KINH ÑAÏI THÖØA NHAÄP LAÊNG GIAØ - thuvienhoasen.org

TRUNG TAÂM NHAÄP THAÁT CHUØA TÒNH LUAÄT

Phaät Lòch 2546

KINH ÑAÏI THÖØA

NHAÄP LAÊNG GIAØ

Phuïng dòch theo baûn ñôøi Ñöôøng cuûa Ngaøi Thieät Xoa Nan Ñaø. Tham Khaûo caùc baûn dòch ñôøi Nguïy, Toáng vaø baûn dòch Anh

Ngöõ cuûa Suzuki. THÍCH NÖÕ TRÍ HAÛI 1969. - TAÙI HIEÄU CHÍNH 1997 -

Ni Sö Trí Haûi Kinh Ñaïi Thöøa Nhaäp Laêng Giaø Ni Sö Trí Haûi Kinh Ñaïi Thöøa Nhaäp Laêng Giaø

- 1 - - 2 -

MUÏC LUÏC

LÔØI TÖÏA 3

QUYEÅN MOÄT 5

CHÖÔNG I - VUA LAÊNG GIAØ THÖA HOÛI 5 CHÖÔNG II - THÖÏC HAØNH TAÁT CAÛ PHAÙP 19

Tieát I 19

QUYEÅN HAI 39

Tieát II - THÖÏC HAØNH TAÁT CAÛ PHAÙP 39

QUYEÅN BA 67

CHÖÔNG II 67 Tieát III - TU TAÄP HEÁT THAÛY PHAÙP 67

QUYEÅN BOÁN 101

CHÖÔNG III - VOÂ THÖÔØNG (ANITYATÌPARIVATRO MAØMATTRÌYAH) 101

Tieát I 101

QUYEÅN NAÊM 135

CHÖÔNG III - VOÂ THÖÔØNG 135 CHÖÔNG IV - HIEÄN CHÖÙNG 153 CHÖÔNG V - NHÖ LAI THÖÔØNG HAY VOÂ THÖÔØNG 157 CHÖÔNG VI - SAÙT NA PHAÅM 159

QUYEÅN SAÙU 173

CHÖÔNG VII - PHAÅM BIEÁN HOÙA 173 CHÖÔNG VIII - CAÁM AÊN THÒT 177 CHÖÔNG IX - ÑAØ LA NI 187 CHÖÔNG X - KEÄ TUÏNG I 189

QUYEÅN BAÛY 223

CHÖÔNG X - KEÄ TUÏNG II 223


- 3 - - 4 -

LÔØI TÖÏA Kinh Laêng Giaø laø boä kinh coù taàm quan troïng cuûa Phaät giaùo Ñaïi Thöøa, vì chöùa ñöïng nhöõng hoïc thuyeát veà Duy Taâm, Nhö Lai Taïng, A Laïi Da Thöùc, vaø caû vaên hoïc Phaät Giaùo thieàn. Nghóa lyù kinh vaên raát thaâm saâu vi dieäu, khoù hieåu. Khoù ôû choã coù nhieàu caùch ñeå hieåu hoaøn toaøn veà yù nghóa, vaø caû hoaøn caûnh lòch söû cuûa noù. Yeáu chæ kinh Laêng Giaø laø duøng nghóa Duy Thöùc ñeå phaù kieán chaáp cuûa caùc toân giaùo khaùc, vaø chæ roõ caûnh giôùi chöùng ngoä cuûa ngöôøi tu Phaät. Kinh Laêng Giaø coù ba baûn dòch töø Phaïn vaên (Sanskrit) sang Haùn vaên: Toáng dòch, Nguïy dòch, vaø Ñöôøng dòch. Baûn ñang phoå bieán vaø thaïnh haønh nhaát hieän nay laø Toáng dòch do ngaøi Tam Taïng Sa Moân Caàu Baït Ñaø La (ngöôøi Thieân Truùc) dòch. Phaàn Vieät dòch hieän coù nhöõng baûn: Sö Baø Dieäu Khoâng dòch baûn sôù giaûi cuûa ngaøi Haøm Thò (1970) H.T. Thích Thanh Töø dòch baûn sôù giaûi cuûa ngaøi Haøm Thò (1975) Ñ.Ñ. Thích Chôn Thieän dòch töø nguyeân taùc Anh ngöõ cuûa ngaøi Daisetz Teitaro Suzuki (1992) H.T. Thích Duy Löïc dòch baûn cuûa ngaøi Tam Taïng Sa Moân Caàu Baït Ñaø La (1994) Nay chuùng toâi coù thieän duyeân nhaän ñöôïc baûn King Laêng Giaø cuûa Ni Sö Trí Haûi phuïng dòch theo baûn Ñöôøng dòch cuûa ngaøi Thaät Xoa Nan Ñaø, cuøng tham khaûo caùc baûn Nguïy, Toáng dòch vaø baûn Anh ngöõ cuûa ngaøi Suzuki (1969). Dòch giaû Ni Sö Trí Haûi vôùi nhieàu kinh nghieäm dòch thuaät, vaø nhieàu naêm nghieân cöùu kinh taïng. Rieâng toâi ñoïc nhöõng baûn

dòch, nhaän thaáy baûn cuûa Ni Sö Trí Haûi deã hieåu nhaát trong nhöõng baûn keå treân. Lôøi vaên giaûn dò, trong saùng, ít duøng Haùn vaên. Hy voïng ñoïc giaû khai thoâng khi ñoïc dòch phaåm giaù trò naøy. Toâi xin nhaát taâm vaø tha thieát giôùi thieäu cuøng quí thieän tín. Mong raèng quí vò y kinh naøy ngoä ñöôïc thaät töôùng cuûa caùc phaùp, vaø thaúng ñeán quaû vò voâ thöôïng chaùnh ñaúng chaùnh giaùc. Cuoái cuøng xin hoài höôùng coâng ñöùc aán toáng kinh naøy ñeán taát caû quí phaät töû ñaõ phaùt taâm cuùng döôøng. Nguyeän hoàng aâm Tam Baûo gia hoä cho keû coøn ngöôøi maát, taát caû phaùp giôùi chuùng sanh sôùm thaønh phaät ñaïo. Nam Moâ Coâng Ñöùc Laâm Boà Taùt Ma Ha Taùt. Xuaân Maäu Daàn 1998. Tyø Kheo Thích Tònh Trí.


- 5 - - 6 -

QUYEÅN MOÄT

CHÖÔNG I VUA LAÊNG GIAØ THÖA HOÛI

Nhö vaäy toâi nghe, vaøo thôøi gian Phaät cuøng chuùng ñaïi tyø kheo vaø ñaïi Boà taùt ôû trong thaønh Laêng giaø treân ñænh nuùi Ma la daø beân bieån lôùn. Caùc vò naøy ñeàu ñaõ thoâng ñaït naêm phaùp, ba töï tính, taùm thöùc, hai voâ ngaõ, hieåu roõ nghóa caûnh giôùi do töï taâm hieän, daïo chôi trong voâ soá tam muoäi, töï taïi, möôøi löïc vaø saùu thaàn thoâng. Tuy hieän ñuû loaïi hình vaø phöông tieän ñeå ñieàu phuïc chuùng sinh, kyø thöïc caùc Ngaøi xuaát thaân töø caùc coõi Phaät, ñöôïc chö Phaät laáy nöôùc cam loä röôùi ñaàu. Boà taùt Ñaïi Hueä laø baäc thöôïng thuû. Baáy giôø ñöùc Theá Toân thuyeát phaùp trong cung vua Roàng bieån ñaõ quaù baûy ngaøy. Ngaøi töø trong bieån lôùn ñi ra, coù voâ löôïng trôøi roàng, Phaïm vöông, Ñeá thích - nhöõng vò hoä trì theá gian- cung ñoùn. Ñöùc Nhö lai ñöa maét nhìn thaønh Laêng giaø treân ñænh Ma la daø sôn, mæm cöôøi noùi: "Caùc baäc ÖÙng chính ñaúng giaùc ngaøy xöa cuõng ñeàu ôû trong thaønh naøy dieãn noùi Phaùp maø thaùnh trí ñaõ chöùng. Ñoù khoâng phaûi caûnh giôùi ngoaïi ñaïo coù theå suy löôøng, khoâng phaûi caûnh giôùi cuûa thanh vaên duyeân giaùc. Nay Nhö lai cuõng khai thò phaùp naøy cho La baø vöông (Raøvana)." Khi aáy La baø na, vua loaøi Daï xoa, nhôø thaàn löïc Phaät, nghe ñöôïc aâm thanh lôøi ngaøi, töø xa bieát Nhö lai ñaõ ra khoûi cung vua Roàng bieån, coù caùc vò hoä theá trôøi, roàng, Phaïm vöông, Ñeá thích vaây quanh. Nhìn soùng bieån, Nhö lai quaùn saùt A laïi gia thöùc cuûa chuùng sinh khoâng khaùc gì bieån lôùn bò gioù hoaøn caûnh thoåi ñoäng, laøm cho soùng thöùc noåi daäy. La baø na loøng vui möøng noùi:

"Ta haõy ñeán thænh ñöùc Nhö lai vaøo thaønh Laêng giaø, ñeå ta cuøng caùc loaøi trôøi, ngöôøi trong ñeâm toái daøi ñöôïc lôïi ích lôùn." Noùi xong cuøng quyeán thuoäc ñi xe hoa ñeán choã Phaät, ñeán nôi xuoáng xe nhieãu quanh Phaät ba voøng, troãi caùc thöù aâm nhaïc ñeå cuùng döôøng Nhö lai. Caùc nhaïc khí ñeàu naïm ngoïc nhaân ñaø la maøu xanh, ngoïc löu ly..., ñöôïc boïc trong caùc thöôïng y voâ giaù. AÂm thanh vi dieäu myõ leä, tieát ñieäu hoøa nhòp theo lôøi keä ca ngôïi Phaät:

Taâm Phaät laø kho taøng chaân lyù Voâ ngaõ, lìa kieán chaáp nhieãm oâ

Nguyeän Phaät vì chuùng con dieãn noùi Choã sôû tri thaùnh trí ñaõ töôøng

Baùo thaân do thieän phaùp tích thaønh Trí giaùc ngoä neân thöôøng an laïc

Ngöôõng mong ñaáng Bieán hoùa töï taïi Vaøo thaønh Laêng giaø dieãn phaùp saâu

Chö Phaät cuøng Boà taùt xöa laâu Cuõng töøng ôû thaønh naøy noùi phaùp Chuùng con loaøi daï xoa heát thaûy

Nguyeän moät loøng nghe Phaùp cao saâu La baø na, chuùa teå thaønh Laêng giaø, sau khi ñaõ ca baøi taùn Phaät theo aâm ñieäu Ñoâ ta ka (Totaka), coøn haùt baøi tuïng nhö sau:

Theá Toân trong baûy ngaøy ÔÛ trong bieån Ma kieät

Sau ra khoûi Long cung Ung dung leân bôø naøy

Con vaø caùc theå nöõ Cuøng quyeán thuoäc daï xoa

Thaân daø, Xa Thích na Cuøng caùc vò thoâng tueä


- 7 - - 8 -

Ñeàu seõ duøng thaàn löïc Maø ñeán choã Nhö lai

Laàn löôït xuoáng xe baùu Leã kính ñöùc Theá toân Laïi nhôø uy thaàn Phaät

Tröôùc Phaät xöng teân mình: Con laø vua La saùt La baø na möôøi ñaàu

Nay ñi ñeán choã Phaät Xin Phaät thaâu nhaän con

Vaø taát caû chuùng sinh ÔÛ trong thaønh Laêng giaø Voâ löôïng Phaät quaù khöù Ñeàu leân ñænh nuùi baùu

Trong thaønh Laêng giaø naøy Maø noùi phaùp sôû chöùng Theá toân cuõng neân vaäy

ÔÛ nuùi baùu trang nghieâm Chuùng boà taùt vaây quanh Xin noùi phaùp thanh tònh

Chuùng con nhaân ngaøy nay Cuøng chuùng ôû Laêng giaø

Moät loøng cung kính nghe Phaùp töï chöùng ly ngoân Con nhôù ñôøi quaù khöù

Voâ löôïng caùc ñöùc Phaät Coù Boà taùt nhieãu quanh Cuõng noùi kinh Laêng giaø Kinh nhaäp Laêng giaø naøy Phaät xöa ñeàu khen ngôïi

Nguyeän Phaät nay cuõng theá Vì chuùng sinh khai dieãn Xin Phaät vì xoùt thöông

Voâ löôïng chuùng Daï xoa Haõy vaøo thaønh nghieâm baùu

Noùi phaùp moân vi dieäu Thaønh Laêng giaø ñeïp naøy

Trang hoaøng baèng chaâu baùu Vaùch khoâng baèng ñaát, ñaù Löôùùi giaêng baèng traân baûo

Caùc chuùng Daï xoa ñaây Xöa töøng cuùng döôøng Phaät

Tu haønh lìa caùc loãi Thöôøng roõ choã chöùng tri

Caùc daï xoa nam nöõ Khao khaùt phaùp ñaïi thöøa

Töï tin theo Phaùp aáy Vaø thích khieán ngöôøi tin

Nguyeän xin ñaáng voâ thöôïng Vì caùc chuùng La saùt

Vaø quyeán thuoäc Lung nhó Maø ñeán nôi thaønh naøy

Con töø xöa ñeán nay Sieâng cuùng döôøng chö Phaät Nguyeän nghe phaùp töï chöùng

Ñaïo ñaïi thöøa cöùu caùnh Xin Phaät thöông xoùt con

Vaø caùc chuùng Daï xoa Cuøng caùc haøng con Phaät Maø vaøo trong thaønh naøy


- 9 - - 10 -

Ñaây cung ñieän theå nöõ Vaø caùc chuoãi anh laïc.

Vöôøn voâ öu khaû aùi Xin Phaät thöông naïp thoï Ñeå phuïng Phaät, Boà taùt Khoâng gì con khoâng xaû Ngay caû ñeán thaân naøy

Xin Phaät thöông naïp thoï. Ñöùc Theá Toân nghe lôøi treân, lieàn daïy: "Naøy Daï xoa vöông, caùc ñaáng ñaïi ñaïo sö ñôøi quaù khöù ñeàu thöông xoùt ngöôi, nhaän lôøi thænh caàu cuûa ngöôi maø ñeán nuùi baùu naøy, noùi phaùp töï chöùng. Chö Phaät ñôøi vò lai cuõng theá. Ñaây laø choã ôû cuûa nhöõng baäc tu thieàn quaùn saâu xa ñaõ bieán hieän ra phaùp laïc. Ta vaø caùc boà taùt vì thöông xoùt seõ nhaän lôøi caàu thænh cuûa ngöôi." Noùi xong, Phaät ngoài im laëng. Vua La baø na lieàn ñem xe keát hoa ñeïp cuûa mình ñeå cuùng Phaät. Phaät ngoài leân xe, vua vaø caùc boà taùt tuaàn töï theo sau. Coù voâ löôïng theå nöõ ca haùt taùn thaùn ñeå ñoùn möøng Phaät vaøo thaønh. Sau khi vaøo thaønh, vua La baø na cuøng quyeán thuoäc laïi duøng caùc thöù vi dieäu ñeå cuùng döôøng. Ñoàng nam ñoàng nöõ trong chuùng Daï xoa laáy löôùi baùu cuùng döôøng Phaät, vua La baø na cuùng Phaät vaø Boà taùt caùc chuoãi anh laïc ñeo coå. Sau khi nhaän caùc phaåm vaät cuùng döôøng, chö vò Boà taùt laàn löôït noùi caûnh giôùi cao thaâm maø caùc ngaøi ñaõ thaân chöùng. La baø na vöông vaø quyeán thuoäc laïi cuùng döôøng boà taùt Ñaïi hueä vaø khuyeán thænh nhö sau:

Toâi vaø caùc ñaïi só Muoán hoûi ñöùc Theá Toân Caùc caûnh giôùi töï chöùng

Cuûa taát caû Nhö lai Toâi cuøng chuùng daï xoa

Vaø caùc boà taùt naøy Moät loøng nguyeän xin nghe

Neân ñoàng thanh khuyeán thænh Ngaøi laø baäc toái thaéng Trong caùc baäc tu haønh

Vaø thuyeát phaùp lôïi sinh Toâi moät loøng cung kænh Xin ngaøi vì chuùng toâi Maø thænh vaán nhö lai

Phaùp töï chöùng thanh tònh Cöùu caùnh vaøo Phaät ñòa

Lìa taát caû laàm loãi Cuûa ngoaïi ñaïo, nhò thöøa.

Baáy giôø trong nuùi aáy, ñöùc Theá Toân duøng thaàn löïc hoùa ra muoân ngaøn nuùi baùu, laïi duøng traêm ngaøn vaïn öùc baùu vaät cuûa chö thieân maø trang hoaøng. Treân ñænh moãi ngoïn nuùi ñeàu coù thaân Phaät hieän, tröôùc moãi thaân Phaät ñeàu coù vua La baø na vaø hoäi chuùng. Taát caû coõi nöôùc trong möôøi phöông ñeàu xuaát hieän, trong moãi coõi nöôùc ñeàu coù ñöùc Nhö lai, tröôùc moãi ñöùc Phaät ñeàu coù vua La baø na cuøng quyeán thuoäc, vöôøn A du giaø, thaønh Laêng giaø trang nghieâm... Moãi nôi ñeàu coù boà taùt Ñaïi hueä thöa hoûi Phaät. Phaät khai thò caûnh giôùi töï chöùng cho chuùng hoäi. Sau khi duøng muoân ngaøn aâm thanh vi dieäu ñeå dieãn noùi kinh naøy, Phaät cuøng chuùng Boà taùt tan bieán vaøo hö khoâng. Khi chæ thaáy coøn laïi moät mình mình trong cung ñieän, vua La baø na nghó: "Vaäy, ngöôøi ñang nhìn moïi söï ñaây laø ai? Ai ñaõ nghe thuyeát phaùp? Ai thaáy? Thaáy gì? Phaät vaø röøng nuùi baùu trong thaønh bieán ñi ñaâu? Ñaáy laø moäng chaêng? Hay laø aûo giaùc? Hay caûnh bieán hoùa cuûa loaøi caøn thaùt baø? Hay vì ta nhaëm maét? Hay laø naéng quaùn ñeøn loøa? Ñaây laø aûo moäng, nhö con cuûa thaïch nöõ?


- 11 - - 12 -

Nhö aûo giaùc voøng löûa quay?" Laïi nghó: "Baûn tính cuûa vaïn phaùp ñeàu nhö vaäy, chæ laø caûnh giôùi do töï taâm phaân bieät. Keû phaøm phu meâ hoaëc khoâng theå hieåu thaáu. Kyø thöïc, khoâng coù thaáy vaø bò thaáy, khoâng ngöôøi naêng thuyeát cuõng khoâng phaùp sôû thuyeát. Thaáy Phaät nghe Phaùp ñeàu laø phaân bieät. Nhöõng ngöôøi thaáy caùc phaùp nhö treân khoâng theå thaáy ñöôïc Phaät, khoâng sinh phaân bieät môùi goïi laø thaáy Phaät." Khi aáy chuùa teå thaønh Laêng giaø boãng nhieân khai ngoä, lìa oâ nhieãm cuûa töï taâm, chöùng ñöôïc vaïn phaùp chæ do taâm bieán hieän; an truù caûnh giôùi voâ phaân bieät. Nhôø nhöõng thieän caên ñaõ troàng laâu xa veà tröôùc, oâng ñöôïc caùi thaáy "nhö thaät" ñoái vôùi heát thaûy phaùp. OÂng khoâng coøn leä thuoäc ngöôøi khaùc ñeå giaùc ngoä, coù theå duøng trí quaùn saùt caùc phaùp moät caùch saùng suoát, xa lìa heát thaûy öùc ñoaùn, taø giaûi, trôû thaønh moät baäc thaày trong caùc baäc ñaïi tu haønh. Coù naêng löïc moät thaân hieän ra nhieàu thaân, thaáy suoát caùc phöông tieän, bieát roõ ñaëc ñieåm töøng giai ñoaïn tu haønh (ñòa), thöôøng öa xa lìa taâm, yù, yù thöùc, caét ñöùt ba kieán "töông tuïc", lìa chaáp tröôùc cuûa ngoaïi ñaïo. Töï taâm oâng bieát mình ñaõ vaøo kho taøng Nhö lai, höôùng ñeán Phaät ñòa. La baø na boãng nghe giöõa hö khoâng trong cung ñieän coù tieáng noùi: "Hay thay, ñaïi vöông ! Nhö choã oâng ñaõ hoïc, caùc baäc tu haønh cuõng hoïc nhö theá, thaáy nhö theá. Taát caû caùc ñöùc Nhö lai cuõng thaáy nhö theá. Neáu thaáy (caùc phaùp) khaùc theá, laø ñoaïn kieán. OÂng phaûi xa lìa taâm, yù, yù thöùc, neân sieâng quaùn saùt heát thaûy caùc phaùp, neân tu noäi haïnh, chôù ñaém tröôùc ngoaïi caûnh, chôù sa vaøo nhöõng phaùp tu, nhöõng loái giaûi thích, nhöõng caûnh giôùi, nhöõng pheùp ñònh cuûa nhò thöøa ngoaïi ñaïo. Chôù ham thích baøn chôi, ñaøm tieáu, chôù khôûi caùc kieán chaáp cuûa phaùi Vi ñaø (chaáp töï ngaõ), chôù say ñaém an nhaøn cuûa vöông vò, chôù ôû trong nhöõng ñònh thuoäc veà luïc ñònh v.v.. Laøm nhö theá laø thöïc haønh haïnh cuûa baäc chaân tu, coù theå phaù bieän luaän cuûa ngöôøi khaùc, coù

theå dieät tröø aùc kieán, coù theå xaû boû heát thaûy ngaõ kieán chaáp tröôùc, coù theå duøng dieäu tueä ñeå chuyeån thöùc sôû y, coù theå tu ñaïo ñaïi thöøa cuûa Boà taùt, coù theå thaâm nhaäp caûnh giôùi töï chöùng cuûa Nhö lai. OÂng neân sieâng tu hoïc theâm nhö vaäy, ñeå caùc phaùp sôû ñaéc caøng theâm thanh tònh. Haõy kheùo tu Tam muoäi vaø Tam ma baùt ñeå (samaøpatti), chôù tham ñaém caûnh giôùi maø nhò thöøa, ngoaïi ñaïo cho laø vui thuø thaéng, vì phaân bieät theo phaøm phu. Ngoaïi ñaïo chaáp ngaõ kieán, coù ngaõ töôùng, vöôùng maéc Thaät (dravya), Ñöùc, (Caàu na, guna). Nhò thöøa thaáy thaät coù "voâ minh duyeân haønh" neân töø "Tính khoâng" sinh loaïn töôûng phaân bieät. Laêng giaø vöông, Phaùp naøy laø ñaïo ñaïi thöøa raát thuø thaéng, coù theå khieán oâng thaønh töïu "Thaùnh trí töï chöùng", ñöôïc thoï ñôøi toát ñeïp trong ba coõi. Laêng giaø vöông, caùc ngoaïi ñaïo chaáp tröôùc ngaõ, laäp caùc dò luaän, khoâng theå dieãn noùi xa lìa chaáp tröôùc, chæ thaáy nghóa "hai" cuûa thöùc tính. Hay thay, Laêng giaø vöông, haõy tö duy nghóa naøy nhö oâng tö duy, tö duy nhö theá chính laø thaáy Phaät ." Baáy giôø Laêng giaø vöông laïi nghó: "Xin cho con laïi ñöôïc chieâm ngöôõng Nhö lai. Nhö lai Theá toân voán töï taïi trong caùc pheùp quaùn, lìa phaùp ngoaïi ñaïo, coù theå dieãn noùi caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí töï chöùng, vöôït ngoaøi öùng thaân hoùa thaân, an truù trong chính ñònh cuûa Nhö lai, chöùng nhaäp ñöôïc phaùp laïc tam muoäi. Ngaøi laø ñaáng "Ñaïi quaùn haïnh sö", laø ñaáng Ñaïi ai maãn, ñaõ ñoát heát löûa phieàn naõo vaø phaân bieät, ñöôïc caùc chuùng Phaät töû vaây quanh, ñaáng hieåu thaáu taâm chuùng sinh, ñaáng Bieán khaép caùc coõi, ñaáng Nhaát thieát trí, xa lìa heát thaûy söï töôùng phaân bieät. Con nay xin ñöôïc thaáy laïi naêng löïc ñaïi thaàn thoâng cuûa Nhö lai. Khi ñöôïc thaáy Nhö lai, nguyeän cho con ñaït ñöôïc phaùp chöa ñaït, khoâng thoái chuyeån phaùp ñaõ ñaït, lìa caùc phaân bieät, an truù trong phaùp laïc tam muoäi, taêng tröôûng ñaày ñuû Nhö lai trí." Ñöùc Phaät bieát


- 13 - - 14 -

Laêng giaø vöông seõ chöùng Voâ sinh phaùp nhaãn, vì thöông xoùt neân laïi thò hieän saéc thaân, bieán moïi vaät trôû laïi nhö tröôùc. Vua möôøi ñaàu thaáy laïi nhöõng gì ñaõ töøng thaáy: raát nhieàu sôn thaønh trang hoaøng baèng ñuû thöù chaâu baùu, trong moãi thaønh ñeàu coù ñöùc Phaät 32 töôùng nghieâm thaân, laïi töï thaáy thaân mình vaø Ñaïi hueä ôû tröôùc moãi ñöùc Phaät, coù chuùng Daï xoa vaây quanh, ñang noùi caùc phaùp sôû haønh cuûa baäc Töï chöùng trí, laïi thaáy coõi nöôùc cuûa möôøi phöông Phaät. Taát caû caùc söï vaät ñeàu hieän nhö tröôùc khoâng sai khaùc. Baáy giôø ñöùc Theá toân töø xa duøng tueä nhaõn quan saùt khaép hoäi chuùng roài boãng vui möøng cöôøi lôùn nhö sö töû vöông. Töø giöõa ñoâi loâng maøy, ñuøi veá, hoâng, löng, coå cho ñeán töø vai, caùnh tay, daáu chöõ vaïn, töø moãi loã chaân loâng treân thaân ngaøi, ñeàu phoùng muoân vaøn haøo quang ñeïp, nhö raùng caàu voàng, nhö tia maët trôøi, laïi nhö ngoïn löûa maïnh noåi leân vaøo thôøi kieáp taän. Luùc aáy trong hö khoâng, Phaïm vöông, Ñeá thích, Töù thieân vöông töø xa cuõng thaáy Nhö lai ngoài nhö nuùi Tu di treân ñænh Laêng giaø sôn vui möøng cöôøi lôùn. Chö Boà taùt vaø caùc chuùng loaøi trôøi ñeàu nghó: "Nhö lai Theá Toân voán töï taïi tröôùc moïi phaùp, nay bôûi nhaân duyeân gì boãng laïi vui möøng cöôøi lôùn, thaân toûa haøo quang, laëng im khoâng ñoäng, an truù trong caûnh töï chöùng, nhaäp phaùp laïc tam muoäi, nhö sö töû vöông nhìn quanh boán höôùng, nhìn La baø na, nghó ñeán caùc phaùp nhö thaät?" Khi aáy Boà taùt Ñaïi hueä tröôùc vì lôøi thænh cuûa La baø na, sau vì bieát roõ taâm caùc Boà taùt trong hoäi chuùng, laïi bieát chuùng sinh ñôøi sau nhöõng keû baùm vaøo ngöõ ngoân vaên töï, oâm giöõ haïnh nhò thöøa ngoaïi ñaïo seõ meâ laàm nghó: "Theá Toân ñaõ xa lìa caûnh giôùi cuûa thöùc phaân bieät, theá thì vì côù gì maø vui möøng cöôøi lôùn?" Chính vì muoán tröø nghi hoaëc cho haïng naøy, neân Boà taùt hoûi Phaät. Phaät ñaùp:

“ Hay thay, Ñaïi hueä! Hay thay, Ñaïi hueä ! OÂng quaùn saùt theá gian, vì thöông xoùt chuùng sinh bò troùi buoäc trong caùc quan nieäm sai laàm veà ba ñôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai, muoán cho chuùng sinh ñöôïc khai ngoä maø hoûi ta. Nhöõng ngöôøi trí thöôøng ñaët caâu hoûi vì lôïi mình lôïi ngöôøi nhö vaäy. Naøy Ñaïi hueä, Laêng giaø vöông ñaây ñaõ töøng hoûi taát caû caùc ñöùc Nhö lai trong quaù khöù hai nghóa ÖÙng cuùng vaø Chính ñaúng giaùc (A la haùn vaø Phaät), nay cuõng muoán hoûi, vaø trong ñôøi vò lai cuõng theá. Caùc choã khaùc nhau giöõa hai nghóa aáy, heát thaûy nhò thöøa, ngoaïi ñaïo ñeàu khoâng theå suy löôøng." Ñöùc Nhö lai bieát Laêng giaø vöông muoán hoûi nghóa naøy neân daïy: Naøy Laêng giaø vöông, oâng muoán hoûi gì cöù hoûi. Ta seõ phaân bieät giaûi thích cho oâng, thoûa maõn mong caàu cuûa oâng, khieán oâng hoan hyû, coù theå duøng trí tueä tö duy quaùn saùt ñeå lìa phaân bieät, bieát roõ caùc giai ñoaïn tu haønh. OÂng seõ tu taäp ñoái trò caùc phaùp, chöùng nghóa chaân thaät, nhaäp phaùp laïc tam muoäi, ñöôïc chö Phaät nhieáp thoï, an truù trong phaùp laïc xa ma ñòa (samapatthi), xa lìa loãi laàm cuûa ñònh nhò thöøa, an truù caùc caáp böïc Boà taùt: Baát ñoäng, Thieän hueä, Phaùp vaân. OÂng seõ nhö thaät roõ bieát caùc phaùp voâ ngaõ, seõ ñöôïc ngoài trong hoa sen baùu, ñöôïc chö Phaät laáy nöôùc tam muoäi röôùi ñaàu, ñöôïc voâ soá Boà taùt ôû trong sen baùu vaây quanh, cuøng chuùng hoäi ñeàu höôùng nhìn oâng. Caùc caûnh giôùi nhö theá khoâng theå nghó baøn. OÂng seõ sinh khôûi caùc haïnh Nhaát haïnh vaø Nhaát phöông tieän. OÂng quyeát ñònh seõ ñaït nhöõng ñieàu baát tö nghì nhö theá trong quaû vò Nhö lai, seõ tuøy cô caûm chuùng sinh maø öùng hieän thaân töôùng. Nhöõng gì oâng seõ ñaït, haøng nhò thöøa, ngoaïi ñaïo, Phaïm vöông, Ñeá thích, Töù thieân vöông ñeàu chöa töøng thaáy. Ñöôïc Phaät cho pheùp, Laêng giaø vöông rôøi choã ngoài treân ñænh nuùi baùu thanh tònh trang nghieâm nhö hoa sen lôùn ñöùng daäy, vôùi


- 15 - - 16 -

chuùng theå nöõ vaây quanh, hoùa ra voâ löôïng hoa ñuû maøu, caùc loaïi höông nhö höông boät, höông thoa, traøng phan, duø loïng, quang boâi (?), anh laïc cuøng caùc ñoà trang söùc thaéng dieäu khaùc theá gian chöa töøng nghe. Laïi bieán hoùa ra raát nhieàu nhaïc khí maø duïc giôùi coù, caùc nhaïc khí vöôït hôn nhaïc khí coõi trôøi, roàng, nhaïc thaàn, cuøng heát thaûy theá gian, caùc nhaïc khí maø chö Phaät möôøi phöông ñeàu thaáy. Laïi hoùa caùc löôùi baùu che khaép chö Phaät, Boà taùt. Laïi hieän caùc thöù y phuïc myõ leä, döïng traøng phan ñeå cuùng döôøng Nhö lai. Xong La baø na lieàn bay leân hö khoâng caùch baûy caây ña la, röôùi xuoáng caùc leã vaät cuùng döôøng, troãi nhaïc, roài töø treân khoâng xuoáng, ngoài ôû ñænh nuùi sen baùu toûa aùnh saùng nhö maët trôøi, vui möøng cung kính baïch: "Con nay muoán hoûi Nhö lai hai nghóa. Hai nghóa naøy con ñaõ töøng hoûi caùc ñöùc Nhö lai ÖÙng chính ñaúng giaùc trong quaù khöù. Chö Phaät xöa cuõng ñaõ nhaân lôøi caàu thænh cuûa con maø trình baøy. Nay con muoán hoûi laïi nghóa aáy, xin ñöùc Nhö lai noùi roõ cho con. Baïch Theá toân, hai nghóa aáy ñöôïc caùc ñöùc Nhö lai bieán hoùa chöù khoâng phaûi Phaät caên baûn (Phaät Phaùp thaân) tuyeân thuyeát. Phaät caên baûn thì chæ noùi caûnh giôùi cuûa phaùp laïc tam muoäi chöù khoâng noùi nhöõng caûnh giôùi do hö voïng phaân bieät. Hay thay ñöùc Theá Toân töï taïi ñoái vôùi caùc phaùp, xin ngaøi ruõ loøng thöông xoùt noùi hai nghóa naøy, heát thaûy haøng con Phaät ñeàu coù loøng muoán nghe." Khi aáy ñöùc Theá Toân baûo vua : OÂng cöù hoûi, ta seõ noùi cho. Vua Daï xoa lieàn mang theâm caùc thöù muõ baùu vaø anh laïc, caùc ñoà trang söùc ñeå trang nghieâm thaân roài noùi: Nhö lai thöôøng daïy :"Phaùp coøn phaûi xaû, huoáng hoà phi phaùp." Baïch Theá Toân, laøm sao xaû hai thöù phaùp aáy? Phaùp laø gì, phi phaùp laø gì? Laøm sao coù hai phaùp ñeå xaû? Coù hai phaùp töùc ñaõ sa vaøo töôùng phaân bieät giöõa höõu theå vaø voâ theå (svabhaøvaøbhaøva)

giöõa thò vaø phi (abhautibhautika). Taát caû ñaáy ñeàu laø phaân bieät, khoâng theå bieát ñöôïc töôùng voâ sai bieät cuûa A laïi da thöùc. Nhö khi thaáy voøng loâng (mao luaân) trong hö khoâng maø cho coù thaät, (söï phaân bieät) ñoù khoâng phaûi laø caûnh giôùi cuûa tònh trí. Phaùp tính voán nhö vaäy, laøm sao coù theå xaû (phaùp hay phi phaùp) ? Phaät daïy: Laêng giaø vöông, oâng khoâng thaáy söï taùn hoaïi voâ thöôøng cuûa caùc vaät nhö bình, v.v..hay sao ? Phaøm phu thaáy nhöõng phaùp aáy lieàn sinh phaân bieät. OÂng khoâng bieát söï khaùc nhau giöõa phaùp vaø phi phaùp sao ? Ñaáy laø do phaøm phu phaân bieät, khoâng phaûi laø caùi thaáy cuûa baäc chöùng trí. Phaøm phu sa vaøo söï phaân bieät töôùng, caùc baäc ñaõ chöùng thì khoâng theá. Naøy Laêng giaø vöông, nhö khi thieâu ñoát cung ñieän, vöôøn röøng, thaáy caùc ngoïn löûa, tính löûa vaãn laø moät, nhöng do söùc chaùy cuûa caùc nôi phaùt ra ngoïn löûa maø löûa coù daøi ngaén to nhoû khaùc nhau. Sao oâng khoâng bieát töôùng sai bieät giöõa phaùp vaø phi phaùp? Naøy Laêng giaø vöông, nhö moät haït gioáng sinh moäng, thaân nhoû, caønh, laù cho ñeán hoa quaû, sai bieät voâ cuøng; ngoaïi phaùp nhö theá, noäi phaùp cuõng vaäy. Do voâ minh laøm duyeân sinh uaån, giôùi, xöù cuøng heát thaûy phaùp trong ba coõi, thoï sinh vaøo caùc ñöôøng, coù khoå laïc, toát, xaáu, noùi, im, ñi, nghæ ñeàu khaùc nhau. Laïi nhö töôùng cuûa caùc thöù chæ laø moät, song theo caûnh giôùi maø coù treân, giöõa, döôùi, ueá, saïch, thieän, aùc v.v.. khoâng ñoàng. Naøy Laêng giaø vöông, khoâng nhöõng caùc phaùp nhö treân coù sai bieät, maø caùc baäc tu haønh khi tu quaùn haïnh cuõng thaáy trong caùc haïnh noäi chöùng cuûa mình coù caùc töôùng sai bieät, huoáng chi phaùp vôùi phi phaùp maø khoâng phaân bieät hay sao? Naøy Laêng giaø vöông, phaùp cuøng phi phaùp khaùc nhau, neân bieát ñaáy laø do phaân bieät caùc töôùng maø ra. Laêng giaø vöông ! Phaùp laø gì? AÁy laø nhöõng phaùp maø nhò thöøa ngoaïi ñaïo do hö voïng phaân bieät cho laø coù, thaät, laøm nhaân cho


- 17 - - 18 -

caùc phaùp. Nhöõng phaùp nhö vaäy caàn phaûi xa lìa, chôù naém giöõ töôùng ñeå sinh phaân bieät, thaáy caùc phaùp do töï taâm bieán maø cho laø thaät. Thaáy ñöôïc phaùp tính cuûa töï taâm, aáy goïi laø khoâng chaáp tröôùc. Caùc vaät nhö caùi bình v.v.. maø phaøm phu chaáp voán khoâng töï tính, nhöõng ngöôøi tu quaùn haïnh laáy tyø baùt xaù na (vipassana-quaùn) nhö thaät quaùn saùt, goïi laø xaû caùc phaùp. Naøy Laêng giaø vöông, phi phaùp laø sao? AÁy laø caùc phaùp khoâng coù töï tính, khoâng töôùng, lìa phaân bieät; ngöôøi thaáy nhö thaät thì caûnh giôùi duø coù duø khoâng ñeàu khoâng khôûi quan nieäm, aáy goïi laø xaû phi phaùp. Laïi nöõa, phi phaùp aáy laø nhö söøng thoû, con cuûa thaïch nöõ v.v.. ñeàu khoâng tính khoâng töôùng, khoâng theå phaân bieät, caàn phaûi xa lìa. Phi phaùp naøy tuy khoâng tính khoâng töôùng, maø theá gian vaãn coù danh töø, khoâng phaûi nhö caùi bình v.v.. coù theå caàm naém. Caùc phaùp coù töôùng phaân bieät nhö bình, vaø khoâng töôùng nhö loâng ruøa, ñeàu phaûi xaû boû, aáy goïi laø xaû phaùp cuøng xaû phi phaùp. Laêng giaø vöông, nhöõng choã oâng hoûi tröôùc ta ñaõ noùi xong. Naøy Laêng giaø vöông, caùi quaù khöù oâng noùi ñoù chæ laø phaân bieät, vò lai cuõng laø phaân bieät, vì ta (hieän taïi) cuõng nhö caùc ñöùc Nhö lai kia. Laêng giaø vöông, phaùp cuûa chö Phaät noùi ñeàu xa lìa phaân bieät, ñaõ ra khoûi heát thaûy hí luaän, khoâng nhö saéc töôùng coù theå phaân bieät, chæ coù trí môùi chöùng nhaäp ñöôïc maø thoâi. Chính vì muoán cho chuùng sinh an vui maø chö Nhö lai môùi dieãn noùi phaùp, duøng trí voâ töôùng maø noùi, goïi laø Nhö lai. Bôûi ñöùc Nhö lai laáy trí laøm theå, laáy trí laøm thaân, neân Nhö lai khoâng phaân bieät cuõng khoâng theå bò phaân bieät. Khoâng theå laáy töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sinh... maø phaân bieät Nhö lai . Vì sao? Bôûi vì yù thöùc do caûnh maø khôûi roài baùm laáy saéc, hình, töôùng. Cho neân (Nhö lai ) xa lìa naêng phaân bieät cuõng nhö sôû phaân bieät. Naøy Laêng giaø vöông, thí nhö chuùng sinh trong böùc tranh maøu treân vaùch khoâng coù giaùc tri, chuùng sinh ôû theá gian cuõng

vaäy, khoâng coù nghieäp, baùo. Phaùp Phaät cuõng theá, khoâng coù nghe, khoâng coù noùi. Naøy Laêng giaø vöông, chuùng sinh ôû theá gian cuõng nhö caûnh bieán hoùa, phaøm phu ngoaïi ñaïo khoâng thaáu ñaït nghóa naøy. Laêng giaø vöông, thaáy ñöôïc nhö theá goïi laø chính kieán, thaáy khaùc goïi laø phaân bieät kieán, vì phaân bieät neân baùm giöõ nhò nghóa. Laêng giaø vöông naøy, ví nhö coù ngöôøi töï thaáy boùng mình trong göông nöôùc, döôùi aùnh traêng, nghe tieáng mình aâm höôûng trong hang nuùi, beøn sinh phaân bieät maø khôûi söï baùm víu. Ñaây cuõng vaäy, phaùp, phi phaùp chæ laø phaân bieät, vì phaân bieät neân khoâng theå xa lìa; chæ taêng tröôûng hö voïng, khoâng ñöôïc an tónh. An tónh aáy nghóa laø nhaát duyeân (ekaøgra), nhaát duyeân aáy laø tam muoäi toái thaéng, töø ñoù coù theå phaùt sinh Thaùnh trí töï chöùng, laáy Nhö lai taïng laøm caûnh giôùi.


- 19 - - 20 -

CHÖÔNG II THÖÏC HAØNH TAÁT CAÛ PHAÙP

Tieát I

Ñaïi Hueä Boà taùt cuøng Ma ñeá Boà taùt nhöõng vò ñaõ vieáng caùc coõi Phaät, baáy giôø nöông uy thaàn Phaät, töø choã ngoài ñöùng daäy, traät vai aùo beân phaûi, goái phaûi quyø xuoáng ñaát, chaép tay höôùng Phaät cung kính noùi baøi tuïng:

Theá gian lìa sinh dieät Nhö hoa ñoám hö khoâng

Trí khoâng chaáp coù, khoâng Höng khôûi taâm ñaïi bi

Vaïn phaùp ñeàu nhö huyeãn

Xa lìa taâm vaø thöùc Trí khoâng chaáp coù khoâng

Höng khôûi taâm ñaïi bi

Theá gian thöôøng nhö moäng Xa lìa caû ñoaïn, thöôøng Trí khoâng chaáp höõu, voâ Höng khôûi taâm ñaïi bi

Khoâng coù Phaät nieát baøn

Khoâng Nieát baøn cho Phaät Lìa bieát vaø bò bieát

Lìa höõu cuøng phi höõu

Phaùp thaân nhö huyeãn moäng

Coù gì ñeå ngôïi khen Bieát voâ tính voâ sinh AÁy môùi laø khen Phaät

Phaät khoâng caên, caûnh, töôùng

Khoâng thaáy laø thaáy Phaät Laøm sao tröôùc Maâu ni Maø khôûi söï khen cheâ

Ai ôû tröôùc Maâu ni

Sinh thanh tònh, xa lìa Keû aáy ñôøi naøy, sau

Lìa chaáp, khoâng choã thaáy Noùi keä taùn Phaät xong, Ñaïi Hueä Boà taùt töï xöng teân:

Con teân laø Ñaïi hueä Thoâng ñaït phaùp ñaïi thöøa Xin ñem traêm taùm nghóa Kính hoûi ñaáng Voâ thöôïng

Nghe lôøi aáy, ñaáng Theá gian giaûi nhìn khaép hoäi chuùng roài daïy raèng:

Caùc ngöôi haøng con Phaät Nay cöù töï do hoûi

Ta seõ noùi cho ngöôi Caûnh giôùi ñaõ töï chöùng

Ñöôïc Phaät chaáp thuaän, Ñaïi hueä Boà taùt ñaûnh leã döôùi chaân ngaøi xong, thöa hoûi baèng keä tuïng nhö sau:

Do ñaâu suy löôøng sinh? Laøm sao saïch suy löôøng?


- 21 - - 22 -

Do ñaâu meâ hoaëc sinh? Laøm sao heát meâ hoaëc?

Sao goïi laø Phaät töû Cuøng thöù lôùp voâ aûnh (niraøbhaøsa)?

Do ñaâu hoùa coõi nöôùc Caùc töôùng vaø ngoaïi ñaïo? Giaûi thoaùt ñeán nôi naøo?

Ai bò troùi, ai môû? Caûnh giôùi thieàn ra sao?

Taïi sao coù ba thöøa? Nhaân duyeân gì sinh phaùp?

Caùi gì nhaân gì quaû? Ai noùi lìa boán nghóa? Do ñaâu caùc coõi sinh? Sao goïi ñònh voâ saéc?

Sao goïi Dieät taän ñònh? Theá naøo laø töôûng dieät? Laøm sao töø ñònh giaùc? Vì sao sinh hoaït ñoäng? Thaân ñi, ñöùng naém giöõ? Laøm sao thaáy söï vaät?

Laøm sao vaøo caùc "ñòa"? Laøm sao coù Phaät töû? Ai phaù ñöôïc ba coõi? ÔÛ ñaâu, thaân ra sao? Sinh vaø truù nôi naøo?

Laøm sao ñaëng thaàn thoâng Töï taïi vaø chính ñònh?

Taâm tam muoäi ra sao? Nguyeän Phaät vì con noùi

Sao goïi laø taøng thöùc? Sao goïi laø yù thöùc?

Laøm sao caùc kieán khôûi? Laøm sao caùc kieán dieät?

Tính, phi tính laø gì? Vì sao noùi duy taâm?

Vì sao kieán laäp töôùng? Sao goïi laø Voâ ngaõ?

Sao laø khoâng chuùng sinh? Sao laø tuøy tuïc noùi?

Laøm sao ñeå khoûi khôûi Thöôøng kieán vaø ñoaïn kieán?

Sao Phaät cuøng ngoaïi ñaïo Töôùng voán khoâng khaùc nhau?

Laøm sao ñôøi vò lai Coù caùc boä phaùi sinh?

Sao goïi laø Tính khoâng? Sao goïi saùt na dieät?

Thai taïng töø ñaâu sinh? Sao theá gian baát ñoäng?

Vì sao baûo cuoäc ñôøi Nhö huyeãn, laïi nhö moäng

Nhö thaønh Caøn thaùt baø Nhö aùnh nöôùc sa maïc

Nhö vöøng traêng ñaùy nöôùc? "Boà ñeà phaàn" laø sao?

"Giaùc phaàn" töø ñaâu khôûi? Vì sao coõi nöôùc loaïn? Vì sao höõu kieán sinh?

Laøm sao bieát theá phaùp?


- 23 - - 24 -

Laøm sao lìa vaên töï? Sao laø "nhö khoâng hoa"?

Khoâng sinh cuõng khoâng dieät? Chaân nhö coù maáy loaïi? "Ñoä taâm" coù maáy loaïi? Sao laø nhö hö khoâng? Sao laø lìa phaân bieät? Vaø thöù töï caùc "ñòa"? Sao laø ñöôïc voâ aûnh? Sao laø hai voâ ngaõ? Sao laø heát sôû tri?

Thaùnh trí coù maáy loaïi? Coù maáy loaïi giôùi phaùp

Phaät cheá cho chuùng sinh? Ngoïc baùu doøng toân quyù Töø ñaâu maø xuaát hieän?

Ai sinh ra ngoân ngöõ Chuùng sinh vaø caùc vaät? Naêm minh vaø kyõ thuaät

Ai laøm cho saùng toû? Keä tuïng (gaøthaø) coù maáy loaïi?

Tröôøng haøng coù maáy thöù? Ñaïo lyù maáy baát ñoàng? Giaûi thích bao sai bieät?

AÊn uoáng aáy ai laøm? AÙi duïc vì sao khôûi?

Sao goïi Chuyeån luaân vöông Cho ñeán caùc tieåu vöông? Laøm sao vua giöõ nöôùc? Chuùng trôøi coù maáy loaïi?

Ñaát, maët trôøi, traêng, sao Caùc thöù aáy theá naøo?

Giaûi thoaùt coù maáy loaïi? Maáy loaïi thaày tu haønh?

Sao goïi A xaø leâ? Ñeä töû bao nhieâu haïng? Nhö lai coù maáy loaïi?

Chuyeän tieàn thaân ra sao ? Chuùng ma vaø dò giaùo ? Moãi thöù coù bao nhieâu ? Töï tính bao sai bieät ?

Taâm coù bao nhieâu loaïi ? Giaû laäp nghóa laø gì ?

Xin Phaät giaûi thích cho Töø ñaâu sinh maây gioù ? Nieäm, trí vì sao coù ?

Buïi, bôø, caây haøng lôùp Caùc thöù aáy ai laøm ?

Nhöõng thuù vaät voi ngöïa Nhaân gì bò baét giöõ ?

Sao coù ngöôøi heøn xaáu ? Xin Phaät giaûi cho con Sao goïi laø saùu thôøi ?

Nhaát xieån ñeà do ñaâu ? Gaùi, trai vaø baát nam ? Do ñaâu maø sinh khôûi ?

Sao laø tu tieán boä ? Sao laø tu thuït luøi ?

Thaày du giaø maáy haïng Daïy ngöôøi tu phaùp aáy?


- 25 - - 26 -

Chuùng sinh sinh caùc ñöôøng Hình saéc, töôùng ra sao?

Giaøu coù, raát an oån AÁy laø do nhaân gì?

Sao coù doøng Thích ca? Sao coù doøng Cam giaù?

Tieân nhaân khoå haïnh laâu AÁy do ai chæ giaùo ?

Laøm sao Phaät Theá Toân Hieän thaân khaép caùc coõi

Chuùng Phaät töû vaây quanh Ñuû caùc loaøi sai bieät ? Vì sao khoâng aên thòt? Nhaân gì daïy boû thòt?

Caùc chuùng sinh aên thòt Do nhaân gì maø aên? Sao coù caùc coõi nöôùc

Troâng nhö hình trôøi traêng Tu di vaø hoa sen

Chöõ vaïn, töôïng sö töû? Sao coù caùc coõi nöôùc

Nhö löôùi trôøi Ñeá thích Laät uùp hoaëc naèm nghieâng Maø thaønh caùc moùn baùu?

Sao coù caùc coõi nöôùc Nhö nhaät nguyeät khoâng dô

Hoaëc nhö hình hoa quaû, OÁng saùo, troáng eo nhoû?

Phaät Bieán hoùa laø gì (Nirmaønikabuddha)? Vaø phaät Dò thuïc sinh ?(Vipaøkajabuddha)

Cuøng phaät Chaân nhö trí (Tathaøtaøjnaønabuddha)? Xin giaûi thích cho con.

Vì sao ôû Duïc giôùi Khoâng thaønh Ñaúng chính giaùc?

Sao ôû Saéc cöùu caùnh (Akanistha)? Lìa nhieãm ñöôïc trí tueä ? Ai seõ giöõ chính phaùp? Phaät truï theá bao laâu?

Chính phaùp truï daøi, ngaén? Taát ñaøn coù maáy loaïi?

Kieán chaáp coù bao nhieâu? Vì sao laäp luaän taïng? Cho ñeán caùc Tyø kheo Heát thaûy caùc Phaät töû

Ñoäc giaùc vaø Thanh vaên Laøm sao chuyeån caùc thöùc? Laøm sao ñöôïc voâ töôùng?

Laøm sao ñöôïc Theá thoâng? Laøm sao ñöôïc xuaát theá ?

Laïi vì nhaân duyeân gì Taâm ôû trong baûy ñòa? Taêng giaø coù maáy loaïi? Sao goïi laø phaù taêng?

Laøm sao vì chuùng sinh Roäng noùi phöông cöùu lieäu?

Côù gì Ñaïi maâu ni Noùi leân lôøi nhö vaày:

"Ca dieáp, Caâu löu toân Caâu na haøm laø ta?"

Côù gì noùi ñoaïn thöôøng?


- 27 - - 28 -

Vaø noùi ngaõ, voâ ngaõ? Sao khoâng thöôøng noùi thaät:

"Heát thaûy do taâm taïo"? Sao coù röøng nam nöõ

Ha leâ (Harìtaki), am ma la (aømalìvana)? Keâ la baø (Kailaøsa), Luaân vieân (Cakravaøda)?

Cho ñeán nuùi kim cöông (vajraø) Trong caùc choã aáy coù

Voâ löôïng baùu trang nghieâm Tieân nhaân, caøn thaùt baø Taát caû ñeàu sung maõn

Ñaáy do nhaân duyeân gì? Xin Phaät vì con noùi

Nghe nhöõng lôøi hoûi veà phaùp moân toái thöôïng, phaùp moân ñaïi thöøa "taâm Phaät" vi dieäu aáy, ñöùc Theá Toân lieàn baûo: "Hay thay, Ñaïi hueä ! Haõy laéng nghe, laéng nghe. Nhö choã oâng hoûi, ta seõ laàn löôït noùi." Vaø ngaøi noùi keä tuïng:

Sinh cuøng vôùi khoâng sinh Nieát baøn vaø voâ töôùng

Löu chuyeån, voâ töï tính Ba la maät, phaät töû

Thanh vaên, Bích chi Phaät Ngoaïi ñaïo, haïnh voâ saéc

Tu di cuøng bieån nuùi Cuø lao, caùc coõi ñaát

Tinh tuù vaø nhaät nguyeät Chuùng trôøi, a tu la

Giaûi thoaùt vaø thaàn thoâng Thieàn ñònh vaø tam muoäi

Dieät vaø caùc thaàn tuùc

Boà ñeà phaàn, Baùt chính Thieàn cuøng voâ löôïng taâm

Caùc uaån cuøng ñeán, ñi Cho ñeán dieät taän ñònh

Taâm sinh khôûi noùi naêng Taâm, yù, thöùc, voâ ngaõ Naêm phaùp, ba töï tính

Phaân bieät, bò phaân bieät Hai loaïi kieán naêng sôû

Coäi nguoàn cuûa caùc thöøa Vaøng, ma ni, traân chaâu Doøng hoï lôùn, xieån ñeà

Nöôùc hoãn loaïn, moät Phaät Trí, trí chöôùng, ñaéc höôùng

Chuùng sinh, coù cuøng khoâng Voi, ngöïa, thuù, nhaân gì

Vì sao bò baét giöõ Vì sao nhaân, thí duï

Töông öng thaønh taát ñaøn ? Sôû taùc vaø naêng taùc

Nuùi röøng vaø meâ hoaëc? Lyù chaân thaät "nhö thò"

Duy taâm, khoâng caûnh giôùi ? Caùc ñòa khoâng thöù lôùp

Khoâng töôùng, chuyeån sôû y? Y phöông, caùc ngheä thuaät

Kyõ thuaät, cuøng naêm minh ? Tu di vaø nuùi, ñaát

Bieån, trôøi traêng bao lôùn ? Chuùng sinh thöôïng, trung, haï


- 29 - - 30 -

Moãi thaân bao vi traàn ? Moãi cung coù maáy tröõu? Caâu loâ xaù maáy cung ? Nöûa do tuaàn? Do tuaàn? Loâng, thoû vaø buïi cöûa ? Moãi thaân bao vi traàn ? Raän, loâng deâ, boät maïch?

Nöûa ñaáu vaø moät ñaáu Goàm bao nhieâu haït luùa?

Moät hoäc vaø möôøi hoäc Möôøi vaïn vaø thieân öùc

Cho ñeán taàm baø la (Vimvara: 10 trieäu) Moãi moùn soá bao nhieâu?

Maáy traàn (anu) thaønh giôùi töû (sarsapa)? Maáy giôùi töû thaønh thaûo töû?

Laïi coù maáy thaûo töû Môùi thaønh moät haït ñaäu (maøsa)?

Maáy haït ñaäu thaønh thuø (Dharana)? Maáy thuø laø moät löôïng (Karsa)?

Maáy löôïng thaønh moät caân (pala)? Maáy caân thaønh tu di (meru)?

Ñaáy nhöõng ñieàu neân hoûi Vì sao hoûi chuyeän khaùc? Thanh vaên, Bích chi Phaät

Caùc Phaät vaø Boà taùt Soá löôïng thaân bao nhieâu?

Moãi thaân maáy vi traàn? Löûa, gioù coù maáy traàn? Moãi caên coù maáy traàn?

Loâng maøy, loã chaân loâng

Maáy traàn thaønh moãi thöù? Caùc söï vieäc nhö theá

Sao khoâng ñem hoûi ta. Vì sao ñöôïc giaøu coù?

Sao laø chuyeån luaân vöông? Laøm sao vua giöõ nöôùc?

Laøm sao ñöôïc giaûi thoaùt? Theá naøo laø Tröôøng haøng?

Daâm duïc vaø aên uoáng? Theá naøo röøng nam nöõ?

Caùc nuùi, kim cöông sôn? Nhö huyeãn, moäng, aûo aûnh?

Maây do töø ñaâu sinh? Thôøi tieát laøm sao coù? Nhaân gì coù muøi vò?

Nam, nöõ vaø baát nam Phaät, boà taùt trang nghieâm?

Sao coù caùc nuùi ñeïp Tieân caøn thaùt trang hoaøng?

Giaûi thoaùt ñeán choã naøo? Ai bò troùi? Ai môû?

Sao laø caûnh giôùi thieàn? Bieán hoùa vaø ngoaïi ñaïo?

Sao laø voâ nhaân taùc? Sao laø höõu nhaân taùc?

Sao laø chuyeån caùc kieán? Sao laø khôûi suy löôøng?

Laøm sao saïch suy löôøng? Hoaït ñoäng töø ñaâu sinh? Sao goïi laø chuyeån khöù?


- 31 - - 32 -

Sao laø döùt caùc töôûng? Sao laø sinh tam muoäi?

Phaù ba coõi laø ai? Choã naøo, thaân ra sao? Sao goïi laø khoâng ngaõ? Sao laø theo tuïc noùi?

OÂng hoûi töôùng ra sao? Sao goïi laø phi ngaõ? Sao goïi laø thai taïng

Cuøng caùc chi phaàn khaùc? Sao laø thaáy ñoaïn thöôøng?

Sao laø taâm moät caûnh? Sao laø trí ngoân thuyeát? Giôùi, doøng hoï, Phaät töû? Lyù luaän vaø giaûi thích?

Sao laø thaày, ñeä töû? Tính chuùng sinh sai khaùc?

AÊn uoáng vaø hö khoâng? Thoâng minh, ma, giaû laäp?

Vì sao haøng caây baøy? Caùc caâu hoûi nhö theá

Nhaân gì heát thaûy nöôùc Caùc loaïi töôùng khoâng ñoàng?

Coù coõi hình oáng tieâu Troáng eo cuøng hoa quaû Coù choã khoâng aùnh saùng Tieân nhaân khoå haïnh laâu Hoaëc coù gioøng hoï quyù

Khieán chuùng sinh toân troïng Hoaëc coù keû haï tieän

Bò ngöôøi khaùc khinh khi? Vì sao trong coõi duïc

Tu haønh khoù thaønh Phaät? ÔÛ coõi saéc cöùu caùnh

Môùi thaønh ñaúng chính giaùc? Vì sao ngöôøi theá gian

Laïi coù ñöôïc thaàn thoâng? Sao goïi laø tyø kheo?

Sao goïi laø Taêng giaø? Sao laø Hoùa, Baùo Phaät? Phaät trí tueä chaân nhö?

Laøm sao khieán taâm mình An truù trong baûy "ñòa"? Nghóa naøy vaø caùc nghóa

OÂng nay ñeàu hoûi ta Nhö Phaät tröôùc ñaõ noùi Ñuû moät traêm taùm caâu

Moãi moãi töôùng töông öng Xa lìa caùc loãi chaáp Laïi lìa phaùp theá tuïc

Do ngoân ngöõ maø thaønh Ta nay vì oâng noùi

Phaät töû khaù laéng nghe. Khi aáy Boà taùt Ñaïi hueä baïch Phaät : Baïch Theá Toân! Sao laø 108 caâu? Phaät daïy: Naøy Ñaïi hueä ! Caùi goïi laø sinh cuù (meänh ñeà veà sinh) phi sinh, thöôøng phi thöôøng, töôùng phi töôùng, truù dò phi truù dò, saùt na phi saùt na, töï tính phi töï tính, khoâng phi khoâng, ñoaïn phi ñoaïn, taâm phi taâm, trung phi trung, duyeân phi duyeân, nhaân phi nhaân,


- 33 - - 34 -

phieàn naõo phi phieàn naõo, aùi phi aùi, phöông tieän phi phöông tieän, thieän xaûo phi thieän xaûo, thanh tònh phi thanh tònh, töông öng phi töông öng, thí duï phi thí duï, ñeä töû phi ñeä töû, sö phi sö, chuûng tính phi chuûng tính, tam thöøa phi tam thöøa, voâ aûnh töôïng phi voâ aûnh töôïng, nguyeän phi nguyeän, tam luaän phi tam luaän, tieâu töôùng phi tieâu töôùng, höõu phi höõu, voâ phi voâ, caâu phi caâu, töï chöùng thaùnh trí phi töï chöùng thaùnh trí, hieän phaùp laïc phi hieän phaùp laïc, saùt phi saùt, traàn phi traàn, nöôùc phi nöôùc, cung phi cung, doøng gioáng lôùn phi doøng gioáng lôùn, xuù laäu phi xuù laäu, thaàn thoâng phi thaàn thoâng, hö khoâng phi hö khoâng, maây phi maây, myõ thuaät phi myõ thuaät, kyõ thuaät phi kyõ thuaät, gioù phi gioù, ñaát phi ñaát, taâm phi taâm, giaû laäp phi giaû laäp, theå tính phi theå tính, uaån phi uaån, chuùng sinh phi chuùng sinh, giaùc phi giaùc, Nieát baøn phi Nieát baøn, hieåu bieát phi hieåu bieát, ngoaïi ñaïo phi ngoaïi ñaïo, hoãn loaïn phi hoãn loaïn, huyeãn phi huyeãn, moäng phi moäng, löûa phi löûa, aûnh töôïng phi aûnh töôïng, voøng löûa phi voøng löûa, Caøn thaønh phi Caøn thaønh, trôøi phi trôøi, aên uoáng phi aên uoáng, daâm duïc phi daâm duïc, thaáy phi thaáy, ñaùo bæ ngaïn phi ñaùo bæ ngaïn, thaønh phi thaønh, nhaät nguyeät tinh tuù phi nhaät nguyeät tinh tuù, ñeá phi ñeá, quaû phi quaû, dieät phi dieät, dieät khôûi phi dieät khôûi, y phöông phi y phöông, töôùng phi töôùng, chi phaàn phi chi phaàn, thieàn phi thieàn, meâ phi meâ, hieän phi hieän, hoä phi hoä, doøng hoï phi doøng hoï, tieân phi tieân, vua phi vua, nhieáp thoï phi nhieáp thoï, quyù phi quyù, kyù öùc phi kyù öùc, nhaát xieån ñeà phi nhaát xieån ñeà, nöõ nam baát nam phi nöõ nam baát nam, muøi vò phi muøi vò, taùc phi taùc, thaân phi thaân, suy löôøng phi suy löôøng, ñoäng phi ñoäng, caên phi caên, höõu vi phi höõu vi, nhaân quaû phi nhaân quaû, saéc cöùu caùnh phi saéc cöùu caùnh, thôøi tieát phi thôøi tieát, caây daây phi caây daây, söï vaät phi söï vaät, dieãn thuyeát phi dieãn thuyeát, quyeát ñònh phi quyeát ñònh, luaät taïng phi

luaät taïng, tyø kheo phi tyø kheo, truï trì phi truï trì, vaên töï phi vaên töï. Naøy Ñaïi hueä ! 108 nghóa naøy ñeàu laø nhöõng gì Phaät quaù khöù ñaõ noùi. Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Caùc thöùc coù maáy thöù sinh truù dieät ? Phaät daïy: - Ñaïi hueä, caùc thöùc coù hai thöù sinh truù dieät, khoâng phaûi duøng suy löôøng ño tính maø bieát ñöôïc. AÁy laø töông tuïc sinh vaø töôùng sinh, töông tuïc truù vaø töôùng truù, töông tuïc dieät vaø töôùng dieät. Caùc thöùc coù ba töôùng: chuyeån töôùng, nghieäp töôùng, chaân töôùng. Ñaïi hueä ! Thöùc noùi roäng coù 8 thöùc, löôïc noùi thì coù hai: hieän thöùc vaø phaân bieät söï thöùc. Ñaïi hueä ! Nhö trong göông saùng caùc hình saéc ñeàu hieän roõ, hieän thöùc cuõng theá. Ñaïi hueä! Hieän thöùc vaø phaân bieät söï thöùc, hai thöùc naøy khoâng khaùc nhau, chuùng laøm nhaân cho nhau. Hieän thöùc laáy söï bieán hoùa "baát tö nghì huaân" laøm nhaân, phaân bieät söï thöùc laáy söï phaân bieät caûnh giôùi vaø taäp khí hyù luaän töø voâ thæ laøm nhaân. Ñaïi hueä ! Nhöõng taäp khí hö voïng phaân bieät cuûa thöùc a laïi da dieät thì heát thaûy caên thöùc dieät, aáy goïi laø töôùng dieät. Ñaïi hueä ! Töông tuïc dieät aáy laø nhaân sôû y dieät cuøng sôû duyeân dieät thì töông tuïc cuõng dieät. Nhaân sôû y laø taäp khí hyù luaän hö voïng, sôû duyeân laø caûnh giôùi do töï taâm thaáy vaø phaân bieät thaønh. Ñaïi hueä ! Thí nhö naém buøn vaø vi traàn khoâng khaùc nhau, cuõng khoâng phaûi laø moät. Vaøng vaø ñoà trang söùc cuõng theá. Ñaïi Hueä, neáu buøn vaø vi traàn khaùc nhau thì ñaùng leõ buøn khoâng do vi traàn hôïp thaønh, neân noùi khoâng khaùc. Neáu naém buøn vaø vi traàn khoâng khaùc, thì ñaùng ra khoâng theå phaân bieät naém buøn vôùi vi traàn. Ñaïi hueä ! Chuyeån thöùc vaø taïng thöùc neáu khaùc nhau, thì taïng thöùc khoâng theå laøm nhaân cho caùc chuyeån thöùc. Neáu khoâng khaùc thì khi chuyeån thöùc dieät, leõ ra taïng thöùc cuõng dieät luoân, song kyø thaät chaân


- 35 - - 36 -

töôùng cuûa taïng thöùc khoâng dieät. Ñaïi hueä ! Chaân töôùng cuûa taïng thöùc khoâng dieät, chæ coù nghieäp töôùng cuûa noù dieät. Neáu chaân töôùng dieät thì taïng thöùc cuõng dieät hay sao? Neáu taïng thöùc dieät, thì khoâng khaùc gì thuyeát ñoaïn dieät cuûa ngoaïi ñaïo. Ñaïi hueä ! Ngoaïi ñaïo laäp thuyeát theá naøy: caùi thöùc töông tuïc naém giöõ caûnh giôùi dieät thì thöùc töông tuïc töø voâ thæ cuõng dieät. Ñaïi hueä ! Nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo baûo thöùc töông tuïc do moät taùc giaû taïo ra chöù khoâng noùi nhaõn thöùc do saéc, hình, aùnh saùng hoøa hôïp maø sinh; chæ noùi taùc giaû laøm nhaân sinh ra. Taùc giaû aáy laø gì? Hoï keå ra Thaéng tính (Pradhaøna), tröôïng phu (purusa), Töï taïi (Ìs'vara), Thôøi (kaøla) vaø vi traàn (anu) laø nhöõng phaùp naêng taùc. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä! coù baûy moùn töï tính, aáy laø Taäp (Samudaya), Tính (Bhaøva), Töôùng (Laksana), Ñaïi chuûng (Mahaøbhaøta), nhaân (hetu), duyeân (pratyaya), Thaønh (nispatti). Vaø nöõa, naøy Ñaïi hueä, coù baûy thöù ñeä nhaát nghóa, laø: Taâm sôû haønh (cittagocara), Trí sôû haønh (Jnaønagocara), nhò kieán sôû haønh (Drstidvayagocara), sieâu nhò kieán sôû haønh (Drstidvayaøtikraøntagocara), sieâu töû ñòa sôû haønh, Nhö lai sôû haønh, Nhö lai töï chöùng thaùnh trí sôû haønh (Tathaøgatasyapratyaøtma- gatigiocarah). Naøy Ñaïi hueä, aáy laø phaùp töï taïi, taâm ñeä nhaát nghóa cuûa taát caû Nhö lai ÖÙng Chính ñaúng giaùc trong ba ñôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai, duøng taâm naøy maø thaønh töïu caùc phaùp toái thöôïng cuûa Nhö lai ôû theá gian vaø xuaát theá gian, duøng tueä nhaõn cuûa baäc thaùnh maø theå nhaäp caùc töï töôùng vaø coïng töôùng, thaûy ñeàu an laäp. Nhöõng gì caùc baäc aáy an laäp khoâng ñoàng vôùi choã laäp thuyeát cuûa ngoaïi ñaïo aùc kieán. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø aùc kieán ngoaïi ñaïo? AÁy laø khoâng bieát raèng caûnh giôùi voán do töï taâm phaân bieät maø hieän, ñoái töï tính ñeä nhaát nghóa maø chaáp coù, khoâng, khôûi ra ngoân thuyeát. Ñaïi hueä ! Ta nay seõ noùi, neáu bieát roõ caûnh giôùi laø nhö huyeãn, do töï taâm

hieän, thì seõ dieät khoå vì voïng töôûng ba coõi, dieät caùc voâ tri, aùi, nghieäp, duyeân. Ñaïi hueä, coù nhöõng baø la moân vaø sa moân voïng chaáp caùi voán khoâng vaø cho raèng nhöõng phaùp hieän ôû ngoaøi y theo nhaân quaû, thôøi gian maø truù, hoaëc cho raèng uaån giôùi xöù theo duyeân maø sinh, truù, sau khi hieän höõu thì hoaïi dieät. Ñaïi hueä ! Quan nieäm cuûa nhöõng ngöôøi kia ñoái vôùi caùc phaùp nhö töông tuïc, taùc duïng, sinh dieät, hieän höõu, Nieát baøn, ñaïo, nghieäp, quaû, ñeá ... ñeàu laø lyù luaän phaù hoaïi, ñoaïn dieät. Vì sao? Bôûi vì hoï khoâng ñaït ñöôïc hieän phaùp (pratyaksa), khoâng thaáy caên baûn. Ñaïi hueä ! Thí nhö chieác bình vôõ khoâng theå laøm ñöôïc vieäc cuûa noù, laïi nhö haït gioáng chaùy khoâng theå sinh maàm, ñaây cuõng theá. Neáu caùc phaùp uaån giôùi xöù ñaõ hieän seõ dieät, neân bieát ñaáy taát khoâng phaûi töông tuïc sinh, vì chuùng khoâng coù nhaân, chæ coù töï taâm hö voïng thaáy thaønh. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Neáu thöùc voán khoâng, do ba duyeân hôïp maø sinh, thì ñaùng leõ ruøa cuõng sinh loâng, caùt seõ sinh daàu; nhö vaäy Toân (pratijnaø) cuûa ngöôi hoûng, vì traùi vôùi nghóa quyeát ñònh (niyama); nhöõng gì laäp ra taát seõ thaønh voâ duïng. Ñaïi hueä ! Ba phaùp hôïp laøm duyeân laø do tính nhaân quaû maø noùi, vaø nhö vaäy coù (nhöõng phaùp nhö) hieän taïi quaù khöù vò lai, höõu vaø voâ. Neáu hoï cöù ôû treân laäp tröôøng lyù giaùo (yuktyaøgama) aáy, thì nhöõng gì hoï chöùng minh seõ laø do luaän lyù, lyù giaùo cuûa hoï, vì kyù öùc nhöõng quan nieäm sai laàm seõ maõi maõi huaân taäp hoï (theo baûn Suzuki). Ñaïi hueä ! Keû phaøm phu ngu doát bò aùc kieán caén ræa, taø kieán meâ hoaëc, voâ trí maø voïng noùi laø Nhaát thieát trí. Ñaïi hueä ! Laïi coù caùc sa moân, baø la moân, quaùn heát thaûy phaùp khoâng töï tính, nhö maây giöõa hö khoâng, nhö voøng löûa quay, nhö thaønh bieán hoùa cuûa loaøi Caøn thaùt baø, nhö huyeãn hoùa, nhö aûo aûnh, nhö traêng döôùi nöôùc, nhö caûnh chieâm bao, taát caû ñeàu khoâng ngoaøi taâm, chæ vì caùi thaáy hö voïng töø voâ thæ maø chaáp thaät coù caûnh giôùi beân ngoaøi. Quaùn nhö theá roài, hoï baët döùt


- 37 - - 38 -

caùc duyeân phaân bieät, xa lìa danh nghóa maø voïng taâm oâm giöõ, bieát raèng thaân, taøi saûn vaø nhaø cöûa, taát caû ñeàu laø caûnh giôùi taïng thöùc, khoâng coù naêng sôû, khoâng coù sinh, truï, dieät, hoï thöôøng tö duy nhö theá khoâng rôøi. Ñaïi hueä ! Nhöõng ñaïi Boà taùt aáy khoâng laâu seõ xem bình ñaúng giöõa sinh töû vaø Nieát baøn (samsaøranirvaøna), ñöôïc haïnh ñaïi bi phöông tieän khoâng caàn duïng coâng, quaùn saùt chuùng sinh nhö huyeãn nhö hoùa, nhö hình aûnh theo duyeân maø sinh, bieát ngoaøi taâm khoâng coù caùc caûnh giôùi. Caùc vò aáy seõ thöïc haønh ñaïo voâ töôùng, daàn tieán leân caùc "ñòa", an truù trong chính ñònh, hieåu roõ ba coõi do taâm, chöùng ñöôïc ñònh Nhö huyeãn (Maøyopamasamaødhi), tuyeät döùt caùc aûnh töôïng, thaønh töïu trí tueä, chöùng phaùp voâ sinh, nhaäp ñònh kim cöông duï (vajravimbopama), seõ ñöôïc Phaät thaân (Tathaøgatakaøya). Nhöng vò aáy seõ thöôøng truù trong Nhö nhö (Tathaøta) maø khôûi caùc thaàn thoâng bieán hoùa, trang söùc baèng töï taïi, trí tueä, phöông tieän ñeå daïo chôi caùc coõi Phaät, xa lìa caùc ngoaïi ñaïo. Taâm, yù, thöùc, laàn löôït chuyeån y maø thaønh töïu thaân Nhö lai. Ñaïi hueä ! Caùc vò ñaïi Boà taùt muoán ñöôïc thaân Phaät, phaûi xa lìa uaån giôùi xöù, vì ñaáy laø caùc phaùp do nhaân duyeân sinh, xa lìa caùc phaùp sinh, truù, dieät, phaân bieät, hí luaän. Chæ neân chuù taâm quaùn saùt ba coõi laø do taäp khí hö voïng töø voâ thæ khôûi leân, tö duy Phaät ñòa voán voâ töôùng, voâ sinh, laø thaùnh phaùp töï chöùng. Nhö theá seõ ñöôïc taâm töï taïi, haïnh khoâng caàn duïng coâng, nhö ngoïc ma ni hieän ñuû thöù hình saéc, ñaït lyù duy taâm, tuaàn töï nhaäp vaøo caùc ñòa. Bôûi theá, naøy Ñaïi hueä, caùc baäc ñaïi Boà taùt neân sieâng tu hoïc chaân lyù töï chöùng naøy.


