Komputerowe wspomaganie zarządzania Typologia...

KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE

ZARZĄDZANIA

Dr inż. Mariusz Makuchowski

Wykład 2

Typologia informatycznych systemów zarządzania

2

Systemy informacyjne

Systemy Informacyjne

Informacyjne Systemy Zarządzania

Skomputeryzowane

Informacyjne Systemy

Zarządzania

3

System informacyjny

System informacyjn [5] to ogólny system przepływu wiadomości, obejmujący źródła wiadomości, kanały przesyłania, punkty gromadzenia, procedury przekształcania oraz punkty efektywnego przeznaczenia wiadomości, łącznie ze środowiskiem (społecznym i technicznym), w którym jest osadzony.

System informacyjny można usprawnić poprzez zastosowanie narzędzi i techniki komputerowej oraz teleinformatycznej.

4

Zasoby systemu informacyjnego

Zasoby systemu informacyjnego:

Ludzkie – potencjał wiedzy ukierunkowany na rozwiązywanie problemów systemu - to jego użytkownicy, specjaliści, którzy zarządzają, projektują, programują, eksploatują i konserwują system, pełniący role nadawców i odbiorców, - adresaci technologii informacyjnej

wg Bojarskiego:

„ człowiek jest najbardziej twórczym, dynamicznym, wielofunkcyjnym, uniwersalnym, elastycznym, adaptacyjnym oraz innowacyjnym elementem systemu i cechy te przenosi na system, w którym znajduje właściwe warunki działania. Wśród warunków trzeba wymienić to, aby człowiek w systemie pełnił właściwą ‘podmiotową rolę’ ”

5

Zasoby systemu informacyjnego

Informacyjne – zbiory danych przeznaczone do przetwarzania (bazy

danych, metod, modeli, wiedzy) i zbiór informacji, które mają

znaczenie dla konkretnego ich użytkownika;

Proceduralne – algorytmy, procedury, oprogramowanie;

Umożliwiają wykorzystanie zgromadzonych danych w celu wykonania

określonego zadania koncepcyjnego, technologicznego czy

programowego

Techniczne – sprzęt komputerowy, urządzenia z nim współpracujące

(skanery, faxy, modemy, czytniki kodów paskowych, czytniki kart

magnetycznych itp…), sieci telekomunikacyjne, nośniki danych.

6

Elementy systemu informacyjnego

SYSTEM

INFORMACYJNY

Nadawcy

i odbiorcy

informacji

Zbiory

informacji

Kanały

informacji Metody i techniki

przetwarzania

informacji

- podmioty informacyjne

uczestniczące w przekazie i

wymianie informacji;

-sformalizowane i nie

sformalizowane drogi (trasy)

przepływów informacyjnych,

określają nadawców i odbiorców

informacji, miejsca

przetwarzania oraz ramy

czasowe;

zestawy wiadomości o charakterze

ekonomicznym (w różnej postaci)

generowane przez nadawców w

określonym porządku przestrzennym

i czasowym

zalgorytmizowane procedury

automatycznej (systemy

informatyczne) i nieautomatycznej

(systemy tradycyjne) obróbki

zbiorów informacji.

7

Struktury systemu informacyjnego

• Funkcjonalna- stanowi zbiór celów i zadań systemu

oraz ich wzajemnych współzależności

• Informacyjna - składa się z dwóch podstawowych

elementów:

– zasobów informacyjnych

– zbioru metainformacji

• Techniczna - środki techniczne wraz z

oprogramowaniem

• Przestrzenna - zbiór miejsc środowiska, w których

rozmieszczone są obiekty systemu określone w

trzech poprzednich strukturach.

• Konstrukcyjno-technologiczna - przedstawia

istotę konstrukcji systemu informatycznego oraz

stosowaną w nim technologię przetwarzania danych

Struktura

realizacyjna

8

System informacyjny

System informacyjny zarządzania powinien dostarczać odpowiednie informacje kadrze kierowniczej na trzech poziomach zarządzania:

strategicznym, czyli poziomie definiowania celów dla całej organizacji i określania metod ich osiągnięcia,

taktycznym, czyli poziomie kontroli kierowniczej, która odpowiada za realizację celów organizacji w sposób obiektywny i ekonomiczny

operacyjnym, czyli poziomie kontroli operacyjnej, polegającej na realizacji szczegółowych zadań

organizacji efektywnie i ekonomicznie.

