KIRIK HASTASINDA GENEL REHABİLİTASYON PRENSİPLERİ

(YÜRÜME VE YARDIMCI CİHAZ)

Fzt. Umut Ziya KOÇAK 2012

Yürüme EvresiKırık sonrası rehabilitasyonunun önemli

komponentlerinden biridir. Özellikle alt ekstremite kırıklarından sonra kırık segmente yük verilmesi kemik dokuyu ve kasları uyararak iyileşme sürecini hızlandırır.Üst ekstremite kırıklarında ise genellkle yürümeyi etkilememesine rağmen, denge problemi olan ve kırık öncesi dönemde yürüme yardımcıları kullanan hastalarda yürüme eğitimi önem kazanır.

Cihazların yardımı ile de olsa hastanın ambulatuar hale getirilmesi, bağımsızlık hissi verir ve psikolojik olarak olumlu etki yapar.

Kırık sonrası yürüme eğitiminin planlanması bazı faktörlere bağlıdır. Kırığın lokalizasyonu İmmobilizasyon tipiTedavi şekli Hastanın özellikleri (yaşı, beslenme biçimi...)Kırığın ağırlık taşımağa uygunluğu

A. Nonweight Bearing (Ağırlık Vermeden Yürüme =NWB)

İntraartiküler kırıklarUnstabil kırıklarYürüme yardımcıları kullanılır

B. Toe-touch (Parmak Ucunda Taşıma)

NWB’nin endike olduğu durumlarda kullanılırDengeli bir yürüyüş sağlar

C. Parsiel Weight Bearing (Parsiyel Yük Taşıma=PWB)

Koruyucu yük Amaç dengeli yürümeVerilen yük miktarı kırığın iyileşmesine göre

kademeli olarak arttırılır

D. Tolere Edilen Yük Taşıma

Kırığa bağlı ağrı ve ödemin verdiği rahatsızlığın geçmesi için FWB’ den önce uygulanır

Hastanın toleransı önemli

E. Full Wight Bearing (Tam Yük Taşıma= FWB)

Stabil kırıklardaTedavinin başlangıcından itibaren

uygulanabilir

Yürüme Parametreleri

Ayak Açısı:Sagital düzlemde normalde 6-7 derecedir.

Adım Genişliği: Normalde 5-10 cm’dir.Adım Uzunluğu:Normal değeri 40-50 cm’dir.Çift Adım uzunluğuKadens (Yürüyüş Ahengi): Normal değeri 120

adım/dak’ dır

Yürüyüşteki SapmalarAğrılı yürüyüşKısa adım yürüyüşüKısa bacak yürüyüşüGluteus maksimus zayıflığıGluteus medius zayıflığıQuadriceps zayıflığıStepaj, sirkümdiksiyon veya abduksiyon

yürüyüşüHızlı topuk kalkışı

Kırık Sonrası Yürüme PaternleriStep-to Yürüyüşü: Bu yürüyüşte önce kırık

ekstremite ile adım alınır ve sonra sağlam ekstremite aynı pozisyona getirilir.

Step-thought yürüyüşü: Bu yürüyüşte, önce sağlam ekstremite ile adım alınır. Daha sonra kırık ekstremite ile sağlam tarafı geçecek şekilde öne atılır.

İki nokta yürüyüşü: Bacaklarda güçsüzlük veya denge bozukluğunda, daha hızlı ancak 4 nokta yürüyüş kadar dengeli değildir.Sağ taraf koltuk değneği ile birlikte sol ayak,Diğer koltuk değneği ile birlikte sağ ayak

atılarak yapılmalıdır.

Üç nokta yürüyüşü: Bir bacağa yük verilmediği durumlardır (kırık, ağrı, amputasyon). Bir taraf alt ekstremitesini kullanamayan, örneğin, amputeli ya da ağrı ya da kırık olan hastalarda kullanılır.Koltuk değneklerinin her ikisi beraber öne

alınmalı,Sonra sağlam ayak atılmalıdır.

Dört nokta yürüyüşü: Bacaklarda güçsüzlük veya denge bozukluğunda, en emin ve yavaş yürüyüştür. 3 nokta devamlı yerle temastadır.Sağ koltuk değneği, sol ayak,Diğer koltuk değneği ve sağ ayak olarak hasta

yürütülür.

Tek ayak atlamalı yürüyüş (Swing to): Her iki alt ekstremitesinde zayıflık olan hastalarda görülür.

Avantajı, öğrenmesi kolaydır.Dezavantajı ise iyi bir üst ekstremite gücü

gerektirir.

Çift ayak atlamalı yürüyüş (Swing through); Her iki bacağa da tam ağırlık vermede yetersizlik halinde görülür.

Avantajı, yürüme paternlerinin en hızlısıDezavantajı ise enerji tüketimi çoktur ve iyi

bir üst ekstremite gücü gerektirir.

Merdiven ÇıkmaTrabzan sıkıca tutulur.Her iki koltuk değneği diğer elle tutulur.Ağırlık trabzan ve değnekler arasında

dengelenir.Değneklere biraz yüklenilir.Sağlam ayakla adım atılır, denge korunur.Sağlam diz düzeltilir ve vücut ağırlığı kaldırılır.Değnekler ve ameliyatlı/ortezli ayak yukarı

çekilir.

Merdiven İnmeTrabzan sıkıca tutulur.Her iki koltuk değneği diğer elle tutulur.Sağlam diz bükülürDeğnekler ve ameliyatlı/ortezli ayak aşağı

indirilir.Ağırlık trabzan ve değnekler arasında

dengelenir.Yavaşca sağlam bacak aşağı indirilir.Zıplanmaz.

Kapıyı açmak için;Kapıyı iterek açmak için yan durulup, kapıyı

gövdeyle açılır.Çekerek açmak için yanda durulur. Denge

korunarak, el ile kapı tam olarak açılır.En yakın koltuk değneğinin ucu, kapının içine

tutucu olarak konulur.Geçene kadar değnek orada bırakılır.

Koltuk değneği ile oturmaBacağın arkasıyla sandalyeyi hissedene kadar

geriye gidilir.Her iki koltuk değneği ameliyatlı/ortezli

taraftaki el ile tutulur.Sandalyenin kolu veya yan tarafı serbest el ile

kavranır.Sandalyeye doğru inilir ve geriye kayılır.

Koltuk değneği ile arabaya binme:Sandalyeye oturmada anlatılan ilk adım

uygulanır.Kapı kolu veya ön paneli destek alınarak

aşağıya doğru inilir. Başı vurmamaya dikkat edilir. Araba kapısına dayanılmamalıdır, üzerine kapanabilir.

Ameliyatlı/ortezli bacak;Elle ameliyatlı/ortezli bacak arabaya kaldırılır.Sağlam bacakla, ameliyatlı/ortezli bacak, ayak

bileğinin arkasına geçirilerek içeri kaldırılır.

GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİNDE KULLANILAN YARDIMCI ARAÇLARYüksek yerlere ulaşmayı sağlayan araçlar

Güvenliği arttırmak için kullanılan araçlar (barlar,kaymayan zeminler...)

Yürüme yardımcıları (walker, koltuk değnekleri...)

Brace ve splintler (dinamik brace...)