- 39 - - 40 -

QUYEÅN HAI

Tieát II - THÖÏC HAØNH TAÁT CAÛ PHAÙP

Baáy giôø Boà taùt Ñaïi hueä laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân! Xin Theá Toân vì con noùi veà caùc phaùp moân vi dieäu : Taâm, yù, yù thöùc (cittamanomanovijnaøna), 5 phaùp, ba töï tính (Svabhaøvas), töôùng (Laksanas). Ñaáy laø nhöõng gì maø chö Phaät, Boà taùt - nhöõng vò ñaõ thaâm nhaäp caûnh giôùi töï taâm, lìa caùc haønh töôùng - xem laø nghóa chaân thaät, laø noøng coát cuûa Phaät giaùo. Xin Theá Toân thuaän theo chö Phaät quaù khöù, vì chuùng Boà taùt trong nuùi naøy maø dieãn noùi caûnh giôùi cuûa phaùp thaân, nhö nhöõng laøn soùng cuûa bieån taïng thöùc. Phaät baûo Boà taùt Ñaïi hueä : Coù boán loaïi nhaân duyeân chuyeån nhaõn thöùc. Boán nhaân duyeân aáy laø gì? AÁy bôûi khoâng bieát söï vaät do töï taâm hieän neân khôûi söï naém giöõ; bôûi taäp khí hö voïng töø voâ thæ chaáp tröôùc saéc töôùng, bôûi baûn tính cuûa thöùc voán nhö vaäy, bôûi öa nhìn saéc töôùng. Ñaïi hueä! Vì boán duyeân aáy neân thöùc a laïi da gioáng nhö nöôùc luõ sinh nhöõng luoàng soùng thöùc. Veà caùc thöùc khaùc cuõng vaäy. ÔÛ nôi taát caû caên, vi traàn, loã chaân loâng v.v.. chuyeån thöùc hoaëc sinh lieàn, nhö göông saùng hieän saéc hình, hoaëc sinh töø töø, nhö gioù maïnh thoåi treân bieån lôùn. Bieån Taâm cuõng vaäy, bò gioù caûnh giôùi thoåi laøm noåi daäy nhöõng laøn soùng thöùc, noái nhau khoâng cuøng. Ñaïi hueä ! Nhaân, sôû taùc vaø töôùng khoâng phaûi moät cuõng khoâng phaûi khaùc; nghieäp töôùng cuøng sinh töôùng töông quan raøng buoäc chaët cheõ. Vì khoâng bieát töï tính cuûa saéc (thanh höông vò xuùc) neân naêm chuyeån thöùc hoaït ñoäng. Ñaïi hueä ! Cuøng vôùi naêm thöùc naøy, do nhaän thöùc caùc caûnh töôùng khaùc

nhau maø yù thöùc sinh khôûi. Nhöng caùc thöùc aáy khoâng nghó "Chuùng ta ñoàng thôøi laøm nhaân cho nhau" maø laïi khôûi caùc caûnh giôùi do töï taâm hieän, roài phaân bieät chaáp tröôùc ñoàng thôøi phaùt sinh, chöù thaät ra khoâng coù nhöõng töôùng rieâng bieät töï roõ bieát ñoái töôïng cuûa mình. Ñaïi hueä ! Caùc baäc tu haønh nhaäp chính ñònh, vì söùc maïnh taäp quaùn noåi leân moät caùch vi teá khoù bieát, neân nghó laø "Ta ñaõ nhaäp tam muoäi dieät caùc thöùc." Song kyø thöïc hoï nhaäp tam muoäi chöa dieät caùc thöùc, vì chöa dieät caùc taäp khí; chæ vì hoï khoâng chaáp laáy caùc caûnh neân hoï goïi laø thöùc dieät. Ñaïi hueä, haønh töôùng cuûa taïng thöùc raát vi teá, tröø chö Phaät vaø Boà taùt ñaõ an truù trong caùc ñòa, ngoaøi ra naêng löïc ñònh, tueä cuûa nhò thöøa ngoaïi ñaïo khoâng theå bieát. Chæ coù nhöõng baäc tu haønh nhö thaät, duøng trí tueä bieát roõ töôùng caùc giai ñoaïn tu haønh, thoâng ñaït nghóa lyù, roäng tu caùc thieän caên ôû voâ löôïng coõi Phaät, khoâng laàm phaân bieät nhöõng caûnh do töï taâm thaáy... môùi coù theå bieát ñöôïc. Ñaïi hueä ! Caùc baäc tu haønh öa ôû choã nuùi röøng, tu caùc böïc cao, vöøa, hay thaáp, coù theå thaáy haønh töôùng cuûa töï taâm, ñöôïc chö Phaät vôùi Tam muoäi töï taïi thaàn thoâng laáy nöôùc cam loä röôùi ñaàu, Boà taùt vaây quanh, bieát roõ caùc caûnh giôùi do taâm, yù, yù thöùc laøm neân, vöôït ñöôïc bieån lôùn voâ trí (ajnaøna), sinh töû, aùi nghieäp. Bôûi theá caùc oâng neân gaàn guõi chö Phaät Boà taùt, caùc vò thieän tri thöùc tu haønh nhö thaät." Theá Toân laïi noùi baøi keä:

Nhö ba ñaøo bieån lôùn Ñeàu do gioù maïnh thoåi

Soùng lôùn khua bieån, ngoøi Khoâng luùc naøo döøng nghæ Bieån Taïng thöùc thöôøng bò

Gioù caûnh giôùi lay ñoäng Khieán nhöõng luoàng soùng thöùc

Muùa nhaûy maø chuyeån sinh


- 41 - - 42 -

Caùc maøu xanh cuøng ñoû Muoái, maät vaø thaïch nhuõ Hoa, traùi, aùnh trôøi, traêng

Khoâng khaùc, khoâng khoâng khaùc Neân bieát cuõng nhö theá

YÙ vaø baûy loaïi thöùc Nhö bieån cuøng ba ñaøo Do taâm hoøa hieäp sinh

Thí nhö nöôùc bieån ñoäng Chuyeån caùc luoàng soùng lôùn

Taïng thöùc cuõng nhö theá Sinh ra caùc loaïi thöùc Taâm yù cuøng yù thöùc

Laø noùi veà maët töôùng Töôùng taùm thöùc khoâng khaùc Khoâng naêng töôùng sôû töôùng

Nhö bieån cuøng ba ñaøo Hai thöù khoâng khaùc nhau

Caùc thöùc taâm cuõng theá Cuõng khoâng theå khaùc ñöôïc Taâm hay chöùa caùc nghieäp

YÙ taäp hoïp ñuû thöù Lieãu bieät goïi yù thöùc

Ñoái hieän caûnh coù naêm. Khi aáy Boà taùt Ñaïi hueä hoûi Phaät baèng baøi tuïng:

Caùc saéc töôïng xanh ñoû Hieän nôi thöùc chuùng sinh Vì sao nhö soùng bieån ? Xin Phaät thöông noùi roõ

Ñöùc Theá Toân ñaùp :

Caùc saéc töôïng xanh ñoû Trong soùng voán khoâng coù Noùi taâm khôûi caùc töôùng Ñeå khai ngoä phaøm phu

Chöù thaät voán khoâng khôûi Taâm voán lìa "naém giöõ"

Naêng thuû vaø sôû thuû Cuõng nhö soùng nöôùc kia

Thaân, nhaø cöûa, tö taøi Hieän nôi thöùc chuùng sinh

Neân thaáy coù sinh khôûi Cuøng soùng khoâng sai khaùc

Ñaïi hueä laïi noùi baøi tuïng: "Tính soùng" cuûa bieån caû Cuoàn cuoän deã phaân bieät Taïng thöùc khôûi nhö theá Vì sao khoâng hay bieát?

Theá Toân ñaùp: A laïi gia nhö bieån

Chuyeån thöùc nhö soùng lôùn Laø ví duï khai dieãn

Cho phaøm phu voâ trí

Ñaïi hueä laïi noùi baøi tuïng:

Thí nhö maët trôøi hieän Treân döôùi ñeàu soi chieáu Phaät ngoïn ñeøn cuûa ñôøi Cuõng neân vì boïn ngu

Noùi nghóa lyù chaân thaät


- 43 - - 44 -

Ñaõ hay môû baøy phaùp Vì sao khoâng noùi thaúng?

Theá Toân ñaùp:

Neáu noùi nghóa chaân thaät Taâm kia khoâng chaân thaät

Ví nhö soùng ñaïi döông Boùng trong göông, caûnh moäng

Ñoàng thôøi maø hieån hieän Caûnh giôùi taâm cuõng theá Vì ñieàu kieän khoâng ñuû

Neân tuaàn töï chæ ra Maït na chaáp hieän thöùc

YÙ thöùc nhaän thöùc yù Naêm thöùc roõ hieän caûnh

Khoâng thöù lôùp nhaát ñònh Thí nhö ngöôøi hoïa sö

Vaø hoïc troø hoïa sö Hoøa maøu veõ caùc hình Ta daïy cuõng nhö theá

Hoïa khoâng coù trong maøu Trong buùt hay trong vaûi Vì laøm vui chuùng sinh Taïo caùc hình töôi ñeïp

Noùi ra taát bieán ñoåi Chaân lyù lìa vaên töï Thaät phaùp ta an truù Ñeå noùi cho baäc tu

Choã töï chöùng chaân thaät Lìa phaân bieät naêng sôû

Ñaáy vì Boà taùt noùi Ngöôøi ngu khôûi phaân bieät. Caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn Ñoái töôïng khoâng theå coù Noùi nhöõng thöù nhö vaäy Tuøy vieäc maø bieán ñoåi

Giaùo lyù khoâng phuø hôïp Khoâng phaûi laø giaùo lyù Ví nhö ñoái beänh nhaân Löông y tuøy cho thuoác Nhö lai vì chuùng sinh Tuøy caên cô noùi phaùp

Choã chöùng trí sôû haønh Cuûa ñaáng ñôøi nöông töïa

Khoâng phaûi caûnh ngoaïi ñaïo Hay cuûa haøng Thanh vaên.

Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Neáu Boà taùt ñaïi höõu tình muoán bieát roõ caûnh giôùi phaân bieät naêng thuû sôû thuû ñeàu do töï taâm hieän, thì haõy xa lìa söï huyeân naùo, hoân traàm, nguû gaät; ñaàu ñeâm giöõa ñeâm vaø cuoái ñeâm neân sieâng gia coâng tu taäp, xa lìa tuï hoäi, nghe taø luaän ngoaïi ñaïo vaø caùc phaùp nhò thöøa, phaân bieät caùc töôùng do töï taâm baøy ñaët. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Khi baäc ñaïi Boà taùt ñaõ an truù trong taâm trí tueä, haõy sieâng tu hoïc ba töôùng cuûa thaùnh trí cao caû. Ba töôùng aáy laø gì? aáy laø töôùng "voâ aûnh töôïng" (Niraøbhaøsalaksana), töôùng "nhaát thieát chö Phaät nguyeän trì" (Sarvabuddha-svapranidhaøradhisthaønalaksana), töôùng "Töï chöùng Thaùnh trí sôû thuù" (pratyaøtmaøryajnaøna- gatilaksana) (choã thuù höôùng cuûa baäc töï chöùng thaùnh trí). Nhöõng vò tu haønh khi ñaït ñöôïc caùc töôùng aáy roài, lieàn xaû boû töôùng "löøa queø" cuûa trí tueä (khanjagardabha), vaøo ñòa thöù 8 cuûa Boà taùt , ñoái vôùi ba


- 45 - - 46 -

töôùng aáy tu haønh khoâng giaùn ñoaïn. Ñaïi hueä ! Töôùng voâ aûnh töôïng laø sao? Laø keát quaû ñaït ñöôïc do tu taäp caùc phaùp nhò thöøa ngoaïi ñaïo. Töôùng "Heát thaûy chö Phaät nguyeän trì" laø sao? Laø do boån nguyeän gia trì cuûa chö Phaät maø sinh. Töôùng "Choã höôùng ñeán cuûa baäc töï chöùng thaùnh trí" laø sao? Laø do khoâng giöõ heát thaûy phaùp töôùng maø thaønh töïu caùc thaân tam muoäi nhö huyeãn, ñaït ñeán Phaät ñòa. Ñaïi hueä ! aáy laø ba töôùng cuûa Thaùnh trí cao thöôïng. Neáu ñöôïc töôùng aáy töùc laø ñaït ñeán caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí töï chöùng. OÂng vaø caùc Boà taùt neân sieâng tu hoïc." Khi aáy Ñaïi hueä Boà taùt nhôø uy thaàn cuûa Phaät, bieát ñöôïc yù nghó cuûa caùc Boà taùt trong hoäi chuùng, lieàn baïch Phaät: Xin Theá Toân vì chuùng con noùi roõ thaùnh trí ñoái vôùi vieäc phaân bieät 108 caâu nhö theá naøo? Heát thaûy chö Nhö lai, ÖÙng cuùng, chính bieán giaùc ñeàu vì caùc Boà taùt rôi vaøo töï töôùng coïng töôùng maø phaân tích baûn chaát vaø söï sai bieät cuûa nhöõng voïng chaáp. Bieát ñöôïc nghóa aáy roài, taát seõ thanh tònh ñöôïc hai pheùp quaùn voâ ngaõ, saùng toû caùc giai ñoaïn tu haønh, vöôït treân phaùp laïc cuûa ñònh nhò thöøa ngoaïi ñaïo, thaáy ñöôïc caûnh giôùi khoâng theå nghó baøn cuûa chö Nhö lai. Khi aáy Boà taùt seõ roát raùo xa lìa ba töï tính, naêm phaùp, duøng trí tueä cuûa phaùp thaân Phaät maø töï trang nghieâm, thaâm nhaäp caûnh giôùi nhö huyeãn. Caùc vò aáy seõ thaønh töïu thaân Nhö lai ôû caùc coõi Ñaâu suaát ñaø (Tusitabhavana), Saéc cöùu caùnh (Akanis- thaølaya). Phaät daïy: Naøy Ñaïi hueä ! Coù moät haïng ngoaïi ñaïo thaáy vaïn phaùp theo nhaân maø dieät, lieàn sinh phaân bieät raèng thoû khoâng söøng, khôûi "chaáp khoâng". Ví nhö söøng thoû voán khoâng coù, heát thaûy phaùp cuõng theá. Laïi coù haïng ngoaïi ñaïo chaáp "ñaïi chuûng" (bhuøta), caàu na (guna) vi traàn (anu) v.v.. hình löôïng phaân vò ñeàu khaùc nhau, neân ñaõ chaáp thoû khoâng söøng, laïi theo ñoù maø töôûng traâu

coù söøng. Ñaïi hueä ! Nhöõng keû aáy laïc vaøo nhò kieán, khoâng roõ duy taâm, chæ laøm taêng tröôûng söï phaân bieät nôi töï taâm. Ñaïi hueä ! Thaân, taøi saûn, khí theá gian v.v.. taát caû ñeàu do phaân bieät maø hieän. Ñaïi hueä ! Neân bieát söøng thoû voán lìa coù vaø khoâng, caùc phaùp khaùc cuõng theá, chôù sinh phaân bieät. Vì sao söøng thoû lìa höõu voâ ? Vì caùc nhaân ñoái ñaõi nhau vaäy. Phaân cheû söøng traâu cho ñeán thaønh vi traàn ñeå tìm theå tính cuûa noù roát cuoäc vaãn khoâng naém ñöôïc. Tö duy cuûa Thaùnh trí xa lìa kieán chaáp aáy, bôûi theá khoâng neân phaân bieät. Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Phaûi chaêng vì voïng kieán khôûi ra töôùng, roài nhöõng ngöôøi (phaøm phu) kia môùi so saùnh phoûng ñoaùn, voïng chaáp khoâng? Phaät daïy: Khoâng phaûi vì ñoái vôùi töôùng do phaân bieät khôûi maø noùi laø khoâng. Vì sao? Nhöõng ngöôøi kia laáy phaân bieät laøm sinh nhaân, laáy söï phaân bieät söøng laøm choã nöông cuûa nhaân aáy. Choã nöông cho nhaân aáy voán lìa khaùc vaø khoâng khaùc. Khoâng phaûi do ñoái ñaõi maø chöùng minh raèng söøng thoû khoâng coù. Ñaïi hueä ! Neáu söï phaân bieät kia khaùc vôùi söøng thoû, thì taát khoâng phaûi do söøng laøm nhaân. Neáu noù khoâng khaùc, taát phaûi do söøng khôûi. Ñaïi hueä ! Chia taùch söøng traâu cho ñeán thaønh cöïc vi maø tìm söøng cuõng khoâng coù, coøn khaùc vôùi söøng noùi khoâng söøng thì söï phaân bieät aáy taát phi lyù. Caû hai (söøng traâu vaø söøng thoû) ñeàu khoâng, thì caùi gì ñoái ñaõi vôùi caùi gì? Neáu söï ñoái ñaõi ñaõ baát thaønh, chæ ñoái vôùi coù maø noùi söøng thoû laø khoâng thì khoâng neân phaân bieät, vì khoâng phaûi chính nhaân vaäy. Nhöõng ngöôøi luaän höõu, luaän voâ, chaáp coù chaáp khoâng, caû hai ñeàu khoâng thaønh. Ñaïi hueä! Laïi coù nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo thaáy saéc, hình traïng, hö khoâng phaân ñònh roõ raøng neân sinh chaáp raèng saéc khaùc hö khoâng, khôûi phaân


- 47 - - 48 -

bieät. Ñaïi hueä ! Hö khoâng chính laø saéc, thuoäc vaøo saéc. Ñaïi hueä ! Saéc laø hö khoâng, vì nöông saéc maø coù hö khoâng, nöông hö khoâng maø coù saéc. Ñeå laäp ranh giôùi giöõa saéc, khoâng, neân bieát nhö theá. Ñaïi hueä! Khi caùc ñaïi khôûi sinh vuõ truï, töï töôùng cuûa chuùng khaùc nhau, khoâng ôû trong hö khoâng, khoâng phaûi chuùng khoâng coù hö khoâng. Ñaïi hueä ! Söøng thoû cuõng vaäy, chính vì ñoái ñaõi vôùi söøng traâu maø noùi thoû khoâng söøng. Ñaïi hueä ! Phaân tích söøng traâu cho ñeán vi traàn, laïi taùch cheû vi traàn kia ra thì töôùng cuûa vi traàn cuõng khoâng hieän. Vaäy ñoái ñaõi vôùi caùi gì maø noùi vi traàn laø khoâng? Vôùi caùc vaät khaùc cuõng theá. Naøy Ñaïi hueä ! Haõy xa lìa nhöõng phaân bieät veà söøng thoû söøng traâu, hö khoâng cuøng saéc... OÂng vaø caùc ñaïi Boà taùt neân thöôøng quaùn saùt caùc töôùng phaân bieät do töï taâm thaáy, ôû caùc coõi haõy vì Phaät töû maø noùi phaùp tu quaùn saùt töï taâm." Baáy giôø Theá Toân noùi baøi tuïng:

Vaät taâm thaáy voán khoâng Chæ do taâm maø khôûi Thaân, taøi vaät, choã ôû

Laø boùng Taïng thöùc hieän Taâm, yù, thöùc, töï tính

Naêm phaùp, hai voâ ngaõ Ñeàu roát raùo thanh tònh Ñaáy ñieàu chö Phaät noùi

Daøi ngaén cuøng nöông nhau Xoay vaàn sinh laãn nhau

Do coù maø noùi khoâng Nhaân khoâng maø noùi coù Phaân tích ñeán vi traàn

Khoâng khôûi phaân bieät saéc Chæ do taâm voïng laäp

Keû aùc kieán khoâng tin Ñaây khoâng phaûi ngoaïi ñaïo

Hay Thanh vaên ñaõ noùi Maø chính ñaáng cöùu ñôøi Noùi caûnh ñaõ thaân chöùng

Baáy giôø Boà taùt Ñaïi hueä, vì muoán thanh tònh taâm hieän löu neân baïch Phaät: Laøm sao thanh tònh töï taâm hieän löu (doøng tö töôûng tuoân chaûy khoâng ngöøng) cuûa chuùng sinh? Söï thanh tònh aáy coù thöù lôùp hay ngay töùc thì? Phaät daïy: - Naøy Ñaïi hueä! thanh tònh daàn daàn, khoâng phaûi töùc khaéc. Nhö traùi am la (aømraphala, xoaøi) chín laàn, khoâng chín ngay. Chö Nhö lai laøm cho doøng taâm thöùc chuùng sinh thanh tònh cuõng theá, daàn daàn chöù khoâng töùc khaéc. Nhö ngöôøi thôï goám laøm caùc vaät daàn thaønh hình, khoâng phaûi töùc khaéc. Chö Nhö lai tònh doøng taâm thöùc chuùng sinh cuõng theá, tuaàn töï khoâng töùc thì. Nhö ñaát lôùn sinh thaûo moäc cuõng sinh töø töø, khoâng sinh laäp töùc, chö Phaät thanh tònh doøng taâm thöùc tuoân chaûy nôi chuùng sinh cuõng theá, tuaàn töï khoâng phaûi töùc thì. Ñaïi hueä! Thí nhö ngöôøi hoïc aâm nhaïc, ñoïc saùch, veõ, hoaëc caùc thöù kyõ thuaät, daàn daàn maø thaønh taøi chöù khoâng töùc khaéc, chö Phaät thanh tònh doøng taâm thöùc chaûy xieát cuûa chuùng sinh cuõng theá, khoâng phaûi ngay töùc thì. Ví nhö göông lôùn hieän ngay caùc vaät khoâng phaân bieät, chö Nhö lai laøm thanh tònh doøng taâm thöùc cuûa chuùng sinh cuõng vaäy, laøm hieän töùc khaéc heát thaûy caûnh giôùi voâ töôùng khoâng phaân bieät. Nhö vöøng nhaät nguyeät soi chieáu taát caû saéc hình töôïng cuøng moät luùc, chö Phaät laøm thanh tònh taäp quaùn loãi laàm nôi töï taâm chuùng sinh cuõng theá, laäp töùc vì chuùng sinh thò hieän caûnh giôùi trí tueä baát khaû tö nghì cuûa chö Nhö lai. Nhö taïng thöùc hieän ngay


- 49 - - 50 -

moät luùc heát thaûy caûnh giôùi: quoác ñoä, thaân, taøi saûn; Baùo Phaät cuõng theá (nisyandabuddha) ôû coõi Saéc cöùu caùnh, thöôøng töùc khaéc thaønh töïu chuùng sinh, khieán chuùng tu caùc haïnh. Nhö Phaùp tính Phaät (Dharmataøbuddha) töùc khaéc hieän Baùo Phaät vaø aùnh saùng quang minh cuûa Hoùa Phaät (Nirmaønabuddha); Thaùnh trí töï chöùng cuõng vaäy, hieän ngay caùc phaùp töôùng laøm aùnh saùng chieáu soi, khieán lìa heát taø kieán veà coù vaø khoâng. Laïi nöõa, Ñaïi hueä, ñöùc Phaät töø phaùp tính löu xuaát (dharmataønisyandabuddha) noùi töï töôùng coäng töôùng cuûa heát thaûy phaùp, caùc töôùng do taäp khí laøm nhaân (vaøsanaøhetu) do töï taâm hieän, caùc töôùng do voïng chaáp sinh... ñeàu laø caùc töôùng huyeãn hoùa leä thuoäc laãn nhau, khoâng coù töï tính. Nhöõng gì chuùng sinh chaáp thaät coù ñeàu khoâng theå naém giöõ (baát khaû ñaéc). Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Tính voïng keá (parikatantrasvabhaøva) laø do chaáp tröôùc vaøo tính duyeân khôûi maø sinh. Ñaïi hueä ! Thí nhö thaày phuø thuûy duøng huyeãn thuaät laáy coû caây ngoùi gaïch taïo ra bao nhieâu hình töôïng chuùng sinh, khieán cho ngöôøi thaáy lieàn phaân bieät caùc söï vaät, maø kyø thaät khoâng coù gì.Ñaïi hueä ! Ñaây cuõng vaäy. Do thoùi quen coá chaáp caûnh giôùi laø thaät, neân trong caùc phaùp do duyeân khôûi laïi coù ra caùc töôùng vì voïng chaáp maø hieän, aáy goïi laø phaùt sinh voïng keá. Ñaïi hueä! Ñaáy laø phaùp töôùng maø chö Phaät phaùp tính ñaõ noùi. Ñaïi hueä, Phaät Phaùp tính kieán laäp caùc caûnh giôùi cuûa töï chöùng trí, lìa töôùng do töï taâm hieän. Ñaïi hueä ! Hoùa Phaät noùi caùc phaùp: Boá thí, trì giôùi, tinh taán, nhaãn nhuïc, thieàn ñònh, trí tueä, uaån, giôùi, xöù, cuøng caùc phöông phaùp giaûi thoaùt caùc haønh töôùng cuûa thöùc, kieán laäp sai bieät, vöôït treân kieán chaáp cuûa ngoaïi ñaïo, sieâu vieät haïnh voâ saéc. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Phaät phaùp tính khoâng vin vaøo ñaâu caû, xa lìa heát thaûy caùc töôùng: sôû duyeân, sôû taùc, caên, löôïng... khoâng phaûi caûnh giôùi maø phaøm phu, nhò thöøa vaø ngoaïi ñaïo öa chaáp ngaõ

thöôøng quan nieäm. Bôûi theá, Ñaïi hueä, oâng neân sieâng tu hoïc caûnh giôùi thuø thaéng cuûa baäc Töï chöùng Thaùnh trí, neân mau xa lìa caùc töôùng do töï taâm hieän, do kieán chaáp phaân bieät. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Thanh vaên thöøa coù hai töôùng sai bieät, aáy laø töôùng Töï chöùng Thaùnh trí thuø thaéng, vaø töôùng phaân bieät chaáp tröôùc töï tính. Sao goïi laø töôùng "Töï chöùng Thaùnh trí thuø thaéng" (pratyaøtmaøryaødhi- gamavisesalaksana)? AÁy laø nhaân thaáy roõ caûnh giôùi caùc ñeá khoå, khoâng, voâ thöôøng, voâ ngaõ, maø lìa ham muoán, trôû neân vaéng laëng; bieát roõ moät caùch chaân thaät caùc töôùng baát hoaïi ôû ngoaøi uaån, giôùi, xöù hoaëc töï hoaëc coïng, neân taâm truï vaøo moät choã. Khi taâm ñaõ an truù vaøo moät caûnh thì seõ ñöôïc caùc ñaïo quaû thieàn ñònh, giaûi thoaùt, tam muoäi... maø ñöôïc haïnh vieãn ly. Hoï an truù trong phaùp laïc cuûa caûnh giôùi do Thaùnh trí töï chöùng, song vaãn chöa lìa ñöôïc taäp khí vaø nhöõng hình thaùi "bieán dò sinh töû" khoù nghó baøn, neân goïi laø töôùng Töï chöùng thaùnh trí cuûa Thanh vaên thöøa. Caùc baäc ñaïi Boà taùt tuy cuõng ñöôïc caûnh giôùi Thaùnh trí töï chöùng aáy, nhöng vì thöông xoùt chuùng sinh, giöõ troøn baûn nguyeän neân khoâng theå chöùng phaùp moân tòch dieät cuøng phaùp laïc tam muoäi. Caùc ñaïi Boà taùt khoâng tu hoïc phaùp laïc töï chöùng thaùnh trí aáy. Ñaïi hueä ! sao goïi laø töôùng "phaân bieät chaáp tröôùc töï tính"? AÁy laø bieát caùc phaùp nhö cöùng, aåm, ñoäng, xanh, vaøng, ñoû, traéng vv.. ñeàu khoâng do moät taùc giaû sinh, nhöng laïi y cöù vaøo söï giaûng daïy, lyù luaän maø coù töï töôùng coïng töôùng vaø khôûi phaân bieät chaáp tröôùc, aáy goïi laø töôùng phaân bieät cuûa Thanh vaên. Caùc vò ñaïi Boà taùt ñoái vôùi caùc phaùp aáy neân bieát, neân xa lìa kieán chaáp nhaân voâ ngaõ, nhaäp vaøo töôùng "phaùp voâ ngaõ" daàn daàn an truù trong caùc ñòa vò tu haønh. Boà taùt Ñaïi hueä baïch Phaät Baïch Theá Toân ! Nhö lai noùi caûnh giôùi ñeä nhaát nghóa cuûa Thaùnh trí töï chöùng laø "Thöôøng coøn, khoâng theå nghó baøn", haù


- 51 - - 52 -

khoâng gioáng vôùi ngoaïi ñaïo baûo ñaáng Taïo hoùa cuûa hoï cuõng thöôøng coøn, khoâng theå nghó baøn ñaáy hay sao? Ñaïi hueä ! Ñaáy khoâng phaûi laø töôùng thöôøng baát tö nghì maø ñaáng taïo hoùa ngoaïi ñaïo coù. Vì sao? Bôûi vì, Ñaïi hueä, töôùng thöôøng baát tö nghì cuûa ngoaïi ñaïo laø do töï töôùng, khoâng do nhaân thaønh. Ñaõ do töï töôùng, thì laáy gì chöùng minh caùi thöôøng baát tö nghì? Ñaïi hueä ! Caùi thöôøng baát tö nghì cuûa ngoaïi ñaïo noùi neáu do töï töôùng thì taát noù höõu thöôøng, song vì laáy ñaáng taïo hoùa laøm nhaân neân khoâng thaønh thöôøng baát tö nghì. Ñaïi hueä ! Ñeä nhaát nghóa thöôøng baát tö nghì cuûa ta, xa lìa coù, khoâng. Noù coù ñaëc tính rieâng cuûa noù vì laø caûnh giôùi do thaùnh trí töï chöùng. Noù do ñeä nhaát nghóa laøm nhaân neân coù nhaân. Noù lìa coù, khoâng, neân khoâng phaûi laø taùc giaû. Vì noù nhö hö khoâng, tòch dieät cuûa Nieát baøn, neân thöôøng baát tö nghì cuûa ta noùi khoâng gioáng vôùi choã tranh luaän cuûa ngoaïi ñaïo. Ñaïi hueä naøy, caùi thöôøng baát töø nghì cuûa ta laø chaân lyù do thaùnh trí chö Nhö lai töï chöùng, neân Boà taùt haõy sieâng tu hoïc. Laïi nöõa, Ñaïi hueä, nghóa thöôøng baát töø nghì cuûa ngoaïi ñaïo laø nhaân traùi vôùi voâ thöôøng maø noùi thöôøng, khoâng phaûi do töï töôùng. Ñaïi hueä ! Nghóa thöôøng baát tö nghì cuûa ngoaïi ñaïo laø do thaáy caùc phaùp sinh ra coù roài hoaøn khoâng, bôûi ñoù voâ thöôøng, so ñaáy maø noùi thöôøng. Ta cuõng thaáy caùc phaùp sinh ra coù roài laïi khoâng, bôûi ñoù voâ thöôøng, nhöng khoâng vì theá maø noùi nghóa thöôøng. Ñaïi hueä ! Neáu ngoaïi ñaïo laáy töôùng nguyeân nhaân maø thaønh thöôøng baát töø nghì, thì töôùng nguyeân nhaân aáy voán khoâng coù, cuõng nhö söøng thoû; caùi thöôøng baát töø nghì chæ laø phaân bieät, chæ coù treân danh töø. Vì sao? Vì caùi nhaân aáy cuõng nhö söøng thoû, khoâng coù ñaëc tính cuûa töï nhaân vaäy.Ñaïi hueä ! Thöôøng baát töø nghì cuûa ta laáy töï chöùng laøm nhaân, khoâng laáy phaùp beân ngoaøi coù roài hoaøn khoâng - voâ thöôøng - maø laøm nhaân. Ngoaïi ñaïo, traùi laïi, chöa töøng bieát

töôùng cuûa töï nhaân thöôøng baát töø nghì, maø thöôøng ôû beân ngoaøi caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí töï chöùng. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Caùc haøng Thanh vaên vì sôï sinh töû, voïng töôûng, khoå (samsaøravikalpadukkha) maø caàu Nieát baøn, khoâng bieát taát caû töôùng sai bieät giöõa Nieát baøn sinh töû ñeàu do hö voïng phaân bieät maø coù, chöù thaät voán khoâng. Thanh vaên voïng chaáp raèng trong töông lai caùc caên, caûnh ñeàu dieät, cho ñoù laø Nieát baøn, maø khoâng bieát caûnh giôùi cuûa trí töï chöùng, laø chuyeån taïng thöùc bò haïn cuoäc thaønh Ñaïi Nieát baøn. Nhöõng ngöôøi ngu kia noùi coù 3 thöøa, khoâng noùi ngoaøi taâm khoâng caûnh. Nhöõng ngöôøi aáy khoâng bieát caûnh giôùi töï taâm maø chö Phaät quaù khöù, hieän taïi, vò lai ñeàu noùi, laïi chaáp tröôùc caûnh ngoaøi taâm, neân thöôøng troâi laên khoâng cuøng trong sinh töû. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Chö Nhö lai vì sao noùi heát thaûy phaùp quaù khöù hieän taïi vò lai khoâng sinh (anutpanna) ? Vì caûnh do töï taâm thaáy ñeàu khoâng coù töï tính, lìa coù khoâng, neân noùi voâ sinh, nhö söøng thoû, söøng ngöïa v.v.. maø phaøm phu voïng chaáp. Caûnh giôùi voâ sinh naøy laø caûnh cuûa baäc Töï chöùng trí, khoâng phaûi cuûa haïng ngu phu phaân bieät nhò nguyeân. Ñaïi hueä ! Thaân, taøi saûn, khí theá gian, v.v.. taát caû ñeàu laø boùng daùng cuûa taïng thöùc, naêng thuû sôû thuû (graøhyagraøhaka) ñoàng hieän khôûi. Haøng ngu phu theo hai kieán chaáp veà sinh, truù, dieät, maø voïng khôûi phaân bieät höõu, voâ. Ñaïi hueä ! OÂng neân sieâng naêng tu hoïc nghóa naøy. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Coù naêm loaïi chuûng tính laø: Chuûng tính Thanh Vaên, chuûng tính Duyeân giaùc, chuûng tính Nhö lai, chuûng tính baát ñònh vaø voâ chuûng tính. Ñaïi hueä ! Sao bieát ñöôïc laø chuûng tính Thanh vaên thöøa? Nhöõng ngöôøi khi nghe noùi töï töôùng, coïng töôùng, uaån, giôùi, xöù, hoaëc bieát hoaëc chöùng, thì loâng toùc döïng ngöôïc, khao khaùt tu taäp; nhöng ñoái vôùi lyù duyeân khôûi thì khoâng thích quaùn saùt, neân bieát ñaáy laø chuûng tính


- 53 - - 54 -

Thanh vaên thöøa. Nhöõng ngöôøi aáy khi ñaõ thaáy choã mình chöùng ñöôïc, ôû vaøo ñòa thöù naêm thöù saùu, thì döùt ñöôïc troùi buoäc cuûa phieàn naõo song chöa ñoaïn ñöôïc taäp khí phieàn naõo. Hoï vaãn vöôùng vaøo "baát tö nghì töû" - caùi cheát khoâng theå nghó baøn. Tieáng roáng nhö sö töû cuûa hoï laø: "Sinh ñaõ taän, phaïm haïnh ñaõ hoaøn thaønh, vieäc neân laøm ñaõ xong, khoâng coøn thoï thaân sau." Hoï tu taäp "nhaân voâ ngaõ" sinh taâm cho mình ñaõ ñaït Nieát baøn. Ñaïi hueä ! Laïi coù chuùng sinh caàu chöùng Nieát baøn, töï noùi ñaõ bieát töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sinh, thoï giaû, cho ñaáy laø Nieát baøn. Laïi coù nhöõng ngöôøi noùi: Thaáy caùc phaùp thaûy ñeàu do nguyeân nhaân sinh ra, ñoù laø Nieát baøn. Ñaïi hueä ! Nhöõng keû aáy khoâng giaûi thoaùt, vì chöa theå thaáy phaùp voâ ngaõ vaäy. Ñoù laø chuûng tính Thanh vaên thöøa, ngoaïi ñaïo, chöa giaûi thoaùt maø cho mình ñaõ giaûi thoaùt. OÂng haõy sieâng tu taäp xaû boû aùc kieán naøy. Ñaïi hueä ! Sao bieát ñöôïc chuûng tính duyeân giaùc thöøa? AÁy laø nhöõng ngöôøi khi nghe noùi 12 nhaân duyeân thì loâng toùc döïng ñöùng, ñoäng loøng rôi luïy, xa lìa huyeân naùo, khoâng ñam meâ gì nöõa. Khi nghe noùi hieän caùc thöù thaân hoaëc tuï hoaëc taùn, caùc vieäc thaàn thoâng bieán hoùa, thì taâm hoï tin chòu, khoâng phaûn ñoái. Neân bieát ñaáy laø chuûng tính Duyeân giaùc; haõy noùi phaùp Duyeân giaùc thöøa cho hoï. Ñaïi hueä ! Caùc phaùp maø chuûng tính Nhö lai thöøa chöùng ñöôïc thuoäc ba loaïi: AÁy laø phaùp "töï tính voâ töï tính", phaùp "noäi thaân töï chöùng Thaùnh trí" vaø phaùp "thaáy heát thaûy caùc coõi Phaät ôû ngoaøi." Ñaïi hueä ! Neáu coù ngöôøi nghe noùi moãi moãi phaùp naøy cho ñeán phaùp "thaân, nhaø cöûa, taøi saûn ñeàu do töï taâm hieän," nghe noùi caûnh giôùi khoâng theå nghó baøn cuûa thöùc a laïi gia maø khoâng sôï, khoâng kinh khieáp haõi huøng, neân bieát ngöôøi aáy thuoäc chuûng tính Nhö lai. Ñaïi hueä ! Baát ñònh chuûng tính laø gì? aáy laø khi nghe noùi veà ba thöøa treân ñaây ñeàu coù theå khôûi phaùt loøng tin, muoán tu hoïc. Ñaïi hueä ! Ta vì caùc haïng ngöôøi maø so saùnh caùc

giai ñoaïn tu taäp, noùi caùc chuûng tính, vì muoán khieán hoï an truù trong caûnh giôùi voâ aûnh töôïng neân kieán laäp nhö theá. Ñaïi hueä ! Nhöõng ngöôøi Thanh vaên an truù trong phaùp laïc tam muoäi, neáu chöùng ñöôïc thöùc bò duyeân cuûa mình, thaáy ñöôïc phaùp voâ ngaõ, saïch taäp khí phieàn naõo, thì roát cuoäc cuõng seõ ñöôïc thaân Nhö lai." Theá Toân lieàn noùi baøi tuïng:

Quaû Döï löu, Nhaát lai Baát hoaøn, A la haùn

Nhöõng thaùnh nhaân nhö theá Taâm hoï ñeàu meâ hoaëc

Ba thöøa ta laäp ra Moät thöøa ñeán khoâng thöøa

Vì keû ngu trí nhoû Vì baäc Thaùnh öa tòch

Phaùp moân ñeä nhaát nghóa Xa lìa caû hai chaáp

Trong choã voâ caûnh giôùi Laøm sao laäp ba thöøa?

Caùc thieàn cuøng voâ löôïng Voâ saéc tam ma ñeà (aøruøpya samadhi)

Cho ñeán dieät thoï töôûng Ñeàu khoâng ôû ngoaøi taâm

Laïi nöõa Ñaïi hueä, taïi sao haïng Nhaát xieån ñeà (Icchantika) ñoái vôùi phaùp giaûi thoaùt khoâng sinh vui thích? Ñaïi hueä ! Vì hoï ñaõ boû maát heát caên laønh, hoaëc vì töø voâ thuûy ñaõ khôûi nguyeän ñoä chuùng sinh. Sao goïi laø boû maát heát caên laønh? AÁy laø nhöõng ngöôøi cheâ bai caùc taïng kinh cuûa Boà taùt, cho raèng khoâng hôïp vôùi Kheá kinh, vôùi söï ñieàu phuïc vaø giaûi thoaùt. Nhö vaäy laø ñoaïn heát caên laønh, khoâng nhaäp nieát baøn ñöôïc. Sao goïi laø töø voâ thæ vì chuùng sinh khôûi nguyeän? AÁy laø nhöõng Boà taùt duøng phöông tieän


- 55 - - 56 -

baûn nguyeän, nguyeän cho heát thaûy chuùng sinh ñeàu vaøo Nieát baøn, neáu coøn moät chuùng sinh chöa vaøo thì Boà taùt cuõng khoâng vaøo. Haïng naøy cuõng ôû trong ñöôøng cuûa Nhaát xieån ñeà, khoâng coù töôùng cuûa chuûng tính Nieát baøn. Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Trong hai haïng ñoù roát cuøng ai khoâng vaøo Nieát baøn? Phaät daïy: Nhöõng Boà taùt Nhaát xieån ñeà kia vì bieát roõ heát thaûy phaùp xöa nay voán laø Nieát baøn, neân roát cuoäc khoâng nhaäp. Song haïng Nhaát xieån ñeà ñaõ boû caùc thieän caên thì hoaëc seõ nhôø uy löïc Phaät, hoaëc coù khi phaùt sinh thieän caên. Vì sao? Vì Phaät khoâng bao giôø boû rôi moät chuùng sinh naøo. Cho neân chæ coù Boà taùt Nhaát xieån ñeà laø khoâng nhaäp Nieát baøn. Laïi nöõa Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình neân bieát roõ töôùng cuûa 3 töï tính (svabhaøva). Ba töï tính aáy laø gì? aáy laø voïng keá, duyeân khôûi vaø vieân thaønh. Ñaïi hueä, voïng keá töï tính laø do töôùng sinh. Sao laø do töôùng sinh? AÁy laø nöông theo caùc söï töôùng duyeân khôûi hieän ra caùc chuûng loaïi maø sinh chaáp tröôùc, so ño. Ñaïi hueä ! Söï keá tröôùc aáy sinh hai thöù voïng keá tính, aáy laø nhöõng gì chö Nhö lai dieãn noùi: danh töôùng keá tröôùc vaø söï töôùng keá tröôùc. Söï töôùng keá tröôùc laø chaáp caùc phaùp trong vaø ngoaøi cho laø thaät coù, danh töôùng keá tröôùc laø ñoái caùc phaùp trong vaø ngoaøi aáy, chaáp coù töï töôùng coïng töôùng. AÁy laø hai thöù voïng keá. Ñaïi hueä ! Do duyeân sôû y maø khôûi leân, aáy goïi laø tính duyeân khôûi. Sao goïi laø vieân thaønh töï tính? (Parnispannasvabhaøva) AÁy laø chaân nhö maø ñaáng töï chöùng Thaùnh trí ñaït ñöôïc, lìa heát thaûy danh töôùng, söï töôùng. Ñaïi hueä! ñaáy laø töï tính vieân thaønh, Nhö lai taïng taâm. Ñöùc Theá Toân beøn noùi baøi tuïng:

Phaân bieät danh töôùng

Laø töôùng töï tính Chính trí chaân nhö Laø tính vieân thaønh

Ñaïi hueä ! ñaáy laø phaùp moân quaùn saùt 5 phaùp, hai töï tính, laø caûnh giôùi cuûa baäc Töï chöùng thaùnh trí. OÂng cuøng caùc boà taùt ñaïi höõu tình neân sieâng tu hoïc. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä, Boà taùt neân quaùn saùt hai töôùng voâ ngaõ. Hai töôùng aáy laø gì? Laø töôùng nhaân voâ ngaõ, töôùng phaùp voâ ngaõ. Ñaïi hueä, sao goïi laø töôùng nhaân voâ ngaõ? AÁy laø uaån, xöù, giôùi, lìa ngaõ, ngaõ sôû, vì ngu si vaø aùi nghieäp maø sinh caùc thöùc nhö nhaõn v.v.. Do saéc, thanh... maø sinh chaáp tröôùc. Laïi thaân vaø khí theá gian maø töï taâm thaáy ñeàu do taïng taâm bieán hieän, töøng giaây phuùt tieáp nhau bieán hoaïi khoâng ngöøng. Nhö doøng soâng, nhö haït gioáng, nhö aùnh ñeøn, nhö gioù qua mau, nhö maây noåi. Noù ñoäng chuyeån khoâng an nhö vöôïn khæ, öa choã dô ueá nhö ruoài nhaëng, khoâng bieát chaùn ñuû nhö löûa maïnh. Noù laáy taäp quaùn taø aùc töø voâ thæ laøm nhaân, neân troâi laên caùc coõi khoâng ngöøng nhö baùnh xe keùo nöôùc, cuoán theo caùc loaïi thaân hình, nhö thaây cheát do maõnh löïc buøa chuù maø cöû ñoäng, laïi nhö ngöôøi goã do maùy maø chuyeån ñoäng. Neáu bieát roõ töôùng cuûa töï thaân laø nhö vaäy, thì goïi laø trí "nhaân voâ ngaõ" (Putgalarairaøtnyajnaøra). Ñaïi hueä ! Sao goïi laø trí phaùp voâ ngaõ? AÁy laø bieát uaån, giôùi, xöù laø tính voïng chaáp. Nguyeân uaån, giôùi, xöù voán lìa ngaõ, ngaõ sôû, chæ vì sôïi daây troùi buoäc cuûa aùi vaø nghieäp tích tuï laøm duyeân cho nhau maø sinh khôûi, khoâng coù taùc giaû. Uaån giôùi xöù cuõng theá, lìa töï töôùng coïng töôùng. Nhöõng hieän töôïng giaû doái ñuû loaïi hieän ra chæ coù phaøm phu môùi phaân bieät, thaùnh giaû thì khoâng. Quan saùt caùc phaùp nhö vaäy neân lìa taâm, yù, yù thöùc, 5 phaùp, 3 töï tính, aáy goïi laø trí phaùp voâ ngaõ cuûa Boà taùt ñaïi höõu tình. Khi ñöôïc trí aáy thì bieát khoâng coù caûnh giôùi, hieåu roõ töôùng caùc giai ñoaïn tu haønh. Boà taùt lieàn nhaäp sô


- 57 - - 58 -

ñòa, taâm sinh vui möøng, tuaàn töï tieán daàn leân ñeán böïc Thieän hueä vaø Phaùp vaân. Caùc vieäc phaûi laøm ñeàu thaønh töïu, ôû ñòa vò aáy coù hoa sen baùu lôùn cuøng caùc baùu trang nghieâm, treân hoa coù cung ñieän baùu hình hoa sen, do Boà taùt tu phaùp moân nhö huyeãn maø thaønh töïu. Boà taùt ngoài treân hoa sen ñöôïc caùc Boà taùt ñoàng haøng vaây quanh, ñöôïc chö Phaät töø caùc coõi Phaät ñöa tay röôùi ñaàu baèng nöôùc cam loà nhö röôùi cho con vua chuyeån luaân. Khi vöôït qua giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa Boà taùt ñòa, Boà taùt thaønh töïu phaùp thaân töï taïi cuûa Nhö lai. Ñaïi hueä ! aáy goïi laø töôùng "thaáy phaùp voâ ngaõ". OÂng vaø caùc Boà taùt neân sieâng tu hoïc. Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät raèng: Baïch ñöùc Theá Toân, xin vì con giaûng noùi töôùng laäp vaø phaù (samaøropaøpavaøda- laksana) khieán con cuøng caùc Boà taùt lìa caùc kieán chaáp aáy, mau ñöôïc Voâ thöôïng boà ñeà. Khi aáy, con seõ phaù ñöôïc söï chaáp thöôøng (laäp) vaø chaáp ñoaïn (phaù), ñoái vôùi chính phaùp khoâng sinh huûy baùng. Phaät nhaân lôøi thöa thænh cuûa Ñaïi hueä boà taùt maø noùi baøi keä tuïng nhö sau:

Thaân, taøi vaät, choã ôû Ñeàu laø boùng cuûa taâm

Phaøm phu khoâng bieát ñöôïc Khôûi kieán laäp, baùc boû Moïi phaùp do taâm khôûi Lìa taâm khoâng coù ñöôïc

Ñöùc Theá Toân muoán noùi roõ laïi nghóa aáy, baûo boà taùt Ñaïi hueä : Coù 4 kieán laäp (cho laø coù, nhöõng caùi voán laø khoâng), ñoù laø khoâng töôùng laäp coù töôùng, khoâng kieán laäp coù kieán, khoâng nhaân laäp coù nhaân, khoâng tính laäp coù tính. Ñaïi hueä ! Coøn huûy baùng (phaù) laø sao? AÁy laø caùc phaùp do taø kieán laäp ra ñeàu khoâng töï tính, vì khoâng kheùo quaùn saùt neân sinh huûy baùng (choái boû). Ñaáy

laø töôùng kieán laäp vaø huûy baùng (xaùc ñònh cuøng phuû ñònh). Naøy Ñaïi hueä ! Sao goïi laø khoâng töôùng laäp coù töôùng? AÁy laø töï töôùng, coïng töôùng cuûa uaån, giôùi, xöù voán khoâng, maø laïi sinh ra keá chaáp cho noù nhö theá naøy, khoâng theá khaùc. Nhöõng phaân bieät aáy ñeàu do aùc taäp töø voâ thæ sinh ra. Ñaáy goïi laø khoâng töôùng laäp coù töôùng. Sao goïi laø khoâng kieán laäp coù kieán? AÁy laø töø uaån giôùi xöù, ñaët ra caùc quan nieäm ngaõ, nhaân, chuùng sinh v.v.. Sao goïi laø khoâng nhaân laäp coù nhaân? AÁy goïi laø sô thöùc (praøgvijnaøna) tröôùc kia voán voâ nhaân, baát sinh, sô thöùc aáy voán khoâng, maø sau vì maét, saéc, aùnh saùng, nieäm v.v.. laøm nhaân nhö huyeãn sinh, sinh roài coù, coù roài hoaøn dieät. AÁy laø khoâng nhaân laäp coù nhaân. Sao goïi laø khoâng tính laäp coù tính? AÁy laø chaáp tröôùc caùc phaùp voán voâ taùc nhö hö khoâng, Nieát baøn khoâng phaûi thöôøng dieät. Ñaïi hueä ! Nhöõng phaùp naøy lìa tính phi tính, heát thaûy phaùp ñoái vôùi coù vaø khoâng chæ nhö buïi loâng, söøng thoû, ngöïa... AÁy laø khoâng tính laäp coù tính. Ñaïi hueä ! Kieán laäp vaø baùc boû ñeàu do keû phaøm phu khoâng hieåu duy taâm taïo, neân sinh phaân bieät. Baäc thaùnh khoâng laøm theá. Caùc oâng neân quaùn saùt ñeå xa lìa kieán chaáp aáy. Naøy Ñaïi hueä, Boà taùt khi ñaõ bieát roõ taâm, yù, yù thöùc, 5 phaùp, 3 töï tính, 2 voâ ngaõ, thì seõ vì chuùng sinh, hieän caùc loaïi thaân hình, nhö ngoïc ma ni hieän caùc maøu tuøy taâm. Caùc Boà taùt aáy ñi vaøo caùc Phaät hoäi, nghe Phaät daïy caùc phaùp nhö huyeãn nhö moäng, nhö boùng, nhö hình trong göông, nhö traêng ñaùy nöôùc, xa lìa sinh dieät, ñoaïn thöôøng. Khoâng ôû trong ñöôøng Thanh vaên vaø Bích chi Phaät, nghe xong chö boà taùt aáy thaønh töïu voâ löôïng traêm ngaøn öùc na do tha ñònh. Ñöôïc caùc ñònh aáy roài, hoï du haønh khaép caùc coõi Phaät, cuùng döôøng chö Phaät, sinh leân caùc coõi trôøi ñeå laøm saùng toû ngoâi Tam baûo. Hoï hieän thaân Phaät vì ñaïi chuùng Thanh vaên Boà taùt maø noùi phaùp duy taâm khieán xa lìa caùc chaáp höõu, voâ. Baáy giôø Theá Toân noùi baøi tuïng:


- 59 - - 60 -

Phaät töû hay quaùn thaáy Theá gian khoâng ngoaøi taâm

Hieän ra ñuû loaïi thaân Vieäc laøm khoâng ngaên ngaïi

Söùc thaàn thoâng töï taïi Taát caû ñeàu vieân thaønh

Boà taùt Ñaïi hueä laïi thænh Phaät: Xin Theá Toân vì con noùi töôùng khoâng, voâ sinh, voâ nhò, voâ töï tính cuûa vaïn phaùp. Con vaø caùc Boà taùt ngoä ñöôïc töôùng aáy, seõ lìa phaân bieät höõu voâ, mau thaønh Voâ thöôïng boà ñeà. Phaät daïy: Haõy nghe kyõ, ta seõ noùi cho oâng. Ñaïi hueä ! "Khoâng" aáy laø tính voïng chaáp. Ñaïi hueä ! Vì chaáp tröôùc, voïng keá nôi töï tính neân noùi khoâng, voâ sinh, voâ nhò, voâ töï tính. Ñaïi hueä ! Löôïc noùi tính khoâng coù baûy: töôùng khoâng, töï tính khoâng, voâ haønh khoâng, haønh khoâng, nhaát thieát phaùp baát khaû thuyeát khoâng, ñeä nhaát nghóa thaùnh ñeá khoâng, bæ bæ khoâng. Töôùng khoâng laø töï töôùng coïng töôùng cuûa taát caû phaùp ñeàu khoâng, chæ xoay vaàn tích tuï ñoái ñaõi laãn nhau maø hieän ra, neáu phaân tích ñeán cuøng thì khoâng coù gì. Khoâng töï sinh, khoâng tha sinh khoâng vöøa töï vöøa tha, roát raùo baát sinh. Töï töôùng coïng töôùng khoâng sinh cuõng khoâng truù, neân goïi heát thaûy phaùp töï töôùng voán khoâng. Sao goïi laø töï tính khoâng? AÁy laø heát thaûy phaùp töï tính voán khoâng sinh, neân goïi laø töï tính khoâng. Sao goïi laø voâ haønh khoâng? Laø caùc uaån baûn lai vaéng laëng, khoâng haønh ñoäng taïo taùc, neân goïi laø voâ haønh khoâng. Sao laø haønh khoâng? Laø caùc uaån do nghieäp vaø nhaân hoøa hôïp maø sinh, lìa ngaõ, ngaõ sôû, neân goïi laø haønh khoâng. Sao laø nhaát thieát phaùp baát khaû thuyeát khoâng? Laø töï tính cuûa heát thaûy caùc voïng chaáp khoâng theå noùi heát, neân goïi laø baát khaû thuyeát khoâng. Sao laø ñeä nhaát nghóa thaùnh trí ñaïi khoâng? Laø khi ñöôïc

töï chöùng thaùnh trí, thì lìa ñöôïc taát caû taäp khí laàm laïc, kieán chaáp. AÁy goïi laø ñeä nhaát nghóa thaùnh trí ñaïi khoâng. Sao laø bæ bæ khoâng? Laø caùi naøy khoâng caùi kia (emptiness of mutual non-existence - Suzuki). Thí nhö trong giaûng ñöôøng khoâng coù quaï, ngöïa, traâu, deâ, v.v.. ta noùi giaûng ñöôøng kia khoâng, khoâng phaûi laø khoâng coù chuùng tyø kheo. Ñaïi hueä, khoâng phaûi laø phoøng khoâng coù töï tính cuûa phoøng, khoâng phaûi tyø kheo khoâng coù töï tính cuûa tyø kheo, khoâng phaûi caùc nôi khaùc khoâng coù quaï, ngöïa, traâu, deâ. Naøy Ñaïi hueä, töï töôùng coïng töôùng cuûa caùc phaùp ñeàu nöông nhau maø coù, nhöng thöïc chaát laø khoâng neân goïi laø bæ bæ khoâng. Laïi nöõa Ñaïi hueä, voâ sinh laø trí theå khoâng sinh, chöù khoâng phaûi laø baát sinh, tröø khi ôû trong ñònh. Vì voâ sinh neân theo yù nghóa saâu xa chính laø voâ töï tính. Ñaïi hueä, heát thaûy phaùp khoâng töï tính, vì khoâng saùt na naøo ôû yeân, vöøa troâng thaáy, noù ñaõ ñoåi khaùc, neân goïi laø voâ töï tính. Sao laø khoâng hai töôùng? Ñaïi hueä ! Nhö saùng toái, ngaén daøi, ñen traéng, ñeàu ñoái ñaõi nhau maø laäp, moät mình thì khoâng thaønh. Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi ngoaøi sinh töû coù Nieát baøn, khoâng phaûi ngoaøi Nieát baøn coù sinh töû, sinh töû vaø Nieát baøn khoâng phaûi laø hai töôùng ñoái nghòch. Nhö sinh töû vaø Nieát baøn, heát thaûy phaùp ñeàu nhö vaäy, aáy goïi laø khoâng hai töôùng. Ñaïi hueä naøy, caùc töôùng khoâng, voâ sinh, khoâng hai, voâ töï tính, oâng neân sieâng tu hoïc. Khi aáy Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Ta thöôøng noùi phaùp "khoâng" Xa lìa haún ñoaïn, thöôøng Sinh töû nhö huyeãn moäng

Maø nghieäp cuõng khoâng tan Hö khoâng vaø Nieát baøn Hai dieät cuõng nhö theá

Phaøm phu voïng phaân bieät


- 61 - - 62 -

Thaùnh giaû lìa höõu, voâ Baáy giôø ñöùc Theá Toân baûo Ñaïi hueä Boà taùt: Ñaïi hueä ! Töôùng khoâng, voâ sinh, khoâng hai, voâ töï tính aáy, coù theå tìm thaáy trong kinh cuûa chö Phaät noùi. Ñaïi hueä ! Kinh tuøy thuaän taâm chuùng sinh maø noùi, nhöng chaân lyù khoâng naèm trong lôøi. Thí nhö nhöõng con thuù bò quaùng naéng töôûng thaáy nöôùc maø thaät khoâng coù nöôùc, nhöõng gì caùc kinh noùi cuõng theá, chæ thuaän theo phaân bieät cuûa ngu phu, khieán chuùng sinh hoan hyû, ñeàu khoâng phaûi laø caùc phaùp hieån baøy choã chöùng chaân thaät cuûa Thaùnh trí. Ñaïi hueä, haõy theo nghóa, khoâng neân baùm vaøo lôøi. Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch ñöùc Theá Toân ! Trong kinh noùi baûn tính Nhö lai taïng voán thanh tònh, haèng toàn khoâng döùt, khoâng bieán dòch, ñuû 32 töôùng, ôû trong taát caû thaân chuùng sinh, bò quaán trong lôùp aùo dô ueá cuûa uaån giôùi xöù, bò oâ nhieãm vì tham, nhueá, si... vaø söï phaân bieät hö voïng, nhö ngoïc voâ giaù boïc trong aùo dô. Ngoaïi ñaïo thì noùi ngaõ laø taùc giaû thöôøng truù, lìa caâu na (guna, ñöùc), töï taïi, baát dieät. Nhö lai taïng maø Theá Toân daïy khoâng phaûi gioáng nhö Ngaõ cuûa ngoaïi ñaïo sao? Phaät daïy: Naøy Ñaïi hueä ! Nhö lai taïng do ta noùi khoâng gioáng ngaõ ngoaïi ñaïo noùi. Ñaïi hueä ! Nhö lai duøng caùc nghóa tính khoâng, thaät teá, Nieát baøn, baát sinh, voâ töôùng, voâ nguyeän v.v.. maø dieãn taû Nhö lai taïng. Vì muoán ngu phu lìa sôï haõi ñoái vôùi voâ ngaõ maø noùi phaùp moân Nhö lai taïng, voâ phaân bieät, voâ aûnh töôïng. Caùc Boà taùt vò lai, hieän taïi khoâng neân do ñoù maø chaáp ngaõ. Ñaïi hueä ! Thí nhö thôï goám do ñaát seùt, nhaân coâng, nöôùc goã, maø laøm ra caùc vaät duïng, Nhö lai cuõng theá, vì ñeå giaûng daïy phaùp moân vieãn ly heát thaûy töôùng phaân bieät, voâ ngaõ, maø phaûi duøng trí tueä phöông tieän kheùo, söû duïng caùc danh töø khaùc nhau nhö khi thì

noùi Nhö lai taïng, khi thì noùi voâ ngaõ v.v... Ñaïi hueä ! Ta noùi Nhö lai taïng laø ñeå nhieáp phuïc ngoaïi ñaïo chaáp ngaõ, khieán lìa taø kieán, thaâm nhaäp 3 giaûi thoaùt, mau chöùng Voâ thöôïng Boà ñeà. Vì theá Nhö lai taïng maø chö Phaät noùi khoâng gioáng vôùi Ngaõ cuûa ngoaïi ñaïo. Muoán xa lìa taø kieán ngoaïi ñaïo, oâng neân bieát nghóa Nhö lai taïng laø voâ ngaõ. Khi aáy Theá Toân noùi baøi tuïng:

Uaån töông tuïc vaø ngöôøi Caùc duyeân vaø vi traàn Thaéng, töï taïi, taùc giaû Ñeàu do taâm phaân bieät

Boà taùt Ñaïi hueä quaùn chuùng sinh ñôøi vò lai maø hoûi Phaät raèng: Baïch Theá Toân, xin vì con noùi phaùp tu ñaày ñuû ñeå thaønh töïu baäc ñaïi tu haønh nhö caùc Boà taùt ñaïi höõu tình. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình ñuû 4 ñieàu kieän thì thaønh baäc ñaïi tu haønh, aâyù laø: 1. Quaùn saùt caûnh töï taâm hieän. 2. Xa lìa kieán chaáp sinh, truù, dieät. 3. Bieát roõ caùc phaùp do taâm sinh voán khoâng coù töï tính. 4. Chuyeân caàu töï chöùng thaùnh trí. Neáu caùc boà taùt thaønh töïu boán phaùp aáy thì goïi laø baäc ñaïi tu haønh. Ñaïi hueä ! Sao laø quaùn saùt caûnh töï taâm hieän? Laø quaùn 3 coõi khoâng ngoaøi taâm, lìa ngaõ, ngaõ sôû, khoâng coù haønh ñoäng taïo taùc, khoâng ñeán ñi, chæ do taäp khí chaáp tröôùc töø voâ thæ huaân thaønh. Boà taùt quaùn saùt caûnh töï taâm hieän nhö theá. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø lìa caùi thaáy sinh truù dieät? AÁy laø quaùn saùt heát thaûy phaùp nhö huyeãn moäng sinh, khoâng töï sinh, khoâng coïng sinh, khoâng töï tha cuøng sinh, chæ do töï taâm hieän. Thaáy ngoaïi vaät khoâng thöïc coù, thaáy caùc thöùc khoâng sinh, caùc duyeân khoâng tích tuï, thaáy do phaân bieät maø coù ra ba coõi. Quaùn saùt nhö theá, hoaëc ôû trong hoaëc ôû ngoaøi, caùc phaùp ñeàu baát khaû ñaéc, bieát roõ khoâng coù theå tính chaân thaät, neân


- 63 - - 64 -

xa lìa kieán chaáp veà sinh, chöùng tính nhö huyeãn. Khi aáy Boà taùt lieàn ñöôïc voâ sinh phaùp nhaãn, an truù ñòa thöù 8, hieåu roõ taâm, yù, thöùc, 5 phaùp, 3 töï tính, 2 voâ ngaõ, chuyeån thöùc sôû y, ñöôïc thaân yù sinh. Ñaïi hueä noùi: Baïch Theá Toân! Sao goïi laø thaân yù sinh? Ñaïi hueä ! Thaân yù sinh nghóa laø, nhö yù ñi raát mau, khoâng bò chöôùng ngaïi, goïi laø thaân yù sinh. Naøy Ñaïi hueä ! Thí nhö taâm yù nhôù ñeán caùc söï vaät ñaõ thaáy ñöôïc tröôùc kia ôû caùch ngoaøi voâ löôïng traêm ngaøn do tuaàn, nieäm nieäm noái tieáp khoâng döùt lieàn ñi ñeán choã aáy, khoâng bò thaân vaø soâng nuùi ñaù töôøng ngaên ngaïi. Thaân yù sinh cuõng theá, ñöôïc naêng löïc "nhö huyeãn tam muoäi" thaàn thoâng töï taïi, caùc töôùng trang nghieâm, nhôù ñeán lôøi nguyeän thaønh töïu chuùng sinh neân lieàn ñi nhanh nhö yù maø sinh vaøo taát caû Thaùnh chuùng. AÁy goïi laø Boà taùt ñöôïc xa lìa sinh, truù, dieät. Ñaïi hueä ! Sao laø quaùn saùt caùc phaùp beân ngoaøi ñeàu khoâng tính? AÁy laø quaùn heát thaûy phaùp nhö aûo töôïng, nhö chieâm bao, nhö mao luaân. Do hí luaän, chaáp tröôùc, taäp khí hö voïng töø voâ thæ laøm nhaân. Quaùn saùt taát caû phaùp ñeàu theá, roài chuyeân caàu Thaùnh trí töï chöùng. Ñaïi hueä! AÁy goïi laø Boà taùt ñuû 4 phaùp thaønh böïc ñaïi tu haønh. OÂng neân theo ñoù sieâng naêng tu hoïc. Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch: Nguyeän xin Theá Toân vì con noùi nhaân duyeân cuûa heát thaûy caùc phaùp, khieán con vaø caùc Boà taùt lieãu ñaït nghóa aáy, seõ xa bieân chaáp höõu, voâ, khoâng voïng chaáp caùc phaùp sinh töø töø hay sinh laäp töùc. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Heát thaûy caùc phaùp do duyeân sinh khôûi. Coù hai thöù duyeân, trong vaø ngoaøi. Ngoaøi laø caùc duyeân nhö ñaát seùt, nöôùc, gaäy, daây, nhaân coâng v.v.. laøm thaønh caùi bình. Nhö bình laøm

baèng ñaát seùt, hay vaûi laøm baèng sôïi tô, hay taám thaûm laøm baèng coû, hay maàm sinh töø haït gioáng, "gia ua" sinh töø söõa ... taát caû ñeàu nhö vaäy, goïi laø duyeân beân ngoaøi. Trong laø voâ minh, aùi, nghieäp v.v.. sinh caùc phaùp uaån, giôùi, xöù aáy laø duyeân beân trong. Ñaây laø do ngu phu phaân bieät maø thaønh coù. Ñaïi hueä, nhaân coù 6 thöù : 1. Ñöông höõu, 2. Töông thuoäc, 3. Töôùng, 4. Naêng taùc. 5. Hieån lieãu, 6. Quaùn ñaõi. "Ñöông höõu" laø caùc phaùp trong ngoaøi laøm nhaân sinh ra quaû. "Töông thuoäc" laø caùc phaùp trong ngoaøi laøm duyeân sinh ra quaû, caùc chuûng töû uaån v.v.. "Töôùng" laø laøm cho caùc töôùng khoâng giaùn ñoaïn, sinh ra quaû töông tuïc. "Naêng taùc" laø nhaân toái thaéng ñeå sinh quaû nhö chuyeån luaân vöông. "Hieån lieãu" laø khi phaân bieät sinh, laøm cho caûnh töôïng hieän roõ nhö ñeøn soi caùc vaät. "Quaùn ñaõi" laø khi hoaïi dieät thì töông tuïc cuõng döùt, khoâng coøn sinh voïng töôûng. Ñaïi hueä ! Ñaây laø do ngu phu töï phaân bieät, khoâng phaûi sinh töø töø cuõng khoâng phaûi sinh töùc khaéc. Taïi sao, neáu nhö sinh töùc khaéc thì thaønh ra naêng taùc vaø sôû taùc khoâng khaùc nhau, khoâng theå tìm töôùng "nhaân" cuûa noù. Coøn neáu sinh töø töø thì tìm caùi theå cuûa noù khoâng ñöôïc, nhö chöa sinh con sao goïi laø cha? Ngöôøi lyù luaän cho raèng vì caùc nhaân duyeân (hetipratyaya), sôû duyeân duyeân (aørambanapratyaya) voâ giaùn duyeân ( nirantarapratyaya), taêng thöôïng duyeân (adhipatipratyaya) v.v.. sôû sinh, naêng sinh leä thuoäc laãn nhau, neân theo thöù töï sinh daàn. Lyù aáy khoâng vöõng, ñeàu laø voïng tình chaáp tröôùc. Ñaïi hueä ! Daàn daàn hay töùc khaéc ñeàu khoâng sinh, chæ coù taâm hieän ra thaân, taøi saûn v.v.. Ngoaøi töï töôùng coïng töôùng ra khoâng coù tính, chæ vì caùc thöùc khôûi, caùc kieán töï phaân bieät maø thoâi. Ñaïi hueä, do ñaáy oâng neân xa lìa caùc kieán chaáp tieäm sinh hay ñoán sinh, ñoái vôùi caùc töôùng do nhaân duyeân hoøa hôïp thaønh. Khi aáy ñöùc Theá Toân noùi baøi tuïng:


- 65 - - 66 -

Heát thaûy phaùp khoâng sinh Laïi cuõng khoâng coù dieät Trong caùc thöù duyeân kia Phaân bieät töôùng sinh dieät

Khoâng ngaên caùc duyeân hoäi Dieät cuøng sinh nhö theá Maø phaûi döùt voïng tình

Cuûa phaøm ngu chaáp tröôùc Höõu, voâ cuûa duyeân sinh Ñeàu roát raùo khoâng sinh Taäp khí meâ chuyeån taâm

Do ñoù ba coõi hieän Baûn lai khoâng vaät sinh Laïi cuõng khoâng coù dieät Quaùn caùc phaùp höõu vi Ñeàu nhö hoa ñoám sinh

Lìa naêng thuû sôû thuû Vaø kieán chaáp sai laàm

Khoâng naêng sinh sôû sinh Laïi cuõng khoâng nhaân duyeân

Chæ thuaän theo theá tuïc Maø noùi coù sinh dieät


- 67 - - 68 -

QUYEÅN BA

CHÖÔNG II

Tieát III - TU TAÄP HEÁT THAÛY PHAÙP

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch Theá Toân! Xin Theá Toân vì con noùi phaùp moân tinh yeáu cuûa söï phaân bieät ngoân thuyeát, ñeå con vaø chö Boà taùt ñaïi höõu tình bieát roõ ñieàu aáy, thoâng ñaït hai nghóa naêng thuyeát sôû thuyeát, mau thaønh voâ thöôïng boà ñeà, khieán caùc chuùng sinh ñöôïc thanh tònh ñoái vôùi hai nghóa aáy. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Coù 4 thöù ngoân thuyeát, aáy laø: 1. Lôøi do töôùng, 2. Lôøi do moäng, 3. Lôøi do chaáp tröôùc loãi laàm, 4. Lôøi do voâ thæ voïng töôûng. Ñaïi hueä ! Lôøi do töôùng laø lôøi noùi do chaáp vaên töï vaø do phaân bieät saéc töôùng. Lôøi do moäng laø lôøi noùi do moäng thaáy caùc caûnh, khi tænh nhôù laïi, khoâng theo caûnh thaät coù. Lôøi do chaáp tröôùc loãi laàm laø nhôù laïi oaùn thuø vaø nhöõng vieäc ñaõ laøm, roài noùi. Lôøi do voâ thæ voïng töôûng laø lôøi noùi do taäp khí voïng chaáp töø voâ thæ öa hí luaän. Ñoù laø 4 thöù ngoân thuyeát. Ñaïi hueä baïch: Baïch Theá Toân! Xin vì con noùi caùc haønh töôùng cuûa ngoân ngöõ ôû nôi naøo, vì duyeân côù gì, taïi sao khôûi phaân bieät? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Do ñaàu, ngöïc, yeát haàu, loã muõi, moâi, raêng, löôõi hoøa hieäp khôûi ra lôøi noùi. Ñaïi hueä :

Baïch Theá Toân! Ngoân ngöõ laø khaùc (anyaø) hay khoâng khaùc (anayaø) vôùi phaân bieät? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Khoâng khaùc cuõng khoâng khoâng khaùc. Vì sao? Phaân bieät laøm nhaân khôûi ra ngoân ngöõ vaäy. Neáu khaùc, thì lôøi noùi khoâng theå laøm nhaân cho ngoân ngöõ; nhöng neáu khoâng khaùc, thì lôøi noùi khoâng theå dieãn ñaït yù nghóa. Bôûi theá maø noùi khoâng khaùc cuõng khoâng khoâng khaùc. Ñaïi hueä : Baïch Theá Toân! Lôøi noùi laø ñeä nhaát nghóa, hay caùi ñöôïc dieãn ñaït baèng lôøi laø ñeä nhaát nghóa? Phaät daïy: Khoâng phaûi lôøi cuõng khoâng phaûi caùi ñöôïc dieãn baèng lôøi. Vì sao? Ñeä nhaát nghóa laø caûnh giôùi an laïc cuûa baäc thaùnh, khoâng theå chæ do lôøi noùi maø vaøo ñöôïc, cho neân lôøi khoâng phaûi laø ñeä nhaát nghóa. Ñeä nhaát nghóa laø caûnh maø Thaùnh trí töï chöùng ôû beân trong, khoâng phaûi caûnh giôùi cuûa lôøi vaø cuûa trí phaân bieät. Lôøi khoâng theå chæ roõ caûnh giôùi aáy. Ñaïi hueä ! Lôøi noùi laø do nhaân duyeân sinh, coù sinh dieät, giao ñoäng, xoay chuyeån, caùi gì do duyeân sinh vaø coù xoay chuyeån thì khoâng theå laøm roõ ñeä nhaát nghóa. Ñeä nhaát nghóa khoâng coù töôùng töï tha, ngoân ngöõ coù töôùng neân khoâng theå chæ roõ ñeä nhaát nghóa. Ñeä nhaát nghóa laø chæ coù ôû töï taâm, moïi töôùng beân ngoaøi ñeàu khoâng, neân ngoân ngöõ phaân bieät khoâng theå chæ roõ. Bôûi theá, naøy Ñaïi hueä ! OÂng neân xa lìa ngoân ngöõ phaân bieät. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Caùc phaùp khoâng töï tính Cuõng khoâng coù ngöõ ngoân

Khoâng thaáy nghóa khoâng khoâng Neân ngu phu luaân chuyeån


- 69 - - 70 -

Heát thaûy phaùp khoâng tính Lìa ngoân ngöõ phaân bieät Caùc höõu laø nhö huyeãn

Khoâng sinh töû, Nieát baøn Nhö vua cuøng tröôûng giaû

Vì khieán caùc con vui Tröôùc chæ caùi töông töï Sau cho caùi nhö thaät Ta nay cuõng nhö theá

Tröôùc noùi phaùp töông töï Veà sau môùi tuyeân boá

Phaùp töï chöùng, thaät teá. Boà taùt Ñaïi hueä baïch: Xin Phaät vì con noùi nghóa lìa nhaát dò (ekatvaønyatva), cuøng khoâng cuøng (ubhayanobhaya), höõu voâ (naøstyastitva), phi höõu voâ (naivaøstinanaøsti), thöôøng voâ thöôøng (nityaønitya) v.v.. Nhöõng ñieàu maø caùc ngoaïi ñaïo khoâng theå noùi, nhöõng caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí töï chöùng. Khi hieåu ñöôïc, con seõ vieãn ly voïng chaáp töï töôùng coïng töôùng, nhaäp caûnh giôùi chaân thaät ñeä nhaát nghóa, tuaàn töï ñöôïc caùc ñòa, vaøo quaû vò Nhö Lai. Do nguyeän löïc con seõ khoâng caàn duïng coâng maø hieän khaép voâ bieân caûnh giôùi nhö ngoïc ma ni, vì lieãu tri taát caû phaùp ñeàu do töï taâm phaân bieät. Khi ñöôïc nghe Phaät daïy, con vaø caùc Boà taùt ñoái vôùi nhöõng phaùp aáy seõ lìa chaáp töï tính, lìa caùc kieán chaáp töï töôùng coïng töôùng, mau chöùng Voâ thöôïng boà ñeà, khieán chuùng sinh ñöôïc ñaày ñuû caùc coâng ñöùc. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Hay thay, laønh thay ! OÂng vì thöông xoùt chuùng sinh maø hoûi ta nghóa aáy, vì lôïi ích nhieàu ngöôøi, vì an laïc nhieàu ngöôøi. Ñaïi hueä ! Keû phaøm phu voâ trí khoâng bieát duy taâm, do

taäp quaùn hö voïng maø chaáp ngoaïi vaät, phaân bieät caùc tính moät, khaùc, coù, khoâng, khoâng coù, khoâng khoâng, thöôøng, voâ thöôøng v.v... Ñaïi hueä ! Nhö con thuù vì côn khaùt haønh haï, do boùng naéng maø töôûng töôïng nöôùc, meâ hoaëc chaïy theo, khoâng bieát ñaáy chaúng phaûi nöôùc. Keû phaøm phu cuõng vaäy, do huaân taäp hyù luaän phaân bieät töø voâ thæ, do ba ñoäc thieâu ñoát taâm neân öa caûnh giôùi saéc, thaáy coù sinh, truù, dieät, chaáp thuû phaùp trong ngoaøi, sa vaøo caùc chaáp tröôùc moät, khaùc v.v.. Ñaïi hueä ! Nhö thaønh Caøn thaùt baø khoâng phaûi thaønh cuõng khoâng phaûi phi thaønh, keû voâ trí vì thoùi quen chaáp tröôùc vaøo haït gioáng "thaønh" töø voâ thæ, neân töôûng coù thaønh. Ngoaïi ñaïo cuõng vaäy. Vì voïng töôûng töø voâ thæ nung naáu, neân khoâng hieåu roõ caûnh töï taâm hieän, baùm vaøo caùc ngoân thuyeát moät, khaùc v.v.. Ñaïi hueä ! Thí nhö coù ngöôøi naèm moäng thaáy trai, gaùi, voi, ngöïa, xe, keû boä haønh, thaønh aáp, vöôøn röøng ... caùc thöù trang nghieâm. Khi tænh nhôù laïi caûnh kia voán khoâng phaûi chuyeän thaät. Ñaïi hueä ! YÙ oâng theá naøo? Ngöôøi nhö theá coù khoân ngoan khoâng? Baïch Theá Toân khoâng! Ñaïi hueä ! Ngoaïi ñaïo cuõng theá. Do aùc kieán ngoán ngaáu khoâng roõ duy taâm, chaáp tröôùc caùc quan nieäm moät, khaùc, höõu, voâ v.v.. Naøy Ñaïi hueä ! Thí nhö töôïng veõ khoâng coù choã cao, thaáp, keû ngu laàm thaáy töôûng coù cao thaáp. Caùc ngoaïi ñaïo ñôøi sau cuõng vaäy, do aùc kieán huaân taäp, voïng taâm taêng tröôûng, neân chaáp moät, khaùc v.v...maø töï haïi, haïi ngöôøi. Ñoái vôùi thuyeát lìa höõu voâ, voâ sinh thì xem laø chuyeän khoâng töôûng, chuùng baøi baùc nhaân quaû, trieät heát caên laønh. Neân bieát nhöõng keû phaân bieät coù, khoâng, khôûi caùc töôùng töï, tha nhö theá seõ ñoïa vaøo ñòa nguïc. Muoán caàu phaùp thuø thaéng, oâng haõy xa lìa. Ñaïi hueä, thí nhö nhöõng ngöôøi ñau maét thaáy hoa ñoám (mao luaân) beøn goïi nhau: "Thaät laø vieäc hieám coù, ñeïp tuyeät!" Kyø thaät hoa ñoám aáy lìa coù


- 71 - - 72 -

khoâng, thaáy vaø bò thaáy. Ngoaïi ñaïo cuõng theá, aùc kieán phaân bieät moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng v.v.. phæ baùng chính phaùp, töï choân mình, choân ngöôøi. Ñaïi hueä, thí nhö voøng löûa thaät khoâng phaûi voøng, keû ngu môùi chaáp, khoâng phaûi baäc trí. Ngoaïi ñaïo cuõng theá, vì aùc kieán chaáp tröôùc moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng...neân khôûi sinh caùc phaùp. Ñaïi hueä ! Thí nhö boït nöôùc gioáng ngoïc pha leâ, keû ngu chaáp thaät chaïy theo löôïm nhaët. Nhöng boït nöôùc kia voán lìa ngoïc vaø phi ngoïc. Naøy Ñaïi hueä ! Khi thaønh laäp 3 löôïng (hieän löôïng, tæ löôïng vaø phi löôïng) thì Thaùnh trí töï chöùng xa lìa ñöôïc hai töï tính (y tha, bieán keá). Ñaïi hueä ! Ngöôøi tu haønh khi chuyeån ñöôïc taâm, yù, thöùc, naêng thuû, sôû thuû, an truù phaùp töï chöùng ôû Nhö lai ñòa, thì khoâng khôûi caùc töôûng coù, khoâng. Ñaïi hueä ! Ngöôøi tu haønh neáu khôûi nhöõng chaáp höõu, voâ töùc ñaõ chaáp caùc töôùng ngaõ, nhaân, chuùng sinh, thoï giaû. Ñaïi hueä ! Heát thaûy töï töôùng vaø coïng töôùng cuûa caùc phaùp ñeàu do hoùa thaân Phaät noùi, khoâng phaûi phaùp thaân Phaät noùi. Ñaïi hueä ! Hoùa thaân Phaät noùi thì chæ thuaän theo kieán chaáp cuûa ngu phu, khoâng phaûi khai thò phaùp laïc tam muoäi cuûa Thaùnh trí töï chöùng. Ñaïi hueä ! Thí nhö trong nöôùc coù boùng caây, boùng aáy khoâng phaûi boùng hay phi boùng, khoâng phaûi khoâng boùng hay khoâng phi boùng. Ngoaïi ñaïo cuõng theá, vì aùc taø kieán huaân taäp, khoâng roõ töï taâm hieän, neân sinh caùc phaân bieät moät, khaùc v.v.. Ñaïi hueä ! Thí nhö göông saùng khoâng phaân bieät, tuøy duyeân maø hieän caùc hình boùng, nhöõng boùng kia khoâng phaûi boùng hay phi boùng, maø laïi ñöôïc thaáy ra laø boùng vôùi phi boùng, laø do ngöôøi ngu phaân bieät, sinh töôûng veà boùng. Ngoaïi ñaïo cuõng theá, ñoái caùc hình boùng do töï taâm hieän, laïi khôûi chaáp caùc töôùng moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng. Ñaïi hueä ! Thí nhö tieáng vang do caùc aâm thanh cuûa gioù, nöôùc, ngöôøi v.v.. hoøa hieäp maø coù, tieáng vang aáy khoâng coù cuõng khoâng khoâng, vì ñöôïc nghe nhö tieáng

maø thöïc khoâng phaûi tieáng. Ngoaïi ñaïo cuõng theá, do söï huaân taäp phaân bieät cuûa töï taâm, neân khôûi caùc kieán chaáp moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng. Ñaïi hueä ! Thí nhö ôû treân ñaát khoâng coù caây coû, aùnh trôøi chieáu laøm neân nhöõng laøn soùng naéng. Nhöõng laøn soùng kia khoâng phaûi coù cuõng khoâng phaûi khoâng, vì laø ñaûo töôûng, khoâng phaûi töôûng. Keû phaøm ngu cuõng vaäy, do taäp khí sai laàm töø voâ thæ, neân ôû trong phaùp tính do thaùnh trí chöùng laïi coù sinh, truï, dieät, moät, khaùc, coù, khoâng, cuøng, khoâng cuøng v.v.. Ñaïi hueä! Thí nhö ngöôøi goã hay thaây ma nhôø buøa löïc cuûa Tyø xaù xaø (Pi'saøca) maø cöû ñoäng chuyeån xoay khoâng ngöøng, keû voâ trí xem laø thaät. Phaøm phu ngu si cuõng theá, huøa theo ngoaïi ñaïo khôûi aùc taø kieán, voïng chaáp moät, khaùc v.v.. Bôûi theá, Ñaïi hueä ! OÂng neân ôû trong phaùp Töï chöùng xa lìa heát thaûy phaân bieät sinh, truï, dieät, höõu, voâ, cuøng, khoâng cuøng v.v.. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Caùc thöùc aám coù naêm Nhö boùng caây trong nöôùc Caùi thaáy nhö huyeãn moäng Khoâng neân voïng phaân bieät

Ba coõi nhö aûo töôïng Huyeãn moäng vaø mao luaân (hoa ñoám)

Neáu quaùn ñöôïc nhö theá Hoaøn toaøn ñöôïc giaûi thoaùt

Nhö boùng naéng muøa heø Kích ñoäng meâ loaïn taâm Thuù khaùt chaáp laø nöôùc

Maø thaät khoâng phaûi nöôùc Chuûng töû thöùc cuõng vaäy

Chuyeån ñoäng thaáy caûnh giôùi Nhö maét thaáy khoâng hoa


- 73 - - 74 -

Ngu phu sinh meâ ñaém Töø voâ thæ sinh töû

Troùi buoäc trong chaáp tröôùc Nay phaûi neân xaû boû

Nhö ngöôøi bò dieät taån Nhö vaät huyeãn, nhö maùy

Nhö maây, moäng, ñieän, chôùp Quaùn saùt ñôøi nhö theá Döùt saïch ba töông tuïc Trong aáy khoâng coù gì

Nhö aûo töôïng hö khoâng Bieát caùc phaùp nhö theá Thì heát sôû tri chöôùng

Naêm uaån nhö hoa ñoám Khoâng neân voïng phaân bieät

Chæ laø teân baøy ñaët Tìm töôùng baát khaû ñaéc

Nhö böùc veõ xoûa toùc Nhö moäng, thaønh nhaïc thaàn

Voøng löûa vaø aûo töôïng Thaät khoâng maø thaáy coù

Nhö vaäy thöôøng, voâ thöôøng Moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng

Do troùi buoäc voâ thæ Ngu phu voïng phaân bieät Göông saùng, maét pha leâ

Ma ni ngoïc ñeïp baùu Trong ñoù hieän boùng hình

Kyø thaät khoâng gì coù Taâm thöùc cuõng nhö vaäy

Hieän khaép caùc saéc töôùng Nhö moäng, nhö boùng nöôùc

Laïi nhö con Thaïch nöõ Laïi nöõa Ñaïi hueä ! Phaùp chö Phaät noùi lìa boán cuù nghóa laø laäp baùc, moät khaùc, cuøng khoâng cuøng, coù khoâng... Ñaïi hueä ! Phaùp Phaät laáy töù ñeá, duyeân khôûi, dieät ñaïo, giaûi thoaùt laøm ñaàu, khoâng töông öng vôùi nhöõng phaùp nhö thaéng tính (praktri), Töï taïi (Isvara), Tuùc taùc (khoâng nhaân), töï nhieân, vi traàn v.v.. Ñaïi hueä ! Phaùp Phaät noùi laø ñeå thanh tònh hai thöù chöôùng ngaïi laø trí chöôùng vaø hoaëc chöôùng, khieán daàn an truù trong 108 cuù veà phaùp voâ töôùng, maø phaân bieät roõ caùc thöøa cuõng nhö thöông chuû kheùo höôùng daãn ngöôøi. Laïi nöõa Ñaïi hueä ! coù 4 loaïi thieàn : 1. Thieàn ngu phu (Halopacaørikadhyaøna). 2. Thieàn quaùn saùt nghóa (Arthapravicayadhyaøna). 3. Thieàn phan duyeân chaân nhö (Tathataølambanadhyaøna). 4. Thieàn nhö lai (Tathaøgatadhyaøna). Ñaïi hueä ! Thieàn ngu phu laø nhöõng ngöôøi tu haïnh thanh vaên, duyeân giaùc bieát nhaân voâ ngaõ, thaáy thaân mình thaân ngöôøi chæ laø boä xöông raùp laïi, ñeàu laø töôùng voâ thöôøng, khoå, baát tònh. Quaùn saùt nhö theá kieân trì khoâng boû, daàn ñaït ñeán ñònh voâ töôûng dieät, aáy laø thieàn ngu phu. Sao laø thieàn quaùn saùt nghóa? AÁy laø khi bieát roõ nhaân voâ ngaõ treân phöông dieän töï töôùng, coïng töôùng roài, coøn xa lìa chaáp ngoaïi ñaïo cho moïi phaùp laø töï sinh tha sinh, töï tha sinh, thuaän theo nghóa phaùp voâ ngaõ cuûa Boà taùt ñòa maø quaùn saùt, aáy laø thieàn quaùn saùt nghóa. Sao goïi laø thieàn phan duyeân chaân nhö ? AÁy laø, neáu phaân bieät coù hai voâ ngaõ töùc laø voïng nieäm, neáu bieát nhö thaät thì nieäm kia khoâng khôûi, aáy goïi laø thieàn phan duyeân chaân nhö. Sao goïi laø Nhö lai thieàn? aáy laø phaùp laïc tam muoäi khi vaøo Phaät ñòa, an truù trong caûnh giôùi cuûa Töï chöùng thaùnh trí, vì chuùng sinh maø


- 75 - - 76 -

laøm caùc vieäc khoâng theå nghó baøn. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Thieàn cuûa haøng ngu phu Thieàn quaùn saùt nghóa töôùng Thieàn phan duyeân chaân nhö

Thieàn Nhö lai thanh tònh Keû tu haønh trong ñònh

Quaùn thaáy boùng nhaät nguyeät Ba ñaàu ma thaâm hieåm (padmapaøtaøla)

Löûa hö khoâng, tranh veõ Caùc hình töôùng nhö theá Lieàn sa phaùp ngoaïi ñaïo Laïi ñoïa vaøo caûnh giôùi

Thanh vaên, Bích chi Phaät Xa lìa taát caû ñaáy

An truù voâ sôû duyeân Töùc coù theå thaâm nhaäp

Töôùng nhö nhö chaân thaät ÔÛ möôøi phöông quoác ñoä Voâ löôïng caùc ñöùc Phaät

Lieàn ñöa tay quang minh Maø xoa ñaàu ngöôøi aáy.

Baáy giôø Ñaïi hueä baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Phaùp Nieát baøn maø chö Phaät Nhö lai noùi laø nhöõng phaùp gì? Phaät daïy: Khi taäp khí vaø töï tính cuûa caùc thöùc cuøng thoùi taø kieán cuûa taïng thöùc, yù vaø yù thöùc ñöôïc chuyeån hoaù, thì ta vaø chö Phaät goïi ñoù laø Nieát baøn, töùc laø caûnh giôùi tính khoâng cuûa caùc phaùp. Laïi nöõa naøy Ñaïi hueä ! Nieát baøn laø caûnh giôùi cuûa thaùnh trí töï chöùng, xa

lìa ñoaïn, thöôøng, höõu, voâ. Sao goïi laø phi thöôøng? Laø lìa phaân bieät töï töôùng coïng töôùng. Sao laø phi ñoaïn? Vì ñaáy laø sôû haønh cuûa heát thaûy caùc baäc töï chöùng thaùnh trí trong caû ba ñôøi quaù khöù, hieän taïi, vò lai. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! ñaïi Nieát baøn khoâng phaûi hoaïi khoâng phaûi cheát, neáu cheát seõ sinh laïi, neáu hoaïi seõ thaønh ra höõu vi. Cho neân Nieát baøn khoâng hoaïi khoâng cheát, ñaáy laø choã nhöõng baäc tu haønh ñaït ñeán. Laïi nöõa, Ñaïi hueä, Nieát baøn khoâng xaû, khoâng ñaéc, khoâng ñoaïn, khoâng thöôøng, khoâng moät, khoâng khaùc, neân goïi laø Nieát baøn. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Thanh vaên duyeân giaùc bieát roõ töï töôùng coïng töôùng, xa lìa huyeân naùo, khoâng sinh ñieân ñaûo, khoâng khôûi phaân bieät, do ñoù lieàn sinh töôûng laø Nieát baøn. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Coù hai loaïi töôùng cuûa töï tính, aáy laø : 1. Töôùng chaáp tröôùc töï tính ngoân thuyeát. 2. Töôùng chaáp tröôùc töï tính caùc phaùp. "Töôùng chaáp tröôùc töï tính ngoân thuyeát" laø do chaáp tröôùc hyù luaän, vaø taäp khí ngoân thuyeát töø voâ thæ maø khôûi leân; "Töôùng chaáp tröôùc töï tính caùc phaùp" laø bôûi khoâng bieát vaïn phaùp do töï taâm hieän, maø khôûi leân. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Chö Phaät coù hai thöù gia trì ñeå naâng ñôõ caùc Boà taùt, khieán caùc Boà taùt naøy ñaûnh leã chaân Phaät thænh hoûi caùc nghóa lyù. Hai thöù gia trì aáy laø khieán cho Boà taùt nhaäp tam muoäi, vaø hieän thaân tröôùc Boà taùt ñöa tay laáy nöôùc cam loä röôùi ñaàu. Ñaïi hueä ! Chö Boà taùt sô ñòa nhôø chö Phaät naâng ñôõ maø nhaäp ñònh "Ñaïi thöøa quang minh". Nhaäp ñònh aáy xong, chö Phaät möôøi phöông ñeàu hieän thaân tröôùc maët noùi lôøi uûy duï, nhö tröôøng hôïp Boà taùt Kim Cöông Taïng vaø caùc ñaïi boà taùt khaùc, nhöõng vò ñaõ thaønh töïu ñöùc töôùng. Ñaïi hueä ! Nhöõng Boà taùt aáy nhôø Phaät naâng ñôõ maø nhaäp tam muoäi xong, laïi nhôø thieän caên tích tuï töø traêm ngaøn ñôøi kieáp maø tuaàn töï tieán leân caùc ñòa, thoâng ñaït ñöôïc caùi gì neân laøm caùi gì khoâng neân (dòch theo Suzuki). Boà taùt aáy leân böïc Phaùp vaân ñòa, ôû trong cung ñieän


- 77 - - 78 -

ñeïp hình hoa sen lôùn, ngoài treân toøa baùu, ñöôïc caùc Boà taùt ñoàng haøng vaây quanh. Ñaàu vò aáy ñoäi maõo ngoïc, thaân toûa aùnh saùng nhö aùnh vaøng roøng cuûa hoa chieâm baëc, nhö maët traêng troøn, chieáu haøo quang lôùn. Chö Phaät möôøi phöông duoãi baøn tay hoa sen tôùi choã ngoài cuûa nhöõng Boà taùt naøy maø röôùi ñaàu vôùi nöôùc cam loä. Nhö thaùi töû con vua chuyeån luaân nhôø ñöôïc quaùn ñaûnh maø ñöôïc töï taïi, nhöõng boà taùt naøy cuõng theá. AÁy laø hai thöù gia trì. Caùc ñaïi Boà taùt nhôø hai thöù gia trì naøy maø dieän kieán ñöôïc heát thaûy chö Phaät. Neáu khoâng nhôø gia trì thì khoâng dieän kieán ñöôïc. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! caùc Boà taùt maø nhaäp ñöôïc tam muoäi, hieän thaàn thoâng noùi phaùp, taát caû aáy ñeàu nhôø hai löïc gia trì cuûa chö Phaät. Ñaïi hueä ! Neáu Boà taùt lìa söï gia trì cuûa Phaät maø thuyeát phaùp ñöôïc, thì phaøm phu cuõng coù theå noùi phaùp. Ñaïi hueä! Nôi Nhö lai ñeán, nhôø löïc gia trì cuûa Nhö lai maø heát thaûy nuùi röøng, coû caây, thaønh quaùch, cung ñieän vaø caùc nhaïc khí ñeàu phoâ dieãn phaùp aâm, huoáng chi loaøi höõu tình. Nhöõng keû ñieác, muø, caâm, ngoïng, ñeàu ñöôïc lìa khoå maø giaûi thoaùt. Ñaïi hueä ! Naêng löïc gia trì cuûa Nhö lai coù nhöõng taùc duïng roäng lôùn nhö vaäy. Ñaïi hueä Boà taùt baïch: Vì sao Nhö lai phaûi duøng naêng löïc gia trì ñeå khieán caùc Boà taùt nhaäp tam muoäi, vaø ñaït caùc ñòa vò cao ? Phaät daïy Naøy Ñaïi hueä ! Vì muoán khieán caùc Boà taùt xa lìa phieàn naõo vaø nghieäp, khieán khoûi sa vaøo haøng thanh vaên, khieán mau vaøo Nhö lai ñòa, khieán taêng tröôûng caùc phaùp ñaõ chöùng. Naøy Ñaïi hueä! Neáu khoâng coù söï naâng ñôõ cuûa Nhö lai thì caùc boà taùt aáy seõ sa vaøo ma caûnh cuûa ngoaïi ñaïo, Thanh vaên, khoâng ñöôïc Voâ thöôïng boà ñeà. Ñöùc Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Nhö lai nguyeän thanh tònh Coù löïc gia trì lôùn ÔÛ sô ñòa, thaäp ñòa

Cho tam muoäi, röôùi ñaàu Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch: Baïch Theá Toân! Nghóa Duyeân khôûi Phaät noùi laø, caùc phaùp do coù söï xuùc taùc maø sinh khôûi, khoâng phaûi töï sinh khôûi. Ngoaïi ñaïo cuõng noùi Thaéng tính, Töï taïi (Isvara), Thôøi (kala), ngaõ, vi traàn, sinh ra caùc phaùp. Nhö vaäy, ñöùc Theá Toân chæ duøng danh töø khaùc, chöù yù nghóa coù khaùc gì thuyeát ngoaïi ñaïo? Baïch Theá Toân! Ngoaïi ñaïo noùi do taùc giaû maø töø khoâng sinh coù, Theá Toân cuõng noùi do nhaân duyeân maø heát thaûy phaùp voán khoâng nay sinh, sinh roài hoaøn dieät. Nhö choã Phaät noùi, voâ minh duyeân haønh cho ñeán laõo töû, thuyeát naøy laø thuyeát khoâng nhaân, khoâng phaûi thuyeát höõu nhaân. Theo nhö Theá toân daïy: "Vì caùi naøy coù neân caùi kia coù," neáu ñaây laø ñoàng thôøi taïo thaønh, khoâng phaûi keá tuïc ñoái ñaõi nhau, thì nghóa aáy khoâng ñuùng. Cho neân thuyeát cuûa ngoaïi ñaïo hay hôn, khoâng phaûi thuyeát cuûa Nhö lai hay hôn. Vì sao? Ngoaïi ñaïo noùi nhaân khoâng do duyeân sinh maø coù sinh keát quaû. Theá Toân noùi quaû ñoái ñaõi vôùi nhaân, nhaân laïi ñoái ñaõi vôùi nhaân khaùc, xoay vaàn nhö theá, thaønh caùi loãi "voâ cuøng". Laïi "Caùi naøy coù neân caùi kia coù" töùc laø khoâng nhaân. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Ta thaáu roõ caùc phaùp chæ do taâm hieän, khoâng naêng thuû sôû thuû, neân noùi "Vì caùi naøy coù neân caùi kia coù", ñaây khoâng phaûi laø loãi khoâng nhaân. Ñaïi hueä ! Neáu khoâng roõ caùc phaùp ñeàu do taâm hieän, cho laø coù naêng thuû sôû thuû, chaáp tröôùc caûnh ngoaøi hoaëc coù hoaëc khoâng, thì ñaáy laø loãi cuûa keû chaáp, khoâng phaûi thuyeát duyeân sinh cuûa ta. Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch:


- 79 - - 80 -

Theá Toân ñaõ coù ngoân thuyeát taát phaûi coù caùc phaùp, neáu khoâng coù caùc phaùp thì ngoân thuyeát do ñaâu maø khôûi? Ñaïi hueä ! Tuy khoâng coù phaùp cuõng coù ngoân thuyeát ñöôïc. Vaäy oâng khoâng thaáy loâng ruøa söøng thoû, con cuûa thaïch nöõ v.v.. theá gian vaãn noùi. Ñaïi hueä ! Nhöõng phaùp kia phi coù phi khoâng, maø cuõng coù ngoân thuyeát vaäy. Ñaïi hueä ! Nhö choã oâng noùi, vì coù ngoân thuyeát neân coù caùc phaùp, luaän aáy khoâng thaønh. Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi heát thaûy caùc coõi Phaät ñeàu coù ngoân thuyeát, ngoân thuyeát chæ laø giaû laäp. Ñaïi hueä! Coù coõi Phaät tröøng maét maø khai thò phaùp, hoaëc ra daáu, hoaëc nhöôùng maøy, hoaëc ñoäng con ngöôi, hoaëc mæm cöôøi, hoaëc ngaùp, hoaëc taèng haén, hoaëc nhôù nghó, hoaëc ruøng mình... duøng nhöõng caùch aáy maø khai thò phaùp. Ñaïi hueä ! Trong caùc coõi Phaät, nhö coõi Baát thuaán (animisa-lokadhaøtu), coõi Dieäu höông (Gandhaskgandha-dhaøtu), coõi Phoå hieàn (Samantabhadra), chæ nhìn tröøng, khoâng chôùp maét maø khieán caùc Boà taùt ñöôïc voâ sinh phaùp nhaãn (anutpattikadharmaksaønti) cuøng caùc tam muoäi thuø thaéng. Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi do ngoân ngöõ maø caùc phaùp trong theá giôùi naøy coù; ruoài, kieán v.v.. saâu boï, tuy khoâng ngoân thuyeát maø vaãn thaønh töïu ñöôïc caùc coâng vieäc cuûa chuùng. Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Nhö söøng thoû, hö khoâng Cuøng con cuûa Thaïch nöõ

Khoâng coù maø coù lôøi Phaùp voïng chaáp cuõng vaäy Trong nhaân duyeân hoøa hôïp

Ngu phu voïng chaáp sinh Khoâng kheùo roõ nhö thaät

Neân troâi laên ba coõi Khi aáy Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät:

Baïch Theá Toân ! Theá Toân daïy aâm thanh laø thöôøng coøn, do ñaâu maø noùi nhö vaäy? (Nityasatda) Ñaïi hueä ! Do nôi voïng phaùp (bhraønti) maø noùi, vì caùc voïng chaáp aáy Thaùnh nhaân cuõng coù, nhöng Thaùnh nhaân khoâng ñieân ñaûo. Ñaïi hueä, thí nhö boùng naéng, voøng löûa, toùc ruõ, thaønh caøn thaùt baø, moäng huyeãn, boùng trong göông... Nhöõng ngöôøi voâ trí sinh giaûi thích ñieân ñaûo, ngöôøi coù trí thì khoâng, nhöng khoâng phaûi chuùng khoâng hieän. Ñaïi hueä ! Khi voïng phaùp hieän leân, coù muoân sai ngaøn bieät, nhöng khoâng phaûi voâ thöôøng. Vì sao? Vì lìa höõu voâ vaäy. Sao laø lìa höõu voâ? Vì heát thaûy ngu phu coù ñuû thöù sai bieät, nhö nöôùc soâng Haèng vöøa ñöôïc thaáy vöøa ñöôïc khoâng thaáy: Ngaï quyû khoâng thaáy neân khoâng theå noùi laø coù, nhöõng loaøi khaùc thaáy, neân khoâng theå noùi laø khoâng. Baäc thaùnh ñoái caùc phaùp hö voïng nhö theá xa lìa kieán chaáp ñieân ñaûo. Ñaïi hueä ! Voïng phaùp laø thöôøng coøn vì töôùng noù khoâng coù sai bieät. Khoâng phaûi caùc voïng phaùp coù töôùng (sai bieät) maø vì phaân bieät neân coù sai khaùc. Bôûi theá neân noùi theå cuûa voïng phaùp laø thöôøng. Ñaïi hueä ! Laøm sao goïi laø ñöôïc chaân thaät cuûa voïng phaùp? AÁy laø baäc thaùnh ñoái voïng phaùp khoâng khôûi giaùc ñieân ñaûo, khoâng ñieân ñaûo. Neáu coù moät ít lyù töôûng nôi voïng phaùp taát khoâng phaûi laø thaùnh trí, ñaáy laø hí luaän cuûa ngu phu. Ñaïi hueä ! Neáu phaân bieät voïng phaùp laø ñieân ñaûo, khoâng ñieân ñaûo, aáy laø thaønh töïu hai thöù chuûng tính : 1.Thaùnh chuûng tính (aøryagotra). 2. Phaïm thieân chuûng tính (Baølaptrhagjanagotra). Ñaïi hueä! Thaùnh chuûng tính laïi coù 3 : Thanh vaên, duyeân giaùc, Phaät. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø ngu phu phaân bieät voïng phaùp sinh ra chuûng tính Thanh vaên? AÁy laø chaáp töï töôùng coïng töôùng. Ñaïi hueä ! Sao laïi noùi ngu phu phaân bieät voïng phaùp maø thaønh chuûng tính Duyeân giaùc? AÁy laø khi chaáp tröôùc töï töôùng, coïng töôùng, roài xa lìa huyeân naùo. Ñaïi hueä ! Sao laø ngöôøi trí phaân bieät voïng phaùp maø ñöôïc thaønh töïu


- 81 - - 82 -

chuûng tính Phaät thöøa? AÁy laø lieãu ñaït caùc phaùp ñeàu do töï taâm phaân bieät, ngoaøi taâm khoâng coù phaùp. Ñaïi hueä ! Coù nhöõng ngöôøi ngu phaân bieät caùc thöù söï vaät cuûa voïng phaùp, roài caû quyeát theá naøy vôùi khoâng theá noï, aáy laø thaønh töïu chuûng tính sinh töû. Ñaïi hueä ! Caùc söï vaät thuoäc voïng phaùp kia khoâng phaûi thò vaät cuõng khoâng phaûi phi vaät. Ñaïi hueä ! Nhöõng baäc trí, nhôø ñaõ laøm moät cuoäc caùch maïng trong taâm, yù, thöùc, taäp khí (taø aùc), 3 töï tính, 3 phaùp, neân noùi caùc voïng phaùp aáy töùc laø chaân nhö. Cho neân noùi chaân nhö laø taâm giaûi thoaùt. Ta nay khai thò roõ raøng nghóa aáy; lìa phaân bieät laø lìa heát thaûy caùc phaân bieät. Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch Theá Toân, caùi voïng phaùp noùi ñoù laø coù hay khoâng? Voïng phaùp aáy cuõng nhö caùi huyeãn voán khoâng coù chaáp tröôùc, neáu noù coù töôùng chaáp tröôùc thì noù khoâng theå chuyeån ñöôïc, vaø nhö vaäy töùc laø lyù duyeân khôûi khoâng khaùc gì thuyeát "taùc giaû sinh" cuûa ngoaïi ñaïo. Ñaïi hueä laïi noùi: Neáu caùc voïng phaùp ñoàng vôùi huyeãn, taát noù seõ laøm nhaân cho nhöõng voïng phaùp khaùc. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi caùc huyeãn söï laøm nhaân cho voïng hoaëc, vì caùc huyeãn khoâng sinh ra caùi loãi laàm, vì caùc huyeãn söï khoâng coù tính phaân bieät. Ñaïi hueä ! Phaøm huyeãn söï laø do buøa chuù cuûa ngöôøi maø sinh, khoâng phaûi do taäp khí loãi laàm cuûa phaân bieät maø sinh. Cho neân huyeãn söï khoâng sinh loãi laàm. Ñaïi hueä ! Nhöõng phaùp meâ laàm chæ laø chaáp tröôùc cuûa taâm keû ngu, khoâng phaûi phaùp cuûa baäc Thaùnh. Baáy giôø Theá Toân noùi baøi tuïng :

Thaùnh khoâng thaáy voïng phaùp Trong ñoù cuõng khoâng thaät

Vì voïng töùc laø chaân Trong aáy cuõng chaân thaät

Neáu xa lìa voïng phaùp Maø coù töôùng sinh ra Ñaáy laïi töùc laø voïng

Nhö loøa, chöa thanh tònh Laïi nöõa, Ñaïi hueä! Huyeãn khoâng phaûi laø khoâng, vì noù töông töï vôùi khoâng huyeãn neân noùi taát caû phaùp ñeàu nhö huyeãn. Ñaïi hueä noùi: Baïch Theá Toân! Coù phaûi do söï chaáp tröôùc caùc huyeãn töôùng maø noùi heát thaûy phaùp nhö huyeãn? Hay vì do nôi caùc töôùng ñieân ñaûo cuûa söï chaáp tröôùc aáy maø noùi nhö huyeãn? Baïch Theá Toân! Khoâng phaûi heát thaûy caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn caû. Vì sao? Thaáy caùc saéc töôùng khoâng coù gì laø khoâng nhaân. Baïch Theá Toân, neáu heát thaûy ñeàu khoâng do nhaân maø hieän caùc saéc töôùng, thì caùc töôùng aáy môùi nhö huyeãn. Vaäy neân, baïch Theá Toân, khoâng theå noùi do chaáp tröôùc caùc huyeãn töôùng maø noùi heát thaûy phaùp ñeàu töông töï vôùi huyeãn. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi do chaáp caùc huyeãn töôùng maø noùi heát thaûy phaùp nhö huyeãn. Ñaïi hueä ! Vì heát thaûy phaùp khoâng thaät, mau dieät nhö laøn chôùp neân noùi laø nhö huyeãn. Ñaïi hueä ! Thí nhö laøn chôùp vöøa thaáy ñaõ maát, phaøm phu ôû theá gian ñeàu thaáy, cuõng theá, taát caû phaùp ñeàu do töï taâm phaân bieät töï töôùng coïng töôùng maø ra, vì khoâng bieát quaùn saùt thaät ra khoâng coù gì, maø laïi voïng chaáp caùc saéc töôùng. Khi aáy Theá Toân noùi baøi tuïng:

Hö huyeãn, khoâng töông töï Cuõng khoâng coù caùc phaùp


- 83 - - 84 -

Khoâng thaät, mau nhö chôùp Neân bieát laø nhö huyeãn

Boà taùt Ñaïi hueä laïi baïch: Baïch Theá Toân, nhö Phaät noùi tröôùc kia, heát thaûy phaùp ñeàu khoâng sinh. Nay laïi noùi nhö huyeãn, coù phaûi laø tröôùc sau noùi coù maâu thuaãn nhau chaêng? Ñaïi hueä ! Khoâng maâu thuaãn, vì sao? Ta bieát roõ choã sinh chính laø voâ sinh, chæ vì töï taâm thaáy ra nhö theá. Taát caû phaùp ngoaøi hoaëc coù hoaëc khoâng ñeàu thaáy laø voâ sinh, vì chuùng voán khoâng sinh. Ñaïi hueä ! Vì muoán xa lìa thuyeát do nhaân sinh cuûa ngoaïi ñaïo neân ta noùi caùc phaùp khoâng sinh. Ñaïi hueä! Ngoaïi ñaïo thi nhau chaán höng taø kieán, noùi do coù, khoâng, sinh ra caùc phaùp, khoâng cho laø do chính söï chaáp tröôùc phaân bieät cuûa mình. Ñaïi hueä ! ta noùi caùc phaùp khoâng coù, voâ sinh, neân goïi laø voâ sinh. Ñaïi hueä ! Khi noùi caùc phaùp coù laø vì muoán khieán caùc ñeä töû bieát do nghieäp coù sinh töû ñeå ngaên ngöøa ñoaïn kieán (cho raèng khoâng coù gì caû). Ñaïi hueä! Nhö lai noùi caùc töôùng nhö huyeãn laø ñeå khieán lìa chaáp cho raèng caùc töôùng coù töï tính, vì phaøm phu sa ñoïa vaøo aùc kieán tham duïc, khoâng roõ caùc phaùp ñeàu do töï taâm hieän. Vì muoán chuùng lìa chaáp tröôùc vaøo caùc töôùng do nhaân duyeân sinh khôûi, neân noùi caùc phaùp nhö huyeãn nhö moäng. Caùc ngöôøi ngu chaáp tröôùc aùc kieán, löøa doái mình, ngöôøi, khoâng theå thaáy roõ choã nhö thaät truù (yathaøbhuøtaøvasthaøna) cuûa heát thaûy phaùp. Ñaïi hueä ! Thaáy choã nhö thaät truù cuûa heát thaûy phaùp nghóa laø hieåu roõ "do taâm hieän". Baáy giôø Theá Toân noùi baøi tuïng:

Khoâng taùc neân khoâng sinh Coù phaùp coù sinh töû

Hieåu roõ thaûy ñeàu huyeãn Ñoái töôùng, khoâng phaân bieät

Laïi naøy Ñaïi hueä ! Nay ta seõ noùi töôùng traïng cuûa danh, cuù, vaên. Caùc Boà taùt quaùn töôùng aáy, hieåu roõ nghóa, seõ mau thaønh töïu voâ thöôïng boà ñeà, laïi coù theå khai ngoä cho heát thaûy chuùng sinh. Ñaïi hueä! Danh thaân laø gì ? AÁy laø do söï ñaët teân, teân töùc laø thaân, neân goïi laø danh thaân. Cuù thaân coù khaû naêng laøm roõ nghóa quyeát ñònh roát raùo. Vaên thaân laø töø ñoù maø thaønh teân goïi vaø caâu vaên. Laïi naøy Ñaïi hueä ! Cuù thaân laø söï ñaày ñuû yù nghóa dieãn ñaït trong moät caâu. Danh thaân laø teân cuûa caùc chöõ khaùc nhau, nhö töø chöõ a ñeán chöõ ha (Akaõra - Hakaøra). Vaên thaân laø daøi ngaén cao thaáp. Laïi, cuù thaân laø nhö daáu chaân ngöôøi, suùc vaät v.v.. ñeå laïi treân ngaõ tö ñöôøng, danh laø thuoäc vaøo 4 uaån voâ hình neân duøng teân goïi. Vaên laø töï töôùng cuûa danh, vì nhôø vaên maø roõ. AÁy laø thaân cuûa danh, cuù vaên. OÂng haõy tu taäp töôùng cuûa danh cuù vaên aáy. Roài Theá Toân noùi baøi keä:

Thaân cuûa chöõ vaø caâu Cuøng thaân vaàn sai khaùc Phaøm ngu chaáp vaøo ñaáy

Nhö voi sa buøn saâu Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Trong ñôøi vò lai coù nhöõng haïng taø trí theo loái ngu aùc, lìa phaùp nhö thaät, vì thaáy caùc töôùng moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng. Khi ñöôïc ngöôøi trí hoûi thì hoï ñaùp: "Hoûi theá naøy khoâng ñuùng: saéc v.v.. vaø voâ thöôøng laø moät hay khaùc?" Cuõng theá, Nieát baøn vaø caùc uaån (skandhas), töôùng, sôû töôùng, y, sôû y, taïo, sôû taïo, kieán, sôû kieán, ñaát, vi traàn, trí vaø keû trí... laø moät hay khaùc? Caùc caâu hoûi nhö theá veà nhöõng töôùng sai khaùc cuûa hieän höõu noái tieáp nhau döïa töø vaán ñeà naøy ñeán vaán ñeà khaùc khoâng cuøng taän. Nhöõng ngöôøi bò hoûi veà nhöõng vaán ñeà khoâng theå noùi nhö theá, seõ traû lôøi raèng ñöùc Nhö lai ñaõ gaït qua


- 85 - - 86 -

moät beân nhöõng vaán ñeà ñoù, cho laø baát khaû thuyeát. Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi meâ laàm kia khoâng theå hieåu yù nghóa nhöõng gì hoï nghe (töø Phaät) vì hoï thieáu trí giaùc. Caùc ñöùc Nhö lai chính ñaúng giaùc khoâng giaûi thích nhöõng vieäc aáy cho taát caû, bôûi vì muoán cho chuùng khoûi kinh sôï. Ñaïi hueä ! khoâng noùi nhöõng ñieàu baát thuyeát (vyaøhritaøni) laø vì muoán cho nhöõng ngöôøi ngoaïi ñaïo ra khoûi taø kieán veà "Taùc giaû" . Ñaïi hueä ! ngoaïi ñaïo chaáp coù taùc giaû, baûo raèng "Maïng vôùi thaân laø moät hay khaùc ?" Nhöõng lôøi nhö vaäy goïi laø lôøi voâ kyù (avyaøktravaøda). Caùc vieäc khoâng theå dieãn ñaït maø ngoaïi ñaïo noùi khoâng phaûi laø giaùo lyù ta, lìa naêng thuû sôû thuû, khoâng khôûi phaân bieät. Sao coù söï gaït sang moät beân? Naøy Ñaïi hueä ! Neáu coù chaáp naêng thuû sôû thuû, töùc khoâng hieåu moïi vaät ñeàu do töï taâm thaáy, neân gaït sang moät beân. Ñaïi hueä ! Chö Phaät Nhö lai duøng 4 kyù luaän ñeå noùi phaùp cho chuùng sinh. Ñaïi hueä ! Coù nhöõng luaän ta seõ noùi vaøo moät thôøi khaùc, vì caên cô chuùng sinh chöa thuaàn thuïc neân chöa noùi. Laïi naøy Ñaïi hueä ! Vì sao heát thaûy phaùp khoâng sinh? Vì lìa naêng taùc sôû taùc, khoâng coù taùc giaû. Vì sao heát thaûy phaùp khoâng töï tính? Vì baäc thaùnh (chöùng trí) quaùn töï töôùng vaø coïng töôùng ñeàu khoâng theå coù. Vì sao heát thaûy phaùp khoâng ñeán, ñi ? Vì caùc töï töôùng coïng töôùng khoâng töø ñaâu ñeán cuõng khoâng ñi ñeán ñaâu. Sao laïi heát thaûy phaùp khoâng dieät? Vì heát thaûy phaùp khoâng tính, töôùng, baát khaû ñaéc. Vì sao noùi heát thaûy phaùp voâ thöôøng? Vì caùc töôùng khôûi leân ñeàu coù ñaëc tính voâ thöôøng. Vì sao noùi heát thaûy phaùp thöôøng? Vì caùc töôùng khôûi töùc khoâng khôûi, khoâng coù gì caû. Caùi tính voâ thöôøng voán thöôøng neân ta noùi heát thaûy phaùp thöôøng." Roài Theá Toân noùi baøi tuïng :

Nhaát höôùng vaø phaûn vaán Phaân bieät cuøng ñaùp thaúng

Boán caùch noùi nhö theá

Phaù phuïc caùc ngoaïi ñaïo Soá luaän vaø thaéng luaän Noùi sinh töø coù, khoâng

Caùc thöù thuyeát nhö vaäy Taát caû ñeàu voâ kyù Vì khi trí quaùn saùt

Theå tính chuùng khoâng coù Baát khaû thuyeát nhö vaäy Neân noùi khoâng töï tính

Khi aáy Boà taùt Ñaïi hueä baïch: Baïch Theá Toân! Xin Theá Toân vì con noùi veà baäc Tu ñaø hoaøn vaø nhöõng ñaëc tính cuûa quaû vò aáy. Con vaø caùc Boà taùt ñaïi höõu tình nhôø nghe nghóa aáy seõ bieát roõ caùc phöông tieän ñeå chöùng nhöõng quaû vò Tu ñaø hoaøn, Tö ñaø haøm, A na haøm, A la haùn. Bieát nghóa aáy roài con seõ dieãn noùi laïi cho chuùng sinh, khieán chuùng chöùng ñöôïc hai voâ ngaõ, tröø saïch hai chöôùng ngaïi, daàn thoâng ñaït ñaëc tính caùc ñòa, ñöôïc caûnh giôùi trí tueä khoâng theå nghó baøn cuûa Nhö lai, nhö ngoïc ma ni nhieàu maøu, khieán khaép chuùng sinh ñeàu ñöôïc lôïi ích. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Haõy laéng nghe, ta seõ noùi. Xin vaâng, baïch Theá Toân Ñaïi hueä ! Baäc Tu ñaø hoaøn, vaø Tö ñaø haøm coù 3 caáp böïc khaùc nhau, laø haï, trung, thöôïng. Böïc haï laø coøn sinh laïi trong caùc coõi baûy laàn, böïc trung coøn sinh ba laàn, naêm laàn, baäc thöôïng thì ngay ñôøi naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn. Ñaïi hueä ! Ba haïng ngöôøi aáy ñaõ caét ñöùc 3 moùn keát söû (Samyojana) laø thaân kieán (sathaøyadrsti) nghi (Vicikitsaø), giôùi caám thuû (sìlavratapasaø mar'sa), laàn laàn tieán leân ñaéc quaû A la haùn. Ñaïi hueä ! Thaân kieán coù hai loaïi, aáy laø caâu sinh vaø phaân bieät. Phaân bieät thaân


- 87 - - 88 -

kieán laø, nhö do duyeân khôûi coù voïng chaáp veà ba coõi. Ñaïi hueä! Thí nhö do tính duyeân khôûi maø sinh caùc chaáp tröôùc vaøo voïng keá (töôûng töôïng sai laàm). Caùc phaùp aáy chæ laø töôùng do phaân bieät sai laàm sinh ra, chuùng lìa höõu vaø voâ, cuõng khoâng phaûi laø cuõng coù cuõng khoâng. Keû phaøm phu ngu si chaáp caøn, nhö con thuù khaùt töôûng töôïng ra nöôùc. Ñaïi hueä ! Ñaây laø kieán chaáp veà moät caùi ngaõ rieâng bieät maø do khoâng coù trí tueä, vò aáy ñaõ tích taäp töø laâu ñôøi, ñeán khi thaáy ñöôïc nhaân voâ ngaõ thì xa lìa ñöôïc. Ñaïi hueä ! Caâu sinh thaân kieán laø quan saùt khaép thaân mình vaø thaân ngöôøi, caùc töôùng uaån voâ saéc nhö thoï, töôûng v.v.. vaø saéc do töù ñaïi taïo, caùc ñaïi aáy laøm nhaân cho nhau, neân khoâng coù caùi goïi laø saêc uaån (theo Suzuki trang 102) quaùn nhö vaäy roài thaáy roõ quan nieäm höõu, voâ laø moät quan nieäm phieán dieän veà chaân lyù, lieàn xa lìa höõu voâ. Vì ñaõ xaû thaân kieán neân khoâng sinh tham duïc. Ñoù goïi laø töôùng thaân kieán. Ñaïi hueä ! Nghi töôùng laø khi roõ thaáy töôùng caùc phaùp sôû chöùng, vaø khi hai kieán chaáp vaø phaân bieät thaân noùi treân ñaõ ñoaïn tröø, thì khoâng coøn sinh hoaøi nghi gì ñoái vôùi chính phaùp cuûa Phaät, laïi cuõng khoâng coù yù töôûng theo moät baäc thaày naøo khaùc vì (phaân bieät) tònh, baát tònh. Ñaáy goïi laø nghi töôùng (maø baäc Döï löu töø boû ñöôïc.) Ñaïi hueä ! Vì sao Tu ñaø hoaøn khoâng giöõ giôùi caám? Vì ñaõ thaáy roõ töôùng khoå cuûa moïi choã thoï sinh, cho neân khoâng giöõ. Giöõ giôùi laø vì keû phaøm phu ngu tham tröôùc duïc laïc theá tuïc ôû trong caùc coõi cho neân môùi khoå haïnh giöõ giôùi nguyeän sinh vaøo caùc coõi vui. Baäc tu ñaø hoaøn khoâng giöõ töôùng aáy, chæ vì caàu chöùng ñöôïc phaùp voâ laäu, voâ phaân bieät, raát thuø thaéng maø tu haønh caùc giôùi phaåm. AÁy goïi laø töôùng giôùi caám thuû. Ñaïi hueä ! Baäc Tu ñaø hoaøn xaû ba keát neân lìa tham saân si. Ñaïi hueä Boà taùt baïch: Tham coù nhieàu moùn. Xaû nhöõng moùn tham naøo?