9

System informatyczny

System informatyczny to zautomatyzowany

system przetwarzania danych

wspomagający proces zarządzania.

System informatyczny jest częścią

systemu informacyjnego.

10

System informacyjny

Źródło

informacji

(nadawca)

Odbiorca

informacji

Wiedza Wiedza

Informacja Informacja

System

informatyczny

dane

System

informacyjny

11

Funkcje systemu informatycznego

Funkcje systemu informatycznego

Gromadzenie danych

Przetwarzanie danych

Magazynowanie i archiwizacja danych

Przesyłanie danych

Wyszukiwanie i prezentacja danych

12

Zarządzanie i informatyzacja pojęcia

podstawowe

Elementami systemu informatycznego są:

Organizacja ma na celu scalanie poszczególnych elementów systemu, by stanowiły całość

Ludzie odpowiedzialni za zarządzanie, projektowanie, programowanie, eksploatację, konserwację systemu,

Telekomunikacja czyli organizacja, sprzęt i oprogramowanie pozwalające na stworzenie sprzyjających warunków do wspólnej pracy dwóm lub wielu komputerom, albo jednego komputera z terminalami i końcówkami,

Sprzęt (hardware)

Oprogramowanie (software)

Bazy danych

13

Typologia informacyjnych systemów

zarządzaniaCele wdrażania systemu informacyjnego w przedsiębiorstwie:

• Ułatwianie gromadzenia informacji niezbędnych do funkcjonowania danego procesu i zarządzania nim.

• Usprawnienia analizy zebranych danych i informacji.

• Możliwość przekształcenia nieustrukturalizowanego procesu w rutynowo przebiegającą transakcję.

• Ułatwienie wprowadzania zmian w kolejności przebiegu procesu.

• Umożliwienie łatwego dostępu do zasobów wiedzy i ekspertyz oraz ich swobodnego transferu.

• Umożliwienie eliminacji zbędnych pośredników z procesów.

• Umożliwienie łatwego monitorowania przebiegu zarówno całego procesu, jak i jego poszczególnych elementów.

• Możliwość zastępowania czynnika ludzkiego w procesie lub też zmniejszenie jego udziału.

14

Typologie systemów informatycznych

Ogólny podział systemów informatycznych zarządzania:

Transakcyjne

Informujące

Doradcze

Ekspertowe

ale istnie wiele podziałów które uwzględniają

w zależności od potrzeb różne kryteria.

15

Wymagania systemu informacyjnego

Współczesny system informacyjny powinien spełniać

następujące wymagania (Kisielnicki, Sroka):

Dostępność – użytkownicy powinni posiadać nieskrępowany dostęp

do zasobów informacyjnych, potrzebnych do wykonywania zadań i

podejmowania decyzji. Informacja powinna być dostępna dla osób

upoważnionych, w określonym miejscu, czasie i postaci.

Aktualność

Rzetelność – informacje powinny być wiarygodne i prawdziwe

Kompletność – informacje powinien otrzymywać informacje

kompleksowe i pełne, z jak najmniejszą utratą informacji podczas

procesów przesyłania i przetwarzania danych.

Porównywalność - informacje z jednej dziedziny lub dziedzin

pokrewnych powinny być doprowadzone do wielkości

porównywalnych

16


Niezawodność - jest opisywana za pomocą kryteriów ilościowych lub

jakościowych. Niezawodność systemu jest iloczynem zawodności

wszystkich powiązanych szeregowo elementów. Im większa jest

niezawodność, tym bardziej sprawny jest system zarządzania i na

odwrót.

Przetwarzalność – użytkownik musi wiedzieć jakie informacje mogą

być w systemie przetwarzane, gdyż nie wszystkie rodzaje informacji

mogą być absorbowane przez system (informacje graficzne,

audio,…).

