoturystycznej 4. Wzrost poziomu PKB regionu 5. Wzrost liczby inwestycji okołoturystycznych 6. Poprawa jakości życia mieszkańców 7. Poprawa jakości oferty kulturalnej regionu 8. Poprawa ogólnego wizerunku regionu
Źródło: Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013
Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020 roku
Wybrane wskaźniki oddziaływania:
1. Liczba turystów odwiedzających Lubuskie;
2. Wzrost liczby podróży turystycznych planowanych indywidualnie do regionu;
3. Wzrost długości trwania pobytów turystycznych;
4. Większa liczba turystów w miejscowościach regionu, którzy uprzednio odwiedzili
Zieloną Górę lub Gorzów Wielkopolski;
5. Wydłużenie się czasu pobytu turysty tranzytowego w regionie;
6. Liczba nowych produktów turystycznych, których wdrożenie rozpoczęto;
7. Wzrost liczby turystów rowerowych odwiedzających region;
8. Wzrost liczby turystów wodniackich odwiedzających region;
9. Wzrost liczby turystów korzystających z obszarów leśnych w regionie;
10. Liczba podmiotów z branży turystycznej działających w ramach LOT w regionie;
113
11. Liczba pracowników rozpoczynających pracę w samorządach i firmach, którzy
skorzystali z programu praktyk;
12. Liczba prac dotyczących turystyki w regionie powstających na lubuskich uczelniach;
13. Liczba nowych inicjatyw poświęconych wiodącym formom turystyki;
14. Liczba nowych miejscowości w regionie ubiegających się o status uzdrowiska;
15. Liczba osób, które korzystają z roweru, jako środka transportu do pracy i rekreacji;
16. Liczba osób, które korzystają z infrastruktury rzecznej i samych rzek jako sposobu na
rekreacje;
17. Liczba ofert adresowanych do turysty niemieckiego;
18. Liczba turystów z Niemiec odwiedzających region;
19. Liczba relacji w prasie niemieckiej i innych mediach przed i po realizacji imprezy.
Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015
Strategia Rozwoju Transportu określa wskaźniki produktu i rezultatu dla wszystkich działań
służących jej realizacji.
Tabela 14. Wskaźniki Strategii Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
Cel strategiczny 1. Zwiększenie dostępności komunikacyjnej oraz dostępności usług transportowych dla społeczeństwa i gospodarki regionu oraz integracja sieci drogowej województwa z krajową i międzynarodową siecią transportową.
Cel operacyjny 1.1. Kształtowanie kolejowego podsystemu transportowego przyczyniającego się w stopniu najwyższym do rozwoju gospodarczego województwa i podnoszenia jakości obsługi transportowej jego społeczeństwa.
Działanie 1.1.1. Stworzenie mechanizmów ekonomicznych i prawnych w celu zwiększenia popytu na transport kolejowy.
1. Ilość/rodzaj działań promujących wykorzystanie transportu kolejowego;
2. Modernizacja układu do podwyższonej prędkości;
3. Działania w sprawie podniesienia podatku od środków transportowych.
1. Ilość przedstawicieli kadry zarządzającej przedsiębiorstw (rodzaj) uczestniczących w działaniach promujących zwiększenie popytu na transport kolejowy;
2. Oszczędność czasu podróży (czas podróży x ilość użytkowników);
3. Oszczędność czasu podróży (czas podróży x ilość ładunków/pasażerów);
4. Zakres zróżnicowania stawek podatku od środków transportowych stosowanych w województwie lubuskim.
Działanie 1.1.2. Poprawa dostępności transportu kolejowego dla podmiotów gospodarczych i
1. Wspieranie działań w celu zapewnienia rozwoju infrastruktury dworców kolejowych;
2. Opracowanie programów ścieżek rowerowych umożliwiających dotarcie do dworca kolejowego;
1. Liczba dworców kolejowych i linii kolejowych oferujących dogodne przesiadki;
2. Czas dotarcia do dworca kolejowego w danej miejscowości;
3. Wskaźnik zadowolenia
114
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
podróżnych. 3. Punktualność i regularność funkcjonowania kolei;
4. Poprawa infrastruktury kolejowej dla niepełnosprawnych.
użytkowników; 4. Dostępność do linii kolejowych
(mierzona jako udział procentowy mieszkańców pozostających w strefie dogodnej dostępności do przystanków komunikacji zbiorowej);
5. % pociągów spóźniających się; 6. Liczba dworców kolejowych
przystosowana do obsługi niepełnosprawnych.
Działanie 1.1.3. Reaktywacja zawieszonych linii kolejowych na bazie samorządowego taboru szynowego.
1. Opracowanie programów reaktywacji zawieszonych linii kolejowych;
2. Liczba modernizowanych linii kolejowych oddanych do użytku.
1. Długość reaktywowanych linii kolejowych (w km);
2. Natężenie ruchu na poszczególnych odcinkach reaktywowanych linii kolejowych.
Działanie 1.1.4. Stałe zwiększanie udziału transportu kolejowego w przewozach, jako gałęzi najbardziej przyjaznej środowisku, najbezpieczniejszej i najtańszej z makro-ekonomicznego punktu widzenia.
1. Km linii kolejowych zmodernizowanych do podwyższonej prędkości;
2. Ulepszone linie kolejowe w %.
1. Generalne utrzymanie obecnego stanu sieci (saldo likwidacji i rozwoju);
2. Oszczędność czasu podróży.
Działanie 1.1.5. Remont i modernizacja infrastruktury kolejowej (dworce, przystanki, parkingi).
1. Liczba poddanych modernizacji dworców, przystanków i parkingów;
2. Liczba budowanych przystanków i parkingów.
1. Liczba zmodernizowanych dworców, przystanków i parkingów;
2. Liczba zbudowanych przystanków i parkingów;
3. Wskaźnik zadowolenia użytkowników.
Działanie 1.1.6. Opracowanie i wdrożenie zasad funkcjonowania i finansowania regionalnych przewozów kolejowych i infrastruktury kolejowej w województwie.
1. Opracowanie zasad finansowania linii kolejowych w województwie;
2. Zapewnienie dogodności systemu biletowego (łatwość zakupu, różnorodność ofert).
1. Liczba km przejętych linii kolejowych w województwie, nad którymi sprawuje nadzór Marszałek Województwa;
2. Liczba i czas otwarcia punktów sprzedaży biletów kolejowych.
Cel operacyjny 1.2. Poprawa funkcjonowania i podniesienie poziomu infrastruktury drogowej
Działanie 1.2.1. Modernizacja i rozbudowa głównych dróg w regionie wraz z rozbudową infrastruktury towarzyszącej.
1. Długość dróg (w km) poddawanych modernizacji;
2. Liczba budowanych mostów, wiaduktów, sygnalizacji świetlnej;
3. Budowa obwodnic aglomeracji miejskich;
1. Długość dróg (w km), na których zakończono remonty;
2. Długość dróg, których szerokość doprowadzono do stanu normatywnego;
3. Zakończone mosty, wiadukty,
115
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
4. Ocena kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych i zewnętrznych w zakresie oddziaływania na środowisko.
sygnalizacja świetlna;
4. Wykaz aglomeracji, dla których zakończono obwodnice;
5. Porównanie wybieranych opcji ze względu na oddziaływanie na środowisko.
Działanie 1.2.2. Właściwe koordynowanie sieci i połączeń transportu drogowego województwa z krajowym systemem transportowym i międzynarodową siecią transportową.
1. Ilość/rodzaj tras wylotowych z obwodnic miast;
2. Ilość/rodzaj podmiotów działających w ramach wspólnego porozumienia w zakresie finansowania działań z zakresu koordynacji połączeń transportowych;
3. Gęstość linii drogowych.
1. Czas dojazdu z głównych miast do dróg krajowych;
2. Gęstość linii drogowych zapewniająca spójność z krajowym systemem transportowym i międzynarodową siecią transportową.
Działanie 1.2.3. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu drogowego na środowisko naturalne i warunki życia mieszkańców. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.
1. Prowadzenie działań w ramach zbierania, analizowania i wymiany informacji dotyczących wpływu transportu na środowisko z uwzględnieniem pomiarów emisji zanieczyszczeń;
2. Priorytet dla komunikacji zbiorowej;
3. Wyeliminowanie kongestii w śródmieściu;
4. Obserwacja i analiza poziomu ładunków krytycznych;
5. Określenie zakresu swobody korzystania z samochodu i określenie ograniczeń (śródmieścia miast);
6. Promocja przyjaznych środowisku środków transportu (rower, ruch pieszy, wspólne używanie samochodu).
1. Ograniczenie emisji CO2 w stosunku do 2000 roku;
2. Ograniczenie emisji SO2 i NOx w stosunku do 2000 roku;
3. Zmniejszenie udziału samochodów prywatnych w przejazdach mieszkańców;
4. Udział ruchu niezmotoryzowanego w zaspokojeniu potrzeb transportowych;
5. Skala rozbudowy sieci drogowoulicznej (ograniczona do tras dla komunikacji zbiorowej oraz dla przeprowadzenia ruchu tranzytowego);
6. Ograniczenie liczby samochodów na 1000 mieszkańców.
Cel operacyjny 1.3. Stworzenie warunków dla pełnienia przez rzeki i inne cieki wodne właściwych im funkcji oraz zapewnienie udziału polskich dróg wodnych w jednolitym systemie dróg wodnych śródlądowych Europy.
Działanie 1.3.1. Realizacja kompleksowego programu modernizacji infrastruktury liniowej i punktowej drogi wodnej Odry zgodnie z wymogami umowy międzynarodowej AGN oraz umowy dwustronnej polsko-niemieckiej.
1. Ilość/rodzaj projektów dotyczących rozwiązań modernizacyjnych drogi wodnej Odry w ramach Funduszy Strukturalnych i innych programów europejskich.
1. Długość odcinków zmodernizowanych.
Działanie 1.3.2. Zwiększenie udziału
1. Ilość portów i przystani zmodernizowanych.
1. Skrócenie czasu oczekiwania na załadunek i rozładunek.
116
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
transportu wodnego śródlądowego w obsłudze popytu na usługi transportowe w województwie lubuskim.
Cel operacyjny 1.4. Rozwój sieci połączeń lotniczych krajowych i ich stabilizacja rozkładowa oraz rozwój połączeń z miastami Europy Zachodniej.
Działanie 1.4.1. Ożywienie ruchu pasażerskiego i towarowego.
1. Liczba osób/ton ładunków obsługiwanych na lotnisku.
1. Wzrost miejsc obsługiwanych przez transport lotniczy;
2. Średni wzrost ilości pasażerów w skali rocznej.
Działanie 1.4.2. Wykorzystanie warunków dla rozwoju małych lotnisk w województwie lubuskim np. pod Zieloną Górą i Gorzowem Wlkp. i innymi miejscowościami.
1. Opracowany regionalny program wykorzystania małych lotnisk.
1. Ilość/rodzaj nowych rozwiązań wykorzystania sprzętu zaproponowanych dla małych lotnisk.
Cel strategiczny 2. Rozbudowa, modernizacja i poprawa jakości regionalnego transportu publicznego.
Cel operacyjny 2.1. Promowanie i rozwijanie komunikacji publicznej w obsłudze potrzeb przewozowych ludności.
Działanie 2.1.1. Opracowanie i permanentna aktualizacja Internetowego Informatora Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego.
1. Określenie rodzaju informacji zamieszczanych w Internetowym Informatorze Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego.
1. Ilość / rodzaj informacji zamieszczonych w Internetowym Informatorze Komunikacji Publicznej Województwa Lubuskiego;
2. Szybkość dostępu do danych dotyczących komunikacji publicznej w województwie lubuskim.
Działanie 2.1.2. Poprawa jakości publicznego transportu zbiorowego w aglomeracjach miejskich i na obszarze podmiejskim na bazie samorządowego taboru szynowego.
1. Ilość zmodernizowanych usług transportu publicznego;
2. Koordynacja rozkładów jazdy przewoźników wykonujących przewozy.
1. Ilość obsługiwanych użytkowników (wzrost w % populacji);
2. % zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko;
3. Odsetek linii autobusowych, na których przeprowadzono koordynację z pozostałymi rodzajami transportu.
Działanie 2.1.3. Otwarcie rynku przewozowego dla przewoźników ze wszystkich krajów, wprowadzenie jednolitych regulacji rynkowych Unii Europejskiej.
1. Liczba przewoźników z krajów Unii Europejskiej wykonująca przewozy w województwie lubuskim.
1. Odsetek linii obsługiwanych przez przewoźników z UE;
2. Udział w rynku przewozów transportowych przewoźników z UE.
117
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
Cel operacyjny 2.2. Zwiększenie sprawności organizacji przewozów w województwie.
Działanie 2.2.1. Poprawa ekonomicznej efektywności transportu.
1. Wykorzystanie narzędzi marketingowych dla rozpoznania potrzeb i badania popytu na usługi transportowe;
2. Opracowanie metodyki badań potrzeb w zakresie przewozów pasażerskich;
3. Gromadzenie informacji o przewoźnikach i kosztach przewozu.
1. Odsetek umów zawieranych na przewozy udokumentowanych dokładnymi badaniami popytu;
2. Gromadzenie i analizowanie informacji o potokach pasażerów między poszczególnymi miejscowościami oraz ocenach biletów;
3. Znajomość kosztów przewozów na poszczególnych liniach.
Działanie 2.2.2. Opracowanie metodyki badań i badanie potrzeb w zakresie przewozów pasażerskich.
1. Opracowanie programów związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego;
2.Odnowienie taboru autobusowego oraz zakup autobusów szynowych;
3. Poprawa niezawodności i punktualności komunikacji pasażerskiej;
4. Poprawa komfortu jazdy.
1. Liczba wypadków w transporcie publicznym, przy wykonywaniu przewozów pasażerskich;
2. Wzrost potoków pasażerów podróżujących nowoczesnymi środkami transportu;
3. % przewozów odbywających się punktualnie.
Cel strategiczny 3. Usprawnienie zarządzania systemem transportu w województwie.
Cel operacyjny 3.1. Stworzenie i rozwój systemu przewozów kombinowanych / intermodalnych w województwie lubuskim.
Działanie 3.1.1. Utworzenie operatora transportu kombinowanego / intermodalnego, którego zadaniem byłoby uporządkowanie rynku transportu kombinowanego oraz zorganizowanie systemu połączeń krajowych i międzynarodowych – przewozów kombinowanych.
1. Ilość ośrodków transportu kombinowanego otrzymujących wsparcie;
2. Planowanie i wykonywanie transportu zapewniającego minimalizację kosztów;
3. Zapewnienie odpowiedniej technologii transportu i prac przeładunkowych.
1. Wzrost szybkości transportu towarów za pomocą tych jednostek;
2. Ilość ładunków przejętych nowoczesnego transportu kolejowego;
3. Procentowe zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko po przejęciu przewozów przez transport kombinowany.
Działanie 3.1.2. Utworzenie nowoczesnego terminalu intermodalnego w regionie.
1. Przekształcenie terminali odpraw towarowych przejść granicznych (w Świecku, Gubinku, Olszynie) w nowoczesne terminale intermodalne.
1. Wielkość potoków ładunków na kierunku wschód- zachód (terminale w Gubinku i Olszynie);
2. Wielkość potoków ładunków na kierunku północ-południe i wschód-zachód – terminal w Świecku.
Cel operacyjny 3.2. Instytucjonalizacja regionalnego systemu transportowego.
Działanie 3.2.1. Przejęcie infrastruktury kolejowej na funkcjonalnie spójnych odcinkach linii kolejowych przez
1. Określenie zadań Lubuskich Sieci Kolejowych;
2. Określenie i wybór formy prawnej Lubuskich Sieci Kolejowych;
3. Wykorzystanie metody
1. Odsetek linii kolejowych w województwie przejętych przez Lubuskie Sieci Kolejowe;
2. Potoki pasażerów korzystających Lubuskiego Sieci;
118
Działanie Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu
samorządy terytorialne (powiaty, gminy) i utworzenie spółek samorządowych pod nazwą Lubuskie Sieci Kolejowe.
benchmarkingu dla doskonalenia funkcjonowania Lubuskich Sieci Kolejowych;
3. Opracowanie programu zakupu autobusów szynowych.
3. Natężenie ruchu na poszczególnych odcinkach linii kolejowych obsługiwanych przez Lubuskie Sieci Kolejowe;
4. Długość odcinków obsługiwanych przez autobusy szynowe.
Działanie 3.2.2. Utworzenie Lubuskiego Zarządu Komunikacji.
1. Określenie kompetencji Lubuskiego zarządu Komunikacji;
2. Określenie źródeł finansowania Lubuskiego Zarządu Komunikacji;
3. Określenie zakresu współpracy z podobnymi organizacjami w Brandenburgii (Niemcy).
1. Ilość/rodzaj spraw realizowanych przez Lubuski Zarząd Komunikacji;
2. Efektywność ekonomiczna funkcjonowania Zarządu Komunikacji;
3. Obszary wspólnej koordynacji zadań przewozowych w województwie Lubuskim i Brandenburgii.
Działanie 3.2.3. Utworzenie Banku Danych Transportowych Województwa Lubuskiego.
1. Określenie rodzaju informacji gromadzonych w Banku Danych;
2. Określenie zasad udostępniania danych;
3. Prowadzenie ewidencji wielkości potoków pasażerów i towarów oraz ich rozkład przestrzenny i czasowy.
1. Szybki dostęp do danych transportowych;
2. Udostępnianie statystyki sprzedanych biletów;
3. Prowadzenie statystyki zarejestrowanych najlepszych rejestrowanych pojazdów: ciężarowych, osobowych i autobusów.
Źródło: Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego na lata 2004-2015
Ponadto Strategia Rozwoju Transportu określa wskaźniki benchmarkingu:
Wskaźniki transportochłonności regionu
1. Udział wydatków na transport w PKB;
2. Długość dróg w km;
3. Gęstość dróg;
4. Długość linii kolejowych w tym zmodernizowanych o podwyższonej prędkości;
5. Liczba aglomeracji posiadających pełne i częściowe obwodnice;
6. Przewozy pasażerów (osoby) i ładunków (tony) transportem lotniczym.
Wskaźniki zagrożenia transportu dla otoczenia
1. Wielkość emisji CO2;
2. Wielkość emisji SO2 i NOx;
3. Poziom hałasu na drogach i centrum miast;
4. Natężenie ruchu samochodów ciężarowych i osobowych.
Wskaźniki odnośnie działań wspierających rozwój transportu regularnego
1. Długość linii autobusowych i kolejowych transportu regularnego;
2. Komfort jazdy (mierzony udziałem pasażerów korzystających z nowoczesnych
autobusów i autobusów szynowych w ogólnej liczbie pasażerów);
119
3. Ilość obsługiwanych użytkowników (wzrost w % populacji).
Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego
Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego określa wskaźniki realizacji dla zapisanych w
niej celów strategicznych, wyznaczając zarówno wartości bazowe (dla 2011 roku), jak i
wartości oczekiwane dla lat 2015, 2020 i 2030.
Tabela 15. Wskaźniki Strategii Energetyki Województwa Lubuskiego
Wskaźnik Jednostka Źródło Wartości wskaźników
2011 2015 2020 2030
Cel strategiczny CS1
Poziom wydobycia ze złóż lokalnych:
Węgla brunatnego
Gazu ziemnego
tys. t / rok
mln Nm3/rok
PE, GUS
72
441
75
450
75
450
58
450
Wielkość zainstalowanych mocy wytwórczych energii elektrycznej
MW PE, URE 526,1 570 800 1600
Produkcja energii elektrycznej GWh / rok GUS 2393,6 2500 3000 9000
Moc elektryczna zainstalowana w jednostkach wytwórczych poniżej 5 MW (źródłach rozproszonych)
MW GUS 94 118 268 270
Ilość połączeń elektroenergetycznych województwa z KSP
szt. PE, URE 2 2 4 5
Łączna ilość linii elektroenergetycznych:
WN
SN
km PE
1243
10577
1280
10625
1350
10800
1500
11000
Ilość gmin z dostępem do systemu gazowniczego
szt. PE, GUS 63 65 70 80
Udział sieci ciepłowniczej w technologii preizolowanej
% PE, GUS 46 50 70 100
Ilość gmin posiadających aktualne dokumenty planowania energetycznego
szt. administr
acja 5 80 83 83
Cel strategiczny CS2
Elektrownie wiatrowe – moc zainstalowana
MW PE, URE 51 95 180 300
Produkcja pelletu tys. t / rok
przedsiębiorcy
144 144 300 500
Powierzchnia upraw energetycznych tys. ha GUS 1,14 2,5 14 20
Ilość małych elektrowni wodnych (MEW) szt.
PE, URE, DZGWiM
55 58 65 75
Biogazownie rolnicze szt. PE, ARR 3 20 83 83
120
Wskaźnik Jednostka Źródło Wartości wskaźników
2011 2015 2020 2030
Powierzchnia termalnych kolektorów słonecznych
tys. m2 PE, URE b.d. 15 90 350
Instalacje fotowoltaiczne – ilość szt. PE, URE 4 15 75 200
Instalacje energetycznego wykorzystania odpadów komunalnych
szt. WPGO 0 1 3 3
Cel strategiczny CS3
Systemy ciepłownicze zasilane z układów kogeneracyjnych
szt. PE 3 6 10 15
Ilość opracowanych i wdrożonych programów optymalizacji zużycia energii i obniżenia kosztów w obiektach sektora publicznego
szt. administr
acja 0 12 30 60
Ilość zorganizowanych kampanii promocyjnych
szt. administr
acja 0 5 10 15
Ilość wymienionych autobusów miejskich
szt.
Przedsiębiorstwa
transportowe
b.d. 5 15 30
Cel strategiczny CS4
Ilość absolwentów szkół wyższych o profilach związanych z górnictwem i energetyką
osoby / rok GUS,
administracja
b.d. 50 50 50
Ilość projektów badawczych związanych z opracowywaniem i wdrażaniem innowacyjnych technologii w zakresie energetyki odnawialnej, efektywności energetycznej i budownictwa energooszczędnego
szt. administr
acja b.d. 5 10 15
Działania edukacyjne i informacyjne w obszarze energetyki prowadzone przez jednostki samorządowe – ilość projektów
szt. administr
acja 0 10 80 160
Ilość wdrożonych programów zarządzania zużyciem energii w jednostkach samorządowych
szt. administr
acja 0 12 30 60
Wdrożone projekty współpracy szkół i organizacji pozarządowych przy realizacji kampanii i akcji społecznych w lokalnych społecznościach – ilość
szt. PE,
administracja
0 5 10 15
Źródło: Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego
121
5. Propozycja wskaźników monitorowania obszarów polityk publicznych
Wskaźniki zapisane w realizowanych i przygotowywanych strategiach sektorowych oraz
w SRWL stanowią punkt wyjścia dla przygotowania propozycji zestawu wskaźników dla
poszczególnych obszarów polityk publicznych. Poniżej zaproponowano wskaźniki dla
obszarów polityk publicznych wraz z ich opisami, znaczeniem i jednostką miary. Tabele
statystyczne dla wszystkich zaproponowanych wskaźników zamieszczone zostały w
aneksie na końcu opracowania: zawierają one wartości dla kilku ostatnich lat (jako
wystarczający na potrzeby monitorowania polityk publicznych przyjęto okres 3-letni) na
poziomie całego województwa oraz w przypadku wybranych wskaźników dodatkowo dla
lubuskich powiatów. Zgodnie z zasadami konstruowania portfela wskaźników przyjęto, że
liczba wskaźników w portfelu nie powinna być zbyt duża, ale powinny one obejmować
kluczowe obszary problemowe i powinny się wzajemnie uzupełniać. Stąd liczba
zaproponowanych wskaźników została ograniczona do około 10 dla każdego obszaru, z
wyjątkiem obszaru edukacji i edukacji wyższej – ze względu na bezpośrednie i pośrednie
oddziaływanie tego obszaru na potencjał rozwojowy innych obszarów zdecydowano się
na zwiększenie liczby wskaźników, oraz obszarów demografii i rynku pracy oraz ochrony
środowiska – ze względu na ich kompleksowość zaproponowano większą liczbę
wskaźników. Dla wszystkich wskaźników podano także informacje dotyczące ich
dostępności (źródła) i cykliczności.
W przypadku wskaźników dla obszaru rynek pracy i demografia podstawą są wskaźniki
realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia na lata 2011-2020, dla obszaru innowacji
oparto się na bazie LRSI / portalu lubuskie.innowacje.pl (która zawiera dane pochodzące
ze statystyki publicznej). Dla pozostałych danych oparto się na danych GUS: Banku
Danych Lokalnych (http://www.stat.gov.pl/bdl) oraz Systemie Monitorowania Rozwoju
Strateg (www.strateg.stat.gov.pl).
Należy przyjąć, że dane dla wskaźników odnoszące się do ostatniego roku (lub do roku
2011 w przypadku braku danych dla roku 2012) stanowią wartości bazowe wskaźników
dla dalszego procesu monitorowania polityk publicznych. Ponieważ dla większości
wskaźników podano w Aneksie dane dla ostatnich 3 lat, możliwe jest wyznaczenie
trendów dla tych wskaźników, uzupełnianych w ramach wdrożonego systemu
monitorowania polityk publicznych w kolejnych latach.
Należy także przemyśleć kwestię określenia wartości docelowych wskaźników,
wyznaczających stan rozwoju poszczególnych obszarów województwa, jaki region chce
osiągnąć w kolejnych latach. Wydaje się, że z punktu widzenia monitorowania polityk
publicznych w powiązaniu z nową perspektywą finansową UE należałoby odnieść
wartości wskaźników docelowych do roku 2020. Specyfika różnych obszarów polityki
społecznej nie pozwala na jednoznaczne określenie sposobu wyznaczania wskaźników
docelowych, możliwego do zastosowania we wszystkich przypadkach. Z pewnością
można oprzeć się na zamieszczanych przez GUS prognozach demograficznych, co pozwoli
122
przeliczyć wskaźniki w oparciu o oficjalne prognozy statystyki publicznej. Należy jednak
pamiętać, że system monitorowania polityk publicznych nie powinien ograniczyć się
wyłącznie do monitorowania wskaźników ilościowych. Ważnym elementem
monitorowania każdej z przyjętych i opracowywanych strategii sektorowych oraz SRWL
jest odniesienie do wskaźników jakościowych oraz do realizacji celów operacyjnych
zapisanych w tych dokumentach. Możliwe jest zatem nie tylko odniesienie do realizacji
wymiernych działań służących wdrożeniu strategii (np. dla strategii polityki społecznej
mogą to być wskaźniki oparte na zmniejszeniu liczby rodzin wymagających wsparcia czy
przeszkoleniu określonej liczby pracowników socjalnych), ale także należy pamiętać o
monitorowaniu tych projektów w ujęciu koszt – czas – jakość, czyli odniesieniu do
założonego budżetu realizacji zadań (przekroczenie budżetu oznacza osiągnięcie gorszych
niż zakładane wskaźników realizacji), terminu realizacji (zmieszczenie się w założonym
harmonogramie realizacji) oraz założonej jakości realizacji (czy zrealizowano całość
założonego programu, czy zrealizowane zadania wypełniają założone funkcje).
Okresowe sprawozdania z realizacji strategii sektorowych powinny służyć także
weryfikacji założonych celów (zwłaszcza operacyjnych), co może wpływać także na
zmianę przyjętych wskaźników docelowych, jeśli taka potrzeba wynika ze zmieniających
się potrzeb województwa lub ze zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej kraju
czy regionu.
123
A. Obszar ludności i rynku pracy
Wskaźniki dotyczące rynku pracy są wskaźnikami realizacji Lubuskiej Strategii Zatrudnienia
na lata 2011-2020.
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Liczba ludności ogółem
2. Gęstość zaludnienia
3. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
4. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem
5. Przyrost naturalny
6. Saldo migracji
7. Wskaźnik aktywności zawodowej wg BAEL
8. Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL
9. Stopa bezrobocia rejestrowanego
10. Stopa bezrobocia wg BAEL
11. Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym
12. Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych
zarejestrowanych
13. Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych
14. Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych
15. Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności
16. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych
17. Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych
Nazwa wskaźnika Liczba ludności ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba mieszkańców regionu
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne w regionie
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Gęstość zaludnienia
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba ludności przypadająca na 1 km2 powierzchni ogólnej (stan w dniu 31 XII)
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany zaludnienia na obszarze
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość osób na km2
Nazwa wskaźnika Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym
Znaczenie wskaźnika Monitoruje starzenie się społeczeństwa i jego potencjał demograficzny
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary -
124
Nazwa wskaźnika Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przedstawia udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, w wieku produkcyjnym oraz w wieku poprodukcyjnym w stosunku do liczby mieszkańców ogółem
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne, potencjał demograficzny oraz starzenie się społeczeństwa
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Przyrost naturalny
Pierwotne źródło danych GUS / Rocznik Demograficzny 2013, 2012, 2011
Opis wskaźnika Różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Saldo migracji
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Różnica między liczbą zameldowań i wymeldowań.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zmiany demograficzne
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Wskaźnik aktywności zawodowej wg BAEL
Pierwotne źródło danych GUS / Kwartalna informacja o rynku pracy
Opis wskaźnika Osoby w wieku 15 lat i więcej należące do pracujących (zgodnie z pojęciem -"Pracujący według BAEL i NSP 2002") lub bezrobotnych (zgodnie z pojęciem - "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002"). Pracujący i bezrobotni tworzą razem zbiorowość aktywnych zawodowo.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje aktywność ekonomiczną ludności
Częstotliwość Dane kwartalne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia wg BAEL (dane średnioroczne)
Pierwotne źródło danych GUS / Kwartalna informacja o rynku pracy
Opis wskaźnika Udział pracujących ("Pracujący według BAEL i NSP 2002") w ogólnej liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje aktywność ekonomiczną ludności
Częstotliwość Dane kwartalne
Jednostka miary %
125
Nazwa wskaźnika Stopa bezrobocia rejestrowanego (dane średnioroczne)
Pierwotne źródło danych GUS / Kwartalna informacja o rynku pracy
Opis wskaźnika Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tzn. pracującej i bezrobotnej). Definicja odnosi się do osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni zarejestrowani") i aktywnych zawodowo będących sumą zarejestrowanych osób bezrobotnych i pracujących w jednostkach sektora publicznego i prywatnego.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan gospodarki województwa, zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy, mobilność mieszkańców, dostosowanie wykształcenia mieszkańców do wymogów rynku pracy
Częstotliwość Dane kwartalne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Stopa bezrobocia wg BAEL
Pierwotne źródło danych GUS / Kwartalna informacja o rynku pracy
Opis wskaźnika Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tzn. pracującej i bezrobotnej). Definicja odnosi się do osób bezrobotnych (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002") i aktywnych zawodowo (będących sumą pracujących - zgodnie z pojęciem "Pracujący według BAEL i NSP 2002" i bezrobotnych (zgodnie z pojęciem "Bezrobotni według BAEL i NSP 2002").
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan gospodarki województwa, zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy, mobilność mieszkańców, dostosowanie wykształcenia mieszkańców do wymogów rynku pracy
Częstotliwość Dane kwartalne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział ludności uczestniczącej w kształceniu ustawicznym
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w kształceniu i szkoleniu.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stopień reagowania ludności na zmieniające się warunki gospodarcze oraz ich chęć podnoszenia kwalifikacji.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych bez stażu pracy w ogólnej liczbie zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród młodych ludzi nieposiadających doświadczenia zawodowego, strukturę bezrobocia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
126
Nazwa wskaźnika Udział osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych w ogólnej liczbie zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych. Bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych to bezrobotny nieposiadający kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu (art. 2 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) – łącznie z osobami z wykształceniem średnim ogólnokształcącym.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród ludzi nieposiadających kwalifikacji zawodowych, strukturę bezrobocia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procentowy udział osób bezrobotnych zarejestrowanych pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok w ogóle bezrobotnych zarejestrowanych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie długotrwałe, strukturę bezrobocia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział osób korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 10 tys. ludności.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie z pomocy społecznej, stopień ubóstwa ludności.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku 16-64 lata obliczono jako udział pracujących niepełnosprawnych w wieku 16-64 lata w ogólnej liczbie ludności niepełnosprawnej w tym wieku. Do osób niepełnosprawnych zaliczono osoby w wieku 16 lat i więcej, które mają przyznane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zatrudnienie osób niepełnosprawnych.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział osób niepełnosprawnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotne wśród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych i strukturę bezrobocia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
127
B. Obszar polityki społecznej
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę
2. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach
transferów społecznych
3. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa – procent osób w gospodarstwach
domowych poniżej granic
4. Placówki socjalizacyjne / placówki wielofunkcyjne / placówki wsparcia dziennego /
placówki stacjonarnej pomocy społecznej ogółem
5. Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. mieszkańców
6. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej
7. Korzystający ze świadczeń rodzinnych
8. Liczba podmiotów III sektora wg REGON z podziałem na fundacje, stowarzyszenia,
spółdzielnie
Nazwa wskaźnika Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Kwota jaką dysponują gospodarstwa domowe w przeliczeniu na 1 osobę
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bezpieczeństwo materialne rodzin
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach transferów społecznych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procent osób, których dochód ekwiwalentny do dyspozycji (po uwzględnieniu transferów społecznych) jest niższy od granicy ubóstwa ustalonej na poziomie 60% mediany rocznych ekwiwalentnych dochodów do dyspozycji w danym kraju.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zagrożenie ubóstwem mieszkańców regionu.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa - procent osób w gosp. dom. poniżej granic
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg różnych jego granic w % osób w gosp. dom. znajdujących się poniżej minimum egzystencji, relatywnej granicy ubóstwa i ustawowej granicy ubóstwa. Granice ubóstwa: relatywna: 50% średnich wydatków (ekwiwalentnych) gospodarstw domowych; ustawowa: kwota, która zgodnie z ustawą uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej. Poziom minimum egzystencji to granica ubóstwa skrajnego. Minimum egzystencji wyznacza poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zagrożenie ubóstwem w gospodarstwach domowych, w tym udział osób uprawnionych do ubiegania się o przyznanie świadczeń pomocy społecznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
128
Nazwa wskaźnika Placówki socjalizacyjne / placówki wielofunkcyjne / placówki wsparcia dziennego / placówki stacjonarnej pomocy społecznej ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Placówka socjalizacyjna zapewnia całodobową opiekę i wychowanie zaspakajając niezbędne potrzeby dziecka. Prowadzi zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne rekompensujące brak wychowania w rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dla dzieci niepełnosprawnych odpowiednią rehabilitację i zajęcia specjalistyczne. Zapewnia dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej. Placówka wielofunkcyjna to placówka opiekuńczo-wychowawcza, której organizacja umożliwia łączenie dziennych i całodobowych działań interwencyjnych, socjalizacyjnych, terapeutycznych skierowanych na dziecko i rodzinę dziecka. Placówka wsparcia dziennego wspiera funkcje opiekuńczo-wychowawcze rodziny świadcząc opiekę dzienną i zapewniając dziecku pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, rozwój zainteresowań, organizację zabaw i zajęć sportowych, w miarę możliwości pomoc rzeczową, posiłek.
