KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

KKKA,

Nairovirüs grubundan virüslerin meydana getirdiği, şiddetli seyir gösteren ve öldürücülüğü oldukça yüksek (%30) bir hastalıktır.

Kırım- Kongo Hemorajik Ateşi

İlk kez 1944’de Kırım’da tanımlanmış

Kırım Hemorajik Ateşi

1956’da Kongo’da tanımlanmış

Kongo Hastalığı

1969’da iki etkenin aynı olduğu bulunmuş

Kırım-Kongo Hemorajik Ateşi

Türkiye’de Durum

Fark edilen ilk olgu Mayıs 2002’de Tokat’ta

görülmüştür.

2003 yılında hastalığın KKKA olduğu

anlaşıldı.

Hastalık hayvanlarda daha sık görülür, ancak asemptomatik (klinik bulgu vermeden) seyreder.

Zoonotik hastalıklar grubundandır (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar).

Vektörlük Keneler en etkin biyolojik

vektörlerdir. Hyalomma türleri en sık etkendir.

Kene İle Bulaşan Enfeksiyonlar

Babeziyoz Colorado kene ateşi Erlihiyoz Kene ile bulaşan tekrarlayan ateş Lyme hastalığı Kayalık dağlar benekli ateşi Boutounesse ateşi Kırım-Kongo Hemorajik Ateş Q ateşi

Larva Nimf Erkek erişkinkene

Dişi erişkinkene

Nimf (deriye yapışmış)

Erkek erişkinHyalomma

Dişi erişkin

Hyalomma

Dişi erişkinHyalomma kan emmiş

850 tür keneden 30’ u KKKA bulaştırır !

Kenenin bulaştırma şekliKan emerek (tükrük salgısı)Temas (ezilmesi durumunda)

Bulaşma

Keneler, enfekte hayvanlardan kan emerken aldıkları virüsu vücutlarında muhafaza eder, daha sonra yine kan emerken sağlıklı hayvan ve insanlara bulaştırırlar.

Virusun izole edildiği hayvanlar

Sığır

Koyun

Keçi

Yabani tavşan

Tilki

Virus, vektör kenelerin tüm formlarından (nimf, larva, erişkin) izole edilebilir

Avrupa ve Güney Afrika arasında göç eden göçmen kuşlar virusun iki kıta arasında taşınmasında rol oynamış olabilir

Dişi kene bir kerede 5000-7000 yumurta bırakır. Trans-ovariyan geçiş vardır (Yavruları da hastalık taşır)

KENELERİN YAŞAM ALANLARI

Bu hastalığı taşıyan kene türleri özellikle bozkır iklimi ile diğer iklim kuşaklarının kesiştiği, bol yaban hayvanı barındıran ve meşelik ormanların yoğun olduğu kırsal alanlar başta olmak üzere ülkemizin birçok yerinde görülebilir.

Keneler, dere ve göl kenarları, fundalık alanlar, ormanlar, kumlu topraklar ve sıva yapılmayan meskenlerde yaşamlarını sürdürürler.

KKKA Hastalığında Mevsimsel İlişki Mevsimsel özellik gösterir, vektör

kene hareketleri sıcak mevsimde artar Genelde çoğu olgu Haziran-Eylül arasında Türkiye’de NİSAN-EKİM arasında

görülmektedir.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Aylara Göre Dağılımı (Türkiye; 2007)

0

50

100

150

200

250

300

Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül

İnsanlara virus bulaşı;

A- İnfekte kenelerin ısırması

B- Viremik hayvanların kesilirken hayvana ait kan ve dokularla temas

C- İnfekte hastalardan

1-Sekresyonlarla direk temas

2-İnfekte doku ve kan teması

3-Laboratuvardan olmaktadır.

Kenelerin Vücuda Tutundukları Bölgeler

Kıvrımlı ve korunmasız yerler: Saçlı deri Kulak içi İnguinal bölge Boyun Kan akımının yoğun olduğu bölgeler Derinin ince olduğu bölgeler

Kimler risk altındadır?

Tarım çalışanları

Hayvancılık yapanlar

Çiftlik çalışanları

Çobanlar

Kasaplar

Mezbaha çalışanları

Et ürünleri market işçileri

Kimler risk altındadır?

Veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar

Endemik bölgelerde görev yapan sağlık personeli

Askerler

Kamp ve piknik yapanlar

Deri fabrikası çalışanları

İnkübasyon Süresi • Bulaş yolu ile ilişkilidir

• Kene ısırığı varsa 1-9 gün,

• İnfekte kan ile bulaş ise 5-13 gün.