Elastyczność – to zdolność dostosowywania się systemu do stale

zmieniających się potrzeb użytkownika, zmian wewnątrz organizacji

i w jej otoczeniu.

Wydajność – zdolność systemu do przetwarzania informacji w

jednostce czasu

17


Ekonomiczność – wiąże się z kosztami projektowania, wdrażania i

eksploatacji systemu

Czas reakcji systemu określa jak długo użytkownik musi czekać na

uzyskanie odpowiedzi. Obecnie jest to bardzo ważne kryterium w

systemach informatycznych.

Szczegółowość – detalizacja informacji jaką musi zapewnić system

Stabilność – odporność systemu na wszelkie zakłócenia

Priorytetowość – kolejność zaspokajania potrzeb użytkowników

Łatwość użytkowania systemu

Bezpieczeństwo – odporność systemu na ataki przeprowadzone z

zewnątrz i wewnątrz organizacji a także możliwość odzyskania

utraconych przypadkowo informacji

Poufność – zabezpieczenie udostępniania danych i informacji przed

osobami i instytucjami nieupoważnionymi

18

Role systemów informacyjnych

Wspomaganie przewagi

strategicznej

Wspomaganie podejmowania decyzji

Wspomaganie operacji biznesowych

19

Typologie systemów informatycznych

Systemy informatyczne

Kryterium

zasięgu

przestrzennego

Kryterium

wspomaganych

funkcji

zarządzania

Kryterium

przetwarzania

wiedzy

SAB – systemy

automatyzacji biura

SWZW – systemy

wspomagające

zarządzanie wiedzą

SES

SIK

SWD

SBW

Systemy obiektowe

Systemy

ponadobiektowe

20

Typologia informatycznych systemów

zarządzania

Systemy Informacyjne Zarządzania - SIZ Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)

Systemy informowania kierownictwa (SIK)

Systemy wspomagania decyzji (SWD)

Systemy informowania naczelnego kierownictwa (SINK)

Systemy z bazą wiedzy (SBW)

Systemy ekspercki (SE)

System sztucznej inteligencji (SSI)

21

Ewolucja systemów informatycznych

SES

SIKSWD

SBW

19901960 1970 1980 2000

Sto

pie

ń z

aaw

anso

wania

SES – systemy

ewidencyjno-

sprawozdawcze

SIK – systemy

informowania

kierownictwa

SWD – systemy

wspomagania

decyzji

SBW – systemy

z bazą danych

22

Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze

Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)

(ang. DP – Data Processing lub TP – Transaction Processing)

określane również jako:

– systemy przetwarzania transakcji SPT

– systemy transakcyjne

– systemy operacyjne

Są to systemy najwcześniejsze a początki ich powstania wiążą się

z zastosowaniem maszyn licząco-analitycznych. Były one

wyspecjalizowane przede wszystkim w obsłudze ewidencji

i elementarnej obróbce danych. Rezultatami działania tych

systemów były zbiory danych wynikowych, głównie w postaci

tabulogramów o stałej strukturze i ustalonym zakresie. Systemy te

były bardzo uciążliwe w eksploatacji. 22

23


c.d.

Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)

• systemy rejestrujące i udostępniające dane dotyczące

zasobów i zdarzeń (transakcji) występujących

w organizacji

• zajmują się bieżącą ewidencją

• informują o bieżących operacjach gospodarczych

• proste procedury przetwarzania danych

• przygotowują raporty i sprawozdania z bieżącej

działalności organizacji

Przykładami mogą być systemy: ewidencji sprzedaży, rachunkowości

i kosztów, gospodarki środkami trwałymi, gospodarki materiałowej,

ewidencji środków finansowych, ewidencji zatrudnienia, ewidencji płac itp.

24

System informowania kierownictwa

SIK – System Informowania KierownictwaMIS – Management Information System

• Ich rozwój datuje się na lata 70-te i 80-te.

• Są tworzone na bazie systemów ewidencyjno-sprawozdawczych,

z wykorzystaniem tworzonych tam i utrzymywanych zbiorów danych.