Ñaïi hueä ! Xaû caùc tham duïc trieàn mieân veà nöõ saéc, vì thaáy roõ caùi vui hieän taïi seõ sinh caùc khoå veà sau, laïi vì ñaõ ñöôïc phaùp laïc tam muoäi thuø thaéng, neân xaû caùi tham aáy, khoâng phaûi xaû caùi tham Nieát baøn. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø quaû Tö ñaø haøm? AÁy laø vì khoâng roõ töôùng cuûa saéc, khôûi phaân bieät veà saéc, khi sinh trôû laïi moät laàn trong ñôøi, kheùo tu caùc thieàn ñònh, döùt caùc khoå maø thöïc hieän Nieát baøn. AÁy goïi laø Tö ñaø haøm. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø quaû A na haøm? AÁy laø cuõng thaáy höõu, voâ cuûa caùc saéc töôùng quaù khöù, hieän taïi, vò lai, nhöng caùc phaân bieät loãi laàm khoâng do maét maø khôûi, vónh vieãn xa lìa caùc raøng buoäc, khoâng trôû laïi, aáy goïi laø A na haøm. Ñaïi hueä ! A la haùn aáy laø, ñaõ thaønh töïu taát caû thieàn tam muoäi, giaûi thoaùt, caùc löïc, thaàn thoâng, ñaõ döùt tröø vónh vieãn caùc phieàn naõo, khoå, phaân bieät, aáy goïi laø A la haùn. Ñaïi hueä baïch: Baïch Theá Toân! A la haùn coù 3 haïng laø: Moät möïc caàu tòch, thoái nguyeän boà ñeà, do Phaät bieán hoùa. Ñaây Phaät muoán daïy A la haùn naøo? Ñaïi hueä ! Ñaây noùi veà haïng A la haùn caàu tòch dieät, khoâng phaûi hai haïng kia. Naøy Ñaïi hueä ! Hai haïng kia laø nhöõng ngöôøi ñaõ phaùt nguyeän thöïc haønh phöông tieän thieän xaûo vaø nhöõng ngöôøi muoán trang nghieâm hoäi chuùng cuûa Phaät maø hoùa sinh. Naøy Ñaïi hueä ! Hoï ôû choã hö doái maø noùi caùc phaùp, nghóa laø hoï ñaõ lìa caùc vieäc nhö chöùng quaû, thieàn, thieàn giaû cuøng caùc caùc böïc thieàn, vaø vì bieát raèng theá giôùi naøy khoâng gì khaùc hôn laø do taâm thaáy, hoï giaûng veà quaû ñaït ñöôïc (cho taát caû chuùng sinh). Naøy Ñaïi hueä ! Neáu Tu ñaø hoaøn nghó theá naøy:" Ta ñaõ lìa caùc troùi buoäc", nhö vaäy töùc coù hai loãi, loãi sa vaøo ngaõ kieán, vaø loãi khoâng ñoaïn caùc troùi buoäc. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Neáu vöôït khoûi caùc böïc thieàn, caùc moùn voâ löôïng vaø voâ saéc giôùi, thì haõy xa lìa caùc töôùng do töï taâm thaáy. Ñaïi hueä ! Dieät töôûng ñònh vaø dieät thoï


- 89 - - 90 -

ñònh khoâng theå sieâu vieät ñöôïc caûnh do töï taâm thaáy, vì vaãn chöa lìa ñöôïc töï taâm vaäy. Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Caùc thieàn cuøng voâ löôïng Voâ saéc tam ma ñeà

Cuøng ñònh dieät töôûng thoï Ngoaøi taâm khoâng theå coù

Quaû Döï löu, Nhaát lai Baát hoaøn, A la haùn

Caùc thaùnh nhaân nhö theá Ñeàu nöông coïng taâm coù

Thieàn giaû duyeân nôi thieàn Döùt hoaëc, thaáy chaân thöôøng

Ñaáy ñeàu laø voïng töôûng Bieát roõ taát giaûi thoaùt

Laïi naøy Ñaïi hueä ! Coù 2 moùn giaùc trí, aáy laø : 1. Trí quaùn saùt (pravicayabydhi) vaø 2. Trí thuû töôùng phaân bieät chaáp tröôùc kieán laäp (vikalpalaksanagraøhaøbhinive'sapratisthaøpika-budhi) Trí quaùn saùt laø quaùn heát thaûy phaùp lìa boán caâu, baát khaû ñaéc. Boán caâu laø gì? AÁy laø moät khaùc, caâu baát caâu, höõu voâ, thöôøng voâ thöôøng. Lìa boán tröôøng hôïp aáy veà caùc phaùp goïi laø lìa heát thaûy phaùp. Ñaïi hueä ! OÂng neân tu hoïc quaùn caùc phaùp nhö theá. Sao goïi laø trí thuû töôùng phaân bieät chaáp tröôùc kieán laäp? AÁy laø ñoái vôùi caùc ñaïi cöùng, aåm, aám, ñoäng, baùm giöõ töôùng, chaáp tröôùc hö khoâng, voïng phaân bieät, duøng toân, nhaân, duï (pratijna-hetu-drstanta) maø voïng cho laø coù, aáy laø trí thuû töôùng phaân bieät chaáp tröôùc kieán laäp. Ñaáy laø hai moùn töôùng giaùc trí. Baäc Boà taùt ñaïi höõu tình bieát caùc töôùng aáy cuûa trí, lieàn coù theå thoâng ñaït nhaân phaùp ñeàu voâ ngaõ, duøng trí voâ töôùng kheùo quaùn saùt caùc ñòa, giaûi vaø thaønh, nhaäp vaøo sô ñòa, ñöôïc 100 thöù ñònh, duøng tam muoäi

thuø thaéng thaáy ñöôïc traêm Phaät traêm Boà taùt, bieát caùc chuyeän tröôùc vaø sau 100 kieáp, haøo quang chieáu saùng 100 coõi Phaät, kheùo roõ bieát töôùng cuûa caùc ñòa vò cao toät, duøng nguyeän löïc thuø thaéng maø bieán hieän töï taïi, ñeán coõi Phaùp vaân, ñöôïc Phaät quaùn ñaûnh, vaøo caùc coõi Phaät theo 10 nguyeän voâ taän maø giaùo hoùa chuùng sinh ñöôïc thaønh töïu, laøm caùc söï öùng hieän khoâng ngöøng, maø vaãn thöôøng an truù trong phaùp laïc tam muoäi thuø thaéng cuûa caûnh giôùi Thaùnh trí töï chöùng. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình neân roõ bieát caùc saéc do töù ñaïi taïo. Roõ bieát theá naøo? Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình neân quaùn theá naøy: Caùc ñaïi chuûng kia thaät ra voán khoâng sinh, vì ba coõi chæ laø phaân bieät, chæ coù taâm hieän, khoâng coù ngoaïi vaät. Quaùn saùt nhö theá lieàn xa lìa tính cuûa caùc saéc do töù ñaïi taïo, vöôït ngoaøi töù cuù, lìa ngaõ, ngaõ sôû, an truù choã nhö thaät, thaønh töïu töôùng voâ sinh. Ñaïi hueä ! caùc ñaïi chuûng kia laøm sao taïo saéc? Ñaïi hueä ! AÁy laø ñaïi chuûng do hö voïng phaân bieät cho laø öôùt, naûy sinh ra nöôùc beân trong vaø beân ngoaøi, ñaïi chuûng ñöôïc phaân bieät laø maõnh lieät sinh ra löûa beân trong vaø ngoaøi, ñaïi chuûng phaân bieät laø ñoäng sinh ra gioù trong vaø ngoaøi, ñaïi chuûng ñöôïc cho laø phaân ñoaïn caùc hình saéc sinh ra ñaát vaø khoâng gian beân trong vaø ngoaøi. Lìa hö khoâng, do chaáp tröôùc caùc taø ñeá neân coù söï nhoùm hoïp cuûa naêm uaån, sinh ra caùc ñaïi chuûng vaø caùc saéc do ñaïi chuûng taïo. Ñaïi hueä ! Thöùc laø do söï chaáp tröôùc caûnh giôùi vaø ngoân thuyeát laøm nhaân khôûi, ôû caùc coõi tieáp noái thoï sinh. Ñaïi hueä ! Caùc ñaïi taïo saéc v.v.. (ñöôïc cho laø) coù caùc ñaïi chuûng laøm nhaân, tuy nhieân nhöõng ñaïi chuûng naøy laø phi höõu. Bôûi vì, Ñaïi hueä ! Veà nhöõng vaät coù hình töôùng, choã ôû, taùc duïng, v.v.. ngöôøi ta coù theå noùi chuùng do söï phoái hôïp cuûa nhieàu phaàn töû sinh quaû khaùc nhau, nhöng veà nhöõng söï vaät khoâng hình töôùng ñaëc bieät thì khoâng theå noùi. Bôûi leõ aáy Ñaïi hueä, nhöõng ñaïi chuûng vaø sôû taïo saéc ñeàu laø phaân bieät cuûa


- 91 - - 92 -

ngoaïi ñaïo, khoâng phaûi thuyeát cuûa ta. Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Nay ta seõ noùi theå töôùng cuûa naêm uaån laø saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc. Ñaïi hueä ! Saéc laø 4 ñaïi vaø sôû taïo saéc. Nhöõng thöù naøy töôùng ñeàu khaùc nhau. Thoï v.v.. khoâng coù saéc. Ñaïi hueä ! Nhöng caùc uaån voâ saéc khoâng theå ñeám ñöôïc coù boán, vì noù nhö hö khoâng. Ñaïi hueä, ví nhö hö khoâng vöôït ngoaøi soá ñeám vaø töôùng, nhöng do phaân bieät maø noùi ñaây laø hö khoâng, caùc uaån voâ saéc cuõng theá, lìa soá ñeám vaø töôùng, lìa höõu, voâ v.v.. boán cuù. Soá ñeám laø do phaøm phu noùi, khoâng phaûi thaùnh giaû. Caùc baäc thaùnh chæ noùi nhö huyeãn laøm ra, giaû laäp, lìa khaùc vaø khoâng khaùc, nhö moäng vôùi boùng, khoâng coù töôùng rieâng bieät. Vì khoâng hieåu caûnh giôùi cuûa thaùnh trí neân thaáy coù caùc uaån phaân bieät tröôùc maét, aáy laø töôùng töï tính cuûa caùc uaån. Ñaïi hueä ! nhöõng phaân bieät nhö vaäy oâng neân xa lìa, xa lìa ñoù roài lieàn noùi caùc phaùp tòch dieät thanh tònh, ñöôïc phaùp voâ ngaõ, nhaäp "vieãn haønh ñòa" (duøramyamaø), thaønh töïu voâ löôïng tam muoäi töï taïi, ñöôïc thaân "yù sinh", caùc ñònh nhö huyeãn, caùc löïc thaàn thoâng töï taïi ñeàu ñaày ñuû, nhö ñaát lôùn lôïi ích khaép quaàn sinh. Laïi naøy Ñaïi hueä ! Nieát baøn coù 4 thöù. Boán thöù aáy laø gì? aáy laø Nieát baøn caùc phaùp töï tính voâ tính (Bhaøvasvabhaøvaøbhaøvanirvana) Nieát baøn caùc töôùng tính voâ tính (Laksanavicitrabhaøvabhaøvanirvaøna), Nieát baøn giaùc töï töôùng tính voâ tính (Svalaksanabhaøvaøbhaøvaøvabodhanirvaøna) Nieát baøn ñoaïn töï töôùng coïng töôùng caùc uaån. (skandhaønaømsvasaømaønyalaksanasamtatiprabandhabyucchedanirvaøna)

Ñaïi hueä ! Boán thöù Nieát baøn naøy laø nghóa cuûa ngoaïi ñaïo, khoâng phaûi do ta noùi. Ñaïi hueä ! Ñieàu ta noùi laø, caùc thöùc phaân bieät noùng v.v... dieät goïi laø Nieát baøn. Ñaïi hueä Boà taùt baïch: Baïch Theá Toân ! Vaäy chôù Theá Toân khoâng laäp coù 8 thöùc ñaáy hay sao? Ta coù laäp. Neáu ñaõ laäp thì sao chæ noùi yù thöùc dieät maø khoâng noùi 7 thöùc kia dieät? Ñaïi hueä ! Do yù thöùc laøm nhaân cuøng caùc sôû duyeân maø sinh 7 thöùc kia. Ñaïi hueä ! Khi yù thöùc phaân bieät khôûi chaáp tröôùc, lieàn sinh caùc taäp khí nuoâi döôõng taïng thöùc. Maït na thöùc cuøng ngaõ, ngaõ sôû maø noù chaáp tröôùc tính toaùn ñeàu nöông taïng thöùc maø coù, khoâng coù theå töôùng rieâng bieät. Taïng thöùc laøm nhaân vaø duyeân cho noù, chaáp tröôùc caùc caûnh giôùi do töï taâm hieän, neân toaøn theå heä thoáng taâm thöùc ñaép ñoåi laøm nhaân laãn nhau. Ñaïi hueä ! Thí nhö soùng bieån, caûnh do töï taâm hieän cuõng bò ngoïn gioù caûnh giôùi thoåi maø coù ra sinh dieät. Bôûi theá, khi yù thöùc dieät thì baûy thöùc kia cuõng dieät. Baáy giôø Theá Toân noùi baøi tuïng:

Ta khoâng chaáp töï tính Cuøng caùc töôùng ñaõ laøm Heát phaân bieät caûnh giôùi

Theá goïi laø Nieát baøn YÙ thöùc nhaân cuûa taâm

Taâm laøm nhaân, sôû duyeân Cho caûnh giôùi cuûa yù Caùc thöùc töø ñoù sinh

Nhö thaùc nöôùc tuoân chaûy Soùng lôùn taát khoâng khôûi

Cuõng theá yù thöùc dieät


- 93 - - 94 -

Thì caùc thöùc khoâng sinh Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Ta seõ noùi töôùng sai bieät cuûa töï tính voïng keá (parikalpitasvabhaøvaprabhedanyalaksana) khieán oâng vaø caùc Boà taùt bieát nghóa aáy maø vöôït ngoaøi caùc voïng töôûng, chöùng caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí, bieát ñöôïc caùc phaùp ngoaïi ñaïo, xa lìa phaân bieät naêng thuû sôû thuû, ñoái caùc töôùng y tha khôûi (paratantra), khoâng coøn sinh baùm víu voïng chaáp. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø nhöõng töôùng sai bieät cuûa voïng keá? AÁy laø phaân bieät ngoân thuyeát (abhilaøpavikalpa), phaân bieät sôû thuyeát (abhidheyavikalpa) phaân bieät töôùng (laksanavikalpa, phaân bieät taøi, phaân bieät töï tính (svabhaøva) phaân bieät nhaân (hetu), phaân bieät kieán (drsti), phaân bieät lyù (yukti), phaân bieät sinh (utpaøda), phaân bieät baát sinh (anutpaøda), phaân bieät töông thuoäc (sambandha), phaân bieät phöôïc giaûi (bandhaøbandha). Ñaïi hueä ! AÁy laø caùc töôùng sai bieät cuûa voïng keá. Sao laø phaân bieät ngoân thuyeát? AÁy laø chaáp tröôùc caùc tieáng lôøi hay ñeïp. Sao laø phaân bieät yù nghóa? Laø chaáp raèng thaät coù nhöõng söï vaät nhö ñaõ ñöôïc noùi ra cho raèng ñaây laø caûnh maø thaùnh trí ñaõ chöùng vaø theo ñoù maø noùi, aáy laø phaân bieät sôû thuyeát (yù nghóa). Sao goïi laø phaân bieät töôùng? AÁy laø chaáp vaøo caùc söï vaät ñaõ ñöôïc dieãn ñaït, nhö con thuù khaùt töôûng töôïng ra nöôùc, phaân bieät caùc töôùng cöùng, aåm, aám, ñoäng. AÁy laø phaân bieät töôùng. Sao goïi laø phaân bieät taøi? Laø baùm giöõ caùc thöù tieàn taøi vaøng baïc vv.. caùc thöù baùu vaät, maø noùi ra ngoân thuyeát. Sao laø phaân bieät töï tính? AÁy laø duøng aùc kieán maø phaân bieät nhö theá naøy: ñaây laø töï tính, nhaát ñònh khoâng phaûi nhöõng caùi khaùc. Sao goïi laø phaân bieät nhaân? Laø ñoái vôùi nhaân duyeân, khôûi phaân bieät coù khoâng. Sao laø phaân bieät kieán? AÁy laø söï chaáp tröôùc aùc kieán cuûa ngoaïi ñaïo, chaáp coù khoâng, khaùc khoâng khaùc, cuøng khoâng cuøng v.v.. Sao laø phaân bieät lyù? AÁy laø chaáp coù töôùng ngaõ, ngaõ sôû maø sinh ngoân thuyeát. Sao laø

phaân bieät sinh? AÁy laø keå caùc phaùp hoaëc coù hoaëc khoâng do nhaân duyeân maø sinh. Sao laø phaân bieät baát sinh? AÁy laø chaáp raèng taát caû baûn lai khoâng sinh. Sao goïi laø phaân bieät töông thuoäc? AÁy laø ñaây vaø ñoù y cöù vaøo nhau, hoã töông heä thuoäc, nhö vaøng vaø daây vaøng. Sao laø phaân bieät phöôïc giaûi? AÁy laø chaáp do coù caùi troùi buoäc maø coù caùi bò troùi buoäc, nhö duøng sôïi daây maø coät roài laïi môû. AÁy laø phaân bieät troùi môû. Ñaïi hueä ! ñaáy laø nhöõng töôùng sai bieät cuûa voïng keá, heát thaûy phaøm ngu ñeàu chaáp tröôùc vaøo ñoù hoaëc chaáp coù hoaëc chaáp khoâng. Ñaïi hueä, ôû nôi phaùp duyeân khôûi chaáp caùc töï tính voïng keá, nhö thaáy nhöõng huyeãn vaät khaùc nhau maø phaân bieät vaät naøy huyeãn vaät kia khaùc vôùi huyeãn (Suzuki 112). Ñaïi hueä ! Huyeãn vaø caùc vaät khoâng phaûi moät cuõng khoâng phaûi khaùc. Neáu khaùc thì huyeãn khoâng laøm nhaân cho caùc söï vaät. Neáu laø moät thì huyeãn vaø caùc vaät ñaùng leõ khoâng khaùc nhau, nhöng vì coù khaùc neân bieát khoâng phaûi laø moät. Ñaïi hueä ! OÂng vaø caùc Boà taùt khoâng neân do huyeãn maø sinh chaáp tröôùc höõu voâ. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Taâm bò caûnh troùi buoäc Do ñoù coù giaùc töôùng

Nôi voâ töôùng cao thöôïng Trí tueä bình ñaúng sinh Theo voïng keá thì coù

Theo duyeân khôûi taát khoâng Voïng keá töùc meâ hoaëc

Duyeân khôûi lìa phaân bieät Caùc thöù phaân bieät sinh

Ñeàu huyeãn, khoâng thaønh töïu Caùc töôùng traïng chæ hieän

Voïng phaân bieät, khoâng chaân Caùc töôùng aáy laø loãi


- 95 - - 96 -

Do taâm troùi buoäc sinh Keû voïng chaáp khoâng hieåu Phaân bieät phaùp duyeân khôûi

Caùc tính voïng keá aáy Ñeàu töùc laø duyeân khôûi Voïng keá coù nhieàu loaïi

Trong duyeân khôûi phaân bieät Theá tuïc, ñeä nhaát nghóa

Thöù ba khoâng nhaân sinh Voïng keá laø theá tuïc

Döùt voïng töùc thaùnh caûnh Nhö keû tu quaùn haïnh

Nôi moät, hieän caùc töôùng Kyø thaät khoâng coù gì

Töôùng voïng keá cuõng vaäy Nhö maét bò ñau maøn

Voïng töôûng thaáy caùc maøu Maøu khoâng saéc phi saéc

Khoâng hieåu duyeân khôûi vaäy Nhö vaøng lìa caáu baån Nhö nöôùc lìa buøn dô

Nhö hö khoâng khoâng maây Saïch voïng töôûng cuõng theá Voïng chaáp voán laø khoâng Theo duyeân khôûi thì coù

Kieán laäp vaø baùc boû Ñeàu do phaân bieät sinh

Neáu khoâng tính voïng keá Maø coù caùc duyeân khôûi

Khoâng phaùp maø coù phaùp

Phaùp coù töø khoâng sinh do nhaân nôi voïng keá

Maø coù caùc duyeân khôûi Töôùng, neân thöôøng theo nhau

Maø sinh ra voïng keá Vì duyeân khôûi nöông voïng

Roát raùo khoâng thaät coù Khi thanh tònh hieån baøy

Goïi laø ñeä nhaát nghóa Voïng keá coù möôøi hai

Duyeân khôûi coù saùu thöù Caûnh töï chöùng chaân nhö

thì khoâng coù sai bieät Chaân lyù laø naêm phaùp Cuøng vôùi ba töï tính

Ngöôøi tu haønh quaùn ñaáy Khoâng laøm traùi chaân nhö Do nôi töôùng duyeân khôûi Voïng chaáp caùc thöù danh Töôùng caùc voïng keá kia

Coù ra töø duyeân khôûi Trí tueä kheùo quaùn saùt

Khoâng duyeân, khoâng voïng keá Trong chaân nhö khoâng vaät

Laøm sao phaân bieät sinh Trí vieân thaønh neáu coù

Taát phaûi lìa höõu voâ Ñaõ xa lìa höõu voâ

Laøm sao coù hai tính Voïng keá thaønh hai tính


- 97 - - 98 -

Hai tính do an laäp Phaân bieät thaáy caùc töôùng Thanh tònh laø thaùnh haïnh Caùc töôùng cuûa voïng keá

Trong duyeân khôûi phaân bieät Neáu phaân bieät khaùc theá

Laø sa luaän ngoaïi ñaïo Vì caùi thaáy sai laàm

Voïng chaáp vaøo caûnh voïng Lìa hai thöù chaáp aáy

Goïi laø phaùp chaân thaät. Ñaïi hueä Boà taùt baïch Phaät: Baïch Theá Toân xin vì con noùi caùc haønh töôùng töï chöùng thaùnh trí vaø haønh töôùng cuûa Nhaát thöøa, con vaø caùc Boà taùt ñöôïc hieåu roõ choã aáy seõ khoâng coøn tuøy keû khaùc maø giaùc ngoä. Phaät daïy: OÂng haõy nghe kyõ, ta seõ noùi cho. Xin vaâng, baïch Theá Toân. Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình y nôi thaùnh giaùo, khoâng phaân bieät, neân ôû moät mình choã vaéng laëng tu quaùn noäi taâm, khoâng do keû khaùc maø ngoä, lìa kieán phaân bieät, daàn tieán leân Phaät ñòa, tu haïnh nhö theá goïi laø haønh töôùng cuûa Töï chöùng thaùnh trí. Sao goïi laø haønh töôùng cuûa nhaát thöøa? AÁy laø chöùng ñöôïc ñaïo Nhaát thöøa vaäy. Sao goïi laø bieát ñaïo nhaát thöøa? Laø lìa phaân bieät naêng thuû sôû thuû, an truù trong nhö thaät. Ñaïi hueä ! Ñaïo nhaát thöøa naøy ngoaøi Nhö lai, ngoaïi ñaïo, nhò thöøa, phaïm vöông v.v.. khoâng theå ñaït ñeán. Baïch Theá Toân ! Vì sao noùi coù 3 thöøa maø khoâng noùi moät thöøa? Ñaïi hueä ! Vì thanh vaên, duyeân giaùc khoâng coù phaùp ñeå töï Nieát baøn, neân ta khoâng noùi moät thöøa, vì nhöõng keû kia thöôøng nöông

theo lôøi Nhö lai daïy maø haøng phuïc, xa lìa, nhôø tu haønh nhö vaäy maø ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng phaûi töï chöùng ñaéc. Laïi nhöõng ngöôøi kia chöa theå tröø ñöôïc chöôùng ngaïi cuûa trí vaø taäp khí cuûa nghieäp, chöa giaùc ngoä ñöôïc phaùp voâ ngaõ, chöa thoaùt khoûi baát tö nghì bieán dò töû, cho neân ta noùi coù 3 thöøa. Neáu nhöõng keû kia hay tröø ñöôïc heát caùc taäp khí loãi laàm, giaùc ngoä phaùp voâ ngaõ, lieàn xa lìa söï meâ say trong ñònh ñeå giaùc ngoä caûnh giôùi voâ laäu, ôû trong caùc caûnh giôùi voâ laäu cao thöôïng xuaát theá gian maø tu caùc coâng ñöùc, ñaày ñuû caùc phöông tieän, ñöôïc phaùp thaân töï taïi khoâng theå nghó baøn. Baây giôø Theá Toân noùi baøi tuïng:

Thieân thöøa cuøng phaïm thöøa Thanh vaên, Duyeân giaùc thöøa

Chö Phaät Nhö lai thöøa Caùc thöøa maø ta noùi

Neáu coøn chöùa taâm khôûi Caùc thöøa chöa roát raùo

Khi taâm "bò chuyeån" dieät Khoâng coù thöøa, thöøa giaû

(xe vaø ngöôøi ngoài xe) Khoâng coù thöøa ñoäc laäp Neân ta goïi nhaát thöøa Vì nhieáp phuïc keû ngu Noùi caùc thöøa sai bieät Giaûi thoaùt coù ba thöù Laø lìa caùc phieàn naõo

Cuøng vôùi phaùp voâ ngaõ Trí bình ñaúng giaûi thoaùt. Thí nhö goã trong nöôùc

Theo laøn soùng boàng beành


- 99 - - 100 -

Taâm Thanh vaên cuõng theá Bò gioù töôûng thoåi ñoäng Tuy heát khôûi phieàn naõo Taäp khí kia vaãn chuyeån Say vì röôïu tam muoäi

Chaáp tröôùc caûnh voâ laäu Khoâng phaûi ñöôøng cöùu caùnh Laïi cuõng khoâng thoái chuyeån

Ñöôïc thaân tam muoäi roài Heát kieáp vaãn chöa tænh

Nhö ngöôøi say bí tæ Nhaû röôïu lieàn tænh ngoä

Thanh vaên cuõng nhö vaäy Giaùc roài seõ thaønh Phaät.


- 101 - - 102 -

QUYEÅN BOÁN

CHÖÔNG III VOÂ THÖÔØNG (anityatìparivatro Maømattrìyah)

Tieát I

Baáy giôø Phaät baûo Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình: Nay ta seõ vì oâng noùi caùc töôùng sai bieät cuûa thaân do yù sinh. OÂng haõy nghe kyõ, kheùo suy nghó. Xin vaâng, baïch Theá Toân. Naøy Ñaïi hueä ! Thaân do yù sinh coù 3 loaïi, aáy laø: 1. Nhaäp tam muoäi yù sinh thaân laø thaân do nhaäp phaùp laïc tam muoäi maø thaønh. 2. Giaùc phaùp töï tính yù sinh thaân, laø thaân do bieát roõ töï tính caùc phaùp maø thaønh. 3. Chuûng loaïi caâu sinh voâ taùc haønh yù sinh thaân, laø thaân sinh ra theo ñuû caùc loaøi nhöng khoâng coù taùc haønh. Caùc baäc tu haønh nhaäp sô ñòa roài daàn chöùng ñöôïc caùc thaân aáy. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø thaân do nhaäp phaùp laïc tam muoäi thaønh? AÁy laø , ôû caùc ñòa thöù 3, 4, 5, khoâng tam muoäi lìa heát thaûy phaân bieät, taâm tòch nhieân baát ñoäng, bieån taâm khoâng khôûi soùng chuyeån thöùc, hieåu roõ caùc caûnh töôïng ñeàu do taâm hieän, thaät ra khoâng coù gì, aáy laø thaân do nhaäp phaùp laïc tam muoäi maø sinh. Sao laø thaân "Giaùc phaùp töï tính"? AÁy laø ôû ñòa thöù 8 lieãu tri caùc phaùp nhö huyeãn, khoâng töôùng, taâm chuyeån caùc thöùc sôû y, an truù ñònh nhö huyeãn vaø caùc ñònh khaùc, coù theå hieän voâ löôïng thaàn thoâng töï taïi, nhö hoa nôû, mau nhö yù khôûi, nhö huyeãn nhö moäng nhö boùng nhö hình, khoâng phaûi do töù ñaïi taïo maø gioáng nhö do töù ñaïi taïo, caùc saéc töôùng trang nghieâm ñaày ñuû, vaøo khaép caùc coõi Phaät, hieåu roõ töï tính caùc phaùp, aáy cuõng laø thaân do

giaùc ngoä töï tính caùc phaùp maø sinh. Sao goïi laø thaân "chuûng loaïi caâu sinh voâ taùc haønh"? AÁy laø hieåu roõ töôùng caùc phaùp do chö Phaät chöùng ñaéc. Ñaïi hueä ! OÂng neân sieâng quaùn saùt ba loaïi thaân aáy. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Ñaïi thöøa ta khoâng thöøa Khoâng tieáng cuõng khoâng lôøi

Khoâng chaân lyù, giaûi thoaùt Cuõng khoâng caûnh, voâ töôùng

Nhöng thöøa ma ha dieãn Tam ma ñeà töï taïi

Caùc loaïi thaân yù sinh Hoa töï taïi trang nghieâm

Ñaïi hueä laïi baïch Phaät Baïch Theá Toân! Nhö Theá Toân noùi coù naêm nghieäp voâ giaùn (pancaønantanya). Naêm nghieäp aáy laø gì, maø neáu laøm thì ñoïa lieàn vaøo A tyø ñòa nguïc? OÂng haõy nghe, ta seõ noùi cho. Xin vaâng, baïch Theá Toân. Naêm toäi voâ giaùn laø: gieát meï, gieát cha, gieát A la haùn, phaù hoøa hieäp taêng, oâm loøng aùc ñoäc gaây ñoå maùu thaân Phaät. Ñaïi hueä ! Sao goïi laø meï chuùng sinh? AÁy laø aùi duïc ñöa ñeán sinh saûn cuøng ham vui v.v.. ñeàu nhö meï nuoâi döôõng taát caû. Cha laø gì? Laø voâ minh khieán sinh vaøo saùu xoùm laøng (duïc giôùi); caét ñöùc hai coäi goác aáy goïi laø gieát cha meï. Sao laø gieát A la haùn? AÁy laø caùc tuøy mieân xem nhö keû thuø, nhö ñoäc cuûa chuoät sinh, taän dieät chuùng goïi laø gieát A la haùn. Sao laø phaù hoøa hieäp taêng? Laø caùc töôùng khaùc nhau cuûa caùc uaån nhoùm hoïp, ñoaïn tröø chuùng goïi laø phaù hoøa hieäp taêng. Sao goïi laø aùc taâm gaây ñoå maùu thaân Phaät? Laø thaân 8 thöùc voïng sinh tö duy hieåu bieát, thaáy coù töï töôùng coïng töôùng ngoaøi taâm, duøng taâm voâ laäu, ba giaûi thoaùt maø dieät tröø


- 103 - - 104 -

thaân Phaät 8 thöùc, aáy goïi laø aùc taâm ñoå maùu thaân Phaät. Ñaïi hueä! aáy laø naêm toäi voâ giaùn beân trong, neáu coù ngöôøi laøm, lieàn coù söï voâ giaùn cuûa hieän chöùng thaät phaùp. Laïi nöõa, Ñaïi hueä naøy ! Ta seõ noùi cho oâng naêm toäi voâ giaùn ôû ngoaøi, khieán oâng vaø caùc Boà taùt nghe xong ñôøi sau khoâng sinh nghi hoaëc. Sao goïi laø naêm voâ giaùn ôû ngoaøi? Laø nghe caùc toäi voâ giaùn noùi trong caùc kinh khaùc, neáu coù taùc giaû, thì khoâng theå hieän chöùng ñöôïc ba giaûi thoaùt, chæ tröø Nhö lai, caùc ñaïi Boà taùt vaø ñaïi thanh vaên. Thaáy nhöõng ngöôøi taïo nghieäp voâ giaùn, vì muoán khieán hoï söûa loãi neân duøng thaàn thoâng chæ ra caùc vieäc ñoàng nhö vaäy. Nhöõng keû kia lieàn saùm hoái maø ñöôïc giaûi thoaùt. Ñaáy ñeàu laø hoùa hieän, khoâng thaät coù. Neáu coù keû thöïc söï taïo nghieäp voâ giaùn, thì suoát ñôøi Phaät khoâng hieän thaân cho hoï giaûi thoaùt, chæ tröø khi hoï giaùc ngoä ñöôïc thaân, taøi saûn, choã ôû ñeàu do taâm taïo, lìa kieán chaáp phaân bieät ngaõ, ngaõ sôû hoaëc ñôøi sau thoï sinh caùc nôi khaùc gaëp thieän tri thöùc lìa ñöôïc loãi laàm phaân bieät. Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Tham aùi goïi laø meï Voâ minh aáy laø cha

Thöùc roõ nôi caûnh giôùi Thì ñaáy goïi laø Phaät Tuøy mieân laø La haùn

Caùc uaån, hoøa hieäp taêng Ñoaïn caùc voâ giaùn aáy Goïi laø nghieäp voâ giaùn

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân ! Xin vì con noùi theå tính cuûa chö Phaät. Ñaïi hueä ! hieåu roõ hai voâ ngaõ, tröø hai chöôùng ngaïi, lìa hai cheát, döùt hai phieàn naõo, aáy laø theå tính Phaät. Ñaïi hueä ! Thanh vaên

duyeân giaùc ñöôïc caùc phaùp aáy roài cuõng goïi laø Phaät. Ta vì nghóa aáy maø chæ noùi moät thöøa. Khi aáy Theá Toân noùi baøi tuïng:

Bieát roõ hai voâ ngaõ Tröø hai chöôùng hai naõo

Cuøng baát tö nghì töû Neân goïi laø Nhö lai

Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân! Nhö lai do maät yù gì maø noùi cuøng ñaïi chuùng nhöõng lôøi naøy: Ta laø heát thaûy Phaät quaù khöù, vaø noùi traêm ngaøn chuyeän tieàn thaân: Ta vaøo thôøi aáy laøm vua Ñaûnh sinh, laøm voi lôùn, laøm chim Anh vuõ, Nguyeät quang, Dieäu nhaõn v.v.. Ñaïi hueä ! Ñöùc Nhö lai öùng chính ñaúng giaù, do nôi bí maät töù bình ñaúng maø noùi vôùi ñaïi chuùng nhöõng lôøi nhö vaày: Ta thuôû xöa laøm Phaät caâu löu toân, Phaät caâu na haøm maâu ni, Phaät ca dieáp. Sao goïi laø boán? aáy laø 1. Töï bình ñaúng, 2. Ngöõ bình ñaúng, 3. thaân bình ñaúng, 4. phaùp bình ñaúng. Sao goïi laø töï bình ñaúng? AÁy laø: Ta goïi laø Phaät, taát caû caùc ñöùc Nhö lai cuõng goïi laø Phaät. Danh töï khoâng khaùc neân goïi laø töï bình ñaúng. Ngöõ bình ñaúng laø, ta noùi ñöôïc 64 phaïm aâm, chö Nhö lai cuõng vaäy, phaïm aâm nhö tieáng Ca laêng taàn giaø khoâng taêng khoâng giaûm khoâng sai bieät, neân goïi laø ngöõ bình ñaúng. Thaân bình ñaúng laø ta vôùi chö Phaät, phaùp thaân saéc töôùng cuøng caùc töôùng toát töôùng phuï ñeàu khoâng khaùc, chæ tröø khi vì ñieàu phuïc caùc loaøi chuùng sinh maø thò hieän caùc loaïi thaân khaùc nhau, aáy laø thaân bình ñaúng. Phaùp bình ñaúng laø, ta vaø chö Phaät ñoàng chöùng 37 phaùp boà ñeà phaàn. Cho neân Nhö lai ÖÙng chính ñaúng giaùc noùi vôùi ñaïi chuùng nhöõng lôøi nhö vaäy. Khi aáy Theá Toân noùi baøi tuïng:

Ca dieáp, Caâu löu toân Caâu na haøm laø ta


- 105 - - 106 -

Do boán thöù bình ñaúng Maø noùi lôøi nhö vaäy.

Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch: Baïch Theá Toân ! Theá toân daïy: Khoaûng thôøi gian töø ñeâm thaønh ñaïo cho ñeán khi nhaäp nieát baøn ta khoâng heà noùi moät chöõ, khoâng ñaõ noùi cuõng khoâng seõ noùi, vì khoâng noùi aáy môùi laø Phaät noùi". Baïch Theá Toân ! Do maät yù gì maø daïy lôøi aáy? Do hai phaùp bí maät maø noùi lôøi aáy. Hai phaùp aáy laø gì? Laø töï chöùng phaùp (pratyaømadharmataø) vaø baûn truù phaùp (pauraønasthitidharmataø). Sao goïi laø töï chöùng phaùp? AÁy laø phaùp chö Phaät chöùng ta cuõng chöùng heät nhö vaäy khoâng theâm bôùt, caûnh giôùi cuûa töï chöùng trí voán lìa töôùng ngoân thuyeát, töôùng phaân bieät, töôùng danh töï. Sao goïi laø baûn truù phaùp? aáy laø, baûn tính phaùp gioáng nhö vaøng trong moû, duø Phaät coù ra ñôøi hay khoâng coù ra ñôøi, phaùp vaãn ôû ngoâi vò cuûa phaùp, phaùp giôùi phaùp tính ñeàu thöôøng truù. Ñaïi hueä ! Thí nhö coù ngöôøi ñi trong khoaûng ñoàng roäng, thaáy coù con ñöôøng cuõ baèng phaúng daãn vaøo moät ngoâi coå thaønh, lieàn theo ñöôøng aáy vaøo nghæ ngôi vui thuù. Ñaïi hueä ! YÙ oâng nghó sao? ngöôøi kia coù laøm ra con ñöôøng aáy vaø caùc thöù trong thaønh chaêng? Baïch Theá Toân, khoâng ! Ñaïi hueä ! Chaân nhö vaø phaùp tính thöôøng truù maø ta cuøng caùc Phaät chöùng ñöôïc cuõng nhö vaäy, cho neân noùi töø khi thaønh Phaät cho ñeán khi Nieát baøn, ta khoâng noùi moät lôøi naøo, khoâng ñaõ noùi cuõng khoâng seõ noùi. Khi aáy Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Töø ñeâm thaønh chính giaùc Ñeán ñeâm vaøo Nieát baøn Giöõa hai thôøi gian aáy Ta ñeàu khoâng noùi gì

Phaùp baûn truù töï chöùng Neân noùi maät ngöõ naøy Ta cuøng chö Nhö lai

Khoâng coù chuùt sai bieät Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch: Baïch Theá Toân ! Xin noùi töôùng höõu voâ cuûa heát thaûy phaùp, khieán con vaø caùc Boà taùt lìa töôùng aáy, mau ñöôïc voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc. Phaät daïy: Haõy nghe kyõ, ta seõ noùi cho. Xin nghe, baïch Theá Toân. Ñaïi hueä ! Ña soá chuùng sinh ôû theá gian ñoïa vaøo hai kieán chaáp laø chaáp coù (astitvani'srita) vaø chaáp khoâng (nastitvani'srita). Vì ñoïa vaøo hai kieán chaáp aáy neân khoâng xuaát ly maø töôûng ñaõ xuaát ly. Höõu kieán laø sao? Laø chaáp thaät coù nhaân duyeân sinh ra caùc phaùp, khoâng phaûi khoâng thaät coù, thaät coù caùc phaùp do nhaân duyeân sinh, khoâng phaûi laø khoâng nhaân duyeân sinh. Ñaïi hueä ! Noùi nhö theá töùc laø noùi khoâng nhaân. Sao laø voâ kieán? aáy laø nhaân coù tham, saân, si nhöng voïng chaáp caùi laøm nhaân cho tham v.v.. laø phi thöïc (Suzuki,125). Ñaïi hueä! Laïi coù keû phaân bieät coù töôùng maø khoâng nhaän coù caùc phaùp. Coù keû thaáy Phaät, duyeân giaùc, thanh vaên khoâng coù tính tham saân si neân chaáp nhöõng tính aáy khoâng thaät coù. Ñaïi hueä ! Trong soá ñoù ai laø keû bò hoaïi (vaina'sika)? Baïch Theá Toân, aáy laø keû coâng nhaän coù tính tham, saân, si nhöng sau laïi chaáp laø khoâng. Hay thay ! OÂng ñaõ ñaùp ñuùng lôøi ta. Ngöoøi aáy khoâng nhöõng chæ bò hoaïi vì quan nieäm khoâng coù tham saân si, maø coøn phaù hoaïi Phaät, thanh vaên, Duyeân giaùc. Vì sao? Vì phieàn naõo ôû trong vaø ngoaøi ñeàu baát khaû ñaéc, vì theå tính cuûa noù khoâng khaùc cuõng


- 107 - - 108 -

khoâng ñoàng. Ñaïi hueä ! Tham saân si duø trong hay ngoaøi ñeàu baát khaû ñaéc, vì noù khoâng coù theå tính, khoâng theå naém baét. Thanh vaên, Duyeân giaùc, Nhö lai baûn tính laø giaûi thoaùt, vì trong hoï khoâng coù tính troùi buoäc hay laøm nhaân cho troùi buoäc. Ñaïi hueä ! Neáu coù tính troùi buoäc vaø laøm nhaân cho troùi buoäc taát laø coù caùi bò troùi buoäc, noùi nhö vaäy goïi laø keû phaù hoaïi. Ñaáy goïi laø töôùng voâ vaø töôùng höõu. Ta do maät yù aáy maø noùi: Thaø coù ngaõ kieán to nhö nuùi tu di, khoâng thaø chaáp khoâng, oâm giöõ taêng thöôïng maïn. Khôûi chaáp khoâng nhö vaäy laø keû phaù hoaïi, sa vaøo töï töôùng coäng töôùng, vui say trong kieán chaáp aáy khoâng hieåu caùc phaùp do töï taâm hieän, vì khoâng hieåu cho neân thaáy coù phaùp ngoaøi, caùc töôùng uaån, giôùi, xöù sai bieät xoay chuyeån saùt na voâ thöôøng noái tieáp löu chuyeån roài laïi dieät. Vì hö voïng phaân bieät, lìa vaên töï (lìa kinh ñieån) cuõng thaønh keû phaù hoaïi. Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Höõu, voâ laø hai beân Cho ñeán taâm taïo taùc Tröø saïch taïo taùc aáy

Taâm bình ñaúng tòch dieät Khoâng naém giöõ caûnh giôùi Khoâng dieät, khoâng coù gì

Coù chaân nhö dieäu vaät Nhö caûnh giôùi chö Thaùnh

Voán khoâng maø coù sinh Sinh roài laïi dieät maát

Nhaân duyeân coù cuøng khoâng Keû aáy khoâng truù phaùp (ta) Khoâng do ngoaïi ñaïo, Phaät Khoâng do ta, chuùng khaùc

Do nôi duyeân maø coù

Laøm sao maø ñöôïc "khoâng" Höõu do duyeân maø thaønh Ai muoán ñöôïc laø khoâng

AÙc kieán noùi coù sinh Voïng töôûng chaáp coù, khoâng

Neáu bieát khoâng gì sinh Cuõng khoâng coù gì dieät

Thaáy theá gian roãng laëng Höõu voâ ñeàu xa lìa

Baáy giôø Boà taùt Ñaïi hueä laïi baïch: Baïch Theá Toân ! Xin Theá Toân vì chuùng con noùi töôùng cuûa caùc toâng thuù, con vaø chö Boà taùt ñaït ñöôïc nghóa aáy, seõ khoâng theo nhöõng giaûi thích sai laàm cuûa ngoaïi ñaïo, mau ñöôïc voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc. Haõy nghe kyõ, ta seõ noùi cho oâng. Xin vaâng, baïch Theá Toân. Ñaïi hueä ! Heát thaûy haøng nhò thöøa vaø Boà taùt coù hai thöù töôùng toâng phaùp, aáy laø 1. Toâng thuù phaùp töôùng (siddhaøntanayalaksana) 2. Ngoân thuyeát phaùp töôùng (De'sanaønayalaksana). Toâng thuù phaùp töôùng laø töôùng sôû chöùng thuø thaéng, lìa phaân bieät vaên töï ngöõ ngoân, nhaäp caûnh giôùi voâ laäu, thaønh töïu caùc haïnh cuûa ñòa vò mình, vöôït leân treân heát thaûy nhöõng tri giaùc baát chính, haøng phuïc ma, ngoaïi ñaïo, phaùt sinh aùnh saùng trí tueä. AÁy goïi laø toâng thuù phaùp töôùng. Ngoân thuyeát phaùp töôùng laø noùi caùc giaùo phaùp thuoäc 9 boä loaïi, lìa caùc töôùng moät, khaùc, coù khoâng, duøng phöông tieän kheùo leùo tuøy taâm chuùng sinh maø laøm cho hoï hieåu ñöôïc phaùp naøy, aáy goïi laø ngoân thuyeát phaùp töôùng. OÂng vaø caùc boà taùt neân sieâng tu hoïc. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Toâng thuù cuøng ngoân thuyeát


- 109 - - 110 -

Töï chöùng vaø giaùo phaùp Neáu hay bieát roõ ñöôïc

Khoâng theo ngöôøi giaûi baäy Nhö keû ngu phaân bieät

Khoâng phaûi töôùng chaân thaät Kia haù khoâng caàu ñoä?

Khoâng moät phaùp coù ñöôïc Quan saùt caùc höõu vi

Sinh dieät vaø töông tuïc Taêng tröôûng hai kieán chaáp

Ñieân ñaûo khoâng bieát gì Nieát baøn lìa taâm yù

Chæ moät phaùp ñaáy thaät Quaùn theá gian hö doái

Nhö huyeãn, moäng, beï chuoái Khoâng coù tham nhueá si

Laïi cuõng khoâng coù ngöôøi Do aùi sinh caùc uaån

Nhö caûnh trong chieâm bao. Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ma ha taùt laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá Toân ! Xin vì con noùi töôùng "hö voïng phaân bieät" (Abhuøtapariokalpa), hö voïng phaân bieät naøy vì sao sinh? Laøm sao sinh? Caùi gì vaø do ai sinh? Sao goïi laø hö voïng phaân bieät? Phaät daïy: Ñaïi hueä, hay thay ! hay thay ! OÂng vì thöông xoùt theá gian, trôøi, ngöôøi maø hoûi nghóa aáy, vì lôïi ích cho nhieàu ngöôøi, vì an laïc cho nhieàu ngöôøi. OÂng haõy laéng nghe kyõ, kheùo suy nghó. Ta seõ noùi cho oâng. Ñaïi hueä baïch: "Xin vaâng!" Phaät daïy:

Naøy Ñaïi hueä ! Heát thaûy chuùng sinh ñoái ngoaïi caûnh, khoâng hieåu roõ töï taâm hieän, laïi chaáp naêng thuû, sôû thuû, chaáp tröôùc hö doái, khôûi caùc phaân bieät, sa vaøo caùc kieán chaáp coù vaø khoâng; taêng tröôûng taäp khí voïng kieán cuûa ngoaïi ñaïo. Khi taâm vaø caùc taâm sôû töông öng nhoùm khôûi, hoï lieàn chaáp caùc nghóa beân ngoaøi ñeàu coù; chaáp ngaõ, ngaõ sôû; ñoù goïi laø hö voïng phaân bieät. Ñaïi hueä baïch Phaät: Baïch Theá Toân, neáu quaû nhö Theá Toân daïy, caùc phaùp beân ngoaøi tính voán lìa coù khoâng, sieâu vieät caùc quan nieäm (kieán chaáp), thì ñeä nhaát nghóa ñeá cuõng vaäy, lìa caùc haïn löôïng toâng, nhaân, duï. Baïch Theá Toân ! Vì sao vôùi caùc phaùp khaùc thì noùi khôûi phaân bieät, maø vôùi ñeä nhaát nghóa thì laïi khoâng? Phaûi chaêng lôøi Theá toân daïy coù traùi lyù, vì moät nôi noùi khôûi, moät nôi khoâng noùi khôûi. Theá toân laïi noùi caùi thaáy höõu, voâ laø sa vaøo hö voïng phaân bieät.Ví nhö huyeãn söï, khoâng thaät coù; phaân bieät cuõng theá, lìa caùc töôùng höõu voâ. Sao noùi laø ñoïa vaøo hai kieán? Thuyeát naøy laïi khoâng ñoïa vaøo kieán chaáp cuûa theá gian ñoù sao? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Phaân bieät khoâng sinh khoâng dieät. Vì sao? Vì khoâng khôûi töôùng phaân bieät coù, khoâng, vì caùc phaùp thaáy beân ngoaøi ñeàu khoâng coù, vì hieåu roõ töï taâm hieän. Chæ vì ngu phu phaân bieät caùc phaùp cuûa töï taâm, baùm vaøo caùc töôùng, maø noùi nhö theá, khieán hoï bieát nhöõng gì thaáy ñoù ñeàu laø töï taâm, ñoaïn tröø caùc kieán chaáp ñaém tröôùc ngaõ, ngaõ sôû, lìa caùc aùc nhaân duyeân naêng taùc sôû taùc, giaùc ngoä duy taâm, chuyeån ñöôïc yù laïc (?) (cittaøs'raya), hieåu roõ caùc ñòa vò, vaøo caûnh giôùi Phaät, xaû boû caùc kieán veà 5 phaùp, 3 töï tính. Do ñoù ta noùi do hö voïng phaân bieät chaáp tröôùc maø sinh caùc phaùp töï taâm hieän vaø caùc caûnh giôùi. Neáu bieát roõ "nhö thaät" lieàn ñöôïc giaûi thoaùt. Baây giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng


- 111 - - 112 -

Caùc nhaân cuøng vôùi duyeân Do ñoù sinh theá gian

Cuøng boán cuù töông öng Khoâng bieát phaùp cuûa ta

Theå lìa coù, lìa khoâng Lìa caâu vaø baát caâu

Vì sao caùc ngöôøi ngu Phaân bieät nhaân duyeân khôûi

Khoâng coù cuõng khoâng khoâng Khoâng vöøa khoâng vöøa coù Quaùn theá gian nhö vaäy

Chuyeån taâm, chöùng voâ ngaõ Heát thaûy phaùp khoâng sinh

Vì do duyeân khôûi vaäy Keát quaû cuûa caùc duyeân Keát quaû thì khoâng sinh Quaû khoâng töï sinh quaû

Coù hai quaû laø sai Vì khoâng coù hai quaû Khoâng theå coù tính coù Quaùn caùc phaùp höõu vi

Lìa naêng duyeân sôû duyeân Nhaát ñònh chæ laø taâm Neân ta noùi taâm löôïng Löôïng laø choã töï tính

Xa caû hai duyeân phaùp Ñöôïc cöùu caùnh thanh tònh

Neân ta noùi taâm löôïng Ngaõ laø teân baøy ñaët

Thaät ra khoâng theå coù

Caùc uaån laø giaû danh Cuõng ñeàu khoâng phaûi thaät

Coù boán thöù bình ñaúng Töôùng, nhaân cuøng sôû sinh

Voâ ngaõ laø thöù boán. Keû tu haønh quaùn saùt Lìa heát thaûy caùc kieán

Cuøng phaân bieät naêng sôû Khoâng ñöôïc cuõng khoâng sinh

Ta noùi laø taâm löôïng (mind noun) Khoâng coù cuõng khoâng khoâng

Khoâng, coù ñeàu xa lìa Taâm xa lìa cuõng boû Ta noùi laø taâm löôïng

Chaân nhö, khoâng, thaät teá Nieát baøn cuøng phaùp giôùi

Caùc loaïi thaân yù sinh Ta noùi laø taâm löôïng

Voïng töôûng taäp khí buoäc Caùc phaùp do taâm sinh

Chuùng sinh chaáp ngoaøi coù Ta noùi laø taâm löôïng

Caùi thaáy ngoaøi khoâng coù Chæ taâm hieän caùc phaùp

Thaân, taøi saûn, choã ôû Ta noùi laø taâm löôïng

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät raèng: Nhö lai coù noùi: Nhö ta ñaõ noùi, oâng vaø caùc Boà taùt khoâng neân caên cöù vaøo lôøi maø phaûi naém laáy yù nghóa. Baïch Theá Toân ! Vì


- 113 - - 114 -

sao khoâng neân nöông lôøi maø giöõ nghóa. Lôøi (ngöõ) laø sao? Nghóa laø sao? Naøy Ñaïi hueä ! Lôøi laø do taäp khí phaân bieät laøm nhaân; do yeát haàu, löôõi moâi, quai haøm maø phaùt ra caùc aâm thanh, lôøi noùi, ñaøm luaän vôùi nhau; aáy goïi laø ngöõ. Coøn "nghóa" laø gì? Boà taùt ñaïi höõu tình ôû moät mình nôi choã thanh tònh, laáy trí tueä vaên tö tu, suy nghó quaùn saùt höôùng veà Nieát baøn, caûnh giôùi cuûa töï trí, chuyeån ñoåi caùc taäp khí, thöïc haønh caùc haønh töôùng cuûa caùc ñòa, aáy goïi laø nghóa. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình raønh lôøi vaø nghóa, bieát lôøi vaø nghóa khoâng moät khoâng khaùc; vaø nghóa ñoái vôùi lôøi cuõng laïi nhö vaäy. Neáu nghóa khaùc lôøi; thì noù seõ khoâng nhaân lôøi maø roõ nghóa; nhöng do nôi lôøi maø thaáy ñöôïc yù, nhö ñeøn chieáu roõ hình saéc. Ñaïi hueä ! Ví nhö coù ngöôøi caàm ñeøn soi caùc vaät bieát vaät naøy nhö theá ôû choã nhö theá. Boà taùt ñaïi höõu tình cuõng vaäy; do ngoïn ñeøn lôøi maø ñi vaøo caûnh giôùi töï chöùng, lìa ngoân thuyeát. Laïi naøy Ñaïi hueä ! Neáu coù ngöôøi y theo lôøi noùi maø naém yù nghóa veà Nieát baøn baát sinh, baát dieät, veà tam thöøa, nhaát thöøa, 5 phaùp, 8 thöùc, 3 töï tính v.v.. taát ngöôøi aáy seõ sinh kieán chaáp hoaëc coù hoaëc khoâng, thaáy coù caùc söï vaät khaùc nhau lieàn khôûi phaân bieät, nhö thaáy huyeãn söï cho laø thaät. AÁy laø caùi thaáy cuûa phaøm phu, khoâng phaûi cuûa baäc thaùnh hieàn. Khi aáy Theá Toân laïi noùi baøi keä:

Neáu theo lôøi giöõ nghóa Maø kieán laäp caùc phaùp Vì nhöõng kieán laäp aáy Cheát sa vaøo ñòa nguïc

Trong uaån khoâng coù ngaõ Uaån khoâng phaûi laø ngaõ

Khoâng phaân bieät nhö theá Laïi chaúng phaûi khoâng coù

Nhö keû ngu phaân bieät Heát thaûy ñeàu coù tính

Neáu thaáy ñöôïc nhö vaäy Töùc laø thaáy chaân lyù

Taát caû phaùp nhieãm tònh Ñeàu khoâng coù theå tính

Khoâng nhö chuùng ñöôïc thaáy Cuõng khoâng phaûi laø khoâng

Laò nöõa, Ñaïi hueä ! Ta seõ vì oâng noùi töôùng tri thöùc (Jnaønavijnanakajsana), oâng cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình neáu hieåu roõ töôùng cuûa trí thöùc lieàn mau ñöôïc voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc. Naøy Ñaïi hueä ! Trí coù ba loaïi, aáy laø : 1. Theá gian trí (Lautikajnaøna) 2. Xuaát theá gian trí (Lokottarajnaøna), 3. Xuaát theá gian thöôïng thöôïng trí (Lokottaratamajnaøna). Sao goïi laø theá gian trí? AÁy laø chaáp heát thaûy caùc phaùp coù, khoâng cuûa ngoaïi ñaïo, phaøm ngu. Sao goïi laø xuaát theá gian trí? AÁy laø caùc chaáp tröôùc töï töôùng (ngaõ), coïng töôùng (ngaõ sôû, nhaân sinh, vuõ truï) cuûa haøng nhò thöøa. Sao laø xuaát theá gian thöôïng thöôïng trí? AÁy laø chö Phaät Boà taùt quaùn taát caû phaùp ñeàu khoâng töôùng, khoâng sinh, khoâng dieät, khoâng phaûi coù, khoâng phaûi khoâng, chöùng phaùp voâ ngaõ, nhaäp Nhö lai ñòa. Naøy Ñaïi hueä ! Laïi coù ba loaïi trí, aáy laø: 1. Tri töï töôùng coïng töôùng trí (svasaønaønyalaksanaøvadjaørakajnaøna); Tri sinh dieät trí (utpaødavuauaøvadhaørakajnaøna); 3. Tri baát sinh baát dieät trí (Anutpaødaønirodhaøvadhaørakajnaøna). Laïi naøy Ñaïi hueä ! Sinh dieät laø thöùc, khoâng sinh dieät laø trí, thöùc thì sa vaøo nhò nguyeân töôùng voâ töôùng, cuøng caùc thöù sai bieät laøm nhaân cho nhau, trí thì lìa töôùng vaø voâ töôùng, lìa nhaân höõu, voâ. Coù caùc töôùng tích taäp aáy laø thöùc, khoâng tích taäp töôùng aáy laø trí. Baùm tröôùc vaøo caûnh giôùi aáy laø thöùc, khoâng baùm tröôùc caûnh giôùi aáy laø trí. Do


- 115 - - 116 -

ba hoøa hieäp töông öng maø sinh laø thöùc, voâ ngaïi töï tính laø trí. Töôùng "coù theå naém ñöôïc" laø thöùc, töôùng "khoâng theå naém ñöôïc" laø trí, vì ñaáy laø caûnh giôùi thaùnh trí töï chöùng, nhö traêng trong nöôùc khoâng vaøo khoâng ra vaäy. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Nhoùm chöùa nghieäp laø taâm Quaùn saùt phaùp laø trí

Tueä hay chöùng voâ töôùng Ñöôïc töï taïi uy quang Bò caûnh buoäc laø taâm

Töôùng "giaùc" sinh laø trí Caûnh thuø thaéng, voâ töôùng

Trí tueä do ñaây sinh Taâm, yù cuøng vôùi thöùc

Lìa caùc töôùng phaân bieät Ñöôïc phaùp voâ phaân bieät

Boà taùt, phi thanh vaên Nhaãn thuø thaéng tòch dieät Trí Nhö lai thanh tònh

Hay sinh caùc thaéng nghóa Xa lìa caùc sôû haønh

(samudaøcaøra - varijitam) Ta coù ba loaïi trí

Baäc thaùnh hay saùng roõ Phaân bieät ñöôïc caùc töôùng

Môû baøy heát thaûy phaùp Trí ta lìa caùc töôùng

Sieâu vieät nôi nhò thöøa Cuøng caùc haïng thanh vaên

Trí Nhö lai voâ caáu

Vì hieåu roõ duy taâm. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä ! Caùc ngoaïi ñaïo coù 9 loaïi kieán veà chuyeån bieán, aáy laø: 1. Hình chuyeån bieán. 2. töôùng chuyeån bieán (Laksana), 3. Nhaân chuyeån bieán (hetu), 4. Töông öng chuyeån bieán (yukti), 5. Kieán chuyeån bieán (drsti), 6. Sinh chuyeån bieán (utpaøda) 7. Vaät chuyeån bieán (Bhaøva) 8. Duyeân minh lieãu chuyeån bieán (pratyayaøbhivyakti), 9. sôû taùc minh lieãu chuyeån bieán (kriyaøbhivyakti). Taát caû ngoaïi ñaïo do quan nieäm aáy maø khôûi caùc luaän veà chuyeån bieán döïa treân coù vaø khoâng. Hình chuyeån bieán laø thaáy hình theå thay ñoåi nhö vaøng laøm ñoà trang söùc; nhö caùc thöù voøng, xuyeán, chuoãi ñeo coå khoâng gioáng nhau, hình traïng coù sai khaùc nhöng theå khoâng khaùc. Heát thaûy phaùp bieán ñoåi cuõng nhö theá. Caùc phaùp maø ngoaïi ñaïo chaáp tröôùc ñeàu khoâng "nhö vaäy" cuõng khoâng "khaùc vaäy". Neân bieát chæ do phaân bieät maø caùc phaùp bieán hoùa; nhö vaùn laø do söõa, röôïu laø do traùi chín. Ngoaïi ñaïo noùi ôû ñaây coù bieán hoùa, maø kyø thaät khoâng "coù" cuõng khoâng "khoâng", vì do töï taâm thaáy, khoâng coù vaät beân ngoaøi. Nhö theá ñeàu laø phaøm phu meâ muoäi, do taäp khí phaân bieät cuûa mình sinh ra, chöù thaät khoâng coù moät phaùp naøo hoaëc sinh hoaëc dieät; nhö do moäng huyeãn thaáy coù caùc saéc töôùng, nhö noùi con cuûa ngöôøi thaïch nöõ coù soáng cheát. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Hình tuøy thôøi bieán chuyeån Ñaïi chuûng cuøng caùc caên

Thaân trung höõu (antaraøbhava) sinh daàn Voïng töôûng, khoâng minh trí Chö Phaät khoâng phaân bieät Duyeân khôûi cuøng theá gian Theá gian do duyeân khôûi


- 117 - - 118 -

Nhö thaønh Caøn thaùt baø Luùc aáy Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân! Xin Nhö lai vì con giaûi noùi nghóa thaâm maät (samdhyatrha) cuøng giaûi nghóa töôùng (parimocanaøtrha) nôi heát thaûy phaùp, khieán con cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình bieát roõ söï sai bieät giöõa troùi buoäc vaø giaûi thoaùt, chuùng con seõ bieát nhöõng phöông tieän thieän xaûo veà hai töôùng aáy, vaø seõ khoâng coøn chaáp lôøi giöõ nghóa. Khi chuùng con bieát roõ nghóa troùi buoäc (thaâm maät) laø gì vaø söï giaûi thoaùt cuûa caùc phaùp laø gì, chuùng con seõ dieät tröø söï phaân bieät lôøi vaø chöõ; vaø nhôø trí tueä, chuùng con ñöôïc nhaäp caùc coõi Phaät vaø caùc hoäi chuùng; ñöôïc aán thaàn thoâng, töï taïi toång trì, ñöôïc giaùc tueä, an truù trong möôøi nguyeän voâ taän, khoâng caàn duïng coâng bieán hoùa caùc thaân, haøo quang chieáu saùng nhö trôøi traêng, ngoïc ma ni, ñaát nöôùc löûa gioù, an truù ôû caùc ñòa, lìa kieán chaáp phaân bieät; bieát caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn, moäng; nhaäp quaû vò Nhö lai, hoùa ñoä khaép chuùng sinh; khieán hoï bieát caùc phaùp hö doái khoâng thaät, lìa höõu voâ, ñoaïn caùi chaáp sinh, dieät, khoâng chaáp tröôùc vaøo ngoân thuyeát, khieán chuyeån thöùc sôû y. Phaät daïy: Haõy laéng nghe, ta seõ noùi cho oâng. Naøy Ñaïi hueä ! Söï chaáp tröôùc aên saâu (abhiniveùsasamdhi) ñoái vôùi heát thaûy caùc phaùp y lôøi maø naém yù thaät laø khoâng cuøng. AÁy laø: chaáp tröôùc töôùng (lakasanaøbhiviveùsa); chaáp tröôùc duyeân (pratyayaøbhi) chaáp tröôùc höõu phi höõu (bhaøvaøbhaøbhinivesa); chaáp tröôùc sinh phi sinh, chaáp tröôùc dieät phi dieät chaáp tröôùc thöøa phi thöøa; chaáp tröôùc vi voâ vi; chaáp tröôùc ñòa vaø töï töôùng cuûa ñòa, chaáp tröôùc vaøo chính söï phaân bieät vaø vaøo caùi hieän chöùng (that arising from enligthenment), chaáp tröôùc vaøo töôùng höõu voâ cuûa caùc toâng ngoaïi ñaïo, chaáp tröôùc 3 thöøa, 1 thöøa... Naøy Ñaïi hueä ! Caùc

loaïi chaáp tröôùc saâu xa aáy thaät voâ löôïng, ñeàu do phaøm phu töï phaân bieät roài baùm laáy. Nhöõng phaân bieät aáy nhö taèm laøm keùn, laáy tô voïng töôûng töï quaán mình, quaán ngöôøi, chaáp chaët höõu voâ, ham muoán chaèng chòt kieân coá. Naøy Ñaïi hueä ! Nhöng thaät ôû ñaây khoâng coù töôùng aên saâu hay khoâng aên saâu; vì Boà taùt ñaïi höõu tình thaáy caùc phaùp ñeàu ôû trong tòch tònh, khoâng phaân bieät. Neáu roõ bieát caùc phaùp chæ do taâm thaáy (thì thaáy) ngoaïi phaùp hoaëc khoâng hoaëc coù ñeàu ñoàng moät töôùng, roài theo ñoù quaùn saùt caùc chaáp saâu xa phaân bieät hoaëc coù hoaëc khoâng, thaáy ñeàu vaéng laëng; neân noùi khoâng coù töôùng chaáp saâu daøy vôùi khoâng saâu daøy. Ñaïi hueä ! ÔÛ ñaây khoâng coù söï troùi buoäc cuõng khoâng coù söï giaûi thoaùt, chæ nhöõng ngöôøi khoâng roõ chaân thaät môùi thaáy coù troùi buoäc, coù giaûi thoaùt. Vì sao? Vì heát thaûy caùc phaùp duø coù duø khoâng, theå tính cuûa noù muoán tìm cuõng khoâng thaáy ñöôïc. Laïi naøy Ñaïi hueä ! Keû phaøm phu ngu muoäi coù 3 thöù troùi buoäc thaâm saâu, aáy laø tham, saân, si, do ñoù maø coù yeâu thích ñôøi sau cuøng ham muoán, vui möøng. Söï raøng buoäc thaâm saâu naøy khieán chuùng sinh tieáp tuïc sinh trong 5 ñöôøng; neáu daây raøng buoäc naøy ñöùt, thì khoâng thaáy ñaâu laø töôùng raøng buoäc hay khoâng raøng buoäc. Laïi nöõa, Ñaïi hueä naøy ! neáu coù söï chaáp tröôùc vaøo 3 duyeân hoøa hieäp, caùc thöùc bò raøng buoäc saâu xa laàn löôït khôûi leân; vaø vì coù chaáp tröôùc neân coù troùi buoäc saâu xa. Neáu thaáy 3 giaûi thoaùt, lìa 3 thöùc hoøa hieäp, thì heát thaûy caùc troùi buoäc taát khoâng sinh. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng

Phaân bieät caùi khoâng thaät AÁy laø töôùng buoäc raøng Neáu bieát ñöôïc nhö thaät Caùc troùi buoäc ñeàu ñöùt

Phaøm ngu khoâng roõ ñöôïc Theo lôøi maø thuû nghóa


- 119 - - 120 -

Nhö taèm ôû trong keùn Voïng töôûng töï buoäc raøng

Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Nhö Theá Toân daïy, caùc phaùp ñeàu do phaân bieät cuûa taâm thöùc, khoâng coù töï tính; ñaáy chæ laø voïng keá (töôûng töôïng sai laàm) maø thoâi. Baïch Theá Toân! Neáu chæ do voïng chaáp, khoâng thaät coù caùc phaùp thì coù phaûi caùc phaùp nhieãm hoaëc tònh ñeàu laø khoâng? (phaûi chaêng khoâng coù gì nhieãm hay tònh?) Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Chính theá, chính theá ! Nhö oâng noùi, phaøm phu phaân bieät caùc phaùp, nhöng phaùp tính khoâng coù nhö vaäy; ñaáy chæ laø voïng chaáp, khoâng gì coù thaät tính. Song caùc baäc thaùnh laáy tueä nhaõn cuûa thaùnh maø thaáy bieát nhö thaät coù töï tính caùc phaùp. Ñaïi hueä baïch : Neáu caùc baäc thaùnh duøng tueä nhaõn cuûa mình maø thaáy coù töï tính caùc phaùp, khoâng phaûi thieân nhaõn hay nhuïc nhaõn, khoâng gioáng nhö choã phaân bieät cuûa haïng phaøm ngu, thì baïch Theá Toân, laøm sao haïng naøy lìa ñöôïc phaân bieät, vì hoï khoâng theå naøo nhaän bieát thaùnh phaùp (aøryabhaøvavastu)? Baïch Theá Toân ! Nhöõng ngöôøi kia khoâng ñieân ñaûo cuõng khoâng khoâng ñieân ñaûo. Vì sao? Vì hoï khoâng thaáy nhöõng phaùp maø thaùnh nhaân thaáy. Vì caùi thaáy cuûa thaùnh nhaân lìa töôùng höõu voâ, neân thaùnh cuõng khoâng phaân bieät nhö söï phaân bieät cuûa phaøm phu, vì khoâng phaûi laø caûnh giôùi cuûa mình. Baäc thaùnh cuõng thaáy coù töï tính caùc phaùp - nhö voïng chaáp maø hieän, vì khoâng noùi coù nhaân cuøng khoâng nhaân, neân hoï cuõng sa vaøo kieán chaáp töï tính caùc phaùp vaäy. Baïch Theá Toân ! Caùc caûnh giôùi khaùc ñaõ khoâng ñoàng vôùi caûnh naøy (cuûa Thaùnh), nhö vaäy thaønh loãi "voâ cuøng", vì nhö theá caùi gì laäp thaønh töï tính caùc phaùp hoùa ra khoâng theå bieát ñöôïc. Baïch Theá Toân ! Nhöõng gì do phaân bieät maø coù, khoâng theå laø töï tính cuûa

caùc phaùp. Theá thì sao trong khi ñaõ baûo söï vaät coù ra laø do voïng chaáp phaân bieät, laïi coøn noùi raèng chuùng thaät khoâng phaûi nhö ngöôøi ta phaân bieät? (Taïi sao töï tính caùc phaùp ñaõ noùi laø khoâng do phaân bieät, laïi noùi do phaân bieät maø coù caùc phaùp?) Baïch Theá Toân ! (Ñaõ ñaønh) söï phaân bieät khaùc nhau neân caùc phaùp cuõng sai khaùc, vì nhaân khoâng gioáng nhau. Nhöng taïi sao caùc phaùp ñeàu do phaân bieät, maø chæ caùi phaân bieät cuûa phaøm ngu laø khoâng "nhö thaät". Vaø Theá Toân laïi coøn noùi: "Vì muoán khieán chuùng sinh xaû boû caùc phaân bieät neân ta noùi caùc phaùp do phaân bieät thaáy, khoâng phaûi laø phaùp "nhö thò". Baïch Theá Toân! Vì sao ñaõ muoán chuùng sinh lìa caùc phaùp do kieán höõu voâ chaáp tröôùc, maø coøn chaáp caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí, sa vaøo höõu kieán? Vì sao khoâng noùi phaùp tòch tònh khoâng voâ, maø noùi töï tính cuûa thaùnh trí? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi laø ta khoâng noùi phaùp tòch tònh, cuõng khoâng phaûi ta sa vaøo höõu kieán vì ñaõ noùi töï tính cuûa thaùnh trí. Ta vì chuùng sinh töø voâ thæ chaáp tröôùc nôi "höõu", neân noùi coù caûnh giôùi ôû trong tòch tònh, khieán chuùng nghe roài khoâng sinh hoaûng sôï, coù theå nhö thaät chöùng phaùp khoâng tòch, lìa caùc meâ loaïn, ñi vaøo lyù duy thöùc, bieát caùc phaùp höõu voâ ôû beân ngoaøi ñeàu do taâm thaáy, ngoä ñöôïc 3 giaûi thoaùt, ñöôïc aán nhö thaät, thaáy töï tính cuûa phaùp, roõ caûnh giôùi thaùnh, xa lìa heát thaûy chaáp tröôùc höõu voâ. Laïi, naøy Ñaïi hueä ! Caùc Boà taùt ñaïi höõu tình khoâng neân laäp thuyeát raèng "heát thaûy phaùp khoâng sinh" lôøi aáy töï noù ñaõ hoûng. Vì sao? Vì toân kia coù ñoái ñaõi maø sinh vaäy. Laïi vì toân kia töùc ñaõ loït vaøo trong soá "heát thaûy phaùp", caùi töôùng khoâng sinh cuõng khoâng sinh. Laïi vì toân kia do caùc phaàn laøm thaønh. Laïi vì caùc phaùp höõu, voâ cuûa toân kia cuõng ñeàu khoâng sinh, toân aáy loït vaøo trong soá caùc phaùp, neân töôùng höõu voâ cuõng