Znaczenie wskaźnika Pokazuje ilość placówek świadczących pomoc społeczną w regionie, realizujących zadania z zakresu polityki społecznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Obiekt
Nazwa wskaźnika Osoby korzystające z pomocy społecznej na 10 tys. mieszkańców
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Osoby korzystające ze świadczeń ogółem, to suma pobierających różne świadczenia. W podziale wg form świadczeń korzystający mogą być wykazywani kilkakrotnie. Natomiast rzeczywista liczba osób korzystających ze świadczeń wskazuje korzystającego tylko raz niezależnie od ilości i rodzaju przyjętych świadczeń.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan ubóstwa w regionie i zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Szacunki na podstawie Zbioru Centralnego Krajowego Systemu Monitoringu Pomocy Społecznej (ZC KSMPS) Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, zawierającego informację o zrealizowanych świadczeniach środowiskowej pomocy społecznej i odbiorcach tej pomocy - gospodarstwach domowych i ich członkach. Zbiór jest zasilany informacjami uzyskanymi w rodzinnym wywiadzie środowiskowym, przeprowadzonym przez pracowników socjalnych gminnych ośrodków pomocy społecznej. Dane zawierają rzeczywistą liczbę gospodarstw domowych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej oraz wszystkie osoby w tych gospodarstwach.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan ubóstwa w regionie i zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba / gospodarstwo domowe
129
Nazwa wskaźnika Korzystający ze świadczeń rodzinnych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczbę dzieci korzystających z zasiłków rodzinnych przeciętnie w miesiącu wyszacowano przez wyliczenie średniej miesięcznej liczby świadczeń wypłaconych w roku, a liczbę rodzin dzieci korzystających z zasiłków rodzinnych przez wyliczenie średniej miesięcznej liczby tych rodzin.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan ubóstwa w regionie i zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba / gospodarstwo domowe
Nazwa wskaźnika Liczba podmiotów III sektora wg REGON z podziałem na fundacje, stowarzyszenia i spółdzielnie
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba działających w ramach sektora prywatnego fundacji, stowarzyszeń i spółdzielni.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój różnych form działalności gospodarczej związanych z III sektorem.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Jednostka gospodarcza
130
C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące) w zł
2. Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludności
3. Wartość dodana brutto per capita
4. Spółki z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności
5. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
6. Zatrudnieni w działalności B+R ogółem
7. Zatrudnieni w działalności B+R w przeliczeniu na 1000 osób aktywnych zawodowo
8. Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca w zł
9. Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca
10. Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB
11. Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji
12. Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców
13. Udzielone patenty na 1 mln mieszkańców
14. Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 ludności w wieku 20-29 lat
15. Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem
16. Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w % produkcji
sprzedanej wyrobów ogółem
17. Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www
18. Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną
19. Studenci na 10 tys. ludności
20. Nakłady na działalność innowacyjną w przemyśle w przeliczeniu na 1 mieszkańca (ceny
bieżące)
21. Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną w
przemyśle w ogóle nakładów na działalność innowacyjną w %
22. Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania w
przemyśle w nakładach ogółem na działalność innowacyjną w %
23. Nakłady na szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na
zatrudnionego
Nazwa wskaźnika Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (ceny bieżące) w zł
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Produkt krajowy brutto w cenach bieżących przeliczony na 1 mieszkańca
Znaczenie wskaźnika PKB obrazuje końcowy rezultat działalności wszystkich podmiotów gospodarki narodowej. Obliczanie wartości rocznego PKB polega na oszacowaniu trzech równych co do wartości kategorii makroekonomicznych określających PKB przez: 1) rozmiary działalności produkcyjnej; PKB równa się sumie wartości dodanej wszystkich sektorów instytucjonalnych lub wszystkich sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) krajowych jednostek produkcyjnych powiększonej o podatki od produktów i pomniejszonej o dotacje do produktów, 2) końcowy rezultat działalności produkcyjnej; PKB obliczany jest jako suma
131
popytu krajowego, tj. spożycia i akumulacji oraz salda wymiany produktów z zagranicą, 3) suma rozchodów na rachunku tworzenia dochodów gospodarki ogółem (koszty związane z zatrudnieniem, podatki związane z produkcją i importem pomniejszone o dotacje, nadwyżka operacyjna brutto oraz dochód mieszany gospodarki ogółem). Służy porównywaniu poziomu dobrobytu mieszkańców
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość podmiotów gospodarki narodowej przeliczona na 10 tys. ludności
Znaczenie wskaźnika Pokazuje rozwój przedsiębiorczości w odniesieniu do liczby mieszkańców regionu
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Jednostka gospodarcza
Nazwa wskaźnika Wartość dodana brutto per capita
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wartość dodana brutto w cenach bieżących przeliczona na 1 mieszkańca. Wartość produktów (wyrobów i usług) wytworzona przez jednostki krajowe rynkowe i nierynkowe pomniejszona o zużycie pośrednie poniesione w związku z jej wytworzeniem.
Znaczenie wskaźnika Obrazuje efektywność pracy i produkcji w regionie w odniesieniu do wszystkich mieszkańców.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Spółki z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość spółek z kapitałem zagranicznym przeliczona na 10 tys. ludności.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje napływ inwestycji zagranicznych w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Jednostka gospodarcza
Nazwa wskaźnika Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stopień przedsiębiorczości w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Zatrudnieni w działalności B+R
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość osób zatrudnionych w działalności B+R. Zatrudnieni w działalności badawczej i rozwojowej (B+R) to wszystkie osoby związane bezpośrednio z działalnością B+R, zarówno pracownicy merytoryczni, jak i personel pomocniczy. Do pracowników związanych bezpośrednio z działalnością B+R zaliczani są pracownicy przeznaczający na tę działalność co najmniej 10% swojego ogólnego czasu pracy.
132
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość rynku pracy związanego z działalnością B+R.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Zatrudnieni w działalności B+R na 1000 osób aktywnych zawodowo
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Relacja liczby zatrudnionych w działalności badawczej i rozwojowej do liczby ludności aktywnej zawodowo wg BAEL, wrażona w %.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość rynku pracy związanego z działalnością B+R.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary -
Nazwa wskaźnika Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej na 1 mieszkańca
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przelicza nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej na 1 mieszkańca.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość nakładów inwestycyjnych w regionie i pozwala na ich relatywne porównanie z wartościami dla innych regionów.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Pokazuje wartość poniesionych nakładów B+R ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (ludność według faktycznego miejsca zamieszkania w dniu 30 VI). Wartość nakładów inwestycyjnych obejmuje nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja lub modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji.
Znaczenie wskaźnika Działalność badawcza i rozwojowa (B+R) to systematyczna praca twórcza prowadzona w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje trzy rodzaje badań: badania podstawowe (prace teoretyczne i eksperymentalne nieukierunkowane w zasadzie na uzyskanie konkretnych zastosowań praktycznych), badania stosowane (prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy mającej konkretne zastosowania praktyczne) oraz prace rozwojowe (polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy do opracowania nowych lub istotnego ulepszenia istniejących wyrobów, procesów czy usług). Działalność B+R odróżnia od innych rodzajów działalności dostrzegalny element nowości i eliminacja niepewności naukowej i/lub technicznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Suma nakładów wewnętrznych poniesionych na działalność badawczą i rozwojową przez wszystkie jednostki w kraju prowadzące tę działalność, niezależnie od źródeł pochodzenia środków, w relacji do PKB.
Znaczenie wskaźnika Wskaźnik stanowi główny miernik z zakresu statystyki działalności badawczo-rozwojowej, charakteryzujący konkurencyjność i poziom rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
133
Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Środki automatyzacji procesów produkcyjnych są to urządzenia (lub zestawy maszyn i urządzeń) wykonujące określone czynności bez udziału człowieka, stosowane w celu samoczynnego sterowania, regulowania urządzeń technicznych oraz kontrolowania przebiegu procesów technologicznych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wykorzystanie nowoczesnych środków produkcji w przedsiębiorstwach regionu.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Jednostka gospodarcza
Nazwa wskaźnika Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba wynalazków zgłoszonych przez rezydentów poszczególnych krajów do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) według metody naliczania cząstkowego w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców danego kraju.
Znaczenie wskaźnika Liczba zgłoszonych wynalazków to wskaźnik charakteryzujący poziom wynalazczości kraju i odzwierciedlający zdolność kraju do wykorzystywania wiedzy i przełożenia jej na potencjalne korzyści gospodarcze.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość
Nazwa wskaźnika Liczba zgłoszeń patentowych na 1 mln mieszkańców
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba patentów zgłoszonych przez rezydentów poszczególnych krajów do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) według metody naliczania cząstkowego w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców danego kraju.
Znaczenie wskaźnika Liczba udzielonych patentów to wskaźnik charakteryzujący poziom wynalazczości kraju i odzwierciedlający zdolność kraju do wykorzystywania wiedzy i przełożenia jej na potencjalne korzyści gospodarcze.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość
Nazwa wskaźnika Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 ludności w wieku 20-29 lat
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba absolwentów szkół wyższych w przeliczeniu na 1000 ludności w wieku 20-29 lat. Absolwent szkoły wyższej to osoba, która uzyskała dyplom stwierdzający ukończenie studiów wyższych i - po obronie pracy - uzyskała tytuł zawodowy magistra (po studiach magisterskich jednolitych lub drugiego stopnia/uzupełniających), inżyniera lub licencjata (po studiach pierwszego stopnia/zawodowych). Dane uwzględniają wartości ogółem oraz wybrane kierunki studiów, tj. matematyczno-statystyczne, informatyczne, architektura i budownictwo, inżynieryjno-techniczne, produkcja i przetwórstwo.
Znaczenie wskaźnika Wyższe wykształcenie (w szczególności na kierunkach ścisłych i inżynieryjnych) stanowi "przepustkę" do znalezienia atrakcyjnego zatrudnienia oraz umożliwia wybór miejsca pracy z szerszej oferty rynkowej. Jest postrzegane jako czynnik umożliwiający podniesienie jakości życia. Możliwość zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry stanowi czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
134
Nazwa wskaźnika Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba absolwentów szkół wyższych w liczbie absolwentów ogółem. Absolwent szkoły wyższej to osoba, która uzyskała dyplom stwierdzający ukończenie studiów wyższych i - po obronie pracy - uzyskała tytuł zawodowy magistra (po studiach magisterskich jednolitych lub drugiego stopnia/uzupełniających), inżyniera lub licencjata (po studiach pierwszego stopnia/zawodowych). Dane uwzględniają wartości ogółem oraz wybrane kierunki studiów, tj. matematyczno-statystyczne, informatyczne, architektura i budownictwo, inżynieryjno-techniczne, produkcja i przetwórstwo.
Znaczenie wskaźnika Wyższe wykształcenie (w szczególności na kierunkach ścisłych i inżynieryjnych) stanowi "przepustkę" do znalezienia atrakcyjnego zatrudnienia oraz umożliwia wybór miejsca pracy z szerszej oferty rynkowej. Jest postrzegane jako czynnik umożliwiający podniesienie jakości życia. Możliwość zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry stanowi czynnik rozwoju społecznego i gospodarczego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w produkcji sprzedanej wyrobów ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przeliczenie wartości produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w wartości produkcji sprzedanej wyrobów ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje innowacyjność produkcji wyrobów w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www w ilości przedsiębiorstw ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje nastawienie przedsiębiorstw na nowoczesne kanały komunikacji.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procent przedsiębiorstw w ogóle przedsiębiorstw regionu ponoszących nakłady na działalność inwestycyjną.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje innowacyjność produkcji przemysłowej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Studenci na 10 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość studentów w przeliczeniu na 10 tys. ludności
Znaczenie wskaźnika Obrazuje potencjał rozwojowy zasobów ludzkich w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
135
Nazwa wskaźnika Nakłady na działalność innowacyjną w przemyśle w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Nakłady na działalność innowacyjną poniesione w przemyśle (w cenach bieżących) w przeliczeniu na 1 mieszkańca regionu.
Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle w sposób zrelatywizowany, pozwalający na porównanie z innymi regionami.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle w ogóle nakładów na działalność innowacyjną
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przelicza wartość środków własnych przeznaczonych na finansowanie nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle na ogół nakładów na działalność innowacyjną.
Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość środków przeznaczanych na działalność innowacyjną w przemyśle w odniesieniu do całości nakładów innowacyjnych – innowacje w przemyśle stanowią podstawową siłę napędową innowacji regionu, a jednocześnie najtrudniejszy element działalności innowacyjnej, wymagający największych nakładów na B+R, bardzo czasochłonny, obarczony dużym ryzykiem i o długim okresie zwrotu.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania w przemyśle w nakładach ogółem na działalność innowacyjną
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przelicza wartość środków przeznaczonych na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz na zakup oprogramowania w nakładach poniesionych ogółem na działalność innowacyjną.
Znaczenie wskaźnika Pokazuje jaka część nakładów na działalność innowacyjną przeznaczana jest na zakup wiedzy zewnętrznej, niewypracowywanej w ramach firm ponoszących nakłady na działalność innowacyjną. Z jednej strony pokazuje wykorzystanie dostępnych źródeł wiedzy i istniejących programów, a także potencjał współpracy z innymi firmami i uczelniami w zakresie pozyskiwania wiedzy, z drugiej pozwala na wyłączenie tej części nakładów na działalność innowacyjną, która nie jest przeznaczona na B+R w ramach własnych prac przedsiębiorstwa.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Nakłady na szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na pracownika
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przelicza wartość środków przeznaczonych na szkolenia personelu na 1 zatrudnionego.
Znaczenie wskaźnika Pokazuje wielkość nakładów na szkolenie personelu, wskazując potencjał rozwoju kadry pracowniczej związanej z innowacjami, z możliwością porównania między regionami.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
136
D. Obszar ochrony i promocji zdrowia
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Liczba lekarzy i lekarzy dentystów na 10 tys. mieszkańców
2. Liczba pielęgniarek i położnych na 10 tys. mieszkańców
3. Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn
4. Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet
5. Wskaźnik zgonów według przyczyn – łącznie
6. Wskaźnik zgonów według przyczyn – nowotwory
7. Wskaźnik zgonów według przyczyn – choroby układu krążenia
8. Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych
9. Współczynnik dzietności ogólnej
10. Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie na osobę w gospodarstwach
domowych
11. Ilość łóżek w szpitalach ogólnych
12. Liczba jednostek systemu ratownictwa medycznego w regionie
Nazwa wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów na 10 tys. mieszkańców
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba lekarzy i lekarzy dentystów pracujących według podstawowego miejsca pracy ogółem, przeliczona na 10 tysięcy mieszkańców regionu.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do pracowników służby zdrowia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych na 10 tys. mieszkańców
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba pielęgniarek i położnych podstawowej opieki zdrowotnej pracujących według podstawowego miejsca pracy ogółem, przeliczona na 10 tysięcy mieszkańców regionu.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do usług medycznych.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn
Nazwa wskaźnika Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wyraża średnią liczbę lat, jaką w danych warunkach umieralności ma jeszcze do przeżycia osoba pochodząca z określonej zbiorowości
Znaczenie wskaźnika Monitoruje długość życia mieszkańców, jest także wskaźnikiem wykorzystywanym przy przyznawaniu emerytur – pośrednio monitoruje stan zdrowia mieszkańców oraz tzw. „srebrną gospodarkę”.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Lata
137
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn łącznie
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn – nowotwory
Nazwa wskaźnika Wskaźnik zgonów według przyczyn – choroby układu krążenia
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość zgonów według wybranych przyczyn
Znaczenie wskaźnika Monitoruje przyczyny zgonów i ich ilość, a tym samym pośrednio rozwój systemu opieki zdrowotnej i stan zdrowia ludności
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość
Nazwa wskaźnika Zgony niemowląt na 1 tys. urodzeń żywych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość zgonów niemowląt w przeliczeniu na 1 tys. urodzeń żywych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan systemu opieki zdrowotnej
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Promil
Nazwa wskaźnika Współczynnik dzietności ogólnej
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15 - 49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje potencjał demograficzny województwa
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary -
Nazwa wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki na zdrowie na 1 osobę
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przeciętne miesięczne wydatki przeznaczone na zdrowie w przeliczeniu na 1 osobę w gospodarstwach domowych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje nakłady ludności na ochronę zdrowia.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Ilość łóżek w szpitalach ogólnych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość łóżek w szpitalach ogólnych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan sytemu opieki zdrowotnej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Łóżko
Nazwa wskaźnika Jednostki systemu ratownictwa medycznego
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Szpitalne oddziały ratunkowe oraz zespoły ratownictwa medycznego (podstawowe, specjalistyczne i lotnicze). Także izby przyjęć zgłoszone jako jednostki współpracujące z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostęp do systemu ratownictwa medycznego w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość
138
E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych
2. Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych
3. Współczynnik skolaryzacji brutto dla liceów ogólnokształcących
4. Współczynnik skolaryzacji brutto dla zasadniczych szkół zawodowych
5. Ilość nauczycieli pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na etaty
6. Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych w części humanistycznej i matematyczno-
przyrodniczej w stosunku do średniej krajowej
7. Zdawalność egzaminów maturalnych
8. Studenci szkół wyższych na 10 tys. ludności
9. Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności
10. Liczba szkół wyższych
11. Ilość słuchaczy studiów podyplomowych
12. Ilość słuchaczy studiów doktoranckich
13. Ilość nauczycieli akademickich
Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych
Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla szkół gimnazjalnych
Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla liceów ogólnokształcących
Nazwa wskaźnika Współczynniki skolaryzacji brutto dla zasadniczych szkół zawodowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Współczynnik skolaryzacji brutto: Relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania. Współczynnik skolaryzacji brutto np. dla poziomu szkoły podstawowej wyliczamy dzieląc liczbę wszystkich uczniów szkół podstawowych bez względu na wiek na początku danego roku szkolnego przez liczbę ludności w wieku 7-12 lat (wiek przypisany do tego poziomu) według stanu w dniu 31 XII tego samego roku; wynik podajemy w ujęciu procentowym.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan realizacji obowiązku szkolnego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość etatów nauczycielskich.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność kadry pedagogicznej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Etat
Nazwa wskaźnika Średnie wyniki egzaminów gimnazjalnych w części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej w stosunku do średniej krajowej
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Średnie wyniki uczniów na egzaminach gimnazjalnych w części humanistycznej i
139
w części matematyczno-przyrodniczej na tle średniej krajowej.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje jakość szkolnictwa gminazjalnego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Zdawalność egzaminów maturalnych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Zdawalność egzaminów maturalnych – dane Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje jakość szkolnictwa średniego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Studenci szkół wyższych na 10 tys. ludności
Nazwa wskaźnika Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość studentów / absolwentów szkół wyższych przeliczona na 10 tys. ludności.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje udział nowych osób z wyższym wykształceniem w regionie. Należy porównywać ze wskaźnikami dla bezrobocia oraz innymi wskaźnikami dotyczącymi zatrudnienia i wskaźnikami dla przedsiębiorczości.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Liczba szkół wyższych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość szkół wyższych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje bazę szkolnictwa wyższego w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość
Nazwa wskaźnika Słuchacze studiów podyplomowych
Nazwa wskaźnika Uczestnicy studiów doktoranckich
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Uczestnicy studiów podyplomowych i studiów doktoranckich łącznie z cudzoziemcami.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje ilość potencjalnych kadr dla rozwoju szkolnictwa wyższego oraz dla rozwoju innowacyjności i przedsiębiorczości.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Nauczyciele akademiccy
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość nauczycieli akademickich.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność kadry akademickiej i możliwości rozwoju regionu – kształcenie nowych studentów i doktorantów, czyli kadr dla rozwoju przemysłu i innowacyjności.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
140
F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Drogi publiczne o twardej nawierzchni na 100 km2
2. Drogi ekspresowe i autostrady na 100 km2
3. Ścieżki rowerowe na 10 tys. km2
4. Pojazdy ogółem
5. Linie kolejowe na 100 km2
6. Ofiary śmiertelne w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności
7. Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem
8. Produkcja energii elektrycznej ogółem
9. Udział energii z OZE w produkcji energii elektrycznej
10. Zużycie energii elektrycznej ogółem
11. Zużycie energii elektrycznej w sektorze przemysłowym
12. Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych
13. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności – ogółem
14. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności na wsiach
15. Korzystający z instalacji gazowej w ogóle ludności w miastach
16. Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z dostępem do internetu w ogóle
gospodarstw domowych
17. Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z szerokopasmowym internetem w
ogóle gospodarstw domowych
18. Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do internetu
19. Przedsiębiorstwa wykorzystujące internet do kontaktów z administracją publiczną
Nazwa wskaźnika Drogi publiczne o twardej nawierzchni na 100 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Drogi publiczne. Informacje dotyczą dróg (i obiektów mostowych) powiatowych, wojewódzkich i krajowych – zamiejskich i w granicach administracyjnych miast. Przeliczone na 100 km
2.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci drogowej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Km
Nazwa wskaźnika Drogi ekspresowe i autostrady na 100 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Długość dróg ekspresowych i autostrad przeliczona na 100 km2.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci drogowej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Km
141
Nazwa wskaźnika Komunikacja miejscka
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Miejsca w wozach to suma wszystkich miejsc w autobusach, tramwajach i trolejbusach w poszczególnych województwach.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność transportu publicznego w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Tys. sztuk
Nazwa wskaźnika Ścieżki rowerowe na 10 tys. km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Długość ścieżek rowerowych przeliczona na 10 tys. km2.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój alternatywnych w stosunku do poruszania się pojazdami samochodowymi możliwości poruszania się w miastach.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Km
Nazwa wskaźnika Pojazdy ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dot. samochodów osobowych, ciężarowych, specjalnych, autobusów, autokarów, przyczep i naczep ciężarowych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje ilość pojazdów. Wskaźnik do dalszych analiz dotyczących rozwoju sieci drogowej, zapotrzebowania na miejsca postojowe, dojazdów do pracy itp.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Ilość (sztuki)
Nazwa wskaźnika Linie kolejowe ogółem na 100 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Linie kolejowe przeliczone na 100 km2.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci kolejowej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Km
Nazwa wskaźnika Ofiary śmiertelne w wypadkach drogowych na 100 tys. ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dla dróg gminnych w granicach admin. miast i gminnych zamiejskich, dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych (zamiejskich oraz w granicach admin. miast). Dane Komendy Głównej Policji z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa na drogach.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Rodzaje mocy. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary MW
142
Nazwa wskaźnika Produkcja energii elektrycznej
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej z elektrowni cieplnych, wodnych i odnawialnych. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary GWh
Nazwa wskaźnika Udział energii z OZE w produkcji energii elektrycznej
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział wyprodukowanej energii elektrycznej pochodzących z odnawialnych źródeł energii w ogóle produkcji energetycznej.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan bezpieczeństwa energetycznego regionu oraz ukierunkowanie sektora energetycznego na rozwijanie alternatywnych źródeł energii i ochronę środowiska.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej ogółem
Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej w sektorze przemysłowym
Nazwa wskaźnika Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Zużycie energii elektrycznej. Materiały Agencja Rynku Energii S.A.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zapotrzebowanie na produkcję energii elektrycznej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary GWh
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności – ogółem
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności na wsiach
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji gazowej ogóle ludności w miastach
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Procent korzystających z instalacji gazowej w ogóle ludności, w podziale na miasta i wsie.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój sieci gazowej w regionie.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z dostępem do internetu w ogóle gospodarstw domowych
Nazwa wskaźnika Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer z szerokopasmowym internetem w ogóle gospodarstw domowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział gospodarstw domowych wyposażonych w komputer z dostępem do internetu / szerokopasmowego internetu w ogóle gospodarstw domowych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
143
Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa posiadające dostęp do internetu
Nazwa wskaźnika Przedsiębiorstwa wykorzystujące internet do kontaktów z administracją publiczną
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział przedsiębiorstw posiadających dostęp do internetu w ogóle przedsiębiorstw. Procent przedsiębiorstw wykorzystujących internet do kontaktów z administracją publiczną.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój społeczeństwa informacyjnego, a także skomputeryzowanie i korzystanie przedsiębiorstw z nowoczesnych kanałów informacji, oraz dostęp do internetowych kanałów komunikacji sektora publicznego.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary %
144
G. Obszar kultury
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną
2. Czytelnicy bibliotek na 1000 ludności
3. Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice
4. Uczestnicy imprez organizowanych w jednostkach kultury
5. Muzea ogółem
6. Widzowie w kinach na 1000 ludności
7. Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na 1000 ludności
Nazwa wskaźnika Liczba ludności na 1 placówkę biblioteczną
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba ludności obszaru przypadająca na 1 placówkę biblioteczną.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność do kultury powszechnej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Czytelnicy bibliotek na 1000 ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba osób korzystających z placówek bibliotecznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców obszaru.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie ludności z kultury powszechnej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba domów kultury, klubów i świetlic.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do kultury powszechnej.
Częstotliwość Dane zbierane co rok do 2012 roku, wcześniej zbierane co 2 lata.
Jednostka miary Obiekt
Nazwa wskaźnika Uczestnicy imprez organizowanych w jednostkach kultury
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Liczba osób uczestniczących w imprezach organizowanych w jednostkach kultury.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie ludności z kultury powszechnej.
Częstotliwość Dane roczne
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Muzea ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dotyczące muzeów na podstawie sprawozdań K-02.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do kultury.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Ilość
145
Nazwa wskaźnika Widzowie w kinach na 1000 ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość widzów w kinach przeliczona na 1000 mieszkańców. Informacje o kinach dotyczą kin ogólnie dostępnych (spr. K-08).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie mieszkańców z kultury masowej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na 1000 ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość widzów w teatrach i instytucjach muzycznych przeliczona na 1000 mieszkańców.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje korzystanie mieszkańców z kultury masowej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Osoba
146
H. Obszar turystyki i sportu
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Turystyczne obiekty noclegowe
2. Turystyczne obiekty hotelowe
3. Kwatery agroturystyczne ogółem
4. Miejsca noclegowe na 1000 ludności
5. Udzielone noclegi na 1000 ludności
6. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych ogółem
7. Turyści zagraniczni korzystający z noclegów
8. Turyści z Niemiec korzystający z noclegów
9. Kluby sportowe ogółem
10. Ćwiczący w klubach sportowych
11. Sekcje sportowe w klubach sportowych
Nazwa wskaźnika Turystyczne obiekty noclegowe
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Do obiektów noclegowych zaliczono hotele, motele, pensjonaty, inne obiekty hotelowe, domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne schroniska młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, domy pracy twórczej, zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, pola biwakowe, kempingi, obiekty do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego, zakłady uzdrowiskowe, (kwatery prywatne do 1999 r.) i inne. Począwszy od danych za rok 2012 do turystycznych obiektów noclegowych ogółem doliczono kwatery agroturystyczne i pokoje gościnne (kwatery prywatne).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.
Częstotliwość Dane roczne / Dane krótkookresowe
Jednostka miary Obiekt
Nazwa wskaźnika Turystyczne obiekty hotelowe
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Do obiektów noclegowych zaliczono hotele, motele, pensjonaty, inne obiekty hotelowe, domy wycieczkowe, schroniska, schroniska młodzieżowe, szkolne schroniska młodzieżowe, ośrodki wczasowe, ośrodki kolonijne, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, domy pracy twórczej, zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, pola biwakowe, kempingi, obiekty do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego, zakłady uzdrowiskowe, (kwatery prywatne do 1999 r.) i inne.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc hotelowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.
Częstotliwość Dane roczne / Dane krótkookresowe
Jednostka miary Obiekt
147
Nazwa wskaźnika Kwatery agroturystyczne ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane o turystycznych obiektach indywidualnego zakwaterowania (pokojach gościnnych i kwaterach agroturystycznych) dotyczą obiektów z badania KT-1 posiadających 10 i więcej miejsc noclegowych. Dane dotyczą tylko tych jednostek, które złożyły sprawozdania statystyczne. W przypadku prezentowania danych na niskim poziomie agregacji, procedura imputacji braków danych nie jest stosowana. Liczba obiektów (oraz pokoi i miejsc noclegowych) dotyczy obiektów, które złożyły sprawozdanie i działały w dniu 31 lipca. Dane dotyczące wykorzystania obiektów (udzielone noclegi, wynajęte pokoje, turyści) wykazywane są dla całego roku sprawozdawczego.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Obiekt
Nazwa wskaźnika Miejsca noclegowe na 1000 ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość miejsc noclegowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje podaż miejsc noclegowych w regionie, czyli potencjał usług turystycznych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Miejsce
Nazwa wskaźnika Udzielone noclegi na 1000 ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość udzielonych noclegów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje popyt na miejsca noclegowe w regionie, zakres korzystania z usług turystycznych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary -
Nazwa wskaźnika Stopień wykorzystania miejsc noclegowych ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika W okresie 1 I - 31 XII. Stopień wykorzystania netto oblicza się dzieląc ogólną liczbę udzielonych noclegów przez ilość wszystkich oferowanych miejsc noclegowych w poszczególnych dniach miesiąca, w ciągu których były one faktycznie udostępnione.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje popyt na miejsca noclegowe w regionie oraz bazę turystyczną.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Turyści zagraniczni korzystający z noclegów
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość turystów zagranicznych korzystających z noclegów w regionie.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje atrakcyjność regionu z punktu widzenia turystyki zagranicznej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Osoba
148
Nazwa wskaźnika Turyści z Niemiec korzystający z noclegów
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość turystów niemieckich korzystających z noclegów w regionie.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje atrakcyjność regionu dla turystów z Niemiec.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Kluby sportowe ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych – ofertę rekreacyjną regionu.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Ilość (sztuki)
Nazwa wskaźnika Ćwiczący w klubach sportowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1). Ćwiczący mogą być wykazani wielokrotnie, jeśli uprawiają więcej dyscyplin sportu.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych – ofertę rekreacyjną regionu.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Osoba
Nazwa wskaźnika Sekcje sportowe w klubach sportowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane dot. klubów sportowych (łącznie z klubami resortów obrony narodowej i spraw wewnętrznych, SALOS i UKS oraz wyznaniowymi) i ćwiczących w sekcjach sportowych wg dyscyplin (spr. KFT-1).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje dostępność mieszkańców do klubów sportowych i do ich oferty (sekcji klubowych), czyli ofertę rekreacyjną regionu.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Ilość (sztuki)
149
I. Obszar ochrony środowiska
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie środowiska
2. Emisja zanieczyszczeń gazowych
3. Emisja zanieczyszczeń pyłowych
4. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ogóle ludności
5. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności
6. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności w miastach
7. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności na wsiach
8. Ścieki oczyszczone w ciągu roku biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów
w ogóle ścieków
9. Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km2
10. Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km2
11. Odpady wytworzone na 1 km2
12. Odpady selektywnie zbierane w ciągu roku ogółem
13. Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2
14. Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku ogółem
15. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności
16. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności w miastach
17. Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności na wsiach
18. Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem
19. Lesistość jako % powierzchni
Nazwa wskaźnika Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie środowiska
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Nakłady na środki trwałe z zakresu ochrony środowiska w przeliczeniu na jednego mieszkańca
Znaczenie wskaźnika Monitoruje poprawę infrastruktury dotyczącej ochrony środowiska.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary zł
Nazwa wskaźnika Emisja zanieczyszczeń gazowych
Nazwa wskaźnika Emisja zanieczyszczeń pyłowych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych.
Znaczenie wskaźnika Zakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza to tzw. punktowe źródła emisji zanieczyszczeń, czyli jednostki organizacyjne ustalone w 1986 r. Ustalona w ten sposób zbiorowość jednostek sprawozdawczych (zakładów) utrzymywana jest corocznie, co m.in. zapewnia zachowanie ciągłości i porównywalności wyników badania i może być powiększona jedynie w szczególnych wypadkach, np. o jednostki nowouruchomione lub rozbudowane o wysokiej skali progowej emisji zanieczyszczeń. Pozwala na porównanie trendów dotyczących wzrostu / spadku emisji zanieczyszczeń.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary t / r
150
Nazwa wskaźnika Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w ogóle liczby ludności
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków w ogólnej liczbie ludności.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój infrastruktury komunalnej związanej z ochroną środowiska.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności w miastach
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ogóle ludności na wsiach
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z instalacji kanalizacyjnej w ogólnej liczbie ludności, w podziale na mieszkańców miast i wsi.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój infrastruktury komunalnej związanej z ochroną środowiska.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Ścieki oczyszczane biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział ścieków oczyszczanych biologicznie i z podwyższonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje udział zaawansowanych technologicznie oczyszczalni ścieków.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km2
Nazwa wskaźnika Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość oczyszczonych ścieków komunalnych / ścieków przemysłowych w przeliczeniu na 100 km
2
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wystarczalność oczyszczalni ścieków komunalnych i przemysłowych dla zachowania stanu środowiska naturalnego.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary dam3
Nazwa wskaźnika Odpady wytworzone na 1 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość wytworzonych odpadów przeliczona na 1 km2.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wytwarzanie odpadów w województwie. Pozwala na określenie zapotrzebowania na nowe składowiska odpadów i na działania zmierzające do redukcji ilości odpadów, w tym dotyczące inwestycji w zakłady utylizacji odpadów.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary t
151
Nazwa wskaźnika Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wszystkie dzikie wysypiska na terenie gminy, tj. miejsca nieprzeznaczone do składowania odpadów, gdzie porzucane są odpady komunalne. Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km
2 powierzchni ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje działania zmierzające do likwidacji dzikich wysypisk – stan zanieczyszczania regionu i podjęte działania w celu redukcji tego zanieczyszczenia.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary m2
Nazwa wskaźnika Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Ilość wody zużywana na potrzeby gospodarki narodowej ogółem oraz w przemyśle.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje zapotrzebowanie na wodę w regionie.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary dam3
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności w miastach
Nazwa wskaźnika Korzystający z instalacji wodociągowej w ogóle ludności na wsiach
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Udział mieszkańców korzystających z instalacji wodociągowej w ogólnej liczbie ludności, w podziale na mieszkańców miast i wsi.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje rozwój infrastruktury komunalnej związanej z ochroną środowiska.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wielkość obszarów prawnie chronionych w stosunku do powierzchni ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość obszarów objętych ochroną przyrodniczą.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Lesistość w % powierzchni
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Wskaźnik lesistości (lesistość) – stosunek procentowy powierzchni lasów do ogólnej powierzchni geograficznej kraju (danej jednostki terytorialnej: województwa, powiatu).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość obszarów leśnych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
152
J. Obszar rolnictwa
Lista proponowanych wskaźników dla obszaru (wszystkie wskaźniki na podstawie BDL/GUS):
1. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o powierzchni powyżej 1ha
użytków rolnych (w ha użytków rolnych)
2. Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem
3. Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – bydło
4. Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – trzoda chlewna
5. Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)
6. Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – mleko
7. Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – produkcja żywca rzeźnego w
przeliczeniu na mięso
8. Produkcja roślinna, zboża ogółem, plony z 1 ha
9. Powierzchnia użytków rolnych
Nazwa wskaźnika Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych (w ha użytków rolnych)
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego – dotyczy gospodarstw o
powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wielkość gospodarstw rolnych indywidualnych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary ha
Nazwa wskaźnika Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Dane o gruntach wykazano według form użytkowania. Prezentowane informacje
dotyczą działalności rolniczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Przez
użytkowanie rozumie się faktyczne gospodarowanie na gruntach. Dane o
powierzchni zasiewów dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów
uprawianych w plonie głównym.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje potencjalną siłę ekonomiczną rolnictwa opartą o
wielkopowierzchniowe gospodarstwa rolne.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – bydło
Nazwa wskaźnika Pogłowie zwierząt na 100 ha użytków rolnych – trzoda chlewna
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Pogłowie zwierząt przeliczone na 100 ha użytków rolnych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wydajność gospodarki rolnej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary Szt.