• Systemy te są wyposażone w odpowiedni, przyjazny dla użytkowników,

interfejs i język użytkownika umożliwiający wyszukiwanie i prezentację

danych z systemów ewidencyjno-sprawozdawczych.

• Zaspokajają potrzeby informacyjne poszczególnych stanowisk

kierowniczych, głównie na taktycznym i strategicznym poziomie

zarządzania.

• Uwzględniają specyficzne potrzeby informacyjne poszczególnych

stanowisk kierowniczych.

25

System wspomagania decyzji

SWD – System Wspomagania Decyzji

DSS - Decision Support Systems

• System, który automatycznie wyszukuje, przerabia i symuluje

informacje potrzebne menedżerom do podejmowania konkretnych

decyzji strategicznych i taktycznych

• Jego zadaniem jest analiza istniejącej sytuacji, dokonana na

podstawie zadanych kryteriów oraz szacowanie zmian zachodzących

w obiekcie i jego otoczeniu za pomocą modeli ekonometrycznych

• Działa w oparciu o bazy danych, które w prosty sposób przetwarzają

a wyniki prezentują w postaci raportów

• Przystosowany do odpowiedniego przetwarzania danych, a nie do ich

przechowywania i wyszukiwania jak to ma miejsce w przypadku SIK

26


SWD – System Wspomagania DecyzjiDSS - Decision Support Systems

• Na bazie modeli matematycznych i symulacji dostarcza informacji o

zdarzeniach, które mogą wystąpić w przyszłości - w ten sposób

można badać konsekwencje różnych wariantów decyzyjnych.

Użytkownik ma możliwość dialogowej (krokowej) pracy z systemem.

• SWD jest bardziej elastyczny niż SIK, gdyż wspomaga menedżerów

w rozwiązywaniu problemów nieustrukturalizowanych lub częściowo

ustrukturalizowanych, zaspokajając potrzeby kierownictwa w

zakresie złożonych decyzji.

• Do podstawowych obszarów wspomaganych przez te systemy zalicza

się: planowanie działalności gospodarczej, inwestycje, zaopatrzenie,

sprzedaż wyrobów i usług, gospodarka finansowa.

27


System wspomagania decyzji obejmuje:

bazę (hurtownię) danych,

system obsługujący bazę danych,

bazę modeli decyzyjnych,

podsystem operowania bazą modeli

podsystem komunikacji użytkownika z systemem

28

System informacyjny naczelnego

kierownictwa

SINK – System informacyjny naczelnego kierownictwa

EIS – Executive Information Systems

Dostarcza przedstawicielom naczelnego kierownictwa (dyrekcji,

członkom zarządu itp.) informacji w odpowiedniej formie dotyczącej

sytuacji przedsiębiorstwa

Uwzględnia indywidualność i specyfikę stylu zarządzania

stosowanego przez kierownictwo

Funkcjonują w trybie interakcyjnym (podobnie jak SIK) ale posiadają

bazę modeli bądź opierają się na bazach wiedzy

Posiada bogate prezentacje graficzne

Zaawansowana technologia telekomunikacyjna gwarantuje wysoką

jakość raportów, do tworzenia których niezbędna jest analiza i

przetwarzanie rozmaitych danych i informacji

29

Systemy z bazą wiedzy

SBW - Systemy z bazą wiedzy• Realizują ideę sztucznej inteligencji.

• Rozwiązują problemy niezupełnie ustrukturyzowane lub

nieustrukturyzowane.

• Posiadają zdolność „przyswajania” wiedzy oraz bazę wiedzy

• Posiadają mechanizmy wnioskowania. Stosują reguły

decyzyjne tj. heurystyki, które są odwzorowaniem procesów

rozumowania decydenta w danym obszarze problemowym.

• Interfejs użytkownika wskazuje, objaśnia, uzasadnia

i przedstawia skutki możliwych rozwiązań. Umożliwia

komunikację z użytkownikiem w języku naturalnym.