- 121 - - 122 -

khoâng sinh. Bôûi theá "heát thaûy phaùp khoâng sinh" thuyeát aáy töï hoûng, khoâng neân laäp nhö theá, vì coù nhieàu loãi laàm trong caùc phaàn cuûa tam ñoaïn luaän, laïi coù nhieàu nhaân khaùc nhau laãn loän trong ñoù. Cuõng nhö thuyeát (caùc phaùp) khoâng sinh, thuyeát cho raèng "caùc phaùp ñeàu khoâng, voâ töï tính" cuõng laïi nhö vaäy. Ñaïi hueä ! Boà taùt ñaïi höõu tình neân noùi heát thaûy phaùp nhö huyeãn nhö moäng, vì vöøa ñöôïc thaáy cuõng vöøa khoâng ñöôïc thaáy, vì heát thaûy ñeàu laø meâ loaïn, tröø phi vì boïn ngu phu sôï haõi. Ñaïi hueä! Keû phaøm phu ngu muoäi sa vaøo kieán chaáp höõu, voâ, chôù neân laøm cho chuùng hoaûng hoát xa lìa ñaïi thöøa." Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Khoâng töï tính, khoâng thuyeát Khoâng söï, khoâng choã y (S. Alaya)

Phaøm ngu phaân bieät quaáy AÙc giaùc nhö thaây ma

"Heát thaûy phaùp khoâng sinh" Do ngoaïi ñaïo thaønh laäp

Nhöng thuyeát kia coù sinh Vì khoâng do duyeân thaønh Heát thaûy phaùp khoâng sinh

Keû trí khoâng phaân bieät Toân kia do nhaân sinh Noùi theá töùc laø hoûng Ví nhö maét coù maøn

Voïng töôûng thaáy hoa ñoám Caùc phaùp cuõng nhö vaäy

Phaøm ngu voïng phaân bieät Ba coõi chæ giaû danh

Maø khoâng coù thaät theå Do giaû aáy baøy ra

Lieàn phaân bieät suy löôøng Caùc söï töôùng giaû danh

Laøm loaïn ñoäng taâm thöùc Con Phaät taát vöôït qua Daïo nôi voâ phaân bieät

Khoâng nöôùc chaáp coù nöôùc Ñeàu do khaùt maø sinh

Ngu thaáy phaùp cuõng vaäy Baäc thaùnh thì khoâng theá

Thaùnh nhaân thaáy thanh tònh Sinh nôi ba giaûi thoaùt. Xa lìa caûnh sinh dieät

Thöôøng du caûnh voâ töôùng Keû tu caûnh voâ töôùng

Thì caùi "voâ" cuõng khoâng Höõu voâ ñeàu bình ñaúng

Cho neân sinh quaû thaùnh Laøm sao heát "phaùp höõu" Laøm sao ñöôïc bình ñaúng Neáu taâm khoâng roõ phaùp

Trong ngoaøi ñeàu loaïn ñoäng Roõ roài lieàn bình ñaúng

Töôùng loaïn khi aáy dieät. Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät Baïch Theá Toân ! Nhö Phaät ñaõ daïy: Neáu bieát caûnh giôùi chæ laø giaû danh, ñeàu baát khaû ñaéc, taát khoâng coù sôû thuû, vì khoâng sôû thuû neân cuõng khoâng coù naêng thuû, caû naêng thuû sôû thuû ñeàu khoâng, neân khoâng khôûi phaân bieät, aáy goïi laø trí . Baïch Theá Toân! Vì sao maø trí kia khoâng ñöôïc caûnh? Coù phaûi vì khoâng roõ


- 123 - - 124 -

nghóa moät, khaùc, töï töôùng, coïng töôùng cuûa heát thaåy phaùp maø noùi laø "khoâng ñöôïc"? Hay vì caùc phaùp töï töôùng coïng töôùng nhieàu thöù khoâng gioáng nhau, che laáp laãn nhau maø "khoâng ñöôïc?" Hay vì nuùi cao töôøng ñaù, vì haøng raøo, maøn, reøm laøm chöôùng ngaïi che laáp maø noùi laø "khoâng ñöôïc"? Hay vì quaù xa, quaù gaàn, quaù giaø quaù beù, caùc giaùc quan (caên) muø toái khoâng ñaày ñuû maø goïi laø "khoâng ñöôïc"? Neáu vì khoâng roõ bieát nghóa moät, khaùc, töï töôùng coïng töôùng cuûa caùc phaùp maø noùi laø khoâng ñöôïc, thì ñaáy khoâng goïi laø trí maø ñuùng laø voâ trí, vì coù caûnh giôùi maø khoâng bieát ñöôïc. Neáu vì caùc phaùp coù töï töôùng coïng töôùng khoâng ñoàng, che laáp nhau maø "khoâng ñöôïc", thì ñaây cuõng laø phi trí (ajnaøna); vì bieát nôi caûnh giôùi môùi goïi laø trí chöù khoâng phaûi khoâng bieát (maø goïi laø trí). Neáu vì bò nuùi cao töôøng ñaù, haøng raøo, reøm, maøn che laáp hay vì quaù xa quaù gaàn, giaø, beù, muø, toái maø khoâng bieát, thì ñoù cuõng laø phi trí, vì coù caûnh giôùi maø trí khoâng ñaày ñuû neân khoâng bieát. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Caùi thaät trí ôû ñaây khoâng phaûi nhö oâng noùi. Choã ta noùi khoâng phaûi noùi söï aån che; ta noùi caûnh giôùi chæ laø giaû danh baát khaû ñaéc, vì bieát roõ do töï taâm thaáy, caùc phaùp beân ngoaøi coù hoaëc khoâng, trí tueä hoaøn toaøn khoâng chaáp. Vì khoâng chaáp neân sôû tri chöôùng khoâng khôûi, nhaäp vaøo ba giaûi thoaùt, trí vaø theå ñeàu queân; khoâng phaûi nhö heát thaûy phaøm phu vì taäp khí hí luaän töø voâ thæ chaáp tröôùc phaùp ngoaøi hoaëc coù hoaëc khoâng, chaáp caùc hình töôùng... Bieát nhö theá goïi laø khoâng bieát, khoâng hieåu caùc phaùp do taâm hieän, chaáp ngaõ, ngaõ sôû, trí phaân bieät caûnh, khoâng bieát ngoaïi caûnh vöøa coù vöøa khoâng, vì taâm nhöõng keû aáy ôû trong ñoaïn kieán. Vì khieán chuùng xa lìa caùc phaân bieät nhö theá, neân noùi heát thaûy phaùp do taâm kieán laäp. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Neáu coù caùc sôû duyeân Trí tueä khoâng quaùn thaáy

Ñaáy laø ngu, khoâng trí AÁy laø voïng chaáp tröôùc

Voâ bieân töôùng laáp nhau Chöôùng ngaïi cuøng xa, gaàn Trí tueä khoâng thaáy ñöôïc

Ñaáy goïi laø taø kieán Giaø, beù, caùc caên toái Maø thaät coù caûnh giôùi Khoâng theå sinh trí tueä

AÁy goïi laø taø kieán Laïi nöõa, Ñaïi hueä ! Keû ngu si phaøm phu bò meâ hoaëc töø voâ thæ vì söï hö doái, taø kieán, phaân bieät, khoâng hieåu phaùp nhö thaät vaø ngoân ngöõ baøn veà phaùp aáy, chaáp tröôùc vaøo caùc töôùng ôû ngoaøi taâm vaø nhöõng lôøi thuyeát phaùp phöông tieän; khoâng theå tu taäp phaùp chaân thaät thanh tònh lìa töù cuù. Ñaïi hueä baïch: Chính theá, baïch Theá Toân, chính nhö Theá Toân daïy. Nguyeän xin Theá Toân vì con noùi phaùp nhö thaât (siddhaøntanaya) vaø phaùp ngoân thuyeát (deùsanaønaya), khieán con cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình hieåu raønh reõ hai phaùp naøy, khoâng bò lung laïc vì ngoaïi ñaïo vaø nhò thöøa. Phaät daïy: OÂng haõy laéng nghe, laéng nghe. Ta seõ noùi cho oâng. Naøy Ñaïi hueä ! Chö Nhö lai trong ba ñôøi coù hai thöù phaùp, aáy laø phaùp ngoân thuyeát vaø phaùp nhö thaät. Ngoân thuyeát phaùp laø tuøy theo taâm cuûa chuùng sinh maø noùi nhöõng giaùo lyù phöông tieän khaùc nhau. Phaùp nhö thaät laø ngöôøi tu haønh lìa phaân bieät caùc phaùp do taâm hieän, khoâng sa vaøo hyù luaän moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng; sieâu vieät heát thaûy taâm, yù, yù thöùc; ôû nôi caûnh giôùi cuûa Thaùnh trí


- 125 - - 126 -

töï chöùng, lìa caùc kieán chaáp veà nhaân duyeân, töông öng; heát thaûy ngoaïi ñaïo, thanh vaên, duyeân giaùc, nhöõng ngöôøi sa vaøo nhò bieân ñeàu khoâng theå bieát ñöôïc, aáy goïi laø phaùp nhö thaät. Hai thöù phaùp aáy, oâng cuøng caùc boà taùt ñaïi höõu tình neân kheùo tu hoïc. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Ta noùi hai thöù phaùp "Ngoân giaùo" vaø " nhö thaät"

Giaùo phaùp cho phaøm phu Thaät phaùp baäc tu haønh

Luùc baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! Coù laàn Nhö lai daïy raèng Loâ ca gia ñaø (Lokaøyatika - Theá luaän) noùi caùc chuù thuaät (mantrapratibhaøna) chæ thu ñöôïc taøi lôïi chöù khoâng ñöôïc phaùp lôïi, vì khoâng ñöôïc phaùp lôïi neân khoâng ñaùng gaàn guõi thöøa söï cuùng döôøng. Vì sao Theá Toân daïy nhö vaäy? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Caùc luaän vaên cuûa Loâ ca gia ñaø chæ toâ ñieåm lôøi vaên laøm meâ cuoàng keû phaøm ngu, tuøy thuaän theá gian maø hö voïng noùi, khoâng ñuùng nghóa, khoâng xöùng lyù, khoâng theå chöùng nhaäp caûnh giôùi chaân thaät, khoâng theå hieåu roõ heát thaûy caùc phaùp, thöôøng sa vaøo nhò bieân, töï mình ñaõ maát chính ñaïo, laïi coøn khieán ngöôøi khaùc maát, luaân hoài qua caùc ñöôøng taø maõi maõi khoâng ra ñöôïc. Vì sao? Vì khoâng hieåu caùc phaùp do taâm hieän, chaáp vaøo caûnh ngoaøi taêng theâm phaân bieät. Cho neân ta noùi theá luaän trau doài caâu, lôøi, lyù leõ, thí duï, chæ löøa bòp keû ngu, khoâng theå giaûi thoaùt ñöôïc caùc hoaïn naïn sinh, giaø, beänh, cheát, saàu khoå. Naøy Ñaïi hueä ! Thích ñeà hoaøn nhaân (Indra) roäng giaûi thích caùc luaän, vaø chính oâng cuõng taïo nhieàu boä luaän (and was

himself the author of a work on sound - Suzuki, p150). Keû Theá luaän kia coù moät ñeä töû hoùa hieän laøm thaân con roàng ñi ñeán cung trôøi Ñeá thích, roài laäp moät luaän toân (meänh ñeà) vaø thaùch Ñeá thích raèng: "Naøy Kieàu thi ca, toâi cuøng oâng tranh luaän, neáu oâng thua, toâi seõ phaù xe moät ngaøn caêm cuûa oâng, neáu toâi thua, toâi seõ caét heát nhöõng caùi ñaàu cuûa toâi ñeå chòu phuïc. Noùi xong, beøn duøng phöông phaùp bieän luaän ñaùnh baïi Ñeá thích, phaù xe moät ngaøn caêm. Ñeá thích phaûi trôû xuoáng laïi coõi theá. Ñaïi hueä ! Ngoân luaän theá gian (lokaøyatika) coù ñaày ñuû nhaân, duï, ñeán coù theå hieän hình laøm roàng, duøng vaên töø ñeïp maø meâ hoaëc loaøi trôøi cuøng A tu la, khieán hoï chaáp tröôùc vaøo caùc kieán sinh, dieät v.v.. huoáng chi laø loaøi ngöôøi. Bôûi theá Ñaïi hueä, oâng khoâng neân thaân caän thöøa söï cuùng döôøng, vì nhöõng keû kia coù theå laøm sinh nhaân khoå. Ñaïi hueä ! Theá luaän chæ noùi caûnh giôùi do thaân chöùng bieát. Naøy Ñaïi hueä ! Theá luaän coù traêm ngaøn caâu lôøi, trong ñôøi vò lai aùc kieán traùi nhau, taø chuùng phaân taùn, taùch ra thaønh nhieàu boä, moãi boä moät lyù thuyeát rieâng. Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi caùc ngoaïi ñaïo khaùc coù theå laäp giaùo, chæ coù Loâ ca gia duøng traêm ngaøn caâu, roäng noùi voâ löôïng luaän cöù (reasonings) sai bieät, khoâng phaûi lyù nhö thaät. Laïi chính hoï cuõng khoâng bieát ñaáy laø phaùp laøm meâ hoaëc theá nhaân. Khi aáy Ñaïi hueä Boà taùt noùi: Baïch Theá Toân ! Neáu caùc luaän do Loâ ca gia taïo - ñuû caùc vaên töï nguyeân nhaân, thí duï trau chuoát - khoâng phaûi laø phaùp nhö thaät, chæ do Loâ ca gia chaáp tröôùc vaøo lyù thuyeát cuûa mình, neáu luaän aáy goïi laø ngoaïi ñaïo thì Theá Toân cuõng coù noùi caùc söï vieäc theá gian, nghóa laø coù duøng caùc moùn vaên, caâu, ngoân töø maø roäng noùi cho chuùng hoäi trôøi, ngöôøi ôû khaép caùc coõi nöôùc trong möôøi phöông tuï ñeán, khoâng phaûi laø phaùp cuûa töï trí ñaõ chöùng ñöôïc. Vaäy thì Theá Toân cuõng noùi ñoàng nhö ngoaïi ñaïo chaêng.


- 127 - - 128 -

Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Ta khoâng daïy theá luaän (lokaøyata) cuõng khoâng daïy ñeán, ñi (aøyavyrya). Ta noùi caùc phaùp khoâng ñeán khoâng ñi (cf. S. I teach that which is not coming and going). Naøy Ñaïi hueä ! Ñeán, aáy laø nhoùm tuï, sinh tröôûng. Ñi, aáy laø dieät, khoâng ñeán khoâng ñi, aáy töùc laø khoâng sinh khoâng dieät. Vì sao? Vì ta khoâng chaáp vaøo höõu voâ cuûa ngoaïi phaùp, vì bieát chæ do töï taâm, khoâng thaáy hai thuû, khoâng sinh phaân bieät caûnh giôùi cuûa caùc töôùng, nhaäp vaøo phaùp moân khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän maø ñöôïc giaûi thoaùt. Ñaïi hueä ! Ta nhôù coù laàn ta ôû laïi moät nôi naøo ñoù, coù keû Theá luaän baø la moân ñeán, thoát nhieân hoûi ta: "Coà ñaøm ! Coù phaûi heát thaûy ñeàu ñöôïc taïo neân chaêng?" Ta ñaùp: "Naøy baø la moân, neáu heát thaûy ñöôïc taïo aáy laø theá luaän (materialism) ñaàu tieân." Ngöôøi aáy laïi hoûi: "Taát caû ñeàu khoâng ñöôïc taïo chaêng?" Ta ñaùp: "Taát caû ñeàu khoâng ñöôïc taïo, ñaây laø theá luaän thöù hai." Ngöôøi kia laïi hoûi: "Taát caû laø thöôøng chaêng? Voâ thöôøng chaêng? Sinh chaêng? Khoâng sinh chaêng?" Ta ñaùp: "Ñaáy laø theá luaän thöù saùu." Ngöôøi kia laïi hoûi: "Taát caû laø moät chaêng? Laø khaùc chaêng? Laø cuøng (caâu) chaêng? Khoâng cuøng (baát caâu) chaêng? Taát caû ñeàu do caùc nhaân duyeân maø sinh chaêng?" Ta ñaùp: "Ñoù laø Theá luaän thöù möôøi moät." Ngöôøi kia hoûi nöõa: "Heát thaûy ñeàu coù theå giaûi thích (höõu kyù - Vyaøktra) chaêng? Coù linh hoàn chaêng? Coù theá giôùi naøy chaêng? Khoâng coù theá giôùi naøy chaêng? Coù giaûi thoaùt chaêng? Khoâng coù giaûi thoaùt chaêng? Taát caû ñeàu laø saùt na (choùng qua - momentary) chaêng? Khoâng saùt na chaêng? Hö khoâng, Nieát baøn cuøng phi traïch dieät (Aprati samkhyaønirodha) laø ñöôïc taïo taùc chaêng? Khoâng ñöôïc taïo taùc chaêng? Coù trung höõu (antaõaøbhava) chaêng? Khoâng coù trung höõu chaêng?" Ta ñaùp raèng: "Naøy baø la moân, taát caû ñoù ñeàu laø theá luaän cuûa oâng, khoâng phaûi thuyeát cuûa ta. Baø la moân ! Ta noùi do caùc taäp khí hyù

luaän töø voâ thæ maø sinh ba coõi, khoâng hieåu roõ chæ do töï taâm thaáy, coøn ngoaïi phaùp bò chaáp thuû ñoù thaät khoâng theå naém baét (baát khaû ñaéc). Theo thuyeát ngoaïi ñaïo, thì linh hoàn (ngaõ), caên, caûnh caû ba hoøa hieäp sinh. Ta khoâng noùi coù nhaân, cuõng khoâng noùi khoâng nhaân, chæ y theo naêng thuû sôû thuû cuûa voïng taâm maø noùi duyeân khôûi, khoâng phaûi caùi maø oâng cuøng nhöõng ngöôøi thuû tröôùc nôi linh hoàn coù theå hieåu thaáu." Ñaïi hueä ! Hö khoâng, Nieát baøn cuøng phi traïch dieät chæ coù con soá 3, voán khoâng coù theå tính, huoáng nöõa laø noùi taùc cuøng phi taùc (ñöôïc taïo hay khoâng ñöôïc taïo). Ñaïi hueä ! Khi aáy ngöôøi theá luaän baø la moân laïi hoûi ta raèng: "Do voâ minh, aùi nghieäp laøm nhaân duyeân maø coù tam giôùi chaêng? Hay laø khoâng nhaân chaêng?" Ta ñaùp: "Ñaáy hai caâu aáy cuõng laø theá luaän. Naøy baø la moân ! cho ñeán coù moät chuùt gì ñoäng löu phaân bieät cuûa taâm thöùc ñoái vôùi ngoaïi caûnh ñeàu laø theá luaän." Naøy Ñaïi hueä ! Khi aáy ngöôøi baø la moân laïi hoûi ta raèng: "Coù gì khoâng phaûi laø theá luaän chaêng? Taát caû nhöõng luaän töø caùc thöù vaên, caâu, nhaân, duï trau chuoát cuûa ngoaïi ñaïo, khoâng coù gì laø khoâng do töø trong phaùp cuûa ta maø ra." Ta ñaùp: "Coù. Khoâng phaûi laø nhöõng gì oâng tin vaøo, chöù khoâng phaûi laø moïi ngöôøi khoâng chaáp nhaän; khoâng phaûi khoâng noùi töông töng vôùi caùc thöù vaên caùc nghóa lyù, cuõng khoâng phaûi khoâng töông öng" Ngöôøi kia laïi hoûi: "Coù moät luaän naøo khoâng phaûi laø theá luaän maø ñöôïc theá gian chaáp thuaän chaêng?" Ta noùi: "Coù; nhöng khoâng phaûi laø caùi maø oâng cuøng heát thaûy ngoaïi ñaïo coù theå bieát. Vì sao? Vì (caùc oâng) hö voïng phaân bieät, chaáp tröôùc söï vaät beân ngoaøi. Neáu hieåu ñöôïc caùc phaùp höõu, voâ ñeàu do töï taâm thaáy, khoâng sinh phaân bieät, khoâng oâm giöõ ngoaïi caûnh, an truù trong caûnh "töï xöù" (cf. Suz.154) "töï xöù truù" thì khoâng khôûi phaân bieät. Ñaáy laø phaùp ta, khoâng thuoäc veà ngöôi. Naøy baø la moân ! Noùi toùm laïi baát cöù choã naøo taâm thöùc coù qua, laïi, dieät, sinh, coù caàu


- 129 - - 130 -

mong, baùm víu, ñoái vôùi söï vaät coù tham aùi, ñoái vôùi quan ñieåm coù chaáp tröôùc, ñeàu laø theá luaän cuûa oâng, khoâng phaûi phaùp ta." Naøy Ñaïi hueä ! Keû theá luaän baø la moân ñaõ hoûi nhö theá, ta ñaõ ñaùp nhö theá. Ngöôøi kia khoâng hoûi ta veà thaät phaùp cuûa ta, maø im laëng boû ñi, nghó nhö vaày: "Sa moân Cuø ñaøm khoâng coù gì ñaùng toân troïng, noùi heát thaûy phaùp khoâng sinh khoâng töôùng khoâng nhaân khoâng duyeân, chæ do töï taâm phaân bieät thaáy, neáu hieåu ñöôïc nhö theá thì khoâng sinh phaân bieät." Ñaïi hueä ! OÂng nay cuõng hoûi ta nghóa aáy: Vì sao moät ngöôøi gaàn guõi Theá luaän chæ ñöôïc taøi lôïi, khoâng ñöôïc phaùp lôïi (Dharmasamgraha). Ñaïi hueä baïch: Baïch Theá Toân, taøi vaø phaùp maø Theá Toân daïy aáy coù nghóa laø gì? Phaät ñaùp: Hay laém ! OÂng vì chuùng sinh ñôøi sau maø suy nghó nghóa aáy. OÂng haõy laéng nghe, laéng nghe. Ta seõ noùi cho oâng. Ñaïi hueä naøy, taøi laø caùi gì coù theå sôø ñöôïc, nhaän ñöôïc, caàm naém oâm giöõ ñöôïc, neám ñöôïc, khieán ngöôøi ta baùm víu ngoaïi caûnh, sa vaøo nhò nguyeân, taêng tröôûng tham aùi, sinh laõo beänh töû buoàn lo khoå naõo; ta vaø chö Phaät goïi ñoù laø taøi lôïi, do gaàn guõi theá luaän maø thaâm nhaäp. Sao goïi laø phaùp lôïi? AÁy laø hieåu roõ phaùp chæ laø taâm, thaáy ñöôïc hai voâ ngaõ, khoâng naém giöõ töôùng, khoâng phaân bieät; bieát roõ caùc giai ñoaïn tu haønh, lìa taâm, yù, thöùc, ñöôïc chö Phaät laáy nöôc cam loä röôùi ñaàu, nhaän vaø laøm ñaày ñuû möôøi nguyeän voâ taän, ñöôïc töï taïi ñoái vôùi taát caû phaùp, ñaáy goïi laø phaùp lôïi, vì khoâng sa vaøo kieán chaáp, hyù luaän, phaân bieät nhò nguyeân. Naøy Ñaïi hueä! Theá luaän cuûa ngoaïi ñaïo khieán keû ngu sa vaøo hai beân laø thöôøng vaø ñoaïn. Chaáp nhaän thuyeát voâ nhaân (Ahetuvaøda) laø thöôøng kieán (Saøsvatadrsti); cho raèng caùc nhaân ñeàu hoaïi dieät laø ñoaïn kieán (ucchedadrsti). Khoâng thaáy coù sinh truù dieät, ta goïi

laø ñöôïc phaùp lôïi. Ñaáy laø söï khaùc nhau giöõa taøi vaø phaùp; oâng cuøng caùc boà taùt ñaïi höõu tình haõy sieâng quaùn saùt. Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Ñieàu phuïc, nhieáp chuùng sinh Laáy giôùi haøng phuïc aùc Trí tueä dieät kieán chaáp

Giaûi thoaùt ñöôïc taêng tröôûng Caùc taø thuyeát ngoaïi ñaïo

Ñeàu laø luaän theá gian Voïng chaáp taùc, sôû taùc

Khoâng theå töï chöùng thaønh Chæ coù thuyeát cuûa ta

Khoâng chaáp tröôùc naêng, sôû Noùi ra cho ñeä töû

Ñeå chuùng lìa theá luaän Phaùp naêng thuû, sôû thuû

Ngoaøi taâm khoâng theå coù Caû hai do taâm hieän

Ñoaïn, thöôøng baát khaû ñaéc Chæ moät maûy ñoäng taâm

Ñoù ñeàu laø theá luaän Ngöôøi khoâng khôûi phaân bieät

Môùi thaáy roõ töï taâm "Ñeán" laø do thaáy coù

"Ñi" laø do thaáy "khoâng" Hieåu thaáu roõ ñeán, ñi

Khoâng khôûi sinh phaân bieät Höõu thöôøng cuøng voâ thöôøng Ñöôïc taïo, khoâng ñöôïc taïo

Coõi naøy vaø coõi khaùc


- 131 - - 132 -

Ñeàu laø phaùp theá gian. Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân, nhöõng phaùp gì laø Nieát baøn maø caùc ngoaïi ñaïo phaân bieät? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Nieát baøn theo caùc ngoaïi ñaïo phaân bieät ñeàu khoâng phuø hôïp vôùi töôùng cuûa Nieát baøn. OÂng haõy laéng nghe, ta seõ noùi. Ñaïi hueä ! Hoaëc coù ngoaïi ñaïo noùi: Thaáy caùc phaùp voâ thöôøng neân khoâng tham caûnh giôùi, uaån giôùi xöù ñeàu dieät, taâm taâm sôû khoâng hieän ra, khoâng nhôù nghó caûnh quaù, hieän, vò lai, nhö ngoïn ñeøn taét, nhö haït gioáng hoaïi, nhö löûa ñaõ taøn, khoâng oâm giöõ khoâng dính maéc, khoâng sinh caùc phaân bieät... cho ñoù laø Nieát baøn. Naøy Ñaïi hueä ! Khoâng phaûi vì thaáy hoaïi maø goïi laø Nieát baøn. Coù ngöôøi cho raèng Nieát baøn laø ñi ñeán moät nôi khaùc, choã lìa caùi töôûng veà caûnh giôùi, nhö gioù ngöøng laïi. Coù ngöôøi cho raèng Nieát baøn laø khoâng thaáy coù ngöôøi bieát vaø phaùp bò bieát. Coù ngöôøi cho raèng Nieát baøn laø khoâng khôûi kieán chaáp phaân bieät thöôøng, voâ thöôøng. Coù ngöôøi laïi baûo: "Phaân bieät caùc töôùng laøm phaùt sinh ra khoå", maø khoâng bieát töôùng do töï taâm hieän. Vì khoâng bieát neân sôï haõi töôùng, caàu caùi voâ töôùng, sinh ham thích saâu xa (caùi voâ töôùng), chaáp ñoù laø Nieát baøn. Coù ngöôøi bieát roõ caùc phaùp noäi, ngoaïi töï töôùng coïng töôùng trong quaù khöù, hieän taïi, vò lai ñeàu coù töï tính khoâng hoaïi dieät, töôûng ñoù laø Nieát baøn. Coù ngöôøi chaáp raèng ta, ngöôøi, chuùng sinh vaø thoï maïng cuøng heát thaûy phaùp khoâng coù gì hoaïi dieät, töôûng ñaáy laø Nieát baøn. Laïi coù haøng ngoaïi ñaïo khoâng trí tueä, chaáp coù thaàn ngaõ (Prakti, primary substance), só phu (supreme soul), "Thaät", caâu na (guna) xoay vaàn bieán hoùa laøm ra muoân vaät; cho ñoù laø Nieát baøn. Laïi coù ngoaïi ñaïo cho Nieát baøn laø chaám döùt phöôùc cuøng

phi phöôùc. Coù keû chaáp khoâng do trí tueä maø caùc phieàn naõo döùt. Coù keû chaáp Töï taïi (Isvara) laø ñaáng taùc giaû chaân thaät, laø Nieát baøn. Coù keû chaáp chuùng sinh xoay vaàn sinh laãn nhau, cho ñoù laø nhaân, ngoaøi ra khoâng coù nhaân khaùc.Vì nhöõng keû ngu khoâng hieåu roõ neân chaáp ñaáy laø Nieát baøn. Coù keû chaáp raèng ñaït ñeán ñuùng ñöôøng aáy laø Nieát baøn. Coù keû chaáp Nieát baøn laø khi coù söï hoøa hieäp giöõa Caâu na vaø chuû teå cuûa caâu na, giöõa tính moät vaø khaùc, cuøng vaø khoâng cuøng. Coù keû chaáp moïi vaät do töï nhieân sinh (Suz. dòch: Coù keû cho Nieát baøn laø thaáy moïi vaät ñeàu toàn taïi do baûn chaát cuûa rieâng chuùng.) nhö saéc loâng saëc sôõ cuûa chim khoång töôùc, hay caùi beùn nhoïn cuûa gai goùc, hay choã sinh baùu vaät thì coù caùc thöù baùu, nhöõng vaät nhö vaäy do ai taïo ñaâu? Lieàn chaáp töï nhieân sinh, laáy ñoù laøm Nieát baøn. Hoaëc chaáp hieåu roõ 25 ñeá (tattvas) laø ñöôïc Nieát baøn. Laïi coù keû noùi giöõ ñöôïc 6 haïnh gìn giöõ chuùng sinh laø ñöôïc Nieát baøn. Laïi coù ngöôøi cho raèng Thôøi sinh ra theá gian, vaäy Thôøi töùc laø Nieát baøn. Hoaëc chaáp caùc vaät "coù" laø Nieát baøn, hoaëc chaáp khoâng vaät laø Nieát baøn, laïi coù keû chaáp moïi vaät höõu, voâ ñeàu laø Nieát baøn, hoaëc chaáp caùc vaät vaø Nieát baøn khoâng khaùc nhau, ñaáy laø Nieát baøn. Naøy Ñaïi hueä ! Laïi coù nhöõng ngöôøi noùi khaùc vôùi nhöõng gì ngoaïi ñaïo noùi, duøng nhaát thieát trí vaø aâm thanh cuûa sö töû roáng maø noùi, hieåu thaáu ñöôïc caûnh duy taâm, khoâng giöõ caûnh ngoaøi, xa lìa boán cuù (aøtuskotika), an truù nôi "nhö thaät" (yathaøbhuøta), khoâng sa vaøo nhò nguyeân, lìa naêng thuû sôû thuû, khoâng rôi vaøo caùc löôïng (ño löôøng), khoâng baùm tröôùc chaân thaät, an truù nôi phaùp hieän chöùng cuûa thaùnh trí, ngoä hai voâ ngaõ, lìa hai phieàn naõo, saïch hai chöôùng, laàn löôït tu caùc ñòa Boà taùt, nhaäp vaøo Phaät ñòa, ñöôïc caùc ñònh nhö huyeãn v.v.. vónh vieãn sieâu vieät taâm, yù, yù thöùc goïi laø ñöôïc Nieát baøn. Naøy Ñaïi hueä ! Nhöõng ngoaïi ñaïo kia chaáp tröôùc hö voïng, khoâng ñuùng lyù, chaáp nhöõng ñieàu maø baäc trí lìa boû,


- 133 - - 134 -

ñeàu laø ñoïa vaøo hai beân maø töôûng Nieát baøn. Nôi ñaây khoâng ôû khoâng ra, ngoaïi ñaïo kia ñeàu do thuyeát cuûa mình maø sinh voïng giaùc, traùi ngöôïc vôùi lyù, khoâng thaønh caùi gì; chæ khieán taâm yù dong ruoãi qua laïi taùn loaïn, roát raùo khoâng ñöôïc Nieát baøn. OÂng vaø caùc Boà taùt neân xa lìa. Theá Toân noùi baøi tuïng:

Ngoaïi ñaïo noùi Nieát baøn Moãi moãi ñeàu sai bieät

Ñaáy chæ laø voïng töôûng Khoâng phaûi phöông giaûi thoaùt

Xa lìa caùc phöông tieän Khoâng ñeán caûnh voâ phöôïc Voïng sinh töôûng giaûi thoaùt Maø thaät khoâng giaûi thoaùt Caùc thuyeát cuûa ngoaïi ñaïo Ñeàu chaáp thuû khaùc nhau Hoï khoâng ñöôïc giaûi thoaùt

Ngu si voïng phaân bieät Heát thaûy ngoaïi ñaïo si Voïng thaáy taùc, sôû taùc

Chaáp tröôùc luaän höõu voâ Neân khoâng ñöôïc giaûi thoaùt

Phaøm ngu öa phaân bieät Khoâng sinh trí chaân thaät Ngoân thuyeát goác ba coõi Chaân thaät nhaân dieät khoå

Thí nhö boùng trong göông Chæ hieän maø khoâng thöïc Trong taäp khí, göông taâm

Phaøm ngu thaáy coù hai

Khoâng hieåu duy taâm hieän Neân khôûi hai phaân bieät

Neáu bieát chæ laø taâm Thì phaân bieät khoâng sinh

Taâm töùc laø caùc töôùng (nhöng) lìa töôùng, sôû töôùng

Nhö keû ngu phaân bieät Tuy thaáy maø khoâng thaáy

Ba coõi do phaân bieät Ngoaïi caûnh toaøn khoâng coù Voïng töôûng hieän caùc thöù Keû phaøm ngu khoâng bieát Caùc kinh noùi khaùc nhau Chæ khaùc treân danh töï

Nhöng lìa nôi ngöõ ngoân Thì khoâng theå naém nghóa.


- 135 - - 136 -

QUYEÅN NAÊM

CHÖÔNG III VOÂ THÖÔØNG

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá Toân ! xin Theá Toân giaûng cho con tính töï giaùc cuûa Nhö lai (Tathaøgata), ÖÙng chính ñaúng giaùc, khieán con cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình hieåu raønh reõ roài töï giaùc ngoä, giuùp ngöôøi giaùc ngoä. Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Nhö oâng hoûi, ta seõ noùi cho oâng. Ñaïi hueä noùi: Vaâng, baïch Theá Toân ! Ñaáng Nhö lai, öùng cuùng chính ñaúng giaùc laø ñöôïc taïo thaønh hay khoâng ñöôïc taïo thaønh, laø quaû hay nhaân, laø töôùng (predicating) hay laø sôû töôùng (predicated), laø thuyeát hay sôû thuyeát (an expression or what is expressed), laø giaùc (knowledge) hay sôû giaùc (that which is knowable...) taát caû nhöõng ñieàu aáy, Nhö lai ñeàu nhö theá hay ñeàu khoâng nhö theá? Phaät daïy: Ñaïi hueä ! Ñaáng Nhö lai öùng chính ñaúng giaùc khoâng phaûi taùc (created) cuõng khoâng phaûi phi taùc, khoâng phaûi quaû khoâng phaûi nhaân, khoâng phaûi töôùng khoâng phaûi sôû töôùng, khoâng phaûi thuyeát khoâng phaûi sôû thuyeát, khoâng phaûi giaùc khoâng phaûi sôû giaùc. Vì sao? Vì nhöõng ñieàu nhö theá ñeàu bò maéc vaøo loãi nhò nguyeân. Naøy Ñaïi hueä ! Neáu Nhö lai laø ñöôïc taïo thaønh (taùc) töùc laø voâ thöôøng, neáu voâ thöôøng thì heát thaûy phaùp ñöôïc taïo taùc ñeàu laø Nhö lai caû, ñieàu aáy ta cuøng chö Phaät khoâng chaáp nhaän. Neáu Nhö lai khoâng ñöôïc taïo taùc töùc laø khoâng coù theå tính, thì

hoùa ra taát caû nhöõng phöông tieän tu haønh (ñeå chöùng quaû) thaønh khoâng, voâ ích, gioáng nhö söøng thoû, con cuûa thaïch nöõ, vì khoâng do nhaân taïo thaønh. Neáu khoâng phaûi nhaân khoâng phaûi quaû töùc khoâng coù khoâng khoâng; neáu khoâng coù khoâng khoâng töùc vöôït ngoaøi töù cuù. Noùi töù cuù nghóa laø chæ thuaän theo theá gian maø coù ngoân thuyeát. Neáu vöôït ngoaøi töù cuù, chæ coù ngoân thuyeát maø thoâi thì khaùc naøo con cuûa thaïch nöõ. Ñaïi hueä ! Con cuûa thaïch nöõ chæ coù ngoân thuyeát khoâng ôû trong töù cuù, vì khoâng ôû trong töù cuù neân khoâng theå suy löôøng. Nhöõng ngöôøi coù trí tueä neân bieát nhö vaäy ñoái vôùi nghóa cuûa taát caû nhöõng laäp luaän veà Nhö lai. Naøy Ñaïi hueä ! Nhö lai coù noùi "caùc phaùp laø voâ ngaõ" (niraøtmaønah sarvadharmaøh), vì trong caùc phaùp khoâng coù tính ngaõ neân noùi laø voâ ngaõ, chöù khoâng phaûi laø khoâng coù töï tính caùc phaùp. Neân bieát nhöõng cuù nghóa veà Nhö lai cuõng theá. Naøy Ñaïi hueä ! Thí nhö traâu khoâng coù tính ngöïa, ngöïa khoâng coù tính traâu, chöù khoâng phaûi laø khoâng coù töï tính. Heát thaûy caùc phaùp cuõng vaäy; khoâng coù töï töôùng, khoâng coù maø coù (phi phi höõu töùc höõu ?), khoâng phaûi laø choã phaøm phu coù theå bieát. Vì sao khoâng bieát? Vì phaân bieät vaäy. Heát thaûy phaùp khoâng sinh, heát thaûy phaùp khoâng töï tính, taát cuõng nhö vaäy. Naøy Ñaïi hueä ! Nhö lai vaø uaån khoâng khaùc, khoâng khoâng khaùc. Neáu khoâng khaùc töùc voâ thöôøng, vì caùc uaån laø ñöôïc taïo. Neáu khaùc thì nhö hai söøng traâu coù choã khaùc vaø cuõng coù choã khoâng khaùc vaäy. Vì hai söøng troâng gioáng nhau neân khoâng khaùc, caùi ngaén caùi daøi neân coù khaùc. Nhö söøng beân phaûi khaùc söøng beân traùi, söøng traùi khaùc söøng phaûi, ngaén daøi khoâng ñoàng saéc töôùng cuõng khaùc, nhöng cuõng khoâng khaùc. Uaån, giôùi xöù v.v.. cuõng vaäy, heát thaûy phaùp ñeàu nhö vaäy. Ñaïi hueä! Nhö lai aáy laø y choã giaûi thoaùt maø noùi, Nhö lai vaø giaûi thoaùt khoâng khaùc cuõng khoâng khoâng khaùc. Neáu khaùc, thì Nhö lai töùc töông öng vôùi saéc töôùng, maø töông öng saéc töôùng töùc laø


- 137 - - 138 -

voâ thöôøng. Neáu khoâng khaùc, thì leõ ra khoâng thaáy caùc sai bieät trong nhöõng ngöôøi tu haønh nhöng thaät thì coù sai bieät, neân khoâng phaûi laø khoâng khaùc. Trí vaø sôû tri (caùi bieát vaø phaùp ñöôïc bieát) cuõng theá, khoâng khaùc cuõng khoâng khoâng khaùc. Neáu khoâng khaùc khoâng khoâng khaùc töùc laø khoâng phaûi thöôøng cuõng khoâng phaûi voâ thöôøng, khoâng phaûi taùc, khoâng sôû taùc, khoâng phaûi höõu vi cuõng khoâng phaûi voâ vi, khoâng phaûi giaùc khoâng phaûi sôû giaùc, khoâng phaûi töôùng khoâng phaûi sôû töôùng, khoâng phaûi uaån khoâng phaûi khaùc uaån, khoâng phaûi thuyeát khoâng phaûi sôû thuyeát, khoâng phaûi moät khoâng phaûi khaùc, khoâng phaûi cuøng nhau khoâng phaûi khoâng cuøng nhau. Vì nghóa aáy neân sieâu vieät heát thaûy suy löôøng. Vì sieâu vieät suy löôøng neân chæ coù treân danh töï, vì chæ coù treân danh töï neân khoâng coù sinh, vì khoâng coù sinh neân khoâng coù dieät, vì khoâng coù dieät neân nhö hö khoâng. Naøy Ñaïi hueä! Hö khoâng khoâng phaûi taùc (nhaân) cuõng khoâng phaûi sôû taùc (quaû). Vì khoâng phaûi nhaân khoâng phaûi quaû neân xa lìa phan duyeân (Niraølambya), vì xa lìa phan duyeân neân vöôït ra ngoaøi heát thaûy nhöõng phaùp hí luaän. Vöôït ngoaøi heát thaûy phaùp hí luaän aáy laø Nhö lai. Nhö lai chính laø theå Chính ñaúng giaùc. Chính ñaúng giaùc aáy laø vieãn ly taát caû caên, caûnh giôùi." Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Vöôït ngoaøi caên suy löôøng Khoâng phaûi quaû hay nhaân

Töôùng hay laø sôû töôùng Taát caû ñeàu xa lìa

Uaån, duyeân, cuøng chính giaùc Moät, khaùc, khoâng ai thaáy

Ñaõ khoâng coù ai thaáy Sao coøn sinh phaân bieät

Khoâng phaûi taùc, sôû taùc Khoâng nhaân, khoâng khoâng nhaân

Khoâng uaån, khoâng lìa uaån Cuõng khoâng lìa caùc vaät Khoâng phaûi coù phaùp theå Nhö phaân bieät kia thaáy

Laïi khoâng phaûi laø khoâng Caùc phaùp tính nhö vaäy Ñoái coù thaønh ra khoâng

Ñoái vôùi "khoâng" neân coù Khoâng ñaõ khoâng theå giöõ Coù cuõng khoâng neân noùi Khoâng roõ ngaõ voâ ngaõ Chæ chaáp nôi danh töø Keû kia chìm nhò bieân

Hoaïi mình, hoaïi theá gian Neáu hay thaáy phaùp naøy

Lieàn lìa heát caùc loãi Ñoù goïi laø chính quaùn

Khoâng huûy baùng Ñaïo sö Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá toân! Nhö trong kinh Phaät daïy ñöùc Nhö lai khoâng phaûi chòu söï sinh, dieät, vaø Theá toân laïi daïy Baát sinh baát dieät aáy cuõng laø moät teân goïi khaùc ñeå chæ Nhö lai. Baïch Theá toân! Xin Theá toân chæ daïy. Caùi leõ baát sinh baát dieät aáy töùc laø voâ phaùp (non-entity), sao laïi noùi ñaáy laø teân khaùc cuûa Nhö lai. Nhö Theá toân daïy : "Heát thaûy phaùp khoâng sinh khoâng dieät", neân bieát ñoù töùc laø sa vaøo caùc kieán chaáp höõu, voâ. Neáu phaùp khoâng sinh töùc khoâng theå giöõ, khoâng coù moät chuùt phaùp naøo caû thì ai laø Nhö lai? Xin Theá toân giaûng roõ.


- 139 - - 140 -

Phaät daïy: - Haõy laéng nghe, ta seõ noùi. Naøy Ñaïi hueä! Ta noùi Nhö lai khoâng phaûi laø voâ phaùp, laïi khoâng phaûi laø thaâu nhaän (nhieáp thuû) caùc phaùp baát sinh baát dieät, cuõng khoâng ñoái ñaõi nhaân duyeân (ñeå xuaát hieän), cuõng khoâng phaûi laø voâ nghóa. Ta noùi voâ sinh töùc laø moät teân khaùc cho "phaùp thaân do yù sinh" (manomayadharmakaøya) cuûa Nhö lai. Heát thaûy ngoaïi ñaïo Thanh vaên Duyeân giaùc, Boà taùt thaát ñòa khoâng roõ nghóa aáy. Ñaïi hueä! Thí nhö Ñeá thích (sakra), ñaát, hö khoâng, cho ñeán chaân tay, tuøy theo moãi vaät, moãi thöù ñeàu coù nhieàu teân. Khoâng phaûi vì coù nhieàu teân maø thaønh ra coù nhieàu theå, hay thaønh voâ theå. Ñaïi hueä! Ta cuõng nhö theá, ôû nôi theá giôùi Ta baø naøy, coù ba a taêng kyø traêm ngaøn danh hieäu, nhöõng keû phaøm ngu tuy nghe tuy noùi maø khoâng bieát ñaáy laø teân khaùc cuûa Nhö lai. Trong soá aáy coù ngöôøi hoaëc nhaän ta laø Nhö lai, coù ngöôøi cho ta laø baäc Voâ sö (Svayambhuø), hay ñaáng Ñaïo sö (Naøyaka), hay ñaáng Thaéng ñaïo (Vinaøyaka), Phoå ñaïo (Parinaøyaka), hay Phaät, hay Ngöu vöông hay Phaïm vöông (Brahman), hay Tuøy höõu (Visnu), hay Töï taïi (Isvara), hay ñaáng Thaéng giaû (Pradhaøna), hay ñaáng Ca tyø la (Kapila), hay ñaáng Chaân thaät bieân (Bhuøtaøn-ta), ñaáng Voâ taän (Ariskta?), ñaáng Ñoan töôùng (Nemina?); hoaëc coù keû cho ta nhö laø thaàn gioù, thaàn löûa, hay ñaáng Caâu tyø la, hay maët traêng, hay maët trôøi, hay nhö vì vua, hay nhö tieân nhaân, hay nhö ñaáng Thöùc ca (suka) hay nhö Nhaân ñaø la (Indra), nhö sao, nhö söùc maïnh lôùn, nhö nöôùc, nhö caùi voâ dieät, nhö caùi khoâng sinh, nhö Tính khoâng, nhö Chaân nhö (Tathataø), nhö Ñeá (satyataø), Thaät tính (Bhuøtataø), Thaät teá (Shuøtakoti), Phaùp giôùi (Dharmadhaøtu), Nieát baøn, thöôøng truï, Bình ñaúng, Voâ nhò, Voâ töôùng, Tòch dieät, Cuï töôùng, Nhaân duyeân, Phaät tính, Giaùo ñaïo, Giaûi thoaùt, Ñaïo loä, Nhaát theá trí, Ñaáng Toái thaéng (Jina), ñaáng YÙ thaønh thaân...

heát thaûy nhöõng teân nhö theá, ñaày ba a taêng kyø traêm ngaøn danh hieäu, khoâng taêng khoâng giaûm. Trong theá giôùi naøy cuøng caùc theá giôùi khaùc, coù nhöõng keû bieát ta nhö traêng trong nöôùc khoâng vaøo khoâng ra, nhöng haïng phaøm ngu taâm bò chìm ñaém nôi nhò bieân khoâng theå hieåu thaáu, maø cuõng toân troïng cuùng döôøng thöøa söï, khoâng kheùo giaûi danh töï cuù nghóa, chaáp ngoân giaùo, meâ muoäi ñoái vôùi leõ chaân thaät, cho raèng voâ sinh voâ dieät töùc laø khoâng theå tính, maø khoâng bieát ñaáy laø moät danh hieäu khaùc cuûa Phaät nhö Nhaân ñaø la, Ñeá kieät la v.v.. Vì tin nôi ngoân giaùo, meâ muoäi chaân thaät, ôû heát thaûy phaùp ñeàu y theo lôøi (bhuøta) maø naém yù nghóa (atrha), neân nhöõng keû phaøm ngu kia noùi: "Nghóa chính laø lôøi, nghóa vaø lôøi khoâng khaùc. Vì sao? Vì nghóa khoâng coù theå tính (neân khoâng theå khaùc vôùi lôøi. Suz. 166). Keû aáy khoâng hieåu roõ töï tính cuûa ngoân aâm; cho raèng ngoân töùc laø nghóa, khoâng coù theå tính rieâng bieät cho nghóa. Ñaïi hueä! Keû kia ngu si khoâng bieát raèng ngoân thuyeát thì coù sinh dieät, coøn nghóa thì khoâng sinh dieät. Ñaïi hueä! Heát thaûy ngoân thuyeát ñeàu sa vaøo vaên töï, coøn nghóa thì khoâng (sa vaøo), vì lìa coù vaø khoâng, khoâng sinh, khoâng theå tính. Ñaïi hueä! Nhö lai khoâng noùi phaùp sa vaøo vaên töï, vì höõu vaø voâ cuûa vaên töï ñeàu baát khaû ñaéc. Ñaïi hueä! Neáu coù ngöôøi noùi nhöõng phaùp sa vaøo vaên töï, aáy laø phaùp hö doái. Vì sao? Vì töï tính cuûa caùc phaùp lìa vaên töï. Cho neân, naøy Ñaïi hueä! Trong kinh ta noùi : "Ta cuøng chö Phaät vaø Boà taùt khoâng noùi moät chöõ khoâng ñaùp moät tieáng naøo. Vì sao? Vì heát thaûy phaùp lìa vaên töï. Nhöng khoâng phaûi laø ta khoâng thuaän theo nghóa maø phaân bieät noùi. Ñaïi hueä! Neáu khoâng noùi thì giaùo phaùp phaûi ñöùt ñoaïn, giaùo phaùp ñoaïn ñöùt thì khoâng coù thanh vaên, duyeân giaùc, boà taùt, chö phaät. Neáu taát caû ñeàu khoâng thì ai noùi phaùp vaø noùi cho ai? Bôûi theá, Ñaïi hueä naøy, Boà taùt ñaïi höõu tình khoâng neân chaáp tröôùc nôi vaên töï, maø phaûi tuøy nghi thuyeát phaùp. Ta cuøng


- 141 - - 142 -

chö phaät ñeàu tuøy nhöõng thöù phieàn naõo, öa muoán vaø hieåu bieát khoâng ñoàng cuûa chuùng sinh maø khai dieãn cho chuùng, khieán chuùng bieát caùc phaùp ñeàu do taâm hieän, khoâng coù caûnh ngoaøi, xaû boû hai phaân bieät, chuyeån hoùa taâm, yù thöùc; chöù khoâng phaûi vì chuùng maø noùi phaùp do thaùnh trí töï chöùng (Su. coù theâm moät ñoaïn). Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình neân theo nghóa, chôù theo vaên töï, theo vaên töï thì ñoïa vaøo aùc kieán; chaáp tröôùc chuû tröông cuûa mình maø khôûi ngoân thuyeát, khoâng theå hieåu roõ caùc phaùp töôùng vaên töø chöông cuù, ñaõ töï haïi coøn haïi ngöôøi, khoâng theå khieán taâm ngöôøi giaûi ngoä. Neáu kheùo bieát roõ heát thaûy phaùp töôùng, vaên töø cuù nghóa ñeàu thoâng, thì coù theå khieán töï mình thoï caùi vui voâ töôùng, maø coøn giuùp ngöôøi an truù ñaïi thöøa. Neáu khieán ñöôïc ngöôøi an truù ñaïi thöøa thì lieàn ñöôïc heát thaûy chö Phaät Thanh vaên Duyeân giaùc cuøng chö Boà taùt thaâu nhaän. Neáu ñöôïc chö Phaät, thanh vaên... thaâu nhaän thì coù theå thaâu nhaän heát thaûy chuùng sinh, coù theå thaâu nhaän heát thaûy chính phaùp. Neáu nhieáp thoï ñöôïc heát thaûy chính phaùp thì khoâng laøm ñöùt ñoaïn haït gioáng Phaät (Budhavamsa). Neáu khoâng ñoaïn gioáng Phaät thì ñöôïc choã thuø thaéng toát ñeïp. Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình sinh choã toát ñeïp thuø thaéng, muoán chuùng sinh an truù Ñaïi thöøa, duøng möôøi löïc töï taïi hieän caùc hình töôùng, tuøy caên cô cuûa hoï maø noùi phaùp chaân thaät. Chaân thaät phaùp aáy laø khoâng hai, khoâng phaân bieät, khoâng ñeán khoâng ñi, heát thaûy hí luaän ñeàu baët döùt. Cho neân, naøy Ñaïi hueä! Thieän nam, thieän nöõ khoâng neân y lôøi maø chaáp nghóa. Vì sao? Vì phaùp chaân thaät lìa vaên töï. Ñaïi hueä! Thí duï coù ngöôøi duøng ngoùn tay chæ söï vaät, ñöùa beù con chæ nhìn ngoùn tay khoâng nhìn vaät. Keû phaøm phu ngu si cuõng vaäy, theo nôi ngoùn tay ngoân thuyeát maø sinh chaáp tröôùc, thaäm chí ñeán cheát cuõng khoâng xaû boû ñöôïc ngoùn tay vaên töï ñeå naém ñeä nhaát nghóa. Ñaïi hueä! Thí nhö con nít môùi sinh ñaùng phaûi aên ñoà chín;

coù ngöôøi khoâng bieát raønh caùch naáu chín, maø cho noù aên ñoà soáng taát phaùt cuoàng loaïn. Baát sinh baát dieät cuõng theá, khoâng tu phöông tieän taát laø khoâng toát. Vì theá haõy neân kheùo tu phöông tieän, chôù theo ngoân thuyeát nhö nhìn ñaàu ngoùn tay. Ñaïi hueä! Nghóa chaân thaät voán vi dieäu tòch tònh, aáy laø nhaân cuûa Nieát baøn. Ngoân thuyeát thì cuøng vôùi voïng töôûng maø khieán ngöôøi troâi laên trong sinh töû. Ñaïi hueä! Thaät nghóa laø do nghe nhieàu maø ñöôïc, nghe nhieàu laø raønh nghóa khoâng phaûi raønh lôøi. Ngöôøi raønh nghóa khoâng theo aùc kieán ngoaïi ñaïo, töï mình khoâng theo, cuõng khieán ngöôøi khoâng theo. AÁy goïi laø nghe nhieàu nôi nghóa, keû muoán caàu nghóa neân gaàn guõi haïng ngöôøi naøy vaø xa lìa nhöõng keû chaáp tröôùc vaên töï. Ñaïi hueä boà taùt ñaïi höõu tình nöông thaàn löïc Phaät maø baïch: Baïch Theá toân! Nhö lai dieãn noùi baát sinh baát dieät khoâng coù gì laø kyø laï ñaëc bieät. Vì sao? Heát thaûy ngoaïi ñaïo cuõng noùi ñaáng "Taïo taùc taùc giaû" khoâng sinh khoâng dieät; Theá toân cuõng noùi hö khoâng Nieát baøn cuøng phi saùt dieät (Amatisamkhyaønirodha) laø baát sinh baát dieät. Ngoaïi ñaïo noùi ñaáng taùc giaû laøm nhaân duyeân sinh ra theá gian, Theá toân cuõng noùi voâ minh aùi nghieäp sinh ra caùc theá gian. Caû hai thuyeát ñeàu noùi nhaân duyeân sinh, chæ khaùc treân danh töø. Vì nhaân duyeân cuûa caùc vaät beân ngoaøi cuõng theá. Cho neân thuyeát cuûa Phaät vaø cuûa ngoaïi ñaïo khoâng coù sai bieät. Ngoaïi ñaïo noùi : "Vi traàn, thaéng dieäu (pradhaøna) Töï taïi (Isvara), Sinh chuû (Prajaøpati) v.v.. 9 thöù (Navadravya) nhö vaäy laø baát sinh baát dieät. Theá toân cuõng noùi heát thaûy phaùp khoâng sinh khoâng dieät; coù hay khoâng ñeàu baát khaû ñaéc. Baïch Theá toân! Caùc ñaïi chuûng khoâng hoaïi, vì töï tính cuûa chuùng khoâng sinh khoâng dieät, lan khaép caùc coõi maø vaãn khoâng maát töï tính. Baïch Theá toân! Tuy phaân bieät thì coù bieán ñoåi chuùt ít, song heát thaûy nhöõng ñieàu Nhö lai daïy khoâng coù gì laø ngoaïi ñaïo khoâng ñaõ


- 143 - - 144 -

noùi roài. Cho neân Phaät phaùp cuõng gioáng nhö ngoaïi ñaïo. Neáu khoâng gioáng thì xin Phaät dieãn baøy cho con thuyeát cuûa Phaät hôn ngoaïi ñaïo ôû choã naøo. Neáu khoâng coù sai bieät thì ngoaïi ñaïo töùc laø Phaät; vì hoï cuõng noùi baát sinh baát dieät vaäy. Theá toân thöôøng daïy trong moät theá giôùi khoâng coù nhieàu Phaät, nhöng theo ñaây thì coù. Phaät daïy: Ñaïi hueä! Choã ta noùi khoâng sinh khoâng dieät khoâng ñoàng vôùi baát sinh baát dieät cuûa ngoaïi ñaïo, cuõng khoâng ñoàng vôùi luaän cuûa hoï veà sinh vaø voâ thöôøng (dòch theo Sz.) Vì sao? Thuyeát cuûa ngoaïi ñaïo laø coù thaät tính khoâng sinh khoâng bieán ñoåi. Ta khoâng sa vaøo höõu, voâ nhö vaäy. Phaùp ta noùi khoâng höõu khoâng voâ, lìa sinh lìa dieät. Sao laø phi voâ? Vì nhö thaáy caùc hình saéc huyeãn moäng. Sao goïi laø phi höõu? Vì töï tính cuûa saéc töôùng khoâng phaûi coù, nhöng noù ñoàng thôøi vöøa ñöôïc thaáy vöøa khoâng ñöôïc thaáy, vöøa ñöôïc naém giöõ vöøa khoâng ñöôïc naém giöõ. Cho neân ta noùi heát thaûy phaùp khoâng phaûi coù khoâng phaûi khoâng. Neáu bieát roõ taát caû chæ do töï taâm thaáy, thì lieàn an truù töï tính, khoâng sinh phaân bieät, caùc vieäc taïo taùc ôû theá gian seõ ñeàu chaám döùt. Phaân bieät aáy laø vieäc cuûa phaøm phu, khoâng phaûi hieàn thaùnh. Ñaïi hueä! Voïng taâm phaân bieät caûnh giôùi khoâng thaät, nhö ngöôøi huyeãn cuøng ngöôøi huyeãn buoân baùn ra vaøo trong thaønh Caøn thaùt baø, taâm meâ phaân bieät cho laø coù thaät. Nhöõng chuyeän keû phaøm ngu thaáy nhö sinh baát sinh, höõu vi voâ vi cuõng theá, nhö ngöôøi huyeãn sinh, ngöôøi huyeãn dieät. Ngöôøi huyeãn thaät ra khoâng sinh khoâng dieät. Caùc phaùp cuõng vaäy, lìa sinh dieät. Naøy Ñaïi hueä! Keû phaøm phu hö voïng khôûi quan nieäm sinh dieät, thaùnh nhaân khoâng vaäy. Noùi hö voïng nghóa laø khoâng nhö phaùp tính, khôûi kieán chaáp ñieân ñaûo. Ñieân ñaûo kieán laø chaáp phaùp coù theå tính, khoâng thaáy ñöôïc choã vaéng laëng. Vì khoâng thaáy vaéng laëng neân khoâng theå xa lìa

hö voïng phaân bieät. Cho neân, naøy Ñaïi hueä! Caùi thaáy voâ töôùng laø thuø thaéng, khoâng phaûi caùi thaáy coù töôùng. Töôùng laø nhaân cuûa sinh, neáu khoâng coù töôùng taát khoâng coù phaân bieät. Khoâng sinh khoâng dieät aáy laø Nieát baøn. Ñaïi hueä! Noùi Nieát baøn aáy nghóa laø thaáy choã "nhö thaät" xa lìa caùc phaùp taâm vaø taâm sôû phaân bieät, ñöôïc thaùnh trí noäi chöùng cuûa Nhö lai. Ta noùi ñaáy laø Nieát baøn tòch tònh. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Ñeå tröø chaáp coù sinh Thaønh laäp nghóa khoâng sinh

Ta noùi luaän voâ nhaân Keû ngu khoâng hieåu ñöôïc Heát thaûy phaùp khoâng sinh Cuõng khoâng laø voâ phaùp

Nhö Caøn thaønh, huyeãn moäng Tuy coù maø khoâng nhaân Khoâng, voâ sinh, voâ tính

Coù gì maø ta noùi? Lìa caùc duyeân hoøa hôïp Keû trí khoâng hay thaáy

Vì theá neân ta noùi Khoâng voâ sinh voâ tính

Moãi moãi duyeân hoøa hôïp Chæ hieän chöù khoâng coù

Phaân tích khoâng hoøa hôïp Khoâng nhö ngoaïi ñaïo thaáy

Nhö moäng vaø toùc ruõ ? (thuøy phaùt) Huyeãn söï cuøng Caøn thaønh Khoâng nhaân maø voïng thaáy

Theá söï cuõng nhö vaäy


- 145 - - 146 -

Chieát phuïc luaän höõu nhaân Baøy roõ lyù voâ sinh

Nghóa voâ sinh neáu coøn Phaùp nhaõn thöôøng khoâng dieät

Ta noùi luaän voâ nhaân Ngoaïi ñaïo ñeàu sôï haõi Laøm sao, vaø nhaân ñaâu

Laïi vì sao maø sinh Hoøa hieäp ôû choã naøo

Maø laäp voâ nhaân luaän? Quaùn saùt phaùp höõu vi

Khoâng nhaân khoâng voâ nhaân Neân luaän sinh dieät kia

Do ñoù maø bò phaù Vì voâ neân khoâng sinh Hay vì ñoåi caùc duyeân?

Hay coù teân khoâng nghóa Nguyeän Phaät vì con noùi Voâ phaùp khoâng baát sinh

Cuõng khoâng phaûi chôø duyeân Khoâng phaûi teân cuûa vaät

Cuõng khoâng teân, khoâng nghóa Khoâng thuoäc cuûa ngoaïi ñaïo Thanh vaên cuøng Duyeân giaùc

Cuøng Boà taùt thaäp truï AÁy laø voâ sinh töôùng

Xa lìa caùc nhaân duyeân khoâng coù ngöôøi naêng taùc

Chæ do taâm kieán laäp Ta noùi laø voâ sinh

Caùc phaùp khoâng nhaân sinh Khoâng khoâng cuõng khoâng coù

Lìa naêng sôû, phaân bieät Ta noùi laø voâ sinh

Ngoaøi taâm khoâng coù gì Laïi lìa nôi hai tính Y tha vaø voïng keá

(paratantra, parikalpita) Nhö theá chuyeån sôû y

Ñaáy ta noùi voâ sinh Ngoaïi vaät coù cuøng khoâng

Taâm khoâng sôû thuû gì Taát caû kieán ñeàu ñoaïn

Ta goïi laø voâ sinh Cuù nghóa "khoâng, voâ tính"

Nghóa noù ñeàu nhö vaäy Khoâng vì khoâng noùi khoâng

Voâ sinh neân noùi khoâng Nhaân duyeân cuøng tuï hoäi

Cho neân coù sinh dieät Neáu nhaân duyeân phaân taùn

Sinh dieät taát khoâng coù Neáu lìa caùc nhaân duyeân Thì tuyeät khoâng coù phaùp Tính moät cuøng tính khaùc Do phaøm ngu phaân bieät (Voâ höõu baát sinh phaùp)

Höõu, voâ khoâng sinh phaùp Caâu, phi cuõng nhö vaäy Chæ tröø khi duyeân hôïp


- 147 - - 148 -

Trong aáy thaáy khôûi dieät Theo tuïc giaû ngoân thuyeát

Noùi voøng moùc nhaân duyeân Neáu lìa voøng nhaân duyeân

Nghóa "sinh" (samkalaø) baát khaû ñaéc Ta noùi chæ voøng caâu

Khoâng sinh noùi baát sinh Lìa caùc loãi ngoaïi ñaïo

Phaøm ngu khoâng theå hieåu Lìa voøng xích nhaân duyeân

Maø rieâng coù phaùp sinh AÁy laø luaän voâ nhaân

Phaù hoaïi nghóa caâu toûa Nhö ñeøn hay chieáu vaät Voøng xích neáu nhö theá Ñaáy töùc lìa voøng xích Maø rieâng coù caùc phaùp

Voâ sinh töùc voâ tính Theå tính nhö hö khoâng

Lìa duyeân sinh tìm phaùp Laø keû ngu phaân bieät Laïi coù loaïi voâ sinh

Do baäc thaùnh chöùng ñöôïc Sinh kia khoâng phaûi sinh

AÁy laø voâ sinh nhaãn Neáu bieát caû theá gian Ñeàu chæ laø voøng xích Vaø khoâng gì khaùc hôn Keû aáy taâm ñöôïc ñònh.