153
Nazwa wskaźnika Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Produkcja rolna na 1 ha użytków rolnych w odsetkach (%).
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wydajność gospodarki rolnej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary %
Nazwa wskaźnika Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – mleko
Nazwa wskaźnika Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych – produkcja żywca rzeźnego w przeliczeniu na mięso
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Produkcja mleka w litrach / produkcja żywca rzeźnego w przeliczeniu na mięso w
kg.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wydajność gospodarki rolnej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary l / kg
Nazwa wskaźnika Produkcja roślinna
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Plony z 1 ha: zboża ogółem.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje wydajność gospodarki rolnej.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary dt
Nazwa wskaźnika Powierzchnia użytków rolnych
Pierwotne źródło danych GUS
Opis wskaźnika Powierzchnia użytków rolnych.
Znaczenie wskaźnika Monitoruje stan zagospodarowania gruntów rolnych.
Częstotliwość Dane roczne.
Jednostka miary ha
154
6. Schemat organizacyjny systemu monitorowania polityk publicznych WL
Zgodnie z zapisami KSRR włączenie polityki regionalnej w krajowy system strategicznego
zrządzania rozwojem, wprowadzający jednolite zasady programowania wsparcia i wspólne
standardy dotyczące realizacji, monitorowania i ewaluacji polityk rozwoju, służyć ma
poprawie jakości tych polityk. Sposobem realizacji tych założeń jest wdrożenie programu
przygotowania administracji publicznej do kształtowania i prowadzenia polityki zarządzania
rozwojem przez kompleksowe działania obejmujące w szczególności hierarchizację
dokumentów strategicznych i wypracowanie metodologii diagnozy, programowania,
implementacji, monitorowania i ewaluacji, uporządkowanie terminologii programowania
polityki regionalnej (a szerzej polityki rozwoju) i wypracowanie narzędzi wsparcia procesów
programowania i monitorowania rozwoju, w tym jednolitego ogólnopolskiego systemu
wskaźników kluczowych, wykorzystywanego w strategiach krajowych i regionalnych oraz w
systemie obserwatoriów rozwoju na poziomie krajowym i regionalnym.
Dla podwyższania jakości zarządzania politykami publicznymi zostaje utworzony system
stałego monitorowania i ewaluacji procesów rozwoju regionalnego i efektów polityki
regionalnej – system obserwatoriów rozwoju terytorialnego, składający się z obserwatorium
krajowego oraz sieci obserwatoriów regionalnych. System ten ma na celu usprawnienie
monitoringu i ewaluacji polityk publicznych w drodze elastycznego pozyskiwania i
agregowania danych i wypracowywania standardów ich wymiany. Stworzenie
obserwatoriów powinno zwiększyć użyteczność badań ewaluacyjnych dzięki wykorzystaniu
informacji zwrotnych, w procesie stałego zbierania, opracowywania i udostępniania danych
dotyczących interwencji publicznych i rozwoju społeczno-gospodarczego w obszarach
strategicznej interwencji państwa. W efekcie przyczyni się to do lepszego planowania i
realizacji interwencji publicznej ukierunkowanej terytorialnie.
Utworzenie sieci obserwatoriów umożliwi także lepszą wymianę wiedzy między krajowym,
regionalnym i lokalnym szczeblem zarządzania polityką regionalną, dzięki udostępnianiu
wyników badań ewaluacyjnych (organizacja spotkań i dyskusji, prowadzenie bazy wiedzy,
podręczniki), upowszechnieniu dorobku ekspertów, praktyków i instytucji naukowych,
opracowaniu katalogu dobrych praktyk oraz stworzeniu portalu integrującego tematykę i
narzędzia prowadzenia działań rozwojowych. W szczególności upowszechnieniu wiedzy z
zakresu rozwoju regionalnego służyć będzie działalność obserwatoriów polityk rozwoju.
Odpowiadając za realizację polityki regionalnej, samorządy województw analizują dane
dotyczące rozwoju regionalnego i przestrzennego na poziomie regionalnym, wykorzystując
mechanizmy monitorowania i ewaluacji dla zwiększenia efektywności tej polityki. Odbywa
się to m.in. przez budowę systemów informacji przestrzennej i regionalnej, budowę i nadzór
nad regionalnymi obserwatoriami polityk publicznych, monitorowanie i ocenę postępów w
realizacji wynikających m.in. ze strategii rozwoju województw priorytetów rozwojowych na
poziomie regionalnym, monitorowanie realizacji przedsięwzięć priorytetowych na terenie
województwa (kontrakt terytorialny), opracowywanie co trzy lata raportu o rozwoju
155
społeczno-gospodarczym i przestrzennym województw, uczestniczenie w budowie
jednolitego systemu wskaźników w formie elektronicznej bazy danych statystycznych,
analizowanie i ocenę trafności kierunków interwencji, przygotowywanie analiz społeczno-
gospodarczych i przestrzennych, ocen, oraz scenariuszy rozwoju na poziomie regionu, oraz
wypracowywanie rekomendacji do zmian polityki w oparciu o wyniki badań ewaluacyjnych
realizowanych programów i strategii.
W sieci współpracy tworzone na szczeblu krajowym i regionalnym zaangażowane są na
zasadzie partnerstwa różne podmioty: partnerzy społeczno-gospodarczy, stowarzyszenia i
organizacje pozarządowe, środowisko akademickie (uczelnie, instytuty badawcze i naukowe)
oraz podmioty prywatne. Biorą one udział w procesach realizacji (monitorowanie, ewaluacja,
komunikacja i promocja) polityki rozwoju uczestnicząc w komitetach monitorujących
programy operacyjne, wspierając działalność obserwatoriów, bezpośrednio realizując
zadania związane z komunikowaniem, informacją i promocją realizacji celów KSRR, oraz
monitorując i oceniając przebieg procesów rozwojowych w ramach własnej działalności (np.
badania dokonywane przez instytuty naukowe i badawcze czy monitorowanie działalności
publicznej przez organizacje pozarządowe).
Instrumentem kształtującym i stymulującym strategiczne myślenie o rozwoju na poziomie
krajowym, regionalnym i subregionalnym jest Krajowe Forum Terytorialne. Inicjując debaty
m.in. na temat kierunków i form realizacji rozwoju regionalnego Forum pomaga podmiotom
publicznym i niepublicznym w wymianie wiedzy, doświadczeń i informacji, a jako ciało
doradcze MRR odpowiada za ukierunkowanie działań (w obszarach polityki przestrzennej,
regionalnej, miejskiej, transportowej, rozwoju wsi, itp.) wobec innych resortów, samorządów
terytorialnych i innych podmiotów. Do zadań Forum należy m.in. analiza procesów i zjawisk
dotyczących polityki regionalnej, ocena realizacji tej polityki oraz skutków przestrzennych
realizacji polityk sektorowych, formułowanie opinii i rekomendacji w oparciu o badania,
ewaluacje i raporty, w tym analizy dokonywane przez obserwatoria służące monitorowaniu
polityki regionalnej, a także ocena raportu MRR o rozwoju społeczno-gospodarczym,
regionalnym oraz przestrzennym i analogicznych raportów samorządów województw w
odniesieniu do regionów oraz przedkładanie rekomendacji dotyczących kolejnych edycji tych
raportów. Wdrożenie systemu obserwatoriów regionalnych pozwala na włączenie ich
przedstawicieli do składu Forum.
Fora terytorialne powoływane są także na poziomie regionów, w celu prowadzenia
publicznej debaty na temat analiz i formułowania rekomendacji i rozwiązań dotyczących
polityki regionalnej. W województwie lubuskim funkcję regionalnego forum terytorialnego
(RFT) pełni Rada ds. Rozwoju Regionu53, powołana w 2009 roku.
53
Uchwała nr 174/2071/13 Zarządu Województwa Lubuskiego z 12.03.2013 zmieniająca uchwałę w sprawie powołania Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego oraz Załącznik nr 1 do uchwały nr 1/2013 Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego z 26 czerwca 2013 (Regulamin Rady ds. Rozwoju Województwa Lubuskiego).
156
Do zadań Rady należy:
1. wspieranie działań Zarządu w dziedzinie planowania rozwoju województwa lubuskiego;
2. opiniowanie ważnych inicjatyw wspierających rozwój regionu;
3. konsultowanie priorytetów rozwoju województwa i ich zgodności z zapisami krajowych
dokumentów strategicznych, wyznaczających zakres i ramy polityki regionalnej;
4. wspieranie Zarządu Województwa we wdrażaniu, monitorowaniu i ewaluacji SRWL;
5. opiniowanie projektów regionalnych dokumentów strategicznych;
6. inicjowanie debaty na temat kierunków i form realizacji polityki rozwoju województwa;
7. formułowanie opinii i rekomendacji w zakresie polityki rozwoju w oparciu o wyniki
badań, ewaluacji i raportów, w tym analiz dokonywanych w ramach Lubuskiego
Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego,
8. ocena raportu o rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym województwa
lubuskiego, opracowywanego w ramach Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium
Terytorialnego;
9. rekomendowanie Obserwatorium wykonanie dodatkowych analiz niezbędnych do
oceny postępu realizowanej polityki rozwoju regionu;
10. współpraca z innymi RFT i KFT.
KSRR definiuje system monitorowania i ewaluacji polityki regionalnej jako zintegrowany
system umożliwiający analizę procesów w układzie terytorialnym, tworzony we współpracy z
Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego oraz Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii,
którego głównymi elementami instytucjonalnymi są obserwatoria rozwoju i jednostki
ewaluacyjne na poziomie krajowym i regionalnym.
System obserwatoriów rozwoju terytorialnego służyć ma usprawnieniu monitoringu i
ewaluacji polityk publicznych mających wpływ terytorialny. W jego skład wchodzi krajowe
obserwatorium oraz tworzone obligatoryjnie przez samorządy województw regionalne
obserwatoria. Tworzą one system współpracy i przepływu informacji między podmiotami
publicznymi realizującymi polityki rozwoju na szczeblu krajowym i regionalnym, oraz z
instytucjami na szczeblu ponadnarodowym, zaangażowanymi w monitorowanie i ewaluację
działań prorozwojowych na poziomie kraju i w regionach (np. OECD). W system ten
zaangażowane są również krajowe i regionalne instytucje prowadzące działalność badawczą,
edukacyjną i informacyjną w obszarze zarządzania rozwojem: instytuty badawcze,
uniwersytety oraz stowarzyszenia i organizacje pozarządowe. System obserwatoriów
stanowi zatem węzeł systemu instytucjonalnego służącego rozwojowi regionalnemu, w
którym zbiegają się strumienie informacji z systemu monitorowania polityki regionalnej, z
jednostek ewaluacyjnych w urzędach marszałkowskich i ministerstwach, i z innych źródeł
(np. raporty OECD, dane statystyczne z krajowych i europejskich baz danych, badania
naukowe).
Zadania obserwatoriów obejmują m.in. prowadzenie: bieżących analiz i ewaluacji polityk
publicznych dla optymalizacji wykorzystania środków finansowych; badań i analiz
157
strategicznych dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian
społeczno-gospodarczych w regionach; prac diagnostycznych na potrzeby działalności
operacyjnej i planowania strategicznego; tworzenie scenariuszy i dostarczenie informacji do
wyboru najlepszej ścieżki rozwoju; dostarczanie informacji o realizacji polityki regionalnej
warunkujących przyznawanie dalszych środków na finansowanie działań rozwojowych;
wspieranie budowy systemu monitorowania terytorialnych interwencji publicznych przez
tworzenie elastycznego systemu pozyskiwania danych i wypracowywanie standardów
wymiany tych danych przez rząd i samorządy oraz agregowania porównywalnych danych.
Działania obserwatoriów wspomagać mają dyskusję strategiczną Krajowego Forum
Terytorialnego oraz stanowić wkład do raportu MRR o rozwoju społeczno-gospodarczym,
regionalnym i przestrzennym. Za budowę krajowego obserwatorium odpowiada MRR,
sprawując zarazem nadzór nad jego działalnością, za utworzenie regionalnych
obserwatoriów terytorialnych (ROT) odpowiadają zarządy województw. W Urzędzie
Marszałkowskim Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze ROT utworzono w październiku
2012 roku.
Lubuskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne (LROT) jest jednym z 16 obserwatoriów
terytorialnych, powoływanych w każdym z województw w oparciu o zapisy KSRR. Jego
działalność obejmuje przygotowywanie bieżących analiz i ewaluacji polityk publicznych,
badań i analiz strategicznych dotyczących aktualnej sytuacji oraz tworzenie scenariuszy na
przyszłość. Działa ono w sieci obserwatoriów terytorialnych, współpracując z Krajowym
Obserwatorium Terytorialnym (KOT) i innymi obserwatoriami regionalnymi. LROT działa w
strukturze Wydziału ds. Rozwoju Regionu w Departamencie Rozwoju Regionalnego i
Współpracy Zagranicznej UMWL. Swoje zadania LROT realizuje m.in. przez prowadzenie
analiz sytuacji społeczno-gospodarczej, wdrożenie mechanizmu pozyskiwania danych,
prowadzenie regionalnego banku danych, współdziałanie z jednostkami odpowiedzialnymi za
monitorowanie i ewaluację polityk publicznych. Na potrzeby KOT przygotowuje raporty
analityczne, dotyczące m.in.: zagospodarowania przestrzennego, sytuacji społeczno-
gospodarczej, wykorzystania środków strukturalnych UE, potencjałów i specjalizacji regionu.
Projekt Wdrożenie systemu monitorowania polityk publicznych w województwie lubuskim
poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego Obserwatorium Terytorialnego, złożony przez
UMWL, znalazł się na drugim miejscu listy rankingowej projektów w ramach konkursu nr
1/POKL/5.2.1/2013 ogłoszonego przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Budżet
realizowanego w okresie 1 marca 2013 – 30 czerwca 2015 projektu to 1 552 580 zł, w tym
dofinansowanie z POKL (Priorytet V. Dobre rządzenie, Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału
administracji samorządowej, Poddziałanie 5.2.1. Modernizacja zarządzania w administracji
samorządowej) to 1 319 693 zł.
Celem głównym projektu jest wdrożenie w województwie lubuskim systemu monitorowania
polityk publicznych do 30 czerwca 2015. Realizacji celu głównego służą trzy cele
szczegółowe:
158
1. Cel szczegółowy 1. Wzmocnienie potencjału analitycznego, organizacyjnego i
technicznego ROT;
2. Cel szczegółowy 2. Podniesienie zdolności w zakresie monitorowania polityk publicznych
poprzez przygotowanie badań o tematyce społeczno-gospodarczej;
3. Cel szczegółowy 3. Wzmocnienie współpracy i wymiany informacji w ramach sieci
podmiotów zaangażowanych w monitorowanie polityk publicznych w województwie
lubuskim.
Ostatni cel szczegółowy determinuje umiejscowienie LROT w schemacie wdrażania,
monitorowania i ewaluacji SRWL. Zgodnie z tym schematem, przygotowanym w oparciu o
KSRR, LROT stanowi element systemu monitorowania polityk publicznych:
159
Rysunek 3. LROT jako element systemu monitorowania polityk publicznych
Poziom regionalny
Rada ds. Rozwoju
Województwa (RFT)
Gru
pa ro
bo
cza ds.
wsp
ółp
racy z LRO
T
Wydział ds. Rozwoju
Regionu
Sejmik Województwa
Zarząd Województwa
Marszałek
LROT
Poziom krajowy
Rada Ministrów
Komitet Koordynacyjny
ds. Polityki Rozwoju MRR
Inne
Ministerstwa
Krajowe
Obserwatorium
Terytorialne
Krajowa
Jednostka
Oceny
Krajowe
Forum
Terytorialne
Jednostka
Monitorująca
Kontrakt
Terytorialny
Poziom ponadregionalny
Regionalne
Obserwatoria
Terytorialne
Regionalne
Fora
Terytorialne
Departamenty
wdrażające
strategie i programy
Rada Naukowa
Jednostki samorządu
terytorialnego
Powiaty Gminy
Jednostki podległe
UMWL, w tym:
WUP ROPS
Obserwatoria: Integracji
Społecznej i Rynku Pracy
Pozostałe instytucje sieci
współpracy, w tym:
Izba Celna RIO
Izba Skarb.
NGO
UStat
WIOŚ Uczelnie
NFZ
SSE
IOB
Departament Rozwoju
Regionalnego i
Współpracy Zagranicznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie KSRR, SRWL, założeń działania LROT
160
Tabela 16. Zasady i możliwości współpracy z podmiotami zaangażowanymi i potencjalnie zaangażowanymi w system na poziomie województwa
Podmiot Rodzaj współpracy
Sejmik Województwa Razem z Zarządem Województwa tworzą instytucjonalną strukturę monitorowania SRWL. Ocenia realizację SRWL, wprowadza jej uzupełnienia oraz dokonuje jej niezbędnych i uzasadnionych zmian. Sejmik jako jeden z głównych interesariuszy sytemu monitorowania polityk publicznych będzie przede wszystkim odbiorą końcowym raportów przygotowanych przez LROT na zlecenie Zarządu, przyjmując okresowe sprawozdania z realizacji strategii. Może być także (pośrednim) zleceniodawcą w zakresie dodatkowych badań i analiz, o których przygotowanie zwróci się do Zarządu.
Zarząd Województwa i Marszałek
ZWL dokonuje okresowej oceny stopnia realizacji SRWL przede wszystkim w oparciu o przyjęte wskaźniki. Jest odpowiedzialny za przedkładanie sprawozdań z realizacji strategii Sejmikowi do zatwierdzenia. Jest głównym odbiorą raportów i analiz przygotowywanych przez LROT. Powinien określać kierunki badań – poza badaniami wynikającymi z konieczności monitorowania realizacji strategii może określać dodatkowe pola analiz (np. w formie rocznego planu badań i analiz), które będą wypełniać bieżące potrzeby informacyjne Zarządu. Zleca także badania i analizy ad hoc, dostarczające szybkich informacji z zakresu realizacji polityk publicznych w regionie.
Departamenty wdrażające strategie i programy
Oddziaływanie obustronne – z jednej strony są odbiorcami badań i analiz z zakresu wdrażanych przez nie strategii i programów, proponując także dodatkowe pola analizy, z drugiej dostarczają danych i informacji nt. realizacji polityk publicznych, własnych raportów, aktualizują wykorzystywane przez siebie bazy danych, współpracują z organizacjami zewnętrznymi, będąc ważnym elementem systemu monitorowania polityk publicznych. Szczególną rolę pełni Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, który powinien koordynować proces monitorowania polityk publicznych (w ramach LROT i innych zespołów wchodzących w skład departamentu).
Rada Naukowa Stanowi ciało doradcze w zakresie określania planów badawczych, metodologii prowadzonych badań i analiz, oceny wykonanych badań (zakres, metodologia). Stanowi rodzaj „recenzenta” działań LROT, ale także doradcy i mentora służącego doświadczeniem i wiedzą.
Jednostki samorządu terytorialnego powiatowe i gminne
Są przede wszystkim dostarczycielami danych z poziomu swojej jednostki w zakresie monitorowania realizacji polityk publicznych, ale także odbiorcą informacji wynikającej z raportów i analiz (głównie w zakresie własnej jednostki, ale także w formie porównania do innych jednostek regionu i do danych regionalnych). Mogą być także pomysłodawcami obszarów badawczych i aktywnymi recenzentami prac LROT (propozycje rozszerzenia zakresu badań).
Jednostki podległe UMWL Ważne źródło danych do monitorowania polityk publicznych. Należy wykorzystać doświadczenia Obserwatorium Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy, tak organizacyjne, jak i metodologiczne. Przygotowywane w ramach WUP czy ROPS analizy stanowią ważny element systemu monitorowania. Jednocześnie mogą być odbiorcami części danych pozyskiwanych w innych instytucjach, a gromadzonych przez LROT.
Urząd Statystyczny w Zielonej Górze
Istotne źródło danych do monitorowania polityk publicznych. Razem z danymi gromadzonymi przez GUS, danymi z BDL, dostarcza zestawu sprawdzonych i systematycznie zbieranych danych, stanowiących podstawę systemu monitorowania. Zawarte porozumienie o współpracy ułatwia wspólną realizację badań i analiz przy wykorzystaniu wiedzy, doświadczenia i zasobów
161
Podmiot Rodzaj współpracy
obu stron.
Specjalne Strefy Ekonomiczne Źródło informacji na temat inwestycji zagranicznych, a jednocześnie odbiorca badań i analiz z zakresu społeczno-gospodarczego, do wykorzystania w pozyskiwaniu nowych inwestycji. Trójkąt: SSE – COIiE – LROT powinien stanowić operacyjną podstawę obsługi inwestora, przy czym rolą LROT jest gromadzenie i przetwarzanie danych dotyczących sytuacji gospodarczej i relacji z inwestorami na potrzeby pozostałych dwóch partnerów.
Izba Skarbowa w Zielonej Górze
Źródło informacji gospodarczych. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej, a umożliwiających analizę wybranych zagadnień gospodarczych.
Narodowy Fundusz Zdrowia o./ Zielona Góra
Źródło informacji. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej, a umożliwiających analizę wybranych zagadnień społecznych.
Izba Celna w Rzepinie / Izba Celna w Warszawie
Źródło informacji. Zawarte porozumienie może ułatwiać dostęp do danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze
Źródło informacji. Planowane zawarcie porozumienia o współpracy może przyczynić się do łatwiejszego uzyskiwania danych niedostępnych w ramach statystyki publicznej.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze
Źródło informacji z zakresu ochrony środowiska. Możliwość przygotowania wspólnych opracowań.
Uczelnie, jednostki badawcze, instytuty
Źródło informacji, potencjalni wykonawcy badań i analiz zlecanych. Recenzenci prac LROT (zwłaszcza w zakresie metodologii realizowanych badań i analiz). Także odbiorcy raportów. Ważny element systemu monitorowania polityk publicznych, dysponujący potencjałem zarówno organizacyjnym, jak i potencjałem wiedzy, umożliwiającym prowadzenie pogłębionych badań i analiz. Współpraca może polegać także na wspólnym wykonaniu analiz realizacji polityk publicznych.
Instytucje otoczenia biznesu Źródło danych do monitorowania polityk publicznych, ale także ważny odbiorca informacji o charakterze społeczno-gospodarczym. Potencjalny inicjator rozszerzenia zakresu monitoringu.
Organizacje pozarządowe (NGO)
Odbiorca raportów, uczestnik dyskusji z zakresu monitorowania polityk publicznych, partner społeczny korzystający z dostarczanych przez LROT danych w celu lepszego ukierunkowania polityk publicznych. W zakresie zagadnień społecznych potencjalne źródło danych do monitorowania.
Inne M.in. Lubuski Urząd Wojewódzki, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w Warszawie, Krajowy Rejestr Nowotworów, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim, Urząd Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, KZGW w Warszawie i Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, ARIMR – źródła dodatkowej informacji niedostępnej w statystyce publicznej.
Źródło: opracowanie własne
162
7. Narzędzia prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk
publicznych WL
Zarówno Departament Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej, jak i sam LROT,
powinny dysponować narzędziami prezentacji i promocji systemu monitorowania polityk
publicznych województwa.
System prezentacji danych powinien obejmować możliwie szeroki zbiór odbiorców, choć
dane te powinny być ukierunkowane tematycznie w zależności od odbiorcy.
Odbiorcą wszystkich badań i analiz prowadzonych w ramach systemu monitorowania polityk
publicznych powinien być Zarząd Województwa, jako główny interesariusz LROT. W
zależności od przyjętych rozwiązań bezpośrednim lub pośrednim odbiorcą wyników prac
LROT jest też Sejmik Województwa.
Rada Naukowa to także adresat systemu prezentacji wyników monitoringu – odpowiedni
wybór składu Rady może wpłynąć na „rozreklamowanie” LROT i systemu monitoringu w
środowisku naukowo-badawczym, co może być nie bez znaczenia dla potencjalnej
współpracy przy realizacji badań czy pozyskiwaniu danych.
Stosunkowo niedrogim, prostym do implementacji sposobem komunikacji jest internet –
należy rozważyć utworzenie dedykowanej strony internetowej gromadzącej wyniki pracy
LROT. Strona może być także połączona z dedykowanym portalem służącym prezentacji (w
formie liczbowej, wykresów, na mapach) gromadzonych danych – należy skorzystać z
dobrych praktyk portalu lubuskie.innowacje.pl. Wykorzystanie opcji newsletterów pozwoli
na bieżącą komunikację z zainteresowanymi odbiorcami treści zamieszczanych na stronie i
na portalu, a także na stworzenie bazy adresowej ułatwiającej bezpośrednie dotarcie do tych
zainteresowanych w przypadku innych form promocji systemu monitorowania polityk
publicznych.
Strukturę portalu bazodanowego oprzeć można na układzie obszarowym, analogicznym do
podziału na obszary układu wskaźników z rozdziału 5. Portal stanowić powinien bazę danych
zgromadzonych przez LROT, zarówno w wyniku analizy dostępnych źródeł (ze szczególnym
uwzględnieniem danych ze statystyki publicznej), jak i w wyniku przeprowadzonych badań
pogłębiających wiedzę na temat poszczególnych obszarów. Portal powinien umożliwiać nie
tylko generowanie zestawień w układzie kilku ostatnich lat (w wyniku dyskusji z
Zamawiającym i członkami grupy roboczej ds. współpracy LROT wskazano na użyteczność
danych z ostatnich 3 lat, co pozwala na śledzenie trendów w bieżącym okresie oraz na
konieczność systematycznego uzupełniania danych dotyczących analizowanych wskaźników
począwszy od 2014 roku, aby wraz z rozwojem systemu móc generować zestawienia
trendów w dłuższym okresie), zarówno w formie tabeli z danymi, jak i w formie wykresów
czy map (jeżeli takie ujęcie wskaźnika jest uzasadnione merytorycznie).
163
Strukturę portalu należy uzupełnić o dodatkową „zakładkę” pokazującą bieżący monitoring
sytuacji społeczno-gospodarczej województwa – opartą na wskaźnikach monitorowanych w
krótszym interwale czasowym (większość wskaźników proponowanych w rozdziale 5
opartych zostało na danych rocznych, ale w przypadku niektórych z nich możliwe jest także
łatwe uzyskanie danych kwartalnych; możliwe jest także wprowadzenie wskaźników
opartych na badaniach własnych / badaniach zleconych, monitorujących dany obszar w
ujęciu kwartalnym). Portal powinien zostać także uzupełniony o definicje (opis) wskaźników,
aby ułatwić użytkownikom portalu wybór interesujących danych, oraz o krótką instrukcję
(najlepiej w formie „obrazkowej”, opartej na zrzutach z ekranu) korzystania z portalu.
Dodatkowym elementem portalu, oprócz wskaźników sektorowych proponowanych w
rozdziale 5, mogą być wskaźniki dotyczące monitorowania realizacji Regionalnego Programu
Operacyjnego oraz komponentów regionalnych w ramach krajowych programów
operacyjnych, w ujęciu np. liczby i wartości dofinansowanych projektów czy statystyki
dotyczącej beneficjentów programów (np. w podziale na ich formę prawną czy sektor
działalności).
Prezentacja wskaźników powinna być możliwa w ujęciu regionalnym (z możliwością
porównań z wynikami osiąganymi przez inne polskie województwa lub przynajmniej przez
województwa objęte – po jej przyjęciu – Strategią Rozwoju Polski Zachodniej), ujęciu
powiatowym, oraz dla wybranych wskaźników (o ile w systemie monitorowania polityk
publicznych będą gromadzone dane także na tym poziomie) w ujęciu gminnym – w zakresie
interesujących wskaźników może być to ograniczona grupa danych; należy pamiętać, że w
przypadku dużej części wskaźników schodzenie poniżej poziomu powiatów nie wnosi
wartościowej informacji dotyczącej realizacji polityk, a może wiązać się z dodatkowymi,
często wysokimi kosztami ich uzyskania.
Istotnym elementem portalu jest także możliwość kontaktu z zespołem obsługującym portal
– niezbędna dla mniej zaawansowanych użytkowników (choć należy pamiętać, że portal
powinien być narzędziem jak najprostszym, służącym do szybkich, krótkich i
jednowymiarowych analiz pojedynczych wskaźników i ich automatycznej prezentacji
graficznej w formie wykresów i map) oraz dla użytkowników chcących rozszerzyć zakres
uzyskanych informacji lub zgłosić uwagi dotyczące samych wskaźników lub proponowanych
usprawnień w działalności portalu.
Wśród tych innych form promocji należy wymienić organizację seminariów i konferencji
tematycznych. Proponuje się, aby seminaria miały wymiar bardziej praktyczny i opierały się
na wybranych, wąskich tematach (np. powiązanych z określonymi wskaźnikami realizacji
polityk publicznych), skierowanymi do wyselekcjonowanej grupy odbiorców. Dobrym
rozwiązaniem jest połączenie części „metodologicznej” z bardziej praktyczną formą, np.
warsztatów wskazujących na rozwiązania pozwalające wpływać na lepszą realizację polityk
publicznych / szkoleń np. dla przedsiębiorców czy organizacji pozarządowych. Konferencje,
będące wydarzeniami o szerszym zakresie, powinny koncentrować się na wybranym
164
szerszym temacie badawczym, prezentując np. wyniki monitorowania strategii sektorowej
lub grupy badań zbliżonych tematycznie. Seminaria i konferencje są także szansą na
rozszerzenie współpracy z interesariuszami LROT i z innymi organizacjami będącymi głównie
odbiorami systemu monitorowania, co może wpłynąć na wprowadzenie interakcji między
LROT a tymi podmiotami i włączenie ich także w system w charakterze źródła danych do
systemu monitorowania. To rozszerzenie współpracy może zostać zapoczątkowane przez
współpracę przy organizacji seminariów i konferencji, oparcie się na wspólnych ekspertach,
podobnych badaniach, wykorzystaniu potencjału obu stron.
Nie ma potrzeby częstego przygotowywania wydawnictw, co pociąga za sobą stosunkowo
wysokie koszty związane z edycją i wydrukiem raportów. W większości przypadków
wystarczającą formą są raporty w wersji elektronicznej, które mogą w łatwy sposób trafić tak
do głównych interesariuszy, jak i do innych zainteresowanych odbiorców (tu wykorzystać
można newletter ze strony internetowej i zgromadzoną w zgodzie z przepisami o ochronie
danych osobowych bazę teleadresową). Należy zadbać, aby raporty trafiały wyłącznie do
osób zainteresowanych, potencjalnie chcących skorzystać z informacji gromadzonych w
ramach systemu monitorowania. Wybrane opracowania warto jednak wydać w formie
papierowej – jeśli taka wersja może posłużyć jako np. uzupełnienie informacji dla
potencjalnych inwestorów. Kwestię tę należy przemyśleć pod kątem rzeczywistego
zapotrzebowania na tego typu publikacje papierowe.
Dobre praktyki innych ROTów wskazują, że raporty służące prezentacji realizacji polityk
publicznych powinny być przygotowywane w trzech formach: pełnego raportu dogłębnie
prezentującego monitorowany obszar polityk publicznych, kilku- lub kilkunastostronicowego
streszczenia raportu, zawierającego podstawowe informacje i tezy z raportu, oraz
jednostronicowego materiału informacyjnego. Streszczenia powinny być konstruowane w
taki sposób, aby mogły być wykorzystywane roboczo jako zbiór najbardziej istotnych
informacji, na podstawie których można zapoznać się z monitorowanym obszarem.
Natomiast materiały informacyjne służą przede wszystkim do zachęcenia do lektury – i
odwiedzenia strony internetowej / portalu. Mogą być także wykorzystywane w celach czysto
promocyjnych – wraz z krótką informacją na temat samego sytemu monitorowania polityk
publicznych mogą trafiać bezpośrednio do mediów (np. lokalna prasa, radio, telewizja,
portale internetowe) – w tym przypadku należy wykorzystać kontakty biura prasowego czy
departamentu odpowiedzialnego za promocję urzędu. Dodatkową wartość mogą mieć
streszczenia niektórych raportów w języku angielskim – ich profesjonalne przygotowanie
może służyć do promocji regionu we współpracy z wyspecjalizowanymi jednostkami, jak
COIiE czy SSE.