30

Model systemu SBW

eksperci

użytkownicy

Bazy wiedzy

Baza reguł

wnioskowania

Moduły

pozyskiwania

wiedzy

31

Systemy ekspertowe

System ekspertowe• Są uproszczoną formą systemów z bazą wiedzy

• Następuje tu przeniesienie wiedzy eksperta (lekarza,

inżyniera, biologa itp.) do bazy wiedzy systemu

• Poprzez logiczne wnioskowanie, z posiadanej wiedzy

program może tworzyć nową i przez to wzbogacać swoją

bazę wiedzy.

• rozwiązuje „nieostre” zagadnienia logiczne

• wykorzystuje wiedzę (teoretyczną i doświadczalną)

Przykładami takich systemów są systemy do celów diagnostyki

medycznej

32


zarządzania

SES

SIK

SWD

SBW

Baza danych

Baza modeli decyzyjnych

Baza wiedzy

33

Porównanie SIZ - cele

•proste operacje arytmetyczne i warunkowe, przechowywanie i przetwarzanie pojedynczych zbiorów danych


•agregacja i prezentacja danychSystemy informowania

kierownictwa

•Analiza danych z wykorzystaniem złożonych metod matematycznych, badanie alternatywnych rozwiązań (analiza „co-jeśli”)

Systemy wspomagania decyzji

•Wnioskowanie, transfer wiedzySystemy eksperckie

•Śledzenie, kontrola, planowanie ścieżek dojścia do celu

Systemy informowania naczelnego kierownictwa

- EIS

34

Porównanie SIZ - zastosowanie

•Kadry i płace , gospodarka magazynowa, fakturowanie, ilościowe zestawienia dotyczące sprzedaży i produkcji


•Systemy finansowo -księgowe, sterowanie produkcją, sprzedaż i jej krótkoterminowe prognozy, systemy ostrzegawcze

Systemy informowania kierownictwa – MIS

•Prognozowanie średniookresowe, optymalizacja produkcji, racjonalizacja przewozów, decyzje inwestycyjne i lokalizacyjne, systemy dystrybucji


•Planowanie strategiczne, analizy i diagnozy, weryfikacje i wariantowania decyzji strategicznych, systemy wąskospecjalizowane

Systemy eksperckie

•Wybór strategicznych decyzji z decyzji dopuszczalnych, systemy rachunkowości zarządczej i controlingu


- EIS

35

Porównanie SIZ – podejmowanie

decyzji

• brakSystemy ewidencyjno-

sprawozdawcze

• Ustrukturalizowane rutynowe procedury rozwiązywania problemów z użyciem konwencjonalnych narzędzi


• Rozwiązywanie problemów słabo ustrukturyzowanychSystemy wspomagania

decyzji

• Rozwiązywanie problemów źle ustrukturyzowanych Systemy eksperckie

• brak


- EIS

36

Porównanie SIZ – rodzaj informacji

• Raporty cząstkowe i zbiorcze, informacja operacyjna


• Raporty podaży i popytu, raporty wyjątków, strukturalizacja i hierarchizacja raportów


• Informacje wizualizowane odpowiednio do podejmowania specyficznych decyzji


• Plany, diagnozy, porady, wyjaśnieniaSystemy eksperckie

• Dostęp do informacji w dowolnym przekroju, raporty wyjątków, kluczowe wskaźniki rozwojowe


- EIS

37


zarządzania

Podział systemów informacyjnych ze względu na

kryterium przetwarzania wiedzy i danych:

SAB Systemy automatyzacji biura (OAS – Office

Automation Systems)

Dzięki specjalistycznym programom zapewniają

komunikację z użytkownikiem w zakresie gromadzenia,

przetwarzania i przesyłania informacji (edytory tekstów,

poczta elektroniczna, oprogramowanie służące do

obsługi faksów, modemów itp.)