Voâ minh cuøng aùi nghieäp

Laø keàm toûa beân trong Caùc ñaïi, buøn, baùnh xe Laø caâu toûa beân ngoaøi. Neáu noùi coù phaùp khaùc

Cuõng do nhaân duyeân sinh Ngoaøi nghóa voøng xích naøy

Ñaây khoâng phaûi giaùo lyù. Sinh phaùp neáu phi höõu

Ai nhaän ra nhaân duyeân ? Vì caùc phaùp sinh nhau Neân goïi laø nhaân duyeân

Tính cöùng, öôùt, aám, ñoäng Do phaøm ngu phaân bieät

Chæ coù duyeân, khoâng phaùp Neân noùi voâ töï tính

Nhö löông y trò beänh Nguyeân taéc khoâng sai khaùc Nhöng vì beänh khoâng ñoàng Lieàu thuoác coù khaùc nhau

Ta vì caùc chuùng sinh Dieät tröø beänh phieàn naõo Bieát caên cô maïnh yeáu

Dieãn noùi caùc phaùp moân Phieàn naõo khoâng phaûi khaùc

Maø sinh ra caùc phaùp Chæ coù moät ñaïi thöøa

Baùt chính ñaïo trong maùt. Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình baïch phaät:


- 149 - - 150 -

Baïch Theá toân heát thaûy ngoaïi ñaïo voïng noùi voâ thöôøng; Theá toân cuõng noùi caùc haønh laø voâ thöôøng, laø phaùp phaûi chòu sinh dieät. Thuyeát aáy con khoâng hieåu laø taø hay chính? Voâ thöôøng coù maáy thöù? Phaät daïy: Ñaïi hueä! Ngoaïi ñaïo noùi coù 7 thöù voâ thöôøng, khoâng phaûi phaùp cuûa ta. Baûy thöù aáy laø: 1. Coù ngöôøi cho raèng coù sinh khôûi roài xaû boû, goïi laø voâ thöôøng, vì sinh roài baát sinh neân noùi laø tính voâ thöôøng. 2. Laïi coù keû noùi hình bieán hoaïi laø voâ thöôøng. 3. Coù keû noùi saéc laø voâ thöôøng. 4. Coù keû noùi caùi bieán dò cuûa saéc laø voâ thöôøng. Heát thaûy caùc phaùp noái nhau khoâng döùt, khieán caùi theå töï nhieân bieán ñoåi vaø dieät; nhö tröôùc laø söõa sau bieán thaønh gia ua, söï bieán dòch aáy tuy khoâng thaáy ñöôïc song noù chính laø yeáu toá huûy dieät naèm ngay trong moïi söï vaät. 5. Coù keû noùi caùc vaät coù ra laø voâ thöôøng. 6. Coù keû cho höõu phi höõu (existence, non-existence) laø voâ thöôøng. 7. Coù keû noùi baát sinh laø voâ thöôøng ôû khaép trong moïi phaùp. Trong soá nhöõng quan dieåm aáy, höõu phi höõu voâ thöôøng (Bhaøvaøbhaøvaønityataø), nghóa laø caùc töôùng naêng taïo sôû taïo ñeàu hoaïi dieät, coøn töï tính cuûa ñaïi chuûng thì baûn lai khoâng khôûi. Baát sinh voâ thöôøng (Anutpaødaønityataø) laø caùc phaùp thöôøng, voâ thöôøng v.v.. ñeàu khoâng coù. Nhö theá heát thaûy ñeàu khoâng coù gì sinh; cho ñeán phaân taùch thaønh vi traàn cuõng khoâng thaáy gì. Vì khoâng sinh khôûi neân noùi laø voâ sinh. Ñaây goïi laø "baát sinh voâ thöôøng". Neáu khoâng hieåu nghóa aáy töùc sa vaøo nghóa "sinh voâ thöôøng" cuûa ngoaïi ñaïo, nghóa laø ôû choã khoâng phaûi thöôøng khoâng phaûi voâ thöôøng maø töï sinh ra phaân bieät. Nghóa aáy theá naøo? Nghóa laø coù moät vaät goïi laø voâ thöôøng töï noù khoâng bò hoaïi dieät, nhöng coù theå hoaïi caùc phaùp. Neáu khoâng coù caùi voâ thöôøng hoaïi heát caùc phaùp, thì roát cuoäc phaùp seõ baát dieät, thaønh khoâng coù (voâ höõu) (nhö chieác gaäy hay hoøn ñaù, hay nhö moät

caùi buùa ñaäp naùt moïi vaät khaùc maø töï noù thì khoâng hoaïi, ôû ñaây cuõng vaäy). Ñaïi hueä! (ñaây laø nghóa cuûa ngoaïi ñaïo nhöng) voâ thöôøng vaø heát thaûy caùc phaùp ta thaáy tröôùc maét thì khoâng thaáy ñaâu laø sai bieät naêng taùc sôû taùc, ñeå noùi ñöôïc raèng ñaây laø voâ thöôøng, coøn ñaây laø caùi bò voâ thöôøng noù hoaïi dieät. Vaäy thaønh ra naêng taùc sôû taùc ñeàu thöôøng caû môùi phaûi, vì khoâng thaáy caùi nhaân khieán cho caùc phaùp thaønh ra phi höõu. Ñaïi hueä! Veà caùc phaùp bò hoaïi dieät thaät ra coù nhaân, nhöng phieàn moät noãi laø khoâng phaûi choã phaøm ngu hieåu ñöôïc. Ñaïi hueä, nhaân khaùc khoâng theå sinh ra quaû khaùc, neáu sinh ñöôïc, thì heát thaûy caùc phaùp ñeàu sinh laãn nhau, phaùp naøy phaùp kia naêng sinh sôû sinh ñeàu khoâng khaùc nhau gì caû. Nhöng hieän thaáy coù khaùc. Laøm sao dò nhaân sinh dò quaû? Ñaïi hueä! Neáu coù moät phaùp (objective existence) goïi laø voâ thöôøng thì cuõng ñoàng vôùi caùi sôû taùc (keát quaû) vaø thaønh ra töï noù cuõng voâ thöôøng, vì voâ thöôøng cho neân caùc phaùp voâ thöôøng ñaây ñeàu laø thöôøng caû. Ñaïi hueä! Neáu tính voâ thöôøng ôû trong caùc phaùp, thì ñaùng cuøng caùc phaùp sa vaøo ba giai ñoaïn quaù khöù, hieän tai, vò lai, cuøng vôùi saéc quaù khöù maø dieät, cuøng vò lai khoâng sinh, hieän taïi cuøng hoaïi. Caùc ngoaïi ñaïo cho raèng theå tính cuûa boán ñaïi laø khoâng hoaïi, töùc laø boán ñaïi khaùc vôùi saéc do boán ñaïi taïo, vì lìa khaùc vôùi khoâng khaùc; töï tính cuûa noù cuõng khoâng hoaïi dieät. Ñaïi hueä! Nhöõng phaùp naêng taïo, sôû taïo trong ba coõi khoâng coù gì laø khoâng phaûi töôùng sinh, truï, dieät, laøm sao coù rieâng moät tính voâ thöôøng coù theå sinh ra caùc vaät maø töï noù khoâng dieät? Thuyeát cho raèng ñaàu taïo sau dieät neân goïi laø voâ thöôøng (praørambhavinivttryanityataø) cuõng khoâng vöõng, vì caùc ñaïi chuûng khaùc nhau khoâng theå taïo laãn nhau; khoâng phaûi moãi ñaïi töï taïo, vì khoâng coù caùi khaùc ôû trong noù; cuõng khoâng cuøng taïo vì traùi nhau. Cho neân bieát khoâng phaûi "thuûy - taïo voâ thöôøng"


- 151 - - 152 -

Hình traïng hoaïi voâ thöôøng (tribhavacittamaøtra) aáy laø khoâng phaûi hoaïi naêng taïo cuøng sôû taïo nhöng hình traïng hoaïi. Nghóa aáy theá naøo? AÁy laø cheû taùch "saéc" cho tôùi vi traàn, chæ dieät caùi hình traïng daøi ngaén v.v.. ñaõ thaáy. Chöù khoâng dieät caùi saéc theá naêng taïo sôû taïo. Kieán naøy sa vaøo soá luaän (Saømkhyavadaø) "Saéc töùc laø voâ thöôøng" (Ruøpam evaønityam) aáy coù nghóa hình traïng laø voâ thöôøng, khoâng phaûi tính töù ñaïi laø voâ thöôøng. Neáu tính ñaïi chuûng cuõng voâ thöôøng thì taát laø khoâng coù theá giôùi. Khoâng coù theá giôùi neân bieát aáy laø sa vaøo kieán chaáp cuûa Theá luaän thaáy heát thaûy phaùp do töï töôùng sinh chæ coù treân ngoân thuyeát. Chuyeån bieán voâ thöôøng (Vikaøraøityataø) aáy laø saéc chuûng (ruøpa) (hay hình thöùc) bieán ñoåi chöù khoâng phaûi ñaïi chuûng (töù ñaïi) bieán ñoåi. Thí nhö laáy vaøng laøm caùc moùn trang söùc, caùc moùn naøy coù bieán ñoåi nhöng vaøng thì khoâng. Ñaây cuõng vaäy. Ñaïi hueä! Caùc kieán ngoaïi ñaïo nhö theá hö voïng phaân bieät veà voâ thöôøng. Hoï noùi nhö vaày: "Löûa khoâng theå ñoát chaùy töï töôùng cuûa noù, maø chæ phaân taùn ra. Neáu noù coù theå thieâu ñoát ñöôïc, töùc thì naêng taïo sôû taïo ñeàu ñoaïn dieät." Ñaïi hueä! Ta noùi caùc phaùp khoâng "thöôøng" khoâng "voâ thöôøng". Vì sao? Vì khoâng chaáp phaùp ngoaøi, vì ba coõi chæ laø taâm (Tribhavacittamaøtra), vì khoâng noùi tôùi caùc töôùng, vì caùc sai bieät cuûa ñaïi chuûng tính ñeàu khoâng sinh khoâng dieät, khoâng coù naêng taïo sôû taïo, vì naêng thuû sôû thuû ñeàu do phaân bieät khôûi, vì bieát hai tính thuû (naêng sôû) ñuùng nhö thaät, vì hieåu roõ duy taâm hieän, vì lìa hai kieán chaáp höõu voâ cuûa ngoaïi ñaïo, lìa kieán höõu voâ neân khoâng phaân bieät naêng taïo sôû taïo. Ñaïi hueä! Caùc phaùp theá gian, xuaát theá gian, vaø xuaát theá gian thöôïng thöôïng chæ laø töï taâm, khoâng thöôøng, khoâng voâ thöôøng; khoâng hieåu roõ nhö theá seõ sa vaøo hai bieân kieán ngoaïi ñaïo. Ñaïi hueä! Ngoaïi ñaïo khoâng roõ bieát ba phaùp aáy do phaân bieät neân khôûi ngoân thuyeát chaáp tröôùc tính voâ thöôøng. Ñaïi hueä! Caûnh giôùi

ngöõ ngoân phaân bieät cuûa ba phaùp naøy khoâng phaûi choã phaøm phu bieát ñöôïc. Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Tröôùc taïo roài sau xaû Hình traïng coù chuyeån bieán

Caùc saéc vaät voâ thöôøng Ngoaïi ñaïo voïng phaân bieät Caùc phaùp khoâng hoaïi dieät

Töï tính ñaïi thöôøng truù Caùc kieán chaáp ngoaïi ñaïo

Noùi theá laø voâ thöôøng Caùc chuùng ngoaïi ñaïo kia

Ñeàu noùi : "Khoâng sinh dieät" "Caùc tính ñaïi töï thöôøng Caùi gì laø voâ thöôøng?" Naêng thuû vaø sôû thuû Heát thaûy ñeàu laø taâm Hai thöù do taâm hieän

Khoâng coù ngaõ, ngaõ sôû Caùc phaùp nhö Phaïm thieân

Ta noùi chæ laø taâm Neáu lìa xa nôi taâm

Heát thaûy khoâng coù ñöôïc


- 153 - - 154 -

CHÖÔNG IV HIEÄN CHÖÙNG

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá toân! Xin vì con noùi töôùng "Nhaäp dieät thöù ñeä töông tuïc" (Nirodhakramaønusamdhilaksana) cuûa heát thaûy Thanh vaên Duyeân giaùc, khieán con cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình kheùo bieát töôùng aáy khoûi bò meâ hoaëc bôûi laïc thuù "dieät taän ñònh" (nirodhasukkasamaøpatti), khoâng sa vaøo laàm laãn cuûa nhò thöøa, ngoaïi ñaïo. Phaät daïy: Haõy laéng nghe, laéng nghe. Ta seõ noùi cho oâng roõ. Naøy Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình ñeán ñòa thöù 6, cuøng Thanh vaên Duyeân giaùc nhaäp dieät ñònh, Boà taùt ñòa thöù 7 nieäm nieäm thöôøng nhaäp vì ñaõ lìa boû quan nieäm veà töï tính cuûa caùc phaùp. Nhò thöøa thì khoâng theá. Nhò thöøa coøn höõu taùc (something effect-producing), ñoïa naêng thuû sôû thuû; khoâng ñaït ñeán töôùng voâ sai bieät cuûa caùc phaùp; (hoï chæ nhôø) hieåu roõ töï töôùng coïng töôùng cuûa phaùp thieän, baát thieän maø vaøo dieät ñònh, neân khoâng hieän tieàn thöôøng nhaäp. Ñaïi hueä! Boà taùt ôû Baùt ñòa, Thanh vaên, Duyeân giaùc, ñaõ dieät caùc töôûng phaân bieät cuûa taâm, yù, yù thöùc. Töø sô ñòa cho ñeán luïc ñòa, hoï quaùn saùt heát thaûy ba coõi ñeàu chæ do taâm, yù, yù thöùc töï phaân bieät khôûi, lìa ngaõ, ngaõ sôû, khoâng thaáy caùc töôùng ngoaøi. Keû phaøm ngu khoâng bieát ñöôïc vì laàm loãi huaân taäp töø voâ thæ ñeán nay. Töø nôi töï taâm bieán ra töôùng naêng thuû sôû thuû roài sinh chaáp tröôùc. Ñaïi hueä! Tam muoäi cuûa baùt ñòa Boà taùt ñaït ñöôïc cuõng nhö Nieát baøn cuûa thanh vaên Duyeân giaùc, nhöng nhôø Phaät löïc gia trì neân Boà taùt ôû trong tam muoäi khoâng nhaäp Nieát baøn, neáu khoâng coù söï gia trì aáy thì Boà taùt khoâng hoùa ñoä chuùng sinh,

khoâng hoaøn thaønh Nhö lai ñòa, laïi coøn ñoaïn döùt gioáng Phaät. Bôûi theá neân Phaät vì Boà taùt maø noùi caùc coâng ñöùc lôùn khoâng theå nghó baøn cuûa Nhö lai, khieán hoï roát cuoäc khoâng nhaäp Nieát baøn, Thanh vaên Duyeân giaùc tham ñaém phaùp laïc tam muoäi, ôû trong ñoù sinh töôûng laø Nieát baøn. Ñaïi hueä! Boà taùt thaát ñòa kheùo quaùn saùt taâm, yù, yù thöùc, caùc chaáp ngaõ, ngaõ sôû, voâ ngaõ cuûa nhaân, phaùp, caùc töï töôùng coïng töôùng, sinh dieät, ñöôïc chaéc chaén raønh reõ veà töù voâ ngaïi bieän (catuhpratisamvid), ôû trong tam muoäi maø ñöôïc töï taïi, daàn vaøo caùc "ñòa" ñaày ñuû caùc Boà ñeà phaàn. Ñaïi hueä! Ta sôï caùc Boà taùt khoâng hieåu roõ töï töôùng, coïng töôùng, khoâng bieát thöù lôùp caùc ñòa maø phaûi sa vaøo aùc kieán neân noùi nhö vaäy. Ñaïi hueä! Thaät ra khoâng coù gì sinh hay dieät; caùc ñòa laàn löôït qua laïi trong ba giôùi ñeàu do taâm thaáy, nhöng keû phaøm ngu khoâng hieåu roõ neân ta vaø chö phaät môùi noùi nhö vaäy. Ñaïi hueä! Thanh vaên, Duyeân giaùc cho ñeán Boà taùt ôû Baùt ñòa, vì phaùp laïc tam muoäi laøm say meâ hoân aùm, chöa hieåu roõ taát caû chæ do taâm hieän, bò töï töôùng coïng töôùng raøng buoäc che laáp taâm, dính maéc hai voâ ngaõ, töôûng ñoù laø Nieát baøn, khoâng phaûi trí tueä vaéng laëng tòch dieät. Ñaïi hueä! Caùc Boà taùt ñaïi höõu tình khi thaáy söï vui cuûa Tam muoäi tòch dieät, thì lieàn nhôù ñeán baûn nguyeän ñaïi bi, tu taäp ñaày ñuû möôøi nguyeän voâ taän; vì leõ aáy hoï khoâng nhaäp Nieát baøn ngay; vì nhaäp Nieát baøn thì khoâng sinh quaû, lìa naêng thuû sôû thuû; lieãu ñaït duy taâm, nôi heát thaûy phaùp khoâng phaân bieät, khoâng sa vaøo taâm, yù, yù thöùc, vaøo caùc chaáp tröôùc tính, töôùng cuûa phaùp ngoaøi. Tuy nhieân khoâng phaûi laø hoï khoâng khôûi caùc chính nhaân Phaät phaùp, tuøy theo vieäc laøm cuûa trí tueä maø khôûi nhö vaäy, ñöôïc ñòa töï chöùng cuûa Nhö lai. Ñaïi hueä! Thí nhö ngöôøi chieâm bao thaáy mình tìm heát caùch ñeå sang soâng, nhöng chöa sang thì ñaõ tænh nguû. Tænh roài suy nghó veà nhöõng vieäc ñaõ thaáy, töï hoûi khoâng bieát ñaáy laø thaät hay voïng? Roài laïi töï nhuû raèng : "Khoâng


- 155 - - 156 -

thaät cuõng khoâng voïng, nhö theá chæ laø nhöõng taäp khí phaân bieät cuûa thaáy nghe hay bieát tích tuï laïi, lìa coù vaø khoâng, chæ laø nhöõng söï vieäc hieän trong yù thöùc luùc chieâm bao maø thoâi." Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình cuõng vaäy, töø sô ñòa cho ñeán thaát ñòa, cho ñeán vaøo baùt ñòa ñöôïc voâ phaân bieät, thaáy heát thaûy phaùp nhö huyeãn nhö moäng, lìa naêng thuû sôû thuû, thaáy coâng naêng roäng lôùn cuûa taâm vaø taâm sôû, sieâng tu phaät phaùp, ai chöa chöùng thì khieán ñöôïc chöùng, lìa caùc voïng töôûng phaân bieät cuûa taâm, yù, yù thöùc, chöùng "voâ sinh nhaãn". Nieát baøn maø Boà taùt chöùng ñöôïc aáy khoâng phaûi laø hoaïi dieät. Ñaïi hueä! Trong ñeä nhaát nghóa khoâng coù thöù lôùp cuõng khoâng töông tuïc, xa lìa heát thaûy caûnh giôùi phaân bieät, aáy goïi laø phaùp tòch dieät. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Caùc truï cuøng phaät ñòa Duy taâm khoâng aûnh töôïng

Ñaây laø ñieàu chö Phaät Ñaõ ñang vaø seõ noùi

Baûy ñòa ñaâu coøn taâm Baûy ñòa khoâng aûnh töôïng

Chín vaø möôøi coøn truï Treân ñoù chæ ta ñöôïc.

Töï chöùng vaø thanh tònh Ñaây laø ñòa cuûa ta

Thaéng xöù cuûa Ma heâ (mahesvara) Saéc cöùu caùnh (Akanisthha) trang nghieâm

Thí nhö löûa lôùn tuï AÙnh saùng noù buøng phaùt

Hoùa hieän ra ba coõi Vui veû maø trong maùt Coù theá giôùi ñang hoùa

Nôi ñaáy noùi caùc thöøa Ñeàu laø ñòa Nhö lai Thaäp ñòa cuõng laø sô Sô cuõng laø baùt ñòa Cöûu ñòa laø ñeä thaát

Thaát ñòa laïi nhö baùt Ñeä nhò laø ñeä tam Ñeä töù laø ñeä nguõ Ñeä tam laø ñeä luïc

Khoâng töôùng ñaâu thöù lôùp


- 157 - - 158 -

CHÖÔNG V NHÖ LAI THÖÔØNG HAY VOÂ THÖÔØNG

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá toân! Ñöùc Nhö lai ÖÙng chính ñaúng giaùc laø thöôøng hay voâ thöôøng? Phaät daïy: Ñaïi hueä! Ñöùc Nhö lai ÖÙng chính ñaúng giaùc khoâng thöôøng, cuõng khoâng voâ thöôøng. Vì sao? Vì caû hai quan nieäm aáy ñeàu loãi. Sao laø loãi? Ñaïi hueä! Neáu noùi Nhö lai laø thöôøng, thì bò loãi naêng taùc; heát thaûy ngoaïi ñaïo noùi naêng taùc laø thöôøng. Neáu Nhö lai laø voâ thöôøng, thì bò loãi sôû taùc, ñoàng vôùi caùc uaån coù töôùng (qualifying) vaø sôû töôùng (qualified), roát cuoäc seõ ñoaïn dieät thaønh khoâng coù. Theá maø Nhö lai thì thaät khoâng ñoaïn dieät. Ñaïi hueä! Neáu Nhö lai cuõng voâ thöôøng nhö taát caû caùc vaät ñöôïc taïo taùc nhö bình, aùo v.v.. thì hoùa ra bao nhieâu söï tu phöôùc trí ñeàu thaønh khoâng, voâ ích. Laïi nöõa, neáu vaäy caùc phaùp ñöôïc taïo ñeàu laø Nhö lai caû, vì nhaân khoâng khaùc nhau. Cho neân Nhö lai khoâng thöôøng khoâng voâ thöôøng. Laïi, naøy Ñaïi hueä! Nhö lai khoâng phaûi thöôøng; neáu laø thöôøng, thì nhö hö khoâng khoâng ñôïi nhaân môùi thaønh. Ñaïi hueä! Thí nhö hö khoâng khoâng thöôøng khoâng voâ thöôøng. Vì sao? Vì lìa caùc loãi thöôøng, voâ thöôøng, moät, khaùc, cuøng, khoâng cuøng (bothness, not-bothness - caâu baát caâu) v.v.. Laïi nöõa Ñaïi hueä! Nhö lai khoâng thöôøng, neáu laø thöôøng, thì töùc khoâng sinh, ñoàng nhö söøng thoû, söøng ngöïa, söøng caù, söøng raén v.v.. Tuy nhieân, naøy Ñaïi hueä! Trong moät nghóa khaùc thì coù theå noùi Nhö lai laø thöôøng. Vì sao? Vì trí hieän chöùng laø thöôøng phaùp. Chöùng trí laø thöôøng neân Nhö lai cuõng thöôøng. Ñaïi hueä! Töï tính

cuûa phaùp, choã ôû cuûa phaùp, vaø ngoâi vò cuûa phaùp (phaùp tính phaùp truï phaùp vò) maø chö Phaät chöùng ñöôïc, duø Nhö lai coù hieän ra ñôøi hay khoâng, phaùp aáy vaãn thöôøng truï khoâng dôøi ñoåi, ôû nôi caùc phaùp sôû ñaéc cuûa heát thaûy nhò thöøa ngoaïi ñaïo, chöù khoâng phaûi laø khoâng coù gì. Tuy nhieân ñaáy khoâng phaûi ñieàu phaøm ngu bieát ñöôïc. Ñaïi hueä! Nhö lai aáy laø do phaùp tính noäi chöùng thanh tònh maø coù teân goïi aáy, khoâng phaûi do taäp quaùn hö voïng veà taâm, yù, yù thöùc, uaån giôùi xöù maø coù. Heát thaûy ba coõi ñeàu do hö voïng phaân bieät sinh, Nhö lai khoâng do hö voïng phaân bieät sinh. Ñaïi hueä! Neáu coù hai (duality) thì coù thöôøng vaø voâ thöôøng. Nhöng Nhö lai khoâng hai, vì chöùng heát thaûy phaùp khoâng sinh; cho neân khoâng thöôøng khoâng voâ thöôøng. Ñaïi hueä! cho ñeán coù moät chuùt naøo ngoân thuyeát khôûi, ñeàu sa vaøo loãi thöôøng hoaëc voâ thöôøng. Bôûi theá neân tröø tieät hai caùi "bieát" phaân bieät, chôù ñeå chuùt naøo coøn soùt. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi keä:

Xa lìa thöôøng voâ thöôøng Maø hieän thöôøng voâ thöôøng Thöôøng quaùn Phaät nhö theá Khoâng khôûi sinh aùc kieán

Neáu thöôøng hoaëc voâ thöôøng Tu taäp ñeàu voâ ích

Ñeå tröø giaùc phaân bieät Khoâng noùi thöôøng voâ thöôøng

Cho ñeán laäp thuyeát gì Heát thaûy ñeàu laàm loaïn

Neáu thaáy do töï taâm Thì khoâng coøn tranh caõi


- 159 - - 160 -

CHÖÔNG VI SAÙT NA PHAÅM

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät: Baïch Theá toân! Xin vì con noùi töôùng sinh dieät cuûa uaån, giôùi, xöù. Neáu khoâng coù ngaõ thì ai sinh, sai dieät? Vì caùc phaøm phu baùm nôi sinh dieät, khoâng caàu heát khoå, khoâng chöùng Nieát baøn. Phaät daïy: Ñaïi hueä! Haõy nghe kyõ. Ta seõ noùi cho oâng. Naøy Ñaïi hueä! Trong Nhö lai taïng coù nhaân thieän laãn baát thieän, coù theå taïo ra ñôøi soáng ôû taát caû caùc coõi, nhö ngöôøi ñoùng tuoàng bieán hieän caùc coõi, lìa ngaõ ngaõ sôû, vì khoâng bieát theá neân ba duyeân (cha, meï, vaø nghieäp) hoøa hôïp maø coù quaû sinh. Ngoaïi ñaïo khoâng hieåu, chaáp laø coù taùc giaû. Nhöõng gì do taäp khí hö nguïy töø voâ thæ tích tuï laïi goïi laø taïng thöùc, sinh ra thaát thöùc laø choã ôû cuûa voâ minh, nhö bieån lôùn boãng noåi ba ñaøo maø theå töôùng cuûa noù (nöôùc) vaãn lieân tuïc thöôøng truù, khoâng giaùn ñoaïn. Taïng thöùc cuõng theá, baûn tính thanh tònh lìa loãi voâ thöôøng, lìa lyù luaän veà ngaõ, coøn baûy thaát kia: yù, yù thöùc v.v.. thì nieäm nieäm sinh dieät; laáy voïng töôûng laøm nhaân, caûnh töôùng laøm duyeân hoøa hieäp maø sinh, khoâng hieåu saéc v.v.. do töï taâm hieän, chaáp tröôùc danh töôùng sinh khôûi nhöõng laïc thoï khoå thoï. Danh töôùng raøng buoäc ñaõ do tham maø sinh ra, laïi sinh khôûi tham hoaëc laøm nhaân, hoaëc laøm duyeân. Khi caùc thuû caên (söï chaáp tröôùc) dieät khoâng coøn töông tuïc sinh nhöõng phaân bieät khoå laïc, thì haønh giaû hoaëc ñöôïc dieät ñònh hoaëc ñöôïc töù thieàn, hoaëc kheùo thaâm nhaäp caùc chaân lyù giaûi thoaùt, beøn voïng sinh töôûng mình ñaõ giaûi thoaùt; maø kyø thaät chöa xaû chöa chuyeån ñöôïc caùi goïi laø taïng thöùc ôû trong Nhö lai taïng. Neáu khoâng coù taïng thöùc thì 7 thöùc kia ñeàu dieät. Vì sao?

Vì taïng thöùc laø nhaân vaø duyeân sinh ra caùc thöùc kia. Nhöng ñaây khoâng phaûi laø caûnh giôùi maø haøng tu haønh theo ngoaïi ñaïo nhò thöøa bieát ñöôïc; vì hoï chæ bieát tính "nhaân voâ ngaõ" chæ giöõ töï töôùng coïng töôùng cuûa uaån giôùi xöù. Neáu thaáy ñöôïc 5 phaùp, 3 töï tính cuûa Nhö lai taïng, caùc phaùp ñeàu voâ ngaõ, tuøy thöù lôùp caùc ñòa laàn laàn chuyeån ñoåi taïng thöùc ñeán choã tòch dieät, thì seõ khoâng bò aùc kieán ngoaïi ñaïo lay chuyeån, an truù "baát ñoäng ñòa", ñöôïc 10 thöù phaùp laïc tam muoäi. Nhôø naêng löïc tam muoäi cuûa chö Phaät gia trì, haønh giaû quaùn saùt caùc phaùp baát tö nghì cuûa Phaät vaø nguyeän löïc xöa kia cuûa mình, khoâng truù nôi thaät teá (bieân giôùi cuûa thöïc taïi) vaø phaùp laïc tam muoäi, ñöôïc trí töï chöùng, khoâng gioáng nhö nhò thöøa ngoaïi ñaïo; ñöôïc 10 con ñöôøng daãn ñeán gioøng thaùnh, ñöôïc thaân yù sinh, lìa caùc haønh nghieäp. Bôûi theá, naøy Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình muoán ñöôïc thaéng phaùp, phaûi neân thanh tònh Nhö lai taïng goïi laø taïng thöùc. Ñaïi hueä! Neáu khoâng coù Nhö lai taïng teân laø taïng thöùc ñoù thì taát khoâng coù sinh dieät. Cho neân ngöôøi tu haønh tuy thaáy phaùp laïc cuûa söï an truù trong caûnh noäi giôùi maø vaãn khoâng xaû boû, doõng maõnh tinh taán. Ñaïi hueä! Taïng thöùc Nhö lai taïng aáy baûn tính thanh tònh, chæ vì bò khaùch traàn nhieãm oâ maø thaønh baát tònh. Heát thaûy nhò thöøa ngoaïi ñaïo öùc ñoaùn maø khôûi kieán chaáp khoâng theå bieän chöùng ñöôïc. Nhö lai thì thaáy roõ raøng phaân minh ôû nôi ñoù, nhö thaáy traùi am ma laät ôû trong loøng tay (aømalaka). Ñaïi hueä! Ta vì Thaéng man Phu nhaân (Srìmaølaødevì) cuøng caùc Boà taùt Thaâm dieäu tònh trí (sksmanipunavisudhabudhi-bodhisattva) maø noùi Nhö lai taïng teân Taïng thöùc cuøng 7 thöùc ñoàng khôûi, khieán haøng Thanh vaên thaáy roõ phaùp voâ ngaõ. Naøy Ñaïi hueä! Caûnh giôùi noùi cho Thaéng man phu nhaân nghe laø caûnh giôùi thaät, khoâng phaûi caûnh cuûa nhò thöøa ngoaïi ñaïo. Ñaïi hueä! Taïng thöùc Nhö lai taïng naøy laø caûnh giôùi Phaät, cuõng laø choã ñi cuûa nhöõng tònh trí


- 161 - - 162 -

Boà taùt nhö oâng, nhöõng ngöôøi hieåu bieát theo nghóa lyù. Ñaây khoâng phaûi laø choã hieåu cuûa heát thaûy ngoaïi ñaïo nhò thöøa chaáp tröôùc vaên töï. Cho neân oâng cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình ôû nôi thöùc taïng cuûa Nhö lai taïng neân sieâng naêng quaùn saùt, chôù coù môùi nghe qua beøn töôûng laø ñuû roài. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Nhö lai taïng saâu xa Gaén lieàn vôùi baûy thöùc

Hai thöù chaáp tröôùc sinh Hieåu roõ lieàn xa lìa Do voâ thæ huaân taäp

Nhö boùng hieän trong taâm Neáu quaùn saùt nhö thaät

Thì töôùng caûnh khoâng coù Keû ngu nhìn ngoùn chæ

Thaáy ngoùn khoâng thaáy traêng Keû chaáp tröôùc vaên töï Khoâng thaáy lyù cuûa ta

Taâm nhö ngöôøi ñaïo dieãn Maït na keû laøm heà

Saùu thöùc kia baàu baïn Taïo taán tuoàng theá gian

Khi aáy Ñaïi hueä Boà taùt baïch phaät: Baïch Theá toân! Xin vì con noùi caùc sai bieät cuûa 5 phaùp, 3 töï tính, 8 thöùc cuøng 2 voâ ngaõ. Con cuøng caùc Boà taùt ñaïi höõu tình bieát roõ ñieàu aáy roài, daàn tu caùc ñòa, ñaày ñuû caùc phaùp Phaät, ñaït ñöôïc quaû vò töï chöùng cuûa Nhö lai. Phaät daïy:

OÂng haõy laéng nghe, Ta seõ noùi. Naøy Ñaïi hueä! 5 phaùp, 3 töï tính, 8 thöùc, 2 voâ ngaõ aáy nghóa laø: danh (maøna), töôùng (mimitta), phaân bieät (vikalpa), chính trí (sanyagjnaøna), nhö nhö (tathataø). Neáu ngöôøi tu haønh quaùn saùt phaùp naøy, thì ñöôïc vaøo caûnh giôùi töï chöùng cuûa Nhö lai, xa lìa caùc kieán chaáp thöôøng ñoaïn, höõu voâ v.v.., ñöôïc phaùp laïc tam muoäi saâu xa. Ñaïi hueä! Keû phaøm ngu khoâng hieåu 5 phaùp, 3 töï tính, 8 thöùc, 2 voâ ngaõ, nôi caûnh do taâm hieän thaáy coù ngoaïi vaät maø khôûi phaân bieät. Thaùnh nhaân khoâng theá. Ñaïi hueä baïch Phaät: - Baïch Theá toân! Vì sao khoâng hieåu maø khôûi phaân bieät? Phaät daïy: Ñaïi hueä! Keû phaøm ngu khoâng bieát danh chæ laø caùi giaû laäp, taâm theo ñoù löu ñoäng thaáy caùc töôùng, chaáp ngaõ, ngaõ sôû, nhieãm tröôùc ñoái vôùi saéc, che laáp chöôùng ngaïi thaùnh trí, khôûi leân tham saân si, taïo taùc aùc nghieäp nhö taàm keùo keùn, voïng töôûng töï troùi buoäc mình, ñoïa vaøo caùc neûo cuûa bieån lôùn sinh töû, nhö baùnh xe ñaïp nöôùc tuaàn hoaøn khoâng döùt, khoâng bieát phaùp nhö huyeãn nhö aûo töôïng nhö traêng trong nöôùc, chæ do töï taâm hieän, do voïng phaân bieät khôûi, lìa naêng thuû sôû thuû cuøng sinh, truù, dieät. (Nhöng keû phaøm ngu laïi) cho raèng do töï taïi, thôøi tieát, vi traàn, thaéng tính maø sinh, vì hoï chaïy theo danh, töôùng. Ñaïi hueä! Trong ñaây "töôùng" coù nghóa laø caùi do nhaõn thöùc thaáy goïi laø saéc, do nhó, tæ, thieät, thaân, yù thöùc maø coù goïi laø thanh, höông, vò, xuùc, phaùp. Taát caû ñoù ta goïi laø töôùng; nghóa laø phaân bieät ñaây laø voi, ngöïa xe, boä haønh, nam nöõ v.v.. chöù khoâng gì khaùc; laøm roõ caùi töôùng cuûa chuùng. AÁy goïi laø phaân bieät. "Chính trí" laø quaùn saùt thaáy roõ tính vaø töôùng chæ do hoã töông ñoái ñaõi maø coù, khoâng thaät, chæ laø khaùch, neân thöùc taâm khoâng khôûi vì khoâng ñoaïn khoâng thöôøng, khoâng theo choã cuûa ngoaïi ñaïo nhò thöøa. Theá


- 163 - - 164 -

goïi laø chính trí. Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình duøng chính trí aáy quaùn saùt danh töôùng khoâng höõu khoâng voâ, xa lìa hai aùc kieán bieân chaáp laø theâm vaø bôùt. Danh töôùng vaø thöùc xöa nay khoâng khôûi, ta noùi phaùp aáy laø "nhö nhö". Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình an truù nôi nhö nhö ñöôïc "voâ chieáu hieän caûnh" (state of imagelessness), leân "hoan hæ ñòa" (pramuditaø) lìa caùc coõi cuûa ngoaïi ñaïo, vaøo nôi phaùp thuaàn thuïc cuûa xuaát theá phaùp, bieát heát thaûy caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn, chöùng phaùp cuûa Thaùnh trí töï chöùng, lìa kieán chaáp öùc ñoaùn, nhö theá laàn löôït ñeán "phaùp vaân ñòa", khi ñeán phaùp vaân roài seõ ñöôïc ñaày ñuû caùc löïc tam muoäi, töï taïi, thaàn thoâng ñaày ñuû Nhö lai. Khi thaønh Nhö lai roài, seõ vì chuùng sinh maø hieän thaân khaép nôi nhö traêng trong nöôùc, tuøy theo öa muoán cuûa chuùng maø noùi phaùp, thaân ñöôïc thanh tònh lìa taâm, yù, thöùc, mang aùo giaùp möôøi theä nguyeän roäng lôùn, ñaày ñuû thaønh töïu möôøi nguyeän voâ taän, aáy goïi laø nhöõng ñieàu Boà taùt ñaïi höõu tình thaâu hoaïch ñöôïc khi nhaäp "nhö nhö". Baáy giôø Ñaïi hueä laïi baïch Phaät: Baïch Theá toân, ba töï tính laø ôû trong naêm phaùp, hay laø coù töôùng rieâng cuûa chuùng? Phaät noùi: Ñaïi hueä! Ba tính, taùm thöùc, hai voâ ngaõ ñeàu ôû trong naêm phaùp. Trong soá ñoù, danh vaø töôùng laø tính voïng keá (parikalpita; false imagination), vì voïng keá y nôi phaân bieät taâm, taâm sôû cuûa danh töôùng maø khôûi leân ñoàng thôøi vôùi danh töôùng, nhö maët trôøi vaø aùnh saùng chieáu ra laø tính duyeân khôûi. Chính trí vaø nhö nhö khoâng theå hoaïi, neân goïi laø tính vieân thaønh (parinishpanna). Ñaïi hueä! Khi phaùt sinh chaáp tröôùc ñoái vôùi nhöõng phaùp do töï taâm hieän, thì taùm thöùc phaân bieät khôûi. Töôùng sai bieät cuûa caùc phaùp ñeàu khoâng thöïc, chæ laø tính voïng keá (töôûng töôïng). Neáu boû ñöôïc hai thöù ngaõ chaáp, thì trí nhò voâ ngaõ (nhaân voâ ngaõ vaø

phaùp voâ ngaõ) lieàn sinh. Ñaïi hueä! Taát caû thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà taùt, Nhö lai, caùc caáp böïc cuûa thaùnh trí töï chöùng, cuøng taát caû phaät phaùp ñeàu bao goàm trong naêm phaùp naøy. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä! Trong naêm phaùp- töôùng, danh, phaân bieät, nhö nhö, chính trí- thì töôùng nghóa laø nhöõng gì thaáy ñöôïc, nhö maøu saéc, hình traïng v.v.. moãi moãi sai khaùc. Do caùc töôùng aáy maø laäp neân nhöõng teân goïi nhö caùi bình laø bình, khoâng gì khaùc, goïi laø danh. Baøy ra caùc teân goïi, chæ roõ caùc töôùng taâm vaø taâm sôû, aáy goïi laø phaân bieät. Teân goïi vaø töôùng roát raùo ñeàu khoâng, chæ do voïng taâm phaân bieät, quaùn saùt nhö theá cho ñeán khi "caùi bieát" dieät, aáy goïi laø nhö nhö. Ñaïi hueä! Töôùng (characthistics) cuûa nhö nhö laø chaân thaät, quyeát ñònh, roát raùo, caên baûn, töï tính, khaû ñaéc. AÁy laø töôùng nhö nhö. Ta cuøng caùc Phaät tuøy thuaän (theo chuùng sinh maø coù) chöùng nhaäp, nhö thaät töôùng cuûa noù maø khai thò dieãn noùi. Neáu ai theo ñoù giaûi ngoä ñöôïc, lìa chaáp ñoaïn, thöôøng, khoâng sinh phaân bieät, nhaäp caûnh giôùi töï chöùng, ra khoûi caûnh giôùi cuûa ngoaïi ñaïo nhò thöøa, aáy goïi laø chính trí. Ñaïi hueä! Naêm phaùp, ba tính, taùm thöùc, hai voâ ngaõ naøy, taát caû Phaät phaùp ñeàu bao goàm trong aáy. Ñaïi hueä! Trong nhöõng phaùp naøy oâng neân laáy trí maø kheùo thoâng, vaø khuyeân ngöôøi khaùc thoâng ñaït. Thoâng ñaït roài thì nhaát ñònh khoâng bò keû khaùc lay chuyeån. Baáy giôø Theá toân noùi baøi tuïng:

Naêm phaùp ba töï tính Cuøng vôùi taùm thöù thöùc

Vaø hai thöù voâ ngaõ Bao quaùt heát ñaïi thöøa

Danh, töôùng cuøng phaân bieät Goàm trong hai töï tính Chính trí vaø nhö nhö

AÁy laø töôùng vieân thaønh


- 165 - - 166 -

Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá toân! Nhö trong kinh noùi, chö Phaät quaù khöù, vò lai, hieän taïi soá nhieàu nhö caùt soâng Haèng. AÁy nghóa laø gì? Neân nhö lôøi maø hieåu, hay coù yù nghóa gì khaùc? Phaät daïy Ñaïi hueä : Khoâng neân hieåu theo ngoân töø. Ñaïi hueä! Chö Phaät ba ñôøi khoâng phaûi soá nhö caùt soâng Haèng. Vì sao? Söï toái thaéng cuûa Nhö lai sieâu vieät theá gian, khoâng gì coù theå saùnh, khoâng thí duï gì coù theå ñaït tôùi, chæ laáy ít phaàn laøm thí duï maø thoâi. Ta vì haøng phaøm phu ngoaïi ñaïo taâm öa chaáp tröôùc thöôøng, voâ thöôøng, aùc kieán taêng tröôûng sinh töû luaân hoài, muoán chuùng chaùn gheùt xa lìa, phaùt sinh hy voïng thuø thaéng maø noùi raèng: Phaät deã thaønh deã gaëp. Neáu noùi Phaät khoù gaëp nhö hoa Öu ñaøm (udumbarapuspa) thì nhöõng keû kia lieàn thoái chí khoâng sieâng naêng. Bôûi leõ ñoù maø ta noùi phaät ba ñôøi nhieàu nhö caùt soâng Haèng. Ta cuõng coù laàn vì nhöõng ngöôøi thoï söï giaùo hoùa cuûa ta maø noùi Phaät khoù gaëp nhö hoa Öu ñaøm. Ñaïi hueä! Chöa ai töøng thaáy hoa Öu ñaøm cuõng khoâng ai seõ thaáy, nhöng Nhö lai thì coù ngöôøi ñaõ thaáy vaø seõ thaáy. Ñaïi hueä! Thí duï nhö theá khoâng noùi leân ñöôïc chính chaân lyù, chaân lyù laø caûnh giôùi cuûa thaùnh trí chöùng ñöôïc töï trong taâm mình, theá gian khoâng saùnh ñöôïc, vöôït ngoaøi caùc thí duï, heát thaûy phaøm ngu khoâng tin nhaän noãi. Ñaïi hueä! Nhö lai chaân thaät vöôït qua caùc töôùng do taâm, yù, yù thöùc quan nieäm, khoâng theå laäp thí duï veà Nhö lai. Tuy nhieân ñoâi luùc cuõng vì chuùng maø noùi raèng Nhö lai nhieàu nhö caùt soâng Haèng cuõng khoâng maâu thuaãn. Ñaïi hueä! Thí nhö caùt soâng Haèng bò caù, voi, ngöïa daãm ñaïp maø khoâng sinh phaân bieät, thöôøng thanh tònh khoâng dô, Thaùnh trí cuûa Nhö lai cuõng nhö caùt soâng Haèng, naêng löïc thaàn thoâng töï taïi cuûa Nhö lai cuõng nhö caùt aáy, duø bò boïn caù ngoaïi ñaïo ñeán nhieãu loaïn Phaät vaãn khoâng khôûi nieäm phaân bieät. Vì sao? Vì

baûn nguyeän (puørvapranihitatva) cuûa Nhö lai laø laáy tam muoäi laïc ñeå an khaép chuùng sinh, nhö caùt soâng Haèng khoâng gheùt yeâu khoâng phaân bieät. Ñaïi hueä! Nhö caùt soâng Haèng, coù ñaëc tính cuûa ñaát, ñeán thôøi kieáp taän, taát caû ñaát ñai ñeàu bò thieâu huûy nhöng ñòa ñaïi khoâng boû töï tính, vì ñòa ñaïi thöôøng sinh ñoàng thôøi vôùi hoûa ñaïi. Nhöõng ngöôøi ngu noùi ñòa ñaïi bò thieâu huûy nhöng kyø thaät khoâng thieâu, vì hoûa laø nhaân cuûa ñòa. Phaùp thaân cuûa Nhö lai cuõng theá, nhö caùt soâng Haèng, khoâng bao giôø hoaïi dieät. Ñaïi hueä, cuõng nhö caùt soâng Haèng khoâng coù haïn löôïng, aùnh saùng cuûa Nhö lai cuõng vaäy, vì muoán thaønh töïu voâ löôïng chuùng sinh, neân chieáu khaép ñaïi hoäi Phaät. Ñaïi hueä! Thí nhö caùt soâng Haèng ôû luoân trong töï tính "caùt" khoâng bieán thaønh caùc vaät khaùc, Nhö lai cuõng vaäy, ôû trong theá gian khoâng sinh khoâng dieät, vì caùi nhaân ñeå thoï sinh ñi caùc coõi ñeàu bò doaïn dieät. Ñaïi hueä! nhö caùt soâng Haèng laáy ñi khoâng thaáy bôùt boû vaøo khoâng thaáy theâm, chö Phaät cuõng theá, trí phöông tieän khieán chuùng sinh thaønh thuïc khoâng taêng khoâng giaûm. Vì sao? Vì phaùp thaân cuûa Nhö lai voán khoâng thaân. Ñaïi hueä! Caùi gì coù thaân thì coù hoaïi dieät. Phaùp thaân khoâng thaân neân khoâng hoaïi dieät. Ñaïi hueä! Nhö caùt soâng Haèng, duø coù khoå coâng eùp ñeå laáy daàu suoát ñôøi cuõng khoâng ñöôïc, Nhö lai cuõng theá, tuy vì chuùng sinh maø phaûi chòu caùc khoå böùc baùch, vaãn khoâng bao giôø khôûi saân nhueá, khoâng boû töôùng phaùp giôùi, khoâng boû höông vò cuûa phaùp, khoâng boû boån nguyeän ban boá haïnh phuùc cho chuùng sinh, vì Phaät coù ñaày ñuû ñaïi töø, ñaïi bi. Neáu ta khoâng khieán cho taát caû chuùng sinh vaøo Nieát baøn thì töï ta cuõng khoâng vaøo Nieát baøn. Ñaïi hueä! nhö caùt soâng Haèng chaûy theo nöôùc, khoâng phaûi nôi khoâng coù nöôùc, Nhö lai cuõng vaäy, caùc phaùp Nhö lai noùi ra khoâng coù gì laø khoâng thuaän theo gioøng Nieát baøn, vì theá maø noùi chö Phaät Nhö lai nhö caùt soâng Haèng.


- 167 - - 168 -

Ñaïi hueä! "Nhö lai" noùi phaùp khoâng theo caùc ñöôøng; "ñöôøng" coù nghóa laø hoaïi dieät, bieân giôùi sô khôûi (puørvakoti: baûn teá) cuûa sinh töû khoâng theå bieát. Ñaõ khoâng bieát ñöôïc thì laøm sao noùi "ñöôøng". Naøy Ñaïi hueä! "thuù" coù nghóa laø ñoaïn dieät, keû phaøm ngu khoâng bieát. Ñaïi hueä Boà taùt laïi baïch Phaät: Neáu bieân giôùi sô khai (baûn teá) cuûa sinh töû khoâng theå bieát ñöôïc, thì laøm sao chuùng sinh ôû trong sinh töû giaûi thoaùt ñöôïc? Phaät daïy: Ñaïi hueä! Khi nhaân cuûa taäp khí hö doái töø voâ thæ bò hoaïi dieät, bieát roõ caûnh ngoaøi chæ do taâm hieän, khi phaân bieät ñöôïc chuyeån y, ñaáy goïi laø giaûi thoaùt, chöù khoâng phaûi laø dieät. Cho neân khoâng theå noùi khoâng coù bieân teá (endlessness). Ñaïi hueä! "Khoâng bieân teá" chæ moät teân khaùc cuûa phaân bieät. Ñaïi hueä! lìa taâm phaân bieät, thì khoâng coù chuùng sinh. Khi laáy trí quaùn saùt caùc phaùp trong ngoaøi, thì thaáy tri cuøng sôû tri ñeàu vaéng laëng. Ñaïi hueä! Heát thaûy phaùp ñeàu do töï taâm phaân bieät thaáy, vì khoâng hieåu roõ neân taâm phaân bieät khôûi, khi hieåu roõ thì taâm phaân bieät dieät. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Quaùn saùt caùc Ñaïo sö Ví nhö caùt soâng Haèng

Khoâng hoaïi cuõng khoâng ñi Ngöôøi aáy taát thaáy Phaät Ví nhö caùt soâng Haèng

Lìa taát caû caùc loãi Maø thöôøng tuøy theo gioøng

Phaät theå cuõng nhö vaäy. Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät raèng:

Baïch Theá toân! Xin giaûng noùi cho con töôùng saùt na hoaïi cuûa heát thaûy phaùp. Nhöõng phaùp naøo goïi laø coù saùt na? Phaät ñaùp: Haõy nghe kyõ, ta seõ noùi. Ñaïi hueä! Heát thaûy phaùp aáy laø : thieän phaùp (kusala), baát thieän phaùp (akusala), höõu vi phaùp (samsktra), voâ vi phaùp (asamsktra), theá gian phaùp, xuaát theá gian phaùp, höõu laäu phaùp, voâ laäu phaùp (anaøsrava), höõu thoï phaùp (upaøtta), voâ thoï phaùp (anupaøtta). Ñaïi hueä! Noùi toùm laïi, naêm thuû uaån do nhaân laø taäp khí cuûa taâm, yù, yù thöùc maø taêng tröôûng, keû phaøm ngu ôû nôi ñaây phaân bieät laø thieän, baát thieän. Baäc thaùnh hieän chöùng phaùp laïc tam muoäi goïi laø thieän voâ laäu phaùp. Laïi nöõa, naøy Ñaïi hueä! Thieän vaø baát thieän aáy laø taùm thöùc. Taùm thöùc aáy laø gì? AÁy laø Nhö lai taïng goïi laø Taïng thöùc, maït na thöùc, yù thöùc vaø naêm thöùc caên. Ñaïi hueä! Naêm thöùc cuøng ñi vôùi yù thöùc, nhöõng töôùng sai bieät thieän baát thieän xoay chuyeån noái tieáp nhau khoâng döùt, voâ dò theå (alaya) sinh ra, sinh roài lieàn dieät, vì khoâng hieåu caûnh do töï taâm hieän neân khi dieät laïi coù moät heä thoáng 5 thöùc khaùc sinh khôûi tieáp theo; yù thöùc hôïp vôùi naêm thöùc aáy maø thu vaøo caùc hình töôùng sai bieät, khoâng giaây naøo döøng nghæ, ta noùi ñaáy laø phaùp saùt na. Ñaïi hueä! Nhö lai taïng goïi laø taïng thöùc cuøng ñi vôùi caùc taäp khí cuûa Maït na vaø caùc thöùc kia, aáy laø saùt na phaùp. Nhöng voâ laäu taäp khí khoâng phaûi laø saùt na phaùp. Ñaây khoâng phaûi laø ñieàu nhöõng ngöôøi theo saùt na luaän phaøm phu coù theå hieåu ñöôïc. Nhöõng keû kia khoâng bieát vöøa laø saùt na vöøa khoâng laø saùt na, neân chaáp caùc phaùp voâ vi (unmade - asamsktra) cuõng hoaïi dieät nhö nhöõng phaùp khaùc, ñoïa vaøo ñoaïn kieán. Ñaïi hueä! chính naêm thöùc töï chuùng khoâng bò löu chuyeån, khoâng phaûi laø nhaân khoå laïc, cuõng khoâng laø nhaân Nieát baøn. Nhö lai taïng thì cuøng vôùi nhaân (taïo nghieäp) maø thoï khoå, vui coù sinh dieät, bò boán taäp khí laøm meâ hoaëc ngaên


- 169 - - 170 -

che. Nhöng keû phaøm ngu bò phaân bieät xoâng ñaày taâm thöùc khoâng hieåu ñöôïc neân sinh kieán chaáp laø saùt na khôûi. Ñaïi hueä! Nhö vaøng, kim cöông, xaù lôïi cuûa Phaät, coù tính chaát ñaëc bieät khoâng theå toån hoaïi. Neáu caùc phaùp chöùng ñaéc coù tính saùt na dieät, thì thaùnh nhaân leõ ra khoâng coøn laø thaùnh nhaân. Nhöng söï thaät laø baäc thaùnh khoâng bao giôø maát thaùnh caùch. Nhö vaøng, kim cöông, duø traûi qua heát kieáp vaãn khoâng giaûm caân löôïng. Vì sao keû phaøm ngu khoâng nhaän roõ choã thaâm maät cuûa lôøi ta noùi, laïi sinh töôûng saùt na ñoái vôùi taát caû phaùp? Ñaïi hueä Boà taùt baïch phaät raèng: Baïch Theá toân! Theá toân thöôøng daïy neáu ñaày ñuû saùu phaùp ba la maät, seõ thaønh chính giaùc. Sao goïi laø saùu phaùp? Sao goïi laø ñaày ñuû? Phaät daïy: Ñaïi hueä! Coù ba thöù ba la maät khaùc nhau, aáy laø theá gian, xuaát theá gian, vaø xuaát theá gian thöôïng thöôïng. Ñaïi hueä! Theá gian ba la maät laø phaøm phu chaáp ngaõ, ngaõ sôû, chaáp thuû nhò bieân, caàu ñöôïc thaân ôû caùc coõi, tham saéc thanh höông vò xuùc, neân tu caùc haïnh ba la maät: boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh, thaønh töïu ñöôïc thaàn thoâng, sinh vaøo coõi Phaïm theá. Ñaïi hueä! Xuaát theá gian ba la maät laø Thanh vaên Duyeân giaùc chaáp tröôùc Nieát baøn, mong caàu hyû laïc cho töï thaân maø tu caùc ba la maät. Ñaïi hueä! Xuaát theá gian thöôïng thöôïng ba la maät laø, Boà taùt ñaïi höõu tình ñoái vôùi hai phaùp cuûa töï taâm, bieát roõ chæ do phaân bieät khôûi, neân khoâng sinh voïng töôûng, chaáp tröôùc, khoâng oâm giöõ saéc töôùng. Vì muoán lôïi laïc chuùng sinh, Boà taùt thöôøng tu boá thí Ba la maät. Ñoái vôùi caùc caûnh giôùi khoâng sinh phaân bieät, aáy laø tu thi la (sìla), ba la maät. Thöïc haønh nhaãn nhuïc khoâng luùc naøo khôûi phaân bieät, bieát roõ töï tính naêng thuû sôû thuû, goïi laø saèn ñeà ba la maät. Ñaàu ñeâm, giöõa ñeâm, cuoái ñeâm, sieâng

tu khoâng bieáng nhaùc, tuøy thuaän chaân lyù maø hieåu, khoâng sinh phaân bieät, aáy goïi laø tyø leâ da ba la maät (tinh taán). Khoâng sinh phaân bieät, khoâng khôûi kieán chaáp Nieát baøn theo ngoaïi ñaïo, laø thieàn ba la maät. Duøng trí quaùn saùt moïi phaùp, taâm khoâng khôûi phaân bieät, khoâng sa vaøo nhò bieân, chuyeån caùc thöùc sôû y thaønh thanh tònh (a revulsion takes place at the basis) maø khoâng hoaïi nghieäp tröôùc (while previous karma is not destroyed), ñöôïc caûnh giôùi noäi chöùng cuûa thaùnh trí, goïi laø baùt nhaõ ba la maät. Khi aáy Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Ngu phaân bieät höõu vi Khoâng, voâ thöôøng, saùt na

Nghóa saùt na phaân bieät Nhö soâng, ñeøn, haït gioáng Heát thaûy phaùp khoâng sinh

Tòch tònh khoâng sôû taùc Caùc töï tính ñeàu lìa

AÁy goïi laø saùt na Sinh khoâng döøng lieàn dieät Khoâng noùi cho phaøm ngu Phaùp voâ giaùn töông tuïc Phaân bieät caùc coõi khôûi Voâ minh chính laø nhaân Taâm thöùc do ñoù sinh Khi saéc coøn chöa ñeán Trung gian truù ôû ñaâu

Voâ giaùn töông tuïc dieät Maø coù taâm khaùc khôûi

Khi (taâm) khoâng truù saéc Duyeân vaøo ñaâu maø sinh

Neáu duyeân phaùp maø khôûi


- 171 - - 172 -

Nhaân aáy taát hö voïng Nhaân voïng, theå khoâng thaønh

Sao laïi saùt na dieät? Chính thoï cuûa baäc tu

Kim cöông, Xaù lôïi Phaät Cuøng vôùi Quan aâm cung (abhaøsvara)

Laø nhöõng thöù baát hoaïi Trí Nhö lai vieân maõn

Choã tyø kheo chöùng ñaéc Caùc phaùp tính thöôøng truù

Sao laïi thaáy saùt na? Caøn thaønh, caùc töôùng huyeãn

Vì sao khoâng saùt na? Ñaïi chuûng khoâng thaät tính

Sao laïi noùi naêng taïo?


- 173 - - 174 -

QUYEÅN SAÙU

CHÖÔNG VII PHAÅM BIEÁN HOÙA

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình baïch Phaät: Baïch Theá toân! Nhö lai vì côù gì thoï kyù cho caùc baäc A la haùn raèng hoï seõ chöùng Voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc? Vì côù gì maø noùi raèng chuùng sinh khoâng chöùng phaùp Baùt Nieát baøn cuõng thaønh Phaät? Laïi côù gì noùi töø khi Nhö lai môùi thaønh Phaät ñeán khi nhaäp Nieát baøn, trong thôøi gian ñoù Phaät khoâng noùi moät chöõ naøo? Laïi noùi Nhö lai thöôøng truù trong ñònh khoâng giaùc khoâng quaùn? Laïi noùi caùc phaät söï ñeàu laø hoùa taùc. Laïi noùi caùc thöùc saùt na bieán hoaïi. Laïi noùi thaàn Kim cang thöôøng theo hoä veä. Laïi noùi giôùi haïn ñaàu tieân (primary limit - tieàn teá) khoângtheå bieát, nhöng coù theå bieát tòch dieät. Laïi noùi coù ma vaø caùc vieäc (nghieäp) cuûa ma? Laïi noùi coù dö baùo, noùi chuyeän ngöôøi con gaùi Baø la moân teân Chieân giaù (Cancaømaønavikaø), ngöôøi con gaùi ngoaïi ñaïo Toân ñaø lôïi (Sundarikaø) cuøng caùc chuyeän (Phaät) ñi khaát thöïc baùt khoâng trôû veà v.v.. Theá toân ñaõ coù nhöõng nghieäp chöôùng nhö vaäy (Kaørmavarana), laøm sao thaønh ñöôïc nhaát thieát chuûng trí (Sarvaøkaøranataø)? Neáu ñaõ thaønh baäc nhaát thieát chuûng trí roài, thì taïi sao khoâng lìa ñöôïc nhöõng loãi aáy? Phaät daïy: Haõy nghe kyõ, ta seõ noùi. Ñaïi hueä ! Ta vì Nieát baøn voâ dö neân maät khuyeán caùc Boà taùt coõi naøy vaø caùc coõi khaùc, nhöõng vò tu Boà taùt haïnh maø laïi caàu Nieát baøn Thanh vaên, maät khuyeán hoï xaû boû taâm aáy sieâng tu haïnh lôùn. Laïi bieán ra Hoùa Phaät vaø caùc

Hoùa thanh vaên maø thoï kyù töøng ngöôøi, khoâng phaûi phaùp tính Phaät laøm vieäc thoï kyù aáy. Ñaïi hueä! Phaät vaø nhò thöøa khoâng khaùc, do ôû ñieåm raèng Phaät vaø Thanh vaên, Duyeân giaùc ñeàu cuøng coù moät vò giaûi thoaùt laø ñoaïn caùc hoaëc chöôùng, khoâng phaûi trí chöôùng (Jneyaøvarana). Trí chöôùng thì phaûi thaáy phaùp voâ ngaõ môùi ñöôïc thanh tònh. Phieàn naõo chöôùng (klesaøvarana) thì khi thaáy nhaân voâ ngaõ, yù thöùc lieàn xaû. Ban ñaàu phaûi ñoaïn taäp khí trong taïng thöùc thì söï giaûi thoaùt khoûi phaùp chöôùng môùi ñöôïc vónh vieãn thanh tònh. Ñaïi hueä! Ta y nôi phaùp thöôøng truù maø noùi maät ngöõ naøy, vì khoâng khaùc vôùi chö phaät ñôøi tröôùc vaø ñôøi sau, cuõng noùi phaùp ñaày ñuû vaên töï nhö theá. Ñaïi hueä! Caùi bieát chaân chính cuûa nhö lai khoâng coù voïng nieäm, khoâng ñôïi tö löï suy nghó roài môùi noùi, vì Nhö lai töø laâu ñaõ ñoaïn boán taäp khí, (kieán, duïc, saéc, höõu- DG) lìa hai cheát (phaân ñoaïn töû vaø bieán dò töû-DG), tröø hai chöôùng ngaïi (hoaëc chöôùng vaø trí chöôùng- DG). Ñaïi hueä! yù (maït na) vaø yù thöùc cuûa naêm thöùc caên (nhaõn nhó tyû thieät thaân- DG), baûy thöù do taäp khí laøm nhaân, aáy laø tính saùt na, khoâng coù voâ laäu thieän vaø cuõng khoâng chòu luaân hoài. Ñaïi hueä! Nhö lai taïng chính laø nhaân cuûa sinh töû löu chuyeån vaø Nieát baøn, cuûa khoå vaø laïc; keû ngu khoâng bieát quaáy chaáp laø khoâng. Ñaïi hueä! caùc ñöùc Nhö lai bieán hoùa môùi thöôøng ñöôïc Kim cang löïc só theo hoä veä, chöù khoâng phaûi caùc ñöùc Phaät chaân thaät. Nhö lai chaân thaät vöôït ngoaøi moïi giaùc quan vaø ño löôøng, nhò thöøa ngoaïi ñaïo khoâng bieát ñöôïc, an truù nôi phaùp laïc hieän höõu vaø ñaõ thaønh töïu trí nhaãn. Bôûi theá khoâng caàn ñöôïc Kim cang löïc só hoä veä. Taát caû hoùa Phaät ñeàu khoâng do nghieäp sinh, khoâng phaûi phaät cuõng khoâng phaûi phi Phaät. Thí nhö thôï goám hoøa caùc thöù laïi maø laøm caùc ñoà vaät, hoùa phaät cuõng theá; ñaày ñuû caùc töôùng hieän ra ñeå dieãn noùi phaùp, nhöng vaãn khoâng theå noùi ñöôïc caûnh giôùi do Thaùnh trí töï chöùng maø coù.


- 175 - - 176 -

Laïi nöõa, Ñaïi hueä! Caùc keû phaøm ngu thaáy saùu thöùc dieät maø chaáp ñoaïn kieán, khoâng hieåu roõ Taïng thöùc thì sinh chaáp thöôøng kieán. Ñaïi hueä! Bieân giôùi ñaàu tieân cuûa voïng taâm phaân bieät voán khoâng töï tính, baát khaû ñaéc. Lìa phaân bieät aáy lieàn ñöôïc giaûi thoaùt, ñoaïn boán thöù taäp khí, lìa heát thaûy loãi laàm. Baáy giôø Theá toân laïi noùi baøi tuïng:

Tam thöøa cuøng khoâng thöøa Khoâng coù Phaät Nieát baøn

Taát thoï kyù thaønh Phaät Noùi lìa caùc loãi aùc

Thaønh töïu trí cöùu caùnh Cuøng voâ dö nieát baøn Ñeå duï keû heøn nhaùt Theo maät yù kia noùi Trí sôû ñaéc cuûa Phaät

Dieãn noùi ñaïo nhö theá ÔÛ ñaây khoâng ñaâu khaùc

Neân phaät khoâng Nieát baøn Caùc kieán, duïc, saéc, höõu

Boán taäp khí nhö theá YÙ thöùc töø ñoù sinh

Taïng, Maït na ôû ñoù Thaáy yù thöùc, naêm thöùc

Voâ thöôøng neân chaáp ñoaïn Meâ yù, Taïng chaáp thöôøng

Taø trí goïi Nieát baøn.


- 177 - - 178 -

CHÖÔNG VIII CAÁM AÊN THÒT

Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình laïi baïch Phaät raèng: Baïch Theá toân! Xin vì con noùi caùc coâng ñöùc vaø loãi laàm cuûa vieäc aên thòt, khoâng aên thòt. Con cuøng caùc Boà taùt bieát nghóa aáy roài seõ dieãn noùi cho chuùng sinh aên thòt ôû hieän taïi, vò lai bò caùc taäp khí huaân taäp, vaø khieán hoï boû vò thòt maø caàu vò phaùp, ñoái vôùi heát thaûy moïi loaøi sinh loøng ñaïi bi, thöông nhö thöông con moät, ôû ñòa vò Boà taùt, ñöôïc voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc, hoaëc taïm döøng ôû nhò thöøa roài cuoái cuøng cuõng thaønh voâ thöôïng chính ñaúng chính giaùc. Baïch Theá toân! Nhöõng boïn Theá luaän khôûi kieán höõu voâ, chaáp tröôùc ñoaïn, thöôøng maø coøn caám khoâng cho aên thòt, huoáng hoà ñöùc Nhö lai ÖÙng chính ñaúng giaùc, ñaày loøng ñaïi bi, theá gian ñeàu nöông caäy, maø laïi töï cho pheùp mình vaø keû khaùc aên thòt hay sao. Hay thay! Ñaáng Theá toân ñaày ñuû ñaïi bi thöông xoùt theá gian, thöôøng xem chuùng sinh nhö con moät, nguyeän xin Theá toân giaûi noùi cho con veà nhöõng loãi laàm vaø aùc ñoäc cuûa söï aên thòt vaø nhöõng coâng ñöùc cuûa söï kieâng thòt, khieán con cuøng caùc Boà taùt nghe roài phuïng haønh, roäng noùi cho ngöôøi. Baáy giôø Ñaïi hueä Boà taùt laïi noùi baøi tuïng:

Boà taùt ñaïi höõu tình Chí caàu Voâ thöôïng giaùc Röôïu thòt cuøng toûi haønh

Ñöôïc aên hay khoâng ñöôïc Keû ngu tham aên thòt

Hoâi dô khoâng xieát keå Ñoàng nhö aùc thuù kia

Laøm sao maø aên ñöôïc Keû aên coù loãi gì

Khoâng aên coù ñöùc gì Xin nguyeän ñaáng Theá toân

Vì con khai dieãn heát Khi aáy Phaät daïy Boà taùt Ñaïi hueä raèng: Ñaïi hueä! Haõy nghe, vaø kheùo suy nghó. Ta seõ phaân bieät roõ cho oâng thaáy. Ñaïi hueä! Coù voâ soá lyù do khieán Boà taùt thöông xoùt khoâng aên thòt, ta chæ noùi ñoâi phaàn. Ñaïi hueä! Taát caû chuùng sinh töø voâ thæ ñeán nay khoâng ngöøng qua laïi trong sinh töû luaân hoài, khoâng khoûi coù laàn laøm cha meï anh em con caùi laãn nhau, hoaëc laøm baø con, beø baïn, ñaày tôù thaân yeâu... Sang ñôøi khaùc hoï sinh laøm thaân chim vaø thuù, sao nôõ ñem aên thòt? Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình xem chuùng sinh nhö thaân mình, nghó raèng thòt ñeàu do coù maïng soáng maø ra, laøm sao nôõ aên? Ñaïi hueä! Boïn quyû la saùt v.v.. nghe ta noùi theá naøy coøn boû aên thòt, huoáng hoà nhöõng ngöôøi thích phaùp. Ñaïi hueä! Boà taùt ñaïi höõu tình ôû ñaâu cuõng xem chuùng sinh laø thaân thuoäc, cho ñeán nghó nhö con moät cuûa mình, neân khoâng aên taát caû thòt. Ñaïi hueä! nhöõng ngöôøi baùn thòt ôû goùc ñöôøng chôï buùa hoaëc laáy thòt choù ngöïa ngöôøi traâu boø v.v.. ñem baùn ñeå caàu lôïi, ueá taïp nhö theá laøm sao aên ñöôïc. Ñaïi hueä! Heát thaûy caùc thöù thòt ñeàu do maùu huyeát oâ ueá laøm ra, ngöôøi caàu trong saïch sao laïi aên duøng. Ñaïi hueä! chuùng sinh khi thaáy nhöõng ngöôøi aên thòt thì sôï haõi, keû tu töø taâm sao laïi aên thòt. Ñaïi hueä! Nhöõng thôï saên, Chieân ñaø la (Caøndaøla), nhöõng ngöôøi baét caù, löôùi chim, choù thaáy thì suûa, thuù vaät thaáy thì boû chaïy. Taát caû chuùng sinh bay treân khoâng chaïy treân ñaát, soáng döôùi nöôùc, troâng thaáy nhöõng ngöôøi kia ñeàu nghó : "Teân aáy troâng nhö quyû la saùt, nay ñeán ñaây chaéc ñeå gieát mình." Vì lo giöõ maïng soáng neân chuùng ñeàu chaïy traùnh. Ngöôøi aên thòt cuõng vaäy.