Należy dodać, że jedną z form promocji może być także organizacja konferencji prasowych –
co sprawdza się zwłaszcza w przypadku prezentacji kilku badań dotyczących pokrewnych
obszarów polityk rozwoju. W tym przypadku należy zadbać o odpowiednią współpracę ze
165
strony biura prasowego urzędu oraz zapewnić możliwie najwyższy szczebel decyzyjny do
prezentacji istotnych informacji – włączając w to Marszałka Województwa.
Należy wykorzystać wszystkie formy istniejącej współpracy – np. podpisane porozumienia o
współpracy – do promowania systemu monitorowania. Może się to odbywać w formie
najprostszej – wzajemnych odnośników na stronach internetowych partnerów, ale także w
formie promocji przy okazji wydarzeń organizowanych przez partnerów.
Specyfika działalności LROT, opartej na dużym potencjale badawczym, pozwala na
wykorzystanie zgromadzonego doświadczenia i wiedzy do promocji systemu w ramach
konferencji naukowych – w formie prezentacji, odczytów, referatów. Warto w tym
przypadku skorzystać ze współpracy z Radą Naukową i wykorzystać informacje pochodzące
od jej członków dotyczące takich konferencji, a także – w miarę możliwości – skorzystać z ich
wiedzy w formie recenzji przygotowanych przez LROT wystąpień o charakterze naukowym.
Istotną formą promocji może także okazać się współpraca w ramach sieci ROTów i KOT –
regularna wymiana informacji zarówno w formie kontaktów mailowych / telefonicznych, jak i
na spotkaniach ROTów pozwoli na uzupełnienie wiedzy, skorzystanie z najlepszych praktyk,
wykorzystanie opracowanych przez innych metodologii, czy odniesienie do zgromadzonych
przez nich danych w kontekście monitorowania polityk publicznych w województwie
lubuskim.
166
III. Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu
monitorowania polityk publicznych WL
Wnioski i rekomendacje dotyczące organizacji systemu monitorowania polityk publicznych w
województwie lubuskim odnoszą się bezpośrednio do przedstawionych w części I tego
opracowania mocnych i słabych stron istniejącego systemu monitorowania, a także do
zaproponowanego schematu realizacji i promocji tego systemu.
Jako główną rekomendację uznać należy wdrożenia systemu monitorowania polityk
publicznych w sposób zapewniający jego spójność, co osiągnąć można przez wyznaczenie
koordynatora tego systemu. Ponieważ w sensie formalnym zabieg taki został
przeprowadzony w Regulaminie Organizacyjnym UMWL (do zakresu działania Departamentu
Rozwoju Regionalnego i Współpracy Zagranicznej należy m.in. współpraca z innymi
komórkami organizacyjnymi i jednostkami UMWL w zakresie przygotowania i monitorowania
sektorowych wojewódzkich dokumentów programowych pod kątem spójności z SRWL), to
jednak należy zadbać o skuteczne egzekwowanie tej roli przez departament, a w sensie
operacyjnym przez LROT.
Co za tym idzie, konieczne jest opracowanie zbioru wskaźników bazowych, które służyć będą
do porównań we wszystkich obszarach. Funkcję taką mogą pełnić wskaźniki zaproponowane
w tym opracowaniu, uzupełnione w miarę potrzeb monitorowania nowych obszarów lub w
miarę potrzeb bardziej szczegółowego spojrzenia na niektóre obszary. Baza taka powinna
być ogólnie dostępna, najlepiej w formie portalu bazodanowego, a uzupełnieniem do niej
powinny być przystępnie opracowane raporty zawierające odniesienia do danych
jakościowych.
Wyegzekwowanie koordynacyjnej roli LROT i utworzenie wspólnej bazy wskaźników dla
wszystkich obszarów polityki publicznej powinno prowadzić do „warstwowego”
monitorowania polityk publicznych – sprawozdania z realizacji strategii sektorowych
powinny stanowić podstawę okresowego sprawozdania z realizacji celów SRWL. Innymi
słowy, system sprawozdawczości powinien ukazywać zależność między realizacją celów
strategii sektorowych a realizacją celów SRWL.
Dla zapewnienia spójność zapisów i pojęć funkcjonujących / przygotowywanych strategii i
programów sektorowych z zapisami dokumentu nadrzędnego, jakim jest SRWL, przydatne
może być wprowadzenie wspólnego słownika pojęć / definicji wykorzystywanych na
poziomie strategicznych w regionie. Powinien odnosić się on bezpośrednio do zakresu
pojęciowego wykorzystywanego w SRWL, która stanowi bazę dla opracowania innych
strategii i programów oraz podstawę systemu monitorowania polityk publicznych. W
przypadku strategii przyjętych do realizacji do tej pory słownik powinien odwoływać się do
pojęć ujętych w sposób alternatywny (przede wszystkim w zakresie użytych nazw, np. inna
nazwa tego samego zjawiska czy wskaźnika), łącząc je w jedno hasło, pozwalające w łatwy
sposób odnaleźć we wszystkich dokumentach pojęcia podobne, ukrywające się pod różną
167
terminologią. Dla strategii i programów przygotowywanych w przyszłości, słownik powinien
stanowić bazę pojęciową – punkt odniesienia – zapewniając spójność terminologiczną i
ułatwiając monitorowanie polityk od poziomu sektorowego do poziomu SRWL.
Ważnym i trafnym posunięciem było przeprowadzenie kwerendy danych dostępnych
wewnętrznie w departamentach UMWL. Należy na bieżąco aktualizować informacje o
dostępnych / pojawiających się bazach danych czy o współpracy departamentów z
podmiotami zewnętrznymi, o ile współpraca ta skutkuje dostępem do nowych danych i
informacji – dane te powinny w szerokim zakresie zasilać wspólny system monitorowania
polityk publicznych.
Monitorując polityki publiczne i realizując projekt Wdrożenie systemu monitorowania polityk
publicznych w województwie lubuskim poprzez budowę Lubuskiego Regionalnego
Obserwatorium Terytorialnego należy korzystać z doświadczeń ROPS i WUP, zwłaszcza tych
dotyczących działalności Obserwatorium Integracji Społecznej i Obserwatorium Rynku Pracy.
Chodzi tu o wykorzystanie potencjału wiedzy i potencjału organizacyjnego, a także
wypracowanych przez ostanie lata kanałów gromadzenia informacji.
Aby zapewnić jak najszerszą bazę informacji należy utrzymać dotychczasową praktykę
współpracy z organizacjami zewnętrznymi, zwłaszcza z podmiotami, z którymi UMWL ma
podpisane porozumienia o współpracy. System porozumień należy możliwie rozszerzyć, o ile
wpłynie to faktycznie na zwiększenie i ułatwienie dostępu do nowych danych źródłowych.
Określona struktura organizacyjna systemu monitorowania polityk publicznych z
umiejscowieniem w nim LROT wymusza współpracę Obserwatorium w czterech
płaszczyznach: z KOT, z ROTami, z pozostałymi komórkami UMWL oraz z jednostkami
samorządu terytorialnego i innymi instytucjami w regionie. Należy rozwijać każdą z
płaszczyzn tej współpracy – w przypadku KOT i ROTów przez aktywne uczestnictwo w sieci
współpracy obserwatoriów, prowadzenie wspólnych badań (tak przy współudziale KOT i ich
finansowaniu / współfinansowaniu ze środków MRR, jak i badań realizowanych przez same
ROTy, np. te współpracujące w ramach realizacji Strategii Rozwoju Polski Zachodniej).
168
Aneks: Tabele statystyczne dla proponowanych wskaźników
monitorowania polityk publicznych
A. Obszar ludności i rynku pracy
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Liczba ludności ogółem
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 38529866 38538447 38533299
łódzkie 2542436 2533681 2524651
mazowieckie 5267072 5285604 5301760
małopolskie 3336699 3346796 3354077
śląskie 4634935 4626357 4615870
lubelskie 2178611 2171857 2165651
podkarpackie 2127948 2128687 2129951
podlaskie 1203448 1200982 1198690
świętokrzyskie 1282546 1278116 1273995
lubuskie 1023215 1023158 1023317
Podregion 13 - gorzowski 386634 386904 387265
Powiat gorzowski 68790 69396 70010
Powiat międzyrzecki 58953 58846 58849
Powiat słubicki 47558 47498 47329
Powiat strzelecko-drezdenecki 50713 50686 50664
Powiat sulęciński 36045 35924 35804
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 124575 124554 124609
Podregion 14 - zielonogórski 636581 636254 636052
Powiat krośnieński 57110 56925 56751
Powiat nowosolski 88170 88062 87984
Powiat świebodziński 56762 56777 56666
Powiat zielonogórski 93328 93749 94561
Powiat żagański 82872 82433 82187
Powiat żarski 99992 99762 99446
Powiat wschowski 39397 39349 39434
Powiat m.Zielona Góra 118950 119197 119023
wielkopolskie 3446745 3455477 3462196
zachodniopomorskie 1723741 1722739 1721405
dolnośląskie 2917242 2916577 2914362
opolskie 1017241 1013950 1010203
kujawsko-pomorskie 2098711 2098370 2096404
pomorskie 2275494 2283500 2290070
warmińsko-mazurskie 1453782 1452596 1450697
169
Wskaźnik: Gęstość zaludnienia
Jednostka terytorialna
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Polska 122 122 122 122 122 122 122 123 123 123
łódzkie 143 142 141 141 140 140 140 140 139 139
mazowieckie 144 145 145 145 146 146 147 148 149 149
małopolskie 214 215 215 215 216 217 217 220 220 221
śląskie 382 381 380 379 377 377 376 376 375 374
lubelskie 87 87 87 86 86 86 86 87 86 86
podkarpackie 118 118 118 118 118 118 118 119 119 119
podlaskie 60 60 59 59 59 59 59 60 59 59
świętokrzyskie 110 110 110 109 109 109 108 110 109 109
lubuskie 72 72 72 72 72 72 72 73 73 73
wielkopolskie 113 113 113 113 114 114 114 116 116 116
zachodniopomorskie 74 74 74 74 74 74 74 75 75 75
dolnośląskie 145 145 145 145 144 144 144 146 146 146
opolskie 112 112 111 111 110 110 110 108 108 107
kujawsko-pomorskie 115 115 115 115 115 115 115 117 117 117
pomorskie 120 120 120 120 121 121 122 124 125 125
warmińsko-mazurskie 59 59 59 59 59 59 59 60 60 60
Wskaźnik: Gęstość zaludnienia
Obszar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
lubuskie 72 72 72 72 72 72 72 73 73 73
Podregion 13 - gorzowski 62 62 62 62 62 62 63 63 63 63
Powiat gorzowski 53 53 54 54 54 55 56 57 57 58
Powiat międzyrzecki 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42
Powiat słubicki 47 47 47 47 47 47 46 48 48 47
Powiat strzelecko-drezdenecki 40 40 40 40 40 40 40 41 41 41
Powiat sulęciński 30 30 30 30 30 30 30 31 31 30
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 1462 1460 1458 1464 1463 1460 1463 1453 1453 1454
Podregion 14 - zielonogórski 80 80 80 80 80 80 80 81 81 81
Powiat krośnieński 41 41 41 40 40 40 40 41 41 41
Powiat nowosolski 113 113 113 113 113 113 113 114 114 114
Powiat świebodziński 60 60 60 60 60 60 60 61 61 61
Powiat zielonogórski 56 57 57 57 58 58 58 59 60 60
Powiat żagański 73 73 73 72 72 72 72 73 73 73
Powiat żarski 71 71 71 71 71 71 71 72 72 71
Powiat wschowski 62 62 62 62 62 63 63 63 63 63
Powiat m.Zielona Góra 2036 2032 2027 2025 2014 2015 2014 2039 2043 2040
170
Wskaźnik: Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
Jednostka terytorialna
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Polska 58,9 57,5 56,3 55,7 55,3 55,1 55 55,2 55,8 56,6
łódzkie 58,7 57,5 56,6 56,5 56,4 56,4 56,4 56,9 57,9 59
mazowieckie 59,6 58,4 57,5 57 56,8 56,8 56,9 57,4 58,1 59
małopolskie 62 60,7 59,6 58,7 57,9 57,5 57,1 57,2 57,4 57,8
śląskie 54,6 53,7 53 52,7 52,5 52,6 52,9 53,4 54,3 55,4
lubelskie 64,6 62,9 61,6 60,6 59,7 59 58,5 58,2 58,3 58,7
podkarpackie 64,7 62,9 61,2 59,8 58,5 57,5 56,7 56,6 56,5 56,7
podlaskie 65,7 63,7 62 60,6 59,5 58,6 57,8 57,3 57 57
świętokrzyskie 63 61,5 60,1 59,1 58,4 57,8 57,4 57,2 57,6 58,2
lubuskie 55,9 54,3 53 52,2 52 51,9 52 52,1 52,9 54
wielkopolskie 57,6 56 54,8 54,4 54,1 53,9 53,9 54,2 55,1 56
zachodniopomorskie 55,1 53,7 52,5 52 51,7 51,7 51,9 52 52,9 53,9
dolnośląskie 55 53,6 52,4 51,9 51,6 51,7 51,9 52,2 53,2 54,4
opolskie 57,4 56 54,6 53,7 52,9 52,5 52,1 52,5 52,8 53,5
kujawsko-pomorskie 58,3 56,8 55,6 55,2 54,9 54,7 54,6 54,7 55,3 56
pomorskie 57,7 56,5 55,4 54,9 54,8 54,8 54,9 54,9 55,6 56,6
warmińsko-mazurskie 59,4 57,6 56,1 55 54,3 53,8 53,5 52,9 53,2 53,9
171
Jednostka terytorialna
Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem
w wieku przedprodukcyjnym
w wieku produkcyjnym
w wieku poprodukcyjnym
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % % % % % % %
Polska 18,8 18,5 18,3 64,4 64,2 63,9 16,8 17,3 17,8
łódzkie 17,5 17,3 17,1 63,8 63,3 62,9 18,8 19,4 20,0
mazowieckie 18,7 18,6 18,6 63,5 63,3 62,9 17,7 18,1 18,6
małopolskie 19,9 19,6 19,4 63,6 63,5 63,4 16,5 16,9 17,3
śląskie 17,3 17,1 17,0 65,2 64,8 64,3 17,6 18,1 18,7
lubelskie 19,2 18,9 18,6 63,2 63,2 63,0 17,5 17,9 18,4
podkarpackie 20,3 19,8 19,5 63,9 63,9 63,8 15,9 16,3 16,7
podlaskie 19,0 18,6 18,2 63,6 63,7 63,7 17,4 17,7 18,1
świętokrzyskie 18,3 17,9 17,6 63,6 63,5 63,2 18,1 18,7 19,2
lubuskie 19,1 18,9 18,6 65,8 65,4 64,9 15,1 15,7 16,4
Podregion 13 - gorzowski 19,2 18,9 18,8 66,0 65,6 65,1 14,9 15,5 16,2
Powiat gorzowski 21,2 20,9 20,6 65,8 65,7 65,5 13,0 13,4 13,9
Powiat międzyrzecki 18,8 18,6 18,4 66,3 66,0 65,4 14,8 15,5 16,2
Powiat słubicki 20,3 19,9 19,7 66,2 66,1 65,7 13,5 14,1 14,6
Powiat strzelecko-drezdenecki 20,2 19,9 19,6 64,8 64,5 64,2 14,9 15,6 16,2
Powiat sulęciński 20,3 20,0 19,6 65,3 65,3 65,2 14,4 14,7 15,2
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 17,0 16,9 16,9 66,5 65,7 64,8 16,6 17,4 18,3
Podregion 14 - zielonogórski 19,1 18,8 18,6 65,6 65,3 64,8 15,3 15,9 16,6
Powiat krośnieński 19,4 19,0 18,6 66,4 66,1 65,8 14,2 14,9 15,6
Powiat nowosolski 19,7 19,5 19,2 64,7 64,2 63,8 15,7 16,3 17,1
Powiat świebodziński 19,9 19,6 19,3 65,4 65,0 64,7 14,7 15,3 16,0
Powiat zielonogórski 20,2 19,8 19,4 66,6 66,4 66,1 13,2 13,8 14,5
Powiat żagański 19,1 18,7 18,5 65,4 65,2 64,7 15,4 16,0 16,8
Powiat żarski 19,5 19,2 18,8 65,5 65,4 65,0 15,0 15,5 16,2
Powiat wschowski 21,4 21,0 20,6 64,5 64,3 64,0 14,1 14,7 15,4
Powiat m.Zielona Góra 16,2 16,1 16,2 65,9 65,2 64,3 17,9 18,6 19,5
wielkopolskie 19,9 19,6 19,4 64,9 64,5 64,1 15,3 15,9 16,5
zachodniopomorskie 18,5 18,2 17,9 65,8 65,4 65,0 15,7 16,4 17,1
dolnośląskie 17,4 17,2 17,0 65,7 65,3 64,8 16,9 17,5 18,2
opolskie 17,1 16,8 16,6 65,6 65,4 65,1 17,3 17,8 18,3
kujawsko-pomorskie 19,4 19,0 18,8 64,7 64,4 64,1 16,0 16,6 17,1
pomorskie 20,1 19,9 19,7 64,6 64,3 63,8 15,4 15,9 16,4
warmińsko-mazurskie 20,0 19,6 19,3 65,4 65,3 65,0 14,7 15,2 15,7
172
Jednostka terytorialna
Przyrost naturalny
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 34822 12915 1469
łódzkie -5695 -6864 -7501
mazowieckie 7367 4178 2827
małopolskie 7416 5797 4529
śląskie 95 -2906 -4463
lubelskie -402 -1618 -1348
podkarpackie 3702 2916 2662
podlaskie 114 -492 -695
świętokrzyskie -1561 -2125 -2447
lubuskie 1451 773 760
wielkopolskie 9872 7327 6297
zachodniopomorskie 811 -147 -526
dolnośląskie -172 -1736 -3207
opolskie -719 -1033 -1241
kujawsko-pomorskie 2143 1308 328
pomorskie 7571 5727 4579
warmińsko-mazurskie 2829 1810 915
Jednostka terytorialna
Aktywność zawodowa
III kw. 2011
III kw. 2012
III kw. 2013
% % %
Polska 55,8 56,2 56,2
łódzkie 56,5 56,5 57,9
mazowieckie 60,1 60,4 59,2
małopolskie 56,2 55,3 56,1
śląskie 52,8 54,2 54,9
lubelskie 57,7 57,1 56,8
podkarpackie 56,3 56,9 57,1
podlaskie 56,0 56,4 55,7
świętokrzyskie 57,6 57,4 55,8
lubuskie 56,2 54,3 53,8
wielkopolskie 57,5 57,7 58,2
zachodniopomorskie 52,3 52,3 52,2
dolnośląskie 53,4 53,8 53,5
opolskie 52,8 54,4 54,2
kujawsko-pomorskie 54,5 56,6 56,6
pomorskie 54,9 56,6 56,5
warmińsko-mazurskie 51,2 50,9 52,4
173
Jednostka terytorialna
Saldo migracji
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska -2114 -4334 -6617
łódzkie -1780 -1891 -1828
mazowieckie 13377 14354 13287
małopolskie 4408 4300 3577
śląskie -4938 -5672 -5902
lubelskie -4905 -5136 -5172
podkarpackie -1929 -2177 -1947
podlaskie -1516 -1974 -1808
świętokrzyskie -2545 -2305 -2128
lubuskie -474 -830 -622
Podregion 13 - gorzowski -149 -228 -80
Powiat gorzowski 440 491 472
Powiat międzyrzecki -169 -204 -148
Powiat słubicki -9 -107 -57
Powiat strzelecko-drezdenecki -138 -112 -84
Powiat sulęciński -106 -139 -137
Powiat m.Gorzów Wielkopolski -167 -157 -126
Podregion 14 - zielonogórski -325 -602 -542
Powiat krośnieński -141 -175 -181
Powiat nowosolski -63 -167 -129
Powiat świebodziński -108 -70 -134
Powiat zielonogórski 309 285 506
Powiat żagański -278 -349 -273
Powiat żarski -151 -189 -282
Powiat wschowski -41 -77 -11
Powiat m.Zielona Góra 148 140 -38
wielkopolskie 1273 1405 634
zachodniopomorskie -937 -855 -833
dolnośląskie 1385 1071 940
opolskie -1793 -2258 -2173
kujawsko-pomorskie -1683 -1649 -2006
pomorskie 2649 2279 1951
warmińsko-mazurskie -2706 -2996 -2587
174
Jednostka terytorialna
Wskaźnik zatrudnienia
2010 2011 2012
% % %
Polska 50,0 50,2 50,2
łódzkie 51,1 51,6 50,3
mazowieckie 53,7 54,9 55,4
małopolskie 49,8 50,2 49,6
śląskie 47,5 48,4 48,4
lubelskie 50,4 50,8 50,6
podkarpackie 50,0 49,3 48,8
podlaskie 48,8 50,1 50,6
świętokrzyskie 49,9 49,8 49,6
lubuskie 49,4 49,5 48,9
wielkopolskie 52,8 52,4 52,4
zachodniopomorskie 45,8 45,2 46,5
dolnośląskie 48,1 47,7 47,8
opolskie 48,2 48,4 49,2
kujawsko-pomorskie 48,5 48,3 49,6
pomorskie 50,3 49,8 50,2
warmińsko-mazurskie 47,9 46,7 45,8
Jednostka terytorialna
Stopa bezrobocia rejestrowanego
2010 2011 2012
% % %
Polska 12,4 12,5 13,4
łódzkie 12,2 12,9 14,0
mazowieckie 9,7 9,8 10,7
małopolskie 10,4 10,5 11,4
śląskie 10,0 10,2 11,1
lubelskie 13,1 13,2 14,2
podkarpackie 15,4 15,5 16,4
podlaskie 13,8 14,1 14,7
świętokrzyskie 15,2 15,2 16,0
lubuskie 15,5 15,4 15,9
wielkopolskie 9,2 9,1 9,8
zachodniopomorskie 17,8 17,6 18,2
dolnośląskie 13,1 12,4 13,5
opolskie 13,6 13,3 14,4
kujawsko-pomorskie 17,0 17,0 18,1
pomorskie 12,3 12,5 13,4
warmińsko-mazurskie 20,0 20,2 21,3
175
Jednostka terytorialna
Stopa bezrobocia wg BAEL
III kw. 2011 III kw. 2012 III kw. 2013
% % %
Polska 9,3 9,9 9,8
łódzkie 8,4 10,2 10,9
mazowieckie 8,0 8,5 7,8
małopolskie 8,6 10,0 10,3
śląskie 9,9 9,5 8,6
lubelskie 8,7 10,3 10,3
podkarpackie 12,7 13,4 13,6
podlaskie 8,4 9,7 9,9
świętokrzyskie 11,8 12,2 11,3
lubuskie 10,1 8,5 10,1
wielkopolskie 8,3 8,6 8,1
zachodniopomorskie 11,2 8,9 9,8
dolnośląskie 10,0 10,6 11,0
opolskie 8,7 8,7 8,6
kujawsko-pomorskie 11,4 11,8 11,5
pomorskie 7,8 8,6 8,9
warmińsko-mazurskie 9,0 10,1 11,9
Jednostka terytorialna
Osoby dorosłe w wieku 25-64 lata uczestniczące w kształceniu
i szkoleniu
2010 2011 2012
% % %
Polska 5,2 4,4 4,5
łódzkie 4,1 3,4 3,1
mazowieckie 7,5 6,6 6,9
małopolskie 4,7 4,1 4,6
śląskie 5,5 4,5 4,5
lubelskie 5,8 5,0 5,2
podkarpackie 3,3 3,0 3,0
podlaskie 5,1 4,6 4,1
świętokrzyskie 4,2 3,3 3,3
lubuskie 4,4 3,3 2,9
wielkopolskie 4,6 3,7 3,6
zachodniopomorskie 4,9 3,7 3,2
dolnośląskie 5,4 4,4 4,5
opolskie 4,8 4,5 3,6
kujawsko-pomorskie 4,2 3,7 3,8
pomorskie 6,4 5,3 6,1
warmińsko-mazurskie 3,8 3,0 2,8
176
Jednostka terytorialna
Udział osób bezrobotnych bez doświadczenia zawodowego
wśród bezrobotnych zarejestrowanych
2010 2011 2012
% % %
Polska 20,7 19,9 18,6
łódzkie 15,9 15,3 14,4
mazowieckie 22,4 21,8 20,6
małopolskie 23,7 22,0 20,5
śląskie 19,8 18,5 17,1
lubelskie 31,3 30,1 28,5
podkarpackie 26,8 26,1 24,2
podlaskie 25,9 24,8 23,7
świętokrzyskie 24,9 23,9 22,3
lubuskie 19,2 18,3 16,3
Podregion 13 - gorzowski 15,1 15,5 14,5
Powiat gorzowski 16,3 16,1 15,1
Powiat międzyrzecki 16,5 15,0 13,8
Powiat słubicki 12,6 16,6 15,6
Powiat strzelecko-drezdenecki 17,0 18,2 17,2
Powiat sulęciński 15,4 13,1 12,4
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 12,7 13,4 12,5
Podregion 14 - zielonogórski 21,4 19,9 17,4
Powiat krośnieński 20,3 17,9 15,9
Powiat nowosolski 18,4 17,4 16,9
Powiat świebodziński 25,8 24,6 20,6
Powiat zielonogórski 29,0 26,3 21,5
Powiat żagański 17,2 16,9 15,1
Powiat żarski 17,6 16,6 16,3
Powiat wschowski 14,4 14,8 12,3
Powiat m.Zielona Góra 33,6 26,8 19,7
wielkopolskie 17,0 16,0 14,7
zachodniopomorskie 19,2 18,4 17,7
dolnośląskie 15,5 14,1 13,2
opolskie 18,4 16,8 15,0
kujawsko-pomorskie 17,8 17,7 16,3
pomorskie 15,6 15,3 14,5
warmińsko-mazurskie 18,8 18,5 17,4
177
Jednostka terytorialna
Udział osób bez kwalifikacji zawodowych wśród bezrobotnych
zarejestrowanych
2010 2011 2012
% % %
Polska 39,1 38,3 37,9
łódzkie 43,9 43,4 43,2
mazowieckie 39,5 39,0 38,6
małopolskie 33,4 32,4 32,1
śląskie 37,4 37,2 36,8
lubelskie 36,5 35,5 35,4
podkarpackie 32,2 31,4 30,7
podlaskie 40,3 39,6 39,2
świętokrzyskie 33,0 32,4 31,7
lubuskie 40,2 39,6 38,9
Podregion 13 - gorzowski 40,2 39,9 39,9
Powiat gorzowski 46,3 45,9 44,2
Powiat międzyrzecki 36,8 36,7 37,5
Powiat słubicki 38,8 40,2 43,6
Powiat strzelecko-drezdenecki 41,7 41,8 40,9
Powiat sulęciński 39,5 38,3 37,9
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 39,7 37,8 38,0
Podregion 14 - zielonogórski 40,1 39,4 38,4
Powiat krośnieński 39,9 38,3 37,8
Powiat nowosolski 41,1 40,8 40,2
Powiat świebodziński 42,3 41,9 38,8
Powiat zielonogórski 40,2 38,4 37,0
Powiat żagański 38,1 37,9 38,0
Powiat żarski 44,7 43,1 42,2
Powiat wschowski 38,5 38,4 38,5
Powiat m.Zielona Góra 35,7 36,1 32,9
wielkopolskie 35,4 34,7 34,6
zachodniopomorskie 45,8 45,1 44,5
dolnośląskie 41,1 39,9 39,3
opolskie 41,8 40,4 39,4
kujawsko-pomorskie 43,1 42,2 41,6
pomorskie 40,9 40,2 39,7
warmińsko-mazurskie 44,8 43,9 43,6
178
Jednostka terytorialna
Długotrwale bezrobotni w bezrobotnych ogółem
2010 2011 2012
% % %
Polska 29,1 34,6 35,4
łódzkie 29,7 35,1 37,0
mazowieckie 34,6 39,1 39,6
małopolskie 29,7 34,3 34,8
śląskie 23,6 29,8 31,3
lubelskie 32,2 39,7 41,2
podkarpackie 37,4 41,6 41,7
podlaskie 34,0 39,1 41,0
świętokrzyskie 30,7 35,1 36,8
lubuskie 23,9 27,1 28,4
Podregion 13 - gorzowski 24,4 26,7 29,0
Powiat gorzowski 21,8 22,6 24,6
Powiat międzyrzecki 33,5 40,6 37,3
Powiat słubicki 26,6 24,9 26,3
Powiat strzelecko-drezdenecki 24,5 28,9 33,0
Powiat sulęciński 17,0 18,6 20,3
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 17,6 18,8 24,3
Podregion 14 - zielonogórski 23,6 27,3 28,0
Powiat krośnieński 27,8 35,5 34,9
Powiat nowosolski 31,9 37,1 36,3
Powiat świebodziński 7,0 6,5 14,1
Powiat zielonogórski 20,5 24,6 24,4
Powiat żagański 23,5 26,6 24,5
Powiat żarski 22,4 24,9 30,2
Powiat wschowski 22,0 27,1 28,2
Powiat m.Zielona Góra 18,8 22,3 22,6
wielkopolskie 24,1 29,1 29,0
zachodniopomorskie 26,3 33,2 33,7
dolnośląskie 26,3 32,3 31,9
opolskie 24,0 30,5 31,4
kujawsko-pomorskie 30,1 36,9 37,4
pomorskie 24,0 29,5 31,2
warmińsko-mazurskie 28,1 32,7 34,4
179
Jednostka terytorialna
Osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tys.
ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 541,5 523,7 499,9
łódzkie 544,8 530,4 523,4
mazowieckie 453,9 438,9 412,4
małopolskie 437,4 418,7 399,3
śląskie 400,3 391,5 373,6
lubelskie 576,6 559,8 539,5
podkarpackie 668,9 637,2 617,3
podlaskie 642,3 630,6 613,2
świętokrzyskie 674,3 654,6 636,8
lubuskie 697,9 657,3 603,9
wielkopolskie 476,6 464,3 443,2
zachodniopomorskie 653,7 639,8 585,7
dolnośląskie 466,3 439,6 406,0
opolskie 421,7 405,9 383,1
kujawsko-pomorskie 750,4 725,9 714,3
pomorskie 569,6 561,0 529,0
warmińsko-mazurskie 899,8 869,2 814,3
Jednostka terytorialna
Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych
2010 2011 2012
% % %
Polska 20,4 20,7 21,4
łódzkie 24,0 26,9 26,5
mazowieckie 16,4 17,8 19,1
małopolskie 19,9 21,2 20,9
śląskie 18,5 18,3 18,3
lubelskie 20,6 22,1 23,1
podkarpackie 26,3 23,5 25,8
podlaskie 18,5 22,2 24,5
świętokrzyskie 29,1 25,0 25,6
lubuskie 25,0 25,5 26,8
wielkopolskie 22,6 20,8 19,7
zachodniopomorskie 15,2 15,6 15,6
dolnośląskie 15,4 15,2 18,3
opolskie 22,2 22,7 23,8
kujawsko-pomorskie 21,0 22,7 24,4
pomorskie 20,5 20,2 21,3
warmińsko-mazurskie 14,4 16,5 16,4
180
Jednostka terytorialna
Udział niepełnosprawnych wśród bezrobotnych
zarejestrowanych
2012
%
Polska 5,2
łódzkie 7,1
mazowieckie 3,7
małopolskie 5,0
śląskie 6,1
lubelskie 3,6
podkarpackie 4,0
podlaskie 5,6
świętokrzyskie 5,0
lubuskie 7,9
wielkopolskie 5,7
zachodniopomorskie 4,3
dolnośląskie 7,0
opolskie 5,3
kujawsko-pomorskie 4,4
pomorskie 6,1
warmińsko-mazurskie 5,2
181
B. Obszar polityki społecznej
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę
ogółem dochód do dyspozycji ogółem, Polska =
100
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
zł zł zł zł zł zł % % %
Polska 1192,82 1226,95 1278,43 1147,18 1183,66 1232,85 100,0 100,0 100,0
łódzkie 1178,73 1203,19 1268,42 1124,92 1148,54 1216,56 98,8 98,1 99,2
mazowieckie 1601,97 1622,96 1710,01 1539,05 1569,11 1646,06 134,3 132,3 133,8
małopolskie 1107,54 1156,79 1189,84 1069,47 1124,62 1156,33 92,9 94,3 93,1
śląskie 1168,42 1215,44 1278,87 1119,66 1166,44 1228,38 98,0 99,1 100,0
lubelskie 978,49 1025,80 1056,45 929,75 979,43 1006,73 82,0 83,6 82,6
podkarpackie 907,28 937,85 959,12 866,05 901,38 921,85 76,1 76,4 75,0
podlaskie 1103,20 1224,92 1242,39 1067,28 1188,46 1194,86 92,5 99,8 97,2
świętokrzyskie 1026,36 1062,78 1119,76 996,56 1031,24 1090,28 86,0 86,6 87,6
lubuskie 1153,06 1189,89 1231,16 1108,70 1148,74 1181,08 96,7 97,0 96,3
wielkopolskie 1125,74 1135,02 1153,43 1091,75 1102,85 1121,44 94,4 92,5 90,2
zachodniopomorskie 1186,91 1231,10 1263,56 1137,56 1192,35 1221,46 99,5 100,3 98,8
dolnośląskie 1239,17 1282,93 1367,00 1194,47 1235,35 1319,85 103,9 104,6 106,9
opolskie 1115,73 1181,90 1294,26 1058,03 1123,99 1239,85 93,5 96,3 101,2
kujawsko-pomorskie 1158,49 1108,94 1133,97 1121,57 1073,11 1095,37 97,1 90,4 88,7
pomorskie 1243,12 1286,94 1350,56 1199,98 1241,89 1307,24 104,2 104,9 105,6
warmińsko-mazurskie 1103,39 1096,87 1109,95 1070,44 1063,00 1077,31 92,5 89,4 86,8
Jednostka terytorialna
Wskaźnik zagrożenia ubóstwem
relatywnym
2010 2011
% %
Polska 17,6 17,7
łódzkie 17,8 19,1
mazowieckie 15,0 14,0
małopolskie 17,7 20,4
śląskie 12,4 13,0
lubelskie 30,7 31,3
podkarpackie 24,1 21,3
podlaskie 13,4 16,2
świętokrzyskie 23,2 25,5
lubuskie 23,3 25,1
wielkopolskie 17,6 16,9
zachodniopomorskie 17,4 17,5
dolnośląskie 15,9 12,8
opolskie 14,7 13,4
kujawsko-pomorskie 19,2 17,9
pomorskie 15,1 16,8
warmińsko-mazurskie 15,1 16,5
182
Jednostka terytorialna
Wskaźniki zagrożenia ubóstwem wg granic ubóstwa - procent osób w gosp. dom. poniżej granic
minimum egzystencji
relatywna granica ubóstwa
ustawowa granica ubóstwa
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % % % % % % %
Polska 5,7 6,8 6,8 17,1 16,9 16,3 7,3 6,6 7,2
łódzkie 3,8 5,5 5,7 12,2 13,2 13,4 5,1 5,1 5,7
mazowieckie 4,1 4,7 4,7 11,6 12,4 11,5 5,1 4,4 4,6
małopolskie 4,7 4,8 6,2 15,4 15,0 15,6 6,2 5,4 6,6
śląskie 4,4 4,8 4,5 14,0 12,3 11,3 5,7 4,8 4,8
lubelskie 9,1 11,0 8,5 26,6 23,3 22,9 11,4 10,3 9,0
podkarpackie 5,7 7,1 7,0 19,3 21,6 20,7 6,8 6,8 8,6
podlaskie 8,9 11,2 10,7 24,8 24,2 23,0 11,0 10,3 10,7
świętokrzyskie 9,4 10,1 10,5 26,2 26,3 24,3 11,9 9,2 12,2
lubuskie 4,0 3,1 4,9 15,2 13,4 13,3 4,8 2,8 5,0
wielkopolskie 6,6 9,3 8,5 18,4 21,3 19,7 8,2 9,2 8,5
zachodniopomorskie 5,1 7,5 5,7 17,2 17,9 14,8 7,3 7,3 6,4
dolnośląskie 5,2 4,7 4,6 16,1 13,7 12,2 6,7 5,1 5,1
opolskie 3,5 4,6 4,7 13,3 10,2 9,9 4,7 4,2 4,8
kujawsko-pomorskie 6,7 7,4 8,3 18,0 18,4 19,6 7,9 6,9 8,4
pomorskie 7,0 9,2 9,8 20,1 19,5 20,3 9,7 9,9 10,6
warmińsko-mazurskie 9,8 11,4 13,5 25,4 24,6 24,7 11,7 10,5 13,8
183
Jednostka terytorialna
Placówki socjalizacyjne
Placówki rodzinne
2010 2011 2012 2010 2011 2012
ob. ob. ob. ob. ob. ob.