SWZW Systemy wspomagające zarządzanie wiedzą (KMS –

Knowledge Management Systems)

38

Obszary zastosowań systemów

wspomagających zarządzanie

Poziom

zarządzania

Operacyjny

Taktyczny

Strategiczny

słabo

SES, SIK

SE, SSISINK,

SWD, SESIK, SE

SWD, SESWD, SIK

źledobrze

Rodzaj ustrukturyzowania decyzji

SES, SIK,

SINK

SWD, SESAB, SIK

SES – Systemy ewidencyjno – sprawozdawcze

SAB – Systemy automatyzacji biura

SIK – Systemy informowania kierownictwa

SINK – Systemy informowania naczelnego kierownictwa

SWD – Systemy wspomagania decyzji

SE – systemy eksperckie

SSI – systemy sztucznej inteligencji

39

Zintegrowany System Informatyczny

ZSI - Zintegrowany System Informatyczny

IMIS – Integrated Management Information Systems

To modułowo zintegrowany system informatyczny obsługujący

wszystkie sfery działalności organizacji tj.

finanse i księgowość

sprzedaż i zaopatrzenie

konstrukcja i technologia

produkcja

utrzymanie ruchu i remonty

Gospodarkę zasobami ludzkimi

inne obszary

40

Cechy ZSI

Cechy zintegrowanego systemu informatycznego:

kompleksowość funkcjonalna

integracja danych i procesów - realizowana jest w ramach struktury

informacyjnej

elastyczność funkcjonalna i strukturalna - zapewnia maksymalne

dostosowanie rozwiązań sprzętowo - programowych do potrzeb obiektu

w chwili instalowania i uruchamiania systemu, a także pozwala na

szybkie dostosowanie w przypadku zmiennych wymaganiach i nowych

potrzeb

otwartość – pozwala na rozszerzenia systemu o nowe moduły

zaawansowanie merytoryczne - zapewnia pełne informatyczne

wspomaganie procesów informacyjno - decyzyjnych

zaawansowanie technologiczne - gwarantuje zgodność z aktualnymi

standardami sprzętowo – programowymi

zgodność z polskimi przepisami, np. ustawą o rachunkowości

41

Cechy ZSI

W systemach ZSI wymagana jest realizacja kilku

poziomów integracji:

integracja z systemem informacyjnym – integracja

funkcji wyników przedsiębiorstwa, struktury

organizacyjnej

integracja zastosowań – integracja oprogramowania

użytkowego, środków komunikacji z użytkownikiem

integracja danych – integracja z bazą danych,

słownikiem danych

integracja systemów – integracja z systemami sieci,

oprogramowania komunikacyjnego

42

Zintegrowany System Informatyczny

ZSI urzeczywistniają koncepcję integracji

kompleksowych systemów informatycznych wspomagania

procesów zarządzania w organizacji z kompleksowymi

systemami komputerowego wytwarzania CIM

(Computer Integrated Manufacturing)

43

Kompleksowe systemy

komputerowego wytwarzania CIM

CIM to połączenie zautomatyzowanego systemu produkcji

z ogólnymi funkcjami planowania, finansowania,

zaopatrzenia, sprzedaży, zarządzania zasobami ludzkimi

itp…

Jest systemem kompleksowo zintegrowanym, który

powstał w związku z rozwojem nauki i technologii

informatycznej w dziedzinach takich jak:

• komputerowe wspomaganie projektowania wyrobów CAD

• projektowanie procesów CAP

• zapewnienie jakości CAQ

• komputerowe wspomaganie wytwarzania CAM

44

Bibliografia

• [1] Adam Nowicki, Komputerowe wspomaganie biznesu (2006)

• [2] Karol Kukuła, Badania operacyjne w przykładach i zadaniach

(2002)

• [3] Czesław Smutnicki, Algorytmy szeregowania (2002)

• [4] Ryszard Knosyla i Zespół, Komputerowe wspomaganie

zarządzania przedsiębiorstwem –Nowe metody i systemy (2007)

• [5] Zbigniew Klonowski, Systemy informatyczne zarządzania

przedsiębiorstwem. Modele rozwoju i właściwości funkcjonalne

(2004)

• [6] M. Fertsch, K. Grzybowska, A. Stachowiak, Logistyka i

zarządzanie produkcją –nowe wyzwania i odległe granice (2007)

Dziękuję za uwagę.

Komputerowe wspomaganie zarządzania Typologia...

Documents

Transcript of Komputerowe wspomaganie zarządzania Typologia...