Sıklıkla ani başlayan Ateş Baş ağrısı, Aşırı halsizlik, yorgunluk, Eklem ve kas ağrısı, Karın ağrısı, Bulantı, kusma ve ishal,

Başlangıç Semptomları(Nonspesifik)

Diğer Bulgular

Karaciğer hasarı ve trombosit sayısında azalma ile karakterizedir.

Hemorajik döküntü Burun kanaması Kanlı kusma İdrar ve gaitada kan Ağır olgularda karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezliği

gelişir Ölümler genelde hastalığın 5 -14. günleri arasında

görülür.

CDC Public Health Image Library

KENE ÇIKARILMASI Keneler virüsü, vücuda yapıştıktan hemen

sonra vermeyip, bunun için belirli bir süre gerektiğinden kenenin en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir.

Keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı yerden tutularak, sağa sola oynatılarak çıkartılmalıdır.

KENE ÇIKARILMASI

Kene üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı, kolonya vb.) kesinlikle dökülmemeli ve keneler sigara veya kibrit gibi fiziksel yöntemlerle uzaklaştırılmaya çalışılmamalıdır. Çünkü bu durumda keneler kusmakta ve mikrobu vücuda verebilmektedir.

Mecbur kalınırsa (deri içinde kenenin başının kalması vb.) kenelerin cerrahi yöntemle çıkarılması gerekmektedir.

Kene ile temas edenlerin 10 gün süre ile kendisini izlemesi, bu süre içinde ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı kusma, kanama gibi belirtilerin ortaya çıkması halinde Hastaneye başvurmaları gerekmektedir.

Koruyucu giysi

Hastaya bakım veren tüm sağlık çalışanları

Hastanın atıkları ve giysilerini temizleyen personel

Hastanın testlerini yapan laboratuvar personeli

Tıbbi atık personeli Cenazeyle uğraşanlar Aile üyeleri

kendilerine hastalık bulaşmasını önlemek için maske, eldiven vb. koruyucu giysi kullanmalıdır.

KESİN TANI

Kesin tanı için, şüpheli vakalardan kan örneği alınarak Ankara Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezine gönderilir.

Tedavi Spesifik tedavisi yoktur Destek tedavisi (Kan replasmanı, solunum-

dolaşım desteği vb.) Antiviral ilaç (Ribavirin) kullanılabilir.

KKKA VAKA DAĞILIMLARI

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)

0

20

40

60

80

100V

AK

A S

AY

ISI

İLLER

KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2002-2003)

VAKA SAYISI 74 29 14 9 5 19

ÖLÜM 5 0 0 1 0 0

TOKAT SİVAS YOZGAT ERZURUM ÇORUM 5 İL

0

30

60

90

120

VA

KA

SA

YIS

I

İLLER

KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİNYERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2004)

VAKA SAYISI 101 31 27 24 12 9 9 5 5 16

ÖLÜM 4 1 1 1 1 1 0 1 0 3

TOKAT SİVAS G.HANE YOZGAT ERZURUM ÇORUM ÇANKIRI AMASYA ANKARADİĞER İLLER

0

20

40

60

80

VA

KA

SA

YIS

I

İLLER

KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2005)

VAKA SAYISI 71 33 23 22 19 19 12 12 10 9 5 5 26

ÖLÜM 4 1 1 3 1 1 0 0 0 1 0 0 1

TOKAT SİVAS ERZURUM ÇORUM YOZGAT G.HANEKASTAMON

UANKARA AMASYA GİRESUN ERZİNCAN ÇANKIRI 17 İL

0

20

40

60

80

VA

KA

SA

YIS

I

İLLER

KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2006)

VAKA SAYISI 89 68 52 42 35 27 17 10 9 9 7 7 6 6 6 47

ÖLÜM 4 5 7 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 2 0 2

TOKAT ÇORUM YOZGAT SİVAS ERZM G.HANE AMASYA ANKARA ÇANKIRI K.MONU BOLU ERZNCN GRSUN KRBÜK SAMSUN 29 İL

KKKA 2007

2007 yılında Türkiye genelinde yaklaşık 1500 Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi şüpheli/olası vakasının bildirimi söz konusu olmuştur.

Bunlardan 717’si kesin vaka’dır.