Polska 283 307 414 277 290 270
łódzkie 24 24 28 13 16 15
mazowieckie 25 29 45 43 45 39
małopolskie 30 31 37 20 28 26
śląskie 24 32 48 25 25 24
lubelskie 14 14 21 9 8 11
podkarpackie 23 23 26 7 7 8
podlaskie 2 3 6 4 4 4
świętokrzyskie 7 7 7 21 19 19
lubuskie 6 5 10 4 6 5
Podregion 13 - gorzowski 2 1 3 4 5 4
Powiat gorzowski 0 0 0 1 2 2
Powiat międzyrzecki 1 1 1 0 0 0
Powiat słubicki 0 0 1 0 0 0
Powiat sulęciński 0 0 1 0 0 0
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 1 0 0 3 3 2
Podregion 14 - zielonogórski 4 4 7 0 1 1
Powiat krośnieński 1 1 1 0 0 0
Powiat świebodziński 0 0 1 0 1 1
Powiat zielonogórski 1 1 1 0 0 0
Powiat żagański 1 1 1 0 0 0
Powiat żarski 0 0 1 0 0 0
Powiat wschowski 0 1 2 0 0 0
Powiat m.Zielona Góra 1 0 0 0 0 0
wielkopolskie 22 27 36 18 20 17
zachodniopomorskie 12 12 14 16 16 18
dolnośląskie 27 30 37 38 39 34
opolskie 11 11 14 1 1 1
kujawsko-pomorskie 21 23 26 16 15 14
pomorskie 23 22 41 31 30 24
warmińsko-mazurskie 12 14 18 11 11 11
184
Jednostka terytorialna
Placówki wsparcia dziennego
2012
miejsca
Polska 91115
łódzkie 5523
mazowieckie 10315
małopolskie 8171
śląskie 9111
lubelskie 2917
podkarpackie 3027
podlaskie 2452
świętokrzyskie 2018
lubuskie 1858
Podregion 13 - gorzowski 972
Powiat gorzowski 71
Powiat międzyrzecki 95
Powiat słubicki 58
Powiat strzelecko-drezdenecki 160
Powiat sulęciński 148
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 440
Podregion 14 - zielonogórski 886
Powiat krośnieński 179
Powiat nowosolski 32
Powiat świebodziński 25
Powiat zielonogórski 160
Powiat żagański 110
Powiat żarski 249
Powiat m.Zielona Góra 131
wielkopolskie 10694
zachodniopomorskie 9346
dolnośląskie 4841
opolskie 2866
kujawsko-pomorskie 7562
pomorskie 8544
warmińsko-mazurskie 1870
185
Jednostka terytorialna
Placówki stacjonarnej pomocy społecznej
placówki (z filiami)
miejsca (łącznie z filiami) mieszkańcy (łącznie z
filiami)
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
ob. ob. ob. msc msc msc osoba osoba osoba
Polska 1489 1582 1626 102947 105405 108304 101199 101949 104458
łódzkie 90 97 99 7392 7557 7827 7201 7342 7757
mazowieckie 218 223 228 14548 14506 14590 14125 13852 14028
małopolskie 128 145 150 8857 9244 9428 8828 8915 9094
śląskie 186 194 200 11470 11846 12309 11183 11581 11905
lubelskie 85 90 89 5554 5507 5684 5339 5178 5203
podkarpackie 71 80 81 5283 5559 5676 5266 5351 5431
podlaskie 44 46 49 3043 3075 3333 2964 2976 3170
świętokrzyskie 54 58 62 3997 4017 4150 3883 3920 3977
lubuskie 33 40 42 2574 2726 2827 2569 2640 2728
Podregion 13 - gorzowski 17 18 20 1205 1219 1382 1204 1192 1360
Powiat gorzowski 2 2 2 159 160 156 158 155 156
Powiat międzyrzecki 5 5 7 310 308 479 310 308 464
Powiat strzelecko-drezdenecki 2 3 3 71 96 102 73 99 102
Powiat sulęciński 1 1 1 232 220 220 231 219 217
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 7 7 7 433 435 425 432 411 421
Podregion 14 - zielonogórski 16 22 22 1369 1507 1445 1365 1448 1368
Powiat krośnieński 1 2 2 99 103 103 99 101 100
Powiat nowosolski 1 2 2 109 139 140 111 139 128
Powiat świebodziński 3 5 5 259 289 298 252 279 302
Powiat zielonogórski 2 2 1 180 177 104 177 175 104
Powiat żagański 0 1 1 0 40 40 0 9 19
Powiat żarski 4 5 6 276 299 305 269 287 292
Powiat wschowski 1 1 1 60 60 60 59 60 55
Powiat m.Zielona Góra 4 4 4 386 400 395 398 398 368
wielkopolskie 126 126 129 8454 8443 8641 8214 8206 8330
zachodniopomorskie 69 76 78 5167 5263 5530 5286 5006 5275
dolnośląskie 96 102 105 7309 7760 8101 7156 7590 7889
opolskie 55 57 58 3538 3760 3791 3711 3784 3713
kujawsko-pomorskie 75 77 72 5133 5161 5080 4945 4970 4996
pomorskie 92 103 111 6185 6448 6601 6113 6199 6400
warmińsko-mazurskie 67 68 73 4443 4533 4736 4416 4439 4562
186
Jednostka terytorialna
Osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tys.
ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 541,5 523,7 499,9
łódzkie 544,8 530,4 523,4
mazowieckie 453,9 438,9 412,4
małopolskie 437,4 418,7 399,3
śląskie 400,3 391,5 373,6
lubelskie 576,6 559,8 539,5
podkarpackie 668,9 637,2 617,3
podlaskie 642,3 630,6 613,2
świętokrzyskie 674,3 654,6 636,8
lubuskie 697,9 657,3 603,9
wielkopolskie 476,6 464,3 443,2
zachodniopomorskie 653,7 639,8 585,7
dolnośląskie 466,3 439,6 406,0
opolskie 421,7 405,9 383,1
kujawsko-pomorskie 750,4 725,9 714,3
pomorskie 569,6 561,0 529,0
warmińsko-mazurskie 899,8 869,2 814,3
Jednostka terytorialna
Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej
gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej
osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze
środowiskowej pomocy społecznej
udział osób w gospodarstwach
domowych korzystających ze
środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
gosp.dom. gosp.dom. gosp.dom. osoba osoba osoba % % %
Polska 1229371 1174352 1194097 3338703 3101405 3111064 8,7 8,1 8,1
łódzkie 86853 84020 85180 209575 198935 199153 8,2 7,8 7,9
mazowieckie 150572 141351 141049 400547 365442 361257 7,6 6,9 6,8
małopolskie 80088 76786 79044 234718 220264 223456 7,0 6,6 6,7
śląskie 104701 101377 104878 265433 242859 248982 5,7 5,2 5,4
lubelskie 71140 68522 69551 219726 207696 207614 10,1 9,6 9,6
podkarpackie 76547 70288 72937 253249 230273 233915 11,9 10,8 11,0
podlaskie 42522 42516 42408 122773 119220 117586 10,2 9,9 9,8
świętokrzyskie 53175 49573 50780 150521 135706 137350 11,7 10,6 10,8
lubuskie 41885 39117 39198 105291 95842 94023 10,3 9,4 9,2
wielkopolskie 100110 95830 97713 274174 256875 257780 8,0 7,4 7,5
zachodniopomorskie 68740 66691 67056 180120 166308 167034 10,4 9,7 9,7
dolnośląskie 86666 81296 80348 202850 185165 179282 7,0 6,4 6,1
opolskie 26664 25978 26352 65931 61756 60933 6,5 6,1 6,0
kujawsko-pomorskie 89735 85403 87919 242468 228255 230725 11,6 10,9 11,0
pomorskie 74596 73485 75064 204008 195174 195586 9,0 8,6 8,6
warmińsko-mazurskie 75377 72119 74620 207319 191635 196390 14,3 13,2 13,5
187
Jednostka terytorialna
Korzystający ze świadczeń rodzinnych rodziny otrzymujące zasiłki
rodzinne na dzieci dzieci, na które rodzice
otrzymują zasiłek rodzinny
2010 2011 2012 2010 2011 2012
rodzina rodzina rodzina osoba osoba osoba
Polska 1540801 1416015 1285312 3003450 2767822 2521897
łódzkie 104285 96359 87827 192875 179264 164538
mazowieckie 172189 159033 146261 343481 317893 292968
małopolskie 141489 132299 121003 292403 272552 249661
śląskie 120445 108784 98089 229179 208343 189208
lubelskie 111131 103622 95406 218730 203641 187173
podkarpackie 113883 104664 94802 231128 211625 191629
podlaskie 55223 51094 46548 113115 104478 95218
świętokrzyskie 66108 61323 55980 125890 116075 105619
lubuskie 44929 40105 35354 83770 75464 67267
wielkopolskie 153215 140696 127109 293743 270985 246297
zachodniopomorskie 70270 64156 57548 131204 120247 108340
dolnośląskie 92246 82016 72350 170643 154123 137483
opolskie 30048 26745 23430 57993 51679 45285
kujawsko-pomorskie 98400 90211 81975 187752 173708 158604
pomorskie 90864 84921 78284 184326 172074 159208
warmińsko-mazurskie 76076 69987 63346 147218 135671 123399
188
Jednostka terytorialna
Spółdzielnie Fundacje Stowarzyszenia i
organizacje społeczne
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp.
Polska 17156 17067 17155 12444 13617 15219 92044 95870 100299
łódzkie 954 960 958 681 746 845 5967 6174 6422
mazowieckie 3151 3115 3110 4641 4994 5531 12749 13261 13871
małopolskie 1120 1121 1119 1085 1172 1306 7852 8220 8590
śląskie 1162 1147 1142 884 954 1085 8395 8706 9062
lubelskie 1156 1141 1146 498 555 619 5603 5809 6052
podkarpackie 731 738 772 256 277 306 5610 5822 6104
podlaskie 474 469 474 213 248 287 2924 3025 3125
świętokrzyskie 491 483 481 203 208 236 3022 3131 3294
lubuskie 476 468 470 172 199 225 2643 2754 2909
Podregion 13 - gorzowski 187 182 177 80 91 101 995 1041 1120
Powiat gorzowski 17 16 15 10 11 15 147 157 173
Powiat międzyrzecki 33 32 32 8 10 10 190 196 207
Powiat słubicki 30 29 26 5 6 7 110 121 126
Powiat strzelecko-drezdenecki 23 22 20 7 7 8 132 140 156
Powiat sulęciński 21 20 20 5 5 6 88 95 102
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 63 63 64 45 52 55 328 332 356
Podregion 14 - zielonogórski 289 286 293 92 108 124 1648 1713 1789
Powiat krośnieński 29 29 29 5 5 7 139 146 151
Powiat nowosolski 37 37 39 4 8 10 182 187 201
Powiat świebodziński 20 20 20 7 8 8 143 148 162
Powiat zielonogórski 42 42 42 9 11 12 229 255 270
Powiat żagański 40 39 40 7 7 9 163 167 171
Powiat żarski 46 45 50 7 10 11 224 235 249
Powiat wschowski 19 19 21 0 0 0 115 121 121
Powiat m.Zielona Góra 56 55 52 53 59 67 453 454 464
wielkopolskie 1752 1774 1828 831 911 1011 8882 9321 9782
zachodniopomorskie 1111 1108 1100 353 397 449 4366 4592 4830
dolnośląskie 1371 1359 1373 1002 1139 1312 7249 7631 8044
opolskie 486 483 480 120 139 153 2600 2691 2806
kujawsko-pomorskie 964 967 961 455 509 555 4732 4886 5095
pomorskie 1062 1036 1039 787 883 981 5378 5599 5881
warmińsko-mazurskie 695 698 702 263 286 318 4072 4248 4432
189
C. Obszar przedsiębiorczości i innowacji
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca
2010 2011 2012
zł zł zł
Polska 36778 39665 :
łódzkie 34063 36750 :
mazowieckie 60075 64790 :
małopolskie 31248 34107 :
śląskie 39671 42830 :
lubelskie 24778 26919 :
podkarpackie 24691 26801 :
podlaskie 26653 28485 :
świętokrzyskie 27779 29552 :
lubuskie 30980 32795 :
wielkopolskie 38321 41285 :
zachodniopomorskie 31709 33485 :
dolnośląskie 41194 44961 :
opolskie 29796 31771 :
kujawsko-pomorskie 30683 32596 :
pomorskie 35057 37822 :
warmińsko-mazurskie 26747 28635 :
Jednostka terytorialna
Podmioty gosp. narodowej na 10 tys. ludności
2010 2011 2012
jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp.
Polska 1574,6 1564,3 1615,6
łódzkie 1424,6 1424,2 1473,9
mazowieckie 2034,7 2019,2 2097,3
małopolskie 1561,1 1559,6 1615,9
śląskie 1494,9 1479,0 1526,9
lubelskie 1191,1 1181,3 1216,7
podkarpackie 1123,1 1110,8 1140,3
podlaskie 1201,2 1199,6 1241,0
świętokrzyskie 1332,5 1305,8 1342,1
lubuskie 1577,2 1560,7 1620,9
wielkopolskie 1679,7 1689,4 1748,4
zachodniopomorskie 1943,5 1903,9 1940,7
dolnośląskie 1728,6 1721,4 1785,4
opolskie 1486,2 1470,7 1500,7
kujawsko-pomorskie 1370,8 1364,2 1398,8
pomorskie 1771,1 1759,8 1812,6
warmińsko-mazurskie 1252,0 1236,1 1271,8
190
Jednostka terytorialna
Wartość dodana brutto na 1 mieszkańca
2010 2011 2012
zł zł zł
Polska 32392 34844 :
łódzkie 30001 32283 :
mazowieckie 52911 56915 :
małopolskie 27522 29962 :
śląskie 34940 37624 :
lubelskie 21823 23647 :
podkarpackie 21746 23543 :
podlaskie 23474 25023 :
świętokrzyskie 24466 25960 :
lubuskie 27286 28808 :
wielkopolskie 33751 36267 :
zachodniopomorskie 27927 29415 :
dolnośląskie 36281 39496 :
opolskie 26242 27909 :
kujawsko-pomorskie 27024 28634 :
pomorskie 30876 33225 :
warmińsko-mazurskie 23557 25155 :
Jednostka terytorialna
Podmioty z kapitałem zagranicznym na 10 tys. ludności
2010 2011 2012
jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp.
Polska 6,0 6,5 :
łódzkie 3,7 4,1 :
mazowieckie 16,3 17,9 :
małopolskie 4,4 4,7 :
śląskie 4,5 4,9 :
lubelskie 1,6 1,6 :
podkarpackie 1,6 1,8 :
podlaskie 1,2 1,3 :
świętokrzyskie 1,4 1,4 :
lubuskie 7,6 7,9 :
wielkopolskie 6,0 6,4 :
zachodniopomorskie 7,5 8,0 :
dolnośląskie 7,8 8,1 :
opolskie 4,6 4,9 :
kujawsko-pomorskie 2,7 2,8 :
pomorskie 5,5 5,9 :
warmińsko-mazurskie 2,1 2,2 :
191
Jednostka terytorialna
Osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
2012
jed.gosp.
Polska 2917272
łódzkie 178979
mazowieckie 482381
małopolskie 257489
śląskie 335721
lubelskie 126516
podkarpackie 118107
podlaskie 74021
świętokrzyskie 84198
lubuskie 77225
Podregion 13 - gorzowski 32361
Powiat gorzowski 5751
Powiat międzyrzecki 4286
Powiat słubicki 3781
Powiat strzelecko-drezdenecki 3425
Powiat sulęciński 2227
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 12891
Podregion 14 - zielonogórski 44864
Powiat krośnieński 3875
Powiat nowosolski 4792
Powiat świebodziński 3790
Powiat zielonogórski 6617
Powiat żagański 5195
Powiat żarski 6399
Powiat wschowski 2423
Powiat m.Zielona Góra 11773
wielkopolskie 295101
zachodniopomorskie 163227
dolnośląskie 232065
opolskie 71851
kujawsko-pomorskie 141365
pomorskie 192616
warmińsko-mazurskie 86410
192
Jednostka terytorialna
Zatrudnieni w działalności B+R
2011
osoba
Polska 134 551
łódzkie 7 858
mazowieckie 37 391
małopolskie 15 307
śląskie 12 853
lubelskie 6 881
podkarpackie 6 622
podlaskie 2 552
świętokrzyskie 1 558
lubuskie 1 102
wielkopolskie 13 723
zachodniopomorskie 3 479
dolnośląskie 9 302
opolskie 1 608
kujawsko-pomorskie 4 281
pomorskie 7 680
warmińsko-mazurskie 2 354
Zatrudnieni w B+R w przeliczeniu na 1000 osób aktywnych zawodowo
Region 2009 2010 2011
Dolnośląskie 4,7 4,2 5,2
Kujawsko-pomorskie 2,9 3 3,1
Lubelskie 2,8 3 3,1
Lubuskie 1,5 0 1,7
Łódzkie 3,2 3,2 3,4
Małopolskie 5,1 6,2 7
Mazowieckie 9,3 10,4 9,8
Opolskie 2,2 2,3 2,4
Podkarpackie 1,6 4,2 2,9
Podlaskie 2,9 2,8 3,3
Pomorskie 5 4,8 5,6
Śląskie 3,5 3,5 3,6
Świętokrzyskie 1,7 1,7 1,5
Warmińsko-mazurskie 2 2,2 2,6
Wielkopolskie 4,1 4,3 4,6
Zachodniopomorskie 2,5 0 3
POLSKA 4,3 4,6 4,8
193
Nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Region 2009 2010 2011
zł zł zł
Dolnośląskie 6 519 6 155 6 916
Kujawsko-pomorskie 5 375 5 064 5 392
Lubelskie 3 673 3 799 4 751
Lubuskie 4 380 7 329 7 810
Łódzkie 5 250 5 382 6 641
Małopolskie 4 526 4 811 5 431
Mazowieckie 8 723 8 244 8 680
Opolskie 4 409 4 590 4 628
Podkarpackie 4 064 4 837 6 306
Podlaskie 3 892 4 194 5 423
Pomorskie 7 903 5 753 6 118
Śląskie 6 117 5 672 6 506
Świętokrzyskie 4 861 5 250 5 242
Warmińsko-mazurskie 4 101 4 503 5 334
Wielkopolskie 5 390 5 487 6 038
Zachodniopomorskie 5 034 4 816 5 092
POLSKA 5 729 5 641 6 316
Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Region 2009 2010 2011
zł zł zł
Dolnośląskie 202,1 216 248,7
Kujawsko-pomorskie 167,6 97,3 89,3
Lubelskie 137 166 173,8
Lubuskie 28,7 44,4 54,8
Łódzkie 193,6 217,2 228
Małopolskie 280,2 327,7 362,3
Mazowieckie 670,9 808,3 886,5
Opolskie 66,3 37,8 82,9
Podkarpackie 90 238,9 254,8
Podlaskie 55,6 86,2 116,1
Pomorskie 178,6 215,1 274,4
Śląskie 206 183 223,3
Świętokrzyskie 115,4 130,6 111,7
Warmińsko-mazurskie 80,9 119,5 138,4
Wielkopolskie 248,5 226 263,8
Zachodniopomorskie 69,6 100,8 114,1
POLSKA 237,7 270,4 303,3
194
Nakłady na działalność B+R (ceny bieżące) w relacji do PKB
Region 2009 2010 2011
Dolnośląskie 0,53 0,52 19,2
Kujawsko-pomorskie 0,56 0,32 6,7
Lubelskie 0,58 0,67 9,6
Lubuskie 0,1 0,14 6,3
Łódzkie 0,6 0,64 11,5
Małopolskie 0,93 1,05 22,2
Mazowieckie 1,19 1,35 12,6
Opolskie 0,23 0,13 8,5
Podkarpackie 0,37 0,97 9,3
Podlaskie 0,21 0,32 10,1
Pomorskie 0,52 0,61 13,1
Śląskie 0,55 0,46 14,4
Świętokrzyskie 0,42 0,47 10,8
Warmińsko-mazurskie 0,31 0,45 8
Wielkopolskie 0,66 0,59 11,2
Zachodniopomorskie 0,22 0,32 11,8
POLSKA 0,68 0,74 12,7
Jednostka terytorialna
Przedsiębiorstwa, które posiadały środki automatyzacji
2010 2011 2012
szt szt szt
Polska 7890 9085 8770
łódzkie 614 692 562
mazowieckie 997 1188 1018
małopolskie 631 706 783
śląskie 1078 1179 1208
lubelskie 283 338 362
podkarpackie 444 513 471
podlaskie 167 202 288
świętokrzyskie 226 271 240
lubuskie 235 277 286
wielkopolskie 988 1194 1042
zachodniopomorskie 293 370 319
dolnośląskie 603 594 769
opolskie 180 196 242
kujawsko-pomorskie 458 496 428
pomorskie 395 496 441
warmińsko-mazurskie 297 373 310
195
Wynalazki zgłoszone na 1 mln mieszkańców
Region 2009 2010 2011
ilość ilość ilość
Dolnośląskie 100 110 115
Kujawsko-pomorskie 56 59 74
Lubelskie 64 57 97
Lubuskie 23 27 49
Łódzkie 70 83 111
Małopolskie 78 93 100
Mazowieckie 123 133 146
Opolskie 73 69 94
Podkarpackie 33 39 56
Podlaskie 42 47 61
Pomorskie 97 88 97
Śląskie 81 94 117
Świętokrzyskie 37 38 53
Warmińsko-mazurskie 25 41 44
Wielkopolskie 83 91 119
Zachodniopomorskie 64 67 85
POLSKA 76 83 101
Udzielone patenty na 1 mln mieszkańców
Region 2009 2010 2011
ilość ilość ilość
Dolnośląskie 59 50 88
Kujawsko-pomorskie 26 17 38
Lubelskie 28 25 47
Lubuskie 18 7 19
Łódzkie 45 37 54
Małopolskie 43 49 50
Mazowieckie 65 62 78
Opolskie 33 28 64
Podkarpackie 21 15 25
Podlaskie 13 9 9
Pomorskie 35 36 38
Śląskie 59 50 69
Świętokrzyskie 29 19 37
Warmińsko-mazurskie 6 12 10
Wielkopolskie 31 28 37
Zachodniopomorskie 25 20 51
POLSKA 40 36 52
196
Absolwenci kierunków ścisłych i inżynieryjnych na 1000 mieszkańców w wieku 20-29
Region 2009 2010 2011
Dolnośląskie 13,5 13,6 19,2
Kujawsko-pomorskie 5,5 5,9 6,7
Lubelskie 7,2 8,7 9,6
Lubuskie 5,9 7,6 6,3
Łódzkie 10,0 10,7 11,5
Małopolskie 13,4 15,0 22,2
Mazowieckie 10,6 11,7 12,6
Opolskie 6,7 8,0 8,5
Podkarpackie 6,9 6,9 9,3
Podlaskie 7,0 10,7 10,1
Pomorskie 7,8 8,0 13,1
Śląskie 11,4 12,7 14,4
Świętokrzyskie 7,5 6,5 10,8
Warmińsko-mazurskie 7,9 7,9 8,0
Wielkopolskie 9,2 10,3 11,2
Zachodniopomorskie 11,7 13,4 11,8
POLSKA 9,6 10,6 12,7
Udział absolwentów kierunków ścisłych i inżynieryjnych w liczbie absolwentów ogółem
Region 2009 2010 2011
% % %
Dolnośląskie 17,1 15,5 20,3
Kujawsko-pomorskie 8,8 9,1 9,5
Lubelskie 10,0 10,3 11,0
Lubuskie 13,2 16,6 14,7
Łódzkie 12,4 12,1 13,9
Małopolskie 17,6 16,9 22,0
Mazowieckie 11,5 11,8 12,1
Opolskie 11,4 11,8 11,8
Podkarpackie 12,6 11,7 14,8
Podlaskie 11,8 14,0 12,8
Pomorskie 12,2 12,3 17,3
Śląskie 19,4 18,7 19,6
Świętokrzyskie 12,4 10,0 14,9
Warmińsko-mazurskie 12,6 13,2 13,0
Wielkopolskie 12,3 12,5 13,4
Zachodniopomorskie 18,9 18,4 16,7
POLSKA 13,7 13,7 15,5
197
Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w produkcji
sprzedanej wyrobów ogółem
Region 2010 2011
% %
Dolnośląskie 6,5 6,5
Kujawsko-pomorskie 15,9 6,8
Lubelskie 4,8 4,7
Lubuskie 4,0 3,9
Łódzkie 6,6 6,1
Małopolskie 13,1 10,4
Mazowieckie 13,0 8,2
Opolskie 6,3 6,1
Podkarpackie 13,2 15,2
Podlaskie 5,5 5,3
Pomorskie 49,8 47,8
Śląskie 14,4 7,8
Świętokrzyskie 6,3 6,1
Warmińsko-mazurskie 12,1 7,7
Wielkopolskie 12,3 20,6
Zachodniopomorskie 2,9 5,4
POLSKA 13,9 11,8
Udział przedsiębiorstw posiadających własną stronę www
Region 2009 2010 2011
% % %
Dolnośląskie 57,9 67,5 64,8
Kujawsko-pomorskie 50,7 65,1 59,9
Lubelskie 49,7 56,6 58,7
Lubuskie 45,5 50,6 54,6
Łódzkie 56,4 62,9 61,4
Małopolskie 60,3 66,8 68,1
Mazowieckie 65,6 73,7 72,3
Opolskie 52,6 64,3 59
Podkarpackie 53,4 64,3 59,4
Podlaskie 49,7 60,8 63,9
Pomorskie 59,2 69 66,7
Śląskie 60,2 67,7 67,3
Świętokrzyskie 49,2 54,8 58,5
Warmińsko-mazurskie 44,8 52,8 51
Wielkopolskie 58,6 63,3 64,3
Zachodniopomorskie 53 60,6 61,7
POLSKA 57,4 65,5 64,7
198
Jednostka terytorialna
Przedsiębiorstwa, które poniosły nakłady na działalność
innowacyjną
przedsiębiorstwa przemysłowe
2010 2011 2012
% % %
Polska 13,85 12,82 12,90
łódzkie 9,98 9,53 10,92
mazowieckie 13,38 11,69 12,33
małopolskie 13,72 14,66 13,15
śląskie 17,32 13,32 16,05
lubelskie 15,06 16,67 12,20
podkarpackie 16,12 16,65 14,41
podlaskie 13,86 11,35 19,26
świętokrzyskie 13,12 12,49 13,12
lubuskie 11,50 10,59 13,14
wielkopolskie 13,29 13,31 9,62
zachodniopomorskie 12,76 9,30 12,57
dolnośląskie 13,99 13,99 15,36
opolskie 15,47 16,18 16,23
kujawsko-pomorskie 14,09 13,16 12,43
pomorskie 12,64 12,02 9,85
warmińsko-mazurskie 14,84 11,55 11,60
Studenci na 10 tys. mieszkańców
Region 2009 2010 2011
osoba osoba osoba
Dolnośląskie 600 577 549
Kujawsko-pomorskie 411 403 390
Lubelskie 488 466 443
Lubuskie 279 258 233
Łódzkie 530 452 427
Małopolskie 643 635 622
Mazowieckie 639 614 581
Opolskie 397 392 375
Podkarpackie 356 345 333
Podlaskie 456 441 424
Pomorskie 474 471 459
Śląskie 403 391 368
Świętokrzyskie 376 357 331
Warmińsko-mazurskie 367 344 321
Wielkopolskie 497 476 462
Zachodniopomorskie 450 416 392
POLSKA 493 472 451
199
Nakłady na działalność inwestycyjną w przemyśle na 1 mieszkańca
Region 2009 2010 2011
zł zł zł
Dolnośląskie 545,73 593,06 601,55
Kujawsko-pomorskie 421,49 512,34 279,79
Lubelskie 238,67 249,53 244,64
Lubuskie 328,5 256,89 230,16
Łódzkie 824,76 0 906,59
Małopolskie 329,73 325,29 360,91
Mazowieckie 988,08 1176,04 743,31
Opolskie 377,46 260,32 391,71
Podkarpackie 476,26 440,9 551,85
Podlaskie 244,33 0 258,93
Pomorskie 0 841,03 374,83
Śląskie 757,85 870,69 867,57
Świętokrzyskie 276,27 258,95 313,29
Warmińsko-mazurskie 0 176,19 184,6
Wielkopolskie 290,42 446,06 652,22
Zachodniopomorskie 177,61 307,53 355,06
POLSKA 593,71 616,82 540,45
Udział środków własnych w finansowaniu nakładów na działalność innowacyjną
Region 2009 2010 2011
% % %
Dolnośląskie 74,7 72,7 84,7
Kujawsko-pomorskie 74,5 76,2 75,9
Lubelskie 86,5 80,4 71,3
Lubuskie 84,5 72,4 75,4
Łódzkie 78,6 0,0 61,6
Małopolskie 79,5 73,0 89,4
Mazowieckie 88,2 80,0 76,7
Opolskie 51,4 82,2 36,3
Podkarpackie 80,6 80,8 70,7
Podlaskie 77,7 0,0 82,3
Pomorskie 0,0 47,5 61,2
Śląskie 85,8 88,1 77,9
Świętokrzyskie 44,2 57,0 63,7
Warmińsko-mazurskie 0,0 53,1 58,2
Wielkopolskie 72,4 65,1 69,7
Zachodniopomorskie 45,1 89,4 71,4
POLSKA 68,4 75,2 73,4
200
Udział nakładów na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych oraz oprogramowania (w %)
Region 2009 2010 2011
% % %
Dolnośląskie 5,3 5,4 1,8
Kujawsko-pomorskie 1,6 2,5 3,0
Lubelskie 2,1 28,3 0,8
Lubuskie 1,3 1,7 2,2
Łódzkie 1,8 0,0 0,6
Małopolskie 5,9 2,4 3,1
Mazowieckie 2,5 11,5 5,0
Opolskie 2,1 2,4 1,2
Podkarpackie 7,0 6,0 2,1
Podlaskie 2,7 0,0 0,1
Pomorskie 0,0 5,1 1,1
Śląskie 1,7 2,6 2,1
Świętokrzyskie 1,2 1,6 2,1
Warmińsko-mazurskie 0,0 1,5 0,0
Wielkopolskie 3,2 4,4 2,6
Zachodniopomorskie 2,1 1,0 0,6
POLSKA 2,9 5,9 3,5
Nakłady na szkolenia personelu związane z działalnością innowacyjną w przemyśle na osobę
Region 2009 2010 2011
zł zł zł
Dolnośląskie 6519 6155 6916
Kujawsko-pomorskie 5375 5064 5392
Lubelskie 3673 3799 4751
Lubuskie 4380 7329 7810
Łódzkie 5250 5382 6641
Małopolskie 4526 4811 5431
Mazowieckie 8723 8244 8680
Opolskie 4409 4590 4628
Podkarpackie 4064 4837 6306
Podlaskie 3892 4194 5423
Pomorskie 7903 5753 6118
Śląskie 6117 5672 6506
Świętokrzyskie 4861 5250 5242
Warmińsko-mazurskie 4101 4503 5334
Wielkopolskie 5390 5487 6038
Zachodniopomorskie 5034 4816 5092
POLSKA 5729 5641 6316
201
D. Obszar ochrony i promocji zdrowia
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Lekarze i lekarze dentyści na 10 tys. mieszkańców
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 45 45 46
łódzkie 53 54 55
mazowieckie 59 59 60
małopolskie 45 46 45
śląskie 43 45 46
lubelskie 46 47 47
podkarpackie 31 32 32
podlaskie 51 52 53
świętokrzyskie 39 36 36
lubuskie 31 32 32
wielkopolskie 40 40 41
zachodniopomorskie 45 46 47
dolnośląskie 48 49 50
opolskie 31 32 32
kujawsko-pomorskie 35 35 35
pomorskie 47 48 48
warmińsko-mazurskie 30 31 31
Jednostka terytorialna
Pielęgniarki i położne na 10 tys. mieszkańców
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 82 82 83
łódzkie 106 106 107
mazowieckie 80 82 83
małopolskie 79 79 80
śląskie 88 89 90
lubelskie 88 85 86
podkarpackie 88 89 91
podlaskie 85 86 87
świętokrzyskie 87 88 89
lubuskie 72 72 73
wielkopolskie 71 73 73
zachodniopomorskie 73 71 71
dolnośląskie 87 88 88
opolskie 77 77 79
kujawsko-pomorskie 77 75 76
pomorskie 75 69 70
warmińsko-mazurskie 71 71 72
202
Jednostka terytorialna
Przeciętne dalsze trwanie życia (wiek 0)
mężczyźni kobiety
2010 2011 2012 2010 2011 2012
lata lata lata lata lata lata
Polska 72,1 72,4 72,7 80,6 80,9 81,0
łódzkie 70,1 70,4 70,6 79,4 79,5 79,8
mazowieckie 72,6 72,7 72,9 81,0 81,6 81,3
małopolskie 73,7 73,9 74,0 81,4 81,7 81,9
śląskie 71,6 71,9 72,0 79,7 79,8 80,0
lubelskie 71,2 71,7 72,4 81,0 81,1 81,5
podkarpackie 73,7 74,1 74,3 81,8 82,0 82,1
podlaskie 72,5 73,3 73,1 81,9 81,8 82,3
świętokrzyskie 71,8 72,0 72,7 80,9 81,3 81,5
lubuskie 71,5 71,5 72,3 80,1 79,9 80,3
wielkopolskie 72,5 72,9 73,2 80,5 80,9 80,8
zachodniopomorskie 71,3 71,8 72,6 80,1 80,4 80,5
dolnośląskie 71,7 72,1 72,3 80,2 80,5 80,3
opolskie 73,0 73,4 73,1 80,4 81,0 80,6
kujawsko-pomorskie 71,4 72,2 72,8 79,8 80,1 80,3
pomorskie 73,0 73,4 73,3 80,8 81,0 80,9
warmińsko-mazurskie 71,3 71,5 71,7 80,4 80,7 81,0
Jednostka terytorialna Zgony łącznie
Zgony wg przyczyn:
nowotwory
Zgony wg przyczyn:
choroby układu krążenia
2010 2011 2010 2011 2010 2011