- 179 - - 180 -

Cho neân Boà taùt vì tu haïnh töø khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä ! Ngöôøi aên thòt thì thaân theå hoâi haùm dô baån, tieáng aùc truyeàn khaép, hieàn thaùnh, ngöôøi toát khoâng thaân gaàn, do vaäy Boà taùt khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä! Maùu thòt laø thöù maø tieân thaùnh khoâng duøng, neân Boà taùt khoâng aên thòt. Ñaïi hueä! Laïi vì muoán gìn giöõ tín taâm cuûa chuùng sinh, khoâng ñeå hoï cheâ bai nhaïo baùng Phaät phaùp, neân Boà taùt khoâng aên thòt. Ñaïi hueä! Neáu ñeä töû ta aên thòt, thì ngöôøi ñôøi seõ oâm loøng cheâ bai, noùi: "Sa moân tònh haïnh sao laïi töø boû vò aên cuûa chö thieân maø cö xöû nhö aùc thuù, aên thòt ñaày buïng ñi khaép theá gian, khieán chuùng sinh caàm thuù hoaûng sôï, phaù haïnh thanh tònh, loãi ñaïo sa moân? Xem ñaáy ñuû bieát Phaät phaùp khoâng coù haïnh ñieàu phuïc." Boà taùt thöông chuùng sinh, muoán giöõ cho hoï khoûi sinh taâm aáy, neân khoâng aên thòt. Ñaïi hueä! Khi thòt ngöôøi chaùy thì hôi hoâi xoâng leân, caùc thöù thòt nöôùng khaùc cuõng vaäy. Cuõng cuøng laø thòt, sao laïi coù thöù aên, coù thöù khoâng aên. Cho neân nhöõng ngöôøi vui ñaïo thanh tònh khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä! Caùc nam nöõ thieän tín tu haønh thanh tònh ôû döôùi caây hay nôi vaéng veû ñeå an truù taâm töø, trì chuù caàu giaûi thoaùt, hoaëc caàu phaùp Ñaïi thöøa, nhöng vì aên thòt maø khoâng ñaït ñöôïc caùc muïc ñích treân. Bôûi theá Boà taùt muoán lôïi mình lôïi ngöôøi khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä! Ngöôøi aên thòt khi troâng thaáy thòt lieàn sinh loøng tham aên ngon. Boà taùt thöông nghó heát thaûy chuùng sinh nhö thaân mình, laøm sao thaáy thòt maø nghó ñeán chuyeän aên ñöôïc? Vì theá Boà taùt khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä! Laïi ngöôøi aên thòt thì chö thieân xa laùnh, hôi mieäng thöôøng hoâi, nguû moäng baát an, tænh daäy lo sôï, bò aùc quyû daï xoa huùt maát tinh khí, loøng nhieàu hoaûng sôï, aên khoâng bieát ñuû, taêng tröôûng beänh, deã sinh gheû lôû, muït nhoït, thöôøng bò vi truøng ñuïc khoeùt, khoâng theå sinh taâm chaùn gheùt muoán xa lìa thòt. Ñaïi hueä! Ta thöôøng noùi : "Tyø kheo aên caùi gì cuõng neân nghó nhö aên thòt

con." Caùc thöùc aên khaùc coøn theá, thì sao ta laïi cho pheùp ñeä töû aên thòt ñöôïc? Ñaïi hueä! Thòt khoâng toát ñeïp, khoâng saïch, laøm sinh caùc toäi aùc, phaù hoaïi caùc coâng ñöùc, bò chö thieân, thaùnh nhaân xa lìa, sao ta laïi cho pheùp ñeä töû aên thòt? Keû naøo noùi ta thuaän cho aên thòt chính laø phæ baùng ta vaäy. Ñaïi hueä! Thöùc aên saïch laø luùa gaïo, ñaäu, ñaïi maïch, tieåu maïch, daàu meø, vaùn söõa, ñöôøng. Nhöõng loaïi nhö theá ñeàu ñöôïc chö Phaät quaù khöù cho pheùp aên. Nhöõng thöù neân aên ta noùi ñaây laø ñeå cho nhöõng thieän nam tín nöõ trong doøng hoï ta, nhöõng keû coù ñöùc tin thanh tònh, ñaõ troàng caên laønh töø laâu ñôøi, khoâng tham tröôùc thaân maïng taøi saûn, xoùt thöông heát thaûy nhö chính thaân mình. Ta noùi nhöõng vaät neân aên cho nhöõng ngöôøi nhö vaäy, chöù khoâng phaûi cho nhöõng keû coù thoùi quen ñoäc aùc, tính nhö hoå lang, loøng naëng duïc voïng. Ñaïi hueä! Xöa coù quoác vöông teân Sö töû sinh (Simhasaydaøsa), öa muøi vò thòt, aên ñuû thöù thòt ñeán caû thòt ngöôøi, thaàn daân khoâng chòu noãi neân laøm phaûn. Cuoái cuøng vua phaûi maát nöôùc, chòu khoå naõo lôùn. Ñaïi hueä! Thích ñeà hoaøn nhaân ñaõ ôû ñòa vò vua trôøi, do taäp khí aên thòt ñôøi tröôùc coøn laïi, neân bieán laøm chim öng saên ñuoåi moät con boà caâu. Ta luùc aáy laøm vua teân Thi tyø (Sivin), thöông xoùt boà caâu neân töï caét thòt mình ñeå theá maïng cho noù. Ñaïi hueä! Taäp khí coøn laïi cuûa Ñeá thích coøn laøm khoå chuùng sinh, huoáng gì nhöõng keû aên thòt thöôøng xuyeân khoâng bieát hoå theïn. AÊn thòt ñaõ töï haïi coøn haïi ngöôøi, vì theá Boà taùt khoâng neân aên thòt. Ñaïi hueä! xöa coù oâng vua côõi ngöïa ñi saên, ngöïa sôï chaïy vaøo nuùi hieåm, choán khoâng ngöôøi ôû, cuõng khoâng coù loái ra. Vua gaëp moät sö töû caùi cuøng noù haønh daâm sinh nhieàu con. Trong soá con coù moät tröôûng giaû raát giaøu coù teân Ban tuùc, veà sau laøm vua thoáng lónh 7 öùc nhaø, vì quen thoùi aên thòt neân khoâng phaûi thòt thì


- 181 - - 182 -

khoâng aên. Ban ñaàu aên thuù vaät sau ñeán aên ngöôøi, sinh con trai con gaùi ñeàu laø quyû la saùt, cheát taùi sinh laøm sö töû, saøi lang, coïp beo, chim ñieâu, chim thöùu v.v.. muoán caàu ñöôïc thaân ngöôøi coøn khoâng ñöôïc, noùi gì ñeán caàu thoaùt sinh töû ñaït Nieát baøn. Ñaïi hueä! AÊn thòt coù voâ löôïng loãi laàm tai haïi nhö theá, neân chaám döùt aên thòt seõ ñöôïc coâng ñöùc lôùn. Keû phaøm ngu khoâng bieát nhöõng toån haïi cuûa söï aên thòt vaø lôïi ích cuûa khoâng aên. Bôûi theá nay ta vì ngöôi maø noùi roõ. Baát cöù caùi gì laø thòt ñeàu khoâng neân aên. Ñaïi hueä ! Ngöôøi ta saùt sinh phaàn lôùn laø do coù ngöôøi aên thòt, neáu khoâng ngöôøi aên thì cuõng khoâng coù vieäc gieát; bôûi theá aên thòt cuõng coù toäi nhö gieát. Quaùi laï cho ngöôøi ñôøi tham ñaém vò thòt, thòt ngöôøi coøn aên huoáng laø thòt chim thuù. Vì tham aên ngon, chuùng ñaët ra ñuû caùch giaêng löôùi baøy baãy khaép nôi, loaøi döôùi nöôùc, loaøi ôû treân ñaát, loaøi bay treân khoâng ñeàu bò gieát haïi, neáu khoâng töï mình aên thì cuõng ñem baùn ñeå laáy tieàn. Ñaïi hueä ! Theá gian coù nhöõng keû khoâng loøng thöông xoùt, chuyeân laøm vieäc taøn baïo nhö quyû la saùt; khi thaáy chuùng sinh thaân hình beùo toát laø nghó ñeán thòt, vaø baûo "Con vaät naøy aên ñöôïc ñaáy." Ñaïi hueä ! Theá gian khoâng coù thöù thòt naøo khoâng do mình gieát hay ngöôøi gieát, loøng mình khoâng nghi laø noù bò gieát (ñeå coù theå aên ñöôïc.) Do nghóa naøy maø ta cho pheùp thanh vaên aên thöù thòt nhö theá. Ñaïi hueä ! Ñôøi sau coù nhöõng keû ngu si xuaát gia trong phaùp luaät cuûa ta, giaûng quaáy giôùi luaät, laøm loaïn chính giaùo, phæ baùng ta vôùi lôøi noùi ta cho pheùp aên thòt vaø chính ta cuõng ñaõ töøng aên. Ñaïi hueä ! Neáu ta cho pheùp thanh vaên aên thòt, töùc ta khoâng phaûi ngöôøi an truù taâm töø, ngöôøi tu quaùn haïnh, ngöôøi haønh ñaàu ñaø, ngöôøi ñi nôi ñaïi thöøa; laøm sao coù theå khuyeân thieän nam tín nöõ neân xem chuùng sinh nhö con moät, neân döùt aên taát caû thòt? Ñaïi hueä! Coù choã ta noùi cho aên ba thöù tònh nhuïc, ñaáy laø ñeå daàn daàn caám haún, khieán deã tu hoïc. Nay

trong kinh naøy, taát caû thòt cuûa con vaät töï cheát hay bò gieát, ñeàu khoâng ñöôïc aên. Ñaïi hueä ! Ta chöa bao giôø cho pheùp ñeä töû aên thòt, cuõng khoâng ñang cho pheùp, cuõng khoâng seõ cho pheùp. Ñaïi hueä ! Taát caû söï aên thòt ñoái vôùi ngöôøi xuaát gia ñeàu laø baát tònh. Ñaïi hueä ! Neáu coù keû ngu si phæ baùng ta baèng caùch noùi Nhö lai cho pheùp aên thòt vaø chính Nhö lai cuõng ñaõ coù aên, neân bieát keû aáy bò aùc nghieäp buoäc raøng, seõ bò ñoïa vaøo nhöõng choã khoâng lôïi laïc. Ñaïi hueä ! Caùc thaùnh ñeä töû coøn khoâng aên nhöõng thöù ñoaøn thöïc cuûa phaøm phu, huoáng gì thòt voán laø thöùc aên dô ueá. Ñaïi hueä ! Thanh vaên duyeân giaùc boà taùt coøn chæ aên phaùp thöïc (dharmaøhaøra) huoáng gì Nhö lai. Ñaïi hueä ! Phaùp thaân Nhö lai khoâng phaûi laø thaân oâ taïp. Nhö lai ñaõ döùt tröø heát phieàn naõo, taåy saïch heát taäp khí, kheùo thanh loïc taâm tueä, ñaïi bi bình ñaúng quaùn khaép chuùng sinh nhö con moät; haù laïi cho pheùp ñeä töû thanh vaên aên thòt con ta sao? Huoáng nöõa laø töï ta aên. Noùi nhö vaäy laø chuyeän khoâng coù. Baáy giôø Theá Toân laïi noùi baøi tuïng:

Ñeàu töøng laøm thaân thuoäc Do caùc ueá maø thaønh

Laøm khieáp sôï chuùng sinh Neân khoâng ñöôïc aên thòt

Taát caû caùc loaïi thòt Haønh toûi, caùc thöù röôïu Nhöõng vaät baát tònh aáy Ngöôøi tu haønh lìa xa

Laïi thöôøng lìa daàu thoa Cuøng giöôøng coù thuûng loã

Vì caùc coân truøng nhoû Trong ñoù raát sôï haõi


- 183 - - 184 -

AÊn (thòt) sinh phoùng daät Phoùng daät sinh taø giaùc Taø giaùc sinh tham lam Bôûi vaäy khoâng neân aên Vì taø giaùc sinh tham Taâm bò meâ vì tham

Taâm meâ taêng aùi duïc Sinh töû khoâng giaûi thoaùt

Vì lôïi saùt chuùng sinh Laáy tieàn ra mua thòt

Caû hai ñeàu aùc nghieäp Cheát ñoïa nguïc gaøo theùt

Khoâng thaáy nghe nghi gieát Ba thöù aáy goïi tònh

Vì thòt aáy khoâng coù Keû aên ta quôû traùch

Laïi cuøng aên nuoát nhau Cheát ñoïa vaøo aùc thuù hoâi dô vaø si cuoàng

Bôûi theá khoâng neân aên thôï saên, chieân ñaø la

Ñoà teå, la saùt baø Sinh trong caùc haïng aáy

Laø quaû baùo aên thòt Ñaõ aên khoâng hoå theïn Ñôøi ñôøi bò si cuoàng

Chö Phaät cuøng Boà taùt Thanh vaên ñeàu nghi gheùt

Töôïng kieáp (Hastikakshya) cuøng Ñaïi vaân (Mahaømegha) Nieát baøn, öông quaät ma (angulimaølika)

Cuøng laêng giaø kinh naøy Ta ñeàu baûo döùt thòt

Tröôùc noùi kieán, vaên, nghi Ñeå döùt heát thaûy thòt Vì aùc taäp cho neân

Keû ngu voïng phaân bieät Nhö tham ngaên giaûi thoaùt

Caùc thòt cuõng nhö theá Neáu ngöôøi coù aên thòt

Khoâng theå vaøo thaùnh ñaïo Chuùng sinh ñôøi vò lai

Noùi ngu si veà thòt Noùi "ñaây tònh khoâng toäi Phaät cho chuùng ta aên."

Tònh thöïc coøn (xem) nhö thuoác Nhö ñoùi aên thòt con Cho neân keû tu haønh Bieát löôïng ñi xin aên AÊn thòt traùi giaûi thoaùt

Cuøng traùi bieåu töôïng thaùnh Khieán chuùng sinh sôï haõi Cho neân khoâng ñöôïc aên

Keû an truù töø taâm Thöôøng phaûi neân xa lìa

Sö töû vaø hoå lang AÊn thòt sinh trong ñoù Neáu caùc thöù röôïu thòt

Heát thaûy ñeàu khoâng duøng Seõ sinh doøng hieàn thaùnh Thònh vöôïng, ñuû trí tueä


- 185 - - 186 -

KINH ÑAÏI THÖØA NHAÄP LAÊNG GIAØ QUYEÅN VI

Ñaïi hueä ! Trong ñôøi vò lai, neáu coù ngöôøi thieän nam thieän nöõ thoï trì ñoïc tuïng, vì ngöôøi khaùc maø noùi ñaø la ni naøy, neân bieát

nhöõng ngöôøi aáy khoâng bò taát caû ngöôøi, phi nhaân, quyû thaàn v.v.. ñoäng tôùi. Neáu coù ngöôøi boãng gaëp chuyeän döõ, maø tuïng nieäm cho ngöôøi aáy 108 bieán chuù naøy, thì aùc ma lieàn boû chaïy. Ñaïi hueä, ta laïi noùi cho oâng Ñaø la ni naøy nöõa. (Ñöùc Phaät lieàn noùi baøi chuù):

CHÖÔNG IX ÑAØ LA NI

(Dhaøranìparivatro naøma Navamah)

Phaät daïy Ñaïi hueä Boà taùt ñaïi höõu tình: Ñaïi hueä ! Chö Phaät quaù khöù, hieän taïi, vò lai vì muoán uûng hoä ngöôøi thoï trì kinh naøy, neân dieãn noùi chuù laêng giaø. Nay ta cuõng noùi chuù aáy, oâng neân thoï trì. Lieàn noùi baøi chuù: "Ñaùt ñieät tha, ñoå tra, ñoå tra, ñoå tra, ñoå tra, baùt tra. baùt tra, caùt tra caùt tra, a ma leä, a ma leä, tyø ma leä, tyø ma leä, neã meá neá meá, heâ meá heâ meá, phöôïc meá phöôïc meá, caùt leä caùt leä, yeát ra caùt leä, a tra maït tra, chieát tra ñoát tra, kyø nhaõ tra taùt phoå tra, caùt ñòa, laït ñòa baït ñòa, heâ meá, heâ meá, ñeä meá, chieát leä chieát leä, baùt lò baùt lò, haïn ñeä tyø ñeä, aùn chieát maõn cheá, ñoã traø rò ñoã traø rò, baùt traø rò, aùt keá aùt keá, heâ meá heâ meá, ñoå ñoå ñoå ñoå, loå loå loå loå, ñoå ñoå ñoå ñoå, hoå ñoå hoå ñoå, hoå ñoå hoå, ta baø ha.” (Tadyathaø tutte tutte vutte vutte patte patte katte katte amale amale vimale vimale nime nime hime hime vame vame kale kale atte matte vatte tuttle jnette sputte katte katte latte patte dime dime cale cale pace pace bandhe bandhe ance mance dutare dutare patare patare arkhe arkhe sarkhe sarkhe cakre cakre dine dine hime hime tu tu tu tu du du du du ru ru ru ru phu phu phu phu svaøha)

Ñaùt ñieät tha, baùt ñaàu ma ñeä beä, baùt ñaàu meá heá, neâ heá meã heá neâ, leä chuû la chuû leä, hoå leä hoå la hoå leä, saáu leä saáu leä, baû leä baû la baû leä, saán ñeä taàn ñeä, baïn theä maït ñeä, ni la ca leä, sa baø ha. (Tadyathaø- padma padmadeve - hime hini hine - cu cule culu cule - phale phula phule - yule ghule yula yule - ghule ghula ghule - pale pala palemunce cchinde bhinde bhannje marde pramarde dikakare svaøhaø) Ñaïi hueä ! Neáu coù thieän nam thieän nöõ thoï trì ñoïc tuïng, vì ngöôøi dieãn noùi ñaø la ni naøy, thì seõ khoâng bò trôøi, roàng, daï xoa, nhaân vaø phi nhaân v.v.. cuøng caùc aùc quyû thaàn laøm haïi. Ta vì muoán caám chæ caùc loaøi la saùt maø noùi thaàn chuù naøy. Ngöôøi trì chuù naøy cuõng nhö thoï trì taát caû boä kinh Nhaäp laêng giaø vaäy.


- 187 - - 188 -

CHÖÔNG X KEÄ TUÏNG - PHAÀN THÖÙ NHAÁT

Baáy giôø Theá Toân muoán noùi laïi caùc nghóa roäng trong tu ña la (kinh) naøy neân noùi baøi keä:

Caùc phaùp khoâng chaéc thaät Ñeàu do phaân bieät sinh Vì phaân bieät laø khoâng Bò phaân bieät khoâng coù Do hö voïng phaân bieät Maø coù caùc thöùc sinh

Taùm, chín thöùc caùc moùn Nhö soùng lôùn trong bieån

Taäp khí thöôøng taêng tröôûng (1)

Taâm chuyeån theo caûnh giôùi Nhö saét vôùi nam chaâm Tính chuùng sinh sôû y Xa lìa caùc suy löôøng

Cuøng lìa trí, sôû tri Chuyeån y ñaëng giaûi thoaùt

Ñöôïc nhö huyeãn tam muoäi Sieâu quaù nôi thaäp ñòa

Khi quaùn thaáy taâm vöông Töôûng thöùc ñeàu xa lìa Khi taâm ñaõ chuyeån y AÁy goïi laø thöôøng truï ÔÛ nôi Lieân hoa cung

Khôûi ra caùc huyeãn caûnh Ñaõ ôû cung aáy roài

Töï taïi khoâng duïng coâng Lôïi ích cho chuùng sinh Nhö maàu ngoïc ma ni Khoâng höõu vi, voâ vi

Chæ tröø voïng phaân bieät Phaøm ngu meâ chaáp giöõ Nhö thaïch nöõ moäng con Neân bieát raèng linh hoàn

Uaån, giôùi, caùc thöù duyeân Caùc kieán höõu, phi höõu Ñeàu khoâng, voâ töï tính

Ta duøng phöông tieän noùi Nhöng thaät khoâng coù töôùng Phaøm phu voïng chaáp giöõ

Naêng töôùng cuøng sôû töôùng Taát caû bieát cuøng khoâng

Taát caû khoâng taát caû Do phaøm ngu phaân bieät Phaät khoâng giaùc töï, tha

Caùc phaùp nhö moäng huyeãn Khoâng sinh, khoâng töï tính

Vì ñeàu laø tính khoâng Khoâng coù, baát khaû ñaéc

Ta chæ noùi moät tính Lìa nôi voïng keá chaáp Töï tính khoâng coù hai

Choã laøm cuûa caùc Thaùnh Nhö töù ñaïi beänh suy


- 189 - - 190 -

Khaép coõi thaáy hoa ñoám Caùi thaáy ñoù khoâng thöïc Theá gian cuõng nhö vaäy

Nhö huyeãn hieän caùc töôïng Caây coû cuøng ngoùi soûi Maø thaät khoâng coù gì

Caùc phaùp cuõng nhö vaäy Khoâng naêng thuû sôû thuû

Khoâng troùi khoâng bò troùi Nhö huyeãn nhö aûo töôïng Nhö moäng nhö hoa ñoám

Neáu muoán thaáy chaân thaät Haõy lìa phaân bieät, thuû Neân tu quaùn chaân thaät

Taát khoâng Phaät, khoâng nghi Theá gian ñoàng nhö moäng

Saéc, cuûa caûi ñeàu theá Neáu thaáy ñöôïc nhö vaäy

laø toái toân treân ñôøi Ba giôùi do taâm khôûi Do meâ hoaëc thaáy coù

Lìa voïng khoâng theá gian Bieát roài chuyeån nhieãm y Sôû kieán cuûa phaøm ngu

Voïng chaáp coù sinh dieät. Baäc trí quaùn nhö thaät

Khoâng sinh cuõng khoâng dieät Thöôøng haønh "voâ phaân bieät"

Xa lìa taâm, taâm phaùp Truù trôøi saéc cöùu caùnh

Lìa caùc choã loãi laàm Nôi ñaáy thaønh chính giaùc

Ñuû thaàn thoâng töï taïi Cuøng caùc ñònh thuø thaéng Hoùa hieän nôi thaønh naøy Hoùa thaân voâ löôïng öùc Du khaép heát caùc coõi

Khieán ngu phu ñöôïc nghe Nhö höông, khoù nghó löôøng

Xa lìa ñaàu, giöõa cuoái Laïi xa lìa höõu, voâ

Khoâng nhieàu maø hieän nhieàu Khoâng ñoäng maø bieán khaép Noùi trong thaân chuùng sinh

Tính chaân bò che laáp Meâ hoaëc thaønh huyeãn coù Khoâng phaûi huyeãn bò meâ

Do taâm meâ hoaëc neân Heát thaûy ñeàu thaønh coù

Vì chuùng troùi buoäc nhau Taïng thöùc sinh theá gian

Nhö theá caùc theá gian Chæ coù giaû hieän baøy

Caùc kieán nhö thaùc chaûy Coù ra phaùp vaø ngöôøi

Neáu bieát ñöôïc nhö theá Töùc laø chuyeån sôû y

Laøm con ta ñích thöïc Thaønh töïu phaùp tuøy thuaän

Do ngu phu phaân bieät


- 191 - - 192 -

Phaùp cöùng, aåm, aám, ñoäng Giaû danh khoâng coù thaät

Laïi khoâng töôùng, sôû töôùng Thaân hình vaø caùc caên Ñeàu do taùm vaät thaønh

Phaøm ngu chaáp saéc töôùng Thaân kia bò lao lung

Phaøm ngu voïng phaân bieät Nhaân duyeân hoøa hieäp sinh khoâng roõ töôùng chaân thaät

Troâi laên trong ba coõi Caùc chuûng töû trong thöùc Hay hieän caûnh giôùi taâm Do phaøm ngu phaân bieät Voïng chaáp nôi hai thuû

Voâ minh cuøng aùi nghieäp Caùc taâm do ñoù sinh

Vì vaäy ta bieát roõ Ñoù laø tính y tha

Voïng phaân bieät coù vaät Meâ hoaëc caùc taâm phaùp

Phaân bieät kia ñeàu khoâng Meâ voïng chaáp laø coù

Taâm bò caùc duyeân buoäc Sinh khôûi neân chuùng sinh

Neáu xa lìa caùc duyeân Ta noùi khoâng sôû kieán Ñaõ lìa heát caùc duyeân

Töï töôùng vaø phaân bieät Trong thaân khoâng sinh khôûi

Ta goïi laø voâ vi Taâm sôû chuùng sinh khôûi

Naêng thuû vaø sôû thuû Sôû kieán ñeàu voâ töôùng

Phaøm ngu voïng phaân bieät hieån thò A laïi gia

Taïng thöùc raát thuø thaéng Lìa naêng thuû sôû thuû Ta noùi laø chaân nhö

Trong uaån khoâng coù ngöôøi Khoâng ngaõ, khoâng chuùng sinh

Sinh chæ laø thöùc sinh Dieät chæ laø thöùc dieät

Nhö tranh coù cao thaáp Tuy thaáy maø khoâng thaät Caùc phaùp cuõng nhö vaäy Tuy thaáy maø khoâng coù Nhö thaønh caøn thaùt baø Laïi nhö boùng naéng loøa Sôû kieán thöôøng nhö vaäy Trí quaùn khoâng theå coù

Nhaân duyeân cuøng thí duï Laáy ñoù maø laäp toân

Caøn thaønh, moäng, voøng löûa AÛo töôïng, aùnh maët trôøi Nôi löûa, vaø mao luaân

Laáy ñoù laøm ví duï Ñeå baøy nghóa voâ sinh

Theá phaân bieät ñeàu khoâng Meâ hoaëc, nhö huyeãn moäng


- 193 - - 194 -

Thaáy caùc loaøi khoâng sinh Ba coõi khoâng sôû y

Trong ngoaøi cuõng nhö vaäy Thaønh töïu voâ sinh nhaãn

Ñöôïc nhö huyeãn tam muoäi Cuøng vôùi YÙ sinh thaân

Ñuû caùc moùn thaàn thoâng Caùc löïc vaø töï taïi

Caùc phaùp voán voâ sinh Khoâng, khoâng coù töï tính Meâ hoaëc caùc nhaân duyeân

Neân noùi coù sinh dieät Ngu phu voïng phaân bieät

Laáy taâm hieän ra taâm Cuøng hieän caùc ngoaïi saéc

Maø thaät khoâng coù gì Nhö ñònh löïc quaùn thaáy

Töôïng Phaät cuøng khôùp xöông Phaân cheû ñeán ñaïi chuûng

Giaû baøy ra theá gian Thaân, taøi saûn, choã ôû Ba phaùp laøm sôû thuû YÙ thuû vaø phaân bieät

Ba phaùp laøm naêng thuû Meâ hoaëc cuøng voïng keá Laø phaân bieät naêng, sôû Chæ theo vaên töï, caûnh

Maø khoâng thaáy chaân thaät Haønh giaû laáy tueä quaùn Caùc phaùp khoâng töï tính

Khi aáy truï voâ töôùng Heát thaûy ñeàu döùt baët nhö laáy möïc veõ gaø Keû voâ trí voïng thuû

Thaät khoâng coù ba thöøa Phaøm ngu khoâng hieåu ñöôïc

Neáu thaáy caùc thanh vaên Cuøng vôùi bích chi phaät Ñeàu laø choã hoùa hieän

Cuûa Boà taùt ñaïi bi Ba coõi chæ laø taâm

Phaân bieät hai töï tính Chuyeån y lìa nhaân phaùp

AÁy töùc laø chaân nhö Nhaät nguyeät aùnh ñeøn löûa

Ñaïi chuûng vaø ma ni Khoâng phaân bieät taùc duïng

Chö phaät cuõng nhö vaäy Caùc phaùp nhö mao luaân

Xa lìa sinh, truï, dieät Laïi lìa thöôøng, voâ thöôøng Nhieãm tònh cuõng nhö theá Nhö boâi thuoác vaøo maét

Thaáy ñaát thaønh saéc vaøng Maø thaät trong ñaát kia

Voán khoâng coù töôùng vaøng Keû ngu cuõng nhö vaäy Taâm meâ loaïn voâ thæ

Voïng chaáp caùc phaùp thaät Nhö huyeãn nhö aûo töôïng


- 195 - - 196 -

Neân quaùn moät chuûng töû Cuøng phi chuûng ñoàng aån

Moät chuûng heát thaûy chuûng Goïi caùc phaùp cuûa taâm Caùc chuûng töû laø moät

Chuyeån y thaønh phi chuûng Bình ñaúng ñoàng phaùp aán Taát ñeàu khoâng phaân bieät Taát caû nhöõng chuûng töû Laøm nhaân cho caùc thöùc Sinh caùc söï phieàn naõo Goïi laø caùc chuûng töû

Quaùn töï tính caùc phaùp Meâ hoaëc khoâng boû ñôøi Tính vaät voán voâ sinh Bieát roõ töùc giaûi thoaùt

Baäc ñònh quaùn theá gian Caùc saéc do taâm khôûi Voâ thæ taâm meâ hoaëc

Thaät khoâng coù saéc, taâm Nhö huyeãn vaø Caøn thaønh

Mao luaân vaø aûo töôïng Khoâng coù maø hieän coù

Caùc phaùp cuõng nhö vaäy Heát thaûy phaùp khoâng sinh

Chæ do meâ hoaëc thaáy Ñaõ do meâ voïng sinh

Ngu voïng chaáp coù hai Do caùc thöù taäp khí

Sinh caùc laøn soùng taâm

Neáu khi taäp khí ñoaïn Soùng taâm khoâng coøn khôûi Taâm duyeân caùc caûnh khôûi Nhö tranh nöông vaøo vaùch

Neáu ôû giöõa hö khoâng Laøm sao maø hoïa ñöôïc Neáu duyeân moät ít phaàn

Khieán taâm kia ñöôïc sinh Taâm ñaõ do duyeân khôûi

Nghóa duy taâm khoâng thaønh Tính taâm voán thanh tònh Cuõng nhö hö khoâng laëng Ñem taâm maø chaáp taâm Do taäp khí khoâng khaùc Chaáp tröôùc töï taâm hieän Do taâm maø sinh khôûi

Sôû kieán khoâng ngoaøi taâm Neân noùi raèng duy taâm Taïng thöùc goïi laø taâm Tö löông laáy laøm yù

Hay roõ caùc caûnh giôùi AÁy töùc goïi laø thöùc

Taâm thöôøng laø voâ kyù (avyaøktra) YÙ ñuû hai thöù haønh

Hieän taïi thöùc ñaày ñuû Caùc phaùp thieän, baát thieän Tu chöùng khoâng nhaát ñònh

Caùc ñòa vaøo coõi nöôùc Vöôït ra ngoaøi taâm löôïng An truù khoâng quaû töôùng


- 197 - - 198 -

Vì höõu khoâng coù tính

Caùc sôû kieán höõu, voâ Cuøng vôùi caùc moùn töôùng

Ñeàu laø do phaøm phu Ñieân ñaûo voïng chaáp tröôùc

Baäc trí lìa phaân bieät Söï vaät ñaõ traùi nhau

Do taâm khoâng saéc töôùng Bôûi theá voâ phaân bieät

Caùc caên ñeàu nhö huyeãn Caûnh giôùi thì nhö moäng

Naêng taùc cuøng sôû taùc Heát thaûy ñeàu phi höõu

Tuïc ñeá coù taát caû Ñeä nhaát nghóa tuyeät khoâng

Voâ tính cuûa caùc phaùp Goïi laø ñeä nhaát nghóa Trong choã voâ töï tính

Nhaân vì caùc ngoân thuyeát Neân coù caùc vaät khôûi

AÁy goïi laø tuïc ñeá Neáu khoâng coù ngoân thuyeát Caùc vaät khôûi cuõng khoâng Trong tuïc ñeá khoâng coù

Chæ coù lôøi, khoâng söï Phaùp ñieân ñaûo hö voïng

Thaät ra khoâng coù gì Neáu ñaûo laø thaät coù

Thì voâ khoâng töï tính

Maø phaùp ñieân ñaûo kia

Heát thaûy caùc vaät coù ñeàu laø baát khaû ñaéc

AÙc taäp huaân nôi taâm Hieän ra ñuû caùc töôùng

Meâ hoaëc noùi ngoaøi taâm voïng thuû caùc saéc hình

Phaân bieät voán laø khoâng Neân phaân bieät ñoaïn ñöôïc

Voâ phaân bieät seõ thaáy Thaät tính, chöùng chaân khoâng

Voâ minh huaân nôi taâm Neân thaáy caùc chuùng sinh Nhö caùc voi ngöïa huyeãn

Cuøng caây laù vaø vaøng Nhö keû bò ñau maét

Meâ hoaëc thaáy mao luaân Phaøm phu cuõng nhö vaäy Voïng thuû caùc caûnh giôùi Phaân bieät, sôû phaân bieät

Cuøng ngöôøi khôûi phaân bieät Chuyeån, sôû chuyeån, nhaân chuyeån

Do ñoù saùu giaûi thoaùt Do nôi voïng keá neân

Khoâng ñòa, khoâng caùc ñeá Laïi khoâng coù saùt ñoä

Hoùa Phaät vaø nhò thöøa Taâm khôûi heát thaûy phaùp

Heát thaûy xöù vaø thaân Taâm tính thaät voâ töôùng

Voâ trí thuû caùc moùn


- 199 - - 200 -

Phaân bieät meâ hoaëc töôùng Goïi laø y tha khôûi

Trong töôùng coù caùc teân AÁy laø vì voïng keá

Caùc duyeân phaùp hoøa hôïp Phaân bieät thaønh danh, töôùng

Taát caû ñeàu khoâng sinh Goïi laø vieân thaønh thaät

Möôøi phöông caùc saùt ñoä Trong chuùng sinh, Boà taùt

Bao nhieâu phaùp, Baùo Phaät Hoùa thaân cuøng bieán hoùa

Ñeàu töø cöïc laïc giôùi Cuûa Di ñaø maø ra

ÔÛ trong kinh Phöông quaûng Neân bieát nghóa bí maät Nhöõng gì Phaät töû noùi

Cuøng cuûa Ñaïo sö daïy, Ñeàu do Hoùa thaân noùi

Khoâng phaûi Thaät Baùo Phaät Caùc phaùp khoâng töøng sinh Cuõng khoâng phaûi khoâng coù Nhö huyeãn, laïi nhö moäng Nhö hoùa, nhö Caøn thaønh Caùc phaùp do taâm khôûi Caùc phaùp do taâm thoaùt

Taâm khôûi khoâng caùch khaùc Taâm dieät cuõng nhö theá Vì chuùng sinh phaân bieät Caùc töôùng hö voïng hieän

Duy taâm thaät khoâng caûnh Lìa phaân bieät, giaûi thoaùt

Do phaân bieät, hí luaän Tích taäp töø voâ thæ

Vì caùc aùc taäp huaân Khôûi caûnh hö voïng naøy

Caùc phaùp ñeàu khoâng sinh do töï tính voïng keá

Y chæ nôi duyeân khôûi Chuùng sinh meâ phaân bieät

Phaân bieät khoâng töông öng Thì y tha cuõng döùt

Sôû truù rôøi phaân bieät Chuyeån y töùc chaân nhö Chôù voïng keá hö voïng

Voïng keá töùc khoâng thaät Meâ hoaëc voïng phaân bieät Naêng, sôû thuû ñeàu khoâng

Phaân bieät thaáy ngoaïi caûnh AÁy laø tính voïng keá Do hö voïng keá aáy

Duyeân khôûi töï tính sinh Taø thaáy caùc ngoaïi caûnh Khoâng caûnh chæ do taâm Quaùn saùt ñuùng nhö lyù Naêng, sôû thuû ñeàu dieät

Caûnh ngoaøi thaät khoâng coù Taäp khí nhieãm oâ taâm

Maø chuyeån coù tôï caûnh Khi dieät hai phaân bieät


- 201 - - 202 -

Trí tònh thuoäc chaân nhö Khôûi ra caûnh voâ aûnh

Caûnh thaùnh khoù nghó baøn Do cha meï hoøa hieäp

Nhö gia ua trong bình A laïi gia, yù ñuû

Khieán taêng tröôûng xích, baïch Beá thi (pesì) vaø Truø baøo (Ghanaørbuda)

Caùc thöù ueá nghieäp sinh Gioù nghieäp taêng boán ñaïi

sinh ra nhö traùi chín Naêm cuøng naêm vaø naêm Sang khieáu coù chín loã

Moùng, raêng, loâng ñaày ñuû Ñuû roài beøn sinh ra

Môùi sinh nhö phaân truøng Laïi nhö ngöôøi tænh nguû

Maét môû ra thaáy saéc Phaân bieät daàn taêng tröôûng Phaân bieät quyeát xong roài Caùc moâi raêng hoøa hieäp Baét ñaàu phaùt noùi naêng Nhö gioáng chim anh vuõ Thuaän chuùng sinh yù laïc

Ta laäp ra ñaïi thöøa Khoâng phaûi choã aùc kieán Ngoaïi ñaïo khoâng theå thoï

Thöøa do ta töï chöùng Khoâng theå suy löôøng ñöôïc

Sau khi Phaät dieät ñoä

Xin noùi ai thoï trì Ñaïi hueä ! OÂng neân bieát

Sau khi ta Nieát baøn Ñôøi vò lai seõ coù

Keû thoï trì phaùp ta Trong xöù Nam AÁn ñoä Tyø kheo danh ñöùc lôùn

Quyeát hieäu laø Long thoï Hay phaù luaän höõu, voâ Trong theá gian laøm roõ Voâ thöôïng ñaïi thöøa ta

ñöôïc sô hoan hæ ñòa Vaõng sinh xöù an laïc

Trong nghóa lyù duyeân khôûi Höõu voâ ñeàu khoâng thaønh

Trong duyeân töôûng töôïng vaät Phaân bieät ra coù, khoâng

Kieán ngoaïi ñaïo nhö vaäy Xa lìa phaùp cuûa ta

Danh töï cuûa caùc phaùp Ñaõ noái nhau nhieàu ñôøi

Taäp (khí) quaù khöù, hieän taïi Xoay vaàn cuøng phaân bieät

Neáu khoâng noùi ra teân Taát theá gian meâ hoaëc Vì muoán tröø meâ hoaëc Neân laäp ra danh ngoân Keû ngu phaân bieät phaùp Meâ hoaëc nôi danh töï

Meâ hoaëc caùc duyeân sinh


- 203 - - 204 -

AÁy laø ba phaân bieät Chaáp baát sinh baát dieät Töï tính nhö hö khoâng Töï tính voán khoâng coù Ñaáy laø töôùng voïng keá

Nhö huyeãn, boùng, aûo töôïng Moäng, boùng göông, voøng löûa Nhö tieáng vang, Caøn thaønh

AÁy laø y tha khôûi Chaân nhö, khoâng, baát nhò

Thaät teá cuøng phaùp tính (Bhuøtakoti, Dharmataø)

Ñeàu khoâng coù phaân bieät Ta noùi laø vieân thaønh

Ngöõ ngoân thuoäc veà taâm Hö voïng sa nhò bieân

Tueä phaân bieät thaät ñeá Laø tueä khoâng phaân bieät Nôi ngöôøi trí môùi hieän

Nôi ngöôøi ngu khoâng hieän Caùi hieän nôi trí aáy

Heát thaûy phaùp khoâng töôùng Nhö chuoãi ñeo vaøng giaû

Keû ngu cho laø vaøng Caùc phaùp cuõng nhö vaäy

Ngoaïi ñaïo voïng suy löôøng Moïi phaùp voâ thuûy chung

ÔÛ nôi töôùng chaân thaät Theá gian ñeàu voâ taùc

Voïng keá khoâng hieåu ñöôïc

Caùc phaùp trong quaù khöù Vò lai cuøng hieän taïi

Heát thaûy phaùp nhö theá Taát caû ñeàu khoâng sinh Do caùc duyeân hoøa hôïp Neân noùi coù caùc phaùp Neáu lìa söï hoøa hôïp

Khoâng sinh cuõng khoâng dieät Maø caùc phaùp duyeân khôûi Moät, khaùc ñeàu khoâng coù Löôïc noùi laø khoâng sinh Noùi roäng laø khoâng dieät

Moät ñaèng "baát sinh khoâng" Moät ñaèng laø "sinh khoâng" Baát sinh khoâng laø thaéng Sinh khoâng taát dieät hoaïi chaân nhö, khoâng, thaät teá Nieát baøn cuøng phaùp giôùi

Caùc thöù yù sinh thaân Ta noùi laø dò danh

Nôi caùc kinh luaät luaän Khôûi phaân bieät veà tònh Neáu khoâng hieåu voâ ngaõ Laø theo lôøi, khoâng nghóa

Chuùng sinh voïng phaân bieät Sôû kieán nhö söøng thoû

Phaân bieät töùc meâ hoaëc Nhö thuù khaùt ñuoåi boùng do nôi voïng chaáp tröôùc Maø khôûi ra phaân bieät


- 205 - - 206 -

Neáu lìa nhaân voïng keá Töùc khoâng khôûi phaân bieät Ñaïi phöông quaûng saâu xa

Bieát caùc coõi töï taïi Ta vì Boà taùt noùi

Khoâng phaûi vì thanh vaên Ba coõi khoâng, voâ thöôøng

Xa lìa ngaõ, ngaõ sôû Ta vì caùc Thanh vaên

Noùi toång töôùng nhö theá Khoâng tröôùc heát thaûy phaùp

Ñi moät mình tòch tònh Tö nieäm Bích chi quaû Ta vì duyeân giaùc noùi Thaân laø y tha khôûi

Meâ hoaëc khoâng töï thaáy Phaân bieät töï tính ngoaøi

Maø khieán taâm voïng khôûi Nhôø chöùng, nhôø gia trì Do sinh vaøo caùc loaøi

Do coù ñöôïc trong moäng AÁy boán thöù thaàn thoâng

Thaàn thoâng ñöôïc trong moäng Cuøng do oai löïc Phaät Hay do sinh caùc loaøi

Ñeàu khoâng phaûi "baùo ñaéc" Do taäp khí huaân taâm Neân boùng tôï-vaät khôûi

Keû phaøm ngu chöa hieåu Cho neân noùi laø sinh

do nôi voïng phaân bieät Khi coøn thaáy ngoaïi töôùng Thì coøn taêng theâm voïng Vì khoâng thaáy taâm meâ

Vì sao noùi coù sinh Maø khoâng noùi sôû kieán Khi khoâng vaät maø thaáy

Noùi cho ai? Vì sao? Theå taâm voán thanh tònh

YÙ cuøng vôùi caùc thöùc Do taäp khí thöôøng huaân

Maø laøm caùc ueá loaïn Taïng thöùc xa lìa thaân YÙ beøn tìm ñöôøng neûo Thöùc baøy tôï caûnh giôùi Thaáy roài tham naém giöõ

Sôû kieán ñeàu do taâm Ngoaïi caûnh baát khaû ñaéc

Neáu tu quaùn nhö theá Xaû voïng ñaït chaân nhö

Caûnh giôùi cuûa ñònh chöùng Nghieäp cuøng oai löïc Phaät

Ba thöù baát tö nghì Choã khoù löôøng cuûa trí Quaù khöù, vò lai, ngaõ

Hö khoâng cuøng Nieát baøn Ta tuøy theá tuïc noùi Chaân ñeá lìa vaên töï

Nhò thöøa cuøng ngoaïi ñaïo Cuøng y chæ caùc kieán


- 207 - - 208 -

Meâ hoaëc lyù duy taâm Voïng phaân bieät ngoaïi caûnh

La haùn, Bích chi Phaät Cuøng vôùi trí giaùc Phaät Chuûng töû ñaõ thaønh töïu

Moäng thaáy Phaät quaùn ñaûnh Huyeãn taâm tòch tònh ñeán

Vì sao noùi höõu voâ ÔÛ ñaâu, noùi cho ai?

Côù gì, nguyeän Phaät giaûi Vì keû meâ duy taâm

Ta noùi huyeãn, höõu, voâ Khi sinh, dieät töông öng

Töôùng sôû töôùng bình ñaúng YÙ thöùc teân "Phaân bieät"

Cuøng vôùi naêm thaân thöùc Nhö boùng hình troâi chaûy

Töø taâm khôûi chuûng töû Neáu taâm cuøng vôùi yù

Caùc thöùc thaân khoâng khôûi Thì ñöôïc yù sinh thaân

Laïi ñöôïc ñeán Phaät ñòa Caùc duyeân cuøng uaån, giôùi Töï töôùng cuûa nhaân, phaùp

ñeàu do taâm baøy ra Nhö moäng cuøng mao luaân

Quaùn theá gian huyeãn moäng Y chæ nôi chaân thaät

Chaân thaät lìa caùc töôùng Laïi lìa nhaân töông öng

Caûnh chöùng cuûa baäc thaùnh Thöôøng truù nôi voâ nieäm Meâ hoaëc nhaân töông öng Chaáp theá gian laøm thaät Heát thaûy hí luaän dieät

Thì meâ hoaëc khoâng sinh Meâ theo phaùp, phaân bieät Si taâm thöôøng hieän khôûi Caùc phaùp khoâng, voâ tính

Noùi thöôøng hay voâ thöôøng Laø kieán cuûa "sinh luaän" (utpaødavaødin)

Khoâng phaûi voâ sinh luaän (anutpaødavaødin) Nhaát, dò, caâu, baát caâu Töï nhieân cuøng töï taïi

Thôøi,vi traàn, thaéng tính Duyeân, phaân bieät theá gian

Thöùc laø gioáng sinh töû Coù gioáng neân coù sinh

Nhö hoïa nöông nôi töôùng Bieát roõ töùc lieàn dieät

Thí nhö thaáy ngöôøi huyeãn Maø coù sinh töû huyeãn

Phaøm ngu cuõng nhö vaäy Do si coù buoäc, môû

Hai thöù phaùp trong, ngoaøi Cuøng caùc nhaân duyeân kia

Keû tu haønh quaùn saùt Ñeàu truï nôi voâ töôùng Taäp khí khoâng lìa taâm

Cuõng khoâng cuøng vôùi taâm


- 209 - - 210 -

Tuy taäp khí troùi buoäc Töôùng taâm khoâng sai khaùc

Taâm nhö aùo saéc traéng Bò taäp yù thöùc nhieãm Caáu taäp laøm oâ ueá

Khieán taâm khoâng hieän roõ Ta noùi nhö hö khoâng

Khoâng höõu cuõng khoâng voâ Taïng thöùc cuõng nhö vaäy

Höõu, voâ ñeàu xa lìa Neáu yù thöùc chuyeån y Thì taâm lìa caáu loaïn Ta noùi taâm laø Phaät

Ñaõ roõ heát thaûy phaùp Ñoaïn döùt ba töông tuïc

Laïi lìa nôi boán cuù Höõu, voâ ñeàu xa lìa

Caùc höõu (bhava) thöôøng nhö huyeãn Baûy ñòa do taâm khôûi Neân coù hai töï tính

Hai ñòa cuøng Phaät ñòa Chính laø vieân thaønh thaät

Duïc, saéc, voâ saéc giôùi Cuøng vôùi coõi Nieát baøn

Ñeàu ôû nôi thaân naøy Ñeàu laø taâm caûnh giôùi

Khi coøn coù sôû ñaéc Thì coøn meâ hoaëc khôûi Neáu bieát töï taâm khôûi

Thì meâ hoaëc khoâng sinh

Ta laäp hai thöù phaùp Caùc töôùng vaø thöïc chöùng Duøng ñuû thöù nguyeân taéc

Maø phöông tieän laäp thuyeát Thaáy caùc thöù danh, töôùng

Laø meâ hoaëc, phaân bieät Neáu lìa xa danh töôùng Laø tính tòch caûnh thaùnh Do phaân bieät naêng, sôû Taát coù töôùng voïng keá Neáu lìa phaân bieät kia Töï tính laø choã thaùnh

Taâm ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt Laø chaân lyù thöôøng toàn

Chuûng tính vaø phaùp tính Chaân nhö lìa phaân bieät Ñaõ coù thanh tònh taâm Thì coù taïp nhieãm hieän

Khoâng tònh töùc khoâng nhieãm Laø chaân tònh cuûa thaùnh Theá gian do duyeân sinh

Taêng tröôûng theâm phaân bieät Quaùn noù nhö huyeãn moäng

Khi aáy töùc giaûi thoaùt Caùc thöù aùc taäp khí

Cuøng vôùi taâm hoøa hieäp Chuùng sinh thaáy ngoaïi caûnh Khoâng thaáy phaùp tính taâm Taâm tính voán thanh tònh Khoâng sinh caùc meâ hoaëc


- 211 - - 212 -

Meâ do aùc taäp khôûi Cho neân khoâng thaáy taâm

Meâ hoaëc töùc laø chaân Chaân khoâng ôû choã khaùc

Khoâng nôi haønh, phi haønh Cuõng khoâng thaáy nôi khaùc

Neáu quaùn caùc höõu vi Xa lìa töôùng, sôû töôùng

Vì ñaõ lìa caùc töôùng Thaáy thaûy ñeàu laø taâm

An truï nôi duy taâm Khoâng phaân bieät ngoaïi caûnh

Truù sôû duyeân chaân nhö Vöôït quaù ngoaøi taâm löôïng

Khi sieâu ñeán taâm löôïng Cuõng sieâu ñeán voâ töôùng

Ñaõ truù ôû voâ töôùng Khoâng thaáy caû ñaïi thöøa

Haønh tòch, khoâng duïng coâng Tònh tu caùc ñaïi nguyeän

Trí toái thaéng voâ ngaõ Voâ töôùng neân khoâng thaáy

Haõy quaùn taâm sôû haønh Laïi quaùn trí sôû haønh

Quaùn thaáy tueä sôû haønh Nôi töôùng khoâng meâ hoaëc

Khoå ñeá thuoäc veà taâm Taäp laø caûnh cuûa trí (jnaøna)

Dieät, ñaïo vaø Phaät ñòa Ñeàu laø caûnh cuûa tueä

Ñaéc quaû vaø Nieát baøn Cuøng vôùi taùm thaùnh ñaïo

Khi bieát caùc phaùp aáy Laø trí Phaät thanh tònh

Nhaõn caên cuøng saéc caûnh Khoâng, minh vaø taùc yù

Neân khieán töø taïng thöùc Sinh nhaõn thöùc chuùng sinh

Naêng, sôû thuû, thuû giaû Moãi thöù ñeàu khoâng coù

Khoâng nhaân voïng phaân bieät AÁy laø keû voâ trí

Danh, nghóa khoâng sinh nhau Rieâng danh nghóa cuõng theá

Do nhaân, voâ nhaân sinh Ñeàu khoâng ngoaøi phaân bieät

Voïng noùi truï chaân ñeá Tuøy kieán giaûi baøy noùi

Moät tính, naêm khoâng thaønh Xa lìa nôi ñeá nghóa Hí luaän veà höõu, voâ

Neân vöôït caùc ma aáy Khi ñaõ thaáy voâ ngaõ

Khoâng voïng caàu caùc coõi Chaáp taùc giaû laø thöôøng

Chuù thuaät höng tranh luaän Chaân ñeá lìa ngoân thuyeát Maø thaáy phaùp tòch tònh

Do nöông vaøo taïng thöùc Maø coù maït na chuyeån


- 213 - - 214 -

Döïa vaøo taâm vaø yù Maø coù caùc thöùc sinh

Caùc phaùp hö voïng laäp Cuøng taâm tính, chaân nhö Ñònh giaû quaùn nhö theá Thoâng ñaït tính duy taâm Quaùn yù cuøng töôûng, söï

Khoâng nghó thöôøng, voâ thöôøng Cuøng vôùi sinh, baát sinh

Khoâng phaân bieät hai nghóa Do nôi A laïi gia

Caùc thöùc ñeàu sinh khôûi Troïn khoâng nôi moät nghóa

Maø sinh hai moùn taâm Do thaáy duy töï taâm

Lìa khoâng, lìa ngoân thuyeát Neáu khoâng thaáy töï taâm

Bò löôùi taø kieán troùi Caùc duyeân khoâng töøng sinh

Caùc caên khoâng choã coù Khoâng tham, khoâng uaån, giôùi

Taát khoâng caùc höõu vi Voán khoâng caùc nghieäp baùo

Khoâng taùc khoâng höõu vi Xöa nay khoâng chaáp tröôùc

Khoâng buoäc cuõng khoâng môû Phaùp höõu, voâ, voâ kyù

Phaùp, phi phaùp, ñeàu khoâng Khoâng thôøi, khoâng Nieát baøn

Phaùp tính baát khaû ñaéc

Khoâng Phaät khoâng chaân ñeá Khoâng nhaân cuõng khoâng quaû

Khoâng ñieân ñaûo, Nieát baøn Khoâng sinh cuõng khoâng dieät

Laïi khoâng möôøi hai chi Bieân, voâ bieân khoâng coù Heát thaûy kieán ñeàu ñoaïn

Ta noùi laø duy taâm Phieàn naõo nghieäp cuøng thaân

Quaû sôû ñaéc cuûa nghieäp Ñeàu nhö huyeãn nhö moäng

Nhö Caøn thaùt baø thaønh Vì truï nôi duy taâm

Neân thaáy coù ñoaïn thöôøng Nieát baøn khoâng caùc uaån

Khoâng ngaõ cuõng khoâng töôùng Ñaõ nhaäp vaøo duy taâm

Chuyeån y ñöôïc giaûi thoaùt Do aùc taäp laøm nhaân

Ngoaøi hieän ra ñaïi ñòa Cuøng vôùi caùc chuùng sinh Duy taâm khoâng thaáy gì Hình boùng, thaân, taøi saûn Do taäp chuùng sinh hieän Taâm khoâng laø höõu, voâ

Taäp khí khieán khoâng roõ Caáu hieän ra trong tònh

Khoâng phaûi tònh trong caáu Nhö maây che hö khoâng

Taâm khoâng hieän cuõng theá


- 215 - - 216 -

Tính voïng chaáp noùi coù Nôi duyeân khôûi taát khoâng

Vì voïng keá meâ chaáp Duyeân khôûi khoâng phaân bieät.

Khoâng sôû taïo ñeàu (laø) saéc Coù saéc khoâng sôû taïo

Moäng, huyeãn, aùnh, Caøn thaønh Ñeàu khoâng phaûi ñöôïc taïo. Neáu nôi phaùp duyeân sinh Noùi thaät cuøng khoâng thaät

Keû aáy taát tin theo Caùc kieán nhaát cuøng dò. Thanh vaên coù ba haïng:

Nguyeän sinh vaø bieán hoùa Vaø lìa tham, saân si

Töø chính phaùp sinh ra. Boà taùt cuõng ba haïng

Chöa coù caùc Phaät töôùng Vì nhôù nghó chuùng sinh

Maø hieän hình töôùng Phaät Caùc loaïi taâm chuùng hieän

Ñeàu töø taäp khí sinh Caùc loaïi hình vaø boùng

Nhö sao, maây, trôøi, traêng Neáu ñaïi chuûng thaät coù

Seõ coù "sôû-taïo" sinh Vì ñaïi chuûng voâ tính

Neân khoâng töôùng naêng, sôû Ñaïi chuûng laø naêng taïo

Ñòa thuûy laø sôû taïo

Ñaïi chuûng voán voâ sinh Neân khoâng sôû-taïo-saéc Saéc giaû, thaät caùc thöù

Cuøng huyeãn sôû taïo saéc Saéc moäng, saéc Caøn thaønh

Saéc naéng laø thöù naêm Naêm haïng nhaát xieån ñeà

Naêm chuûng tính cuõng vaäy Nguõ thöøa cuøng phi thöøa

Nieát baøn coù saùu loaïi Caùc uaån hai möôi boán Caùc saéc coù taùm moùn Phaät coù hai möôi boán

Phaät töû coù hai loaïi Phaùp moân traêm leû taùm Thanh vaên coù ba haïng Caùc coõi Phaät chæ moät

Moät Phaät cuõng nhö vaäy Giaûi thoaùt coù ba loaïi Taâm löu chuù coù boán Voâ ngaõ coù saùu thöù Sôû tri cuõng coù boán Xa lìa nôi taùc giaû

Cuøng lìa caùc loãi kieán Trong töï chöùng baát ñoäng Laø voâ thöôïng ñaïi thöøa Sinh cuøng vôùi baát sinh Coù taùm thöù chín thöù

Moät nieäm cuøng tieäm thöù Chöùng ñaéc chæ coù moät


- 217 - - 218 -

Voâ saéc giôùi taùm thöù Thieàn sai bieät coù saùu Caùc Phaät töû, Bích chi Xuaát ly coù baûy haïng Ba coõi taát khoâng coù

Thöôøng voâ thöôøng cuõng khoâng Taùc nghieäp vaø quaû baùo

Ñeàu nhö chuyeän trong moäng Chö Phaät voán khoâng sinh

Vì ñeä töû Thanh vaên Taâm thöôøng khoâng thaáy ñöôïc

Caùc phaùp ñeàu nhö huyeãn Neân ôû nôi caùc coõi

Töø Ñaâu suaát nhaäp thai Sôû sinh vaø xuaát gia

Khoâng töø baøo thai sinh Vì chuùng sinh löu chuyeån

Maø noùi phaùp Nieát baøn Caùc ñeá cuøng caùc coõi

Tuøy cô khieán giaùc ngoä Theá gian, caùc chaâu, röøng Voâ ngaõ, ngoaïi ñaïo, haønh

Thieàn, thöøa, A laïi gia Quaû, caûnh baát tö nghì Caùc loaøi tinh tuù, traêng Caùc vua, caùc loaøi trôøi Loaøi Caøn thaùt, daï xoa Ñeàu do nghieäp aùi sinh Bieán-dò-töû khoân löôøng Cuõng cuøng hieäp taäp khí

Ñeán khi cheát vónh taän Löôùi phieàn naõo ñaõ döùt

Tieàn luùa cuøng vaøng baïc Ruoäng vöôøn vaø toâi tôù Voi ngöïa vaø traâu deâ

Ñeàu khoâng neân nuoâi giöõ Khoâng naèm giöôøng coù loã Khoâng boâi buøn traùt ñaát

Baùt baèng vaøng, baïc ñoàng Ñeàu khoâng ñöôïc naém giöõ ÖÙng khí (voû) oác, pha leâ Ñaát, ñaù, cuøng baèng saét Ñaày moät löôïng Ma kieät

Tuøy baùt ta cho pheùp Thöôøng maëc maøu thanh tònh Nhuoäm caùc maûnh gieû traéng

Baèng phaân traâu, buøn, laù Thaønh saéc aùo ca sa

Con dao daøi boán ngoùn Coù hình nöûa maët traêng

Duøng ñeå caét vaûi aùo Keû tu haønh ñöôïc giöõ Chôù hoïc caùc kyõ thuaät

Laïi khoâng ñöôïc mua baùn Neáu caàn, sai tònh nhaân

Ñaáy laø phaùp ta daïy Thöôøng giöõ gìn caùc caên Kheùo roõ nghóa kinh luaät

Khoâng giao thieäp ngöôøi tuïc AÁy laø baäc tu haønh


- 219 - - 220 -

Döôùi caây trong hang nuùi Nhaø thoâ, trong maû moà

Hang coû cuøng ñaát troáng Keû tu haønh neân truù

Trong moà vaø choã khaùc Ba y mang theo mình Neáu khi thieáu aùo maëc Coù keû cho neân nhaän Khi ra ñi khaát thöïc

Nhìn phía tröôùc moät taàm Nhieáp nieäm maø xin aên Cuõng nhö ong huùt maät

Choã coù nhieàu ngöôøi nhoùm Coù chuùng tyø kheo ni Sinh soáng vôùi theá tuïc

Ñeàu khoâng neân khaát thöïc Caùc vua cuøng con vua Quan lôùn, keû giaøu sang Keû tu haønh khaát thöïc

Ñeàu khoâng neân thaân gaàn Nhaø coù keû sinh vaø cheát

Nhaø baïn beø, baø con Choã taêng ni hoãn taïp

Ngöôøi tu haønh khoâng aên Trong chuøa khoùi khoâng döùt

Thöôøng naáu caùc moùn aên Neáu vì mình maø naáu

Ngöôøi tu haønh khoâng aên Haøng giaû quaùn theá gian

Naêng töôùng cuøng sôû töôùng

Ñeàu xa lìa sinh dieät Laïi xa lìa höõu voâ


- 221 - - 222 -

QUYEÅN BAÛY

CHÖÔNG X KEÄ TUÏNG - PHAÀN THÖÙ NHÌ

Neáu nhöõng baäc tu haønh

Khoâng khôûi caùc phaân bieät Khoâng laâu ñöôïc tam muoäi

Löïc, thoâng, vaø töï taïi Keû tu haønh khoâng neân

Voïng chaáp nhaân, vi traàn Thôøi, thaéng tính, taùc giaû Duyeân sinh ra theá gian Theá gian do phaân bieät Caùc thöù taäp khí sinh Keû tu haønh haõy quaùn

Caùc höõu nhö moäng huyeãn Xa lìa kieán chaáp thöôøng

Phuû ñònh vaø xaùc ñònh Thaân, taøi saûn, choã ôû

Khoâng phaân bieät ba coõi Khoâng nghó vieäc aên uoáng Chính nieäm ñoan thaân truù Luoân luoân cung kính leã

Chö Phaät vaø Boà taùt Kheùo giaûi nghóa kinh luaät

Phaùp lyù thuù chaân thaät Naêm phaùp, hai voâ ngaõ

Laïi tö duy töï taâm

Phaùp noäi chöùng thanh tònh Caùc ñòa cuøng Phaät ñòa Haønh giaû tu nhö theá

Ngoài ñaøi sen, (ñöôïc) quaùn ñaûnh Du haønh khaép caùc neûo Chaùn gheùt taát caû höõu Ñeán goø maû, choã tònh Tu taäp caùc quaùn haïnh

Coù vaät khoâng nhaân sinh Voïng noùi lìa ñoaïn, thöôøng

Laïi noùi lìa höõu, voâ Voïng chaáp laø trung ñaïo Voïng chaáp voâ nhaân luaän

Voâ nhaân laø ñoaïn kieán Vì khoâng roõ ngoaïi vaät Phaù hoaïi lyù trung ñaïo Sôï sa vaøo ñoaïn kieán

Khoâng xaû phaùp sôû chaáp Vöøa xaùc ñònh phuû ñònh Voïng noùi laø trung ñaïo

Khi ñaõ roõ duy taâm Xaû lìa heát ngoaïi phaùp Laïi lìa voïng phaân bieät Nhö theá hôïp trung ñaïo

Duy taâm, khoâng coù caûnh Khoâng caûnh, taâm khoâng sinh

Ta vaø chö Nhö lai Noùi ñoù laø trung ñaïo

Duø sinh hay khoâng sinh Töï tính, khoâng töï tính


- 223 - - 224 -

Höõu vaø voâ ñeàu khoâng Khoâng neân phaân bieät hai Khoâng theå khôûi phaân bieät

Keû ngu noùi giaûi thoaùt Taâm khoâng bieát trí sinh Sao ñoaïn ñöôïc nhò chaáp

Vì hieåu roõ töï taâm Ñoaïn ñöôïc hai sôû chaáp Hieåu roõ neân ñoaïn ñöôïc

Khoâng phaûi khoâng phaân bieät Bieát roõ do taâm hieän

Phaân bieät seõ khoâng khôûi Vì phaân bieät khoâng khôûi Taâm chaân nhö chuyeån y Neáu thaáy phaùp khôûi ra Lìa caùc loãi ngoaïi ñaïo Nieát baøn cuûa baäc trí

Khoâng phaûi laø dieät hoaïi Ta vaø chö Phaät noùi

Bieát vaäy seõ thaønh Phaät Neáu laïi theâm phaân bieät Töùc laø luaän ngoaïi ñaïo

Khoâng sinh maø hieän sinh Khoâng dieät maø hieän dieät Bieán khaép muoân öùc choã

Lieàn hieän nhö traêng nöôùc Moät thaân laøm nhieàu thaân Ñoát löûa cuøng röôùi möa Tuøy cô hieän trong taâm Cho neân noùi duy taâm

Taâm cuõng laø duy taâm Phi taâm cuõng taâm khôûi

Thoâng ñaït caùc saéc töôùng Taát caû ñeàu duy taâm

Hình töôùng Phaät, thanh vaên Cuøng hieän töôùng Duyeân giaùc

Vaø caùc hình saéc khaùc Ñeàu noùi laø duy taâm Töø nôi voâ saéc giôùi

Cho ñeán trong ñòa nguïc Vì chuùng sinh hieän khaép

Ñeàu do taâm laøm neân Caùc tam muoäi nhö huyeãn

Cuøng vôùi thaân yù sinh Möôøi ñòa vaø töï taïi

Ñeàu do chuyeån y thaønh Keû ngu bò töôûng chuyeån Theo thaáy nghe hay bieát Töï phaân bieät ñieân ñaûo Bò hyù luaän laøm ñoäng

Heát thaûy khoâng, voâ sinh Ta thaät khoâng Nieát baøn

Hoùa Phaät ôû caùc coõi Noùi tam thöøa, nhaát thöøa

Phaät coù ba möôi saùu Moãi loaïi coù möôøi haïng Tuøy taâm khí chuùng sinh

Maø hieän ôû caùc coõi Phaùp Phaät ôû theá gian

Cuõng nhö tính voïng keá


- 225 - - 226 -

Tuy thaáy coù ñuû thöù Kyø thöïc khoâng coù gì

Phaùp Phaät laø chaân Phaät Ngoaøi ra ñeàu (laø) Hoùa Phaät

Tuøy chuûng töû chuùng sinh Thaáy hieän thaân cuûa Phaät

Vì meâ hoaëc caùc töôùng Neân khôûi ra phaân bieät

Phaân bieät khoâng khaùc chaân Töôùng baát (?) nôi phaân bieät

Töï tính cuøng thoï duïng Hoùa thaân cuøng Hieän hoùa

Ba möôi saùu vò Phaät Ñeàu do töï tính thaønh

Do gioáng taäp huaân ngoaøi Maø sinh ra phaân bieät

Khoâng giöõ caùi chaân thaät Maø giöõ caùi voïng chaáp Meâ hoaëc do noäi taâm

Cuøng duyeân ôû ngoaïi caûnh Chæ hai thöù aáy khôûi

Khoâng coù duyeân thöù ba Meâ hoaëc nöông trong ngoaøi

Maø coù ra sinh khôûi Saùu möôi hai, möôøi taùm

Neân ta noùi laø taâm Bieát chæ coù caên, caûnh

Taát lìa nôi ngaõ chaáp (aøtmagraøha) Roõ taâm khoâng caûnh giôùi Lieàn lìa ñöôïc phaùp chaáp

Do nöông nôi baûn thöùc (aølaya) Maø coù caùc thöùc sinh Do nöông vaøo noäi xöù

Maø tôï hình hieän ngoaøi Keû ngu thöôøng phaân bieät

Höõu vi cuøng voâ vi Ñeàu laø baát khaû ñaéc

Nhö hoa ñoám, mao luaân Nhö thaønh Caøn thaùt baø

Nhö huyeãn nhö aûo töôïng Khoâng coù maø thaáy coù

Duyeân khôûi phaùp cuõng theá Ta do ba thöù taâm

Giaû laäp caên, caûnh, ngaõ Maø taâm, yù, thöùc kia

Töï tính thaät khoâng coù Taâm yù cuøng vôùi thöùc

Voâ ngaõ coù hai thöù Naêm phaùp vaø töï tính AÁy laø caûnh giôùi Phaät Nhaân taäp khí laø moät