0

20

40

60

80

100

120

VA

KA

SA

YIS

I

İLLER

KKKA VAKALARININ VE ÖLÜMLERİNİN YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2007, n (V)=717, n (Ö)=33

VAKA SAYISI 139 84 78 55 44 34 29 28 27 22 20 14 13 12 118

ÖLÜM 7 7 7 2 0 0 2 2 1 1 1 1 0 1 0

TOKAT ÇORUM YOZGAT SİVAS ERZMKASTAMO

NUÇANKIRI AMASYA G.HANE GRSUN KRBÜK BOLU ARTVİN ERZCN 28 il

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Cinsiyete Göre Dağılımı (Türkiye, 2007; n= 717)

0

100

200

300

400

500

Erkek Kadın

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (Türkiye, 2007; n= 709)

0

25

50

75

100

125

150

0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80 <

0

100

200

300

400

500

600

700

VA

KA

SA

YIS

I

YILLAR

KKKA VAKA VE ÖLÜMLERİNİN YILLARA GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2002-2007)

VAKA SAYISI 17 133 249 266 438 717

ÖLÜM 0 6 13 13 27 33

2002 2003 2004 2005 2006 2007

0

50

100

150

200

250

300

VA

KA

SA

YIS

I

YILLAR

KKKA VAKALARININ AYLARA GÖRE DAĞILIMI (TÜRKİYE; 2004-2007)

2004 2 8 36 65 103 27 2 1

2005 0 10 40 72 99 36 4 5

2006 4 31 56 182 127 35 1 0

2007 3 27 148 253 180 58 15 0

MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM

SAMSUN KKKA VAKALARI

2004 2005 2006 2007 2008 (6 Mayıs)

1 4 6 6 2

İKAMET ADRESİNE GÖRE 2004-2008 KKKA VAKALARININ DAĞILIMIADRESİ SAYI

MERKEZ 4

VEZİRKÖPRÜ 2

HAVZA 4

ÇARŞAMBA 3

AYVACIK 1

BAFRA 1

TAFLAN 1

SALIPAZARI 1

SAMSUN (Misafir) 2

TOPLAM 19

KORUNMA VE KONTROL Etkin ve güvenilir aşısı yoktur. Kenelerin aktif olduğu dönemde bol oldukları

yerlerden kaçınma, Kapalı giysi, Ayakkabı, Giysi ve deride kene kontrolu, Hayvanlarla uğraşanların eldiven ve koruyucu

giysiler giymesi, Hayvan sahipleri hayvanlarını ve hayvan

barınaklarını kenelere karşı uygun akarisitlerle ilaçlamalıdır.

KORUNMA VE KONTROL Piknik amaçlı olarak su kenarları ve otlak şeklindeki

yerlerde bulunanlar döndüklerinde mutlaka üzerlerini kene bakımından kontrol etmeli, kene varsa vücuttan uzaklaştırılmalıdır.

Ormanlarda çalışan işçilerin ve ava çıkanların lastik çizme giymeleri veya pantolonlarının paçalarının çorap içine almaları kenelerden koruyucu olabilmektedir.

İnsan ve hayvanları korumak için repellent olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir.

KENE KOVUCU İLAÇLAR

Giysilere, çadır, uyku tulumu, koltuk, kanepe, halı, kilim perde, duvar gibi kenenin uzak tutulması istenen alanlara uygulanır. Uzun süreli koruma sağlar.

Giysilere giymeden önce uygulanıp kuruduktan sonra giyilir.

Ken-Kov Aeresol (TAMAY)Anti-Kene Sprey (PCI)

Sivrisinekler için piyasada mevcut olan direkt vücuda sürülen ilaçlar kenelere karşı da kullanılabilir. Kısa süreli koruma sağlar.

OF, KOV, SİN-KOV vb.

DEFİN İŞLEMLERİ Cenazeyi hazırlayacak kişi kendisi için koruyucu

önlemler almalıdır (Eldiven, maske, gözlük vb.). Ceset yıkandıktan sonra 1/10’luk çamaşır suyu

çözeltisi ile spreylenmeli, ceset torbasına konulmalıdır.

Tabutun açılmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.

Mezarın derinliği en az 2 metre olmalı ve cenazeler tabutla gömülmelidir.

Cenaze naklinde kullanılan araç 1/10’luk çamaşır suyu çözeltisi ile dezenfekte edilmelidir.

TEŞEKKÜRLER

SAĞLIKLI GÜNLER