Polska 378478 375501 96066 96009 174003 169872
łódzkie 31221 30816 7173 7160 14198 13696
mazowieckie 53389 53080 13193 13226 24740 24517
małopolskie 29633 29727 7730 7705 13918 13974
śląskie 47719 47709 12566 12548 21091 21714
lubelskie 23037 22981 4895 4926 11855 11384
podkarpackie 18288 18214 4244 4203 9569 9160
podlaskie 11814 11647 2798 2853 5372 5062
świętokrzyskie 14006 13725 3118 3121 7436 6425
lubuskie 9488 9648 2454 2527 4293 4147
wielkopolskie 31037 30755 8383 8398 12952 13078
zachodniopomorskie 16529 16149 4468 4418 7405 6994
dolnośląskie 29721 29396 7478 7699 14189 14014
opolskie 9882 9719 2456 2549 4785 4603
kujawsko-pomorskie 20453 19663 5852 5491 9185 8409
pomorskie 19319 19332 5698 5729 7682 7607
warmińsko-mazurskie 12942 12940 3560 3456 5333 5088
203
Jednostka terytorialna
Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych
2010 2011 2012
promil promil promil
Polska 5,0 4,7 4,6
łódzkie 4,0 4,5 4,2
mazowieckie 4,5 3,4 4,3
małopolskie 4,5 4,3 3,8
śląskie 5,7 6,0 4,8
lubelskie 4,7 4,4 4,3
podkarpackie 5,2 5,3 5,1
podlaskie 4,5 4,8 4,1
świętokrzyskie 6,3 6,0 3,6
lubuskie 5,4 5,6 6,0
wielkopolskie 4,4 3,7 4,5
zachodniopomorskie 5,2 6,1 5,2
dolnośląskie 6,1 5,6 6,3
opolskie 5,2 3,8 6,2
kujawsko-pomorskie 5,8 6,0 4,8
pomorskie 4,5 4,1 4,4
warmińsko-mazurskie 4,8 4,7 4,1
Jednostka terytorialna
Współczynnik dzietności ogólnej
2010 2011 2012
- - -
Polska 1,376 1,297 1,299
łódzkie 1,353 1,279 1,290
mazowieckie 1,453 1,366 1,370
małopolskie 1,396 1,332 1,316
śląskie 1,341 1,265 1,274
lubelskie 1,367 1,297 1,299
podkarpackie 1,314 1,265 1,266
podlaskie 1,309 1,227 1,231
świętokrzyskie 1,306 1,227 1,232
lubuskie 1,352 1,298 1,307
wielkopolskie 1,478 1,376 1,376
zachodniopomorskie 1,308 1,215 1,228
dolnośląskie 1,288 1,210 1,201
opolskie 1,155 1,102 1,146
kujawsko-pomorskie 1,388 1,297 1,294
pomorskie 1,490 1,392 1,398
warmińsko-mazurskie 1,387 1,305 1,281
204
Jednostka terytorialna
Przeciętne miesięczne wydatki na zdrowie na 1 osobę
2010 2011 2012
zł zł zł
Polska 47,42 50,41 52,68
łódzkie 52,28 54,58 57,85
mazowieckie 70,99 74,83 73,56
małopolskie 43,56 47,03 51,99
śląskie 44,44 48,86 52,56
lubelskie 37,83 42,68 43,95
podkarpackie 41,78 40,10 40,89
podlaskie 40,92 45,53 49,91
świętokrzyskie 39,51 46,26 45,61
lubuskie 42,77 47,12 50,03
wielkopolskie 39,90 42,46 42,41
zachodniopomorskie 42,63 40,34 42,47
dolnośląskie 52,90 54,51 60,73
opolskie 43,90 49,14 48,12
kujawsko-pomorskie 39,13 42,10 43,20
pomorskie 46,12 49,71 54,41
warmińsko-mazurskie 38,47 37,44 43,47
205
Jednostka terytorialna
Łóżka w szpitalach ogólnych
2010 2011 2012
łóżko łóżko łóżko
Polska 181077 180606 188820
łódzkie 13533 13407 13134
mazowieckie 24186 24353 26259
małopolskie 14274 14362 14952
śląskie 25989 25568 26001
lubelskie 11290 11293 11836
podkarpackie 9556 9555 10100
podlaskie 5970 5699 5851
świętokrzyskie 6445 6447 6581
lubuskie 4191 4219 4537
Podregion 13 - gorzowski 1985 2027 1942
Powiat gorzowski 161 161 161
Powiat międzyrzecki 260 268 273
Powiat słubicki 160 160 150
Powiat strzelecko-drezdenecki 134 131 131
Powiat sulęciński 381 382 381
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 889 925 846
Podregion 14 - zielonogórski 2206 2192 2595
Powiat krośnieński 154 143 95
Powiat nowosolski 475 482 471
Powiat świebodziński 206 206 205
Powiat zielonogórski 222 222 224
Powiat żagański 79 79 209
Powiat żarski 183 183 439
Powiat wschowski 87 88 82
Powiat m.Zielona Góra 800 789 870
wielkopolskie 15633 15617 16118
zachodniopomorskie 7786 7746 8387
dolnośląskie 14126 14111 14816
opolskie 4387 4381 4973
kujawsko-pomorskie 9018 9024 9507
pomorskie 8708 8542 9068
warmińsko-mazurskie 5985 6282 6700
206
Jednostka terytorialna
Szpitalne oddziały ratunkowe Izby przyjęć
2010 2011 2012 2010 2011 2012
szt szt szt szt szt szt
Polska 219 222 208 149 134 154
łódzkie 17 16 17 17 18 14
mazowieckie 27 28 28 5 3 8
małopolskie 23 22 20 5 5 7
śląskie 9 9 9 7 6 8
lubelskie 19 19 18 18 18 23
podkarpackie 11 12 11 10 8 10
podlaskie 11 11 9 14 10 10
świętokrzyskie 9 9 9 2 2 1
lubuskie 7 8 8 16 15 15
wielkopolskie 26 25 21 9 10 14
zachodniopomorskie 8 10 5 6 3 7
dolnośląskie 13 13 13 1 1 1
opolskie 5 5 6 3 3 4
kujawsko-pomorskie 13 12 11 11 10 9
pomorskie 12 13 13 15 13 11
warmińsko-mazurskie 9 10 10 10 9 12
207
E. Obszar edukacji i szkolnictwa wyższego
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Współczynnik skolaryzacji brutto
szkoły podstawowe
2010 2011 2012
% % %
Polska 98,44 99,81 99,15
łódzkie 99,46 100,55 99,85
mazowieckie 101,90 104,09 103,38
małopolskie 97,66 99,28 98,34
śląskie 98,75 100,18 99,02
lubelskie 97,47 98,31 97,85
podkarpackie 95,49 96,26 95,85
podlaskie 94,85 95,62 94,96
świętokrzyskie 97,92 98,81 98,22
lubuskie 97,37 98,55 97,42
Podregion 13 - gorzowski 97,27 98,16 97,31
Powiat gorzowski 90,08 90,62 88,97
Powiat międzyrzecki 96,94 96,54 95,24
Powiat słubicki 97,04 98,69 96,75
Powiat strzelecko-drezdenecki 97,25 98,10 98,14
Powiat sulęciński 96,56 97,46 96,59
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 102,96 104,60 104,60
Podregion 14 - zielonogórski 97,43 98,79 97,48
Powiat krośnieński 94,48 93,89 94,50
Powiat nowosolski 97,27 98,62 96,70
Powiat świebodziński 98,08 98,33 97,99
Powiat zielonogórski 91,69 91,96 90,54
Powiat żagański 95,41 94,49 93,30
Powiat żarski 97,61 98,34 96,66
Powiat wschowski 98,83 98,52 98,00
Powiat m.Zielona Góra 106,03 113,57 110,69
wielkopolskie 100,33 101,67 100,86
zachodniopomorskie 96,46 97,57 97,12
dolnośląskie 97,00 98,66 97,88
opolskie 96,11 97,07 96,01
kujawsko-pomorskie 98,36 99,23 99,50
pomorskie 99,01 100,75 100,31
warmińsko-mazurskie 97,07 97,80 97,44
208
Jednostka terytorialna
Współczynnik skolaryzacji brutto
gimnazja
2010 2011 2012
% % %
Polska 100,46 100,00 99,71
łódzkie 101,65 101,28 100,90
mazowieckie 102,30 102,18 102,30
małopolskie 98,33 97,94 97,59
śląskie 101,23 100,84 100,72
lubelskie 98,67 98,42 98,01
podkarpackie 97,01 96,31 95,93
podlaskie 96,76 96,16 95,64
świętokrzyskie 99,59 99,06 98,92
lubuskie 100,90 100,53 100,46
Podregion 13 - gorzowski 101,40 100,67 100,85
Powiat gorzowski 85,59 84,60 83,47
Powiat międzyrzecki 101,24 101,56 103,54
Powiat słubicki 100,47 100,06 100,32
Powiat strzelecko-drezdenecki 100,98 99,49 99,45
Powiat sulęciński 98,46 97,33 94,25
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 115,34 114,52 116,44
Podregion 14 - zielonogórski 100,61 100,45 100,24
Powiat krośnieński 99,32 97,44 96,55
Powiat nowosolski 98,95 99,09 98,31
Powiat świebodziński 102,36 101,79 100,80
Powiat zielonogórski 84,17 83,67 82,14
Powiat żagański 98,06 99,01 98,60
Powiat żarski 101,15 101,55 102,56
Powiat wschowski 103,06 101,57 100,89
Powiat m.Zielona Góra 120,05 121,21 123,39
wielkopolskie 102,88 102,38 102,21
zachodniopomorskie 101,03 99,80 99,34
dolnośląskie 100,44 100,21 99,59
opolskie 99,64 98,35 97,63
kujawsko-pomorskie 101,42 100,84 100,25
pomorskie 100,11 99,63 99,35
warmińsko-mazurskie 100,44 99,82 99,49
209
Jednostka terytorialna
Współczynnik skolaryzacji brutto
licea ogólnokształcące
2010 2011 2012
% % %
Polska 58,67 59,73 60,08
łódzkie 64,58 65,57 65,59
mazowieckie 67,43 68,74 69,76
małopolskie 55,75 56,22 54,81
śląskie 58,79 59,79 60,66
lubelskie 61,85 63,26 63,36
podkarpackie 54,22 56,50 56,35
podlaskie 59,13 60,80 61,62
świętokrzyskie 55,79 56,95 57,86
lubuskie 52,24 52,63 53,90
Podregion 13 - gorzowski 51,29 51,49 51,42
Podregion 14 - zielonogórski 52,80 53,30 55,36
wielkopolskie 54,27 54,89 55,16
zachodniopomorskie 60,82 61,95 61,26
dolnośląskie 58,26 58,92 59,27
opolskie 51,86 52,65 53,42
kujawsko-pomorskie 52,61 54,02 56,12
pomorskie 59,45 60,44 60,61
warmińsko-mazurskie 56,74 57,21 56,89
Jednostka terytorialna
Współczynnik skolaryzacji brutto
zasadnicze szkoły zawodowe
2010 2011 2012
% % %
Polska 15,85 15,63 15,16
łódzkie 12,97 12,81 12,78
mazowieckie 11,63 11,33 10,88
małopolskie 17,32 17,25 16,70
śląskie 15,51 15,59 15,28
lubelskie 12,63 12,55 12,23
podkarpackie 15,58 14,79 14,04
podlaskie 10,51 10,10 9,57
świętokrzyskie 14,32 13,88 13,42
lubuskie 17,19 17,36 16,76
Podregion 13 - gorzowski 17,43 17,59 17,00
Podregion 14 - zielonogórski 17,05 17,22 16,62
wielkopolskie 20,21 19,95 19,73
zachodniopomorskie 15,31 15,25 14,91
dolnośląskie 16,75 16,17 15,43
opolskie 19,88 19,01 18,54
kujawsko-pomorskie 20,39 20,34 19,44
pomorskie 18,92 19,03 18,37
warmińsko-mazurskie 17,20 16,90 16,33
210
Jednostka terytorialna
Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty
gimnazja licea
ogólnokształcące szkoły podstawowe
2011 2012 2011 2012 2011 2012
etat etat etat etat etat etat
Polska 106755,25 102978,54 47834,03 44763,23 173266,97 170619,49
łódzkie 6567,78 6279,46 3404,10 3151,70 10627,82 10423,13
mazowieckie 14292,74 13896,67 7497,56 7052,61 24370,51 24242,01
małopolskie 9648,47 9291,82 4099,28 3762,48 16328,78 16072,59
śląskie 11793,65 11425,94 5042,69 4741,48 18166,04 18045,79
lubelskie 6328,21 6094,62 3307,82 2995,65 10927,40 10549,85
podkarpackie 6656,35 6361,95 2779,65 2587,66 11104,47 10761,53
podlaskie 3397,80 3230,84 1643,26 1548,03 5429,31 5231,63
świętokrzyskie 3672,48 3508,79 1645,78 1533,89 5958,39 5800,57
lubuskie 2819,91 2735,21 1074,47 1035,20 4340,25 4236,17
Podregion 13 - gorzowski 1037,13 996,45 389,06 367,15 1575,22 1553,09
Podregion 14 - zielonogórski 1781,85 1737,67 685,63 668,07 2764,56 2683,83
wielkopolskie 10144,31 9818,51 3874,07 3639,14 16109,34 15935,03
zachodniopomorskie 4660,16 4518,85 2171,24 2062,53 7207,41 7096,50
dolnośląskie 7281,35 6902,38 3259,42 3014,47 11166,11 11004,48
opolskie 2683,32 2591,73 1145,61 1060,58 4527,28 4429,54
kujawsko-pomorskie 6160,49 5939,53 2361,45 2207,46 9645,48 9557,58
pomorskie 6519,03 6396,02 2838,19 2759,12 10709,58 10739,33
warmińsko-mazurskie 4129,20 3986,22 1689,44 1611,23 6648,80 6493,76
Jednostka terytorialna
Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni w przeliczeniu na etaty
szkoły policealne szkoły ponadgimnazjalne zawodowe i artystyczne
szkoły zasadnicze zawodowe
2011 2012 2011 2012 2011 2012
etat etat etat etat etat etat
Polska 9770,94 9697,65 54019,95 52298,59 16492,01 15825,36
łódzkie 693,78 675,13 3359,97 3293,79 950,66 950,88
mazowieckie 1117,98 1132,90 6414,97 6157,71 1742,34 1596,00
małopolskie 699,05 668,28 5226,51 5177,45 1607,67 1438,29
śląskie 1512,65 1514,65 6370,86 6127,92 1841,33 1829,50
lubelskie 706,23 712,19 3274,08 3104,51 1030,42 980,73
podkarpackie 603,38 561,82 3792,38 3684,95 1066,25 1029,47
podlaskie 431,30 449,51 1840,41 1849,43 378,58 379,50
świętokrzyskie 295,44 326,63 1932,71 1985,16 607,07 594,65
lubuskie 184,71 205,72 1622,1 1502,7 454,84 443,57
Podregion 13 - gorzowski 61,86 63,40 578,94 540,54 172,10 172,11
Podregion 14 - zielonogórski 122,90 142,32 1042,96 961,92 282,77 271,48
wielkopolskie 879,32 836,69 4809,34 4666,16 1600,11 1547,65
zachodniopomorskie 370,24 347,48 2235,8 2104,28 746,28 716,94
dolnośląskie 730,78 709,38 3578,16 3366,63 1102,98 1081,82
opolskie 179,97 168,62 1528,36 1481,28 405,36 391,50
kujawsko-pomorskie 519,07 481,43 3031,01 3008,28 1263,57 1221,09
pomorskie 530,43 581,77 2941,4 2741,38 989,88 946,54
warmińsko-mazurskie 316,61 325,45 2061,89 2046,96 704,67 677,23
211
Jednostka terytorialna
Egzaminy gimnazjalne - średnie wyniki uczniów
w części humanistycznej
w części matematyczno-
przyrodniczej
w stosunku do średniej krajowej
w stosunku do średniej krajowej
2011 2012 2011 2012
Polska 1,00 - 1,00 -
łódzkie 0,99 - 1,01 -
mazowieckie 1,08 - 1,04 -
małopolskie 1,05 - 1,05 -
śląskie 1,00 - 0,99 -
lubelskie 1,04 - 1,01 -
podkarpackie 1,07 - 1,03 -
podlaskie 0,98 - 1,02 -
świętokrzyskie 1,00 - 0,99 -
lubuskie 0,95 - 0,97 -
wielkopolskie 0,94 - 0,99 -
zachodniopomorskie 0,94 - 0,94 -
dolnośląskie 0,98 - 0,97 -
opolskie 0,97 - 0,97 -
kujawsko-pomorskie 0,96 - 0,96 -
pomorskie 0,93 - 0,97 -
warmińsko-mazurskie 0,94 - 0,96 -
Jednostka terytorialna
Zdawalność egzaminów maturalnych
ogółem w stosunku do średniej
krajowej
2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % - - -
Polska 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00
łódzkie 82,0 76,0 80 1,01 1,01 1,00
mazowieckie 82,0 76,0 81 1,01 1,01 1,01
małopolskie 83,0 77,0 82 1,02 1,03 1,03
śląskie 82,0 76,0 81 1,01 1,01 1,01
lubelskie 80,0 74,0 80 0,99 0,99 1,00
podkarpackie 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00
podlaskie 81,0 77,0 82 1,00 1,03 1,03
świętokrzyskie 80,0 76,0 78 0,99 1,01 0,98
lubuskie 82,0 77,0 82 1,01 1,03 1,03
wielkopolskie 81,0 75,0 80 1,00 1,00 1,00
zachodniopomorskie 80,0 73,0 78 0,99 0,97 0,98
dolnośląskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00
opolskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00
kujawsko-pomorskie 83,0 75,0 80 1,02 1,00 1,00
pomorskie 82,0 75,0 80 1,01 1,00 1,00
warmińsko-mazurskie 80,0 73,0 78 0,99 0,97 0,98
212
Jednostka terytorialna
Studenci na 10 tys. ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 472 451 435
łódzkie 452 427 403
mazowieckie 614 581 589
małopolskie 635 622 605
śląskie 391 368 344
lubelskie 466 443 430
podkarpackie 345 333 317
podlaskie 441 424 391
świętokrzyskie 357 331 302
lubuskie 258 233 208
wielkopolskie 476 462 442
zachodniopomorskie 416 392 363
dolnośląskie 577 549 532
opolskie 392 375 343
kujawsko-pomorskie 403 390 366
pomorskie 471 459 465
warmińsko-mazurskie 344 321 307
Jednostka terytorialna
Absolwenci szkół wyższych na 10 tys. ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 123 128 126
łódzkie 131 120 115
mazowieckie 153 157 160
małopolskie 145 164 167
śląskie 105 111 105
lubelskie 136 139 131
podkarpackie 98 102 95
podlaskie 124 127 122
świętokrzyskie 100 111 110
lubuskie 73 67 65
wielkopolskie 135 134 128
zachodniopomorskie 115 109 101
dolnośląskie 139 147 142
opolskie 108 113 117
kujawsko-pomorskie 104 110 111
pomorskie 105 120 128
warmińsko-mazurskie 99 100 104
213
Jednostka terytorialna
Szkoły wyższe ogółem
2010 2011 2012
ob. ob. ob.
Polska 453 453 453
łódzkie 32 30 29
mazowieckie 107 106 108
małopolskie 33 33 33
śląskie 45 45 45
lubelskie 18 18 19
podkarpackie 15 16 15
podlaskie 17 18 18
świętokrzyskie 15 15 15
lubuskie 8 8 8
Podregion 13 - gorzowski 3 3 3
Podregion 14 - zielonogórski 5 5 5
wielkopolskie 39 40 40
zachodniopomorskie 23 22 20
dolnośląskie 38 38 38
opolskie 6 6 6
kujawsko-pomorskie 20 21 21
pomorskie 28 28 29
warmińsko-mazurskie 9 9 9
Jednostka terytorialna
Słuchacze studiów podyplomowych
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 183984 188023 172589
łódzkie 9336 9845 8483
mazowieckie 55684 61445 60324
małopolskie 16788 16565 14073
śląskie 15452 14071 12038
lubelskie 9065 9405 8199
podkarpackie 5478 5420 4842
podlaskie 3897 3387 2905
świętokrzyskie 4981 4639 4385
lubuskie 1817 1553 1264
wielkopolskie 14817 14517 12944
zachodniopomorskie 6546 7544 6682
dolnośląskie 14554 14198 12566
opolskie 3593 3574 3228
kujawsko-pomorskie 6766 6975 6671
pomorskie 9646 9650 8720
warmińsko-mazurskie 5564 5235 5265
214
Jednostka terytorialna
Uczestnicy studiów doktoranckich
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 36761 39387 42295
łódzkie 2754 2960 2897
mazowieckie 9686 10243 11470
małopolskie 5342 5821 6258
śląskie 3202 3433 3470
lubelskie 2521 2799 3021
podkarpackie 370 394 424
podlaskie 509 543 614
świętokrzyskie 123 162 279
lubuskie 116 114 164
wielkopolskie 3107 3211 3369
zachodniopomorskie 1115 1218 1300
dolnośląskie 3924 4201 4374
opolskie 373 388 468
kujawsko-pomorskie 1149 1144 1149
pomorskie 2040 2189 2380
warmińsko-mazurskie 430 567 658
Jednostka terytorialna
Nauczyciele akademiccy
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 101627 100808 100738
łódzkie 7554 7229 6871
mazowieckie 17192 17067 17785
małopolskie 12656 12732 12599
śląskie 9770 9719 9530
lubelskie 6626 6655 6750
podkarpackie 3237 3264 3273
podlaskie 3123 3151 3069
świętokrzyskie 1841 1796 1696
lubuskie 1505 1455 1392
wielkopolskie 9667 9708 9598
zachodniopomorskie 4376 4360 4282
dolnośląskie 9018 8976 8929
opolskie 1701 1698 1641
kujawsko-pomorskie 4624 4470 4465
pomorskie 6067 5938 6125
warmińsko-mazurskie 2670 2590 2733
215
F. Obszar infrastruktury transportu, energetyki i społeczeństwa informacyjnego
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Drogi o twardej nawierzchni
na 100 km2
2010 2011 2012
km km km
Polska 87,6 89,7 89,8
łódzkie 102,4 108,5 105,3
mazowieckie 94,8 97,3 98,5
małopolskie 155,8 157,8 159,2
śląskie 172,4 179,6 173,2
lubelskie 80,5 84,9 82,4
podkarpackie 84,1 84,9 87,6
podlaskie 59,4 61,0 61,4
świętokrzyskie 111,6 114,7 116,2
lubuskie 58,4 59,2 59,5
wielkopolskie 90,3 91,2 91,8
zachodniopomorskie 59,2 59,2 59,6
dolnośląskie 92,4 94,4 94,6
opolskie 91,5 90,0 90,4
kujawsko-pomorskie 87,0 89,6 91,7
pomorskie 66,8 67,7 68,7
warmińsko-mazurskie 52,3 53,3 53,3
Jednostka terytorialna
Drogi ekspresowe i autostrady
na 100 km2
2010 2011 2012
km km km
Polska 0,49 0,58 0,77
łódzkie 0,42 0,42 1,54
mazowieckie 0,35 0,38 0,59
małopolskie 0,67 0,67 1,05
śląskie 1,70 1,98 2,31
lubelskie 0,02 0,02 0,05
podkarpackie 0,00 0,00 0,07
podlaskie 0,00 0,00 0,05
świętokrzyskie 0,25 0,46 0,46
lubuskie 0,42 1,06 1,06
wielkopolskie 0,80 0,83 1,01
zachodniopomorskie 0,63 0,70 0,70
dolnośląskie 1,06 1,18 1,41
opolskie 0,94 0,93 0,94
kujawsko-pomorskie 0,38 0,68 0,75
pomorskie 0,66 0,66 0,75
warmińsko-mazurskie 0,24 0,30 0,58
216
Jednostka terytorialna
Komunikacja miejska
miejsca w wozach
2010 2011 2012
tys. szt tys. szt tys. szt
Polska 1859,7 1844,6 1816,2
łódzkie 144,7 140,1 130,7
mazowieckie 429,2 488,4 442,2
małopolskie 150,0 151,9 157,3
śląskie 276,0 269,3 290,8
lubelskie 42,9 46,2 59,6
podkarpackie 44,3 43,2 41,2
podlaskie 43,3 41,9 42,3
świętokrzyskie 93,8 33,9 34,3
lubuskie 23,2 23,2 22,6
wielkopolskie 138,2 147,1 147,0
zachodniopomorskie 83,5 80,9 78,2
dolnośląskie 147,0 132,7 132,5
opolskie 18,9 17,6 17,0
kujawsko-pomorskie 81,6 80,8 79,0
pomorskie 106,5 110,4 105,6
warmińsko-mazurskie 36,6 37,1 35,9
217
Jednostka terytorialna
Ścieżki rowerowe na 10 tys. km
2
2011 2012
km km
Polska 184,9 222,4
łódzkie 157,7 205,8
mazowieckie 212,6 246,2
małopolskie 127,3 164,1
śląskie 454,1 506,5
lubelskie 100,4 113,5
podkarpackie 104,5 178,9
podlaskie 89,1 111,6
świętokrzyskie 83,3 90,2
lubuskie 186,5 264,0
Podregion 13 - gorzowski 219,0 268,9
Powiat gorzowski 439,9 591,4
Powiat międzyrzecki 17,3 99,4
Powiat słubicki 203,2 203,2
Powiat strzelecko-drezdenecki 124,2 124,2
Powiat sulęciński 199,5 199,5
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 2186,0 2267,4
Podregion 14 - zielonogórski 161,3 260,2
Powiat krośnieński 209,9 215,7
Powiat nowosolski 28,5 553,8
Powiat świebodziński 52,3 108,9
Powiat zielonogórski 144,0 175,3
Powiat żagański 56,5 78,6
Powiat żarski 152,2 315,1
Powiat wschowski 33,7 33,7
Powiat m.Zielona Góra 6620,7 6827,6
wielkopolskie 232,8 274,8
zachodniopomorskie 172,0 205,0
dolnośląskie 255,2 295,1
opolskie 267,2 314,5
kujawsko-pomorskie 252,4 277,8
pomorskie 270,2 329,2
warmińsko-mazurskie 87,8 103,8
218
Jednostka terytorialna
Pojazdy ogółem
2011 2012
szt szt
Polska 24189370 24875717
łódzkie 1647831 1686814
mazowieckie 3701596 3819544
małopolskie 1991757 2056263
śląskie 2648070 2715994
lubelskie 1385960 1426531
podkarpackie 1235568 1272180
podlaskie 729621 743199
świętokrzyskie 816890 834300
lubuskie 645744 668589
Podregion 13 - gorzowski 251526 259843
Powiat gorzowski 48495 50596
Powiat międzyrzecki 40576 41609
Powiat słubicki 30010 31037
Powiat strzelecko-drezdenecki 38705 39923
Powiat sulęciński 24654 25478
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 69086 71200
Podregion 14 - zielonogórski 394218 408746
Powiat krośnieński 38347 39731
Powiat nowosolski 47748 49445
Powiat świebodziński 34675 35870
Powiat zielonogórski 61501 64213
Powiat żagański 50512 52508
Powiat żarski 66537 69402
Powiat wschowski 24633 25420
Powiat m.Zielona Góra 70265 72157
wielkopolskie 2463633 2523371
zachodniopomorskie 992523 1023332
dolnośląskie 1754879 1813087
opolskie 663947 682053
kujawsko-pomorskie 1307370 1341228
pomorskie 1384063 1427252
warmińsko-mazurskie 819918 841980
219
Jednostka terytorialna
Linie kolejowe ogółem na 100 km
2
2011 2012
km km
Polska 6,5 6,4
łódzkie 5,8 5,8
mazowieckie 4,8 4,8
małopolskie 7,4 7,4
śląskie 17,4 16,8
lubelskie 4,1 4,2
podkarpackie 5,7 5,7
podlaskie 3,8 3,5
świętokrzyskie 6,2 6,2
lubuskie 6,9 6,9
wielkopolskie 7,0 6,9
zachodniopomorskie 5,3 5,5
dolnośląskie 8,9 8,9
opolskie 9,2 8,7
kujawsko-pomorskie 7,0 7,1
pomorskie 6,8 6,8
warmińsko-mazurskie 5,1 5,1
Jednostka terytorialna
Moc zainstalowana w elektrowniach ogółem
2010 2011 2012
MW MW MW
Polska 36058,2 37595,2 38203,4
łódzkie 5084,2 6004,0 6078,9
mazowieckie 5060,8 5086,5 5195,1
małopolskie 2095,7 2099,7 2111,8
śląskie 7478,5 7477,1 7346,8
lubelskie 444,1 442,3 442,1
podkarpackie 849,5 895,3 907,4
podlaskie 314,4 323,6 342,0
świętokrzyskie 1632,0 1630,5 1636,2
lubuskie 484,1 526,1 531,6
wielkopolskie 3035,2 3057,6 3101,9
zachodniopomorskie 2592,8 2778,8 3098,8
dolnośląskie 2525,4 2565,7 2574,4
opolskie 1836,3 1867,7 1926,7
kujawsko-pomorskie 1102,0 1124,8 1100,5
pomorskie 1379,9 1422,7 1509,4
warmińsko-mazurskie 143,2 292,7 299,8
220
Jednostka terytorialna
Ofiary śmiertelne na 100 tys. ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 10,14 10,89 9,28
łódzkie 12,57 12,77 11,71
mazowieckie 12,46 13,54 11,09
małopolskie 7,06 9,37 7,55
śląskie 7,59 7,49 7,27
lubelskie 11,73 11,59 11,21
podkarpackie 9,50 10,53 8,64
podlaskie 12,12 12,65 10,92
świętokrzyskie 15,33 13,98 10,66
lubuskie 10,56 11,92 9,68
Podregion 13 - gorzowski - 12,41 9,30
Powiat gorzowski - 18,84 11,47
Powiat międzyrzecki - 35,65 11,91
Powiat słubicki - 4,21 14,73
Powiat strzelecko-drezdenecki - 5,92 11,84
Powiat sulęciński - 16,68 8,36
Powiat m.Gorzów Wielkopolski - 2,41 4,02
Podregion 14 - zielonogórski - 11,63 9,90
Powiat krośnieński - 22,79 10,56
Powiat nowosolski - 11,36 10,23
Powiat świebodziński - 36,97 12,33
Powiat zielonogórski - 12,84 22,34
Powiat żagański - 2,42 4,86
Powiat żarski - 9,02 11,04
Powiat wschowski - 12,70 10,15
Powiat m.Zielona Góra - 1,68 0,84
wielkopolskie 9,97 11,74 9,11
zachodniopomorskie 8,76 9,87 7,61
dolnośląskie 8,26 8,88 8,20
opolskie 10,51 9,85 8,00
kujawsko-pomorskie 10,86 11,11 10,58
pomorskie 8,72 9,74 7,83
warmińsko-mazurskie 11,55 12,32 9,99
221
Jednostka terytorialna
Produkcja energii elektrycznej
2010 2011 2012
GWh GWh GWh
Polska 157657,6 163547,9 162139,0
łódzkie 29519,6 33006,2 34968,5
mazowieckie 22433,8 22408,2 22090,0
małopolskie 6859,4 6984,8 6384,5
śląskie 32604,7 33037,1 31249,5
lubelskie 1925,0 2030,9 2100,7
podkarpackie 2662,3 2876,5 2664,7
podlaskie 629,9 796,4 723,4
świętokrzyskie 8811,0 8527,7 8268,3
lubuskie 2283,9 2393,6 2524,7
wielkopolskie 12641,2 12948,9 13112,6
zachodniopomorskie 7962,5 8877,5 8692,8
dolnośląskie 13368,0 13350,5 13567,7
opolskie 8967,3 9004,7 8442,2
kujawsko-pomorskie 3554,5 3411,3 3177,6
pomorskie 3080,5 3252,8 3426,3
warmińsko-mazurskie 354,1 640,8 745,6
Jednostka terytorialna
Udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej
ogółem
2010 2011 2012
% % %
Polska 6,9 8,0 10,4
łódzkie 1,5 1,8 3,3
mazowieckie 4,5 5,3 7,7
małopolskie 11,4 12,4 13,9
śląskie 4,7 5,1 7,1
lubelskie 0,8 0,9 1,5
podkarpackie 11,9 11,1 12,9
podlaskie 37,5 48,8 60,2
świętokrzyskie 9,3 10,4 15,3
lubuskie 8,6 8,0 11,4
wielkopolskie 7,3 7,8 10,1
zachodniopomorskie 8,8 16,4 27,0
dolnośląskie 4,9 5,3 6,6
opolskie 3,0 3,4 4,0
kujawsko-pomorskie 59,0 60,5 58,7
pomorskie 25,0 30,8 35,5
warmińsko-mazurskie 38,8 70,6 74,4
222
Jednostka terytorialna
Zużycie energii elektrycznej ogółem
2010 2011 2012
GWh GWh GWh
Polska 144453 147668 148415
łódzkie 11013 11751 11035
mazowieckie 22220 22012 22563
małopolskie 12184 12750 12642
śląskie 25273 26509 26132
lubelskie 5219 5290 5546
podkarpackie 5000 5143 5070
podlaskie 2682 2689 2803
świętokrzyskie 4799 5150 4916
lubuskie 3291 3215 3318
wielkopolskie 11137 11088 11213