Maø thaønh ra ba töôùng Nhö laáy moät maøu hoøa

Töôøng veõ thaáy caùc hình Naêm phaùp hai voâ ngaõ Töï tính, taâm, yù thöùc

ÔÛ trong chuûng tính Phaät Ñeàu laø baát khaû ñaéc Xa lìa taâm, yù, thöùc

Laïi lìa nôi naêm phaùp


- 227 - - 228 -

Vaø lìa nôi töï tính Ñaáy laø chuûng tính Phaät Neáu nghieäp thaân ngöõ yù

Khoâng tu phaùp baïch tònh Chuûng tính tònh cuûa Phaät

Taát lìa nôi hieän haïnh Thaàn thoâng löïc töï taïi

Tam muoäi, tònh trang nghieâm Caùc thöù yù sinh thaân

AÁy chuûng tính Phaät tònh Choã noäi chöùng voâ caáu Xa lìa caùc töôùng nhaân

Baùt ñòa vaø Phaät ñòa do Nhö lai tính thaønh

Vieãn haønh cuøng Thieän theä (Duøramgamaø, Saødhumatì)

Phaùp vaân vaø Phaät ñòa Ñeàu laø chuûng tính Phaät Ngoaøi ra ñeàu nhò thöøa

Taâm Nhö lai töï taïi Nhöng vì haøng ngu phu Töôùng taâm coù sai bieät

Maø noùi baûy thöù ñòa Ñòa thöù baûy khoâng khôûi

Loãi laàm thaân ngöõ yù Sôû y ñòa thöù taùm

Nhö moäng thaáy qua soâng Ñòa thöù taùm thöù naêm

Hieåu roõ coâng xaûo minh Caùc Boà taùt hay laøm

Vua trong caùc coõi höõu Keû trí khoâng phaân bieät Sinh hay laø khoâng sinh

Khoâng cuøng vôùi baát khoâng Töï tính, voâ töï tính

Thaûy chæ laø taâm löôïng Maø thaät baát khaû ñaéc Vì haøng nhò thöøa noùi

Ñaây thaät, ñaây hö voïng Khoâng phaûi vì Boà taùt

Khoâng neân noùi phaân bieät Höõu phi höõu ñeàu khoâng

Cuõng khoâng töôùng saùt na Phaùp giaû, thaät cuõng khoâng Ngoaøi taâm khoâng coù ñöôïc

Höõu phaùp laø tuïc ñeá Voâ tính ñeä nhaát nghóa Meâ hoaëc choã voâ tính

AÁy töùc laø theá tuïc Heát thaûy phaùp ñeàu khoâng

Ta vì haøng phaøm ngu Theo tuïc giaû baøy noùi

Nhöng ñaáy khoâng chaân thaät Caùc phaùp do ngoân khôûi Taát coù nghóa sôû haønh Khi thaáy do ngoân sinh Thì caùc phaùp khoâng coù

Nhö lìa töôûng khoâng hoa Lìa hình cuøng khoâng boùng Neáu taïng thöùc thanh tònh


- 229 - - 230 -

Thì soùng thöùc khoâng sinh Nöông phaùp thaân coù baùo Töø Baùo khôûi Hoùa thaân Ñaáy laø Caên baûn Phaät

Ngoaøi ra Hoùa Phaät hieän Khoâng neân voïng phaân bieät Khoâng cuøng vôùi baát khoâng

Voïng chaáp höõu vaø voâ Lôøi nghóa ñeàu khoâng coù Keû phaøm voïng phaân bieät Ñöùc, thaät, traàn laøm saéc Moät maûy traàn khoâng coù

Cho neân khoâng caûnh giôùi Chuùng sinh thaáy töôùng ngoaøi

Ñeàu do töï taâm hieän Caùi bò thaáy ñaõ khoâng

Neân khoâng coù ngoaïi caûnh Nhö voi bò sa laày

Khoâng theå naøo di ñoäng Thanh vaên truù trong ñònh Chìm ñaém cuõng nhö theá Neáu thaáy caùc theá gian Do taäp khí laøm nhaân

Höõu voâ ñeàu khoâng thaáy Phaùp voâ ngaõ, giaûi thoaùt

Töï tính laø voïng keá (parikalpita) Duyeân khôûi töùc y tha (paritantra)

Chaân nhö laø vieân thaønh Trong kinh ta thöôøng noùi

Taâm, yù cuøng vôùi thöùc

Phaân bieät cuøng bieåu thò Taïng thöùc laøm ba coõi

Ñeàu ñoàng nghóa vôùi taâm thoï maïng, hôi aám, thöùc

A laïi gia, maïng caên (jìvitendriyaø) YÙ cuøng vôùi yù thöùc

Ñeàu ñoàng nghóa "phaân bieät" Taâm hay giöõ ñöôïc thaân

YÙ (manas) xeùt ñoaùn suy löôøng YÙ thöùc cuøng naêm thöùc Roõ caûnh giôùi töï taâm Hoaëc thaät coù ngaõ theå

Khaùc uaån cuøng trong uaån Nôi ñoù tìm ngaõ theå

Roát raùo khoâng theå ñöôïc Quaùn theá gian moãi moãi

Caùc phieàn naõo chính, phuï Ñeàu do töï taâm hieän

Lìa khoå ñöôïc giaûi thoaùt Taâm trí thanh vaên ñaït

Tòch tònh trí duyeân giaùc Trí tueä cuûa Nhö lai

Sinh khôûi voâ cuøng taän Thaät khoâng coù saéc ngoaøi

Chæ do töï taâm hieän Phaøm phu khoâng hay bieát

Voïng phaân bieät höõu vi Khoâng bieát caûnh giôùi ngoaøi

Caùc thöù ñeàu do taâm Keû ngu duøng nhaân, duï


- 231 - - 232 -

Laäp thaønh boán cuù nghóa Baäc trí taát hieåu roõ

Caûnh giôùi töï taâm hieän Khoâng duøng toân nhaân duï

Laäp ra caùc cuù nghóa Phaân bieät, bò phaân bieät Ñeàu laø töôùng voïng keá

Y chæ nôi voïng keá Maø khôûi theâm phaân bieät

Xoay chuyeån nöông laãn nhau Ñeàu do moät taäp khí Caû hai ñeàu laø khaùch

Khoâng (phaûi) taâm chuùng sinh khôûi ÔÛ yeân trong ba coõi

Phaân bieät taâm, taâm sôû Tôï caûnh giôùi hieän ra Laø töï tính voïng keá

Hình boùng cuøng chuûng töû Hôïp thaønh möôøi hai xöù

Sôû y, sôû duyeân hôïp Noùi coù vaät ñöôïc sinh

Cuõng nhö boùng trong göông Maét loøa thaáy mao luaân Taäp khí che cuõng theá

Keû ngu khôûi voïng kieán Nôi caûnh töï phaân bieät

Maø khôûi theâm phaân bieät Ngoaïi caûnh khoâng theå coù Nhö ngu khoâng bieát daây

Laàm cho daây laø raén

Khoâng hieåu töï taâm hieän Voïng phaân bieät caûnh ngoaøi

Nhö theá töï theå daây Tính nhaát dò ñeàu lìa Chæ vì taâm meâ laàm

Voïng khôûi phaân bieät daây Khi voïng keá phaân bieät

Tính voïng keá khoâng coøn Nhö caùc vaät cuõng vaäy Chæ do phaân bieät sinh Sôû kieán tuyeät phi höõu

Töø voâ thæ meâ hoaëc Khôûi phaân bieät höõu vi

Phaùp naøo khieán meâ hoaëc Nguyeän Phaät vì con noùi Caùc phaùp khoâng töï tính

Chæ do töï taâm hieän Khoâng hieåu roõ töï taâm

Cho neân phaân bieät sinh. Nhö keû ngu phaân bieät

Voïng keá thaät khoâng coù Coù nhöõng caùi khaùc theá Maø keû ngu khoâng bieát

Nhöõng caùi baäc thaùnh coù Keû ngu khoâng bieát ñeán

Neáu thaùnh cuõng nhö phaøm Thì thaùnh coù hö voïng Vì taâm thaùnh voán tònh

Neân khoâng coù meâ hoaëc Taâm phaøm ngu khoâng tònh


- 233 - - 234 -

Neân coù voïng phaân bieät Nhö meï baûo con thô:

"Thoâi con ñöøng khoùc nöõa Treân trôøi coù quaû rôi

Xuoáng nhieàu cho con baét" Ta vì chuùng sinh noùi

Caùc thöù quaû töôûng töôïng Khieán chuùng vui ham theo

Phaùp thaät lìa höõu voâ Caùc phaùp tröôùc khoâng coù

Caùc duyeân khoâng hoøa hôïp Voán khoâng sinh maø sinh Töï tính voán khoâng coù

Phaùp chöa sinh khoâng sinh Lìa duyeân, khoâng choã sinh

Phaùp hieän sinh cuõng theá Lìa duyeân khoâng theå coù

Quaùn thaät chæ duyeân khôûi Khoâng höõu cuõng khoâng voâ Khoâng höõu voâ cuøng sinh Keû trí khoâng phaân bieät Keû ngu phu ngoaïi ñaïo Voïng noùi tính nhaát, dò

Khoâng hieåu lyù duyeân khôûi Theá gian nhö huyeãn moäng

Ñaïi thöøa ta voâ thöôïng Sieâu vieät nôi danh ngoân

Nghóa aáy raát roõ raøng Maø keû ngu khoâng bieát

Thanh vaên cuøng ngoaïi ñaïo

Thuyeát hoï ñaày xan laãn Khieán nghóa ñeàu bieán ñoåi

Taát caû do voïng keá Caùc töôùng cuøng töï theå

Hình traïng cuøng vôùi teân Boán thöù aáy duyeân nhau Maø khôûi caùc phaân bieät Chaáp do Phaïm, Töï taïi

Moät thaân (Suz. nhaân) cuøng nhieàu thaân Cuøng nhaät nguyeät vaän haønh Keû aáy khoâng (phaûi) con ta

Ñaày ñuû caùc Thaùnh kieán Thoâng ñaït phaùp nhö thaät

Kheùo leùo chuyeån caùc töôûng Ñeán beân kia bôø thöùc

Duøng phaùp giaûi thoaùt naøy Lìa haún nôi höõu voâ

Cuøng lìa choã khöù, lai Ñaáy (laø) con trong phaùp ta Neáu saéc, thöùc chuyeån dieät

Caùc nghieäp bò hö hoaïi Töùc laø khoâng sinh töû

Cuõng khoâng thöôøng, voâ thöôøng Nhöng khi chuùng chuyeån dieät

Tuy xaû ly saéc xöù Nghieäp vaãn ôû taïng thöùc

Lìa loãi laàm höõu voâ Saéc thöùc tuy chuyeån dieät

Maø nghieäp khoâng hoaïi maát Khieán ôû trong caùc coõi


- 235 - - 236 -

Saéc thöùc laïi töông tuïc Neáu caùc chuùng sinh kia Nghieäp ñaõ khôûi bò hoaïi

AÁy laø khoâng sinh töû Laïi khoâng coù Nieát baøn

Neáu nghieäp cuøng saéc thöùc Ñoàng thôøi maø dieät hoaïi

(Neáu) trong sinh töû coù sinh Saéc, nghieäp seõ khoâng khaùc

Saéc, taâm vaø phaân bieät Khoâng khaùc, khoâng khoâng khaùc

Keû ngu noùi dieät hoaïi Maø thaät lìa höõu, voâ

Duyeân khôûi cuøng voïng keá Xoay vaàn khoâng töôùng rieâng

Nhö saéc vôùi voâ thöôøng Xoay chuyeån sinh cuõng theá

Ñaõ lìa khaùc, khoâng khaùc Voïng keá khoâng theå bieát Nhö saéc tính voâ thöôøng

Vì sao noùi coù khoâng Kheùo ñaït choã voïng keá

Duyeân khôûi taát khoâng sinh Do thaáy choã duyeân khôûi Voïng keá töùc chaân nhö Neáu dieät tính voïng keá Töùc laø hoaïi phaùp nhaõn

Beøn ôû trong phaùp ta Xaùc ñònh cuøng phuû ñònh Caùc haïng ngöôøi nhö theá

Thöôøng huûy baùng chính phaùp Keû kia cuøng phi phaùp

Dieät hoaïi phaùp nhaõn ta Baäc trí khoâng giao thieäp

Laïi boû vieäc tyø kheo Vì phaù hoaïi voïng keá

Neân xaùc ñònh, phuû ñònh Neáu theo söï phaân bieät Khôûi caùc kieán höõu, voâ

Hoï nhö huyeãn, mao luaân Moäng, naéng cuøng Caøn thaønh

Hoï khoâng hoïc Phaät phaùp Khoâng neân cuøng ôû chung

Ñaõ töï do hai bieân (?) Laïi coøn phaù ngöôøi khaùc

Neáu coù baäc tu haønh Quaùn nôi tính voïng keá Vaéng laëng lìa höõu voâ Phaät töû neân cuøng ôû

Nhö theá gian coù choã Sinh vaøng, ngoïc ma ni Choã kia khoâng taïo taùc

Maø chuùng sinh thoï duøng Nghieäp tính cuõng nhö vaäy

Xa lìa caùc thöù tính Nghieäp ñöôïc thaáy voán khoâng

Maø vaãn sinh caùc neûo Nhö choã thaùnh bieát roõ Phaùp ñeàu khoâng coù gì Do keû ngu phaân bieät


- 237 - - 238 -

Phaùp voïng keá phi khoâng Vì keû ngu phaân bieät

Phaùp aáy khoâng coù vaäy Ñaõ khoâng heát thaûy phaùp

Chuùng sinh khoâng taïp nhieãm Vì coù phaùp taïp nhieãm Bò voâ minh, aùi buoäc

Hay khôûi thaân sinh töû Caùc caên taát ñaày ñuû

Neáu noùi ngu phaân bieät Phaùp naøy ñeàu laø khoâng Thì khoâng caùc caên sinh Keû tu haønh khoâng chôn Neáu khoâng coù phaùp naøy

Vaãn laøm nhaân sinh töû Keû ngu khoâng ñôïi tu

Töï nhieân maø giaûi thoaùt Neáu khoâng coù phaùp kia

Phaøm Thaùnh laøm sao phaân Laïi taát khoâng Thaùnh nhaân

Tu haønh ba giaûi thoaùt Caùc uaån cuøng nhaân, phaùp Töï, coïng töôùng saùu töôùng

Caùc duyeân vaø caùc caên Ta vì Thanh vaên noùi

Duy taâm vaø khoâng nhaân Caùc ñòa vaø töï taïi

Chaân nhö tònh noäi chöùng Ta vì Boà taùt noùi Ñôøi vò lai seõ coù

Keû maëc aùo ca sa Voïng noùi choã höõu, voâ

Huûy hoaïi chính phaùp ta Phaùp duyeân khôûi voâ tính laø laõnh vöïc chö Thaùnh

Tính voïng keá khoâng vaät (Bhaøva) Keû suy tính phaân bieät

Vò lai coù keû ngu Caùc ngoaïi ñaïo Kieät ma (Kanabhuj)

Noùi ra luaän voâ nhaân (Asatkaøryavaøda) AÙc kieán hoaïi theá gian Voïng noùi caùc theá gian

Ñeàu do vi traàn sinh Maø traàn kia khoâng nhaân

Chín moùn thaät vaät thöôøng Do thaät maø sinh thaät Do ñöùc maø sinh ñöùc

Phaùp tính khaùc vôùi ñaây Huûy baùng noùi khoâng coù Neáu voán khoâng maø sinh Theá gian coù nhaân ñaàu

Sinh töû khoâng nhaân ñaàu AÁy laø phaùp cuûa ta

Heát thaûy vaät ba coõi Voán khoâng maø sinh ra Thì löøa, choù sinh söøng

Ñaùng leõ khoâng nghi ngaïi Noaõn saéc thöùc voán khoâng

Maø nay môùi coù sinh AÙo, muõ, ñeäm caùc thöù


- 239 - - 240 -

Leõ ra do buøn sinh Trong vaûi khoâng coù ñeäm Trong caây boà cuõng khoâng

Trong moãi duyeân sao khoâng Ñeàu sinh ra caùi ñeäm

Neáu maïng vaø thaân kia Voán khoâng maø nay sinh

Nhö ta ñaõ noùi tröôùc Ñaáy laø luaän ngoaïi ñaïo

Toân ta noùi tröôùc kia Vì ñeå ngaên yù aáy

Khi ngaên yù aáy roài Sau môùi noùi teân mình Sôï raèng chuùng ñeä töû Meâ chaáp toân höõu voâ

Neáu ta vì keû aáy Tröôùc noùi luaän ngoaïi ñaïo (tìthavaøda)

AÙc tueä Ca tyø la Vì caùc ñeä töû noùi

Thaéng tính sinh theá gian (Bò caàu na) chuyeån bieán Vì caùc duyeân khoâng coù

Khoâng ñaõ sinh, hieän sinh Caùc duyeân ñaõ laø khoâng

Khoâng sinh khoâng baát sinh Toân ta lìa höõu voâ

Laïi lìa caùc nhaân duyeân Sinh dieät vaø sôû töôùng Heát thaûy ñeàu xa lìa

Theá gian nhö huyeãn moäng

Nhaân duyeân ñeàu voâ tính Thöôøng quaùn saùt nhö vaäy

Phaân bieät tuyeät khoâng khôûi Neáu quaùn ñöôïc caùc höõu Nhö aûo töôïng, mao luaân

Laïi nhö Taàm höông thaønh Thöôøng lìa höõu lìa voâ Nhaân duyeân ñeàu xaû ly

Khieán taâm ñöôïc thanh tònh Neáu noùi khoâng ngoaïi caûnh

Maø chæ coù taâm thoâi Khoâng caûnh töùc khoâng taâm

Laøm sao thaønh duy thöùc (cittamaøtra) Neáu coù caûnh sôû duyeân

Taâm chuùng sinh khôûi leân Khoâng nhaân taâm khoâng sinh

Laøm sao thaønh duy thöùc Chaân nhö cuøng duy thöùc

Laø laõnh vöïc chuùng Thaùnh Coù danh ngoân khoâng thaät Khoâng giaûi ñöôïc phaùp ta

Do naêng thuû sôû thuû Maø taâm coù sinh khôûi

Taâm theá gian nhö vaäy Neân khoâng laø duy taâm

Hình boùng, thaân, taøi, ñaát Nhö huyeãn, do taâm sinh Taâm tuy phaân laøm hai

Maø taâm khoâng hai töôùng Nhö dao khoâng töï caét


- 241 - - 242 -

Nhö ngoùn khoâng töï sôø Taâm khoâng töï thaáy mình

Vieäc aáy cuõng nhö vaäy Khoâng coù hình töôïng xöù

Taát khoâng y tha khôûi Tính voïng keá cuõng khoâng

Naêm phaùp hai taâm dieät Naêng sinh vaø sôû sinh Ñeàu laø töôùng töï taâm Maät yù noùi naêng sinh

Maø thaät khoâng töï sinh Caùc thöù caûnh hình traïng Neáu do töôûng töôïng sinh Hö khoâng cuøng söøng thoû

Ñaùng cuõng thaønh caûnh töôùng Tôï caûnh do taâm khôûi

Caûnh aáy khoâng phaûi voïng Nhöng caûnh voïng keá kia

Lìa taâm khoâng theå coù Trong voâ thæ sinh töû

Caûnh giôùi ñeàu khoâng coù Taâm khoâng coù choã khôûi

Laøm sao thaønh hình töôïng Neáu vaät khoâng coù (maø) sinh

Söøng thoû ñaùng cuõng sinh Khoâng theå voâ vaät sinh Maø khôûi ra phaân bieät

Nhö boùng göông khoâng coù Thì tröôùc kia cuõng khoâng

laøm sao trong voâ caûnh

Maø taâm duyeân caûnh khôûi Chaân nhö, khoâng, thaät teá Nieát baøn cuøng phaùp giôùi

Heát thaûy phaùp khoâng sinh AÁy tính ñeä nhaát nghóa

Keû ngu sa höõu voâ Phaân bieät caùc nhaân duyeân

Khoâng theå bieát caùc höõu Khoâng sinh, khoâng taùc giaû (Do) taâm voâ thæ laøm nhaân

Duy taâm khoâng coù vaät Ñaõ khoâng caûnh voâ thæ Taâm do ñaâu maø sinh? Voâ vaät maø sinh ñöôïc

Thì ngheøo ñaùng laø giaøu Voâ caûnh maø sinh taâm

Nguyeän Phaät vì con noùi Heát thaûy ñeàu khoâng nhaân

Khoâng taâm cuõng khoâng caûnh Taâm ñaõ khoâng choã sinh

Lìa choã laøm ba coõi Nhaân caùc bình, aùo, söøng Maø noùi khoâng söøng thoû

Cho neân khoâng ñöôïc noùi Khoâng coù phaùp nhaân nhau Khoâng nhaân coù maø khoâng Caùi khoâng aáy khoâng thaønh

Coù ñoái khoâng cuõng theá Xoay chuyeån nhaân nhau khôûi

Neáu y theo vaøi phaùp


- 243 - - 244 -

Maø coù vaøi phaùp khôûi AÁy töùc caùi ñaõ y

Khoâng nhaân maø töï coù Neáu vaät coù choã nöông

Choã nöông cuõng coù nöông Thì thaønh loãi voâ cuøng Laïi khoâng coù ít phaùp Nhö nöông caùc caây laù

Hieän ra caùc huyeãn töôùng Chuùng sinh cuõng nhö vaäy

Nöông söï hieän caùc vaät Nöông naêng löïc huyeãn sö Keû ngu thaáy huyeãn töôùng

Nöông nôi caùc caây laù Khoâng huyeãn naøo coù ñöôïc

Neáu y chæ nôi söï Phaùp aáy töùc lieàn hoaïi Sôû kieán ñaõ khoâng hai

Coøn chuùt naøo phaân bieät Phaân bieät khoâng voïng keá Phaân bieät cuõng khoâng coù

Vì phaân bieät laø khoâng Khoâng sinh töû Nieát baøn

Do khoâng (caùi) bò phaân bieät Phaân bieät taát khoâng khôûi Laøm sao taâm khoâng khôûi

Maø coù ñöôïc duy taâm YÙ sai bieät voâ löôïng

Ñeàu khoâng phaùp chaân thaät Khoâng thaät khoâng giaûi thoaùt

Laïi khoâng caùc theá gian Nhö keû ngu phaân bieät

Sôû kieán ngoaøi ñeàu khoâng Taäp khí quaáy ñuïc taâm Nhö hình aûnh hieän ra Caùc thöù phaùp höõu, voâ

Heát thaûy ñeàu khoâng sinh Chæ duy töï taâm hieän Xa lìa nôi phaân bieät

Noùi caùc phaùp do duyeân Cho keû ngu, chaúng trí Töï tính taâm giaûi thoaùt

Tònh taâm laõnh vöïc thaùnh Soá, thaéng cuøng loä hình (nanga)

Phaïm chí (Vipra) vaø töï taïi Ñeàu sa vaøo voâ kieán

Xa lìa nghóa tòch tònh Khoâng sinh, khoâng töï tính Ly caáu, khoâng nhö huyeãn

Phaät xöa vaø Phaät nay Vì ai noùi nhö vaäy

Keû tònh taâm tu haønh Lìa caùc kieán, keá ñaït Chö Phaät vì hoï noùi

Ta cuõng noùi nhö vaäy Neáu taát caû do taâm

Theá gian ôû choã naøo Nhaân gì thaáy ñaïi ñòa Chuùng sinh coù ñi laïi

Nhö chim bay trong khoâng


- 245 - - 246 -

Tuøy phaân bieät maø ñi Khoâng nöông cuõng khoâng ôû

Nhö ñaïp ñaát maø ñi Chuùng sinh cuõng nhö vaäy

Do nôi voïng phaân bieät Daïo ñi nôi töï taâm

Nhö chim trong hö khoâng Boùng thaân, taøi, quoác ñoä Phaät noùi chi taâm khôûi

Xin noùi boùng chæ (laø) taâm Nhaân gì, vì sau khôûi

Boùng thaân, taøi, quoác ñoä Ñeàu do taäp khí chuyeån Laïi nhaân khoâng nhö lyù Phaân bieät maø sinh ra

Caûnh ngoaøi laø töôûng töôïng Taâm duyeân caûnh maø sinh

Roõ caûnh chæ laø taâm Thì phaân bieät khoâng khôûi

Neáu thaáy tính voïng keá Danh nghóa khoâng hoøa hôïp

Xa lìa giaùc, sôû giaùc Giaûi thoaùt caùc höõu vi

Danh, nghóa ñeàu xa lìa Ñaáy laø phaùp chö Phaät Neáu lìa ñoù caàu ngoä

Taát khoâng giaùc töï tính Neáu thaáy ñöôïc theá gian Lìa naêng giaùc, sôû giaùc Khi aáy taát khoâng khôûi

Phaân bieät danh, sôû danh Do thaáy ñöôïc töï taâm Danh töï voïng taùc dieät

Khoâng thaáy ñöôïc töï taâm Taát khôûi leân phaân bieät

Boán uaån khoâng saéc töôùng Soá boán khoâng coù ñöôïc

Ñaïi chuûng tính khaùc teân Laøm sao cuøng sinh saéc Do lìa ñöôïc caùc töôùng Naêng sôû taïo khoâng coù Dò saéc rieâng coù töôùng

Caùc uaån sao khoâng sinh Neáu thaáy ñöôïc voâ töôùng

Uaån xöù ñeàu xaû ly Khi aáy taâm cuõng ly

Neân thaáy phaùp voâ ngaõ Do caên caûnh sai khaùc Sinh ra taùm loaïi thöùc ÔÛ trong voâ töôùng kia Ba töôùng aáy ñeàu lìa YÙ duyeân A laïi gia

Khôûi chaáp ngaõ, ngaõ sôû Cuøng hai chaáp cuûa thöùc

Bieát roõ taát xa lìa Quaùn thaáy lìa nhaát, dò AÁy töùc khoâng bò ñoäng

Lìa nôi ngaõ, ngaõ sôû Hai thöù voïng phaân bieät

Khoâng sinh khoâng taêng tröôûng


- 247 - - 248 -

Laïi khoâng laâm (?) nhaõn thöùc Ñaõ lìa naêng sôû taùc

Dieät roài khoâng sinh laïi Theá gian khoâng naêng taùc

Laïi lìa töôùng naêng sôû Voïng keá cuõng duy taâm

Ra sao xin Phaät noùi Töï taâm hieän caùc thöù

Phaân bieät caùc hình töôùng Khoâng hieåu do taâm hieän Voïng cho laø ngoaøi taâm

Vì khoâng coù trí giaùc Neân khôûi ra voâ kieán laøm sao nôi tính höõu

Maø taâm khoâng sinh chaáp Phaân bieät khoâng höõu, voâ Neân nôi höõu khoâng sinh

Roõ sôû kieán duy taâm Phaân bieät taát khoâng khôûi Vì phaân bieät khoâng khôûi

Chuyeån y khoâng choã vöôùng Ñình chæ boán toâng kia Goïi laø nhaân phaùp höõu Ñaáy laø phaân bieät teân

Choã laäp ñeàu khoâng thaønh Neân bieát nhaân naêng taùc Cuõng thaønh laäp nhö theá

Vì ngöôøi thuyeát naêng taùc Noùi nhaân duyeân hoøa hôïp Vì ngaên loãi chaáp thöôøng

Noùi duyeân laø voâ thöôøng Keû ngu noùi voâ thöôøng

Maø thaät khoâng sinh dieät Khoâng thaáy phaùp hoaïi dieät

Maø vaãn coù sôû taùc Trôøi, ngöôøi, A tu la

Quyû, suùc sinh, dieâm la chuùng sinh sinh trong ñoù

Ta noùi laø luïc ñaïo do nghieäp thöôïng, trung, haï

Maø thoï sinh trong ñoù Giöõ gìn caùc thieän phaùp

Maø ñöôïc thaéng giaûi thoaùt Phaät vì caùc tyø kheo

Noùi caùc choã thoï sinh Nieäm nieäm ñeàu sinh dieät

Xin Phaät vì con noùi Saéc saéc khoâng taïm ngöøng Nieäm nieäm cuõng sinh dieät

Ta vì ñeä töû noùi Sinh dieät cuõng nhö theá Phaân bieät laø chuùng sinh Lìa phaân bieät khoâng coù

Ta vì nhaân duyeân aáy Noùi caùc nieäm nieäm sinh

Neáu lìa baùm nôi saéc Khoâng sinh cuõng khoâng dieät

Duyeân sinh khoâng duyeân sinh Voâ minh cuøng chaân nhö Hai phaùp neân coù khôûi


- 249 - - 250 -

Khoâng hai töùc chaân nhö Neáu duyeân kia khoâng duyeân

Sinh phaùp coù sai bieät Thöôøng, voâ thöôøng, caùc duyeân

Coù naêng taùc sôû taùc Ñoù töùc ñaïi Maâu ni

Cuøng chö Phaät ñaõ noùi Coù naêng taùc sôû taùc

Khoâng khaùc vôùi ngoaïi ñaïo Ta vì Phaät töû noùi Thaân laø khoå ôû ñôøi Cuøng laø taäp ôû ñôøi

Dieät, ñaïo taát ñeàu ñuû Keû ngu voïng phaân bieät

Neân giöõ ba töï tính Thaáy coù naêng, sôû thuû

Theá cuøng xuaát theá phaùp Ta tröôùc quaùn ñoái ñaõi

Noùi thuû nôi töï tính Nay vì ngaên caùc kieán

Khoâng neân voïng phaân bieät Tìm loãi laø phi phaùp

Laïi khieán taâm khoâng ñònh Ñeàu do hai thuû khôûi

Khoâng hai töùc chaân nhö Neáu voâ minh, aùi, nghieäp

Maø sinh ra caùc thöùc Taø nieäm laïi coù nhaân AÁy töùc loãi "voâ cuøng"

Khoâng trí noùi caùc phaùp

Coù boán thöù hoaïi dieät Voïng khôûi hai phaân bieät

Phaùp thaät lìa höõu, voâ Xa lìa boán cuù nghóa Laïi lìa nôi nhò kieán

Hai thöù phaân bieät khôûi Bieát roõ khoâng sinh laïi

Trong baát sinh bieát sinh Trong sinh bieát baát sinh Vì phaùp kia ñoàng ñaúng

Khoâng neân khôûi phaân bieät Nguyeän Phaät vì con noùi Lyù ngaên ngöøa hai kieán

Khieán con cuøng caùc chuùng Thöôøng khoâng sa höõu, voâ Khoâng laãn ngoaïi ñaïo luaän

Laïi xa lìa nhò thöøa Choã maø Phaät ñaõ chöùng Choã con Phaät khoâng luøi

Giaûi thoaùt nhaân phi nhaân Cuøng moät töôùng voâ sinh

Vì meâ chaáp dò danh Keû trí neân thöôøng lìa

Phaùp do phaân bieät sinh Nhö mao luaân, huyeãn aûo

Ngoaïi ñaïo voïng phaân bieät Theá do töï tính sinh

Voâ sinh cuøng chaân nhö Tính khoâng vaø chaân teá (bhuøtakoti)

Caùc thöù aáy ñoàng nghóa


- 251 - - 252 -

Khoâng neân chaáp laø khoâng Nhö loâng coù nhieàu teân Teân Ñeá thích cuõng theá Caùc phaùp cuõng nhö vaäy

Khoâng neân chaáp laø khoâng Saéc vaø khoâng khoâng khaùc

Voâ sinh cuõng nhö theá Khoâng neân chaáp laø khaùc Thaønh ra loãi kieán chaáp Vì phaân bieät toång, bieät

Cuøng vôùi bieán phaân bieät Chaáp tröôùc caùc töï töôùng

Daøi ngaén cuøng vuoâng troøn Toång phaân bieät (samkalpa) laø taâm

Bieán phaân bieät (parikalpa) laø yù Bieät phaân bieät (Vikalpa) laø thöùc

Ñeàu lìa töôùng naêng sôû Trong phaùp ta khôûi kieán Cuøng voâ sinh ngoaïi ñaïo Ñeàu laø voïng phaân bieät

Loãi laàm, ñeàu khoâng khaùc Neáu coù ngöôøi roõ ñöôïc

Phaùp voâ sinh ta noùi Cuøng caùi voâ sinh laøm Ngöôøi aáy hieåu phaùp ta Vì muoán phaù caùc kieán

Voâ sinh voâ truù xöù Khieán bieát hai nghóa aáy

Neân ta noùi voâ sinh Phaät noùi phaùp voâ sinh

Duø laø höõu hay voâ Töùc ñoàng vôùi ngoaïi ñaïo Luaän voâ nhaân, baát sinh

Ta noùi laø Duy taâm Xa lìa nôi höõu voâ

Duø sinh hay baát sinh Kieán aáy ñeàu neân lìa

Voâ nhaân noùi khoâng sinh Sinh taát chaáp taùc giaû Taùc töùc laãn caùc kieán Voâ töùc töï nhieân sinh

Phaät noùi caùc phöông tieän Chính kieán cuøng ñaïi nguyeän

Heát thaûy phaùp neáu khoâng Thì sao thaønh ñaïo traøng

Lìa naêng thuû sôû thuû Khoâng sinh cuõng khoâng dieät

Choã thaáy phaùp phi phaùp Ñeàu do töï taâm khôûi

Thuyeát do Maâu ni noùi Tröôùc sau töï maâu thuaãn

Vì sao noùi caùc phaùp Laïi noùi laø khoâng sinh

Chuùng sinh khoâng theå bieát Nguyeän Phaät vì con noùi Ñöôïc lìa loãi ngoaïi ñaïo

Cuøng caùi nhaân ñieân ñaûo (Visamaøhetu) Duy nguyeän baäc Thaéng thuyeát

Noùi choã sinh vaø dieät Ñeàu lìa nôi höõu voâ


- 253 - - 254 -

Maø khoâng hoaïi nhaân quaû Theá gian sa nhò bieân Bò caùc kieán meâ hoaëc

Nguyeän xin ñaáng Maét xanh Noùi thöù lôùp caùc ñòa

Thuû, sinh, cuøng baát sinh Khoâng roõ nhaân tòch dieät

Ñaïo traøng khoâng choã ñöôïc Ta cuõng khoâng noùi gì

Phaùp saùt na ñeàu khoâng Khoâng sinh khoâng töï tính

Caùc Phaät ñaõ saïch hai Coù hai töùc thaønh loãi Bò caùc kieán che laáp

Phaân bieät khoâng phaûi Phaät Töôûng töôïng ra sinh dieät Nguyeän vì chuùng con noùi

Tích taäp caùc hí luaän Do hoøa hieäp maø sinh

Tuøy chuûng loaïi hieän ra Saéc caûnh ñeàu ñaày ñuû

Thaáy caùc ngoaïi saéc roài Beøn khôûi ra phaân bieät Neáu hieåu ñöôïc choã aáy

Töùc thaáy nghóa chaân thaät Ñeàu lìa nôi ñaïi chuûng

Caùc Phaät ñeàu khoâng thaønh Ñaïi chuûng ñaõ duy taâm Neân bieát khoâng gì sinh

Taát thuaän chuûng tính thaùnh

Chôù phaân bieät phaân bieät Khoâng phaân bieät laø trí

Phaân bieät nôi phaân bieät Laø hai, khoâng Nieát baøn

Neáu laäp toân voâ sinh Taát hoaïi caùi huyeãn phaùp

Neáu khoâng nhaân khôûi huyeãn Toån giaûm töï toân mình

Ví nhö boùng trong göông Tuy lìa tính moät, khaùc

Choã thaáy khoâng phaûi khoâng Töôùng sinh cuõng nhö vaäy Nhö Caøn thaønh, vaät huyeãn

Töùc ñoái nhaân duyeân coù Caùc phaùp cuõng nhö vaäy tuy sinh maø khoâng sinh

Phaân bieät nôi nhaân phaùp Maø khôûi hai thöù ngaõ Ñaây chæ theá tuïc noùi

Keû ngu khoâng bieát roõ Do nguyeän vaø taäp khí

Töï löïc vaø toái thaéng Thöù naêm phaùp thanh vaên

Maø coù caùc La haùn Thôøi gian vaø hoaïi dieät

Thaéng giaûi cuøng ñoåi dôøi Boán thöù voâ thöôøng aáy

Ngu phaân bieät, khoâng (phaûi) trí Keû ngu ñoïa nhò bieân

Vi traàn, töï tính (praktri), taùc (Kaørapa)


- 255 - - 256 -

Vì chaáp toân höõu, voâ Khoâng bieát nhaân giaûi thoaùt Ñaïi chuûng traùi nghòch nhau

Ñaâu hay khôûi saéc töôùng Chæ laø tính ñaïi chuûng Khoâng coù saéc sôû taïo

Löûa thieâu hoaïi saéc töôùng Nöôùc ñaém chìm moïi vaät Gioù thoåi phaêng moïi söï Laøm sao sinh caùc saéc Saéc uaån vaø thöùc uaån

Chæ coù hai khoâng naêm Ngoaøi ra chæ teân khaùc

Ta noùi laø cöøu oaùn Taâm, taâm sôû (cittacaitta) sai bieät

Maø khôûi ra hieän phaùp Phaân tích caùc saéc töôùng Chæ taâm, khoâng vaät taïo

Xanh traéng ñoái ñaõi nhau Taùc sôû taùc cuõng theá

Sôû sinh vaø Tính khoâng Laïnh noùng, töôùng sôû töôùng

Cuøng heát thaûy höõu voâ... Töôûng töôïng, khoâng coù thaät

Taâm yù vaø saùu thöùc Cuøng töông öng laãn nhau Ñeàu nöông taïng thöùc sinh

Khoâng moät cuõng khoâng khaùc Soá, thaùng vaø Loä hình Nhöõng keû chaáp Töï taïi

(Taørkika, Isvarodita) Ñeàu sa vaøo höõu voâ

Xa lìa nghóa tòch dieät Ñaïi chuûng sinh hình (samthaøna)

töôùng (aøkriti) Khoâng sinh ra ñaïi chuûng Ngoaïi ñaïo noùi ñaïi chuûng

Sinh ñaïi chuûng vaø saéc Ngoaøi caùc phaùp voâ sinh Ngoaïi ñaïo chaáp taùc giaû

Theo nôi toân höõu, voâ Keû ngu khoâng bieát roõ

Töôùng thanh tònh chaân thaät Cuøng ôû vôùi ñaïi trí

Chæ cuøng taâm töông öng Khoâng hoøa hieäp vôùi yù, (vv.)

Neáu nghieäp ñeàu sinh saéc Taát traùi nhaân caùc uaån

Chuùng sinh ñöøng neân chaáp Voâ höõu truù voâ saéc

Noùi saéc maø khoâng coù Thì chuùng sinh cuõng khoâng

Luaän voâ saéc laø ñoaïn Caùc thöùc cuõng khoâng sinh Thöùc nöông boán choã truù

Noùi voâ saéc sao ñöôïc? Noäi ngoaïi ñaõ khoâng thaønh Neân thöùc cuõng khoâng khôûi

Neáu thöùc chuùng sinh (laø) khoâng Töï nhieân ñöôïc giaûi thoaùt


- 257 - - 258 -

AÁy laø luaän ngoaïi ñaïo Keû voïng keá khoâng bieát Hoaëc coù keû chaáp tröôùc Caùc uaån coù trung gian Nhö sinh coõi voâ saéc

Voâ saéc laøm gì coù Saéc ôû trong voâ saéc

Töùc khoâng theå thaáy ñöôïc Voâ saéc töùc traùi toân

Khoâng xe, ngöôøi ñi xe (thöøa, thöøa giaû) Thöùc do taäp khí sinh

Cuøng caùc caên hoøa hieäp Taùm thöùc trong saùt na

Ñeàu khoâng theå naém giöõ Neáu caùc saéc khoâng khôûi Caùc caên khoâng phaûi caên

Cho neân Theá Toân noùi Caên, saéc, Saùt nò ca (Ksanika)

Vì sao khoâng roõ saéc Maø coù thöùc sinh ñöôïc? Vì sao thöùc khoâng sinh

Maø coù thoï sinh töû Caùc caên cuøng caên caûnh

Thaùnh giaû hieåu nghóa aáy Keû ngu si voâ trí

Voïng chaáp thuû danh kia Khoâng neân chaáp ñeä luïc Coù thuû cuøng khoâng thuû

Vì lìa caùc loãi laàm Baäc thaùnh khoâng ñònh thuyeát

Caùc ngoaïi ñaïo voâ trí Sôï haõi nôi ñoaïn thöôøng

chaáp höõu vi voâ vi Cuøng ngaõ khoâng sai khaùc

Hoaëc chaáp ngaõ laø taâm Hoaëc laø khaùc vôùi yù Tính moät coù theå giöõ

Tính khaùc cuõng nhö theá Neáu thuû ñaõ quyeát ñònh

Ñaët teân taâm, taâm sôû Chaáp thuû aáy vì sao

Khoâng giaûi quyeát "tính moät" Coù thuû cuøng taùc nghieäp Chöùng ñaéc, neân thoï sinh

Nhö do löûa maø thaønh YÙ nghóa gioáng, khoâng gioáng

Nhö khi löûa thieâu ñoát Cuûi, vaät ñeàu cuøng chaùy Voïng chaáp ngaõ cuõng theá

Vì sao khoâng sôû thuû Duø sinh hay khoâng sinh

Taâm tính thöôøng thanh tònh Choã laäp ngaõ ngoaïi ñaïo Sao khoâng laáy ví duï?

röøng meâ hoaëc cuûa thöùc Vì voïng xa chaân phaùp Vì öa thích ngaõ luaän Maø tìm caàu bæ thöû

Choã cuûa trí noäi chöùng Töôùng chaân ngaõ thanh tònh


- 259 - - 260 -

Ñaáy töùc Nhö lai taïng Ngoaïi ñaïo khoâng bieát ñöôïc

Phaân tích caùc uaån ra Naêng thuû vaø sôû thuû

Neáu bieát ñöôïc töôùng aáy Töùc sinh trí chaân thaät Caùc keû ngoaïi ñaïo kia

ÔÛ trong voøng thöùc taïng Chaáp Maït na laø ngaõ

Khoâng phaûi choã Phaät noùi Neáu roõ ñöôïc choã naøy

Giaûi thoaùt thaáy chaân ñeá Khieán tu caùc phieàn naõo Ñoaïn tröø lieàn thanh tònh Baûn tính thanh tònh taâm

Choã chuùng sinh caàu ñöôïc Nhö lai taïng voâ caáu Xa lìa bieân, voâ bieân Boån thöùc ôû trong uaån

Nhö vaøng, baïc trong quaëng Gaïn loïc thaønh töôi saïch Vaøng baïc ñeàu hieän roõ

Phaät khoâng phaûi ngöôøi, uaån Chæ laø trí voâ laäu

Bieát roõ thöôøng tòch tònh Laø choã veà cuûa ta

Baûn tính thanh tònh taâm Tuøy phieàn naõo, yù thaûy

Cuøng vôùi ngaõ töông öng Nguyeän Phaät vì con noùi

Töï tính thanh tònh taâm YÙ thaûy laø caùi gì

nghieäp tích tuï cuûa noù Taïp nhieãm neân thaønh hai

YÙ thaûy(v.v..), ngaõ, phieàn naõo Laøm nhieãm oâ tònh taâm Ví nhö nöôùc trong kia

Maø coù caùc caáu baån Nhö aùo ñöôïc lìa dô

Cuõng nhö vaøng lìa quaëng AÙo, vaøng ñeàu khoâng hoaïi

Taâm lìa loãi cuõng theá keû voâ trí tìm caàu

OÁng tieâu cuøng loa troáng Ñeå tìm caùc tieáng hay

Ngaõ trong uaån cuõng theá Nhö phuï nöõ mang thai Tuy coù, khoâng theå thaáy Ngaõ chaân thaät trong uaån Voâ trí khoâng thaáy ñöôïc Nhö tinh tuùy trong thuoác

Laïi nhö löûa trong caây Ngaõ chaân thaät (kudgala) trong uaån

Voâ trí khoâng thaáy ñöôïc Khoâng tính trong caùc phaùp Cuøng vôùi tính voâ thöôøng ngaõ chaân thaät trong uaån Voâ trí khoâng thaáy ñöôïc Caùc ñòa, töï taïi, thoâng

Quyeàn, ñaûnh, thaéng, tam muoäi


- 261 - - 262 -

Neáu khoâng coù chaân ngaõ Nhöõng thöù aáy ñeàu khoâng Coù ngöôøi phaù hoaïi noùi:

"neáu coù, chæ ngaõ ra" Baäc trí neân ñaùp raèng: "Phaân bieät aáy laø ngaõ"

Keû noùi khoâng chaân ngaõ Baùng phaùp, chaáp höõu voâ

Tyø kheo neân yeát ma Truïc xuaát chôù giao thieäp

Thuyeát chaân ngaõ böøng thaïnh Nhö löûa kieáp taän noåi

Thieâu röøng raäm voâ ngaõ Lìa caùc loãi ngoaïi ñaïo

Nhö toâ, laïc, thaïch maät Cuøng caùc thöù daàu aên

Taát caû ñeàu coù vò Keû chöa neám khoâng bieát

ÔÛ trong thaân caùc uaån Naêm moùn tìm caàu ngaõ

Keû ngu khoâng hieåu ñöôïc Trí thaáy töùc giaûi thoaùt

Duï do minh trí laäp Coøn khoâng roõ ñöôïc taâm

Nghóa chöùa ñöïng trong ñoù Laøm sao hieån hieåu roõ

Töôùng sai bieät caùc phaùp Khoâng roõ chæ moät taâm

Keû suy löôøng voïng chaáp Khoâng nhaân vaø khoâng khôûi

Baäc ñònh quaùn nôi taâm Taâm khoâng thaáy ñöôïc taâm

Kieán do sôû kieán sinh Sôû kieán nhaân gì khôûi

Hoï ta Ca chieân dieân (kaøtyaøyana) Ra khoûi Tònh cö thieân (suøddhaøvaøsa)

Vì chuùng sinh noùi phaùp Khieán nhaäp Nieát baøn thaønh

Duyeân nôi phaùp boán truù Ta cuøng chö Nhö lai

Trong ba nghìn quyeån kinh Roäng noùi Nieát baøn phaùp

Duïc giôùi vaø voâ saéc Khoâng ôû ñoù thaønh Phaät

Coõi trôøi saéc cöùu caùnh (Ruøpadhaøtvakanisttha) Lìa duïc ñöôïc Boà ñeà

Caûnh giôùi khoâng chuyeån nhaân Nhaân chuyeån ñöôïc caûnh giôùi

Kieám beùn trí baäc tu Caét lìa phieàn naõo kia Voâ ngaõ laøm sao coù

Caùc phaùp huyeãn höõu vi Keû ngu thaáy chaân nhö

Sao noùi khoâng chaân ngaõ Phaùp ñaõ laøm, chöa laøm

Ñeàu khoâng nhaân maø khôûi Heát thaûy ñeàu voâ sinh

Keû ngu khoâng hieåu ñöôïc Phaùp naêng taùc khoâng sinh

Sôû taùc vaø caùc duyeân


- 263 - - 264 -

Caû hai ñeàu khoâng sinh Laøm sao chaáp naêng taùc

Keû voïng keá noùi coù Nhaân tröôùc sau ñoàng thôøi

Duï bình, caùc ñeä töû Noùi caùc vaät sinh khôûi Phaät khoâng laø höõu vi Caùc töôùng toát ñaày ñuû

Laø coâng ñöùc luaân vöông Ñoù khoâng phaûi Nhö lai Phaät laáy trí laøm töôùng Xa lìa caùc kieán chaáp

Laõnh vöïc töï noäi chöùng Ñoaïn heát thaûy loãi laàm

Ñieác muø cuøng ngoïng caâm Giaø, treû, oâm hôøn oaùn Nhaát laø nhöõng keû aáy

Khoâng coù phaàn phaïm haïnh Tuøy haûo aån laø trôøi

Töôùng aån laø Luaân vöông Caû hai ñeàu phoùng daät Chæ hieän nôi ngöôøi tu

Sau khi ta cheát roài Seõ coù Tyø da saù (Vyaøsa)

Kana (Kanaøda) Leâ sa baø (Rishabha) Kieáp tyø la (Kapila) xuaát hieän

Moät traêm naêm sau ta Thuyeát cuûa Tyø da sa

Cuøng luaän Baø ña la (Bhaøraka) v.v.. Roài coù Baùn traïch sa (Baøndava)

Kieàu vi baø (Kaurava), La ma (Raøma) Laïi coù Mao cuoàng vöông (Maurì)

Nan ñaø (Nanda) vaø Cuùc ña (Gupta) Ñeán Mieät lôïi xa vöông (Mleccha)

Sau ñoù ñao binh khôûi Roài coù thôøi haéc aùm (Kaliyuga)

Thôøi aáy caùc theá gian Khoâng tu haønh chính phaùp

Qua sau caùc thôøi aáy Theá nhö baùnh xe laên

Löûa, maët trôøi hoøa hieäp Thieâu ñoát ôû coõi duïc Laïi laäp caùc coõi trôøi

Theá gian laïi thaønh töïu Caùc vöông cuøng boán hoï Caùc tieân cuøng phaùp hoùa

Veä ñaø cuøng teá töï Seõ coù phaùp aáy thònh

Phaùp ñaøm luaän hí tieáu Tröôøng haøng vaø giaûi thích

Toâi nghe nhö vaày v.v.. Meâ hoaëc nôi theá gian Caùc thöù y nhaän ñöôïc Neáu coù thöù chính saéc

Laáy buøn xanh phaân traâu Nhuoäm ñi cho huûy maøu

Heát thaûy caùc y phuïc Phaûi lìa töôùng ngoaïi ñaïo Hieän töôùng baäc tu haønh

Töôùng oai nghieâm cuûa Phaät


- 265 - - 266 -

(y phuïc phaûi nghieâm chænh) Caàn phaûi buoäc giaây löng Loïc nöôùc roài haõy uoáng Laàn löôït maø khaát thöïc Khoâng ñeán choã phi xöù

Sinh coõi trôøi thaéng dieäu Vaø sinh trong loaøi ngöôøi Ñuû caùc töôùng quyù baùu Sinh trôøi vaø vua ngöôøi Vua coù boán thieân haï Phaùp giaùo truï laâu ñôøi Leân cao toät cung trôøi Do tham neân thoái thaát

Thuaàn thieän (Ktrayuga) cuøng ba thôøi Hai thôøi, thôøi cöïc aùc

Phaät khaùc hieän thôøi thieän Thích ca ra ñôøi aùc

Sau khi ta Nieát baøn Taát ñaït ña hoï Thích

Tyø nöõu (Visnu), Ñaïi töï taïi (Mahesvara) Caùc ngoaïi ñaïo cuõng xuaát

Nhö vaäy toâi nghe v.v.. Ñieàu Thích sö töû noùi

Ñaøm coå (puraøvttra) cuøng tieáu ngöõ (Itihaøsa) Tieân tyø daï sa noùi

Sau khi ta Nieát baøn Tyø nöõu, Ñaïi töï taïi

Caùc thuyeát kia noùi raèng: Ta laøm neân theá gian

Ta teân Phaät ly traàn (Viraja-jina)

Hoï Ca ña dieãn na (Kaøtyaøyana) Cha teân Theá gian chuû (Prajaøpati)

Meï hieäu laø Cuï taøi (Vasumati) Ta sinh nöôùc Chieâm baø (Campaø)

OÂng noäi tröôùc cuûa ta Do doøng maët traêng sinh (Somavamsa) Neân hieäu laø Nguyeät taïng (Somagupta)

Xuaát gia tu khoå haïnh Dieãn noùi ngaøn phaùp moân

Thoï kyù cho Ñaïi hueä Roài sau ñoù dieät ñoä

Ñaïi hueä truyeàn Ñaït ma (Dharma) Ñaït ma truyeàn Di khö leâ (Mekhala)

Di khö gaëp thôøi aùc Kieáp taän phaùp seõ dieät Ca dieáp Caâu löu toân Caâu na haøm Möu ni Cuøng ta ly traàn caáu

Ñeàu sinh thôøi thuaàn thieän Khi thôøi thieän daàn giaûm

Coù ñaïo sö teân Hueä (Mati) Thaønh töïu ñaïi doõng maõnh Giaùc ngoä ñöôïc naêm phaùp Khoâng phaûi nhò, tam thôøi Cuõng khoâng thôøi cöïc aùc

Chæ trong thôøi thuaàn thieän Môùi hieän ñaúng chính giaùc AÙo tuy khoâng raùch röôùi Nhöng vaûi vuïn vaù thaønh Nhö loã ñuoâi Khoång töôùc


- 267 - - 268 -

Khoâng coù ai xaâm ñoaït Hoaëc hai ngoùn ba ngoùn

Caùch nhau maø may thaønh Neáu laøm khaùc nhö theá Keû ngu sinh tham tröôùc

Chæ giöõ ba chieác aùo Thöôøng taét löûa tham duïc Taém trong nöôùc trí hueä

Ngaøy ñeâm ba thôøi tu Nhö phoùng teân raát maïnh Teân rôi phoùng teân khaùc

Laïi nhö hai ñaàu caân Thieän baát thieän cuõng theá Neáu moät hay sinh nhieàu

Taát coù töôùng dò bieät Keû cho haõy nhö ruoäng Keû nhaän haõy nhö gioù

Neáu moät hay sinh nhieàu Heát thaûy khoâng nhaân coù

Nhaân sôû taùc bò hoaïi AÁy laø thuyeát voïng keá

Neáu thuyeát cuûa voïng keá Theâm duï ñeøn, haït gioáng

Moät maø sinh ra nhieàu Chæ töông tôï, khoâng nhieàu

Meø thì khoâng sinh ñaäu Ñaäu nhoû khoâng (phaûi) gioáng luùa

Sao noùi moät sinh nhieàu Danh thuû (paønini) taïo Thanh luaän (Sabhanatri)

Quaûng chuû taïo Vöông luaän

voïng thuyeát theo theá luaän Seõ sinh trong phaïm taïng

Ca ña dieân (Kaøtyaøyana) taïo kinh (Tieân) Thoï bì (Yajnaøvalka)

Caâu löu (Bhudhuka) taïo thieân vaên Thôøi aùc theá seõ coù

Chuùng sinh caùc theá gian Nhôø phöôùc ñöôïc laøm ma

Ñuùng phaùp cai trò theá Giöõ gìn cho coõi nöôùc

Thanh nghò (Vaølurìka) cuøng Xích ñaäu (Masuraøksha) Traéc tích (Kautilya) vaø Maõ haønh (Asvalayana)

Nhöõng ñaïi phuùc tieân aáy Seõ xuaát hieän ñôøi sau

Taát ñaït ña doøng Thích Boä ña (Bhuøtaønta), nguõ Keá giaû (Pancacudaka)

Nguõ löïc (Vaøgbali) cuøng Thoâng hueä (Medhaøvin) Cuõng ra ñôøi veà sau

Ta ôû nôi röøng hoang Phaïm vöông ñeán cho ta

Traàn bì (Ajina), Tam kyø tröôïng (dandakaøsthaø) Baùc ñieàu (Mekhalaø) cuøng quaân trì (Cakramandala)

Baäc ñaïi tu haønh naøy Seõ thaønh ñaáng ly caáu

Noùi phaùp chaân giaûi thoaùt Töôùng cuûa caùc Maâu ni

Phaïm vöông cuøng phaïm chuùng Caùc trôøi cuøng chuùng trôøi

Cho ta aùo da nai Trôû veà cuøng töï taïi


- 269 - - 270 -

Ta ôû trong röøng caây Töù thieân vöông ñeá thích

Cho ta y phuïc ñeïp Cuøng vôùi baùt khaát thöïc Neáu laäp luaän baát sinh Nhaân aáy sinh roài sinh Laäp voâ sinh nhö theá

Chæ laø thuyeát hö huyeãn Do voâ thæ tích taäp

Voâ minh nhaân cuûa taâm Sinh dieät noái tieáp nhau Phaân bieät cuûa voïng keá Taêng khu luaän coù hai

Thaéng tính cuøng bieán dò Trong thaéng coù sôû taùc Sôû taùc phaûi töï thaønh

Thaéng tính cuøng vôùi vaät Caâu na noùi sai bieät Caùc moùn taùc sôû taùc

Bieán dò ñeàu khoâng ñöôïc Nhö thuûy ngaân trong saïch Buïi baån khoâng theå nhieãm Taïng thöùc saïch cuõng theá

Nôi chuùng sinh y chæ Nhö caùc thöù rau hoâi Vò muoái vaø thai taïng

Chuûng töû cuõng nhö theá Taïi sao maø khoâng sinh

Tính nhaát vaø tính dò Caâu baát caâu cuõng theá

Khoâng sôû thuû maø coù Khoâng voâ vi, höõu vi

Trong ngöïa khoâng tính traâu Ngaõ trong uaån cuõng theá

Choã noùi vi, voâ vi Ñeàu khoâng coù töï tính Trong giaùo lyù tìm ngaõ Laø aùc kieán voïng caàu

Khoâng hieåu neân noùi coù Chæ voïng thuû, khoâng ngoaøi

Ngaõ ôû trong caùc uaån Moät, khaùc ñeàu khoâng thaønh

Loãi laàm kia roõ reät Keû voïng keá khoâng bieát Nhö göông nöôùc vaø maét

Hieän ra caùc thöù hình Xa lìa tính moät, khaùc

Ngaõ trong uaån cuõng vaäy Haønh giaû tu chính ñònh

Kieán (darsana), ñeá (satya) cuøng vôùi ñaïo (maørga) Sieâng tu ba thöù aáy

Giaûi thoaùt caùc aùc kieán Nhö ôû trong khe cöûa

Thaáy aùnh chôùp qua mau Phaùp thieân bieán cuõng theá Khoâng neân khôûi phaân bieät

Phaøm phu taâm meâ hoaëc Chaáp Nieát baøn coù, khoâng Neáu coù ñöôïc thaùnh kieán Nhö thaät maø hieåu ñöôïc


- 271 - - 272 -

Neân bieát phaùp bieán dò Xa lìa nôi sinh dieät Laïi tìm nôi höõu voâ

Cuøng vôùi töôùng naêng sôû Neân bieát phaùp bieán dò Xa lìa luaän ngoaïi ñaïo Laïi lìa nôi danh, töôùng

Dieät ngaõ kieán beân trong Thaân sung söôùng coõi trôøi

Thaân bò khoå ñòa nguïc Neáu khoâng coù trung höõu Caùc thöùc khoâng theå sinh

Neân bieát trong caùc ñöôøng Caùc loaïi thaân chuùng sinh

Loaøi sinh töø thai, tröùng v.v.. Ñeàu do trung höõu sinh Lìa thaùnh giaùo chính lyù

Dieät duïc hoaëc caøng taêng Laø cuoàng thuyeát ngoaïi ñaïo

Keû trí khoâng neân noùi Tröôùc neân roõ bieát ngaõ Vaø caùc thuû phaân bieät

Khoâng bieát roõ phaân bieät Nhö con ngöôøi Thaïch nöõ

Ta lìa xa nhuïc nhaõn Duøng hueä nhaõn thieân nhaõn Thaáy caùc thaân chuùng sinh

Lìa caùc haønh caùc uaån Quaùn thaáy trong caùc haønh

Coù saéc toát saéc xaáu

Giaûi thoaùt, khoâng giaûi thoaùt Coù keû ôû coõi trôøi

keû thoï nhaân caùc coõi Chæ mình ta bieát ñöôïc Vöôït choã theá gian bieát

Khoâng phaûi caûnh suy löôøng Voâ ngaõ maø taâm sinh Taâm aáy laøm sao sinh

Haù khoâng noùi taâm sinh Nhö soâng, ñeøn,haït gioáng? Neáu khoâng voâ minh v.v.. Taâm thöùc taát khoâng sinh Lìa voâ minh khoâng thöùc Laøm sao sinh töông tuïc

Thuyeát cuûa keû voïng chaáp Ba ñôøi vaø phi theá

Thöù naêm khoâng theå noùi Choã caùc ñöùc Phaät bieát Caùc haønh, thuû, sôû thuû Ñeàu laø nhaân trí tueä

Khoâng neân noùi trí tueä Goïi teân laø caùc haønh Vì coù nhaân duyeân aáy Taát coù phaùp naøy sinh

Khoâng rieâng coù taùc giaû Ñaáy laø phaùp ta noùi

Gioù khoâng theå sinh löûa Nhöng khieán löûa buøng daäy

laïi do gioù löûa taét Laøm sao duï cho ngaõ?


- 273 - - 274 -

Choã noùi vi, voâ vi Ñeàu lìa nôi caùc thuû

Sao keû ngu phaân bieät Laáy löûa maø laäp ngaõ

Söùc caùc duyeân xoay vaàn Cho neân sinh ra löûa

Neáu phaân bieät nhö löûa Ngaõ aáy do ai sinh

vì yù thaûy laøm nhaân Caùc uaån, xöù tích tuï

OÂng thöông chuû voâ ngaõ Thöôøng vôùi taâm cuøng khôûi

Caû hai nhö maët trôøi Xa lìa naêng, sôû taùc

Löûa khoâng theå thaønh laäp Keû voïng keá khoâng bieát

Chuùng sinh, taâm, Nieát baøn Baûn tính thöôøng thanh tònh

Nhieãm thoùi loãi voâ thæ Khoâng khaùc nhö hö khoâng

Caùc ngoaïi ñaïo töôïng ngoïa (Hastisayya)? Bò caùc kieán taïp nhieãm YÙ thöùc laøm che khuaát Chaáp löûa laø thanh tònh

Neáu ñöôïc nhö thaät kieán Seõ ñoaïn ñöôïc phieàn naõo

Xaû röøng raäm taø duï (Drstaøntagahana) Ñeán laõnh vöïc cuûa Thaùnh

Phaân bieät thaønh khaùc nhau Giöõa trí cuøng sôû tri

Keû ngu vì khoâng bieát Noùi choã khoâng neân noùi Nhö ngu laáy goã khaùc

Laøm chieân ñaøn (candanaøgaru), traàm thuûy Voïng chaáp cuøng chaân trí Neân bieát cuõng nhö vaäy

AÊn xong caàm baùt veà Taåy röûa cho saïch seõ

Suùc mieäng saïch caùc vò Neân tu haønh nhö theá

Neáu nôi phaùp moân naøy Suy nghó ñuùng nhö lyù Tònh tín lìa phaân bieät

Thaønh töïu ñònh toái thaéng Lìa chaáp, ôû nôi nghóa

Thaønh kim cang phaùp ñaêng Phaân bieät nôi höõu voâ Cuøng caùc löôùi aùc kieán Ba ñoäc thaûy ñeàu lìa

Ñöôïc tay Phaät quaùn ñaûnh Ngoaïi ñaïo chaáp naêng taùc

Meâ phöông höôùng khoâng nhaân Sôï haõi thuyeát duyeân khôûi

Ñoaïn dieät, khoâng thaùnh tính Caùc quaû baùo bieán khôûi

Laø caùc thöùc cuøng yù YÙ töø taïng thöùc sinh

Thöùc nöông Maït na khôûi Taïng thöùc khôûi caùc taâm Nhö bieån khôi soùng lôùn


- 275 - - 276 -

Do taäp khí laøm nhaân Tuøy duyeân maø sinh khôûi

Saùt na töôùng noái nhau Chaáp caûnh giôùi töï taâm

Caùc moùn hình cuøng töôùng YÙ caên vaø thöùc sinh

Do aùc taäp voâ thæ Maø sinh tôï ngoaïi caûnh

Choã thaáy chæ laø taâm Ngoaïi ñaïo khoâng hieåu ñöôïc

Nhaân kia vaø duyeânkia Maø sinh ra caùc thöùc

Cho neân khôûi caùc kieán Troâi laên trong sinh töû

Caùc phaùp nhö huyeãn moäng Traêng ñaùy nöôùc, Caøn thaønh

Neân bieát heát thaûy phaùp Chæ laø töï phaân bieät

Chính trí nöông chaân nhö Maø khôûi caùc Tam muoäi

Thuû laêng nghieâm nhö huyeãn Caùc Tam muoäi nhö theá Ñöôïc nhaäp vaøo caùc ñòa Töï taïi vaø thaàn thoâng

Thaønh töïu trí nhö huyeãn Ñöôïc caùc Phaät röôùi ñaàu

Thaáy theá gian hö doái Khi aáy taâm chuyeån yù

Ñöôïc vaøo hoan hyû ñòa (Muditaøbhuømi) Caùc ñòa cuøng Phaät ñòa

Ñaõ ñöôïc chuyeån y roài Nhö ma ni nhieàu maàu Lôïi ích cho chuùng sinh

Tuøy hieän nhö traêng nöôùc Xa lìa kieán höõu, voâ

Cuøng vôùi caâu, baát caâu Sieâu vieät haïnh nhò thöøa

Laïi sieâu ñeä thaát ñòa Phaùp hieän chöùng beân trong

Töøng baäc maø tu taäp Xa lìa caùc ngoaïi ñaïo Neân noùi laø ñaïi thöøa

Noùi phaùp moân giaûi thoaùt Nhö söøng thoû, ma ni Xaû ly caùc phaân bieät

Lìa cheát cuøng bieán dòch Giaùo do lyù maø thaønh Lyù nhôø giaùo maø roõ Neân y giaùo, lyù naøy

Chôù laïi theâm phaân bieät.

HEÁT


- 277 - - 278 -

Phöông Danh Phaät Töû AÁn Toáng Kinh Laêng Giaø

Ñ.Ñ. Thích Phaùp Quang (Houston, TX) $100.00 Döông Thò Thaát (Tampa, FL) $ 40.00 Kieàu Coâng Minh (Orlando, FL) $200.00 Thaùi Tuyeát Anh (San Jose, CA) $ 20.00 Traàn Luaân (Tueä Quang, CA) $ 50.00 Ñoã Ngoïc Nhö & Leâ Nhuïy (Tampa, FL) $200.00 Phaïm Duõng & Huyønh Thanh (Tampa, FL) $100.00 Charlin Nhieàu (Houston, TX) $ 50.00 Vuõ Uyeân Dieäu Hieàn (California) $100.00 Ñoaøn Thò Tuyeát Dieäu Traâm (California) $200.00 Löu Boä Laâm (Los Angeles, CA) $ 50.00 Traàn Cuùc Dieäu Hoa (Los Angeles, CA) $ 50.00 Bình (Florida) $ 20.00 Leâ Thò Thanh Hoa (Florida) $100.00 Ñoã Leâ Baûo Anh & Baûo Toaøn (Florida) $ 50.00 Khöu Nghín (Florida) $ 30.00 Nguyeãàn Thò Lieãu (Florida) $ 20.00 Ba Thò Chippean (Florida) $ 20.00 Dieäu Hoa (Florida) $ 50.00 Nguyeãn Thò Phuïng (Florida) $ 20.00 Nhö Trung (Florida) $ 20.00 Dieäu Xuaân (Florida) $ 20.00 Tònh Chôn (Florida) $ 20.00 Dieäu Hieàn (Florida) $ 30.00 Nguyeãn Trinh Hieäp (Florida) $ 20.00 Ñaïm Vaên Heân (Florida) $ 10.00 Tu Haø Trònh Loan (Florida) $ 10.00 Trònh Khaûi Hoaøng (California) $ 20.00

Haø Hieäp Long (California) $ 50.00 Buøi Ñöùc Ngöu (California) $300.00

Chuøa Tònh Luaät 31155 Bunting Rd.,Waller TX 77484

Tel: 936-931-5427. Email : [email protected]

In taïi nhaø in VIP Pringting 4702 W. First St.# C SantaAna CA 92703

Tel. 714-531-6381* Fax.714-531-2844

* * * Saùch AÁn toáng * * *

mailto:[email protected]

KINH ÑAÏI THÖØA NHAÄP LAÊNG GIAØ - thuvienhoasen.org

Documents

Transcript of KINH ÑAÏI THÖØA NHAÄP LAÊNG GIAØ - thuvienhoasen.org