zachodniopomorskie 5401 5907 5905
dolnośląskie 12518 12838 13115
opolskie 5027 4466 4868
kujawsko-pomorskie 7401 7688 7578
pomorskie 7826 7710 8208
warmińsko-mazurskie 3460 3463 3505
Jednostka terytorialna
Zużycie energii elektrycznej - sektor przemysłowy
2010 2011 2012
GWh GWh GWh
Polska 42130 44838 45806
łódzkie 1672 1849 1811
mazowieckie 6641 7319 7353
małopolskie 3820 4157 4177
śląskie 6900 7386 7374
lubelskie 1958 2040 2304
podkarpackie 1739 1754 1699
podlaskie 711 754 796
świętokrzyskie 1900 2100 1972
lubuskie 1299 1159 1319
wielkopolskie 2794 2907 2966
zachodniopomorskie 1358 1699 1745
dolnośląskie 2865 2948 3074
opolskie 1984 1921 1896
kujawsko-pomorskie 3315 3540 3535
pomorskie 2366 2473 2925
warmińsko-mazurskie 807 833 858
223
Jednostka terytorialna
Zużycie energii elektrycznej - gospodarstwa domowe
2010 2011 2012
GWh GWh GWh
Polska 28614 28258 28318
łódzkie 1954 1917 1902
mazowieckie 4506 4535 4527
małopolskie 2673 2605 2622
śląskie 3582 3529 3489
lubelskie 1395 1385 1385
podkarpackie 1152 1166 1190
podlaskie 860 852 855
świętokrzyskie 744 734 738
lubuskie 722 718 709
wielkopolskie 2571 2539 2543
zachodniopomorskie 1158 1161 1152
dolnośląskie 2137 2076 2170
opolskie 894 816 812
kujawsko-pomorskie 1438 1461 1461
pomorskie 1817 1796 1777
warmińsko-mazurskie 1011 968 986
224
Jednostka terytorialna
Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności
2010 2011 2012
% % %
Polska 52,5 52,5 52,4
łódzkie 39,3 39,3 39,7
mazowieckie 54,6 54,5 53,5
małopolskie 63,1 63,2 63,0
śląskie 61,4 61,3 62,6
lubelskie 39,2 39,4 39,8
podkarpackie 71,9 71,8 72,6
podlaskie 26,9 27,0 27,7
świętokrzyskie 36,5 36,5 36,5
lubuskie 52,6 52,6 52,3
Podregion 13 - gorzowski 46,5 46,4 46,5
Powiat gorzowski 44,8 45,3 46,8
Powiat międzyrzecki 12,9 13,1 14,1
Powiat słubicki 41,5 41,8 41,8
Powiat strzelecko-drezdenecki 23,4 23,6 24,7
Powiat sulęciński 7,4 7,6 8,2
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 86,0 85,0 83,2
Podregion 14 - zielonogórski 56,2 56,4 55,8
Powiat krośnieński 31,7 32,1 32,5
Powiat nowosolski 48,1 48,3 49,1
Powiat świebodziński 53,1 53,5 53,5
Powiat zielonogórski 45,9 46,6 47,0
Powiat żagański 55,8 55,7 55,8
Powiat żarski 52,5 52,3 52,2
Powiat wschowski 37,2 37,3 37,8
Powiat m.Zielona Góra 93,4 93,1 89,1
wielkopolskie 47,9 48,1 47,6
zachodniopomorskie 60,8 60,8 59,7
dolnośląskie 62,8 62,7 61,8
opolskie 41,6 41,6 42,0
kujawsko-pomorskie 44,7 44,4 45,0
pomorskie 50,9 50,8 49,9
warmińsko-mazurskie 43,5 43,3 43,1
225
Jednostka terytorialna
Korzystający z instalacji gazowej
w % ogółu ludności na wsi
Korzystający z instalacji gazowej
w % ogółu ludności w miastach
2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % % % %
Polska 20,8 21,2 21,7 72,9 72,7 72,4
łódzkie 4,0 4,0 4,3 59,3 59,3 60,0
mazowieckie 17,6 18,0 18,2 75,3 74,9 73,2
małopolskie 49,3 49,9 50,8 77,3 77,0 75,9
śląskie 29,1 29,5 31,3 70,5 70,5 71,7
lubelskie 13,4 13,7 14,1 68,9 69,1 69,6
podkarpackie 59,9 59,8 60,8 89,0 88,8 89,4
podlaskie 3,2 3,3 3,4 42,6 42,6 43,7
świętokrzyskie 9,7 10,0 10,2 68,9 68,8 68,8
lubuskie 11,8 12,3 12,7 76,0 75,9 75,3
Podregion 13 - gorzowski 10,1 10,6 11,2 66,4 66,0 65,9
Powiat gorzowski 18,3 19,4 20,4 91,1 91,1 94,1
Powiat międzyrzecki 11,1 11,2 11,5 14,6 14,9 16,4
Powiat słubicki 11,0 11,6 11,8 58,5 58,7 58,7
Powiat strzelecko-drezdenecki 1,1 1,2 1,3 48,3 48,5 51,0
Powiat sulęciński 2,7 2,8 3,0 14,1 14,4 15,6
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 0,0 0,0 0,0 86,0 85,0 83,2
Podregion 14 - zielonogórski 12,8 13,2 13,6 82,0 82,1 81,1
Powiat krośnieński 2,9 3,2 3,4 59,2 59,7 60,2
Powiat nowosolski 9,2 9,8 10,4 68,8 68,9 70,0
Powiat świebodziński 17,4 17,6 17,5 91,7 92,6 92,5
Powiat zielonogórski 27,2 28,1 28,8 77,1 77,9 78,2
Powiat żagański 15,2 15,1 15,5 81,7 81,7 81,6
Powiat żarski 0,7 0,7 0,8 85,1 84,9 85,0
Powiat wschowski 2,2 2,7 2,9 71,8 71,9 73,0
Powiat m.Zielona Góra 0,0 0,0 0,0 93,4 93,1 89,1
wielkopolskie 19,6 20,2 20,4 70,2 70,2 69,3
zachodniopomorskie 16,7 17,2 17,3 80,8 80,5 78,9
dolnośląskie 12,1 12,6 12,9 84,6 84,4 83,1
opolskie 3,2 3,4 3,5 76,5 76,5 77,2
kujawsko-pomorskie 2,9 3,0 3,5 71,9 71,6 72,4
pomorskie 7,6 8,0 8,4 73,3 73,1 71,8
warmińsko-mazurskie 3,4 3,5 3,7 70,8 70,5 70,1
226
Jednostka terytorialna
Gospodarstwa domowe wyposażone w komputer osobisty z dostępem do
Internetu
2010 2011 2012
% % %
Polska 59,6 62,3 64,7
łódzkie 52,3 54,9 59,2
mazowieckie 64,2 67,5 69,2
małopolskie 63,6 64,2 67,2
śląskie 64,1 65,2 67,9
lubelskie 50,6 55,4 59,5
podkarpackie 59,5 62,2 62,6
podlaskie 52,6 57,5 59,4
świętokrzyskie 52,2 52,5 56,7
lubuskie 60,5 59,9 59,7
wielkopolskie 59,4 64,3 68,5
zachodniopomorskie 57,4 61,0 64,0
dolnośląskie 59,3 60,9 62,6
opolskie 57,3 63,4 66,7
kujawsko-pomorskie 58,6 59,5 59,2
pomorskie 64,2 69,4 71,0
warmińsko-mazurskie 55,8 58,1 58,2
Jednostka terytorialna
Gospodarstwa domowe
wyposażone w komputer z
szerokopasmowym Internetem
2011 2012
% %
Polska 48,2 52,4
łódzkie 36,4 41,5
mazowieckie 54,1 57,3
małopolskie 41,8 43,9
śląskie 45,7 49,7
lubelskie 43,3 48,3
podkarpackie 59,8 62,6
podlaskie 46,5 48,8
świętokrzyskie 29,9 33,7
lubuskie 41,1 49,9
wielkopolskie 52,8 58,4
zachodniopomorskie 39,0 48,4
dolnośląskie 57,0 60,7
opolskie 62,2 65,3
kujawsko-pomorskie 59,4 59,1
pomorskie 43,0 49,8
warmińsko-mazurskie 49,5 53,7
227
Jednostka terytorialna
Przedsiębiorstwa ogółem
posiadające dostęp do Internetu
2010 2011 2012
% % %
Polska 95,8 93,9 93,2
łódzkie 96,6 91,5 91,6
mazowieckie 96,2 95,4 95,4
małopolskie 95,7 94,0 90,7
śląskie 95,8 93,9 94,9
lubelskie 91,6 96,0 94,4
podkarpackie 96,5 93,8 91,2
podlaskie 95,8 95,6 92,3
świętokrzyskie 92,9 85,6 90,3
lubuskie 95,1 95,7 93,9
wielkopolskie 95,0 92,4 92,1
zachodniopomorskie 97,6 94,9 93,1
dolnośląskie 96,1 94,7 95,0
opolskie 98,5 91,1 91,8
kujawsko-pomorskie 96,5 95,8 93,5
pomorskie 96,5 94,0 92,9
warmińsko-mazurskie 94,0 93,7 91,7
Jednostka terytorialna
Przedsiębiorstwa
wykorzystujące internet w
kontaktach z administracją
publiczną
2010 2011
% %
Polska 92,0 90,2
łódzkie 90,4 91,0
mazowieckie 94,1 92,1
małopolskie 90,4 86,6
śląskie 90,4 94,0
lubelskie 96,0 92,3
podkarpackie 89,5 88,4
podlaskie 93,9 89,6
świętokrzyskie 84,5 84,1
lubuskie 95,7 92,4
wielkopolskie 90,1 88,4
zachodniopomorskie 94,3 87,5
dolnośląskie 93,1 90,8
opolskie 87,6 89,1
kujawsko-pomorskie 95,6 90,3
pomorskie 91,7 90,0
warmińsko-mazurskie 93,3 88,7
228
G. Obszar kultury
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Ludność na 1 placówkę biblioteczną
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 3940 3990 4072
łódzkie 4094 4120 4132
mazowieckie 4694 4728 4846
małopolskie 4089 4178 4240
śląskie 5466 5456 5575
lubelskie 2867 2839 2927
podkarpackie 2841 2896 2890
podlaskie 4107 4057 4105
świętokrzyskie 4205 4246 4455
lubuskie 2842 2932 2932
Podregion 13 - gorzowski 2387 2403 2376
Powiat gorzowski 2219 2239 2258
Powiat międzyrzecki 1786 1471 1635
Powiat słubicki 1982 1979 1893
Powiat strzelecko-drezdenecki 1749 2204 1809
Powiat sulęciński 2120 2395 2387
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 4449 4448 4450
Podregion 14 - zielonogórski 3215 3384 3420
Powiat krośnieński 2856 3558 3783
Powiat nowosolski 3266 3387 3259
Powiat świebodziński 2838 2988 3333
Powiat zielonogórski 2333 2344 2364
Powiat żagański 2437 2576 2651
Powiat żarski 3030 3023 2925
Powiat wschowski 3940 3935 3943
Powiat m.Zielona Góra 8496 9933 9919
wielkopolskie 3830 3922 4026
zachodniopomorskie 3668 3627 3624
dolnośląskie 3926 3968 4157
opolskie 3028 3063 3061
kujawsko-pomorskie 3588 3637 3744
pomorskie 5280 5556 5654
warmińsko-mazurskie 3304 3450 3600
229
Jednostka terytorialna
Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 169 168 168
łódzkie 162 162 160
mazowieckie 182 181 182
małopolskie 201 198 199
śląskie 190 189 188
lubelskie 175 175 177
podkarpackie 168 164 168
podlaskie 132 130 127
świętokrzyskie 137 140 141
lubuskie 176 173 161
Podregion 13 - gorzowski 190 189 163
Powiat gorzowski 91 98 100
Powiat międzyrzecki 190 188 188
Powiat słubicki 164 157 155
Powiat strzelecko-drezdenecki 121 121 123
Powiat sulęciński 129 123 116
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 301 299 219
Podregion 14 - zielonogórski 167 163 161
Powiat krośnieński 153 151 143
Powiat nowosolski 152 150 156
Powiat świebodziński 125 122 118
Powiat zielonogórski 152 149 144
Powiat żagański 175 174 170
Powiat żarski 167 163 160
Powiat wschowski 152 148 140
Powiat m.Zielona Góra 218 207 207
wielkopolskie 160 157 155
zachodniopomorskie 160 154 151
dolnośląskie 172 173 173
opolskie 152 161 162
kujawsko-pomorskie 145 143 139
pomorskie 136 141 155
warmińsko-mazurskie 158 157 152
230
Jednostka terytorialna
Domy i ośrodki kultury, kluby i
świetlice
2011 2012
ob. ob.
Polska 3708 3870
łódzkie 196 198
mazowieckie 256 266
małopolskie 416 430
śląskie 350 362
lubelskie 178 176
podkarpackie 310 338
podlaskie 158 169
świętokrzyskie 114 122
lubuskie 79 80
Podregion 13 - gorzowski 27 29
Powiat gorzowski 4 4
Powiat międzyrzecki 4 5
Powiat słubicki 4 5
Powiat strzelecko-drezdenecki 3 4
Powiat sulęciński 4 4
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 8 7
Podregion 14 - zielonogórski 52 51
Powiat krośnieński 1 1
Powiat nowosolski 14 14
Powiat świebodziński 4 3
Powiat zielonogórski 7 8
Powiat żagański 9 8
Powiat żarski 4 4
Powiat wschowski 10 10
Powiat m.Zielona Góra 3 3
wielkopolskie 298 320
zachodniopomorskie 286 296
dolnośląskie 262 279
opolskie 213 209
kujawsko-pomorskie 205 206
pomorskie 236 270
warmińsko-mazurskie 151 149
231
Jednostka terytorialna
Uczestnicy imprez w jednostkach kultury
2011 2012
osoba osoba
Polska 30750339 31483578
łódzkie 1342569 1447903
mazowieckie 2850524 2893784
małopolskie 3509095 3496863
śląskie 3157577 3393271
lubelskie 2259918 1992553
podkarpackie 2102427 2290152
podlaskie 1145831 1097527
świętokrzyskie 957637 1012220
lubuskie 907154 977770
Podregion 13 - gorzowski 327289 374714
Powiat gorzowski 58389 41127
Powiat międzyrzecki 21326 41873
Powiat słubicki 77945 94657
Powiat strzelecko-drezdenecki 21020 18771
Powiat sulęciński 48405 94140
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 100204 84146
Podregion 14 - zielonogórski 579865 603056
Powiat krośnieński 7600 7600
Powiat nowosolski 60752 58410
Powiat świebodziński 81077 55800
Powiat zielonogórski 74715 69385
Powiat żagański 95445 80380
Powiat żarski 134817 120318
Powiat wschowski 39465 127129
Powiat m.Zielona Góra 85994 84034
wielkopolskie 2772879 2775677
zachodniopomorskie 1549367 1637345
dolnośląskie 2556229 2684603
opolskie 1087767 853001
kujawsko-pomorskie 1349547 1389995
pomorskie 1704613 1745628
warmińsko-mazurskie 1497205 1795286
232
Jednostka terytorialna
Muzea łącznie z oddziałami
2010 2011 2012
ob. ob. ob.
Polska 782 777 768
łódzkie 46 48 45
mazowieckie 115 116 115
małopolskie 115 112 108
śląskie 55 57 56
lubelskie 45 46 43
podkarpackie 44 41 43
podlaskie 26 27 26
świętokrzyskie 24 24 24
lubuskie 15 16 16
Podregion 13 - gorzowski 7 8 8
Powiat gorzowski 1 1 1
Powiat międzyrzecki 2 3 3
Powiat strzelecko-drezdenecki 2 2 2
Powiat sulęciński 1 1 1
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 1 1 1
Podregion 14 - zielonogórski 8 8 8
Powiat nowosolski 1 1 1
Powiat świebodziński 1 1 1
Powiat zielonogórski 3 3 3
Powiat żagański 1 1 1
Powiat wschowski 1 1 1
Powiat m.Zielona Góra 1 1 1
wielkopolskie 86 86 83
zachodniopomorskie 27 25 24
dolnośląskie 58 55 58
opolskie 13 14 14
kujawsko-pomorskie 29 28 27
pomorskie 57 59 59
warmińsko-mazurskie 27 23 27
233
Jednostka terytorialna
Widzowie w kinach na 1000 ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 978 1030 973
łódzkie 842 854 828
mazowieckie 1544 1645 1549
małopolskie 1112 1065 900
śląskie 1178 1219 1156
lubelskie 508 584 534
podkarpackie 424 510 518
podlaskie 680 690 752
świętokrzyskie 431 480 559
lubuskie 863 904 852
wielkopolskie 947 1042 837
zachodniopomorskie 911 872 903
dolnośląskie 1132 1233 1188
opolskie 551 609 602
kujawsko-pomorskie 840 851 837
pomorskie 1139 1222 1319
warmińsko-mazurskie 647 692 563
Jednostka terytorialna
Widzowie i słuchacze w teatrach i instytucjach muzycznych na
1000 ludności
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 299,15 283,85 277,19
łódzkie 236,79 239,59 245,16
mazowieckie 540,57 555,08 526,75
małopolskie 306,34 303,69 302,13
śląskie 305,69 293,06 285,76
lubelskie 107,29 109,28 103,31
podkarpackie 105,27 114,85 103,98
podlaskie 308,69 273,71 218,36
świętokrzyskie 212,30 192,82 196,35
lubuskie 352,90 144,73 221,54
wielkopolskie 246,10 176,49 190,05
zachodniopomorskie 230,28 238,99 212,84
dolnośląskie 331,14 261,25 264,59
opolskie 167,59 184,74 136,93
kujawsko-pomorskie 315,86 314,65 307,22
pomorskie 338,58 350,81 354,72
warmińsko-mazurskie 250,29 270,29 252,29
234
H. Obszar turystyki i sportu
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Turystyczne obiekty noclegowe
obiekty hotelowe inne obiekty noclegowe
2010 2011 2012 2010 2011 2012
ob. ob. ob. ob. ob. ob.
Polska 3223 3285 3414 3983 3754 6069
łódzkie 182 189 211 107 107 162
mazowieckie 251 259 273 154 132 193
małopolskie 394 420 429 481 460 971
śląskie 268 273 267 243 235 350
lubelskie 117 108 130 205 165 206
podkarpackie 171 164 173 208 189 279
podlaskie 68 74 76 114 91 167
świętokrzyskie 98 106 107 64 60 99
lubuskie 145 139 131 153 141 176
Podregion 13 - gorzowski 65 64 61 79 67 83
Powiat gorzowski 6 6 6 6 6 9
Powiat międzyrzecki 13 13 13 28 23 29
Powiat słubicki 17 16 16 10 10 11
Powiat strzelecko-drezdenecki 6 6 6 15 14 18
Powiat sulęciński 12 12 10 18 13 15
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 11 11 10 2 1 1
Podregion 14 - zielonogórski 80 75 70 74 74 93
Powiat krośnieński 8 5 6 10 9 14
Powiat nowosolski 6 8 7 5 6 6
Powiat świebodziński 14 12 12 30 26 27
Powiat zielonogórski 10 8 8 7 8 10
Powiat żagański 7 8 6 0 0 2
Powiat żarski 16 13 10 2 2 5
Powiat wschowski 6 6 5 18 20 26
Powiat m.Zielona Góra 13 15 16 2 3 3
wielkopolskie 320 333 338 305 280 365
zachodniopomorskie 206 208 222 610 637 997
dolnośląskie 363 360 377 363 332 569
opolskie 59 64 58 52 52 62
kujawsko-pomorskie 145 140 140 171 159 193
pomorskie 268 267 292 534 509 983
warmińsko-mazurskie 168 181 190 219 205 297
235
Jednostka terytorialna
kwatery agroturystyczne
obiekty ogółem VII
2010 2011 2012
ob. ob. ob.
Polska 346 582 683
łódzkie 6 17 21
mazowieckie 24 40 39
małopolskie 20 67 67
śląskie 21 26 37
lubelskie 7 20 21
podkarpackie 26 41 56
podlaskie 31 53 54
świętokrzyskie 22 21 28
lubuskie 9 14 22
wielkopolskie 34 57 64
zachodniopomorskie 6 34 35
dolnośląskie 38 47 62
opolskie 5 5 5
kujawsko-pomorskie 13 13 13
pomorskie 48 77 87
warmińsko-mazurskie 36 50 72
236
Jednostka terytorialna
Miejsca noclegowe na 1000 ludności
Udzielone noclegi na 1000 ludności
2010 2011 2012 2010 2011 2012
msc msc msc - - -
Polska 15,84 15,74 17,53 1448,58 1483,38 1609,36
łódzkie 7,85 7,98 9,19 769,54 780,64 845,21
mazowieckie 8,25 8,11 8,65 1060,19 1066,12 1114,41
małopolskie 21,00 21,95 25,28 2393,83 2512,55 2854,60
śląskie 8,84 9,08 9,56 988,76 990,08 1002,46
lubelskie 9,31 8,38 9,02 738,95 684,05 706,26
podkarpackie 10,61 10,15 11,37 968,00 990,89 1073,06
podlaskie 9,47 9,18 10,34 750,05 750,17 820,97
świętokrzyskie 9,54 9,46 10,32 939,36 975,39 1056,42
lubuskie 19,83 18,52 20,04 1290,44 1303,62 1280,78
Podregion 13 - gorzowski 25,70 22,97 22,63 1705,60 1741,56 1633,58
Powiat gorzowski 9,38 8,66 11,56 625,35 695,12 773,02
Powiat międzyrzecki 44,13 40,12 43,94 2054,34 2122,85 1841,40
Powiat słubicki 35,45 32,74 32,68 3328,87 3566,82 3310,67
Powiat strzelecko-drezdenecki 40,44 34,60 32,24 2583,75 2323,53 2368,59
Powiat sulęciński 52,34 48,21 38,86 2685,80 2921,79 2360,04
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 8,50 7,05 6,35 872,63 867,28 868,63
Podregion 14 - zielonogórski 16,26 15,81 18,47 1038,34 1037,49 1066,11
Powiat krośnieński 23,88 17,67 20,22 1132,58 1198,37 1055,87
Powiat nowosolski 8,35 9,40 8,00 508,32 512,00 372,30
Powiat świebodziński 68,91 60,65 62,40 4245,17 3825,98 4090,51
Powiat zielonogórski 9,30 7,93 8,58 768,65 665,16 592,23
Powiat żagański 3,63 4,17 3,89 448,67 450,66 464,39
Powiat żarski 7,20 6,06 6,36 570,41 547,55 442,04
Powiat wschowski 43,24 48,96 88,87 2175,17 2243,77 2800,86
Powiat m.Zielona Góra 6,28 9,75 9,13 494,01 730,38 879,83
wielkopolskie 12,47 11,97 12,22 889,35 873,07 854,16
zachodniopomorskie 61,76 61,91 69,66 5477,97 5761,80 6350,78
dolnośląskie 16,82 16,99 20,26 1650,70 1714,34 1961,44
opolskie 7,62 8,09 7,78 541,99 559,94 605,60
kujawsko-pomorskie 11,84 11,57 12,66 1271,57 1343,48 1499,42
pomorskie 35,31 34,27 40,47 2489,56 2496,21 2799,11
warmińsko-mazurskie 25,94 26,02 27,16 1655,63 1699,92 1759,80
237
Jednostka terytorialna
Stopień wykorzystania miejsc noclegowych
2010 2011 2012
% % %
Polska 33,4 33,6 33,6
łódzkie 31,1 30,3 29,2
mazowieckie 38,8 39,0 38,3
małopolskie 33,1 33,7 34,4
śląskie 32,1 31,3 30,9
lubelskie 32,9 31,6 30,4
podkarpackie 30,9 31,8 32,2
podlaskie 28,5 28,8 29,2
świętokrzyskie 32,3 32,0 32,7
lubuskie 27,1 27,8 26,5
Podregion 13 - gorzowski 26,7 28,1 25,9
Powiat gorzowski 25,0 26,9 24,6
Powiat międzyrzecki 21,4 22,6 18,3
Powiat słubicki 28,7 30,7 28,2
Powiat strzelecko-drezdenecki 35,8 34,5 34,7
Powiat sulęciński 20,7 23,1 19,2
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 32,0 34,6 37,5
Podregion 14 - zielonogórski 27,6 27,5 27,0
Powiat krośnieński 30,0 35,6 34,5
Powiat nowosolski 25,3 21,9 16,4
Powiat świebodziński 30,6 29,4 30,7
Powiat zielonogórski 26,8 24,7 23,6
Powiat żagański 32,5 30,2 33,3
Powiat żarski 22,2 23,7 20,1
Powiat wschowski 27,3 28,5 24,8
Powiat m.Zielona Góra 22,5 25,0 29,0
wielkopolskie 25,9 25,8 24,9
zachodniopomorskie 43,9 43,8 44,0
dolnośląskie 27,9 28,6 28,7
opolskie 24,8 24,8 26,1
kujawsko-pomorskie 39,2 40,5 41,7
pomorskie 34,8 34,5 34,7
warmińsko-mazurskie 27,9 28,0 27,4
238
Jednostka terytorialna
Turyści zagraniczni korzystający
obiekty hotelowe inne obiekty noclegowe -
razem
2010 2011 2012 2010 2011 2012
osoba osoba osoba osoba osoba osoba
Polska 3667358 3907422 4369548 467612 502128 609746
łódzkie 104428 119635 143067 9242 6995 12330
mazowieckie 860589 936092 1023659 33965 40701 53207
małopolskie 786085 823317 915501 110031 119998 156292
śląskie 227410 251587 261736 25181 22564 25113
lubelskie 84305 91870 98896 5635 5965 6119
podkarpackie 60524 62518 68812 7506 7428 7703
podlaskie 60512 76010 114138 11629 14283 21760
świętokrzyskie 23552 25396 25876 2994 2677 3252
lubuskie 151190 167176 171006 8958 9325 8896
Podregion 13 - gorzowski 74082 86619 87127 4698 5245 4980
Powiat gorzowski 2984 3745 4232 72 52 124
Powiat międzyrzecki 14294 17083 11098 416 385 352
Powiat słubicki 28721 31612 35092 1683 2635 2626
Powiat strzelecko-drezdenecki 1326 1508 1347 1088 871 863
Powiat sulęciński 16052 19516 19893 1340 1266 1015
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 10705 13155 15465 99 36 0
Podregion 14 - zielonogórski 77108 80557 83879 4260 4080 3916
Powiat krośnieński 1146 1281 1159 589 407 552
Powiat nowosolski 855 1359 1122 22 107 93
Powiat świebodziński 48974 48476 46344 3008 2888 2291
Powiat zielonogórski 4928 6355 8708 413 617 567
Powiat żagański 1773 1810 3722 0 0 20
Powiat żarski 11893 10774 11383 14 0 70
Powiat wschowski 555 477 552 44 4 239
Powiat m.Zielona Góra 6984 10025 10889 170 57 84
wielkopolskie 236645 226284 230116 16600 16059 39553
zachodniopomorskie 251453 262866 322844 126486 138788 139764
dolnośląskie 366813 371854 424956 47987 58891 58990
opolskie 28968 28623 29498 2187 3723 5724
kujawsko-pomorskie 72026 75155 81159 7463 9015 8901
pomorskie 224139 250361 313767 35767 32012 47227
warmińsko-mazurskie 128719 138678 144517 15981 13704 14915
239
Jednostka terytorialna
Turyści korzystający z noclegów
Niemcy
2010 2011 2012
osoba osoba osoba
Polska 1128378 1141632 1224852
łódzkie 21334 22126 24040
mazowieckie 92880 99068 105122
małopolskie 110474 109119 121932
śląskie 61216 64278 62160
lubelskie 6359 6638 6149
podkarpackie 11120 10800 10944
podlaskie 7903 10249 9909
świętokrzyskie 5194 4319 4072
lubuskie 36155 36819 35288
Podregion 13 - gorzowski 16254 18544 19998
Powiat gorzowski 1348 1506 1608
Powiat międzyrzecki 2211 2338 1866
Powiat słubicki 4865 6694 8392
Powiat strzelecko-drezdenecki 1292 909 891
Powiat sulęciński 2728 3148 2107
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 3810 3949 5134
Podregion 14 - zielonogórski 19901 18275 15290
Powiat krośnieński 1097 1056 1210
Powiat nowosolski 257 495 393
Powiat świebodziński 6945 5482 3350
Powiat zielonogórski 1250 1104 1281
Powiat żagański 898 946 964
Powiat żarski 5912 4406 3084
Powiat wschowski 314 245 354
Powiat m.Zielona Góra 3228 4541 4654
wielkopolskie 94525 87411 81099
zachodniopomorskie 280159 293419 352584
dolnośląskie 177390 176593 184500
opolskie 15209 15962 14366
kujawsko-pomorskie 27120 26336 29072
pomorskie 97140 95692 105560
warmińsko-mazurskie 84200 82803 78055
240
Jednostka terytorialna
Kluby sportowe ogółem
Ćwiczący w klubach sportowych
2008 2010 2012 2008 2010 2012
szt szt szt osoba osoba osoba
Polska 13411 13278 14307 895119 860954 906940
łódzkie 844 794 862 56428 49539 53610
mazowieckie 1458 1319 1408 105136 95932 105664
małopolskie 1396 1372 1486 102698 96035 105615
śląskie 1259 1308 1351 95106 94227 100557
lubelskie 917 787 790 60488 49270 48219
podkarpackie 1258 1270 1323 75282 74249 72154
podlaskie 449 442 437 29135 28694 27552
świętokrzyskie 395 375 365 23586 23272 21228
lubuskie 409 399 479 24313 24134 25120
Podregion 13 - gorzowski 156 158 184 9748 9142 9659
Powiat gorzowski 35 35 38 1728 1841 1781
Powiat międzyrzecki 22 25 23 1115 1143 1034
Powiat słubicki 24 21 27 1444 1206 1288
Powiat strzelecko-drezdenecki 22 25 27 1427 1443 1091
Powiat sulęciński 15 12 17 950 633 847
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 38 40 52 3084 2876 3618
Podregion 14 - zielonogórski 253 241 295 14565 14992 15461
Powiat krośnieński 20 23 28 922 1213 1372
Powiat nowosolski 35 32 36 2231 1783 2010
Powiat świebodziński 27 26 28 1193 1408 1204
Powiat zielonogórski 28 25 46 1893 1658 2004
Powiat żagański 32 29 23 1680 1541 1155
Powiat żarski 46 46 56 2598 2879 2432
Powiat wschowski 26 19 23 1137 913 1041
Powiat m.Zielona Góra 39 41 55 2911 3597 4243
wielkopolskie 1254 1323 1374 76097 78386 79363
zachodniopomorskie 643 701 709 43068 46835 44164
dolnośląskie 899 986 1208 59073 61859 70581
opolskie 305 382 513 17142 21121 28484
kujawsko-pomorskie 644 649 803 43225 41174 51190
pomorskie 734 626 664 49408 42545 41834
warmińsko-mazurskie 547 545 535 34934 33682 31605
241
Jednostka terytorialna
Sekcje sportowe
2008 2010 2012
szt szt szt
Polska 28445 25923 25704
łódzkie 1785 1539 1547
mazowieckie 3550 2970 2854
małopolskie 3071 2834 2701
śląskie 2357 2241 2201
lubelskie 2320 1809 1692
podkarpackie 2645 2510 2445
podlaskie 1114 1021 924
świętokrzyskie 856 800 683
lubuskie 714 649 702
Podregion 13 - gorzowski 289 266 269
Powiat gorzowski 41 41 46
Powiat międzyrzecki 38 39 29
Powiat słubicki 38 32 36
Powiat strzelecko-drezdenecki 56 53 43
Powiat sulęciński 29 19 28
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 87 82 87
Podregion 14 - zielonogórski 425 383 433
Powiat krośnieński 28 28 40
Powiat nowosolski 66 48 54
Powiat świebodziński 35 32 36
Powiat zielonogórski 59 49 71
Powiat żagański 53 47 34
Powiat żarski 71 73 79
Powiat wschowski 46 28 31
Powiat m.Zielona Góra 67 78 88
wielkopolskie 2558 2516 2540
zachodniopomorskie 1192 1214 1091
dolnośląskie 1575 1549 1781
opolskie 575 619 841
kujawsko-pomorskie 1449 1339 1499
pomorskie 1449 1183 1149
warmińsko-mazurskie 1235 1130 1054
242
I. Obszar ochrony środowiska
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Nakłady na środki trwałe na 1 mieszkańca służące ochronie
środowiska
2010 2011 2012
zł zł zł
Polska 283,67 315,59 262,83
łódzkie 314,59 618,82 471,29
mazowieckie 241,13 248,60 186,08
małopolskie 180,98 238,22 209,60
śląskie 319,57 325,79 316,68
lubelskie 186,60 245,01 247,56
podkarpackie 291,94 245,04 221,20
podlaskie 213,72 204,65 258,05
świętokrzyskie 454,78 616,09 540,45
lubuskie 227,46 220,49 201,76
wielkopolskie 250,98 342,52 232,50
zachodniopomorskie 604,90 417,98 225,10
dolnośląskie 240,61 268,30 216,51
opolskie 322,63 310,48 333,63
kujawsko-pomorskie 236,05 245,07 220,62
pomorskie 367,99 330,72 230,43
warmińsko-mazurskie 276,60 268,65 290,60
243
Jednostka terytorialna
Emisja zanieczyszczeń gazowych
2010 2011 2012
t/r t/r t/r
Polska 216155409 220928015 216513740
łódzkie 35704615 39937712 40843590
mazowieckie 29506761 28580921 27841946
małopolskie 10475801 10974586 10581600
śląskie 43390320 43373049 40845924
lubelskie 5196066 5578811 5325389
podkarpackie 3767845 3701683 3360437
podlaskie 1616560 1646078 1480002
świętokrzyskie 13330270 13857730 12692797
lubuskie 2080915 2089620 2054163
Podregion 13 - gorzowski 847270 866174 886472
Powiat gorzowski 298431 340170 351188
Powiat międzyrzecki 41975 37556 37044
Powiat słubicki 12900 12932 11944
Powiat strzelecko-drezdenecki 19378 15510 16400
Powiat sulęciński 11731 9539 10650
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 462855 450467 459246
Podregion 14 - zielonogórski 1233645 1223446 1167691
Powiat krośnieński 50077 46880 40417
Powiat nowosolski 27658 23742 24606
Powiat świebodziński 23180 18752 18281
Powiat zielonogórski 133064 125939 124387
Powiat żagański 84674 75764 76794
Powiat żarski 354623 326314 294833
Powiat wschowski 2043 1142 415
Powiat m.Zielona Góra 558326 604913 587958
wielkopolskie 16801325 16702195 16746326
zachodniopomorskie 9149264 9243136 9236536
dolnośląskie 16343721 15942227 16039578
opolskie 13736434 13966727 12593052
kujawsko-pomorskie 6998979 7033523 8456423
pomorskie 6523874 6908834 6901786
warmińsko-mazurskie 1532659 1391183 1514191
244
Jednostka terytorialna
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
2010 2011 2012
t/r t/r t/r
Polska 62508 57506 52381
łódzkie 4217 3925 3451
mazowieckie 5225 4893 4616
małopolskie 3921 3910 3929
śląskie 13371 12734 10564
lubelskie 2778 2439 2098
podkarpackie 2002 1954 1698
podlaskie 1096 977 919
świętokrzyskie 2844 2749 2711
lubuskie 1389 1261 1162
Podregion 13 - gorzowski 430 420 354
Powiat gorzowski 70 119 72
Powiat międzyrzecki 187 153 140
Powiat słubicki 35 35 33
Powiat strzelecko-drezdenecki 53 51 39
Powiat sulęciński 36 24 29
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 49 38 41
Podregion 14 - zielonogórski 959 841 808
Powiat krośnieński 125 109 99
Powiat nowosolski 47 52 48
Powiat świebodziński 16 28 42
Powiat zielonogórski 115 144 147
Powiat żagański 106 97 93
Powiat żarski 428 345 333
Powiat wschowski 21 6 0
Powiat m.Zielona Góra 101 60 46
wielkopolskie 5612 5187 4642
zachodniopomorskie 3300 2882 2599
dolnośląskie 5217 4105 4008
opolskie 2689 2463 2137
kujawsko-pomorskie 4326 4073 3886
pomorskie 3357 2778 2777
warmińsko-mazurskie 1164 1176 1184
245
Jednostka terytorialna
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w %
ogólnej liczby ludności
2010 2011 2012
% % %
Polska 64,7 65,7 68,6
łódzkie 66,0 67,3 67,0
mazowieckie 53,0 52,6 63,9
małopolskie 55,4 56,9 58,1
śląskie 72,0 72,8 76,2
lubelskie 53,0 53,3 54,9
podkarpackie 63,4 66,2 68,7
podlaskie 62,5 63,6 65,5
świętokrzyskie 48,9 51,1 53,6
lubuskie 67,5 68,0 70,3
Podregion 13 - gorzowski 74,1 73,3 75,6
Powiat gorzowski 49,3 50,9 50,9
Powiat międzyrzecki 71,4 71,5 71,7
Powiat słubicki 66,1 67,1 74,1
Powiat strzelecko-drezdenecki 59,9 60,6 60,9
Powiat sulęciński 66,3 67,3 68,8
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 100,0 95,9 99,9
Podregion 14 - zielonogórski 63,5 64,8 67,0
Powiat krośnieński 55,0 58,6 59,1
Powiat nowosolski 54,8 54,9 61,3
Powiat świebodziński 70,7 72,2 84,1
Powiat zielonogórski 50,6 61,1 62,9
Powiat żagański 43,8 45,1 46,1
Powiat żarski 60,1 61,5 59,9
Powiat wschowski 59,1 60,6 60,4
Powiat m.Zielona Góra 98,8 92,3 92,8
wielkopolskie 62,5 63,3 66,2
zachodniopomorskie 78,2 80,3 80,9
dolnośląskie 75,9 76,8 77,2
opolskie 66,1 68,1 68,7
kujawsko-pomorskie 69,8 70,2 71,0
pomorskie 79,3 80,8 81,8
warmińsko-mazurskie 70,8 72,1 73,4
246
Jednostka terytorialna
Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności
ogółem w miastach na wsi
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % % % % % % %
Polska 62,0 63,5 64,3 86,1 86,7 87,0 24,8 27,8 29,4
łódzkie 58,8 59,8 60,4 83,6 84,2 84,7 15,0 16,8 17,9
mazowieckie 61,5 63,1 63,7 85,8 86,8 87,1 17,8 20,5 21,8
małopolskie 52,7 54,5 55,1 84,5 85,3 85,5 22,0 24,9 26,1
śląskie 69,0 70,1 70,9 81,4 82,1 82,5 25,4 28,6 30,7
lubelskie 47,2 48,5 49,3 85,8 86,1 86,5 13,6 15,9 17,0
podkarpackie 56,9 60,7 61,5 84,9 85,6 85,8 37,2 43,1 44,4
podlaskie 60,0 61,0 61,5 89,1 89,5 90,0 16,5 17,6 18,3
świętokrzyskie 47,4 50,0 51,5 83,9 84,2 84,6 17,4 22,0 24,5
lubuskie 63,3 64,4 64,9 87,4 88,1 88,2 21,4 23,2 24,7
Podregion 13 - gorzowski 67,3 68,3 68,6 90,0 90,8 90,9 25,8 27,1 28,1
Powiat gorzowski 44,2 45,9 46,6 83,0 85,0 85,5 22,0 23,9 24,8
Powiat międzyrzecki 62,7 62,9 63,2 88,3 88,4 88,4 33,8 34,3 35,1
Powiat słubicki 58,8 60,3 61,8 79,2 80,7 80,9 22,3 23,8 27,7
Powiat strzelecko-drezdenecki 51,5 52,2 52,2 91,3 91,4 91,5 15,8 16,9 17,1
Powiat sulęciński 58,4 59,4 59,9 86,4 87,0 87,2 38,9 40,0 40,3
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 94,6 95,3 95,4 94,6 95,3 95,4 0,0 0,0 0,0
Podregion 14 - zielonogórski 60,8 62,0 62,7 85,7 86,5 86,6 18,8 20,9 22,8
Powiat krośnieński 53,0 53,2 53,6 85,7 85,8 86,0 18,8 19,0 19,6
Powiat nowosolski 58,7 58,9 60,2 85,7 85,8 86,9 7,9 8,5 10,8
Powiat świebodziński 66,6 68,2 71,9 95,6 95,7 95,7 39,9 42,9 50,0
Powiat zielonogórski 46,3 50,6 51,6 86,5 89,3 89,5 22,3 27,7 29,5
Powiat żagański 54,3 55,6 55,4 76,2 78,1 77,0 19,9 20,5 21,6
Powiat żarski 50,3 50,2 50,2 77,8 77,9 77,9 6,5 6,6 6,6
Powiat wschowski 51,4 52,2 52,3 86,4 86,4 86,5 16,1 18,1 18,5
Powiat m.Zielona Góra 91,3 92,0 92,1 91,3 92,0 92,1 0,0 0,0 0,0
wielkopolskie 61,0 62,6 63,9 86,3 87,1 87,7 28,9 31,8 34,2
zachodniopomorskie 74,8 76,0 77,0 90,4 90,6 90,7 40,4 43,8 46,7
dolnośląskie 68,1 69,3 70,1 85,5 86,3 86,7 27,7 30,1 32,2
opolskie 59,2 60,8 61,8 87,3 87,7 87,6 28,3 31,4 33,6
kujawsko-pomorskie 64,3 65,2 65,6 88,1 88,5 88,6 27,7 29,7 30,8
pomorskie 75,4 76,5 77,2 93,4 93,7 93,9 40,6 43,5 45,7
warmińsko-mazurskie 65,8 66,8 67,7 92,5 92,8 92,9 26,5 28,7 31,0
247
Jednostka terytorialna
Oczyszczane biologicznie i z podwyższonym usuwaniem
biogenów w % ścieków ogółem
2010 2011 2012
% % %
Polska 95,6 95,5 97,6
łódzkie 100,0 100,0 100,0
mazowieckie 78,4 74,6 87,3
małopolskie 99,9 99,9 99,9
śląskie 97,1 98,4 98,7
lubelskie 99,9 99,9 99,8
podkarpackie 99,8 99,8 99,8
podlaskie 99,9 99,9 99,8
świętokrzyskie 99,9 99,9 100,0
lubuskie 98,4 98,0 98,6
Podregion 13 - gorzowski 99,8 99,8 99,8
Powiat gorzowski 100,0 100,0 100,0
Powiat międzyrzecki 98,3 98,3 98,4
Powiat słubicki 100,0 100,0 100,0
Powiat strzelecko-drezdenecki 100,0 100,0 100,0
Powiat sulęciński 100,0 100,0 100,0
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 100,0 100,0 100,0
Podregion 14 - zielonogórski 97,4 96,8 97,9
Powiat krośnieński 99,9 99,8 99,9
Powiat nowosolski 98,6 93,5 99,7
Powiat świebodziński 99,6 99,6 99,5
Powiat zielonogórski 100,0 100,0 100,0
Powiat żagański 76,8 76,1 77,2
Powiat żarski 99,8 99,1 98,7
Powiat wschowski 100,0 100,0 100,0
Powiat m.Zielona Góra 100,0 100,0 100,0
wielkopolskie 99,7 99,8 99,4
zachodniopomorskie 99,6 99,6 99,7
dolnośląskie 99,9 99,8 99,7
opolskie 99,9 99,9 98,3
kujawsko-pomorskie 99,5 99,6 99,5
pomorskie 100,0 100,0 100,0
warmińsko-mazurskie 99,8 100,0 100,0
248
Jednostka terytorialna
Ścieki przemysłowe oczyszczane na 100 km
2
Ścieki komunalne oczyszczane na 100 km
2
2010 2011 2012 2010 2011 2012
dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3
Polska 285,04 286,19 266,85 397,35 384,76 390,43
łódzkie 230,12 214,82 177,04 483,59 479,37 470,37
mazowieckie 106,38 107,70 106,12 516,40 436,97 488,16
małopolskie 1208,97 1293,85 1060,70 762,60 697,43 670,40
śląskie 1554,92 1369,13 1292,04 1186,26 1173,91 1194,77
lubelskie 87,89 78,28 79,09 199,69 197,48 192,31
podkarpackie 114,04 103,11 68,62 300,34 312,65 317,63
podlaskie 32,37 33,66 33,21 166,19 165,36 165,07
świętokrzyskie 157,76 204,18 151,51 280,95 280,20 277,32
lubuskie 36,96 36,80 33,24 209,67 213,40 235,50
Podregion 13 - gorzowski 58,11 61,71 58,24 200,05 202,00 197,81
Powiat gorzowski 223,35 242,13 228,70 176,33 188,02 176,08
Powiat międzyrzecki 1,66 1,23 1,44 119,34 114,37 111,41
Powiat słubicki 8,41 11,01 10,51 134,70 139,00 147,10
Powiat strzelecko-drezdenecki 1,52 1,44 1,68 75,33 77,57 74,13
Powiat sulęciński 1,87 1,70 1,70 93,31 90,42 91,27
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 807,28 778,11 719,79 5886,61 5897,11 5759,45
Podregion 14 - zielonogórski 20,55 17,47 13,83 217,15 222,25 264,75
Powiat krośnieński 1,94 2,08 1,37 85,75 86,11 97,90
Powiat nowosolski 9,73 2,59 1,04 243,02 242,76 255,34
Powiat świebodziński 14,95 17,83 9,82 181,41 193,26 183,01
Powiat zielonogórski 9,87 7,07 6,56 151,36 163,34 188,44
Powiat żagański 4,24 0,35 0,44 121,76 118,75 123,61
Powiat żarski 82,50 73,38 60,02 149,13 155,73 157,31
Powiat wschowski 3,84 3,68 4,17 164,53 172,70 175,58
Powiat m.Zielona Góra - - - 9389,78 9374,36 13990,40
wielkopolskie 315,04 391,79 434,31 354,06 357,70 361,04
zachodniopomorskie 182,58 185,99 198,66 317,19 321,99 323,06
dolnośląskie 378,47 336,75 302,31 511,11 511,90 507,43
opolskie 663,29 609,11 517,54 318,81 318,68 315,58
kujawsko-pomorskie 237,77 262,12 282,82 398,12 392,83 389,91
pomorskie 242,61 243,08 247,97 438,64 433,53 433,49
warmińsko-mazurskie 11,31 11,01 10,45 194,64 189,27 192,91
249
Jednostka terytorialna
Odpady wytworzone na 1 km2
2010 2011 2012
t t t
Polska 362,9 395,1 393,8
łódzkie 338,8 434,5 445,0
mazowieckie 156,2 212,6 167,9
małopolskie 401,1 438,3 446,6
śląskie 2879,1 2852,6 3005,6
lubelskie 193,5 206,9 249,7
podkarpackie 58,8 117,3 80,6
podlaskie 35,3 35,1 72,7
świętokrzyskie 167,7 160,3 196,1
lubuskie 65,4 81,2 66,1
Podregion 13 - gorzowski 31,3 31,0 33,2
Powiat gorzowski 28,2 28,8 23,3
Powiat międzyrzecki 13,7 13,0 9,6
Powiat słubicki 27,1 44,2 53,4
Powiat strzelecko-drezdenecki 24,9 20,4 37,1
Powiat sulęciński 11,5 16,2 8,5
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 769,8 559,3 602,3
Podregion 14 - zielonogórski 91,8 120,1 91,7
Powiat krośnieński 15,2 16,2 16,8
Powiat nowosolski 81,7 86,6 99,1
Powiat świebodziński 91,1 98,3 90,7
Powiat zielonogórski 138,1 256,2 131,0
Powiat żagański 5,5 18,1 23,9
Powiat żarski 96,7 105,4 98,6
Powiat wschowski 9,0 9,3 8,0
Powiat m.Zielona Góra 3284,5 3260,3 2794,8
wielkopolskie 173,4 195,5 201,8
zachodniopomorskie 261,1 330,1 232,2
dolnośląskie 1682,0 1757,6 1730,5
opolskie 90,7 103,2 101,0
kujawsko-pomorskie 126,2 138,0 126,2
pomorskie 99,5 131,1 158,9
warmińsko-mazurskie 41,8 37,3 33,7
250
Jednostka terytorialna
Odpady zebrane selektywnie w ciągu roku
ogółem
2010 2011 2012
t t t
Polska 859913,8 984161,9 1005434,0
łódzkie 56324,2 63032,6 71047,7
mazowieckie 139540,8 160924,9 168399,2
małopolskie 88733,7 113915,1 103033,0
śląskie 120060,6 139078,6 137452,0
lubelskie 31021,2 32276,2 36031,4
podkarpackie 38332,9 44057,5 44318,2
podlaskie 10361,2 15173,8 12840,6
świętokrzyskie 13884,2 15707,1 14104,9
lubuskie 19712,0 23426,8 31829,4
wielkopolskie 94228,5 103653,2 109863,2
zachodniopomorskie 41719,7 54885,3 48906,5
dolnośląskie 70757,1 65519,0 73634,8
opolskie 18264,3 20820,3 21677,9
kujawsko-pomorskie 49579,1 50404,2 49990,9
pomorskie 45954,1 53163,4 55039,8
warmińsko-mazurskie 21440,2 28123,9 27264,5
251
Jednostka terytorialna
Powierzchnia dzikich wysypisk na 100 km2 powierzchni ogółem
2010 2011 2012
m2 m
2 m
2
Polska 1595 806 801
łódzkie 619 345 624
mazowieckie 216 155 167
małopolskie 221 91 85
śląskie 2153 1727 1787
lubelskie 314 721 801
podkarpackie 1234 375 337
podlaskie 3053 3758 3033
świętokrzyskie 317 285 270
lubuskie 869 504 503
Podregion 13 - gorzowski 693 546 545
Powiat gorzowski 2290 2290 2290
Powiat słubicki 43 43 43
Powiat sulęciński 42 42 42
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 15872 5430 5320
Podregion 14 - zielonogórski 1005 471 470
Powiat krośnieński 697 3 0
Powiat nowosolski 48 635 635
Powiat zielonogórski 0 325 325
Powiat żagański 88 88 88
Powiat żarski 5 2 0
Powiat wschowski 10897 4167 4167
wielkopolskie 7957 506 444
zachodniopomorskie 983 770 795
dolnośląskie 1625 1468 1833
opolskie 4010 3606 3670
kujawsko-pomorskie 573 403 403
pomorskie 32 125 56
warmińsko-mazurskie 73 39 59
252
Jednostka terytorialna
Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku
2010 2011 2012
dam3 dam
3 dam
3
Polska 10356540,6 10679117,6 10349522,1
łódzkie 291615,9 307419,3 302381,8
mazowieckie 2764527,7 2714494,0 2751481,7
małopolskie 492733,2 496305,0 505889,3
śląskie 400676,8 400282,7 392674,7
lubelskie 348005,6 351514,3 339951,4
podkarpackie 271657,4 277174,0 240991,8
podlaskie 79366,6 80452,6 83873,1
świętokrzyskie 1385628,5 1358377,4 1284875,0
lubuskie 89521,7 88087,9 92273,7
Podregion 13 - gorzowski 34807,9 34645,6 34197,7
Powiat gorzowski 9145,6 9828,9 9734,2
Powiat międzyrzecki 5325,6 5214,8 5312,8
Powiat słubicki 5633,3 5587,7 5565,2
Powiat strzelecko-drezdenecki 5110,5 4825,1 4757,2
Powiat sulęciński 2209,1 2027,7 2028,9
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 7383,8 7161,4 6799,4
Podregion 14 - zielonogórski 54713,8 53442,3 58076,0
Powiat krośnieński 17058,9 17003,3 17483,4
Powiat nowosolski 3148,1 3170,6 3197,3
Powiat świebodziński 2896,2 2987,0 2911,9
Powiat zielonogórski 4197,0 4222,2 4156,8
Powiat żagański 6367,0 6152,6 5603,0
Powiat żarski 12506,2 11268,6 16440,4
Powiat wschowski 1906,1 1911,3 1791,7
Powiat m.Zielona Góra 6634,3 6726,7 6491,5
wielkopolskie 1539315,5 1800847,9 1698240,8
zachodniopomorskie 1612407,4 1695292,3 1584206,2
dolnośląskie 424016,4 427007,3 411168,6
opolskie 110269,3 109527,7 109873,9
kujawsko-pomorskie 216904,9 221145,3 224003,1
pomorskie 201099,3 221340,2 201913,9
warmińsko-mazurskie 128794,4 129849,7 125723,1
253
Jednostka terytorialna
Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności
ogółem w miastach na wsi
2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012
% % % % % % % % %
Polska 87,4 87,6 87,9 95,3 95,4 95,4 75,2 75,7 76,2
łódzkie 89,6 89,7 89,9 94,3 94,4 94,5 81,2 81,5 81,8
mazowieckie 83,5 84,0 84,2 91,2 91,5 91,6 69,7 70,5 71,0
małopolskie 75,7 76,0 76,3 93,9 94,1 94,1 58,1 58,6 59,2
śląskie 93,3 93,4 93,6 97,1 97,1 97,1 80,3 80,6 81,2
lubelskie 81,1 81,5 81,7 93,8 93,9 93,9 70,0 70,7 71,1
podkarpackie 75,7 75,9 76,1 91,8 91,8 91,9 64,4 64,8 65,1
podlaskie 87,6 87,9 88,0 95,9 96,0 96,1 75,2 75,7 75,9
świętokrzyskie 83,9 84,3 84,6 95,0 95,0 95,0 74,9 75,5 76,0
lubuskie 89,4 89,6 89,7 95,7 95,9 95,9 78,4 78,8 79,0
Podregion 13 - gorzowski 89,7 89,8 89,9 96,0 96,0 96,1 78,3 78,5 78,7
Powiat gorzowski 83,2 83,4 83,5 90,9 90,9 91,2 78,8 79,2 79,2
Powiat międzyrzecki 85,7 85,7 85,6 92,9 92,9 92,8 77,5 77,5 77,7
Powiat słubicki 92,1 92,2 92,3 93,7 93,7 93,9 89,2 89,4 89,4
Powiat strzelecko-drezdenecki 81,7 82,0 82,2 97,3 97,3 97,4 67,7 68,3 68,7
Powiat sulęciński 88,1 88,2 88,3 95,6 95,7 95,8 82,9 82,8 82,9
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 98,2 98,2 98,2 98,2 98,2 98,2 0,0 0,0 0,0
Podregion 14 - zielonogórski 89,2 89,5 89,6 95,6 95,7 95,8 78,4 78,9 79,2
Powiat krośnieński 82,4 82,7 83,2 93,4 93,5 93,6 70,8 71,4 72,4
Powiat nowosolski 89,8 89,8 89,8 96,5 96,5 96,6 77,1 77,3 77,2
Powiat świebodziński 86,3 86,5 86,8 98,5 98,5 98,5 75,0 75,4 76,0
Powiat zielonogórski 85,7 86,3 86,6 94,5 94,8 95,1 80,4 81,3 81,6
Powiat żagański 90,1 90,3 90,1 94,2 94,3 94,5 83,6 84,0 83,2
Powiat żarski 88,7 88,8 88,8 96,2 96,2 96,2 76,7 76,9 77,0
Powiat wschowski 87,6 89,1 89,2 89,8 92,0 92,1 85,3 86,2 86,3
Powiat m.Zielona Góra 96,5 96,5 96,6 96,5 96,5 96,6 0,0 0,0 0,0
wielkopolskie 92,5 92,6 93,0 96,7 96,7 96,8 87,3 87,5 88,2
zachodniopomorskie 93,3 93,4 93,6 96,8 96,8 96,8 85,7 86,0 86,5
dolnośląskie 91,5 91,6 91,9 96,7 96,7 96,8 79,4 79,9 80,8
opolskie 94,5 94,5 94,6 97,5 97,5 97,5 91,3 91,3 91,4
kujawsko-pomorskie 90,8 90,9 91,1 96,1 96,2 96,2 82,5 82,9 83,3
pomorskie 92,7 92,8 93,0 97,9 98,0 98,0 82,5 83,0 83,5
warmińsko-mazurskie 88,9 89,1 89,3 97,5 97,5 97,5 76,3 76,9 77,3
254
Jednostka terytorialna
Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni
ogółem
2010 2011 2012
% % %
Polska 32,44 32,46 32,46
łódzkie 19,72 19,73 19,74
mazowieckie 29,68 29,68 29,68
małopolskie 52,05 52,06 52,09
śląskie 22,15 22,15 22,18
lubelskie 22,69 22,69 22,70
podkarpackie 44,70 44,70 44,70
podlaskie 31,98 31,98 32,00
świętokrzyskie 64,54 64,53 64,53
lubuskie 38,88 38,92 38,85
Podregion 13 - gorzowski 49,60 49,71 49,69
Powiat gorzowski 55,54 55,39 55,33
Powiat międzyrzecki 31,56 31,56 31,57
Powiat słubicki 39,75 39,75 39,72
Powiat strzelecko-drezdenecki 72,70 72,80 72,81
Powiat sulęciński 51,85 52,48 52,42
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 5,15 5,14 5,14
Podregion 14 - zielonogórski 30,56 30,54 30,43
Powiat krośnieński 27,23 27,30 27,27
Powiat nowosolski 22,31 22,31 22,31
Powiat świebodziński 33,17 32,84 32,89
Powiat zielonogórski 29,45 29,45 29,54
Powiat żagański 26,07 26,07 26,07
Powiat żarski 44,78 44,79 44,74
Powiat wschowski 26,33 26,33 24,90
wielkopolskie 31,80 31,80 31,79
zachodniopomorskie 21,07 21,07 21,08
dolnośląskie 18,54 18,60 18,60
opolskie 27,23 27,23 27,23
kujawsko-pomorskie 31,78 31,78 31,78
pomorskie 32,66 32,67 32,67
warmińsko-mazurskie 46,59 46,72 46,72
255
Jednostka terytorialna
Lesistość w %
2010 2011 2012
% % %
Polska 29,2 29,2 29,3
łódzkie 21,1 21,1 21,2
mazowieckie 22,7 22,8 22,9
małopolskie 28,6 28,6 28,6
śląskie 31,8 31,8 31,8
lubelskie 23,0 23,1 23,1
podkarpackie 37,4 37,6 37,8
podlaskie 30,5 30,6 30,6
świętokrzyskie 27,9 28,0 28,0
lubuskie 49,0 49,0 49,1
Podregion 13 - gorzowski 49,1 49,2 49,3
Powiat gorzowski 44,0 44,1 44,2
Powiat międzyrzecki 52,3 52,4 52,4
Powiat słubicki 46,7 46,7 46,9
Powiat strzelecko-drezdenecki 49,8 50,0 50,1
Powiat sulęciński 55,2 55,2 55,2
Powiat m.Gorzów Wielkopolski 4,6 4,6 4,6
Podregion 14 - zielonogórski 48,9 48,9 49,0
Powiat krośnieński 60,0 60,0 60,0
Powiat nowosolski 39,0 39,0 39,1
Powiat świebodziński 42,0 42,0 42,0
Powiat zielonogórski 50,0 50,1 50,2
Powiat żagański 46,3 46,4 46,6
Powiat żarski 53,4 53,4 53,6
Powiat wschowski 38,9 38,9 38,9
Powiat m.Zielona Góra 43,9 44,0 44,0
wielkopolskie 25,6 25,7 25,7
zachodniopomorskie 35,2 35,3 35,4
dolnośląskie 29,5 29,6 29,6
opolskie 26,5 26,5 26,5
kujawsko-pomorskie 23,3 23,4 23,4
pomorskie 36,2 36,2 36,3
warmińsko-mazurskie 30,6 30,8 30,9
256
J. Obszar rolnictwa
Źródło danych dla wszystkich wskaźników: GUS / BDL
Jednostka terytorialna
Przeciętna powierzchnia gospodarstwa indywidualnego o
powierzchni powyżej 1ha użytków rolnych
2010 2011 2012
ha ha ha
Polska 8,6 8,3 9,2
łódzkie 7,2 6,8 7,5
mazowieckie 8,2 8,1 8,4
małopolskie 3,7 3,5 3,7
śląskie 5,1 4,7 5,3
lubelskie 7,1 6,7 7,7
podkarpackie 4,1 4,0 4,3
podlaskie 12,2 11,3 13,3
świętokrzyskie 5,1 4,6 5,4
lubuskie 14,3 14,9 17,8
wielkopolskie 12,0 12,4 12,7
zachodniopomorskie 20,0 18,1 22,4
dolnośląskie 11,8 11,2 12,5
opolskie 13,1 13,3 14,0
kujawsko-pomorskie 13,9 13,4 14,2
pomorskie 14,6 15,3 15,9
warmińsko-mazurskie 19,6 18,5 20,6
Jednostka terytorialna
Udział gospodarstw wielkopowierzchniowych w liczbie gospodarstw ogółem
2010 2011 2012
% % %
Polska 0,44 0,44 0,63
łódzkie 0,12 0,13 0,16
mazowieckie 0,20 0,19 0,23
małopolskie 0,05 0,03 0,08
śląskie 0,16 0,14 0,37
lubelskie 0,16 0,09 0,23
podkarpackie 0,10 0,09 0,19
podlaskie 0,28 0,33 0,40
świętokrzyskie 0,06 0,07 0,06
lubuskie 1,50 1,58 2,10
wielkopolskie 0,80 1,28 0,91
zachodniopomorskie 3,03 2,66 5,02
dolnośląskie 1,14 1,24 2,02
opolskie 1,18 1,43 1,36
kujawsko-pomorskie 0,82 0,65 1,18
pomorskie 1,28 1,12 1,73
warmińsko-mazurskie 1,64 1,45 2,61
257
Jednostka terytorialna
Pogłowie bydła na 100 ha użytków rolnych
Pogłowie trzody chlewnej na 100 ha użytków rolnych
2010 2011 2012 2010 2011 2012
szt szt szt szt szt szt
Polska 35,9 35,6 36,7 95,3 84,5 74,0
łódzkie 48,5 46,0 44,3 127,9 114,2 99,9
mazowieckie 49,6 47,1 48,7 68,3 56,9 45,0
małopolskie 28,1 24,5 30,7 48,5 43,4 36,6
śląskie 26,7 23,9 29,2 71,1 64,4 70,9
lubelskie 24,4 24,2 25,7 68,3 54,7 42,3
podkarpackie 15,4 14,1 14,4 31,7 26,6 28,6
podlaskie 85,8 84,2 81,4 52,7 44,0 33,3
świętokrzyskie 30,1 30,8 32,4 69,7 56,0 44,1
lubuskie 12,7 13,2 13,5 37,0 38,7 28,8
wielkopolskie 46,0 47,5 47,8 246,8 231,1 206,3
zachodniopomorskie 9,6 11,1 11,0 36,3 40,6 33,7
dolnośląskie 9,6 9,5 9,7 38,4 26,6 23,1
opolskie 22,0 22,1 21,9 127,8 102,5 87,6
kujawsko-pomorskie 42,2 42,3 44,8 163,7 144,5 128,0
pomorskie 22,1 25,1 25,1 113,1 105,5 96,0
warmińsko-mazurskie 39,1 40,7 41,8 63,8 57,8 51,8
Jednostka terytorialna
Produkcja rolnicza (w cenach stałych roku poprzedniego)
globalna, w odsetkach
2010 2011 2012
% % %
Polska 100,0 100,0 :
łódzkie 7,9 8,2 :
mazowieckie 15,5 16,1 :
małopolskie 3,8 4,5 :
śląskie 2,8 3,0 :
lubelskie 8,4 9,3 :
podkarpackie 2,7 2,7 :
podlaskie 6,3 6,5 :
świętokrzyskie 3,4 3,7 :
lubuskie 2,2 2,4 :
wielkopolskie 17,4 14,8 :
zachodniopomorskie 4,1 3,7 :
dolnośląskie 4,6 4,7 :
opolskie 3,4 3,6 :
kujawsko-pomorskie 7,5 7,1 :
pomorskie 4,4 4,3 :
warmińsko-mazurskie 5,6 5,4 :
258
Jednostka terytorialna
Produkcja zwierzęca na 1 ha użytków rolnych
produkcja mleka produkcja żywca rzeźnego w
przeliczeniu na mięso
2010 2011 2012 2010 2011 2012
l l l kg kg kg
Polska 769 780 822 252,1 256,8 264,3
łódzkie 959 959 956 317,3 339,0 350,4
mazowieckie 1375 1280 1323 265,4 260,9 305,2
małopolskie 532 508 666 193,6 181,4 196,8
śląskie 503 474 640 294,1 334,6 388,2
lubelskie 524 497 531 166,5 178,0 167,5
podkarpackie 392 368 388 129,2 118,0 131,2
podlaskie 1840 2067 2097 193,6 190,8 176,6
świętokrzyskie 665 718 629 184,4 206,6 239,9
lubuskie 240 242 240 233,5 258,2 200,8
wielkopolskie 800 824 903 479,9 453,6 450,6
zachodniopomorskie 182 204 211 176,8 196,5 189,2
dolnośląskie 178 192 201 102,0 98,8 89,2
opolskie 559 480 507 235,9 248,4 208,5
kujawsko-pomorskie 799 822 836 297,2 288,4 321,0
pomorskie 354 411 441 269,3 321,9 321,4
warmińsko-mazurskie 874 895 914 249,9 262,7 269,4
Jednostka terytorialna
Produkcja roślinna
zboża ogółem
plony z 1 ha
2010 2011 2012
dt dt dt
Polska 35,6 34,3 37,0
łódzkie 31,3 31,9 31,0
mazowieckie 28,3 26,9 29,4
małopolskie 30,9 34,9 36,8
śląskie 32,1 38,1 38,6
lubelskie 31,5 31,1 32,5
podkarpackie 31,5 31,9 35,1
podlaskie 29,1 26,3 29,2
świętokrzyskie 25,9 28,7 29,1
lubuskie 36,4 28,0 37,5
wielkopolskie 38,2 34,9 41,0
zachodniopomorskie 43,7 35,3 40,0
dolnośląskie 46,5 45,6 46,8
opolskie 50,9 56,0 57,5
kujawsko-pomorskie 37,6 37,8 40,5
pomorskie 36,7 35,1 36,8
warmińsko-mazurskie 41,0 35,5 38,4
259
Jednostka terytorialna
Użytki rolne
2007 2008 2009 2010 2011 2012
ha ha ha ha ha ha
Polska 16177081 16154250 16119584 15502969 15442385 15050331
łódzkie 1107876 1123622 1097741 1004448 997893 993744
mazowieckie 2194536 2138029 2190256 2016839 2070988 2024811
małopolskie 715480 722157 690663 663516 683086 583148
śląskie 457850 445802 454479 454596 446276 388638
lubelskie 1572063 1587672 1584332 1416613 1452525 1409236
podkarpackie 767573 772128 746806 693080 689938 625897
podlaskie 1124648 1127514 1148773 1070353 1063177 1083443
świętokrzyskie 594755 577318 578415 550559 534823 502597
lubuskie 485645 499204 500189 450993 491888 485286
wielkopolskie 1818153 1810499 1807258 1789875 1790118 1801425
zachodniopomorskie 975365 965481 952326 955312 879351 873571
dolnośląskie 971280 964456 951342 967524 951589 957068
opolskie 557976 569325 561404 518752 536217 518726
kujawsko-pomorskie 1055462 1107618 1087485 1087295 1056287 1011871
pomorskie 770057 762307 772309 807540 745959 749998
warmińsko-mazurskie 1008364 981119 995805 1055674 1052270 1040874